10 c©u hái vÒ LINUX

B¹n ®· nghe nãi nhiÒu vÒ hÖ ®iÒu hµnh Linux, nhng b¹n cha thùc sù biÕt vÒ nã . B¹n cã thÓ bèi
rèi tríc nh÷ng vÊn ®Ò nh m· nguån më, nhµ ph©n phèi Linux, phÇn lâi cña Linux, hay lµ sù hç trî
c¸c driver,... Víi 10 c©u hái phæ biÕn nhÊt (FAQs) b¹n sÏ thu nhËn ®îc nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n nh-
ng còng rÊt ®Çy ®ñ vÒ hÖ ®iÒu hµnh nµy . Ngay b©y giê vµ ngay lËp tøc b¹n cã thÓ b¾t ®Çu
víi c©u hái thø nhÊt.
Linux lµ g×?
XÐt vÒ mÆt kÜ thuËt, Linux lµ mét hÖ ®iÒu hµnh ®a nhiÖm (multitasking OS)víi nÒn t¶ng
gièng víi Unix, ban ®Çu ®îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn bëi Linus Torvalds ë §H Helsinki,PhÇn Lan
vµo n¨m 1991, sau ®ã ®îc ph©n phèi díi giÊy phÐp cña GNU (www.gnu.org/copyleft/glp.html ).
NÕu b¹n vÉn cßn b¨n kho¨n vÒ Linux th× nh÷ng ®iÒu b¹n cÇn biÕt thªm ®ã lµ Linux lµ mét hÖ
®iÒu hµnh m¹nh, chÆt chÏ, vµ nÕu b¹n thÝch nã sÏ lµ miÔn phÝ. Thªm vµo ®ã, Linux cßn cã kh¶
n¨ng ch¹y ®îc trªn hÇu nh tÊt c¶ c¸c lo¹i m¸y tÝnh tõ PC, Mac cho ®Õn nh÷ng hÖ thèng
Alpha,Amigas.
Bªn c¹nh ®ã Linux cßn h¬n c¶ mét ch¬ng tr×nh miÔn phÝ, nã lµ mét phÇn mÒm víi m· nguån ®Ó
më (open-source software). §iÒu nµy cã nghÜa lµ b¹n kh«ng nh÷ng cã trong tay mét hÖ ®iÒu
hµnh mµ b¹n cßn cã thÓ tuú biÕn m· nguån cho phï hîp víi nh÷ng øng dông cña b¹n.
Víi nh÷ng lîi Ých nh vËy, Linux ®· dµnh ®îc rÊt nhiÒu sù quan t©m. Trë l¹i thêi ®iÓm th¸ng
3/98, Red Hat - nhµ ph©n phèi Linux íc tÝnh r»ng cã kho¶ng 8 triÖu ngêi dïng Linux trªn toµn thÕ
giíi, vµ tÝnh tíi thêi ®iÓm hiÖn nay th× con sè ®ã cßn lín h¬n nhiÒu.
M¸y tÝnh cña t«i cã ch¹y ®îc Linux?
Mét ®iÒu thó vÞ nhÊt cña Linux lµ nã ch¹y ®îc víi nh÷ng cÊu h×nh m¸y tÝnh cÊp thÊp .
Víi m¸y tÝnh ®Ó bµn, cã nh÷ng phiªn b¶n riªng cña Linux cho nh÷ng chip Intel(vµ c¸c chip t¬ng
thÝch), PowerPC, Sun Sparcs, DecAlphas, vµ nh÷ng chip kh¸c. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ b¹n
kh«ng cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng míi vµ m¹nh nhÊt ®Ó ch¹y Linux. Linux cã rÊt nhiÒu phÇn, do
vËy nã cã thÓ tinh gi¶m xuèng ®Ó ch¹y trªn c¸c m¸y 386 víi 150Mb æ cøng trèng vµ 2Mb Ram.
Mét sè nhµ ph¸t triÓn cßn t¹o ra phiªn b¶n Linux cã thÓ chøa trän vµo trong mét ®Üa mÒm (vÝ dô
nh Linux Router Project - http://www.psychosis.com/linux-router).
Linux còng rÊt "th©n thiÖn" víi c¸c m¸y tÝnh x¸ch tay nh: Apple PowerBooks, IBM ThinkPads,
Toshiba Tecras (b¹n cã thÓ t×m thÊy danh s¸ch c¸c m¸y x¸ch tay ®îc hç trî, còng nh t×m thÊy c¸c
thñ thuËt t¹i Linux Online's laptop page (http://www.linux.org/hardware/laptop.html )
Linux sÏ hç trî nh÷ng thiÕt bÞ ngo¹i vi cña t«i?
C©u tr¶ lêi lµ Cã vµ Kh«ng. Víi hÇu hÕt nh÷ng thiÕt bÞ ngo¹i vi th«ng thêng nh modem, m¸y in,
c¹c m¹ng,... ®Òu lµm viÖc tèt díi Linux. Tuy vËy cã vµi lo¹i thiÕt bÞ ngo¹i vi lµm viÖc kÐm, cã
lo¹i l¹i kh«ng lµm viÖc. Díi ®©y sÏ lµ mét sè chØ dÉn chÝnh .
ISA card: Víi card ISA cò, nh lµ card ®iÒu hîp m¹ng NE2000, SoundBlaster16, modem US
Robotics Sportster, nh÷ng thø mµ b¹n ®· sö dông tõ l©u vÉn sÏ ho¹t ®éng mét c¸ch hoµn h¶o víi
Linux. Sù thùc ®ã chÝnh lµ phÇn t¹o ra cho Linux sù tuyÖt vêi, víi hÖ thèng cò vÉn ch¹y ®îc hÖ
®iÒu hµnh míi, víi nh÷ng phÇn cøng lçi thêi vÉn ®¹t ®îc hiÖu qu¶ c«ng viÖc.
PCI card: Theo kinh nghiÖm th× nh÷ng card ISA thêng lµm viÖc tèt díi Linux h¬n lµ nh÷ng card
PCI - hay Ýt nhÊt ®Õn b©y giê. VÝ dô nh nhiÒu PCI modem cã xu híng "Windows hãa" modem,
®iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ chóng sÏ kh«ng thÓ ch¹y ®îc díi Linux. Nh÷ng card ©m thanh PCI míi
nhÊt nh SoundBlasterLive hay Turtle Beach Montego còng kh«ng ®îc hç trî díi Linux mét chót nµo
(dï cho c¸c nhµ ph¸t triÓn ®ang ®au ®Çu vÒ vÊn ®Ò nµy). Tuy vËy ®iÒu nµy còng thóc ®Èy sù
ra ®êi mét b¶n Linux t¨ng cêng tÝnh n¨ng hç trî PCI card nhiÒu h¬n. Thêi ®iÓm hiÖn nay th×
Linux míi chØ hç trî cho card PCI Ethernet vµ SCSI card. Tèt nhÊt b¹n nªn hái nhµ cung cÊp phÇn
cøng ®Ó biÕt thªm chi tiÕt.
PnP: Trong Windows, tÝnh n¨ng Plug and Play gióp hÖ thèng cña b¹n cã thÓ tù ®éng nhËn biÕt
c¸c thµnh phÇn phÇn cøng cã trong m¸y tÝnh, ®iÒu nµy gióp b¹n dÔ dµng sö dông m¸y tÝnh h¬n.
Linux còng cã thÓ thùc hiÖn Plug and Play nhng dêng nh tÝnh n¨ng nµy ch¹y kh«ng ®îc æn ®Þnh
l¾m. TÝnh n¨ng nµy sÏ phô thuéc vµo phÇn cøng cña b¹n, cã thÓ nã sÏ thùc hiÖn tr¬n tru, cã thÓ
ch¼ng ®îc g× c¶.
ThiÕt bÞ ngo¹i vi "Windows": §Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, mét sè nhµ s¶n xuÊt b¾t ®Çu b¸n ra
nh÷ng s¶n phÈm ch¼ng h¹n nh modem hay m¸y in nh lµ nh÷ng s¶n phÈm dµnh cho Windows.
Nh÷ng s¶n phÈm nµy cã xu híng rÎ h¬n nh÷ng s¶n phÈm hç trî toµn diÖn cïng lo¹i. §iÒu ®ã còng
cã nghÜa lµ nh÷ng s¶n phÈm nµy sÏ kh«ng lµm viÖc ®îc díi Linux. Bëi nh÷ng thiÕt bÞ cho
Windows (vÝ dô nh 3Com/U.S. Robotics Winmodem vµ Lexmark Winwriter 200 printer) sö dông
phÇn mÒm trªn m¸y tÝnh vµ CPU hÖ thèng ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc.
B»ng c¸ch nµo t«i cã ®îc Linux?
Lêi khuyªn ®Çu tiªn: §õng nªn DOWNLOAD Linux råi cµi ®Æt. H·y mua mét b¶n copy.
§iÒu nµy thùc sù cã ý nghÜa ®èi víi b¹n, h·y so s¸nh viÖc download Linux tõ Internet víi mua mét
bé LinuxCD gi¸ $50 (mµ c¸ch nµy còng cha hay, bëi b¹n cã thÓ mua ®îc ë nh÷ng cöa hµng dÞch
vô CDRom víi gi¸ kho¶ng 45.000®/®Üa). Víi b¶n LinuxCD b¹n cã mét quyÓn s¸ch híng dÉn Linux
Unleashed hoÆc Linux: The Complete Reference vµ b¶n Linux ®Çy ®ñ. Víi ngêi dïng kinh
nghiÖm, viÖc cµi dÆt rÊt dÔ dµng vµ chØ viÖc lµm theo c¸c híng dÉn trªn mµn h×nh, cßn víi
nh÷ng ngêi dïng míi cã lÏ b¹n nªn ®äc tríc tµi liÖu híng dÉn.
Nhng b¹n vÉn kh¨ng kh¨ng muèn download Linux th× b¹n sÏ cã rÊt nhiÒu tuú chän. NÕu b¹n muèn
tù x©y dùng hÖ ®iÒu hµnh cña m×nh th× b¹n cã thÓ download phÇn lâi cña
Linux(ftp://ftp.kernel.org), råi sau ®ã tù ph¸t triÓn theo ý b¹n. Tuy vËy c¸ch nµy thùc sù kh«ng h÷u
Ých trõ phi b¹n cã rÊt nhiÒu thêi gian rçi vµ lµ mét chuyªn gia lËp tr×nh, tèt h¬n b¹n nªn kiÕm mét
b¶n Linux ph©n phèi. Mét b¶n ph©n phèi sÏ bao gåm phÇn lâi Linux vµ hµng lo¹t c¸c ch¬ng tr×nh
tiÖn Ých kh¸c ch¼ng h¹n nh tr×nh duyÖt, tr×nh qu¶n lý desktop, ...
B¹n cã thÓ download Linux tõ website cña nh÷ng nhµ ph©n phèi nh Red Hat (www.redhat.com),
Caldera(www.caldera.com),Debian(www.debian.org),Slackware(www.slackware.com) hoÆc b¹n
vµo Linux Online ®Ó t×m danh s¸ch c¸c nhµ ph©n phèi http://www.linux.org/dist/index.html). B¹n
còng nªn nhí r»ng c¸c b¶n Linux cña tõng nhµ ph©n phèi lµ kh¸c nhau, vÝ dô b¶n Linux RedHat cã
giao diÖn cµi ®Æt rÊt Ên tîng, hoÆc b¶n Linux Caldera l¹i hç trî Nerware . Khi b¹n quyÕt ®Þnh
chän mét nhµ ph©n phèi nµo, b¹n sÏ cÇn ph¶i kiÓm tra l¹i híng dÉn cµi ®Æt, bëi lu«n cã mét sè
thay ®æi nhá gi÷a c¸c nhµ ph©n phèi.
Lµm sao t«i cã thÓ cµi ®îc Linux
Qu¸ tr×nh cµi ®Æt Linux kh¸ dÔ dµng, mÊt ®é 30' lo¹i bá hÖ ®iÒu hµnh cò vµ cµi hÖ ®iÒu
hµnh míi. Ban ®Çu mét tr×nh tiÖn Ých sÏ ®îc ch¹y ®Ó yªu cÇu b¹n nhËn biÕt cho Linux phÇn
cøng cña b¹n. V× Linux kh«ng nhËn biÕt ®îc hoµn toµn c¸c thµnh phÇn phÇn cøng phæ biÕn, nªn
®iÒu tèt nhÊt b¹n cã thÓ lµm ®Ó mäi thø ®îc tr¬n tru su«n sÎ lµ h·y t¹o mét danh s¸ch c¸c thµnh
phÇn m¸y tÝnh cña b¹n. Kh«ng gièng nh Windows cã thÓ tù ®éng ph¸t hiÖn vµ cµi ®Æt c¸c thµnh
phÇn phÇn cøng mµ nã ph¸t hiÖn ®îc, Linux thêng yªu cÇu b¹n ph¶i gióp ®ì nã nhËn biÕt.
Do vËy b¹n h·y lÊy giÊy vµ ghi râ nh÷ng thø sau:
- Tªn nhµ s¶n xuÊt, chñng lo¹i CDRom vµ SCSi adapter (nÕu b¹n cã)
- Lo¹i mouse mµ b¹n ®ang sö dông.
- Tªn nhµ s¶n xuÊt, chñng lo¹i, dung lîng nhí cña card ®å häa.
- Tªn nhµ s¶n xuÊt, chñng lo¹i, tèc ®é lµm t¬i cña mµn h×nh.
- Mäi th«ng tin vÒ m¹ng mµ b¹n cã: ®Þa chØ IP, tªn domain, ®Þa chØ gateway, ®Þa chØ DNS,
netmask, kiÓu card m¹ng, chñng lo¹i modem..
Trong suèt qu¸ tr×nh cµi ®Æt, Linux sÏ hái b¹n vÒ nh÷ng th«ng tin nµy, bëi vËy nÕu b¹n kh«ng cã
th× hÖ thèng cña b¹n cã thÓ ch¹y kh«ng æn ®Þnh.
Mét trong nh÷ng c¸ch dÔ nhÊt ®Ó cµi ®Æt lµ b¹n cã thÓ cµi ®Æt tõ ®Üa CD,. B¹n cÇn ph¶i
thiÕt lËp trong BIOS chÕ ®é cho phÐp khëi ®éng m¸y tõ chÕ ®é CD Bootable (hÇu hÕt nh÷ng
m¸y tÝnh ®êi míi ®Òu cã tÝnh n¨ng nµy), sau ®ã b¹n khëi ®éng l¹i m¸y vµ cho ®Üa CD Linux vµ
æ ®Üa råi lµm theo c¸c híng dÉn cµi ®Æt trªn mµn h×nh.
NÕu m¸y tÝnh cña b¹n kh«ng chÊp nhËn CD Bootable, b¹n ph¶i copy b¶n CD Linux vµo mét th
môc trong æ cøng råi sau ®ã khëi ®éng l¹i m¸y b»ng ®Üa mÒm hÖ thèng. Trong nh÷ng b¶n Linux
th¬ng m¹i cña Red Hat hoÆc Caldera ngoµi CD Linux cßn cã mét ®Üa mÒm khëi ®éng.
ThiÕt lËp cÊu h×nh hÖ thèng cho Internet b»ng Linux nh thÕ nµo?
§èi víi Linux bíc ®Çu truy cËp vµo m¹ng cã khã kh¨n h¬n chót Ýt so víi Windows, lÊy vÝ dô nh
®èi víi Windows chØ cÇn thao t¸c ®¬n gi¶n lµ click chuét vµo biÓu tîng Internet Connection
Wizard vµ theo tõng bíc híng dÉn cña ch¬ng tr×nh. Linux yªu cÇu b¹n ph¶i cho nã biÕt th«ng tin
vÒ kÕt nèi mµ b¹n sö dông.
Ban ®Çu b¹n ph¶i ch¾c ch¾n r»ng khi cµi Linux tÊt c¶ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ giao thøc, c¸c
module,... ®· ®îc cµi ®Æt. NÕu c¶m thÊy cã vÊn ®Ò g× b¹n nªn ®äc kÜ tµi liÖu híng dÉn hoÆc
lµm theo tõng bíc híng dÉn trong cuèn Linux Networking How-to.
Sau khi tÊt c¶ ®· ®îc cµi ®Æt, b¹n cÇn ph¶i thiÕt lËp kÕt nèi Internet cña b¹n. PPP vµ ISP
hookup how-to lu gi÷ tÊt c¶ c¸c chi tiÕt b¹n ph¶i thiÕt lËp cho hÖ thèng cña b¹n kÕt nèi víi nhµ
cung cÊp dÞch vô Internet(ISP).
Cã mét c¸ch lµm t¬ng ®èi dÔ h¬n ®Êy lµ dïng nh÷ng tr×nh kÕt nèi víi giao diÖn th©n thiÖn ngêi
dïng nh X-ISP,GnomePPP, EzPPP, KPPP. Nh÷ng ch¬ng tr×nh nµy kh¸ gièng víi tiÖn Ých DialUp
Networking(DUN) cña Windows. B¹n chØ cÇn nhËp tªn account, mËt khÈu, sè phone nhµ cung
cÊp dÞch vô Internet, ®Þa chØ DNS vµ phÇn cßn l¹i th× ch¬ng tr×nh sÏ tù ®éng hoµn thiÖn.
T¹o cho Linux gièng Windows nh thÕ nµo?
Windows ®· xuÊt hiÖn 15 n¨m qua, nã ®· tõng bíc cung cÊp cho ngêi dïng giao diÖn sö dông ®å
ho¹ th©n thiÖn (GUI). §iÒu ®ã lµm cho Linux còng kh«ng thÓ kh«ng ph¸t triÓn øng dông nµy
cho hÖ ®iÒu hµnh cña m×nh. Víi kh¸ nhiÒu phÇn mÒm qu¶n trÞ desktop( desktop managers)
®ang cã mÆt trªn thÞ trêng, trong ®ã cã mét vµi phÇn mÒm ®¸ng lu t©m. KDE (K Desktop
Environment) ®ang nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn nèt bé c«ng cô hç trî giao diÖn ®å ho¹ cho Unix vµ
Linux. Víi giao diÖn nµy, ngêi dïng cã thÓ dÔ dµng trong viÖc qu¶n lÝ c¸c file, menu, ch¹y c¸c
ch¬ng tr×nh tiÖn Ých. KDE cã thÓ lµ nhµ cung cÊp tèt cho nh÷ng ai muèn cã giao diÖn ®å ho¹
cho m¸y tÝnh cña m×nh.
Mét vµi ngêi kh«ng thÝch KDE v× lÝ do nµo ®ã, KDE ®· x©y dùng bé c«ng cô th¬ng m¹i cã tªn
QT(www.troll.no). Tuy vËy nh÷ng tay chuyÖn nghiÖp vÒ phÇn mÒm miÔn phÝ trong céng ®ång
Linux l¹i kh«ng thÝch ®iÒu ®ã. Hä tù x©y dùng m«i trêng cho m×nh, dÉn tíi sù ra ®êi cña GNU
Network Object Model Environment (www.GNOME.org).
Tuy vËy viÖc lùa chän gi÷a phÇn mÒm miÔn phÝ hay ph¶i mua tuú thuéc vµo b¹n cÇn c¸i g×.
Nhng dÉu sao còng thËt thó vÞ khi lµm viÖc víi nh÷ng cöa sæ mµ kh«ng ph¶i nh×n thÊy logo cña
Microsoft.
T«i ch¹y Linux víi Windows cã ®îc kh«ng?
NÕu b¹n muèn ch¹y Linux nhng b¹n ph¶i chia xÎ m¸y tÝnh cña b¹n víi ngíi kh¸c muèn dïng
Windows, vËy ph¶i lµm c¸ch nµo? C©u tr¶ lêi lµ b¹n hoµn toµn cã thÓ ch¹y ®îc c¶ hai hÖ ®iÒu
hµnh trªn cïng mét m¸y tÝnh. B¹n cÇn ph¶i thiÕt lËp chÕ ®é dual-boot cho phÐp b¹n cã thÓ quyÕt
®Þnh ch¹y Linux hay Windows khi khëi ®éng m¸y tÝnh .
B¹n cã thÓ ch¹y b»ng c¸ch ph©n vïng æ cøng cña b¹n ®Ó cã ®îc c¶ partition cña Linux vµ DOS
(Windows) hoÆc b¹n ph©n vïng l¹i mµ kh«ng lµm mÊt d÷ liÖu, vÝ dô hai ch¬ng tr×nh System
Commander Deluxe vµ Partition Commander cã thÓ lµm ®îc ®iÒu ®ã
(www.systemcommander.com). Sau ®ã b¹n cÇn cµi Linux vµo partition Linux míi vµ set-up
LILO(bao gåm c¶ Linux) hoÆc b¹n dïng mét tr×nh qu¶n lÝ boot ®Ó cho phÐp b¹n chän ch¹y
Windows hay Linux. B¹n cã thÓ t×m hiÓu ®îc vÊn ®Ò nµy chi tiÕt h¬n trong Linux and Win95
how-to (http://metalab.unc.edu/ldp/Howto/mini/Linux+Win95.html).
NÕu b¹n chØ thØnh tho¶ng míi ch¹y nh÷ng øng dông cña Windows th× nªn xem xÐt ®Õn phÇn
mÒm Wine (www.winehq.com). §©y lµ mét freeware cho phÐp b¹n ch¹y ®îc nhiÒu øng dông cña
Windows díi Linux. Trong website cña Wine cã cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c tr×nh øng dông
®îc hç trî.
NÕu tr×nh øng dông cña b¹n kh«ng thÓ ch¹y díi Linux b¹n cã thÓ cã lùa chän kh¸c lµ VMware for
Linux. Ch¬ng tr×nh nµy ch¹y mét b¶n copy cña Windows 3.1,95,98,NT4.0 hoÆc bÊt k× hÖ ®iÒu
hµnh nµo kh¸c trong Linux. S¶n phÈm hiÖn t¹i lµ b¶n beta, b¹n cã thÓ download vÒ dïng thö t¹i
®Þa chØ www.wmware.com. Tuy vËy b¹n cÇn cã cÊu h×nh tèi thiÓu ®Ó ch¹y lµ Pentium
64MbRam, VMware gîi ý lµ nªn dïng Pentium II 96MbRam ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ tèt nhÊt. NÕu
b¹n u thÝch Linux nhng kh«ng thÓ hoµn toµn rêi bá ®îc Windows th× VMware cung cÊp cho b¹n
mét sù lùa chän tiÖn lîi.
ThÕ cßn mét Website trªn Linux th× sao?
Internet ®· cung cÊp hÇu hÕt nh÷ng tÝnh n¨ng m¹nh mµ Linux cã ®îc ngµy nay. Do vËy kh«ng
cã g× qu¸ ng¹c nhiÖn khi thÊy cã hµng t¸ c«ng cô gióp ®ì b¹n qu¶n lÝ Website díi hÖ ®iÒu
hµnh.Vµ sù thËt lµ giê ®©y cã kh¸ nhiÒu ISP cã server ch¹y Linux.
NÕu b¹n muèn cã mét website ch¹y díi Linux c¸ch dÔ nhÊt lµ b¹n nªn t×m mét Web host cã hç trî
Linux server ch¼ng h¹n nh CI host(www.cihost.com) hay Web Server Pro
(www.webserverpro.com).
Víi c¸ch nµy b¹n kh«ng ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò khã kh¨n lµ duy tr× server cña b¹n 24h/ngµy vµ
tiÒn b¹c dµnh cho viÖc kÕt nèi.
Mét trong nh÷ng phÇn quan trong nhÊt bªn c¹nh hÖ ®iÒu hµnh dÜ nhiªn sÏ lµ Web Server. Mét
trong nh÷ng server ®îc dïng phæ biÕn réng r·i nhÊt hiÖn nay lµ Apache (www.apache.org). §iÒu
næi bËt lµ server nµy cã d søc ®Ó ch¹y nh÷ng website lín, vµ dÜ nhiªn nã còng ch¹y ®îc c¸c site c¸
nh©n. B¹n cã thÓ t×m thÊy chi tiÕt tÊt c¶ nh÷ng híng dÉn cµi ®Æt vµ thiÕt lËp cÊu h×nh hÖ
thèng b¹n cÇn trong Apache's documentation page (http://www.apache.org/docs ).
Khi b¹n thiÕt lËp Web server cña b¹n, mét ®iÒu lu ý lµ b¹n ph¶i ch¾c ch¾n r»ng hÖ thèng cña b¹n
cã thÓ kÕt nèi ®îc víi m¹ng cña b¹n. B¹n còng cÇn ph¶i x©y dùng mét "bøc têng löa" (firewall)
®Ó b¶o vÖ site cña b¹n khái sù truy cËp bÊt hîp ph¸p.
T×m kiÕm hç trî kÜ thuËt cho Linux ë ®©u?
C©u tr¶ lêi lµ b¹n cã thÓ t×m thÊy rÊt dÔ dµng, bao gåm c¶ miÔn phÝ lÉn ph¶i tr¶ tiÒn. NÕu b¹n
mua mét b¶n Linux th¬ng m¹i tõ mét nhµ ph©n phèi nh Red Hat hay Caldera b¹n sÏ cã quyÒn ®îc
hç trî cµi ®Æt th«ng qua email trong 30 hoÆc 90 ngµy(cho tõng b¶n) .
NÕu sau ®ã vÊn ®Ò ®Õn víi hÖ thèng cña b¹n th× sao ? Mµ b¹n kh«ng muèn më hÇu bao cña
m×nh ®Ó t×m kiÕm sù gióp ®ì. §èi víi t×nh huèng nh vËy c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt lµ b¹n nªn vµo
Linux Documentation Project (http://www.linuxdoc.org), t¹i ®ã cã lu gi÷ hµng t¸ c¸c file gióp ®ì víi
®ñ c¸c vÊn ®Ò cã thÓ xÈy ®Õn víi b¹n.
Nhng nÕu nh b¹n vÉn kh«ng gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò ? H·y cÇu cøu ®Õn nh÷ng nhãm tin vÒ
Linux mµ b¹n cã thÓ dÔ dµng t×m thÊy, thÝ dô nh: comp.os.linux.misc, comp.os.linux.setup,
comp.os.linux.questions, vµ alt.os.linux. T¹i ®©y nh÷ng Linux users sÏ thÊy ®îc c¸c b¶ng c©u tr¶
lêi dµnh cho nh÷ng ngêi míi dïng Linux. §Ó cã thÓ th¶o luËn trùc tiÕp víi nh÷ng ngêi dïng Linux
th× mét trong nh÷ng ®Þa chØ tèt nhÊt lµ Linux Online (http://www.linux.org/help/list.html) hoÆc
Slashdot(http//www.slashdot.org) hay Linuxberg (http://powerlinux.linuxberg.com ).
C«ng ty cña b¹n vÉn cha t×m ra c©u tr¶ lêi cho vÊn ®Ò, phiÒn phøc ®Õn víi b¹n råi. B¹n nªn chi
tiÒn ®Ó mêi mét chuyªn gia hç trî kÜ thuËt ®Õn gi¶i quyÕt. C¶ RedHat vµ Caldera ®Òu cã hç trî
kÜ thuËt 24/24. Nãi chung b¹n nªn ®Çu t mét kho¶n tiÒn vµo dÞch vô hç trî kÜ thuËt, t vÊn vµ
ph¸t triÓn, h·y coi ®Êy nh lµ chiÕn lîc ph¸t triÓn l©u dµi.
Cuèi cïng cho dï b¹n cã gÆp ph¶i trôc trÆc g× ®i n÷a, b¹n cã thÓ ch¾c ch¾n r»ng lu«n lu«n t×m
®îc ngêi gióp ®ì b¹n.
KÕt: Mong r»ng bµi viÕt trªn gióp b¹n lµm viÖc víi Linux hiÖu qu¶ h¬n. Mäi ý kiÕn trao ®æi xin
göi vÒ ®Þa chØ email: NguyenBH@Netnam.org.vn.

10 c©u hái vÒ LINUX

LINUX lµ g×?

VÒ ph¬ng diÖn kü thuËt, LINUX, gièng nh UNIX , cã c¸c chøc n¨ng cèt lâi (kernel-based), cã chÕ
®é b¶o vÖ ký øc toµn phÇn, lµ mét hÖ ®iÒu hµnh ®a nhiÖm do t¸c gi¶ Linus Torvals thuéc tr êng
§¹i Häc Helsinki viÕt ra vµo n¨m 1991, vµ ph¸t hµnh theo b¶n quyÒn GNU General Public
License.
Linux lµ mét H§H gän nhÑ, rÊt m¹nh, miÔn phÝ cã thÓ ch¹y trªn nhiÒu phÇn cøng, tõ c¸c m¸y PC,
Mac, cho ®Õn Amigas, Alpha ... Linux cßn lµ mét c«ng tr×nh tËp thÓ: hµng ngµn nhµ ph¸t triÓn
trªn kh¾p thÕ giíi ®· liªn tôc ®ãng gãp c¸c ®Æc tÝnh, c¸c c¸ch ch÷a lçi, ®Ó hoµn thiÖn nã.
Ngoµi viÖc lµ mét hÖ H§H miÔn phÝ, LINUX cßn lµ mét phÇn mÒm cã m· nguån më: cã nghÜa
lµ ch¼ng nh÷ng b¹n dïng c¸c ch¬ng tr×nh cã s½n ®Ó ch¹y trªn m¸y cña m×nh, b¹n cßn cã thÓ söa
ch÷a, ph¸t triÓn tõ bé m· nguån theo së thÝch cña b¹n.
Linux ®ang ë thêi kú ph¸t triÓn, theo c«ng ty Red Hat íc lîng, cã kho¶ng 7 triÖu ngêi dïng LINUX
trªn kh¾p thÕ giíi, vµ cã 750.000 server ®ang dïng LINUX. Xin b¹n ph¸t ©m lµ "lih-nucks".
LiÖu c¸i m¸y tÝnh cña t«i cã ch¹y ®îc LINUX kh«ng?
Cã lÏ ®Æc ®iÓm vît tréi h¬n hÕt cña LINUX chÝnh lµ nã ch¹y ®îc trªn hÇu hÕt lo¹i m¸y tÝnh c¬
b¶n.
M¸y desktop: Bao gåm c¸c phÇn cøng cña Intel vµ Intel t¬ng thÝch, c¸c chip PowerPC, Sun
Sparcs, DEC Alpha vµ nhiÒu lo¹i kh¸c. B¹n còng kh«ng cÇn thiÕt ph¶i cã ®êi m¸y hiÖn ®¹i nhÊt,
míi nhÊt, LINUX cã tÝnh m«dun cao, nÕu lo¹i bít c¸c thø "phô tïng", LINUX cã thÓ ch¹y trªn m¸y
386 vµ chØ cÇn 150 MB ®Üa trèng, 2MB RAM. Mét sè nhµ ph¸t triÓn cßn viÕt LINUX ch¹y tõ
mét ®Üa mÒm duy nhÊt !
M¸y laptop: Linux còng ho¹t ®éng tèt trªn nhiÒu laptop nh Apple PowerBooks, IBM ThinkPad,
Toshiba Tecras.
§iÒu kú diÖu lµ LINUX cã thÓ ch¹y c¶ trªn Intel vµ Mac, Ýt nhÊt lµ víi c¸c phÇn cøng c¬ b¶n ( bo
m¹ch chÝnh, bé vi xö lý, bé nhí) VÊn ®Ò cã thÓ lµm b¹n ®au khæ nhÊt ®ã chÝnh lµ c¸c thiÕt bÞ
ngo¹i vi.
LiÖu c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi cña t«i cã ho¹t ®éng ®îc víi LINUX kh«ng?
§îc vµ kh«ng ! C¸c thiÕt bÞ c¨n b¶n nh modem, m¸y in, network adapter ho¹t ®éng víi LINUX. Cã
thø lµm viÖc tèt, cã thø kh«ng tèt l¾m, vµ cã thø hoµn toµn kh«ng. Sau ®©y lµ c¸c nÐt chung:
C¸c card ISA cò: NhiÒu thø ho¹t ®éng rÊt tèt víi LINUX nh Sound BLaster 16, US Robotic
Sportster modem. Dïng ®îc c¸c mãn ®å cæ nµy chÝnh lµ mét u thÕ cña LINUX.
Card PCI: VÒ nguyªn t¾c LINUX dung n¹p card ISA tèt h¬n PCI, nhiÒu modem PCI lµ Windows
modem, nªn chóng kh«ng thÓ lµm viÖc víi LINUX. C¸c sound card PCI ®êi míi nh Turtle Beach
Montego vµ Sound Blaster Live kh«ng ho¹t ®éng ®îc víi LINUX. NhiÒu card Ethernet PCI lµ
SCSI th× l¹i ®îc LINUX hæ trî. V× thÕ b¹n nªn kiÓm tra tríc t¹i c¸c nhµ ph©n phèi danh s¸ch c¸c
thiÕt bÞ ®îc LINUX hæ trî.
C¾m lµ ch¹y: Qu¶ thËt nã lµm cho cuéc sèng víi Windows cña chóng ta t¬i ®Ñp h¬n. LINUX
còng lµm ®îc viÖc nµy, cã ®iÒu ®«i khi kh«ng mÊy su«ng sÎ. Tuú thiÕt bÞ, cã thÓ b¹n ch¼ng
gÆp chót r¾c rèi nµo, nhng còng cã khi b¹n còng ph¶i to¸t må h«i.
Ngo¹i vi cho Windows: Nh»m h¹ gi¸ thµnh, mét sè phÇn cøng ®îc thiÕt kÕ chØ dïng riªng cho
Windows mµ th«i, nh modem vµ printer - v× thÕ nã sÏ kh«ng lµm viÖc víi LINUX. Lý do lµ v×
c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi nµy ( vÝ dô nh 3Com/U.S. Robotics Winmodem vµ Lexmark Winwriter 200
printer céng sinh víi c¸c phÇn mÒm vµ CPU cña m¸y tÝnh ®Ó ho¹t ®éng.
USB: ®ang ph¸t triÓn m¹nh, nhng rñi thay LINUX cha ®¸p øng kÞp. Nhng Ýt nhÊt còng ®ang cã
mét nhµ ph¸t triÓn viÕt ch¬ng tr×nh cho LINUX dïng bus nµy.
Tãm l¹i, b¹n nªn hái c¸c nhµ ph©n phèi vÒ danh s¸ch c¸c thiÕt bÞ ®îc LINUX hæ trî.
Lµm thÕ nµo ®Ó t¶i xuèng ch¬ng tr×nh LINUX ?
Lêi khuyªn ®Çu tiªn dµnh cho b¹n: Chí nªn t¶i xuèng. H·y mua mét b¶n copy.
Víi gi¸ díi 50 USD b¹n cã trän bé - ®Üa CD-ROM kÌm víi c¸c quyÓn s¸ch kinh ®iÓn vÒ LINUX.
C¸c nhµ ph©n phèi LINUX cã tiÕng lµ Red Hat, Caldera, Debian. Mçi nhµ ph¸t hµnh ®Òu cã u,
khuyÕt ®iÓm riªng: Red Hat kh¸ phæ biÕn v× giao diÖn cµi ®Æt dÔ hiÓu, Debian th× cã ®ñ thø
®i kÌm víi LINUX dµnh cho b¹n, cßn thÕ m¹nh cña Caldera lµ hæ trî m¹ng
Lµm thÕ nµo thÓ cµi ®Æt LINUX ?
Cã hai ®iÒu b¹n nªn ghi nhí: LINUX yªu cÇu b¹n ph¶i biÕt ®Æc tÝnh cña c¸c phÇn cøng nhiÒu
h¬n lµ b¹n tuëng ®Êy, vµ thø hai LINUX kh«ng hæ trî ®ñ mäi thiÕt bÞ b¹n ®· cã.
V× thÕ nªn ghi ra giÊy:
 Nhµ s¶n xuÊt, model, giao diÖn cña æ CD-ROM
 Nhµ s¶n xuÊt, model còa SCSI adapter
 Lo¹i chuét b¹n ®ang dïng
 Nhµ s¶n xuÊt, model, dung lîng bé nhí cña card ®å ho¹
 Nhµ s¶n xuÊt, model, tèc ®é lµm t¬i cña mµn h×nh
 C¸c th«ng tin ®Ó nèi m¹ng ( ®Þa chØ IP, ®Þa chØ gateway, ®Þa chØ DNS, tªn domain,
lo¹i card m¹ng)
Cµi ®Æt tõ CD
Víi m¸y tÝnh cña b¹n cã thÓ khëi ®éng tõ¤ æ CD-ROM th× cµi ®Æt LINUX tõ ®Üa CD lµ c¸ch
dÔ nhÊt. ( Xem phÇn thñ thuËt cµi ®Æt LINUX)
Cµi ®Æt tõ DOS
NÕu m¸y tÝnh cña b¹n kh«ng thÓ khëi ®éng tõ æ CD th× b¹n ph¶i tù t¹o ra mét ®Üa mÒm khëi
®éng, trong cã driver ®iÒu khiÒn CD ROM.
Lµm thÕ nµo ®Ó truy cËp Internet víi LINUX?
Truy cËp Internet b»ng LINUX sÏ gian nan h¬n víi Windows. Thay v× chØ click theo c¸c tiÖn Ých
híng dÉn truy cËp Internet kiÓu Windows, LINUX ®ßi hái b¹n ph¶i hiÓu nhiÕu vÒ c¸c th«ng tin
truy cËp. Nhng may m¾n lµ b¹n còng cã c¸c ch¬ng tr×nh tiÖn Ých gióp søc.
Tríc tiªn ph¶i cµi ®Æt c¸c giao thøc, tiªn Ých vµ module ®Ó truy cËp khi cµi ®Æt LINUX. Sau
®ã b¹n x¸c lËp nèi kÕt nh PPP, ISP. Cã c¸c tiÖn Ých dïng giao diÖn ®å ho¹ gióp b¹n thùc hiÖn dÔ
dµng h¬n, gièng nh Dial-Up Network trong Windows, b¹n chØ nhËp ID login, password sè ®iÖn
tho¹i cña nhµ ISP, ®Þa chØ DNS ... Ch¬ng tr×nh sÏ lo c¸c viÖc cßn l¹i cho b¹n.

Th«ng thêng c¸c b¶n ph¸t hµnh cña LINUX cã chøa ®ñ c¸c tiÖn Ých ®Ó b¹n truy cËp Internet. B¹n
sÏ t×m thÊy c¸c giao thøc, Netscape Navigator, Lynx, ch¬ng tr×nh e-mail.
Cã thÓ nµo biÕn LINUX gièng Windows nhiÒu h¬n n÷a kh«ng?
Qu¶ thùc còng cã nhiÒu thø b¹n cã thÓ lµm ®Ó biÕn LINUX thµnh ra Windows - Ýt ra lµ theo
môc tiªu dÔ sö dông. Tríc nhÊt lµ dïng ch¬ng tr×nh X Windows ®Ó qu¶n lý desktop vµ cµi ®Æt
c¸c tiÖn Ých ®å ho¹ ®Ó lµm cho viÖc ®iÒu khiÓn LINUX ®îc dÔ dµng h¬n.
Tr×nh qu¶n lý desktop X Windows ®· xuÊt hiÖn c¸ch ®©y gÇn 15 n¨m. Nã cung cÊp phÇn c¬
b¶n cho c¸c giao diÖn ®å ho¹ cho ngêi dïng LINUX. C¬ b¶n cã nghÜa lµ b¹n cµi ®Æt mét
"serverX" ®Ó nã nhËn biÕt vµ hiÓn thÞ c¸c kk¶ n¨ng ®æ ho¹ mµ b¹n cã trªn hÖ thèng, cho nªn cã
nhiÒu ®iÓm lµm cho nã gièng Windows h¬n. Cã ®é h¬n mét chôc tiÖn Ých lo¹i nµy, nhng gÇn
®©y ch¬ng tr×nh K Desktop Environment (KDE) t¹o nªn mét bé dông cô ®å ho¹ cho UNIX vµ
LINUX. Víi c¸ch qu¶n lý file theo ®å ho¹ , c¸c menu dÓ x¸c lËp, dÔ cµi ®Æt c¸c tiÖn Ých KDE cã
thÓ trë thµnh mét tÝnh hiÖu tèt lµnh cho nh÷ng ai thÝch lµm viÖc víi c¸c giao diÖn ®å ho¹ trªn
mµn h×nh cña m×nh.

Mét phÇn mÒm miÔn phÝ vµ th©n thiÖn víi ngêi dïng
Mét sè ngêi kh«ng thÝch KDE v× mét yÕu tè triÕt lý: KDE dïng mét bé c«ng cô viÕt giao diÖn
®å ho¹ cã tÝnh th¬ng m¹i lµ Qt. Nh÷ng tÝn ®å qu¸ khÝch cña LINUX muèn viÕt c¸c phÇn mÒm
tõ mét m«i trêng riªng cho LINUX, miÔn phÝ. V× thÕ GNU Network Object Model Environment
(GNOME) ®· ra ®êi.
ViÖc chän lùa lo¹i phÇn mÒm nµo lµ cßn tuú thuéc møc ®é tin cËy cña b¹n. Nh ng ch¾c ch¾n c¸c
thø nµy sÏ t¹o cho b¹n mét LINUX tr«ng gièng nh ngêi b¹n cò Windows cña chóng ta, chØ cã ®iÒu
kh«ng cã logo cña Microsoft.
Lµm thÕ nµo ®Ó t«i cã thÓ ch¹y LINUX cïng víi Windows?
B¹n hoµn toµn cã thÓ dïng LINUX ®ång thêi chia sÎ m¸y tÝnh víi nh÷ng ai cßn ¸i mé Windows, v×
b¹n cã thÓ ch¹y hai H§H nµy trªn cïng mét m¸y tÝnh. B¹n ph¶i dïng kiÒu "khëi ®éng chän lùa",
ch¹y Windows hay LINUX ngay khi boot m¸y. ( ch¬ng tr×nh LILO kÌm theo Red Hat LINUX)
Cßn nÕu thØng tho¶ng míi ch¹y Windows, b¹n cã thÓ chän Wine. TiÖn Ých miÔn phÝ nµy cho
phÐp nhiÒu ch¬ng tr×nh øng dông Windows ch¹y díi LINUX. Trang chñ cña Wine cung cÊp c¸c
th«ng tin cÇn thiÕt vÒ c¸c øng dông nã cã hæ trî, b¹n cã thÓ tham kh¶o tríc khi quyÕt ®Þnh.
Ch¹y Windows trong LINUX
Cßn mét tuú chän kh¸c: WMware for LINUX cho phÐp ch¹y Windows 3.1, 95, 98, NT 4.0 trong
LINUX. B¹n cÇn Pentium víi tèi thiÓu 64 MB RAM (WMware ®Ò nghÞ Pentium II, 96MB
RAM).
§©y lµ gi¶i ph¸p lý tëng cho nh÷ng ai yªu thÝch LINUX nhng cha ®ñ can ®¶m ®Ó ®o¹n tuyÖt víi
Windows.
Lµm thÕ nµo ®Ó t«i cã thÓ ch¹y Web site cña t«i trªn LINUX?
Internet cung cÊp hÇu hÕt ®éng lùc cho LINUX cã ®îc ngµy h«m nay, cho nªn kh«ng cã g× ®¸ng
ng¹c nhiªn khi cã v« sè c«ng cô gióp c¸c b¹n so¹n vµ ch¹y mét Web site ch¹y trªn LINUX. Thùc tÕ
®ang cã rÊt nhiÒu ISP dïng LINUX ch¹y trªn server cña hä. NÕu b¹n ®Þnh thiÕt kÕ mét trang
Web ch¹y trªn LINUX, h·y t×m c¸c trang chñ cã server ch¹y LINUX nh CI Host vµ Web Serve Pro
Chän mét Web server
Mét viÖc quan träng kh¸c ngoµi H§H, ®ã lµ Web server. Thêng ch¬ng tr×nh Apache lµ phæ biÕn
nhÊt. §©y lµ mét ch¬ng tr×nh server rÊt m¹nh mµ c¸c c«ng ty vÒ Web sö dông ®Ó t¶i c¸c trang
Web.
Lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ nhËn ®îc c¸c hæ trî kü thuËt cña LINUX ?
Cã ®ñ lo¹i hæ trî vÒ LINUX, miÔn phÝ hoÆc mÊt tiÒn cho b¹n. NÕu b¹n mua mét b¶n ph¸t hµnh
th¬ng m¹i cña Red Hat hay Caldera, b¹n cã sù hæ trî qua e-mail tõ 30 ®Õn 90 ngµy.
Ngoµi ra b¹n cã v« sè th«ng tin miÔn phÝ lo¹i " lµm thÕ nµo ®Ó..." trªn LINUX Documentation
Project, tr¶ lêi cho mäi lo¹i th¾c m¾c cña b¹n vÒ LINUX. Ngoµi ra c¸c c«ng ty còng cã h×nh thøc
gi¶i ®¸p qua ®iÖn tho¹i cã tr¶ tiÒn. Yahoo cßn cung cÊp cho b¹n ®Þa chØ c¸c nhãm dïng LINUX
trªn toµn thÕ giíi s½n sµng hæ trî cho c¸c t©n binh nh b¹n.

Giíi thiÖu 1 sè lÞnh c¬ b¶n cña Linux

ë ®©y chóng t«i chØ xin liÖt kª c¸c lÖnh mµ mét Linuxer cÇn biÕt, mçi lÖnh cã rÊt nhiÒu option
khi c¸c b¹n cÇn t×m hiÓu s©u mét lÖnh nµo b¹n cã thÓ dïng lÖnh man :
man command
C¸c LÖnh VÒ Khëi T¹o
rlogin: dïng ®Ó ®iÒu khiÓn hoÆc thao t¸c lÖnh trªn mét m¸y kh¸c
exit : tho¸t khái hÖ thèng (Bourne-Shell)
logout: tho¸t khái hÖ thèng C-Shell
id : chØ danh cña ngêi sö dông
logname: tªn ngêi sö dông login
man : gióp ®ì
newgrp: chuyÓn ngêi sö dông sang mét nhãm míi
psswd: thay ®æi password cña ngêi sö dông
set : x¸c ®Þnh c¸c biÕn m«i trêng
tty : ®Æt c¸c th«ng sè terminal
uname: tªn cña hÖ thèng (host)
who : cho biÕt nh÷ng ai ®ang th©m nhËp hÖ thèng
LÖnh VÒ Tr×nh B¸o Mµn H×nh
echo: hiÓn thÞ dßng ký tù hay biÕn
setcolor: ®Æt mµu nÒn vµ ch÷ cña mµn h×nh
LÖnh VÒ Desktop
bc: tÝnh biÓu thøc sè häc
cal : m¸y tÝnh c¸ nh©n
date: hiÓn thÞ vµ ®Æt ngµy
mail: göi - nhËn th tÝn ®iÖn tö
mesg : cÊm/cho phÐp hiÓn thÞ th«ng b¸o trªn mµn h×nh (bëi write/ hello)
spell : kiÓm tra lçi chÝnh t¶
vi : so¹n th¶o v¨n b¶n
write/hello: cho phÐp göi dßng th«ng b¸o ®Õn nh÷ng ngêi sö dông trong hÖ thèng
LÖnh VÒ Th Môc
cd : ®æi th môc
cp : sao chÐp 2 th môc
mkdir: t¹o th môc
rm : lo¹i bá th môc
pwd: tr×nh bµy th môc hiÖn hµnh
LÖnh vÒ tËp tin
more: tr×nh bµy néi dung tËp tin
cp : sao chÐp mét hay nhiÒu tËp tin
find: t×m vÞ trÝ cña tËp tin
grep : t×m vÞ trÝ cña chuçi ký tù trong tËp tin
ls: tr×nh bµy tªn vµ thuéc tÝnh cña c¸c tËp tin trong th môc
mv : di chuyÓn/®æi tªn mét tËp tin
sort: s¾p thø tù néi dung tËp tin
wc : ®Õm sè tõ trong tËp tin
cat: hiÓn thÞ néi dung moat tËp tin
vi: so¹n th¶o hoÆc söa ®æi néi dung tËp tin
LÖnh vÒ qu¶n lý qu¸ tr×nh:
kill: hñy bá mét qu¸ tr×nh
ps : tr×nh bµy t×nh tr¹ng cña c¸c qu¸ tr×nh
sleep: ngng ho¹t ®éng mét thêi gian
C¸c LÖnh VÒ Ph©n QuyÒn
chgrp: chuyÓn chñ quyÒn tËp tin, th môc tõ mét nhãm sang mét nhãm kh¸c
chmod : thay ®æi quyÒn së h÷u cña tËp tin hay th môc
chown : thay ®æi ngêi së h÷u tËp tin hay th môc
LÖnh VÒ KiÓm So¸t In
cancel : ngng in
lp : in tµi liÖu ra m¸y in
Riªng cho RedHat
Theo t«i ®îc biÕt th× ë ViÖt Nam hiÖn nay HDH Linux phæ biÕn nhÊt lµ Redhat nªn ë ®©y
chóng xin tr×nh bµy thªm vÒ rpm
* §Ó install mét package:
rpm -ivh <filename.rpm>
* §Ó upgrade mét package:
rpm -Uvh <filename.rpm>
* §Ó uninstall mét package:
rpm -e <filename.rpm>
* §Ó biÕt mét package ®· ®îc install hay cha
rpm -q <filename.rpm>
filename ë ®©y cã thÕ lµ 1 file hoÆc nhiÒu file víi format rpm

CÇn biÕt khi cµi HÖ ®iÒu hµnh Linux

Bµi viÕt do b¹n NguyÔn §øc ThÞnh lµ 1 chuyªn viªn m¹ng thÝch nghiªn cøu vÒ HÖ ®iÒu hµnh
Linux gëi cho chóng t«i ®Ó bæ sung vµo biÕt viÕt trong chuyªn ®Ò tríc, nh»m khuyÕn khÝch c¸c
b¹n cµi ®Æt t×m hiÓu hÖ ®iÒu hµnh nÇy.
Bíc 1 : ChuÈn bÞ
NÕu b¹n install Redhat linux 5.1 b¹n cÇn:
Dung lîng ®Üa trèng:
20 MB cho /boot (kernel partition), 16 è 127 MB cho swap partition, 500 MB tïy theo sè users mµ
b¹n cã còng nh yªu cÇu cña b¹n
Tæng céng b¹n cÇn > 550 MB æ ®Üa cßn trèng.
§Üa CDROM Redhat:
H·y cè t×m phiªn b¶n 5.1 b¶n míi nhÊt vµo thêi ®iÒm t«i ®ang viÕt lµ 5.2. Tèt nhÊt lµ t×m ® îc
®Üa CDRom cµi ®Æt cã thÓ khëi ®éng ®îc.
NÕu b¹n muèn install Redhat trªn mét æ ®Üa cïng víi c¸c HDH kh¸c nh WinNT, Windows9X. H·y
chuÇn bÞ mét partition trèng kho¶ng 600 MB (B¹n cã thÓ dïng Partition Magic ®Ó t¹o)
B¹n setup BIOS ®Ó cã thÓ boot tõ CDROM. Sau ®ã khëi ®éng tõ CDROM vµ tiÕn hµnh cµi
®Æt.
Bíc 2 : Install
NÕu b¹n Install Linux lÇn ®Çu t«i khuyªn b¹n h·y chän install default cã nghÜa lµ kh«ng thªm hay
bít g×. Vµ ®õng chän Select individual parkages. H·y bÊm OK, Linux sÏ yªu cÇu b¹n s¸c nhËn l¹i 1
lÇn n÷a vµ qu¸ tr×nh Install sÏ ®îc ghi vµo file /tmp/install ®Ò b¹n cã thÓ kiÓm tra sau nµy.
TiÕp theo cöa sæ running sÏ hiÖn ra, kÕ tiÕp lµ install status víi giao diÖn nµy b¹n cã thÓ biÕt
HDH ®ang install tíi ®©u µ
Tíi ®©y h·y kiªn nhÉn chê sÏ cã hai t×nh huèng:
* NÕu thÊy xuÊt hiÖn c¸c th«ng b¸o lçi h·y Ên Enter ®Ó bá qua (lçi nµy ®a sè cã thÓ do dÜa
CDROM ghi cã lçi ho¨c do ®Çu ®äc cña b¹n kÐn ®Üa). NÕu kh«ng qua ®îc bíc nµy m¸y cña b¹n
sÏ bi treo, ®õng lo l¾ng h·y thö l¹i lÇn n÷a nÕu kh«ng ®îc h·y kiÓm tra l¹i dÜa CDROM. NÕu
may m¾n b¹n cã thÓ kÕt thóc bíc nµy.
* KÕ tiÕp qu¸ tr×nh install sÏ dïng tiÖn Ých mouse config ®Ó t×m cæng mouse, sau khi t×m dîc sÏ
chuyÓn qua bíc config mouse. H·y chän mouse trong danh s¸ch mouse list. Theo kinh nghiÖm cña
t«i nÕu b¹n muèn dïng hÕt c¸c chøc n¨ng cña mouse nh c¸c hÖ ®iÒu h¸nh Unix kh¸c, h·y kiÕm
mét First Mouse cña Logitech. NÕu m¸y b¹n dïng mouse chuÈn PS/2 h·y chän PS/2 nÕu kh«ng h·y
chän Microsoft Compatible.
Bíc 3 : X configuration
Bíc nµy sÏ gióp b¹n cÊu h×nh card mµn h×nh, mouse, monitor µ ®Ó b¹n cã thÓ ch¹y dîc X
windows (giao diÖn ®å häa cña hÇu hÕt c¸c hÖ ®iÒu Unix gäi lµ X windows hay X11) sau nµy.
Bíc nµy kh¸ quan träng v× nã sÏ install X server cho m¸y cña b¹n. NÕu b¹n may m¾n b¹n sÏ cã mét
card mµn h×nh ®îc support bëi linux, hiÖn nay t«i ®ang dïng mét card matrox Millennium II nã
ch¹y rÊt tèt trªn linux vµ mét sè c¹c m¹ng phå biÕn trªn thÞ trêng VN nh S3 µ(h·y kiÓm tra trong
Hardware compatible list). Kh«ng may nÕu b¹n ®ang dïng 1 graphic card chuÈn AGP v× vµo thêi
®iÓm t«i viÕt bµi nµy vµ víi HDH Redhat lunux 5.1, tÊt c¸c card AGP ®Òu cha ®îc support. NÕu
graphic card cña b¹n kh«ng thÓ ®îc tù ®éng detect h·y chän trong list c¸c graphic card sau ®ã
Enter.
TiÕp theo chóng ta sÏ cÊu h×nh monitor cña b¹n. H·y dïng phÝm mòi tªn lªn xuèng ®Ó chän model
monitor cña b¹n nÕu kh«ng cã trong list monitor h·y chän custom ®Ó vµo cöa sæ setup monitor.
H·y chän ®é ph©n gi¶i vµ tÇng sè quÐt t¬ng øng víi monitor cña b¹n thêng th× nÕu b¹n dïng
monitor 14" h·y chän tÇng sè quÐt vµ ®é ph©n gi¶i thÊp (stardard VGA 640X480 60Hz) sau khi
install chóng ta sÏ setup l¹i sau.
TiÕp theo HDH sÏ yªu cÇu b¹n nhËp Password h·y nhËp password vµ ghi nhí password nµy v× khi
khëi ®éng HDH sÏ yªu cÇu b¹n login, h·y login víi user name lµ root (trong HDH Unix root cã
nghi· lµ Administrator trong WinNT) password lµ password b¹n ®· nhËp khi install.
Bíc 4 : T¹o ®Üa boot
§Ó t¹o ®Üa boot b¹n cÇn mét ®Üa 1.44 MB Hight Density, bá ®Üa nµy vµo æ ®Üa mÒm råi
Enter. Víi ®Üa nµy b¹n cã thÓ dïng ®Ó khëi ®éng Linux.
Bíc 5: LiLo Installation
ë bíc nµy b¹n h·y chän Install ë Master boot Record ®Ó cã thÓ chän lùa boot víi hÖ ®iÒu hµnh
Dos, Windows9X,Window NT hoÆc Linux
PhÇn tiÕp theo LiLo Installation h·y bá trèng vµ Enter .
ë phÇn Bootable Partition b×nh thêng b¹n nªn chän Linux (default boot label)
H·y chän Win 95 Fat 32 nÕu b¹n muèn dïng LiLo ®Ó boot hoÆc chän Linux native nÕu b¹n muèn
dïng System commander ®Ó boot víi ®a hÖ ®iÒu hµnh. Sau khi chän h·y bÊm Enter x¸c nhËn vµ
HDH sÏ tù ®éng reboot.
Sau khi reboot xong HDH sÏ yªu cÇu b¹n login víi user name lµ root vµ password lµ password b¹n
®· nhËp, nÕu user name vµ password ®Òu ®óng mµn h×nh sÏ chuyÓn qua mét cña sæ míi mµ
Unix gäi lµ shell (gièng nh shell command cña dos b¹n ®· quen thuéc.)
Tõ shell command nµy nÕt b¹n muèt dïng giao diÖn ®å häa h·y dïng lÖnh startx ®Ó khëi ®éng X
server.
NÕu muèn thay ®æi cÊu h×nh cña X server (®é ph©n gi¶i, mouse,..) h·y dïng lÖnh setup (Víi
Linux 5.0 b¹n cã thÓ mount c¸c dos partition cßn l¹i cña m¸y b»ng lÖnh setup).

Lµm quen víi LINUX

NÕu b¹n ®ang ®i t×m mét hÖ ®iÒu hµnh ch¹y nhanh, tin cËy, kh«ng ®¾t tiÒn, cã thÓ cho nhiÒu
ngêi dïng cïng sö dông, cã kh¶ n¨ng lµm server cho m¹ng Internet, cã hæ trî cho c¸c giao diÖn b¾t
m¾t, th× hÖ ®iÒu hµnh ®ã chÝnh lµ LINUX.
Kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, mçi ngµy cã hµng ngµn ngêi dïng míi ®ang kh¸m ph¸ søc m¹nh cña hÖ
®iÒu hµnh cã bé m· nguån më, vµ cã nguån gèc tõ H§H UNIX nµy. Cã c¸i g× bÝ Èn bªn trong
LINUX ch¨ng?
Tríc hÕt ®ã lµ lêi ®ån ®¹i lµ LINUX lµ hÖ ®iÒu hµnh kh«ng bao giê bÞ crash ! Cã thÓ cã mét
chót cêng ®iÖu, nhng qu¶ thËt khã mµ cã thÓ lµm cho Linux bÞ va ch¹m vµ tª liÖt. §· cã chøng
minh nhiÒu hÖ thèng ch¹y Linux liªn tôc trong hµng n¨m trêi m¸ cha khi nµo ph¶i t¸i khëi ®éng l¹i.
Linux cã thÓ ch¹y trªn c¸c m¸y tÝnh thÕ hÖ cò, vèn kh«ng thÓ ch¹y Windows 95, 98, nã cßn ch¹y tèt
trtªn c¸c m¸y 486 ®ang vøt trong c¸c kho.
Vµ sau hÕt, nhiÒu ngêi ¸i mé Linux chØ v× mét lý do duy nhÊt: hä kh«ng muèn Bill Gate dïng c¸i
quan ®iÓm c¸ nh©n vÒ m¸y tÝnh cña «ng ta chi phèi cuéc sèng cña nh÷ng ngêi kh¸c.
Trªn ®©y lµ nh÷ng ®iÓm khiÕn Linux ( ph¸t ©m lµ Lih-nucks) ®ang ®îc nhiÒu ngêi ¸i mé. ThÕ
nhng viÖc cµi ®Æt hÖ ®iÒu hµnh Linux cã thÓ sÏ lµm b¹n ph¶i kinh h·i. Linux lµ mét H§H ®îc
tù do ph©n phèi, cho nªn cã nhiÒu c«ng ty t×m c¸ch ®a ra thÞ trêng b¶n "ph©n phèi" riªng cña hä.
TÊt c¶ ®Òu cã u vµ nhîc ®iÓm riªng, ngoµi ch¬ng tr×nh cèt lâi cña Linux, sù kh¸c biÖt lµ ë c¸c
phÇn mÒm ®Ýnh kÌm còng nh c¸ch thøc cµi ®Æt. C¸c nhµ ph©n phèi Linux phæ biÕn lµ Red Hat
Software, Caldera, Slackware, S.U.S.E. vµ Debian.
§iÒu may m¾n cho chóng ta lµ hiÖn giê cµi ®Æt Linux kh«ng cßn lµ chuyÖn ®¸ng sî nh c¸ch
®©y Ýt l©u. Chóng t«i sÏ gióp c¸c b¹n cµi ®Æt Red Hat Linus 5.2, v× nã cã c¸ch cµi ®Æt t¬ng
®èi ®¬n gi¶n vµ hiÖn ®ang ®îc dïng kh¸ phæ biÕn trong c«ng nghiÖp m¸y tÝnh. Chóng t«i gi¶
®Þnh lµ b¹n ®ang ch¹y Windows 95 hay 98.
PhÇn mÒm Linux
Cã nhiÒu c¸ch ®Ó cã ®îc ®îc b¶n copy cña Linux Red Hat. B¹n cã thÓ ®Æt mua trùc tiÕp, hoÆc
mua t¹i cöa hµng. B¹n cã thÓ t¶i xuèng miÔn phÝ tõ Internet, nhng ®©y lµ c¸ch mÊt nhiÒu thêi
gian. §IÒu quan träng h¬n lµ bé cµi ®Æt Linux kh«ng thÓ nhËn biÕt ®îc Fat 32, cho nÖn khi t¶i
xuèng c¸c file cÇn thiÕt, th× b¹n kh«ng cã chæ nµo cã thÓ chøa c¸c file nµy ®Ó Red Hat nhËn
diÖn chóng ®îc trong qu¸ tr×nh cµi ®Æt.
V× thÕ kinh tÕ nhÊt lµ mua b¶n copy cña Red Hat ( v× nã ®îc ph¸t hµnh miÔn phÝ) chõng 3,50
USD, trong khi b¶n gèc lµ 40 USD. ( Red Hat 5.2 GPL i386 - Linux System Labs).
T¹i TP Hå Chi Minh, b¹n cã thÓ t×m CD-ROM Linux Red Hat 5.2 t¹i sè 114 T«n ThÊt Tïng - Q.1
còng víi gi¸ 3USD. §©y lµ mét trong sè Ýt oi CD-ROM mµ b¹n cã thÓ "hiªn ngang" mua mµ kh«ng
sî vi ph¹m b¶n quyÒn.
ChuÈn bÞ cho Linux
Linux cÇn mét partition riªng cho nã, cho nªn b¹n cã thÓ cÇn mét tiÖn Ých h·ng thø ba ( Partition
Magic - Power Quest) ®Ó t¹o mét partition míi trªn æ ®Üa cøng cña b¹n mµ kh«ng lµm háng c¸c
d÷ liÖu ®· cã. B¹n sÏ cÇn tèi thiÓu 500 MB kh«ng gian trèng ( empty space) tríc khi cµi ®Æt
Linux. B¹n t¹o kho¶ng trèng nµy b»ng c¸ch dïng c«ng cô partition ®Ó thu hÑp mét partition cã
s½n, t¹o nªn mét kho¶ng kh«ng gian trèng tiÕp liÒn trªn æ ®Üa cøng. ( Kho¶ng trèng nµy cã thÓ
®· cã s½n tõ tríc, khi b¹n t¹o ra mét Extended Partition, hay lµ tõ mét phÉn ®Üa cøng hoµn toµn
cha ®îc lµm partition.) §õng lo ®Õn viÖc ph©n ho¹ch kh«ng gian trèng nµy, Red Hat sÏ lµm viÖc
nµy cho b¹n. Khi ®· cã kh«ng gian trèng, b¹n nªn tiÕp tôc c«ng viÖc.
ChuÈn bÞ t¹o ®Üa mÒm khëi ®éng
NÕu b¹n mua Red Hat Linux trùc tiÕp tõ Red Hat, th× nã cã kÌm theo ®Üa khëi ®éng. Cßn nÕu
b¹n mua b¶n copy tõ c«ng ty thø ba, b¹n ph¶i tù t¹o ®Üa khëi ®éng.
1. Trong Windows, ®a mét ®Üa mÒm vµo æ. BÊm ph¶i chuét vµo desktop ®Ó t¹o mét folder
Míi, ®¹t tªn bootdisk , më folder nµy.
2. §a CD Red Hat vµo æ CD. Më My Computer, click vµo æ CD, më folder cã tªn Dosutils,
Click file Rawrite, bÊm ph¶i chuét vµ kÐo nã vµo Bootdisk. Chän Copy here tõ menu xuÊt
hiÖn.
3. Dßng cöa sæ Dosutils. Më folder Images trong CD-ROM. Copy file Boot.img vµo folder
Bootdisk, giång nh ®· lµm víi Rawrite.
4. Chän Start, Run, gâ vµo Command trong hét tho¹i, click OK. Mét cöa sæ xuÊt hirÖn víi
dÇu nh¾c Dos " C:\Windows\Desktop" Gâ vµo cd bootdisk, nhÊn Enter.
 5. §Õn ®©y b¹n hoµn tÊt viÖc t¹o ®Üa mÒm khëi ®éng: gâ rawrite vµo dÊu nh¾c DOS.
NhËp vµo boot.img lµ tªn file b¹n muèn copy, nhÊn Enter. Gâ a:\ (tªn æ ®Üa mÒm), vµ
nhÊn Enter khi b¹n ®îc hái æ ®Ých.
C«ng viÖc dß t×m
Cµi ®Æt Linux kh«ng cßn lµ khèi lîng lín c¸c c«ng viÖc tñn mñn nh tríc ®©y, nhng còng kh«ng
ph¶i lµ c«ng viÖc su«ng sÎ nh víi c¸c H§H kh¸c, ®Æc biÖt lµ v× Linux kh«ng thÓ tù ®éng nhËn ra
c¸c phÇn cøng b¹n ®ang cã. B¹n sÏ ph¶i tr¶ lêi mét l« c¸c c©u hái trong qu¸ tr×nh cµi ®Æt, cho nªn
b¹n cÇn chuÈn bÞ c¸c c©u tr¶ lêi nµy tríc khi b¾t ®Çu cµi ®Æt. C¸ch hay nhÊt lµ b¹n vµo My
Computer, Properties, click Tab Device Manager. B¹n sÏ thÊy c©y th môc c¸c phÇn cøng b¹n ®ang
cã. B¹n ghi l¹i tªn, model c¸c card ®å ho¹, mµn h×nh, card m¹ng, card ©m thanh. Cã thÓ b¹n kh«ng
cÇn biÕt hÕt c¸c th«ng tin nµy v× Red Hat còng cã kh¶ n¨ng dã t×m, nhng nÕu sÏ gÆp trôc trÆc
nÕu thiÕu mét th«ng tin nµo ®ã.
Xin lu ý: Mét khi ®· b¾t ®Çu cµi ®Æt, b¹n kh«ng thÓ quay ngîc trë l¹i. Cho nªn nÕu ban kh«ng
biÕt mét th«ng tin vÒ phÇn cøng khi Red Hat hái, b¹n ph¶i bÊm Ctrl-Alt-Delete ®Ó khëi ®éng l¹i
Windows, t×m cho ra th«ng tin b¹n cÇn trong Device Manager hay trªn Web - råi b¾t ®Çu cµi
®Æt Red Hat l¹i tõ ®Çu.
B¾t ®Çu cµi ®Æt
Víi ®Üa mÒm
Ch¾c ch¾n lµ ®Üa mÒm khêi ®éng cã trong æ, CD-ROM Red Hat trong æ CD. T¸i khëi ®éng
m¸y. HÖ thèng sÏ t×m ®Üa mÒm khëi ®éng vµ khëi sù n¹p c¸c th«ng tin. Khi gÆp mét khung
chµo mõng (v¨n b¶n) nhÊn Enter. §Õn lóc nµy b¹n cã thÓ th gi¶n vµ chê ch¬ng tr×nh cµi ®Æt n¹p
ch¬ng tr×nh. NÕu b¹n thÊy nh÷ng dßng v¨n b¶n kú l¹ bay lîn, xin ®õng ng¹c nhiªn: ®ã lµ c¸ch
Linux khëi ®éng.
KÕ tiÕp sÏ lµ mét hép tho¹i chµo mõng. Bé cµi ®Æt Red Hat dïng mét giao diÖn ®å ho¹ ®iÒu
khiÓn tõ bµn phÝm. PhÝm Tab cho chän lùa c¸c môc trªn mµn h×nh, phÝm Space chän vµ huû
chän, Enter lµm s¸ng lªn c¸c nót. Cuèi mµn h×nh hiÖn thªm c¸c lÖnh ®iÒu khiÓn tõ bµn phÝm.
NhÊn Enter ®Ó tiÕp tôc.
Red Hat hái b¹n sö dông lo¹i ng«n ng÷ nµo, b¹n dïng bµn phÝm ®Ó chän.
Red Hat hái tiÕp ph¶i t×m gãi d÷ liÖu cµi ®Æt ë ®©u. Chän "Local CD-ROM" . Red Hat kiÓm
tra l¹i cã ®óng lµ ®Üa CD- ROM ®ã kh«ng, råi sang bíc kÕ tiÕp.
C¸c c©u hái tiÕp theo:
 Khi hái b¹n lµ upgrading hay installing b¹n chän Install
 Khi hái b¹n lµ "what type of installation to perform", b¹n chän Custom
 Khi hái b¹n cã SCSI adapters kh«ng, tr¶ lêi theo ®óng hÖ thèng b¹n ®ang cã.

Sö dông Disk Druid

Bíc kÕ tiÕp Red Hat th«ng b¸o sÏ cµi ®Æt c¸c file hÖ thèng. Khi ®îc hái b¹n chän tiÖn Ých nµo
®Ó qu¶n lý ®Üa, chän Disk Druid.
B¹n sÏ ph¶i t¹o hai partition bªn trong kho¶ng trèng ®· chuÈn bÞ lóc tríc. Partition thø nhÊt lµ
partition gèc, chøc c¸c file, partition thø hai lµ lµ swap partiton, t¹o bé nhí ¶o hæ trî cho bé nhí vËt
lý RAM. ( Trong khi Windows sö dông c¸c file swap kÝch thíc lín th× Linux dïng partition swap
riªng biÖt.
Disk Druid ®¶m tr¸ch hÇu hÕt c«ng viÖc cho b¹n. §Ó t¹o c¸c partition trong kh«ng gian ®Üa
trèng, b¹n thùc hiÖn nh sau:
 NhÊn F1 ®Ó thªm mét partition. NhËp dÇu slash tíi (/) nh lµ ký hiÖu cña Mount Point (tªn
partition hiÖu lùc khi cµi dÆt vµ ch¹y Red Hat Linux. Chän Linux Native cho type, nhËp 1
cho Size, ®¸nh dÊu kiÓm vµo Growable?. Chän OK. Partition míi nµy sÏ më réng ra chiÕm
®Çy kho¶ng trèng ®Üa ( Disk Druid sÏ hiÓn thÞ ®iÒu nµy.)
  NhÊn F1 lÇn n÷a ®Ó thªm mét partition. Kh«ng nhËp g× trong Mount Point, chän Linux
Swap cho Style, nhËp 128 cho size ( hay Ýt h¬n nÕu b¹n thiÕu ®Üa trèng), kh«ng kiÓm
Growable?, chän OK.
Disk Druid giê ®©y hiÓn thÞ hai partition b¹n võa t¹o ra: mét root partition lín vµ mét swap
partition nhá h¬n. Chän OK vµ tr¶ lêi Yes khi Red Hat hái cã lu c¸c thay ®æi partition nµy
kh«ng. Nªn chän " Check for bad blocks" trong khi format. TiÕp theo format root partition ( ký
hiÖu (/)) vµ còng chän " Check for bad blocks".
Cµi ®Æt tõ CD-ROM
Khëi ®éng b»ng DOS ( tõ ®Üa mÒm hay cøng) - cµi driver ®iÒu khiÓn CD-ROM ®Ó cµi ®Æt
Linux trùc tiÕp tõ CD-ROM. Gi¶ sö CD-ROM cña b¹n lµ d:
Sau khi khëi ®éng xong chuyÓn dÊu nh¾c sang æ CD ROM
C:\ > d:
d:\ > dosutils
d:\ > dosutils>autoboot.bat
B¹n lÇn lît
 Chän ng«n ng÷ hiÓn thÞ
 Chän ng«n ng÷ cho bµn phÝm
 Hæ trî PCMCIA
 Chän nguån cµi ®Æt: B¹n chän Local CD-ROM
 Cµi míi hay n©ng cÊp: Chän Install
 Cµi driver SCSI: Yes, nÕu b¹n cã card SCSI, chän trong b¶ng liÖt kª
 T¹o Partition cho Red Hat Linux: chän Disk Druid
 Chän lùa thµnh phÇn cµi ®Æt: chän nhãm hay chän riªng lÎ
 CÊu h×nh cña Mouse
 Chän mói giê
 Chän ch¬ng tr×nh khi khëi ®éng
 Cµi m¸y in
 X¸c lËp "Root Password": dïng ®Ò login vµo hÖ thèng - Root ®îc xem lµ ngêi qu¶n lý hÖ
thèng (superuser) - sau ®ã cã thÓ x¸c lËp account cho tõng ngêi dïng kh¸c nhau
 Cµi ®Æt LILO: LILO lµ file hÖ thèng ®Ò chän H§H khëi ®éng, cã thÓ ®Æt vµo
-Master Boot Record
-Sector ®Çu tiªn cña partition root:
Chän Master Boot Record. Cã thÓ b¹n cha s½n sµng ®Ó chän Linux lµ hÖ ®iÒu hµnh
chÝnh cho nªn chän Windows khëi ®éng mÆc ®Þnh b»ng c¸ch trong List of bootable
partitions chän partition "dos", nhÊn F2. NhÊn OK
Chän Master Boot Record. Cã thÓ b¹n cha s½n sµng ®Ó chän Linux lµ hÖ ®iÒu hµnh chÝnh cho
nªn chän Windows khëi ®éng mÆc ®Þnh b»ng c¸ch trong List of bootable partitions chän partition
"dos", nhÊn F2. NhÊn OK
§Õn ®©y Red Hat hiÓn thÞ lêi chóc mõng b¹n ®· cµi ®Æt Linux thµnh c«ng. LÊy ®Üa mÒm ra,
nhÊn Enter, m¸y tÝnh sÏ khëi ®éng trë l¹i.
§Õn thêi ®iÓm nµy b¹n cã thÓ thë phµo nhÑ nhám, v× xem nh b¹n ®· vît qua c«ng ®o¹n gian nan
nhÊt.
Khai th¸c trän gãi
Ngoµi hÖ ®iÒu hµnh thuÇn tuý, ®Üa cµi ®Æt Red Hat Linux cßn chøa nhiÒu thø kh¸c. Mét th
viÖn khæng lå chøa Gimp, mét tiÖn Ých xö lý ¶nh cã thÓ so s¸nh víi Photoshop, Apache mét
server cho Internet v.v...
§©y lµ giai ®o¹n b¹n chän lùa c¸c øng dông ®Ó cµi ®Æt. Bé cµi ®Æt cã chän tríc cho chóng ta
mét sè phÇn mÒm trän gãi, nh c¸c øng dông Internet ( e-mail client, tr×nh duyÖt Web, Telnet FTP)
Theo mÆc ®Þnh tiÖn Ých in Ên Printer Support vµ " DOS/Windows connectivity" kh«ng ®îc
chän cµi ®Æt - vµ cã thÓ lµ thø b¹n thÝch ch¨ng?
Cßn nÕu b¹n thùc sù kÐn chän tõng ch¬ng tr×nh th× nªn nhÊp vµo " Select individual packages",
víi ®iÓu kiÖn b¹n ph¶i cã ®ñ th× giê ®Ó nghiÒn ngÉm hµng t¸ "bÝ kÝp". Vµ khi c¸c bé ch¬ng
tr×nh øng dông ®îc chän lùa xong, Red Hat sÏ th«ng b¸o t¹o ra mét nhËt ký cµi ®Æt ( installation
log). Chän OK, vµ b¹n cã thÓ h©n hoan nh×n c¸c ch¬ng tr×nh øng dông nµy ®îc chÐp vµo ®Üa
cøng.
Khi m¸y tÝnh khëi ®éng trë l¹i. B¹n sÏ thÊy dßng nh¾c cña LILO: Nã chê b¹n. NÕu kh«ng lµm g×
c¶, nã sÏ khëi ®éng Windows. NÕu muèn boot Linux, b¹n gâ vµo Linux, nhÊn Enter
B¹n sÏ nh×n thÊy c¸c dßng sau:
Red Hat Linux Release J.2 ( Apollo)
Kernel 2.0.36 on an i586
Localhost.login:
NhËp Root, nhÊn Enter - Linux yªu cÇu password- nhËp password, Enter
Chóc mõng b¹n ®· trë thµnh mét "tÝn ®å" cña LINUX.
Nhng vÉn kh«ng cã g× ngoµi dÊu nh¾c chê lÖnh
[root@localhost/root] #...
V©ng, ®óng nh b¹n nghÜ, mäi viÖc chØ míi b¾t ®Çu: c¸c dßng lÖnh bÝ hiÓm ®ang chê chóng
ta...
http://pcworld.com/heres_how/article/0,1400,

ChuÈn bÞ cµi ®Æt

Cµi tõ CDRom:
§©y lµ c¸ch cµi ®Æt nhanh nhÊt vµ ®¬n gi¶n nhÊt khi m¸y b¹n cã æ ®Üa CDRom.
B¹n khëi ®éng b»ng ®Üa mÒm Dos cã s¼n c¸c driver ®iÒu khiÓn æ CDRom (®¬ng nhiªn lµ ph¶i
cã c¸c dßng lÞnh n¹p driver trong Autoexec.bat vµ Config.sys). Sau ®ã ®a ®Üa CD Linux 5.1 vµo
råi tiÕn hµnh cµi ®Æt theo ph¬ng thøc gäi lµ Autoboot.
Cµi tõ æ cøng:
ChÐp bé cµi ®Æt (toµn bé th môc RedHat trªn ®Üa CD gèc) lªn 1 partition trªn æ cøng (td:
partition Dos) råi cµi hÖ ®iÒu hµnh nÇy vµo 1 partition kh¸c dµnh riªng cho nã.
Trong trêng hîp cµi tõ ®Üa cøng, b¹n cÇn t¹o ®Üa mÒm gäi lµ Supplemental Diskette nh sau:
* B¹n khëi ®éng Dos, ®a ®Üa CD Linux vµo æ CD vµ ®a ®Üa mÒm 1.44Mb ®· format s½n vµo
æ ®Üa mÒm.
* ChuyÓn ®Õn æ CDRom, td: C:\>d:
* ChuyÓn ®Õn th môc DosUtils, td: D:\>cd\dosutils
* Ch¹y lÞnh Rawrite, td: D:\dosutils>rawrite
* Rawrite sÏ hái b¹n tªn file cÇn thiÕt ®Ó t¹o ®Üa mÒm, gá ®Þa chØ vµ tªn file vµo chæ con nh¸y,
td:
Enter disk image source file name: ..\images\supp.img
Chó ý: C¸c file ®Ó t¹o ®Üa mÒm ®îc chøa trong th môc Image cña ®Üa CD Linux
* Gá tªn æ ®Üa mÒm lµm viÖc.
Enter target diskette drive: a:
* NÕu b¹n muèn lµm tiÕp ®Üa kh¸c th× tiÕn hµnh l¹i nh trªn.
Partition:
§Ó cµi ®Æt vµ ch¹y hÖ ®iÒu hµnh Red Hat Linux b¹n ph¶i cã tèi thiÓu 1 (hay nhiÒu) partition
dµnh riªng cho hÖ ®iÒu hµnh nÇy gäi lµ Linux native. Vµ 1 partition ®¨c biÖt gäi lµ Linux swap.
B¹n kh«ng thÓ cµi ®Æt hÖ ®iÒu hµnh nÇy lªn partition Dos hay Windows.
Chó ý: Trong qu¸ tr×nh cµi ®Æt Linux, b¹n sÏ ®îc cung cÊp ch¬ng tr×nh ®Ó t¹o, xãa, thay ®æi
partition cho Linux.
Swap partition dïng ®Ó t¹o bé nhí ¶o (virtual memory). KÝch thíc tèi thiÓu cña swap partition nªn
chän t¬ng ®¬ng víi bé nhí vËt lý (RAM), kÝch thíc tèi ®a lµ 127 MB. B¹n cã thÓ t¹o nhiÒu swap
partition nÕu cÇn thiÕt (m¸y Server lín).
Root partition (/). Chøa c¸c file hÖ thèng cÇn thiÕt cho viÖc khëi ®éng (boot) vµ c¸c file cÊu
h×nh. Partition cã kÝch thíc tõ 50 MB ®Õn 100 MB.
/usr partition dïng chøa phÇn mÒm Red Hat Linux sÏ ®îc cµi ®Æt. Tïy theo c¸c thµnh phÇn
(packages) cÇn cµi ®Æt mµ chän kÝch thíc tõ 300 MB ®Õn 700 MB.
/tmp partition dïng lu trö c¸c file t¹m thêi do c¸c ch¬ng tr×nh khi ch¹y t¹o ra. Partition nÇy nªn cã
dung lîng lín ®èi víi c¸c m¸y Server (network server) hay hÖ thèng cã nhiÒu ngêi sö dông
(multiuser systems). Cã thÓ kh«ng cÇn trªn m¸y c¸ nh©n (single-user workstations).
Tµi liÖu híng dÉn:
Tríc khi cµi ®Æt, nÕu c¸c b¹n rµnh tiÕng Anh th× cã thÓ tham kh¶o c¸c tµi liÖu híng dÉn (tr×nh
bµy theo d¹ng HTM) chøa trong th môc DOC trªn ®Üa CD gèc.
Cµi ®Æt tõ CDROM:
Khëi ®éng:
B¹n khëi ®éng b»ng Dos (tõ ®Üa mÒm hay ®Üa cøng ®Òu ®îc) vµ cµi ®Æt driver ®iÒu khiÓn
CDRom ®Ó cµi Linux trùc tiÕp tõ ®Üa CD cho nhanh. §Üa cøng cã thÓ kh«ng cÇn fdisk vµ
format tríc.
Sau khi khëi ®éng xong chuyÓn con nh¸y sang æ CDRom, vµo th môc Dosutils råi ch¹y file
Autoboot.bat. ThÝ dô:
C:\>d:
D:\>dosutils
D:\dosutils>autoboot.bat
Chän ng«n ng÷ hiÓn thÞ:

Trong hép tho¹i chän ng«n ng÷ (Choose a Language), b¹n dïng phÝm mòt tªn ®Ó di chuyÓn vÖt
s¸ng, bÊm phÝm Tab ®Ó di chuyÓn giöa c¸c môc vµ nót bÊm. Sau khi chän xong bÊm Enter.
Chän ng«n ng÷ cho bµn phÝm:
Sau khi chän lùa, bÊm Enter.
Chó ý: Sau nÇy nÕu b¹n muèn thay ®æi ng«n ng÷ bµn phÝm, b¹n cÇn dïng lÞnh
/usr/sbin/kbdconfig.
Hæ trî PCMCIA:
NÕu b¹n cã thiÕt bÞ PCMCIA, b¹n ph¶i tr¶ lêi YES vµ cã thÓ ®îc yªu cÇu ®a ®Üa driver vµo ®Ó
cµi ®Æt bæ sung.
Chän nguån cµi ®Æt:

Trong thÝ dô nÇy, ta chän Local CDRom ®Ó cµi Linux trùc tiÕp tõ ®Üa CD.
NÕu æ CDRom cña b¹n theo chuÈn IDE, Ch¬ng tr×nh sÏ nhËn diÖn ®îc æ ®Üa vµ tiÕp tôc cµi
®Æt.
NÕu æ ®Üa CDRom thuéc c¸c chuÈn kh¸c th× ch¬ng tr×nh sÏ kh«ng tù nhËn diÖn ®îc vµ ®ßi hái
c¸c b¹n ph¶i tù chØ ®Þnh trong c¸c hép tho¹i tiÕp theo.
NÕu æ CDRom cña b¹n theo chuÈn IDE nhng ch¬ng tr×nh kh«ng nhËn diÖn ®îc. B¹n ph¶i khëi
®éng l¹i ch¬ng tr×nh cµi ®Æt råi ®¸nh lÞnh:
linux hdX=cdrom.
Thay thÕ X b»ng 1 trong c¸c ký tù díi ®©y:
a -- NÕu æ CDRom g¾n vµo ®êng IDE thø 1 vµ ®îc set lµ master.
b -- NÕu æ CDRom g¾n vµo ®êng IDE thø 1 vµ ®îc set lµ slave.
c -- NÕu æ CDRom g¾n vµo ®êng IDE thø 2 vµ ®îc set lµ master.
d -- NÕu æ CDRom g¾n vµo ®êng IDE thø 2 vµ ®îc set lµ slave.
Cµi míi hay n©ng cÊp:
B¹n chän Install khi cµi míi hay chän Upgrade ®Ó n©ng cÊp khi trªn m¸y b¹n ®· cã Linux 2.0 hay
míi h¬n.

Cµi driver SCSI:

B¹n chän Yes khi b¹n cã Card SCSI, Hép tho¹i liÖt kª danh s¸ch driver sÏ xuÊt hiÖn cho b¹n chän
lùa. Ch¬ng tr×nh cµi ®Æt cã kh¶ n¨ng tù nhËn diÖn ®îc ®a sè c¸c card SCSI hiÖn cã trªn thÞ tr-
êng.
T¹o Partition cho Red Hat Linux:
Ch¬ng tr×nh cµi ®Æt cung cÊp cho b¹n 2 tiÖn Ých ®Ó chia ®Üa lµ:

Disk Druid:
Cßn gäi lµ tiÖn Ých qu¶n lý ®Üa Red Hat Linux install-time. B¹n cã thÓ t¹o, xãa partition tïy
theo nhu cÇu vµ cã thÓ cho hiÖu lùc (mount) hay v« hiÖu hãa (unmount) tõng partition.
* ý nghÜa c¸c cét trong phÇn Current Disk Partitions:
Mount Point: Tªn sö dông cña partition sÏ hiÖu lùc (mount) khi cµi ®Æt vµ ch¹y Red Hat Linux.
Device: Tªn hÖ thèng cña partition.
Requested: KÝch thíc tèi thiÓu yªu cÇu cho partition.
Actual: KÝch thíc hiÖn hµnh cña partition.
Type: KiÓu qu¶n lý cña partition.
* ý nghÜa c¸c cét trong phÇn Drive Summaries:
Drive: Tªn æ ®Üa cøng.
Geom [C/H/S]: Th«ng sè cña ®Üa cøng (sè lîng cylinders, heads, vµ sectors).
Total: Dung lîng æ cøng.
Used: Dung l¬ng ®· sö dông.
Free: Dung l¬ng cha sö dông.
Bar Graph: §å thÞ biÓu diÓn tØ lÖ dung lîng sö dông/tæng dung lîng.
T¹o partition (nót Add):

Mount Point: Di chuyÓn vÖt s¸ng ®Õn môc nÇy råi gá tªn sö dông cña partition. ThÝ dô: root
partition (/), Usr partition (/usr).
Size (Megs): ChØ ®Þnh dung lîng cña partition (megabytes). Chó ý: Dïng phÝm [Backspace] ®Ó
xãa vµ gá sè míi.
Growable?: ChØ ®Þnh u tiªn cho dung lîng cña partition nÇy khi chia ®Üa. NhÊn phÝm [Space]
®¸nh dÊu hay bá dÊu chän. NÕu chän môc nÇy: Khi dung lîng tù do trªn æ cøng thiÕu, dung lîng
partition u tiªn sÏ ®îc giö nguyªn vµ c¸c partition kh¸c sÏ bÞ thu nhá l¹i. Khi dung lîng tù do trªn æ
cøng d, partition u tiªn sÏ chiÕm hÕt phÇn d nÇy.
Type: ChØ ®Þnh kiÓu qu¶n lý partition.
Allowable Drives: ChØ ®Þnh æ ®Üa sÏ t¹o partition míi (nÕu cã nhiÒu æ ®Üa).
Ok: TiÕn hµnh t¹o partition.
Cancel: Hñy bá viÖc t¹o míi.
Chó ý: Trong trêng hîp kh«ng thÓ t¹o ®îc partition míi, ch¬ng tr×nh sÏ cho hiÓn thÞ th«ng b¸o lçi.
B¹n ph¶i xãa partition nÇy ®i råi t¹o l¹i.

Xãa partition (nót Delete):

§Ó xãa partition, b¹n chuyÓn vÖt chän ®Õn partition trong phÇn Current Disk Partitions råi chän
nót Delete. BÊm nót [Space]. B¹n sÏ ®îc yªu cÇu x¸c nhËn l¹i.
Thay ®æi partition (nót Edit):
§Ó thay ®æi partition , b¹n chuyÓn vÖt chän ®Õn partition trong phÇn Current Disk Partitions råi
chän nót Edit. B¹n sÏ ®îc ®a vµo hép tho¹i Edit New partition gièng nh khi t¹o míi.
Chó ý: §èi víi partition ®· cã, b¹n chØ thay ®æi ®îc tªn sö dông (mount point) cña partition. NÕu
b¹n muèn thay ®æi c¸c chi tiÕt kh¸c, b¹n ph¶i xãa partition cò vµ t¹o l¹i partition míi.
KÕt nèi víi æ ®Üa m¹ng (Add NFS):

§Ó kÕt nèi víi c¸c æ ®Üa cña m¸y Server, b¹n bÊm nót F2 (Add NFS).Trong hép tho¹i Edit
Network Mount Point b¹n cÇn nhËp tªn NFS server, ®êng dÉn cña æ ®Üa m¹ng (NFS Path) vµ tªn
sö dông trªn m¸y b¹n (mount point).
Hoµn tÊt:
Sau khi hoµn tÊt viÖc chia ®Üa vµ ®Æt tªn cho c¸c partition (chØ nh÷ng partition ®· ®Æt tªn míi
sö dông ®îc), b¹n chän nót OK råi bÊm phÝm Space ®Ó trê vÒ mµn h×nh cµi ®Æt.
Chó ý: §Ó cµi Linux b¹n ph¶i cã tèi thiÓu 1 Partition Linux native ®îc ®Æt tªn / (root) vµ 1
partition Linux swap (kh«ng cÇn ®Æt tªn).

Fdisk:
TiÖn Ých nÇy linh ®éng h¬n Disk Druid nhng phøc t¹p vµ ®ßi hái b¹n ph¶i cã kinh nghiÖm khi sö
dông.
Trong hép tho¹i Partition Disks, b¹n chän æ ®Üa (nÕu cã nhiÒu æ ®Üa) råi chän nót Edit ®Ó cÊu
h×nh (ch¹y Fdisk) vµ chän nót Done khi hoµn tÊt.

Vµi ®iÒu cÇn biÕt vÒ Fdisk:

BÊm phÝm M ®Ó xem th«ng tin trî gióp.
BÊm phÝm P ®Ó xem danh s¸ch partition hiÖn hµnh.
BÊm nót N ®Ó t¹o partition.
BÊm nót W ®Ó save vµ tho¸t.
BÊm nót Q ®Ó tho¸t mµ kh«ng save.
Chän æ Swap:
Ch¬ng tr×nh cµi ®Æt yªu cÇu b¹n chØ ®Þnh æ ®Üa Swap ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh cµi Linux.
B¹n dïng phÝm Space ®Ó ®¸nh dÊu chän partition Swap. NÕu b¹n muèn kiÓm tra bÒ mÆt ®Üa
th× chän thªm môc Check for bad blocks during format (tèc ®é cµi ®Æt sÏ chËm bít).

Chó ý: Ch¬ng tr×nh sÏ ngõng cµi ®Æt nÕu kh«ng t×m thÊy partition swap.
Format partition:
B¹n dïng phÝm Space ®Ó ®¸nh dÊu c¸c partition cÇn ph¶i format (nÕu b¹n n©ng cÊp th× kh«ng
cÇn ph¶i format c¸c partition cò).
NÕu b¹n muèn kiÓm tra bÒ mÆt ®Üa th× chän thªm môc Check for bad blocks during format
(tèc ®é cµi ®Æt sÏ chËm bít).
Chän lùa c¸c thµnh phÇn cµi ®Æt:
Chän nhãm:
Hép tho¹i Components to Install cho phÐp b¹n lùa chän c¸c nhãm ch¬ng tr×nh cÇn cµi ®Æt. B¹n
dïng phÝm Space ®Ó chän hay bá chän.

§Ó chän tõng ch¬ng tr×nh trong nhãm, b¹n ®¸nh dÊu chän môc Select individual packages.
Chän riªng lÏ:
B¹n chän nhãm ch¬ng tr×nh trong hép tho¹i Select Group, bÊm OK.

§¸nh dÊu chän tõng ch¬ng tr×nh riªng lÏ trong nhãm ë hép tho¹i Select Packages råi bÊm OK.
B¹n cã thÓ xem m« t¶ tÝnh n¨ng cña tõng ch¬ng tr×nh b»ng c¸ch chän ch¬ng tr×nh råi bÊm phÝm
F1.
Chó ý: Cã mét sè ch¬ng tr×nh khi ch¹y cÇn ph¶i liªn kÕt víi c¸c ch¬ng tr×nh kh¸c, khi b¹n chän
nh÷ng ch¬ng tr×nh nÇy sÏ cã 1 hép tho¹i nh¾c nhë b¹n cµi thªm c¸c ch¬ng tr×nh liªn kÕt.

CÊu h×nh Mouse:

Ch¬ng tr×nh sÏ tù ®éng dß t×m ra mouse trªn ®a sè m¸y. Trong trêng hîp kh«ng dß t×m ra, b¹n sÏ
ph¶i tù khai b¸o trong c¸c hép tho¹i kÕ tiÕp.
NÕu muèn thay ®æi cÊu h×nh mouse sau khi cµi ®Æt, b¹n dïng lÞnh /usr/sbin/mouseconfig.
Chän mói giê:
B¹n cã thÓ chän mói giê Asia/Sai Gon trong hép tho¹i Configure Timezone.

Chän c¸c ch¬ng tr×nh khi khëi ®éng:

Hép tho¹i Services cho phÐp b¹n chän c¸c driver dÞch vô sÏ tù ®éng ch¹y mçi khi khëi ®éng Linux.
B¹n chän dÞch vô råi bÊm phÝm F1 ®Ó xem m« t¶ vÒ tÝnh n¨ng cña dÞch vô.
Sau khi cµi ®Æt b¹n cã thÓ thay ®æi c¸c chän lùa nÇy khi dïng lÞnh /usr/sbin/ntsysv hay
/sbin/chkconfig.
Cµi m¸y in:
KiÓu kÕt nèi:

Local: M¸y in kÕt nèi trùc tiÕp víi m¸y tÝnh.

Remote lpd/LAN Manager: M¸y in dïng chung trong m¹ng.
§Æt tªn:

Name of queue: Tªn sö dông cña m¸y in.

Spool directory: tªn th môc lµm viÖc dµnh cho m¸y in.
Chän cæng:

ChØ ®Þnh cæng kÕt nèi víi m¸y in (/dev/lp0 = LPT1, /dev/lp1= LPT2).

Chó ý: NÕu cµi m¸y in m¹ng, b¹n ph¶i khai b¸o trong c¸c hép tho¹i riªng.
Chän lo¹i m¸y in:
B¹n chän lo¹i m¸y in trong hép tho¹i liÖt kª danh s¸ch (configure Printer).Cuèi cïng lµ hép tho¹i chän
khæ giÊy vµ ®é ph©n gi¶i cho m¸y in.

§Æt Root Password:

Ch¬ng tr×nh cµi ®Æt ®ßi hái b¹n thiÕt lËp Root Password (tèi thiÓu ph¶i dµi 6 ký tù), Password
nÇy ®îc dïng ®Ó Login vµo hÖ thèng lÇn ®Çu tiªn.

Chó ý: Ngêi sö dông Root ®îc coi nh lµ ngêi qu¶n lý hÖ thèng (Superuser) do ®ã sau khi ch¹y
Linux lÇn ®Çu tiªn, b¹n cã thÓ x¸c lËp c¸c account ngêi sö dông kh¸c ®Ó Login trong c¸c lÇn sau
(®Ó b¶o mËt cho Root password).
T¹o ®Üa mÒm khëi ®éng:
Trong hép tho¹i Bootdisk b¹n cã thÓ chØ ®Þnh cho ch¬ng tr×nh cµi ®Æt t¹o®Üa mÒm khëi ®éng.
Cµi ®Æt LILO (LInux LOader):
B¹n cã thÓ cµi LILO (file hÖ thèng ®Ó khëi ®éng) vµo 2 n¬i:

Master Boot Record (MBR): NÕu b¹n chØ cµi ®Æt 1 hÖ ®iÒu hµnh Linux .
Sector ®Çu tiªn cña partition root: NÕu b¹n cã cµi ®¨t ch¬ng tr×nh qu¶n lý Boot (System
Commander hay OS/2's Boot Manager) ®Ó cã thÓ khëi ®éng b»ng nhiÒu hÖ ®iÒu hµnh.
Chó ý: Linux còng cho phÐp b¹n khëi ®éng b»ng nhiÒu hÖ ®iÒu hµnh qua chän lùa trong hép
tho¹i Bootable Partition.
Khi cha cã kinh nghiÖm sö dông Linux, tèt nhÊt lµ chóng ta kh«ng cµi m¹ng vµ còng kh«ng nªn
cµi nhiÒu hÖ ®iÒu hµnh cïng víi Linux.
Sau khi hoµn tÊt cµi ®Æt, m¸y tÝnh sÏ khëi ®éng l¹i
Logging in:
Sau khi boot l¹i b¹n sÏ thÊy hiÓn thÞ trªn mµn h×nh:
Red Hat Linux release 5.1 (Manhattan)
Kernel 2.0.34 on an i586
login:
LÇn ®Çu tiªn ch¹y Linux, b¹n ph¶i login víi tªn "root", ®©y lµ tªn ngêi sö dông cã mäi quyÒn h¹n
víi hÖ thèng. B×nh thêng tªn nÇy dµnh riªng cho ngêi qu¶n lý m¹ng.
§Ó login, b¹n gá root (td: login:root) råi bÊm phÝm Enter. TiÕp theo ë dßng
Password:
B¹n gá password ®· t¹o trong qu¸ tr×nh cµi ®Æt (trong khi gá sÏ kh«ng cã bÊt kú dÊu hiÖu nµo
hiÖn ra trªn mµn h×nh ®Ó b¶o mËt) råi bÊm Enter.
Khi mµn h×nh xuÊt hiÖn dßng
[rootYþbigdog /root]#
Coi nh b¹n ®· hoµn tÊt login. T¹i dßng lÞnh nÇy b¹n cã thÓ gá vµo c¸c lÞnh c¬ b¶n cña Linux (t-
¬ng tù giao diÖn dßng lÞnh Dos) hay vµo giao diÖn ®å häa cña Linux b»ng c¸c gá lÞnh startx (td:
[rootYþbigdog /root]#startx).