Professional Documents
Culture Documents
Cha Tam Bo, California, Hoa K Pht Lch 2548 - Dng Lch 2004
MC LC
Li Ngi Dch
Li Ni u
Li Cm n
CHNG I: N GIO
Ti C V Tr G Trong V Tr
Mc ch i Sng Ti S L G?
Ti S Th Phng Nh Th No?
c Pht Hi V Tr Li
Con ng No Ti Phi i?
Do Thi Gio:
Cha T L Mt
L Hi V Ngy Thnh
C c Gio:
Con ng i n Cu Ri Linh Hn
Hi Gio:
KT LUN:
LI NGI DCH
Nhng nt phc ha sc so, nhng im nhn mnh trong cc chn dung ca tc gi em n cho
chng ta nhng hiu bit s ng, cn bn, gip ta vt qua nhng ng nhn m ta d mc sai lm qua
nhng mnh vn ri rc, chp v m ta bit c, hiu c hoc nghe c t nhng kin thc nghe
ni vu v kh c th tin cy c.
hnh tng tht chnh xc, d hiu cho nhng ai mun tm hiu ngha cuc i. Thot ra khi nhng
cun xoy t ng tri chy vi mnh mang dng i khng phi l cng vic d dng -- nh tc gi
vit trong chng kt lun, khi chng ta sinh ra i l trng, en, vng..., ngi u, M, ,... D mun
Nhp sng ng i ang trong cuc xoy ch ngha vt cht t hm a nhn loi n nhng
xung t nhiu mt, v ng nn qun rng ta nhiu ngi s t. Cho nn tn gio vn ang gnh vc
nhim v ca n bng cch ni n "chia s", "thng yu ngi hng xm". "thiu dc tri tc", "tnh anh
em", vn vn....
mnh cng cn nhiu cng lao kh nhc, vt ln chnh bn thn mnh. V chnh iu l mt nt tuyt
p tn gio, bt c tn gio no. D tin hay khng tin th tn gio lun lun l gic m p nht ca
nhn loi -- vn ti tm hiu ci su xa nht ca s sng, ngun gc s sng, tm li bn th, khao kht
m mnh trong v p tn gio, ti trn trng gii thiu cng bn c cun sch qu ny vi hy
vng gip bn c c mt phn no trong vic tm hiu cc tn gio ln trong nhn loi.
T bit kh nng cn nhiu hn ch nhng vi tm lng nhit thnh, chng ti c gng hon thnh
Chng ti xin chn thnh Tin S Bnh Anson tch cc gip , iu chnh, sp xp cch trnh
by.
Chng ti cng xin chn thnh tri n cc o Hu K Chu -- Diu Thc cng cc bn o ti
Giang, L.S nh Phc, o Hu Trn Minh Li, o Hu Hong Tr Phan Thng Ho, o Hu
Nguyn Khim Lng Thanh Kim, Diu Chn Lng Th Mai, Nguyn Mnh Cng, Nguyn Th Mai
Hng, Nguyn Th Mai Trang, Nguyn Hu Tun, Nguyn Th Mai Trinh, Nguyn Th Thy, Nguyn
Hu Nhung, Nguyn Cung Th H, Nguyn Th Nhim, v Dip Lin Pht pht tm cng dng n
Chng ti xin hi hng cng c hong php ny ln Ngi Tam Bo thy t gia h qu o Hu
cng bu quyn thn tm thng lc, hnh phc v cc hng linh Ninh Vit Khnh php danh Tu
Tng, Bi Kim Hnh php danh Diu Ngn, Chu Nguyt Vn Thu, Nguyn M Linh, Phng Th
Tnh php danh Diu Thy, Nguyn Thi Thi, v Hng Th Sai php danh Diu Hng vng sanh Cc Lc
Quc.
Sau cng chng ti knh mong Ch Tn Thin c, cc bc thc gi cao minh, cc bc thin tr
thc hoan h b chnh nhng sai lm thiu st tc phm c hon chnh trong k ti bn.
Hu ht chng ta rng buc nim tin ca mnh vo nhng tn ngng nht nh. Chng ta hay coi
nhng tn gio khc l km thanh khit v chn chnh. Chng ta qun rng ngi phng ng thy
nhiu c tin ca chng ta khng th tin c.
D sao cng khng nn nh gi tn gio bng biu hin thp nht ca n -- tn gio phi c
nh gi bng biu hin cao nht ca n. V nhn vo nhng ngi sng lp v i ca nhng tn gio
ln, chng ta thy cc ngi c nhiu quan im ging nhau. Vinh danh v ny khng c ngha l lm
danh v kia...
LI NI U
Nhng nh tin tri l nhng ngi sng ngoi phm vi thng thng ca x hi. Cc ngi khng b
rng buc vo cch c x v cung cch ca ngi dn bnh thng m ra i tm nhn ca cc Ngi
c nhng chn tri rng ln hn. Cc Ngi thit lp nhng con ng mi. Tn gio ca cc Ngi phng
khong v vn xa.
ha c giao cho h v l ngi phn pht phong tc. H khng sng to nhng gn gi.
Tt c cc tn gio u c nhng nh tin tri v thy tu -- t nh tin tri nhng nhiu thy tu.
s gii thch v tn gio ca th ch . Chng ta tht cht nim tin ca chng ta vo nim tin ca gio
ng (nh th ca chng ta), vo mt lot c tin, vo nhng hnh thi v kiu mu c nh. Chng ta
c khuynh hng ng vc nhng ngi khc khng phi ngi nh -- coi nhng ngi khc l "km
thanh khit" hay km chn chnh. Tn gio thng thng vn chia r: n lm ngi ta cch bit nhau, i
khi c ch (vi tn ngng v chnh th) v thng v thc nhiu hn (bi s nui dng lng t ho
rng chng ta l ch s hu chn l tn gio).Tn gio thy tu ging nh quc gia ch ngha: t tn v
thc v bn thn.
Khi chng ta nhn qua bin gii ti cc tn gio khc, chng ta hay khinh mit bng s t khng
Chng ta qun rng nu mt ngi phng ng nhn chng ta bng cao ca ngi th ngi y s
nh gi bt c tn gio no bng s biu hin thp nht ca tn gio y l khng cng bng. Tt
tng tt p nht ca tn gio y. Chng ta mong mi nhng ngi khc nh gi tn gio ca chng ta
bng biu hin tt p nht ca n; v, i li, vi mt s lch s s ng, chng ta phi suy xt nhng
tn gio khc bng nhng iu tt p nht ca tn gio y. Mt ngi C c Gio lun lun thch
Jesus Nazareth i din cho tn gio ca mnh khi c nh gi; v nhng ngi c tn ngng khc
cng phi chn nhng nh tin tri tt nht i din cho h khi em so snh.
Nu chng ta gii quyt trong tinh thn y, chng ta s thy nhng nh tin tri v i ca tt c
cc tn gio ln ging nhau bit bao, cc ngi ch hng cho con ngi, c hnh c nh gi ging
nhau lm sao, v, c l nhng v thn tt nht ca tn gio y cho thy c tnh khng ging nh nhng
gio pht trin mnh trong nhng n d thch hp vi thi gian, khng gian v vn ha ring. Nhng n
d l nhng phng tin khng phi l cu cnh. Thng bao gi cng nhiu ngha hn bt c mt n
d no.
Tin vo mt Thng xng ng l tin vo Thng ca tt c mi ngi, bt k l ni ging
hay x s no; mt Thng khng cch bit tinh thn hin dng ca con ngi bt c u.
C rt nhiu nh tin tri thn thnh. d cho nh sng c truyn rc r qua mt s ngi ny
nhiu hn qua mt s ngi khc.Vinh danh mt trong cc ngi vi lng knh ngng su xa khng c
ngha l lm danh cc v khc. Chng ta cn bit nhiu hn v nhng nh tin tri ca cc tn gio ln,
cc ngi truyn nh sng thing ling, c khi chng ta khao kht mun bit nhiu hn na v thng
Dng nh i vi ti, cun sch ny l mt cun sch tin tri. Trong khi trnh by tn gio thy
tu, n thit lp nhng quang cnh tin ti s tin tri trong tt c nhng tn gio y. Tin tri v mc ch
hin nhin ca n: kch thch s nh gi nng nhit hn v cc nh tin tri v i v ti liu tin tri v
i. Tin tri v kht khao hin nhin ca n: thc y thi m nhn loi phi trau di trc, trong khi
vn ha tc ng n vn ha, trong khi ngi ta cng b li ko vo vic trao i thng tin v thc v
mt vn mnh chung. Trn con ng m th gii ang i, chng ta s trng thnh ln v tinh thn, v
ngi hn i qua nhng bin gii m nhng t ca cc ngi thit lp nn; cc ngi s phi ngi
vo bn trnh by nhng ng thun v phn bit chn l ng sau nhiu n du. Cc ngi s thy hp
Nhiu ngi chng ta thy rng con ngi ging nhau v nhng kht vng su xa nh th no.
khng ngc nhin nu mt ngi trong s bn ca qu v gi chnh anh ta l C c Gio hay Pht Gio,
nu bn bit mt s iu ct li ca mi tn ngng. Qy bn s tham d mt bui l n gin ti hi
sng rc r hn khi n ta sng t nhiu gc , ging nh kim cng c nhiu mt. Bn s khm phc
Tin S Ross c kh nng xut sc ch ra con ng tin ti mt nim tin rng ln hn. Gio S
Hinduism and Buddhism ( Ngha i Sng Trong n Gio v Pht Gio), v Addressed To
Christians: Isolationism vs. Word Community (Gi ngi C c Gio: Ch Ngha Bit Lp Chng li
Hai ngi cng nhau pht hnh cun sch vch ra con ng chnh ng cho nhng ngy sp ti.
Vergilius Ferm
LI CM N
Edwin Zerin duyt ti liu Do Thi Gio v c nhng li bnh lun qu bu. V Gio S Paul Irwin
ca Trng Tn Gio, i Hc Southern California, c nhng ngh thch hp cho ton b dn bi.
DN NHP
Khi thuyn ng phi bi san h v tan tng mnh, thc phm, qun o v dng c u b mt trn bin.
Ba ngi thy th kit sc sng st ny tri git vo b bin trnh khi nhng cn sng d. Sau khi b
vch dc. Khng c mt du hiu no cho thy c ngi chung quanh y. Ch c m thanh ca
trc mt l xem o c ngi khng. Thc phm khng thnh vn , h thy tri cy min nhit i
y dy. Nhng h hon ton tht vng v khng bit h hin u. H hiu rng phi tm ra ngi c
ngi th hai cng i theo b bin pha ngc li, cn ngi th ba thm nhp pha chn i. Mi ngi
ci chi nh pha sn ni. Ngi ny lin bo cho hai ngi bn bit v c ba ln ng tin vo lng.
Nhng ngi trn o ny t ra rt thin cm. Sau nhiu tun, ba ngi ny i nh trn mt chic
thuyn nh a h v qu hng ca h.
Bn v ti cng trong mt tnh cnh. Khng c chn la, chng ta u b qung vo "hn o"
gi l tri t. Ging nh ngi b m tu chng ta hoc l cm thy bun phin cho thn phn mnh
hoc l bt u nhn quanh c xc nh v tr ca chng ta. Chc chn l chng ta khng phi tm ngi,
v h thng bao quanh chng ta. Tuy nhin, i khi chng ta thy kh m tm c ngi c th gip
cha m bit cu tr li. Khi ln ln i khi chng ta gii quyt vn theo cch cha m chng ta gii
quyt. i khi chng ta qun rng cha m cng khng th bit tt c nhng cu tr li v tt c nhng
Nhng chng ta khng th dn dt cuc sng an ton ch bng kin ca nhng ngi ngu nhin sng
trc chng ta. Chng ta cng khng th chp nhn nhng kin mt cch m qung. Chng ta phi
nghim ca chng ta. Khng c cha m hay thy gio no c th sng cho chng ta. C nhiu iu
Mt s ngi hnh nh sng ngy ny qua ngy khc m khng b th gi ngh v vic ny. H
dng nh khng bao gi quan tm n th gii m h sng hay ni chn ca h trong . Cuc sng
ca h c kim sot bng thi quen, v dng nh h khng cn tm kim s ci thin no. Tht l bt
hnh khi iu ny xy ra cho bt c ngi no, v ngi mt c hi pht trin v tin b. Khng
cuc sng. Cn nhiu rn rng hn l phi chp nhn nhng cu tr li c k v phong tc tp qun ch
v chng xa ri.
Ai c th ngng khng thc mc hay nghi ng v ngi ln lm cho ngi y mt can m.
i khi, thy gio v cha m qu mt, qu bn, hay qu nn nng khng lu tm n nhng cu hi ca
ngi tr. Cho nn sau mt thi gian ngi y khng cn hi na. C nhng ngi li qu ch tm n
nhng hot ng x hi, th thao, hay cng vic n ni h khng mng ti nhng bn khon su xa v
bn cht ca mi s.
th no? S khc bit gia phi v tri l th no? Tnh thng yu l g? Vic g xy ra khi chng ta
nhng cu tr li cho chng ta ri. c sng trn vn, tt c chng ta phi bit ngha ca cuc i
s thnh tht vi chnh mnh v l mt thc o s c gng tng trng s t hiu bit ca chng ta.
em n nhiu cu hi hn. "Tn gio" l g? C phi l i nh th, tng kinh, nghe nhng li cu nguyn,
nim v Thng ? Lm sao chng ta bit nhng nim y ng hay khng ng? Ti sao chng ta
nhng ghi chp v cch tr li nhng cu hi cn bn ca mt s ngi. Nhiu ngi ngh rng tn gio
ca chnh h cng hin cu tr li tt nht cho cu hi ca mi ngi. Nhng nhng o s tn gio
khn ngoan khng ni nh vy. Thay vo, cc v ny khuyn khch ngi ta nn tm hiu ngha ca
ngoi chng ta. Nhiu ngi thuc cc vn ha v tn gio khc tm thy nhng u mi quan trng
quc gia hay tn gio ring ca chng ta. N s m ra cho chng ta con ng ngn hn tin ti tr tu
kim tra tt c t tin chng ta v kho st tt c nhng tn gio ca nhng th h khc. Chng ta phi
chn nhng ngi c gng t ra thnh tht trong vic tm kim. Chng ta khng mun mt th gi vi
nhng v thy khng thnh tht v t cho l quan trng, d l c hay kim.
Chng ta cng chng mun b lc vo cuc thm him khu nh chut gia nhng ngi m
chng ta ang nghin cu tn gio ca h. Nu chng ta mun khm ph Beethoven c vit nhc m ta
thch khng, ta cn phi nghe nhng bn giao hng v x nt ca ng. Chng ta khng nn quan tm
mun tm nhng ngh hu ch t ngi khc, chng ta cn phi quan st quan nim v i sng ca
h. Chng ta khng nn bn tm v cch n mc, hay phong tc khc bit vi chng ta.
ging, ngn ng, x s, u ang c gng tm ra ngha mi v cuc sng. Mt ngy no chng ta s
tranh. Ch trong nhng lc tng tng nhiu hn, chng ta mi c gng c mt ci nhn v ton b i
sng.
Lc cn nh, chng ta rt quan tm n nhng hot ng trc mt hng ngy. Nhng khi l
thanh nin, chng ta bt u khm ph ra l trong khi cc hot ng ring r l quan trng th chng l
chng lin quan n nhng cuc i khc ra sao. Chng ta bt u khm ph ngha cuc i. Chng ta
i sng ca chng ta cng tr thnh mt vn tin b ca chnh chng ta, v nu chng ta ngh
thy rng cuc sng c ngha l mc ch ca tt c mi ngi, h pht trin tn gio gip h
quyt nh ci g thc s quan trng. Tn gio trn th gii ngy nay hin dng cho chng ta nhiu ci
vi nhng ngi khc, v vi th gii ca con ngi l mt phn ca s tm kim chung m chng ta
Chng ta chp nhn s thch thc trong vic truy tm ngha cuc sng, nu ra nhng cu hi v
tm kim khng ngng ngh v vui vi nhng cu tr li m ta c th chp nhn. Khi chng ta lm, chng
Hy xem h ni g vi chng ta v hy s dng nhng g gip chng ta tip tc truy tm cch sng tt
hn.
CHNG MT
N GIO
ngy nay. i khi h c on con ngi t u n v con ngi i v u sau cuc sng. H cng t
th tm ra chnh ti?
theo v loi cuc sng tt nht v li sng tt nht trong v tr. Sau ny, ngi ta quyt nh mt s cc
ngh y phi c vit ra h khng qun v thay i v i khi chng v tnh ch c ni bng
ming. Nhng ngh trn giy t tr thnh kinh ca n Gio. Mt s kinh c n ni khng ai bit
c khong 3000 nm trc. Brahamanas -- lut l m nhng thy tu thi hnh trong nghi l th cng, c
khong 800 nm trc cng nguyn, l nhng cu tr li ca cc gio s sng n dt ni ting vo thi
gian trc nhng cu hi v i sng v v tr. Nhng thin Anh Hng Ca v i l nhng cu th
trit l v o l v nhng anh hng truyn thuyt v cc v thn. Nhng thin anh hng ca ny l nhng
truyn c c k li qua nhiu th h trc khi cui cng c vit vo th k u cng nguyn. Mt
chng ngn ca Thin Anh Hng Ca, Dng i Bhavagavad Gita, tr thnh mt phm tn gio c a
thch n .
hn kinh thnh ca C c v Do Thi Gio nhiu. Mc d nhng phm n Gio c dch sang
ng nhng cu chuyn v ngh nhm vo tr li nhng cu hi m con ngi ngy nay vn ang hi,
ti n v ti Hoa K.
Nhng chuyn trong nhng sch ny cho thy rt nhiu ngi n tm kim nhng cu tr
li. Th d, h cho thy ngi n qu trng tr tu. Trong s nhng ngi ny c nhng sinh vin v
i -- khng phi trong thc ca nhng ngi c giao cho bi v ti trng hc, m cho nhng
ngi khng c trng hc nh chng ta. Nhng sinh vin ny l nhng ngi nghin cu v lm sng t
nhng s vic chung quanh h, lm nh vy, h tr thnh uyn bc. Nhng ngi bnh thung nhn xt
rng nhng ngi uyn bc hu nh thnh cng trong cuc sng. H khng kh chu vi nhng vic tm
thng, v cng chng nn nng tm cch c hnh phc. H bng lng - nh vi chnh h. V i
ngha cuc i. Ngi n m t ngi khng tr tu nh con ch trong ging kh, hay ging nh
hi mt v thy uyn bc. u tin thy ny hi anh thanh nin nhng g anh bit ri. Anh thanh nin
tr li bng tn sch cng nhng on trong sch m anh nh c. Ri anh bun ru ni thm: "Ti bit
tt c nhng th ny, nhng ti khng bit chnh ti. Ti khng c hnh phc. Xin lm n gip ti khc
phc c ci bt hnh ny." V thy ng gip anh, vch ra kh khn l do anh tm tr tu trong
nhng li ni hiu bit v cuc i thay v tm ngha trong cuc sng. Sau mt thi gian, di s km
cp ca v thy, anh thanh nin nghin cu v thin nh v chnh mnh v nhng phn ng v kinh
nghim hng ngy. Anh tr nn hnh phc hn, v sau thi gian hc tp, anh cm thy khn ngoan
t mnh tm kim.
Ci g l hnh phc m ngi thanh nin tm thy trong vic t nghin cu v nhiu ngi n
chuyn cn tm kim ngy nay? chnh l iu m h quan st nhng ngi uyn bc nht ca h.
Tt c chng ta u bit d sao i na c ngi khng bao gi c kh nng gii quyt mt vic
trong mt thi gian qu di. Ngi y lun lun tm kim mt th g mi v hng th hn lm tip.
Chng ta bit c ngi li ung dung t ti hu ht bt c ni no ngi thy chnh mnh. Dng nh
ngi c s tha mn su xa trong tm khm. Nhng ngi n Gio nht tr ni rng ngi bn th
hai trong s bn b ca chng ta hnh phc hn, v ngi y bit mnh hn.
Ging nh ngi sinh vin tr tui khng hnh phc, tt c u khng bng lng khi h ch bit
nhng s vic c tht, sch v hay s vt. Hnh phc ch c th n t s hiu bit chnh mnh. Ci g
c ngha l chnh mnh? Bn l ai? u tin "Bn" l ci m ngi ta nhn v nghe: cch bn nhn, ging
tr li l bn cn nhiu hn th na. Nu bn nhn vo gng, hay nghe ging bn qua ghi m pht thanh,
hay nhn bn trong cun phim gia nh, bn ng vi nhng th ny. Bn cn nhiu hn nhng ci .
Gio ni c ba mc tnh kh thng thng. Mc thp nht l tnh tr tr, khng mun thay i, hay li
bing. Mc th hai l tnh hung hng, c kh nng b kch ng bi sc mnh bn ngoi. Mc th ba,
mc tt nht l tinh thn trm tnh, c kh nng gi c an nhin khng b sao xuyn bi cc sc mnh
bn ngoi. Mi ngi u c mt cht mi mt mc trong tnh kh ca mnh. Mc ch l loi tr
tnh tr tr v tnh hung hng ra khi tnh kh ca bn bn c th bnh tnh v trm lng.
iu ny cng ging nh s nhn mnh ca ngi M v s tnh tm. Ngi ta hnh phc hn
nhiu khi khng b phin nhiu bi mi bin chuyn bun phin nh nht. H c th nghin cu v bit
mnh r hn khi h c mt tnh kh im tnh. V h s khng tin b cht no c hnh phc thc s
nhn thc rng nhng s vic m chng ta ni n khng phi tt c l cho bn. Bn c mt s
phi hn, hay nhiu iu tri hn theo tiu chun ca chnh bn -- nhng s vic ny gip hnh thnh cm
ngh v chnh bn.Theo ngi n Gio, cm ngh v chnh bn ny sinh t cch bn nhn, v bn ni
v t tnh kh ca bn. Nhng cm ngh y v nhng s vic ny sinh hnh tng hnh thnh ci m ta gi
l ci "Ng bn ngoi".
ng rt quan trng bn trong l ci Ta. Cc k kh khn cho bt c ai mun gip bn hiu cch bit ci
khng thay i thng cn ca bn. Tt c nhng phm cht to thnh ci ng bn ngoi u c thu
bi cc phm cht y.
thc s quan trng. l v ngi y bit c l trung tm thc s ca cuc i ngi y khng b
tc ng bi chng. Ngi y bit nhn xa trng rng hn v kinh nghim ca mnh. Ngi y c tm
nhn cuc i. Ngi y tr nn khng thnh kin v t cm xc. Ngi y c th chn la v phn xt
nhng bin chuyn mt cch chn chn hn, v ngi y khng b m qung bi nhng cm xc v thi
ca chnh mnh. Ngi n Gio ni rng ngi y c mt bc tin rt quan trng tin ti s ng
CI G L THC?
tip din? H nhn chung quanh v thy cy ci, ni non, ng bng v sng ngi. H thy ma v gi.
H hiu rng khng th ni th gii l mt trong nhng th . Cng chng phi th gii l tt c
mnh lm thnh th gii v lm th gii tip tc ng nhin nhiu hn nhng th trong th gii. Nhng
kinh nghim. Ngi n Gio s ni vi chng ta tt c nhng khc bit bn ngoi m ngi ta cho l
nhng chng my chc chng bin i hay thay i. Th d, tt c chng ta c th phn bit mt chng
sinh v nhng nguyn t ca tri t. Tuy nhin, lc cht tt c chng sinh u phi quay v thnh
l mt vn thi gian.
Trong Rig Veda (V ) c mt bi thnh ca n Gio v Sng to, bi ny gii thch th gii xut
hin ra sao. Bi thnh ca ny nhn mnh n s ng nht lc khi thy, v khng c s khc bit no:
Chng phi tri t, chng phi vm tri xanh thin ng, chng phi ci g bn kia
Chng phi ci cht, cng chng phi bt t, Ngy l m, m l ngy, chng phi ngy, chng phi
ti bt u.
iu quan trng m bi thnh ca nhn mnh l s ng nht ti cao ca Ci (hay ci duy nht
), tt c u nm ng sau hay vt qua c hin hu v khng hin hu. Trong ci khng c khc
Thi Gio. Nhiu ngi dng t "Thng " ch mt Thng c nhn cch ha -- l, mt
Thng c nhng c tnh nh ngi. Th d, chng ta thng quen vi nhng thnh ng nh,
"Thng thng yu", "Thng Nhn T", "B Mt Thng ", "Tay Thng ". Ngi n
Gio ni miu t c tnh con ngi nh vy l phm tnh con ngi ngng m ni ngi khc. V v
h tin Thng thin v cng tn, ngi ta phng on Thng c v s nhng phm tnh ng
ngng m. Ngi n Gio ni, nhng Thng -- nu chng ta dng t y ch thc t v bn cht
Mn, hay Ci .
Thng chnh l nhng v thn ny m chng ta c bit n trong sch v v n Gio. Theo
huyn thoi ngi Hin u, nhng v thn c v (cng c th cng), v h cng sng ging nh chng
sinh. Trong s cc thn ny, c ba v c tn sng nht ngy nay bi ngi n Gio. Ba v cng nhau
to thnh Ba ngi: Phm Thin, ng sng to; Vishnu, ng cu ri; Shiva, ng ph hoi v khi
phc.
Ngi n Gio tin l s sng to th gii l vic tip din m con ngi chia s, khng phi l
mt th g xy ra lu trong qu kh. Cho nn, h tin ba v thn lm vic thi hnh vic sng to tip
din. Cui mi chu k hay thi gian di sng to Thn Shiva tiu dit th gii c. Phm thin to th gii
mi. Trong chu trnh ny, con ngi gp kh khn khng th t gii quyt mt mnh c, thn Vishnu
xut hin nh mt con ngi hay di mt hnh thi khc, vi thn thng c bit, em n s gip
cn thit.
Nhiu v thn v n thn khc cng c tn th theo bt c cch no con ngi thy thch hp,
giai on ca cuc i. Tuy nhin c n trong khi h th cng cc v thn c nhn, nhng ngi tr thc
n Gio bit rng cc v thn thc cht l l tng ca con ngi m con ngi tng tng ra tr
thnh thc t khch quan. Nhng v thn ny thc s khng hin hu di hnh thc m con ngi ngh
rng cc v thn hin hu. Chc nng thc s ca vic th cng nhng v thn c nhn l hng dn
ra? Theo nhng ngi n Gio con ngi khng tm c cu tr li rt ro, v iu bi thnh ca
Ai y m tht s bit, v ai c th ni c,
Nhng nu con ngi khng bit l do sng to ra th gii, h c th bit iu g quan trng
hn. H c th bit Phm Thin. Kinh n Gio y nhng gi v cch mt ngi c th sng cuc
i ca mnh tri nghim s ng nht c bn l m hnh ca tt c sng to. Khi bn bit ci Ta,
"ng bn trong" ca chnh bn, bn cng bit trung tm ca v tr, Phm Thin, Ci "ng bn trong" ca
tt c sng to. Ngi ta c th bit Phm Thin ch bng cch hiu chnh mnh. Ngi theo n Gio
Phm Thin.
Hnh phc nm trong hng tm ra ngha thc s: ci ng thc s, bn cht thc s ca v tr.
B La Mn t n biu l nhiu cch -- con ngi qua ci Ta. Nhng B La Mn khng phi l mt
trong nhng biu l: Ci vt qua tt c. Khi mt ngi thc s hiu bit ci Ta, th ngi y c th
hiu B La Mn. Khi ngi y bit c hai, ngi y thy ci Ta v B La Mn hp nht. V con ngi
nhn thc c kin thc ti thng, t hnh phc ti thng. Tt c nhng sinh vt cng nhng s
sng to ca tri t cng ging nh th, quan tm n ton b B La Mn. Khng c nhiu dng, khng
c khc bit thc s trong bt c phn no ca thc ti. Tt c u ging nhau. Tt c l mt. " l B
La Mn".
3. TI C V TR G TRONG V TR?
l nhng cu ngi ta t hi hay hi nhng ngi khc khi h ngh v nhng cch sng trong
cuc i. Hng ngn nm qua, con ngi mi chng tc, mi quc gia dng nh a ra nhng li
gii thch tt v cch t c hnh phc. Tuy nhin, ngi mi th h v mi x s, sng khng
Ngi n Gio ni mt trong nhng l do ln nht cho bt hnh phc ca con ngi l o
quan trng bng kinh nghim ca mnh v o tng. Th gii ny l o tng (maya) c ngha l lc no
cng thay i thnh mt ci g khc v s thay i c tip din khng ngng ngh. Khng ai c th bit
nghin cu v gii thch; n lc no cng ang bt u. Cho nn con ngi d dng tr thnh say m
luyn chp nhiu vo ci thc ra rt tm thng.
Ngi n Gio khng c ni th gii ny khng quan trng nhng h nhn mnh vo s tht
l th gii m ta nhn thy khng phi l th gii thc s. Th gii lun lun lm cho ta bi ri. Th d
chc rng th gii m ta "bit" qua kinh nghim u tay ca ta l th gii thc s? Chng ta khng th
chc chn c, ngi n Gio tr li nh vy. V l chng ta thng bi ri bi s tht hin nhin,
Nhng ngi n Gio quan tm n nhng ngi bt hnh ny. Ti sao vic ny xy ra? Lm th
con ngi, nhng s khng bng nhau trong nim vui v au n. H mun c s gii thch hp l.
H kt lun rng gn nh v ngha khi ni vic y l do ri ro hay may mn, hay B La Mn chu
trch nhim v nhng bt bnh ng y. Vic lm cho B La Mn khng cng bng v c on. N
khng lm ngi hi tha mn khi ni rng tt c nhng khc bit s c gii quyt ci bt dit no
trn "thin ng" hay "a ngc", v con ngi ta dng nh khng ri vo hai nhm "thin" v "c"
ring bit.
Ngi n Gio tm thy cu tr li tha mn trong nim tin vo s u thai (hay nhp
hn). Mi ngi u c rt nhiu kip sng v s tip tc c nhiu kip sng -- khm ph ra mnh
thc l ai. i l trng hc cho con ngi; trong trng i ny con ngi bit n ci Ta v B La
Mn. Khi h t c kin thc ny, con ngi ri b trng i. Ngi khng cn phi tip tc vo
na; ngi hc xong.
Ngi n Gio miu t i sng nh mt dng sui hay con sng, n chy khng ngng,
mung th, con ngi v vn vn... Mi th hin hu i ny qua i khc cho n khi c kin thc v
thit. Thuyt u thai em hy vng cho tt c mi ngi. Khng ai c th b trng pht trong mt thi
gian v hn v mt s li lm c hn.
n. "Ngi tr thnh thin do nhng hnh ng thin v tr thnh c do nhng hnh ng c", mt cu
trong nhng tc phm thing ling ca ngi n Gio vit. Cu ny c ngha l mi ngi phi chu
trch nhim v hon cnh chnh mnh, d ngi y bi ri, lng tng v bt hnh -- hay hnh phc. Chng
ta mun li cho mt ngi khc, c l cha m chng ta. Hay chng ta mun li cho ng b chng
ca bn. Mi ngi c th ct t qu kh bng cch tri rng tm mnh v ginh c kin thc v ci
ng thc s ca mnh.
H khng hay bit g v kh nng thc s ca mnh. Nhiu ngi trong chng ta b chm m trong
phn ng vi tnh hung hin ti thay v khao kht mc tiu cao c hn. Vic ny ging nh ngi tro
ni tht bi khng ti c mc tiu v s cao nn qun i ci ham thch ca chnh mnh l tro ni.
Nhiu ngi sng khng ngh g v vic ny m ch phn ng theo cch m h thng c. Ngi
cn bi con rn ln". Khi mt ngi thy mnh chy loanh quanh mt cch xao lng nh vy, ngi y
phi ngng li v t nhc mnh, " khng phi l bn tnh thc s ca ti. "i khi ngi ta lm nhng
vic m chnh ngi ta khng hiu. "Ti sao ti lm ci ?" Ta t hi sau ny. i khi nh th cnh ca
ng bn trong t nhin m tung ra v nhng th b tc nghn bn trong tung ra trc khi chng ta
ngng chng li. Thnh thong nhng v n bn trong km theo nhiu bc l cm xc: chng ta gin d,
chn khn ngoan m l gnh nng ca thi v hnh ng trong qu kh m ta mang theo. Cch
g l ci Ta?"
CH NG CP V NHIM V
Theo gio l n Gio, mi ngi c mt v tr ring trong cuc sng v trch nhim ring bit.
Mi ngi c sinh ra mt ch vi nhng kh nng ring bit v nhng hnh ng v thi trong
cp chnh, ghi trong cc tc phm n Gio: (1) nhm tr thc - thy tu, (2) tng lp qu tc, k c qun
nhn, (3) nhm hnh chnh gm c nhng nh bun v a ch; v (4) s ln dn chng lm nhng vic
thng thng trong x hi. Giai cp gi l "tin dn" hay "ngi b rung b" (mi y b hy b do lut
ca n ) gm c nhng ngi c ngun gc thuc nhng phn nhm khc ca giai cp th t, qun
chng nhn dn. Do nhng iu kin x hi v kinh t khc nhau, h "mt ng cp", hay mt v tr trong
x hi.
hin trong i sng x hi n , nhng tt c u thuc mt trong bn nhm chnh. Trong i sng x
hi bnh thng, ranh gii ng cp thng phn nh bt cng thc s v thnh kin nng n. Nhiu
ngi n Gio chn chn ngy nay nhn thc l s lm dng ln vo ch ny. Vo th k th
hai mi, nhiu c gng c thc hin theo chiu hng loi b mt s bt cng trng trn. Ngi
nhim v phi thi hnh theo cch tt nht m ngi y c th. Ging nh khng c ai c th l mt ngi
khc. Trong nhng ln ti sanh tip din, ngi y c th ci thin v tr ca mnh -- nu ngi y lm tt
bn phn hin ti ca mnh. Ti n ngi ta cng dy rng ngay c nhng ngi thuc ng cp thp
4. MC CH I TI S L G?
lm g vi i ti? Nhng ngi n Gio chn chn i n ch tin rng c bn mc tiu c bn, gm
Mc ch quan trng nht m mi ngi phi vn ti l thot khi nh hng ca bt hnh trong
qu kh. Mi ngi u c mc tiu cn bn sut cuc i l thot khi o tng thng qua s hp nht
vi B La Mn. gip con ngi tin ti t c mc tiu ny, c nhng mc tiu khc t quan trng
Mt trong nhng mc tiu ny l i sng lc th, thc hin tt c nhng ham thch bnh thng
ca con ngi, k c ham thch rt quan trng bt ngun t nhc dc. Ngi n Gio khng bc b
kinh nghim gic quan v cuc i -- pht trin quan h sng to vi ngi khc, bit thm m, biu l
tnh dc. Nhng ngi n Gio coi trng kinh nghim ny khi c dng ng cch v khng c
coi nh l nhng mc tiu duy nht ca i sng. i sng lc th l mt trong bn mc tiu ca con
ngi.
Mt mc tiu khc ca con ngi l tham gia vo hot ng kinh t hay phc li cng cng, bao
gm mt s cng vic hay ngh nghip c gi tr. Mi ngi c bn phn vi chnh mnh v vi x hi
lm mt s cng vic c ch. V vic ny ngi y s nhn c tin cn thit cho nhu cu hng ngy, v
thng qua ngi y ng gp vo phc li chung. Trch nhim kinh t ca mt ngi i vi cng
Thnh tu quan trng th t cho mi ngi n Gio l sng ng lun l hay sng o c.
lut l hnh ng v thi m mi thnh vin phi thi hnh. V i vi lut l ny, mt ngi pht
nhn mnh n s ng nht ca tt c cuc sng, h tin mt ngi quan trng i vi tt c nhng
ngi khc. iu ny c ngha l mi ngi phi hc hi vt qua quyn li v k ca mnh. Khi quyt
nh phi lm g, hu ht mi ngi mun ni, "Ti s c li g t vic ny?" Ngi n Gio ni chng
ta tm hnh phc lu di khi chng ta lm mt vic v i vi chng ta trong hon cnh ca chng ta l
"Bn c quyn lm vic v ch lm vic khng thi, ch khng phi thnh qu ca n. Ham thch
thnh qu ca lm vic khng bao gi l ng c lm vic... Khn kh thay cho nhng ai lm vic v
Chng ta thng ni hi ging nhau khi nhn thy rng, ngi chi v thch chi sung sng hn l
ngi chi thng. Cng m thng cuc th li cng thua. Mt khc nu chi m chi, kt qu s t
n lo liu. c hay thua, ngi y s tha mn v cuc chi. Ngi n Gio ni iu ging nh
tt c nhng hot ng trong i. iu quan trng l chng ta cm thy ci chng ta lm v cch thc
chng ta lm -- khng phi l ci m ta t c t vic .
Nhng ngi n Gio thi c bit c nhng thi k trong i sng ca mt con ngi c
th t c mc tiu d dng hn thi k khc. H chia i sng thnh mt s giai on, ri h c gng
vch ra nhng lc th hay hnh ng thch hp cho mi giai on. Ch dn v bn mc tiu s c cung
sng cho vic thc hnh tn gio ca ngi ln. Cho nn, s l di dt i trng i a tr hon thnh
nhng mc tiu ca ngi ln. Nhng ngi c bn phn i vi nhng lut l ng cp i hi h phi
b nhiu th gi v n lc vo hot ng kinh t khng phi qu lo lng v mc tiu quan trng nht l
thng nht ci Ta vi B La Mn. iu ny rt ng cho nhm ng cp thp nht, cng nhn. Tuy
nhin, nhng ngi n khng bao gi cho rng nhng ngi thuc ng cp thp nht khng th hiu
mnh n tm quan trng ca nghin cu v lm sng t i sng. Theo k hoch ny, ngi ta s ln
lt tri qua cc giai on l hc sinh, ch h, ngi ngh hu, v ang i khi kip trm lun tinh thn.
Giai on Hc Sinh. Thi gian b ra trong giai on ny th khc nhau, ty theo ng cp ring.
Tt c nam gii tr ca nhng ng cp cao hn u phi sng mt thi gian vi v gia s tn gio dy
Theo truyn thng, khng mt ngi thanh nin no ang cn trong giai on hc sinh li lp gia
nh. Tuy nhin, n thi nay, nhiu tp tc c khng c nghim tc gn gi nh trc y. Ngy
nay mt s cuc hn nhn nay xy ra trc khi ngi thanh nin hon tt giai on hc sinh thng l --
nhng sp xp la i do cha m, thng thng khi i la ny cn rt tr, ngi thanh nin khng b
nay. Ngi ln khng c cho rng gii tr khng lu n ngi khc gii. H ch lo liu mi quan
tm ny s khng b khi gi qu mc trc khi nhng thanh nin ny sn sng bit trch nhim v con
ci. i vi ba ng cp trn, iu ny thng c ngha l sau khi ngi thanh nin qua giai on hc
sinh ca i h. Hin nay lut ca n qui nh ngi con gi t nht phi mi lm tui trc khi c
C nhng l do ti sao giai on hc sinh li quan trng phi c hon tt. Mi ngi u c
mc cha c ai c th tm c mt phn cu gii p, nhng con ngi dng nh bng cch ny hay
cch khc c gng tm cu tr li, hc hi v tip tc hc hi. Giai on hc sinh xc tin tin trnh
hc tp.
Theo ngi n Gio, vic ny cng cho thm mt may mn, ci m h gi l "s ra i ln
l mt phn ca s thnh cng do n lc ca chnh mnh. Ngi n gi l ti sinh tinh thn: ngi
thanh nin bt u thy c ngha cuc i. Ch yu l ta phi hiu ngha cuc i trc khi ta gnh
mi vi v o s. Khng bao lu, ngi hc sinh thnh gia tht v phi nm trch nhim lm cha m.
Trong giai on ch h, ngi n Gio c th t c ba trong s bn mc tiu ca cuc i. H
c th tm thy ngha cuc i trong lc th, v quan h hn nhn gip gii ta tt c nhng sc lc v
ham mun cn bn con ngi. V l mt thnh vin trong gia nh i hi ngi y phi ng gp phn
phn theo lut l o c ca ng cp mnh. Nu n thay i chm chp qua nhiu nm, th
l v quyn li v bn phn ring bit h phi tun theo rng buc tng ngi tng ng cp.
s ca v tr. Cho nn, ngi n Gio cung cp cho bc th ba, rt lui khi i sng cng cng, v
hc sinh. Sau khi a chu u tin sinh ra, ta c php rt khi cng vic hay hot ng ngh nghip,
khng cn ph trch trch nhim trc tip v gia nh, v v sng n dt trong rng nghin cu.
Trong mt nhm nhng ngi v hu c cng khuynh hng, ngi hc sinh trung nin by gi c c hi
nh th no?
c nhiu may mn hn tip tc v hon cnh kinh t thun li hn. Ngi dn n sng trong nhm
nh, ngi y khng thy thiu thn nhiu nh trong kiu gia nh mt v mt chng. Ngay c ti M
quc, mt s ngi thi khng kinh doanh na sau khi con ci c gia nh. n , mt ngi ngh hu
khng nhng rt lui khi cng vic m cng rt lui khi nhng hot ng thng nht ca mt ngi ch
h hay giai on gia nh. Ngi y b nhng nhu cu v nhng loi th vui v hot ng trc y.
Giai on Ngi Hnh Hng Tinh Thn Giai on th t c th c thc hin -- nhng t
ngi i vo giai on ny. Nu ngi y cm thy sn sng lm c vic ny, ngi y c th ri b
ni n dt, lng xm v nhm b bn tng c. Mang theo gy v bnh bt kht thc, ngi y lang
nhng ngi dn trong lng m ngi y i qua. Ngi y gip dn bng cch chia s tr tu ca mnh v
ngha i sng hay bng s hin din ca mnh. Ngi y c th sng mt th gian lm gia s cho hc
Ngi Ty Phng thng hay khinh mit l tng ny. Tuy nhin, v nhng ngi n bit
Gio i hnh hng lang thang bc l lng tin vng chc ny mt cch n tng khi ngi y ri b mi
kh s vt cht v c n, nhng nhng ngi n Gio hnh hng tin nhng iu y khng quan
mt cch thnh thc. S tm kim bt u trong nhng ngy cn l hc sinh. N tip din qua thi k gia
nh v thi k ngh hu. Vic tm kim khng dnh lu g n vic t b bt c th g t nhin. Ta khng
nn c gng trn p hay trit ph mt phn i sng ca mnh, cm ngh ca mnh hay cm xc ca
mnh. Ta nn c gng hiu mi ham mun, thi thc, v nhng cm ngh xem chng l g.
Nhng gi tr ny ch c th tm thy bi c lng ham thch thnh tht mun bit nhng cu tr li v
nhng cu hi cn bn ca mnh, k hoch v sng cuc i chu ton mc tiu cao nht ca mnh.
5. TI S TH PHNG NH TH NO?
c nhiu ngi ti n cng nh ni khc, khng th lm tn gio thnh cng vic chnh ca h. H
phi cy ba c thc phm cho gia nh v cho nhng ngi khc -- v c cho cc thy tu cng phi
nam gii coi nh khng c kh nng t c kin thc m nhng nh hin trit coi l thit yu.
Nhng ngi ny phi lm g? H mong c c mt i sng hnh phc. H mong mun sng
mc tt nht. Trn tt c h mong mun c gii thot khi chui ti sinh v tn, h s h c phi
mt v thn ring ng "v pha h". H mun c mt v thn cu nguyn, dng l vt v tn vinh
trong nhng bui l c bit. H cm thy vi mt v thn nh vy s gip h thnh cng trong nhng
cng vic lm n v trong i sng tinh thn. V nhng ngi uyn bc ni rng mi th phn nh B La
Mn, ngi dn coi thn v n thn ca h l thing ling. V nhiu ngi cm thy mt v thn nh vy
(Thn Vishnu c tn knh di dng thc ha thn Rama hay Krishna). Nhng ngi th cng cng
tm s gip t nhng phu nhn ca cc thn. Mt s nhng n thn quan trng l Durga, Lakshmi,
hi.
hin dng l vt. Gia nhng ch thin ny c thn sc vt, thn thin nhin, v cc anh hng huyn
mt v thn hay n thn th cng ring. Trong khi nhng thnh vin trong gia nh c th cu nguyn
hay hin dng l vt n cc v thn khc, h khng bao gi qun hng ngy sng knh v thn ca gia
nh ti in th nh.
ngh rng nhng v thn v n thn hiu c tht bi v hy vng ca con ngi. Cho nn du khch ti
n nhn thy hnh nh ca nhiu thn ang dng m thc c mc l phc v c mang i do.
mnh g ng sau n. Khi h nhn thy mt cn bo, h tin l cng vic ca mt trong cc v thn. Khi
h bt u mt cng vic mi, h tin l mt v thn khc trong s nhng v thn s gip h. i vi
iu m ngi n Gio trung bnh mun nht l s gip ra khi kip trm lun trong i
ngi. Ngi ta tin rng ngi ta c th mong mun sng trong ht xc thn ny n xc thn kia cho
nht l vi cc thn Kali, Vishnu, v Shiva. Ngi ta tin rng v nhng v thn l hnh nh ca Tinh Thn
khch i n tr v vi nhng cu chuyn l lng tri tai chng ta. H k li dn chng xm nhau tm
ti Sng Hng, con sng ln nht ti y v ti cc sng v cc sui khc. Ngi n Gio n tm
Thm ch b sng cng c coi l thing ling. Mt s ngi n Gio hy vng c an tm hay a
Thnh ph Benares l mt thnh ph thing ling ca ngi n Gio. H tin rng mt ngi
tha th. Ngi y c th sng nhiu nm mt trong nhng tng tri m Ngi n Gio ni n.
Nhng sau khi "ngh ngi" theo k hoch u thai, ngi y phi tr v tri t sng nhng kip sng
khc vo. Con b c i x nh mt con vt linh thing, v nhng bui cu kinh c dng cho n.
Kh khng bao gi b hm hi, v chng cng linh thing. Mt s cy c dng li cu nguyn. Nhng
ngi uyn bc n gii thch iu ny bng cch ni rng ci Ta hin din trong mi th sng. Mt s
ca bn tin kip.
ng gp c bit ca n Gio vo tng tn gio th gii. Ngi gii thch nhiu tn gio dy
thng yu ngi, nhng ch c mt mnh n Gio dy thng yu loi vt. Cho nn, nhiu ngi n
Gio sng o khng bao gi n tht. Git mt con vt ly tht l sai, h cm thy con vt cng c
BA CCH TH PHNG
Nhiu ngi chn chn theo tn ngng n Gio khng tin l tt c s th phng ca ngi
o l l v l v thiu hiu bit. Nhng ngi n Gio chn chn ny coi mt s tu tp tn gio bnh
dn ch l m tn d oan. H tin rng c ba cch sng mt cuc i lng thin. Mt l hnh thin.
Mt na rt quan trng l kin thc v thc t. Cch th ba l hon ton thnh tm.
c th lm nhiu hnh vi thin nh mt thy tu gii hnh trong mt ngi cha giu nht trn x s ny.
i vi ngi n Gio, phn lm nhng hnh vi thin l lm trn nhim v tt nht vi kh nng ca
Hnh phc duy nht xng ng vi danh ting bt ngun t kin thc v thc ti -- mc tiu ti
i vi cu cnh ny, con ngi ta thot ly gia nh, i vo rng nghin cu v thin nh. Mt
s t b tt c nhng rng buc trn tc -- ngay c tang l ca chnh h- i lang thang v min ng qu
tm chn l. Mt s ngi nghin cu Du Gi, mt h thng hun luyn v thin nh. Nhng ngi
ny tp th v nhng bi tp t th khng bit mt mi (chuyn cn hn nhng ngi sao bng trn, bng
r, in kinh ca chng ta nhiu trong vic tp luyn). Khi h t c kh nng hon ton v thc v
tng cng tnh thng yu ca mnh n v thn c chn la bng cch nhn nhn h trong nhng vai
tr nh: cha m, s ph, bn b, a tr, ngi bn i hay ngi yu. Nu hot ng sng o nh vy
em ngi th phng n gn bn cht thc s ca chnh mnh hn, th n cng mang ngi y ti gn
phng trc tip B La Mn. Nhng thng thng s tn sng v tnh thng yu c tp trung vo
RAMAKRISHNA
Ramakrishna. ng th phng theo cung cch ca tt c ba con ng. V mnh ng tuyn b, "Ai l
vi hai dng di siu phm rt i chng khc. Khi ng cn tr, ng b ngi anh khin trch v khng
phi lm g vi mt kin thc ch kim cm? Ti mun ginh c s thng thi c th soi sng tm
li sng tn ty nht. ng tr nn ngi sng bi Kali, Thnh mu, tng trng trong vn ha dn gian
ca ngi Hindu nh phu nhn ca thn Shiva. ng vt qua tt c nhng nghi thc v nghi l thng
thng hiu c i ng l s by t lng nhit thnh tn gio mnh lit kin trinh
ng bt u thy vic quan trng l phi tin ti mc tiu tn gio m tt c cc gio phi n
Gio coi l quan trng. ng tn th qua nhng phng php tp luyn t kim sot Du Gi, bng s
khm ph ra ngha su sc nht v lc th, v bng s t b tt c nhng th vui vt cht, v qua lng
thng yu Krishna tht mnh lit v sung sng. ng ln lt p dng tng phng php v tip tc
hnh tr cho n khi ng thnh cng trong vic thng nht ci Ta vi B La Mn.
Khi vic ny xong, lng nhit huyt ca ng mang ng n nhng c gng nhm gt hi nhng
gi tr tinh thn ca cc tn gio khc. ng ln lt tr thnh ngi Pht T, ngi Hi Gio, v ngi
Hoa K. Ngi ta tng nh n ng v nim tin ca ng trong s thng nht tt c tn gio v s nhn
nhng c gng v cuc i ca mt ngi n Gio rt sng o -- Ngi Gandhi. Trc khi b m st
vo nm 1948, phn ln th gii bt u trng i Mahatma Gandhi hng dn cch p dng nguyn tc
tn gio vo tnh hnh chnh tr. Phn ln trong i Ngi, Ngi dn thn vo trong vic tranh u
ci thin hon cnh cho dn tc n. Ngi lm c rt nhiu cho quc gia qua tuyt thc, cu nguyn,
hi hp hn l qua tuyn truyn, khng b v ni lon v trang. Khi ci cht ca Ngi xy ra do bn tay
ca mt ngi n Gio cp tin khng chi ni vic Ngi khng nh rng khng c s dng bo
Chnh ng lc tn gio lm cho i Ngi tr thanh tm gng hp dn cho triu triu ngi
ng o n Gio ca Ngi v l trung tm ca s ch cho qun chng khp trn th gii. Gandhi
cm thy li sng tt nht cho chnh Ngi l li sng ca nhng hnh vi thin. Khi Ngi 34 tui, Ngi pht
khng mt cng vic nh mn no l Ngi khng lm. Mc d Ngi thuc ng cp bun bn, Ngi
Chnh khch thnh thin ny c mt m c l c gng lm cho th gii chuyn mnh. Th gii l
tng, Ngi ngh, phi t cho c bng phng tin ha bnh ch khng phi bng chin tranh. Tt c
nhng tn gio, tt c nhng cng ng, tt c cc dn tc phi c c quyn ng u. Gandhi nhn
mnh v chn l v bt bo ng trong mi lnh vc cuc i. Trong s nhn mnh ca Ngi, Ngi tp
trung nh sng mt tri chn l vo s bt bnh ng trong h thng ng cp v tnh khng ng cp,
ca h, cho nn Ngi khi xng phong tro dn n ginh c lp t s cai tr ca ngi Anh. Nhng
s thay i ng thc hin khng c hiu lc do mi trng ca thi quen kh hnh: nhn i v t hnh
xc hi li v t b nhng tin nghi vt cht. Qu tht Ngi khng sng v bn thn mnh m sng v
chn l v bt bo ng.
nh v cu tinh ca dn tc -- mt thin thn ging th. V mnh, Ngi n gin ni, "Ti l ngi ca
ha bnh".
NH HNG CA N GIO
Chng ta dnh thi gian nhn vo n Gio v thy: cc thn v n thn, nhng hnh nh v
biu tng, nhng cha chin v nhng ni thing ling, nhng nghi thc v l vt. Chng ta cng ngng
li nhn vo Ramakrishna v Gandhi, hai con ngi tinh thn v i gip ngi ta lu n s
tn gio to c s khc bit thc s trong i sng ngi dn, tn gio tr thnh mt lc lng thc
s huy hong. n Gio l mt lc lng nh vy. Mt trong nhng tn gio c nht trn th gii --
hi su xa nht ca h.
chnh bn.
li.
Lm sao ti c th bit c Thng ? "Ai bit c chnh mnh s bit Thng "
Cch th phng no l tt nht? Ngi n Gio ni: Tru b c nhiu mu sc, nhng tt
c sa ca chng ging nhau... h thng tn ngng khc nhau, nhng Thng ch l mt."
CHNG HAI
PHT GIO
6. C PHT HI V TR LI
l thi k tan v o tng. Chc l v ngi dn hon ton v mng v cuc sng, h ngy cng s
mnh v ra khi 100,000 kip sng m h cm thy h b a. M thut lc cho thy ngi dn qu
b, hu nai, nga, ln, kh v voi. Nhng ngi khc t hnh xc mnh -- ng nguyn mt ch rt lu,
nhn chm chm vo mt tri n gay gt, hay nut khi v la.
Nhiu thy tu khng gip ch c bit g. Chnh cc thy tu cng bn tm vi con ng tt trong
i sng tn gio. H khng coi thin hng thy tu ca h l quan trng. Trong mt bc tranh vo thi
gian y, mt vi con ch tng trng cho cc thy tu c em trnh by trong mt cuc diu hnh ln.
H tng li cu nguyn: "Om, hy cho chng ti n! Om, hy mang thc phm cho chng ti! V
Cha t ca thc phm, hy mang thc phm n, hy mang thc phm n! (Om l t tt nht ch
Thng ). Ngi dn by t xa hn na kin thp hn v cc thy tu trong cu tc ng n :
"Vishnu nhn nhng li cu nguyn kh khan, trong khi cc thy tu n ngu nghin cc l vt".
n Gio sau ny ginh li c a v lnh o ti n, nhng trong thi gian ny, nhiu ngi
ny, chng my chc c nhiu ci cch tn gio xut hin trong c gng gii thot cho n Gio khi
THI T C M
Vo thi im ny, khi nhng ngi chn chn nghi ng tn gio qu hng ca h, v thi t tn
Gautama (C m) ra i. Ngi l con mt ca tiu vng Flinch giu c thuc ng cp chin binh, v
cha m Ngi hy vng Ngi s tr thnh ngi tr v t nc. Cha Ngi s Ngi c th lm nhng g m
ng cp cao lm -- tr thnh ngi i tm o l, hay ngi thot ly khi kip trm lun t b cuc
i. Tham vng to ln l ngi con phi theo bc chn mnh, ngi cha lm tt c nhng g c th
r rng Ngi l mt thanh nin thng minh v thnh thc, nhy cm i vi tt c nhng bin chuyn
chung quanh Ngi. Cng c th l v s nhy cm , m cha Ngi c gng bo v Ngi khng mun
cho Ngi bit ti li v bt hnh tn ti bn ngoi bc tng thnh. Nhng cu chuyn cho chng ta bit
cha m Ngi bao vy Ngi bng li sng xa hoa v tt c th vui vt cht. Cha m Ngi mun lm cho
Ngi cm thy tt c i sng u hnh phc v lc th, chng c l do g m bun hay thm ch qu
nghim trang -- Cha m Ngi hy vng c C m hon ton chp nhn i sng vng gi, v s
Tuy nhin, ging nh mi thanh nin, c C m mun sng mt cuc i theo cch ring ca
mnh bt chp d nh ca cha m Ngi. Trong khi i qua mt cng vin - theo chuyn k li -- Ngi
nhn thy bn vic in su vo n tng ca Ngi. Nhng s vic ny lm Ngi sng st hn bt c kinh
nghim no trc y m Ngi tng tri qua.
u tin Ngi nhn thy mt ngi gi nua run ly by, rng rng, tc bc, lng cng, chng trn
thy mt ngi bnh, tht gm ghic khi nhn thy. c C m tr nn chong vng hn, Ngi bn
khon phi chng trc sau ai cng phi au kh. Mt cnh kh chu th ba l mt xc cht nm bn v
ng. Hin nhin l ln u tin ci cht tr thnh c tht i vi v thi t tr tui. Sau khi nhng cnh
ny khin cho thi t suy ngh bun ru v ci v thng ca i sng v sc p. Ngi tnh c gp
tr thnh thc s i vi c C m.
Nhng huyn thoi cho bit cha Ngi c gng nh th no nh lc hng thi t v suy
ngh nghim chnh . Nhng v n xinh p c a vo hong cung thi t gii tr vi nhng v
iu v ca nhc. C gng loi b nhng suy ngh nghim trang ca Ngi, nhng v n ny ra sc nhy
ca i sng. Ngi nht quyt b hong cung m m ngay tc khc. Mc d con nh v ngi v trung
tm s vng v trong rng. Ngi khng tr v qua nhiu nm v cho n khi nhiu thay i xy ra
trong i Ngi.
hnh? Trong nhng khu rng n qunh qu v v tn, Ngi tm kim nhng ngi uyn bc c
th gip Ngi tm ra cu tr li. Ngi hy vng tm c s tha mn m Ngi nhn thy trn gng mt
chng bao lu Ngi c hc thc bng cc v o s. Mt trong cc v o s, khm phc s hiu bit
ngi khc khi Ngi cha tm ra cu tr li m chnh Ngi ang tm kim. Ngi bit r kinh sch, nhng
Ngi khng tim thy s tha mn. Ngi bit tp luyn v Du Gi, nhng cng khng thy hi lng.
Ngi vn b nhng cu hi nng bng dy v: Ti sao c bt hnh? Lm sao con ngi c hnh
phc?
buc mnh n cng ngy cng t i, v thin nh ngy cng nhiu hn. Cui cng, huyn thoi cho bit,
kin tr tm kim v tch cc hy sinh, ci cht ch l gang tc. Th m Ngi vn cha tm ra cu tr li.
v nhng ci m Ngi ang lm. Nu Ngi tip tc ch ngha kh hnh, Ngi s cht v khng tm ra
cu tr li. iu m Ngi ang lm, Ngi nhn nh, qu l in r nh c gng buc khng kh thnh
Mt vi ngi bn theo c C m, ngng m Ngi v lng nhit huyt tn gio ca Ngi, khi
nm tm kim gii php, Ngi quyt nh tm cu tr li qua t tng v thin nh trc khi ri b ni
ny.
C C M TR THNH PHT
Ngi ni ln, mc d ta y khng c ngi no. Ngi ni ta khng cn phi chu bt hnh ca i sng
hin ti v khng cn phi ti sinh lin tip trong cuc sng. V Ngi t c tu gic v s au kh
ca con ngi -- bn cht ca kh au, nguyn nhn, v s chm dt kh au. Ngi thot khi ci
vng bt tn ca phin no v kh au, thot khi cm gic ca bun phin v chn ght -- c t do
sng.
sau nhiu nm tm kim? C ngi no hiu Ngi khng? Ngi quyt nh tin vui Ngi c c by gi
phi c chia s vi nhng ngi st sng tm kim. Cho nn Ngi i v Benares (Ba La Ni), ni
kh hnh.
H l nhng ngi u tin c nghe nhng iu m Ngi khm ph ra. Bi php u tin
vt kh au. Nhng im m c Pht nhn mnh n trong bi php u tin ny, trong nim vui
phn khch v s tnh thc ca Ngi, hnh thnh nhng khi nim cn bn ca o Pht. o Pht l
CON NG TRUNG O
Nhng cc oan phi trnh mt mt l i sng qu ham m nhc dc, v mt khc l i sng qu kh
hnh. C hai cc oan ny dn n mt qun bnh trong cuc sng. C hai cng chng dn n mc tiu
thc s thot khi kh au. Nhiu ngi chng bao gi nhn ra qu ham m sang giu v th nhc dc
hnh phc c. Qu ham m c cng kt qu cui cng trn con ngi ging nh cho dy n vi
mc phi t. Trong c hai trng hp n khng ku thch hp. Khng c m thanh v hoc l qu
dy.
con ng c th hn dy ngi khc. Tuy nhin trong nhng li dy ca Ngi, Ngi khng bao gi
mt tn gio mi, hoc Ngi hon ton khng ng vi nhng o s ng thi. Vic ny khng phi
nh vy.
nhiu ngi khng hnh phc? Ngi mang cu hi ny n cc v o s gii nht m Ngi tm gp
ang chi a vi nhng ch ngha. Ngi dn b bn ca Ngi phng cc trng phi trit l, v cc
mnh thn trng tm kim -- khng nn b th gi vo vic tranh ci. Mi ngi phi thm d v tri
nghim. c Pht ni, "ngi ta c th t c hnh phc nu thc hnh vic tm cu".
ta t hi, "Ti sao ti au kh?" hay hu ht chng ta thng ni, "Ti sao ti khng hnh phc?"
Thng thng khi chng ta khong 10 tui hay hn mt cht, t nht cng c mt vi dp chng
hi ny mt cch nghim chnh n khi Ngi vo khong ba mi tui. Chc l v cha m Ngi c gng
Nhng thanh nin ln ln trong mi trng c bo h qu mc thng khng bit n vic phi
i mt vi bt hnh thc s. Con ngi c c tnh khc nhau, v nhp thay i t thiu nin sang
thanh nin cng khng ai ging ai. Nhng trc sau, mi ngi u phi i mt vi cu hi v l do kh
vt qua kh au. Bi php u tin Ngi ni v kin thc ny vi nhng ngi ng tu vi Ngi trc
Sinh l kh; hoi l kh; bnh l kh; cht l kh; s hin din ca nhng i tng m ta ght, s
s sng l kh.
Khi nghin cu danh sch ny, r rng c C m ni v kinh nghim ca mi ngi ch khng
phi kinh nghim ca mnh Ngi. Sinh n tht khng thoi mi cho c m ln con, tuy a tr dng nh
khng thc c vic ny. S ra i mt khi nim mi, hay mt "ng" mi hay c tnh mi, cng c
ln tinh thn. C ci cht ln ni s cht cho chnh chng ta hay cho ngi cng l au kh. S hin din
thm nhiu hiu bit v i sng, chng ta tr nn tnh thc rng bm nu vo bt c g c th khin
chng ta au kh.
Tht ng tic l qu nhiu ngi ni rng c Pht bi quan v i sng hay Ngi ni tt c i
m tin rng ngi khng c ha hp trong cuc sng cm thy ci kh au ny. "Nu ti khng hnh
phc, l v ti khng sng ha hp. Nu ti khng sng ha hp, l v ti khng bit cch chp
nhn th gii l nh th. C l ti ang mong mun nhng th trn th gian m ti khng c quyn mong
b bc tranh".
ng, v mi ngi c th hiu cho chnh mnh. Ngi ni, trong tt c kinh nghim ca con ngi, tr phi
c mt s hiu thu thc s, c mt yu t au n. Ngi chuyn li mi: "Hy tm hiu cho chnh mnh
ging nh mt bc s n khm bnh nhn. u tin bc s xem ngi bnh cm thy th no. Ri bc s
chn on nguyn nhn ca bnh. c C m ging nh mt thy thuc gii, tin vo Chn L Cao
cu tha mn ni y, ni kia. N mang dng thc thm mun lm va lng gic quan, hay thm
mun s pht t.
th gii. Th gii khng xu, nhng thi thm mun lm th gii hnh nh xu. Ci thm mun ny,
hay ham mun thi qu lm chng ta thnh n l cho bt c g chng ta thm mun. Ai ai cng nhn thy
nguyn l ny hot ng -- thm mun n ung, thm mun ni ting. thm mun thnh cng. Tt c lm
mun v lm mi th mun lm, ti s hnh phc." Nhng loi hnh phc li l gy ng p lng ng,
v n khng em tha mn su xa hn mc tiu thc s ca con ngi. Chng ta thng thy ngi ngy
cng l thuc nhiu vo nhng nim vui gi to v h thc s s phi i mt vi bt hnh su xa hay bt
an trong chnh h.
c C m khuyn mi ngi hy t mnh tm ra s khc bit gia hai loi hnh phc. V Ngi
Khi theo ui hnh phc, ti nhn thy nhng tnh xu pht trin v nhng tnh tt mt i, vy nn
trnh loi hnh phc ny. V khi theo ui hnh phc, ti nhn thy tnh xu mt i, v tnh tt pht trin,
Ngi a ra thm li khuyn cho nhng ngi tm cu hnh phc. Ngi ni, thm mun dn n
bt hnh gy ra bi s ngu mui v nhng nhu cu thc s ca chng ta. Nu chng ta khng ngu mui
nh vy, chng ta s khng lm cho mnh bt hnh khi theo ui nhng th khng bao gi toi nguyn.
ngh v t tng. Mt ngi khn ngoan bao gi ni v bt c cm ngh no, "iu ny khng phi l ti
Nhng th m con ngi thng ham thch khng tha mn nhu cu thc s ca h. Mt cu
chuyn Pht
Gio k li, trong mt cuc hnh trnh, c C m tnh c gp 30 ngi n ng ang chy.
Ngi lin ngng h li v hi h gp chuyn g, v h lin k li cu chuyn. Trong khi h ang cng
nhau i chi v n ngoi tri, mt trong nhng ngi bn n ca h trn i cng nhng t trang ca
ngi khc nn nhng ngi ny nng lng chy ui theo ngi n cp.
tm ci ng?" Nhng ngi n ng ny quyt nh tm ci ng thc s quan trng hn chy theo vt.
kim v b. Nu chng ta khn ngoan, chng ta ngng li v t hi, "Ci g thc s ng truy tm?" Cu
tr li ca c C m rt trc tip: Chng ta phi tm nguyn nhn ca s thm mun ca chng ta,
CHN L CAO QU TH BA
Con ngi khng phi lm n l cho thm mun ca mnh, c C m ni nh vy. Ngi ta c
th sng bng nhng hot ng n gin, khng gy ra vn thng l, nhng hot ng ny ny sinh
v thm mun. Hay ngi ta c th chn s phn ng ca mnh trn c s ca mi trng hung gp phi.
Trong trng hp th nht, ngi ta hnh ng do "nhu cu" b mt, khng bit v nhu cu thc s ca
mnh. Trong trng hp th hai, ngi ta c th nhn thc c tim nng thc s ca mnh. S la
phin toi. Sau ny, d ngi y c th chn cch n th g tt mi ln cm thy khng hnh phc.
Nhng loi hnh x c th rt kh gii quyt vn . Thc t l ngi y ch thm vo nhng phin
gi c gii quyt. l loi tnh hung m c C m ang suy xt khi Ngi ni, "khao kht thm
Trnh vt ln thc s trong lng vi mi kh khn, khi n khin cho mnh vp phi vn mi do mt
khng? c Pht tr li, khng. Ngi ni, nhng hnh ng v nhng thi quen nh vy pht xut t
nhng ham mun khng c xem xt v khng c g ngn cn. Chng dn n gi tng bt hnh.
Chng c xut hin trong i sng con ngi nhiu ln, trong nhng chiu hng mi, v c trong kip
Pht T ging nh ngi n Gio, tin tng vo ti sinh. Nhng hnh ng v ch v nhng
thi quen bt thin phi c loi b hay khc phc trc khi c th gii thot khi ci vng v tn ca
"bm nu vo cuc sng" trong Chn L Th Nht ca Ngi. Ton b h thng ti sinh v tt c bt hnh
c th chm dt i vi mt ngi khi ngi y chm dt s thm mun khng c g ngn ngi.
pht xut t chng dn n bt hnh. Hnh phc t c bng cch chm dt thm mun. Xy dng
tnh nt con ngi hm nay quyt nh hnh phc ngi y s t c ngy mai. Ngi Pht t c
th ni thm rng loi cuc i m ngi ta sng hm nay quyt nh mt phn vn hi hnh phc kip
lun hi ti. Ngi Pht T khng ni "mt ngi" hay mt "linh hn" -- ngay c n Ci Ta n Gio
-- khi chuyn qua kip khc. Chnh nh hng ca kip qu kh ti sinh vo kip ti. Khi mt a tr
n tui trng thnh, chng ta bit nh hng t lc nh ca n quyt nh phn ln vic n tr thnh
loi ngi trng thnh no. Ngi Pht T cng ni thm rng iu g ng trong mt kip sng th s
ng cho tt c cc kip sng c th hiu c, v kip sng trn gian ny ch l mt on trong nhiu
on khc.
ko di qua nhiu kip sng. Nhng rt d thy rng mt l thuyt nh vy ng gp vo s hiu bit ca
bi s la chn ca chng ta. Ngi Pht T ni, chng ta s c s la chn tt nht khi chng ta chn
la mt cch thn trng, khc phc tnh ch k v nhng dc vng mnh lit.
8. LM SAO TI C TH TM THY HNH PHC?
khng li cho cc t ca Ngi mt s gip thc s no. May mn l Ngi khng ngng li vic
dy bo bng li khuyn. Ngi hiu hu ht mi ngi cn c gip bit cch ngn chn thm
mun. Bi thuyt ging u tin ca Ngi kt thc vi T Diu quan trng. a ra li tuyn b cui
cng v chn l m Ngi khm ph ra, c C m m t phng php m con ngi c th ngn
chn thm mun. T thi c Pht C m, phng php ny c gi l "Bt Chnh o". Tm bc
ny l phng php c trng m c C m ngh cho con ngi t gii thot khi nhng nanh
Trc khi c tin b, ngi ta phi nhn vo vn xem vn l g. Khi thy chnh s khng hiu
bit ca mnh v nhng s vic c tht trong i mnh gy ra phin toi, v khi chp nhn trch nhim
di mnh. Chng ta phi hc cch nhn cho chnh mnh ti sao c o tng. Ri chng ta sn sng i vo
Mi ngi u khao kht mt ci g . Ci kh khn l hu ht chng ta, trong hon cnh tinh
thn v tnh cm ri rm, khao kht nhng iu sai tri. Chng ta khng tp trung khao kht v n
ci "Ta", "Ti" v "Ca Ti". Ch sau khi thi khng cn cho mnh l trung tm th lng tt v tnh thng
thin thi . Ba bc k tip ni v loi hnh kim phi bt ngun t thi ng.
(3) Chnh Ng
thch th th phi, ph bng, v lng m hay chuyn vu v. Li ni nng s c kim sot, n cn v thn
ti t hn c nhng k phm ti chai l lm. c Pht cng nhn, ging nh nhng nh tm l hc hin
Pht khng m t tng tn phm vi ca bc ny. Nhng nhng t ca Ngi tng bc tho mt
danh sch nhng g ta khng nn lm. Mt bn lit k tiu biu ni khng c git, trm cp, t dm, ni
di hay dng cc cht say. Tuy nhin, nhng li dy bo cm on ny c lin quqn n tm quan trng
v hnh x m c C m ni. Ngi bit rng khuyn khch ngi ta lm mt s iu quan trng hn
rng "tt c nhng g chng ta c chnh l kt qu nhng g m chng ta ngh". Cho nn chng ta khng
nn cha chp nhng cm ngh ca on gin hay th hn. Cm ngh v t tng lm hng c hi c
hnh phc nh hnh ng. "N hnh h ti, n nh bi ti, n lm ti tiu tan, n cp ot ti --
nhng ngi cha chp nhng t tng y, th hn khng bao gi chm dt," c C m cnh bo
chng ta. V Ngi khm ph ra rng bt c lc no "hn th cng khng chm dt hn th, hn th ch
chm dt bng tnh thng". V Ngi ni trong mt dp khc, "Hy cho con ngi vt qua gin d
bng tnh thng, hy cho con ngi khc phc ti li bng iu thin."
nh bng gy gc, b nm , cng khng nn nh li hay c nhng t tng hn th. "Nu ai chi ra
bn, bn phi dp i t tng hn th, v quyt tm, 'Tm ta s khng b xo trn v khng mt li gin
th on giu gim no.' Nu bn b nh bng qu m, bng , bng gy gc, bng gm, bn phi
lm khng th khng lm hi nghim trng chnh mnh v ngi khc. Bt c mt cng vic no lm tn
thng s sng di bt c hnh thc no cng khng nn theo. Vi ngi Pht T, vic lm n ny gm
c: ngh t, ngi bn c dc (ma ty, cc cht say, v tng t), bun bn n l, hay ngi ch
n l. Ta khng nn tham gia vo vic ct ru hay phn phi ru. Cng chng nn lm qun nhn.
Gio tin rng mt ngi sinh ra lm ngh nghip thch ng ca mnh. Nhng c Pht tin rng ta
khng nn cn tr ngi khc tm cch thch ng va nht vi cuc sng. V th, ngi ta c th phi
thay i ngh nghip. Chnh c Pht c chung quanh Ngi nhng ngi t b i sng gia nh v
ngh nghip thng l i vo li sng tu vin. Ngi cho rng l tng l tt c nhng ngi thnh tht
nhin sau ny mt on th c s c thnh lp. Qua nhiu nm, ngy cng nhiu nhng ngi Pht T
tip tc sng vi gia nh, tm nhng cng vic thch hp, hn l b li nhng th nh vy vo tu vin.
Pht, nhng t ny c mt ngha c bit. Chnh Tinh Tn c ngha l ta phi tm cho chnh mnh mt
tc ring trn con ng Bt Chnh o i ti chn hnh phc. Ngi tm cu o l khng hnh
ng qu chm chp hay qu vi vng. Khng c hnh phc no t c trong c gng bt kp ngi
khc. Bn chnh l bn, c nhu cu ca ring bn v nhp ca chnh bn. Nhim v hc hi bit
vo hu ht i sng bt ha. c Pht cho rng, dc vng th cht lm qun tr, nhng thng l v
tng tng mnh m to qu nhiu dc vng. Thm mun n ung t n khng lm ngi ta bt hnh.
Bt hnh pht trin khi n qu nhiu hay qu ham mun n ung. Mt phn ca chnh nim c ngha l
hc cch nghin cu dc vng th cht v tt c mi th khc xem chng thc s l g khng phi nh
Mc ch ca c Pht l dy con ngi rng nhng i tng li cun gic quan c sc mnh
lm chng ta khng hnh phc v chng c th dn n tham dc thi qu. Ngi thy rng nhng ngi
n ng bnh thng c thi quen "l tng ha" ph n. Ngi dn d cc t ca Ngi hy vt qua
Gio, "Xin Ngi cho bit, Ngi c trng thy mt ph n i b dc theo con ng ny khng?" Nh s
tr li, "Ti khng th ni liu l mt ph n hay nam gii i qua con ng ny. iu m ti bit l
c Pht C m hy vng nhng ngi hnh tr Bt Chnh o s pht trin tnh bnh tnh trong
vic tm cu hnh phc. Bng cch , mi ngi hy hc cch li xa khi chnh mnh v quan st nhng
am m ca chnh mnh m khng b kch thch nh khi nhn cc v sao trn tri. Mi ngi phi tp coi
au n ln cm ngh vui sng. Nh s Pht Gio c gng lun nh rng cm ngh tn ti rt ngn ngi,
mun, hay bm nu vo th g. Nhng ai c th chp nhn cm ngh ca mnh trong mt cch khch quan
ny, s t b xc ng bi nhng th .
(8) Chnh nh
luyn Du Gi ang thnh hnh vo thi Ngi. Tuy rng Ngi khng tm thy trong Du Gi cu tr li y
nhng vng tng ca tm cho n khi ngi c th i thng vo kin thc v nhu cu thc s ca
mt cch hiu bit khc -- bng tu gic hay trc gic. V c C m cng nhn con ngi thay i
nhiu v tnh kh, Ngi a ra nhiu kiu hun luyn tm Chnh nh. Nhng phng cch ny c
pht trin bi t ca Ngi trong vic tu tp Du Gi vn quan trng i vi nhng Pht T nhit tm
ngy nay.
NIT BN
Pht, s dp tt thm mun, v nhng thi khng thch hp l chn hnh phc. Nit Bn c mt ngha
khc rt quan trng i vi hu ht cc Pht T. l thot khi tt c lun hi trong tng lai, thot
khi "Vng Tr Thnh".
rng, ni sung khng quan trng. Hiu bit v tm hiu mi quan trng. Nhng d c hay khng c mt
linh hn hay ng Ti Thng ngi Pht T tin c ti sanh. V nhng nh hng v cc khuynh hng
thi quen ca kip ny s tip tc t ti sinh di hnh thc ny hay hnh thc khc trong thi gian khng
hn nh ca tng lai.
Nit Bn khng phi l ni chn. N l mt trng thi ca tm. Nit bn t c sau nhng trm
t nghim tc v n lc mnh lit. Trm t l mt trong nhng cng c chnh ca Ngi Pht T. V
t ng trch. Ngi Pht T so snh ngi v t vi con kh cung nhit tm kim thc n trong rng.
b nhiu nm c gng gip ngi khc t Nit Bn. Tuy nhin ngi Pht T sm thy cn ni v
Mt ngi thc s hnh phc l ngi em c t tng v n lc cn thit thc hin Nit
Bn. c Pht khng knh trng chc tc hay ng cp -- ngay c n nhng ng cp thng lu
ca n . Ngi ni ngi ta khng th tin ti hnh phc bng dng di gia nh m ngi y c
sinh ra. Phi chng chnh Ngi sinh ra khng phi l mt Thi T, th m c lc Ngi tng l
ngi bt hnh nht trong nhng ngi bt hnh? Khng phi bi dng di, khng phi bi ca ci, m l
ngi ta phi khm ph ra cch vt qua kh au. Bng tm cch vt qua tham dc bt thin, bng
cch duy tr vic tu tp Bt Chnh o, bng kin thc ca chnh mnh -- bng nhng th ny, ta t
9. CON NG NO TI PHI I?
nhm t ca Ngi. Cui cng, khi Ngi trn 80 tui, Ngi t trn. Nhng t bun b ca Ngi tip
tc hi hp v nghin cu, ng thi cng nhau hnh thin tng nh n nhng li dy v cc cuc hi
hp ca Ngi. u tin h theo st gio l ca Ngi. H cho thy sc mnh nh hng ca Ngi bng
tr thnh cc biu tng ca Pht Gio. Cy B , "Cy Tr Tu", nhc nh ngi Pht T nh n s
gic ng ca Ngi. Bng sen n nhc nh bt c ai cng c th hng thng, tinh khit trc bt c g
bao quanh. Bnh xe lun hi Pht Gio l s tng nh n bi php u tin v chn l bt dit v ci
vng v tn ca s tr thnh. Nhng nh s quay bnh xe l biu tng nh lut ca vic a chn
dy ca Ngi chia thnh ba tng. Kinh sch ny c gi l Tam Tng Kinh in c ngha l "ba tng
cha". Nhng v o s Pht Gio quan trng khc gii thch mt s cc kinh tng ny. H cng ni
trng nht trong s tm cu hiu bit v i sng. Nhng s bt ng kin lc u ny sinh v pht
trin thnh hai tng phi ln. Tng phi Pht Gio t cho rng thay i t so vi hnh thi gio l ca c
Pht l Tiu Tha hay Nam Tng. Tiu Tha Pht T, phn ln c ng ti Thi Lan, Ceylon, v Min
in. Tng Phi ln hn l i Tha hay Bc Tng Pht Gio pht trin ti vng rng ln ca Trung
Hoa, Nht Bn, i Hn, v Ty Tng.
Hai thut ng ny c mt ngha l th. Tiu Tha c ngha l "c xe nh" v mt s t ngi c
th thot khi i sng kh au bng gii lut nghim ngt. i Tha c ngha "c xe ln" v c ngha
C hai tng phi ny khng phi l mt lc chnh trong i sng tn gio n , qu m ca Pht
Gio. Mt thi gian di sau khi c C m nhp dit, ngi dn nhn nhn Pht Gio nh mt tn gio
ring r tch khi n Gio. Sau khi cc nh s truyn gio mang l tng Pht Gio n nhng vng
tn gio pht trin rng ln cc vng t khc. V trong nhng vng t khc ny ca Vin ng,
Thi Lan, Ceylon v Min in, c nhiu Pht T thun thnh, h t tin vo li sng dy bi v
mnh. Qu kh, hin ti, tng lai ca mnh -- tt c u do chnh mnh. Nh c Pht dy, h tin nh
Ngi y hnh tr chuyn cn gii thot khi phin no ca nhiu kip. Ngi y t mnh dn thn vo
thng c tip t bi cc tn khc, nhng ngi khng th ph tt c nhng rng buc theo cch A
La Hn lm. H hy vng ginh c cng c do s gip A La Hn.
hi chn l m c Pht dy cho h. Khng c thy tu trong cng ng Pht Gio Tiu Tha nhng c
mt on th tng gi tch cc. H dy dn chng iu h coi l thit yu: pht trin tinh thn hng ngy
ca on th tng gi c xa. H cng c dy tng li nguyn Pht Gio rt ph bin v "Qui Y "
Ti qui y Pht
Ti qui y Php
Ti qui y Tng
tham d vo phn nghin cu vo nhng bui l tn gio, trong thin hnh v tt c cc hot ng khc
ca tu vin. Nhng nh s dy h nhn mnh vo khi nim quan trng nht trong Pht Gio Tiu Tha -
- l h phi hc chu trch nhim v s pht trin o l ca mnh. H c khuyn khch nghin
cu v t thnh vn cc truyn thng o l. H s khng chp nhn l thuyt hay tu tp khng gip
s vic.
Sau vic hc hnh nh vy, mt s thiu nin quyt nh xin c th gii v sng nh mt nh s
trong sut cuc i cn li. Mi ngi vui vi chiu hng ca bin chuyn ny, v tt c cc tn cm
thy l con ng duy nht bo m s gii thot khi ci vng v tn au kh ca kip sng. Tuy
nhiu vo bt c th g. H bit rng a con trai y ang lm vic t Nit Bn. C nhng cuc l
long trng nh du nhng nguyn sng cuc i tu vin. Cc chng trai lm ln chuyn T B V
c trc tip t ci xy ra cho Ngi ch khng phi do sch v, ngy nay nhng ngi Pht T Tiu
Tha c khuyn khch i theo cng loi tin trnh hc tp Ngi lm. Hu ht h xc quyt v gio
Tiu Tha ngy nay vn rt gn gi vi tinh thn ca nhng ngi Pht T lc phi thai n c
xa.
dy s cn t ch, knh trng Phng ng v s th knh cha m, gin d trang nh v con ngi v
tng Pht, ngoi ra ngi ta t nhng bng hoa trng tng trng s tn knh.
Trn y tt c nhng cng trnh xy dng nhiu mu sc nhng yn tnh ca Pht Gio Tiu
Tha l nhng khi nim thit yu. Con ngi t mnh phi hiu bit v s gii thot ca chnh mnh, hy
chng sinh. Ngi y phi hc cch kim sot tt c t tng v hnh ng ca mnh, v y l nhng
Khng c hnh ng hay t tng no ngn chn ta hon thnh vic . N tip tc trong ci n
l nguyn nhn xy ra. Nu bn tr nn nng gin v s v mt ngi bn, khng phi l s chm dt
ca hnh ng v li ni. Ngi bn, b xc phm bi s nng gin ca bn, c th phn ng li bng
gin d vi bn hay c n vi ngi khc. Trn phng din , hnh ng ny tip tc v sng da
vo nhng hnh ng khc. Con ng ca hnh ng t t cng din ra nh vy. Khi bn t lng tt
vi mt ngi khc hay c n mt con vt, khin ngi nhn c s t t cng hnh ng cng mt
cch i vi bn th ba.
Ta gt ci ta gieo: Ngi Pht T tin rng tnh nt hnh thnh nhng t tng v hnh ng m ta
gieo. Kt qu ca t tng v hnh ng l ci c ti sinh -- khng phi ci "ti tinh thn" hay linh
chng t tt c con ngi c th gio dc ly mnh n gic ng v Nit Bn. cho d mt hn mt kip
g nh c C m lm.
Theo ng li ring, i Tha Pht Gio khc hn Tiu Tha Pht Gio. Pht Gio Bc Tng
ny khi u ngay nhng nm sau ci cht ca c C m, khi nhng t ca Ngi khao kht
thnh kinh. Nhng hnh thi mi ny ca Pht Gio mang tn i Tha. i Tha ny sinh p ng
gng phc v khng v k ca chnh c Pht trong vic dy ngi khc cch tm ng ti Nit Bn
c n khi Ngi t mnh t c mc tiu. Tnh thng yu nh Ngi chng t tr thnh gio l
ti thng ca cc trng phi v cc phi i Tha Pht Gio. i Tha Pht Gio khng l tng ha
A La Hn, ngi "nay y mai mt mnh nh con t gic" tm kim Nit Bn. Thay vo , h t lng
sinh nn t mnh khng vo Nit Bn cho n khi tt c nhng ngi khc c th vo Nit Bn vi
Ngi. l l tng chim u th trong Pht Gio Trung Hoa v Nht Bn.
trong i Tha Pht Gio. Mc d A Di nguyn thy l mt B Tt, by gi Ngi thnh Pht, v
hin trit ca dng h Sakya" m gia nh Ngi thuc dng h y). Theo huyn thoi, A Di l ngi
sng v lng kip trc. Ngi pht nguyn em c tr tu v cng c cu nhng ngi khc. Qua
nhiu nm, Ngi xy p ci c th gi l "Kho Tng Cng c", mt ti khon khng l iu thin. Pht
ca c A Di v nim tn Ngi.
nhng ai c nim tin ni Ngi. A Di l hnh nh trung tm ca mt s trng phi v gio phi trong
i Tha Pht Gio. Nhng nhm ny gm c ci c gi l "Min t Thanh Tnh" ca Pht Gio, v
ngi Pht T i Tha rng Ngi sng t xa xa. Ngi trn ngp tnh thng v kh i i vi tt c
vic gom gp cng c trnh khi ti sinh. Mt s Pht T hnh hng n ngi cha ny ti hn
L tng cn bn ca c hai cu chuyn l s tng tr. Ngi Pht T ni cho chng ta bit
nhng huyn thoi ny c vit bng truyn tranh. Nhng huyn thoi ny cho chng ta thy chng ta
tng v hnh vi ca ti qun vo nh hng ca bn. Khng ai l mt hi o ring bit, mt mnh trong
Ngi y v mt mng li, nhng ng thng phc tp, v mi c nhn ng gp phn mnh vo cho
ngi khc. Cho nn, ngi Pht T tin rng c A Di v c Qun Th m cho cng c ca h
cho tt c.
"Ti l ngi che ch cho ngi khng c che ch, hng dn vin cho ngi lc ng, l
con tu, b , cy cu cho nhng ngi tm vo b; l ngn n cho nhng ai cn n, ging nm cho
sinh vin. Cng c mt t chc tn gio c nhiu thn, c cha, thy tu v cc cuc l. Vn ham thch
phi c nhng bi thuyt ging v nhng m iu tng nim trong cc thi kinh. Mt s c nhng lp hc
sng vo mt thi gian no hay mt ni no . Ngi nhiu hn th nhiu. Ngi khm ph ra chn
xut hin thi i chng ta. Pht T i Tha tin c nhiu Pht cc thi i khc. H ang mong
nhng c Pht khm ph ra chn l cho con ngi mi thi i. H c cng Pht tnh, ci c th
C mt kha cnh khc trong Pht Gio i Tha khc hn nhng l tng m chng ta kho
st, c gi l Thin theo Trung Hoa v Zen Nht Bn. Nht Bn c ngi nh th hot ng da
khng nhn mnh bt c mt tng no v ng cu tinh, Thin ng Ty Phng, nim tin hay
trnh by. Bm nu vo tng ging nh bm nu vo gi hay gi gi trong hp. Gi trnh bn. Chn l
i vi ngi Pht T Thin, thy gio, sch v, v kinh thnh ch l nhng li gi -- ging nh
nhng ngi ln cng bn tm nhiu n ci ch hn l n ci c ch. Tm, ming, mt, tai v tay
cung cp cho chng ta kin, cm tng v hnh ng. Nhng nhng th ny ch l cch m t hoc
trnh by iu xy ra cho chng ta. Ci nguy him l chng ta b rng buc vo kin, n tng v
hnh ng, m qun i kinh nghim to ra chng. cng ging nh t qu nhiu gi tr vo khung hnh
hn l vo ci hnh c thit k lm cho ni bt. Hay cng ging nh trn qu ci ba sch v qun
Ngi Pht T tu Thin ni rng bn ch tm thy chn l bng kinh nghim ch khng phi ngh
v chn l hay nghe ai k v kinh nghim ca ngi y. Mun hiu ngha cuc i, ta phi sng, ch
khng phi hnh thnh cc l thuyt v n. Mt hm mt o s Thin ni ting mun gy sng st cho
Thin ni l mi ngi phi lm vi tt c khi nim ca mnh - t chng i chng khng cha y
tm ta qu mc. Phi p tan mi l thuyt nh p tan thn tng bng t st. Ngi tu Thin cn
thy bng kinh nghim. Khi ngi tr tui hi v Nit Bn hay Pht, cc o s thin thng tr li vi
TM VT XA CA PHT GIO
Khng mt vng t no trn th gii li thay i nhanh hn Vin ng. Hon cnh trong nhng
ti sao con ngi au kh. C i Tha ln Tiu Tha Pht Gio chng t c th thch ng vi
nhng hon cnh thay i v vi nhng dn tc khc nhau. Th gii ngy mai s pht trin t th gii
hm nay. Cho nn Pht Gio chc chn s tip tc l mt nh hng thc s trong i sng ca nhng
nc lng ging Vin ng ca chng ta. i Tha Pht Gio ang m rng nh hng bng cch gi
cc nh truyn gio ti nhng vng t mi vi nim tin l iu c Pht khm ph ra c th gip
hu ht mi ngi.
"Ti sao ti khng hnh phc?" c Pht gi : v bn trn y mong mun, cho n khi s mong
"Lm th no ti c hnh phc?" Bng cch chm dt mong mun. Ging nh ngn la tt khi
khng thm du thm vo, cho nn s bt hnh ca bn chm dt khi nhin liu ca tham dc thi qu b
ly i. Khi bn chin thng c lng ch k, nhng thi quen v hy vng di dt, hnh phc thc s s
hin ra.
CHNG BA
Trong chng mc chng ta c th nh, tin tc v Trung Hoa l nhng tin v s thay i cch
sng ca ngi dn: ni chin, chin tranh quc t, cch mng, pht trin chnh tr mi. Bao gi nhng s
thay i nh vy cng gy nhiu tn hi n ton b i sng ca ngi dn. Trung Hoa cng nh
bt c ni no, tn gio b bt buc phi thay i. Nhiu truyn thng c v cc l hi v cc khi nim
khng cn c tn trng v tun theo hay c hiu bit bi ngi Trung Hoa ngy nay.
Nc Trung Hoa c tng i khng b ng chm bi khoa hc hin i v nhng tin b gio
nh hin trit ny tin v dy rng th gii chuyn ng theo kiu siu phm phn nh ca s vn hnh
nhp nhng v trt t ca thin nhin. Lo T ni, ton b tr tu v hnh phc cho con ngi l con
ngi phi t mnh thch ng vi trt t ny v t suy ngm v phn nh li sng m th gii ny vn
ng.
ca nhng t sau ny ca Ngi tin tng nh Ngi lm, to thnh t tng cn bn ca Lo Gio.
Tuy nhin khi ta nhn li mt cch thn trng vo qu kh Trung Hoa -- vo khong 600 nm trc Cng
Nguyn -- chng ta ch thy hnh bng m o nht nha ca nh hin trit, mt nh hi hc, mt trit
cho rng Ngi thc s sng. Chuyn k rng c Khng T n thm Ngi v hai trit gia ny
m lun vi nhau. Lo T c ghi nhn trong cc sch c vit vo th h sau th h Ngi. Theo
Trc ht Lo T b thc y ni ra v Ngi nhn chung quanh Ngi thy nhiu ngi bi ri bi
i nhc li qua nhiu th h. "Ti l g? i sng ca ti l g? Phi chng ti ang sng cuc i p
no?"
Ngi Trung Hoa nhn vo th gii mt cch lc quan v khi h hi, h hi bng hy vng v tin
tng. Ho quan st thy th gii l ch tt cho con ngi. Ta c th tin cn vo th gii. Tt c nhng
kinh nghim trong cc tip xc hng ngy vi th gii cho h thy th gii c trt t v c th ng tin
cy. Thin nhin khng vn hnh bng thch cht ny ra. Ngi Trung Hoa dng nh cm thy h
Tuy nhin Lo T nhn vo nhng ngi chung quanh Ngi v thy mt s ngi tranh u v
hnh phc m khng nh n cc truyn thng dy h. Ngi thy ngi dn c gng thay i ci m
i sng hin dng thay v phi chp nhn n. V Ngi ni: "Bn tm kim s thng thi, tnh tt v s
bng lng. Nhng ci m bn c gng tm kim nhng th y li l m qung v kh di. Bn khng th
no nhn thy s thng thi l lng tin, tnh tt l chp nhn v bng lng l tnh n gin? l ng
chuyn ng ca th gii.
NG CHUYN NG CA TH GII
ngha n gin l "con ng" hay "ng i". N c dch l "thin nhin" hay "con ng ca "thin
ngi hu nh l t nhin, h chuyn ng theo lut ty thuc v tc ng ln nhau trn khp th gii.
hon ho: qun bnh ton ho, ha hp ton ho. Chnh l o -- khng c g khc.
vo s tn ti, k c thnh thn Trung Hoa. Bn thn o chnh khng bao gi c coi l thng .
hnh hot qua s gii phng ra nng lng ca n. Thng trm, thy triu ln xung, tn ti v suy tn --
i sng. "Tr v vi thin nhin "l mc tiu ca h -- "thin nhin" c hiu l con ng t nhin v
thch hp ca mi th. Nhng ngi theo o Lo lc phi thai hon ton tin theo ng li ny n
Nhng ngi theo o Lo lc phi thai thng cp n "Thi i Vng Son" qu kh khi con
ngi sng trong ha bnh v ha hp v h sng thin nhin, thot khi tnh nhn to, gin d -- ni tm
li, ngi ca o. Nhng th tt p m con ngi tm thy b mt khi thi i ny qua i. Con
ngi ch c th tm li chng khi h tr v vi tnh n gin,v tnh thin nhin hon ton l c im
m i sng khin chng ta hi. iu thin cao tt bc nht v hnh phc chn tht ca con ngi c
tm thy do tun theo li sng ca ton b thin nhin, o. Khi ngi ta sng t nhin, ngi ta thy
thoi mi trong ni tm v c th chp nhn nhng g i sng hin dng. Khi ngi ta c tham vng hay
xng xo, ngi ta mu thun vi bn cht thc s ca mnh. Trong cuc ni chin tip theo vi chnh
Trong khi Lo T bnh tnh gi l con ngi phi th gin v chp nhn th gii n l nh th,
thay v c gng thay i n, c nhiu ngi ln ting khng ng . Nhng nh ci cch v trit gia,
c Khng T trong s ngi ny, i khp ni v bo nhng ngi nghe rng con ng duy nht
t hnh phc v thnh vng l c hnh. Khi mi ngi bit lm bn phn ca mnh, v lm trn trch
"Khng phi th, khng phi th!" Nhng ngi theo o Lo lc mi hnh thnh ku ln. c
con ngi tranh u v thin tnh? Thin tnh t n n khi tt c lut l c qun i v n lc chm
dt. Khng bao gi t c hnh c bng cch tm kim n. Bn phn ch c th thi hnh khi bn
ny n lut l khc cho cch sng thch hn. Ngi ni, "ch sau khi ngi dn lm ng lc li th
cc nh ci cch mi ku gi, hy t t, hy ngay thng! ti s ni vi bn cch lm". Khi mt gia nh
khng yn m, cha m bt u ni vi con ci phi bit tn knh v vng li. iu ny cng p dng cho
cc quc gia, ch nhng lc quc gia ri lon, ngi dn mi lo lng v lng i quc.
Thin nhin khng bao gi tranh lun v chiu hng m con ngi lm. Thin nhin ch tip tc
nn n vi chng ta, n ch hnh hot. Bng cch , thin nhin cho chng ta thy o. Lo T ch ra
rng o khng bao gi p buc, th m khng c g o khng hon thnh. Chnh xc l v s hot
Ngi sng theo o s khng bao gi dng sc mnh, v sc mnh nh bi mc tiu cao hn
ca mnh. Ngi mun c gng lm cho th gii thnh ci mnh mun s t mnh lm hi mnh v nhng
ngi khc trong mu toan ny. Ai khng khng tranh u v mt iu g lin quan n c gng ca
Nhng khi mc n yn, t n tr nn trong. Cng nh vy i vi con ngi v quc gia. Nhng
mt con c nh mt cch nh nhng. Nu qu mc, quy o nhiu, c s ri thnh tng ming nh hay
phi nm khi nim ny. Ngi no ngh rng mnh bit nhiu v ngi khc c th ngh rng mnh khn
CON NGI C O
Lo T v Trang T, mt ngi theo Lo Gio ni ting sau ny (vo khong 350-275 trc Cng
Nguyn), min cng tuyn b, Chnh o khng phi l o c th by t bng li. Khng th miu
t con ngi ca o theo ngha en. Tuy nhin ngi ta thc gic hai v ny nh r ngha. V Lo T
ca s vt, o.
Mt hm Trang T ang cu c th mt vi vin quan to tnh Ngi n thm Ngi. Trong khi
Ngi tip tc cu c, h tng bc Ngi v s thng thi ca Ngi v nghi Ngi mt chc quan cao
trong chnh ph, chc v ny s lm cho nhiu ngi tha nhn v tn knh Ngi. Vn tip tc cu c
Trang T hi cc v c bit con ra thn cht trn ba nghn nm m hong t gi n chc chn trong
mt ci hm trn bn th ca t tin. Ri Ngi hi tip, "Qu v c ngh rng con ra y thch cht v
bn ly ci ao ca ti"
CI G NG GI? BA KHO BU
tay v ch i. V khi sng trong mt nhm ngi, ta phi ngh n ngi khc. Nhng ngi theo Lo
Gio lc u phi ng u vi kh khn i sng hng ngy. H bit h phi sng theo trit l ca
h, cng nh phi suy ngh v trit l ny. H quyt nh c ba th -- ba kho bu, h gi nh vy- l
can m ny; hy trung dung ta c d dt; khng phiu lu i trc th gii ta l ngi ng u cc
quan".
Ngi thy o trong chnh mnh, s thy o ni ngi khc v trong tt c th gii. Chnh
ngi ny thy phc li thc s ca chnh mnh tt p cho tt c mi ngi. iu thin cho tt c mi
ngi cng l iu thin cho chnh mnh. l iu m Lo T mun ni v hy thng yu. Ngi c
c iu ny th d ta c x tr hn th ng n th mt s hn th hay kt qu ca n vn tn ti.
"Hy thng yu, ta s tr nn can m." Con ngi c o tin th gii, v th gii c th c giao
ph cho ngi y.
no cng l nhng chng ngi cho s va lng. Ngi c o khng quyt nh trc s i theo ng
li hnh ng no trong nhng hon cnh nht nh. Ngi c o cng khng quyt nh trc l s
ny sinh ra khi n l cch hnh ng hoc suy ngh n gin nht v t nhin nht th l ng li
phi theo. Theo chiu hng , nhng hnh ng ca ngi c o bao gi cng y v bao gi
ny tri ngc vi nim tin ca h. Ta khng th gip ngi bng cch c gng ch huy nhng hnh ng
c ch cho tt c sng mt cch t nhin v tng tr ln nhau. Khng cho ai tm kim li ch ring
Lm sao chng li nh vy? l v chng khng nui nng i sng ca chnh chng;
Khng phi ch v ngi Hin khng tranh u cho bt c cu cnh ring t no.
hoc bn hay trit gia o ln cho chng ta. Nhng kho bu ny c tm thy khi chng ta tr nn tnh
cn bc i nhng lp s hi v thi quen v nhng kht vng nng cn, chng ta s tm thy nhng kho
bu y. Thiu nhng c tnh y cho chng ta thy mt ngi b p buc, khng thin nhin v khng
hnh phc.
TI PHI LM G?
Bn phn phi thi hnh, khng phi v ngi ta cm thy c bn phn phi thi hnh, m nhiu hn
l v khng cm thy phi thi hnh. Ngi c o tun theo vic i ti mc cn i hi nhm lm cho
mnh t b kh khn nht trong cch sng ha hp vi o. R rng l ngi y khng th sng ha hp
nu lc no cng mu toan trnh trch nhim v lt chnh quyn v th ch. Cng rt r rng l ngi
y khng sng ha hp nu lun lun tr tnh ginh ly phn ln trch nhim v ci cch hay cng c
nhng th chung quanh mnh. Th gii ging nh nc xut lm thy nhiu ma. Ngi khn ngoan t
chi khng thm gia v vo hay khuy n ln. Ngi y thch i loi kt hp thch ng v t nhin.
Ngi ta cm thy mt cm gic vui thch trc khi mm ci, v mm ci trc khi ngh n
Mt ha m khng sinh ra nhng nt nhc ngang tai, vang ln mt mnh. N sinh ra bng nhng nt nhc
nim tin vo o. Anh ta qu s hi ci bng ca mnh v khng thch ting bc chn mnh n ni
quyt nh b trn chng. Tuy nhin, anh ta cng di chuyn th li cng nhiu ting bc chn. V mc
d chy tht nhanh, anh ta khng bao gi c th b xa bng ca mnh. Cho nn anh y ngh mnh chy
qu chm. Anh ta chy ht sc nhanh v khng ngh. Kt qu anh ta yu i v cui cng th cht. Anh ta
khng bit rng c th lm mt bng mnh trong bng rm v chm dt ting bc chn bng cch ng
nguyn mt ch. Qu thc anh ta kh di. Trang T ni, "Bt hnh cho nhng nh ci cch v lun l i
thuyt ging v s trong sch v lng tt l h chy trn ci bng ca chnh h".
CI G NG? CI G THT?
Nhng ngi theo Lo Gio ni rng, khi ta thc s ngng khng phn tch n, lm sao ta c th
i a ra php tc v cch sng tt? Lm sao ta c th cm thy tin tng vo kin thc ca ring
Ngi tht s khn ngoan l ngi khng bit mnh khn ngoan. Suy ngh m chng ta bit, khi thc s
chng ta khng bit, l chng bnh c bit m mi con ngi u mc phi. Ch khi chng ta tr nn
chn ngn tnh kiu ngo v gian di nh vy, chng ta mi c th cha cho mnh khi bnh.
Mong mi gip ngi lm vic ny, Trang T thng s dng mt chi tit hi hc d hiu. Ngi
khng cn thc mnh l con ngi na. Ri t nhin tnh dy v thy mnh nm di trn ging, vn l
mt con ngi. Tuy nhin ri Trang T t hi mnh, "phi chng ti l con ngui m thnh bm hay by
khot c bi ngi thc s khn ngoan, d rng c nhiu nh hin trit t cho mnh l khn ngoan
c o khng phc tng quyn uy bn ngoi thuc bt c loi g. H ch nghe theo bn cht thin nhin
bn tnh su xa nht ca mnh, o ang hot ng r rng v mnh m. Khng i khi ca m ngi c
Nhng ngi tin phong ca Lo Gio ni nhng li nh vy, h khng thch ni cht no. H
bit nhng n tng v cuc i ca h khng th truyn t bng li. Nhng n tng ca h ch c th
hiu thu hon ton bi nhng ai chia s nhng n tng y bng kinh nghim ca chnh h. Mi ngi
chng ta c lc tht bi khi nh a nhng cm ngh su xa nht hay trc gic ca mnh thnh li. Vo
nhng lc nh vy, chng ta c th din t bng thi vn, bng m nhc, hay mt dng thc ngh thut
khc. cng ng nh vy i vi ngi theo Lo Gio. Nu chng ta mun hiu h, chng ta phi
nhn thc l chng ta ang cp n thi vn v nhng n tng. Nhng li ni khng c ngha c
hiu theo ngha en, v li ni khng th chuyn ti nhng cm tng mt cch y . Nhng nhng li
LO GIO, S SNG BI O L
S min cng dng li lm phng tin cho cm ngh ca h khng phi khng ng ch. Hu
ngi ni v ngi vit. Ngi ta hiu li theo ngha en, i theo chng n tng chi tit, ging nhng qui
tc m nhng ngi Lo Gio lc phi thai ch nho nh th. Bm nu vo nhng miu t v ngi c
vic tm chng b vi lp trong chnh mnh. C gng theo Lo T v Trang T, ngi ta qun con ng
hiu o.
iu ny khng ng ngc nhin cht no. Ngi thi thi Lo T cha bao gi thc s b tnh
v cng vic, b bn v gia nh. Tht d chu v yn lng khi xoa du nhng linh hn lc no cng hin
din mi ni xung quanh h. Nhng ngi ny khng c th gi, gio dc, hay ham thch suy ngh tm ti
i.
Tuy vy, hu ht mi ngi u knh trng nhng ngi suy ngh su xa, v c bit l mt t
trng ca nhng g ph bin l ng. Thng thng, v lng tn trng, h m ra tn knh v ri, hu
nh khng cm thy, sng bi. V vy ngi ta sng bi Lo T. Nhng th h sau ny coi Ngi nh
T tri nghim.
Dn d qua nhiu nm, t bit mnh v kin thc i sng l nhng mc tiu ca Lo Gio b
b li ng sau. Cha bao gi ngi theo Lo Gio pht trin mnh mi quan tm chnh ca h nm
trong s xua ui lo u v phin mun. ng, nhng ngi theo Lo Gio lc phi thai cng mun
mong mun bin hnh phc thnh mt vic d dng hn. V h bt u a ra linh n, tin dc v
Lo Gio tr thnh s tm ti linh an thn diu, phng thuc cha khi tt c mi bnh tt, v
ko di i sng thnh thi. Nhng ngi theo Lo Gio lc phi thai trc ht rt khi cuc sng gi to
v khng thin nhin nhm hiu bit thc t. Nhng th k sau ny ni tip bi nhng ngi theo Lo
Gio n dt trc thc t nhm i theo nhng tp tc d oan m h hy vng s thot khi c bt
hnh. Nhng ngi Lo Gio lc phi thai tn dng kin thc v s hiu bit v o, tm cch ha hp
vi tnh cht ca mi s. Nhng ngi theo Lo Gio sau ny c gng can thip vo tin trnh thin nhin
Nhng ngi theo Lo Gio khc, tht vng v i sng ny tr thnh ngi sng n dt, sng
ch cht, theo iu m h tin rng s gii thch ng gio l ca Lo T l "khng lm g c". Nhng
ma thut. Nhng ngi theo Lo Gio chp nhn o ca h l ngun vui m lc ny h tin v l nim
Lo T dy rng con ngi khng nn lo lng hay phc v qu thn m nhiu ngi tng rng
qu thn l tt c. Thay v, con ngi nn nghin cu bit cc chiu hng ca vn vt. Khng c g
kh khn g bi nhng qu thn tt hay xu. Nhng ngi lm ma thut c gng bt thin nhin lm theo
mun ca mnh. V sc mnh khng bao gi thnh cng. Thin nhin s dy cho h iu ny.
Nhn vo cch sng hin ti, chc chn Lo T rt au bun l iu i n chm dt nhng
no nhn vo nhng g pht trin do cng lao ca mnh. o, vi t cch l ngi khai sng, y
khng tn ti lu di. Dn dn, nhng ngi b li cun vo t tng Lo Gio tr nn chn nn. Nhng
tin trong vn . Nhng ngi thch mt thin nh ca Lo Gio, bt u nghin cu Pht Gio. V
Lo Gio c in c dy bi Lo T, thc t ngng tn ti
Tn Gio ca mt ngi Trung Hoa bnh thng ngy nay l mt s pha trn nhiu truyn thng
tn gio khc nhau. Vai Tr ca Lo Gio trong s pha trn ny l mt kha cnh v t v vui v
trong i sng dn tc. Hu ht nhng ngy l tn gio, vi nhng bui l vui ti bt ngun t Lo Gio
qu kh. Nhng bui l ny gm c nhng cuc l v sinh nht y ngha -- nht l sinh nht ca cc
gio khc mnh hn v tn ti lu hn. Khng Gio gp nim tin Lo Gio vo lng tt cn bn ca con
ngi. Pht Gio ti Trung Hoa vn nhn mnh tm quan trng v hiu bit ni tm, c cng c
thm v thay i mt cht theo tn gio a phng. Vi t cch l mt trit l tn gio, Lo Gio
phai, nhng n gi i nhiu s hiu bit rng i sng ni tm ca mnh l i sng quan trng.
Ngi thanh nin tr ny, b hu ht ngy thng ca mnh vo vic nghin cu, n hi mt s cu
hi. Ging nh Lo T, ngi thanh nin ny quan tm n phm cht i sng ti Trung Hoa. Anh ta
cng tin rng li li "nhng ngy xa c tt p" ca thi i vng son m ngi ta c i sng tt
Ngi thanh nin tr tui ny l Khng T, v Ngi tin ti nim tin ny qua con ng nghin
cu v tm ti nhng ti liu c ca Trung Hoa. Khi Ngi thu thp v gii thch nhng tc phm kinh
in, Ngi tm ra iu c coi l manh mi ca i sng hnh phc hn nhng ngy ban s.
thc s hiu trit l Khng T, chng ta vn phi quay v vi nhng bnh lun ca Ngi v nhng tc
phm kinh in ny. Nhng sch vn tuyn, cc cu chuyn v Khng T v nhng li bnh lun ca
Ngi v tnh trng i sng cng ni v nhng xut v li ch cho ngi ng hng ca Ngi.
vo thi Ngi khng thin nhin, do cn phi trnh... Khng T, mt ngi bo th thc s, dy rng
iu tt nht trong qu kh phi c gn gi v ci tin cho thch ng. Trong qu kh c cha kha cho
hin ti v tng lai. Ngi khng tm cch thit lp mt tn gio mi hay mt h thng o c mi.
c th sng ha hp tt nht trong th gii ny? Lm sao ti c th sng mt cuc i hnh phc? Ti l
g?" Mt phn cu tr li Khng T quay v vi thin nhin v o cng nh Lo T lm. Ngi quan
st thy tt c cc b phn ca thin nhin hot ng ha hp vi nhau. Ngi khng nh con ngi c
th hc t thin nhin. Bng cch theo con ng ca thin nhin v s ha hp, con ngi c th lm
no? Trc ht l c tnh ca hai ngi khc hn nhau. Trong nhng vn m hai v phi i u, tnh
khc nhau v quan im quyt nh s khc bit trong cch gii quyt m h a ra. Trong khi Lo T
c khuynh hng l "c nhn ch ngha", th Khng T tin rng ton b trch nhim ca con ngi l x
hi. Con ngi khng phi l ngi sng tch khi ng loi. Cho nn ha hp i vi con ngi c ngha
ha hp vi nhng ngi khc. Lo T tin tng rng trch nhim ca con ngi l phi hiu mnh v
phi trc tip hng mnh vo ha hp vi o. Nhng c Khng T tin rng trch nhim ca con
ngi l cng cng tc vi nhau v thi hnh nhim v m x hi k vng ni h. D nhin s cng tc
nh th bm chc vo o, nhng trnh kinh nghim ca con ngi li l phng tin qua con
ngi by t h thng thuc v v tr. Khi ngi ta pht trin c kh nng ha hp vi nhng ngi
nh. Trong nhng tc phm ca Ngi, Khng T nhn mnh n nhng tiu chun nh vy, Ngi nhc
li, v gii thch nhng lut l truyn thng c ca x hi Trung Hoa. Ngi thy khng cn thm nhng
lut l mi. Nhim v ca Ngi nh Ngi d tnh l son tho v truyn t cho hu th nhng tp tc
v cch c x trc y ca x hi Trung Hoa. Ngi khng vit iu g mi, v Ngi tin tng v trn
qu t tin.
ngi. y l chiu hng m tt c nhng lut php c ch ra i. C nhng vn khi cng chung
sng, v nhng lut l c son ra gii quyt vn . u, c nhiu ngi chung sng vi nhau th
quyn ca mt ngi lng nh nhiu. Trung Hoa c rt nhiu ngi. Nh c Khng T Trung Hoa
thu thp nhiu lut l. Tt c nhng lut l ny nhm lm cuc sng sung s hn. Nhng lut l ny
khng b p buc nh lut l giao thng. Nhng lut l ny ging php x giao hn.
Lut l c nhiu ngha hn khi n r rng rnh mch. Ngi thch sng trong mt x hi c trt
t cm thy thoi mi hn khi lut l x hi c ni quy r rng v khi chng nh r thi gian v ni chn.
C th, qua nhiu nm, nhng ngi theo Khng Gio coi trng nhiu bn lit k lut l c bit bao hm
c iu phi. i theo nhng lut l ny chng t ham thch thc s cng tc vi ngi ng hng
ca mnh.
cho ngi dn bit h phi sng ra sao, Khng T a ra m hnh "Ngi Qun T" hay mt
ngi cao qu hoc sang trng. Khng T gi ngi l "sang trng" hay qun t v Ngi c nim tin l
ngi Qun T.
Ngi Qun T pht trin trong nhn cch ca mnh. Nm c Hnh Kin nh (Ng Thng)
m ngi y rn tp cho n khi chng t nhin nh hi th. Lm iu phi l mt phn khng th tch
ri ca ngi qun t. Khi Khng T ni v chnh Ngi rng chng phi cho n khi Ngi by mi tui
Ngi mi i theo ting gi con tim m vn khng vt qua ranh gii ca l phi, c l Ngi qu khim tn
hay rt nhn nhng. Tuy nhin, ngi theo o Khng chn chnh dnh th gi cn thit to np sng
theo l phi thnh thi quen n mc khng ngng ngh ngh n vic lm iu phi.
(1) Thi chnh ng (Nhn). c hnh th nht trong Nm c Hnh Kin nh l thi
ngi Qun T mong mun ha thun vi ngi khc. Ngi Qun T bit khng th lm trn vai tr
ca mnh trong i sng tr phi cng tc v sn lng gip . Thi chnh ng biu l qua hnh kim.
Con ngi c mm mng thi nh vy ngay trong bn thn mnh, nhng n phi c gip pht trin.
tm hn cao thng tin hnh nghin cu v nguyn tc hnh kim. Ngi y bit cch p dng
m mi hon cnh x hi qui nh cho mt ngi c lng nhn i y . Ngi y bit tt c nhng nghi
l v nghi thc tp trung vo vic tn th t tin. Ngi y bit cch ngi, cch ng, cch ni chuyn,
cch i v cch biu l din mo sc thi ca mnh trong mi trng hp. Tuy nhin, nhng nghi thc v
th tc ny khng gi tr nu khng c mt thi thch ng. "Ngi khng c lng nhn i trong tm,
(3) Kin Thc Chnh ng (Tr). c Hnh Kin nh th ba l kin thc. Ngi Qun T l
mt ngi hiu bit, v con ngi phi c gio dc nhm ng ph mt cch ng n. Mc tiu ca
ngi theo Khng Gio l pht trin dn dn nhng php tc thuc lng thnh thi quen. Nhng ti
dy ngi ta sa cha thi quen tinh thn l lch s, vn chng, v bn phn cng dn, l nhng ci
hnh thnh nhng tc phm kinh in Trung Hoa. Ngi Qun T t k hoach gio dc ca mnh gm
tt c nhng thit yu nh vy. Qua nhiu th k, nhng tc phm kinh in Trung Hoa l nn tng gio
dc ti Trung Hoa. Thi i tin tin thay vo nhng ti khc, nhng ngi theo Khng gio vn
Khi Khng T nhn mnh tm quan trng ca gio dc, Ngi khng xut khi nim mi. Ngi
trong li ni v hnh ng ng n. Cng ging nh ngi xa, Khng T tin tng lun l phi c
p dng vo mi bnh din cuc sng, ng thi n cng rt c ngha trn bnh din chnh quyn. V
gng tt v lun l v khi h cai tr mt cch nhn t. Ch qua mt qu trnh nh vy th cui cng thi
(4) Dng Kh ng Theo Lun L (Ngha). Theo c Hnh Kin nh th t, ngi Qun T
nn pht trin dng kh lun l cn thit trung thnh vi chnh mnh v em lng nhn i ti xm ging.
Mi vic ngi Qun T lm bng ch kh ng gp ng gi cho x hi. Qua tng hnh vi ca ngi
(5) Kin Tr Chnh ng (Tn). c hnh cui cng ca Nm c Hnh Kin nh l tm quan
trng v t cch ca h -- s kin nh. Ngi Qun T hon thnh bn c hnh, v s kin quyt
hon thnh. Ngi Qun T bao gi cng t t v hu ch. Ngi Qun T lc no cng bit bn phn
ca mnh v bao gi cng bit cch lm bn phn y. V ngi Qun T pht trin ht ging c
hnh trong bn tnh ca mnh, cho nn sng ha hp vi mi th trong v tr. V ngi Qun T c s
Ngi theo Khng Gio thng ni v "lng nhn o hon ho". Con ngi c th t c lng
nhn ny v ngi theo Khng gio tin l c ci g trong mi ngi, ngay t khi mi lt lng. l mt
tnh thin bm sinh hay tnh kh i c th c pht trin do nhng cm ngh gip ngi khc. Chnh
Mnh T, mt ngi theo Khng Gio ni ting sau ny, l ngi nhn mnh tnh thin bm sinh ca con
ngi. Khi Mnh T v Khng T ni v tnh thin ca con ngi rt cc c ngha l con ngi thch
Cch c x, thi quen, kiu suy ngh v nhng phn xt phi c ci thin.
c. Ht ging tnh tt trong chnh con ngi y to thnh cc c tnh y. Cho nn c th c nhiu hnh
ng thin m ngi Trung Hoa tht ht hy vng tng lit k tt c chng tng hnh ng mt. Khun
vng thc ngc ca h c ni ln bng ngn ng tiu cc. Tuy nhin, n trn y mi quan tm v
ngi khc. "ng lm cho ngi khc iu g m bn khng mun ngi ta lm iu y cho bn"
QUAN H CHNH NG
Mt phn c gng lm cho cch sng chnh ng d dng cho mi ngi, ngi theo Khng Gio
nhn mnh nm quan h c nhn quan trng i hi phi kh i v lch thip. Nhng iu ny tng
nhiu ngi theo Khng Gio vn ngh rng nu ai ny u s dng nm c Hnh Kin nh trong nm
mi quan h, thi i vng son thc s s bt u. Nu c hnh phc hay ha hp, mi ngi lin h
Xin lu rng c hai pha iu mong mi l mi quan h. Mi pha u chu trch nhim v hnh
vng t khc th sao? Ngi theo Khng Gio gi l tng khoan dung v kh i i vi tt c lng
ging ca mnh v tt c ngi khc trn tri t. Nhng c nhn h khng giao tip vi tt c ngi
khc. Phm vi quen bit ca ngi y c gii hn. Chnh v l do ny m nm quan h c nhn c lit
xuyn th tt hn nhiu l ch ni ming v "thng yu" tt c con ngi. Ngi y khng bao gi bit
T lu trc thi im sch v lch s bt u, ngi Trung Hoa tin tng rng bn phn u tin
ca mt ngi l i vi cha m. Trong nhng gia nh ln theo phong tc Trung Hoa, cha m, ng b,
khng gim i lng knh trng i vi cc bc y. Knh trng t tin l con ng tri rng "cm ngh gia
nh" vt qua ci cht. Khng T v nhng ngi theo Khng Gio gp phn quan trng trong vic
Ty. Chng c rn luyn mt cch t t nhng rt kin quyt ngay t u nhm lm cho chng c
vi cha m n mc chp nhn nhng quyt nh ca cha m v chng, k c vic la chn chng hay
v. Ngi Trung Hoa tin rng nhng vn nh th cha m khn ngoan hn con ci nhiu.
ng nhin, tnh trung thnh vi gia nh thay i rt nhanh vi nhng s thay i khc vo
th k hai mi. Nhng pht trin chnh tr mi gy ra s v trong truyn thng gia nh c v cn
c th gy ra nhng thay i ln hn. Tuy nhin, hiu tho l mt phn ca i sng Trung Hoa t lu v
TN KNH T TIN
Khng T khuyn khch tn knh v th cng t tin v Ngi tin rng vic y gip cho con ngi
pht trin thi v hnh kim thch ng. Khi mt ngi dng l vt trc linh v ngi qu c, ngi
knh trng v trung thnh. V mt ngi c hiu vt qua ci cht cho thy mc tn ty ln hn l ch
Nhiu ngi theo Khng Gio dng l vt v nhng vt b hin t tng nim ngi cht m
khng bao gi tin rng thn hn ngi cht hin din. Nhng ngi theo Khng Gio thy vic lm ny
c gi tr v vic lm y gip h xy dng thi quen tt v s knh trng ngi khc. ng thi vic y
lm tng thm sc mnh ca x hi. V hai l do , Khng Gio bao gm s th cng t tin trong
CCH TH PHNG
Khng T khng tm cch thay i hay ni nhiu v tn ngng tn gio v nhng s tu tp thi
gian Ngi. n gin l Ngi chp nhn chng nh th -- chng mc chng vn phng s x hi. Ngi
khng mng ti khi nim bnh dn tn gio hay tp tc nhng ci b qua kinh nghim v kin thc thng
thng. Ngi khng thch ni v qu thn m nhiu ngi th cng v m tn d oan v s hi. Mt ln,
khng bit r rng. i sng sau khi cht l mt th d khc. "Trong khi bn khng bit i sng, lm sao
bn c th bit c v ci cht". Ta khng c th gi v nhng iu ta khng th bit, v ngay c bit
Khng T khng quan tm n khi nim v Thng v nhng vn khc trong thn hc.
Nhng Ngi c mt s tn ty thc s i vi nhng bui l tn gio c, v Ngi tin nhng cuc l ny
gip xy dng thi v thi quen cn thit cho mt hnh kim thch ng. Tn gio c nhn ca Ngi
gii hn vo s th phng t tin, cch sng lun l ca Nm c Hnh Kin nh, v s cng nhn
tn th Ngc Hong trn thin ng. Phn ln, Khng T chp nhn tn gio c Trung Hoa l s tn
S ng ngi Trung Hoa th Tri nh v thn ti thng hay mt trong nhiu thn vi s gii
cng hong gia, cai qun sut trong lch s Trung Hoa ca cc v hong vi nhng nghi l v ma
mng. Rt t ngi theo Khng Gio cng vi nhng nh tr thc Trung Hoa khc, tham d tch cc vo
s th phng Ngc Hong. Tuy nhin h c khuynh hng ng h nhng cuc l ca nh Vua l c gi
Nhiu ngi hi: Khng Gio c phi l mt tn gio khng? Chnh Khng T cng khng cho
rng iu ngi dy l tn gio. Ngi khng mong ch s thin khi t Ngc Hong nh mt s y quyn
sng to chuyn vn mt cch hon ton t nhin thng qua o. Tri v t v cng bng. Sau ny
nhng ngi theo Khng Gio thm vo nim tin ny l Ngc Hong l mt v thn, nhng l mt v thn
khng c nh hng g n con ngi hay th gii m Ngi to ra. Tuy vy, trng tm chnh ca Khng
Gio bao gi cng l lng nhn o. Mnh T m t mun ca Tri v nhng g c ngha i vi con
ngi bng cch ni rng hy gi ng bn cht ca n l con ng ca Tri. C gng trung thc vi
dy khng phi l tn gio th t nht cng l sng o. Khng T dy nim tin ca Ngi v Ngi tin l
ph hp vi thc t.
Trong cuc i mnh, Khng T l mt bc thy c knh trng, nhng Ngi ch l mt trong
nhiu bc thy. Khi Ngi cn sng, ting tm v s yu mn ca nhn dn i vi Ngi khng bao gi
dn n vic p dng nhng gio hun ca Ngi trong chnh quyn. Tri li Ngi b ra nhiu nm c
thuyt phc ht v vua ny n v vua khc p dng l tng ca Ngi, nhng tt c u v ch. Ngi c
mt s mn trung thnh tin chc vo tnh hn hn v l tng ca Ngi, nhng nhng ngi khc
khng hon ton ng v kin ny. Mi cho n my trm nm sau khi Ngi cht, gio hun ca
Hoa.
thnh c s cho khoa c cng chnh v chc v chnh quyn. Vic ny nh du thi bui ton b mu
hnh i sng Trung Hoa bt u l Khng Gio. Hn hai nghn nm t tng ca Khng Gio chi phi
gio dc, chnh quyn v vn ha. Vic ny chnh thc b chm dt ngay vo u th k ny, nhng con
ngi thay i chm hn th ch. Tt c dn chng khng t nhin qun nhng truyn thng c.
L tng c nhn ca Khng T cha bao gi tin ti mc pht trin trn vn, d nhng l tng
ny un nn tin trnh vn minh Trung Hoa. i khi vua cha v cc chnh tr gia dng nh t ra thnh
tht hn trong thc t khi h i theo gio hun v lun l ca Ngi hy vng s trung thnh b ngoi vi
ngi khc cng tip tay trong vic tn th v ti Trung Hoa ngi ta knh trng thy nh cha m. Gio
hun ca Ngi bao gi cng lm nhng ngi hm m Ngi quan tm ch khng bao gi bng mt hnh
phng ca ngi v hc tin tng rng iu quan trng l th phng cho nhiu ch khng phi th
c vinh danh cao hn bt c ngi no khc trong ton b quc gia lch s ca Ngi.
i khi nhng c gng mnh m c thc thi cng c Khng Gio thnh quc gio, vi
thng quen vi t do tn gio, v khi nim ch c mt tn gio quc gia lm h kh chu. Th hai,
dng nh h khng mun bin Khng Gio thnh tn gio nh Lo Gio v Pht Gio. C l vi h
Nhng phong tro chnh tr mi ti Trung Hoa i khi li cho Khng Gio v Khng T v
truyn thng v tn ngng c, hu mang li tng mi cho chnh quyn v gio dc. Ngy nay, Khng
D gio hun ca Ngi cha bao gi t c thnh cng m Khng T mong mun cho h, song
mt s khi nim quan trng ca Ngi tn ti sau ci cht ca Ngi v nhng th k sau ny. Nhng
tng ny tr thnh mt s ng gp c bit cho Trung Hoa v quc gia lng ging, Nht Bn, ni
ngi ta thng thy gi tr t tng v ngh thut Trung Hoa c vay mn. Thc ra, i sng v t
theo Khng Gio vi c hai Pht t v ngi theo Lo Gio l h quay lng li vi ngi ng loi
i tm nhng iu g tt nht cho chnh h. Khng bao gi, khng bao gi nn coi bn thn quan trng
hn x hi. Mi mt ngi phi tm thy s hon thnh nhim v trong chnh hnh ng gip v bit
ngi khc.
nim ny c chp nhn mt cch nghim chnh bi nhng nh lnh o quc gia, ngh thut qun l
Khng T trao cho h? Khng Gio t trc gia nh tm quan trng trong cng vic gia nh v gio
"i sng i hi g ni ti? Theo truyn thng Trung Hoa ni: N i hi thi v hnh kim
tt. N i hi bn chp nhn quyn li ca ng loi phi c t trn ht trong s quan tm ca bn.
CHNG BN
TN GIO CA NHT BN
C nhiu ngi ngh rng Thn Gio, tn gio a phng ca Nht Bn, khng cn na hay tn
gio ny ang cht rt nhanh chng. H ngh rng tn gio bt u suy thoi vi s u hng ca Nht
sng. Khng bao gi c th ban sc lnh hay lm lut loi b tn ngng ra khi i sng. S tht trn
ca Nht Bn trong Th Chin Th Hai v s chim ng ca M Quc trong nhng nm theo sau
Thn".
v quan nim Phng Ty, v hai cuc chin tranh th gii, mt trong hai cuc chin dn n s tht bi
ling xing. Khng c mt nc no phi chuyn t ch phong kin thnh h thng cng nghip
ht sc tn trng nhau, v mt tn ty su sc vi x s ca h.
ng l quan nim ca ngi Nht ang thay i. Nhng t khi lch s Nht Bn cho thy s
Chng ta phi nh rng tng lai n t hin ti, khi hin ti bt ngun t qu kh. Cho nn, c th chc
chn cho rng nhng gi tr yu qu nht i vi ngi Nht Bn s cng vi h i vo tng lai.
Mt ngi Nht chc hn phi hi, "i sng l g?". Nhng ngi y khng t cu hi "i
sng ca ti l g?". H thy mnh l mt phn ca nhng iu k diu sinh ng y cm hng trong mi
th tn ti. H c cm gic gn gi vi thin nhin m ngi u Chu hay M Chu bnh thng khng
c.
Ngi Nht lc no cng cm thy s li cun bi khng gian bn ngoi -- ct, gi, tinh t, sng,
ting ku cn trng, bn nhc ca thc nc.
Ngi Nht tin tng rng cng nhng lc tuyt diu nh th vn chuyn trong thin nhin cng
chuyn ng trong chnh h. Khng c g khc bit. Khng c ranh gii ngn cch gia thn thnh v
th ni ni no ci ny bt u v ci kia chm dt. Nhng ai cho rng Thn Gio khng phi l mt tn
gio chc hn b bi ri bi khuynh hng ny. Vi nhng ngi Nht Bn chn chn, tn gio l phi
dng nhng ngi n nhng ch c v p rt ngon mc. H c gng gi mnh lun ha nhp vi tt
Ch cn mt l cy,
T hin ra.
Thi quen v ci p dn ngi Nht tham d nhng cuc l v lin hoan dng nh l lng vi
chng ta. Lin Hoan Nghe Cn Trng l mt th d v vic ny. Vo mt bui ti yn tnh vo nhng
tun u ma thu, hong v hng ngn thn dn yn lng ngi nghe nhng ting ng ca nhiu loi
nhiu nhng bi thuyt ging v thin nhin -- v ngi Nht t do thng thc.
min qu thng ngon v p ca hoa anh o n trc khi chng tn ho. i khi h dnh nhng
bui chiu ti vo vic ngm trng. Hay h ngi hng gi ngm ci p ca mnh vn, hoc cm hoa,
nhng ngh th cng m ngh. H cn c tm cm hng m cuc sng v thin nhin hin dng cho h.
Bng tuyt ri dy c;
Ti c gom mt t
trao n tn ngi
Trn nhng sn i dc
Tuyt vn cn nm --
Nc l chy o o,
Ti s so snh g
Cuc i ny ca ta?
i khi lc rng ng
Khng li vt tch.
Bu tri l bin c
Cho theo ng ca n.
nhiu th k, ngi Nht Bn nhn vo nhng cnh nh vy vi lng tn knh. H cm thy ni kinh s
trong s hin din ca v yu kiu thanh khit m h thc su xa. H mong c xng ng vi n.
ra tay v xc ming.
Ch sau khi ngi ta lm cho chnh mnh trong sch theo cch ngi ta mi ngh mnh ng
c l ly ti n. Nhng ngi Nht chn chn nhn thc y l s tng trng cho s thanh khit ni
Thn Gio ti gia c gi sch s tinh tm. Bn th nhng ni th cng thng xuyn c lm li
cch ch xt nhng chic o giy ln trn thn mnh ri em t hay nm xung sng, h hay bin. Ri
hong , ni vi N Thn Mt Tri, tuyn b tt c mi ngi li trong sch. T xa xa, ngi Nht
Bn c tin chc l vic ty u thn xc rt quan trng i vi cc v thn. Sau ny, nhng ngi Nht
Bn ngh rng thn cng mun s thanh khit v o c. i L Ty U tng trng cho c hai.
Nhng nghi l nh vy khin ngi dn cm thy ng i vi chnh h v i vi th gii. Nhng
ngi Thn Gio coi trng vic t chc cc l ny thng xuyn, h c th cm thy thot khi s
S TN TY CA NGI NHT BN
Nht Bn", t Nihoiigi, v nhng "H S v Nhng S Kin C", t Kojiki. H c N Thn Mt Tri,
ngi chu:" Ta ngh rng t nc ny chc chn thch hp cho s m rng nhim v thin gii vinh
dng di trc tip ca Amaterasu (Thi Dng Thn N). Truyn thng ny, thm vo s kin hng
cng l ci m mi ngi dn Nht mong mun cho chnh mnh. Hnh phc ca dn tc nh hng n
ton th. Hong nhc nh h v dng di thing ling v trch nhim ca h i vi quc gia. Chnh
v vy m ngi dn nht ht sc tn ty vi hong tc trc khi Th Chin Th Hai chm dt.
Lng trung thnh ca ngi Nht l mt c hnh cao n mc ngi qun nhn thng hy sinh
thn mnh khng h do d. Thc ra, i khi h nhit tm lm nh vy v tin rng linh hn ca h c th
kin gn y ca Nht Bn khi nhng hip s c gio dc tr thnh chin s can cng. D ch
phong kin b thay th nhng tinh thn y vn cn truyn li n ngy nay. Trung thnh v danh d
SN LNG HC HI
khc. H vay mn trit l v o c t ngi theo Khng Gio, tn gio v ngh thut t ngi
theo Pht Gio, v k thut cng ngh t ngi Phng Ty. Nhng khi s trao i hng ha v khi
nim din ra, Nht Bn tip nhn chng theo cch ring ca mnh. Trn t Nht, nhng th tr
V tn gio, ngi Nht hc hi rt nhiu t nhng g m ngi theo Khng Gio v Pht T
Trung Hoa c th dy h. Nhng Thn Gio vn cn l mt tnh cch i quc cao ca dn tc Nht. C
thi k, Quc Gia Thn Gio -- hay n i Thn Gio -- c dy ti cc trng hc di hnh thc
s lin hoan theo ma mng khng cn c thc hin rng ri. Ngy nay, khi mt ngi Nht t gi
mnh l Thn Gio, c th c ngha l ngi y l thnh vin ca mt trong s cc gio phi Thn Gio.
Ngi Nht thy i sng rt tt p, v h sung sng chp nhn n nh th. H khng c
cm thy " Nh" trong th gii ny. H tin rng cc thn mong mun s sung sng v hnh phc ca
h?
vic thc hnh nn h khng cn n l thuyt o c, v s quan trng ha ca ngi Trung Hoa v
Mt ngi Nht khc cng thi vch ra rng con ngi c to ra "bi tinh thn ca hai Thn
Sng To (Izanagi v Izanami). Cho nn t nhin l h c ph cho kin thc v nhng g h phi lm
v phi trnh. "H khng cn phi bn tm vi h thng lun l ", ng vit thm vo nh vy.
V ngi Nht cm thy con ngi thc s tt bng, nn h khng bao gi lo lng v ti li. Con
Ngi Nht tn th qua vic tng li cm n hn l k l nhc im ca mnh v tm cch xin tha th
cho h. Khng ai dy ngi thn gio ngh chnh mnh l " giun d trong ct bi".
Ngi Thn Gio khng bao gi quan tm n khi nim kip sau. Khng c li dy no v cuc
i bn kia ngi m, v ngi Thn Gio khng cu nguyn cho hnh phc tng lai. H cu nguyn
nhiu hn v nhng th r rng nh thc phm, hnh phc, phc li ca quc gia v by t li cm n.
D Thn Gio khng nhn mnh i sng sau khi cht, th Pht Gio p ng cho dn tc Nht. Dn
THN
Thn, by t li ch ca con ngi v mi mt ca thin nhin. Nhng nh Thn Gio tri thc c th ni
v "thn thnh". i vi h, tnh thn thnh c trong mi th hon ton thin nhin v khng c g siu
nhin. c tnh thing ling ny cng trong con ngi d rng con ngi khng hiu lm sao n c th
nh th. S tn knh nhiu thn v hn thing cc anh hng, v nhng ngi ni ting ch l cng nhn
Nhng ngi chn chn hn trong Nht Bn hin i tin tng vo mt Thn. Hay h c th gii
thch iu nh l nim tin vo mt ngun gc v c tnh thn thnh ca ton b i sng. Nhng
Thn Gio pht trin rng ln nh nim tin vo nhiu thn. Ti liu t nm 901 sau Cng Nguyn cho
thy ba nghn ngi n ti Nht Bn, c trn ba nghn thn c th cng. n nm 1914 c trn
190,000 ngi n ti Nht. C hng trm ngn ngi thm ving cc ngi n chnh hng nm. Nhng
Thi Dng Thn N, l trung tm ca s th phng Thn Gio. Ngi anh em, Thn Dng T,
c tn knh rng ri, v N Thn Thc Phm cng vy. Tt c thn u l dng di ca cp thn gc
Izanagi, Bu tri cha v Izanami, t M. Thn thoi Nht Bn y nhng chi tit v chuyn sng to,
gm c chuyn v Izanagi (Tri) ra lnh cho Amaterasu (Thi Dng Thn N) tr v Min Thng
Gii. T nhiu nm, Thi Dng Thn N l biu tng ca mi th qu gi nht trong s pht trin ca
dn tc Nht.
Khi Thi Dng Thn N phi ngi chu trai tr v Nht Bn, n thn ny tng cho ngi chu
ba bu vt thing ling nht trong Thn Gio. chu bu cho hong , c cung vua ti Tokyo,
l nhng biu tng ca s phc tng v tnh quyn qu. Thanh gm, gi ti n Owari, tng trng
cho tr tu v cng l v tm gng, ti ngi n Ise, tng trng s ngay thng v thanh khit.
Nhng ngi thn gio tin rng nhng huyn thoi v bu vt ny dng nhc nh h v quyn lc
Bn. Khng th no c th tin on c nhng nghi l Thn Gio c s tip tc ra sao vo nhng nm
ti. Hip c ha bnh k kt gia Nht v Hoa K v s rt lui ca nhng lc lng chim ng c th
chnh mnh, tuyn b rng Ngi khng cn c coi l dng di Thi Dng Thn N. Tuy vy nhng
tuyn b ny.
Ngi Nht tip tc i ti cc ngi n c nhng thn v n thn khc nhau, cu nguyn cho
c ma, thc phm, hay s thnh vng quc gia. H t ty u theo phong tc v chp tay cung knh
nh ngi Phng ng thng lm. Ri h dng l vt, tin bc, go, ci giy, v vo phng cu
nguyn.
Ngi thn gio khng s dng hnh nh ca cc thn m s dng biu tng ca cc thn. Trn
nhng k th thn c nhng bi v hay nhng mnh giy ghi tn nhng v thn m h mun tn knh. Mt
ngn n c t ti y, v gia nh t hoa cng mt cht ru vang hay bnh cm bng hng
ngy nu c th c. Nhng ngi Thn Gio trung thnh c gng t chc nghi l cu nguyn ngn
Nhng thy tu Thn Gio, sng nh thng dn, hng dn cc bui l chnh thc trong nhng
ngy l quan trng. H khng thng xuyn thuyt ging vo cc bui l hng tun. H chu trch nhim
bo v nhng vt thing ling trong ngi n. Thng thng h c mt cng vic khc ngoi vic
lm thy tu.
Nhng ngi n Thn Gio c mt cng vo c bit, gi l torri. Khng ai bit chnh xc lm sao
thi c. Chc l nhiu nm trc y n dng treo chim hin t cho Thi Dng Thn N. Tuy n
Nhng ngi n Thn Gio hay "nh th" thy cc nc khc khng phi l mt phn ca Thn
Gio Quc Gia m l dng thc gio phi Thn Gio. Chng ta c th gi chng l gio phi. Chng
M gc Nht theo gio phi ny khng thch cp n nhng phong tro ny bng cng ci tn Thn
Gio.
quc gia cng nh ca Pht Gio. Ti Nht, mi ba gio phi nh vy c chnh thc cng nhn;
nhng c nhiu gio phi khc khng c chnh thc lit k. Nhiu trong nhng gio phi ny p dng
phng php gio dc v truyn gio ca gio phi C c. Mt s trong gio phi tp trung vic th
phng vo Thng chung ton nng. Mt s nhn mnh nim tin c tc dng cha lnh bnh.
tn gio ca th gii ngy nay. Ngi Nht tm thy s tha mn su xa cho chnh h. H khin
nhng ngi khc ngh rng mnh cng c th tm thy s tha mn tng t bng cch hon ton chp
nhn i sng l nh th v hng th nhng v p v s k diu m i dng hin cho nhng ngi
CHNG NM
DO THI GIO
13. CHA T L MT
Ton th gii bit n ngi Do Thi. Cuc i nay y mai mang h i khp tri t. H
mang theo tn gio ca h m hu ht nhng ngi Do Thi trung thnh mnh lit vi tn gio ca h.
Khi mt tri ln vo lc bt u l Sabbath, nhiu triu ngi Do Thi bt u ngy ngh v th phng.
S ngi ca h khng nhiu so vi tng dn s trn th gii. Nhng thnh cng m ngi Do Thi
gio chnh ca th gii Ty Phng. C c Gio v Hi Gio tha hng nhng khi nim tn gio,
vic pht trin vn minh Ty Phng, th s gia y khng th vit v qu kh ca n v hiu bit hin ti
ca n.
Do Thi khng thuc mt ging ngi no. i sng lang thang khp tri t ca h khin cho
By gi t "Do Thi" p dng ng cho bt c ai l ngi c nim tin Do Thi. Ni v mt quc gia,
nhau H lm vic ny bng cch thc hin cn thn gii lut tn gio ca h. H lm vic ny do
nhn mnh c mt mc ch duy nht chn l m h gi l Shema: "Hy nghe y ny ngi Do Thi, V
Cha t Thng chng ta, Cha t l Mt". y l im chnh yu trong mi kha l tn gio Do
MT THNG
Nhng ngi Hebrews thi c tm cch hiu ngha v mc ch cuc i, ging nh nhng nh
hin trit c n v Trung Hoa. V bn khon , ngi Hebrews t lu cm thy s quan h c bit
vi trung tm v tr. Truyn thng Do Thi ni ngi y l Abraham. Abraham tin vo thng ring.
Ngi c bit quan tm n s phn v m c ca mnh. Ngi Do Thi vn tn knh ngi huyn
thoi ny nh ngi cha dn tc. Nhng ngi khc tip nhn nim tin ca Ngi v tm thy trong
Cui cng, xut hin mt nhn vt v i, Moses. Ngi lm r rng v sng t khi nim v mt
thng ring. Ngi tin rng thng ng c bit vi Abraham v vi tt c nhng ngi ni
di. Nhng ngi ny ha trung thnh v tn tm. i li, Thng to cho h mt quc gia hng
mnh.
Dn Do Thi theo truyn thng vn tin rng Thng tit l nhng qui lut l ca i sng
cho Moses ti Ni Sinai. H coi Moses l ngi sng lp ra tn gio ca h. H cng nhn Moses c
cng cho h nhng thu thp quan trng v nhng lut l tu tp, i x v n ung theo tn gio. Moses
thnh t ca chnh h.
Nhng nim tin nh vy cn c vo chuyn c tm thy trong Sch Genesis (Cun "Cha To Ra
sn sng lu , nhng chuyn ny khng th c cho l lch s theo ngha en. Nhng huyn thoi ny
cui cng c vit li sau nhiu th k tn ti trong k c ca ngi Hebrews, nhng ngi k li
thuc b lc, ngi bo v v n nhn ca ngi Hebrews, con chu Abraham. Thng c bit
n v c th phng bi Abraham, ngi con Isaac v ngi chu Jacob sau ny c gi l Israel
(Do Thi).
ca tt c sng to. ng nhin, tin trnh ny mt nhiu thi gian ht th k ny n th k khc, qua
nhng thi k ca nhng nh lnh o ln ngi Hebrews -- nhng ngi cha b lc, Moses, David v
Nhng by gi, qua 2500 nm, s khng nh quan trng nht ca Do Thi Gio l: "...V Cha
t Thng ca chng ta, V Cha t l Mt." S pht trin th phng mt Thng phn nh
tt c nhng tn gio hin tin ngy nay chia s: nm di s a dng v tn m chng ta thy trong i
t lu, Ngi Do Thi thy chng c g quan trng trong vic tho lun v bn cht ca
Thng . Thng hin hu, Ngi l Mt, Ngi l thc ti. C n ngy nay, khng c ly mt tn
Tuy nhin mt s gio s Do Thi v trit gia lu n vic m t nhng c tnh ca Thng
d rng khng mt ngi Do Thi no tng i hi xc nhn khi nim ny. Thng ngay
thng. Ngi l ng Sng To. Ngi l tinh thn. Thng l ngi sn sng gip con ngi, cung
cp phng tin cho con ngi c th t cu mnh khi nhng hn ch ca ngu mui v ti li. Thng
CHNH TRC
yu vi ngi lng ging. Ngi lng ging gm c ngi thuc chng tc khc hay ngi l trn t
na, ngi Do Thi c i hi phi lm:"... thng yu ngi lng ging nh thng yu chnh mnh".
ting Hillel sng v dy hc vo cng thi vi Jesus. Ngi thch thc i gio s hy ni tt c nhng g
quan trng v Do Thi Gio trong khong thi gian mt con ngi c th ng bng mt chn. Gio s
Hillel tuyn b:"Ci c hi cho ngi, khng c hi cho ngi lng ging. y l ton b hc thuyt. Phn
mi quan tm ging nhau -- tnh cht duy nht ca Thng v tnh ngay thng ca con ngi. Khng
kh khn g i vi con ngi khi i theo lut l v Thng . c to ra theo hnh nh ca Thng
LUT L
Thng thng ngi Do Thi coi Thng nh ngi a ra lut cho dn tc h. Lut l m
gi l Pentateuch (Nm quyn u ca Kinh Cu c). Nhng cun ny l Genesis (Cha Sng To Ra
Th Gii), Exodus (S Ri Khi Ai Cp), Leviticus (Php Tc ca Tu S), Numbers (Kinh in Do Thi
khuyn khch nghin cu nhng cun sch y. Ton b Torah thng c c u n mi nm trong
Torah cha ng nhng huyn thoi v ngun gc ca chnh n. Theo nhng huyn thoi ny,
Thng trao Lut cho Moses ti ni Sinai, trong khi ngi Hebrews cm tri ti vng hoang d sau
khi thot khi Ai Cp. Ti y ngi Hebrews khng nh li vi Thng , ha tun theo lut ca
Ngi. Truyn thng k thm rng Thng ni v Mi iu Rn m ngi ta tm thy Chng hai
mi trong Exodus.
n ung, ti c v hnh pht, tu tp, ngy l, v s quan h ca con ngi. Nhiu ngi Do Thi l
nhng ngi u tin khng nh nhng lut ny khng th c lm cng mt ni v mt lc. Thc t
Trong Kinh Thnh Do Thi, phn hai c gi l "Nhng nh Tin Tri". Nhiu ngi tin rng nh
cao ca t tng v hiu bit Do Thi t c trong gio hun ca nhng nh tin tri. Nhng nh
tin tri khng ni trc tng lai; h "c ni" cho Thng . Trc nht h l pht ngn vin cho
Chnh nhng nh tin tri ny c gng trnh by cho ngi dn thy s tn tm vi Thng
khng ch nm trong vic i theo lut trong chi tit nh nht. Ti sao con ngi phi bn tm v v vic
tun th chi tit hn su trm lut? S tn tm nm trong vic gn gi tinh thn ca Lut.
Nh tin tri Micah rt gn nhng lut l quan trng thnh ba trong li tuyn b ni ting v nhim
V Cha i hi g ni ngi:
Vi Amos, (nh tin tri ngi H Br th k 8 trc Cng Nguyn), tinh thn ca Lut l: "Hy
tm Cha, Bn c th sng".
nhng sch s k li nhng cuc phiu lu ca ngi H Br-Do Thi v hiu bit th gii ngy cng
tng ca h. N cng gm c nhng bi thnh ca v nhng tp thi vn khc. Trong khi nhng th ny
khng c coi l Lut cn bn nh nm cun u, chng vn nm trong tinh thn ca Lut.
ca h. C mt s tc phm khc khng phi l mt phn ca Thnh Kinh, nhng c tn th sau Kinh
Thnh. l Talmud. Talmud trn thc t chnh l s m rng ca Torah c vit trong nhiu th k
sau khi cc tc phm khc c hon tt. Talmud xut hin p ng nhng iu kin m ngi Do
Thi phi ng u trong nhng thi k sau ny. Khi ch v mi trng chung quanh thay i, nhu
cu tn gio v vn ha thay i. Lut l gia tng v nhu cu mi. Nhng iu ny c truyn ming t
th h ny n th h kia. Thnh thong, nhng gio s c hc thc bnh lun v nhng lut truyn khu
ny v nhng lut thnh vn trc , tm cch gii thch li chng v thi bui thay i.
tnh th mi, Lut ca Do Thi Gio vn cn tn ti. Ngi Do Thi ng i c th thch nghi mt
cch sng to trc nhng i hi khng bao gi tng tng c bi Moses hay nhng bc thy ln
Thi tin l Thng chn h l nhng ngi c a chung hn tt c cc dn tc khc trn tri
thy sau ny gii thch khi nim "chn la" theo mt cch khc. H ni rng ngi Do Thi c
tin tri ny trch dn li Thng ni: "Dim phc thay Ai Cp dn tc ca ta, v Assyria tc phm
ca bn tay ta, v Do Thi di sn ca ta". Nhiu ngi Do Thi thi y cho rng ton b cun Jonah
Lc no cng c nhiu ngi Do Thi hnh ng theo s nhn mnh ca nhng nh tin tri.
Nhng ngi Do Thi ny khng bao gi tin h l nhng ngi c chn la mt cch thing ling hn
cc dn tc khc. C ngi Do Thi truyn thng khoan dung vi nhng tn tn gio khc. Tnh kin
nhng iu y, h cm thy c nhiu may mn. Nhng hu ht khng tin rng s ph h ch dnh
ring cho h. Nhng ngi khc cng tm thy gi tr trong nim ca ring h, v ngi Do Thi chp
nhn khc bit ny cho thm phong ph. V phn h, ngi Do Thi khng mong mun thuyt phc
ngi khc v tn gio ca h. khng phi l cch cu ri. l li sng. V tuy c nhiu ngi i
sang Do Thi Gio, nhng ngi Do Thi khng bao gi tch cc trong cng vic i o ngi khc.
Ngi Do Thi bao gi cng quan tm n tnh ngay thng. H khng bao gi cm thy chnh ph
hay on th nh ngi ta bit v chng, tt bng h. Cho nn ngi Do Thi hy vng sau ny mi ngi
s ngay thng v gia nh v x hi s phn nh tnh ngay thng . Theo truyn thng nhng ngi Do
Thi gi thi tng lai ny l "Vng Quc ca Thng ". S n lc lut ngay thng ca Thng
Nhng ngi Do Thi hin i v truyn thng c kin khc nhau v vic iu s n nh
mnh c.
Nhng ngi Do Thi phng tng thch ngh rng mi ngi l mt ng cu th, ngi ny lm
bt c g c th thc y s nghip v tnh ngay thng tin b. Dn dn, Vng Quc ny s ti.
Nim hy vng ca ngi Do Thi v Thin Cha Gio v mt trt t o c th gii rt ging
nhau -- d rng chng c din t bng nhng t ng khc nhau. V nhng ngi Do Thi tuyn b
rng iu s l cho tt c mi ngi v h tin rng s ngay thng ca mi quc gia gp phn trong th
Quan tm nhiu n cch sng ng hin nay v lm cho th gii tt ln ca ngi Do Thi
gim bt lo lng v i sng bn kia th gii. Ngay trong s nhng ngi Do Thi cng c nhng ngi
khng ng v vn ny. Mt s ngi Do Thi truyn thng vn tin vo i sng bn kia th gii
gm c thng pht, phc sinh v tnh vnh vin trong Thin ng hay a ngc Nhng ngi Do Thi
phng khong hn li khng coi nhng c tin ny l quan trng. D h tin rng c tnh ca c tnh (hay
linh hn) khng th cht, nhng h cng khng cn lo to ra nhng l thuyt v vic y. i vi h, cuc
MIN T HA
Ngi Do Thi c th gii bit n l nhng ngi nay ch ny mai ch khc. Hn hai
ngn nm trc y, nhng bin chuyn trn th gii khin h khng c mt ngi nh vnh vin v h b
phng Thng . Thng thng h cng nhau sng trong cng ng ca h, h c th duy tr tt
phn nn, v thm ch ngc i ngi Do Thi. Ngi Do Thi b i x rt khc nghit bi nhng
ngi lng ging hn bt c mt tn gio no khc. c bit ngi Thin Cha Gio kt ti ngi Do
Thi git cht c Jesus -- v phm ti ngc i nh vy. n tn ngy nay, c nhng nh lnh
H buc phi chu s c lp, v s ngc i bi lng ging qua nhiu nm khin ngi Do Thi
b xm chim bi ht quc gia ny n quc gia khc, ch ri cui cng b ui ra khi min t
ny.
mang ha bnh cho mnh t tranh chp gy ra bo ng gia nhng ngi Do Thi cc oan nht gi l
Zionist (ngi theo ch ngha phc quc Do Thi), v nhng k th truyn kip ca ca h, ngi Rp,
vo nm 1948 Lin Hip Quc chp thun chia mt phn Palestine cho Do Thi v mt phn Jordan cho
ngi Rp. ng nhin, nhng bin gii c on ny khng th gii quyt hon ton s th ch
thn thnh ca Hi Gio, cng nh Do Thi Gio v Thin Cha Gio. Lin Hip Quc chp thun ngh
l mnh t b phn chia. L do cay ng hn l nhiu ngi Do Thi phi b nh trn phn bin gii
Jordan, v nhiu ngi Rp phi di chuyn t phn t Do Thi khi vng ny b chia ct. Hin nay h
nh c mt s ha bnh khng thn thin gia cc quc gia; nhng cng thng cng su xa.
Do Thi m ca cho tt c nhng ngi Do Thi trn th gii. Tuy nhin c th cn qu sm
mnh. Nhiu ngi Do Thi khng coi quc gia mi thc s quan trng i vi tn gio, v h tin rng i
GIO ON DO THI
nhng c s - khng phi l thy tu. Cc gio s dy dn v c gng lm sng t Lut. Gio s khng ni
chnh h.
Trong mt thi gian di, tt c nhng ngi Do Thi u l "chnh thng" ngha l h u tun
theo nhng lut l ghi trong kinh thnh theo s hiu bit v kh nng tt nht ca h. Nhng nhng sc
p v thay i trong i sng hin i lm iu ngy cng kh khn. Mt s tin l nhn thc th
gii hin i i hi thay i biu hin c nhn trong tu tp tn gio. Cho nn, thi i tng i hin
i, nhiu ngi Do Thi ri b nhng gii thch nghim ngt v nim tin, lun l, v cch tu tp ca
cha ng.
Do Thi Gio Chnh Thng: Nhng ai vn c gng trung thnh vi truyn thng c c gii
thch mt cch nghim ngt, c coi l ngi Do Thi "Chnh Thng". H coi ton b kinh Torah
c thi thc mt cch tuyt diu v c tit l bi Thng cho Moses. H gi tt c nhng lut
ting Hebrews trong tt c nhng bui l ti gio ng Do Thi. Nhng trng hc c bit do h h
tr dy con ci h v lch s Do Thi v ngun gc ca ting Hebrew. Nhiu ngi Do Thi Chnh
Torah, nhng h tin vo s gii thch Torah qua s nghin cu uyn bc thi hin i v kinh thnh
hiu r hn. H tin rng tip tc dng th phng truyn thng l quan trng vi s dng ting Hebrew
trong cc bui l. Vo ngy l Sabbath, h ch lm vic tht cn thit, v h c gng lm cho n tr thnh
ngy cu nguyn.
Do Thi Gio Ci Cch: Mt phong tro hin i ca M Quc li cun nhiu ngi Do Thi
i sng Ty Phng th k hai mi ny. Nhng ngi Do Thi Gio ci cch c Kinh Torah vi
Gio Tin Lnh. Cc gia nh cng nhau ngi trong cc bui l gm nhc n ng v cc i hp ca, vi
nghi thc t l bng ting Hebrew, nhng thuyt ging bng Anh ng. C trai ln gi u c lm l
kin tn.
ch c mt. T do, phm gi, v trch nhim ca mi ngi c gc r chnh bn cht ca v tr. Bi
vi tt c nhng g m bn c th".
Ngi Do Thi tn thnh l chng ta khng th bit cu tr li cui cng v nhng iu huyn b
ca i sng v Thng . Nhng ngi Do Thi tuyn b rng trong ci thin ca cc li sng ngay
nh s tch mch mnh mng trong m trng nhng Ngi cng thn thuc vi chng ti nh nh sng
mt tri. i vi nh tin tri thi c, Ngi khng ni: Ngi khng th nhn thy mt ti, nhng ti s
chng ti trong lnh vc ca thin nhin v trong hng lot kinh nghim v i sng ca chng ti. Khi
cng l bng chy ging nh ngn la mnh lit trong lng chng ti, khi tnh thng yu em li s sn
sng hy sinh ca chng ti, v nh gi tht y s tn tm qun mnh khi chng ti tuyn b nim
tin ca chng ti vo chin thng cui cng ca chn l v cng bnh, chng ti khng ci cho trc v
p l thng v iu thin ca Ngi? Ngi sng trong tm chng ti nh Ngi ta khp th gii
Ngi Do Thi lun lun trn qu truyn thng ca h. Nhiu tp tc gia nh v tn gio c
L Sabbath. Vo lc hong hn chiu th Su, nhng cy nn c thp sng trong hng triu
nh ngi Do Thi trn khp th gii. l du hiu quy t gia nh v l Sabbath bt u vi hai mi
bn gi th cng v ngh ngi. Khi ngi cha v nhng a con trai ln tr v sau bui l ti cc gio
ng Do Thi, c nhng nghi thc gia nh c bit v vic t n Cha v cu nguyn. H quy qun
n ba cm ngon nht v hnh phc nht trong tun, thng thng dng ba vi mt s khch mi v
Bui sng hm sau ton th gia nh tham d bui l ti gio ng, nam gii v nhng con trai
ngi ti phng hi hp, ph n v con gi i vo hnh lang dnh cho ph n. Bui l thay i ty theo
gio on. Thng thng, n gm c cu Kinh Torah v ht nhng bi thnh ca c ch huy bi ngi
lnh xng, mt c s Do Thi c ti v vic ny. C nhng lc dnh cho nhng l cu kinh v c kinh
Torah. Cng c th c bi thuyt ging ca gio s.
Sau khi tr v nh, ngi Do Thi ngh ngi theo cung cch ty thch ca mi ngi, mc d
ngi Do Thi Gio Chnh Thng c nhiu hn ch v lm vic, chi, v i li. Vo bui chiu, ngi n
ng v con trai tr li gio ng c kinh v tho lun. Ngi Do Thi Chnh Thng tr liu rt cn
thn cho ngy ny, vic nu nng v lm v sinh phi hon tt trc ngy l Sabbath. Ngi Do Thi
Bo Th ch lm nhng cng vic cn thit, v Ngi Do Thi Ci Cch dnh ngy ny lm mt ngy
ngh ngi v th cng, khng c gii hn c bit no cho nhng hot ng ca h. Ti n, gia nh li
rt nhiu nm, Sabbath l mt trung tm c bit trong i sng gia nh ngi Do Thi.
m ngi Do Thi cng hin cho th gii. iu t lu c chia s bi nhng ngi Thin Cha
nhiu gi ngy ny qua ngy khc khng c ngy ngh cui tun v ngh l. Ngi Do Thi c yu cu
k hoch xen k u n hng tun gia ngh ngi v hot ng, gia lm vic v l bi, ng gp nhiu
ngy, Cha to ra thin ng, tri t v bin, cng vi tt c nhng g trong , nhng ngh vo ngy th
by: l cch Cha n ban phc lnh vo ngy th by v lm n tr thnh thing ling. iu ny
tng thm tm quan trng ca tn gio i vi nhu cu ngh ngi. Nhng gio s uyn bc dy rng l
Sabbath phi phc v nhu cu cho con ngi cng nh ca Thng . i vi ngi Do Thi, i sng
Rosh Hashonah: Nm Mi. Vo thng th by ca lch Do Thi, ngi Do Thi dnh mt thi
gian di suy xt v sm hi. Ngy bt u nm mi c t chc trng th ti gio ng vi t v
thi, gi l shofar. m thanh ny m ra t thi gian mi ngy cho ngi Do Thi kim im li i h
V lch Do Thi cn c vo chu k mt trng ch khng phi mt tri, cho nn chnh xc ngy ny
thay i tng nm. Rosh Hashonah c th n sm vo thng Chn hay u thng Mi.
i vi hu ht ngi Do Thi, giai on mi ngy ny l thi gian phn xt. Truyn thng c
ni rng trong thi gian ny, Thng quyt nh ai s sng, ai s cht; ai s c ngh ngi, ai s phi
Mi ngy cho ngi ta thi gian suy ngh v cuc sng ca mnh v nhng g c th lm c v
i sng. Mi ngy ny cho ngi ta thi gian v c hi thy nhng li lm ca mnh v c gng sa
cha nhng li lm ny. Mi ngy tht trang nghim vo nhng ngy l thn thnh. Ngi Do Thi
truyn thng tin rng ngi ta c th thay i c h s trong Thin Phn Xt nu thnh thc, t t, v
mt tri ln (nh tt c nhng ngy l Do Thi) v tip tc trong 24 gi. Theo truyn thng, nhng ngi
Do Thi trng thnh khng n ung vo ngy ny. H dnh tt c th gi vo vic suy t v cu
nguyn. C mt kha l trang trng ti gio ng m ngi Do Thi no cng c gng tham d. Bui l
bt u vi giai iu lun m vang trong u, bi ca Kol Nidre. l s cu xin thot khi nhng li
nguyn tn gio khng gi c -- nhc n nhng ngc i m ngi Do Thi b au kh khng bit
bao ln trong tay nhng ngi khng phi l Do Thi. Chm dt l Yoni Kippur cng li bng ting t v
ngha en. Hoc h c th gii ngha theo ngha tinh thn v c nhn su xa. i khi h gi l "Nhng
Ngy Kinh S" l nhng ngy m ngi Do Thi hi nhng vn quan trng v i sng v tip tc
pht trin tinh thn. Do Thi Gio khng a ra cho tn nhng cu tr li d di trc nhng vn
Ngi Do Thi khng c dy bo rng nhn loi cn bn l ti li hay nhng nhu cu bnh
thng v li ch l sai. Khng c thy tu hay n tu s trong Do Thi Gio. Thay v, ngi Do Thi nhn
mnh ci p tuyt vi ca i sng gia nh. Trong dp nm mi, ngi Do Thi c khuyn khch suy
ngh v mi quan h vi nhng ngi khc. H hnh ng bng tnh thng yu chn tht v cng
bng khng? H khim nhng, nh n nhng gii hn ca mnh cha? H c cn xin tha th cho
Nhng hnh ng thng yu-kh i l nhng phng tin tt nht n b. Nh nhng gio s
ni, "Ai c ti phi th nhn v ngi ngng lm nh vy, hy cho ngi i v lm iu thin v h
s tm c s tha th".
Trong kha l Yoni Kippur, mt s tit c c t cun ca Isaiah. Nhng tit ny vch r cho
ma gt, khi nhng cy nho nng tru tri nho, v nhng ht la chn vng y ng. l ngy hi t
n, ko di chn ngy. N nhc nh ngi Do Thi thi im phi ri khi Ai Cp khi h bt buc phi
sng trong nhng chi nh (gi l succos) dc ng. Ngi Do Thi thng lm m hnh nhng chi
chng con trn bc ng lang thang qua sa mc hoang vu, v ni hoang d khng c ng qua...
Chng con cm n Thng vi lng nhn t khng bao gi cn hng dn v che ch chng con,
nhng a con trong tt c nm thng hnh hng ca chng con... Chng con cu nguyn rng n
hng s ph h ca Thng s thc tnh trong chng con, tinh thn tha mn v dng cm chu
ng m chng con khng bao gi t c do thnh cng v chng bao gi cay ng bi tht bi.
khng kt qu. Cu mong cho bn tay ca chng con s c giang ra vi nhng ngi au kh, v
tm lng ca chng con s m rng cho nhng ai cn n. i n Thng , i ly Cha, Ngi cho
tt c iu thin. A Men.
Vo ngy th chn ca l Succos, c mt l mng ti gio ng, khi nhng cun kinh Torah
na ngi Do Thi by t lng thng yu kinh Torah. Vo ngy ny, nhng tit cui cng ca Kinh
Torah (Deuteronomy 34) c c ln. Ri ngi gio s quay v vi tit u ca Genesis (Cha Sng
gio ng.
Hanukkah: L Dng Hin. L Hanukkah l l dng hin thng n vo thng Chp. Ngi Do
Thi c hnh l ny trong tm ngy, trong nhng ngy ny c nhng bui l c bit ti gio ng, thc
n cho ngy l c bit v qu tng. Hanukkah nhc nh ngi Do Thi hin i mt bin c c ngha
Vo th k th hai trc Cng Nguyn, ngi Xy Ri nm quyn kim sot Palestine v c gng
p buc ngi Do Thi nh ch hot ng tn gio. Mt s ngi Do Thi ngng theo lnh. Mt s
Sau ny, con ca ng ta, Judah Maccabee, a cuc ni dy tin xa hn nhiu v ginh c chin
thng cui cng chng li qun i Xy ri. Trong cuc l ginh li c t do, ngi Do Thi vo thnh
thng dng trong nhng bui l ca h. Theo truyn thng, du ny c thp trc bn th trong tm
ngy.
t do t tng v th cng khng bao gi c th hon ton chm dt. y l mt nhim v ang tip
din v ngi Do Thi xc nhn iu ny khi h c kinh cu nguyn l Sabbath c bit trong l
Hanukkah:
i ly Cha, hy ban phc cho chng con, em nh sng Hanukkah ta chiu nh chng con v
i sng chng con. Cu xin nh sng ny nhen ln trong chng con ngn la ca nim tin v lng nhit
tm ging nh Maccabees thi xa, chng con chin u can trng v chnh ngha ca Thng . Xin
hy lm cho chng con xng ng vi lng thng yu v phc lnh ca Thng , ci khin v
bit. Trong cc gio ng ngi ta qui t nghe c v Megillah, cun sch v Esther. Tri vi s lu
nghim trang thng thng trong bui l, ngi Do Thi trong ngy ny pht cho tr em nhng gy
c. Bn b v thn quyn thng trao i qu tng, v nhiu ngi Do Thi rt thch loi bnh quy c
tr th, Haman bt u mt k hoch tiu dit tt c ngi Do Thi, buc ti h khng trung
thnh vi nh vua. Khi Esther bit c k hoch ny, b liu cht vch trn m mu ca Haman, bc
bch dng di Do Thi ca chnh b vi nh vua. Kt qu, nh vua vinh danh Mordecai -- v Haman b
Ngi Do Thi vui mng nghe c truyn ny hng nm. H sung sng vi bu khng kh hi h
khng khi em c. Nhiu hc gi Do Thi cho rng truyn ch l cun tiu thuyt lch s.
ngi Do Thi, ch v h l ngi Do Thi. Li buc ti chnh ca Haman chng li ngi Do Thi l v
li sng ca h "khc bit". Vic buc ti ny, cng nh nhng th tng t nh vy c phng i
chng li ngi Do Thi nhiu ln khng k xit trong qu kh. Tho no m h c hnh l ny hng
Ngi Do Thi c hnh l Purim khng phi ch v l do ny, m cng l cng nhn tnh anh
em chung. Nhiu gio s ni rng khi nim cn bn ca ngy ny l nhng d bit gia con ngi khng
cn phi gy ra chia r bt ng. Su xa hn tt c nhng d bit l lng nhn o ca chng ta. Trong
truyn ny, nh vua chp nhn dn tc c li sng khc bit cho thy ng nhn thy nhn loi b chia
ma xun. Xa xa, ngi dn c hnh l cu nguyn cho t mu m li, nhng con vt mi sinh trong
by ca chng, v cy non pht trin trong i sng c cy. Hng trm nm qua, ngi Do Thi t chc
Trong nhiu nm, ngi Do Thi b gi lm n l ti Ai Cp. Moses tr thnh ngi pht ngn
ca h v tm cch gii thot h khi Vua Pharaoh Ai Cp. Nhng ng vua ny tr nn ht sc bng
bnh, theo huyn thoi, mc du nhiu tai ha do Thng ging xung ngi Ai Cp. Cho nn Thng
sai mt t thn git tt c nhng g mi sinh trn t Ai Cp, c ngi ln vt. Tuy nhin ngi
Do Thi khng b git. H nh du nh h bng mu cu. Cho nn t thn "b qua" nh h. Vua
Pharaoh thun tnh li, v ngi Do Thi hp tp b i. n ni h khng c th gi cho men vo bnh.
Trong thi gian c hnh l Passover, tt c men u c mang i khi nh Do Thi truyn thng
tm ngy. Ngi Do Thi n Matzos, bnh khng men, tng nh n nhng s au kh ca t tin.
i khi h gi l Passover l L "Bnh Khng Men". Bnh c bit, c ng, v nhng n tng
trng khc gip h k nim s gii thot dn Do Thi khi xing xch.
Nhiu ngi Do Thi khng bao gi chp nhn chuyn v nhng tai ha v php l trong Cun
Exodus theo ngha en hay l s tht lch s. l vn c nhn hay ph bnh gii thch nhng bn vn
qung tinh thn. Cho nn mt s ngi Do Thi c hnh l Passover khng ch l s gii thot khi mt
Nhng ngy l Do Thi khng n gin c hnh v trang nghim nhng vic cho l xy ra
trong qu kh. Nhng ngy l bao gi cng c mt ngha trng i cho hin ti. l v tp qun Do
vy, vo ngy l Passover, trong khi ngi Do Thi ngh v cnh n l xa xa, h cng cu nguyn cho
Thng ca t do, cc con ca Ngi vn rn xit di gnh nng ca ngi phn ct cng
Thng hy ph v nhng xing xch tri buc h. Xin hy dy cho con ngi hiu rng rn c
xing xch cho ngi khc l rn c xing xch cho chnh mnh, chng no cn c ngi vn trong
gng cm th khng mt ngi no thc s c t do. Xin hy gip cho h thy rng t do chnh l iu
mi c th thng hoa.
ngi Do Thi c hnh l hi Shavuos tng nh n Thng a kinh Torah cho Moses. Vic
ch.
Trong nhng bui l ti gio ng, cun Ruth c c trc gio on. Trong nhng gio
s ch dn ca gio s, tuyn b trc gio on lng trung thnh vi Thng v nh sng theo lut
ca Ngi.
Trn nhng phng din , ngi Do Thi ng trc nhng i hi v b n ca i sng, vng
Mt".
C C GIO
V th ca Jesus trong lch s khng ch l mt c nhn t hai ngn nm qua, Jesus l mt biu
v con ngi v tnh tr thnh ngi khai sng ra o C c, v d cho - i vi nhiu ngi C c
nghin cu cc nh tin tri v lnh t cc tn gio khc. Chng ta cn s tn trng, thnh tht, v ci
m. Hon ton nn nh rng khuynh hng ca ngi hoc c n phong thnh ngi lnh o tn gio
gn cho Jesus, nhiu ngi qun tm kim tr tu trong nhng li gio hun ca Ngi. H sng bi
Ngi -- nhng l l i theo Ngi. Tuy vy t nht vn c mt s ngi thy rng ng sau tt c s sng
knh Jesus tm cch khng lm cho con ngi chp nhn chnh mnh, m chp nhn li sng ca Ngi.
V li sng y l g?
NHNG CHUYN V JESUS
Chng ta khng c vn bn ghi thi gian Jesus sng. Nhng cu chuyn c nht v Ngi m
chng ta c th tm thy c ghi trong Kinh Tn c. Theo Mark Sch Phc m thng c coi nh
cu chuyn sm nht trong nhng cu chuyn ny. Tuy nhin cu chuyn c vit trn bn mi nm
sau ci cht ca c Cha Jesus. Tht th v nhn thy l cu chuyn bnh d nht trong Sch Phc
m. Nhng nm sau, Sch Phc m c vit bi -- Matthew, Luke, v John. Mi mt cun c vit
vi mt mc ch: gii thiu Jesus v cng trnh ca Ngi nhm li cun mt nhm ngi mi mc
no .
Mt s phn trong cc Phc m ny u ging nhau, nhng cng c nhiu khc bit. Th d,
nhng ngi vit Phc m khng ng v l ra ti ca Jesus hay nhng kinh nghim tn gio dn n
ca Thng chng t cho mi ngi cng nhn Jesus l a con duy nht ca Thng .
Nhng ngi vit khng ng -- v nhng nh hc gi C c Gio ngy nay cng khng ng
- v nim tin ca Jesus v Vng Quc ca Thng . Mt s ni rng, ging nhng ngi Do Thi
Palestine trong thi ca Ngi, Jesus mong c vng quc ny xut hin theo kiu th gii rung ng
gy y n tng. Ngi khc ni rng Jess ngh v vic y ch l Vng quc ni tm t t xut hin
trong tm con ngi. C nhng on trong Tn c chng minh mi gii thch. C nhng on tuyn b
s mong c ca Jesus v mt vai tr quan trng trong Vng quc, l ngi i din ca Thng .
V cng c nhng on khc gii thiu Ngi nh mt v thy khim nhng nh Amos, Hosca, hay
V nhng khc bit th v nh vy trong vic gii thch cc chi tit, cc nh hc gi cng nhn
rng chng ta khng bao gi c th bit Jesus thc s. Chng ta ch c th bit Ngi qua s nh li ca
con, chu, nhng ngi ln u tin nghe ni v bit Ngi. Cc s gia bit l vn chung cho tt c
cc tn gio, nhng ngi C c Gio c nhiu c gng "chng t" cc vn bng cch da vo
kinh thnh hn nhiu ngi khc c "bng chng" nh vy khng phi l mi quan tm to ln i vi
nhng ngi Pht Gio v n Gio chng hn. H tin rng chn l l v tn. Chn l c hiu i
vi tng ngi qua kinh nghim bn thn cng nh i vi nhng nh lnh o tn gio trng yu.
Jesus sng v dy. Nhng ch m cc hc gi trung thc khng ng , th iu quan trng l chng ta
tm hiu h s cho chnh chng ta. Bng cch , chng ta c th nhn thc c nhng vn kh
khn lin quan n vic chn la bt c s gii thch no. Mi mt ngi chng ta phi nh rng khng
chng ta tm kim.
Gio. Jesus cam kt theo Thng , nh Ngi hiu iu , v i vi nhng i hi cp thit thuc
Vng Quc ca Thng . S cam kt ny v hng lot s vic trong i Ngi lm Jesus tr
thnh nhn t ch o trong i sng ngi C c Gio. Trn mi chn th k qua, t khi Ngi ni
JOHN, NGI RA TI
John, Ngi Ra Ti, ang ging dy gn b sng Jordan. Danh ting l bc thn nng nhit v nghim
Judea. John ni vi h mt cch khn khon v nghim ngh. ng ging v kiu sng mi m h phi
sng -- mt cuc sng ni bt v s hi ci nhng lm li trong qu kh. H phi sm hi ngay by gi v
Vng Quc ca Thng sp xut hin, mang ha bnh v tha mn cho nhng ngi ngay thng
nhng mang au kh khng khip cho nhng ngi c ti. Nhng tin nghi ca i sng, nhng l vt
Trong s nhng ngi ch nghe nhng li khng nh ca John bui chiu hm y c mt thanh
nin tn l Jesus. Jesus i b sut t Nazareth n nghe v thy mi ny thuyt ging, v ny sng n
Jesus b khch ng l lng bi nhng li Ngi nghe, bi tnh dng cm, thnh thc, v sc mnh ca
nhng li ny. Ngi quan st nhng ngi khc nhn li mi ca John i xung sng Jordan c ra
ti nh mt du hiu ca s sm hi v li ha sng cuc i mi. Sau khi nghe, Jesus cng i xung
c John ra ti.
MT QUYT NH MI
Jesus xc ng su xa bi iu kinh qua. Ngi dng nh cm thy Thng ghi nhn hnh
ng ca Ngi v vui lng vi vic ny. Khng bao lu sau, chnh Jesus i vo ni hoang mc suy t
v i sng ca mnh s nh th no sau ny. Trong lc suy t mt mnh, Jesus tin rng Thng
Jesus cm thy mnh khng mun ging nh kiu thn John, sng xa ri qun chng, mt mnh ni
hoang mc. Thay v, Jesus s mang thng ip ca mnh cho ngi dn cc thnh ph v th x, cng
nh nhng ngi min qu. Lng Ngi trn ngp nim khao kht mun dy cho nhng ngi phi hng
ngy i u vi nhng kh khn ca i sng v tn gio -- khng phi ch cho nhng ngi c th b
Khng d dng g thi hnh quyt nh ca Ngi. Hu ht ngi trong gia nh v b bn khng th
hiu v nh gi ng nh ca Ngi. i vi mt s trong m ngi ny, Jesus bao gi cng c v
nh nghim khc nhng h khng bao gi trng ch Ngi ra i hn khi kiu sng bnh thng. M Ngi,
anh em ngi, ch em Ngi u l thuc vo Ngi sng t khi Cha Ngi, Joseph cht. Lm sao h c
ngi tn thnh s ra i ca Ngi gia nhp vo mt trong nhng phong tro b mt chng li ngi La
M. Nhng lm sao Ngi c th gip dn ca Ngi chin thng c qun xm lng ch bng cch tr
thnh mt nh thuyt gio lang thang? Cng c th Jesus phi ng u vi nhng nghi ng ko di liu
v vic Ngi c th sng theo ng li Ngi d tnh khng. Khng nh, khng thu nhp, khng b bn
Bt chp mi lp lun, Ngi vn tin ln. Ngi trng ch nhng kh khn nh vy. Sc mnh
Cn l mt a tr nh, Jesus hc lch s v kinh thnh Do Thi ni cha Ngi v nhng nh lnh o
gio ng. Ngi thy r nim hy vng ca ngi Do Thi lun lun hng v mt tng lai sng sa v
tt p hn, khi Thng gip ngi Do Thi ly li c t do v thanh th gia cc quc gia.
Nim hy vng ny chy rc trong lng h trong khi h phi sng di ch xm lc ca ngi La M.
Trong mt thi gian Jesus suy ngh rt cn thn v nim hy vng ca quc gia ny, v Ngi
bit rng Ngi khng th hon ton ng vi nhng ngi c nim hy vng y. Nhiu ngi Do Thi
c cm tng v vng cho rng vi t cch c nhn nhng g h lm l khng quan trng. H tin
tng rng mt lc no Thng s lm php l, em n mt thi i mi, khi Palestine tr nn
hng mnh, c lp v c tn trng gia nhng quc gia. S khng c qun i chim ng hay nhng
ngi cai tr ngoi quc. Dn Do Thi s sng trong thnh vng nh h tng sng di triu Vua
Messiah, s chin thng qun th. Ri ng Cu Tinh s tr v Vng quc ca Thng m bao th
Vic ny khng phi l cch m Thng s lm cho s vic thay i, Jesus quyt nh nh
vy. Thng khng ban phc lnh cho mt s hay t chi khng ban phc lnh cho nhng ngi
khc. Phc lnh ca Thng n trong tnh lng, khin ngi ta thy cuc i l ci tt p nht
sng. Vng Quc ca Thng khng phi l iu kin m ch i trong mt tng lai c du
kn. Khng, Vng Quc ca Thng l trin vng hin thi v iu thin b che khut, ging nh
mt ht ging trong mi con ngi. Bn ch vic cho n pht trin t nhin, gip cho n pht trin
bng thi yu thng v nhng hnh vi lng ho. V ch , n pht trin t t cho n khi chnh bn
Khi nim ca Jesus v Vng Quc pht sinh mt cch rt t nhin t nim tin ca Ngi v
Thng . Jesus tri qua kiu hun luyn tn gio m tt c nhng ngi Do Thi trung thnh u c
gng truyn cho con ci. Ngi nghe nhiu chuyn v cc nh tin tri. Ngi bit nhiu bn thnh thi m
mt ngi cha, tha th, quan tm v thng yu. Trong sut cuc i ca Ngi, Ngi quay v vi
Thng nh ngi hng dn, ngun sc mnh v cm hng, lc no cng c chiu hng suy ngm
v cu nguyn.
Jesus thng nhc n mun ca Thng khi Ngi dy v an i nhng ngi nghe. Chc
chn, Thng mong i mt iu g ni con ngi. Ngi mong con ngi c x vi nhau bng
mi quan tm thng yu, tha th v nhn ni, ging nh Ngi i x vi h. l s ngay thng m
Vng Quc ca Thng i hi, khng phi s ngay thng b tri buc bng lut l v thi quen. S
n tri chy thnh ni li ngay thng, hnh ng chnh trc v n lc chn chnh.
cn. Ngi n vi h vi mt thng ip hy vng c bit. Nhiu ngi khng tin mua nhng th
hin t c bit cng l hng nm cho ngi n ti Jerusalem. Cc thy tu ni vi h rng nhng th
ca mt tm lng bit hi li v mt i sng trong sch cn quan trng hn nhiu nhng l vt bng hoa
khng gi. C v s lut l Do Thi ni h phi n g v phi c phng s ra sao v qui nh tun th
nhiu tp tc tn gio nh mn nh th no. Ngi ngho dnh c th gi vo vic nht nhnh kim sng
mt cuc sng ngho nn khng c c hi v thng khng c thng tin v nhng lut l nh vy. Nhiu
gio s Do Thi buc ti h l nhng ngi ti li. Jesus ni vi ngi dn, h khng nn qu quan ngi v
vic thi hnh lut l n mc qun tinh thn ca lut l. Lut l v nhng gio thuc tn gio bnh dn
ca Ngi nhn mnh vo hai iu: Thng yu Thng v thng yu lng ging.
thng xuyn trong khi lm tt c nhng iu tn gio i hi. i vi nhng ngi nh vy, thng ip
cng nn ch v c nhiu ngi mun cha khi bnh, nhng qu t ngi mun theo Ngi sng theo
Thng .
ngi ta khng th sng mt cuc i tt p tr phi thi hnh y lut Do Thi n tng chi tit i
hi n lc cao nht. H khng thch nghe thy ai ni nhng lut y khng quan trng. Mt s nhng nh
lnh o tn gio tr nn rt gin d v thanh danh ca Jesus nh ngi cha lnh bnh gia tng. H ngh
rng nhng ngi ti li ng b au kh. Jesus phi lm g thch hp khin h cm thy c tha
Mt s ngi Do Thi khc lo lng v Jesus dng nh qu thanh thn v qu thng yu.
Ngi thm ch khng hn th k ch ca h, nhng binh lnh La M xm lc. H bit lch s ging ni
vng Ngi c th chng t mnh l ng Cu Tinh hng mnh, s n gip h ginh c a v hng
cng v thnh vng mt ln na. Khi Ngi tip tc dy h v tnh thng yu v kin nhn, mt s t
Mt s ng tn khng hiu iu m Jesus ang ni khi Ngi miu t khi nim ca Ngi v
Vng Quc Thng . Ngi nhn mnh v nhc i nhc li ngi dn khng nn ch i cho n lc
c hon cnh l tng sng mt cch ng n. Mt con ngi l ci ngi y trong chnh mnh.
Phm tnh ny ca i sng ni tm khng b quyt inh bi qun i chim ng, hay theo ng
lut, hay dng l vt ti n. T tng m bn c trc khi bn ni quan trng hn iu bn ni. Thi
Jesus k nhng chuyn p ct lm cho Vng Quc ny hnh nh tht i vi ngi nghe.
Vng Quc ca Thng ging nh ht ci ging, nh nht trong tt c ht ging. Nhng khi n ln
thc c. Nhng khi n pht trin y , n trm khp mi th khc trong cuc i con ngi.
Vng Quc ca Thng ging nh mt kho bu n du trong cnh ng. Khi ngi ta khm ph ra
Ngoi ra khng c g thc s ng tm kim. Con ngi c ch nh sng trong Vng Quc
nh vy. N khng l thuc vo thi gian hay ni chn. Vng Quc ca Thng ch cn hi nhng
Khi Jesus ni v Vng Quc ca Thng , Ngi trn y thc khn trng. Ngi dn
khng nn khoanh tay ch i Thng mang mnh vo Vng Quc. Thi gian l ngay by gi.
Ngi dn phi khm ph ra kh nng ca mnh v iu thin v bt u sng mt cch chnh ng.
cch sng ngay thng theo Thng . Ri Vng Quc ca Thng s ti. Thng sn
V Ngi cm thy mnh n ni mi con ngi phi hi nhng iu kin ca Vng Quc,
Jesus mang thng ip ca Ngi n nhiu ngi b gi l ti li. Nhng ngi cng kch Ngi thy rt d
dng vch ra duyn c khi Ngi ni vi nhng ngi thu thu ng ght hay thm ving nhng ngi m
con tr v, bun b hn v khn ngoan hn, quyt nh sng chnh ng, ngi cha mng n n, tha th
khng qu trch v c nim vui con mnh tr v. Cng vy, Cha trn Thin ng hn hoan cho n
gia nh v cng n vic lm. Ging nh Jesus, h cm thy nhng i hi ca Vng Quc xa i tt c
thn.
Jesus cng ngy cng thc c hot ng ca Ngi gp nhiu s khng tn thnh t nhiu
ngi. Gii chc Tn Gio Do Thi, nhng ngi khng bao gi nhit tnh vi s mng ca Ngi, tr nn
th nghch hn. Nhng ngi La M, ch mong mun ha bnh v trt t, nghi ng bt c phong tro cp
tin no c nhng k hoch cch mng. H bt u s li thuyt ging ca Jesus v Vng Quc sp
lc phi thay i li dy ca Ngi Ngi khng phi gnh chu cn tc gin ca gio s quyn th.
n lc phi bo m vi ngi La M bng cch t nhn mnh n Vng Quc ca Thng . Jesus
khng th chp nhn nhng tha hip nh vy di nh sng quan tm chnh ca Ngi v Thng .
Ngi phi ra khi Jerusalem, v ni y l trung tm ca o Do Thi. Ngi cm thy Ngi c li phn
truyn a ra v phi tham d vo l Passover (Qu Hi). Ngi bao gi cng tham d cc l hi tn
gio c ngi ca Ngi. Cho nn, vo cao lc no nhit nht ngy l, Jesus cng vi cc tng ca
Ngi i vo Jerusalem.
MC V CA NGI CHM DT
Trong ln thm ving ny, Jesus b cht trn cy thnh gi trong tay nhng ngi La M. Chc
chn c mt s thy tu hay mt s ngi i quc Do Thi ghen ght gip thuyt phc ngi La
M cho rng ngi ny (Jesus) l ngi khch ng qun chng chng li s thnh vng ca t nc
ny. Mt s nh i quc tht vng l Jesus vn t chi khng lnh o cuc ni dy chng li La M.
khc than nhn danh Jesus. Mt s ng tn ca Ngi b Ngi trc , tht vng v ch i v
ch Ngi tuyn b chnh mnh l ng Cu Th. i vi mt s tng , dng nh ton b cuc phiu
Jesus hn c nhiu lc nn ch vo nhng ngy cui cng. Ngi thy nhiu ngi ao c
Ngi lm nhng iu m nim tin ca Ngi khng cho php Ngi lm. Ngi thy cc tng hnh
ng v nhiu mt cho thy h vn khng am hiu tng tn iu m Ngi c gng t lu ging dy cho
trc khi Ngi hon tt tt c nhng g Ngi nh lm? Phi chng Ngi dn chng vn cn cha
c sa son c nhng con ng qua Thng s thc hin mang vo Vng Quc? Hn l
kh khn bit bao nhn thy n lc ca Ngi chm dt trc khi Ngi t c mc tiu.
C C GIO BT U
Nhng cu cnh ti. Nhng tng hoang mang i trn. Sau ny, khi cm thy an ton, h
V nhiu mt, C c Gio khc bit hn tn gio gin d ca Jesus. Nhng v tng chnh v
nim tin, n quay li vi ngi thanh nin nhn nhn tn ty t Galilee tng ni con ngi phi cam
kt ht thy cho Thng v ri cho xm ging. Ci cht ca Jesus l hu qu nim tin ca Ngi, l
mt bc tip theo hp l trong cuc i hin dng ca Ngi cho nhim v mang Vng Quc ca
ng inh trn cy thnh gi ca Jesus. Ngi b git nh mt ti phm, v h, v chia s cng vic
lm vi Ngi lo ngi chc chn phi chia s hnh pht ca Ngi. Ht sc vi vng h n nu, v trong
Khi cn nguy him qua, nhng tng ca Jesus bt u gp li nhau, h nh li nhng lc vui
bun trong nhng ngy sng vi S ph. ng thi h tm s an i cho ni bun ca h bng cch k l
h. Mt s bt u tin rng Ngi khng cht. ng, Ngi cht trn cy thnh gi v c em
chn. Nhng by gi Ngi sng li. Ngi ch b h mt thi gian ngn, sa son m ra mt thi i
c nhng ngi m s ngu dt lm cho h c nim tin d oan. i khi h tin vo nhng gic mng v o
nui hy vng, h nh li nhng li tuyn b m h ngh rng do Jesus ni. Phi chng Ngi
khng ni Vng Quc sp n tc th? Phi chng Ngi khng ku gi h bng i sng bnh
thng ca h lm vic vi Ngi Vng Quc n? Phi chng Ngi khng ha rng, h c th
chia s trong Vng Quc? Chc chn ng l nh vy. Ngi s tr li, v Vng Quc ca Thng
Gio hun ca Jesus cha bao gi tr thnh mt phn ca Do Thi Gio nguyn thy. Jesus
hng thng ip ca Ngi vo nhng ai khng thy c an i trong Do Thi Gio kht khe. Nhiu tn
Jesus, nhng ngi ny thay i thi nhanh hn, theo quan im chnh thng Jesus hn. D vy, cng
phi mt thi gian rt lu trc khi nhng ngi c c gio Do Thi chp nhn nhng ngi khng o
V tng Peter trong m cc ngi khng khng gi phong tro c quyn Do Thi. Nhng
sau ny, khi Paul tr thnh C c Gio, ng thuyt phc Peter v nhng ngi khc chp nhng
ngi khng o vo nhm. Sau , nhng ngi khng phi l Do Thi nhanh chng ng hn
V tt c nhng ngi lin quan n ngun gc ca C c Gio, Paul l ngi chu trch nhim
nhiu nht v chiu hng nim tin ca n. Paul thm vo nhng ghi nhn mi quyt nh tin trnh
tng lai. Khi nim mi n t nhng tn gio "sng bi huyn b" c tnh cht i chng lan trn trn
mnh t a Trung Hi. "S huyn b" ny c hiu qu cho s hp nht thn b v tng trung vi mt
thng sng di hnh thc con ngi, cht i nhng ri sng li. Qua mt nghi l b mt, hp nht
bn tnh ngi thnh tnh thn thnh v bi vy c c kip sau hnh phc. C mt s s sng bi
s dng p dng cho Jesus. Tt nhin nhng ai nghe thy Jesus c gi l Kyrios s gii thch Ngi
theo ngha sng bi-huyn b. i vi nhiu ngi i o sang C c Gio, Jesus l thng cu
Mt trong nhng cuc tho lun v i nht trong lch s C c Gio l liu c phi Jesus l thn
thnh, ging nh Thng , hay Thng . Sau nhiu hng bin d di, cui cng ngi ta quyt nh
Jesus l Thng thc s ca chnh Thng ". Cuc tho lun ny ch l mt trong nhng cuc
tranh ci thn hc, hu ht nhng cuc tranh ci ny l ra khng pht trin nu mt mnh Jesus gip t
i sng, i vi Ngi khng phi l iu tranh lun v bn ci. Tn gio cng vy. Con ngi phi
Ngi C c Gio ni Jesus l v cu ri trc tip. Thng thng h gi Ngi l Cha c ngha
l Ngi cu nguy hay Cha Cu th. H ni Jesus Christ l Cha con ca Thng . Hu ht nhng
ngi C c Gio tin rng Ngi chia s tnh thn thnh ca Thng , chnh Ngi l Thng .
Ngi sng v cht nh mt con ngi v v con ngi. Nhng Ngi hi sinh t nm m v thng thin v
Gio hin i khng bit ngun gc hay l do v s tn ti ca chng. Nhng khi nim ny cn sng mi
nhiu ngi gi l "cu chuyn cu ri". N m t con ngi chm ngp trong ti li t thi mi c ngi
Ngi Do Thi khng ng vai tr thch ng ca mnh trong k hoch ny. Cho nn Thng
phi Jesus Christ, a con duy nht ca Thng , mang con ngi tr v ha hp vi chnh mnh.
Qua i sng, ci cht, phc sinh, v thng thin vo Thin ng, Jesus lm mo iu cn thit. Qua
s hy sinh thing ling ny, con ngi ginh c s hy b hay tha th nhng ti li to ln chng li
Thng .
Thc t l tt c nhng ngi C c Gio chp nhn nhng mc chnh trong cu chuyn u bi
khng thch hp. H mt mi quan h chnh ng, v bi vy h mt kh nng sng ton ho. Mi ngi
phi tri qua kh khn nhng l tin trnh b ch tm thy iu . ng thi mt ngi c gng chn
mnh.
c th lm c ca Thng .
m h bit.
hoc lm, d rng ngi C c Gio trong tt c cc gio phi tin rng nhiu iu m chnh Jesus cng
cha bao gi nghe ni. Trong qu trnh pht trin C c Gio, ngi C c Gio cng i mt vi
cng nhng cu hi chung v bn cht ca con ngi v bn cht ca Thng . Hu ht nhng ngi
C c Gio tm thy cu tr li cho nhng cu hi ny khc hn vi nhng cu tr li ca chnh Jesus.
v khng gian. Nhng nhng cu hi m ngi dn bn khon thi Jesus v thi i chng ta, cng
TI L G?
th nhn thy, xc thn, thc s l ci nh ca ci ta khng nhn thy. Theo truyn thng, ngi C c
Nhng thnh phn ca n mt ln na li trn ln vi thnh phn ca t. Nhng linh hn ca con ngi
Linh hn con ngi c lin quan vi Thng trong ngha ny. Thng l tinh thn bt
dit, hin hu trc khi sng to. Linh hn con ngi c to ra bi Thng , v mt khi c to
ra, chng cng bt dit. Ngi C c Gio tin rng mi linh hn l mt c th, c hp nht vi xc
thn c nhn t trc khi sinh ra. Qua s hp nht ca linh hn v xc thn, mt con ngi c thnh
hnh.
Ngi C c Gio c gng miu t linh hn bng nhiu cch. Mt s ngi ngh rng linh hn c
lin quan vi tr thng minh hay vi sinh lc, hay vi mt th g khc. Nhng ngi C c Gio ni
chung chng bao gi c th ng bng mt t khc v linh hn. H ni "linh hn" c ngha l "ci g
bt dit" khng phi l ci g khng xc nh. N khng b nh hng bi ci cht hay lc ph hoi
THNG L G?
Mt a tr s sinh khng bit mnh l con ngi. N phi dn d kinh nghim qua thc t m bit
n khc m n, ri n i n ch bit n khc vi tt c nhng ngi khc. N phi hc c thc v
Khi n ln ln, trng thnh trong mi quan h vi chnh n v ngi khc, n c chun b y
cho nhng kinh nghim rng ln hn. Nhng qui lut t nhin c, trt t v s khng thay i ca
pht trin v suy tn c cn c trong n nhn thy mi sinh vt cng gp phn -- nhng th dn d
Thng vt qua s hiu bit v m t ca con ngi. Thng quyn nng, tr tu, nhn t v
thng yu v hn. Thng l v hn, v hnh, v nhn t. Ngi l Ngi Phn X, Cha, Cha.
Nhng miu t ny c ngha g i vi mt ngi hon ton l thuc vo kinh nghim ring ca
Nhng miu t ny ging nh nhng bin bo hay bng ch ng dc ng. Nhng chng khng
g thuc nim tin v trit l ca Ngi, Ngi dng ng ngn, truyn k, v nhng hnh thi tu c cht
th.
Nhng trang s ca C c Gio cho thy nhiu nh lnh o khng bit nhiu v ngi dn
bng Jesus. Ngi bit rng khng c hiu bit tht s no tch ri khi kinh nghim trc tip hay gin
tip. Con ngi phi bit v xc nh Thng cho mnh. Nhng lch s C c Gio cha ng
nhng chuyn c nim tin p buc. c nhng lc khi nim tin ny c xc nh v tt c nhng ai
khng chp nhn iu b bt buc ra khi nh th. C nhng tranh ci, chin tranh v khng b
trng bit rng nim tin l chuyn c nhn. Tn ngng thc l khng th p buc. Khi nim v Thng
khng th nghe giao hng thay cho bn, cng khng th tri nghim v Thng cho bn. Vy th ti
THNH THN L G?
Chuyn C c Gio v cu ri ni Thng cho thy tnh thng yu v i khi Ngi gi con
trai ngi xung sm gia loi ngi hng dn v cu ri. Nhng Jesus khng cn y hng
Thnh Thn. Trong nhiu nm qua, nhng cuc tranh ci si ni din ra trong gii chnh thng v a
v v chc nng ca Thnh Thn. Hu ht nhng ngi C c Gio hin i khng cn quan tm n
nhng cuc tho lun ny. Thnh thn c coi nh Thng mt dng khc. chnh l quyn
ng vi Thng v vi xm ging.
c Gio thng phn n khi ai ni rng C c Gio khng phi l c thn. Tuy nhin nhng
ngi sng trn nhng mnh t khng phi l C c thy rt kh hiu lm sao c Cha Cha, c
c th xut hin trong nhiu vai tr, cng ging nh mt ngi c th l con, l chng, v l cha.
CI G L QUAN H VI THNG ?
Ngi C c Gio chnh thng l ngi xc nhn hc thuyt by t trong nhng tn iu quan
nhng cu tr li ca tn iu.
Theo gio hun chnh thng, Thng to ra th gii v mi th trong v lng thng yu
phc lnh ca Ngi. Ngi quyt nh l hin thn ca iu thin trong v tr, trong mi sinh vt sng,
sng to.
C c Gio chnh thng ni rng mt khi Thng to ra ngi v em h xung sng tri
t, Ngi s khng h khng bit mun ca Ngi. Ngi s trao cho h s pht hin khng ngng v
sng bt dit", hay c tnh bt dit ca i sng khng b ph hy bi ci cht ca con ngi.
m o trung thnh c th mong i bng c tin. H quan nim thin ng ny theo nhiu cch khc
lm iu chnh ng. Nhiu ngi C c Gio chnh thng cng tin vo ma qu gi l Satan (Sa Tng),
Nguyn nhn c bn nim tin v thin ng v a ngc, ma qu v thin thn, v nhng th ging
Nhng ngi khng tm thy t do v nim vui trong hin ti, hay lo lng qu mc v qu kh v
tng lai. Thng thng s tht vng v v mng ca h khin h hy vng ngy mai c th gii quyt
nhng kh khn phin nhiu h hm nay. Lo lng nhiu v "i sng sau khi cht" m nhiu ngi cn
thn cm thy, khng phi l mt du hiu ca sc khe ni tm v nim tin ch thc v nhng trin
vng trong cuc sng. ng hn l n cho thy s thiu nim tin v lng tin thc s vo cuc sng.
Mt s ngi C c Gio lc no cng khng khng cho rng thin ng v a ngc khng
phi l ch trong mt tng lai xa xm. Chng l nhng hon cnh ca tm linh. Ngi ta c nh
Thng mang li cho h thanh bnh. l thin ng. Khng cn phi cht mi thy thin ng.
Cng vy, ai vi phm nhng iu kin cn thit sng an bnh vi Thng , hin ang sng trong a
ngc.
TH NO L CUC SNG C O C?
nhng nghi thc sng bi Thng ring, v hi hn v nhng lm li trong qu kh, t t c ch cho
ngi khc cng cha . Cc chi tit ph hp cho nhng ngi C c Gio nh n li Jesus ni con
ngi trc ht phi bit thng yu Thng v ri thng yu n xm ging. Cuc sng c o
c i hi mt s tp trung hon ton xoay quanh Tinh thn thng yu. Ch c bng cch y, nhng
hng ngy d rng ngi y t trng tm i sng vo thi thng yu. H gi nhng lm li y l
"ti li". Ti li thay i ty theo tnh cch nghim trng ca ti li i vi con ngi hay ti li i vi
phm ti.
Sng trong s hi, ti li, v n hn khc bit hn vi sng sng to m mt s ngi C c Gio
Tt c nhng cung cch x s v lun l ngy nay dng nh hnh thnh trn nn mng ca s t
kim ch v tn trng ngi khc. Qua li sng khn ngoan v n ha, con ngi c th xy dng nhng
thi quen tt. Nhng thi quen tt l s tr gip cho mt i sng tt p. Nhng nhng ngi C c
Nhiu th k qua, ngi C c Gio tin rng h tm thy hnh phc lu di v su xa bng
cu cnh ny. Nhng ngi C c Gio tha nhn rng nhiu ngi chung quanh chng ta sng dng
khng chn cho h. Nhng ngi C c Gio m o t chn ly, h ni nh Jesus dy: "C hi ca
Xut pht t Jesus m C c Gio bt u v ly tn ny. Tuy nhin chc l Jesus cm thy
mnh l mt ngi xa l trong vic bn lun v nim tin C c Gio. Nh Jesus thy, trc s bun
nhng g Jesus dy. Thay v bm nu vo Jesus, H thy ni Ngi nhiu iu m tht ra Ngi khng
bao gi m tng cho l ca chnh mnh. C c Gio khng phi l mt tn gio ca Jesus. l mt
tn gio v Jesus.
L do chnh v s d bit m C c Gio cho thy nm trong thc t n gin: th gii khng
nguyn mt ch. Mi tn gio u i qua mt tin trnh pht trin v bin i chng no n cn l mt
lc sng gia con ngi. N hp th khi nim, hy vng, s hi, v tp tc. V tn gio thay i con
Cho nn ngi C c Gio thay i bi nim tin ca h, v dn dn nhng nim tin b bin
i. Thng thng nhng nim tin khc bit hnh thnh c s cho mt hi i hu mi hay gio on
nhng ngi thy trong mt hy vng mnh m cho mt cuc sng tt p hn. Bi vy, C c Gio
c i din bi nhiu nhm khc nhau, mi nhm coi ng li ca mnh l quan trng, v c l tt
GIO HI C C LA M
Jesus, nh c k trong Kinh Matthew 16:17-19. Trong on ny, Jesus ni vi Peter rng Ngi l nn
mng ca Gio hi. Peter l s gi ca Thng phi xung tri t, c quyn quyt nh ci phi v
ci tri v tha th ti li hay khng tha th. Ngi C c La M ni li tuyn b ny minh chng Jesus
thit lp Gio hi ca h.
ngi C c Gio. Dng di Gio hong c ko di n ngy nay, mi v Gio hong c quyn hnh
nh quyn hnh ca Peter. Mi v Gio hong l ngi ng u hu hnh ca Gio hi. Christ l ngi
tr v v hnh.
nhng phng tin cho s chuc ti ca con ngi. y l l do duy nht m Gio hi. Nh iu ny,
nhng nh lnh o C c Gio, t Gio hong n tu s, khng ngng tm cch lm cho Gio hi c
Nim Tin. Tn C c Gio khng b i hi phi hiu chng trnh cu ri. H cng khng b
i hi phi hiu Thng -- ng nhin l h khng th. C c Gio yu cu tin theo v vng li.
v hn, th Thng phi hnh thnh ngun cu vt nhn loi r rng. C c Gio La M khng nh
iu ng l iu m Thng lm khi Ngi phi Jesus, con Ngi xung trn th. n lt
gnh nng ti li. Bi kh au m Thng gy cho con ngi, Jesus tr mn n m con ngi
ri linh hn.
o Tng Ban Phc Lnh. S cu ri linh hn mang n cho con ngi hnh phc cao nht m
ngi ta c th bit, o Tng Ban Phc Lnh. iu ny khng n gin l "thin ng". Trong khi
vic xy ra ti thin ng, thc s l iu phi kinh qua mt i mt vi Thng . Ch sau khi cht
Sng trong th gii ny, kin thc ca chng ta b hn ch. Chng ta ch c th thy mt phn ca
chn l. Nhng chng ta c to ra bit Thng , v bit ci ton th, v ch qua kin thc ny,
chng ta c th tm c hnh phc su xa. o Tng Ban Phc Lnh em n kin thc trn vn v
chn l, qua tm nhn ca Thng . N vt ra ngoi s hiu bit v gii thch, nhng ngi C c
Kinh Thnh. Kinh thnh, ging nh nghi thc ca C c La M thng l ting La Tinh. Trong
Tc)
linh hn. H tin rng khng c lm ln hay khng r trong Kinh Thnh. Tuy nhin, hu ht nhng ngi
C c Gio khng t mnh nghin cu Kinh Thnh. H khng mong mi g gii thch Kinh Thnh cho
Ngi C c Gio nghin cu nhng li gio hun ca Gio hi c coi l quan trng hn c
Kinh Thnh.
L Ban Phc. Ngi C c Gio La M tip xc vi Gio hi thng xuyn qua vic dng by
l ban phc, chng cho h s ch o v sc mnh v con ng cu ri H coi nhng l ban phc
ny l nhng biu tng n hu ca Thng c truyn qua Gio hi. Nhng ngi C c Gio
La M khng cho rng l ban phc l con ng duy nht cu ri. Nhng l ban phc m ra mt
li thot an ton v chc chn trc s bt hnh v trng pht i i i vi nhng ai s dng l ban
phc y.
phc xong, L Kin Tn s c tin hnh khi trng thnh hiu. N ban phc lnh ca Thnh
Khi ngi C c Gio kt hn, l ban phc trong Hn nhn ban phc lnh ca Thng v
Nh Th coi vic ny rt quan trng n mc khng cng nhn bt c l hn nhn no ngoi nghi
l ca chnh mnh. Nhng ngi C c Gio La M c dy rng hn nhn l s hp nht thnh thin
L ban phc trong L Th Phong l ra ti v cng hin cho ngi nam v ngi n
phng s trong nghi l thn thnh ca cc thy tu v n tu s v v chc thy tu. Ngi c th phong
b i nhng lo u hng ngy, k c hn nhn v i sng gia nh. l nhim v ti thng ca ngi
ri hn bt c li sng no khc.
Nhng ngi sp cht nhn c L ban phc trong L Xc Du cui cng t thy tu. L ny
C hai L ban phc khc, l Ban Thnh th v L Xng ti thng c t chc thng xuyn
ban phc lnh tinh thn. Mi ch nht hay vo mt ngy no ngi C c Gio phi tham d
chuc ti li cho con ngi. Trong l ny, v thy tu thi hnh hai phn php l v ru vang v bnh, bin
Ngi C c Gio tin rng php l trong s bin th xy ra khi thy tu dng cc phn t cho
Thng , trong khi trnh din li ci cht ca Jesus Christ. Ri thy tu chia phn c bnh v ru vang
li tn kch tn gio ny, ngi C c Gio tin h c gip trong tin trnh tin ti cu ri linh hn.
phc trong L xng ti. Xng ti gm c hi hn ti li, th ti vi thy tu, thi hnh nhng hnh pht
s thnh vin ca nhng dng tu thnh thn, v nhng ngi c nim tin v hnh ng cho thy s tn
ty trn vn trong vic i tm s cu ri. Nhng ngi C c Gio tin rng nhng ngi thnh thin
ny sng trn i cho s cu ri thnh cng nn h c th gip nhng ngi khc. Qua s cu nguyn
ti cc v thnh, v qua vic t nn trc hnh nh ca h, v qua hnh ng tn vinh tinh thn ca v
Thng ". H tin rng b c tn vinh khc thng bi Thng khi Thng chn b l mt
b m ng trinh mang thai a con do php l. i vi nhiu ngi C c Gio, Mary dng nh gn
ni vi hng triu ngi c ham mun ch yu l c cm gic an n v chc chn trong mt i sng b
bit. C nhng v xung t v bt ng kin mt phn do chnh tr, mt phn do x hi, v mt phn do
gi l mt gio khu thuc mt lin on gio trng. Nhng ngi C c Gio Phng ng tin h l
nhng ngi ca Nh Th xc thc duy nht bt ngun trc tip t cng vic ca nhng ngi C c
Tn iu. Nh Th Phng ng khng thay i nhng tn iu, nhng h khng gii thch theo
c Gio Phng ng quan tm kh nhiu n bn cht thing ling ca con ngi. Ngi C c
Gio La M c gng vng theo nhng li dy ca nh th, nhng ngi C c Gio Phng ng c
cu ri cho kip sau, nhng ngi C c Gio Phng ng li tm cch ti sinh tinh thn ngay trong
i ny.
Cc L Ban Phc. Ngi C c Gio Chnh Thng Phng ng tin hnh by L Ban
Phc. Ging nh ngi C c Gio La M, h coi l mi-xa l hnh ng th phng quan trng nht
Gii Tng L. Thy tu c coi nh nhng tc nhn cn thit gia Thng v con ngi.
nhng li nguyn thng thng v s tn ty, trong sch, vng li, v ngho nn. Gim mc c tuyn
chn trong s cc tu s mi gio phn. H c gi l gio trng hay tng gim mc. H ngang hng v
Th Phng. Nhng bui l theo thng l v uy nghi rt thn thit i vi ngi C c Gio
Phng ng. Nhng thy tu ca h ngm nhng li v nghi l bng ting Hy Lp, hay bng ting
Kinh Thnh. Kinh thnh thc cht ging nh kinh thnh quen thuc i vi tt c ngi C c
Tu Tp. Ngi C c Gio Chnh Thng Phng ng thng cm thy tn gio ca mnh i
hi mt s thay i trong i sng ni tm. H khng cm thy phi i hi s thay i ln trong x hi
hay chnh ph. V l do , nh th Phng ng, i khi chp nhn nhng hot ng ca chnh ph hay
x hi m ngi Phng Ty ln n.
Cp. V h thng khng ch tm vo vic tuyn m nhng ngi i o, tn gio ca h ch lan trn
nhng ngi khc bng s tm kim mt i sng ni tm trm lng thong dong vt qua con ngi v
inh vo ca nh th ca Ngi l mt thch thc lm hong ht quyn lc ca Gio hong v Gio Hi,
ca mnh, Luther cm thy khng th lm nh th mt cch thnh thc. Nhng ngi ng hng tp
Sau ny nhng nh lnh o c nhng "phn i" rng ln chng li quyn lc ca Gio Hi.
ng c thc y ca h khng ging nhau nhng nhng ngi ny c mt nim tin chung. ng li
cu ri khng phi l c quyn ca Gio Hi C c Gio La M v Gio hong. Hu ht nhng s
phn i l chng li h thng nh th, khng chng li hc thuyt. i vi a s nhng ngi Tin Lnh,
By gi c rt nhiu gio phi khc nhau trong Tin Lnh, v khng c mt quyn lc duy nht no
trn tt c. Hu ht nhng ngi Tin Lnh tin vo quyn la chn nim tin tn gio v tnh on kt tn
ch Tin Lnh. Mc du vy, nhng ngi Tin Lnh thy cc lnh vc cng ng ngy cng tng
Cu Ri Bng Nim Tin. Hu ht nhng ngi Tin Lnh cho rng khng c ngi no d lm g
i chng na, c th t c s cu ri cho chnh mnh hay cho ngi no khc. Cu ri l mt tng
phm ca Thng . Ta phi tin tng i sng v ci cht ca Jesus khin con ngi ly li quan h
Cuc Sng Hin Dng. i sng tn gio khng i hi ngi ta phi b hn nhn, gia nh, v
nhng li ch hng ngy ca con ngi. Nhng ngi Tin Lnh hu nh khng c tu s v n tu s., v
nhng mc s ca h thng l nhng ngi c gia nh. Nim tin, khng phi l nhng vic lm, hnh
thnh con ng cu ri. Nim tin khng l thuc vo ngh nghip ca ta, nhng Thng ku gi con
ngi gng ht sc mnh bt c ni u. Tn gio khng phi l vn i nh th hay suy ngm ngoan
thch Thng , nui dng tnh thn hu v tng tr ln nhau gia cc thnh vin cng tm kim
nhng mc tiu ging nhau. Quyn lc lnh o Nh Th cng khc nhau, mt s c cai qun bi cc
mc s, mt s bi cc mc s v nhng thnh vin c c, v mt s bi ton b hi vin.
Kinh Thnh. Hu ht nhng ngi Tin Lnh tin l Kinh Thnh cha ng nhng lut l v nim
tin v thc hnh tn gio. Cho nn nhng ngi Tin Lnh nghin cu Kinh Thnh mt cch nghim tc,
c kinh thnh bng ngn ng ca chnh mnh. Tuy nhiu ngi Tin Lnh hin nay gii thch Kinh Thnh
t cng nhc hn nhiu, nhng vn cn c mt s cho rng vic ny h c ton quyn ti nhng t nh
Th Phng. Nhng ngi Tin Lnh c khuyn khch cu nguyn thnh tht v thng xuyn.
thot khi tnh trng kh khn hay "i o" mt ngi no . i vi nhng ngi thn trong nht,
Hu ht nhng ngi Tin Lnh tin hnh hai l ban phc, ra ti v l ban thnh th. H khng
tin vo thuyt bin th. i vi nhng ngi Tin Lnh, cm ngh v nh ca mt ngi khi nhn l ban
phc quan trng hn nghi l ca l ban phc. iu ny cng ng cho nhng nhim v ca tn gio
Mt ngi Tin Lnh c t do sng cuc i tt nht v tn ty nht m ngi y c th, chn
s ngi Tn Lnh t nim tin vo Jesus lm Cha Cu Th ring cng nh cho tt c ai tin. Nhng
ngi khc ginh c cm hng v i sng tn gio t tm gng cao thng v cuc i ca Jesus.
Tin Lnh Thuc Phi Phc m. a s cc nh th Tin Lnh c coi l nh th Tin Lnh thuc
Phi Phc m. Nhng nhm ny nhn mnh vo s ly khai vi Nh Th C c Gio, cho rng quyn
uy nh vy l s xuyn tc tn gio. Nhng s chng i u tin l thnh tht v cn thit, nhng sau
ny mi mt gio phi pht trin mt uy quyn ca ring mnh khng khc g nhiu vi iu h ln n.
Mt s gio phi Tin Lnh cho rng mt s gio hun l nn tng ca C c Gio. Nht l h
nhn mnh vo ton b chn l ca Kinh Thnh v nhng php mu m Kinh Thnh ni. Nhng ngi
Nhng ngi Tin Lnh T Do. Ngay t lc khi u C c Gio, c mt s ngi chn chn
thy khng phi ai cng c th tha mn vi cng li ni v cng kinh nghim. Nhng ngi C c
Gio hin i khng nh v t do ca nim tin c mt truyn thng da trn thc t trong qu kh tn
gio ca h. H c gi l nhng Ngi T Do -- mt nhm thiu s trong Tin Lnh. Chm nhng
chc con s nhm ny gia tng. Thm ch c l ngha hn l s vic nh hng ca h dn dn gip
Nhng Ngi T Do thc s tin rng mi ngi phi c c hi pht trin trong kinh nghim v
hiu bit tn gio cng vi vic th nghim ng li sng tt p hn. H tin rng tn gio dnh cho
con ngi tr thnh nh c nhn v nhng thnh vin ca tnh thn hu dn ch. S cu ri m ngi
Tin Lnh T Do tm kim hnh thnh qua li sng trong tnh trn vn ca n.
C c Gio khng phi l con ng, nh th no hay nhm duy nht. C c Gio l ci ngi
C c Gio to ra. N ging nh con sng khng ngng chy vo bin v hnh. Nhng dng nc chy
vo bin i khi hi mn. Nhng xoy nc hnh thnh dc theo b sng i khi t ng. Nhng ging
tt c nhng tn gio ln khc trn th gii, C c Gio tip tc tin ti mt tng lai m khng ai c
Tn gio trong trng thi tt nht ca n p ng nhng nhu cu cn bn ca con ngi. Phn
tch n cng, tt c chng ta dng nh u cn nhng iu ging nhau. Chng ta cn cm thy chng
ta quan trng i vi nhng ngi quanh chng ta. Chng ta cn cm thy chng ta c mt v tr gia
nhng ngi ng loi. Chng ta cn cm thy mc ch v thc v hng i trong cuc sng ca
chng ta. V chng ta cn cm thy chng ta ang tin ti nhng mc tiu cao nht ca chng ta.
kin v vic tin vo ci g thng nhiu hn nhng chng my quan trng. iu quan trng l h sng
t nhng kinh nghim ca nhng ngi Ngi bit. i vi h, nhiu tuyn b ca Ngi khi Ngi by t ra
vn ng n ngy nay. Bi ging o trn ni thi thc ngi C c Gio m o c li sng thn
trng bi nhng chuyn ng ngn ca Ngi. Nghin cu cn thn v s dng thn trng, nhng li dy
HY T KNH TRNG
Jesus bit nhiu ngi mt thc v gi tr thc s ca chnh mnh. H cm thy h khng
quan trng i vi Thng v con ngi. Nhng tu s v cc v thy tn gio ch cho h thm kh
khn v b gn cho l "nhng k ti li" v "khng trong sch". i vi nhng ngi b phin toi nh vy,
Jesus thuyt ging thng ip v lng tin, ""Cc ngi l tinh hoa ca x hi, "cc ngi l nh sng
ca thng ".
nhiu ngi C c Gio qu khm nm tun theo nhng mnh lnh v ch o ca nhng ngi lnh
o nh th. H khng dm nghi ng, hi han hay iu tra, v s hi h c th mc thm lm li. Khng
khc. Jesus cng khai gi li mi dn chng tham gia vi Ngi trong vic tm kim mt cuc i
Ngy nay chng ta sng trong mt th gii y lo u. Hon cnh ny do con ngi to ra, v hon
cnh y c th b loi b bi nhng n lc thng minh ca con ngi. Chng ta lo lng v nhiu iu
lo lng ca chng ta xm nhp vo mi ch trong cuc sng. Chng ta cng ngy cng nn khng th
ng lo lng v i sng, quan tm n vic n g v ung g, hay v thn xc, quan tm n vic
mc g. i sng c quan trng hn thc phm, v thn xc hn qun o khng? Hy nhn vo nhng
con chim hoang d, chng khng gieo v gt, hay khng tch tr thc phm trong kho, th m Thng
vn cho chng n.
Ngy nay cng nh vo thi Jesus, con ngi c th tr nn bnh hon v tinh thn v th xc khi
h khng cn tn trng mnh. i khi bnh hon dng coi thng ham mun ring, hay cm tnh, hay b
ngoi. Jesus khng bao gi ngng ngh khuyn khch con ngi hy tn trng chnh mnh. Ngi bit ngi
ta khng th tin ti chn chn tr phi c kh nng chp nhn mnh l nh th.
nhn thy ci m ngi y khng thch v chnh mnh. Phi chng l bc tranh thc s ca con ngi
y l nh th? D nhin l khng. Tng t, mt s ngi tht bi khng thy tha mn trong nhng cuc
tip xc vi ngi khc. H ang ngh v b ngoi v cch i x ca nhng ngi bn h, thay v thc
s hiu bit h.
Jesus dy con ngi phi thng yu xm ging nh thng yu chnh mnh. Nu chng ta mun
thng yu ngi, chng ta phi thng yu mnh trc. Chng ta thng c bo thng yu mnh
sau. Nhng nu ng l vy, chng ta chng bao gi thng yu ai c. Thng yu mnh mt cch khn
THNG YU NGI
thuyt phc ngi yu quyt nh v mnh hoc c n hnh ng v mnh. Jesus ni, tnh thng yu
Thnh thong chng ta c gng thay i hay sa i mt ngi no . Chng ta thng thng
bit nh vy l ph v tnh thn hu. Chng ta cng c gng p buc ngi ta theo kiu mu ca mnh,
th chng ta li cng c t nh hng vi h. p buc t n tht bi. Tnh thng yu v chp nhn l sc
trc ci nguy him c th xy ra do nhng quyt nh non nt ca chng mang li. Tuy nhin, khi nm
thng tri qua, cha m phi bit cch cho con ci gnh vc trch nhim v i sng ca ring chng.
ci c, nhng mnh vn cn nui s on gin ngm ngm. Nhng cm ngh au n chn vi di ci tha
khc.
Jesus hin nhin bit r s tht l nu mt ngi khng tht tm tha th th chnh ngi y khng
th hnh phc:
Nu ngi tha th ngi khi h lm ngi kh chu. Thng cng s tha th cho ngi.
Nhng nu ngi khng tha th ngi khi h lm ngi kh chu, Thng cng s khng tha th cho
ngi v ti li ca ngi.
cu ny:" Hy tha th cho chng con v nhng ti li ca chng con, chng con tha th nhng ngi lm
Jesus lc no cng nhc nh ngi dn l tha th cho ngi sai tri cng quan trng nh i vi
ngi lm sai. Tha th phi c thc thi thng xuyn khi cn. Khng c gii hn no cho vic ny.
Mt khc on hn s len li v dn dn ngn cn ngi khng bit tha th sng hnh phc.
Jesus dy tnh thng yu l qui lut trong tt c cc lnh vc ca i sng con ngi, gia bn b
vi nhau, gia ngi trong gia nh, gia nhng nhm ngi. Nhng ngi C c Gio hon ton bt
cho mi quan h gia nhng nhm ngi hay quc gia. H cn ni l li khuyn tt nhng khng th
thc hin v khng c ai trn tri t ny c nh theo. Mt s ngi C c Gio cu xin chin
tranh, tra tn v hnh hnh trn danh ngha c tin ca h. Nhng ngi khc li nht nh rng tnh
c.
HY THNH THT
Ch khi chng ta bit thng yu chng ta mi c th thnh tht vi chnh mnh v vi ngi khc.
gi ngi dn hy c o c, khng phi ch thc hnh iu thin. Ngi tht vng bi nhng ngi
Ngi ni vi cc tn rng s khng i ti u c trong vic tm kim tinh thn bng cch nhc
i nhc li nhng "cu rng tuch". Tht vng bit bao khi thnh thong nhiu ngi C c Gio ngy
Chng ta khng thnh tht trn nhiu phng din khc. Chng ta lm nhng hnh vi tt ct
chng ta khng hc cch thng yu ngi hn na. Chng ta mang nhng b mt p gi to trc
cng chng, v i khi chng ta la bp chnh chng ta. Nhng cm ngh ni tm quan trng hn nhng g
chng ta trng ra b ngoi nhiu. Ch khi nhng nh ni tm xng vi nhng hnh ng bn ngoi th
HY D DY
hn. Ngi y ci m v thnh tht ging nh a b nh trn y kinh ngc v thch th vi mi kinh
nghim mi.
Jesus thy nhiu ngi "tn gio" nh nhng ngi Pharisees v Sadducees khng th dy bo
gii quyt theo "Lut" hay "Sch". i sng khng dy cho h iu g mi c. N ch lm cho h chc
V s ngi C c Gio bit nhng gi tr ca tnh ham hc. H tip tc kin nh quan st
i sng bng s quan tm. H t chi khng chp nhn nhng cu tr li ca mt ngi no nu
ngi tm kim. Hy g ca, v ca s m cho ngi. Bao gi ngi hi, cng s c nhn, v ngi
V nhng vn nh nht v nhng mi lo u khng quan trng, chng ta thng khng nhn thy
i rng lng nh th no vi chng ta. l mt th gii tuyt diu m chng ta ang sng. Khng ai
cy thng trong ma, ci p ca m trng, m thanh ca thc nc, mu sc ca hong hn, nim vui
phi chnh chng ta. Tn thm kch ca cuc i khng ch l s v nhn o ca con ngi i vi con
ngi, di nhng hnh thc ca tri tp trung, bc lt, v chin tranh. Bi kch ca cuc i cng l s
hnh h m chng ta t ln chnh chng ta v khng chp nhn nhng g l ca chnh chng ta.
i sng l mt tng phm. Jesus ni "Ngi t do nhn"; "t do cho". Tt c nhng nim vui cn
bn ca i sng l tng phm n vi chng ta khng cn phi kim chng. Hu ht trong chng ta
khng thc c iu ny qu xu. Jesus thng nhn mnh n nhng tng phm tuyt vi m i
C mt ngha thc s trong chuyn ng ngn v ngi con trai hoang tng, ngi thanh nin ny
ph phm mi th m i sng cho anh ta, cho n khi anh ta sng "v gi tr". i vi nhiu ngi
nay. Bn c th ang phi sng v gi tr - s st, lo u, ti li, v n hn. D vy, nhng nh hng
nhn t m cuc i ban tng vn vn hnh trong v tr, v trong bn, hi phc li ci ng thc s
ca bn. nh cao v chuyn ng ngn ca Jesus l khi ngi thanh nin u phin ny "n vi chnh
mnh".
trin tinh thn v xc cm. Jesus ni, tt c chng ta lc no cng c s di do ca i sng v ngun
vui ca n phc v cho hnh phc su xa nht ca chng ta. Nhng ngi C c Gio gp c hi tm
ra chn l cho chnh mnh m Jesus ni: "Hy ch , Vng Quc ca Thng trong bn."
HI GIO
Arabia ( Rp X t). Qu xung trn mt tm thm, h cu nguyn hng v Mecca. Thng thng
Con ng ca nhng ngi c n hu; vi nhng ngi khng gin d, v khng i vo con
ng lm lc.
Hng triu ngi ang theo nghi thc cu nguyn Hi Gio, bt u mi bn th k qua bi
nhc li t kinh Koran mt cch thnh tht: ch thc l li cu nguyn ca con, v lng m o ca
O GIC CA MOHAMMED
nguyn v trm t mc tng mt hang Ni Hira, ngay ngoi thnh ph. Nhng ngi bit r ng c l
khng ly g lm ngc nhin, v ng thng vo hang ny tm s tch mch cn thit cho s suy t su xa.
Nhng m nay -- sut t ngi Hi Gio bit n "m Quyn Nng Siu Vit" -- mang n cho
t nhin t nhng suy t, mt o gic k th ni ln ni Ngi. Thin thn Gabriel xut hin,
truyn lnh ca Thng l Mohammed phi ku gi dn chng th phng Allah, Thng duy
tr li, thin thn Gabriel nhc li lnh ca Allah hai ln na. Mohammed ri hang i ln nh ni
th xem khng kh ban m c th lm cho kinh nghim l lng ny m nht i khng. Ngay c ch
ny, Ngi nghe thy mt ging ni bo ngi rng Ngi l nh Tin Tri ca Thng .
chng Ngi mt tr? Khadijah lm yn lng Ngi, an i Ngi v khuyn khch Ngi ngh ngi cho n khi
Ngi tr li bnh tnh. B ngh v nhng chuyn Ngi ni cho b v m y. B thm chng vo iu B
Khadijah t lu tin chng b l mt ngi khc thng. T nhng ngy u mi quen bit
nhau, khi cu ca Mohammed, Abu Talib, gii thiu ng vi b rng ng l ngi lnh o on b
hnh, b phi knh trng s phn xt v tnh nt ca Ngi. Ngi hon thnh nhim v vi thnh
cng, v s knh trng pht trin thnh lng thng yu ln nhau. Hai ngi ly nhau, mc du b
rt tn ty vi b v bn a con gi.
cao chng ca b. H bit Ngi l mt ngi c t tng, sau mt thi gian di im lng. H i n tn
knh Ngi v thng hi Ngi li khuyn khi h cn n mt kin khch quan. Dng nh lc no Ngi
cng rt t khc bit vi nhng ngi quen bit Ngi, t ngy Ngi cn l mt cu b m ci cho n
nay. D l mt cu b chn cu cho ngi cu, trng coi cu trong nhng khu rng ln v trng tri ca
bi sa mc, Ngi vn ngh n nhng cu hi bt dit v i sng v ci cht. Khi hn nhn gii thot
Ngi khi phi lm vic, Ngi bt u em nhng cu hi vi Ngi vo hang ng nghin ngm
suy t.
dn tc Ngi khi Ngi quan st h trong vic i x vi nhau. Ngi nhn thy khng bit bao nhiu v
tn gio v danh d. Ngi nhn thy h bun bn v lm l gn Mecca, nht l trong nhng ma hi
ch, ung ru, nh bc, v nhy ma. Thm ch Ngi chng kin nhng ngi cha Rp chn sng
nhng con gi m h khng mun theo mt tp tc ph bin. Ngi nhn thy dn tc ca Ngi qu ch
trng n quyn li nh nht ca b lc n ni khng nhn thc c nhng nguy him t nhng x
trc nhng hnh nh ca 360 v thn, mt v thn i din cho mi ngy theo nm Rp. Ta nh
vung bng , Kaaba, vn cn tn ti v vn che ch ming en tin l ri t Thin ng. Huyn
thch) vo mt gc. Mohammed quan st nhng ngi hnh hng ti y v ti khu ch Mecca,
khc v vi iu Ngi bit t C c Gio, Do Thi, v nhng ngi tin theo o th la n thm
Mecca. Nim tin ca ngi th thn la vo Ngy phn x v s trng pht nhng ngi ti li l g?
Hu ht nhng ngi Rp sng m khng suy xt n cuc sng mang h i u. Nhng cun sch
tin tri l g? Ngi Rp khng c khi huyn gip h. H cha bao gi c mt nh tin tri. Ch c
T lc u, trc c chnh Mohhammed hon ton b thuyt phc, b tin rng chng b l nh tin tri do
Thng chn. Nim tin khng lay chuyn ca b khin chng b tin vo chnh mnh. t lu sau, nhng
o gic khc li n vi Ngi, trao thm nhiu chi tit v s mng ca Ngi vi Allah. Trong ba nm ch
i, suy ngm v ni v Allah Ngi lng l cho thn quyn v thn hu bit. Vo lc cui cng thi gian
y, Ngi tp hp c mt nhm nh ch c ba mi ngi tin theo. Thi gian chn mui cho cng
phi b s th phng cc thn v n thn v phi theo ca Allah, Thng duy nht ca tt c th
gii. Nu h khng lm nh vy, h s b trng pht nng n sau Ngy Xt X. u tin, ngi dn t
m nghe Ngi, v y l ngi m h bit v knh trng. Khi Mohammed tip tc vi nhng bi thuyt
ging l lng, h bt u ci v ch nho. Vic phi b nhng cch th phng c l khng th tng
tng c. Phi chng cha ng, t tin th phng theo li y? Nhng thn v n thn c hnh nh
trong n Kaaba bao gi cng trng nom h. Nhng nghi thc v tp tc c ca h rt quen thuc v
Mt s ngi trong b lc bt u nghi ng v s lnh mnh tinh thn ca Ngi v nhng ngi
khc tr nn kh chu v quyt nh vic Ngi nho bng th phng cc thn tng Kaaba. H sinh
sng bng cch cung cp nhu cu cho nhng ngi hnh hng v Mecca th cng. Nu ngi ta
Ngi bo thnh gi hy nghe cho k, v y l nhng khi huyn cui cng Thng lm cho con
ngi. Trc khi mi th c sng to, c mt cun sch trn Thin ng cha ng tt c chn l,
Mohammed ni vi h nh th. Mt phn cun sch ny cha ng c tit l cho ngi Do Thi
v nhng ngi C c Gio qua nhng nh tin tri ca h, k c Jesus. Nhng phn ln ca cun sch
Cui cng nhng ngi Koreish khng th chu ng c na. H t chi v khng nghe Ngi.
ngi l n bun bn hay hnh hng trong thnh ph. Nhng ngi Koreish cnh co nhng du khch
v Ngi nhng nhng li cnh co ch gi thm tnh t m ca du khch. Nhng du khch mang v nh
du khch t th trn gi l Yathrib c bit lu n nhng g Mohammed thuyt ging cho h. H ang
tm kim mt nh lnh o c th gip h vt qua c hu qu ca cuc chin tai hi gia hai b lc.
ca ngi cu c th lc ca Mohammed, Abu Talib, ngi bo v cho Ngi d rng cha bao gi i
nghi ng Ngi khng th no hon thnh mc tiu ti Mecca, ni y an ton cho nhm tn ang pht
trin ca Ngi b e da. Nhng hon cnh ny dn n quyt nh Ngi chp nhn li mi ca nhng
Tt c hai trm tn c phi i trc. Mohammed v ngi t lu nm, Abu Bekr, i cui cng.
Mc d nhiu nguy him nhng ton nhm n Yathrib bnh an. vinh danh s quang lm ca v lnh
Medina. Phong tro ca ngi Hi Gio i Medina c gi l Hegira, c ngha l rt chy hay s di tr.
By gi Mohammed trong mt v th thi hnh quyn lc to ln. Ngi tr thnh ngi tr v, thy tu, nh
lm lut, v quan ta, tin tri v tng ch huy ton b cng ng. Ngi thit lp hin php cho dn Ngi,
ht sc c gng thng nht tt c nhng nhm khc bit thnh mt khi thn hu on kt cht ch.
Ngi dn gip ln nhau chng li k th v mi kh khn. H phi trung thnh vi nhng quyt nh
lm trung tm cho ngi Hi Gio n th cng. Ni y Ngi thuyt gio thng xuyn. Nhng bi
thuyt ging ca Ngi vch ra nhng tiu chun lun l n gin nhng chc chn v lng tt i vi
nhng du khch v trung thnh vi b bn. Ngi thc gic h cu nguyn thng xuyn v phi trung
thc trong nhng hnh ng sng bi Allah. Trong cch din t sa mc, Mohammed ni v nhng phn
thng cho li sng chnh ng v trng pht cuc sng ph phm. Thin ng ging nh mt c o
Mohammed lc no cng tin tng hy vng nhng ngi Do Thi v C c Gio s chp nhn
Ngi v thng ip ca Ngi nh chng k tip trong cun sch khi huyn m tt c u gi chung.
Bi vy, khi Ngi n Medina, Ngi chun b phi rt kin nhn trong n lc thuyt phc cng dn
Tuy nhin, chng my chc ngi ta thy r rng ngi Do Thi sng ti y khng c nh
chiu hng xu i khi mt s ngi Do Thi vi phm nhng iu kin trong tha c vi Mohammed.
Nh tin tri a ra mt i hi hoc h phi gia nhp Hi Gio hoc phi ri i. Lnh ny c thi hnh
bi qun i ca Mohammed. y l chin thng u tin trong danh sch di nhng chin thng ca
Hi Gio vi qun ch. Nhng ngi Hi Gio cho rng nhng bin chuyn nh vy rt cn thit bo
bt u nhn thy nhng li tin tri ca mnh s khng d c chp nhn bi nhng ngi khng phi l
Rp. Hi Gio dn dn hng nhiu hn v nhng ngi Rp. Nhng truyn thng Do Thi v C
c Gio b thu hp v truyn thng Rp c nhn mnh t . Nhng ngi Hi Gio khng cn
Khi ting tm ca nh tin tri vang di khp Rp, nhiu ngi i o vo tn gio mi. Cui
tm nm sau khi o thot khi Mecca, Ngi tr v Mecca nh mt ngi chin thng. Bao gi Ngi
cng khoan dung vi k ch, tha th hu ht chng. H ch phi th nhn nim tin vi Thng v
Mohammed i ngay n ngi n. Ngi b i tt c nhng thn tng ti ngi n Kaaba, tuyn
S sp ca Mecca khin nhng cng ng khc tuyn b qui phc trc tn gio v s cai
tr ca nh tin tri. i khi Mohammed tin rng nhim v chnh ca Ngi l thng nht nhng b lc
Rp bng cch a h li sng cng nhau thnh mt quc gia c cai qun theo Allah. Khi nhng b
lc khng cam kt trung thnh, th h s b git v b khut phc bi thnh chin, ci m ngi Hi Gio
tin l tng trng ca Allah. Dn dn nhng b lc ri rc xa hp nht thnh quc gia Rp.
hng ti Mecca, v bao gi Ngi cng xem Mecca l trung tm hp php chnh ng th phng
Allah. Trong ln hnh hng cui cng, Ngi thuyt ging mt bi, bi hay nht ca Ngi cn nh c.
Trong bi ging ny, Ngi tuyn b tt c cc tn u l anh em, cng nh khng bao gi ngng gip
v tn trng ln nhau.
Khng lu sau khi tr v Medina t cuc hnh hng cui cng, Mohammed t trn. Ngi th su
mi hai tui. Qu nhiu vic xy ra t khi Ngi mt mnh trong hang gn Mecca v suy ngh v
Nhng ngi Rp bin i nhng thn tng thnh th phng Allah. H khng cn nhng cuc
chin tranh b lc. H u l anh em. H khng cn nhy ma, say sa v c bc trong nhng cuc l
on kt chng li xm lng ca ngoi bang. Ngi li cho h mt nim tin m h thy trong sng
v tha mn. Ngi li cho h nhit tnh v nim tin dn h n truyn nim tin ny cho tt c ngi
khc. Ngi li cho h nhng t c hun luyn tip tc phong tro. Ngi li cho h mt
o qun c th m rng Hi Gio n nhng vng t khc bng thnh chin. Ngi li cho h tm
Abu Bekr, thng ph l Ngi, l ngi ng nhin c chn l ngi k nghip nh tin tri,
hay vua Hi. V sau mt thi gian tang l ngn ngi, Hi Gio tip tc nh trc hng ti vic thc
hin ton b gic m ca nh tin tri. Lch s thay i. Con ngi thay i. H khng mt mnh
thay i qua kinh nghim vi con ngi Mohammed nhng qua tn iu Ngi dy h. l tn iu m
hng triu ngi Hi Gio vn i theo, tuyn b vi nim tin hon ton:" Khng c Thng m l
nhiu trng hp, ngun gc ca nhng tn gio y b chn vi qu su trong thi gian n ni chng ta
khng bit c nhng bin c no lm cho nhng tn gio y pht trin. Nhng Hi Gio c phn
tm lp k hoch v xem xt k cng. Th nh, ton b pht trin ca n xy ra sau khi lch s th gii
hi v tinh thn ca ng bo ca Ngi. Tuy rng phi ni thay cho Allah, Mohammed a ra nhng
lut l v nim tin, v bn phn tn gio, v v hnh kim thch ng. Kt qu, ngi Hi Gio t tm
TI PHI TIN G?
thy v s thy. Loi quyn nng hay sc mnh y l g? N hot ng nh th no v khi no? Ci g
Ngi tin l tm ra cu tr li. Ngi khng ngn ngi tin c nhng cu tr li n vi ngi khc.
Allah cng bng v nhn t. Ngi thy v nghe mi th. Ngi c mt khp ni. Ngi bit tt c
nhng hnh ng ca con ngi, tt hay xu. Vo Ngy Xt X, Allah xt x i sng ca con ngi.
ngi c th tip xc vi Ngi qua cu nguyn, v con ngi c t do t k hoch cho i mnh. Tuy
V t lu Allah t rt khi chiu hng sng to tch cc ca mnh, nn con ngi kh m bit
cch no lm theo ca Ngi. Nhng Allah hiu nhu cu ca con ngi. Ngi thit lp ba cch tit l
ca mnh cho con ngi: mt nh tin tri, Kinh Koran, v cc thin thn.
Cch th nht trong ba cch c by t trong phn hai ca li tuyn b Hi Gio v nim tin:
Ngi Hi Gio knh trng nhng nh tin tri khc -- gm Adam, Noah, Abraham, Moses v
Jesus. Nhng Mohammed l nh tin tri cui cng, "nim phong". Khng c v tin tri no tng ni v uy
quyn nh vy. Khng c v tin tri no khc c s tit l hon ton t Thng nh vy.
Mohammed khng bao gi cho rng mnh l hn mt ngi bnh thng. S tranh ci chnh vi
ngi C c Gio ca Ngi l nhiu ngi C c Gio th cng c Cha Con, cng nh c Cha
Cha. Ngi khng th tha th cho s thm nm y. "Khng c ai trn thin ng hay tri t n trc
ng nhn t lm b ti"
Thng l ng Bt Dit
Nhng tit l ca Mohammed c gn gi trong Kinh Koran khai sng nhng th h tip
ni. Kinh Koran l mt cun sch c bit c ngha i vi ngi Hi Gio v n ng nht vi cun
sch khc m ngi Hi Gio tin l tn ti trn Thin ng t lc khi thy. Trong cun sch thn
thnh ny, mun ca Allah c ghi li. Cng nhng thin khi nh vy cun sch l nhng thin
khi c trao cho Mohammed v c vit trong Kinh Koran. Kinh Koran l ton b thng ip ca
Nhng ngi Hi Gio chnh thng lun lun tin chc rng bn vn trong sch thing ling ca h
l chnh xc. "Nhng ngi c tr nh" bit nhng iu m Mohammed ni. t lu sau khi cht, nhng li
Ngi ni c vit thnh vn bn. Vic ny lm cho ngi Hi Gio t lc khi u tn gio ca h
Cch hiu bit Thng th ba l qua cc thin thn. i vi ngi Hi Gio thin thn quan
trng nht l Gabriel, ni ting vi h nh mt "thin thn thin khi". Chnh Gabriel mang thng ip
ca Thng cho Mohammed. Gabriel v nhng thin thn khc chung quanh ngai vng ca
Thng , "tng tri th by" ca thin ng, thi hnh ca Allah v phc v cc sc lut ca
Ngi.
Mt thin thn khc -- hay thc ra nguyn l thin thn - l Qu thn, b y ra khi khi thin
ng v cao ngo. Ngi Hi Gio tin l thin thn ny m trch a ngc v vi nhng ph t, hot
ng cn tr ca Allah bng cch quyn r con ngi vo con ng ti li. Tuy nhin, Allah ton
Thng cng bng nhng i thng thng pht theo ng vi c tnh cuc sng ca con
ngi. Phi chng iu thin l khng c thng v iu c l b trng pht. Kinh Koran ni vi ngi
Hi Gio l Phn Quyt cui cng s ti vo cui thi i ny v bt u s trng cu khi Allah phn
trng pht.
Nhng tn theo ca Allah th s c thng sng i i trn thin ng. Kinh Koran
m t cuc sng trn thin ng ging nh mt c o tuyt vi, c nc chy, nhng th gii kht, tri
cy v chim chc, cc chng trai v nhng thiu n phc v nhu cu ca cc c dn. Nhng ngi Hi
Gio chn chn tin rng ting gi thc s ca thin ng l s hin din bt dit ca Allah.
a ngc c chun b cho nhng ai khc t chi khng qui phc theo Allah. Hn na, m
thm. Mt s ngi Hi Gio ni rng Kinh Koran dng cch ni hnh nh vch ra rng s hon ton
khng c nim tin trong cuc sng nu khng c s hin din ca Allah.
Allah, nh tin tri, kinh Koran, thin thn v Phn Quyt Cui Cng -- con ngi phi tin tt c
nhng th . Thit yu nim tin th su l: tin vo quyn nng hon ton v v bin ca Allah.
v phn con ngi. Con ngi khng cn hiu ca Thng -- thc ra, khng th hiu c. Nhng
con ngi phi phc tng iu . "Ti nghe v vng li" m t mi quan h ca con ngi vi Thng
Danh xng Moslem c ngha "phc tng" trong khi Islam c ngha l "s phc tng ca Allah".
Ngi Hi Gio tin rng phc tng mang li ha bnh v tha mn. H bc b cc thut ng
TI PHI LM G?
Tuyn B V Nim Tin. Trc tin, ngi Hi Gio phi tuyn b nim tin ca mnh v li nguyn
trung thnh. "Ti xc nhn khng c Thng m ch c Allah, v Mohammed l tin tri ca Allah."
ln mt ngy cho cu nguyn thng l, v khuyn khch cu nguyn ring cm thy Allah lun lun
hin din. Vo lc mt tri mc, gia tra, gia bui chiu, vo lc mt tri ln v bui ti, nhng ngi
c Allah v i, c Allah v i.
Trc s m o ca cc ngi!
hng Mecca. Li cu nguyn thng c dng lm li s phc tng ca Allah. Thng thng by t
c tht.
nhng trang tr hnh hc, theo li khng nh ca Mohammed l khng c hnh nh. Th su l ngy c
bit cu nguyn chung ti gio ng. n ng n gio ng thi hnh nghi thc ty u, ri t hp
thnh tng nhm nghe c kinh Koran ri tham d l cu nguyn. Trong mi gio ng, ngi lnh o
hng dn bui l chung v thuyt ging hng tun v nim tin Hi Gio.
Thng thng gio on gm ton nam gii, hu ht ngi Hi Gio tin rng ngi ph n nn
Gio n chay vo thng Ramadan, thng th chn ca Lch Hi Gio. Trong ma n chay Ramadan,
khng c n thc n v ung gia lc mt tri mc v mt tri ln. Ngi Hi Gio tin rng n
B Th. Nim tin vo tnh anh em ca tt c ngi Hi Gio gip duy tr tp tc xa xa trong
vic chia s tin ca cho ngi tng thiu. C lc, s chia s c hp thc ha di hnh thc "thu"
hng nm. By gi, vic ny thng c tr di hnh thc cam kt t nguyn gip ngi tng
thiu v ng h nhng trng hc v gio ng Hi Gio. Tuy c ngi c th khng chn cch tr
, nhng rt t ngi khng tr. Bn ca h u mong mun, v h tin rng tnh ho phng i vi ngi
Hnh Hng. Trn ht trong t tng ca mnh trong cuc i ny, mi mt ngi Hi Gio
sng vi mt mng c v nim mong ch. l hnh hng n Mecca, mt thnh ph qu thing
ling n ni ngi ngoi o khng c vo. Hng nm vo thng mi hai Lch Hi Gio, con ng
i ti Mecca ng nght nhng ngi hnh hng. H hi h tham d nhng bui l tp trung ti ngi
n Kaaba c v Gio ng Mecca. Mohammed thc gic cc tn hnh hng mi nm. By gi,
khi nhiu ngi khng bao gi c th thc hin c chuyn i, vic ny vn l mc tiu cuc i ca
hu ht ngi Hi Gio.
Mt khi n ni, ngi hnh hng vo khun vin thing ling ca Mecca, mi ngi u mc
qun o c thit k sn lm cho tt c ngi Hi Gio, giu hay ngho, u ging nhau. a v x hi,
v chng tc, ca ci b lng qun, ngi hnh hng tham d nghi l thing ling ca cuc hnh hng.
H nhn n v nhn ung sut ngy; h son thnh kch nhng huyn thoi truyn thng; h vinh danh
Vin en ti n Kaaba. V tham d cuc hnh hng, nhng ngi Hi Gio ny bao gi cng
Hnh hng l mt tc nhn thng nht quan trng cho o Hi. Chc chn Mohammed nhn
gip vo vic cng c s rng buc thn hu gia nhng ngi Hi Gio.
hng dn li sng hng ngy, ngi Hi Gio khng phi tm u xa hn ngoi Kinh Koran.
Nhng tn gio khc c th pht trin con ngi sng cch bit ngi khc, t nhng ham mun v nhu
cu c nhn xung hng th yu trc vic tm cu tinh thn. o Hi khng c gng th lm nh vy.
ngh li nhng cnh hn lon v ch chn n o ti nhng hi ch hng nm gn Mecca. Nu nhng lut
Ngi M git mnh v s thc hnh chnh sch a th ca Hi Gio. Ngi Hi Gio, theo Kinh
Mohammed yu cu n ng xem xt hon cnh v tnh kh ca mnh tht cn thn trc khi lm nh
Cng ngy cng nhiu ngi Hi Gio ly mt v, hoc v l nhng g m h tin tng hoc
trong tinh thn ca Kinh Koran. H nhn thc rng thi gian thay i t khi Mohammed lm lut ly
hp nht cho h.
Thu u, ngi Hi Gio c trch nhim tranh u vi nhng ngi anh em ca h nu cn thit.
Mohammed ni chin tranh t v th c th chp nhn, nhng ta ch tn cng khi chin u v Allah.
Nhng cuc thnh chin nh vy tri rng o Hi trn mt phn rng ln a cu trong mt thi
gian rt ngn. Mohammed dy ngi Hi Gio phi lng vi ngi b chinh phc, khng nn mang
thi th ch.
trong nhng iu cui cng m Mohammed ni vi tn . Trong bi ging cui cng ti Mecca, Ngi c
Ngi Hi Gio phi trung thnh trong li ha i vi nhau. H knh trng i sng v ti sn ca
nhng g m con ngi tin tng c th c ni ln t iu ngi y lm, nh trong ng ngn Hi Gio:"
Khng c ai trong s cc ngi l tn cho n khi bit yu thng ngi anh em, nhng g m ngi
Lu nay, khi ngi ta quen sng trong cc quc gia, ai cng bit trch nhim x hi. Nhng
nhng ngi Rp thi Mohammed tiu hao ngy thng trong tranh ci nh nhen v nh nhau
lin min gia cc b lc. Mohammed ni khng c gii hn trch nhim i vi nhng ngi sng
thnh th ca Ngi hay thuc v b lc ca Ngi. Ngi chu trch nhim v vic chia s phc li ca tt
Hi Gio theo gio l ca v tin tri v tnh anh em l mt cng dn tt trn th gii.
lnh o ngi ngoan o. Vic ny c gii quyt khng my kh khn vi s la chn ngi tin cn
Abu Bekr lm vua o Hi. Khng may, k tc nhng ch trng trong lnh th Hi Gio khng c b
sung d dng. V quc Hi Gio ln mnh, nhng bt ng kin cng pht trin.
C mt vi nhm c nhng khi nim dt khot v phng php tt nht chn la Vua Hi.
Nhng ngi ng hnh l nhng ngi cng tc gn gi nht vi Mohammed ngh rng vua Hi phi
l mt trong s ngi ny. Mt s ngi ngh rng s lnh o phi trong tay gia nh Mohammed.
Nhng ngi Koreish ngh rng chnh h, b lc ca Mohammed, phi kim sot triu i Hi Gio.
S LAN RNG CA O HI
Di quyn ca Abu Bekr, ngi Hi Gio tn cng Syria trong thnh chin u tin chng li
mt ngoi quc. Nhng cuc xm lng Hi Gio bt u. Di quyn v vua th hai, Omar, qun i Hi
Gio tin vo nhng cuc chin khc, cui cng mang o Hi vao nhng phn t ca Phi Chu, n
Nhng chng gy n tng nht trong lch s o Hi c vit v nhng chin binh hung d t
Rp xng ra thn tnh th gii. Nhng ngi m o Hi Gio cho rng h lm nh vy trong mt
c gng thnh thc cu th gii khi Phn Quyt Cui Cng. Mohammed lm cho h cm thy l
kinh Koran, ng mt loi thu c bit v c quyn ca nhng ngi khng phi l Hi Gio cn li,
hay cui cng l li gm. Trang b v tip t ca h c th ni l th s, ngi Hi Gio tip tc thng
trn, thi thc bi nim tin v mt s mng v bi mt s l do khc t tn gio hn. Theo lut Hi Gio,
binh lnh c th gi bn phn nm chin li phm trong thnh chin. Nu sng st, mt ngi lnh c th
Nhng ngi khc gii thch rng mt phn quyn li ca ngi Hi Gio trong vic xm chim
lan rng nm trong vic cuc sng ca h cho n by gi b gii hn vo bin gii t ai sa mc cn
giu c nh th vo t nhng cuc xm lng cc nc? V vua Hi chu trch nhim v cch tiu
pha. i vi nhiu ngi, n tr thnh mt vn quan tm nht c th chia s trong quyt nh chn
vua Hi. Cuc sng ca nhng vua Hi tt l hy sinh cho kht vng v lng tham ca mt s nhm ngi
v lng tm.
V o Hi bnh trng rng, gm cng ngy cng nhiu nhng ngi khng phi l Rp, s
ng thun tr nn kh khn v cui cng khng th lm c. Tuy nhin qua nhiu th k, nhng ngi
Hi Gio chnh thng hn khng khng i mt nh lnh o tn gio duy nht cho ton th th gii Hi
Gio. Nhng thi gian v tnh th thay i v vn cn ang thay i. Cui cng vo nm 1924, ch
suy ngh v hnh ng ca h u st hp vi nhng tit l ca Mohammed. C hai nhm tin tng
phong tro ca h tiu biu cho s pht trin ng ca Hi Gio.
LUT SUNNA
mnh ca n trong vic thu thp cc truyn thng Hi Gio cng c gi bng tn ny. Nhng ngi
theo lut Sunna tin rng nhng g c trong Kinh Koran v trong Lut Sunna xc nh nhng gii hn v
nim tin v hnh ng cho ngi Hi Gio. Kinh Koran ni li ca Allah. Lut Sunna ni v hnh ng
C lc, ngi theo lut Sunna tin rng kinh Koran v nhng truyn thng phi c gii thch ng
nh c vit. Mt gio s ng tn knh tn l Ashari gip nhng ngi theo lut Sunna pht trin
nhng nim tin hi khc cho php s dng l tr trong vic gii thch. ng gii thch mt s nim tin
trch nhim c hai thin v c. Con ngi phi chp nhn iu , m khng tranh ci v vic ny liu
c th c khng.
th phng nhiu hn mt Thng ? Ashari dy kinh trong dng thc m ngi Hi Gio c, khng
Thng c mt s ngi khng ch trng nhiu vo nghi thc hay lut l tn gio hay thn hc.
c nhiu ngi Hi Gio c tnh kh ny. Mt s trong h bt u by t nim tin ca h theo cch h
nhn thy nhng ngi tn gio khc. H cm thy chn l tn gio khng ch hn ch trong tn iu v
ca Hi Gio. Ging nh mt s ngi t chi b nim tin khc, h mc o chong len khng thoi mi
v khng lu g n nhu cu vt cht v x hi. H b gn cho ci tn Sufis c ngha "ngi "mc
len". V s ngi gia tng, h bt u tp hp thnh on th thn hu, nhn mnh s tn ty hon ton
vi Thng . Mc tiu ca h l hp nht vi Allah trong i ny, khng phi ch i n sau khi
cht.
Gio c gi l "ngi phc hng tn gio". Ghazzali qan st nhng thn b trong s m o ca h v
chnh mnh tr thnh Sufi. ng nhn thy gi tr trong i sng ca s m o hon ton.
nhng gm c nhng s nhn mnh vo lng yu thch ca ngi mc khi thn linh. ng tin rng ngi
ta khng phi l tn ca mt tn gio cho n khi cm thy trc nghim tn gio. Tn gio phi thay
Tn gio thc s n qua ba bc. Trc nht, ngi ta phi cm thy hi hn v nhng ti li
qu kh. Cn thit phi c s thay i. l hi li. Ri phi tp trung i mnh vo Thng , khng
c g quan trng ngoi s m o. Ri tn phi phn u sng mt cuc i thot khi ti li. Nhng
Ct Tr ca Nim Tin gip h trong vic ny. V nhng k lut ca ngi Sufis s gip h thm.
Mc tiu chnh ca Ghazzali trong o Hi l nhn mnh v l lun nh mt phng php duy
nht bit ca Thng . ng ni, ta phi lun lun sn sng vng li Allah, d hiu hay khng
SHIA
Khong chng mt phn nm ngi Hi Gio trn th gii thuc v nhm khng theo quc gio v
khng chnh thng gio gi l Shia. Phn ln c tr Persia (Ba T), nhng ngi Shiites ny cng theo
nim tin t nhng li tin tri ca Mohammed v t kinh Koran. Tuy nhin, iu chnh chia r h vi
ngi Sunnis l nim tin vo truyn thng l Mohammed li cho tn chm sc anh em h v
ngi con r Ngi, Ali. H ni, Ali l nh lnh o c thn thnh ch nh, Imam (nh lnh t Hi
Ngi Shiites tin rng ba v vua trc Ali gi triu nh Hi Gio mt cch bt hp php v khng
, ngi Shiites nguyn ra nhng ngi trong nhng li cu nguyn hng ngy.
Ngi Shiites vinh danh nhng ngi con chu Mohammed bng cch lm h c tnh cao qu
tn gio -- v i khi c tnh cao qu chnh tr -- v qu tc. Mi phi ly tn ca nhng con chu ny lm
nh lnh o thing ling cho mi th h, tin rng mi Imam khng th sai lm v khng ti li. Nhng h
phi khng bao gi ng thun v ai v khi no l Imam. H cng chng ng vo lc dng di Imam
Mt s ngi Shiites tin rng ngi cui cng trong nhng Imams khng cht. Ngi i vo n nu
v s ti xut hin trc Phn Quyt Cui Cng. Cho n lc , mt s ngi Shiites tin rng "Imam
ngi Shas Ba T (Iran) t nhn l dng di t Imam th by, c cho l nhng i din ca "Imam
n nu".
nh bm nu vo nim tin ca h. i khi h sng st trong cc cuc thanh trng bng cch lm ra v tin
theo trong khi vn thc thi "ngm" nim tin ca h. Nhng ngi Sunnis hin i c khuynh hng khoan
cc tn iu, nghi l, v tp tc c qui nh. t lu sau c nhng ngi thy t chc nh vy thu
ht cc tn , cho nn cm hng v mc tiu nguyn thy b b qun. i khi nhng ngi tinh ny
bt u gy phong tro lm trong sch nhng c trng bn ngoi v tn gio tr v vi nim tin c
bn.
cng c khuynh hng sng bi nhng gio s ni ting v nhng nh thn hc v c Mohammed. H
l li khuyn thit tha cho ngi Hi Gio. Phong tro li cun s ng h ti Rp X t, ni nhng du
tch lich s b chuyn ra khi lng m ca gia nh Mohammed v nhng nhn vt chnh yu khc.
i trong Hi Gio c coi nh ti li. y l mt tn gio nhiu nm cm phin dch kinh Koran t
thay i xy ra.
Nhng x cn ng cng ngy cng ch n vic hin i ha, k ngh ha, hay Ty phng
ha -- mun ni th no cng c. Ngy nay hu ht nhng ngi Hi Gio cm thy lng trung thnh
kin ca s "co li" trn th gii th k th hai mi buc o Hi tr nn khoan dung nhiu hn
gio.
ny. Mt khi ngi ta c k th chung, th h li nhn mnh vo nhng s vic khc m h cng chia s.
S NG GP CA O HI
gii. Lch s th gii thay i khi nhng o qun Hi Gio u tin tin vo Syria. Mt khc nhng
nghim -- bao gi cng c gn gi bi nhng ngi thp km nht. Thc ra di mt Allah, khng ai
l thp km. Tt c u bnh ng. Tnh anh em ca o Hi khng ngng li bin gii quc gia, ni
ging hay ca ci. V ngi Hi Gio tin rng mt ca Allah khng thy nhng khc bit v ngha i khi
mnh ln t th phng nhng thn tng ti ch th phng mt thng , Allah. Vo lc cui cng
KT LUN
22. TIN TI I SNG PHONG PH HN
V bt u lm quen vi nhng tn gio ln khc nhau trn th gii trong nhng chng trc
y, bn c th hi: "T nhng tn gio ny, c nhn ti phi chn tn gio cho ti? Liu ti c phi quyt
nh tr thnh ngi Pht T, hay ngi n Gio, hay ngi Hi Gio, hay ngi Khng Gio, hay
vui v thy nhng nhng tn gio khc cao thng hn bn tng nhiu. Thm ch bn cm thy bn
th lo lng v kh nng chp nhn nim tin ca mt tn ngng m ngi khc gi l "Pht T" hay
Xt cho cng, ngi ta ni, c nhng th m i sng cho chng ta nhng khng c s la chn
ca chng ta. Bi v tnh m sinh ra, mi chng ta c th trng, hay nu, vng hoe hay ngm en, M
hay Php, nam hay n. Nhng ci "c cho" khc quyt nh cho chng ta v mt x hi -- nhng tc
l nc bn, gia nh hay tn gio quc gia ca bn. Bi v tnh sinh ra, mi mt ngi trong chng ta
c Gio. Rt lu trc khi chng ta tin ti ci gi l "tui khn ln", khi ng l chng ta c th la
hay ging nh nhng ngi chung quanh chng ta. Di nhng hot ng v quyn li hin nhin ca
chng ta, l ci nhn ca s ham mun khm ph cho chnh mnh xem, chng ta thc s l ai, v ci g
trong i sng l quan trng. Nhiu triu ngi hi nhng cu ny trc chng ta, d ngi ta c tin
chc v cu tr li ca h n u th mi ngi chng ta vn c ci kht khao ring t khm ph cho
chnh mnh.
thanh nin hay c gng khm ph ngha ca cuc i, tnh yu, v cng vic lm. V ng l ngi gi
lun c kh nng lm c iu k l i hi bn b.
Rt quan trng l chng ta tip tc duy tr trong lng mnh ci ham thch tm hiu v bit cch t
m khng xem xt. Trong ngha ny mi mt ngi trong chng ta phi c cho hiu tn gio ca mnh
-- l, quan nim ca chnh mnh v ci g c gi tr ti thng trong cuc sng, cch by t quan nim
y ca chnh mnh, tn tm trong i sng hng ngy i vi nhng gi tr m mnh tin tng l cn bn.
(Nhng li ni c th dng m t nhng tin trnh ny tng i khng quan trng, khi tt c tinh thn
t do trong tn gio c cng nhn khp ni -- trc s kinh hong ca nhng ngi bo th thn
nhng khc bit m chng ta c kh nng hiu r ti sao c nhng khc bit ny. V nhng g chng ta
thy mt mc su hn cho chng ta thy nhng nhn t ph qut. Chng ta v l ra rng trn
nhng phng din su xa tt c mi ngi u ging nhau -- d cho mi ngi c mt ngun gc.
Mt trong nhng iu k diu bt dit trong i sng l bao gi cng c ch cho ngi khc, c
khi nim khc, c s gii thch khc. Mi ngi trong chng ta u c c may gi mt v tr trong v tr
ca chng ta. Chng ta xy dng "khng gian sng" cho chnh chng ta trc tin qua thi ca chng
ta ri qua nhng n lc v hnh ng ca chng ta, vi xm ging v trong ton b th gii ca chng ta.
Mt mt chng ta c gng vt ln vi ci "khng gian sng" cho chnh chng ta bng cch dng
mt thi th nghch i vi nhng ngi khc v hung hng chng li nhng ai m chng ta ngh l
cn ng chng ta. Hoc, mt khc, chng ta c th ln trnh nhng c hi m i sng hin dng v
rt lui vo mt th gii ring t bao quanh bi s hi v ng vc. Trong c hai trng hp chng ta phi
Nhng chng ta c s la chn th ba. Chng ta c th cho mng mi ngi v hon cnh
chng ta gp vi thi tin cn, thn hu, tm hiu. Bng cch ny chng ta thm nhp cng ngy cng
nhiu vo ci m ngi v hon cnh a n. Bi vy chng ta xy dng mt "khng gian sng" khng
ngng pht trin. i sng dng nh hin dng nhng gii thng phong ph nht cho nhng ai pht
trin kh nng "m rng" "khng gian sng" ca h mt cch lin tc. ng l khng c ai c th to ra
ton b mi trng chung quanh, nhng mi ngi nht nh xy dng c mt mi trng c nhn v
mnh. Tuy ging nh si dc si ngang ca mt tm thm dt, "khng gian sng" ca chng ta gi ln
nhau hay thm nhp vo nhau. Nh mt nh thi s Anh Quc John Donne, by t t lu: Khng ai l mt
hn o hon ton ca chnh mnh; mi ngi l mt mnh ca Lc a, mt phn ca Bin c". Ci thin
phm cht trong "khng gian sng" ca chng ta, th chng ta khng th gip ci thin phm cht ca
ngi khc.
"ht bi v tia sng". Bng cch thc c "tia sng" theo cp mt tn ngng hay khng tn ngng
ca chng ta, chng ta t khuynh hng xoi mi nhn vo "khuyt im" ca ngi d ch bng ht bi.
Nhng tm hiu ci xu nht v nim tin ca ngi khc trong khi li tp trung vo ci tt nht ca chnh
mnh th qu l tai hi cho tnh b bn ca con ngi v cng ng ln hn. ng hn, chng ta phi tm
kim ci tt nht trong khi khng qun b qua ci xu nht. T n Gio v Pht Gio, chng hn, nhiu
ngi Ty phng c th i n (v i n) s hiu bit mi v tm quan trng trong vic tm kim
bi mt ngi n Gio, Gandhi. Cng chng cn phi hc cch ngi xp cho chn v n cm trn l
chui l da trong khi ng mt ci kh hay mc o Xari. Cng chng cn phi t chi ci m ngi ta
vui theo truyn thng ring ca ngi y. Tnh ci m ny c l khng i hi thay i s gia nhp tn
gio ca mnh, ni mt cch c t chc, liu ta c may mn thuc v nhm tin vo vic cho php mi
nghin cu su hn nhng kha cnh khng c lu ti v truyn thng tn gio ca mnh cng nh
nghin cu tn gio khc. Nhng trong mt th gii trn y vi nhng ngi am hiu qu t ci p nht
ca cc nn vn ha khc tin dn, li hay bo v vn ha hoc tn gio mnh, c mt lp lun thc tin
c gng i vo tnh kh hay tinh thn ca nhng trit l hay tn gio khc. Trong tin trnh ny, nhiu
ngi khm ph thy ln u tin trong i h, h thc s trc nghim mt chn tri rng m bit mnh
c th tr thnh tm gng a din qua gng mi ngi chng ta hc hi cch hiu mnh trn vn
hn. Mi ngi trong chng ta l mt c nhn, tuy nhin mi chng ta l mt phn ca cng ng ln
hn. Trong chng mc chng ta l nhng c nhn, chng ta phi i su vo kinh nghim ca chnh mnh
lm vic thay cho chng ta, d cng ng c th cung cp cho chng ta nhng u mi v hng
dn. Mi ngi trong chng ta u c quyn khng th chuyn nhng v vic quan h trc tip vi v
Tm bi kch l qu nhiu ngi chng ta cam chu bng lng, d l trong nhng nm trng thnh,
vi nhng cu tr li hay din t ca mt ai a ra. Chng gii hn mnh vo ci ngi khc ni thay
v thm d mt ln na nhng cu hi cn bn cho chnh chng ta. Nhiu ngi trong chng ta bm nu
vo gi tr do mt s lnh o trong qu kh nhn mnh m khng kho st ngha l ca n trong hin ti.
tin trnh m ca. Nhng ngi khc l g, h ni g, v h ni th no, tt c c th gip cho vic m
Di nh sng ca vic tip cn i sng m chng ta bn tho trong nhng chng ny, mt
thiu c ph bnh vo kinh nghim v li ni ca ngi khc, d l Phng ng hay Phng Ty;
thi s hi v phc tng, cng nh thi qu t tin hay gn nh l "bit tt c"; thi p buc hay
cm ngh ch c mt con ng duy nht bt u s tri nghim quan trng vic tm ngha cuc
sng.
Loi nim tin no b loi tr? Nhng nim tin to thnh bc tng thnh quanh chnh mnh hay bao
quanh b lc ta, ngn cn mi quan tm chn tht v l do ti sao ngi ta li tin ci m h tin, nhng
nim tin c chp v mc cm ti li thm kn hoc nhng lo u b khuy ng; nhng nim tin nhn mnh
vo nhng nhc im gy tn tht cho c hnh hay tim nng ca mnh, nhng nim tin cu thc tinh
Tng t nh vy, mt s loi hnh ng b loi tr. Dng "ta n d gio" hay khng b nhn
danh tn gio chnh l s ph nhn nhn tnh ca con ngi cng nh bng chng v vic nim tin ca
mnh b ngn chn nh th no. mi tn gio, ngi ta thy c nhng thi v l nghi ngy ng.
Nhng ging nh thanh nin hay ngi trng thnh li c thi tr th, nhng thi y khng th
lm thnh lut hay p buc c trong cuc sng phi b chng. Hu ht ngi ta cn n s gip c
thin cm trong vic hc hi cch b c nhng ch m qung ca h, hay nh gi nhng hnh ng
m "truyn gio". Nhng c gng trong vic i o thng tr thnh dng thc p buc. Nn c gng
thy ci tt p nht trong tn gio ca ngi khc ngay c khi noi gng ngi ta tm cch chia s
nim tin ca mnh. Noi gng khng thi l mt nim tin tn gio ring ca ta chng t chng c hng
cho php mi mt ngi trong chng ta pht trin n mc y nht, chng ta phi ch
ng tr b kiu khng kh cnh tranh coi tnh a dng ca tn gio nh "mt trn t chin". Hu ht
ngi Phng ng thy phn ut v s "Ty Phng Ha" trong nhng vn tn gio cng nh
ngi Phng Ty thy phn ut v "s Phng ng Ha". Tt c chng ta phi tr thnh nhng cng
thn thnh n biu l phm cht con ngi; bn phn th hai ca ta c th c to ra mt cch an ton
cho nn vn ha, x hi, h thng gia nh hay quc gia tr thnh s hng dn thn thin cho
chng ta trn con ng i ti xc nhn tnh ng nht thc s ca nhn loi. "Tnh thn thnh xung
quanh chng ta -- khng bao gi mt" -- l bi hc chng ta phi lun lun hc.
- HT -