Ngày 14 tháng 4 năm 2010

ÔN THI TUYỂN SINH HỆ ĐẠI HỌC LIÊN THÔNG, BẰNG 2

GVC.Ths. NGUYỄN THỊ MINH TÂM – ĐHNH TPHCM

1. Saûn xuaát haøng hoùa. Phaân tích ñieàu kieän ra ñôøi cuûa saûn xuaát haøng hoùa, öu
theá cuûa saûn xuaát haøng hoùa so với kinh tế tự nhieân
2. Haøng hoùa, caùc thuoäc tính cuûa haøng hoùa, tính chaát 2 maët cuûa lao ñoäng saûn
xuaát haøng hoaù. Nhaân toá naøo aûnh höôûng ñeán löôïng giaù trò haøng hoùa?
3. Noäi dung, yeâu caàu vaø taùc duïng cuûa qui luaät giaù trò trong neàn saûn xuaát
haøng hoùa.
4. Phaân tích 2 thuoäc tính cuûa haøng hoaù söùc lao ñoäng. Haøng hoaù söùc lao ñoäng
coù ñaëc ñieåm gì khaùc vôùi haøng hoaù thoâng thöôøng.
5. Phaân tích quaù trình SX giaù trò thaëng dö vaø caùc keát luaän ruùt ra töø söï nghieân
cöùu quaù trình SX giaù trò thaëng dö.
6. Trình baøy 2 phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö. Vì sao noùi giaù trò thaëng
dö sieâu ngaïch laø hình thöùc bieán töôùng cuûa giaù trò thaëng dö töông ñoái.
7. Tö baûn laø gì? Phaân tích caên cöù vaø yù nghóa phaân chia TB thaønh TBBB –
TBKB, TBCÑ – TBLĐ.
8. Tích luyõ tö baûn laø gì? Trình baøy thöïc chaát cuûa tích luyõ TB vaø nhöõng nhaân
toá laøm taêng qui moâ tích luyõ TB.
9. Kinh teá nhaø nöôùc vaø vai troø chuû ñaïo cuûa kinh teá nhaø nöôùc trong neàn kinh
teá nhieàu thaønh phaàn ôû nöôùc ta hieän nay.
10. Trình baøy khaùi nieäm vaø noäi dung cô baûn cuûa coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi
hoùa ôû Vieät Nam.
11. Phaân tích nhöõng tieàn ñeà chuû yeáu ñeå thöïc hieän thaéng lôïi tieán trình coâng
nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ôû VN.
12. Phaân tích nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng
XHCN ôû VN.
13. Cô cheá thò tröôøng. Taïi sao phaûi coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi cô
cheá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN ôû VN.
14. Phaân tích nhöõng nguyeân taéc, nhöõng hình thöùc vaø giaûi phaùp chuû yeáu ñeå
môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû quan heä kinh teá ñoái ngoaïi ôû Vieät Nam.

1
 ÔN THI TUYỂN SINH HỆ ĐẠI HỌC LIÊN THÔNG, BẰNG 2
GVC.Ths. NGUYỄN THỊ MINH TÂM – ĐHNH TPHCM

Caâu 1. saûn xuaát haøng hoùa. Phaân tích ñieàu kieän ra ñôøi cuûa saûn xuaát haøng
hoùa, öu theá cuûa saûn xuaát haøng hoùa so với kinh tế tự nhieân

1. Saûn xuaát haøng hoùa

Lòch söû phaùt trieån cuûa neàn saûn xuaát xaõ hoäi traûi qua 2 kieåu toå chöùc kinh teá :
saûn xuaát töï cung töï caáp vaø saûn xuaát haøng hoaù.
Sản xuất tự cấp, tự túc là kiểu tổ chức kinh tế trong đó sản phẩm làm ra để thỏa mãn trực
tiếp nhu cầu của người SX
Saûn xuaát haøng hoùa laø kieåu toå chöùc kinh teá maø saûn phaåm do lao ñoäng taïo ra
ñeå trao ñoåi hoaëc baùn treân thò tröôøng.
So saùnh kieåu Saûn xuaát haøng hoùa vôùi Sản xuất tự cấp, tự túc:
Sản xuất tự cấp, tự túc Saûn xuaát haøng hoùa
SX rieâng leû, độc lập SX hợp tác, lieân keát
Tự sản, tự tiêu SX để bán
SX Keùm phaùt trieån, trieät tieâu daàn SX phaùt trieån ngaøy caøng hieän ñaïi
Tư duy hiện vật tư duy giá trị
Quan hệ H - H Quan hệ H - T

2. Ñieàu kieän ra ñôøi, toàn taïi cuûa saûn xuaát haøng hoùa
Saûn xuaát haøng hoaù chæ ra ñôøi khi ñoàng thôøi coù 2 ñieàu kieän sau:
+ Phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi :
Laø söï phaân chia lao ñoäng xaõ hoäi thaønh caùc ngaønh ngheà khaùc nhau cuûa neàn saûn
xuaát xaõ hoäi. Hay còn gọi laø söï chuyeân moân hoùa lao ñoäng.
Khi coù phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi, moãi ngöôøi chæ saûn xuaát moät hoaëc moät soá
saûn phaåm nhaát ñònh, nhöng nhu caàu cuûa hoï laïi can ñeán nhieàu loaïi saûn phaåm khaùc
nhau. Vì theá hoï buoäc phaûi ñem saûn phaåm cuûa mình ñi trao ñoåi lay saûn phaåm cuûa
ngöôøi khaùc. Hôn nöõa phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi laøm cho naêng suaát lao ñoäng taêng
leân, saûn phaåm dö thöøa hôn so vôùi nhu caàu caøng thuùc ñaåy trao ñoåi.
Söï taùch bieät töông ñoái veà kinh teá cuûa nhöõng ngöôøi saûn xuaát.
Söï taùch bieät naøy laøm cho nhöõng ngöôøi saûn xuaát ra ñoäc laäp vôùi nhau, khieán cho
ngöôøi naøy muoán söû duïng saûn phaåm cuûa ngöôøi kia nhaát thieát phaûi thoâng qua trao
ñoåi, mua baùn.  Sự tách biệt về kinh tế làm cho trao đổi mang hình thức là trao đổi
hàng hoá
Nguyeân nhaân taïo ra söï taùch bieät veà kinh teá laø do: cheá ñoä tö höõu veà TLSX, hoaëc
nhieàu hình thöùc sôû höõu khaùc nhau veà TLSX, hoaëc söï taùch rôøi giöõa quyeàn sôû höõu
vaø quyeàn söû duïng TLSX.
Toùm laïi :
Phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi taïo ra moái quan heä lieân keát, phuï thuoäc giöõa nhöõng
ngöôøi saûn xuaát, laøm cho hoï phaûi trao ñoåi saûn phaåm vôùi nhau. Söï taùch bieät töông

2
ñoái veà kinh teá cuûa nhöõng ngöôøi saûn xuaát laïi chia reõ hoï, laøm cho hoï ñoäc laäp vôùi
nhau. Ñaây laø moät maâu thuaãn. Maâu thuaãn naøy ñöôïc giaûi quyeát qua trao ñoåi, mua
baùn  saûn xuaát haøng hoùa hình thaønh vaø phaùt trieån.
Ñoù laø 2 ñieàu kieän khaùch quan cuûa saûn xuaát haøng hoùa. Duø XH phaùt trieån ñeán
trình ñoä cao nhöng khi coøn coù 2 ñieàu kieän khaùch quan treân thì vaãn coøn toàn taïi kieåu
saûn xuaát haøng hoùa.
saûn xuaát haøng hoùa ra ñôøi laø 1 böôùc ngoaët caên baûn trong lòch söû phaùt trieån
cuûa XH loaøi ngöôøi, xoùa boû neàn kinh teá töï nhieân cuøng vôùi tính baûo thuû, trì treä cuûa
neàn kinh teá, ñaåy nhanh quaù trình xaõ hoäi hoùa saûn xuaát.

3. Öu theá cuûa saûn xuaát haøng hoùa so với kinh tế tự nhieân

Saûn xuaát haøng hoaù coù caùc öu theá sau:
Vieäc saûn xuaát haøng hoùa ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa thò tröôøng neân söï gia
taêng khoâng haïn cheá vaø phong phuù cuûa nhu caàu cuûa thò tröôøng trôû thaønh ñoäng löïc
maïnh meõ thuùc ñaåy saûn xuaát phaùt trieån khoâng ngöøng.
Caïnh tranh gay gaét giöõa buoäc ngöôøi saûn xuaát phaûi naêng ñoäng, saùng taïo,
thöôøng xuyeân caûi tieán kyõ thuaät vaø quaûn lyù; laøm taêng naêng suaát lao ñoäng, naâng
cao chaát löôïng saûn phaåm .
Söï phaùt trieån saûn xuaát haøng hoùa ñaõ thuùc ñaåy giao löu kinh teá, vaên hoùa
giöõa caùc ñòa phöông trong nöôùc vaø quoác teá
saûn xuaát haøng hoùa góp phần xóa bỏ tính bảo thủ trì trệ của kinh tế tự nhiên
tuy nhieân saûn xuaát haøng hoùa cuõng coù nhöõng maët traùi nhö : phaân hoùa giaøu
ngheøo, caïnh tranh khoác lieät, ñoäc quyeàn, khuûng hoaûng kinh teá, thaát nghieäp, laïm
phaùt, phaù hoaïi moâi tröôøng, caïn kieät taøi nguyeân… caàn chuù yù haïn cheá nhöõng maët
traùi naøy trong quaù trình xaây döïng Saûn xuaát haøng hoùa.
Toùm laïi : Saûn xuaát haøng hoùa laø thaønh töïu cuûa vaên minh nhaân loaïi, laø hình
thöùc saûn xuaát tieân tieán ñeå toå chöùc vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi tieán boä cuûa xaõ
hoäi loaøi ngöôøi. Söï phaùt trieån cuûa saûn xuaát haøng hoaù ñaõ thuùc ñaåy löïc löôïng saûn
xuaát phaùt trieån nhanh choùng.

Caâu 2. Haøng hoùa, caùc thuoäc tính cuûa haøng hoùa, tính chaát 2 maët cuûa lao ñoäng
saûn xuaát haøng hoaù. Nhaân toá naøo aûnh höôûng ñeán löôïng giaù trò haøng hoùa?

1. Haøng hoùa
Haøng hoùa laø 1 saûn phaåm cuûa lao ñoäng coù theå thoûa maõn 1 nhu caàu naøo ñoù
cuûa con ngöôøi vaø duøng ñeå trao ñoåi vôi nhau.
Khoâng phaûi baát cöù saûn phaåm naøo cuõng laø haøng hoùa. Daáu hieäu quan troïng
nhaát cuûa haøng hoùa baùn noù ñi vaøo tieâu duøng qua mua baùn.
Ví duï : Thóc của ng nông dân dùng để baùn thì laø haøng hoùa, coøn thóc của ng nông dân
dùng để ăn thì khoâng phaûi laø haøng hoùa.
Coù 2 loại Hàng hoá
Hàng hóa hữu hình: lương thực, quần áo, tư liệu sản xuất…
Hàng hóa vô hình (hàng hóa dịch vụ): dịch vụ vận tải, dịch vụ chữa bệnh…
Haøng hoùa luoân coù 2 thuoäc tính: giaù trò söû duïng vaø giaù trò.

2. Hai thuoäc tính cuûa haøng hoùa

3
 a. Giaù trò söû duïng:
Giaù trò söû duïng laø coâng duïng cuûa saûn phaåm coù theå thoûa maõn 1 nhu caàu naøo
ñoù cuûa con ngöôøi. Ví duï vaûi ñeå may quaàn aùo, gaïo ñeå aên, ñieän thoaïi ñeå lieân laïc…
Coâng duïng cuûa haøng hoùa do thuoäc tính töï nhieân cuûa nguyeân vaät lieäu vaø trình
ñoä khoa hoïc – kyõ thuaät cuûa saûn xuaát taïo ra.
Giaù trò söû duïng laø noäi dung vaät chaát cuûa haøng hoaù, noù laø phaïm truø vónh vieãn.
Giaù trò söû duïng vôùi tö caùch laø thuoäc tính cuûa haøng hoaù khoâng phaûi laø Giaù trò
söû duïng cho baûn thaân ngöôøi SX, maø laø Giaù trò söû duïng cho ngöôøi khaùc, cho xaõ
hoäi thoâng qua trao ñoåi- mua baùn.
Trong kinh teá haøng hoaù, Giaù trò söû duïng cuûa haøng hoùa ñoàng thôøi mang giaù trò
trao ñoåi.

b. Giaù trò cuûa haøng hoùa:

muoán hieåu ñöôïc phaïm truø giaù trò haøng hoùa, phaûi ñi töø giaù trò trao ñoåi.
Ví duï : 1m vaûi = 5 kg gaïo, tæ leä 1:5 chính laø giaù trò trao ñoåi
Giaù trò trao ñoåi laø quan heä tæ leä veà löôïng giöõa vaät mang Giaù trò söû duïng naøy
trao ñoåi vôùi vaät mang Giaù trò söû duïng khaùc.
Cô sôû ñeå quyeát ñònh tæ leä trao ñoåi laø 1:5 chính laø lao ñoäng hao phí cuûa ngöôøi
saûn xuaát haøng hoaù . neân Giaù trò haøng hoùa laø lao ñoäng hao phí ñeå saûn xuaát ra
haøng hoùa. giaù trò haøng hoùa ñöôïc bieåu hieän ra ôû giaù trò trao ñoåi khi ngöôøi saûn
xuaát ñem saûn phaåm ñi baùn.
Giaù trò trao ñoåi laø hình thöùc bieåu hieän cuûa giaù trò ra beân ngoaøi. Giaù trò laø noäi
dung laø cô sôû cuûa giaù trò trao ñoåi.
Giaù trò laø muïc ñích cuûa ngöôøi saûn xuaát. Noù bieåu hieän moái quan heä giöõa nhöõng
ngöôøi saûn xuaát.
Giaù trò haøng hoùa laø thuoäc tính xaõ hoäi cuûa haøng hoùa, laø phaïm truø lòch söû gaén
lieàn vôùi neàn saûn xuaát haøng hoùa.
Toùm laïi : veà maët chaát, Giaù trò haøng hoùa laø lao ñoäng hao phí ñeå saûn xuaát ra
haøng hoùa. Coøn Veàø maët löôïng cuûa giaù trò haøng hoùa , töùc laø löôïng lao ñoäng hao
phí ñoù laø bao nhieâu laïi phaûi duøng thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát ñeå xaùc ñònh.
Thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát laø thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn ñeå saûn
xuaát haøng hoùa trong nhöõng ñieàu kieän saûn xuaát bình thöôøng cuûa xaõ hoäi , vôùi trình
ñoä lao ñoäng trung bình, cöôøng ñoä lao ñoäng trung bình trong xaõ hoäi ñoù.
Cô caáu löôïng giaù trò haøng hoùa goàm 3 boä phaän (c + v + m ), bao goàm giaù trò cuûa
nhöõng TLSX ñaõ hao phí (giaù trò cuõ, c) vaø giaù trò môùi do söùc lao ñoäng taïo ra (v + m).

 Moái quan heä giöõa giaù trò söû duïng vaø giaù trò
Haøng hoùa laø söï thoáng nhaát giöõa giaù trò söû duïng vaø giaù trò. giaù trò söû duïng laø
thuoäc tính töï nhieân cuûa haøng hoùa , coøn giaù trò laø thuoäc tính xaõ hoäi cuûa haøng hoùa.
Thieáu moät thuoäc tính vaät khoâng phaûi laø haøng hoùa.
Nhöng söï thoáng nhaát giöõa giaù trò söû duïng vaø giaù trò laø söï thoáng nhaát giöõa hai
maët ñoái laäp. Maâu thuaãn giöõa giaù trò söû duïng vaø giaù trò cuûa haøng hoùa.

hàng hoá Giá tri sử dụng Giá trị

NGƯỜI MUA MỤC ĐÍCH PHƯƠNG TIỆN

4
 NGƯỜI BÁN PHƯƠNG TIỆN MỤC ĐÍCH
Thực hiện trong tiêu Thực hiện trong SX
dùng

khi maâu thuaãn giöõa giaù trò vaø giaù trò söû duïng xaûy ra thì haøng hoùa khoâng baùn
ñöôïc, caû ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn ñeàu khoâng ñaït ñöôïc muïc ñích trao ñoåi. Haøng hoùa
chæ baùn ñöôïc khi giaù trò phuø hôïp vôùi giaù trò söû duïng cuûa noù, neân moãi ngöôøi seõ
giaûi quyeát maâu thuaãn theo caùch khaùc nhau.

3. Tính chaát hai maët cuûa lao ñoäng saûn xuaát haøng hoaù
a. Lao ñoäng cuï theå
Lao ñoäng cuï theå laø lao ñoäng coù ích, döôùi 1 hình thöùc cuï theå cuûa nhöõng
ngheà nghieäp chuyeân moân nhaát ñònh. Caùc lao ñoäng cuï theå taïo thaønh heä thoáng phaân
coâng lao ñoäng xaõ hoäi. Moãi lao ñoäng cuï theå ñöôïc phaân bieät döïa vaøo 5 tieâu thöùc
nhö : muïc ñích, ñoái töôïng, phöông phaùp rieâng, coâng cuï lao ñoäng, keát quaû lao ñoäng.
Caùc hình thöùc cuûa lao ñoäng cuï theå phaùt trieån theo söï phaùt trieån khoa hoïc – kyõ
thuaät, ngaøy caøng tinh vi hôn.

Lao ñoäng cuï theå taïo ra giaù trò söû duïng cuûa haøng hoùa. Lao ñoäng cuï theå laø
phaïm truø vónh vieãn. Lao ñoäng cuï theå bieåu hieän tính chaát tö nhaân cuûa lao ñoäng saûn
xuaát haøng hoùa.
b. Lao ñoäng tröøu töôïng
Lao ñoäng tröøu töôïng laø söï hao phí söùc löïc noùi chung cuûa con ngöôøi.
Lao ñoäng tröøu töôïng taïo ra giaù trò haøng hoùa. Hay coù theå noùi Giaù trò haøng
hoùa laø lao ñoäng tröøu töôïng cuûa ngöôøi saûn xuaát keát tinh trong haøng hoùa.
Lao ñoäng tröøu töôïng bieåu hieän tính chaát xaõ hoäi cuûa lao ñoäng saûn xuaát haøng
hoaù.
Lao ñoäng tröøu töôïng laø moät phaïm truø lòch söû rieâng coù cuûa saûn xuaát haøng
hoùa vì neáu khoâng coù saûn xuaát haøng hoùa, khoâng coù trao ñoåi thì khoâng caàn thieát
phaûi quy caùc lao ñoäng cuï theå veà lao ñoäng tröøu töôïng.

c. Quan heä giöõa lao ñoäng cuï theå - lao ñoäng tröøu töôïng
Tính chaát 2 maët cuûa lao ñoäng saûn xuaát haøng hoaù phaûn aùnh tính chaát tö nhaân
vaø tính chaát xaõ hoäi cuûa ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù.
Laø nhöõng ngöôøi saûn xuaát ñoäïc laäp, rieâng leû, hoï töï quyeát ñònh “saûn xuaát
caùi gì, nhö theá naøo, cho ai”, neân lao ñoäng cuï theå cuûa hoï mang tính tö nhaân; ñoàng thôøi
Lao ñoäng cuûa hoï laïi laø 1 boä phaän cuûa heä thoáng phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi, neân
taïo ra söï phuï thuoäc laãn nhau, thoâng qua trao ñoåi maø trôû neân coù ích. Vì theá, Lao ñoäng
tröøu töôïng mang tính xaõ hoäi.

Maâu thuaãn giöõa lao ñoäng tö nhaân vaø lao ñoäng xaõ hoäi goïi laø maâu thuaãn cô baûn
cuûa saûn xuaát haøng hoùa. Maâu thuaãn naøy bieåu hieän :
 Saûn phaåm do ngöôøi saûn xuaát nhoû taïo ra coù theå khoâng phuø hôïp vôùi nhu caàu
cuûa xaõ hoäi.
 Hao phí lao ñoäng caù bieät cuûa ngöôøi saûn xuaát coù theå cao hôn hay thaáp hôn hao

5
 phí lao ñoäng maø xaõ hoäi chaáp nhaän.
 Maâu thuaãn giöõa lao ñoäng tö nhaân vaø lao ñoäng xaõ hoäi chöùa ñöïng khaû naêng
saûn xuaát thöøa laø maàm moáng cuûa moïi maâu thuaãn cuûa chuû nghóa tö baûn.
Maâu thuaãn giöõa lao ñoäng tö nhaân vaø lao ñoäng xaõ hoäi laø maàm moáng cuûa moïi
maâu thuaãn trong neàn saûn xuaát haøng hoaù. Chính vì maâu thuaãn ñoù maø saûn xuaát
haøng hoaù vaän ñoäng vaø phaùt trieån.
Lyù thuyeát tính chaát hai maët cuûa lao ñoäng saûn xuaát haøng hoaù coù yù nghóa raát to
lôùn veà maët lí luaän. Noù ñem laïi cô sôû khoa hoïc cho lyù thuyeát lao ñoäng vaø cô sôû ñeå
giaûi thích nhieàu hieän töôïng kinh teá phöùc taïp nhö : Sự vận động trái ngược giữa khối lượng
của cải vật chất ngày càng tăng đi liền với khối lượng giá trị ngày càng giảm xuống hoặc không
đổi. Đem lại cơ sở khoa học vững chắc cho học thuyết giá trị thặng dư: giải thích nguồn gốc thực
sự của giá trị thặng dư
Sơ đồ quan hệ giưa 2 thuộc tính hàng hóa với t/c 2 mặt của LĐSXHH
LĐTN ---LĐSXHH --- LĐXH

LĐCT LĐTT

GTSD ------- HH ----- GT

3. Löôïng giaù trò haøng hoaù. Nhaân toá aûnh höôûng ñeán löôïng giaù trò haøng hoaù
a.Thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát
Chaát cuûa giaù trò : laø lao ñoäng tröøu töôïng cuûa ngöôøi saûn xuaát haøng hoùa keát tinh
trong haøng hoùa.
Löôïng cuûa giaù trò: laø do löôïng lao ñoäng hao phí ñeå saûn xuaát ra haøng hoaø ñoù
quyeát ñònh.
TG LÑ caù bieät: TGLÑ hao phí cuûa nhöõng ngöôøi SX HH rieâng leû ñeå sx ra moät
loaïi HH naøo ñoù. Lượng Giá trị cá biệt của HH đo bằng thời gian lao động cá biệt quyết định.
TGLÑ caù bieät quyeát ñònh giaù trò caù bieät cuûa HH,
nhöng trao ñoåi treân thò tröôøng phaûi theo giaù trò thò tröôøng (XH) => noù ñöôïc quyeát
ñònh bôûi thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát.
Thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát laø thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn ñeå saûn
xuaát haøng hoùa trong nhöõng ñieàu kieän saûn xuaát bình thöôøng cuûa xaõ hoäi , vôùi trình
ñoä lao ñoäng trung bình, cöôøng ñoä lao ñoäng trung bình trong xaõ hoäi ñoù.
Thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát truøng vôùi thôøi gian lao ñoäng caù bieät cuûa
nhöõng ngöôøi cung caáp ñaïi boä phaän loaïi haøng hoaù naøo ñoù treân thò tröôøng vaø noù
quyeát ñònh löôïng gía trò xaõ hoäi cuûa haøng hoaù.
Thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát laø 1 ñaïi löôïng khoâng coá ñònh, noù thay ñoåi
theo söï phaùt trieån cuûa tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät

b.Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán löôïng giaù trò haøng hoùa
Goàm 2 nhaân toá : naêng suaát lao ñoäng vaø möùc ñoä phöùc taïp hay giaûn ñôn cuûa lao
ñoäng.
- Naêng suaát lao ñoäng
Naêng suaát lao ñoäng Laø naêng löïc SX cuûa ngöôøi LÑ, ñöôïc tính baèng Soá löôïng HH
SX ra trong moät ñôn vò thôøi gian (VD : 30 haøng hoaù/ 30 phuùt), hoaëc Soá löôïng TG caàn
thieát ñeå SX moät ñôn vò HH (30 phuùt/ 30 haøng hoaù)

6
 - Khi taêng naêng suaát lao ñoäng soá löôïng saûn phaåm taêng coøn giaù trò haøng hoùa
giaûm. Neân caøng taêng naêng suaát lao ñoäng ngöôøi saûn xuaát seõ haï thaáp löôïng giaù trò
caù bieät cuûa haøng hoùa so vôùi giaù trò xaõ hoäi cuûa noù nhöng soá löôïng haøng hoùa laïi
taêng.
Vieäc taêng cöôøng ñoä lao ñoäng coù laøm taêng soá löôïng saûn phaåm nhöng khoâng
laøm giaù trò haøng hoùa giaûm, vì theá caàn phaân bieät söï khaùc bieät naøy giöõa taêng
naêng suaát lao ñoäng vaø taêng cöôøng ñoä lao ñoäng ñeå coù söï vaän duïng linh hoaït.
- Möùc ñoä phöùc taïp hay giaûn ñôn cuûa lao ñoäng
Lao ñoäng giaûn ñôn: laø söï hao phí lao ñoäng moät caùch giaûn ñôn maø ai coù khaû
naêng lao ñoäng cuõng coù theå thöïc hieän ñöôïc.
Lao ñoäng phöùc taïp: laø lao ñoäng ñoøi hoûi phaûi ñöôïc ñaøo taïo, huaán luyeän. Lao
ñoäng phöùc taïp laø lao ñoäng giaûn ñôn ñöôïc nhaân leân gaáp boäi.
Trong cuøng 1 khoaûng thôøi gian, lao ñoäng phöùc taïp taïo ra nhieàu giaù trò hôn lao
ñoäng giaûn ñôn, neân söû duïng lao ñoäng phöùc taïp seõ giuùp ngöôøi saûn xuaát haï thaáp
löôïng giaù trò caù bieät cuûa haøng hoùa so vôùi giaù trò xaõ hoäi cuûa noù.
- Vieäc nghieân cöùu naøy coù yù nghóa thieát thöïc giuùp ngöôøi saûn xuaát haï thaáp giaù
trò caù bieät cuûa haøng hoùa ñeå coù lôïi nhuaän cao. Baèng caùch taêng naêng suaát lao ñoäng
hoaëc naâng cao trình ñoä ngöôøi lao ñoäng, söû duïng nhieàu lao ñoäng phöùc taïp trong saûn
xuaát kinh doanh.

Caâu 3. Phaân tích noäi dung, yeâu caàu vaø taùc duïng cuûa qui luaät giaù trò trong neàn
saûn xuaát haøng hoùa. Neâu bieåu hieän cuûa qui luaät naøy trong caùc giai ñoaïn phaùt
trieån cuûa CNTB.

1. Tính taát yeáu cuûa qui luaät giaù trò

Qui luaät giaù trò laø qui luaät kinh teá caên baûn cuûa saûn xuaát haøng hoùa. Qui luật
giá trị phản ánh sự vận động của Qhệ H – T. ÔÛ ñaâu coù saûn xuaát haøng hoùa thì coù qui
luaät giaù trò hoaït ñoäng moät caùch khaùch quan, khoâng tuyø thuoäc vaøo yù muoán cuûa
con ngöôøi .

2. Noäi dung vaø yeâu caàu cuûa qui luaät giaù trò
Noäi dung qui luaät : saûn xuaát vaø trao ñoåi haøng hoùa phaûi döïa treân cô sôû hao phí
lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát.
Yeâu caàu
+ Trong saûn xuaát : Giá trị cá biệt của hàng hóa < = giá trị xã hội của hàng hóa .

H <= T

Vì tuy moãi ngöôøi saûn xuaát töï quyeát ñònh hao phí lao ñoäng caù bieät cuûa mình, nhöng
giaù trò haøng hoùa ñöôïc quyeát ñònh bôûi hao phí lao ñoäng xaõ hoäi. Neân muoán thu hoài
ñuû hao phí lao ñoäng cuûa mìng vaø coù laõi, hoï phaûi haï thaáp hao phí lao ñoäng caù bieät
(giaù trò caù bieät) cuûa mình thaáp hôn hao phí lao ñoäng xaõ hoäi (giaù trò xaõ hoäi) maø thò
tröôøng chaáp nhaän.

+Trong trao ñoåi haøng hoùa cuõng phaûi tuaân theo nguyeân taéc ngang giaù.
Ngang giaù hieåu theo nghóa:  Giaù caû =  Giaù trò

7
 Söï vaän ñoäng cuûa qui luaät giaù trò bieåu hieän thoâng qua söï vaän ñoäng cuûa giaù caû
haøng hoùa treân thò tröôøng. Thoâng qua söï vaän ñoäng cuûa giaù ca û thò tröôøng maø qui
luaät giaù trò phaùt huy taùc duïng.
Ngoaøi giaù trò, giaù caû haøng hoùa treân thò tröôøng coøn phuï thuoäc vaøo caïnh tranh,
cung caàu, söùc mua cuûa ñoàng tieàn. Caùc nhaân toá ñoù laøm cho giaù caû cheänh leäch vôùi
giaù trò, giaù caû khoâng phuø hôïp vôùi giaù trò, giaù ca û thò tröôøng luoân xoay quanh truïc
giaù trò cuûa noù. Vaø tính chaát luoân bieán ñoäng, thay ñoåi laø 1 tính chaát ñaëc tröng cuûa
giaù caû haøng hoùa. Taïo thaønh tính linh hoaït cuûa thò tröôøng.
3. Taùc duïng cuûa qui luaät giaù trò
a. Ñieàu tieát saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoùa.
Ñieàu tieát saûn xuaát laø söï ñieàu hoøa, phaân boå caùc yeáu toá saûn xuaát vaøo caùc
ngaønh kinh teá khaùc nhau. Söï ñieàu tieát naøy dieãn ra töï phaùt theo quan heä cung caàu
haøng hoaù. Khi cung < caàu thì giaù caû taêng  lợi nhuận tăng  qui mô SX mở rộng. ngược
lại khi cung > cầu thì giaù caû giảm  lợi nhuận giảm  qui mô SX thu hẹp.

Taùc ñoäng naøy cuûa qui luaät giaù trò laøm thay ñoåi cô caáu saûn xuaát cho phuø hôïp
vôùi nhu caàu cuûa thò tröôøng. Nhöng cuõng gaây ra maát caân ñoái trong saûn xuaát do tính
töï phaùt cuûa noù.

Qui luaät giaù trò ñieàu tieát löu thoâng haøng hoùa thoâng qua meänh leänh cuûa giaù
caû treân thò tröôøng. Khi giaù caû cao leân seõ thu huùt luoàng haøng töø nôi giaù caû thaáp
ñeán nôi giaù caû cao. Noù laøm cho haøng hoùa töï ñoäng di chuyeån töø nôi coù giaù thaáp
ñeán nôi coù giaù cao. Noù vöøa ñieàu hoøa löu thoâng haøng hoùa, vöøa gaây ra xaùo troän
baát oån treân thò tröôøng do tính töï phaùt voâ chính phuû cuûa noù.
b. Kích thích caûi tieán kyõ thuaät, hôïp lyù hoùa saûn xuaát, taêng naêng suaát lao ñoäng.
löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån nhanh
Ñeå haï thaáp hao phí lao ñoäng caù bieät (giaù trò caù bieät) cuûa mình thaáp hôn hao phí
lao ñoäng xaõ hoäi (giaù trò xaõ hoäi) maø thò tröôøng chaáp nhaän, ngöôøi saûn xuaát phaûi
aùp duïng coâng ngheä môùi, kyõ thuaät môùi, vaät lieäu môùi, ñoåi môùi quaûn lyù nhaèm haï
thaáp chi phí saûn xuaát, taêng naêng suaát lao ñoäng. Taùc ñoäng naøy cuûa qui luaät giaù trò
thuùc ñaåy quaù trình xaõ hoäi hoaù saûn xuaát, neân neàn kinh teá phaùt trieån nhanh.
c. Thöïc hieän söï löïa choïn töï nhieân vaø phaân hoùa nguôøi saûn xuaát haøng hoùa
thaønh ngöôøi giaøu ngöôøi ngheøo.
Lôïi nhuaän laø phaàn thöôûng cho ngöôøi saûn xuaát bieát vaän duïng qui luaät giaù trò,
còn thua loã laø söï tröøng phaït khaùch quan cuûa noù .
Söï löïa choïn töï nhieân naøy vöøa ñaøo thaûi caùc yeáu keùm, vöøa kích thích caùc nhaân
toá tích cöïc phaùt trieån. Song veà laâu daøi, laøm cho khoaûng caùch giaøu ngheøo caøng
taêng, daãn ñeán söï baát bình ñaúng vaø hình thaønh caùc giai caáp ñoái khaùng trong xaõ hoäi.

4. Bieåu hieän cuûa qui luaät naøy trong caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa CNTB
CNTB coù 2 giai ñoaïn phaùt trieån
 Giai ñoaïn chuû nghóa tö baûn töï do caïnh tranh, qui luaät giaù trò bieåu hieän ôû qui luaät
giaù caû saûn xuaát. Giaù caû saûn xuaát = chi phí saûn xuaát + lôïi nhuaän bình quaân

8
 Giaù caû saûn xuaát ñieàu tieát toaøn boâï hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø löu
thoâng haøng hoùa
 Giai ñoaïn CNTB ñoäc quyeàn, qui luaät giaù trò bieåu hieän ôû qui luaät giaù caû ñoäc
quyeàn. Giaù caû ñoäc quyeàn ñöôïc xaùc ñònh döïa treân cô sôû lôïi nhuaän ñoäc quyeàn.
Vì theá giaù caû ñoäc quyeàn cuûa caùc coâng ty ñoäc quyeàn seõ thao tuùng thò tröôøng
thay theá giaù caû saûn xuaát.

Caâu 4: Phaân tích 2 thuoäc tính cuûa haøng hoaù söùc lao ñoäng. Haøng hoùa söùc lao
ñoäng coù ñieåm gì khaùc vôùi haøng hoùa thoâng thöôøng
a. Söùc lao ñoäng
Söùc lao ñoäng hay naêng löïc lao ñoäng laø toaøn boä naêng löïc theå chaát vaø tinh thaàn
toàn taïi trong cô theå ngöôøi ñang soáng vaø ñöôïc ngöôøi doù söû duïng vaøo saûn xuaát
haøng hoùa.
Söï khaùc bieät giöõa lao ñoäng vaø söùc lao ñoäng laø, söùc lao ñoäng laø khaû naêng lao
ñoäng, coøn lao ñoäng laø quaù trình söû duïng söùc lao ñoäng. Tuy nhieân, trong cuoäc soáng
ngöôøi ta thöôøng söû duïng nhaàm laãn 2 khaùi nieäm naøy vôùi nhau. VD : traû löông cho lao
ñoäng (thay vì traû löông cho söùc lao ñoäng), thò tröôøng lao ñoäng ( ñuùng ra laø thò tröôøng
söùc lao ñoäng)…
Trong moïi xaõ hoäi, söùc lao ñoäng ñeàu laø yeáu toá cuûa saûn xuaát nhöng söùc lao
ñoäng chæ trôû thaønh haøng hoùa vôùi 2 ñieàu kieän sau :
- Ngöôøi lao ñoäng ñöôïc töï do veà thaân theå, töùc laø coù quyeàn laømï chuû veà söùc lao
ñoäng cuûa mình vaø chæ baùn söùc lao ñoäng trong 1 thôøi gian nhaát ñònh.
- Ngöôøi lao ñoäng khoâng coù TLSX, muoán kieám soáng phaûi baùn söùc lao ñoäng cuûa
mình cho ngöôøi khaùc.
Söùc lao ñoäng trôû thaønh haøng hoùa laø ñieàu kieän quyeát ñònh ñeå tieàn bieán thaønh
tö baûn vaø baùo hieäu söï xuaát hieän cuûa moät thôøi ñaïi môùi – thôøi ñaïi TBCN. Söùc lao
ñoäng trôû thaønh haøng hoùa ñaùnh daáu söï chuyeån bieán töø cheá ñoä noâ leä suoát ñôøi
sang cheá ñoä noâ leä taïm thôøi (cheá ñoä lao ñoäng laøm thueâ).
b. Haøng hoùa söùc lao ñoäng
Haøng hoùa söùc lao ñoäng laø 1 haøng hoùa ñaëc bieät, noù toàn taïi trong con ngöôøi vaø
ngöôøi ta chæ coù theå baùn noù trong 1 khoaûng thôøi gian nhaát ñònh (trong thôøi gian lao
ñoäng). Vì theá giaù trò vaø giaù trò söû duïng cuûa noù khaùc vôùi caùc haøng hoùa thoâng
thöôøng.
Giaù trò cuûa haøng hoùa söùc lao ñoäng cuõng do löôïng lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát
ñeå saûn xuaát vaø taùi saûn xuaát ra söùc lao ñoäng quyeát ñònh. Neân giaù trò cuûa haøng
hoùa söùc lao ñoäng ñöôïc xaùc ñònh giaùn tieáp qua giaù trò nhöõng haøng hoùa tieâu duøng
maø ngöôøi lao ñoäng duøng ñeå taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng, ñeå nuoâi soáng gia ñình vaø
chi phí hoïc taäp…
Khaùc vôùi haøng hoùa thoâng thöôøng, giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng coøn bao goàm
caû yeáu toá vaät chaát, tinh thaàn, lòch söû. Ngoaøi nhu caàu vaät chaát nhö aên, maëc ôû, ñi
laïi… ngöôøi lao ñoäng coøn coù nhu caàu veà vaên hoùa, giaûi trí, hoïc taäp, giao tieáp, du lòch
… Nhöõng nhu caàu ñoù thay ñoåi tuøy theo hoaøn caûnh lòch söû, vaøo ñieàu kieän ñòa lyù,
khí haäu, phong tuïc taäp quaùn, trình ñoä vaên minh cuûa töøng quoác gia.
Löôïng giaù trò cuûa haøng hoùa söùc lao ñoäng goàm 3 boä phaän sau:
- Giaù trò nhöõng tö lieäu sinh hoaït veà vaät chaát vaø tinh thaàn ñeå taùi saûn xuaát
söùc lao ñoäng, duy trì ñôøi soáng cuûa baûn thaân ngöôøi lao ñoäng.

9
 - Chi phí ñaøo taïo ngheà nghieäp chuyeân moân cuûa ngöôøi lao ñoäng
- Giaù trò nhöõng tö lieäu sinh hoaït veà vaät chaát vaø tinh thaàn caàn thieát ñeå nuoâi
gia ñình cuûa ngöôøi lao ñoäng.
Löôïng giaù trò söùc lao ñoäng khoâng coá ñònh: taêng leân khi nhu caàu trung bình veà
haøng hoùa, dòch vuï cuûa con ngöôøi taêng vaø yeâu caàu kyõ thuaät lao ñoäng taêng; Giaûm
khi naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi taêng laøm giaûm giaù trò haøng hoùa tieâu duøng.
Giaù trò söû duïng cuûa haøng hoùa söùc lao ñoäng laø khaû naêng thöïc hieän 1 loaïi
lao ñoäng cuï theå naøo ñoù vaø ñöôïc theå hieän ra trong quaù trình söû duïng söùc lao ñoäng –
töùc laø quaù trình lao ñoäng saûn xuaát haøng hoùa.
Giaù trò söû duïng ñaëc bieät cuûa haøng hoùa söùc lao ñoäng laø ôû choã : trong quaù
trình lao ñoäng, söùc lao ñoäng ñaõ chuyeån hoùa toaøn boä nhöõng lao ñoäng quùa khöù cuûa
TLSX vaø lao ñoäng môùi cuûa noù sang saûn phaåm môùi, vì theá haøng hoùa söùc lao ñoäng
taïo ra 1 löôïng giaù trò môùi lôùn hôn löôïng giaù trò cuûa noù. Ñoù chính laø nguoàn goác
cuûa söï gia taêng giaù trò trong quaù trình saûn xuaát, nguoàn goác cuûa söï giaøu coù, nguoán
goác cuûa giaù trò thaëng dö. Ñieåm ñaëc bieät naøy cuûa haøng hoùa söùc lao ñoäng laø chìa
khoùa môû moïi bí maät cuûa quaù trình saûn xuaát TBCN, bí maät cuûa quaù trình saûn xuaát
giaù trò thaëng dö.

c. So saùnh haøng hoùa söùc lao ñoäng vôùi haøng hoùa thoâng thöôøng
+ Gioáng nhau: ñeàu laø haøng hoaù vaø cuøng coù 2 thuoäc tính GT vaø GTSD
+Khaùc nhau:

Haøng hoaù SLÑ Haøng hoaù thoâng thöôøng

Ngöôøi mua coù quyeàn söû duïng , Ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn hoaøn
khoâng coù quyeàn sôû höõu. Ngöôøi toaøn ñoäc laäp vôùi nhau
baùn phaûi phuïc tuøng ngöôøi mua.
Mua baùn coù thôøi haïn Mua ñöùt, baùn ñöùt
giaù caû nhoû hôn giaù trò Giaù caû coù theå töông ñöông vôùi
giaù trò
Giaù trò : caû yeáu toá tinh thaàn, vaät chæ thuaàn tuùy laø yeáu toá vaät
chaát vaø lòch söû chaát
Coù caû Giaù trò söû duïng thoâng Giaù trò söû duïng thoâng thöôøng
thöôøng vaø
Giaù trò söû duïng ñaëc bieät : taïo ra
löôïng giaù trò môùi lôùn hôn giaù trò
cuûa baûn thaân noù. ñoù chính laø giaù
trò thaëng dö
trong quaù trình söû duïng söùc lao Caû giaù trò vaø Giaù trò söû duïng
ñoäng, noù taïo ra löôïng giaù trò môùi ñeàu tieâu bieán theo thôøi gian
lôùn hôn giaù trò cuûa baûn thaân noù
Laø nguoán goác cuûa giaù trò thaëng Laø bieåu hieän cuûa cuûa caûi
dö

Haøng hoùa söùc lao ñoäng laø moät haøng hoùa ñaëc bieät veà 3 phöông dieän : Có phương
thức tồn tại đặc biệt , có giá trị và giá trị sử dụng đặc biệt , có quan hệ mua – bán đặc biệt

10
 Hàng hóa SLĐ là phạm trù lịch sử, Khi söùc lao ñoäng trôû thaønh hàng hóa thì tiền tệ mang
hình thái tư bản va SXHH giản đơn trở thành SXHH TBCN

Caâu 5 : Phaân tích quaù trình SX giaù trò thaëng dö vaø caùc keát luaän
ruùt ra töø söï nghieân cöùu quaù trình SX giaù trò thaëng dö.
1. Quaù trình saûn xuaát giaù trò thaëng dö
Muïc ñích cuûa saûn xuaát TBCN khoâng phaûi laø giaù trò söû duïng cuõng khoâng döøng
ôû giaù trò, maø muïc ñích laø giaù trò thaëng dö; coøn giaù trò söû duïng chæ laø phöông tieän
ñeå coù ñöôïc giaù trò thaëng dö. Vì theá, quaù trình saûn xuaát TBCN laø söï thoáng nhaát
giöõa quaù trình saûn xuaát ra giaù trò söû duïng vaø quaù trình saûn xuaát giaù trò thaëng dö.
K.Marx vieát : vôùi tö caùch laø söï thoáng nhaát giöõa quaù trình lao ñoäng vaø quaù trình
taïo ra giaù trò thì quaù trình saûn xuaát laø moät quaù trình saûn xuaát haøng hoùa. vôùi tö
caùch laø söï thoáng nhaát giöõa quaù trình lao ñoäng vaø quaù trình taïo ra giaù trò thaëng dö
thì quaù trình saûn xuaát laø moät quaù trình saûn xuaát TBCN.
Ñaëc ñieåm cuûa quaù trình saûn xuaát TBCN
+ söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân thuoäc veà nhaø tö baûn gioáng nhö caùc yeáu toá
SX khaùc vaø nhaø tö baûn ñöôïc toaøn quyeàn söû duïng, ñònh ñoaït . neân coâng nhaân phaûi
phuïc tuøng söï kieåm soaùt cuûa nhaø tö baûn.
+ Saûn phaåm do coâng nhaân laøm ra khoâng thuoäc veà hoï maø thuoäc sôû höõu cuûa
nhaø tö baûn
Ví duï veà quaù trình saûn xuaát giaù trò thaëng dö :
Giaû ñònh raèng 1 ngaøy lao ñoäng laø 10h, naêng suaát lao ñoäng trong 5h ngöôøi lao
ñoäng seõ chuyeån heát 10kg boâng thaønh sôïi. Nhaø tö baûn öùng ra 1 löôïng tö baûn ban ñaàu
laø 60.000ñ, ñöôïc chi nhö sau:
- Mua 10kg boâng : 10.000 ñ
- Hao moøn maùy moùc : 30.000 ñ
- Haøng hoùa söùc lao ñoäng /10h 20.000 ñ

Trong 5h ñaàu cuûa quaù trình saûn xuaát TBCN

Chi phí tö baûn Chi phí lao ñoäng

10kg boâng 10.000 ñ 10kg boâng 10.000 ñ
hao moøn maùy /5h 30.000 hao moøn maùy /5h 30.000
ñ ñ
mua söùc lao ñoäng/10h 20.000 Giaù trò môùi do SLÑ taïo ra 20.000
ñ ñ
Toång chi phí tö baûn 60.000 Toång chi phí lao ñoäng 60.000
ñ ñ

Neáu quaù trình lao ñoäng ngöng ôû ñaây thì nhaø tö baûn chöa coù ñöôïc giaù trò thaëng
dö.
Nhöng ngaøy lao ñoäng laø 10h nöõa, neân quaù trình lao ñoäng saûn xuaát vaãn tieáp tuïc
trong 5h sau , luùc naøy nhaø tö baûn khoâng phaûi traû coâng cho coâng nhaân nöõa.

Trong 5h sau cuûa quaù trình saûn xuaát TBCN

11
 Chi phí tö baûn Chi phí lao ñoäng
10kg boâng 10.000 ñ 10kg boâng 10.000 ñ
hao moøn maùy /5h 30.000 hao moøn maùy /5h 30.000
ñ ñ
Giaù trò môùi do SLÑ taïo ra
20.000 ñ
Toång chi phí tö baûn 40.000 Toång chi phí lao ñoäng 60.000
ñ ñ

Vaäy Trong 10h (moät ngaøy lao ñoäng) cuûa quaù trình saûn xuaát TBCN

Chi phí tö baûn Chi phí lao ñoäng

20kg boâng 20.000 ñ 20kg boâng 20.000 ñ
hao moøn maùy /10h 60.000 hao moøn maùy /10h 60.000 ñ
ñ
mua söùc lao ñoäng/10h 20.000 Giaù trò môùi do SLÑ taïo ra 40.000
ñ ñ
Toång chi phí tö baûn 100.000 Toång chi phí lao ñoäng 120.000
ñ ñ

Cheânh leäch giöõa Toång chi phí lao ñoäng (T’) – Toång chi phí tö baûn ( T) = 20.000 ñ (m)
Ví duï treân cho thaáy moät caùch roõ raøng, chính xaùc giaù trò thaëng dö (m) ñöôïc sinh ra
trong quaù trình SX, do söùc lao ñoäng cuûa ngöôøi coâng nhaân taïo ra (löôïng giaù trò môùi
lôùn hôn tieàn coâng nhaø tö baûn traû cho coâng nhaân). Phaàn giaù trò thaëng dö naøy thuoäc
veà nhaø tö baûn vì hoï laø chuû sôû höõu cuûa quaù trình SX. Marx goïi vieäc nhaø tö baûn
chieám ñoaït giaù trò thaëng dö do coâng nhaân laøm thueâ taïo ra laø boùc loät giaù trò thaëng
dö.
Vì theá söùc lao ñoäng laø nguoàn goác taïo ra giaù trò thaëng dö, nhôø ñoù maø tieàn ban
ñaàu taêng leân vaø chuyeån hoùa thaønh tö baûn.
2. Töø ví duï treân ruùt ra keát luaän sau :
Giaù trò thaëng dö laø boä phaän cuûa giaù trò môùi doâi ra ngoaøi giaù trò söùc lao ñoäng
do coâng nhaân laøm thueâ taïo ra vaø bò nhaø tö baûn chieám khoâng.
Neân quan heä giöõa nhaø tö baûn vaø coâng nhaân laøm thueâ thöïc chaát laø quan heä
boùc loät giaù trò thaëng dö. Nghieân cöùu quaù trình saûn xuaát giaù trò thaëng dö ñaõ vaïch
roõ baûn chaát boùc loät cuûa chuû nghóa tö baûn.
Quaù trình saûn xuaát giaù trò thaëng dö: laø quaù trình taïo ra giaù trò keùo daøi quaù caùi
ñieåm maø ôû ñoù giaù trò söùc lao ñoäng do nhaø tö baûn traû ñöôïc hoaøn laïi baèng moät vaät
ngang giaù môùi.
Ngaøy lao ñoäng goàm 2 phaàn thôøi gian lao ñoäng caàn thieát thôøi gian lao ñoäng thaëng
dö. Thôøi gian lao ñoäng caàn thieát: laø phaàn ngaøy lao ñoäng maø ngöôøi coâng nhaân taïo ra
moät löôïng giaù trò ngang vôùi giaù trò söùc lao ñoäng cuûa mình. Thôøi gian lao ñoäng thaëng
dö phaàn coøn laïi cuûa ngaøy lao ñoäng sau khi ñaõ tröø ñi thôøi gian lao ñoäng caàn thieát.
Ñoä daøi cuûa ngaøy lao ñoäng
thôøi gian lao ñoäng caàn thieát < Ngaøy lao ñoäng < 24g

12
 Lao ñoäng saûn xuaát haøng hoùa cuõng goàm 2 phaàn : Lao ñoäng caàn thieát: laø lao
ñoäng trong khoaûng thôøi gian lao ñoäng caàn thieát. Lao ñoäng thaëng dö: lao ñoäng trong
khoaûng thôøi gian lao ñoäng thaëng dö.
Vieäc nghieân cöùu quaù trình saûn xuaát giaù trò thaëng dö ñaõ giaûi thích ñöôïc maâu
thuaãn cuûa coâng thöùc chung cuûa tö baûn : löu thoâng ñieàu kieän caàn thieát ñeå nhaø tö
baûn mua ñöôïc haøng hoaù söùc lao ñoäng vaø baùn ñöôïc haøng hoaù thu hoài giaù trò thaëng
dö chöùa trong ñoù; coøn saûn xuaát môùi thöïc söï laø nôi taïo ra giaù trò thaëng dö, do ñoù
laøm taêng giaù trò cuûa caûi. Vieäc öu tieân ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát ñoùng vai troø
quyeát ñònh cho söï phaùt trieån kinh teá.

Caâu 6. Trình baøy 2 phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö. Vì sao noùi
giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laø hình thöùc bieán töôùng cuûa giaù trò
thaëng dö töông ñoái.

1. Hai phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö

+ Phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö tuyeät ñoái
Laø giaù trò thaëng dö thu ñöôïc baèng caùch keùo daøi ñoä daøi ngaøy lao ñoäng, trong khi
thời gian lao ñoäng caàn thieát khoâng thay ñoåi.
Ví duï :
5 5 m’1 = 5/5 = 100%

5 6 m’2 = 6/5 = 120%

Öu ñieåm cuûa phöông phaùp naøy laø deã thöïc hieän. Haïn cheá cuûa noù laø gaëp
giôùi haïn veà ñoä daøi ngaøy lao ñoäng vaø giôùi haïn theå löïc ngöôøi lao ñoäng. Cho ñeán
nay phöông phaùp naøy vaãn ñöôïc söû duïng cuøng vôùi söï bieán töôùng cuûa noù laø taêng
cöôøng ñoä lao ñoäng, lao ñoäng gia coâng, laøm vieäc ngoaøi giôø.
+ Phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö töông ñoái
Laø giaù trò thaëng dö thu ñöôïc do ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát nhöng vaãn
giöõ nguyeân ñoä daøi ngaøy lao ñoäng baèng caùch haï thaáp giaù trò haøng hoùa söùc lao
ñoäng (taêng naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi trong caùc ngaønh saûn xuaát haøng tieâu duøng)
5 5 m’1 = 5/5 = 100%

4 6 m’2 = 6/4 = 150%

Muoán taêng naêng suaát lao ñoäng phaûi caûi tieán kyõ thuaät, ñoåi môùi coâng ngheä, caûi
tieán phöông phaùp quaûn lyù, saép xeáp lao ñoäng hôïp lyù…ñieàu naøy giaûi thích vì sao nhaø
tö baûn laïi chuù yù ñeán vieäc caûi tieán kyõ thuaät, ñoåi môùi coâng ngheä, caûi tieán phöông
phaùp quaûn lyù…
Öu ñieåm cuûa phöông phaùp naøy laø toác ñoä taêng giaù trò thaëng dö raát nhanh.
Nhöng khoù thöïc hieän.
Caùc phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö coù yù nghóa quan troïng trong vieäc
gia taêng naêng löïc saûn xuaát ôû nöôùc ta.

13
2. Giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laø moät hình thöùc bieán töôùng cuûa giaù trò thaëng dö
töông ñoái.
Giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laø giaù trò thaëng dö töông ñoái do aùp duïng tieán boä
coâng ngheä môùi laøm cho giaù trò caù bieät thaáp hôn giaù trò thò tröôøng cuûa haøng hoùa,
baèng caùch taêng naêng suaát lao ñoäng caù bieät. Nhôø ñoù nhaø tö baûn thu ñöôïc giaù trò
thaëng dö cao hôn nhaø tö baûn khaùc. Vì theá theo ñuoåi giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laø
muïc ñích cuoái cuøng cuûa nhaø tö baûn.
Caû giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch vaø giaù trò thaëng dö töông ñoái ñeàu gioáng nhau veà
phöông phaùp SX, ñoù laø ñeàu döïa vaøo taêng NSLÑ. Giaù trò thaëng dö töông ñoái thì döïa
treân vieäc taêng naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi, coøn giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laïi döïa
vaøo taêng naêng suaát lao ñoäng caù bieät.
Xeùt treân toaøn xaõ hoäi, giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laø hieän töôïng toàn taïi thöôøng
xuyeân. Theo ñuoåi giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laø khaùt voïng cuûa nhaø TB vaø laø ñoäng
löïc maïnh nhaát thuùc ñaåy töøng nhaø TB khoâng ngöøng taêng NSLÑ CAÙ BIEÄT, laøm cho
NSLÑ XH khoâng ngöøng taêng. Do ñoù maø NSLÑ CAÙ BIEÄT tröôùc ñaây trôû thaønh
NSLÑXH, giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch tröôùc ñaây trôû thaønh giaù trò thaëng dö töông
ñoái.
Vì vaäy Marx goïi giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laø hình thöùc bieán töôùng cuûa giaù trò
thaëng dö töông ñoái.

Caâu 7. baûn chaát cuûa tö baûn laø gì? Phaân tích caên cöù vaø yù nghóa
phaân chia tö baûn thaønh TBBB – TBKB, TBCĐ – TBLĐ.
1. baûn chaát cuûa tö baûn
Tö baûn coù nhieàu hình thöùc theå hieän nhö tieàn, TLSX, haøng hoaù, con ngöôøi …
Khi söû duïng chuùng vaøo vieäc ñem laïi giaù trò thaëng dö baèng caùch boùc loät coâng nhaân
laøm thueâ, thì tieàn, TLSX, haøng hoaù, con ngöôøi trôû thaønh tö baûn. Vì vaäy Tö baûn laø
giaù trò mang laïi giaù trò thaëng dö baèng caùch boùc loät coâng nhaân laøm thueâ.
Nhö vaäy tö baûn khoâng phaûi laø 1 vaät, maø tö baûn laø quan heä XH bieåu hieän vieäc
giai caáp tö saûn chieám ñoaït giaù trò thaëng dö do giai caáp coâng nhaân saùng taïo ra.
Baûn chaát cuûa tö baûn laø quan heä boùc loät giöõa giai caáp tö saûn vaø giai caáp coâng
nhaân.
2. TBCĐ – TBLĐ, TBBB – TBKB
a/ TBBB – TBKB
TBBB laø Boä phaän tö baûn mua TLSX, goàm maùy moùc thieát bò, nguyeân vaät
lieäu, nhaø xöôûng …TBBB ñöôïc söû duïng trong toaøn boä quaù trình saûn xuaát, nhöng
giaù trò ñöôïc baûo toaøn vaø chuyeån daàn vaøo saûn phaåm, khoâng thay ñoåi veà löôïng
(goïi laø baát bieán) .
TBKB laø boä phaän tö baûn mua haøng hoaù söùc lao ñoäng. Trong quaù trình SX, noù
khoâng taùi hieän ra, nhöng baèng lao ñoäng tröøu töôïng, coâng nhaân taïo ra giaù trò môùi
lôùn hôn giaù trò cuûa baûn thaân söùc lao ñoäng, töùc laø bieán ñoåi veà löôïng (goïi laø
khaû bieán).
TBBB laø ñieàu kieän caàn thieát khoâng theå thieáu ñöôïc ñeå saûn xuaát ra giaù trò
thaëng dö, coøn TBKB coù vai troø quyeát ñònh trong quaù trình taïo ra giaù trò thaëng dö.

14
 + Caên cöù phaân chia TBBB – TBKB laø tính chaát hai maët cuûa LÑSXHH. Trong ñoù
LÑ cuï theå baûo toaøn vaø di chuyeån giaù trò cuûa TLSX sang giaù trò saûn phaåm. LÑ tröøu
töôïng taïo ra giaù trò môùi lôùn hôn.
+ YÙ nghóa vieäc phaân chia tö baûn saûn xuaát thaønh tö baûn baát bieán vaø tö baûn khaû
bieán:
- Tö baûn baát bieán laø ñieàu kieän caàn thieát khoâng theå thieáu ñöôïc ñeå saûn xuaát
giaù trò thaëng dö
- Tö baûn khaû bieán coù vai troø quyeát ñònh trong quaù trình saûn xuaát giaù trò thaëng
dö ù, vì noù nguoàn goác taïo ra giaù trò thaëng dö.
Vieäc phaân chia tö baûn baát bieán vaø tö baûn khaû bieán vaïch roõ baûn chaát boùc loät
cuûa chuû nghóa tö baûn, chæ coù lao ñoäng cuûa coâng nhaân laøm thueâ môùi taïo ra giaù trò
thaëng dö cho nhaø tö baûn.

b/ TBCĐ – TBLĐ
a.Tö baûn coá ñònh
-Khaùi nieäm : laø boä phaän tö baûn bieåu hieän döôùi hình thaùi giaù trò cuûa nhöõng
maùy moùc, thieát bò, nhaø xöôûng…, tham gia toaøn boä vaøo quaù trình saûn xuaát, nhöng
giaù trò cuûa noù khoâng chuyeån heát moät laàn, maø chuyeån töøng phaàn vaøo giaù trò cuûa
saûn phaåm trong quaù trình saûn xuaát.
- Ñaëc ñieåm : Chu chuyeån chaäm veà maët giaù trò

b.Tö baûn löu ñoäng

-Khaùi nieäm : laø boä phaän tö baûn ñöôïc hoaøn laïi hoaøn toaøn cho nhaø tö baûn sau khi
haøng hoaù saûn xuaát ra ñöôïc baùn xong. Tö baûn löu ñoäng bieåu hieän döôùi hình thaùi tieàn
coâng, nguyeân lieäu,nhieân lieäu, vaät lieäu phuï…
-Ñaëc ñieåm : chu chuyeån nhanh veà maët giaù trò

Coá ñònh (C1)

Tö baûn
Löu ñoäng Nguyeân vaät lieäu (C2)
Tieàn coâng (V)

+ Caên cöù phaân chia tö baûn coá ñònh vaø tö baûn löu ñoäng : döïa vaøo ñaëc ñieåm vaø
phöông thöùc dòch chuyeån giaù trò vaøo saûn phaåm.
+ yù nghóa cuûa vieäc phaân chia tö baûn coá ñònh vaø tö baûn löu ñoäng: nhaèm naâng cao
toác ñoä chu chuyeån.
a.Taùc duïng naâng cao toác ñoä chu chueån tö baûn:
-Ñoái vôùi tö baûn coá ñònh:
+Tieát kieäm chi phí baûo quaûn, söûa chöûa taøi saûn coá ñònh
+Giaûm ñöôïc hao moøn höõa hình vaø hao moøm voâ hình
+Ñoåi môùi nhanh maùy moùc thieát bò
+Söû duïng quyõ khaáu hao laøm quyõ döï tröõ saûn xuaát ñeå môû roäng saûn xuaát
-Ñoái vôùi tö baûn löu ñoäng:
+Tieát kieäm tö baûn öùng tröôùc
+Coù theå môû roäng saûn xuaát maø khoâng caàn coù tö baûn phuï theâm
-Ñoái vôùi tö baûn khaû bieán:

15
 +Aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc laøm
+Taêng theân tyû suaát giaù trò thaëng dö vaø khoái löôïng giaù trò thaëng dö haøng
naêm
b. biÖn ph¸p n©ng cao tèc ®é chu chuyÓn t b¶n
+ Rót ng¾n thêi gian s¶n xuÊt
 Rót ng¾n thêi gian lu th«ng

- Quan heä giöõa tö baûn baát bieán vaø tö baûn khaû bieán vôùi tö baûn coá ñònh vaø tö
baûn löu ñoäng

Coá ñònh C1 C Baát bieán

TBSX TBSX
Löu ñoäng C2
V V khaû bieán

naâng cao toác ñoä chu chuyeån / vaïch roõ baûn chaát boùc loät

Caâu 8. Tích luyõ tö baûn laø gì? Trình baøy thöïc chaát cuûa tích luyõ TB vaø
nhöõng nhaân toá laøm taêng qui moâ tích luyõ TB.

1. Thöïc chaát vaø ñoäng cô cuûa tích luyõ tö baûn

Tích luyõ tö baûn laø söï chuyeån hoùa giaù trò thaëng dö trôû laïi thaønh tö baûn.
Muoán hieåu tích luõy tö baûn phaûi phaân tích quaù trình taùi saûn xuaát TBCN.
Taùi saûn xuaát laø quaù trình Sx ñöôïc laëp ñi laëp laïi vaø tieáp dieãn khoâng ngöøng.
Coù 2 hình thöùc taùi saûn xuaát : taùi saûn xuaát giaûn ñôn, taùi saûn xuaát môû roäng
taùi saûn xuaát giaûn ñôn SX ñöôïc laëp laïi vôùi qui moâ nhö cuõ.
taùi saûn xuaát môû roäng SX ñöôïc laëp laïi vôùi qui moâ naêm sau lôùn hôn naêm
tröôùc.
Muoán taùi saûn xuaát môû roäng nhaø tö baûn phaûi söû duïng moät phaàn giaù trò
thaëng dö ñeå taêng theâm tö baûn öùng tröôùc. Söï chuyeån hoùa giaù trò thaëng dö trôû laïi
thaønh tö baûn goïi laø Tích luyõ tö baûn.
Ví duï : giaû söû m’ = 100%, vaø TB öùng tröôùc : 1000
Qui moâ naêm 1 : 800c + 200v + 200m
200m ñöôïc chia 100m ñeå tieâu duøng, 100m ñeå tích luõy taùi SX
Qui moâ naêm 2 : 880c + 220v + 220m
220m ñöôïc chia 120m ñeå tieâu duøng, 100m ñeå tích luõy taùi SX
Qui moâ naêm 3 : 960c + 240v + 240m …
Thôøi gian caøng taêng qui moâ tö baûn caøng lôùn nhanh, giaù trò thaëng dö cuõng
taêng nhanh.
Sau 1 thôøi gian tö baûn tích luõy ñöôïc nhieàu gaáp laàn tö baûn öùng tröôùc ban ñaàu.
Thöïc chaát cuûa tích luõy tö baûn laø tö baûn hoùa giaù trò thaëng dö. Hay tích luõy tö
baûn laø taùi saûn xuaát ra tö baûn vôùi qui moâ ngaøy caøng môû roäng.

Vieäc nghieân cöùu tích luõy tö baûn cho thaáy roõ baûn chaát boùc loät cuûa CNTB :

16
 Nguoàn goác cuûa tö baûn tích luyõ laø giaù trò thaëng dö. Maët khaùc tích luõy tö baûn
laøm cho tö baûn tích luõy ngaøy caøng lôùn leân, traûi qua 1 quaù trình laâu daøi thì toaøn
boä tö baûn chæ laø giaù trò thaëng dö.
Quaù trình tích luõy tö baûn ñaõ bieán quyeàn sôû höõu trong neàn kinh teá haøng hoaù
thaønh quyeàn chieám ñoaït TBCN
Ñoäng cô thuùc ñaåy tích luõy tö baûn vaø taùi saûn xuaát môû roäng laø qui luaät giaù
trò thaëng dö vaø söï caïnh tranh giöõa caùc nhaø tö baûn.

2. Nhöõng nhaân toá quyeát ñònh quy moâ cuûa tích luyõ tö baûn
Ngoaøi tæ leä phaân chia khoái löôïng giaù trò thaëng dö thaønh 2 phaàn tích luõy vaø tieâu
duøng, thì qui moâ tích luõy tö baûn coøn phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá sau.
a. Trình ñoä boùc loät söùc lao ñoäng
Nhaø tö baûn naâng cao trình ñoä boùc loät giaù trò thaëng dö baèng caùch caét xeùn tieàn
löông, keùo daøi ngaøy lao ñoäng, taêng cöôøng ñoä lao ñoäng ñeå taêng khoái löôïng giaù trò
thaëng dö . Baèng caùch naøy nhaø tö baûn khoângcaàn öùng theâm maùy moùc thieát bò maø
chæ caàn mua theâm nguyeân lieäu, taän duïng coâng suaát maùy moùc, giaûm hao moøn voâ
hình…
b. Trình ñoä naêng suaát lao ñoäng
Naêng suaát lao ñoäng caøng lôùn thì giaù trò thaëng dö thu ñöôïc caøng lôùn , ñieàu
kieän ñeå tích luõy caøng lôùn.
c. Söï cheânh leäch ngaøy caøng taêng giöõa tö baûn söû duïng vaø tö baûn tieâu duøng
Cheânh leäch giöõa tö baûn ñöôïc söû duïng vaø tö baûn tieâu duøng phaûn aùnh trình
ñoä hieän ñaïi cuûa maùy moùc thieát bò. Söï cheânh leäch naøy caøng lôùn, thì maùy moùc
thieát bò caøng hieän ñaïi neân naêng suaát lao ñoäng caøng cao, qui moâ tích luõy tö baûn
caøng lôùn.
d. Quy moâ cuûa tö baûn öùng tröôùc
Qui moâ tö baûn öùng tröôùc caøng lôùn thì boä phaän tö baûn khaû bieán caøng lôùn, neân
khoái löôïng giaù trò thaëng dö boùc loät thu ñöôïc caøng lôùn, taêng theâm qui moâ tích luõy
tö baûn.

3. Hai phöông phaùp tích luõy tö baûn

Tích tụ và tập trung tư bản
Tích tụ tư bản là sự tăng thêm quy mô của tư bản cá biệt bằng cách tư bản hóa giá trị thặng
dư, là kết quả trực tiếp của tích lũy tư bản.
Tập trung tư bản là sự tăng thêm quy mô của tư bản cá biệt bằng cách hợp nhất những tư bản
cá biệt sẵn có trong xã hội thành 1 tư bản cá biệt lớn hơn
So saùnh hai phöông phaùp tích luõy tö baûn

Tích tuï tö baûn Taäp trung tö baûn

Töï nguyeän Töï nguyeän, cöôõng böùc, thoân
tính
Nguoàn goác ñeå tích tuï tö baûn Nguoàn goác ñeå taäp trung tö
laø giaù trò thaëng dö trong töøng baûn laø tö baûn caù bieät coù
doanh nghieäp saün trong xaõ hoäi

17
 Taêng qui moâ tö baûn caù bieät Taêng qui moâ tö baûn caù bieät
vaø tö baûn xaõ hoäi coøn Qui moâ tö baûn xaõ hoäi
khoâng taêng
Toác ñoä taêng chaäm Toác ñoä nhanh, laøm thay ñoåi
caû löôïng vaø chaát tö baûn (c/v
taêng)
quan heä giöõa tö baûn – coâng quan heä giöõa nhieàu tö baûn,
nhaân nhieàu ngöôøi

Caâu 9. Kinh teá nhaø nöôùc laø gì? Phaân tích vai troø chuû ñaïo cuûa kinh teá nhaø
nöôùc trong neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn ôû nöôùc ta hieän nay.

1. Kinh teá nhaø nöôùc

Kinh teá nhaø nöôùc laø thaønh phaàn kinh teá döïa treân cheá ñoä sôû höõu coâng coäng
( coâng höõu) veà tö lieäu saûn xuaát chuû yeáu, döôùi hình thöùc sôû höõu toaøn daân vaø sôû
höõu nhaø nöôùc.
Kinh teá nhaø nöôùc bao goàm : Caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc, caùc quyõ döï tröõ
quoác gia, caùc quõi baûo hieåm nhaø nöôùc vaø caùc taøi saûn thuoäc sôû höõu nhaø nöôùc coù
theå ñöa vaøo voøng chu chuyeån kinh teá.
Trong ñoù doanh nghieäp nhaø nöôùc laø boä phaän quan troïng nhaát, naém giöõ caùc
vò trí then choát cuûa neàn kinh teá.

2. Vai troø cuûa kinh teá nhaø nöôùc

Kinh teá nhaø nöôùc giöõ vai troø chuû ñaïo trong neàn kinh teá, laø nhaân toá môû
ñöôøng cho söï phaùt trieån kinh teá, laø löïc löôïng vaät chaát quan troïng vaø laø coâng cuï ñeå
nhaø nöôùc ñònh höôùng vaø ñieàu tieát vó moâ neàn kinh teá.
Vai troø ñoù ñöôïc bieåu hieän ôû :
Kinh teá nhaø nöôùc coù vai troø quyeát ñònh trong vieäc giöõ vöõng ñònh höôùng
CNXH, oån ñònh kinh teá, chính trò, xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc.
Boä phaän DNNN taäp trung ôû nhöõng ngaønh, lónh vöïc kinh teá then choát vaø ñòa
baøn quan troïng, chieám thò phaàn ñuû lôùn ñoái vôùi caùc saûn phaåm vaø dòch vuï chuû
yeáu. DNNN ñi ñaàu trong öùng duïng tieán boä khoa hoïc ngheä, neâu göông veà naêng suaát,
chaát löôïng hieäu quûa kinh teá - xaõ hoäi vaø chaáp haønh luaät phaùp. Boä phaän DNNN laø
ñoøn baåy taêng tröôûng kinh teá vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi
Kinh teá nhaø nöôùc ñi ñaàu trong öùng duïng tieán boä khoa hoïc ngheä, neâu göông
veà naêng suaát, chaát löôïng hieäu quûa kinh teá - xaõ hoäi vaø chaáp haønh luaät phaùp.
Kinh teá nhaø nöôùc cuøng vôùi kinh teá taäp theå ngaøy caøng trôû thaønh neàn taûng
vöõng chaéc cuûa neàn kinh teá quoác daân.

4. Moät soá giaûi phaùp phaùt trieån thaønh phaàn kinh teá nhaø nöôùc
Xaây döïng caùc taäp ñoaøn kinh teá maïnh treân cô sôû caùc toång coâng ty nhaø nöôùc
coù söï tham gia cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá.

18
 Thöïc hieän toát chuû tröông coå phaàn hoaù vaø ña daïng hoaù sôû höõu ñoái vôùi
nhöõng doanh nghieäp maø nhaø nöôùc khoâng caàn naém 100%.
Giao, baùn, khoaùn, cho thueâ….caùc doanh nghieäp loaïi nhoû maø nhaø nöôùc khoâng
caàn naém giöõ. Saùp nhaäp, giaûi theå, cho pheùp nhöõng doanh nghieäp hoaït ñoäng khoâng
coù hieäu quaû
Veà quaûn lyù : Chuyeån caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc kinh doanh sang hoaït ñoäng
theo cô cheá coâng ty traùch nhieäm höõu haïn moät chuû sôû höõu hoaëc coâng ty coå phaàn
coù voán nhaø nöôùc. Giao cho hoäi ñoàng quaûn trò DN quyeàn ñaïi dieän tröïc tieáp chuû sôû
höõu gaén vôùi quyeàn töï chuû trong kinh doanh. Qui ñònh roõ quyeàn haïn vaø traùch nhieäm
cuûa cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi doanh nghieäp
Tieáp tuïc ñoåi môùi cô cheá, chính saùch ñoái vôùi doanh nghieäp nhaø nöôùc ñeå taïo
ñoäng löïc phaùt trieån vaø naâng cao hieäu quaû theo höôùng : xoùa boû trieät ñeå cô cheá
quan lieâu bao caáp, doanh nghieäp caïnh tranh bình ñaúng treân thò tröôøng; töï chòu traùch
nhieäm veà saûn xuaát kinh doanh; noäp ñuû thueá vaø coù laõi.
Thöïc hieän toát qui cheá daân chuû trong doanh nghieäp. Coù cô cheá phuø hôïp veà
kieåm tra, kieåm soaùt, thanh tra cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi doanh nghieäp.

CAÂU 10 : Trình baøy khaùi nieäm vaø Noäi dung cô baûn cuûa coâng nghieäp hoùa, hieän
ñaïi hoùa ôû Vieät Nam.
1. Coâng nghieäp hoùa

CNH noùi chung laø quaù trình bieán moät nöôùc noâng nghieäp thaønh moät nöôùc
coâng nghieäp.
CNH laø quaù trình thay theá lao ñoäng thuû coâng baèng lao ñoäng söû duïng maùy
moùc.
CNH VN : Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoaù ôû nöôùc ta laø quaù trình chuyeån ñoåi
caên baûn toaøn dieän caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, dòch vuï vaø quaûn lyù kinh teá
- xaõ hoäi töø söû duïng söùc lao ñoäng thuû coâng laø chính sang söû duïng söùc lao ñoäng
vôùi coâng ngheä, phöông tieän, phöông phaùp tieân tieán, hieän ñaïi döïa treân söï phaùt trieån
cuûa cuûa coâng nghieäp vaø tieán boä khoa hoïc - coâng ngheä taïo ra naêng suaát lao ñoäng
cao.

2. Noäi dung cô baûn cuûa coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ôû Vieät Nam.
a. Phaùt trieån maïnh meõ löïc löôïng saûn xuaát - cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa
CNXH, treân cô sôû thöïc hieän cô khí hoaù neàn saûn xuaát vaø aùp duïng nhöõng thaønh töïu
caùch maïng khoa hoïc - coâng ngheä hieän ñaïi.

Tröôùc tieân laø quaù trình caûi bieán lao ñoäng thuû coâng baèng lao ñoäng söû duïng
maùy moùc baèng caùch Cô khí hoaù neàn kinh teá quoác daân. Ñi lieàn vôùi Cô khí hoaù laø
ñieän khí hoaù vaø töï ñoäng hoaù saûn xuaát töøng böôùc vaø trong toaøn boä neàn kinh teá.
Ñoái töôïng CNH laø taát caû caùc ngaønh kinh teá nhöng tröôùc heát vaø quan troïng
nhaát laø ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát tö lieäu saûn xuaát. Vì ngaønh naøy quyeát ñònh qui
moâ, toác ñoäâ cuûa taêng tröôûng kinh teá vaø taùi saûn xuaát môû roäng.

19
 Muïc tieâu cuûa CNH laø Söû duïng kyõ thuaät, coâng ngheä ngaøy caøng tieân tieán
hieän ñaïi nhaèm ñaït NSLÑ XH cao baèng caùch phaùt trieån neàn khoa hoïc - coâng ngheä
ñeán 1 trình ñoä nhaát ñònh.
Caàn coi Khoa hoïc - coâng ngheä phaûi laø ñoäng löïc cuûa coâng nghieäp hoaù, hieän
ñaïi hoaù vì ñoù laø nhaân toá quyeát ñònh chaát löôïng saûn phaåm, chi phí saûn xuaát, khaû
naêng caïnh tranh cuûa haøng hoaù …
Phaùt trieån neàn khoa hoïc - coâng ngheä trong ñieàu kieän VN caàn chuù yù nhöõng
vaán ñeà sau :
Phöông höôùng chung phaùt trieån khoa hoïc - coâng ngheä laø : phaùt huy nhöõng lôïi
theá cuûa ñaát nöôùc, taän duïng moïi khaû naêng ñeå ñaït trình ñoä coâng ngheä tieân tieán,
ñaëc bieät laø coâng ngheä thoâng tin, coâng ngheä sinh hoïc, tranh thuû ngaøy caøng öùng
duïng nhieàu hôn, ôû möùc cao hôn vaø phoå bieán nhieàu hôn nhöõng thaønh töïu môùi veà
khoa hoïc vaø coâng ngheä , töøng böôùc phaùt trieån kinh teá tri thöùc.
Taïo ñieàu kieän cho söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc - coâng ngheä nhö caùn boä, voán
ñaàu tö, chính saùch kinh teá xaõ hoäi phuø hôïp..
b. xaây döïng cô caáu kinh teá hieän ñaïi vaø hôïp lyù

Cô caáu kinh teá cuûa neàn kinh teá laø caáu truùc cuûa neàn kinh teá, bao goàm caùc
ngaønh kinh teá, caùc vuøng kinh teá, caùc thaønh phaàn kinh teá ... vaø moái quan heä höõu cô
giöõa chuùng. Trong ñoù cô caáu ngaønh giöõa coâng nghieäp -noâng nghieäp - dòch vuï laø
quan troïng nhaát. Cô caáu kinh teá hôïp lyù laø ñieàu kieän ñeå neàn kinh teá taêng tröôûng vaø
phaùt trieån.
Xu höôùng chuyeån dòch cô caáu kinh teá ñöôïc coi laø hôïp lyù, tieán boä laø tyû troïng
coâng nghieäp ngaøy caøng taêng, tyû troïng dòch vuï ngaøy caøng taêng, tyû troïng noâng laâm,
ngö nghieäp vaø khai khoùang ngaøy caøng giaûm trong toång giaù trò saûn phaåm xaõ hoäi
Cô caáu kinh teá hôïp lyù ñoøi hoûi coâng nghieäp - noâng nghieäp – dòch vuï phaùt
trieån maïnh meõ, hôïp ly ùvaø ñoàng boä.
Yeâu caàu veà 1 cô caáu kinh teá hôïp lyù ôû Vieät Nam laø :
Nghóa laø tyû troïng coâng nghieäp ngaøy caøng taêng, tyû troïng dòch vuï ngaøy caøng
taêng, tyû troïng noâng laâm, ngö nghieäp vaø khai khoùang ngaøy caøng giaûm trong toång
giaù trò saûn phaåm xaõ hoäi .
Trình ñoä kyõ thuaät khoâng ngöøng tieán boä phuø hôïp vôùi xu höôùng cuûa tieán boä
khoa hoïc - coâng ngheä theá giôùi
Cho pheùp khai thaùc toái ña moïi tieàn naêng cuûa ñaát nöôùc
cô caáu kinh teá môû, hoäi nhaäp
Chuyeån dòch cô caáu kinh teá ôû nöôùc ta ñöôïc thöïc hieän theo phöông chaâm: keát hôïp
coâng ngheä vôùi nhieàu trình ñoä, tranh thuû coâng ngheä muõi nhoïn, tieân tieán vöøa taän
duïng ñöôïc nguoàn lao ñoäng doài daøo, vöøa cho pheùp ruùt ngaén khoaûng caùch laïc haäu,
vöøa phuø hôïp vôùi nguoàn voán coù haïn ôû trong nöôùc; laáy qui moâ vöøa vaø nhoû laø
chuû yeáu, coù tính ñeán qui moâ lôùn nhöng phaûi laø qui moâ hôïp lyù vaø coù ñieàu kieän ;
giöõ ñöôïc toác ñoä taêng tröôûng kinh teá hôïp lyù, taïo ra söï caân ñoái giöõa caùc ngaønh,
caùc vuøng caùc lónh vöïc kinh teá …
Vieäc chuyeån dòch cô caáu kinh teá, cô caáu ñaàu tö döïa treân vieäc phaùt huy caùc theá
maïnh vaø lôïi theá so saùnh cuûa ñaát nöôùc, taêng cöôøng söùc caïnh tranh, gaén vôùi nhu
caàu thò tröôøng trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi, nhu caàu ñôøi soáng ngöôøi daân vaø an ninh
quoác phoøng. Taïo theâm söùc mua cuûa thò tröôøng trong nöôùc vaø môû roäng thò tröôøng
ngoaøi nöôùc, ñaåy maïnh xuaát khaåu.

20
CAÂU 11 : Phaân tích nhöõng tieàn ñeà chuû yeáu ñeå thöïc hieän thaéng lôïi tieán trình
coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ôû VN

1. Huy ñoäng voán vaø söû duïng voán coù hieäu quûa.

Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñoøi hoûi nguoàn voán raát to lôùn. Coù 2 nguoàn voán
chính : voán trong nöôùc vaø voán nöôùc ngoaøi.
Nguoàn voán trong nöôùc goàm : NSNN, taøi saûn coá ñònh tích luõy töø nhieàu theá heä,
taøi nguyeân thieân nhieân, vò trí ñòa lyù vaø nhieàu loaïi taøi saûn höõu hình vaø voâ hình
khaùc, tieàn tieát kieäm cuûa daân cö…
Nguoàn voán trong nöôùc ñöôïc tích luõy töø noäi boä neàn kinh teá döïa treân cô sôû hieäu
quûa saûn xuaát, laø lao ñoäng thaëng dö cuûa ngöôøi lao ñoäng.
Con ñöôøng cô baûn ñeå tích luyõ voán trong nöôùc: thöù nhaát, laø taêng naêng suaát lao
ñoäng xaõ hoäi treân cô sôû öùng duïng tieán boä khoa hoïc coâng ngheä, hôïp lyù hoùa saûn
xuaát. Thöù hai, laø tæ leä tieát kieäm, coi tieát kieäm laø quoác saùch, ñaáu tranh choáng tham
oâ, laõng phí. Thöù ba, nguoàn voán trong nöôùc coøn phuï thuoäc vaøo caùc chính saùch kinh
teá nhö: chính saùch thueá, chính saùch laõi suaát, chính saùch cô caáu kinh teá nhieàu thaønh
phaàn, chính saùch phaân phoái lôïi nhuaän …xaây döïng chính saùch kinh teá phuø hôïp vôùi
yeâu caàu neàn kinh teá trong töøng giai ñoaïn laø yeâu caàu khaùch quan.
Nguoàn voán trong nöôùc laø quyeát ñònh vì ñoù laø nhaân toá beân trong ñaûm baûo cho
vieäc xaây döïng neàn kinh teá ñoäc laäp töï chuû; laø tieàn ñeà ñeå huy ñoäng vaø söû duïng
hieäu quûa voán beân ngoaøi.
Voán nöôùc ngoaøi goàm :FDI vaø ODA
Trong ñieàu kieän neàn kinh teá thaáp keùm caàn taän duïng moïi khaû naêng ñeå thu
huùt nguoàn voán beân ngoaøi. Ñaây laø nguoàn voán coù vai troø quan troïng khoâng nhöõng
giuùp caùc nöôùc ngheøo khaéc phuïc khoù khaên veà voán ôû giai ñoaïn ñaàu maø coøn taïo
thuaän lôïi veà kyõ thuaät coâng ngheä quaûn lyù… Vì theá tranh thuû nguoàn voán beân ngoaøi
laø 1 nhaân toá ñaåy nhanh thaønh coâng cuûa coâng nghieäp hoaù. söû duïng voán nöôùc
ngoaøi phaûi chaáp nhaän bò boùc loät, taøi nguyeân bò khai thaùc, nôï nöôùc ngoaøi … neân
caàn caân nhaéc , löïa choïn.
Huy ñoäng voán vaø söû duïng coù hieäu quûa nguoàn voán caàn xaây döïng vaø phaùt
trieån thò tröôøng voán, xaây döng moâi tröôøng vó moâ thuaän lôïi cho thu huùt ñaàu tö ,
choáng tham oâ, laõng phí, thöïc haønh tieát kieäm…
2. Ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc

Coâng nghieäp hoaù ñoøi hoûi naêng löïc lao ñoäng cuûa ngöôøi lao ñoäng phaûi töông
xöùng vôùi quaù trình hieän ñaïi hoaù TLSX, coù nhö theá ngöôøi lao ñoäng môùi söû duïng
hieäu quûa phöông tieän kyõ thuaät ñöôïc trang bò.
Quaù trình coâng nghieäp hoaù khoâng chæ caàn 1 ngöôøi lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân
moân maø coøn coù ñöùc, coù söï saùng taïo, linh hoaït, laøm vieäc queân mình vì neàn ñoäc
laäp vaø phoàn vinh cuûa ñaát nöôùc. Trong ñoù vieäc xaây döïng giai caáp coâng nhaân laø
nhieäm vuï troïng taâm. Vì chæ coù 1 ñoäi nguõ giai caáp coâng nhaân tröôûng thaønh veà chính
trò, coù trình ñoä laøm khoa hoïc - kyõ thuaät coâng ngheä môùi môùi coù theå laøm noøng coát
ñeå lieân minh vôùi noâng daân, trí thöùc.

21
 Ñeå coù nguoàn nhaân löïc cho coâng nghieäp hoaù phaûi ñaàu tö cho giaùo duïc vaø ñaøo
taïo trôû thaønh quoác saùch haøng ñaàu.
Boá trí vaø söû duïng toát nguoàn nhaân löïc ñaõ ñöôïc ñaøo taïo
Ñaûm baûo dinh döôõng , y teá, caûi thieän moâi tröôøng soáng … cho ngöôøi lao ñoäng

3. Phaùt trieån khoa hoïc -coâng ngheä

Khoa hoïc vaø coâng ngheä ñöôïc coi laø ñoäng löïc cuûa coâng nghieäp hoùa, vì noù coù
vai troø quyeát ñònh lôïi theá caïnh tranh vaø toác ñoä phaùt trieån kinh teá. Vì khoa hoïc vaø
coâng ngheä ngaøy nay ñaõ trôû thaønh löïc löôïng saûn xuaát tröïc tieáp taïo ñieàu kieän phaùt
trieån ñi taét, ñoùn ñaàu nhöõng coâng ngheä môùi.
Khoa hoïc coâng ngheä taäp trung ñaùp öùng yeâu caàu naâng cao naêng suaát lao ñoäng,
chaát löôïng saûn phaåm, hieäu quaû kinh doanh, baûo veä moâi tröôøng vaø ñaûm baûo an ninh
quoác phoøng. Ñi thaúng vaøo coâng ngheä hieän ñaïi ngay töø ñaàu ñoái vôùi nhöõng ngaønh
muõi nhoïn, ñoàng thôøi löïa choïn caùc coâng ngheä thích hôïp, khoâng gaây oâ nhieãm vaø
cho pheùp khai thaùc lôïi theá veà lao ñoäng.

4. Môû roäng vaø naâng cao hieäu quûa kinh teá ñoái ngoaïi

Thöïc chaát cuûa vieäc môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi laø vieäc thu huùt nhieàu
nguoàn voán beân ngoaøi, laø tieáp thu nhieàu kyõ thuaät vaø coâng ngheä hieän ñaïi, laø môû
roäng thò tröôøng cho söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa.
Cuoäc caùch maïng khoa hoïc coâng ngheä vaø xu theá toøan caàu taïo ra khaû naêng cho
chuùng ta môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi ñeå tranh thuû caùc lôïi theá töø beân ngoøai
(nhö voán, coâng ngheä, khoa hoïc quaûn lyù… Song ta caàn coù moät ñöôøng loái kinh teá
ñoái ngoaïi ñuùng ñaén, hieäu quaû ñeå keát hôïp ñöôïc söùc maïnh beân trong vôùi söùc maïnh
cuûa thôøi ñaïi, thöïc hieän nhanh quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa.

5. Taêng cöôøng söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng vaø söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc.

Coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoaù laø söï nghieäp cuûa toaøn daân cuûa moïi thaønh phaàn
kinh teá. Ñaây laø 1 quaù trình laâu daøi, gian khoå coù nhieàu maâu thuaãn phöùc taïp vaø caû
nguy cô cheäch höôùng. Caàn ñaûm baûo muïc tieâu XHCN. Do ñoù quaù trình coâng nghieäp
hoùa phaûi do 1 Ñaûng Coäng Saûn tieân phong, daøy daïn kinh nghieäm laõnh ñaïo vaø 1 nhaø
nöôùc cuûa nhaân daân, vì nhaân daân, quaûn lyù môùi coù theå thaønh coâng.
Taêng cöôøng söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng laø tieáp tuïc giöõ vöõng söï oån ñònh chính trò,
trong ñoù ÑCSVN laø ngöôøi laõnh ñaïo duy nhaát, tröïc tieáp vaø toaøn dieän moïi hoaït ñoäng.
Hai laø CNH,HÑH phaûi tieán haønh theo ñöôøng loái, quan ñieåm cuûa Ñaûng. Nhaø nöôùc
coù söù meänh toå chöùc thöïc hieän ñöôøng loái CNH cuûa Ñaûng
Ñaây laø nhaân toá tröïc tieáp ñaûm baûo thaéng lôïi cuûa söï nghieäp CNH ôû nöôùc ta.
Coâng nghieäp hoùa laø nhieäm vuï trung taâm trong suoát thôøi kyø quùa ñoä, söï laõnh
ñaïo cuûa Ñaûng vaø nhaø nöôùc laø nhaân toá quyeát ñònh söï thaønh coâng cuûa coâng
nghieäp hoùa ñaát nöôùc.

22
CAÂU 12 : Phaân tích nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñònh
höôùng XHCN ôû VN.
1. Kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN
Kinh teá haøng hoaù laø kieåu toå chöùc kinh teá xaõ hoäi trong ñoù saûn phaåm saûn xuaát
ra ñeå trao ñoåi mua baùn treân thò tröôøng.
Kinh teá thò tröôøng laø giai ñoaïn phaùt trieån cao cuûa kinh teá haøng hoaù, trong ñoù
toaøn boä caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cuûa SX ñeàu thoâng qua thò tröôøng.
Kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN VN laø moâ hình kinh teá ñaëc thuø cuûa nöôùc
ta, vöøa coù nhöõng neùt chung cuûa neàn kinh teá thò tröôøng, vöøa coù neùt ñaëc thuø rieâng
cuûa VN.
Noäi dung cuûa kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN VN laø neàn kinh teá nhieàu
thaønh phaàn theo ñònh höôùng XHCN, vaän ñoäng theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù
cuûa nhaø nöôùc XHCN.
2. Những đặc trưng chung của nền kinh tế thị trường
- Các chủ thể kinh tế có tính độc lập, có quyền tự do trong sản xuất kinh doanh.
- Giá cả do thị trường quyết định, hệ thống thị trường được phát triển đầy đủ.
- Nền kinh tế vận động theo những quy luật vốn có của nền kinh tế thị trường
- Sự điều tiết vĩ mô của nhà nước
3. Nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN
a. Muïc ñích cuûa neàn kinh teá thò tröôøng
Giaûi phoùng söùc saûn xuaát, ñoäng vieân moïi nguoàn löïc trong vaø ngoaøi nöôùc ñeå
thöïc hieän coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, naâng cao hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi, caûi
thieän töøng böôùc ñôøi soáng nhaân daân.
Taêng tröôûng kinh teá ñi ñoâi vôùi tieán boä vaø coâng baèng xaõ hoäi , khuyeán khích
laøm giaøu hôïp phaùp, gaén lieàn vôùi xoaù ñoùi giaûm ngheøo.
2. Neàn kinh teá thò tröôøng goàm nhieàu thaønh phaàn kinh teá, trong ñoù, kinh teá nhaø
nöôùc giöõ vai troø chuû ñaïo

Kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN VN Goàm coù 5 thaønh phaàn kinh teá laø : kinh
teá nhaø nöôùc, kinh teá taäp theåõ, kinh teá tö nhaân, kinh teá tö baûn nhaø nöôùc, kinh teá coù
voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi … Trong ñoù, kinh teá nhaø nöôùc giöõ vai troø chuû ñaoï, kinh teá
nhaø nöôùc vaø kinh teá taäp theåõ laøm neàn taûng cuûa caû neàn kinh teá quoác daân.
Caùc thaønh phaàn kinh teá toàn taïi khaùch quan vaø laø boä phaän caàn thieát cuûa neàn
kinh teá. Caùc thaønh phaàn kinh teá ñeàu bình ñaúng tröôùc phaùp luaät, vöøa hôïp taùc vöøa
caïnh tranh vôùi nhau ñeå phaùt trieån.
Vieäc xaùc laäp vai troø chuû ñaïo cuûa kinh teá nhaø nöôùc laø vaán ñeà có tính nguyên tắc,
là sự khác biệt về bản chất với kinh tế thị trường TBCN. Maët khaùc, tính ñònh höôùng
XHCN neàn kinh teá cuõng quyeát ñònh kinh teá nhaø nöôùc phaûi giöõ vai troø chuû ñaïo vaø
nhaø nöôùc phaûi thöïc hieän toát vai troø quaûn lyù vó moâ neàn kinh teá.

23
3. Trong neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùngXHCN thöïc hieän nhieàu hình thöùc phaân
phoái, maø phaân phoái theo lao ñoäng laø chuû yeáu
Caùc hình thöùc phaân phoái trong neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùngXHCN: phaân
phoái theo lao ñoäng, phaân phoái theo möùc ñoùng goùp voán vaø caùc nguoàn löïc khaùc,
phaân phoái thoâng qua caùc quõi phuùc lôïi taäp theå vaø xaõ hoäi.
Phaân phoái theo lao ñoäng laø hình thöùc chuû yeáu vaø laø hình thöùc thöïc hieän veà
maët kinh teá cuûa cheá ñoä coâng höõu. Ñieàu naøy cho thaáy söï khaùc bieät cô baûn cuûa
kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN so vôùi neàn kinh teá thò tröôøng TBCN.
Maët khaùc moãi böôùc taêng tröôûng kinh teá phaûi gaén lieàn vôùi caûi thieän ñôøi soáng
nhaân daân, vôùi tieán boä, coâng baèøng xaõ hoäi. Vieäc phaân phoái thoâng qua caùc quõi
phuùc lôïi taäp theå vaø xaõ hoäi coù yù nghóa quan troïng ñeå thöïc hieän muïc tieâu ñoù.

d. Cô cheá vaän haønh cuûa kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN laø cô cheá thò
tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc.

Neàn kinh teá thò tröôøng phaùt trieån theo ñònh höôùng XHCN cuõng vaän ñoäng theo
nhöõng yeâu caàu cuûa caùc qui luaät kinh teá thò tröôøng , giaù caû do thò tröôøng quyeát
ñònh… ñeå haïn cheá nhöõng khuyeát taät voán coù cuûa thò tröôøng thì coù söï quaûn lyù cuûa
nhaø nöôùc XHCN.

Söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc XHCN vöøa söûa chöõa nhöõng khuyeát taät cuûa thò
tröôøng, vöøa thöïc hieän caùc muïc tieâu kinh teá - xaõ hoäi, vöøa baûo ñaûm cho neàn kinh
teáthò tröôøng phaùt trieån theo ñònh höôùng XHCN, vöøa baûo ñaûm söï oån ñònh cuûa neàn
kinh teá vaø ñaûm baûo coâng baèng xaõ hoäi.

Nhaø nöôùc quaûn lyù neàn kinh teá thò tröôøng theo nguyeân taéc keát hôïp keá hoaïch
vôùi thò tröôøng. Thò tröôøng laø caên cöù ñeå xaây döïng kieåm tra caùc keá hoaïch. keá
hoaïch höôùng daãn ñieàu tieát thò tröôøng hoaït ñoäng theo ñònh höôùng XHCN. Sự kết hợp kế
hoạch với thị trường được thực hiện ở cả tầm vi mô lẫn vĩ mô.

e. Neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN laø neàn kinh teá môû, hoäi nhaäp

Môû cöûa kinh teá vaø hoäi nhaäp vôùi kinh teá theá giôùi laø taát yeáu ñoái vôùi neàn
kinh teá nöôùc ta. Ñaây vöøa laø xu theá phaùt trieån chung, vöøa cho pheùp chuùng ta thu huùt
vốn, kỹ thuật, hệ thống quản lyù tieân tiến của caùc nöôùc phaùt triển kinh tế hiện ñại theo kiểu
ruùt ngắn; vừa phaùt huy toát noäi löïc ñeå phaùt trieån kinh teá trong nöôùc.
Môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi theo höôùng ña phöông hoaù, ña daïng hoùa
caùc hình thöùc quan heä, gaén thò tröôøng trong nöôùc vôùi thò tröôøng khu vöïc, theá giôùi.
Chuû ñoäng hoäi nhaäp vôùi kinh teá theá giôùi gaén lieàn vôùi xaây döïng neàn kinh teá ñoäc
laäp töï chuû. Ưu tiên đẩy mạnh xuất khẩu, coi xuất khẩu là hướng ưu tiên và trọng điểm của
kinh teá ñoái ngoaïi …

CAÂU 13 : Cô cheá thò tröôøng. Taïi sao phaûi coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi
cô cheá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN ôû VN.

24
1. Cô cheá thò tröôøng
Cô cheá thò tröôøng laø cô cheá töï ñieàu tieát cuûa neàn kinh teá thò tröôøng do söï taùc
ñoäng cuûa caùc qui luaät voán coù cuûa noù.
Cô cheá thò tröôøng laø heä thoáng höõu cô cuûa söï thích öùng laãn nhau, töï ñieàu tieát
laãn nhau cuûa caùc yeáu toá giaù caû, cung – caàu, caïnh tranh… tröïc tieáp phaùt huy taùc
duïng treân thò tröôøng ñeå ñieàu tieát neàn kinh teá .
2. Öu ñieåm vaø khuyeát taät cuûa cô cheá thò tröôøng.
Öu ñieåm cuûa cô cheá thò tröôøng.

Khích thích hoaït ñoäng cuûa caùc chuû theå kinh teá vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho
hoaït ñoäng töï do cuûa hoï. Do ñoù neàn kinh teá phaùt trieån naêng ñoâïng, coù hieäu quaû.
Söï taùc ñoäng cuûa cô cheá thò tröôøng seõ ñöa ñeán söï thích öùng töï phaùt giöõa
toång cung vaø toång caàu.
cô cheá thò tröôøng kích thích söï ñoåi môùi kyõ thuaät, hôïp lyù hoùa saûn xuaát.
Thöïc hieän phaân phoái caùc nguoàn löïc kinh teá 1 caùch toái öu.
Söï ñieàu tieát cuûa cô cheá thò tröôøng meàm deûo hôn söï ñieàu chænh cuûa nhaø nöôùc
vaø coù khaû naêng thích nghi cao hôn tröôùc nhöõng ñieàu kieän kinh teá bieán ñoåi, laøm
thích öùng kòp thôøi giöõa saûn xuaát xaõ hoäi vôùi nhu caàu xaõ hoäi.
Nhôø nhöõng öu dieåm vaø taùc duïng ñoù, cô cheá thò tröôøng giaûi quyeát ñöôïc nhöõng
vaán ñeà cô baûn cuûa toå chöcù kinh teá.

Tuy nhieân söï thaønh coâng ñoù laø coù ñieàu kieän: caïnh tranh hoaøn haûo, giaù caû thò
tröôøng linh hoaït, thoâng tin thò tröôøng nhanh nhaïy, caùc chuû theå thò tröôøng naém baét
kòp thôøi, ñaày ñuû thoâng tin lieân quan…

Khuyeát taät cuûa cô cheá thò tröôøng.

Cô cheá thò tröôøng chæ thöïc hieän ñaày ñuû khi coù söï caïnh tranh hoaøn haûo, bò haïn
cheá hieäu quûa khi coù ñoäc quyeàn.
Söï theo ñuoåi lôïi nhuaän toái ña coù theå gaây ra tieâu cöïc kinh teá: laøm laõng phí taøi
nguyeân, oâ nhieãm moâi tröôøng…
Phaân phoái thu nhaäp khoâng coâng baèng, coù giaøu ngheøo, aûnh höôûng ñeán ñaïo ñöùc,
tình ngöôøi.
Khoù traùnh khoûi nhöõng thaêng traàm khuûng hoaûng kinh teá, thaát nghieäp…
Ñaây laø nhöõng khuyeát taät voán coù cuûa cô cheá thò tröôøng, maø töï noù khoâng theå
khaéc phuïc ñöôïc.

3. Vai troø quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi cô cheá thò tröôøng ôû Vieät Nam

Cô cheá thò tröôøng laø moät cô cheá toát nhaát ñieàu tieát neàn kinh teá moät caùch hieäu
quaû, tuy nhieân cô cheá naøy cuõng coù haøng loaït nhöõng khuyeát taät cuûa noù. Vì theá caàn
coù söï ñieàu tieát cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi neàn kinh teá.

25
 Nhaø nöôùc XHCN coù vai troø kinh teá ñaëc bieät phaûi luoân ñaët lôïi ích cuûa nhaân
daân leân treân heát, vì Nhaø nöôùc XHCN laø cuûa nhaân daân, do nhaân daân ,vì nhaân daân -
Nhaø nöôùc XHCN khaùc veà baûn chaát vôùi Nhaø nöôùc TBCN.
Nhaø nöôùc XHCN laø ngöøôi ñaïi dieän cho nhaân daân ñeå toå chöùc vaø quaûn lyù veà
haønh chính, kinh teá, XH
Nhaø nöôùc XHCN laø ngöøôi ñaïi dieän sôû höõu TLSX cho nhaân daân, coù nhieäm vuï
quaûn lyù caùc thaønh phaàn KTNN.
Nhaø nöôùc XHCN phaùt huy maët tích cöïc vaø haïn cheá nhöøng khuyeát taät cuûa cô cheá
thò tröôøng.

Söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc XHCN nhaèm muïc tieâu “ daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ
hoäi coâng baèng, daân chuû, vaên minh”; baûo ñaûm cho moïi ngöôøi coù cuoäc soáng aám no
töï do, haïnh phuùc.

4. Chöùc naêng kinh teá cuûa nhaø nöôùc XHCN

Nhaø nöôùc taïo moâi tröôøng phaùp lyù thuaän lôïi vaø ñaûm baûo söï oån ñònh chính trò,
xaõ hoäi cho söï phaùt trieån kinh teá.
Nhaø nöôùc taïo moâi tröôøng kinh teá vó moâ oån ñònh cho söï phaùt trieån kinh teá.
Nhaø nöôùc ñaûm baûo cho neàn kinh teá hoaït ñoäng coù hieäu quaû vaø laønh maïnh
Nhaø nöôùc caàn haïn cheá, khaéc phuïc caùc maët tieâu cöïc cuûa cô cheá thò tröôøng, thöïc
hieän coâng baèng xaõ hoäi, thöïc hieän ñònh höôùng XHCN.

5. Noäi dung quaûn lyù kinh teá cuûa nhaø nöôùc XHCN
+ Quyết ñịnh chiến lược phaùt triển kinh tế xaõ hội
+ Kế hoạch thöïc hieän muïc tieâu Quyết ñịnh chiến lược
+ Tổ chức nhaèm baûo ñaûm thuïc hieän keá hoaïch ñaõ ñònh
+ Chỉ huy vaø phối hợp
+ Khuyến khích vaø trừng phạt
6. caùc coâng cuï quaûn lyù vó moâ neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN ôû
nöôùc ta

+ Heä thoáng phaùp luaät

+ keá hoaïch vaø thò tröôøng: keá hoaïch vaø thò tröôøng ñöôïc keát hôïp ñeå ñieàu tieát neàn
kinh teá thò tröôøng. Thò tröôøng laø cô sôû phaân phoái caùc nguoàn löïc hôïp lyù theo
cac qui luaät kinh teá, coøn keá hoaïch khaéc phuïc tính töï phaùt cuûa thò tröôøng, laøm cho
neàn kinh teá thò tröôøng phaùt trieån theo ñònh höôùng XHCN
+ löïc löôïng kinh teá cuûa nhaø nöôùc
+ chính saùch taøi chính vaø tieàn teä
+ Caùc coâng cuï ñieàu tieát kinh teá ñoái ngoaïi: thueá xuaát nhaäp khaåu, haïn ngaïch, trôï
caáp xuaát khaåu…

CAÂU 14. Phaân tích nhöõng nguyeân taéc, nhöõng hình thöùc vaø giaûi phaùp chuû
yeáu ñeå môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû quan heä kinh teá ñoái ngoaïi ôû Vieät Nam.

26
Kinh teá ñoái ngoaïi laø toång theå caùc quan heä kinh teá, khoa hoïc, kyõ thuaät, coâng ngheä
cuûa moãi quoác gia vôùi caùc quoác gia hoaëc caùc toå chöùc kinh teá khaùc, ñöôïc hình
thaønh vaø phaùt trieån döïa treân trình ñoä cuûa LLSX vaø söï phaùt trieån cuûa FCLÑ quoác
teá.

Kinh teá ñoái ngoaïi laø boä phaän cuûa kinh teá quoác teá.
1. Cô sôû khaùch quan cuûa vieäc vieäc môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi.
Thôøi ñaïi ngaøy nay toaøn caàu hoùa kinh teá dieãn ra maïnh meõ, laø xu theá khaùch
quan. Toaøn caàu hoùa taïo ra nhöõng thôøi cô vaø thaùch thöùc môùi cho söï phaùt trieån cuûa
moãi quoác gia.Vì vaäy môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû kinh teá ñoái ngoaïi ñeå taän duïng
thôøi cô ñoù laø 1 taát yeáu khaùch quan.
Nguyeân nhaân tröïc tieáp cuûa toaøn caàu hoùa laø :
- Caùch maïng khoa hoïc - coâng ngheä hieän ñaïi taïo ra söï phaùt trieån vöôït baäc cuûa LLSX
laøm cho noù vöôït khoûi khuoân khoå caùc quoác gia, neân phaûi môû roäng khoâng gian kinh
teá môùi söû duïng hieäu quaû.
- Caùch maïng khoa hoïc - coâng ngheä hieän ñaïi taïo ra caùc phöông tieän giao thoâng vaän
taûi, caùc phöông tieän thoâng tin lieân laïc laøm cho vieäc ñi laïi, giao löu thuaän tieän, nhanh
choùng, deã daøng.
- Noù laøm xuaát hieän caùc lôïi theá môùi cho nhieàu quoác gia vaø caùc quoác gia coù theå
trao ñoåi vaø söû duïng theá maïnh cuûa nhau.
- Caùch maïng khoa hoïc - coâng ngheä hieän ñaïi laøm xuaát hieän caùc vaán ñeà coù tính toaøn
caàu, ñoøi hoûi phaûi lieân keát hôïp taùc cuøng giaûi quyeát (moâi tröôøng, beänh taät, taøi
nguyeân caïn kieät, khan hieám löông thöïc, nhaø ôû…)
2. Vai troø cuûa kinh teá ñoái ngoaïi
- Goùp phaàn noái lieàn saûn xuaát vaø trao ñoåi trong nöôùc vôùi saûn xuaát vaø trao ñoåi
quoác teá; noái lieàn thò tröôøng trong nöôùc vôùi thò tröôøng theá giôùi vaø khu vöïc.
- Goùp phaàn thu huùt voán ñaàu tö , thu huùt khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä, khai thaùc vaø
öùng duïng nhöõng kinh nghieäm xaây döïng vaø quaûn lyù neàn kinh teá hieän ñaïi vaøo nöôùc
ta.
- Goùp phaàn tích luyõ voán, phuïc vuï söï nghieäp coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát
nöôùc.
- Goùp phaàn thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, taïo theâm vieäc laøm, taêng thu nhaäp, caûi
thieän ñôøi soáng nhaân daân.
Nhöõng vai troø to lôùn cuûa kinh teá ñoái ngoaïi chæ ñaït ñöôïc khi hoaït ñoäng kinh
teá ñoái ngoaïi vöôït qua ñöôïc nhöõng thaùch thöùc ( maët traùi) cuûa toaøn caàu hoùa vaø
giöõ vöõng ñuùng ñònh höôùng XHCN.

3. Caùc nguyeân taéc trong quan heä kinh teá ñoái ngoaïi.

27
 Muïc tieâu : môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi nhaèm môû roäng thò tröôøng,
tranh thuû nguoàn löïc beân ngoaøi veà voán, coâng ngheä, kieán thöùc quaûn lyù ñeå ñaåy
maïnh söï nghieäp CNH, HÑH thöïc hieän muïc tieâu :” daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi
coâng baèng, daân chuû, vaên minh”

phöông höôùng cô baûn cuûa vieäc môû roäng vaø naâng cao hieäu quûa kinh teá
ñoái ngoaïi.
“ VN saün saøng laø baïn, laø ñoái taùc tin caäy cuûa caùc nöôùc trong coäng ñoàng quoác teá,
phaán ñaáu vì hoøa bình, ñoäc laäp vaø phaùt trieån”

Nguyeân taéc bình ñaúng : ñaây laø nguyeân taéc quan troïng laøm neàn taûng cho quan
heä quoác teá laâu daøi. Nguyeân taéc naøy yeâu caàu phaûi coi moãi quoác gia trong coäng
ñoàng quoác teá laø quoác gia ñoäc laäp coù chuû quyeàn, ñöôïc ñaûm baûo tö caùch phaùp
nhaân tröôùc luaät phaùp quoác teá. Phaûi coi moãi quoác gia laø moät thaønh vieân treân thò
tröôøng quoác teá coù quyeàn töï do kinh doanh nhö moïi quoác gia khaùc.
Nguyeân taéc cuøng coù lôïi: nguyeân taéc naøy giöõ vai troø neàn taûng kinh teá ñeå
thieát laäp vaø môû roäng quan heä kinh teá. Nguyeân taéc cuøng coù lôïi laø ñoäng löïc kinh teá
ñeå thieát laäp vaø duy trì laâu daøi moái quan heä kinh teá giöõa caùc quoác gia.
Nguyeân taéc toân troïng ñoäc laäp, chuû quyeàn vaø khoâng can thieäp vaøo coâng
vieäc noäi boä cuûa moãi quoác gia. Nguyeân taéc naøy ñoøi hoûi caùc beân tham gia phaûi
toân troïng caùc ñieàu khoaûn ñaõ kyù trong hôïp ñoàng, khoâng ñöa ra nhöõng ñieàu kieän
phöông haïi ñeán lôïi ích cuûa nhau, khoâng duøng caùc thuû ñoaïn kinh teá kyõ thuaät vaø kích
ñoäng ñeå can thieäp vaøo ñöôøng loái, theå cheá chính trò cuûa caùc quoác gia ñoù.
Nguyeân taéc giöõ vöõng ñoäc laäp, chuû quyeàn daân toäc vaø cuûng coá ñònh
höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ñaõ choïn.
Trong quan heä kinh teá ñoái ngoaïi, caàn vöøa giöõ vöõng nguyeân taéc, vöøa hôïp taùc
vöøa ñaáu tranh, vöøa kieân quyeát vöøa meàm deûo, ñeå ñaït tôùi muïc tieâu, baûo veä ñöôïc
lôïi ích chính ñaùng

4. Caùc giaûi phaùp môû roäng vaø naâng cao hieäu quûa kinh teá ñoái ngoaïi.

+ Ñaûm baûo oån ñònh veà chính trò, kinh teá, xaõ hoäi ñeå taïo ra moâi tröôøng oån
ñònh cho phaùt trieån kinh teá, thu huùt ñaàu tö .
Moâi tröôøng chính trò, kinh teá –xaõ hoäi laø nhaân toá cô baûn coù tính quyeát ñònh
ñoái vôùi hoaït kinh teá ñoái ngoaïi,ñaëc bieät laø ñoái vôùi vieäc ñaàu tö ñaàu tö nöôùc ngoaøi.
Ñeå ñaûm baûo moâi tröôøng chính trò, kinh teá xaõ hoâi, ñoøi hoûi :
+ Phaûi taêng cöôøng söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng.
+ Söï quaûn lyù vó moâ cuûa nhaø nöôùc.
+ Söï noã löïc cuûa caùc ngaønh, caùc caáp.
+ Coù chính saùch thích hôïp ñoái vôùi töøng hình thöùc kinh teá ñoái ngoaïi
Moät maët, môû roäng, caùc hình thöùc kinh teá ñoái ngoaïi. Maët khaùc, söû duïng linh
hoaït caùc chính saùch thích hôïp ñoái vôùi moãi hình thöùc kinh teá ñoái ngoaïi phuø hôïp vôùi
töøng ñieàu kieân cuï theå.

28
 Coù chính saùch khuyeán khích ñoái vôùi haøng xuaát khaåu, taêng nhanh tæ troïng saûn
phaåm coù haøm löôïng coâng ngheä cao, phaùt trieån haøng hoaù dòch vuï coù khaû naêng
caïnh tranh, caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö, chuû ñoäng thaâm nhaäp thò tröôøng quoác teá,
coù chính saùch hoã trôï coâng daân vaø caùc doanh nghieäp…
+ Xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng haï taàng kinh teá kyõ thuaät .
Tröôùc heát laø heä thoáng thoâng tin lieân laïc, giao thoâng vaän taûi.
Phaûi coù chieán löôïc ñaàu tö ñuùng ñaén, nhaát laø taäp trung ñaàu tö coù troïng ñieåm,
döùt ñieåm vaø coù hieäu quaû cao, ñaëc bieät phaûi kieân quyeát choáng laïi caùc hieän töôïng
tieâu cöïc gaây thaát thoaùt voán ñaàu tö.
+ Taêng cöôøng vai troø quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi kinh teá ñoái ngoaïi
Ñoåi môùi toå chöùc boä maùy, cô cheá quaûn lyù ñaûm baûo söï thoáng nhaát, phaùt
huy tính chuû ñoäng, saùng taïo, naâng cao naêng löïc quaûn lyù, phaåm chaát ñaïo ñöùc cuûa
caùn boä coâng chöùc, heä thoáng phaùp luaät phuø hôïp vôùi quoác teá, thuû tuïc haønh chính
goïn nheï, thoâng tin thò tröôøng caäp nhaät.
+ Xaây döïng ñoái taùc vaø tìm kieám ñoái taùc trong quan heä kinh teá ñoái ngoaïi.
Ñoái vôùi vieäc xaây döïng ñoái taùc trong nöôùc: töøng böôùc xaây döïng caùc ñoái
taùc coù taàm côõ quoác teá, xuùc tieán xaây döïng moät soá doanh nghieäp nhaø nöôùc thaønh
taäp ñoaøn xuyeân quoác gia…
Ñoái vôùi ñoái taùc nöôùc ngoaøi: caàn coù chieán löôïc, saùch löôïc ñuùng ñaén, löïa
choïn ñoái taùc thích hôïp, veà laâu daøi caàn quan taâm hôn ñoái vôùi caùc coâng ty xuyeân
quoác gia ñeå khai thaùc veà voán, coâng ngheä, kinh nghieäm quaûn lyù.
5. Caùc hình thöùc kinh teá ñoái ngoaïi chuû yeáu
a. Ngoaïi thöông : là sự trao đổi hàng hoá, dịch vụ (hàng hoá vô hình hoặc hữu hình) giữa các
nước thông qua xuất nhập khẩu
Noäi dung cuûa ngoaïi thöông : xuaát khaåu, nhaäp khaåu haøng hoaù, thueá nöôùc
ngoaøi gia coâng taùi xuaát khaåu, trong ñoù xuaát khaåu laø höôùng öu tieán vaø troïng ñieåm
cuûa hoaït ñoäng ngoaïi thöông.

b. Hôïp taùc trong lónh vöïc saûn xuaát

- Nhaän gia coâng: Ñaây laø moät hình thöùc raát toát, giuùp caùc nöôùc gia coâng taän duïng
nguoàn lao ñoäng, taïo theâm nhieàu vieäc laøm vaø vaän duïng coâng thöùc maùy moùc hieän
coù.

- Xaây döïng nhöõng xí nghieäp chung vôùi söï huøn voán vaø coâng ngheâ töø nöôùc ngoaì

- Hôïp taùc saûn xuaát quoác teá treân cô sôû chuyeân moân hoaù

c. Hôïp taùc khoa hoïc-kyõ thuaät

Ñöôïc thöïc hieän döôùi nhieàu hình thöùc nhö trao ñoåi nhöõng taøi lieäu –kyõ thuaät
vaø thieát keá mua baùn giaáy pheùp …
Vieäc tham gia hôïp taùc khoa hoïc kyõ thuaät laø ñieàu kieän thieát yeáu ñeå ruùt ngaén
khoaûng caùch vôùi caùc nöôùc tieân tieán.

29
 Vieäc ñöa lao ñoäng vaø chuyeân gia ñi laøm vieäc ôû nöôùc ngoaøi cuõng laø hình
thöùc ñaøo taïo caùn boä vaø coâng nhaân. Neân caàn chuù yù töø khaâu tuyeån choïn, toå
chöùc quaûn lyù ñeán vieäc söû duïng hoï khi hoï quay veà.
d. Ñaàu tö quoác teá

Goàm 2 hình thöùc ñaàu tö quoác teá : ñaàu tö tröïc tieáp vaø ñaàu tö giaùn tieáp

a. ñaàu tö tröïc tieáp : laø hình thöùc ñaàu tö maø quyeàn sôû höõu vaø quyeàn söû
duïng quaûn lyù voán cuûa ngöôøi ñaàu tö thoáng nhaát vôùi nhau, töùc laø ngöôøi ñaàu tö tröïc
tieáp tham gia vaøo vieäc toå chöùc, quaûn lyù vaø ñieàu haønh döï aùn ñaàu tö, chiuï traùch
nhieäm veà keát quaû, ruûi ro trong kinh doanh vaø thu lôïi nhuaän.

Caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp

 Hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû hôïp ñoàng. Hình thöùc naøy khoâng caàn thaønh laäp
1 phaùp nhaân môùi.
 Xí nghieäp lieân doanh maø voán do 2 beân cuøng goùp voán theo tyû leä nhaát ñònh ñeå
hình thaønh xí nghieäp môùi coù hoäi ñoàng quaûn trò vaø ban ñieàu haønh chung.
 Xí nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi
 BOT goàm hôïp ñoàng xaây döïng - kinh doanh - chuyeån giao
b. ñaàu tö giaùn tieáp : laø hình thöùc ñaàu tö maø quyeàn sôû höõu taùch rôøiø
quyeàn söû duïng voán ñaàu tö, töùc laø ngöôøi coù voán ñaàu tö khoâng tröïc tieáp tham gia
vaøo vieäc toå chöùc, quaûn lyù vaø ñieàu haønh döï aùn ñaàu tö maø chæ thu lôïi töùc cho vay
hoaëc lôïi töùc coå phaàn…

Chuû theå ñaàu tö giaùn tieáp raát ña daïng : chính phuû, caùc toå chöùc quoác teá, toå
chöùc phi chính phuû… vôùi nhieàu hình thöùc : vieän trôï coù hoøan laïi, vieän trôï khoâng
hoøan laïi, cho vay öu ñaõi hoaëc khoâng öu ñaõi, mua coå phieáu vaø chöùng khoùan…

ODA vieän trôï phaùt trieån chính thöùc cuûa chính phuû : boä phaän naøy goàm caùc
khoûan hoã trôï khoâng hoøan laïi, caùc khoûan tín duïng öu ñaõi khaùc do caùc chính phuû vaø
toå chöùc kinh teá theá giôùi daønh cho caùc nöôùc chaäm phaùt trieån.

e.Tín duïng quoác teá

Quan heä tín duïng giöõa nhaø nöôùc, caùc toå chöùc KT, caù nhaân trong nöôùc vôùi
caùc chính phuû, caùc toå chöùc KT, caù nhaân nöôùc ngoaøi, nhaát laø vôùi WB, IMF. neáu
khoâng coù phöông aùn söû duïng hieäu quaû thì voán vay seõ trôû thaønh gaùnh nôï cho neàn
KT

f. Caùc hình thöùc dòch vuï thu ngoaïi teä, du lòch quoác teá

- Các dịch vụ thu ngoại tệ là một bộ phận quan trọng của kinh tế đối ngoại. việc đẩy mạnh các
hoạt động dịch vụ thu ngoại tệ là giải pháp cần thiết,thiết thực để

30
- Du lòch quoác teá : Phát triển ngành du lịch quốc tế sẽ phát huy lợi thế của Việt Nam về cảnh
quan thiên nhiên, về nhiều loại lao động đắc thù mang tính dân tộc, truyền thống của Việt
Nam.
Biện pháp: Tiếp tục nâng cấp các khách sạn hiện có để bảo đảm phục vụ du khách tốt
hơn. Mở thêm các tour du lịch hấp dẫn. Có chính sách đầu tư du lịch mang tính tổng thể với
trách nhiệm không chỉ của ngành du lịch.Cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi và sự
hứng khởi cho khách du lịch.

- Vận tải quốc tế : Sử dụng các phương tiện như: đường biển, đường sắt, hàng không, đường
bộ…trong đó đường biển có vai trò quan trọng nhất.
- xuaát khaåu lao ñoäng ra nöôùc ngoaøi vaø taïi choã : Việc xuất khẩu lao động mang lại lợi
ích: Thu được lượng ngọai tệ đáng kể cho người trực tiếp lao động và cho ngân sách nhà
nước . Người lao động được rèn luyện tay nghề và tác phong công nghiệp ở các nước có nền
kinh tế phát triển khi về nước sẽ trở thành lực lượng lao động có chất lượng.Giải quyết việc
làm, giảm được tỉ lệ thất nghiệp.
- Caùc hình thöùc dòch vuï thu ngoaïi teä khaùc : như dịch vụ thu bảo hiểm, dịch vụ thông tin
bưu điện, dịch vụ kiều hối, dịch vụ ăn uống, dịch vụ tư vấn…

31