Tien Ich

Qu¶n lý bé nhí trong DOS
Bé nhí cña DOS trë nªn qu¸ chËt chéi víi b¹n? Lµm thÕ nµo ®Ó çc øng dông vµ tr×nh thêng tró cã
nhiÒu h¬n 640 KB?¸
Bé nhí m¸y tÝnh gièng nh tiÒn b¹c - b¹n chØ nghÜ vÒ nã khi c¶m thÊy thiÕu thèn. §¸ng tiÕc lµ DOS
dêng nh ®îc thiÕt kÕ ®Ó t¹o ra sù thiÕu bé nhí. ChØ cã 640 KB ®îc dµnh cho çc øng dông, ch¬ng
tr×nh thêng tró, bé ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ vµ chÝnh b¶n th©n DOS.
Trong thùc tÕ thêng gÆp çc ch¬ng tr×nh lín ngèn tèn bé nhí, khi ch¹y nã b¹n kh«ng thÓ n¹p thªm ®îc
çc tr×nh kh¸c nh nhËt ký vµ lÞch bµn, trong trêng hîp nµy 1 MB vÉn cã thÓ kh«ng ®ñ. Còng cã thÓ
cã nhu cÇu ch¹y 2 ch¬ng tr×nh thêng tró mét lóc ®Ó cã thÓ c¾t d÷ liÖu tõ mét b¶ng tÝnh vµ d¸n vµo
v¨n b¶n kh¸c. NÕu 2 ch¬ng tr×nh nµy qu¸ lín, kh«ng thÓ ®¹t ®îc môc ®Ých ®ã.
Nh÷ng version tríc ®©y cña DOS kh«ng gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò. ChØ ®Õn DOS 4.01 h·ng Microsoft
míi tØnh ngé vµ b¾t ®Çu ®a vµo çc c«ng cô ®Æt cÊu h×nh vµ truy nhËp vïng nhí bæ sung. Trong
DOS 5.0 b¹n cã thÓ truy nhËp vïng nhí më réng (extended memory) theo ®Æc t¶ EMS. B©y giê b¹n cã
thÓ n¹p ®îc nhiÒu bé ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ (device driver), nhiÒu ch¬ng tr×nh thêng tró (terminate
and stay resident program - TSR) vµ çc ®o¹n cña DOS vµo vïng çc khèi nhí cao (upper memory
blocks - UMB). Toµn bé vïng nhí qui íc 640 KB ®îc dµnh cho chÝnh çc ch¬ng tr×nh cña b¹n.
XMS vµ EMS cho phÐp b¹n cµi ®Æt 2 chiÕn lîc lín ®Ó ®Þa chØ hãa ®îc bé nhí ë xa. Tríc hÕt, b¹n
cã thÓ truy nhËp çc ®Þa chØ RAM cao h¬n h¹n chÕ quy íc cña DOS. Thø hai lµ b¹n cã thÓ dïng çc
bé ®æi nhiÖm (task swapper) vµ kh¶ n¨ng ®a nhiÖm ®Ó cã thÓ më vµi ch¬ng tr×nh cïng mét lóc.
ChiÕn lîc thø 3 cho phÐp n¹p vµ ®Èy ra chØ çc TSR mµ b¹n muèn. §Ó hiÓu biÕt râ thªm vÒ cÊu
tróc bé nhí cña m¸y vi tÝnh, h·y ®äc thªm bµi cña Brian Livingston "N¨m kiÓu bé nhí cña DOS" ®¨ng
trong sè nµy.
Cã lóc b¹n chØ theo mét trong çc chiÕn lîc trªn, khi kh¸c cã thÓ b¹n cÇn ®Õn çc ch¬ng tr×nh dïng tíi
2 hoÆc c¶ 3 çch tiÕp cËn.
Qu¶n lý bé nhí: cÊu tróc l¹i bé nhí DOS
Tríc khi bá tiÒn ra mua çc tr×nh qu¶n lý bé nhí (memory manager) b¹n cÇn xem kü kh¶ n¨ng s½n cã
cña DOS cã ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña b¹n hay kh«ng (xem thªm bµi "Çc ch¬ng tr×nh qu¶n lý bé nhí
cña MS-DOS 5" còng ®¨ng trong sè nµy). KÓ tõ DOS 5 b¹n cã 2 tr×nh qu¶n lý bé nhí lµ HIMEM.SYS
vµ EMM386.EXE.
Mét sè ch¬ng tr×nh lín cña çc h·ng næi tiÕng cã thÓ tù truy nhËp vïng bé nhí më réng mét çch trùc
tiÕp. Tuy nhiªn, nhiÒu hÖ, kÓ c¶ DOS vµ Windows, ®îc cµi ®Æt ®Ó dïng bé nhí më réng th«ng qua
®Æc t¶ XMS. §Æc t¶ nµy lµ quy çch thèng nhÊt vµ ®¬n gi¶n dµnh cho çc ch¬ng tr×nh kh¸c truy
nhËp bé nhí më réng mµ tr¸nh ®îc çc tranh chÊp bé nhí kh«ng cÇn thiÕt. HIMEM.SYS ®¶m b¶o truy
nhËp qua XMS ®èi víi çc hÖ víi h¬n 1MB RAM.
HIMEM.SYS ®îc cµi vµo tËp tin CONFIG.SYS nh mét phÇn cña çc th«ng sè khëi ®Æt khi bé nhí
më réng ®îc ph¸t hiÖn. Tr×nh nµy cã thÓ qu¶n lý bÊt cø RAM nµo víi h¬n 1 MB trë lªn, kÓ c¶ vïng
nhí cao - 64 KB ®Çu tiªn tiÕp sau 1 MB ®Çu (h¹t nh©n cña DOS 5 cã thÓ ®îc ®a vµo vïng nµy). Bé
nhí më réng cao h¬n ®iÓm nµy ®îc cÊp ph¸t nh XMS. Tõ ®ã, mét ch¬ng tr×nh ®îc thiÕt kÕ ®Ó truy
cËp ®Õn XMS RAM khi bé nhí nµy tån t¹i cã thÓ t×m thÊy nã. Nh vËy, ngêi lËp tr×nh cã thÓ t¹o ra
çc ch¬ng tr×nh cÇn tíi h¬n 640 K cña bé nhí quy íc (conventional memory).
Ch¬ng tr×nh EMM386.EXE lµm viÖc h¬i kh¸c. B¹n cã thÓ khëi ®Æt nã (set up) ®Ó dïng mét phÇn
hoÆc tÊt c¶ bé nhí më réng nh»m pháng bé nhí bµnh tríng (cßn gäi lµ RAM theo quy çch EMS) ®èi
víi çc ch¬ng tr×nh sö dông ®Æc t¶ nµy. Truy nhËp cã chËm h¬n so víi XMS nhng ngêi dïng cã
nhiÒu bé nhí h¬n vµ cã thÓ lµm viÖc trªn nhiÒu lo¹i m¸y.
Ngoµi ra, EMM386.EXE cã thÓ qu¶n lý çc khèi UMB (çc vïng bé nhí tríc kia ®îc dù tr÷ ®Ó dïng
cho phÇn cøng hÖ thèng, ch¼ng h¹n nh video card), cho phÐp b¹n n¹p çc driver vµ TSR vµo vïng
kh«ng sö dông gi÷a 640 K vµ 1 MB vµ do ®ã tiÕt kiÖm ®îc lîng t¬ng ®¬ng trong bé nhí quy íc.
B¶n th©n tªn cña tr×nh nµy còng cho biÕt lµ EMM386.EXE chØ lµm viÖc trªn çc m¸y 386 vµ 486.
HIMEM.SYS cßn lµm viÖc ®îc trªn m¸y 286 ®îc ghÐp thªm bé nhí më réng. Nh÷ng m¸y PC vµ
PC/XT ®Çu tiªn kh«ng thÓ truy nhËp vïng nhí cao h¬n 640 KB nÕu nh bé nhí nµy kh«ng ®îc ®¶m
b¶o bëi phÇn cøng EMS thÝch hîp. NÕu b¹n ch¹y trong Windows, m«i trêng nµy tù ®éng qu¶n lý ®îc
bé nhí cao h¬n 640 KB. Windows tù ®éng thiÕt ®Æt HIMEM.SYS cña riªng nã ®Ó qu¶n lý bé nhí më
réng vµ ngoµi ra cßn dïng thªm SmartDrive ®Ó lu tr÷ t¹m thêi phÇn d÷ liÖu cña ®Üa cøng víi môc
®Ých t¨ng tèc ®é truy nhËp. H¬n thÕ n÷a, Windows kÕt hîp çc chøc n¨ng qu¶n lý bé nhí nµy víi kh¶
n¨ng hiÓn thÞ song song vµ ®èi víi m¸y 386/486, kh¶ n¨ng ®a nhiÖm thùc sù. VÝ dô, trong Windows
cã thÓ lµm viÖc víi b¶ng tÝnh trong khi ®ã mét tr×nh liªn l¹c tËp tin tõ m¸y tÝnh kh¸c. TÊt nhiªn,
Windows ®ßi hái ®Çu t vµo bé nhí vµ phÇn cøng nhiÒu h¬n, cha kÓ ®Õn çc ch¬ng tr×nh tËn dông
mäi tiÖn Ých cña m«i trêng nµy. B¹n cÇn Ýt nhÊt mét m¸y 386 víi 4 MB RAM vµ vïng ®Üa kh¸ lín.
B¹n nªn cã CPU ch¹y nhanh vµ card video n©ng cao ®Ó ®¶m b¶o ®îc hiÖu qu¶ thÝch hîp, ®Æc biÖt
®èi víi çc øng dông ®å häa.
NÕu kh«ng quan t©m ®Õn Windows, b¹n cã thÓ cã çc lùa chän kh¸c nhanh h¬n. VÝ dô DESQview
386 cña Quarterdeck cho phÐp qu¶n lý bé nhí, tæ chøc cöa sæ vµ thùc hiÖn ®a nhiÖm ®èi víi çc hÖ
386/486 (hoÆc lµ tæ chøc cöa sæ vµ ®æi nhiÖm ®èi víi çc m¸y XT vµ AT). Do DESQview lµ ch¬ng
tr×nh lµm viÖc trong chÕ ®é ký tù (kh¸c víi Windows lµm viÖc víi giao diÖn ®å häa), nã ch¹y nhanh
h¬n, ®Æc biÖt trªn çc m¸y chËm víi bé nhí h¹n chÕ.
Çc tr×nh qu¶n lý thø ba
NÕu b¹n kh«ng muèn dïng hÖ ®iÒu hµnh míi mµ vÉn cã ®îc c«ng cô qu¶n lý bé nhí thÝch hîp, h·y
mua çc bé qu¶n lý bé nhí cña h·ngthø ba (third - party manager). Çc ch¬ng tr×nh nµy bæ sung kh¶
n¨ng qu¶n lý bé nhí cña DOS Ýt nhÊt theo 4 çch.
HÖ Netroom cña Helix më réng sù hæ trî UMB cho m¸y 386 hoÆc ngay c¶ lo¹i 8088 cã bé nhí bµnh tr-
íng (h·ng Quarterdeck cã s¶n phÈm t¬ng tù dµnh cho çc m¸y 386). §Æc ®iÓm cña Netroom lµ cho
phÐp m¸y 386 n¹p çc network driver vµo mét "m¸y tÝnh ¶o" trong thùc tÕ lµ giao diÖn m¹ng ®a
nhiÖm, thay v× n¹p chóng nh çc driver vµo vïng bé nhí quy íc.
NhiÒu tr×nh qu¶n lý bé nhí còng xem xÐt viÖc sö dông UMB ®Ó cã thÓ ®a ®îc nhiÒu driver vµ
TSR h¬n vµo vïng nhí cao vµ do ®ã gi¶i phãng ®îc vïng nhí quy íc quý gi¸. Thªm vµo ®ã lµ kh¶ n¨ng
më réng vïng bé nhí quy íc tíi h¬n 640 KB. Video Memory Commander cña V.Communications ®¶m
b¶o ®îc tíi 920 KB bé nhí quy íc b»ng çch tiÕp cËn nµy.
Çc tr×nh qu¶n lý hµng ®Çu dµnh cho m¸y 386/486 cho phÐp m« pháng EMS trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn, mçi khi ch¬ng tr×nh cÇn ®Õn nã, thay v× buéc b¹n ph¶i söa CONFIG.SYS vµ khëi ®éng l¹i
m¸y hoÆc buéc ph¶i dù tr÷ mét lîng lín RAM më réng ®Ó m« pháng bé nhí bµnh tríng.
Trong khi DOS sao chÐp hÖ ®iÒu hµnh lªn ®Üa cøng cña b¹n vµ híng dÉn b¹n vÒ çch tèi u, çc
tr×nh qu¶n lý bé nhí cao cÊp cßn gióp b¹n nhiÒu h¬n. Cµi ®Æt tù ®éng vµ çc tr×nh tèi u x¸c ®Þnh sù
s½n sµng cña vïng nhí cao ®Ó n¹p çc driver vµ TSR theo thø tù tèt nhÊt. §èi víi mét sè ch¬ng tr×nh,
b¹n ph¶i tù ®iÒu chØnh phô thuéc vµo th«ng sè khëi ®Æt hÖ thèng. Tuy nhiªn, hÖ thèng cña b¹n sÏ ®-
îc tinh chØnh tèt h¬n lµ dïng EMM386.EXE.
Trªn çc m¸y 386, QEMM386 vµ 386 MAX ch¹y t¬ng ®¬ng víi nhau. C¶ hai hÖ ®Òu dïng ®îc tèt.
Kh¶ n¨ng Stealth cña QEMM-386 cã thÓ tiÕt kiÖm ®îc nhiÒu vïng nhí cao h¬n mét chót, trong khi
®ã viÖc cµi ®Æt tèi u cña 386MAX cã søc l«i cuèn h¬n. Netroom nªn ®îc xÐt ®¸nh gi¸ nh mét gi¶i
ph¸p m¹ng. Memory Commander cho phÐp më réng ®îc bé nhí quy íc b»ng kü thuËt vµ ph¬ng ph¸p
míi. Memory Management Kit cña Biologic gia tè cho DOS thªm dÞch vô UMB bæ sung, mét kh¶ n¨ng
toµn diÖn nhÊt ®Ó m« pháng EMS (ngay c¶ trªn 8088, cã sö dông ®Üa cøng, n¹p vµ rót bá çc TSR).
HÖ ®iÒu hµnh DOS 6 cña Novell còng xøng ®¸ng ®Ó xem xÐt. Nã cho phÐp qu¶n lý bé nhí tinh vi
h¬n MS-DOS, ngoµi ra cßn kÌm theo çc tr×nh tiÖn Ých dïng ®Ó nÐn ®Üa.
Lµm chñ çc TSR
Mét trong nh÷ng tïy chän qu¶n lý bé nhí ®¸ng nh¾c tíi lµ kh¶ n¨ng ®a çc tr×nh thêng tró (TSR) vµo
vïng nhí cao. B»ng çch nµy cã thÓ tiÕt kiÖm ®îc ®¸ng kÓ vïng nhí quy íc quý gi¸. HÖ QRAM cña
Quarter deck vµ 386MAX cña Qualitas (chØ dïng trªn çc m¸y 386) ®a ra dÞch vô nh vËy.
Mét çch tiÕp cËn kh¸c ®Ó qu¶n lý çc TSR lµ c«ng cô Switch cña DR DOS cho phÐp b¹n khëi ®Æt
nhiÒu cÊu h×nh vµo CONFIG.SYS vµ AUTOEXE.BAT, mçi cÊu h×nh cã çc TSR cña riªng m×nh
vµ sÏ n¹p chóng vµo vïng nhí cao khi khëi ®éng l¹i m¸y.
Bé ®æi nhiÖm: "§a nhiÖm" khi Ýt bé nhí
Sù kh¸c biÖt gi÷a bé ®æi nhiÖm (task swapper) vµ m«i trêng ®a nhiÖm (multitasking) nh sau: ®a
nhiÖm cho phÐp nhiÒu ch¬ng tr×nh cïng tån t¹i vµ lµm viÖc mét lóc, trong khi ®ã ®æi nhiÖm chØ
cho phÐp mét ch¬ng tr×nh lµm viÖc nhng b¹n cã thÓ dÔ dµng chuyÓn tõ viÖc nµy sang viÖc kh¸c
mµ kh«ng ph¶i ®ãng ch¬ng tr×nh ®Çu tiªn l¹i. Çc bé ®æi nhiÖm nhí çc ch¬ng tr×nh cÇn t¹m rêi bá
vµo bé nhí më réng hoÆc bé nhí EMS, thËm chÝ ghi c¶ vµo ®Üa cøng, t¹i thêi ®iÓm ®æi nhiÖm.
Chó ý r»ng ®a nhiÖm chØ thùc hiÖn ®îc trªn 386/486, trong khi ®ã ®æi nhiÖm (tøc lµ gi¶i ®a
nhiÖm - ND) cã thÓ ®îc dïng trªn bÊt cø lo¹i m¸y nµo.
MS-DOS 5 cã kh¶ n¨ng ®æi nhiÖm nh mét tïy chän trong DOSSHELL. Sau hai lÇn chän trong thùc
®¬n cã thÓ ®¹t ®îc kh¶ n¨ng cña hÖ vµ cöa sæ ho¹t ®éng bao giê còng ®îc nh×n thÊy trong Shell ®Ó
tr×nh bµy danh s¸ch çc viÖc ®ang ho¹t ®éng (cã thÓ cã tíi 13 viÖc nh vËy). Kh«ng nh çc bé ®æi
nhiÖm thø ba nµo kh¸c, DOS 5 kh«ng cho phÐp b¹n dÔ dµng quan s¸t viÖc cÊp ph¸t bé nhí hoÆc thùc
hiÖn c¾t/d¸n gi÷a nh÷ng c«ng viÖc.
DR DOS 6 cho phÐp truy nhËp tíi 20 viÖc mét lóc qua ViewMax vµ Shell hoÆc qua menu TaskMax
riªng biÖt - b»ng çch nµy sÏ dÔ dµng h¬n vµ nhanh h¬n. DR DOS cã nh÷ng chøc n¨ng kh«ng cã trong
MS-DOS: b¹n cã thÓ tham kh¶o çc tµi nguyªn bé nhí qua menu vµ lµm ®îc çc thao t¸c c¾t/d¸n. Nã
còng cho phÐp (nh phÇn lín çc bé ®æi nhiÖm thø ba) n¹p TSR nh mét viÖc.
Çc bé ®æi nhiÖm cã thÓ dïng ®Üa cøng ®Ó lu çc tr×nh kh«ng ho¹t ®éng. NÕu b¹n cã ®ñ bé nhí më
réng hoÆc bé nhí bµnh tríng, chóng sÏ kh«ng dïng ®Üa cøng n÷a, do ®ã tèc ®é truy nhËp sÏ ®îc
n©ng cao.
KÕt luËn
Sù lùa chän kh¸ râ rµng. Tríc hÕt, ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thiÕu bé nhí cÇn mua thªm bé nhí bæ sung
vµ m«i trêng qu¶n lý bé nhí kiÓu nh Windows (tÊt nhiªn nh vËy ph¶i mua thªm çc s¶n phÈm dïng cho
Windows vµ phÇn cøng thÝch hîp ®Ó ch¹y chóng cã hiÖu qu¶). NÕu b¹n muèn gi÷ nguyªn phÇn cøng
vµ phÇn mÒm hiÖn cã, b¹n cÇn dïng çc tr×nh qu¶n lý bé nhí, bé ®æi nhiÖm vµ bé n¹p TSR.
VÒ t¸c gi¶: Patrick Marshall lµ biªn tËp viªn cña InfoWorld. Tom Marshall lµ tiÕn sÜ v¨n häc Anh
ng÷, lµm viÖc t¹i Washington University, sö dông m¸y tÝnh tõ n¨m 1985.
Çc ch¬ng tr×nh qu¶n lý bé nhí trong DOS 5.0¸
Khi cµi ®Æt DOS 5 lªn hÖ thèng cã bé nhí më réng, HIMEM.SYS sÏ tù ®éng ®îc khëi ®Æt (set up).
EMM386.EXE kh«ng ®îc ®Æt tù ®éng nh vËy. H·y so¹n th¶o tËp tin CONFIG.SYS vµ nÕu kh«ng
thÊy dßng DEVICE = [path] HIMEM.SYS [/machine:n] ë ®Çu dßng ®Çu tiªn, h·y thªm nã vµo.
MÖnh ®Ò nµy nªn lµ dßng ®Çu tiªn, hoÆc Ýt nhÊt lµ dßng thø hai cña CONFIG.SYS. Tham sè /
MACHINE:N ®Æc t¶ bé ®iÒu khiÓn A20 sÏ ®îc sö dông. Tham sè nµy kh«ng ®îc tù ®éng ®a vµo
bëi thñ tôc khëi ®Æt chuÈn nhng l¹i thêng xuyªn cÇn ®Õn. Trong trang 611 cña tµi liÖu DOS cña
Microsoft cã b¶ng çc m· chuÈn. Nãi chung b¹n hay dïng nhÊt lµ /MACHINE:1.¸
EMM386.EXE phøc t¹p h¬n. Sau dßng cña HIMEM.SYS lµ DEVICE =[PATH] EMM386.EXE víi çc
tham sè mµ b¹n muèn. MÖnh ®Ò nµy cã cÊu tróc c¬ b¶n nh sau:¸
DEVICE = [path] EMM386.EXE [memory][f=address] [x=mmmm-nnnn] [RAM I NOEMS]¸
Trong ®ã: MEMORY lµ lîng KB mµ b¹n cÇn cÊp ph¸t cho qu¸ tr×nh m« pháng EMS; F = ADDRESS
m« t¶ vÞ trÝ khung trang cña EMS (cã t¸c dông trong trêng hîp tranh chÊp UMB) vµ X = MMMM
-NNNN ®Æc t¶ vïng bé nhí cao ph¶i ®îc lo¹i trõ khái sù truy nhËp cña EMM386.EXE (®õng dïng çc
tham sè F hoÆc X nÕu b¹n kh«ng biÕt vÒ tranh chÊp). Tham sè RAM b¸o cho driver ®Ó truy nhËp
c¶ EMS vµ UMB, trong khi ®ã NOEMS chØ cho phÐp truy nhËp çc khèi UMB. B¹n cÇn dïng tham
sè nµy hay tham sè kia nÕu muèn n¹p çc tr×nh thêng tró vµo UMB.¸
Sau 2 dßng DEVICE kÓ trªn b¹n cã thÓ ®a vµo dßng thø 3:¸
DOS=HIGH,UMB.¸
Dßng nµy kÕt hîp 2 lÖnh: DOS = HIGH ®Ó n¹p h¹t nh©n hÖ ®iÒu hµnh vµo vïng nhí cao, gi¶i
phãng mét phÇn cña 640 KB bé nhí qui íc quý gi¸. LÖnh DOS = UMB b¸o cho hÖ ®iÒu hµnh lµ ph¶i
duy tr× mèi liªn kÕt gi÷a bé nhí quy íc vµ UMB, cho phÐp n¹p çc bé ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ vµ TSR
vµo vïng nhí cao.¸
Sau khi ghi CONFIG.SYS ra ®Üa vµ khëi ®éng l¹i m¸y, h·y ®¸nh vµo lÖnh MEM/C I MORE ®Ó
xem chi tiÕt kÕt qu¶ cÊp ph¸t tµi nguyªn bé nhí. §Æc biÖt chó ý ®Õn lîng vïng bé nhí cao ®ang sö
dông.¸
TiÕp theo, b¹n cã thÓ n¹p çc driver vµo vïng nhí cao b»ng çch so¹n th¶o l¹i CONFIG.SYS vµ thay
DEVICEHIGH = DRIVER t¹i tÊt c¶ çc mÖnh ®Ò DEVICE = DRIVER sao cho cßn ®ñ chæ trong
vïng nhí cao. Chó ý r»ng mét sè driver kh«ng lµm viÖc ®îc b×nh thêng khi n¹p vµo vïng nhí cao; mét
sè kh¸c chØ n¹p ®îc vµo vïng nhí thÊp dï cã lµm thÕ nµo ch¨ng n÷a. Çch tèt nhÊt lµ thö. T¬ng tù,
trong AUTOEXE.BAT h·y ®Æt LOADHIGH vµo tríc mçi dßng gäi tíi çc tr×nh thêng tró.¸
Th«ng thêng, çc ch¬ng tr×nh kh«ng n¹p ®îc vµo vïng nhí cao sÏ sinh ra th«ng b¸o lçi khi khëi ®éng.
T¹i dÊu nh¾c cña DOS h·y ®¸nh vµo lÖnh MEM/C I MORE lÇn n÷a ®Ó quan s¸t sù kh¸c biÖt trong
cÊp ph¸t bé nhí. B¹n cã thÓ ®iÒu chØnh l¹i nÕu muèn.¸
NÕu vïng nhí cao cßn chæ mµ vÉn n¹p ®îc çc driver hoÆc tr×nh thêng tró, h·y tr×nh bµy l¹i thø tù
s¾p ®Æt trong çc tËp tin cÊu h×nh. B¹n cã thÓ dïng çc bé qu¶n lý bé nhí thø ba ®Ó tËn dông çc
tr×nh tèi u vµ bé n¹p cao cÊp h¬n.
5 kiÓu bé nhí trong DOS

M¸y vi tÝnh 286, 386 hoÆc 486 cã thÓ cã ®Õn 5 kiÓu bé nhí. Çc ch¬ng tr×nh ph¶i ®îc viÕt ®Ó sö
dông mét kiÓu bé nhí hoÆc h¬n n÷a. H·y h×nh dung çc kiÓu bé nhí nh çc phÇn tö xÕp chång lªn
nhau gièng nh chiÕc b¸nh gat« ngµy cíi.
Bé nhí quy íc (conventional memory)
Lµ líp díi cïng. NÕu m¸y tÝnh chØ cã çc chip nhí víi tæng dung lîng 640 KB, toµn bé ®©y lµ bé nhí
quy íc. Çc ch¬ng tr×nh ch¹y trong DOS ®Òu ph¶i dïng Ýt nhÊt kiÓu bé nhí nµy.
Çc khèi nhí cao (The upper memory blocks)
Lµ líp kÕ tiÕp chiÕm tíi 384 KB, cao h¬n vïng nhí quy íc. Vïng nµy (gäi t¾t lµ UMB) bao gåm 6 khèi
(block), mçi khèi 64 KB. Do DOS ®Æt vïng nµy bªn ngoµi dµnh cho çc chøc n¨ng phÇn cøng, b¹n
kh«ng thÓ thªm vµo çc chip nhí ®Ó lÊp ®Çy bé nhí nµy. Th«ng thêng, çc UMB chØ ®îc phÇn cøng
®Æt trªn b¶n m¹ch chñ sö dông. Çc phÇn cøng ®ã lµ: b¶n m¹ch video, b¶n m¹ch giao diÖn cña m¸y
quÐt h×nh (scanner interface) vµ ROM.
Vïng nhí cao (The high memory area)
Gäi t¾t lµ HMA, lµ vïng 64 KB kÕ tiÕp çc khèi UMB. ChØ cã mét vµi tr×nh tiÖn Ých dïng ®Õn
vïng nhí nµy. §ã lµ HIMEM.SYS cña Windows, QEMM-386 cña QUARterdeck vµ mét sè phÇn mÒm
m¹ng.
Bé nhí më réng (extended memory)
Lµ líp trªn cña bé nhí quy íc, UMB vµ HMA. M¸y 286 cã thÓ cã tíi 15 MB bé nhí më réng, trong khi
®ã 386 vÒ lý thuyÕt cho phÐp ®¹t tíi 4 GB (4 tØ bytes).
VÒ mÆt kü thuËt, HMA lµ 64 KB ®Çu tiªn cña bé nhí më réng, tuy nhiªn trong thùc tÕ HMA vµ
phÇn cßn l¹i cña bé nhí më réng cã thÓ ®îc xem nh çc líp riªng biÖt.
Bé nhí bµnh tríng (expanted memory)
Lµ kiÓu bé nhí thø 5. H·y h×nh dung nã ®îc ®Æt bªn ngoµi çc líp kh¸c. KiÓu bé nhí nµy yªu cÇu mét
khèi 64 KB cña vïng UMB. NÕu ch¬ng tr×nh cÇn nhiÒu h¬n 64 KB bé nhí bµnh tríng, çc phÇn cña
bé nhí bµnh tríng ®îc trao ®æi qua khèi UMB nµy. Ph¬ng ph¸p nµy cho phÐp cã ®îc bé nhí bµnh tr-
íng dung lîng lín mµ kh«ng cÇn ph¶i dù tr÷ mét vïng lín bªn trong bé nhí ph©n líp. B¹n cã thÓ ph©n
biÖt sù kh¸c nhau gi÷a bé nhí më réng (extended memory) vµ bé nhí bµnh tríng (expanded memory)
nh sau. Çc chip nhí trªn b¶n m¹ch chñ (mother board) hÇu nh bao giê còng ®îc cÊp ph¸t cho bé nhí
quy íc vµ bé nhí më réng. Bé nhí bµnh tríng thêng ®îc cµi ®Æt (install) trªn b¶n m¹ch riªng.
Çc m¸y víi bé xö lý 8088 hoÆc kh«ng thÓ truy nhËp ®îc bé nhí më réng hoÆc HMA. Nh÷ng m¸y
nµy chØ ®îc h¹n chÕ bëi bé nhí quy íc, çc khèi UMB vµ bé nhí bµnh tríng. Çc m¸y 286 hoÆc cao
h¬n cã thÓ cã kiÓu bé nhí bÊt kú hoÆc cã tÊt c¶ 5 kiÓu.
B©y giê ta sÏ xem xÐt mét vÊn ®Ò quan träng: çch x¸c ®Þnh s¬ ®å cÊp ph¸t bé nhí cho m¸y tÝnh
cña b¹n.
 Víi çc m¸y 8088 vµ 8086 tÊt c¶ çc chip nhí ph¶i ®îc dµnh cho bé nhí quy íc hoÆc (nÕu b¹n
cã h¬n 640 KB) bé nhí bµnh tríng. B¹n kh«ng cã lùa chän nµo kh¸c.
 Trªn çc m¸y 286, b¹n nªn cÊp ph¸t toµn bé nhí ngoµi 640 KB cho bé nhí më réng, nÕu nh b¹n
kh«ng cã ch¬ng tr×nh cña DOS hæ trî ®Æc biÖt bé nhí bµnh tríng. Trong trêng hîp nµy, b¹n
nªn cÊp ph¸t ®ñ bé nhí bµnh tríng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña çc ch¬ng tr×nh DOS vµ dµnh
phÇn cßn l¹i nh bé nhí më réng mµ Windows vµ çc tr×nh kh¸c cã thÓ sö dông.
 §èi víi çc m¸y 386, b¹n nªn cÊu h×nh toµn bé bé nhí ngoµi 640 KB nh bé nhí më réng. Bé nhí
nµy sau ®ã cã thÓ ®îc chuyÓn ®æi theo yªu cÇu thµnh bé nhí bµnh tríng ®èi víi çc ch¬ng
tr×nh hæ trî nã. Windows vµ QEMM-86 cã thÓ chuyÓn ®æi mét çch tù ®éng.
B¹n sÏ cÊp ph¸t bé nhí trªn m¸y cña m×nh nh thÕ nµo? Çc b¶n m¹ch bé nhí bµnh tríng bao giê còng cã
bé chuyÓn ®æi hoÆc phÇn mÒm mµ b¹n thiÕt ®Æt ®Ó x¸c ®Þnh xem tÊt c¶ hoÆc chØ mét phÇn
cña bé nhí ®îc xem xÐt lµ bµnh tríng hay më réng. ChØ cÇn thùc hiÖn cÊp ph¸t ®óng ®¾n trong nét
lÇn. ViÖc cÊp ph¸t nµy sÏ cßn t¸c dông cho ®Õn khi b¹n thay ®æi nã. Brian Livingson lµ chñ tÞch cña
Ban T VÊn vÒ Windows, t¸c gi¶ cña nhiÒu cuèn s¸ch vÒ Windows do IDG xuÊt b¶n.
B¹n biÕt g× vÒ PCMCIA
Trong cuéc tranh ®ua gi÷a çc m¸y tÝnh sæ tay lo¹i nhá, PCMCIA lµ mét trong nh÷ng çch ®Ó gi¶m
kÝch thíc.
Tríc ®©y, víi çc m¸y tÝnh sæ tay (notebook) th× ®iÒu ®¸ng quan t©m tríc tiªn lµ bµn phÝm vµ bé
nguån nu«i. Çc m¸y nµy thiÕu mÊt kh¶ n¨ng c¬ ®éng vµ çc khe c¾m më réng.
Nhng giê ®©y, ngêi dïng sÏ kh«ng ph¶i than phiÒn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò trªn n÷a bëi çc nhµ thiÕt kÕ
®· t×m ra çch gi¶i quyÕt çc b¶n m¹ch cã kÝch thíc thÎ tÝn dông cã thÓ c¾m vµo m¸y vµ cho phÐp
bæ sung çc cæng giao tiÕp, më réng bé nhí vµ lu tr÷ çc phÇn mÒm.
Víi träng lîng chØ vµi gam vµ tõ 3 ®Õn 10,5 mm bÒ dµy, çc lo¹i card PCMCIA -nh chóng ®îc gäi,
hy väng sÏ trë thµnh t¬ng ®¬ng nh ISA (Industry Standard Architecture) trong çc m¸y ®Ó bµn.
§©u lµ vÊn ®Ò?
Personal Computer Memory Card International Association lµ nhãm bao gåm 300 nhµ s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp ®ang thùc hiÖn viÖc chuÈn hãa çc ®Æc tÝnh cña PCMCIA ®Ó ngêi dïng cã thÓ dÔ dµng
trao ®æi card gi÷a çc m¸y tÝnh.
Thµnh qu¶ ®Çu tiªn cña viÖc thiÕt lËp chuÈn PCMCIA ®¹t ®îc vµo cuèi n¨m 1990 cïng víi viÖc ®a
ra phiªn b¶n 1.0 nh»m ®¸p øng nhu cÇu vÒ bé nhí cho m¸y tÝnh di ®éng. Phiªn b¶n 2.0 ®îc giíi thiÖu
vµo th¸ng 9-1991 vµ thiÕt lËp çc chuÈn cho modem. LAN, b¨ng tÇn radio cÇm tay vµ çc thiÕt bÞ
ngo¹i vi I/O (Input/Output).
Phiªn b¶n 2.0 t¬ng thÝch víi phiªn b¶n tríc ®ã, v× vËy çc card dïng cho phiªn b¶n 2.0 còng sÏ ho¹t
®éng víi çc khe c¾m cña phiªn b¶n 1.0. Phiªn b¶n 2.0 bao gåm 3 kÝch thíc card t¬ng thÝch:
Type I: Lo¹i card ®Çu tiªn xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng, dµy 3 mm vµ thêng ®îc dïng ®Ó më réng bé nhí.
Type II: Dµy h¬n 5 mm. Lo¹i nµy ®îc sö dông cho çc øng dông nh Fax-modem, LAN...
Type III: Dµy 10,5 mm, cã chøa bé phËn lu tr÷ quay vµ chñ yÕu dïng trong liªn l¹c viÔn th«ng, kÓ c¶
liªn l¹c kh«ng d©y.
HiÖn t¹i, phiªn b¶n 2.01 ®· ®îc ®a ra nh»m ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh ®äc d÷ liÖu trªn card. Phiªn b¶n
nµy chøa phÇn hiÖu chØnh kiÓu ch÷ vµ kh«ng thªm çc ®Æc tÝnh kü thuËt nµo míi.
Lùa chän card

Cho ®Õn nay cã kho¶ng 30 card PCMCIA fax vµ modem, 10 card lu tr÷ vµ kho¶ng 300 card nhí kh¸c
nhau trªn thÕ giíi. Çc nhµ nghiªn cøu t¹i Gartner Group dù tÝnh vµo n¨m 1997 gÇn 60% çc m¸y tÝnh
®Ó bµn vµ m¸y x¸ch tay trªn thÕ giíi sÏ ®îc trang bÞ Ýt nhÊt mét khe c¾m PCMCIA, sè lîng kho¶ng
40 triÖu ®¬n vÞ.
T¸c dông u viÖt cña card PCMCIA thÓ hiÖn râ nhÊt ®èi víi çc m¸y tÝnh sæ tay. Trªn thÞ trêng hiÖn
nay cã ®ñ çc lo¹i card víi nhiÒu kÝch cì vµ chøc n¨ng. Çc lo¹i card hiÖn cã bao gåm:
Më réng bé nhí (Memory expansion). Cßn ®îc biÕt víi tªn gäi "Flash Cards" (card t¸c ®éng nhanh),
kh¶ n¨ng lu ®îc ®Õn 20 MB.
Lo¹i card nµy tiÖn lîi nhng cßn ®¾t. VÝ dô card nhí cña AMD dung lîng 2 M cã gi¸ 338 USD. Gi¸
nµy cã thÓ chÊp nhËn cho lo¹i m¸y tÝnh nhá cÇm tay (palmtop) víi bé nhí trong h¹n chÕ nhng l¹i qu¸
cao ®Ó chi phÝ cho m¸y sæ tay (notebook) cÇn nhiÒu bé nhí h¬n.
Çc phÇn mÒm øng dông. NhiÒu card PCMCIA chøa çc ch¬ng tr×nh øng dông th«ng dông ®· ®îc
®¬n gi¶n hãa. ¦u ®iÓm cña viÖc sö dông card lo¹i nµy lµ chóng kh«ng chiÕm dông ®Üa cøng vµ
kh«ng tèn thêi gian cµi ®Æt. ChuÈn PCMCIA 2.0 cho phÐp nhanh chãng vµ dÔ dµng sö dông trùc
tiÕp çc phÇn mÒm tõ card nhí, vÝ dô nh Lotus 1-2-3 cho m¸y x¸ch tay.
Ngêi dïng cã thÓ sao chÐp çc phÇn mÒm cña hä lªn card nhí PCMCIA, nhng cßn bÞ h¹n chÕ do dung
lîng cña b¶n th©n card. Mét u ®iÓm chÝnh cña PCMCIA lµ thêi gian truy cËp rÊt nhanh vµ ch¬ng
tr×nh ®îc t¶i gÇn nh tøc thêi.
Card LAN adapter (Token Ring hay Ethernet). C«ng ty Xircom võa ®a ra t¹i Hång K«ng card Ethernet
vµ hy väng sÏ cßn nhiÒu lo¹i kh¸c n÷a xuÊt hiÖn trong thêi gian tíi.
ViÔn th«ng (Communication). §©y lµ lÜnh vùc thu ®îc nhiÒu lîi nhÊt tõ c«ng nghÖ PCMCIA. Card
fax/modem ®îc tung ra trµn ngËp. Mét trong sè s¶n phÈm ®Çu tiªn lo¹i nµy lµ modem MNP-5 cña
Intel. H·ng US Robotics võa c«ng bè lo¹i fax/modem lµm viÖc víi 14,4 Kbit/s. Cßn Motorola ®ang
nghiªn cøu card Type II lo¹i modem kh«ng d©y cã s¼n pin vµ anten, hÖ thèng b¸o cho ngêi dïng biÕt
tríc vÒ tÝn hiÖu th tÝn s¾p nhËn ®îc. Çc th«ng ®iÖp nµy sau ®ã ®îc lu l¹i trªn modem vµ cã thÓ
truy cËp l¹i b»ng çch c¾m modem vµo khe PCMCIA trªn m¸y tÝnh.
Nh÷ng h¹n chÕ

MÆc dï thÊy râ ®îc nh÷ng u viÖt cña PCMCIA nhng vÉn cã nh÷ng tån t¹i víi c«ng nghÖ míi næi lªn
nµy. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu lµ sù kh¸c nhau vÒ kÝch thíc çc lo¹i card vµ tÝnh t¬ng
thÝch gi÷a çc hÖ thèng.
HiÖp héi ®ang buéc çc nhµ s¶n xuÊt duy tr× çc lo¹i card nhá h¬n Type III nhng vÉn yªu cÇu vÒ
tÝnh n¨ng c«ng nghÖ cao.
Tuy vËy, mét sè nhµ s¶n xuÊt vÉn ®a ra lo¹i thø t. Míi ®©y Toshiba ®· cho ra m¸y sæ tay T4600 víi
khe c¾m PCMCIA Type IV 16 mm.
Trong khi ®ã, mÆc dï cã n÷ng yªu cÇu tõ çc nhµ s¶n xuÊt, kÝch thíc çc khe c¾m PCMCIA vµ tÝnh
t¬ng thÝch gi÷a çc hÖ thèng vµ m¸y tÝnh vÉn tiÕp tôc kh¸c biÖt. Ngêi ta dù tÝnh chuÈn chung cho
çc m¸y Notebook vµ Palmtop ph¶i ®Õn gi÷a n¨m sau míi ®îc ¸p dông.
TÝnh linh ho¹t cña PCMCIA cã vÎ nh lµ mét u ®iÓm lín, tuy vËy kh«ng ph¶i tÊt c¶ çc lo¹i card ®Òu
cã thÓ rót ra khái khe c¾m ®îc trong khi m¸y ®ang lµm viÖc v× cã thÓ mÊt d÷ liÖu.
Trong sè çc thµnh phÇn cÊu thµnh m¸y tÝnh, nÕu CPU lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng vµ tèc ®é
xö lý cña hÖ thèng th× bo m¹ch chñ ®ãng vai trß t¹o ra mét m«i trêng ho¹t ®éng æn ®Þnh cho tÊt c¶
çc thiÕt bÞ kh¸c, kÓ c¶ CPU. B¶n th©n tªn gäi motherboard còng chøng tá ®iÒu nµy.
Bo m¹ch chñ, hay cßn gäi lµ bo mÑ (motherboard) cã ý nghÜa rÊt lín trong c¶ hÖ thèng PC cña b¹n.
B¹n cã thÓ lµ chñ nh©n cña æ ®Üa cøng SCSI nhanh nhÊt, ®Çu DVD/CD-ROM t©n kú, 64 MB
SDRAM DIMM, BXL Pentium II 400MHz, card ©m thanh Creative Sound Blaster Live, ®å häa
Voodoo II vµ modem V.90 56kbps... nghÜa lµ nh÷ng g× tèt nhÊt cã thÓ.
Nhng tÊt c¶ nh÷ng thø trªn sÏ ®Òu kh«ng cã nghÜa lý nÕu m¸y tÝnh cña b¹n thêng xuyªn bÞ treo, ch¹y
chËp chên. §©y lµ c¬n ¸c méng cña nhiÒu ngêi dïng m¸y tÝnh mµ cã lÏ nguyªn nh©n chÝnh lµ b¹n
®ang cã mét bo m¹ch chñ chÊt lîng kÐm.
ThËt kh«ng cã g× tåi tÖ h¬n khi b¹n võa hoµn tÊt b¶n luËn ¸n 80 trang ®îc tr×nh bµy tû mØ víi nhiÒu
h×nh ¶nh minh häa, vµ ghi thùc hiÖn ®éng t¸c lu cuèi cïng, m¸y tÝnh ®ét ngét ®a ra th«ng b¸o lçi
"chÕt ngêi", ®¹i lo¹i nh "kh«ng thÓ lu lªn ®Üa cøng bëi....", vµ sau ®ã hoµn toµn bÊt ®éng tríc mäi
thao t¸c cña b¹n. ChØ cßn çch cuèi cïng lµ t¾t m¸y råi bËt l¹i. KÕt qu¶ thËt th¶m h¹i: tËp tin Word cña
b¹n giê ®©y chØ lµ rçng tuÕch víi kÝch thíc 0 byte. TÊt c¶ nh÷ng nç lùc cña b¹n nh»m håi phôc l¹i
tËp tin ®Òu v« nghÜa. Còng tõ ®©y, b¹n míi hiÓu ®îc t¸c h¹i cña mét bo m¹ch chñ tåi.
Bµi häc vÒ tèc ®é

§èi víi ngêi tù l¾p r¸p m¸y tÝnh, ®iÒu quan träng lµ ph¶i chän ®óng bo m¹ch chñ. Bëi nÕu cã trôc
trÆc sau nµy, b¹n ph¶i tù m×nh xoay së lÊy mµ kh«ng cã sù hç trî kü thuËt nµo. B¹n cã thÓ ®Èy tèc
®é bus PCI lªn ®Õn 133MHz, nhng khi ®ã ®õng ®ßi hái nhµ cung cÊp ®æi cho b¹n bo kh¸c trong tr-
êng hîp sù cè. Tèc ®é quan träng, nhng tÝnh æn ®Þnh cã ý nghÜa lín h¬n. Cã g× hay ho khi b¹n l¸i xe
víi tèc ®é 200km/h ®Ó chØ ®i ®îc nöa qu¶ng ®êng v× xe chÕt m¸y. Tèc ®é cña bo m¹ch chñ ph¶i
nhanh. Tuy nhiªn sù æn ®Þnh vµ nh÷ng ®Æc tÝnh kh¸c nh kh¶ n¨ng hç lo¹i CPU, chÕ ®é tiÕt kiÖm
n¨ng lîng, çc ®Çu kÕt nèi I/O vµ kiÓm so¸t nhiÖt ®é.. ®ãng vai trß quan träng trong viÖc b¶o dìng
hÖ thèng vµ ®¸ng gi¸ víi chi phÝ bá ra.
§Ó minh häa, b¹n h·y thö xem thö mét m¸y server dïng cho LAN. Server vµ çc phÇn mÒm ®i kÌm
kh«ng chØ m¹nh vÒ cÊu h×nh, tÝnh n¨ng mµ nã cßn b¸o tríc ®îc nh÷ng sù cè s¾p x¶y ra, cho dï ®ã lµ
®Üa cøng hay çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn m¹ng, vµ thêng lµ tù kh¾c phôc chóng. §iÒu nµy cho thÊy
tÇm quan träng cña sù æn ®Þnh vµ ®é tin cËy cña mét hÖ thèng. B¹n dÓ dµng nhËn thÊy lµ çc m¸y
PC xoµng xÜnh thêng cã nhiÒu thiÕt bÞ, tÝnh n¨ng phô trî bæ sung nh»m hÊp dÉn ngêi mua.
Thö nghiÖm thùc tÕ

Chóng ta cïng xem xÐt mét sè bo m¹ch sö dông chip "Klamath", Pentium II cña Intel. §©y kh«ng ph¶i
lµ nh÷ng CPU m¹nh nhÊt, vµ chóng sö dông lo¹i SDRAM DIMM 66MHz vµ thËm chÝ cßn EDO
DRAM SIMM/DIMM. Çc bo m¹nh dùa trªn bé chip 82440LX nµy kh«ng hç trî AGP vµ cã gi¸ thÊp
trong sè çc bo m¹ch Slot 1. Çc bo m¹ch míi lo¹i Super Socket 7 (bus 100MHz) võa ®îc ®a ra cã gi¸
cao h¬n. Lo¹i bo m¹ch t©n tiÕn vµ nhanh nhÊt sö dông bé chip Intel 82440BX AGP cã thÓ ch¹y æn
dÞnh ë tèc ®é 100MHz vµ hç trî AGP, SDRAM DIMM 100MHz vµ tÝnh n¨ng tù kiÓm so¸t. Nhng
®èi víi çc b¹n, ngêi tù l¾p r¸p m¸y tÝnh, th× hay nhÊt cã lÏ lµ ®Æc tÝnh tù ph¸t hiÖn vµ tù cÊu h×nh
®îc cµi s½n vµo nhiÒu bo m¹ch lo¹i BX, gióp b¹n khái ph¶i khã nhäc víi çc jumper vµ switch DIP
(dual in-line package).
§Ó kiÓm tra vÒ mÆt kü thuËt, chóng ta sö dông ch¬ng tr×nh PC WorldBench 98 (ch¬ng tr×nh tr¾c
nghiÖm tèc ®é) vµ ch¹y trªn mçi bo m¹ch chñ.
Ngoµi ra, çc thiÕt bÞ ngo¹i vi ®îc sö dông cïng víi bo m¹ch bao gåm: ®Üa cøng Quantum Fireball
SE2 2,1 GB, 64MB SDRAM DIMM cho çc bo m¹ch LX vµ 64MB SDRAM DIMM 100MHz theo
chuÈn PC-100 cho bo m¹ch BX; Card AGP vµ 2D/3D; 24x CD-ROM...
VÊn ®Ò tån t¹i chung cho tÊt c¶ çc bo m¹ch, vµ kh«ng chØ ®èi víi çc lo¹i ®ang xem xÐt mµ cßn tÊt
c¶ bo m¹ch tríc ®©y lµ sù kh«ng cÈn thËn, lÉn lén, ®«i khi sai trong tµi liÖu vµ s¬ ®å híng dÉn.
ThËt khã ®Ó x¸c ®Þnh vÞ trÝ c¾m ®Ìn LED cña ®Üa cøng, vµ thËm chÝ c¶ c«ng t¾c nguån. §iÒu
nµy cã thÓ do phÇn lín çc bo m¹ch chñ ®Òu ®îc s¶n xuÊt t¹i §µi Loan, n¬i mµ tiÕng Anh cha ph¶i
th«ng dông.
Víi ngêi dïng PC, kh«ng cã g× h¹nh phóc h¬n khi m¸y tÝnh khëi ®éng chuÈn x¸c. NÕu tÊt c¶ ®îc cÊu
h×nh ®óng, trß ch¬i 3D sÏ ch¹y nhanh vµ tr¬n tru, çc øng dông v¨n phßng ®îc thùc hiÖn nhÞp nhµng,
kh«ng cã sù tr× trÖ khã chÞu. H¬n n÷a, b¹n cã thÓ tin ch¾c r»ng bo m¹ch cña b¹n ®ang kiÓm so¸t
nhiÖt ®é vµ mäi ho¹t ®éng cña nã víi sù chÝnh x¸c vµ cÈn thËn.
Bo m¹ch sö dông bé chip Intel 822440BX

Aristo AM-608BX
§îc giíi thiÖu nh mét bo m¹ch tÝch hîp cao, gän vµ cã gi¸ hÊp dÉn, Aristo AM-608BX hç trî SDRAM
vµ Registered SDRAM, cã ®Æc tÝnh Super I/O, Ultra-DMA/33, PCI Bus Master IDE, AGP version
1.0, tu©n thñ PCI version 2.1, USB, theo chuÈn VRM 8.2, kiÓm so¸t hÖ thèng LM79/75 vµ Creative
sound (tïy chän). Khe c¾m Slot 1 cã thÓ tiÕp nhËn bÊt kú lo¹i Pentium II nµo tõ 233 - 450MHz víi tèc
®é bus 66MHz hoÆc 100MHz. Voltage Regulator Module (VRM) ®îc cµi s½n trªn bo cho phÐp dÔ
dµng n©ng cÊp lªn çc bé xö lý OverDriver cña Intel trong t¬ng lai.
Bo m¹ch hç trî ®Õn 412MB SDRAM hay 1GB Registered SDRAM víi çc khe DIMM 168 ch©n.
SDRAM chØ ®îc hç trî cho bus 66MHz. Cã 4 khe DIMM (®ñ ®Ó n©ng cÊp bé nhí), 3 khe c¾m ISA
(1 dïng chung víi PCI), mét khe c¾m AGP1 (hç trî version 1.0, 1x/2x), vµ 4 khe c¾m PCI Bus-Master.
Bo m¹ch thuéc lo¹i ATX (ATX form factor). BIOS hÖ thèng lµ lo¹i flash cã thÓ n©ng vµ cã jumper
®Ó thay ®æi ®iÖn ¸p 5V hay 12V. BIOS cã thÓ nhËn biÕt ®Üa cøng lo¹i LBA víi dung lîng trªn
8,4GB. VÒ kh¶ n¨ng qu¶n lý n¨ng lîng, Aristo hç trî SMM, APM vµ ACPI.
Ngoµi ra, cßn cã c«ng t¾c chuyÓn ®æi dïng ®Ó t¹m ngng thao t¸c hÖ thèng (suspend/resume), Wake-
On-LAN (WOL), Wake-On-Ring (WOR) dïng cho modem vµ tu©n theo tiªu chuÈn Energy Star "green
PC". Bo Aristo AM608BX lµ lo¹i PC97/98 vµ bao gåm c¶ tÝnh n¨ng kiÓm so¸t hÖ thèng.
Trong thö nghiÖm víi PC WorldBench 98, Aristo ®¹t 172 ®iÓm víi card video PCI S33ViRGE/GX.
Tµi liÖu híng dÉn Ýt vµ kh«ng chØ ra ký hiÖu +/- cña d©y nèi.
AZZA PT-6IB
§©y lµ bo m¹ch nhanh thø hai trong sè çc bo BX ®îc xem xÐt (®iÓm PC WorldBench 98 lµ 172), vµ
thuéc lo¹i tèt ®èi víi tïy chän gi¸ thÊp. Tuy nhiªn, cã vµi vÊn ®Ò vÒ setup vµ ph¶i khëi ®éng l¹i vµi
lÇn. Nhng sau khi thiÕt lËp, bo m¹ch ho¹t ®éng b×nh thêng.
§iÒu g©y nhÇm lÉn lµ hµng ch©n nèi ®Ìn tÝn hiÖu cña LED/power/HDD kh«ng cã ký hiÖu cho cùc
d¬ng/©m (+/-), buéc ngêi dïng ph¶i tù mß mÉm ®Ó thö.
Víi mét PCI Local Bus, PT-6IB lµ bo m¹ch lo¹i ATX dùa trªn c¬ së bé chip hÖ thèng 82440BX AGPset
vµ Winbond I/O. Nã bao gåm hai kªnh PIO (Programmed Input/Output) vµ cæng Ultra-DMA/33 Bus
Master mode PCI IDE cµi trªn bo, mét cæng ®iÒu khiÓn ®Üa mÒm, hai cæng serial tèc ®é cao
(UART) vµ mét cæng parallel nhiÒu chÕ ®é, hç trî mouse PS/2, cæng hång ngo¹i IrDA vµ USB.
AZZA cã thÓ ch¹y víi çc chip Pentium II tõ 233 ®Õn 450MHz víi cÊu tróc SEC.
Ngoµi ra, PT-6IB cßn cã çc ®Æc tÝnh nh m¹ch chØnh ®iÖn ¸p, hç trî +1,8V DC ®Õn +3,5V DC cña
CPU, kÝch thíc tõ cã thÓ lµ 8-, 16-, 32- vµ 64-bit, ®êng ®Þa chØ 32-bit. Trªn bo cã 3 khe c¾m
DIMM 168 ch©n, cho phÐp tèi ®a 384MB bé nhí lo¹i parity vµ ECC (error correcting code). AZZA
PT-6IB hç trî tÝnh n¨ng Wake-On-LAN vµ çc chøc n¨ng Green (tiªu chuÈn m«i trêng).
DFI P2XBL
Bo m¹ch P2XBL ®îc trang bÞ ®Õ c¾m CPU Slot 1 cho Pentium II çc lo¹i tõ 266MHz ®Õn 450MHz.
PCI Bus cã thÓ thiÕt lËp 66MHz hay 100MHz. Víi 3 khe c¾m dµnh cho bé nhí lo¹i DIMM 168 ch©n,
kÝch thíc bé nhí cã thÓ ®¹t 384MB. Khe c¾m më réng bao gåm: mét dµnh riªng cho AGP, ba PCI, hai
ISA vµ mét chung cho PCI/ISA. TÊt c¶ khe c¾m PCI vµ ISA cã Bus Mastering. P2XBL hç trî bé nhí
EC vµ ECC.
HÖ thèng kÌm theo Desktop Management Interface (DMI) 2.0 ®îc cµi vµo Award BIOS cã thÓ n©ng
cÊp. TiÖn Ých nµy tù ®éng ghi l¹i çc th«ng tin vÒ cÊu h×nh hÖ thèng vµ lu chóng vµo "vïng DMI"
(mét phÇn trong BIOS Plug-and-Play cña hÖ thèng. DMI ®îc thiÕt kÕ nh»m gióp viÖc b¶o dëng, söa
ch÷a, kh¾c phôc sù cè trë nªn dÔ dµng h¬n. KÕt nèi I/O cã s½n trªn bo m¹ch bao gåm: hai cæng serial
ND16C550 t¬ng thÝch DB-9, mét cæng parallel SPP/ECP/EPP DB-25, mét giao tiÕp cho ®Üa mÒm
hç trî ®Õn hai æ ®Üa mÒm lo¹i 2,88MB, mét cæng mouse PS/2 mini-DIN-6, mét cæng bµn phÝm
PS/2 mini-DIN vµ mét ®Çu nèi Wake-On-LAN. Ngoµi ra, bo m¹ch cßn cã mét cæng IrDA vµ hai
USB.
Bé ®iÒu khiÓn PCI Bus Master IDE cho phÐp hai giao tiÕp PCI IDE hç trî 4 thiÕt bÞ IDE. Bo m¹ch
còng hç trî Ultra-DMA/33 (chÕ ®é Synchronous Ultra DMA/33), Enhanced IDE PIO Mode 3 vµ
Mode 4 víi tèc ®é truyÒn 16,6MB/s, ATAPI CD-ROM vµ LS-120 vµ Iomega ZIP. DFI P2XBL cßn cã
®Çu c¾m cho Creative SB-Link ®Ó kÕt nèi gi÷a bo hÖ thèng vµ card Creative SB PCI. Bo m¹ch nµy
cã kh¶ n¨ng theo dâi vµ ®iÒu khiÓn nhiÖt ®é lµm viÖc vµ ho¹t ®éng cña qu¹t th«ng giã.
P2XBL ®¹t 172 ®iÓm trong thö nghiÖm. Setup bo m¹ch dÔ dµng vµ nã lµm viÖc æn ®Þnh.
Elitergroup P6BX-A+
§©y lµ bo m¹ch nhanh nhÊt vµ còng lµ mét trong sè nh÷ng bo m¹ch nhiÒu tÝnh n¨ng nhÊt (®iÓm
tr¾c nghiÖm 176). P6BX-A+ kh«ng chØ ch¹y æn ®Þnh mµ cßn rÊt dÔ setup, c¶ ®iÖn ¸p cho BIOS
vµ xung nhÞp ®Òu ®îc tù ®éng thiÕt lËp. Tuy nhiªn, tµi liÖu híng dÉn cßn cha hoµn h¶o.
Bo m¹ch cã 3 khe c¾m DIMM, cã thÓ tiÕp nhËn 384MB SDRAM lo¹i 3,3V. Elitegroup chØ sö dông
SDRAM 100MHz tu©n theo chuÈn PC-100 ®Ó ®¹t tèc ®é cao nhÊt. §Æc tÝnh tiÕt kiÖm n¨ng lîng
bao gåm nguån cung cÊp lo¹i ATX vµ ACPI. BIOS hÖ thèng hç trî tù ®éng Wake-On-LAN vµ Wake-
On-Call. P6BX-A+ cßn ®îc trang bi SB-Link cña Creative, cho phÐp t¬ng thÝch ngîc gi÷a chip PCI
audio vµ chip ISA audio (thuËt ng÷ thêng dïng lµ "PC to PCI bridge").
Bo m¹nh cã 7 khe c¾m më réng: hai ISA 16-bit, n¨m PCI 32-bit (trong ®ã 1 dïng chung víi ISA) vµ
mét khe c¾m AGP. Çc cæng chuÈn gåm hai kªnh Enhanced IDE, mçi kªnh hç trî hai thiÕt bÞ; mét
®Çu nèi hç trî hai æ ®Üa mÒm; mét cæng parallel vµ hai cæng serial; hai cæng USB; hai cæng PS/2
(cho mouse vµ bµn phÝm). Sö dông firmware (phÇn mÒm ®îc cµi cøng), b¹n cã thÓ cµi thªm phÝm
nãng ®Ó bËt nguån (power-on hot-key).
Gigabyte GA-686BX
Gigabyte lµ mét trong nh÷ng nhµ s¶n xuÊt cã tªn tuæi trªn thÞ trêng hiÖn nay. Bo m¹ch míi GA-
686BX cña Gigabyte (172 ®iÓm PC WorldBench 98) kÌm theo mét ®Üa CD-ROM víi 6 tiÖn Ých h÷u
dông cho mainboard. Tµi liÖu tr×nh bµy tèt víi nhiÒu s¬ ®å vµ h×nh ¶nh. Bo m¹ch lµm viÖc tèt vµ
æn ®Þnh. Çc ®Çu c¾m cho LED, DIP swich ®îc bè trÝ hîp lý, m¹ch l¹c vµ tiÕt kiÖm chç.
VÒ tÝnh n¨ng, GA-686BX ®îc trang bÞ mét khe c¾m AGP, ®Õ Slot 1 tiÕp nhËn Pentium II 233 -
450MHz. Tèc ®é bus cã thÓ thay ®æi 66 hay 100MHz vµ ®îc tù ®éng ®iÒu chØnh. Bo m¹ch gåm bé
chip Intel 440BX AGPset, Winbond 83977 I/O vµ chip Winbond 83781 Health (t¬ng ®¬ng víi LM78).
Bé chip 440BX hç trî ®Æc tÝnh Quad-Port Acceleration (QPA) cña Intel, cho phÐp më réng b¨ng
th«ng gi÷a CPU, AGP, 100MHz SDRAM vµ bus hÖ thèng PCI. PhÇn bé nhí gåm 4 khe c¾m 3,3V
DIMM víi kh¶ n¨ng hç trî tíi 1GB DRAM. Kh¶ n¨ng më réng gåm 1 khe c¾m AGP, bèn khe PCI vµ ba
khe ISA.
GA-686BX ®îc trang bÞ 2Mbit Award BIOS lo¹i flash cã chøc n¨ng chèng virus vµ Green. Nã cßn
cung cÊp nh÷ng th«ng tin bæ Ých nh nhiÖt ®é CPU vµ t×nh tr¹ng qu¹t giã. §Çu c¾m nguån lo¹i ATX
vµ çc chÕ ®é t¾t/më ®îc ¸p dông c«ng nghÖ míi nhÊt. Bo m¹ch cßn hç trî Wake-On-LAN, ®Çu nèi
Creative SB-Link, cÇu ch× b¶o vÖ bµn phÝm. Çc driver bao gåm LDCM, SIV, Intel PIIX4 vµ Ultra
DMA/33 Bus Master IDE.
Microstar (MSI) MS-6116

Gièng nh bo m¹ch LX, MS-6116 víi bé chip 82440BX cã ®Çy ®ñ tÝnh n¨ng vµ lµ bo m¹ch rÊt æn
®Þnh. mÆc dï chØ ®¹t ®iÓm 170 (thÊp nhÊt trong thö nghiÖm). Nhng b¹n cÇn biÕt r»ng kh¸c biÖt
10 ®iÓm kh«ng ®¸ng kÓ vµ khã nhËn thÊy ®èi víi nhiÒu ngêi. Bo m¹ch cã nhiÒu kh¶ n¨ng tù theo
dâi vµ kiÓm so¸t nhiÖt ®é t¨ng cêng.
Mét sè ®Æc tÝnh c¬ b¶n cña MS-6116 lµ tu©n theo chuÈn PCI/ISA vµ Green, kÕt nèi Host/AGP, çc
chøc n¨ng ACPI, hç trî Ultra-DMA/33 vµ SHMC (system hardware monitor control). SHMC cã thÓ
nhËn biÕt CPU, nguån ®iÖn, vßng quay cña qu¹t vµ kiÓm so¸t ®iÖn ¸p vµ nhiÖt ®é cña CPU, hÖ
thèng. §Õ c¾m Slot 1 trªn bo cã thÓ dïng cho Pentium II 233 - 400MHz. Tû lÖ tèc ®é lâi/bus ®îc thay
®æi tõ x2 ®Õn x6 hoÆc cao h¬n. Switching Voltage Regulator cho phÐp ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p DC
vµ tu©n theo chuÈn Intel VRM 8.2. Bo MS-6116 hç trî cho bus 66,6MHz vµ 100MHz, còng nh dµnh
cho 75MHz vµ 83MHz.
Bé nhí chÝnh gåm 4 khe c¾m DIMM cho phÐp ®¹t tèi ®a 512MB. Bo m¹ch còng hç trî chøc n¨ng
ECC vµ hç trî 3,3V SDRAM DIMM. Cã thÓ mæ réng víi mét khe AGP (hç trî thiÕt bÞ AGP bÊt kú víi
66MHz/133MHz vµ 3,3V), 4 khe c¾m PCI vµ 3 khe ISA (mét khe cho c¶ ISA vµ PCI). MS-6116BX
hç trî PCI Bus Interface 3,3/5V.
Bé ®iÒu khiÓn IDE trªn c¬ së bé chip Intel 82371EB PCI cho phÐp mét æ cøng vµ/hay mét æ CD-
ROM víi PIO, Bus Master vµ Ultra-DMA/33. Çc thiÕt bÞ cµi s½n trªn bo gåm cæng cho 2 æ ®Üa
mÒm, hai cæng serial, mét parallel (SPP/EPP/ECP), hai USB vµ mét IrDA.
Tyan S1846S/L/A Tsunami ATX
Bo m¹ch chÊt lîng cao cña Tyan giµnh ®îc sù tin cËy cña ngêi dïng trªn thÕ giíi (mÆc dï gi¸ còng
cao). B¶n híng dÉn sö dông bo m¹ch rÊt râ rµng, cÈn thËn vµ chi tiÕt, tèt nhÊt trong sè çc tµi liÖu ®-
îc xem xÐt.
VÒ nh÷ng ®Æc tÝnh c¬ b¶n, S1846S/L/A Tsunami ATX cã thÓ hç trî Pentium II 233MHz ®Õn
400MHz vµ cao h¬n. Ngoµi ra cßn cã tïy chän cho chip Celeron. Bo m¹ch ch¹y ë tèc ®é bus 66MHz
hoÆc 100MHz vµ trªn bo cµi s½n çc thµnh phÇn VRM. Tsunami ®îc trang bi bé chip National "309"
Super I/Ovµ Intel 82440BX AGPset. Bo m¹nh sö dông c«ng nghÖ GTL+ cho phÐp gi¶m n¨ng lîng tiªu
thô vµ EMI (electro-Magnetic Interference). Ngoµi ra cßn cã ®Æc tÝnh Wake-On-LAN khi sö dông
víi bé nguån ATX. Mét tÝnh n¨ng kh¸c lµ power-recovery-after-interrupt (håi phôc nguån sau khi
ng¾t).
Kh¶ n¨ng më réng cña bo m¹ch gåm 5 khe c¾m 32-bit PCI, hai khe 16-bit ISA vµ mét khe chung
PCI/ISA. Trªn bo cã hai cæng USB lo¹i ATX, mét IrDA, mét cæng parallel tèc ®é cao, hai cæng serial
UART16550 vµ hç trî æ ®Üa mÒm Mode-3. HÖ thèng I/O vµ ®iÒu khiÓn ®Üa gåm hai cæng Ultra-
DMA/33 PCI Bus Master cho phÐp CD-ROM lo¹i EIDE. Bus Mastering hç trî PIO Mode 3 vµ 4 (tèc
®é truyÒn ®¹t 22MB/s) vµ hai æ ®Üa mÒm (dung lîng ®Õn 2,88MB).
Ph¶i nãi r»ng bo m¹ch Tsunami cã ®Çy ®ñ tÝnh n¨ng vµ rÊt ®¸ng tin cËy. Ngoµi ra cßn ®îc b¶o
hµnh 3 n¨m.
ENPC EP-KL21
Bo m¹ch ®îc s¶n xuÊt bëi ENPC Technologies Corporation tÝch hîp bé ®iÒu kheØn IDE víi hai giao
tiÕp IDE tèc ®é cao cho 4 thiÕt bÞ IDE nh ®Üa cøng, CD-ROM. Bé ®iÒu khiÓn Super I/O cã nh÷ng
chøc n¨ng chÝnh: giao tiÕp æ ®Üa mÒm, 2 cæng serial 16byte FIFO vµ mét cæng parallel EPP/ECP.
Bo m¹ch hç trî tõ 8 ®Õn 512MB SDRAM, 1GB EDO RAM. Nã còng hç trî Fast Page chuÈn, EDO vµ
SDRAM. Cã 3 khe c¾m DIMM 169 ch©n, mçi khe 32MB. Bé nhí ®ßi hái RAM lo¹i 70ns Fast Page
hay 60ns EDO. ThiÕt bÞ kh«ng hç trî RAM parity.
Trªn bo m¹ch EP-KL21 cã hai ®Çu nèi PCI-IDE, kh¶ n¨ng tù nhËn biÕt lo¹i ®Üa cøng nhê BIOS. HÖ
thèng còng hç trî Award Plug-and-Play BIOS cho card ISA vµ PCI. Çc tÝnh n¨ng kh¸c bao gåm hç trî
Ultra-DMA/33, Softpower SM-bus cña Windows 95, cæng IrDA, kiÓm so¸t phÇn cøng LM 78/75,
chuÈn ATX.
PhÇn më réng bao gåm 3 khe c¾m ISA, 4 khe PCI vµ 1 AGP. Bo m¹ch ®¹t 137 ®iÓm PC
WorldBench 98.
Microstar MS-6117 ATX LX6
Bo m¹ch sö dông bé chip Intel 82440LX AGPset tÝch hîp vµ Quad Port Acceleration (QPA). QPA cho
phÐp xö lý ®ång thêi 4 ®êng cho CPU bus, ®å häa, PCI bus vµ SDRAM. Bé chip Intel 82371AB
tÝch hîp tÊt c¶ çc chøc n¨ng ®iÒu khiÓn cña hÖ thèng nh Advanced Configuration and Power
Interface (ACPI). ACPI ®Æc trng bëi tÝnh n¨ng tiÕt kiÖm n¨ng lîng cho OS Direct Power
Management (OSPM). 82371AB còng hç trî LM78 System Hardware Monitor Controller nh mét chøc
n¨ng tïy chän. Chøc n¨ng LM78 bao gåm nhËn biÕt CPU/Power supply, vßng quay qu¹t th«ng giã,
kiÓm so¸t ®iÖn ¸p, nhiÖt ®é cña CPU vµ hÖ thèng.
MS-6117 cã mét ®Õ c¾m CPU Slot 1 lo¹i ATX hç trî CPU 200 - 333MHz. TØ lÖ tèc ®é lâi/bus tõ x2
®Õn x6 vµ cao h¬n. Bé ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p trªn bo m¹ch tu©n theo chuÈn Intel VRM ver. 8.1 víi
kh¶ n¨ng b¶o vÖ qu¸ ®iÖn ¸p. Bo m¹ch cã n¨m khe c¾m Master PCI bus 32-bit, hai khe ISA 16-bit. vµ
mét khe chung PCI/ISA. ThiÕt bÞ trªn bo bao gåm mét cæng ®Üa mÒm hç trî hai æ ®Üa, hai cæng
serial, mét cæng parallel (SPP/EPP/ECP), cæng mouse PS/2 vµ bµn phÝm, hai cæng USB vµ mét
IrDA.
§iÓm tr¾c nghiÖm cña MS-6117 lµ 137 PC World Bench98.
§Ó ®¸nh gi¸ tèc ®é chung cña hÖ thèng, t¹p chÝ PC World cña Mü ®· ®a ra mét hÖ ch¬ng tr×nh ®Ó
ch¹y trªn mçi m¸y tÝnh cÇn kiÓm tra. HÖ ch¬ng tr×nh nµy ®îc gäi lµ PC World Bench 98. §Ó ch¹y
PC World Bench 98, trªn m¸y ph¶i cµi s½n çc øng dông Microsoft Word 97, Microsoft Excell 97,
Lotus 1-2-3 97, Corel Word Pro 97, Corel Paradox 8 vµ Micrograf Picture Publisher 7. PC
WorldBench 98 ch¹y mét kÞch b¶n so¹n s½n (script) cho mçi øng dông trong 3 lÇn, khëi ®éng l¹i sau
mçi lÇn ch¹y. Trªn c¬ së thêi gian ch¹y mçi kÞch b¶n, PC WorldBench 98 ®a ra ®¸nh gi¸ vµ so s¸nh víi
®iÓm chuÈn cña hÖ m¸y c¬ së (Dell 200MHz MMX, 32MB RAM) råi cho ®iÓm cuèi cïng. §iÓm
cµng cao, tèc ®é m¸y cµng nhanh.
Bé nguån ATX
Çc m¸y tÝnh s¶n xuÊt gÇn ®©y, nhÊt lµ tõ Pentium II trë ®i ®Òu sö dông mainboard vµ bé nguån
theo chuÈn ATX.
Bé nguån ATX ho¹t ®éng tiÕt kiÖm, an toµn vµ linh ®éng h¬n bé nguån AT v× ta cã thÓ ®iÒu
khiÓn mét sè ho¹t ®éng cña bé nguån th«ng qua Bios trªn mainboard. ThÝ dô: Cã thÓ bËt/t¾t m¸y tõ
xa th«ng qua card m¹ng, modem, cæng...T¾t m¸y b»ng lÞnh Shutdown cña Windows 95. Theo dái
t×nh tr¹ng ho¹t ®éng cña m¸y, kiÓm tra nhiÖt ®é CPU, Mainboard, tù ®éng t¾t m¸y ®Ó tiÕt kiÖm
nguån hay ®Ó b¶o vÖ.
§iÓm kh¸c biÖt lín nhÊt khi r¸p bé nguån ATX lµ ®Çu c¾m cung cÊp ®iÖn cho mainboard vµ c«ng
t¾c Power.
§Çu c¾m
§Çu c¾m ATX cã 20 ch©n
Ch©n TÝn hiÖu Ch©n TÝn hiÖu
1 +3.3v 11 +3.3v
2 +3.3v 12 -12v
3 §Êt (Ground) 13 §Êt (Ground)
4 +5v 14 PW_ON (më nguån)
6 +5v 16 §Êt (Ground)
8 PWRGOOD (nguån tèt) 18 -5v
9 +5vSB 19 +5v
10 +12v 20 +5v
C«ng t¾c Power

Do cã 1 sè tÝnh n¨ng ®iÒu khiÓn tõ xa nªn vÒ nguyªn t¾c bé nguån ph¶i lu«n lu«n ®îc cÊp ®iÖn.
B¹n sÏ kh«ng thÊy c«ng t¾c Power tù giö theo kiÓu AT n÷a (Sau khi bÊm, c«ng t¾c sÏ tù giö tr¹ng th¸i
®ã cho ®Õn khi bÊm lÇn nöa ®Ó thay ®æi tr¹ng th¸i), thay vµo ®ã lµ 1 nót bÊm kÝch (tù ®éng trë
vÒ vÞ trÝ ban ®Çu sau khi ngng bÊm) t¬ng tù nh nót Reset.
Khi b¹n bÊm nót nÇy, ®êng tÝn hiÖu thø 14 cña ®Çu c¾m nguån (PW_ON) sÏ ®îc nèi ®Êt ®Ó t¹o ra
tÝn hiÖu më m¸y nÕu m¸y ®ang trong t×nh tr¹ng t¾t (hay t¾t m¸y nÕu m¸y ®ang trong t×nh tr¹ng
më).
Chó ý: Khi më m¸y b¹n chØ cÇn kÝch nót Power (bÊm råi nh¶ liÒn) nhng ®Æc biÖt khi t¾t, tïy theo
mainboard cã thÓ b¹n ph¶i bÊm råi giö sau 4 gi©y míi ®îc nh¶ (do x¸c lËp trong Bios).
Khi m¸y trong t×nh tr¹ng t¾t, thùc sù bé nguån vÉn tiªu thô 1 lîng ®iÖn rÊt nhá ®Ó duy tr× sù ho¹t
®éng cho m¹ch ®iÒu khiÓn tù ®éng më m¸y (theo x¸c lËp trong Bios hay ch¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn).
ChØ khi nµo b¹n rót d©y c¾m nguån hay t¾t ®iÖn b»ng c«ng t¾t phÝa sau bé nguån th× m¸y b¹n míi
bÞ ng¾t ®iÖn hoµn toµn.
KiÓm tra bé nguån rêi
§Ó kiÓm tra nhanh bé nguån cã ho¹t ®éng hay kh«ng, b¹n cã thÓ kÝch nèi t¾t ®êng tÝn hiÖu 14 vµ
15 (chËp råi nh¶ liÒn) hay ch¾c ¨n nhÊt lµ c¾m ®Çu nèi nguån vµo Mainboard råi kÝch nèi t¾t 2
chÊu cña Jumper PowerSw trªn mainboard (khi thö chØ cÇn cã bé nguån vµ mainboard ATX lµ ®ñ,
kh«ng cÇn thªm g× n÷a).
Sö dông æ ®Üa cøng IDE

1- S¥ NÐT VÒ §ÆC TÝNH Kü THUËT:
A/ GIAO TIÕP:
æ ®Üa cøng ®ang ®îc dïng ®¹i trµ hiÖn nay trªn çc m¸y PC gia ®×nh lµ lo¹i theo chuÈn giao tiÕp
IDE do tÝnh dÔ l¾p r¸p vµ gi¸ thµnh thÊp. Ngoµi ra cßn cã chuÈn SCSI nhng kh«ng th«ng dông do
gi¸ thµnh cao, ®ßi hái ph¶i cã card SCSI riªng còng nh phÇn mÒm qu¶n lý çc thiÕt bÞ SCSI riªng.
B/ L¾P R¸P, KÕT HîP Vµ DI CHUYÓN:
M¸y PC cho phÐp b¹n sö dông 2 æ ®Üa cøng (Mainboard ®êi cò) hay 4 æ ®Üa cøng (Mainboard ®êi
míi) cïng lóc. §Ó ph©n biÖt çc æ ®Üa trªn cïng 1 çp tÝn hiÖu, chóng ta ph¶i x¸c lËp b»ng çch nèi
t¾t çc ch©n c¾m ®îc quy ®Þnh cô thÓ trªn tõng æ ®Üa (set jumper). Nhµ s¶n xuÊt lu«n cung cÊp
s¬ ®å set jumper kÌm theo æ ®Üa cña m×nh v× nÕu thiÕu, chØ cã çch lµ set "mß" hay dùa trªn æ
®Üa kh¸c.
Chó ý: B¹n ph¶i hiÓu vÒ nguyªn lý, m¸y tÝnh xem æ ®Üa cøng lµ 1 thiÕt bÞ IDE hay nãi mét çch
kh¸c, m¸y PC cho phÐp b¹n sö dông tèi ®a 4 thiÕt bÞ IDE nèi vµo 2 d©y çp. æ ®Üa CDROM theo
chuÈn giao tiÕp IDE còng ®îc xem lµ 1 thiÕt bÞ IDE nªn sÏ ®îc tÝnh vµo tæng sè nÇy.
Çc quy íc khi l¾p r¸p, kÕt hîp æ ®Üa:
D©y çp: Çp tÝn hiÖu cña æ ®Üa cøng cã 3 ®Çu nèi gièng y nhau. 1 ®Çu ®Ó g¾n vµo ®Çu nèi
IDE trªn Card I/O hay mainboard, 2 ®Çu cßn l¹i ®Ó g¾n vµo ®Çu nèi trªn 2 æ ®Üa cøng. Khi c¾m
d©y, chó ý c¾m sao cho v¹ch s¬n ®á ë c¹nh çp nèi víi ch©n sè 1 cña ®Çu nèi. Thêng ch©n sè 1 ®îc
quy íc nh sau:
Trªn mainboard hay trªn card I/O: C¹nh cã ghi sè 1 hay cã dÊu chÊm trßn hay dÊu tam gi¸c.
Chó ý: Cã h·ng s¶n xuÊt, ®· ngõa trêng hîp c¾m ngîc çp b»ng çch bá bít 1 ch©n ë ®Çu nèi trªn
mainboard, vµ bÝt 1 læ t¬ng øng ë ®Çu nèi trªn çp.
Trªn æ ®Üa: C¹nh cã ghi sè 1 hay v¹ch s¬n ®á trªn çp n»m s¸t d©y c¾m nguån.
Chó ý: Cã h·ng s¶n xuÊt, ®· ngõa trêng hîp c¾m ngîc çp b»ng çch bá bít 1 ch©n ë ®Çu nèi trªn æ
®Üa cøng, vµ bÝt 1 læ t¬ng øng ë ®Çu nèi trªn çp.
Khi nèi çp, cè g¾ng xoay trë ®Çu çp sao cho ®o¹n d©y ®i tõ mainboard hay Card I/O ®Õn æ ®Üa
cøng lµ ng¾n nhÊt. ThËm chÝ b¹n cã thÓ nèi ®Çu gi÷a lªn Mainboard, 2 ®Çu b×a lªn æ ®Üa cøng.
æ ®Üa: Gi÷a 2 nhãm æ ®Üa 1,2 vµ 3,4 ph©n biÖt bëi hai d©y çp g¾n vµo 2 ®Çu nèi Pri (thø nhÊt
1,2) hay Sec (thø nh× 3,4). Gi÷a æ ®Üa 1,2 hay 3,4 ph©n biÖt b»ng çch set Jumper trªn mçi æ ®Üa
lµ Master (1,3) hay Slave (2,4).
- Trªn æ ®Üa cã çc set sau:
Master (single): ChØ sö dông 1 æ ®Üa duy nhÊt.
Master (dual): æ nÇy lµ master nhng cã kÕt hîp víi æ kh¸c.
Slave: æ nÇy lµ slave.
Cable Selec: X¸c lËp master hay slave b»ng çp (gièng æ ®Üa mÒm)
Th«ng thêng b¹n nªn set lµ Master (dual) hay Slave, nhng khi dïng æ ®Üa Caviar cã khi b¹n b¾t buéc
ph¶i set lµ Master (single) nã míi chÞu ch¹y.
æ ®Üa khëi ®éng b¾t buéc ph¶i ®îc set lµ Master vµ ®îc g¾n vµo çp Pri (1).
Cã trêng hîp 2 æ ®Üa kh«ng chÞu ch¹y chung víi nhau khi g¾n cïng 1 çp. B¹n ph¶i sö dông 2 çp cho
2 æ ®Üa nÇy, nÕu m¸y b¹n kh«ng cã ®êng çp thø 2 b¹n buéc ph¶i ®æi æ ®Üa kh¸c (hay x¶y ra víi æ
Caviar cña WD).
Chó ý: Trong sè nh÷ng c¶i tiÕn trong BIOS cña mainboard P5, quan träng vµ cã Ých trong sö dông lµ
phÇn BOOT m¸y. C¶i tiÕn nÇy gióp b¹n khái mÊt th× giê ®Æt l¹i çc jumper cho æ ®Üa cøng khi
chuyÓn ®æi.
B¹n cã thÓ chän lùa cho Boot m¸y b»ng æ ®Üa mÒm A, æ ®Üa CD ROM, æ ®Üa SCSI, æ ®Üa cøng
C hay D, E, F (nÕu cã). NghÜa lµ ngoµi çc æ ®Üa truyÒn thèng nh A, C, b¹n cã thÓ cho Boot b»ng
CD ROM vµ bÊt cø æ ®Üa cøng vËt lý nµo ®ang cã trªn m¸y mµ kh«ng cÇn ph©n biÖt chóng ®ang
lµ Master hay Slave, lµ IDE hay SCSI.
ThÝ dô: M¸y b¹n cã æ ®Üa A, 1 æ ®Üa CDROM (G), 3 æ ®Üa cøng IDE (C, D, E), 1 æ ®Üa cøng
SCSI (F). B¹n cã quyÒn chØ ®Þnh cho khëi ®éng b»ng æ ®Üa nµo trong sè çc æ ®Üa nÇy (A, C, D,
E, F, G) còng ®îc.
Khi b¹n sö dông Win97 (OSR2 hay Memphis), b¹n kh«ng cÇn khai b¸o æ ®Üa cøng thø 2 trë ®i trong
Bios (kÓ c¶ æ mÒm). Win97 tù biÕt çc æ ®Üa nÇy vµ ®Æt tªn cho chóng tiÕp theo tªn æ ®Üa Logic
cuèi cïng trªn æ ®Üa vËt lý cã khai b¸o. DÜ nhiªn lµ khi ®ã chóng kh«ng thÓ khëi ®éng ®îc do kh«ng
cã khai b¸o.
C/ TUæI THä:
Tuæi thä cña æ ®Üa cøng chÝnh lµ tuæi thä cña çc thµnh phÇn di chuyÓn trong cÊu t¹o æ ®Üa. æ
®Üa cã 2 m« t¬ chÝnh lµ m« t¬ quay ®Üa vµ m« t¬ dÞch chuyÓn ®Çu tõ. §Ó ®¶m b¶o tèc ®é truy
xuÊt cao cña æ ®Üa, æ ®Üa cøng b¾t buéc ph¶i quay liªn tôc tõ khi b¹n më m¸y cho ®Õn khi b¹n t¾t
m¸y vµ ®Çu tõ lu«n lu«n treo l¬ löng phÝa trªn mÆt ®Üa 1 kho¶ng çch cùc nhá bëi 1 líp ®Öm khÝ
®îc t¹o ra do tèc ®é quay nhanh (khi æ ®Üa ngng quay, ®Çu tõ sÏ "®¸p" lªn trªn mÆt ®Üa do mÊt líp
®Öm khÝ. §Ó an toµn, h·ng s¶n xuÊt t¹o vÞ trÝ ®¸p tù ®éng cho ®Çu tõ khi t¾t m¸y). Nh vËy m« t¬
quay ®Üa cã chÕ ®é lµm viÖc nÆng nhÊt vµ tuæi thä cña nã quyÕt ®Þnh tuæi thä cña æ ®Üa. Hay
nãi 1 çch kh¸c, tuæi thä cña æ ®Üa tuú thuéc vµo thêi gian sö dông m¸y chí kh«ng tuú thuéc vµo thêi
gian truy xuÊt æ ®Üa nh ®Üa mÒm.
VÒ nguyªn t¾c kü thuËt trong viÖc sö dông ®éng c¬, cµng Ýt lÇn t¾t më ®éng c¬ cµng thä. Nh vËy
khi b¹n cho m¸y ch¹y liªn tôc 24/24, æ ®Üa cøng cña b¹n sÏ ®¹t thêi gian sö dông tèi ®a. §èi víi m¸y gia
®×nh, do viÖc sö dông kh«ng liªn tôc (mçi ngµy më m¸y vµi lÇn) nªn tuæi thä æ ®Üa cã gi¶m nhng bï
l¹i thêi gian sö dông thùc sÏ kÐo dµi h¬n (thÝ dô: æ ®Üa nÕu ch¹y liªn tôc 24h/ngµy sÏ thä thä
10.000giê tøc lµ 417 ngµy thùc tÕ, nÕu ch¹y kh«ng liªn tôc 8h/ngµy, tuæi thä gi¶m cßn 7.000giê nhng
sÏ lµ 875 ngµy thùc tÕ). ViÖc t¾t më m¸y cßn lµm t¨ng nguy c¬ va ch¹m ®Çu tõ víi mÆt ®Üa, t¹o h
háng kh«ng phôc håi ®îc. Do ®ã b¹n cµng h¹n chÕ viÖc t¾t më m¸y cµng tèt.
Trong Bios çc m¸y míi thêng hay cã môc chØ ®Þnh ngõng æ ®Üa cøng khi kh«ng ho¹t ®éng sau 1
thêi gian nhÊt ®Þnh (Power Manager). Chóng t«i khuyªn b¹n ®õng sö dông môc nÇy v× nã chØ cã t¸c
dông trªn nh÷ng m¸y x¸ch tay lµ lo¹i m¸y mµ ngêi ta chÊp nhËn gi¶m thä tÊt c¶ çc linh kiÖn trong
m¸y ®Ó ®æi lÊy thêi gian sö dông pin l©u. NÕu b¹n thÝch sö dông môc nÇy th× cø thö vµ chó ý
tiÕng kªu cña æ ®Üa khi chuyÓn tr¹ng th¸i ho¹t ®éng, cã thÓ b¹n sÏ c¶m thÊy téi nghiÖp æ ®Üa cña
b¹n.
2- BIOS SETUP:
Sau khi l¾p r¸p æ ®Üa, b¹n ph¶i lµm thñ tôc khai b¸o trong Bios ®Ó m¸y chÊp nhËn cho æ ®Üa lµ 1
thµnh phÇn cña m¸y. Cã 2 trêng hîp khai b¸o cho æ ®Üa díi 528Mb vµ trªn 528Mb.
æ ®Üa díi 528Mb: Khai b¸o b×nh thêng trªn mäi lo¹i mainboard cò còng nh míi. B¹n cÇn khai b¸o C
(cylinder) H (head) S (sector) theo sè liÖu nhµ s¶n xuÊt ghi trªn nh¶n hay dïng Auto Detect IDE.
æ ®Üa trªn 528Mb: §èi víi çc mainboard ®êi míi, b¹n cÇn khai b¸o C (cylinder) H (head) S (sector)
theo sè liÖu nhµ s¶n xuÊt ghi trªn nh¶n sau ®ã chän thªm môc LBA hay dïng Auto Detect IDE råi chän
th«ng sè do Bios ®Ò nghÞ cã kÌm LBA. §èi víi mainboard ®êi cò kh«ng cã môc LBA, b¹n kh«ng thÓ
sö dông ®îc phÇn dung lîng trªn 528Mb cña æ ®Üa th«ng qua Bios, b¹n b¾t buéc ph¶i dïng ch¬ng
tr×nh Disk Manager cña h·ng s¶n xuÊt æ ®Üa cøng (Quantum, WD, Ontrack...), ch¬ng tr×nh nÇy
còng ®¶m tr¸ch lu«n viÖc Fdisk vµ Format cho æ ®Üa (®Æc tÝnh cña ch¬ng tr×nh nÇy chóng t«i sÏ
bµn sau).
3- QU¶N Lý, Sö DôNG:

A/ ÇCH QU¶N Lý CñA HÖ §IÒU HµNH:
§Æc ®iÓm quan träng mµ ngêi sö dông cÇn hiÓu râ lµ çch cÊp ph¸t kh«ng gian ®Üa ®Ó chøa file
cña hÖ ®iÒu hµnh. Mçi hÖ ®iÒu hµnh cã 1 çch qu¶n lý kh¸c nhau, chóng t«i chØ chó träng bµn vÒ
Dos, Win95 vµ sÏ nãi s¬ vÒ Win NT.
Dos, Win 95: Tïy theo dung lîng cña æ ®Üa Logic mµ ®¬n vÞ cÊp ph¸t cho tËp tin thay ®æi theo. Cô
thÓ nh sau:
Dung lîng æ ®Üa Logic §¬n vÞ cÊp ph¸t (cluster)
®Õn 31,5Mb 512Byte
trªn 31,5 1Kb
trªn 64Mb 2Kb
trªn 127Mb 4Kb
trªn 254,9Mb 8Kb
trªn 504,9Mb 16Kb
trªn 1Gb 32Kb
trªn 2Gb 64Kb
Çch cÊp ph¸t trªn cã nghÜa lµ tuú theo file cña b¹n cã kÝch thíc bao nhiªu mµ hÖ ®iÒu hµnh sÏ cÊp
ph¸t sè ®¬n vÞ (cluster) t¬ng øng. Dung lîng ®¬n vÞ ph¶i b»ng hoÆc lín h¬n dung lîng file cÇn chøa,
nÕu trong 1 ®¬n vÞ cÊp ph¸t cßn d còng sÏ bÞ bá, kh«ng dïng chøa file kh¸c ®îc. ThÝ dô: Trªn æ ®Üa
860Mb. NÕu file 234byte sÏ ®îc cÊp 1 cluster 16Kb, NÕu file 50Kb sÏ ®îc cÊp 4 cluster 64Kb.
Nh vËy trªn æ ®Üa logic cã dung lîng lín, b¹n chøa file nhá cµng nhiÒu, b¹n cµng bÞ mÊt dung lîng
®Üa do cã nh÷ng kho¶ng bÞ bá trèng qu¸ nhiÒu. §iÒu nÇy dÈn ®Õn viÖc cÇn ph¶i tÝnh to¸n chia æ
®Üa Logic sao cho kÝch thíc Cluster lµ cã lîi nhÊt tuú theo thùc tÕ sö dông.
Win NT: Nãi tæng qu¸t, Win NT cã thÓ sö dông çch qu¶n lý ®Üa cña Dos, Win 95 ®Ó b¹n cã thÓ sö
dông ®ång thêi Win NT vµ Dos, Win 95 trªn cïng 1 m¸y. Nhng Win NT còng cã 1 çch qu¶n lý riªng
cña m×nh lµ ®¬n vÞ cÊp ph¸t lín tèi ®a chØ cã 4Kb cho æ ®Üa logic trªn 254,9Mb vµ kh«ng cã bÊt
k× hÖ ®iÒu hµnh nµo cã thÓ sö dông ®îc æ ®Üa do Win NT qu¶n lý theo kiÓu riªng.
B/ Sö DôNG:
§Ó sö dông ®îc æ ®Üa cøng víi hÖ ®iÒu hµnh Dos/Win 95, b¹n ph¶i tiÕn hµnh çc thñ tôc sau:
Fdisk: ch¬ng tr×nh dïng ®Ó chØ ®Þnh cho hÖ ®iÒu hµnh qu¶n lý æ ®Üa nh thÕ nµo.
Format: §Þnh d¹ng ®Üa theo tiªu chuÈn quy ®Þnh cña hÖ ®iÒu hµnh ®Ó hÖ ®iÒu hµnh cã thÓ sö
dông ®îc æ ®Üa.
Trong trêng hîp b¹n míi r¸p m¸y hay lµm l¹i æ ®Üa master cña m×nh, b¹n ph¶i khëi ®éng b»ng ®Üa
mÒm råi míi dïng ch¬ng tr×nh ®îc chøa trªn ®Üa mÒm mµ tiÕn hµnh thao t¸c víi æ ®Üa cøng.
Çch lµm ®Üa mÒm khëi ®éng nh sau:
* §a ®Üa mÒm vµo æ ®Üa A, ®¸nh lÞnh FORMAT A: /S
* ChÐp tèi thiÓu çc file sau lªn ®Üa mÒm: Fdisk, format, Sys (Chó ý: ph¶i cïng version víi Dos b¹n
®· dïng ®Ó format ®Üa mÒm tríc ®ã). B¹n cã thÓ chÐp thªm NC, çc ch¬ng tr×nh chèng Virus, çc
ch¬ng tr×nh tiÖn Ých...tuú theo nhu cÇu vµ dung lîng ®Üa mÒm cßn trèng.
4- ÇCH Sö DôNG FDISK:
Khi b¹n ®¸nh lÞnh Fdisk, mµn h×nh ®Çu tiªn nh sau:
FDISK Options
Current fixed disk drive: 1
Choose one of the following:
1. Create DOS partition or Logical DOS Drive
2. Set active partition
3. Delete partition or Logical DOS Drive
4. Display partition information
5. Change current fixed disk drive
Enter choice: [1]
Gi¶i thÝch:
* Create DOS partition or Logical DOS Drive: T¹o khu vùc trªn ®Üa (cã thÓ lµ 1 phÇn, cã thÓ lµ toµn
bé) vµ t¹o æ ®Üa Logic cho Dos sö dông.
Trong môc nÇy cßn cã çc môc con sau:
Create DOS Partition or Logical DOS Drive
1. Create Primary DOS Partition
2. Create Extended DOS Partition
3. Create Logical DOS Drive(s) in the Extended DOS Partition
* §Çu tiªn b¹n ph¶i tiÕn hµnh môc 1 tøc lµ t¹o Partition Dos thø nhÊt. Vïng nÇy cã ®Æc ®iÓm lµ chØ
chøa 1 æ ®Üa duy nhÊt cã dung lîng chiÕm toµn bé kh«ng gian vïng vµ chØ æ ®Üa nÇy ®îc phÐp
khëi ®éng. NÕu b¹n kh«ng chia nhá æ ®Üa cøng vËt lý th× b¹n cho vïng nÇy chiÕm toµn bé æ ®Üa
vËt lý vµ qu¸ tr×nh fdisk kÓ nh hoµn tÊt, Dos sÏ tù ®éng chØ ®Þnh cho æ ®Üa nÇy lµ æ khëi ®éng.
NÕu b¹n muèn chia nhá æ ®Üa, b¹n chØ ®Þnh kÝch thíc cô thÓ cho vïng nÇy råi tiÕn hµnh môc 2.
* Môc 2 t¹o vïng ®Üa më réng dµnh cho Dos. Dung lîng lµ kh«ng gian cßn l¹i cña æ ®Üa vËt lý hay
chØ 1 phÇn nÕu b¹n muèn dù tr÷ 1 vïng riªng ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña Dos (dµnh cho hÖ ®iÒu hµnh
kh¸c) gäi lµ vïng Non Dos. Vïng Dos më réng nÇy sÏ chøa tÊt c¶ çc æ ®Üa Logic mµ b¹n muèn t¹o vµ
b¹n tiÕn hµnh t¹o chóng b»ng môc 3.
Khi t¹o æ ®Üa Logic b¹n nªn chó ý lµ ®õng nªn t¹o qu¸ nhiÒu (tèt nhÊt lµ 2) v× dung lîng cßn trèng sÏ
bÞ ph©n t¸n trªn tõng æ ®Üa Logic khiÕn cho viÖc cµi ®Æt çc ch¬ng tr×nh lín trë nªn khã kh¨n.
Ngoµi ra nÕu b¹n cã nhiÒu æ ®Üa vËt lý, b¹n cÇn chó ý çch g¸n tªn æ ®Üa Logic cña Dos nh sau:
Dos ®Æt tªn theo thø tù ABC vµ g¸n cho vïng Pri trªn mçi æ ®Üa vËt lý tríc (theo thø tù æ ®Üa vËt
lý) sau ®ã míi ®Õn çc æ ®Üa Logic trªn vïng Ext cña tõng æ ®Üa theo thø tù. ThÝ dô: Cã 2 æ ®Üa
vËt lý, trªn æ ®Üa master (1) chia 1 Pri, 2 Logic, trªn æ ®Üa Slave (2) chia nh æ 1. Chóng sÏ ®îc g¸n
tªn nh sau: æ 1 cã C (Pri), E, F (Logic). æ 2 cã D (Pri), G, H (Logic). Thø tù g¸n tªn rÊt quan träng nÕu
s¬ ý sÏ dÈn ®Õn viÖc Format sai æ ®Üa.
Set active partition: ChØ ®Þnh æ ®Üa ®îc phÐp khëi ®éng. Theo quy ®Þnh cña Dos, chØ cã æ ®Üa
n»m trong Pri Partition míi ®îc phÐp active (æ ®Üa C). Môc nÇy chØ dïng khi b¹n kh«ng cho vïng Pri
chiÕm toµn bé dung lîng æ ®Üa vËt lý.
Delete partition or Logical DOS Drive: Xo¸ bá nh÷ng g× b¹n t¹o trong môc 1. Theo quy ®Þnh cña Dos,
qu¸ tr×nh xãa ph¶i ngîc l¹i víi qu¸ tr×nh t¹o, nghÜa lµ çi g× t¹o ®Çu tiªn ph¶i ®îc xo¸ sau cïng vµ ngîc
l¹i.
Trong môc nÇy cã çc môc con:
Delete DOS Partition or Logical DOS Drive
1. Delete Primary DOS Partition
2. Delete Extended DOS Partition
3. Delete Logical DOS Drive(s) in the Extended DOS Partition
4. Delete Non-DOS Partition
Trong môc nÇy b¹n ph¶i tiÕn hµnh ngîc tõ díi lªn trªn tøc lµ tiÕn hµnh theo thø tù 4,3,2,1.
Display partition information: HiÓn thÞ t×nh tr¹ng hiÖn t¹i cña æ ®Üa cøng. Môc nÇy b¹n nªn chän
®Çu tiªn ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng thao t¸c lén æ ®Üa.
Change current fixed disk drive: Chän æ ®Üa vËt lý ®Ó thao t¸c.
Chó ý: Khi b¹n Fdisk trªn æ ®Üa cøng nµo (logic hay vËt lý) toµn bé d÷ liÖu trªn æ ®Üa ®ã sÏ bÞ xo¸.
Fdisk chØ dïng cho æ ®Üa cøng, b¹n kh«ng thÓ Fdisk æ ®Üa mÒm.
5- ÇCH Sö DôNG FORMAT:
ViÖc ph©n vïng, t¹o æ ®Üa Logic gièng nh míi quy ho¹ch miÕng ®Êt trèng. Muèn sö dông b¹n cßn
ph¶i cÊt nhµ vµ ®ã lµ nhiÖm vô cña Format.
Format ®îc dïng cho ®Üa cøng lÈn ®Üa mÒm vµ gÇn nh lµ ch¬ng tr×nh th«ng dông khi sö dông m¸y
tÝnh. Nhng Format cã 2 tÝnh n¨ng cha ®îc ®¸nh gi¸ ®óng møc lµ format triÖt ®Ó (/u) lµ qu¸ tr×nh
kiÓm tra ®Üa kü lìng nhÊt vµ format /q (format nhanh) lµ çch xo¸ ®Üa cã nhiÒu file nhanh nhÊt.
C«ng dông chÝnh cña Format /u lµ ®Þnh d¹ng æ ®Üa theo ®óng tiªu chuÈn cña hÖ ®iÒu hµnh. B¹n
h·y tëng tîng nh viÖc san b»ng mäi thø hiÖn cã trªn miÕng ®Êt, chia l« råi cÊt nhµ, chia phßng, ®Æt
sè nhµ, lªn s¬ ®å...®Ó chøa hµng ho¸ sau nµy. Cã nghÜa lµ lµm míi toµn bé, xo¸ bá hÕt çi cò. Trong
qu¸ tr×nh x©y dùng nã cßn kiÓm tra ®¸nh dÊu vÞ trÝ xÊu kh«ng sö dông ®îc.
C«ng dông cña Format /q lµ kh«ng lµm g× cã ¶nh hëng ®Õn hµng ho¸ hiÖn chøa trªn miÕng ®Êt, mäi
x©y dùng cò vÈn gi÷ nguyªn. Nã chØ lµm mét viÖc ®¬n gi¶n lµ tuyªn bè toµn bé khu vùc nÇy hiÖn
®ang trèng, cha cã g× c¶. Khi nµo cã hµng ho¸ míi gëi vµo nã míi tèng çi cò ®i ®Ó chøa.
6- LµM CHO §ÜA CøNG KHëI §éNG §¦îC:

Sau khi b¹n Fdisk xong, b¹n cã thÓ dïng lÞnh Format c: /s ®Ó võa ®Þnh d¹ng võa lµm cho æ ®Üa
cøng khëi ®éng ®îc.
Trong trêng hîp ®Üa cøng ®· format sÉn, b¹n cã thÓ cho khëi ®éng b»ng ®Üa mÒm råi dïng lÞnh
SYS ®Ó chuyÓn çc file hÖ thèng tõ ®Üa mÒm xuèng ®Üa cøng, gióp cho ®Üa cøng tù khëi ®éng
®îc.
NÕu Sys tõ ®Üa mÒm, hÖ ®iÒu hµnh trªn ®Üa cøng sÏ gièng y nh ®Üa mÒm. Do ®ã cÇn cÈn thËn
chän ®Üa mÒm ®óng hÖ ®iÒu hµnh khi muèn dïng lÞnh Sys.
7- BOOT B»NG DOS HAY WINDOWS 95:

§Ó cho ®Üa cøng khëi ®éng b»ng Dos version nµo, b¹n chØ cÇn cã ®Üa mÒm khëi ®éng version ®ã
råi Sys xuèng mµ kh«ng cÇn ph¶i cµi l¹i nguyªn bé Dos hay Windows 95
Chó ý: Trªn ®Üa mÒm nªn cã thªm çc file Fdisk, Format, Sys, Himem, Emm386, Smartdrv...cïng hÖ
®iÒu hµnh.
Khi Sys cho Windows 95, b¹n ph¶i t¹o l¹i th«ng tin trong file MSDOS.SYS th× Windows míi ch¹y ®îc.
ThÝ dô:
[Paths]
WinDir=C:\MEMPHIS
WinBootDir=C:\MEMPHIS
HostWinBootDrv=C
[Options]
BootMulti=1
BootGUI=1
BootWin=1
Network=1
Trong néi dung nÇy quan träng nhÊt lµ phÇn [Paths]. PhÇn nÇy thay ®æi tuú theo thùc tÕ trªn tõng
m¸y.
Gi¶i thÝch:
WinDir=C:\MEMPHIS: Tªn vµ ®Þa chØ cña th môc chøa Windows 95.
WinBootDir=C:\MEMPHIS: Tªn vµ ®Þa chØ cña th môc chøa file hÖ thèng cÇn thiÕt khi khëi ®éng
cña Windows 95.
HostWinBootDrv=C: Tªn æ ®Üa khëi ®éng.
BOOT 2 HÖ §IÒU HµNH:
* NÕu ®· cã Dos: B¹n ®æi çc file
Command.com thµnh Command.dos . Io.sys thµnh Io.dos . Msdos.sys thµnh Msdos.dos . Autoexec.bat
thµnh Autoexec.dos . Config.sys thµnh Config.dos
Råi Sys Windows 95 tõ ®Üa mÒm xuèng. Cuèi cïng t¹o l¹i Msdos.sys gièng nh phÇn trªn.
* NÕu ®· cã Windows 95: B¹n chÐp (copy) çc file ®· liÖt kª cña Dos xuèng ®Üa cøng vµ ®æi ®u«i
lµ Dos. Cô thÓ nh: Command.dos, Io.dos, Msdos.dos, Autoexec.dos, Config.dos. Thªm dßng
BootMilti=1 vµo file Msdos.sys cña Windows 95.
Chó ý:
* NÕu dïng Windows 95 b¶n OSR2 (950B), khi copy b¹n ®æi Io.sys thµnh IBMBIO.COM, Msdos.sys
thµnh IBMDOS.COM. Çc file kh¸c vÉn nh cò. Cô thÓ nh:
Command.com thµnh Command.dos . Io.sys thµnh Ibmbio.com . Msdos.sys thµnh Ibmdos.com .
Autoexec.bat thµnh Autoexec.dos . Config.sys thµnh Config.dos
§ång thêi b¹n ph¶i xãa file MSDOS .DOS nÕu cã hiÖn diÖn trong th môc gèc.
* B¹n ph¶i söa ch÷a çc ®êng dÉn trong Autoexec.bat, Autoexec.dos vµ Config.sys, Config.dos cho
®óng víi t×nh
tr¹ng cña tõng hÖ ®iÒu hµnh vÝ cã 1 sè file hÖ thèng kh«ng thÓ dïng "lÉn lén" ®îc.
8- Sö DôNG DISK MANAGER CñA H·NG S¶N XUÊT §ÜA CøNG:
Cã nhiÒu ch¬ng tr×nh Disk Manager do çc h·ng s¶n xuÊt ®Üa cøng ®a ra (Quantium, WD, Ontrack,
Conner...), môc ®Ých lµ gióp cho ngêi dïng cã thÓ sö dông æ ®Üa lín h¬n 504MB trªn m¸y ®êi cò cã
BIOS kh«ng nhËn biÕt ®îc nh÷ng æ ®Üa dung lîng lín nÇy.
Khi sö dông çc ch¬ng tr×nh nÇy, b¹n nªn chó ý çc vÊn ®Ò sau:
æ ®Üa cã dïng Disk Manager ph¶i lµ æ ®Üa khëi ®éng, v× nÕu nã kh«ng lµ æ ®Üa khëi ®éng, ch-
¬ng tr×nh Disk Manager cña æ ®Üa nÇy sÏ kh«ng ®îc n¹p khi khëi ®éng m¸y, vµ kÕt qu¶ lµ m¸y cña
b¹n kh«ng thÓ nhËn diÖn còng nh sö dông ®îc æ ®Üa nÇy.
Ch¬ng tr×nh nÇy chØ nªn sö dông trªn çc m¸y ®êi cò (386), kh«ng nªn sö dông trªn çc m¸y ®êi míi
(486, 586...) cã BIOS hç trî LBA. V× nã kh«ng t¬ng thÝch víi Windows 95.
§Ó "dô khÞ" ngêi sö dông, çc ch¬ng tr×nh lu«n lu«n dïng ®¬n vÞ tÝnh: 1MB=1000000Byte, kh¸c víi
®¬n vÞ tÝnh cña Dos lµ: 1MB=1048576Byte. Nh vËy dung lîng æ ®Üa do çc ch¬ng tr×nh nÇy b¸o
ço lín h¬n kho¶ng 5% dung lîng do Dos b¸o ço.
Khi b¹n ®· cµi ch¬ng tr×nh nÇy, nã sÏ chiÕm Master Boot Record lµm "cña riªng" vµ b¹n kh«ng thÓ
nµo "tèng khø" nã ®i ®îc, dï cho dï b¹n cã Fdisk hay format l¹i. B¹n ph¶i dïng Diskedisk xo¸ s¹ch
Master Boot Record råi sau ®ã míi Fdisk vµ format l¹i.
Sö dông æ ®Üa CD ROM
1- §ÆC TÝNH Kü THUËT:
æ ®Üa CD ROM cã 2 lo¹i giao tiÕp lµ:
A/ ISA hay AT Bus: Cho çc æ ®Üa cò, tèc ®é 1 hay 2. Khi sö dông ph¶i nèi çp tÝn hiÖu vµo Card
©m thanh hay Card I/O riªng. Thêng çc Card ©m thanh hay thiÕt kÕ s½n ®Çu nèi cho 3 lo¹i æ ®Üa
th«ng dông lµ Pana, Sony vµ Mitsu. Çc h·ng s¶n xuÊt kh«ng næi tiÕng ph¶i b¸n kÌm Card riªng cho æ
®Üa cña m×nh.
B/ IDE: Cho çc æ ®Üa ®êi míi, tèc ®é 2 trë ®i. Khi sö dông ph¶i nèi çp tÝn hiÖu vµo ®Çu nèi IDE
cña I/O nh æ ®Üa cøng hay nèi vµo ®Çu nèi IDE cña Card Sound.
§Ó nhËn diÖn lo¹i giao tiÕp, b¹n ®õng c¨n cø vµ çp v× chóng cã thÓ gièng nhau. B¹n nªn quan s¸t
phÝa sau æ ®Üa, chóng thêng cã mét bé Jumper víi çc vÞ trÝ Set nh sau: Master, Slave, Cap Selec
cho IDE. Kh«ng Jumper hay cã Jumper Set ID= 0, 1, 2, 3 cho ISA.
2- CµI §ÆT:
A/ Lo¹i ISA:
B¹n nèi çp tÝn hiÖu vµo Card riªng hay Card ¢m thanh cã ®Çu nèi dµnh cho æ ®Üa cña b¹n. NÕu lµ
Card ©m thanh nhµ s¶n xuÊt thêng cã ghi ®Çu nµo dµnh cho æ ®Üa nµo lªn h¼n Card cho dÔ, nÕu
trªn Card kh«ng ghi, b¹n nªn xem trong s¸ch híng dÉn.
B¹n ph¶i Set ®Þa chØ cho æ ®Üa CD ROM b»ng çc Jumper trªn Card ®êi cò hay b»ng phÇn mÒm
trªn card ®êi míi. Thêng ®èi víi lo¹i ISA, b¹n kh«ng cÇn Set ng¾t.
NÕu b¹n nèi vµo Card sound, ®Çu tiªn b¹n ph¶i cµi ®Æt çc ch¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn card sound.
ChØ khi nµo Card sound ch¹y tèt, æ ®Üa CD ROM míi ho¹t ®éng ®îc. §ã lµ do nã ph¶i mîn ®êng ®i
qua card sound.
B/ Lo¹i IDE:
B¹n nèi vµo ®Çu cßn l¹i cña çp æ ®Üa cøng, vµo ®Çu nèi IDE trªn card ©m thanh hay vµo ®Çu nèi
Sec IDE trªn mainboard. B¹n ph¶i Set æ ®Üa CD ROM cña b¹n lµ Master hay Slave sao cho kh«ng
®ông víi çc æ ®Üa cøng hay æ ®Üa ®ang cã. NÕu nã 1 m×nh 1 çp th× Set sau còng ®îc.
NÕu b¹n nèi vµo card sound, b¹n ph¶i cho card sound ch¹y tèt nh trªn ®· nãi. Sau ®ã b¹n cho hiÖu lùc
(enable) vµ set ng¾t, ®Þa chØ cho ®êng IDE 2 trªn card sound. Trong trêng hîp trªn mainboard cã ®-
êng Sec IDE, b¹n ph¶i vµo BIOS set Disable ®êng nÇy cho chóng khái "®ông". Cã khi b¹n set ng¾t
vµ ®Þa chØ th«ng qua dßng lÞnh trong Config.sys.
* CD ROM IDE Interface cho Card Sound hay I/O:
§Þa chØ I/O : 170H 1E8H 168H
Ng¾t : 15 11 hay 12 10 hay 11
3- QU¶N Lý Vµ Sö DôNG:
Dos qu¶n lý æ ®Üa CD ROM kh«ng th«ng qua BIOS nh æ ®Üa mÒm hay æ ®Üa cøng. B¹n ph¶i cµi
Driver thiÕt bÞ (do h·ng s¶n xuÊt cung cÊp kÌm theo, cã ®u«i file lµ SYS) vµo file Config.sys ®Ó
Dos cã thÓ chÊp nhËn vµ qu¶n lý æ ®Üa CD ROM nh 1 thµnh phÇn cña m¸y. Ngoµi ra b¹n cßn ph¶i
n¹p 1 ch¬ng tr×nh dïng ®Ó sö dông vµ g¸n tªn cho æ ®Üa CD ROM lµ MSCDEX.EXE (do Dos cung
cÊp) vµo file Autoexec.bat.
A/ Lo¹i ISA:
Mçi æ ®Üa CD ROM lo¹i ISA ®Òu ph¶i sö dông ®óng Driver cña h·ng s¶n xuÊt, æ ®Üa sÏ kh«ng
ho¹t ®éng nÕu sai Driver. Dßng lÞnh cµi ®Æt trong config.sys vµ autoexec.bat cã thÓ nh sau:
DEVICEHIGH=C:\CDROM\SBCD.SYS /B:340 /D:CD1 /L:F /V
SBCD.SYS= TR×NH §IÒU KHIÓN æ §ÜA CD ROM SONY.

/B:340= §Þa chØ cña æ ®Üa.
/D:CD1= Tªn æ ®Üa (tªn nÇy ph¶i trïng víi tªn trong Autoexec.bat).
/V= HiÓn thÞ th«ng tin vÒ qu¸ tr×nh cµi ®Æt.
LH C:\DOS\MSCDEX.EXE /D:CD1 /L:F /V
/D:CD1= Tªn æ ®Üa (tªn nÇy ph¶i trïng víi tªn trong config.sys).
/L:F= Tªn logic g¸n cho æ ®Üa CD ROM.
B/ Lo¹i IDE:
Lo¹i æ ®Üa CD ROM nÊy b¹n sö dông dÔ dµng h¬n lo¹i ISA nhng nÕu m¸y b¹n thuéc lo¹i cò th× cã
h¬i r¾c rèi h¬n çc m¸y lo¹i míi. Çc dßng lÞnh trong çc file hÖ thèng gièng nh lo¹i ISA nhng cã thªm
set ng¾t. ThÝ dô:
DEVICE=C:\CDROM\CR_ATAPI.SYS /P:170,15 /D:CD1 /L:F /V
CR_ATAPI.SYS= TR×NH §IÒU KHIÓN æ §ÜA CD ROM PANA.
/P:170,15= §Þa chØ cña æ ®Üa (170) vµ ng¾t (15).
LH C:\DOS\MSCDEX.EXE /D:CD1 /L:F /V
Chó ý: B×nh thêng, b¹n kh«ng cÇn ghi th«ng sè /P: trong dßng lÞnh. Driver tù dß ra ®Þa chØ vµ ng¾t
nhng ®«i khi b¹n ph¶i chØ ®Þnh trªn çc mainboard ®êi cò.
B¹n cã thÓ dïng Driver cña h·ng s¶n xuÊt kh¸c nÕu ®ã lµ Driver ®a dông cho æ ®Üa CD ROM IDE.
ThÝ dô: SBIDE.SYS, ECSCIDE.SYS.v..v...Nhng tèt nhÊt vÉn lµ dïng ®óng Driver, bëi v× khi dïng
Driver ®a dông cã thÓ ch¬ng tr×nh Xing (xem ®Üa phim) kh«ng chÞu ch¹y.
Dßng lÞnh cµi driver CD ROM lu«n lu«n ph¶i n»m díi dßng lÞnh x¸c lËp card sound. ThÝ dô:
DEVICEHIGH=C:\4X4\TROINIT.SYS /A220 /I5 /D1 /H5 /P340 /CS /CA340 /G
DEVICEHIGH=C:\CDROM\SBCD.SYS /B:340 /D:CD1 /L:F /V
Khi b¹n g¾n chung æ ®Üa CD ROM víi æ ®Üa cøng, b¹n kh«ng thÓ ch¹y 32BITDISKACCESS
trong Windows 3.xx. Cã vµi h·ng cung cÊp driver tªn WDCTRL.386 kÌm theo ®Ó b¹n cã thÓ sö dông
trong trêng hîp nÇy. Theo kinh nghiÖm cña chóng t«i, b¹n nªn dµnh ®êng Sec IDE trªn mainboard
(PCI) hay Card I/O (Vesa) cho æ ®Üa CD ROM, nã sÏ ch¹y æn ®Þnh h¬n. §èi víi çc m¸y cò kh«ng cã
Sec IDE, nªn mua Card sound cã ®Çu nèi IDE v× ®©y chÝnh lµ ®êng SEC IDE bæ sung cho m¸y.
Çc ®Üa cµi ®Æt driver kÌm theo æ ®Üa CD ROM do ngêi b¸n cung cÊp ®«i khi rÊt lén xén. Cã
®Üa cµi rÊt dÔ dµng, cã ®Üa kh«ng cµi ®îc ph¶i cµi thñ c«ng. Trêng hîp nÇy lµ do h·ng s¶n xuÊt
hay do chç b¸n sÜ lµm ¨n kh«ng nghiªm tóc (chóng t«i ®· tõng bÞ kh¸ch hµng than phiÒn do tin tëng
chç bá sÜ mµ kh«ng kiÓm tra l¹i ®Üa driver). Khi gÆp trôc trÆc khi cµi driver b¹n nªn tham kh¶o ý
kiÕn n¬i b¸n, xem l¹i file Read me hay kiÓm tra l¹i dßng lÞnh trong 2 file hÖ thèng.
Khi g¾n æ ®Üa CD ROM vµo Card Sound, b¹n ph¶i lu«n lu«n Set vµ cµi ®Æt ch¬ng tr×nh cho Card
Sound tríc. ChØ khi nµo Card Sound ch¹y tèt vµ cæng CD Rom ®· ®îc Set ®óng th× b¹n míi cµi ®îc
æ ®Üa CD ROM.
4- Sö DôNG æ §ÜA CD ROM VíI WINDOWS 3.XX:

B¹n cµi driver trong 2 file hÖ thèng, æ ®Üa CD ROM ph¶i ch¹y tèt ngoµi Dos th× míi ch¹y tèt trong
Windows 3.xx. NÕu b¹n muèn nghe CD nh¹c trong Windows 3.xx. B¹n vµo win, ch¹y Control
Panel/Drivers, chän ADD råi chän [MCI] CD Audio.
5- Sö DôNG æ §ÜA CD ROM VíI WINDOWS 95/NT:
§Ó sö dông æ ®Üa CD ROM lo¹i IDE hay lo¹i ISA cña 3 h·ng Pana, Sony, Mitsu trong Windows
95/NT, b¹n kh«ng cÇn cµi lÞnh trong Config.sys hay Autoexec.bat (thËm chÝ b¹n ch¼ng cÇn cã 2 file
nÇy trªn m¸y). Çc dßng lÞnh ®· nãi trªn chØ cÇn thiÕt khi b¹n muèn sö dông æ ®Üa CD ROM ngoµi
dÊu nh¾c Dos (kh«ng vµo GUI).
A/ LO¹I ISA:
NÕu b¹n cµi ®Æt æ ®Üa CD ROM tríc khi cµi Windows 95/NT. Windows 95/NT sÏ tù ®éng thay thÕ
driver cña Dos (16bit) b»ng driver cña Windows 95/NT (32bit).
NÕu b¹n cµi ®Æt æ ®Üa CD ROM sau khi cµi Windows 95/NT. Windows 95/NT. B¹n dïng tiÖn Ých
Add New Hardware ®Ó Windows tù dß t×m hay b¹n cã thÓ chØ ®Þnh Driver cho nhanh. Sau ®ã
Windows sÏ hái ®Þa chØ cña bé Windows 95/NT gèc ®Ó chÐp çc driver ®iÒu khiÓn cÇn thiÕt.
B/ LO¹I IDE:
Windows 95/NT tù nhËn biÕt khi khëi ®éng cho dï chóng do bÊt cø h·ng nµo s¶n xuÊt. Khi ®ã trong
Device Manager cña Windows sÏ cã thªm môc CDROM.
Môc Auto insert notification dïng ®Ó sö dông tÝnh n¨ng Autoplay cña Windows 95 (khi ®a ®Üa
nh¹c vµo lµ tù ®éng h¸t).
Chó ý:
Windows NT chØ hç trî æ ®Üa CD ROM lo¹i ISA cña 3 h·ng: Pana, Sony, Mitsu. æ ®Üa cña çc
h·ng kh¸c kh«ng ch¹y ®îc trong Windows NT. Windows NT kh«ng chÊp nhËn çc driver cña Dos.
§èi víi nh÷ng æ ®Üa CD ROM ISA kh«ng ®îc Windows 95 hç trî, b¹n b¾t buéc ph¶i cµi driver cña
chóng trong 2 file hÖ thèng. B¹n còng sÏ kh«ng sö dông ®îc tÝnh n¨ng AUTOPLAY cña Windows 95.
NÕu trong 2 file hÖ thèng cã cµi Driver cña CD ROM. Khi b¹n vµo Windows 95, b¹n cã thÓ thÊy m¸y
b¹n cã tíi 2 æ ®Üa CD ROM. §ã lµ do Dos g¸n tªn logic cho æ ®Üa kh¸c víi tªn logic cña Windows 95.
B¹n cã thÓ söa ch÷a b»ng çch thay ®æi tªn g¸n cña Dos (/L:) hay thay ®æi tªn g¸n cña Windows 95
cho chóng trïng nhau.
NÕu b¹n cµi driver CD ROM trong 2 file hÖ thèng råi cµi Windows 95, Win sÏ bá dßng lÞnh trong
Autoexec.bat vµ chuyÓn vµo file DOSSTART.BAT. File nÇy sÏ ®îc n¹p khi b¹n chän MS-DOS
mode.
6- LµM CHO §ÜA CD ROM KHëI §éNG §¦îC:

* §Ó lµm ®Üa CD khëi ®éng, b¹n ph¶i cã 1 ch¬ng tr×nh ®Æc biÖt ®Ó t¹o ®Üa CD khëi ®éng trong
qu¸ tr×nh ghi ®Üa do cÊu tróc cña ®Üa CD kh¸c víi æ ®Üa cøng. B¹n cã thÓ t¹o ®Üa CD khëi ®éng
theo hÖ ®iÒu hµnh Dos hay Windows 95, 97 ®Òu ®îc.
* Sau khi khëi ®éng xong. Track khëi ®éng trªn ®Üa CD sÏ chiÕm ®Üa A (NÕu b¹n chØ cã 1 æ
mÒm A, nã sÏ bÞ ®æi tªn thµnh B. NÕu b¹n cã 2 æ mÒm, æ tªn B sÏ biÕn mÊt). Track d÷ liÖu sÏ lµ æ
®Üa CD b×nh thêng vµ cã ký tù tiÕp theo æ ®Üa cøng. B¹n cã thÓ khëi ®éng vµ ch¹y ch¬ng tr×nh
chØ trªn 1 ®Üa CDROM.
* §Ó m¸y khëi ®éng b»ng ®Üa CD, b¹n ph¶i cã æ ®Üa CD theo chuÈn giao tiÕp IDE, g¾n trùc tiÕp
vµo Mainboard (cã thÓ g¾n vµo bÊt cø ®êng IDE nµo trªn main, set Master hay Slave ®Òu ®îc) vµ
Bios trªn Main ph¶i hæ trî viÖc nÇy (cã thªm môc chän lùa cho Boot b»ng å ®Üa CDROM).
Chó ý:
Cã 1 sè Mainboard tuy cho chän Boot b»ng CD Rom nhng thùc tÕ l¹i kh«ng Boot ®îc.
Cã 1 sè æ ®Üa kh«ng Boot ®îc do khã ®äc ®Üa ghi, b¹n ph¶i t×m lo¹i ®Üa thÝch hîp víi æ ®Üa nÇy.
Dï b¹n n©ng cÊp PC cò hay mua m¸y Pentium II míi, mét bo m¹ch ®å häa tèt cã thÓ t¨ng tèc ®é çc
øng dông c«ng viÖc hay tháa m·n nçi ®am mª ch¬i trß ch¬i cña b¹n.
Trong nh÷ng lý do sau, lý do nµo lµ kh«ng thÝch hîp cho viÖc n©ng cÊp bo m¹ch ®å häa?
B¹n kh«ng biÕt ch¾c lµ chÝnh b¹n rung hay ¶nh trªn mµn h×nh lín cña m×nh rung.
Nh÷ng ®o¹n video b¹n võa t¶i xuèng tr«ng gièng nh mµn h×nh TV nh÷ng n¨m 50.
Ai ®ã nãi r»ng b¹n kh«ng thÓ cã ®å häa ®Ñp nÕu kh«ng cã bo m¹ch AGP (Accelerated Graphics
Port).
Nh÷ng c¶nh trß ch¬i 3D dêng nh ®îc t¹o tõ ®å ch¬i l¾p r¸p Lego.
NÕu b¹n chän c©u 3 th× xin chóc mõng! B¹n cã thÓ tiÕt kiÖm cho m×nh chi phÝ mua c¶ mét hÖ
thèng Pentium II míi cã hç trî AGP. Trõ khi b¹n muèn cã ngay mét PC míi, cßn kh«ng sÏ ch¼ng cã lý
do g× ph¶i mua m¸y míi chØ ®Ó cho ®å häa ®Ñp h¬n. Çc bo m¹ch video PCI cã tèc ®é nhanh nh lo¹i
AGP vµ çc chip mµ chóng dïng còng kh¸ cao cÊp.
Trong bµi lµ kÕt qu¶ thö nghiÖm 10 bo m¹ch PCI cïng 10 bo m¹ch AGP vµ xÕp h¹ng 5 s¶n phÈm
®øng ®Çu mçi lo¹i. DÉn ®Çu danh s¸ch çc bo PCI lµ StarFighter PCI cña Real3D víi tÝnh n¨ng 3D
xuÊt s¾c, nhiÒu RAM video, ch¬i trß ch¬i tèt h¬n, vµ phÇn mÒm kÌm theo cã gi¸ trÞ. Nã dùa trªn
chip Intel740 míi, mang l¹i cho m¸y tÝnh ®Ó bµn tèc ®é tæng thÓ cao vµ ®å häa ®Ñp m¾t.
VËy th× cßn cÇn mua card AGP lµm g×? NÕu b¹n cã Pentium II, ch¾c b¹n ®· cã s½n card AGP. Nh-
ng nÕu hÖ thèng PII cña b¹n trang bÞ bo AGP cò vµ chËm th× nªn n©ng cÊp. Cßn khi dù ®Þnh mua
Pentium II míi, b¹n ch¾c ch¾n sÏ muèn ph¶i cã mét bo m¹ch AGP tèt. Trong sè 10 bo AGP ®îc thö
nghiÖm, Diamond Stealth II G460 chiÕm vÞ trÝ hµng ®Çu. Còng nh bo PCI h¹ng nhÊt vµ 4 card
AGP kh¸c, Stealth II dïng chip Intel740.
Nhng nh×n chung, v× sao cÇn n©ng cÊp card ®å häa? Nh÷ng ngêi ham ch¬i trß ch¬i lµ nh÷ng ngêi
®ßi hái nhiÒu nhÊt vÒ kh¶ n¨ng ®å häa, nhng kh¶ n¨ng nµy cßn h÷u dông trong çc c«ng viÖc kh¸c
nh xö lý ¶nh, chÕ b¶n, thêng yªu cÇu ®é ph©n gi¶i mµn h×nh cao h¬n. Dï b¹n lµm viÖc víi AGP hay
PCI, nh÷ng c«ng nghÖ video míi nh DVD ®Òu ®ßi hái kh¶ n¨ng ®å häa cao. TÝnh n¨ng DVD trong
Xpert 98 cña ATI cho phÐp b¹n kh«ng cÇn cã card gi¶i m· riªng ®Ó ph¸t phim DVD.
Cuèi cïng, cã thÓ b¹n muèn cã chót søc m¹nh phô tréi vÒ ®å häa ®Ó thao t¸c çc øng dông 3D trong
c«ng viÖc (sÏ cã tuy cha ph¶i t¬ng lai gÇn). Mét vµi øng dông s¬ khëi lo¹i nµy nh LiveArt98 cña
Viewpoint Data Labs cho phÐp ngêi dïng bæ sung çc plug-in 3D vµo çc øng dông t¬ng thÝch OLE,
vµ Fremont cña Portola, mét ch¬ng tr×nh h×nh tîng hãa d÷ liÖu.
NÕu chÊt lîng trß ch¬i lµ ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi b¹n, th× nhÊt thiÕt ph¶i chän card 3D thuÇn
tóy. Card 3D thuÇn tóy nhanh h¬n tíi 50% so víi lo¹i 2D/3D vµ nãi chung, chÊt lîng ¶nh cña nã tèt h¬n
h¼n. Sau khi thö nghiÖm 5 card 3D thuÇn tóy (xem môc "NiÒm vui cña ngêi ch¬i game"), ngêi ta
nhËn thÊy bo m¹ch cã chip Voodoo2 lµm viÖc tèt nhÊt.
KÝch thíc phï hîp víi tÊt c¶

B¹n ®ang t×m mét bo m¹ch ®¸p øng mäi yªu cÇu, thÓ hiÖn xuÊt s¾c tr×nh diÔn PowerPoint vµ ®em
l¹i cho b¹n nhiÒu ®iÒu míi l¹? Ch¼ng cã bo m¹ch nµo cho kÕt qu¶ næi bËt trong c¶ 2D lÉn 3D, nhng
bo Intel740 míi còng gÇn ®îc nh vËy. Tr×nh diÔn 3D cña nã thËt xuÊt s¾c, víi mét yÕu ®iÓm: tÊt c¶
çc bo m¹ch dùa trªn Intel740 ®Òu lµm cho h×nh ¶nh trong trß ch¬i bÞ qu¸ tèi. Chip Intel740 còng ho¹t
®éng rÊt tèt trong v¨n phßng.
MÆc dï chip Intel740 ®îc thiÕt kÕ ®Æc biÖt cho bus AGP, song cã mét bo PCI còng sö dông nã, ®ã
lµ StarFighter cña Real3D. StarFighter tËn dông çc u thÕ 3D cña Intel740 b»ng çch lµm cho chip t-
ëng r»ng nã ®ang ch¹y trªn bus AGP.
Cã mét sè chip míi xuÊt hiÖn. Riva 128zx, kÕ tiÕp Riva 128 cña NVidia, ®îc thiÕt kÕ ®Ó c¹nh tranh
víi Intel740; mÆc dï kh«ng g©y Ên tîng m¹nh nh ®èi thñ, nhng nã còng ho¹t ®éng tèt. Víi chip nµy,
STB Velocity 128zx chiÕm vÞ trÝ thø ba trong biÓu ®å AGP. Nã ch¹y rÊt nhanh trong çc trß ch¬i vµ
trong kÕt cÊu AGP, nhng ®«i khi cã chÊt lîng h×nh kÐm.
Sau mét thêi gian dµi v¾ng bãng, Matrox ®· giíi thiÖu Productiva G100, lo¹i card AGP dùa trªn chip
MGAG100 míi cña c«ng ty. Productiva kh«ng n»m trong danh s¸ch card h¹ng nhÊt v× chÊt lîng h×nh
3D cña nã cha ®¹t yªu cÇu, nhng nã kh¸ m¹nh vÒ mÆt tèc ®é trong øng dông nghiÖp vô .
§¸ng ng¹c nhiªn lµ çc bo m¹ch ATI l¹i xuèng dèc. Phiªn b¶n PCI cña ATI XpertYþPlay vµ phiªn b¶n
AGP cña Xpert 98 ®Òu h¬i chËm trong çc thö nghiÖm. Çc driver míi cËp nhËt cña ATI dêng nh cã
c¶i thiÖn ®îc tèc ®é.
PhÇn mÒm AGP

NÕu AGP kh«ng nhanh h¬n PCI th× nã cã ®iÓm g× tèt? Chñ yÕu lµ nã lµm cho çc trß ch¬i tr«ng
hiÖn thùc h¬n. PhÇn lín çc trß ch¬i 3D vµ çc øng dông kh¸c t¹o ra h×nh ¶nh 3D b»ng çch dïng ¶nh
tîng kÕt cÊu (texture map) ®Ó ®Æt mét líp vá gièng thËt lªn ®èi tîng. A¶nh tîng kÕt cÊu cµng lín hay
cµng chi tiÕt th× ®èi tîng tr«ng cµng râ. VÝ dô trong viÖn b¶o tµng, ¶nh tîng kÕt cÊu lín sÏ t¨ng cêng
chi tiÕt cho bøc häa. Tuy nhiªn b¹n sÏ ph¶i tr¶ gi¸: Còng nh tÊt c¶ çc ¶nh sè, ¶nh tîng kÕt cÊu lín
"ngèn" rÊt nhiÒu video RAM. Khi t¹o h×nh ¶nh, card PCI phô thuéc rÊt nhiÒu vµo bé nhí trªn bo
m¹ch, nã h¹n chÕ kÕt cÊu ë møc cho phÐp. Ngîc l¹i, bo AGP cã thÓ qu¶n lý ¶nh tîng kÕt cÊu lín nhê
mîn RAM tõ bé nhí chÝnh cña PC.
§iÒu nµy thËt tuyÖt vÒ mÆt lý thuyÕt. Tuy nhiªn, phÇn mÒm sö dông ®îc u thÕ cña AGP cßn rÊt
hiÕm. Khi nµo th× míi cã nhiÒu phÇn mÒm? Dù ®o¸n míi nhÊt cña Intel: nh÷ng trß ch¬i cã kÕt cÊu
phøc t¹p sÏ xuÊt hiÖn vµo cuèi n¨m nay.
NÕu b¹n muèn chuÈn bÞ cho çc øng dông AGP nhng l¹i kh«ng muèn chi phÝ cho mét m¸y Intel, th×
h·y mua m¸y nh¸i. Çc ®èi thñ cña Intel lµ AMD vµ Cyrix ®ang dïng bé chip chÕ t¹o theo ®Æc tÝnh
AGP. Mét sè m¸y cña çc c«ng ty nh Unicent dùa trªn chip AGP kh«ng ph¶i cña Intel cã gi¸ díi 1000
USD.
Thùc hiÖn thö nghiÖm

Víi çc øng dông nghiÖp vô 3D ®ang thÊp tho¸ng phÝa ch©n trêi, çc bo m¹ch ®å häa hiÖn nay cÇn
ph¶i lµm ®îc nhiÒu h¬n lµ tµi liÖu Word. §Ó xem çc bo m¹ch PCI vµ AGP thùc hiÖn phÇn mÒm
chuyªn dông míi nhÊt nh thÕ nµo, ngêi ta ®· tiÕn hµnh nh÷ng thö nghiÖm nh PC World-Bench 98,
®a nhiÖm dïng Macromedia Director vµ Active Movie, tr×nh diÔn PowerPoint víi bæ sung 3D
LiveArt98. Nhãm thö nghiÖm thËm chÝ cßn kÕt hîp mét ®o¹n video vµ mét b¶ng tÝnh Excel vµo
phÇn tr×nh diÔn.
V× çc trß ch¬i 3D rÊt phæ biÕn nªn mçi bo m¹ch ®îc ch¹y thö víi 4 trß ch¬i: Turok Dinosaur Hunter,
Redline Racer, Flight Unlimited II, vµ Quake II. §iÓm ®îc tÝnh c¶ vÒ tèc ®é vµ chÊt lîng h×nh ¶nh.
§èi víi çc bo m¹ch AGP, ngêi ta cßn bæ sung c¶ TrueSpace3, mét ch¬ng tr×nh m« h×nh hãa dïng kÕt
cÊu AGP. Nhãm thö nghiÖm ph¸t hiÖn r»ng AGP 2X, ®¸ng lý ph¶i chuyÓn d÷ liÖu nhanh gÊp ®«i so
víi chuÈn AGP 1X, song l¹i chØ nhanh h¬n cã 29%.
V× çc card AGP vµ PCI xuÊt hiÖn trong nhiÒu lo¹i m¸y kh¸c nhau, nªn thö nghiÖm víi bo AGP ®îc
tiÕn hµnh trªn hÖ thèng Pentium II, cßn card PCI trªn Pentium MMX. HÖ PII lµ NEC Direction
333MHz víi 64MB RAM vµ 512KB cache thø cÊp. PMMX lµ Micron Millennia Mme 133MHz víi
32MB RAM vµ 512KB cache. (Muèn biÕt chi tiÕt h¬n, h·y xem môc "How We Test" t¹i
www.pcworld.com/aug98/graphics.)
KÕt qu¶? NÕu b¹n chØ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc th«ng thêng th× tÊt c¶ çc bo m¹ch ®îc thö
nghiÖm ë ®©y ®Òu cho b¹n hiÖu suÊt nh nhau, trõ çc bo ATI, chóng ch¹y qu¸ chËm.
Cã tèc ®é tæng thÓ nhanh nhÊt trong çc thö nghiÖm lµ bo m¹ch Revolution 3D cña Number Nine, l¹i
kh«ng cã trong biÓu ®å. B¶n PCI cña Revolution 3D ch¹y nhanh h¬n çc bo m¹ch PCI kh¸c 22%, cßn
b¶n AGP th× còng trªn møc trung b×nh 12%. Card Revolution 3D vµ Hercules Dynamite 3D/GL cã
chip hç trî t¨ng tèc 3D khi ë chÕ ®é 16 triÖu mµu (hay mµu thùc). Çc bo m¹ch nµy rÊt xuÊt s¾c
trong thö nghiÖm PowerPoint. Tuy nhiªn, c¶ ba lo¹i nµy ®¹t tèc ®é cao víi øng dông nghiÖp vô nhê hy
sinh kh¶ n¨ng vÒ trß ch¬i. ChØ cã Hercules Dynamite 3D/GL cßn t¬ng ®èi nhng còng kh«ng ph¶i lµ
lùa chän
tèt cho trß ch¬i.
Nhãm bo m¹ch dùa trªn Intel740 thùc hiÖn trß ch¬i tèt nhÊt: h×nh ¶nh râ rµng, tèc ®é 3D nhanh. Mét
lùa chän kh¸c cho trß ch¬i lµ Intense 3D Voodoo cña Intergraph cã chøa chip 3D riªng. Intense 3D
chiÕm ®îc ®iÓm cao, vµ nÕu b¹n ch¬i trß ch¬i víi çc driver ®îc viÕt trùc tiÕp cho chip Voodoo
Rush, b¹n sÏ ®¹t tèc ®é tèi ®a. Víi AGP th× Best Buy lµ Diamond Stealth II G460. Nã ch¹y çc trß
ch¬i cã kÕt cÊu AGP vµ çc øng dông nghiÖp vô ®Òu nhanh, ®ång thêi chÊt lîng ¶nh còng xuÊt s¾c.
Kh«ng cã card nµo hoµn h¶o ®èi víi mäi øng dông vµ trß ch¬i, còng nh çc driver bo ®å häa. Ch¼ng
h¹n, Diamond Viper V330 vµ STB Velocity 128zx ®Òu kh«ng hoµn thµnh ®îc thö nghiÖm
PowerPoint, chóng bÞ treo khi gÆp bæ sung 3D cña LiveArt98. Mét vÝ dô kh¸c: Hercules Dynamite
3D/GL kh«ng ch¹y ®îc trß ch¬i Turok. Çc lçi nµy ®Òu ®îc høa hÑn sÏ söa ®æi trong phiªn b¶n tíi.
Nh÷ng g× s¾p cã
Mét sè chip hÊp dÉn s¾p ra ®êi, cµng lµm cho viÖc quyÕt ®Þnh thêi gian n©ng cÊp trë nªn khã kh¨n
h¬n. NEC, nhµ s¶n xuÊt quen thuéc trªn thÞ trêng 3D, cã hai s¶n phÈm ®ang høa hÑn ®îc thùc hiÖn:
phiªn b¶n míi cña chip PowerVR (xem môc "NiÒm vui cña ngêi ch¬i game"), vµ chip kÕt hîp 2D/3D
®Çu tiªn cña c«ng ty. T¬ng tù, 3Dfx, nhµ s¶n xuÊt chip Voodoo2, còng s¾p ®a ra mét lo¹i chip kÕt
hîp. Cßn S3, chñ nh©n cña hä Virge cò, th× ®ang thiÕt kÕ chip míi lµ Savage 3D, sÏ c¹nh tranh víi
Intel740. Çc bo m¹ch dùa trªn Savage 3D sÏ xuÊt hiÖn cuèi hÌ nµy. Matrox còng høa hÑn chip G200
cho tèc ®é 3D nhanh h¬n.
B¹n cã nªn ®îi çc chip míi nµy ®Ó n©ng cÊp? Thö nghiÖm cho thÊy Millennium G200 cã thÓ c¹nh
tranh ®îc víi card dùa trªn Intel740. NÕu chê ®îi, b¹n sÏ cã thªm nhiÒu bo m¹ch ®Ó lùa chän, nhng
tÝnh n¨ng ®å häa ch¾c sÏ kh«ng h¬n g× nhiÒu. KÕt luËn: víi 3D chÊt lîng cao vµ kh¶ n¨ng xö lý çc
øng dông nghiÖp vô phøc t¹p, nh÷ng card ®å häa míi nhÊt hiÖn nay m¹nh cha tõng cã.
NÕu b¹n lµ ngêi ch¬i game sµnh sái, b¹n cÇn bæ sung mét card 3D thuÇn tóy, m¹nh vµ tèc ®é nhanh
cho PC cña m×nh.
Kh«ng nghi ngê g× n÷a, bo m¹ch ®ã ph¶i cã chip Voodoo2 - nh Diamond Monster 3D II gi¸ 250 USD,
hay Creative Labs 3D Blaster Voodoo2 gi¸ 300 USD. Çc card Voodoo2 t¹o h×nh ¶nh tuyÖt ®Ñp: ¸nh
s¸ng bao phñ trong Quake II hoµn h¶o; níc ch¶y vµ tiÕng næ trong Turok rÊt sèng ®éng; vµ çc kÕt
cÊu trong Redline Racer rÊt thËt.
Tuy nhiªn, Monster 3D II cã vÊn ®Ò víi Redline Racer: khi thao t¸c di chuyÓn, bo m¹ch lµm xoay
toµn c¶nh g©y cho ngêi ch¬i c¶m gi¸c nh s¾p rít ra khái tr¸i ®Êt bÊt cø lóc nµo. Còng trß ch¬i nµy ®-
îc thùc hiÖn víi driver 3Dfx th× l¹i b×nh thêng.
MÆc dï Monster 3D II vµ 3D Blaster Voodoo2 cã lîng RAM trªn bo m¹ch kh¸c nhau (8MB vµ 12MB),
chóng cho tèc ®é nh nhau. Nhng çc trß ch¬i trong t¬ng lai sÏ tËn dông tèt h¬n lîng bé nhí nµy nªn b¹n
cã thÓ sÏ muèn ®Çu t cho bo 12MB h¬n.
ChÊt lîng h×nh cña çc bo Voodoo vµ Voodoo2 còng nh nhau, nhng tèc ®é cña Voodoo2 nhanh h¬n
nhiÒu. Diamond Monster 3D gi¸ 130 USD vµ Canopus Pure3D gi¸ 149 USD dïng chip Voodoo cò.
Víi gi¸ 129 USD, Apocalypse 3D cña NEC/Videologic dïng chip Power VR. Tuy chÊt lîng h×nh trong
Quake II xuÊt s¾c, nhng tÊt c¶ çc trß ch¬i 3D Direct ®Òu kh«ng râ vµ tèc ®é chËm. Chip Power VR
thÕ hÖ thø hai cña NEC s¾p ra ®êi vµ høa hÑn sÏ kh¸ h¬n nhiÒu so víi thÕ hÖ tríc.
Canopus, www.canopuscorp.com
Creative Labs, www.soundblaster.com
Diamond Multimedia Systems, www.diamondmm.com
NEC/Videologic, www.powervr.com
Real3D StarFighter PCI

¦u: Tèc ®é PCI cao nhÊt, 3D xuÊt s¾c, 24MB RAM trªn bo m¹ch
KhuyÕt: §¾t nhÊt
Víi gi¸ 290 USD, StarFighter PCI cña Real3D lµ bo m¹ch ®¾t nhÊt, nhng hiÖu suÊt còng cao nhÊt.
Nã sö dông chip Intel740. MÆc dï chip nµy ®îc thiÕt kÕ cho bus AGP, song Real3D ®· kh«n khÐo
lõa nã ch¹y trªn PCI, khiÕn b¹n cã ®îc hiÖu suÊt tuyÖt vêi cña Intel740 mµ kh«ng cÇn n©ng cÊp lªn
Pentium II PC.
StarFighter ho¹t ®éng xuÊt s¾c trong phÇn lín çc trß ch¬i 3D. So víi çc bo PCI ®îc thö nghiÖm, nã
tréi h¬n trong çc trß Turok vµ Redline Racer, chÊt lîng h×nh ®¹t ®iÓm gÇn nh tèi ®a ngo¹i trõ trß
Quake II. Còng nh çc bo m¹ch dïng chip Intel740 kh¸c, StarFighter lµm cho h×nh ¶nh cña Quake II bÞ
qu¸ tèi.
Bo m¹ch nµy cßn cã mét sè tÝnh n¨ng hÊp dÉn kh¸c. PhÇn mÒm kÌm theo bao gåm phiªn b¶n thu gän
cña çc tªn tuæi nh Rage Incoming vµ Caligari TrueSpace SE. C«ng ty hç trî kü thuËt miÔn phÝ 16 giê
mçi ngµy, vµ b¹n cã thÓ t×m ®Õn hä c¶ trong ngµy nghØ. *Real3D, www.real3d.com.
STB Velocity 128
¦u: Gi¸ rÊt hîp lý, hiÖu suÊt ®¶m b¶o
KhuyÕt: ChÊt lîng ¶nh 3D kÐm
NhiÒu phÇn mÒm kÌm theo vµ çi gi¸ khiªm tèn 129 USD lµm cho STB Velocity 128 trë thµnh lùa
chän n©ng cÊp tèt, mÆc dï tèc ®é cña nã chØ ë møc trung b×nh.
Trong thö nghiÖm trß ch¬i 3D, tèc ®é cña nã nhanh h¬n chót Ýt so víi phÇn lín çc card PCI, ngo¹i trõ
trong trß Quake II. V× STB cha ®a ra driver cho Quake II nªn trß nµy kh«ng tËn dông ®îc t¨ng tèc
phÇn cøng cña bo m¹ch. Trong çc trß ch¬i kh¸c, chÊt lîng ¶nh nãi chung lµ tèt.
STB cung cÊp chÕ ®é b¶o hµnh theo tuæi thä cho Velocity vµ hç trî kü thuËt miÔn phÝ qua ®iÖn
tho¹i 10 giê mçi ngµy. C«ng ty cßn cho kÌm nhiÒu phÇn mÒm, bao gåm 3 trß ch¬i vµ Simply 3D, mét
ch¬ng tr×nh m« h×nh hãa c¬ b¶n. * STB, www.stb.com.
Diamond Viper V330
¦u: Tèc ®é 3D trªn trung b×nh
KhuyÕt: Kh«ng ch¹y ®îc PowerPoint víi bæ sung 3D
Dùa trªn cïng lo¹i chip nh STB Velocity 128, Diamond Viper V330 gi¸ 120 USD ®îc xÕp ngang hµng
hoÆc thËm chÝ vît bo m¹ch sè 2, chØ trõ mét ®iÓm: ch¹y trªn driver Turbo míi cña Diamond, Viper
kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t plug-in 3D LiveArt trong thö nghiÖm PowerPoint. Tuy nhiªn, bo m¹ch kh«ng
gÆp trôc trÆc nµo khi xö lý çc bæ sung kh¸c cña PowerPoint. Diamond høa hÑn sÏ nhanh chãng söa
lçi driver.
VÊn ®Ò víi plug-in 3D kh«ng cã nghÜa lµ Viper ®¸ng bÞ g¹t ra ngoµi. Card nµy cho hiÖu suÊt lµm
viÖc ®¶m b¶o vµ nhanh h¬n Velocity chót Ýt trong 3D. Viper ngoµi ra cßn cung cÊp driver OpenGL
Quake II.
Diamond cho kÌm vµi trß ch¬i vµ mét sè c«ng cô xö lý ¶nh. * Diamond Multimedia,
www.diamondmm.com.
Intergraph Intense 3D Voodoo
¦u: H×nh ¶nh râ nÐt vµ tèc ®é 3D nhanh, hiÖu suÊt cao nhÊt trong thö nghiÖm Director
KhuyÕt: §¾t, çc menu xuÊt hiÖn trong Turok kh«ng ®Ñp m¾t
ChØ nh×n qua cÊu h×nh cña Intergraph Intense 3D Voodoo gi¸ 200 USD còng ®ñ thÊy ®©y lµ bo
m¹ch dµnh cho çc trß ch¬i. Thay v× chip kÕt hîp 2D/3D, Intense 3D chøa hai chip riªng biÖt -
Alliance Promotion cho 2D vµ 3Dfx Voodoo Rush cho 3D.
§¸ng tiÕc lµ chip Alliance Promotion kh«ng cho tèc ®é 2D cao, nã chØ hç trî EDO DRAM - lo¹i chËm
nhÊt, nhng b¹n kh«ng thÓ cã chip 3D nµo trªn bo kÕt hîp tèt h¬n Voodoo Rush.
Intense 3D kh«ng næi bËt khi thùc hiÖn c«ng viÖc, mÆc dï nã hç trî tèt cho viÖc ph¸t video AVI. Nh-
ng bo m¹ch nµy cho chÊt lîng ¶nh 3D rÊt ®Ñp. Nã ®îc ®iÓm xuÊt s¾c trong Quake II còng nh
Redline Racer vµ ®iÓm tèt trong Flight Unlimited II, song l¹i kh«ng ®¹t l¾m trong Turok v× ¶nh bÞ
mê.
Intense 3D cã mét phÇn thëng ®Æc biÖt thó vÞ: b¹n cã thÓ dïng TV nh mét mµn h×nh lín - rÊt thuËn
tiÖn cho çc trß ch¬i. B¹n cßn nhËn ®îc mét sè trß ch¬i miÔn phÝ ®Ó tËn dông tÝnh n¨ng trß ch¬i
næi bËt cña Intense 3D. * Intergraph, www.ingr.com.
Hercules Thriller 3D
¦u: HiÖu suÊt 3D cao, ®ñ dïng cho çc øng dông nghiÖp vô cì trung, gi¸ rÊt ph¶i ch¨ng
KhuyÕt: Ph¸t video kh«ng chÝnh x¸c trong thö nghiÖm Director, kh«ng kÌm thªm phÇn mÒm, khã cµi
®Æt
Hercules Thriller 3D cho tèc ®é 3D rÊt hÊp dÉn víi gi¸ gèc lµ 99 USD. Nhng nã n»m ë vÞ trÝ thø 5
v× thiÕu tÝnh n¨ng, vÝ dô nh kh«ng cã phÇn mÒm kÌm theo.
NÕu b¹n chØ ®Þnh thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc v¨n phßng th«ng thêng víi card ®å häa th× Thriller 3D
lµ phï hîp. Cßn nÕu b¹n muèn ph¸t l¹i video, nªn t×m kiÕm çi kh¸c v× bo m¹ch nµy ®«i khi kh«ng
ph¸t ®îc ®o¹n video thö nghiÖm. Nã kh«ng ch¹y næi c¶ thö nghiÖm PC WorldBench 98 víi ®é ph©n
gi¶i 1024x768.
VÒ tèc ®é 3D, Thriller 3D vît qua nhiÒu ®èi thñ. Nhê t¹o h×nh ¶nh sinh ®éng vµ nh÷ng hiÖu øng ¸nh
s¸ng tuyÖt diÖu, nã ®¹t ®iÓm xuÊt s¾c trong çc thö nghiÖm Redline Racer vµ Quake II.
Hercules cã chÝnh s¸ch hç trî tèt. Nhãm kü thuËt lu«n s½n sµng 12 giê/ngµy, vµ thêi h¹n b¶o hµnh lµ
5 n¨m. * Hercules, www.hercules.com.
Diamond Stealth II G460

¦u: ChÊt lîng 3D vµ tèc ®é cao nhÊt; gi¸ hîp lý
KhuyÕt: TÝnh n¨ng h¹n chÕ
Stealth II G460 gi¸ 130 USD cña Diamond chiÕm vÞ trÝ ®Çu trong biÓu ®å AGP nhê kÕt hîp hiÖu
suÊt 3D cao vµ gi¸ ph¶i ch¨ng. Nã ch¹y nhanh nhÊt trong thö nghiÖm PowerPoint, vµ nhanh thø nh×
trong thö nghiÖm Director.
ChÊt lîng ¶nh cña Stealth II trong çc trß ch¬i 3D vµo lo¹i cao nhÊt. ChØ cã mét ®iÒu ®¸ng phµn nµn
lµ h×nh ¶nh h¬i bÞ tèi, ch¼ng h¹n trong trß ch¬i Quake II, b¹n khã lßng nh×n râ qu¹t trªn trÇn nhµ vµ
líi s¾t díi ch©n; tuy nhiªn, chØ cÇn t¨ng ®é s¸ng cña mµn h×nh lµ hÇu nh sÏ gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò.
Tèc ®é hiÖn h×nh cña Stealth II nhanh h¬n 18% so víi card AGP lo¹i trung b×nh khi ch¹y trß ch¬i vµ
24% trong thö nghiÖm m« h×nh hãa Caligari.
Stealth II kh«ng cã nhiÒu tÝnh n¨ng bæ sung nh mµn h×nh phãng to thu nhá, nhng nh÷ng g× nã cã
®Òu ®øng nhÊt vÒ chÊt lîng. PhÇn mÒm kÌm theo gåm trß ch¬i 3D (Incoming cña Rage), ho¹t h×nh
3D vµ çc c«ng cô xö lý ¶nh. Diamond cung cÊp hç trî kü thuËt 7 ngµy/tuÇn. * Diamond Multimedia,
www.diamondmm.com.
Real3D StarFighter AGP
¦u: Tèc ®é 3D cao, nhiÒu thêi gian hç trî
KhuyÕt: Tèc ®é ch¹y øng dông nghiÖp vô trung b×nh
Còng dïng chip Intel740 nh bo h¹ng nhÊt Stealth II G460, StarFighter AGP ch¹y kh¸ nhanh.
Nh×n chung, StarFighter xö lý çc trß ch¬i 3D chØ chËm h¬n Stealth II chót Ýt. H×nh ¶nh nã t¹o ra
còng h¬i bÞ tèi. (Ngoµi çch hiÖu chØnh mµn h×nh, b¹n cßn cã thÓ t¨ng ®é s¸ng b»ng tiÖn Ých söa
gamma ®i kÌm víi card.)
StarFighter AGP thùc hiÖn tr«i ch¶y çc c«ng viÖc v¨n phßng, nhng nã kh«ng ph¶i lµ lùa chän tèt nhÊt
khi b¹n sö dông nhiÒu ®o¹n video hay ®Þnh t¹o nh÷ng b¶n tr×nh bµy hÊp dÉn. Card nµy tréi h¬n
Stealth trong mét thö nghiÖm, ®ã lµ t¸c vô m« h×nh hãa Caligari yªu cÇu t¹o kÕt cÊu AGP.
Còng nh bo StarFighter PCI, card cã kÌm theo nhiÒu phÇn mÒm, gåm c¶ çc trß ch¬i nh Wing
Commander vµ Redline Racer.
Real3D t¬ng ®èi míi trªn thÞ trêng tiªu thô, nhng c«ng ty ®· b¾t ®Çu rÊt ®óng híng, ®Æc biÖt trong
lÜnh vùc hç trî. §©y lµ c«ng ty s¶n xuÊt bo ®å häa duy nhÊt cung cÊp hç trî kü thuËt miÔn phÝ c¶
nh÷ng ngµy nghØ, 16 giê/ngµy. * Real3D, www.real3d.com.
STB Velocity 128zx
¦u: Nhanh trong 3D vµ t¹o kÕt cÊu AGP
KhuyÕt: ChÊt lîng h×nh kÐm trong mét sè trß ch¬i
VÒ nhiÒu mÆt, STB Velocity 128zx gi¸ 150 USD chØ lµ phiªn b¶n t¨ng cêng cña Velocity 128 -
®øng hµng thø hai trong biÓu ®å PCI. Thay v× dïng chip Riva 128 cña NVidia (t¹o søc m¹nh cho card
PCI), nã l¹i lµm viÖc víi thÕ hÖ kÕ tiÕp Riva 128zx. Velocity 128zx kh«ng thËt xuÊt s¾c trong mét
lÜnh vùc nµo, nhng nã thùc hiÖn tèt hÇu hÕt çc t¸c vô.
Mét ngo¹i lÖ ®¸ng tiÕc: còng nh Diamond Viper V330, Velocity 128zx kh«ng thÓ ch¹y çc bæ sung
3D ®Ó t¹o ho¹t h×nh cho tr×nh diÔn PowerPoint. STB hy väng sÏ nhanh chãng söa lçi nµy.
Tèc ®é t¶i h×nh 3D cña Velocity 128zx kh¸ nhanh. Trong thö nghiÖm m« h×nh hãa Caligari vµ çc trß
ch¬i 3D, nã gÇn nh s¸nh ngang víi hai bo hµng ®Çu dïng Intel740. ChÊt lîng h×nh cã khi tèt (trong
Turok vµ Redline Racer) cã khi xÊu (trong Flight Unlimited II vµ Quake).
Velocity 128zx chØ cã Ýt phÇn mÒm kÌm theo. STB hç trî miÔn phÝ 10 giê/ngµy. * STB,
www.stb.com.
Intel Express 3D
¦u: Tèc ®é 3D nhanh
KhuyÕt: Kh«ng hç trî trùc tiÕp
V× Intel thiÕt kÕ chip 740, cã thÓ b¹n sÏ cho r»ng bo m¹ch cña hä ®Ì bÑp ®îc çc ®èi thñ dïng chip
Intel 740. Hoµn toµn kh«ng ph¶i vËy!. Express 3D gi¸ 119 USD kÐm hÊp dÉn nhÊt trong 3 bo m¹ch
dïng Intel 740 ®îc thö nghiÖm. Nhng nã vÉn xuÊt s¾c ®èi víi çc trß ch¬i.
MÆc dï Express 3D cã kh¶ n¨ng AGP 2X, nhng tèc ®é cña nã chØ ngang hµng víi lo¹i bo m¹ch hç trî
AGP 1X nh Hercules Dynamite 3D/GL vµ trªn trung b×nh ®èi víi çc bo AGP.
Express 3D rÊt nhanh trong çc trß ch¬i. ChÊt lîng h×nh ¶nh th× tuyÖt vêi - xuÊt s¾c trong Turok, tèt
trong Redline Racer vµ Flight Unlimited II. Còng nh çc bo Intel740 kh¸c, h×nh ¶nh t¹o bëi Express 3D
trong Quake II h¬i bÞ tèi, nh×n kh«ng râ.
PhÇn mÒm kÌm theo kh¸ hÊp dÉn, gåm mét trß ch¬i 3D vµ mét sè øng dông nghiÖp vô 3D, nhng hç
trî kh«ng ®¶m b¶o. V× Intel kh«ng trùc tiÕp hç trî ngêi dïng cuèi nªn kh¸ch hµng ph¶i dùa vµo çc nhµ
ph©n phèi hay ®¹i lý cña hä. * Intel, www.intel.com/graphics.
Hercules Dynamite 3D/GL
¦u: T¨ng cêng mµu thùc 3D trªn bo m¹ch
KhuyÕt: ChËm trong çc trß ch¬i; h×nh 3D cÇn c¶i thiÖn
NÕu b¹n cÇn mét bo m¹ch chØ dïng cho v¨n phßng th× cã thÓ chän Hercules Dynamite 3D/GL. Nã
thùc hiÖn c«ng viÖc nhanh, lµ card duy nhÊt cã thÓ ch¹y 3D trong chÕ ®é mµu thùc (true color) víi
t¨ng tèc phÇn cøng. Trong thö nghiÖm PowerPoint t¨ng cêng 3D 16,8 triÖu mµu, bo m¹ch nµy vît tréi
so víi çc ®èi thñ.
Thö nghiÖm 3D thuÇn tóy cho thÊy Dynamite 3D/GL kÐm ®èi víi çc trß ch¬i. Do lçi driver, nã
kh«ng ch¹y ®îc Turok vµ ®¹t ®iÓm kÐm trong Quake II v× chÊt lîng h×nh kh«ng ®¶m b¶o (phai
mµu). Trong Redline Racer, 3D/GL cho h×nh ¶nh kh¸ ®Ñp, nhng tèc ®é l¹i chËm, kh«ng thÝch hîp víi
yªu cÇu cña trß ch¬i. KÕt qu¶ kh¸ nhÊt víi Flight Unlimited II, c¶ vÒ chÊt lîng h×nh vµ tèc ®é.
Çc kü thuËt viªn cña Hercules s½n sµng hç trî 12 giê/ngµy. PhÇn mÒm kÌm theo gåm cã çc c«ng cô
xö lý ¶nh vµ ch¬ng tr×nh m« h×nh hãa, nhng chØ cã mét trß ch¬i. * Hercules, www.hercules.com.
Card ®å häa cã thÓ t¹o nh÷ng h×nh ¶nh tuyÖt ®Ñp, nhng b¹n kh«ng thÓ tËn hëng chóng trªn mét mµn
h×nh tÇm thêng. §©y lµ hai yÕu tè quan träng mµ b¹n cÇn kiÓm tra ®èi víi c¶ mµn h×nh vµ card ®å
häa cña m×nh:
Tèc ®é phôc håi ®¸nh gi¸ thêi gian mµ card ®å häa/mµn h×nh t¹o l¹i c¶nh trªn mµn h×nh. Tèc ®é nµy
Ýt nhÊt ph¶i ®¹t 75 Hz ®Ó tr¸nh mái m¾t vµ nhøc ®Çu. (§èi víi mét sè ngêi, tèc ®é nµy ph¶i ®¹t 85
Hz míi ®îc.)
§é ph©n gi¶i mµn h×nh lµ sè lîng ®iÓm ®îc hiÓn thÞ trªn mµn h×nh. Cµng nhiÒu ®iÓm ®é ph©n
gi¶i cµng cao vµ b¹n cµng xem ®îc nhiÒu chi tiÕt. Tuy tÊt c¶ çc card thö nghiÖm ®Òu hç trî ®é
ph©n gi¶i ®Õn 1600x1200, nhng mét sè lµm h×nh ¶nh phôc håi bÞ rung khi ho¹t ®éng víi ®é ph©n
gi¶i cao nh vËy. Ch¼ng h¹n víi Intense 3D Voodoo, tèc ®é phôc håi bÞ gi¶m xuèng 70 Hz khi ®é
ph©n gi¶i lµ 1600x1200. Khi xem h×nh ®é ph©n gi¶i cao trªn mµn h×nh lín, ph¶i ®¶m b¶o lµ card vµ
mµn h×nh hç trî c¶ tèc ®é phôc håi cao lÉn ®é ph©n gi¶i cao.
Çch Setup BIOS

Khi khëi ®éng m¸y lÇn ®Çu tiªn, m¸y tÝnh sÏ ®äc mét tËp hîp d÷ liÖu ®îc lu trong CMOS (mét chip
bé nhí ®Æc biÖt lu«n ho¹t ®éng nhê 1 côc pin nhá), kh«ng cã th«ng tin nÇy m¸y tÝnh sÏ bÞ tª liÖt.
ViÖc x¸c lËp çc th«ng tin nÇy gäi lµ Setup Bios vµ bao giê ngêi b¸n còng ph¶i lµm thñ tôc Setup Bios
ngay sau khi r¸p m¸y. Nhng b¹n còng ph¶i biÕt çch Setup Bios ®Ó ®Ò phßng trêng hîp m¸y tù mÊt
çc th«ng tin lu trong Bios v× çc lý do nh: HÕt pin, nhiÔu ®iÖn, virus...HiÖn nay, ngêi ta dïng Flash
Ram ®Ó lu th«ng tin Bios nªn kh«ng cÇn ph¶i cã Pin nu«i trªn mainboard. Tïy Mainboard, çc môc
trong Bios cã thÓ kh¸c nhau theo tõng h·ng chÕ t¹o (Award, Ami, Pheonix...) nhng vÒ c¨n b¶n chóng
vÉn gièng nhau vµ trong phÇn nÇy chñ yÕu bµn vÒ c¨n b¶n, cßn çc tÝnh n¨ng riªng b¹n ph¶i chÞu
khã t×m hiÓu thªm nhê vµo çc kiÕn thøc c¨n b¶n nÇy.
Mµn h×nh Bios Setup ®a sè lµ mµn h×nh ch¹y ë chÕ ®é TEXT. GÇn ®©y ®ang ph¸t triÓn lo¹i
BiosWin (Ami) cã mµn h×nh Setup gåm nhiÒu cöa sæ gièng t¬ng tù Windows vµ sö dông ®îc Mouse
trong khi Setup nhng çc môc vÉn kh«ng thay ®æi.
Chó ý thao t¸c ®Ó vµo Bios Setup lµ: BÊm phÝm Del khi míi khëi ®éng m¸y ®èi víi m¸y §µi Loan.
§èi víi çc m¸y Mü, thêng lµ b¹n ph¶i th«ng qua ch¬ng tr×nh qu¶n lý m¸y riªng cña tõng h·ng nÕu
muèn thay ®æi çc th«ng sè cña Bios.
* Bios thêng: Di chuyÓn vÖt s¸ng ®Ó lùa chän môc b»ng çc phÝm mòi tªn. Thay ®æi gi¸ trÞ cña môc
®ang Set b»ng 2 phÝm Page Up vµ Page Dn. Sau ®ã nhÊn phÝm Esc ®Ó tho¸t khái môc (gi¸ trÞ míi
sÏ ®îc lu tr÷). NhÊn F10 ®Ó tho¸t Setup Bios nÕu muèn lu çc thay ®æi, khi hép tho¹i hiÖn ra, bÊm Y
®Ó lu, N ®Ó kh«ng lu. NhÊn Esc nÕu muèn tho¸t mµ kh«ng lu thay ®æi, khi hép tho¹i hiÖn ra, bÊm
Y ®Ó kh«ng lu, N ®Ó trë l¹i mµn h×nh Setup Bios.
* Bios Win: Mµn h×nh Setup xuÊt hiÖn díi d¹ng ®å häa gåm nhiÒu cöa sæ, sö dông ®îc mouse nÕu
b¹n cã mouse lo¹i: PS/2 mouse, Microsoft mouse, Serial mouse, Logitect C mouse. Dïng mouse bÊm
kÐp vµo cöa sæ ®Ó më mét thµnh phÇn, bÊm vµo môc cÇn thay ®æi, mét cöa sæ liÖt kª gi¸ trÞ xuÊt
hiÖn, bÊm vµo gi¸ trÞ muèn chän råi tho¸t b»ng çch bÊm vµo « nhá ë gãc trªn bªn tr¸i. NÕu kh«ng cã
mouse, dïng çc phÝm mòi tªn ®Ó di chuyÓn, ®Õn môc cÇn thay ®æi bÊm Enter, xuÊt hiÖn hép liÖt
kª, chän gi¸ trÞ míi, bÊm Enter, cuèi cïng bÊm Esc.
1. Setup çc thµnh phÇn c¨n b¶n (Standard CMOS Setup):
§©y lµ çc thµnh phÇn c¬ b¶n mµ Bios trªn tÊt c¶ çc lo¹i m¸y PC ph¶i biÕt ®Ó qu¶n lý vµ ®iÒu
khiÓn chóng.
* Ngµy, giê (Date/Day/Time):
B¹n khai b¸o ngµy th¸ng n¨m vµo môc nÇy. Khai b¸o nÇy sÏ ®îc m¸y tÝnh xem lµ th«ng tin gèc vµ sÏ
b¾t ®Çu tÝnh tõ ®©y trë ®i. Çc th«ng tin vÒ ngµy giê ®îc sö dông khi çc b¹n t¹o hay thao t¸c víi
çc tËp tin, th môc. Cã ch¬ng tr×nh khi ch¹y còng cÇn th«ng tin nÇy, thÝ dô ®Ó b¸o cho b¹n cËp nhËt
khi qu¸ h¹n, chÊm døt ho¹t ®éng khi ®Õn ngµy quy ®Þnh...B×nh thêng b¹n Set sai hay kh«ng Set còng
ch¼ng nh hëng g× ®Õn ho¹t ®éng cña m¸y. Çc th«ng tin nÇy cã thÓ söa ch÷a trùc tiÕp ngoµi Dos
b»ng 2 lÞnh Date vµ Time, hay b»ng Control Panel cña Windows mµ kh«ng cÇn vµo Bios Setup.
Chó ý: §ång hå m¸y tÝnh lu«n lu«n ch¹y chËm khong vµi gi©y/ngµy, thØnh tho¶ng b¹n nªn chØnh l¹i
giê cho ®óng. Nhng nÕu qu¸ chËm lµ cã vÊn ®Ò cÇn ph¶i thay mainboard.
* æ ®Üa mÒm (Drive A/B):
Khai b¸o lo¹i æ ®Üa cho æ A vµ æ B, b¹n c¨n cø vµo viÖc nèi d©y cho æ ®Üa ®Ó x¸c ®Þnh. æ ®Üa
nèi víi ®Çu nèi ngoµi cïng cña d©y nèi lµ æ A, æ kia lµ B. æ cã kÝch thíc lín lµ 1.2M 5.25 inch, æ
nhá lµ 1.44M 3.5 inch. NÕu kh«ng cã th× chän Not Installed. NÕu b¹n khai b¸o sai, æ ®Üa sÏ kh«ng
ho¹t ®éng chí kh«ng h háng g×, b¹n chØ cÇn khai b¸o l¹i. Trong çc mainboard sö dông Bios ®êi míi,
khai b¸o sai lo¹i æ dÜa 1.2Mb thµnh 1.4Mb hay ngîc l¹i, æ dÜa vÉn ho¹t ®éng b×nh thêng nhng kªu rÊt
lín lóc míi b¾t ®Çu ®äc ®Üa, vÒ l©u dµi cã thÓ h ®Üa.
Çc Bios vµ çc card I/O ®êi míi cho phÐp b¹n tr¸o ®æi 2 æ ®Üa mÒm mµ kh«ng cÇn tr¸o ®æi d©y
(swap floppy drive), tøc lµ æ A thµnh æ B vµ ngîc l¹i khi sö dông. Khi tr¸o ®æi b»ng çch Set jumper
trªn card I/O, b¹n nhí khai b¸o l¹i trong Bios Setup (Khi tr¸o b»ng lÞnh Swap trong Bios th× kh«ng cÇn
khai b¸o l¹i), nhng cã øng dông kh«ng chÞu cµi ®Æt khi Swap ®Üa mÒm, nhÊt lµ çc øng dông cã
b¶o vÖ chèng sao chÐp.
* æ ®Üa cøng (Drive C/D) lo¹i IDE:
PhÇn khai b¸o æ ®Üa cøng r¾c rèi h¬n, b¾t buéc b¹n ph¶i khai b¸o chi tiÕt çc th«ng sè, b¹n khai b¸o
sai kh«ng nh÷ng æ cøng kh«ng ho¹t ®éng mµ ®«i khi cßn lµm h æ cøng nÕu b¹n khai b¸o qu¸ dung l-
îng thËt sù cña æ cøng vµ cho tiÕn hµnh FDISK, FORMAT theo dung lîng sai nÇy. May m¾n lµ çc
Bios sau nÇy ®Òu cã phÇn dß t×m th«ng sè æ cøng IDE tù ®éng (IDE HDD auto detection) nªn çc
b¹n khái m¾c c«ng nhí khi sö dông æ ®Üa cøng lo¹i IDE. Chóng t«i sÏ nãi vÒ phÇn auto detect nÇy
sau. Ngoµi ra, çc æ cøng sau nÇy ®Òu cã ghi th«ng sè trªn nh·n d¸n trªn mÆt. B¹n cho ch¹y Auto
detect, Bios sÏ tù ®éng ®iÒn çc th«ng sè nÇy dïm b¹n. ViÖc khai b¸o æ cøng C vµ D ®ßi hái ph¶i
®óng víi viÖc Set çc jumper trªn 2 æ cøng. B¹n x¸c lËp æ cøng kh«ng ph¶i qua ®Çu nèi d©y mµ b»ng
çc jumper trªn m¹ch ®iÒu khiÓn æ cøng. Çc æ cøng ®êi míi chØ cã mét jumper 3 vÞ trÝ: æ duy
nhÊt, æ Master (æ C), æ Slave (æ D) vµ cã ghi râ çch Set trªn nh·n. Çc æ ®Üa cøng ®êi cò nhiÒu
jumper h¬n nªn nÕu kh«ng cã tµi liÖu híng dÉn lµ r¾c rèi, ph¶i mß mÉm rÊt l©u.
* æ ®Üa cøng (Drive E/F) lo¹i IDE:
Çc Bios vµ çc card I/O ®êi míi cho phÐp g¾n 4 æ dÜa cøng, v× hiÖn nay çc æ dÜa CDROM còng
sö dông ®Çu nèi æ cøng ®Ó ho¹t ®éng, gäi lµ CDROM Interface IDE (giao diÖn ®Üa IDE) ®Ó ®¬n
gi¶n viÖc l¾p ®Æt.
Chó ý: Khai b¸o lµ NONE trong Bios Setup cho æ ®Üa CD-ROM.
* Mµn h×nh (Video) - Primary Display:
EGA/VGA: Dµnh cho lo¹i mµn h×nh sö dông card mµu EGA hay VGA, Super VGA.
CGA 40/CGA 80: Dµnh cho lo¹i mµn h×nh sö dông card mµu CGA 40 cét hay CGA 80 cét.
Mono: Dµnh cho lo¹i mµn h×nh sö dông card tr¾ng ®en, kÓ c card VGA khi dïng mµn h×nh tr¾ng
®en.
* Treo m¸y nÕu ph¸t hiÖn lçi khi khëi ®éng (Error Halt):
TÊt c¶ lçi (All error): Treo m¸y khi ph¸t hiÖn bÊt cø lçi nµo trong qu¸ tr×nh kiÓm tra m¸y, b¹n kh«ng
nªn chän môc nÇy v× Bios sÏ treo m¸y khi gÆp lçi ®Çu tiªn nªn b¹n kh«ng thÓ biÕt çc lçi kh¸c, nÕu
cã.
Bá qua lçi cña Keyboard (All, But Keyboard): TÊt c¶ çc lçi ngo¹i trõ lçi cña bµn phÝm.
Bá qua lçi ®Üa (All, But Diskette): TÊt c¶ çc lçi ngo¹i trõ lçi cña ®Üa.
Bá qua lçi ®Üa vµ bµn phÝm (All, But Disk/Key): TÊt c¶ çc lçi ngo¹i trõ lçi cña æ ®Üa vµ bµn
phÝm.
Kh«ng treo m¸y khi cã lçi (No error): TiÕn hµnh qu¸ tr×nh kiÓm tra m¸y cho ®Õn khi hoµn tÊt dï ph¸t
hiÖn bÊt cø lçi g×. B¹n nªn chän môc nÇy ®Ó biÕt m¸y bÞ trôc trÆc ë bé phËn nµo mµ cã ph¬ng híng
gi¶i quyÕt.
* Keyboard:
Install: Cho kiÓm tra bµn phÝm trong qu¸ tr×nh khëi ®éng, th«ng b¸o trªn mµn h×nh nÕu bµn phÝm
cã lçi.
Not Install: Kh«ng kiÓm tra bµn phÝm khi khëi ®éng. Chó ý: chän môc nÇy kh«ng cã nghÜa lµ v«
hiÖu ho¸ bµn phÝm v× nÕu vËy lµm sao ®iÒu khiÓn m¸y. Nã chØ cã t¸c dông cho Bios khái mÊt
c«ng kiÓm tra bµn phÝm nh»m rót ng¾n thêi gian khëi ®éng.
2. Setup çc thµnh phÇn n©ng cao (Advanced Setup):
* Virut Warning:
NÕu Enabled, Bios sÏ b¸o ®éng vµ treo m¸y khi cã hµnh ®éng viÕt vµo Boot sector hay Partition cña
®Üa cøng. NÕu b¹n cÇn ch¹y ch¬ng tr×nh cã thao t¸c vµo 2 n¬i ®ã nh: Fdisk, Format... b¹n cÇn ph¶i
Disable môc nÇy.
* Internal cache:
Cho hiÖu lùc (enable) hay v« hiÖu ho¸ (disable) Cache (L1) néi trong CPU 486 trë lªn.
* External cache:
Cho hiÖu lùc (enable) hay v« hiÖu ho¸ (disable) cache trªn mainboard, cßn gäi lµ Cache møc 2 (L2).
* Quick Power On Self Test:
NÕu enable Bios sÏ rót ng¾n vµ bá qua vµi môc kh«ng quan träng trong qu¸ tr×nh khëi ®éng, ®Ó
gi¶m thêi gian khëi ®éng tèi ®a.
* About 1 MB Memory Test:
NÕu Enable Bios sÏ kiÓm tra tÊt c¶ bé nhí. NÕu Disable Bios chØ kiÓm tra 1 Mb bé nhí ®Çu tiªn.
* Memory Test Tick Sound:
Cho ph¸t ©m thanh (enable) hay kh«ng (disable) trong thêi gian test bé nhí.
* Extended Bios Ram Area:
Khai b¸o môc nÇy nÕu muèn dïng 1 Kb trªn ®Ønh cña bé nhí quy íc, tøc Kb b¾t ®Çu tõ ®Þa chØ
639K hay 0:300 cña vïng Bios hÖ thèng trong bé nhí quy íc ®Ó lu çc th«ng tin vÒ ®Üa cøng. X¸c lËp
cã thÓ lµ 1K hay 0:300.
* Swap Floppy Drive:
Tr¸o ®æi tªn 2 æ ®Üa mÒm, khi chän môc nÇy b¹n kh«ng cÇn khai b¸o l¹i lo¹i æ ®Üa nh khi tr¸o b»ng
çch Set jumper trªn card I/O.
* Boot Sequence:
Chän æ ®Üa cho Bios t×m hÖ ®iÒu hµnh khi khëi ®éng. Cã thÓ lµ C råi ®Õn A hay A råi ®Õn C
hay chØ cã C. B¹n nªn chän C,A hay chØ cã C, ®Ó ®Ò phßng trêng hîp v« t×nh khëi ®éng b»ng ®Üa
mÒm cã Virus.
HiÖn nay trªn çc Mainboard Pentium. Bios cho phÐp b¹n chØ ®Þnh khëi ®éng tõ 1 trong 2 æ mÒm
hay trong 4 æ cøng IDE hay b»ng æ cøng SCSI thËm chÝ b»ng æ CD Rom còng ®îc.
* Boot Up Floppy Seek:
NÕu Enable Bios sÏ dß t×m kiÓu cña ®Üa mÒm lµ 80 track hay 40 track. NÕu Disable Bios sÏ bá qua.
Chän enable lµm chËm thêi gian khëi ®éng v× Bios lu«n lu«n ph¶i ®äc ®Üa mÒm tríc khi ®äc ®Üa
cøng, mÆc dï b¹n ®· chän chØ khëi ®éng b»ng æ C.
* Boot Up Numlock Status:
NÕu ON lµ cho phÝm Numlock më (®Ìn Numlock s¸ng) sau khi khëi ®éng, nhãm phÝm bªn tay ph¶i
bµn phÝm dïng ®Ó ®¸nh sè. NÕu OFF lµ cho phÝm Numlock t¾t (®Ìn Numlock tèi), nhãm phÝm
bªn tay ph¶i dïng ®Ó di chuyÓn con trá.
* Boot Up System Speed:
Quy ®Þnh tèc ®é cña CPU trong thêi gian khëi ®éng lµ High (cao) hay Low (thÊp).
* Memory Parity Check:
KiÓm tra ch½n lÎ bé nhí. Chän theo mainboard v× cã lo¹i cho phÐp môc nÇy enable, cã lo¹i b¾t b¹n
ph¶i disable míi chÞu ch¹y. §Çu tiªn b¹n chän enable, nÕu m¸y treo b¹n chän l¹i lµ disable. Môc nÇy
kh«ng ¶nh hëng ®Õn hÖ thèng, chØ cã t¸c dông kiÓm tra Ram.
* IDE HDD Block Mode:
NÕu æ ®Üa cøng cña b¹n hç trî kiÓu vËn chuyÓn d÷ liÖu theo tõng khèi (çc æ ®Üa ®êi míi cã dung
lîng cao). B¹n cho enable ®Ó t¨ng tèc cho æ ®Üa. NÕu æ ®Üa ®êi cò b¹n cho disable môc nÇy.
* Pri. Master/Slave LBA (Logic Block Addressing) Mode:
NÕu 2 æ ®Üa cøng ®îc nèi vµo ®Çu nèi Primary cña card I/O cã dung lîng lín h¬n 528Mb, b¹n cho
enable môc nÇy.
* Sec. IDE Ctrl Drives Install:
Môc nÇy ®Ó khai b¸o m¸y b¹n cã æ ®Üa cøng nèi vµo ®Çu nèi Secondary cña card I/O. Çc chØ
®Þnh cã thÓ lµ Master, Mst/Slv vµ disable.
* Sec Master/Slave LBA Mode:
X¸c lËp LBA cho ®Çu nèi thø 2.
Chó ý: Çc môc hç trî cho æ ®Üa cøng cã dung lîng lín vµ çc card I/O ®êi míi gióp b¹n sö dông æ
®Üa cã dung lîng trªn 528Mb. Trong trêng hîp b¹n cho enable çc môc nÇy råi míi tiÕn hµnh Fdisk vµ
Format ®Üa, nÕu sau ®ã b¹n l¹i disable çc môc nÇy hay ®em g¾n qua m¸y kh¸c còng chän disable,
b¹n sÏ kh«ng thÓ sö dông ®îc æ dÜa cøng. Khi dïng æ CDROM cã ®Çu nèi IDE, b¹n nªn g¾n vµo
®Çu nèi Secondary ®Ó khái ¶nh hëng ®Õn æ dÜa cøng (g¾n vµo ®Çu nèi Pri) khi cÇn ch¹y
32BitDiskAccess trong Windows.
* Typematic Rate Setting:
NÕu enable lµ b¹n cho 2 môc díi ®©y cã hiÖu lùc. 2 môc nÇy thay thÕ lÞnh Mode cña DOS, quy
®Þnh tèc ®é vµ thêi gian trÓ cña bµn phÝm.
* Typematic Rate (Chars/Sec):
B¹n lùa chän sè ký tù/gi©y tuú theo tèc ®é ®¸nh phÝm nhanh hay chËm cña b¹n. NÕu b¹n Set thÊp
h¬n tèc ®é ®¸nh th× m¸y sÏ ph¸t tiÕng Bip khi nã ch¹y theo kh«ng kÞp.
* Typematic Delay (Msec):
ChØ ®Þnh thêi gian lËp l¹i ký tù khi b¹n bÊm vµ gi÷ lu«n phÝm, tÝnh b»ng mili gi©y.
* Security Option:
Môc nÇy dïng ®Ó giíi h¹n viÖc sö dông hÖ thèng vµ Bios Setup.
Setup: Giíi h¹n viÖc thay ®æi Bios Setup, mçi khi muèn vµo Bios Setup b¹n ph¶i ®¸nh ®óng mËt
khÈu ®· quy ®Þnh tríc.
System hay Always: Giíi h¹n viÖc sö dông m¸y. Mçi khi më m¸y, Bios lu«n lu«n hái mËt khÈu, nÕu
kh«ng biÕt mËt khÈu Bios sÏ kh«ng cho phÐp sö dông m¸y.
Chó ý: Trong trêng hîp b¹n cha chØ ®Þnh mËt khÈu, ®Ó Disable (v« hiÖu ho¸) môc nÇy, b¹n chän
Password Setting, b¹n ®õng ®¸nh g× vµo çc « nhËp mËt khÈu mµ chØ cÇn bÊm ENTER. Trong tr-
êng hîp b¹n ®· cã chØ ®Þnh mËt khÈu nay l¹i muèn bá ®i. B¹n chän Password Setting, b¹n ®¸nh mËt
khÈu cò vµo « nhËp mËt khÈu cò (Old Password) cßn trong « nhËp mËt khÈu míi (New Password)
b¹n ®õng ®¸nh g× c¶ mµ chØ cÇn bÊm ENTER. Cã mainboard thiÕt kÕ thªm 1 jumper ®Ó xo¸ riªng
mËt khÈu ngoµi jumper ®Ó xo¸ toµn bé th«ng tin trong CMOS. Tèt h¬n hÕt lµ b¹n ®õng sö dông môc
nÇy v× b¶n th©n chóng t«i chøng kiÕn rÊt nhiÒu trêng hîp dë khãc dë cêi do môc nÇy g©y ra. Lîi Ýt
mµ h¹i nhiÒu. ChØ nh÷ng m¸y tÝnh c«ng céng míi ph¶i sö dông tíi môc nÇy th«i.
* System Bios Shadow, Video Bios Shadow:
NÕu enable lµ cho copy çc d÷ liÖu vÒ System vµ Video trong Bios (cã tèc ®é chËm) vµo Ram (tèc
®é nhanh) ®Ó rót ng¾n thêi gian khi cÇn truy nhËp vµo çc d÷ liÖu nÇy.
* Wait for <F1> if Any Error:
Cho hiÖn th«ng b¸o chê Ên phÝm F1 khi cã lçi.
* Numeric Processor:
Th«ng b¸o cã g¾n CPU ®ång xö lý (Present) trªn m¸y hay kh«ng (absent). Môc nÇy thêng cã cho çc
m¸y dïng CPU 286, 386, 486SX. Tõ 486DX trë vÒ sau ®· cã con ®ång xö lý bªn trong CPU nªn trªn
çc m¸y míi cã thÓ kh«ng cã môc nÇy.
* Turbo Switch Funtion:
Cho nót Turbo cã hiÖu lùc (enable) hay kh«ng (disable). Môc nÇy thêng thÊy ë çc Bios ®êi cñ, trªn
çc m¸y ®êi míi lùa chän nÇy thêng b»ng çch Set jumper cña Mainboard. Tõ Mainboard pentium trë
®i kh«ng cã môc nÇy.
3. Setup çc thµnh phÇn cã liªn quan ®Õn vËn hµnh hÖ thèng (Chipset Setup):
* Auto Configuration:
NÕu enable, Bios sÏ tù ®éng x¸c lËp çc thµnh phÇn vÒ DRAM, Cache...mçi khi khëi ®éng tïy theo
CPU Type (kiÓu CPU) vµ System Clock (tèc ®é hÖ thèng). NÕu Disable lµ ®Ó cho b¹n tù chØ
®Þnh.
* AT Clock Option:
NÕu Async (kh«ng ®ång bé) lµ lÊy dao ®éng chuÈn cña bé dao ®éng th¹ch anh chia ®«i lµm tèc ®é
ho¹t ®éng cho AT Bus (bus 8 - 16Bit). Thêng lµ 14.318MHz/2 tøc 7.159MHz. Cã Bios cßn cho chän
tèc ®é cña môc nÇy lµ 14.318MHz. NÕu Sync (®ång bé) lµ dïng System Clock (do b¹n chØ ®Þnh
b»ng çch Set jumper trªn mainboard) lµm tèc ®é chuÈn.
* Synchronous AT Clock/AT Bus Clock Selector:
ChØ ®Þnh tèc ®é ho¹t ®éng cho AT Bus b»ng çch lÊy tèc ®é chuÈn (system clock) chia nhá ®Ó cßn
l¹i kho¶ng 8MHz cho phï hîp víi card 16Bit. Çc lùa chän nh sau:
CLKI/3 khi system clock lµ 20 - 25MHz.
CLKI/4 khi system clock lµ 33MHz.
Tèc ®é nÇy cµng lín (sè chia cµng nhá), m¸y ch¹y cµng nhanh do t¨ng tèc ®é vËn chuyÓn d÷ liÖu.
Tuy nhiªn lín ®Õn ®©u lµ cßn tïy thuéc vµo mainboard vµ card c¾m trªn çc Slot (quan träng nhÊt lµ
card I/O). Çc b¹n ph¶i thÝ nghiÖm gi¶m sè chia tõng nÊc vµ chó ý m¸y cã khëi ®éng hay ®äc ®Üa
b×nh thêng kh«ng, nÕu ph¸t sinh trôc trÆc th× gi¶m xuèng 1 nÊc. Thêng th× b¹n cã thÓ t¨ng ®îc 2
nÊc, thÝ dô: System clock lµ 40MHz, b¹n chän CLKI/3. Card ISA 8 vµ 16 Bit cã thÓ ch¹y tèt trong
kho¶ng tõ 8MHz ®Õn 14MHz. NÕu nhanh qu¸, thêng card I/O gÆp trôc trÆc tríc (kh«ng ®äc ®îc
®Üa cøng).
* AT Cycle Wait States/Extra AT Cycle WS:
§Ó enable hay disable viÖc chÌn thªm 1 thêi gian chê vµo thêi gian chuÈn cña AT Bus. NÕu system
clock díi 33MHz chän disable. NÕu trªn 33MHz chän enable.
* Fast AT Cycle:
Khi enable sÏ rót ng¾n thêi gian chuÈn cña AT Bus.
* DRAM Read Wait States/DRAM Brust Cycle:
Díi 33MHz lµ: 3 - 2 - 2 - 2 hay 2 - 1 - 1 - 1
Tõ 33 - 45MHz lµ: 4 - 3 - 3 - 3 hay 2 - 2 - 2 - 2
50MHz lµ: 5 - 4 - 4 - 4 hay 3 - 2 - 2 - 2
Chän môc nÇy ¶nh hëng lín ®Õn tèc ®é CPU.
* DRAM/Memory Write Wait States:
Chän 1WS khi hÖ thèng nhanh hay DRAM chËm (tèc ®é 40MHz trë lªn). Chän 0WS khi hÖ thèng vµ
DRAM cã thÓ t¬ng thÝch (33MHz trë xuèng).
* Hidden Refresh Option:
Khi enable, CPU sÏ lµm viÖc nhanh h¬n do kh«ng ph¶i chê mçi khi DRAM ®îc lµm t¬i.
* Slow Refresh Enable:
Môc nÇy nh»m b¶o ®¶m an toµn d÷ liÖu trªn DRAM, thêi gian lµm t¬i sÏ kÐo dµi h¬n b×nh thêng.
B¹n chØ ®îc enable môc nÇy khi bé nhí cña m¸y hç trî viÖc cho phÐp lµm t¬i chËm.
* L1 Cache Mode:
Lùa chän gi÷a Write-Through vµ Write-Back cho Cache néi trong CPU 486 trë lªn. X¸c lËp Write-
Through m¸y sÏ ch¹y chËm h¬n Write-Back nhng viÖc lùc chän cßn tuú thuéc vµo lo¹i CPU.
* L2 Cache Mode:
X¸c lËp cho cache trªn mainboard.
* IDE HDD Auto Detection/IDE SETUP:
Khi chän môc nÇy sÏ xuÊt hiÖn mét cöa sæ cho b¹n chØ ®Þnh æ ®Üa cÇn dß t×m th«ng sè (2 hay 4 æ
®Üa tuú theo Bios). Sau ®ã b¹n bÊm OK hay YES ®Ó Bios ®iÒn vµo phÇn Standard dïm cho b¹n.
Trong Bios ®êi míi, Auto detect cã thÓ ®a ra vµi lo¹i æ ®Üa. Tuú theo çch sö dông æ dÜa (normal,
LBA,...) mµ b¹n chän lo¹i thÝch hîp.
* Power Management Setup:
§èi víi CPU 486:
PhÇn nÇy lµ çc chØ ®Þnh cho ch¬ng tr×nh tiÕt kiÖm n¨ng lîng s½n chøa trong çc Bios ®êi míi.
Ch¬ng tr×nh nÇy dïng ®îc cho c¶ 2 lo¹i CPU: Lo¹i thêng vµ lo¹i CPU kiÓu S. CPU kiÓu S hay CPU
cã 2 ký tù cuèi SL lµ mét lo¹i CPU ®îc chÕ t¹o ®Æc biÖt, cã thªm bé phËn qu¶n lý n¨ng lîng trong
CPU. Do ®ã trong phÇn nÇy cã 2 lo¹i chØ ®Þnh dµnh cho 2 lo¹i CPU.
§èi víi Pentium:
Dïng chung cho mäi lo¹i Pentium hay çc chÝp cña çc h¶ng kh¸c cïng ®êi víi Pentium.
* Power Management/Power Saving Mode:
Disable: Kh«ng sö dông ch¬ng tr×nh nÇy.
Enable/User Define: Cho ch¬ng tr×nh nÇy cã hiÖu lùc.
Min Saving: Dïng çc gi¸ trÞ thêi gian dµi nhÊt cho çc lùa chän (tiÕt kiÖm n¨ng lîng Ýt nhÊt).
Max Saving: Dïng çc gi¸ trÞ thêi gian ng¾n nhÊt cho çc lùa chän (tiÕt kiÖm nhiÒu nhÊt).
* Pmi/Smi:
NÕu chän SMI lµ m¸y ®ang g¾n CPU kiÓu S cña h·ng Intel. NÕu chän Auto lµ m¸y ®ang g¾n CPU
thêng.
* Doze Timer:
Môc nÇy chØ dïng cho CPU kiÓu S. Khi ®óng thêi gian m¸y ®· r¶nh (kh«ng nhËn ®îc tÝn hiÖu tõ
çc ng¾t) theo quy ®Þnh, CPU tù ®éng h¹ tèc ®é xuèng cßn 8MHz. B¹n chän thêi gian theo ý b¹n (cã
thÓ tõ 10 gi©y ®Õn 4 giê) hay disable nÕu kh«ng muèn sö dông môc nÇy.
* Sleep Timer/Standby timer:
Môc nÇy chØ dïng cho CPU kiÓu S. ChØ ®Þnh thêi gian m¸y r¶nh tríc khi vµo chÕ ®é Sleep (ngng
ho¹t ®éng). Thêi gian cã thÓ tõ 10 gi©y ®Õn 4 giê.
* Sleep Clock:
Môc nÇy chØ dïng cho CPU kiÓu S: Stop CPU h¹ tèc ®é xuèng cßn 0MHz (ngng h¼n). Slow CPU h¹
tèc ®é xuèng cßn 8MHz.
* HDD Standby Timer/HDD Power Down:
ChØ ®Þnh thêi gian ngõng motor cña æ ®Üa cøng.
* CRT Sleep:
NÕu Enable lµ mµn h×nh sÏ t¾t khi m¸y vµo chÕ ®é Sleep.
* ChØ ®Þnh:
Çc chØ ®Þnh cho ch¬ng tr×nh qu¶n lý nguån biÕt cÇn kiÓm tra bé phËn nµo khi ch¹y.
Chó ý: Do Bios ®îc s¶n xuÊt ®Ó sö dông cho nhiÒu lo¹i m¸y kh¸c nhau nªn çc b¹n lu«n lu«n gÆp
phÇn nÇy trong çc Bios. Thùc ra chóng chØ cã gi¸ trÞ cho çc m¸y x¸ch tay (laptop) v× xµi pin nªn
vÊn ®Ò tiÕt kiÖm n¨ng lîng ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Chóng t«i khuyªn çc b¹n ®ang sö dông m¸y ®Ó
bµn (desktop) nªn v« hiÖu ho¸ tÊt c¶ çc môc trong phÇn nÇy, ®Ó tr¸nh çc t×nh huèng bÊt ngê nh:
®ang cµi ch¬ng tr×nh, tù nhiªn m¸y ngng ho¹t ®éng, ®ang ch¹y Defrag tù nhiªn m¸y chËm cùc kú...
4. PhÇn dµnh riªng cho Mainboard theo chuÈn giao tiÕp PCI cã I/O vµ IDE On Board (peripheral
Setup):
* PCI On Board IDE:
Cho hiÖu lùc (enabled) hay v« hiÖu (disabled) 2 ®Çu nèi æ ®Üa cøng IDE trªn mainboard. Khi sö
dông Card PCI IDE rêi, ta cÇn chän disabled.
* PCI On Board Secondary IDE:
Cho hiÖu lùc (enabled) hay v« hiÖu (disabled) ®Çu nèi æ ®Üa cøng IDE thø 2 trªn mainboard. Môc
nÇy bæ sung cho môc trªn vµ chØ cã t¸c dông víi ®Çu nèi thø 2.
* PCI On Board Speed Mode:
ChØ ®Þnh kiÓu vËn chuyÓn d÷ liÖu (PIO speed mode). Cã thÓ lµ Disabled, mode 1, mode 2, mode
3, mode 4, Auto. Trong ®ã mode 4 lµ nhanh nhÊt.
* PCI Card Present on:
Khai b¸o cã sö dông Card PCI IDE rêi hay kh«ng vµ nÕu cã th× ®îc c¾m vµo Slot nµo. Çc môc chän
lµ: Disabled, Auto, Slot 1, Slot 2, Slot 3, Slot 4.
* PCI IRQ, PCI Primary IDE IRQ, PCI Secondary IDE IRQ:
ChØ ®Þnh çch x¸c lËp ng¾t cho Card PCI IDE rêi.
Chó ý: Trong môc nÇy cã phÇn x¸c lËp thø tù g¸n ng¾t cho çc Card bæ sung. ThÝ dô: 1 = 9, 2 = 10,
3 = 11, 4 = 12 cã nghÜa lµ Card ®Çu tiªn c¾m vµo bÊt kú Slot nµo sÏ ®îc g¸n ng¾t 9, nÕu cã 2 Card
th× Card c¾m vµo Slot cã sè thø tù nhá sÏ ®îc g¸n ng¾t 9, Slot cã sè thø tù lín sÏ ®îc g¸n ng¾t
10.v..v...
* IDE 32Bit Transfers Mode:
X¸c lËp nÇy nh»m t¨ng cêng tèc ®é cho æ ®Üa cøng trªn 528Mb, nhng còng cã æ ®Üa kh«ng khëi
®éng ®îc khi enabled môc nÇy dï fdisk vµ format vÉn b×nh thêng.
* Host to PCI Post Write W/S, Host to PCI Burst Write, Host to DRAM Burst Write:
Çc môc nÇy x¸c lËp cho PCU Bus, kh«ng ¶nh hëng nhiÒu ®Õn tèc ®é CPU, cã thÓ ®Ó nguyªn x¸c
lËp mÆc nhiªn.
* PCI Bus Park, Post Write Buffer:
Khi enabled çc môc nÇy cã thÓ t¨ng cêng thªm tèc ®é hÖ thèng.
* FDC Control:
Cho hiÖu lùc hay kh«ng ®Çu nèi çp vµ x¸c lËp ®Þa chØ cho æ ®Üa mÒm.
* Primary Seral Port:
Cho hiÖu lùc hay kh«ng cæng COM 1 vµ x¸c lËp ®Þa chØ cho cæng nÇy.
* Secondary Serial Port:
Cho hiÖu lùc hay kh«ng cæng COM 2 vµ x¸c lËp ®Þa chØ cho cæng nÇy. Chó ý: NÕu b¹n sö dông
Card bæ sung cã x¸c lËp ®i¹ chØ lµ COM 1 hay COM 2, b¹n ph¶i disabled cæng t¬ng øng trong hai
môc trªn.
* Parallel Port:
Cho hiÖu lùc hay kh«ng cæng LPT 1 vµ x¸c lËp ®Þa chØ cho cæng nÇy.
5. Híng dÉn Setup Bios:
Trong çc tµi liÖu ®i kÌm mainboard, ®Òu cã híng dÉn Setup Bios. Khi mua m¸y hay mua mainboard,
çc b¹n nhí ®ßi çc tµi liÖu nÇy v× nã rÊt cÇn cho viÖc sö dông m¸y.
Trong çc phÇn Setup trªn, phÇn Standard, Advanced cã ¶nh hëng ®Õn viÖc cÊu h×nh m¸y. PhÇn
Chipset ¶nh hëng ®Õn tèc ®é m¸y. PhÇn PCI ¶nh hëng ®Õn çc g¸n ng¾t, ®Þa chØ cho çc Slot PCI,
cæng; çch vËn chuyÓn d÷ liÖu cho IDE On Board.
NÕu gÆp çc thµnh phÇn hoµn toµn míi, tríc tiªn b¹n h·y Set çc thµnh phÇn ®· biÕt, kiÓm tra viÖc
thay ®æi cña m¸y, cuèi cïng míi Set tíi çc thµnh phÇn cha biÕt. Chóng t«i xin nh¾c l¹i, viÖc Setup
Bios sai kh«ng bao giê lµm h m¸y vµ çc b¹n sÏ dÔ dµng Setup l¹i nhê vµo chÝnh Bios. Trªn
mainboard lu«n lu«n cã 1 Jumper dïng ®Ó xãa çc th«ng tin lu trong CMOS ®Ó b¹n cã thÓ t¹o l¹i çc
th«ng tin nÇy trong trêng hîp kh«ng thÓ vµo l¹i Bios Setup khi khëi ®éng m¸y.
Khi tiÕn hµnh t×m hiÓu Setup Bios, b¹n nªn theo mét nguyªn t¾c sau: ChØ Set tõng môc mét råi khëi
®éng m¸y l¹i, ch¹y çc ch¬ng tr×nh kiÓm tra ®Ó xem tèc ®é CPU, æ ®Üa cã thay ®æi g× kh«ng?.
Çch lµm nÇy gÝóp b¹n ph¸t hiÖn ®îc ¶nh hëng cña tõng môc vµo hÖ thèng vµ b¹n cã thÓ biÕt ch¾c
trôc trÆc ph¸t sinh do môc nµo ®Ó söa ch÷a. Khi xÈy ra trôc trÆc mµ b¹n kh«ng biÕt ®èi phã, b¹n
chØ cÇn vµo l¹i Bios Setup chän Load Bios Default hay bÊm F6 trong phÇn Set mµ b¹n muèn phôc
håi sau ®ã khëi ®éng m¸y l¹i lµ xong.
ÇCH §Ó UPGRADE BIOS CHO

MAINBOARD ASUS
Khi nµo cÇn upgrade (flash) BIOS ?
Mét file upgrade BIOS thêng chøa ®ùng mét hoÆc nhiÒu tÝnh chÊt sau ®©y:
 bæ sung thªm çc chøc n¨ng BIOS míi
 kh¾c phôc çc lçi (bug) hoÆc çc vÊn ®Ò t¬ng thÝch.
 bæ sung viÖc nhËn diÖn vµ hç trî çc CPU míi.
File upgrade BIOS míi nhÊt lu«n chøa çc chøc n¨ng söa lçi tõ çc revision tríc ®ã. V× thÕ, b¹n kh«ng
cÇn ph¶i flash mäi BIOS reversion ë gi÷a revision hiÖn cã trªn mainboard b¹n vµ revision míi nhÊt.
Ch¼ng h¹n, tõ BIOS hiÖn nay cña mainboard cã revision 1006, b¹n vÉn cã thÓ upgrade th¼ng lªn
revision 1010.
Tuy nhiªn, nÕu m¸y cña b¹n ®ang ho¹t ®éng æn ®Þnh, kh«ng cã çc vÊn ®Ò vµ çc xung ®ét, còng
nh cha cã yªu cÇu n©ng cÊp lªn çc CPU mµ BIOS revision hiÖn h÷u cha hç trî, h·ng s¶n xuÊt
mainboard khuyÕn ço b¹n kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i flash BIOS míi. ViÖc cè g¾ng xö lý mét hÖ thèng
®ang vËn hµnh tèt cã thÓ dÉn tíi hËu qu¶ mét hÖ thèng bÞ ®æ vì.
ViÖc update lµ cÇn thiÕt ®Ó gióp mainboard t¬ng thÝch víi çc thiÕt bÞ míi, nhÊt lµ mçi khi cã mét
lo¹i CPU míi ra ®êi. Nhng ®©y còng lµ mét c«ng viÖc cùc kú nguy hiÓm, thËm chÝ cã thÓ lµm chÕt
BIOS, nhÊt lµ khi ®ang update nöa chõng mµ bÞ cóp ®iÖn çi bôp. NÕu kh«ng cã UPS ®Ó tÝch lu
®iÖn, tèt h¬n c¶ lµ võa "Êp", võa niÖm PhËt. H·y cÈn thËn lµm theo híng dÉn trong ch¬ng tr×nh.
TuyÖt ®èi tu©n theo çc híng dÉn trong Manual cña mainboard còng nh trong trang híng dÉn kÌm
theo tõng BIOS. Mçi h·ng vµ mçi model mainboard sö dông mét type BIOS riªng biÖt, kh«ng thÓ cã
sù "l¾p lÉn".
Çch x¸c ®Þnh revision cña BIOS hiÖn h÷u :
H·y boot m¸y. Trong lóc BIOS ®ang kiÓm tra bé nhí, h·y xem n¬i dßng : #401A0-XXXX. §©y lµ
dßng n»m ë hµng thø ba, tÝnh tõ ®Øng mµn h×nh xuèng. Bèn ch÷ sè cuèi cïng chÝnh lµ BIOS
revision. Ch¼ng h¹n, #401A0-0202 cã nghÜa lµ m¸y b¹n cã BISO revision 0202. Çc mainboard thÕ
hÖ míi nhÊt thêng ghi râ revision cña BIOS ë dßng thø ba nµy. ThÝ dô mainboard P2B ghi "ASUS
P2B ACPI BIOS Revision 1010".
TiÕn tr×nh flash BIOS :
§Çu tiªn, b¹n:
1. H×NH THµNH §ÜA FLASH Cã KH¶ N¡NG BOOT :

 H×nh thµnh mét ®Üa mÒm cã kh¶ n¨ng boot. B»ng çch tõ dÊu nh¾c MS-DOS ®¸nh dßng
lÖnh FORMAT A: /Q/S. Chó ý lµ trªn ®Üa khëi ®éng nµy chØ cã çc file hÖ thèng chø kh«ng
®îc cã hai file "AUTOEXEC.BAT" vµ "CONFIG.SYS"
 Copy file c«ng cô flash (thÝ dô AFLASH21.EXE, hay PFLASH2.EXE,.... tïy theo type BIOS
vµ mainboard) vµo ®Üa nµy.
 Copy file upgrade BIOS revision míi nhÊt mµ b¹n muèn flash vµo ®Üa nµy. File nµy cã mang
tªn type mainboard vµ cã ®u«i lµ .AWD.
2. LOAD BIOS DEFAULT :

 Boot m¸y.
 Khi BIOS ®ang kiÓm tra bé nhí vµ çc thiÕt bÞ phÇn cøng, nhÊn phim DEL (Delete) ®Ó vµo
CMOS.
 Chän LOAD BIOS DEFAULT vµ LOAD SETUP DEFAULT
 SAVE vµ tho¸t khái CMOS.
3. SAVE BIOS HIÖN H÷U :

NÕu kh«ng cã s½n file AWD cña BISO revision hiÖn h÷u, b¹n cÇn ph¶i Save nã vµo ®Üa mÒm ngay
tõ BIOS cña m×nh ®Ó ®Ò phßng trong trêng hîp mainboatrd cña b¹n kh«ng t¬ng thÝch víi revision
míi th× cã çi cò mµ n¹p l¹i.
 N¹p ®Üa boot t¹o lóc n·y vµo æ.
 Boot l¹i m¸y.
 ë dÊu nh¾c MS-DOS, ®¸nh tªn file c«ng cô flash (thÝ dô A:\AFLASH21) ®Ó kÝch ho¹t c«ng
cô flash.
NhÊn phÝm sè 1 ®Ó chän lÖnh : 1. Save Current BIOS To File.
Gâ Enter.
CHó ý : NÕu sau dßng ch÷ Flash Memory: xuÊt hiÖn ch÷¸ "unknown" (kh«ng biÕt) thay v× tªn râ
rµnh rµnh cña bé nhí flash, th× chip bé nhí cña m¸y b¹n hoÆc kh«ng ph¶i thuéc lo¹i cã thÓ lËp tr×nh
®îc, hoÆc kh«ng ®îc ACPI BIOS hç trî. Vµ nh vËy nã kh«ng thÓ ®îc lËp tr×nh b»ng c«ng cô ghi the
Flash Memory Write utility.
Mµn h×nh Save Current BIOS To File xuÊt hiÖn. B¹n ®iÒn tªn file cña BIOS muèn save vµo. Nhí
®¸nh c¶ dêng dÉn tíi ®Üa lu vµ ®u«i AWD cña file. ThÝ dô : A:\BX2I009.AWD.
Gâ Enter.
4. UPGRADE BIOS :
§¸nh phÝm sè 2 trªn mµn h×nh menu chÝnh ®Ó chän 2. Update BIOS In-cluding Boot Block and
ESCD
Gâ Enter.
Mµn h×nh Update BIOS In-cluding Boot Block and ESCD xuÊt hiÖn. §¸nh chÝnh x¸c ®êng dÉn vµ
tªn file BIOS míi vµo. ThÝ dô A:\BX2I1010.AWD
Gâ Enter
Khi xuÊt hiÖn mµn h×nh yªu cÇu b¹n kh¼ng ®Þnh viÖc upgrade Are you sure (Y/N) ?, b¹n h·y gâ ch÷
Y ®Ó b¾t ®Çu qu¸ tr×nh flash.
C«ng cô flash sÏ xãa çc d÷ liÖu hiÖn cã trong chip ROM BIOS vµ b¾t ®Çu n¹p çc th«ng sè cña
revision míi vµo thay thÕ.
Sau khi xong, trªn mµn h×nh sÏ xuÊt hiÖn dßng ch÷ b¸o ®· thµnh c«ng (Flashed Successfully).
Khi xuÊt hiÖn dßng ch÷ th«ng b¸o hái b¹n cã tiÕn hµnh flash trë l¹i lÇn n÷a kh«ng, h·y ®¸nh ch÷ N
(No) ®Ó kÕt thóc qu¸ tr×nh flash. ChØ ®¸nh ch÷ Y (Yes) nÕu nh viÖc upgrade gÆp sù cè, tr×nh
flash kh«ng hoµn thµnh nhiÖm vô ®îc, cÇn cè g¾ng flash l¹i lÇn n÷a.
Sau khi hoµn tÊt, nhÊn phÝm ESC ®Ó trë vÒ mµn h×nh chÝnh.
Chó ý ®äc kü nh÷ng híng dÉn trªn mµn h×nh.
NhÊn ESC ®Ó tho¸t vÒ MS-DOS.
LÊy ®Üa mÒm ra khái æ
Restart m¸y.
NhÊn Del ®Ó më CMOS.
Chän lÖnh LOAD BIOS DEFAULT vµ LOAD SETUP DEFAULT ®Ó cho CMOS upgrade çc th«ng
sè BIOS míi
SAVE vµ tho¸t khái CMOS.
Restart l¹i m¸y vµ lÇn nµy b¹n cã thÓ vµo CMOS ®Ó hiÖu chØnh l¹i çc th«ng sè theo ý m×nh. Tuy
nhiªn, theo kinh nghiÖm, tèt nhÊt lµ b¹n cø ®Ó mÆc CMOS load Setup Default vµ vµo ch¹y Windows
®Ó kiÓm tra xem cã t¬ng thÝch kh«ng. Sau ®ã míi restart l¹i m¸y vµ vµo CMOS hiÖu chØnh l¹i
BIOS.
CHó ý : NÕu gÆp sù cè trong qu¸ tr×nh upgrade BIOS, b¹n §õNG T¾T M¸Y, v× ®iÒu nµy cã thÓ
khiÕn cho m¸y b¹n kh«ng cßn cã thÓ boot l¹i ®îc n÷a. ChØ nªn lÆp l¹i qu¸ tr×nh flash. NÕu çc vÊn
®Ò vÉn kh«ng kh¾c phôc ®îc, b¹n chØ cßn cã níc upgrade l¹i file BIOS revision cò mµ b¹n save l¹i
lóc ®Çu.¸¸
Trong trêng hîp sè con rËn èm ®ãi, nÕu c«ng cô¸ Flash Memory Writer kh«ng thÓ upgrade thµnh
c«ng 1 file BIOS hoµn chØnh, m¸y b¹n cã thÓ "ß e R«be ®¸nh ®u" ngh×n thu vÜnh biÖt, kh«ng cßn
khëi ®éng l¹i ®îc n÷a. Gi¶i ph¸p : X¸ch mainboadr ®i ... b¶o hµnh, hay tíi mét dÞch nôp nµo cã m¸y
n¹p ROM BIOS ®Ó lµm mét con BIOS míi. DÜ nhiªn lµ b¹n ph¶i cung cÊp file BIOS t¬ng thÝch víi
mainboard cña m×nh cho hä.
GHI CHó : Çc h×nh ¶nh trªn ®©y cã thÓ kh«ng gièng víi tr×nh flash BIOS mµ b¹n ®ang sö dông.
Chóng chØ cã tÝnh chÊt minh häa gióp b¹n cã mét sè ý niÖm vÒ qu¸ tr×nh flash. Bëi lÏ mçi tr×nh
flash BIOS cã giao diÖn kh¸c nhau.
Çch vµo Bios Setup
§èi víi vµi Bios th«ng dông, ta cã nh÷ng çch ®Ó vµo Bios Setup nh sau:
Bios Chuçi phÝm

Ami PhÝm Del
Award Ctrl+Alt+Esc
Dtk Esc
Ibm Ps/2 Ctrl+Alt+Ins sau Ctrl+Alt+Del
Phoenix Ctrl+Alt+Esc hay Ctrl+Alt+S
Sony F3
Compaq F10
§èi víi nh÷ng Bios l¹ hay khi b¹n kh«ng nhí chuæi phÝm quy ®Þnh, b¹n cã thÓ Ðp buéc m¸y ph¶i vµp
Bios Setup b»ng çch thay ®æi cÊu h×nh m¸y nh: th¸o bít ram, th¸o rêi d©y çp tÝn hiÖu æ mÒm, æ
cøng...§iÒu nÇy g©y ra læi cÊu h×nh Bios vµ m¸y sÏ ®Ò nghÞ b¹n vµo Bios Setup ®Ó x¸c lËp l¹i.
Çch xãa Password trong BIOS

Password ®îc chøa trong CMOS RAM, cã nhiÒu çch xãa th«ng tin trªn bé nhí CMOS RAM :
* B»ng jumper "clear CMOS" trªn mainboard. B¹n ph¶i tham kh¶o tµi liÖu vÒ mainboard cña m¸y b¹n
(®i kÌm khi mua m¸y) ®Ó biÕt cô thÓ vÞ trÝ jumper nÇy. Cã mét sè mainboard cã 1 jumper dµnh
riªng ®Ó chØ xãa mËt khÈu mµ kh«ng xãa çc th«ng sè kh¸c.
* B»ng çch gì chip RAM CMOS ra khái mainboard 1 thêi gian (®Ó çc tô läc phãng hÕt ®iÖn) råi
g¾n l¹i nÕu chip nµy ®îc g¾n trªn mét ®Õ.
* B»ng çch chËp m¹ch çc transistor vµ RAM CMOS trªn mainboard (çch nÇy kh«ng nªn lµm nÕu
kh«ng biÕt vÒ ®iÖn tö).
* B»ng çch gì pin nu«i CMOS ra khái mainboard råi g¾n l¹i. Tuy nhiªn tïy theo lo¹i pin mµ cã thÓ sÏ
ph¶i dïng má hµn vµ ®ßi hái ph¶i biÕt vÒ kû thuËt hµn m¹ch ®iÖn tö.
Sau khi ®· xãa ®îc RAM CMOS, b¹n khëi ®éng m¸y l¹i, vµo tr×nh Setup ®Ó cÊu h×nh l¹i çc th«ng
sè ®óng cho BIOS. NÕu b¹n quªn çc th«ng sè nµy, b¹n cã thÓ dïng chøc n¨ng "Load BIOS default".
CÇn biÕt vÒ CPU

1- CPU 486
CPU 486 cã rÊt nhiÒu hä nh: 486SX, DX, DX2, DX4, SLX...do nhiÒu h·ng s¶n xuÊt nh: Intel, AMD,
Cirux...Trong mçi hä l¹i cã nhiÒu tÇn sè ho¹t ®éng kh¸c nhau nh: 25, 33, 40, 50, 66, 80, 100MHz...vµ
ch¹y ®iÖn thÕ kh¸c nhau nh: 5v, 3v, 3.5v...(chÝnh v× lý do nÇy mµ mainboard cã rÊt nhiÒu Jumper).
Chóng t«i kh«ng ®i s©u vµo chi tiÕt kü thuËt mµ chØ xin gi¶i thÝch ng¾n, gän nh sau:
- 486SX kh«ng cã bé ®ång xö lý to¸n häc nh çc hä 486 kh¸c.
- 486SL lµ lo¹i ®îc thiÕt kÕ dïng cho m¸y x¸ch tay, nã cã thªm bé qu¶n lý ®Ó tiÕt kiÖm nguån ®iÖn
khi m¸y kh«ng ho¹t ®éng (nhng hiÖn nay nã còng ®îc dïng cho m¸y ®Ó bµn).
- 486SX, 486DX cã tèc ®é ho¹t ®éng néi bé b»ng tèc ®é mainboard.
- 486DX2 cã tèc ®é néi bé gÊp ®«i tèc ®é mainboard (riªng DX2 80MHz cña AMD cã thªm lo¹i dïng
®iÖn thÕ 3v).
- 486DX4 cã tèc ®é néi bé gÊp t tèc ®é mainboard (hä nÇy cã 2 lo¹i ®iÖn thÕ 5v vµ 3v ®îc ghi rá trªn
CPU).
Chó ý:
Lo¹i CPU ch¹y ®iÖn thÕ 3v ®Çu tiªn ®îc chÕ t¹o dïng cho m¸y Laptop ®Ó ®ë nãng vµ Ýt hao pin.
Nhng sau nÇy còng ®îc dïng lu«n cho m¸y Desktop, do ®ã khi sö dông lo¹i CPU nÇy mµ Set Jumper
lén ®iÖn thÕ 5v rÊt nguy hiÓm cho CPU v× t¨ng nhiÖt.
Trªn çc Mainboard 486, b¹n cã thÓ chän tÇn sè mainboard vµ tû lÖ x sao cho ®óng víi tèc ®é CPU,
kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ x2 hay x3 hay x4 theo tªn gäi. ThÝ dô: 486 DX4-100MHz cã thÓ Set lµ 50x2
hay 33x3 hay 24x4.
Trong hä 486, nhanh nhÊt lµ CPU do AMD s¶n xuÊt, çc h¶ng kh¸c kh«ng cã t¬ng ®¬ng. §ã lµ lo¹i
AMD486-120Mhz vµ AMD486-133Mhz.
Gi¶i thÝch:
Tèc ®é Mainboard (System Clock): Tøc lµ tèc ®é xung nhÞp lµm viÖc cña mainboard, tÝnh b»ng
Mhz vµ ®îc duy tr× do mét bé dao ®éng th¹ch anh g¾n trªn mainboard. X¸c lËp b»ng jumper.
Tèc ®é CPU: Tøc lµ tèc ®é xung nhÞp lµm viÖc cña CPU, tÝnh b»ng Mhz. X¸c lËp b»ng jumper.
T¹i sao cã DX, DX2, DX4: Mainboard thêng chØ cho phÐp ch¹y víi tèc ®é tèi ®a lµ 60 Mhz, khi tèc
®é cao h¬n sÏ ph¸t sinh nhiÓu m¹nh lµm rèi lo¹n ho¹t ®éng cña hÖ thèng, nhiÓu nÇy chñ yÕu do kû
thuËt vµ vËt liÖu chÕ t¹o mainboard trong th¬ng m¹i nªn khã kh¾c phôc (nÕu cè t¨ng th× gi¸ thµnh l¹i
qu¸ cao). V× vËy chóng ta chØ thÊy cã DX 50Mhz lµ hÕt, ®Ó t¨ng tèc ®é cho m¸y tÝnh, ngêi ta chØ
cßn çch lµ t¨ng tèc ®é néi bé cña CPU v× CPU kh«ng gÆp vÊn ®Ò nhiÓu nh mainboard. V× vËy míi
cã DX2 vµ ®Õn DX2 80Mhz lµ hÕt, tiÕp ®ã ®Õn DX4 vµ theo tÝnh to¸n th× ®Õn DX4 160Mhz lµ
hÕt.
2- CPU 586
T¬ng tù 486, CPU 586 còng cã rÊt nhiÒu lo¹i vµ do nhiÒu h¶ng s¶n xuÊt . ThÊp nhÊt lµ 586-75MHz
vµ cao nhÊt hiÖn nay lµ 586-233MHz. Cã tÇn sè ho¹t ®éng gÊp nhiÒu lÈn tÇn sè ho¹t ®éng cña
Mainboard vµ tû lÖ nh©n tuú theo tÇn sè cña Mainboard nªn kh«ng cÇn ph©n biÖt theo tªn gäi.
Th«ng dông nhÊt lµ Pentium cña h¶ng Intel.
Chó ý:
* CPU cña Intel ho¹t ®éng ë tÇn sè ®óng víi tªn gäi. ThÝ dô Pentium 166 ch¹y ë 166MHz.
* CPU cña çc h¶ng kh¸c cã thÓ ho¹t ®éng ë tÇn sè thÊp h¬n tªn gäi. ThÝ dô AMD K-133MHz ch¹y ë
100MHz. V× tªn gäi chØ ph¶n ¸nh so s¸nh víi CPU cña Intel chí kh«ng chØ tÇn sè ho¹t ®éng ®×ch
thùc.
* TÊt c¶ çc ch¬ng tr×nh hiÖn nay ®Òu viÕt cho CPU cña Intel. TÊt c¶ çc CPU cña h¶ng kh¸c b¾t
buéc ph¶i t¬ng thÝch víi CPU Intel th× míi cã ch¬ng tr×nh ®Ó ho¹t ®éng. Tuy nhiªn do hä kh«ng thÓ
lµm gièng CPU Intel 100% nªn khi sö dông CPU cña çc h¶ng kh¸c cÇn coi chõng vÊn ®Ò t¬ng thÝch
phÇn mÒm. VÊn ®Ò t¬ng thÝch víi Mainboard còng xÈy ra t¬ng tù nh vËy.
3- CPU 686
Th«ng dông nhÊt lµ Pentium Pro cña Intel. §Æc biÖt trong CPU nÇy cã chøa lu«n Cache Level 2
(Cache n»m trªn Mainboard) nªn tèc ®é rÊt nhanh. Do gÝa cao nªn CPU nÇy chñ yÕu dµnh cho m¸y
Server.
4- CPU 586/686 MMX
Lo¹i CPU míi nhÊt, ®îc t¨ng cêng m· lÞnh ®Æc biÖt ®Ó t¨ng tèc çc øng dông Multi Media. §èi víi
çc ch¬ng tr×nh thêng, CPU nÇy nhanh h¬n kho¶ng 10%. §èi víi çc ch¬ng tr×nh viÕt riªng ®Ó tËn
dông m· lÞnh nÇy, CPU sÏ nhanh h¬n kho¶ng 50% so víi lo¹i thêng.
5- T¨ng tèc ®é CPU :
TÊt c¶ CPU b¸n ra ®Òu ®îc quy ®Þnh mét chÕ ®é ho¹t ®éng tèi u khi l¾p r¸p trªn mäi lo¹i mainboard
vµ do mäi ngêi sö dông. ChÕ ®é nÇy chÝnh lµ nh·n cña CPU. §èi víi ngêi hiÓu biÕt vÒ phÇn cøng
cã mét çch ®¬n gi¶n ®Ó t¨ng tèc ®é CPU lµ t¨ng tèc ®é ®ång hå cho mainboard, thÝ dô 486 DX2
66MHz ®îc quy ®Þnh ch¹y víi tèc ®é Mainboard lµ 33MHz, b¹n cã thÓ t¨ng lªn 40MHz nã sÏ ch¹y nh
486DX2 80MHz mµ kh«ng hÒ hÊn g× (khi ®ã Bios sÏ b¸o khi khëi ®éng m¸y lµ b¹n ®ang sö dông
CPU 486DX2 80 do nã lÊy th«ng tin tõ çc Jumper CPU Type vµ Clock selector). T¬ng tù nh vËy
486DX4 75MHz b¹n cã thÓ t¨ng lªn thµnh 486DX4 100MHz.
Lîi dông ®Æc ®iÓm nÇy cña CPU mµ ngêi ta ®· lµm ra CPU Remark tøc lµ CPU cÊp thÊp ®æi nh·n
l¹i thµnh CPU cÊp cao h¬n. Khi r¸p vµo m¸y, b¶o ®¶m kh«ng cã ch¬ng tr×nh test m¸y nµo hiÖn nay
cã thÓ ph¸c gi¸c ®îc, kÓ c¶ Bios m¸y còng sai lÇm lu«n vµ ngêi dïng m¸y cã kinh nghiÖm còng kh«ng
biÕt v× CPU ch¹y ®óng tèc ®é chø ®©u cã chËm h¬n (viÖc nÇy thùc ra ngêi ta ®· lµm tõ lóc míi
xuÊt hiÖn m¸y PC, lóc ®ã IBM s¶n xuÊt mainboard g¾n CPU 8086 ch¹y víi tèc ®é 8MHz, sau ®ã çc
nhµ s¶n xuÊt m¸y nh¸i míi n©ng tèc ®é lªn trªn çc m¸y cña m×nh, kÕt qña lµ m¸y nh¸i ch¹y nhanh h¬n
m¸y chÝnh gèc).
CPU cßn mét ®Æc ®iÓm n÷a lµ b¹n chØ ®îc n©ng tèc ®é ®ång hå mainboard lªn 1 bËc so víi tèc ®é
ghi trªn nh·n, cao h¬n n÷a nã sÏ ngng ho¹t ®éng. ThÝ dô: 80 cho 66, 100 cho 75...Dùa vµo ®Æc ®iÓm
nµy b¹n cã thÓ Test CPU cã bÞ Remark hay kh«ng? v× kh«ng thÓ t¨ng tèc ®é cho CPU Remark (nã
®· ®îc t¨ng råi).
Çc ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc t¨ng tèc ®é CPU:
§Ó t¨ng tèc hay Test cho CPU, ®ßi hái b¹n ph¶i cã mainboard ®a n¨ng vµ s¸ch híng dÉn Set Jumper
cña h·ng s¶n xuÊt cung cÊp (b¹n cÇn ®äc kü lìng s¸ch híng dÉn tríc khi thao t¸c). B¹n cÇn ph¶i cã qu¹t
gi¶i nhiÖt cho CPU v× khi t¨ng tÇn sè ho¹t ®éng th× CPU t¨ng nhiÖt ®é. B¹n cÇn n¾m v÷ng Setup
Bios ®Ó ®iÒu chØnh nÕu cÇn.
Çch tiÕn hµnh:
§èi chiÕu s¸ch híng dÉn vµ mainboard, ghi nhí vÞ trÝ çc jumper cÇn ®iÒu chØnh ®Ó tr¸nh trêng hîp
Set lén jumper.
Bíc 1:
§Çu tiªn b¹n ghi l¹i vÞ trÝ nguyªn thñy cña çc bé jumper sÏ söa ch÷a ®Ó cã thÓ phôc håi m¸y l¹i t×nh
tr¹ng cò. Sau ®ã b¹n Set l¹i 3 bé Jumper Clock selector, CPU Type vµ Vesa Bus (choMainboard Vesa
Local Bus) theo tèc ®é míi ®óng nh chØ dÉn cña s¸ch.
Chó ý: NÕu b¹n ®ang sö dông CPU 3v th× cÇn quan t©m tíi bé jumper Voltage. nhng tuyÖt ®èi
kh«ng ®îc Set l¹i thµnh 5v.
CPU díi 5v gåm çc lo¹i sau: Itel 486DX4 (3.3v), AMD Am486DX2-80/DX4-100 (3.45v), Cyrix
Cx486DX2-66/DX2-80 (3.3v/4v).
CPU 586, 656 cã ®iÖn thÕ díi 5 V, thêng lµ kho¶ng 3v-3.5v tuú h¶ng sx
CPU MMX sö dông tíi 2 ®iÖn thÕ kh¸c nhau nªn cÇn ph©n biÖt víi CPU thêng.
Bíc 2:
Khëi ®éng m¸y, vµo Windows ch¹y ch¬ng tr×nh nµo tèn nhiÒu bé nhí vµ hay truy xuÊt ®Üa cøng ®Ó
xem mäi ho¹t ®éng cã b×nh thêng kh«ng? NÕu thØnh tho¶ng m¸y bÞ treo th× b¹n vµo Bios Setup ®Ó
t¨ng thêi gian chê (wait state), gi¶m tèc ®é ®ång hå cho AT Bus (phÇn Bios Setup chóng t«i sÏ tr×nh
bµy sau).
NÕu m¸y treo ngay tõ lÇn khëi ®éng ®Çu tiªn th× cã 2 trêng hîp sau:
* Set Jumper sai: ®äc l¹i s¸ch híng dÉn vµ Set l¹i ®Çy ®ñ çc bé jumper liªn quan. NÕu Set ®óng vµ
tèc ®é chØ t¨ng 1 nÊc, b¶o ®¶m m¸y ph¶i khëi ®éng ®îc.
* CPU ®· bÞ remark: kh«ng thÓ t¨ng ®îc n÷a.
CÇn biÕt vÒ card mµn h×nh vµ monitor

Trªn çc m¸y 386, tèc ®é card mµn h×nh kh«ng quan träng l¾m nªn ngêi dïng kh«ng chó ý mµ chØ
quan t©m ®Õn ®é ph©n gi¶i.
Khi b¹n sö dông m¸y tõ 486 trë ®i th× monitor vµ card mµn h×nh cã ¶nh hëng lín ®Õn hiÖu suÊt toµn
hÖ thèng, v× nÕu chóng ch¹y chËm sÏ g©y ra hiÖn tîng th¾t cæ chai lµm gi¶m tèc ®é toµn bé hÖ
thèng.
1/ Card mµn h×nh:
a) Dµnh cho m¸y 386:
Card mµn h×nh cña 386 còng cã çc ®Æc ®iÓm gÝèng nh 486, nã chØ kh¸c lµ ch¹y 16Bit nªn tèc ®é
chËm h¬n vµ còng cã card t¨ng tèc 16Bit.
b) Dµnh cho m¸y 486:
NÕu ®· mua m¸y 486 ®Ó tËn dông tèc ®é cao th× kh«ng cã lý do g× ®Ó gi÷ l¹i card mµn h×nh 16Bit
chËm ch¹p, Do tèc ®é chËm nã sÏ kÒm h·m tèc ®é xö lý cña CPU vµ khi bÞ thóc Ðp qu¸ nã sÏ cËp
nhËt mµn h×nh lung tung hay g©y ra nhiÒu hiÖn tîng kú qu¸i kh¸c mµ b¹n kh«ng thÓ ngê lµ do card
mµn h×nh chËm ch¹p g©y ra.
Tèi thiÓu b¹n nªn trang bÞ card mµn h×nh 32Bit (VL Bus) thêng víi 1Mb ram, tèi u lµ card mµn h×nh
t¨ng tèc 32Bit (VL Bus Accelerator) víi 1Mb ram. Khi ch¹y çc ch¬ng tr×nh ®å ho¹ b¹n míi thÊy hiÖu
qu¶ cña nã thËt xøng ®¸ng víi ®ång tiÒn b¹n bá ra. Card t¨ng tèc kh¸c card thêng ë chç nã cã thªm 1
con CPU chuyªn dïng ®Ó tÝnh to¸n viÖc cËp nhËt mµn h×nh (tèc ®é tÝnh to¸n cña nã cßn nhanh h¬n
tèc ®é tÝnh cña CPU trªn m¸y do nã ®îc thiÕt kÕ chØ ®Ó lµm viÖc nÇy. Khi lµm viÖc, CPU trªn
m¸y chØ cÇn ra nh÷ng lÞnh tæng qu¸t, cßn viÖc tÝnh to¸n cËp nhËt tõng ®iÓm trªn mµn h×nh do con
CPU nÇy ®¶m nhiÖm), tèc ®é cËp nhËt võa nhanh l¹i võa gi¶i phãng thêi gian cho CPU chÝnh lµm
chuyÖn kh¸c.
§é ph©n gi¶i cu¶ card 32Bit thêng víi 1Mb ram nh sau:
- 640x480 tèi ®a 16 triÖu mµu (24 bit mµu).
- 800x600 tèi ®a 65.536 mµu (16 bit mµu).
- 1024x768 tèi ®a 256 mµu (8 bit mµu).
§é ph©n gi¶i cu¶ card 32Bit t¨ng tèc víi 1Mb ram nh sau:
- 640x480 tèi ®a 16,7 triÖu mµu (24 bit mµu).
- 800x600 tèi ®a 256 mµu (8 bit mµu).
- 1024x768 tèi ®a 256 mµu (8 bit mµu).
- 1280x1024 tèi ®a 16 mµu (4 bit mµu).
b) Dµnh cho m¸y 586 trë ®i:
Card mµn h×nh hiÖn nay cã giao tiÕp PCI, Ram trªn card thêng tõ 1 Mb ®Õn 4Mb. T¨ng tèc ®å ho¹
vµ hæ trî MPEG.
Chó ý: Sè lîng Ram trªn card ¶nh hëng chñ yÕu ®Õn ®é ph©n gi¶i vµ ®é s©u mµu, Ýt ¶nh hëng ®Õn
tèc ®é. Muèn t¨ng tèc ®é card mµn h×nh, ph¶i dïng lo¹i Ram nhanh h¬n chí kh«ng ph¶i ®¬n gi¶n lµ
t¨ng dung lîng Ram.
2/ Monitor:
§a sè monitor ®ang ®îc b¸n lµ lo¹i Super VGA, çc monitor VGA kh«ng cßn thÊy b¸n n÷a, do ®ã
chóng t«i chØ ®Ò cËp ®Õn lo¹i Super VGA 14 inches th«ng dông.
- §é ph©n gi¶i tèi ®a: 1024x768.
- ChÕ ®é ho¹t ®éng: cã 2 lo¹i Interlaced vµ Non Interlaced.
- TÇn sè quÐt ngang/däc: cã 2 lo¹i chÊt lîng thÊp vµ chÊt lîng cao, c¶ 2 lo¹i ®Òu lµ quÐt tù ®éng
(Multi Scan).
a) §é ph©n gi¶i:
§é ph©n gi¶i tøc lµ sè ®iÓm trªn mµn h×nh theo chiÒu ngang vµ chiÒu cao. ThÝ dô: 640x480 tøc lµ
ngang cã 640 ®iÓm vµ cao cã 480 ®iÓm. §é ph©n gi¶i cµng cao h×nh cã thÓ hiÓn thÞ cµng nhiÒu
vµ cµng nhá v× sè ®iÓm t¨ng trong khi diÖn tÝch kh«ng thay ®æi, thêi gian cËp nhËt mµn h×nh
cµng l©u.
B¹n cÇn ph©n biÖt gi÷a ®é ph©n gi¶i vµ Dot pitch (Kho¶ng çch gi÷a 2 ®iÓm kÒ nhau trªn mµn
h×nh tÝnh b»ng mm, Dot pitch cµng nhá mµn h×nh cµng s¾c nÐt). ThÝ dô: 800x600 0.28mm cã
nghÜa lµ 800 ®iÓm ngang, 600 ®iÓm däc vµ kho¶ng çch giöa 2 ®iÓm kÒ nhau 0,28mm.
B¹n cÇn ph©n biÖt gi÷a ®é ph©n gi¶i vµ sè ®iÓm ph¸t s¸ng thËt sù trªn mµn h×nh mµu. Mçi ®iÓm
cña ®é ph©n gi¶i do 3 ®iÓm ph¸t s¸ng cña 3 mµu c¬ b¶n hîp l¹i t¬ng tù nh mµn h×nh tivi. Nh vËy b¹n
cø lÊy ®é ph©n gi¶i x 3 th× ®îc sè lîng ®iÓm ph¸t s¸ng thùc sù trªn mµn h×nh.
b) Interlaced:
QuÐt xen kÎ (interlacted) lµ kü thuËt cËp nhËt mµn h×nh ®Æc biÖt ®Ó gi¶m gi¸ thµnh monitor. B¹n
h·y tëng tîng ®¬n gi¶n lµ mµn h×nh cña b¹n cã 480 v¹ch liªn tiÕp nhau tõ trªn xuèng, theo nguyªn t¾c
nã ph¶i ®îc cËp nhËt (tèi/s¸ng) tèi thiÓu 50 lÇn trong 1 gi©y th× m¾t b¹n sÏ kh«ng ph¸t hiÖn ®îc do
m¾t cã ®é lu ¶nh. Nhng ®Ó lµm ®îc chuyÖn nÇy ®ßi hái tÇn sè quÐt ngang (horizontal frequency)
ph¶i cao kÐo theo t¨ng gi¸ thµnh. Do ®ã ngêi ta cho cËp nhËt xen kÎ, tøc lµ trong mçi lÇn chØ cËp
nhËt 240 v¹ch cã sè thø tù ch½n hay lÎ (nh vËy ph¶i 2 lÇn cËp nhËt liªn tiÕp míi ®ñ 480 v¹ch) vµ t¨ng
tèc ®é cËp nhËt lªn 70 lÇn.
MÆc dï ®· t¨ng tèc ®é cËp nhËt, nhng m¾t chóng ta vÉn thÊy chíp v× thùc tÕ mçi v¹ch chØ ®îc cËp
nhËt cã 35 lÇn trong 1 gi©y dï cho viÖc xen kÎ cã lµm gi¶m bít hiÖn tîng nÇy. Do ®ã rÊt Ýt ngêi
chÊp nhËn sö dông mµn h×nh nÇy.
c) Non Interlacted:
Mµn h×nh nÇy cã chÊt lîng cao vµ gi¸ thµnh còng cao h¬n lo¹i interlaced.
d) TÇn sè quÐt:
QuÐt däc (vertical):
Lµ tÇn sè cËp nhËt mµn h×nh/gi©y. ThÝ dô: 70Hz cã nghÜa trong mét gi©y cËp nhËt mµn h×nh 70
lÇn. TÇn sè nÇy tèi thiÓu ph¶i lµ 50Hz cho ®é ph©n gi¶i thÊp vµ 60-70Hz cho ®é ph©n gi¶i cao.
QuÐt ngang (horizontal):
TÇn sè nÇy khã nãi cho çc b¹n h×nh dung nhng çc b¹n cã thÓ hiÓu ®¬n gi¶n lµ nã lÖ thuéc vµo tèc
®é cËp nhËt mµn h×nh x ®é ph©n gi¶i, cã nghÜa nÕu tèc ®é cËp nhËt cµng cao hay ®é ph©n gi¶i
cµng cao th× tÇn sè quÐt ngang cµng cao. (chÝnh v× ®Ó gi¶m tÇn sè nÇy mít xuÊt hiÖn monitor
interlaced). VÒ mÆt kü thuËt tÇn sè cµng cao, thiÕt kÕ vµ s¶n xuÊt cµng khã kh¨n nªn tiªu chuÈn
quÐt ngang lµ quan träng nhÊt ®èi víi monitor cña m¸y tÝnh vµ cho c¶ tivi d©n dông.
- §èi víi mµn h×nh interlaced, tÇn sè nÇy tèi ®a lµ: 31KHz cho lo¹i chÊt lîng thÊp vµ 36KHz cho lo¹i
chÊt lîng cao.
- §èi víi mµn h×nh non interlaced, tÇn sè nÇy tèi thiÓu lµ: 48KHz vµ tèi ®a cã thÓ lªn tíi 100KHz trªn
çc mµn h×nh lín.
Chó ý:
Mµn h×nh Super VGA Interlaced chÊt lîng thÊp chØ thùc hiÖn viÖc quÐt xen kÏ khi vµo chÕ ®é
800x600 trë lªn, cßn ë çc chÕ ®é kh¸c nã lµ non interlaced.
Mµn h×nh Super VGA Interlaced chÊt lîng cao chØ thùc hiÖn viÖc quÐt xen kÏ khi vµo chÕ ®é
1024x768 trë lªn, cßn ë çc chÕ ®é kh¸c nã lµ non interlaced.
e)§iÒu chØnh:
Çc Monitor ®êi cò chØnh theo kiÓu Analog vµ cã çc nót ®iÒu chØnh sau:
§é s¸ng. §é t¬ng ph¶n. KÝch thíc ngang. KÝch thíc däc. Di chuyÓn ngang. Di chuyÓn däc. ChØnh
mÐo gèi.
Çc Monitor ®êi míi chØnh theo kiÓu Digital tøc lµ dïng nót bÊm thay cho nót vÆn. Ngoµi çc chøc
n¨ng ®iÒu chØnh nh Analog, chóng cã thÒ cã thªm nót ®iÒu chØnh ®é nghiªng cña mµn h×nh.
f)Ph¬ng ph¸p kiÓm tra mµn h×nh:
Khi mua:
§Ó kiÓm tra mµn h×nh lµ lo¹i interlaced hay non interlaced khi mua monitor lµ b¹n ®äc trªn nh·n thïng
m¸y, nh·n d¸n sau ®Ýt m¸y vµ ®äc trong s¸ch híng dÉn kÌm theo monitor çc chØ tiªu sau:
* Horizontal:
- NÕu tèi ®a 31KHz, lµ interlaced chÊt lîng thÊp.
- NÕu tèi ®a 35KHz, lµ interlaced chÊt lîng cao.
- NÕu tèi ®a 48KHz, lµ non interlaced chÊt lîng thÊp (®¹t yªu cÇu cho lo¹i 14 inches).
- NÕu tèi ®a 57KHz, lµ non interlaced chÊt lîng trung b×nh (dïng cho mµn h×nh trªn 14 inches).
- NÕu tèi ®a 64KHz, lµ non interlaced chÊt lîng cao (dïng cho mµn h×nh trªn 14 inches).
* Vertical:
Ph¶i tõ 50-90Hz (quÐt tù ®éng)
* Resolusion max (®é ph©n gi¶i tèi ®a):
1024x768 cho 14 inches. Cao h¬n cho çc mµn h×nh trªn 15 inches.
Khi sö dông:
§ßi hái b¹n ph¶i cã card mµn h×nh 1Mb, ch¹y ®îc chÕ ®é 1024x768 non interlaced. Dïng ch¬ng tr×nh
test mµn h×nh trong dÜa cña h·ng s¶n xuÊt ®Ó kiÓm tra mµn h×nh cña b¹n. NÕu b¹n kh«ng cã ch¬ng
tr×nh nÇy th× cã thÓ dïng Windows ®Ó kiÓm tra.
Çc híng dÉn díi ®©y võa ®Ó Test mµn h×nh võa ®Ó ch¹y Windows ë çc chÕ ®é trªn 800x600 non
interlaced.
- Bíc 1: ë ngoµi Dos, vµo th môc Windows, ®¸nh Setup. Chän driver mµn h×nh lµ Supper VGA
1024x768 cña Windows hay driver 1024x768 trong ®Üa kÌm theo card mµn h×nh cña h·ng sn xuÊt
(khuyªn b¹n nªn dïng driver nÇy). Cuèi cïng trë vÒ l¹i Dos.
- Bíc 2: Dïng tr×nh tiÖn Ých chøa trong ®Üa kÌm theo card mµn h×nh cµi chÕ ®é Graphic 1024x768
non interlaced ngoµi Dos (ch¬ng tr×nh nÇy lu«n lu«n cã trong ®Üa cña tÊt c¶ çc lo¹i card mµn
h×nh). Môc ®Ých lµ Ðp Windows ph¶i ch¹y chÕ ®é non interlaced khi khëi ®éng, v× mÆc nhiªn cña
Windows lµ chän interlaced cho çc chÕ ®é trªn 800x600 khi ch¹y.
Chó ý: Kh«ng ®îc ch¹y NC sau khi ch¹y tr×nh tiÖn Ých v× khi NC ch¹y sÏ ¸p ®Æt l¹i chÕ ®é TEXT
cho mµn h×nh.
- Bíc 3: Khëi ®éng Windows, ch¹y Excel hay bÊt cø ch¬ng tr×nh g× mµ khi hiÓn thÞ cã nhiÒu ®êng
ngang (cµng nhiÒu cµng tèt vµ cµng khÝt th× cµng dÓ x¸c ®Þnh).
NÕu çc ®êng ngang nÇy chíp liªn tôc lµ mµn h×nh ®ang ch¹y interlaced.
NÕu çc ®êng nÇy b×nh thêng lµ ®ang ch¹y non interlaced.
Multimedia
Trong vßng vµi n¨m trë l¹i ®©y chóng ta nghe nãi rÊt nhiÒu ®Õn tõ multimedia.
VËy, mét çch chÝnh x¸c, multimedia lµ g×?
Tõ l©u thuËt ng÷ media dïng ®Ó chØ çc thùc thÓ nh lµ chiÕc m¸y truyÒn thanh, m¸y truyÒn h×nh,
nghÜa lµ kh«ng ph¶i nãi ®Õn mét vËt mang th«ng tin ®¬n thuÇn, mµ lµ mét hÖ thèng t¬ng ®èi phøc
t¹p, cã c¬ cÊu, cã ®èi tîng nh¾m tíi. Lo¹i truyÒn thèng trùc tiÕp, tõ miÖng ngêi nµy ®Õn tai ngêi kia,
kh«ng sö dông thµnh phÇn (media) trung gian. Kh«ng khÝ truyÒn çc chÊn ®éng ©m thanh kh«ng
ph¶i lµ mét media, mµ chØ lµ mét vËt mang vËt lý lµm c«ng viÖc t¶i th«ng tin.
NÕu dïng mét m¸y cassette audio ®Ó ghi lêi cña ngêi nãi, néi dung trong cassette kh«ng thÓ ®Õn ngêi
nghe b»ng çch truy xuÊt trùc tiÕp, ph¶i nhê ®Õn mét hÖ thèng vËt lý kh¸c: m¸y ®äc cassette. NÕu
®Ó rêi, cassette nµy chØ ®îc xem lµ mét vËt mang. NÕu gép cïng m¸y ®äc cassette, th× ®Êy lµ mét
hÖ thèng truyÒn th«ng, mét media.
Media cã môc ®Ých lµ ph¸t, truyÒn th«ng tin, kh«ng ®ßi hái chØ b»ng çch nghe vµ nh×n. Mét tê
giÊy in ch÷ næi cho ngêi mï, ®ßi hái sù sê mã. Mét tÊm carte postale cã nh¹c vµ mïi h¬ng, ®ßi hái
cïng lóc sù nh×n, nghe vµ ngöi. B»ng chõng Êy, chóng ta cã thÓ nãi ®Õn mét sù truyÒn th«ng ®a ph-
¬ng tiÖn.
Vµ nh vËy, tõ multimedia xuÊt hiÖn kÌm víi nhiÒu danh tõ chung kh¸c: centre de ressource
multimedia (trung t©m tµi nguyªn ®a ph¬ng tiÖn), post de formation multimedia (tr¹m ®µo t¹o ®a ph-
¬ng tiÖn), multimedia training (huÊn luyÖn b»ng ®a ph¬ng tiÖn), multimedia personal computer
MDC (m¸y tÝnh ç nh©n víi ®a ph¬ng tiÖn), digital multimedia system (hÖ thèng ®a ph¬ng tiÖn
d¹ng sè...).
Trong néi dung chñ ®Ò bµi viÕt nµy chóng ta sÏ quan t©m ®Õn kh¸i niÖm digital multimedia system
(ngêi Ph¸p gäi lµ Systeme multimedia numÐrique). Nguyªn nh©n sù bïng næ çc hÖ thèng multimdeia
d¹ng sè. Th«ng tin multimdeia Th«ng tin ®îc truyÒn ®¹t b»ng çc hÖ thèng truyÒn ®a ph¬ng tiÖn, gäi
t¾t lµ th«ng tin multimedia cã thÓ thÓ hiÖn ë nh÷ng d¹ng sau ®©y:
Text (v¨n b¶n)
Graphics (h×nh häa)
Animation (ho¹t ¶nh)
Image (¶nh chôp)
Video
Audio
Lu tr÷ çc th«ng tin multimedia
Víi qui íc m· hãa dùa trªn hÖ nhÞ ph©n, ngêi ta cã thÓ t×m thÊy mét ph¬ng çch biÓu diÔn lo¹i th«ng
tin trªn nh sau:
Mét ch÷ çi ®îc biÓu diÔn b»ng mét tæ hîp sè 0,1 (bit). Phæ biÕn hiÖn nay lµ qui íc m· hãa ASCII 8
bit cho bé ch÷ çi.
Mét graphics hay mét image ®îc biÓu diÔn b»ng mét ma trËn ®iÓm (raster/bitmap), hoÆc mét m¶ng
2 chiÒu ghi çc täa ®é çc phÇn tö trªn graphics, hay image.
Video, thùc chÊt lµ mét chuæi çc image cã biÓu diÔn theo trªn.
Audio ®îc lÊy mÉu theo mét chu kú chän vµ ®é sãng ©m còng ®îc biÓu diÔn b»ng mét tæ hîp bit.
VÊn ®Ò lu tr÷
Chóng ta sÏ xem mét vµi vÝ dô ®Ó dÔ h×nh dung ®îc khèi lîng bit hay bé nhí ®ßi hái cña tõng lo¹i
th«ng tin. HÖ thèng ®o lêng th«ng tin ®îc qui íc nh sau: Byte = 8 bit Kbyte = 1024 byte Mbyte = 1024
kbyte Gbyte = 1024 Mbyte Víi çc bé ch÷ çi la tinh, mçi ký tù cÇn 1 byte ®Ó biÓu diÔn. Mçi phÇn tö
trong ma trËn ®iÓm biÓu diÔn graphics hay image (gäi lµ pixel) cÇn 6 bit ®Ó diÔn t¶ mµu hoÆc
s¾c ®é nÕu nh tËp mµu hoÆc s¾c ®é nµy cã 64 gi¸ trÞ ph©n biÖt. Vµ nh vËy víi 1 byte (8 bit) cã
thÓ biÓu diÔn ®îc mét kh¶ n¨ng trong 4 palete 64 mµu, 2 byte (16 bit) cho 256 mµu, 2,5 byte (24 bit)
cho gÇn 16 triÖu mµu. 16 bit cã thÓ biÓu diÔn ®îc ©m thanh stereo ë tÇn sè 44,1KHz. Do ®ã chóng
ta cã thÓ ®îc thuyÕt phôc r»ng sù ra ®êi vµ g¾n bã cña çc hÖ multimdeia sè hãa víi çc hÖ thèng
m¸y tÝnh lµ tÊt yÕu. Çc thµnh tùu §Ó cã nh÷ng lý lÏ dÉn chøng sù bïng næ trong t¬ng lai cña çc hÖ
multimedia sè, chóng ta sÏ x¸c ®Þnh nh÷ng chØ tiªu kü thuËt mµ çc hÖ thèng nµy ®ßi hái, sau ®ã lît
qua nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc vÒ mÆt phÇn cøng, gi¶i thuËt vµ ®Þnh chuÈn. Text, graphics,
image, video, vµ audio sau khi ®îc sè hãa sÏ cÇn ®îc lu tr÷ vµ xö lý. VÊn ®Ò ®Çu tiªn lµ chæ lu tr÷,
sau ®ã lµ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó ®a d÷ liÖu tõ çc ®¬n vÞ nhËp ®Õn ®¬n vÞ xö lý vµ ®¬n vÞ xuÊt.
VÒ viÖc xö lý, ®èi víi lo¹i th«ng tin graphics, cã nh÷ng phÐp m« h×nh, tiÕn hµnh, t¹o h×nh
(rendering), t¹o ho¹t ¶nh; ®èi víi image vµ audio, cã nh÷ng phÐp lµm nÐt (enhance),... Tuy ®©y lµ
nh÷ng phÐp to¸n phøc t¹p nhng ®· ®îc gi¶i quyÕt kh¸ hoµn chØnh vÒ mÆt gi¶i thuËt vµ lËp tr×nh.
VÊn ®Ò hiÖu n¨ng chñ yÕu quay vÒ hai ®iÓm trªn.
Gi¶i quyÕt bµi to¸n vÒ lu tr÷ lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nÐn (compression) vµ gi¶i nÐn d÷ liÖu
(decompression). ViÖc lu chuyÓn d÷ liÖu tõ mét ®¬n vÞ ký tin (®Üa tõ, b¨ng tõ, ®Üa quay...) phô
thuéc vµ tèc ®é ®Þnh vÞ, tèc ®é truy cËp vµ lîng chuyÓn t¶i.
ChÊt lîng ¶nh hiÓn thÞ trªn mµn h×nh phô thuéc vµo kh¶ n¨ng biÓu diÔn mµu, bé nhí RAM dµnh cho
mµn h×nh, kho¶ng çch gi÷a çc pixel (dot pitch), tèc ®é quÐt vµ sè dßng quÐt trong qu¸ tr×nh t¹o lu
¶nh.
VÒ phÇn cøng, lÊy IBM lµm chuÈn, ®Õn nay ®· cã nh÷ng hÖ thèng víi bé xö lý ho¹t ®éng ë tèc ®é
25-33MHz (rÊt phæ biÕn) vµ lªn ®Õn 50-60MHz; bé nhí RAM tõ 1Mb ®Õn 1Gb; tèc ®é chuyÓn t¶i
trªn tuyÕn d÷ liÖu tõ 10-80Mb/s; ®Üa trong dung lîng tõ 80Mb (phæ biÕn) ®Õn 2,4Gb, tèc ®é ®Þnh
vÞ 20-9,8ms, tèc ®é truy xuÊt 9-5,6ms, tèc ®é truyÒn d÷ liÖu 1,5-10Mb/s.
Mµn h×nh m¸y tÝnh víi sè pixel cã thÓ ®Õn 1280 x 1024 víi kh¶ n¨ng thÓ hiÖn 256 mµu trong 16,7
triÖu mµu cã thÓ.
Hai thiÕt bÞ kh¸c ®îc chuÈn bÞ cho multimedia, nghÜa lµ ®a kh¶ n¨ng video vµ audio vµo çc hÖ
thèng m¸y tÝnh lµ videodisc vµ CD-ROM còng cã nh÷ng thµnh qu¶ ®¸ng kÓ.
HiÖn nay mçi mÆt ®Üa video cã thÓ chøa kho¶ng 30 phót hiÓn thÞ ¶nh víi tèc ®é 30 ¶nh (frame/s)
®ång thêi víi 30 phót ©m thanh stereo; thêi gian ®Þnh vÞ, truy xuÊt còng chÊp nhËn ®îc cho çc hÖ
thèng ¸p dông kiÓu t¬ng t¸c. Kü nghÖ videodisc ph¸t triÓn song song víi mét kü thuËt gäi lµ DVI
(Digital Video Interactive) nh»m thùc hiÖn compression/decompresion theo thêi gian thùc ®èi víi çc
¶nh video. Mét thuËt gi¶i mang tªn RTV (Real Time Video) ®· ®¹t ®îc møc nÐn tØ lÖ 160:1 - mét
¶nh 720Kb ®îc nÐn cßn 5Kb. Mét card DVI cña Intel mang tªn ACTION Media 11, ®iÒu khiÓn bëi
phÇn mÒm AVSS.2.2 trong m«i trêng DOS vµ AVK trong m«i trêng Windows ®· ®îc b¸n cïng víi
hµng lo¹t c«ng cô phÇn mÒm triÓn khai ¸p dông kh¸c.
CD-ROM (Compact Disk Read Only Memory) ph¸t triÓn tõ CD-DA (Compact Disk Digital Audio) cã
dung lîng kho¶ng 650Mb, víi mét nguyªn t¾c tæ chøc d÷ liÖu nh ®Üa vµ cã kh¶ n¨ng mang çc th«ng
tin text, ©m thanh, tiÕng nãi, ¶nh tÜnh vµ ¶nh ®éng. Tèc ®é truyÒn t¶i d÷ liÖu cña CD-ROM hiÖn
nay vµo kho¶ng 150Kb/s.
VÒ çc ph¬ng ph¸p nÐn d÷ liÖu, cã hai híng chÝnh ®îc ph¸t triÓn, híng b¶o toµn d÷ liÖu (Lossless,
tiÕng Ph¸p gäi lµ Compactage), vµ híng chÊp nhËn mét sù mÊt m¸t th«ng tin cã møc ®é (Lossy, tiÕng
Ph¸p gäi lµ compression).
§èi víi bµi to¸n lu tr÷ th«ng tin lo¹i image, video, audio, híng tiÕp cËn thø hai ®îc tËp trung ®eo ®uæi
h¬n. NhiÒu thuËt to¸n ®· ®îc ®Ò nghÞ vµ cã nh÷ng thuËt to¸n ®· ®¹t ®îc mét kÕt qu¶ kh«ng ngê,
nh thuËt to¸n cã ¸p dông cho çc ¶nh lo¹i fractal (¶nh cã thÓ ®îc m« t¶, b»ng mét tËp hîp nh÷ng qui
luËt) cã tØ lÖ nÐn ®Õn 1000:1. Tuy nhiªn hiÖu n¨ng cña thuËt to¸n ngîc, decompression, vÉn ph¶i ®-
îc xem xÐt song song. M· hãa JPEG cña Joint Photographise Experts Group ¸p dông cho lo¹i ¶nh tÜnh,
vµ MPEG cña moving Picture Experts Group ¸p dông cho ¶nh ®éng vµ ©m thanh ®i kÌm ®îc xem lµ
chuÈn.
M¹ng vµ M¹ng ViÔn th«ng
Trong lÜnh vùc viÔn th«ng vµ m¹ng, cã hai tiÕn bé liªn quan trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn cña çc hÖ
multimedia sè. §ã lµ kh¶ n¨ng truyÒn d÷ liÖu cña çp quang 100Bmps víi gi¸ thµnh h¹ h¬n nhiÒu lÇn
vµo nh÷ng n¨m tríc ®©y. §iÒu nµy sÏ tiÕn ®Õn nhiÒu m¹ng côc bé (LAN) vµ m¹ng tÇm réng (WAN)
sÏ sö dông çp quang; vµ sù më réng çc ®êng truyÒn d÷ liÖu d¹ng sè trªn m¹ng viÔn th«ng. Mét vÝ
dô ®iÓn h×nh, FRANCE TÐlÐcom ®· më nh÷ng dÞch vô RNIS (RÐseau Numerique µ Integration de
Services) nh TRANSDYN - cho phÐp çc xÝ nghiÖp cã thÓ trao ®æi trùc tiÕp khi cÇn, çc th«ng tin
díi d¹ng d÷ liÖu, graphics, ¶nh sè hãa, text, hoÆc tiÕng nãi; TRANSFIX cho thuª dµi h¹n çc ®êng
truyÒn d÷ liÖu d¹ng sè nèi hai ®iÓm, theo hai chiÒu víi tèc ®é truyÒn trªn ®êng d©y tõ 2400 bit/s
®Õn 48Kbit/s...
ThÞ trêng
Ngêi ta ®· íc lîng r»ng tõ 1994 ®Õn 2000, sè b¸n çc chÊt b¸n dÉn dïng cho viÖc s¶n xuÊt çc thiÕt bÞ
multimedia sÏ t¨ng 42%. Vµ Intel ®· tiªn ®o¸n vÒ chiÕc "micro 2000" nh sau: Víi 100 triÖu transistor
trªn mét diÖn tÝch 6,45 cm2 cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn 2 tØ chØ thÞ trong mçi gi©y bëi mét bé vi xö lý
tÇn sè 250 MHz vµ ®¶m b¶o t¬ng thÝch víi CD4386 ®ang ®îc dïng nhiÒu h«m nay. Çc hÖ m¸y
Next, Rise 6000 hiÖn nay ®· ®¹t ®îc nh÷ng tiªu chuÈn lµm çc server multimedia. Gi¸ thµnh phÇn
cøng ngµy cµng h¹, kü thuËt ngµy cµng cao, cïng víi nh÷ng c¶i tiÕn ®¸ng kÓ trong çc vÊn ®Ò vÒ
nÐn truyÒn d÷ liÖu, ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn çc phÇn mÒm vµ çc ¸p dông multimedia ngµy cµng
nhiÒu vµ cµng nhanh. Nãi r»ng sÏ cã sù bïng næ cña çc hÖ thèng multimedia sè thùc lµ kh«ng qu¸
®¸ng.
TÖp r¸c ë ®©u ra?

Trong qu¸ tr×nh sö dông m¸y tÝnh chóng ta rÊt khã chÞu bëi hiÖn tîng xuÊt hiÖn nh÷ng tÖp (file) r¸c
chiÕm kho¶ng trèng trªn æ cøng m¸y tÝnh. Çc tÖp r¸c thêng lµ çc d¹ng tÖp kh¸c nhau sinh ra nh»m
®¸p øng cho mét môc ®Ých tøc thêi nµo ®ã. Theo thêi gian, chóng trë thµnh nh÷ng tÖp kh«ng cÇn
thiÕt vµ v× thÕ ®îc gäi lµ nh÷ng tÖp r¸c. Nh×n chung, çc tÖp r¸c ®îc t¹o ra trong çc trêng hîp sau:
Çc tÖp nh¸p ®îc t¹o ra bëi hÖ ®iÒu hµnh hoÆc øng dông. Trong mét phiªn lµm viÖc, nh»m môc
®Ých trao ®æi d÷ liÖu gi÷a çc øng dông vµ gi¶m lîng d÷ liÖu lu tr÷ trong bé nhí, hÖ ®iÒu hµnh
hoÆc çc øng dông ph¶i nh¸p d÷ liÖu xuèng ®Üa cøng díi d¹ng çc tÖp. Th«ng thêng, hÖ ®iÒu hµnh
vµ çc øng dông sÏ tù ®éng dän dÑp çc tÖp nh¸p do chóng sinh ra sau khi kÕt thóc mäi c«ng viÖc
cÇn ®Õn nh÷ng tÖp nh¸p ®ã, hoÆc khi hÖ ®iÒu hµnh vµ çc øng dông kÕt thóc phiªn lµm viÖc theo
®óng tr×nh tù.
Tuy nhiªn khi gÆp sù cè (øng dông bÞ lçi, mÊt ®iÖn...) khiÕn hÖ ®iÒu hµnh hoÆc øng dông bÞ
ng¾t ®ét ngét khi cha kÕt thóc mäi tiÕn tr×nh. Khi ®ã, mäi tÖp nh¸p trªn ®Üa cøng sinh ra bëi hÖ
®iÒu hµnh hoÆc øng dông sÏ kh«ng ®îc dän vµ sÏ trë thµnh nh÷ng tÖp r¸c.
Çc tÖp r¸c cßn ®îc t¹o ra khi ngêi sö dông lo¹i bá mét øng dông trªn m¸y tÝnh. Khi cµi ®Æt mét øng
dông, ch¬ng tr×nh cµi ®Æt sÏ sao chÐp rÊt nhiÒu tÖp kh¸c nhau vµo nh÷ng chç kh¸c nhau trªn æ
cøng m¸y tÝnh. V× mét lý do nµo ®ã, b¹n cÇn lo¹i bá øng dông ®ã khái hÖ thèng b»ng çch sö dông
mét ch¬ng tr×nh lo¹i bá øng dông (uninstaller) hoÆc xo¸ çc ch¬ng tr×nh øng dông b»ng tay, nh÷ng
tÖp cßn l¹i trªn ®Üa cøng ë çc n¬i sÏ trë thµnh nh÷ng tÖp r¸c.
Ngoµi nh÷ng trêng hîp trªn, çc tÖp r¸c cßn cã thÓ lµ mét sè çc tÖp nh:
Çc tÖp backup ®îc lu díi d¹ng *.bak, çc tÖp ghi chÐp qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®îc lu díi d¹ng *.log, çc
tÖp cña hÖ thèng cò nh *.old, *.dos...
Nh vËy, çc tÖp r¸c bao gåm nhiÒu lo¹i tÖp kh¸c nhau vµ ®îc t¹o ra bëi çc øng dông kh¸c nhau. V×
vËy, ®Þnh d¹ng, tªn tÖp, phÇn më réng, vÞ trÝ trªn ®Üa... cña tÖp r¸c phô thuéc vµo øng dông sinh ra
nã. Th«ng thêng ta hay gÆp çc tÖp r¸c nh *.tmp (çc tÖp nh¸p cña hÖ thèng), *.bak (çc tÖp backup),
*.old, *.dos... .çc tÖp cña hÖ thèng cò, çc tÖp ghi chÐp *.log....
Cã mét sè çc øng dông cã thÓ gióp chóng ta t×m vµ lo¹i bá çc tÖp r¸c nh Norton Commander (NC),
Norton Ultilities (NU) hoÆc sö dông Disk CleanUp cña Windows. Khi sö dông çc øng dông t×m vµ
xo¸ tÖp r¸c, cÇn chó ý ®ãng çc øng dông ®Ó lo¹i bá çc tÖp nh¸p ®ang ®îc sö dông.
Thñ thuËt víi Windows 98

NÐn dÜa mÒm b»ng Compression Agent trong Windows 98
Trong çc phiªn b¶n Windows tríc, chØ cã thÓ nÐn file trªn dÜa mÒm th«ng qua çc ch¬ng tr×nh nÐn
nh winzip, NC, Arj...Riªng Windows 98 cho phÐp nÐn dÜa mÒm trùc tiÕp b»ng c«ng cô DriveSpace3
vµ Compression Agent cã s½n, vèn chØ cho phÐp nÐn dÜa cøng trong Windows 95. §Ó nÐn dÜa
mÒm, b¹n vµo Start/ Programs/Accessories/ System Tools råi chän Compression Agent. Windows 98
sÏ yªu cÇu b¹n ch¹y DriveSpace3 tríc Compression Agent. Víi çch nÐn nµy, mét dÜa mÒm 1,4 MB cã
thÓ t¨ng dung lîng gÊp ®«i, chøa ®îc ®Õn 3 MB d÷ liÖu.
Trang trÝ E-mail trong Outlook Express
Ch¬ng tr×nh gëi vµ nhËn E-mail Outlook Express ®i kÌm trong ch¬ng tr×nh Internet Explorer (phiªn
b¶n tõ 4.0 trë lªn) cho phÐp trang trÝ E-mail gëi ®i víi nhiÒu h×nh nÒn kh¸c nhau. Cã tæng céng 14
kiÓu trang trÝ E-mail, tõ rÊt nghiªm chØnh ®Õn vui nhén dµnh cho çc E-mail gëi cho b¹n bÌ, ngêi
th©n. §Ó trang trÝ E-mail trong Outlook Express, b¹n nhÊp vµo h×nh tam gi¸c mµu ®en bªn ph¶i nót
Compose Message ë gãc tr¸i Toolbar. Mét danh s¸ch gåm 8 kiÓu trang trÝ sÏ xuÊt hiÖn, b¹n chän kiÓu
nµo, E-mail s¾p so¹n th¶o sÏ cã h×nh trang trÝ kiÓu ®ã. Muèn chän thªm nhiÒu kiÓu kh¸c, nhÊp
chuét vµo dßng More Stationery, sÏ cã thªm 6 kiÓu trang trÝ n÷a cho b¹n chän. Trong ¶nh bªn díi lµ
mét kiÓu trang trÝ cho E-mail gëi nh©n dÞp n¨m míi, Gi¸ng sinh.
Gi÷ l¹i çc ®Þa chØ e-mail vµ website
Outlook Express lµ ch¬ng tr×nh ®i kÌm trong ch¬ng tr×nh Internet Explorer 4.0. §«i khi do m¸y tÝnh
bÞ trôc trÆc nhiÒu, b¹n cÇn cµi ®Æt l¹i toµn bé hÖ ®iÒu hµnh Windows 95 hay 98. Trong trêng hîp
nµy, toµn bé çc ®Þa chØ e-mail ®· lu trong phonebook vµ ®Þa chØ website trong menu Favorites
mµ b¹n ®· tèn c«ng søc lu l¹i sau trong mét thêi gian dµi sÏ bÞ mÊt hÕt. §Ó tr¸nh bÞ mÊt çc ®Þa chØ
nµy, cïng víi viÖc sao lu ®Ó "cøu" d÷ liÖu tríc khi cµi ®Æt l¹i toµn bé ch¬ng tr×nh, b¹n h·y sao lu ra
thªm phonebook vµ th môc (folder) Favorites. §Þa chØ cña phonebook nh sau: C:\Windows\
Applicationdata\Microsoft\Adressbook\... Trong th môc Adressbook sÏ cã çc tËp tin mang tªn m¸y
tÝnh (thêng trïng víi tªn ngêi sö dông) víi ®u«i WAB. VÝ dô, tªn m¸y tÝnh lµ ABC th× tËp tin nµy cã
tªn lµ ABC.WAB. TËp tin WAB nµy cßn cã thÓ t×m thÊy ë ®Þa chØ C:\Program Files\Outlook
Express\Wab. Toµn bé ®Þa chØ website b¹n cÇn lu gi÷ ®Òu ®îc n»m trong th môc Favorites. §Þa
chØ th môc nµy nh sau C:\Windows\Favorites. Sau khi cµi ®Æt xong ch¬ng tr×nh, b¹n chØ cÇn chÐp
®Ì çc tËp tin. Wab vµ th môc Favorites ®· sao lu vµo chç cò lµ khi ch¹y ch¬ng tr×nh Internet
Explorer vµ Outlook Express, çc ®Þa chØ ®· lu tr÷ tríc ®©y sÏ hiÖn ra nh cò.
§Ò phßng "bom e-mail"
Mét sè e-mail ®îc gëi víi môc ®Ých ph¸ ho¹i, cã kÌm virus tin häc bªn trong. NÕu më çc e-mail nµy
ra, virus cã thÓ tÊn c«ng xãa s¹ch d÷ liÖu cña b¹n. Tríc hÕt, b¹n cÇn c¶nh gi¸c víi hai "bom e-mail" cã
søc ph¸ ho¹i d÷ déi cã tiªu ®Ò (subject) lµ Pelpal Greetings vµ Join the Crew. Ngoµi ra, nªn ¸p dông
çc nguyªn t¾c sau ®Ó ®Ò phßng "bom e-mail":
- HÕt søc cÈn thËn khi më çc file gëi kÌm (attachement) cã ®u«i . EXE, ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc e-
mail mµ b¹n kh«ng biÕt râ xuÊt xø. Tèt nhÊt lµ lu çc file gëi kÌm vµo mét th môc riªng råi quÐt virur
tríc khi më ra.
- Xem tríc néi dung e-mail trong nöa cöa sæ phÝa bªn díi trong hép th ®Õn (inbox). NÕu thÊy néi
dung kh«ng quan träng, cã thÓ xãa lu«n mµ kh«ng cÇn më ra. Xãa trùc tiÕp b»ng çch ®¸nh dÊu e-
mail råi bÊm phÝm Delete.
TiÕt kiÖm thêi gian cµi ®Æt ch¬ng tr×nh

99,9% phÇn mÒm sö dông trªn m¸y ç nh©n t¹i TP ®îc cung cÊp tõ çc ®Üa CDRom Trung Quèc vµ
dÜ nhiªn lµ toµn bé çc phÇn mÒm nÇy ®Òu ®îc ngêi Trung Quèc cung cÊp çc ph¬ng tiÖn bÎ khãa
(serial number, ch¬ng tr×nh Crack...) kÌm theo.
Do viÖc b¶o vÖ b¶n quyÒn cha ®îc chÆt chÎ nªn ngêi sö dông VN cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi çc phÇn
mÒm míi nhÊt, hay nhÊt trªn thÞ trêng th«ng qua çc ®Üa CD nÇy. §©y lµ c¬ héi ®Ó chóng ta më
mang kiÕn thøc tríc khi viÖc b¶o vÖ b¶n quyÒn trë nªn g¾t gao.
§Ó tËn dông c¬ héi nÇy chóng ta ph¶i thêng xuyªn bá th× giê ra cµi ®Æt ch¬ng tr×nh, t×m Serial
number, häc çch ch¹y file bÎ khãa.v..v...thËm chÝ chuyÖn lµm l¹i æ ®Üa v× windows trôc trÆc còng
lµ chuyÖn "c¬m böa". ChuyÖn ph¶i cµi lËp ®i lËp l¹i çc phÇn mÒm thêng dïng khi lµm l¹i æ cøng
lµ 1 c«ng viÖc tèn th× giê vµ nhµm ch¸n nhng kh«ng lµm sao kh¸c ®îc (dï cho lµ ngêi cã kinh nghiÖm
"®Çy m×nh").
§èi víi nh÷ng ngêi míi "nhËp m«n" m¸y tÝnh, nÕu ph¸t huy triÖt ®Ó kh¶ n¨ng "tß mß" th× còng thêng
hay lµm h ch¬ng tr×nh trªn ®Üa cøng, trong khi v× míi häc nªn kh«ng "rµnh" cµi ®Æt phÇn mÒm.
ThÕ lµ ph¶i ®em m¸y ra dÞch vô, thËt nhiª¹u khª vµ mÊt th× giê.
Chóng t«i xin hiÕn cho çc b¹n 1 çch ®Ó lµm l¹i æ ®Üa thËt nhanh chãng, tiÕt kiÖm rÊt nhiÒu thêi
gian vµ c«ng søc nhê vµo phÇn mÒm Ghost.
Chó ý: Trong çc híng ®Én díi ®©y, phÇn nµo çc b¹n biÕt th× tù lµm, phÇn nµo kh«ng biÕt th× cã
thÓ nhê dÞch vô lµm hé.
1/ B¹n häc çch sö dông phÇn mÒm Ghost ®Ó biÕt çc thao t¸c t¹o file h×nh ¶nh cho æ ®Üa cøng vµ
çch phôc håi æ ®Üa cøng tõ file h×nh ¶nh nÇy.
2/ B¹n chia æ cøng lµm 2 partition: Partition khëi ®éng (æ C) dïng ®Ó cµi ®Æt tÊt c¶ hÖ ®iÒu hµnh
vµ çc øng dông cÇn thiÕt, dung lîng nªn chän sao cho sau khi cµi ®Æt toµn bé xong cßn d tèi thiÓu
kho¶ng 100 Mb trèng . Partition 2 (æ D) dïng chøa d÷ liÖu do b¹n t¹o ra vµ chøa file t×nh ¶nh cña æ C,
dung lîng t¬ng ®¬ng æ C hay nhá h¬n kho¶ng 30% (nÕu b¹n cã 2 æ cøng th× cã thÓ kh«ng cÇn ph¶i
chia ®Üa).
3/ B¹n cµi ®Æt toµn bé ch¬ng tr×nh cÇn dïng lªn æ C, cÊu h×nh çc phÇn mÒm thËt tèt vµ ch¹y 1 thêi
gian ®Ó ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh cña çc ch¬ng tr×nh nÇy.
4/ Dïng Ghost t¹o file h×nh ¶nh cho æ C råi chøa file nÇy trong æ D. NÕu cã ®iÒu kiÖn çc b¹n nªn
nhê dÞch vô ghi file nÇy lªn CDRom cho "ch¾c ¨n" (b¶o ®¶m kh«ng h háng).
5/ B¹n tha hå cµi ®Æt, thay ®æi, thÝ nghiÖm phÇn mÒm trªn æ C tho¶i m¸i. NÕu cã trôc trÆc b¹n
chØ cÇn dïng Ghost phôc håi l¹i æ C tõ file h×nh ¶nh. Sau khi khëi ®éng l¹i lµ æ cøng cña b¹n trë vÒ
tr¹ng th¸i ban ®Çu thËt nhanh chãng, thêi gia phôc håi 1 æ ®Üa 600Mb (víi hÖ ®iÒu hµnh Windows
98) kho¶ng 10 phót (trªn m¸y Pentium 166) so víi thêi gian cµi ®Æt ban ®Çu lµ 6 giê.
Chó ý: B¹n cã thÓ lµm file h×nh ¶nh chØ 1 lÇn nÕu b¹n kh«ng thay ®æi phÇn mÒm trªn m¸y, trong
trêng hîp b¹n cã thay ®æi th× nªn dïng Ghost ®Ó lµm l¹i file h×nh ¶nh míi. Tèt nhÊt lµ b¹n nªn t¹o file
h×nh ¶nh ngay tríc khi muèn "däc" hay "quËy ph¸" råi sau ®ã tr¶ m¸y vÒ t×nh tr¹ng cò.
NÕu b¹n muèn phôc håi tõng file riªng lÏ trong file h×nh ¶nh, b¹n h·y dïng thªm ch¬ng tr×nh Ghost
Explorer.
Tæng quan vÒ d÷ liÖu ¶nh

ViÖc t¹o ra h×nh ¶nh trong lÞch sö loµi ngêi khëi ®Çu b»ng viÖc kh¾c çc h×nh trªn ®¸, sau ®ã lµ vÏ
trªn giÊy, lôa, s¬n mµi, sö dông m¸y chôp h×nh.... Khi m¸y tÝnh vµ kü thuËt sè ra ®êi cïng víi nh÷ng
thiÕt bÞ ®å häa chuyªn dông kh¸c, con ngêi cã thªm mét c«ng cô míi ®Ó t¹o lËp, lu tr÷ vµ xö lý d÷
liÖu ¶nh.
¶nh thùc chÊt lµ mét tËp hîp çc ®iÓm mµu liªn tiÕp xÕp liÒn nhau, hoÆc mét tËp hîp çc ®êng
h×nh häc nh»m miªu t¶ mét phogn c¶nh, sù vËt hay mét chñ ®Ò nµo ®ã. Trªn m¸y tÝnh, ¶nh ®îc lu
trªn çc file nhÞ ph©n, theo çc ®Þnh d¹ng do nhµ s¶n xuÊt quy ®Þnh. HiÖn t¹i cã h¬n 50 ®Þnh d¹ng
¶nh kh¸c nhau, ®îc chia lµm hai lo¹i c¬ b¶n lµ ¶nh bitmap vµ ¶nh vector.
¶nh bitmap lµ lo¹i ¶nh ®îc lu tr÷ theo d¹ng tõng ®iÓm mµu ®îc xÕp liÒn nhau theo mét thø tù nhÊt
®Þnh do ngêi ®Þnh d¹ng ¶nh quy ®Þnh vµ cã thÓ ®îc nÐn b»ng mét vµi thuËt to¸n nÐn d÷ liÖu do
ngêi ®Þnh d¹nh ¶nh chän. §©y lµ lo¹i ¶nh cã chÊt lîng lu tr÷ tèt, h×nh ¶nh vµ mµu s¾c trung thùc, nh-
ng l¹i tèn kh«ng gian lu tr÷, tèc ®é hiÓn thÞ chËm vµ t¬ng ®èi phøc t¹p trong viÖc xö lý. Mét vµi vÝ
dô vÒ çc lo¹i ¶nh bitmap phæ biÕn lµ GIF, PCX, BMP, TIF, RLE, ICO, GEM Image...
¶nh vector lµ lo¹i ¶nh ®îc lu tr÷ theo çch m« t¶ ®êng biªn cña çc ®èi tîng trong ¶nh nh lµ çc h×nh
vµ çc ®êng h×nh häc, vÝ dô nh elÝp (ellipse), ®a gi¸c (polygon), h×nh cung (arc), ®êng th¼ng
(line), ch÷ nhËt (rectangle)... ViÖc lu tr÷ ¶nh vector thùc chÊt lµ lu tr÷ l¹i çc lÖnh dïng ®Ó vÏ l¹i ¶nh
®ã. A¶nh vector ®îc lu tr÷ díi d¹ng h×nh häc nªn chÊt lîng lu tr÷ kh«ng tèt l¾m, nhng bï vµo ®ã, kÝch
thíc file ¶nh t¬ng ®èi nhá vµ viÖc xö lý ¶nh rÊt ®¬n gi¶n, th«ng qua çc hµm to¸n häc. Çc file ¶nh
vector phæ biÕn hiÖn nay lµ WMF, CGM, CDR, GEM Metafile...
§i s©u vµo chi tiÕt lu tr÷, mét file ¶nh bao giê còng cã ba phÇn c¬ b¶n lµ phÇn ®Çu (header), b¶ng
mµu (palette) vµ d÷ liÖu (data). Mét vµi ¶nh ®îc sö dông trong Windows hay XWindows ®Ó t¹o giao
diÖn nh Icon, Cursor... th× cã thªm phÇn nhËn d¹ng resource (resource id).
PhÇn header cho biÕt çc th«ng tin vÒ b¶n th©n ¶nh nh chiÒu dµi, chiÒu réng, vÞ trÝ b¾t ®Çu hiÖn
trªn thiÕt bÞ (mµn h×nh, m¸y in, m¸y vÏ...), sè mµu..., vµ cho biÕt vÒ cÊu tróc file ¶nh nh kiÓu nÐn
d÷ liÖu, vïng b¾t ®Çu d÷ liÖu, vÞ trÝ b¶ng mµu...
PhÇn b¶ng mµu dïng ®Ó lu tr÷ m« t¶ theo d¹ng Red - Green - Blue cho tËp hîp çc mµu dïng trong
¶nh. Së dÜ cÇn cã b¶ng mµu cho mçi ¶nh v× sè mµu thÓ hiÖn ®îc trªn thiÕt bÞ hiÖn nay cßn h¹n
chÕ, cô thÓ lµ trªn mµn h×nh VGA vµ Super VGA chØ cã 256 mµu (mµn h×nh 16 triÖu mµu cßn cha
phæ biÕn). Trong khi ®ã çc ¶nh tù nhiªn mµu s¾c l¹i rÊt phong phó vµ khi ®îc ®a vµo m¸y tÝnh díi
d¹ng ¶nh mµu th× mçi ¶nh l¹i sö dông mét tËp hîp mµu kh¸c nhau. V× vËy, ®Ó cã thÓ lu tr÷, hiÓn thÞ
vµ xö lý trªn çc ¶nh, ngêi ta quyÕt ®Þnh viÖc lu tr÷ vµ hiÓn thÞ mçi mµu díi d¹ng mét chØ sè X nµo
®ã, mµ çch thÓ hiÖn cña mµu mang chØ sè X nµy ®îc quyÕt ®Þnh bëi gi¸ trÞ cña thµnh phÇn thø X
trong palette mµu.
VÝ dô mét ®iÓm mµu ®îc lu tr÷ víi m· sè lµ 5, ®èi víi ¶nh cã palette mµu P mµ thµnh phÇn P[5] =
(R:0, G:0, B:0) th× sÏ ®îc hiÖn ra mµu ®en, ®èi víi ¶ng cã palette mµu thµnh phÇn P[5] = R:0, G:0,
B:255) sÏ hiÖn ra mµu xanh d¬ng rÊt s¸ng, cßn nÕu palette mµu cña ¶nh cã P[5] = R:255, G:255,
B:255) th× sÏ hiÖn ra mµu tr¾ng. B»ng çch nµy t¹i mçi thêi ®iÓm ngêi ta cã thÓ hiÖn trªn thiÕt bÞ
tõng ¶nh kh¸c nhau cã çc tËp hîp mµu hoµn toµn kh¸c nhau, hoÆc ®èi víi çc ¶nh mµ palette mµu
kh«ng kh¸c nhau nhiÒu l¾m, ngêi ta cã thÓ thùc hiÖn viÖc ghÐp hai palette theo thuËt to¸n nµo ®ã
®Ó cïng hiÖn mét lóc mµ kh«ng lµm thay ®æi nhiÒu vÒ ®é trung thùc cña ¶nh.
PhÇn d÷ liÖu ¶nh, ®èi víi ¶nh bitmap lµ d·y çc ®iÓm mµu xÕp theo thø tù, cã nÐn hoÆc kh«ng
nÐn, cßn ®èi víi ¶nh vector th× lµ çc lÖnh vÏ metafile hoÆc GDI (Graphics Device Interface) nh»m
vÏ ra çc ®èi tîng trong ¶nh.
§èi víi ¶nh bitmap, nÕu lu tr÷ mçi ®iÓm mµu nh lµ mét byte chØ m· sè mµu th× kÝch thíc ¶nh sÏ rÊt
lín, tèn kh«ng gian lu tr÷ trªn thiÕt bÞ. Do ®ã çc ¶nh khi lu tr÷ ph¶i ®îc nÐn l¹i theo mét thuËt nµo
®ã.
Díi ®©y t«i xin tr×nh bµy vÒ mét sè gi¶i thuËt nÐn ¶nh thêng dïng.
§¬n gi¶n nhÊt lµ c¬ chÕ ®ãng gãi theo bit. §èi víi çc ¶nh cã sè mµu nhá h¬n 256, nhiÒu ®iÓm ¶nh
®îc chøa vµo trong mét byte (8 bit). Cô thÓ lµ ¶nh 16 mµu cã çc gi¸ trÞ mµu tõ 0 ®Õn 15, biÓu diÔn
b»ng 4 bit nªn mét byte chøa 2 ®iÓm, ¶nh 2 mµu chØ cã 2 gi¸ trÞ 0 vµ 1, mét byte chøa ®îc 8 ®iÓm.
§©y thùc ra kh«ng h¼n lµ gi¶i thuËt nÐn d÷ liÖu. §a sè çc ¶nh BMP nãi chung sö dông lèi lu tr÷ nµy.
Çch nÐn thø hai lµ nÐn theo ®êng ch¹y (run-length). Çch nÐn nµy dùa trªn viÖc ®Õm sè çc byte
liªn tiÕp cã cïng gi¸ trÞ sau ®ã lu tr÷ trong hai byte, byte thø nhÊt chØ ra sè lîng çc byte cã cïng gi¸
trÞ, byte thø hai lµ gi¸ trÞ trïng ®ã.
VÝ dô d·y çc byte:
 1118888557777777
®îc nÐn thµnh:
 314825967
TÊt nhiªn thùc tÕ kh«ng h¼n ®¬n gi¶n nh thÕ bëi v× trong mét d·y çc byte xÕp liÒn nhau th× biÕt
®©u lµ byte lÆp, ®©u lµ byte gi¸ trÞ. Mçi ngêi sö dông gi¶i thuËt run-length ph¶i tù ®Ò ra çch gi¶i
quyÕt kh¸c nhau ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy. VÝ dô nh gi¶i thuËt SunRaster run-length sö dông
mét byte mang mét gi¸ trÞ ®Æc biÖt lµ 128 ®Ó b¸o hiÖu sù hiÖn diÖn cña ®êng ch¹y. ZSoft
Corporation l¹i ®a ra çch nhËn d¹ng byte lÆp b»ng çch kiÓm tra 2 bit cao cña mçi byte trong phÇn
d÷ liÖu. NÕu 2 bit cao b»ng 1 th× ®ã lµ byte lÆp. Víi quy ®Þnh nh vËy, chiÒu dµi cña mét ®êng
ch¹y kh«ng thÓ dµi h¬n 63, vµ ®èi víi çc byte gi¸ trÞ cã 2 bit cao b»ng 1 th× lu«n lu«n ph¶i cã byte
lÆp ®i tríc, mÆc dï cã thÓ chØ cã 1 byte gi¸ trÞ ®ã trong ®êng ch¹y. Çc ¶nh PCX, SunRaster, RLE,
mét vµi lo¹i ¶nh BMP... sö dông gi¶i thuËt nÐn nµy vµ mçi lo¹i ¶nh cã çch nhËn d¹ng byte lÆp kh¸c
nhau.
Ph¸t triÓn t tëng nãi trªn, ngêi ta nhËn thÊy cã çc chuæi d÷ liÖu kh«ng b»ng nhau ®îc lÆp ®i lÆp l¹i
nhiÒu lÇn trong dßng d÷ liÖu th× cã thÓ ®îc sö dông mét çch rÊt tèt ®Ó nÐn d÷ liÖu. Mét m· duy
nhÊt cã thÓ ®îc g¸n cho mét chuæi tuÇn tù vµ ®îc lu tr÷ vµo trong file d÷ liÖu.
VÝ dô d·y çc byte:
 5 23 7 12 5 23 7 6 12 5 23 7 6 12
®îc nÐn thµnh
 C1 12 C1 C2 C1 C
tõ 14 byte nÐn thµnh 6 byte, C1 vµ C2 biÓu diÔn cho m· ®îc g¸n cho chuæi d÷ liÖu.
Nh vËy, b¶ng ®èi chiÕu çc m· vµ chuæi t¬ng øng víi nã ph¶i ®îc lu tr÷ l¹i vµ ®îc gäi lµ "Code
Book". NÕu "Code Book" kh¸ lín th× còng tèn kh«ng gian lu tr÷ vµ lµm gi¶m ®¸ng kÓ hiÖu qu¶ cña
thuËt to¸n nÐn d÷ liÖu. ThuËt to¸n nÐn ®îc ph¸t triÓn bëi Lempel -Ziv vµ Welch, thêng ®îc biÕt tíi
víi tªn gäi lµ thuËt to¸n LZW, ®· cã mét çch xö lý rÊt th«ng minh ®Ó khái ph¶i lu tr÷ "Code Book".
ThuËt to¸n LZW dùa trªn mét ý tëng rÊt ®¬n gi¶n lµ ngêi m· hãa vµ ngêi gi¶i m· cïng x©y dùng
"Code Book" khi mµ dßng d÷ liÖu ®îc xö lý tuÇn tù.
Ngêi m· hãa ®a ra mét mÉu code khi nã ®îc t×m thÊy nhiÒu h¬n mét lÇn. LÇn ®Çu tiªn chuæi d÷
liÖu ®îc xö lý, nã ®îc ®a vµo trong "Code Book" vµ chuæi ®îc ®a th¼ng ra file kh«ng bÞ m· hãa.
Ngêi gi¶i m· cã thÓ nhËn ra chuæi nµy vµ ®a nã vµo "Code Book" khi x©y dùng "Code Book" cò.
Ngêi m· hãa khi gÆp l¹i mÉu nµy sÏ ®a ra file m· cña chuæi trong "Code Book". Ngêi gi¶i m· cã thÓ
nhËn ra chuæi ®· m· hãa bëi v× nã ®· cã trong "Code Book" ®îc x©y dùng tõ chuæi tríc ®ã. ThuËt
to¸n nµy lµm viÖc rÊt tèt trªn nhiÒu lo¹i d÷ liÖu. Unix Compress Utility cña hÖ ®iÒu hµnh UNIX vµ
ch¬ng tr×nh nÐn ARC trªn PC còng dùa trªn c¬ së LZW. B¹n ®äc quan t©m tíi chi tiÕt thuËt to¸n nµy
cã thÓ liªn hÖ trùc tiÕp víi Welch Licensing Department, Law Department, M/SC2SW1, Pensylvania,
19424-0001.
Trong viÖc lu tr÷ d÷ liÖu ¶nh, ¶nh GIF do CompuServe Incorporated ®a ra sö dông nÐn LZW theo
®é dµi bit biÕn ®éng tõ 2 ®Õn 12 bit, ¶nh PostScript do Adobe Systems Incoporated ®a ra sö dông
nÐn LZW theo ®é dµi 8 bit, ¶nh TIFF cña Aldus Corporation ®a ra sö dông nÐn LZW theo ®é dµi 8
bit. Nh©n tiÖn xin nãi thªm lµ ¶nh GIF lµ ®Þnh d¹ng ¶nh ®îc nÐn nhá nhÊt hiÖn nay trªn thÕ giíi.
Ngoµi ra cßn mét sè thuËt to¸n kh¸c kh«ng phæ biÕn l¾m nh Fractals, DCT, Huffman...
Cßn ®èi víi ¶nh vector, phÇn d÷ liÖu thùc chÊt chØ lµ d·y çc lÖnh vÏ, kh«ng cã g× ®¸ng nãi. Trªn
mçi hÖ thèng nh PC, Mac, Unix, Windows, OS/2... tËp çc lÖnh vÏ cã thÓ kh¸c nhau tïy theo ®Þnh
d¹ng ¶nh ®ã ®îc x©y dùng trªn hÖ thèng nµo. Tuy nhiªn, ®©y chØ lµ çc lÖnh Graphics nªn viÖc
hiÖn ¶nh vector cña mét hÖ thèng nµy trªn mét hÖ thèng kh¸c ®¬n thuÇn chØ lµ viÖc chuyÓn ®æi
lÖnh vÏ.
Trªn m¸y tÝnh, d÷ liÖu ¶nh gi÷ mét vai trß quan träng vµ ph¹m vi øng dông cña nã rÊt phong phó.
Trong viÖc qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu, d÷ liÖu ¶nh gióp cho c¬ së d÷ liÖu thªm phÇn trùc quan. VÝ dô nh
qu¶n lý nh©n sù cã sö dông d÷ liÖu ¶nh gióp ngêi l·nh ®¹o nhËn biÕt tèt h¬n vÒ nh©n viªn cña
m×nh. Trong c«ng t¸c thiÕt kÕ m¸y mãc vµ x©y dùng, d÷ liÖu ¶nh cho phÐp çn bé chuyªn m«n cã
thÓ thiÕt kÕ çc mÉu chÕ t¹o trªn m¸y tÝnh, gi¶m thêi gian vµ gi¸ thµnh thùc hiÖn c«ng tr×nh. Trong
c«ng t¸c khoa häc, viÖc m« pháng ¶nh cña çc hiÖn tîng trªn m¸y tÝnh cã thÓ hæ trî ®¾c lùc cho c«ng
t¸c nghiªn cøu. Trong lÜnh vùc trß ch¬i, viÖc sö dông d÷ liÖu ¶nh lµ ®iÒu tÊt nhiªn. Sö dông ¶nh
trong çc phÇn mÒm gi¸o dôc vµ híng dÉn du lÞch lµm cho çc phÇn mÒm nµy thªm sinh ®éng vµ
g©y høng thó cho ngêi sö dông. D÷ liÖu ¶nh cßn ®îc sö dông trong c«ng t¸c qu¶n lý b¶n ®å vµ tµi
nguyªn m«i trêng. Trong lÜnh vùc thiÕt kÕ giao diÖn vµ ph¸t triÓn phÇn mÒm, tÊt c¶ çc phÇn mÒm
GUIs (Graphical User Interface) ®Òu sö dông d÷ liÖu ¶nh. Trong qu¸ tr×nh xö lý ¶nh vµ lµm phim
video trªn m¸y tÝnh, d÷ liÖu ®îc sö dông chñ yÕu lµ d÷ liÖu ¶nh. Ngoµi ra, d÷ liÖu ¶nh trªn m¸y
tÝnh cßn phôc vô cho nhiÒu ngµnh khoa häc kh¸c nh khoa häc h×nh sù, trang trÝ mü thuËt, thiªn v¨n
häc, kh¶o cæ häc, y häc...
Hy väng r»ng qua bµi viÕt, b¹n ®äc sÏ cã ®îc mét ý niÖm tæng qu¸t vÒ viÖc tæ chøc vµ sö dông d÷
liÖu ¶nh trªn m¸y tÝnh, vµ sÏ t×m ®îc mét vµi th«ng tin nµo ®ã cho qu¸ tr×nh lµm viÖc cña m×nh.
T¹o ShortCut trong System Tray

mµ kh«ng cÇn lËp tr×nh
Trong m«i trêng Windows 9.x, çc nhµ viÕt phÇn mÒm cø thi nhau mµ "bá" ch¬ng tr×nh cña hä vµo
System Tray (khay hÖ thèng), çi mµ bµ con d©n d· thêng hay gäi lµ khay ®ång hå, thËt còng cã lý.
Ai mµ ch¼ng biÕt ®ã lµ n¬i "h¹ çnh" cña nh÷ng ch¬ng tr×nh 32bit (16bit th× háng thÌm) mµ «ng chñ
ë ®ã kh«ng ai xa l¹, l¹i lµ çi ®ång hå. Trë l¹i vÊn ®Ò, thÊy çc biÓu tîng ch¬ng tr×nh cø xuÊt hiÖn
hiªn ngang trong ®ã mµ ph¸t n«n, sao hay qu¸ ! B¹n còng muèn lµm vµi çi shortcut cho riªng m×nh bá
vµo ®ã ch¬i, nhng «i, lËp tr×nh nöa ch÷ còng kh«ng biÕt.
NÕu b¹n cã t©m tr¹ng gièng nh vËy, xin h·y tiÕp tôc ®äc bµi viÕt nµy.
Ch¶ cÇn biÕt tÝ g× vÒ lËp tr×nh c¶, tuy nhiªn b¹n vÉn cã thÓ ®a shortcut ch¬ng tr×nh vµo
SystemTray mét çch dÔ dµng. RÊt ®¬n gi¶n, b¹n chØ viÖc kÕt hîp çc tiÖn Ých cã s½n mét çch hîp
lý. Trong bµi viÕt nµy t«i ®· dïng 2 ch¬ng tr×nh: Tray ShortCut (9.478 byte) & Installer Vise
(3.103.906 byte). C¶ 2 ch¬ng tr×nh nµy ®Òu cã trong Kho PhÇn MÒm cña WebLH, b¹n cã thÓ t¶i vÒ
lµm thö.
§Ó t¹o çc Shortcut trong System Tray b¹n cã thÓ dïng ch¬ng tr×nh Tray Shortcut. ChÐp file ch¬ng
tr×nh nµy vµo 1 th môc riªng råi t¹o shorcut cho ch¬ng tr×nh nµo cÇn ®îc hiÓn thÞ trong SystemTray
®Æt trong cïng th môc. Khi ch¬ng tr×nh ch¹y sÏ n¹p toµn bé Shortcut nã t×m thÊy (§¬ng nhiªn çc
Shortcut nµy ph¶i trá ®óng ®Õn çc ch¬ng tr×nh cÇn ch¹y).
Nhng çch nµy rÊt thñ c«ng, ë ®©y t«i xin hiÕn mét çch lµm tù ®éng nhê vµo mét ch¬ng tr×nh t¹o
bé ®Üa Setup cho çc phÇn mÒm. T«i ®· chän ch¬ng tr×nh Installer Vise 3.1, v× ch¬ng tr×nh nµy cã
®ñ çc kh¶ n¨ng ®Ó minh häa vÝ dô nµy.
§Æt Shortcut ch¬ng tr×nh vµo System tray khi cµi ®Æt phÇn mÒm
- §Çu tiªn b¹n cÇn x¸c ®Þnh xem muèn ®a ch¬ng tr×nh nµo vµo System Tray, h·y chÐp tÊt c¶ çc file
cÇn thiÕt cho ch¬ng tr×nh nµy sang mét th môc riªng.
- ChÐp lu«n ch¬ng tr×nh Tray ShortCut vµo cïng th môc.
- Khëi ®éng ch¬ng tr×nh t¹o bé ®Üa Setup nµo ®ã (ThÝ dô: Installer Vise 3.01)
Khi Tray ShortCut khëi ®éng, nã sÏ t×m tÊt c¶ çc shortcut trong cïng th môc vµ n¹p vµo System Tray,
h·y lîi dïng ®iÒu nµy b»ng çch sau: t¹o cho ch¬ng tr×nh çc shortcut, ®Æt cïng th môc víi ch¬ng
tr×nh Tray ShortCut, sau ®ã cho Tray ShortCut ch¹y lóc Windows khëi ®éng (StartUp), nã sÏ n¹p
shortcut ®ã vµ ®a vµo System Tray. Nhng viÖc t¹o shortcut ph¶i lu«n chÝnh x¸c vµ tù ®éng thÕ míi
kho¸i. B¹n h·y sö dông ®Õn böu bèi thø hai Installer Vise.
Cô thÓ: (T«i sÏ minh häa çch t¹o Shortcut cho ch¬ng tr×nh Agenda 2000)
Khëi ®éng Installer Vise, add tÊt c¶c çc file cÇn thiÕt vµo.
T¹o shortcut cho ch¬ng tr×nh Agenda 2000, ®Æt cïng th môc víi ch¬ng tr×nh lóc cµi ®Æt
Right click vµo file ch¬ng tr×nh chÝnh Agenda2K.exe, chän Create Shortcut
Ch¬ng tr×nh sÏ hái b¹n cã muèn t¹o shortcut trªn Desktop hay kh«ng, b¹n nhÊn No, ch¬ng tr×nh
sÏ t¹o ngay mét shortcut míi
Right click vµo tªn shortcut míi nµy ®Ó ®Æt l¹i tªn cho thÝch hîp trong khung name, trong thÎ
Genneral
Chän th môc chÐp ®Õn lµ Install Directory (th môc cµi ®Æt phÇn mÒm) trong thÎ Advanced
v× ta muèn ®Æt shortcut cïng th môc víi ch¬ng tr×nh chÝnh.
TiÕp ®Õn, b¹n cÇn lµm cho ch¬ng tr×nh Tray Shortcut ch¹y mçi lóc Windows khëi ®éng
H·y right click lªn file Tscuts.exe chän Create Shortcut, còng chän No khi ®îc hái.
Sau ®ã h·y right click lªn shortcut võa t¹o chän Properties, ®Æt l¹i tªn, vµo chän StartUp Folder
®Ó cho ch¬ng tr×nh Setup chÐp shortcut nµy vµo nhãm StartUp cña Windows.
Cuèi cïng h·y vµo menu File chän Build Installer ®Ó t¹o bé Setup, sau khi cµi ®Æt phÇn mÒm xong,
cho khëi ®éng l¹i m¸y, chê chót sÏ thÊy ngay t¸c phÈm cña m×nh trong System Tray.
Qu¸ ®· ph¶i kh«ng ? Do ph¶i nhê cËy ch¬ng tr×nh Tray Shortcut nªn muèn khëi ®éng b¹n ph¶i double
click lªn shortcut, ®©y còng lµ ®iÓm yÕu & h¬i bÞ mÊt tù nhiªn cña çch lµm nµy. Muèn lo¹i bá
shortcut trong System Tray, h·y right click chän Tray Shortcuts / Exit.
Open ®Ó më ch¬ng tr×nh, Properties t¬ng tù nh khi nhÊn ph¶i mouse trong Explorer.
THO¸T WINDOWS 98 B»NG

1 ÇI CLICK CHUéT
Muèn tho¸t khái Windows 98 vµ t¾t m¸y, theo ®óng bµi b¶n, b¹n ph¶i lµm mét lo¹t ®éng t¸c :
 Click vµo nót Start.
 Chän lÖnh Shut Down...
 Tr¶ lêi trong hép tho¹i Shut Down Windows
 Click OK.
Trong khi ®ã, Windows 98 l¹i cung cÊp cho b¹n mét chøc n¨ng tiÖn lîi lµ ra lÖnh b»ng çc phÝm t¾t
(shortcut). Cí sao ta kh«ng sö dông shortcut ®Ó tho¸t Windows vµ t¾t cho nã tiÖn lîi, chØ b»ng 1 çi
click chuét ?
§Ó t¹o shortcut nµy, b¹n lµm nh sau :
Click chuét ph¶i lªn mµn h×nh desktop vµ chän lÖnh New -> Shortcut.
§iÒn vµo text box cña hép tho¹i Create Shortcut dßng lÖnh Command line :
c:\windows\rundll32.exe user.exe,exitwindows
Click nót Next.

§iÒn vµo text box cña hép tho¹i Select a Title for the Program mét çi tªn nµo ñã cho çi shortcut nµy.
ThÝ dô ë ®©y lµ tªn Exit Windows
Click nót Finish ®Ó kÕt thóc.
B©y giê, trªn mµn h×nh desktop cña b¹n ®· xuÊt hiÖn icon cho lÖnh Exit Windows. Mçi lÇn¸ muèn
t¾t m¸y, b¹n chØ cÇn click chuét lªn icon nµy lµ xong.
Tèi u hãa Windows 98
Víi mét sè thñ thuËt nµy, b¹n cã thÓ lµm cho Windows 98 ch¹y ngon h¬n, ngät h¬n mét chót.
Tríc tiªn, b¹n vµo Control Panel, më icon System ra.
Më tab Performance trong bé hép tho¹i System Properties :
Cã ba nót ë môc Advanced settings (çc thiÕt ®Æt tiªn tiÕn) cho b¹n hiÖu chØnh.
1. File System (HÖ thèng file ) :
Click chuét lªn nót File System. Bé hép tho¹i File System Properties xuÊt hiÖn víi 5 tab.
 Hard Disk : MÆc ®Þnh, Windows sÏ ®îc cÊu h×nh víi chuÈn cña mét m¸y... Desktop
computer. H·y kÝch nã ph¸t huy néi lùc ë møc cao nhÊt, kháe nh lùc sÜ, b»ng çch gi¶ ®Þnh
m¸y vi tÝnh cña b¹n lµ mét m¸y chñ Network server.
 Floppy Disk : Do æ ®Üa mÒm b©y giê kh«ng cßn ®îc sö dông thêng xuyªn nh ..."Ngµy xa
Hoµng ThÞ", b¹n ch¼ng cÇn ph¶i cho Windows tèi u hãa chi ho¹t ®éng cña æ ®Üa mÒm. Bá
dÊu chän tríc hµng option "Search for new floppy disk drives each time your computer starts"
®Ó Windows kh«ng mÊt c«ng søc vµ thêi gian t×m kiÕm çc æ ®Üa mÒm míi mçi lÇn m¸y vi
tÝnh khëi ®éng.
 CD-ROM : H·y gi÷ nguyªn çc setting mÆc ®Þnh ®Ó Windows cã thÓ tèi u hãa ho¹t ®éng cña
æ CD-ROM. §ã lµ :
- Supplemental cache size (kÝch thíc cache bæ sung) :¸¸ Large
- Optimize access pattern for (tèi u hãa khu«n mÉu truy cËp cho æ CD-ROM cã tèc ®é) : Quad-speed¸
or higher (4x hoÆc cao h¬n)
Windows sÏ sö dông 1.238 kilobytes bé nhí vËt lý ®Ó tèi u hãa ho¹t ®éng cña æ CD-ROM trong khi nã
truy cËp d÷ liÖu.
2. Graphics (§å häa) :
Click chuét lªn nót Graphics ®Ó më hép tho¹i Advanced Graphics Settings ra.
Çc thiÕt ®Æt nµy kiÒm so¸t çch thøc Windows sö dông phÇn cøng ®å häa (card mµn h×nh) cña
m¸y. B»ng çch hiÖu chØnh thiÕt ®Æt t¨ng tèc phÇn cøng ®å häa, b¹n cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc mét sè
vÊn ®Ò cã liªn quan tíi phÇn display.
Cã 4 nÊc :
 NÊc 4 (full) : NÊc mÆc ®Þnh ®îc khuyÕn ço. Windows sÏ huy ®éng tÊt c¶ çc chøc n¨ng
t¨ng tèc ®å häa. H·y gi÷ nguyªn, nÕu nh m¸y cña b¹n ho¹t ®éng b×nh thêng vÒ phÇn display.
NÊc nµy sÏ b¶o ®¶m chÊt lîng cao nhÊt cho multimedia vµ çc game.
 NÊc 3 : Windows sö dông phÇn lín chøc n¨ng t¨ng tèc ®å häa. H·y dïng thiÕt ®Æt nµy nÕu
nh x¶y ra vÊn ®Ò víi con trá chuét. ¥ë nÊc nµy, b¹n còng cã thÓ kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng ch÷
tiÕng ViÖt bÞ ®øt khóc, nhÊt lµ víi çc nguyªn ©m cã hai dÊu thanh (nh é, Ö,...).
 NÊc 2 : Çc chøc n¨ng t¨ng tèc ®å häa c¬ b¶n. Dïng setting nµy nÕu nh b¹n hay gÆp çc sù cè
(error) kh«ng mong ®îi trong çc ch¬ng tr×nh øng dông.
 NÊc 1 (None) : Kh«ng sö dông çc chøc n¨ng t¨ng tèc ®å häa. ChØ dïng nÕu nh m¸y b¹n thêng
bÞ treo hay gÆp nh÷ng vÊn ®Ò nghiªm träng.
3. Virtual Memory (Bé nhí ¶o) :
Click chuét vµo nót Virtual Memory. Hép tho¹i Virtual Memory xuÊt hiÖn.
H·y gi÷ thiÕt ®Æt mÆc ®Þnh lµ "Let Windows manage my virtual memory settings", cho phÐp
Windows qu¶n lý çc thiÕt ®Æt bé nhí ¶o.
Ng¨n chÆn hÖ thèng sôp ®æ

MÑo: Lu«n t¾t m¸y theo ®óng çch thøc (®îc Windows 95 khuyÕn ço)
Windows t¹o ra rÊt nhiÒu tÖp t¹m thêi vµ cÇn thiÕt ph¶i ®îc ®ãng l¹i tríc khi hÖ thèng ngõng ho¹t
®éng. NÕu b¹n kh«ng tu©n thñ nguyªn t¾c nµy, çc tÖp t¹m thêi sÏ gi÷ m·i trong hÖ thèng. §iÒu ®ã
kh«ng chØ g©y ra "r¸c" cho hÖ thèng mµ chóng cßn g©y nªn t×nh tr¹ng ho¹t ®éng kh«ng æn ®Þnh
cña mét sè phÇn mÒm.
Dial-Up Networking treo khi cè g¾ng t¸i kÕt nèi víi ISP cña b¹n
Lçi nµy x¶y ra khi b¹n sö dông Windows 95 OSR2 víi IE4. Lý do sù xung ®ét gi÷a tuú chän View
Detail cña Dial-Up Networking víi IE4 khi ch¹y nh mét ch¬ng tr×nh cña Windows. Song b¹n chí lo
®©y lµ gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò:
ChØ cã hai çch ®Ó söa lçi nµy, hoÆc lµ b¹n lµm mÊt hiÖu lùc tuú chän View Detail cña DUN hoÆc
dì bá cÊu thµnh cña Windows Desktop Update. Thø nhÊt, t¹o mét biÓu tîng t¾t cho kÕt nèi sö dông
DUN vµ thªm mét biÓu tîng ra ngoµi desktop. B¹n sÏ t×m thÊy kÕt nèi trong th môc DUN n»m ë My
Computer. Cuèi cïng h·y "d¹o ch¬i" trªn Internet víi kÕt nèi míi ®îc t¹o ra nµy.
Di chuyÓn tíi Start | Programs | Accessories | Dial-Up Networking, vµo thùc ®¬n View, t¾t chøc n¨ng
nµy b»ng viÖc lùa chän mét kiÓu hiÓn thÞ kh¸c (Large Icon ch¼ng h¹n).
B¹n cßn cã mét ph¬ng ph¸p kh¸c ®Ó kh¾c phôc lçi nµy. H·y sö dông tr×nh cµi ®Æt cña IE4 vµ bá lùa
chän Active Desktop Update nhng ®õng bá c¶ Web browser.
Phßng chèng sù cè vµ søc ph¸ huû cña sù cè
Cho dï kh¶ n¨ng gÆp sù cè lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái, mét vµi thñ thuËt h÷u Ých sÏ gióp b¹n tr¸nh ®îc
hÇu hÕt çc trêng hîp sù cè x¶y ra víi hÖ thèng cña b¹n. Mét sù cè hay gÆp nhÊt ®èi víi hÖ thèng ®ã
chÝnh lµ m¸y tÝnh nhËn ®îc nh÷ng kÕt qu¶ mµ nã kh«ng hÒ mong ®îi. Ch¼ng h¹n ch¬ng tr×nh cè
®äc d÷ liÖu tõ m¸y tÝnh hay æ ®Üa mÒm khi b¹n ®· rót ®Üa ra khái æ...Sau ®©y lµ mét sè mÑo
gióp b¹n khai th¸c vµ phßng chèng sù cè m¸y tÝnh h÷u hiÖu h¬n:
1. Lu«n t¾t m¸y tÝnh theo ®óng çch. Windows t¹o ra rÊt nhiÒu tÖp t¹m thêi trªn hÖ thèng. Khi b¹n
t¾t m¸y kh«ng ®óng çch, çc tÖp nµy sÏ tån t¹i trªn m¸y tÝnh. §iÒu ®ã kh«ng chØ ®em l¹i "r¸c" cho
hÖ thèng mµ cßn g©y ra t×nh tr¹ng ho¹t ®éng bÊt thêng cña çc phÇn mÒm ®îc cµi ®Æt trªn m¸y
tÝnh.
2. Khi sö dông Dial-Up Networking (DUN), chí nªn rót ®êng d©y ®iÖn tho¹i ra khái m¸y tÝnh tríc khi
b¹n chÊm døt kÕt nèi Internet. §iÒu nµy ®«i khi sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng "treo" m¸y tÝnh.
3. H·y ®Ó cho ScanDisk "hoµn thµnh" c«ng viÖc cña nã nÕu hÖ thèng ph¸t hiÖn cã sù bÊt æn ®èi víi
hÖ thèng tÖp.
4. H·y lu tr÷ d÷ liÖu ç nh©n trªn mét ph©n ho¹ch ®éc lËp víi hÖ ®iÒu hµnh (tèt nhÊt lµ trªn mét æ
®Üa kh¸c). NÕu cã sù cè víi Windows ®ßi hái ph¶i cµi ®Æt l¹i toµn bé hÖ ®iÒu hµnh th× còng
kh«ng ¶nh hëng g× tíi d÷ liÖu cña b¹n.
Gi¶i quyÕt xung ®ét gi÷a çc øng dông
MÑo: Lµm g× ®èi víi çc ch¬ng tr×nh kh«ng cã phÇn dì bá (Uninstall)
NÕu b¹n muèn dì bá mét ch¬ng tr×nh kh«ng cã tr×nh dì bá (v× mét lý do kh«ng thÓ lý gi¶i næi) ®õng
véi vµng xo¸ bá toµn bé th môc chøa ch¬ng tr×nh. B¹n h·y c©n nh¾c sö dông çc phÇn mÒm chuyªn
dì bá cña çc h·ng thø ba nh CleanSweep cña Symantec ch¼ng h¹n...
Cè g¾ng dì bá ch¬ng tr×nh theo ®óng çch
1. RÊt nhiÒu ch¬ng tr×nh ®îc b¸n kÌm víi tr×nh dì bá cña riªng nã. Th«ng thêng b¹n t×m thÊy tr×nh
nµy trong Add/Remove Programs cña Control Panel. H·y sö dông çc tr×nh dì bá nµy nÕu b¹n kh«ng
muèn "®au ®Çu" thªm mçi khi kh«ng cÇn mét phÇn mÒm nµo ®ã n÷a.
2. Khi dì bá th«ng thêng Windows kh«ng xo¸ bá çc tÖp cÊu h×nh do ngêi dïng t¹o ra vµ thêng th«ng
b¸o b»ng mét c©u chung chung ®¹i lo¹i: "Some elements could not be removed."Lóc nµy tù b¹n sÏ lµ
ngêi quyÕt ®Þnh cã ®Ó cho chóng tån t¹i trªn hÖ thèng hay kh«ng?
3. Sau khi viÖc dì bá hoµn tÊt, h·y më Explorer, xem xÐt th môc ch¬ng tr×nh ®îc cµi ®Æt lªn hÖ
thèng, sao lu çc tÖp b¹n cÇn lu tr÷ vµ xo¸ toµn bé th môc. NÕu muèn biÕt th môc chøa ch¬ng tr×nh
b¹n h·y bÊm phÝm ph¶i chuét vµo biÓu tîng ch¬ng tr×nh vµ më Properties cña nã.
4. Mét lçi kh¸ phæ biÕn ®èi víi Windows, cho dï b¹n ®· dì bá toµn bé ch¬ng tr×nh nhng tªn cña nã vÉn
tån t¹i trong danh s¸ch cña Add/Remove Program. Muèn xo¸ bá chóng b¹n ph¶i vµo ®¨ng ký (Registry)
cña Windows. BÊm vµo nóm Start, më Run vµ gâ Regedit. Vµo kho¸
Hkey_local_machine\Software\Microsoft\ Windows\CurrentVersion\ Uninstall, b¹n sÏ thÊy mét lo¹t çc
gi¸ trÞ, ®ã chÝnh lµ nh÷ng môc sÏ ®îc Add/Remove Programs liÖt kª. H·y xo¸ bá çc môc tham chiÕu
tíi øng dông b¹n dì bá hoµn toµn khái hÖ thèng.
Thay ®æi tr×nh duyÖt mÆc ®Þnh
§Æt tr×nh duyÖt mÆc ®Þnh cho hÖ thèng ®«i khi g©y ra sù khã chÞu cho b¹n, ®Æc biÖt khi b¹n
chuyÓn sang sö dông çc tr×nh duyÖt kh¸c nhau trong bèi c¶nh cuéc chiÕn tr×nh duyÖt vÉn cha cã
"ngêi th¾ng, kÎ b¹i". Nh¸y chuét vµo tÖp HTML mµ l¹i më mét tr×nh duyÖt b¹n kh«ng hÒ mong ®îi.
V©ng chóng t«i hiÓu sù khã chÞu cña b¹n. C¶ IE vµ Netscape ®Òu cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn vµ yªu cÇu
b¹n chän chóng lµm tr×nh duyÖt mÆc ®Þnh cña hÖ thèng. Song c¶ hai còng kÌm theo chøc n¨ng t¾t
th«ng b¸o nµy khi khëi ®éng. VËy sau mét thêi gian sö dông mét lo¹i tr×nh duyÖt nay b¹n muèn ®Æt
mét tr×nh duyÖt kh¸c lµm mÆc ®Þnh. B¹n ph¶i lµm g×?
Netscape
H·y t¾t Netscape Communicator 4.x vµ tÊt c¶ çc øng dông thµnh phÇn cña nã. Më th môc ç nh©n
cña b¹n (VÝ dô: C:\Program files\Netscape \Users\Profilename - víi Profilename chÝnh lµ tªn b¹n dïng
®¨ng nhËp hÖ thèng). Më tÖp Prefs.js vµ thay ®æi dßng lÖnh kiÓm tra user_pref
("browser.wfe.ignore_def_check", true) tõ "true" sang "false". Ghi l¹i tÊt c¶ nh÷ng thay ®æi nµy vµ
tho¸t khái Notepad. LÇn tiÕp theo b¹n khëi ®éng Communicator hay mét trong çc øng dông thµnh
phÇn cña nã, b¹n sÏ ®îc hái cã muèn thiÕt lËp Netscape trë thµnh tr×nh duyÖt mÆc ®Þnh hay kh«ng?
Internet Explorer
Mäi viÖc cßn dÔ dµng h¬n nhiÒu ®èi víi IE. Më Internet Options hoÆc Options (tuú thuéc vµo phiªn
b¶n IE b¹n ®ang sö dông) trong menu View (®èi víi IE 5 b¹n ph¶i vµo Tools/Internet Options). Vµo
b¶ng Programs, nhÊn vµo hép kiÓm tra "Internet Explorer should check to see if it is the default
browser." KÓ tõ giê trë ®i IE sÏ hái b¹n thiÕt lËp nã trë thµnh tr×nh duyÖt mÆc ®Þnh hay kh«ng nÕu
nã nhËn thÊy m×nh kh«ng ph¶i lµ tr×nh duyÖt mÆc ®Þnh?
Ng¨n chÆn xung ®ét phÇn cøng
MÑo: Khëi ®éng trong chÕ ®é Safe Mode
§«i khi v× lý do söa ch÷a, b¹n cÇn thiÕt ph¶i khëi ®éng m¸y tÝnh ë mét chÕ ®é ®Æc biÖt. Víi
Windows 95 b¹n chØ cÇn bÊm phÝm F8 mçi khi nhËn ®îc dßng th«ng b¸o "Starting Windows 95..."
trªn mµn h×nh khëi ®éng. Víi Windows 98 ®iÒu nµy cã kh¸c biÖt ®«i chót, b¹n ph¶i nhÊn phÝm Ctrl
tõ khi m¸y tÝnh kªu tiÕng "beep" sau khi POST (Power-On Self Test) xong cho tíi khi thùc ®¬n xuÊt
hiÖn trªn mµn h×nh.
Ph¸t hiÖn xung ®ét phÇn cøng
Yªu cÇu ng¾t gièng hÖt nh çc ®êng ®iÖn tho¹i vµo gia ®×nh b¹n, chóng ®îc kÝch ho¹t mçi khi cã
yªu cÇu tõ çc thiÕt bÞ phÇn cøng nèi víi hÖ thèng. Cã 16 ng¾t (tõ 0-15) chÝnh ®îc ®¸nh ®Þa chØ.
B¹n cã thÓ theo dâi viÖc g¸n ng¾t cho hÖ thèng trong Windows theo mét vµi çch. Çch phæ biÕn
nhÊt ®èi víi c¶ Windows 95, 98 ®ã lµ më Control Panel/System vµ vµo b¶ng Device Manager. Nh¸y
kÐp vµo biÓu tîng Computer trong danh s¸ch liÖt kª. Víi Windows 98 b¹n cã mét çch n÷a ®Ó xem ®-
îc danh s¸ch çc ng¾t hÖ thèng b»ng tiÖn Ých System Information.
Sau ®©y lµ mét vµi ®iÓm cÇn lu ý khi xem xÐt tµi nguyªn ng¾t hÖ thèng:
1. Mét vµi ng¾t ®îc thiÕt kÕ s½n cho çc thiÕt bÞ hÖ thèng (nh ®ång hå hÖ thèng, æ ®Üa, vµ
bµn phÝm) vµ kh«ng thÓ sö dông vµo môc ®Ých kh¸c.
2. Mét sè ng¾t ®Æc biÖt thêng ®îc sö dông cho cæng vµo/ra nh cæng nèi tiÕp, cæng sau lng,
ng¾t 4, 3 vµ 7 lÇn lît ®îc thiÕt kÕ cho COM1, COM2, vµ cæng song song LPT1. TÊt c¶ çc
ng¾t cßn l¹i ®îc dµnh cho çc thiÕt bÞ míi thªm vµo hÖ thèng.
3. Çc bus hÖ thèng theo chuÈn PCI ®îc thiÕt kÕ thªm chøc n¨ng ®¸nh ®Þa chØ khi khëi ®éng
hÖ thèng. Thay thÕ card ISA kh«ng cã tÝnh n¨ng c¾m-vµ-ch¹y (plug-and-play) b»ng mét card
PCI lµ lùa chän ®óng ®¾n.
4. Cµi ®Æt çc thiÕt bÞ theo tiªu chuÈn c¾m-vµ-ch¹y cã thÓ lµm gi¶m kh¶ n¨ng xung ®ét ng¾t
gi÷a çc thiÕt bÞ. Trong qu¸ tr×nh khëi ®éng, Windows sÏ tù ®éng kiÓm tra nh÷ng ng¾t cha
sö dông vµ g¸n cho çc ng¾t "rçi" cho çc thiÕt bÞ phÇn cøng nµy. Cuèi cïng gi¶i ph¸p hay h¬n
c¶ lµ b¹n h·y mua çc thiÕt bÞ hç trî chuÈn USB. ChuÈn nµy cho phÐp b¹n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
khan hiÕm cæng nèi tiÕp, cæng song song vµ çc vÊn ®Ò liªn quan tíi ®Þa chØ ng¾t...
Khi mét thiÕt bÞ kh«ng ho¹t ®éng ®óng ®¾n
§«i khi mét thiÕt bÞ nµo ®ã nh m¸y quÐt hay card m¹ng ch¼ng h¹n kh«ng chÞu ho¹t ®éng díi
Windows. Sau mét håi kiÓm tra tÊt c¶ çc trêng hîp nh quªn c¾m d©y nguån, phÝch c¾m láng...B¹n
h·y ghi l¹i tÊt c¶ çc th«ng sè liªn quan tíi thiÕt bÞ (vÝ dô: ®i¹ chØ IP, tªn vïng ®èi víi card m¹ng),
®¶m b¶o b¹n cã trong tay tr×nh ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ ®óng ®¾n vµ míi ®îc cËp nhËt (nÕu kh«ng b¹n
cã thÓ dÔ dµng t×m thÊy chóng t¹i Web site cña nhµ s¶n xuÊt). Sau ®ã b¹n h·y theo chØ dÉn ®Ó xo¸
thiÕt bÞ khái Windows vµ cµi l¹i chóng theo ®óng çch híng dÉn trong tµi liÖu.
1. Më môc System trong Control Panel vµ lùa Device Manager. B¹n sÏ thÊy mét danh s¸ch çc thiÕt bÞ
®îc cµi ®Æt vµo hÖ thèng.
2. §Þnh vÞ thiÕt bÞ ho¹t ®éng kh«ng b×nh thêng, nh¸y chuét vµo nã vµ nh¸y chuét vµo nóm Remove
®Ó xo¸ thiÕt bÞ ®ã khái hÖ thèng. B¹n h·y ®¶m b¶o dì bá tÊt c¶ môc kh¸c liªn quan tíi thiÕt bÞ võa
míi ®îc xo¸ ra khái danh s¸ch thiÕt bÞ cña hÖ thèng.
3. Sau ®ã b¹n h·y khëi ®éng l¹i Windows (tèt nhÊt lµ b¹n h·y t¾t h¼n nguån vµ khëi ®éng cøng toµn
bé hÖ thèng).
NÕu mäi viÖc su«n sÎ Windows sÏ tù ®éng ph¸t hiÖn thiÕt bÞ nh mét thiÕt bÞ míi ®îc cµi ®Æt vµ
cµi tr×nh ®iÒu khiÓn cho thiÕt bÞ. Do Windows sÏ kiÓm tra tµi nguyªn hÖ thèng t¹i thêi ®iÓm ph¸t
hiÖn thiÕt bÞ míi nªn Windows sÏ g¸n cho thiÕt bÞ míi tµi nguyªn kh¸c víi lÇn cµi ®Æt tríc ®ã. V×
vËy trong hÇu hÕt çc trêng hîp lçi sÏ ®îc Windows tù kh¾c phôc.
NÕu Windows kh«ng hÒ ph¸t hiÖn ra thiÕt bÞ míi, mét hép tho¹i sÏ xuÊt hiÖn yªu cÇu b¹n chØ ®Þnh
®Üa cµi ®Æt dµnh riªng cho thiÕt bÞ ®ã. NÕu nã kh«ng t×m thÊy tr×nh ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ, b¹n
h·y ch¹y l¹i ch¬ng tr×nh cµi ®Æt thiÕt bÞ mét lÇn n÷a.
Qu¶n lý font ch÷ trong Windows

Cµi ®Æt vµ qu¶n lý font ch÷ trong Windows ®ßi hái nhiÒu tÝnh kiªn nhÉn cña
b¹n, nhng kh«ng ph¶i lµ kh«ng chÕ ngù ®îc.
NÕu b¹n lµ mét ngêi h©m mé Windows bæng nhiªn ph¶i ®èi ®Çu víi mét sè lîng lín font ch÷ th× cã lÏ
sÏ gÆp kh«ng Ýt r¾c rèi trong viÖc cµi ®Æt vµ qu¶n lý chóng. Nh÷ng viÖc nµy vÉn cßn g©y khã
chÞu cho chñ nh©n çc m¸y PC vµ lµm cho nh÷ng kÎ sïng b¸i m¸y Mac cµng thªm tù m·n. Trong khi
®èi víi m¸y Mac chØ cã mét çch dÔ dµng qu¶n lý font vµ mét font duy nhÊt (PostScript Type 1) th×
víi PC cã ®Õn vµi kiÓu duy tr× font vµ hai d¹ng font th«ng dông (Type 1 vµ TrueType).
§Ó cã mét hiÓu biÕt tèt nhÊt vÒ viÖc qu¶n lý font trong çc m¸y PC, tríc tiªn ph¶i x¸c ®Þnh râ ba
lÜnh vùc kh¸c nhau: cµi ®Æt, qu¶n lý vµ in. Mçi lÜnh vùc ®Òu cã vÊn ®Ò cña nã. Tuy nhiªn chØ
cÇn chÞu khã mét chót vµ víi vµi tr×nh tiÖn Ých, b¹n cã thÓ lµm chñ ®îc c«ng viÖc cña m×nh vµ dÔ
dµng truy cËp ®Õn çc kiÓu ch÷ b¹n cÇn.
Cµi ®Æt vµ lu tr÷ font
Còng may m¾n lµ font TrueType vµ Type 1 ®îc ®a vµo PC còng nh ngêi ta thùc hiÖn ®iÒu ®ã víi
Mac - ®Þch thñ nÆng ký cña PC trong lÜnh vùc chÕ b¶n ®iÖn tö.
Tuy nhiªn, kh«ng nh m¸y Mac tù ®éng lu çc font khi b¹n ®a font System Folder, cµi ®Æt font trªn PC
cha ®îc chuÈn hãa vµ font cã thÓ n»m ë çc th môc kh¸c nhau, kh«ng chØ lµm nhÇm lÉn khi t×m font
mµ cßn g©y trë ng¹i trong viÖc qu¶n lý chóng.
Tõ khi h·ng Adobe ®a ra viÖc cµi ®Æt font Type 1 vµ ATM (Adobe Type Manager - tr×nh qu¶n lý
font) ®Ó lu çc font PostScript Type 1 trong th môc PSFONTS th× hÇu nh tÊt c¶ ®Òu lùa chän çch
gi¶i quyÕt nh vËy. Nhng do font Type 1 cã vµi thµnh phÇn, vµ kh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu ®îc lu trong
th môc chÝnh PSFONTS nªn çch gi¶i quyÕt nµy vÉn cha trän vÑn.
VÝ dô, thµnh phÇn PFB (PostScript Font Binary) lµ font ®êng viÒn ®îc lu trong th môc PSFONTS;
PFM (Printer Font Metric) ®îc lu trong PSFONTS\PFM; AFM (Adobe Font Metric) ®îc dïng ®Ó t¹o
HPPCL (Hewlett - Packard Printer font), ®îc lu trong PSFONTS\PFM; vµ INF (infomation) ®îc dïng
víi AFM th× trong PSFONTS\INF.
TrueType thËm chÝ cßn Ýt ®îc chuÈn hãa h¬n. Ch¬ng tr×nh cµi ®Æt cña Windows tù ®éng ®a çc
font vµo th môc Windows\System. Th môc con nµy còng chøa çc file cÇn thiÕt cho Windows lµm
viÖc chuÈn x¸c vµ nÕu sè lîng font cµi vµo nhiÒu th× chóng cã thÓ g©y x¸o trén bõa b·i th môc. Tuy
nhiªn, th môc chøa nhiÒu file kh«ng ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu suÊt ho¹t ®éng, nã chØ g©y trë ng¹i
khi b¹n cÇn vµo th môc SYSTEM ®Ó t×m mét file nµo ®ã.
Theo lý thuyÕt, çc tÖp TrueType font (TTF) cã thÓ ®îc lu tr÷ ë bÊt kú ®©u, v× vËy ®Ó cã ®îc sù
qu¶n lý tèt nhÊt nhiÒu ngêi dïng thêng cµi TTF trong thù môc con WINDOWS\TTF. Tuy nhiªn, sau
®ã Windows l¹i t¹o ra tÖp FOT (tÖp nµy th«ng b¸o cho Windows biÕt tªn cña font vµ tÖp TTF ®îc lu
ë ®©u) cho mçi font ®îc cµi. Çc tÖp FOT ®îc lu trong th môc con Windows\SYSTEM vµ còng
chiÕm dông nhiÒu nÕu nhiÒu font ®îc cµi.
Mét sè ch¬ng tr×nh cµi ®Æt kh¸c nhau nh CorelDraw 4 cho phÐp b¹n chän n¬i lu tr÷ TTF. Nhng dï
sao, çc lo¹i font cïng kiÓu nªn ®îc lu t¹i mét n¬i chung.
Qu¶n lý font
3 tr×nh tiÖn Ých cÇn thiÕt ®Ó qu¶n lý font trong Windows lµ ATM cho font Type 1, ch¬ng tr×nh
font trong Windows Control Pannel cho TrueType font vµ FontMinder cho c¶ hai TTF vµ Type 1
(FontMinder cña QualiType).
§Ó cã mét c«ng cô qu¶n lý font hoµn chØnh, çc tr×nh øng dông ph¶i ®¹t ®îc hai yÕu tè: truy cËp vµ
xãa font.
NÕu b¹n cã hµng tr¨m font ®îc cµi ®Æt, cã lÏ b¹n kh«ng muèn tÊt c¶ ®Òu lu«n lu«n hiÖn h÷u. T¹i
sao? Bëi cµng nhiÒu font ®îc t¶i vµo th× ch¬ng tr×nh khëi ®éng cµng chËm vµ nãi chung, Windows
ch¹y cµng chËm. V× vËy, b¹n cÇn cã çch ®Ó dÔ dµng t¶i vµ lo¹i bá font cho tõng c«ng viÖc cô thÓ.
YÕu tè thø hai trong qu¶n lý font lµ xãa bá lu«n font khái ®Üa cøng. Víi tªn file vµ çc phÇn më réng
PFB, INF vµ FOT ë nhiÒu chæ, lµm sao b¹n cã thÓ dÔ dµng xãa ®óng file cÇn thiÕt?
ChØ cã FontMinder thùc hiÖn ®îc ®iÒu nµy. Víi FontMinder b¹n cã thÓ t¹o mét vïng gäi lµ
FontPacks cho TTF vµ Type 1 chØ chøa çc font b¹n cÇn. B¹n dÔ dµng t¹o mét FontPacks bæ sung cña
mét nhãm font míi. Khi b¹n yªu cÇu FontMinder xãa çc font cô thÓ khái ®Üa cøng, ch¬ng tr×nh sÏ
t×m kiÕm vµ lo¹i bá çc thµnh phÇn font mµ b¹n muèn xãa chØ trong mét bíc thùc hiÖn.
Tèi u hãa ATM
MÆc dï trong Windows ®· cã s½n mét sè lo¹i font Type 1, viÖc sö dông ATM còng kh¸ h÷u Ých.
PhÇn mÒm ATM ®îc b¹n kÌm víi nhiÒu hÖ phÇn mÒm kh¸c nªn nhiÒu nhµ thiÕt kÕ kh«ng quan
t©m ®Õn viÖc ®¨ng ký dïng phÇn mÒm nµy. §ã lµ mét sai lÇm v× kh«ng ®¨ng ký sÏ kh«ng ®îc cËp
nhËt u ®·i khi cã phiªn b¶n míi.
Phiªn b¶n míi nhÊt cña ATM (2.5) nhanh kho¶ng hai lÇn so víi phiªn b¶n tríc. Tèc ®é t¨ng cña ATM
thÓ hiÖn râ khi in ra çc m¸y in kh«ng thuéc lo¹i PostScript, nhanh h¬n nhiÒu so víi lo¹i font Type 1.
Mét u ®iÓm kh¸c n÷a cña ATM 2.5 lµ kh«ng cÇn ph¶i khëi ®éng l¹i Windows khi bæ sung font míi.
C¶ 2 lo¹i font ATM vµ TrueType ®Òu t¹o ch÷ trùc tiÕp trªn mµn h×nh ë d¹ng bitmap. §Ó t¨ng tèc ®é
hiÓn thÞ khi cuén mµn h×nh, ATM dïng font cache - mét kiÓu bé nhí tiÒm Èn trªn RAM. Dung lîng
cache ®îc g¸n mÆc ®Þnh lµ 96 KB, tuy nhiªn h·ng Adobe khuyªn nªn ®Æt lµ 256 KB. NÕu sè lîng
font dïng trong mét tµi liÖu nhiÒu hoÆc dïng ch¬ng tr×nh Adobe Photoshop th× nªn ®Æt tèi thiÓu lµ
256 KB. Bé nhí cache sÏ gi¶m thêi gian vÏ l¹i mµn h×nh b»ng çch lu çc bitmap cña font vµo RAM
®Ó khái ph¶i t¹o l¹i.
TrueType vµ PostScript
HiÖn t¹i lo¹i font PostScript Type 1 vÉn gi÷ vÞ trÝ thèng so¸i trong lÜnh vùc chÕ b¶n ®iÖn tö. §a sè
çc v¨n phßng chÕ b¶n (níc ngoµi - ND) ®Òu dïng m¸y Macintosh ®Ó t¹o mÉu. Khi chÕ b¶n trªn PC,
nÕu muèn cã kÕt qu¶ chÊt lîng cao th× cã thÓ chuyÓn tÖp in ra ®Üa hoÆc chuyÓn ®æi tÖp PC sang
cho phiªn b¶n phÇn mÒm t¬ng øng ch¹y trªn Macintosh (ch¼ng h¹n nh PageMaker hoÆc
QuarkXPress). T×nh tr¹ng hiÖn nay lµ Windows ®îc dïng kh¾p n¬i, do ®ã sè lîng çc tÖp cÇn
chuyÓn tõ PC sang Macintosh sÏ ®îc quan t©m ®Õn nhiÒu.
Bé font TrueType Master Set cña h·ng Microsoft dµnh cho Macintosh cã 102 font - t¬ng øng víi sè font
hiÖn cã ®i theo Windows (víi Microsoft FontPack 1 lµ FontPack 2). Font trªn c¶ 2 m«i trêng PC vµ
Macintosh cã cïng mét tªn gäi, rÊt tiÖn lîi cho viÖc chuyÓn ®æi tÖp tõ m«i trêng nµy sang m«i trêng
kh¸c.
MÆc dï lo¹i font TrueType ®· ®îc cµi ®Æt cho Macintosh, viÖc in chÊt lîng cao hiÖn nay vÉn cã
vÊn ®Ò. §a sè çc lo¹i m¸y in PostScript kh«ng in ®îc lo¹i font nµy. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn, cã
thÓ chuyÓn ®æi çc font TrueType sang font PostScript. Trong hép ®èi tho¹i cña Windows PostScript
driver TrueType Fonts cã chøc n¨ng tïy chän cho phÐp tæng hîp TrueType font thµnh lo¹i Type 1
(outline) hoÆc Type 3 (resolution - dependent bitmap). Driver PostScript Level 2 cßn cã kh¶ n¨ng
chuyÓn TrueType thµnh Type 42.
Çc chuyªn viªn cña Adobe, Microsoft vµ çc phßng chÕ b¶n ®Òu thÊy r»ng víi çc cè g¾ng ®¶m b¶o
tÝnh t¬ng thÝch trong font ch÷ gi÷a 2 m«i trêng, khi in thö tõ Windows cã thÓ chØ cÇn m¸y in võa
ph¶i. NÕu chän driver ®é ph©n g¶i thÊp (trªn díi 300 dpi) vµ chuyÓn tÖp cho phßng chÕ b¶n ®Ó in ë
®é ph©n gi¶i cao th× viÖc chuyÓn sang lo¹i font Type 3 chØ cho kÕt qu¶ ë ®é ph©n gi¶i thÊp, cßn
nÕu dïng Type 1 (outline) th× viÖc xuÊt kÕt qu¶ ®éc lËp víi ®é ph©n gi¶i cña thiÕt bÞ in Ên.
§Ó kÕt qu¶ in ra cã chÊt lîng cao, çc chuyªn gia khuyªn nªn ®Æt çc chøc n¨ng Windows ë chÕ ®é
sau: ®Æt Send TrueType lµ Type 1, më Conform to Adobe Document Structuring Convention vµ t¾t
Substitution Table. Do cßn nhiÒu vÊn ®Ò víi çc font trªn PC nªn sù xuÊt hiÖn çc c«ng cô qu¶n lý
font nh FontMinder lµ ®iÒu ®¸ng khÝch lÖ. Çc v¨n phßng chÕ b¶n còng nh çc chuyªn viªn thiÕt kÕ
®ang tÝch lòy kinh nghiÖm víi d¹ng font do h·ng Microsoft vµ Apple s¶n xuÊt trªn quan ®iÓm "phæ
cËp font co d·n ®îc (scalable)". Vµ nÕu c¬ quan b¹n ®ang dïng PostScript th× ®Çu t cho th viÖn
Type 1 lµ mét viÖc lµm h÷u Ých.
Tham sè khëi ®éng Windows 9x

Theo t«i ®îc biÕt th× cã nhiÒu çch ®Ó khëi ®éng Windows 95 hay nãi çch kh¸c cã thÓ khëi ®éng
Windows víi çc tham sè kh¸c nhau. T«i ®· dïng lÖnh Win /? ®Ó xem nhng kh«ng hiÓu, mong quý b¸o
gi¶i thÝch dïm t¸c dông cña mçi lÖnh, xin çm ¬n.
Çc tham sè khi khëi ®éng Windows 95 cã thÓ ®îc dïng khi cã trôc trÆc trong lóc khëØ ®éng. VËy
nÕu b¹n gÆp ph¶i lçi khi khëi ®éng, theo çc th«ng b¸o lçi hiÖn ra b¹n dù ®o¸n bÖnh vµ khëi ®éng
cïng çc tham sè thÝch hîp.
Dßng lÖnh cã d¹ng: Win [/D:[F] [M] [S] [N] [U] [X] ]
/D: lµ tuú chän ®Çu cña çc tham sè sau .
F: Bá chÕ ®é truy cËp ®Üa fomat d¹ng 32 bit.
M: Khëi ®éng Windows ë chÕ ®é ®¬n gi¶n nhÊt, lo¹i bá kh«ng kiÓm tra çc thiÕt bÞ.
N: Khëi ®éng Windows bá qua chÕ ®é kiÓm tra vµ kÕt nèi m¹ng.
S: Khëi ®éng Windows chØ sö dông bé nhí tèi thiÓu 640 hoÆc 1 MB
U: Lo¹i bá tÊt c¶ tranh chÊp vÒ ®Þa chØ ng¾t cña çc thiÕt bÞ.
X: Lo¹i bá tÊt c¶ tranh chÊp vÒ ®Þa chØ bé nhí cña çc thiÕt bÞ, çc ch¬ng tr×nh øng dông.
Víi çch nµy b¹n cã thÓ thu hÑp ph¹m vi nguyªn nh©n lçi, nhng khi kh«ng cßn çch nµo kh¸c b¹n sÏ
ph¶i cµi l¹i Windows 95.
Thñ thuËt trong Windows

Cã mét çch thuËn tiÖn ®Ó khëi ®éng l¹i Windows mµ kh«ng Reboot l¹i toµn bé. §ã lµ ngay sau khi
chän ShutDown tõ Start Menu vµ chän Restart the Computer, gi÷ phÝm Shiff trong khi nh¸y chuét vµo
OK hoÆc nhÊn Enter. Nã sÏ khëi ®éng l¹i m¸y tÝnh nhng kh«ng ph¶i lµ toµn bé. Nh¶ phÝm Shiff
ngay sau khi Click, nÕu kh«ng Windows ®«i khi sÏ nh¾c nhë sù sao nh·ng nµy cña b¹n b»ng th«ng
b¸o "wish with fingertip".
Gi÷ phÝm Shifff trong khi nh¸y trogn Windows 95 thêng ®a ra nhiÒu kÕt qu¶ thó vÞ. VÝ dô Shiff-
right-Click lªn mét file trong Explorer ®a ra cho b¹n mét chän lùa thªm vµo cña viÖc më file ®ã víi bÊt
kú mét ch¬ng tr×nh nµo b¹n ®· ®¨ng ký. Gi÷ Shiff trong khi nh¸y vµo nót Delete cña Explorer hay
vµo lÖnh Delete cña Menu lóc nh¸y chuét ph¶i sÏ bá qua Recycle Bin vµ göi th¼ng file cña b¹n vµo
"niÕt bµn". Nãi chung khi b¹n gi÷ phÝm Shiff ®Ó khëi ®éng Windows 95 (ngîc l¹i víi Reboot) b¹n nªn
gi÷ nã tËn khi dßng ch÷ "Windows is now restarting" xuÊt hiÖn trªn mµn h×nh. B»ng çch ®ã b¹n sÏ
ch¾c ch¾n ®îc kÕt qu¶ mong muèn.
Khi b¹n Shiff-Right-Click mét file trong Explorer, çc item cña menu kh«ng chØ bao gåm nh÷ng item
®îc ®Þnh nghÜa cho nh÷ng kiÓu file th«ng thêng mµ cßn thªm nh÷ng g× menu cho çc file l¹ lµ Open
With xuÊt hiÖn. Nhng nÕu b¹n ®· thªm nh÷ng môc menu kh¸c cho nh÷ng kiÓu file l¹ b»ng Windows
95 Registry nh÷ng môc nµy sÏ xuÊt hiÖn khi b¹n Shiff-Right-Click.
Vµ sau ®©y lµ mét vµi m¸ch níc kh¸c víi Shiff-Click: NÕu b¹n më mét lo¹t folder ®Ó tíi mét file riªng
biÖt, b¹n cã thÓ muèn kÕt thóc mét vµi cöa sæ folder trªn desktop. TÊt nhiªn b¹n cã thÓ ®ãng tõng çi
mét nhng nÕu b¹n gi÷ phÝm Shiff trong khi ®ãng mét folder s©u nhÊt, tÊt c¶ nh÷ng çi cßn l¹i còng sÏ
®ãng ngay. PhÝm Shiff còng cã thÓ thay ®æi çch ®èi xö trong mét vµi øng dông Windows 95. VÝ
dô, trong Microsoft Word 7.0, nÕu b¹n nh¸y chuét vµo Menu File, lùa chän thø 3 cña menu sÏ lµ Close,
nhng nÕu b¹n Shiff Click th× lùa chän nµy l¹i lµ Close All, ®Ó ®ãng tÊt c¶ çc v¨n b¶n ®ang më. TÊt
nhiªn b¹n cã thÓ t×m nhiÒu vÝ dô kh¸c n÷a!
Thñ thuËt trong Windows (2)

Ç biÖt ho¸ Desktop cña b¹n
MÑo: H·y sö dông tèi ®a kh¶ n¨ng kÐo - nh¶ cña Windows
B¹n h·y gi÷ phÝm ph¶i chuét thay v× bÊm vµo phÝm tr¸i chuét. Khi b¹n nh¶ chuét, hµnh ®éng mÆc
®Þnh sÏ ®îc nhÊn m¹nh b»ng ch÷ ®Ëm, nhng b¹n sÏ cã kh¶ n¨ng di chuyÓn, sao lu, hay t¹o mét tham
chiÕu t¾t tíi biÓu tîng.
Tuú biÕn thùc ®¬n Start
§Ó tinh chØnh thùc ®¬n Start, b¹n h·y bÊm phÝm ph¶i chuét lªn thanh t¸c vô vµ chän Properties | Start
Menu Programs | Advanced. Windows qu¶n lý çc biÓu tîng t¾t trªn hÖ thèng gièng hÖt nh çch thøc
qu¶n lý tÖp hÖ thèng nªn b¹n hoµn toµn tuú biÕn nh÷ng biÓu tîng, tham chiÕu tíi çc ch¬ng tr×nh
gièng nh cÊu tróc ph©n cÊp th môc quen thuéc. B¹n h·y chó ý chØ cã mét th môc duy nhÊt ®îc phÐp
®Æt trªn thùc ®¬n Start ®ã lµ th môc Programs. H·y ®Æt tÊt c¶ nh÷ng biÓu tîng t¾t tíi çc ch¬ng
tr×nh hay sö dông vµo th môc nµy, chóng sÏ hiÓn thÞ phÝa trªn th môc Programs, cho phÐp b¹n kh¶
n¨ng truy cËp dÔ dµng vµo çc ch¬ng tr×nh. NÕu b¹n sö dông IE4 hay Windows 98, b¹n cã thÓ t¸i cÊu
tróc l¹i çc biÓu tîng tham chiÕu tíi ch¬ng tr×nh nhê kh¶ n¨ng ph©n nhãm, kÐo-vµ-th¶ çc biÓu tîng
nµy. Mét ®iÒu b¹n lu«n lu«n ghi nhí ®ã lµ kh«ng ®a bÊt cø ch¬ng tr×nh nµo vµo th môc Start trõ çc
biÓu tîng t¾t tham chiÕu tíi chóng vµo th môc nµy.
Tuú biÕn thùc ®¬n Send To (Göi tíi)
Microsoft cung cÊp cho b¹n kh¸ nhiÒu tiÖn Ých bªn trong Windows Explorer. PhÇn nµy chóng ta sÏ
cïng kh¸m ph¸ thÕ giíi cña th môc Send. B¹n h·y nhÊn phÝm ph¶i chuét, thùc ®¬n ng÷ c¶nh chøa tuú
chän Send sÏ hiÖn ra. Díi tuú chän nµy lµ mét lo¹t çc kÕt nèi tíi çc ch¬ng tr×nh vµ thao t¸c ®îc ®Þnh
nghÜa s½n. MÆc ®Þnh b¹n cã thÓ göi tµi liÖu tíi æ ®Üa mÒm, ch¬ng tr×nh göi th cña Microsoft vµ
cã thÓ c¶ tiÖn Ých Briefcase cña b¹n n÷a. Song kh«ng chØ cã vËy b¹n nªn thªm çc ch¬ng tr×nh b¹n
hay sö dông ®Ó t¹o c¶m gi¸c tho¶i m¸i trªn hÖ thèng cña b¹n. §©y lµ nh÷ng kü thuËt ®¬n gi¶n ®Ó
thùc hiÖn ®iÒu ®ã:
Më th môc C:\Windows\SendTo. B¹n sÏ nh×n thÊy nh÷ng kÕt nèi cña thùc ®¬n Send To ®îc liÖt kª
trong th môc nµy. H·y xo¸ bá nh÷ng thø kh«ng cÇn thiÕt vµ thªm vµo nh÷ng ch¬ng tr×nh cña b¹n.
§a biÓu tîng Control Panel vµo thùc ®¬n Start
Më Explorer ngay trong thùc ®¬n Start b»ng çch bÊm phÝm ph¶i khi trá chuét vµo nóm Start vµ
chän Explorer. Nh¸y chuét vµo kho¶ng trèng cña cöa sæ bªn ph¶i vµ chän New | Folder. T¹i trêng tªn
thay v× gâ tªn th«ng thêng b¹n h·y gâ chÝnh x¸c tæ hîp ký tù sau:
Control Panel.{21EC2020-3AEA-1069-A2DD-08002B30309D}
B©y giê trë l¹i thùc ®¬n Start b¹n sÏ nh×n thÊy toµn bé nh÷ng biÓu tîng cña Control Panel ®îc n¹p
vµo th môc Control Panel ngay trong thùc ®¬n Start.
B¹n cã thÓ ¸p dông kü thuËt nµy cho th môc Printer hay Dial Up víi thø tù tªn çc th môc nh sau:
Printer:
Printers.{2227A280-3AEA-1069-A2DE-08002B30309D}
Dial Up Networking:
Dial Up Net.{992CFFA0-F557-101A-88EC-00DD010CCC48}
Khëi ®éng nhanh çc ch¬ng tr×nh
Thùc ®¬n Start lµ mét n¬i lý tëng ®Ó ®Æt çc ch¬ng tr×nh b¹n thêng sö dông trªn hÖ thèng. Song víi
mét sè phÇn mÒm b¹n hay "®éng" tíi h¬n c¶ th× Thanh c«ng cô Khëi ®éng nhanh sÏ ®em l¹i nhiÒu
tiÖn lîi h¬n h¼n (Quick Launch bar). Mét ®iÒu kh«ng may cho b¹n nÕu b¹n kh«ng cµi ®Æt IE4, hay
Windows 98. ë chÕ ®é mÆc ®Þnh, IE4 ®Æt biÓu tîng IE, Outlook Express, kªnh thu thËp th«ng tin
cña b¹n, vµ mét nóm cã tªn Show Desktop sÏ thu nhá tÊt c¶ çc cöa sæ ®ang ®îc më trªn mµn h×nh.
Tuy nhiªn b¹n hoµn toµn tuú biÕn ho¸ thanh c«ng cô nµy, h·y bÊm phÝm ph¶i vµo thanh c«ng cô,
chän Delete tõ thùc ®¬n ng÷ c¶nh ®Ó xãa çc biÓu tîng kh«ng cÇn thiÕt ra khái thanh c«ng cô. Nhng
nÕu b¹n muèn thªm mét biÓu tîng vµo thanh c«ng cô, b¹n h·y kÐo shortcut cña ch¬ng tr×nh lªn trªn
thanh c«ng cô, hÖ thèng tù ®éng thªm biÓu tîng ch¬ng tr×nh vµo thanh khëi ®éng nhanh. MÆc dï
vËy b¹n h·y ghi nhí mét ®iÒu, chí nªn thªm qu¸ nhiÒu biÓu tîng vµo thanh khëi ®éng nhanh v× ®iÒu
®ã sÏ lµm chËm tèc ®é khëi ®éng cña hÖ thèng.
Tweak UI
Mét lÇn n÷a Tweak UI ®em l¹i cho b¹n rÊt nhiÒu tiÖn Ých ç biÖt desktop, hÖ thèng cña b¹n. B¹n
t×m thÊy nã trong th môc \Tools\Reskit\Powertoy\Tweakui.inf trªn ®Üa CD-ROM Windows 98, hoÆc
t¶i xuèng tõ ®Þa chØ: www.microsoft.com/ windows/downloads/contents/
wutoys/nttweakui/default.asp
Sö dông tiÖn Ých nµy b¹n cã thÓ ®iÒu chØnh chøc n¨ng h×nh ¶nh, ©m thanh, vµ rÊt nhiÒu thø kh¸c
tõ b¶ng General.
Trong b¶ng IE4 b¹n cã thÓ t¾t chøc n¨ng Active Desktop, xo¸ bá ®Þa chØ URL, còng nh xo¸ bá th
môc Favorites, Documents ra khái thùc ®¬n Start.
Trong b¶ng Desktop kiÓm so¸t çc biÓu tîng ®Æc biÖt MSN hay Internet Explorer xuÊt hiÖn trªn
desktop.
Thay ®æi sù kÕt hîp víi tÖp
B¹n cã c¶m thÊy khã chÞu kh«ng khi thay v× më tÖp h×nh ¶nh b¹n yªu thÝch trong Photoshop, hÖ
thèng l¹i kÝch ho¹t Microsoft Paint hay Lview Pro. ChØ b»ng vµi kü thuËt ®¬n gi¶n hÖ thèng l¹i "dÔ
b¶o" nh thêng:
Më Explorer, chän mét tÖp thuéc lo¹i tÖp b¹n muèn thay ®æi sù kÕt hîp. Gi÷ phÝm Shift trong khi
kÝch ph¶i chuét vµo tÖp, chän Open With. B©y giê t¹i hép tho¹i hiÖn ra, b¹n h·y chän ch¬ng tr×nh b¹n
muèn sö dông ®Ó më lo¹i tÖp nµy. §¸nh dÊu vµo tuú chän "Always use this program to open this file,
" bÊm OK vµ mäi viÖc ®· hoµn tÊt.
Scandisk
NÕu b¹n t¾t m¸y "ngang x¬ng" khi ®ang ch¹y Menphis (gièng nh cóp ®iÖn) hay khi khëi ®éng l¹i do
Windows bÞ treo. ScanDisk sÏ tù ®éng ch¹y ngay sau khi Boot m¸y, ®©y lµ mÆc nhiªn sau khi cµi
®Æt. B¹n cã thÓ x¸c lËp çc th«ng sè chØ ®Þnh cho AutoScan qua môc [options] trong file
MSDOS.SYS.
AutoScan=0 sÏ v« hiÖu ho¸ chøc n¨ng Autoscan.
AutoScan=1 lµ mÆc nhiªn, m¸y sÏ ngõng ®Ó hái b¹n cã cho ch¹y ScanDisk kh«ng. Sau khi chê 1 phót,
ScanDisk sÏ tù ®éng ch¹y nÕu b¹n kh«ng ®¸p øng.
AutoScan=2 lµ cho phÐp tù ®éng ch¹y Scandisk mµ kh«ng cÇn hái han "l«i th«i".
B¹n cã thÓ x¸c lËp çc th«ng sè cho Scandisk khi ch¹y víi dÇu nh¾c Dos b»ng çch söa ch÷a file
SCANDISK.INI trong th môc \windows\command.
System file Checker

TiÖn Ých nÇy dïng ®Ó kiÓm tra xem çc file hÖ thèng quan träng cña Windows cã bÞ thay ®æi hay
h háng kh«ng. NÕu ph¸t hiÖn lçi, nã sÏ bung çc file gèc tõ bé cµi ®Æt ®Ó phôc håi chóng.
B¹n cã thÓ chØ ®Þnh th môc vµ çc nhãm file cÇn kiÓm tra bÇng çch bÊm nót Settings. System File
Checker sÏ t¹o ra file tªn SFCLog.txt ®Ó lu th«ng tin sau khi ch¹y.
Khi t×m thÊy file bÞ thay ®æi, tiÖn Ých sÏ b¸o ço vµ cho phÐp b¹n chän lùa:
* Update verification: Cho sö dông file hiÖn hµnh vµ cËp nhËt th«ng tin ®Ó lÇn sau ®õng hái n÷a.
* Ignore: Bá qua lÇn nÇy nhng ph¶i nh¾c nhë trong çc lÇn sau.
* Update for all changed files: Cho sö dông tÊt c¶ çc file ®· thay ®æi vµ cËp nhËt th«ng tin cho toµn
bé.
* Restore: Phôc håi l¹i file nguyªn thuû b»ng bé ®Üa cµi ®Æt gèc.
Chó ý: Khi chän môc nÇy, b¹n cÇn ®a bé gèc vµo æ ®Üa vµ khai b¸o ®Þa chØ chÝnh x¸c ®Ó tiÖn
Ých cã thÓ truy cËp.
System Troubleshooter
System Troubleshooter (Tshoot.exe) lµ tiÖn Ých dïng ®Ó söa ch÷a çc file cÊu h×nh hÖ thèng khi cã
sù cè xÈy ra. §©y lµ 1 tr×nh söa Text t¬ng tù Notepad hay System Configuration Editor (SysEdit.exe).
Tuy nhiªn giao diÖn cña Tshoot dÓ sö dông h¬n qua nh÷ng môc liÖt kª s¼n cã hép chän (checkboxes,
disabling/enabling), gióp ngêi dïng ®ë sai chÝnh t¶ khi ®¸nh lÞnh.
§Ó ch¹y System Troubleshooter, bÊm nót Start, chän Run, nhËp dßng chö tshoot vµo « Open, bÊm
OK.
§Ó an toµn, b¹n nªn backup çc file ®Þnh söa ch÷a b»ng çch bÊm nót Create Backup cña b¶ng
General.
1- B¶ng General:
Bá chän môc nÇy t¬ng tù nh chän Safe Mode khi khöi ®éng m¸y. Windows sÏ t¹o ra mét m«i trêng lµm
viÖc "tr¾ng" cho çc phÇn mÒm (kh«ng n¹p çc file hÖ thèng).
Sau khi bá chän môc Load all device drivers and software, bÊm OK ®Ó khëi ®éng l¹i m¸y tÝnh..
Nót Advanced dïng ®Ó söa ch÷a nh÷ng va ch¹m vÒ bé nhí, mµn h×nh, æ ®Üa cøng...T¬ng tù b¶ng
Troubleshooter cña Device Manager.
B¹n còng cã thÓ chän kh«ng cho n¹p tõng file hÖ thèng b»nh çch ®¸nh dÊu chän (cho n¹p) hay bá dÊu
chän (kh«ng n¹p) trong phÇn Selective Startup.
Chó ý: Muèn sö dông phÇn Selective Startup th× phÇn Normat Startup ph¶i ®îc chän.
2- Çc b¶ng Config.sys, Autoexec.bat:
Move Up, Move Down: Di chuyÓn dßng lÞnh ®ang chän.
New: So¹n vµ chÌn dßng lÞnh míi ngay díi dßng lÞnh ®ang chän.
Edit: Söa dßng lÞnh ®ang chän.
Chó ý: B¹n nhËp lÞnh trùc tiÕp vµo cöa sæ nÇy. Sau khi nhËp xong, b¹n bÊm Mouse vµo phÇn
trèng ®Ó chÊp nhËn.
Nót OK: Lu trö tÊt c¶ çc b¶ng vµ tho¸t ch¬ng tr×nh nÇy.
Nót Cancel: Tho¸t ch¬ng tr×nh mµ kh«ng lu çc söa ®æi ®· thùc hiÖn.
3- Çc b¶ng System.ini, Win.ini:
B¶ng nÇy liÖt kª lÞnh theo tõng phÇn trong file nªn dÓ x¸c ®Þnh dßng lÞnh. B¹n xem chi tiÕt lÞnh
b»ng çch bÊm vµo dÊu céng, rót gän l¹i b»ng çch bÊm vµo dÊu trõ.
4- Startup:
B¶ng nÇy liÖt kª dßng lÞnh n¹p çc ch¬ng tr×nh khi khëi ®éng. B¹n chØ cã thÓ bá dÊu chän ®Ó
kh«ng n¹p ch¬ng tr×nh chí kh«ng söa dßng lÞnh ®îc.
Chó ý: B¶ng theo dái çc ch¬ng tr×nh nÇy ®Çy ®ñ h¬n trong nhãm Startup vµ Win.ini v× bao gåm
lu«n çc tr×nh qu¶n lý néi bé cña Windows.
Dr. Watson
Dr. Watson bgoµi viÖc n¾m ®îc çc th«ng tin hÖ thèng, cßn cã kh¶ n¨ng theo dái vµ ghi l¹i tøc thêi
t×nh tr¹ng m¸y nÕu mét øng dông g©y ra lçi khi ®ang ch¹y. TiÖn Ých sÏ t¹o ra çc file th«ng tin tªn
*.wlg. Çc nhµ lËp tr×nh cã thÓ nhê tiÖn Ých nÇy ®Ó t×m læi do øng dông cña m×nh g©y ra.
§©y lµ 1 tiÖn Ých ®Æc biÖt sö dông h¹n chÕ, do ®ã mÆc nhiªn Windows kh«ng t¹o biÓu tîng cho
tiÖn Ých nÇy. §Ó ch¹y ch¬ng tr×nh, b¹n ®¸nh tªn file DrWatson.exe trong lÞnh Run. B¹n cã thÓ t¹o
biÓu tîng riªng cho file nÇy (n»m trong th môc Windows) ®Ó truy cËp nhanh.
RAM nhanh vµ th«ng minh

Çc chip nhí ngµy cµng trë nªn nhanh h¬n, m¹nh h¬n vµ rÎ h¬n, ®©y lµ nh÷ng kiÓu RAM míi mµ b¹n
cÇn biÕt øng dông thÝch hîp cña mçi lo¹i, vµ b¹n sÏ chän thø nµo cho m¸y PC s¾p tíi cña m×nh.
Mét ®iÒu ®¬n gi¶n lµ tríc ®©y, b¹n lu«n mong muèn cã nhiÒu bé nhí h¬n n÷a cho m¸y tÝnh, vµ b¹n
chØ ph¶i quan t©m ®Õn mét lo¹i: DRAM (Dynamic RAM). Sù kh¸c biÖt quan träng lµ dung lîng cña
mçi chip. Trong khi nh÷ng m¸y PC ®Çu tiªn cña IBM xuÊt hiÖn vµo n¨m 1981 chØ sö dông nh÷ng
chip 16Kb th× hiÖn nay lµ 16Mb. Dung lîng ®Õn 1Gb ®· ®îc c«ng bè, tuy nhiªn ph¶i vµi n¨m n÷a,
chip lo¹i nµy míi ®îc ®a ra.
HiÖn nay, cã nhiÒu c«ng nghÖ bé nhí kh¸c nhau ®Õn næi b¹n kh«ng thÓ nãi vÒ chóng nÕu kh«ng ®-
îc cËp nhËt th«ng tin ®Çy ®ñ. Bµi viÕt nµy giíi thiÖu 17 lo¹i chip nhí míi, kÓ c¶ nh÷ng sù kh¸c biÖt
kh«ng lín l¾m nh: cã s½n cache, ®ång bé hãa, xö lý ®å häa chuyªn dông, ALU trªn chip (Arithmetic-
logic Unit - bé sè häc logic) vµ nhiÒu ®Æc tÝnh kh¸c. Bæ sung vµo ®ã lµ nh÷ng h×nh thøc ®ãng vá
míi, vµ b¹n khã mµ nhËn biÕt ®îc çi nµo lµ lo¹i g×.
Tõ tríc ®Õn nay, ngêi dïng PC vÉn tù ®¾c víi khÈu hiÖu: "Cã RAM, b¹n sÏ lµ kÎ th¾ng cuéc". Hä
hiÓu rÊt râ vai trß cña bé nhí trong hÖ thèng m¸y cña m×nh.
Tuy nhiªn hiÖn nay, lÜnh vùc bé nhí m¸y tÝnh ®· bÞ ph©n chia khi çc nhµ s¶n xuÊt RAM ®a ra
hµng lo¹t çc ph¬ng ph¸p nh»m t¨ng nhanh tèc ®é cña chip nhí. Mét sè thö nghiÖm bao gåm c¶ bé nhí
cache trªn bo m¹ch, hay giao tiÕp CPU-to-RAM ®Æc biÖt, vµ thËm chÝ c¶ viÖc tù xö lý trùc tiÕp
ngay trªn çc chip nhí. S¾p tíi, mét hÖ m¸y ®Ó bµn kh«ng chØ ®¸nh gi¸ vÒ dung lîng bé nhí trong
m¸y mµ cßn c¶ vÒ nh÷ng t¨ng cêng cÊu tróc trong bé nhí.
¸p lùc ë phÝa sau nh÷ng thay ®æi trªn ngµy cµng t¨ng m¹nh trong thËp kû cuèi nµy: tèc ®é cña çc
chip RAM kh«ng theo kÞp tèc ®é cña CPU. Mét khi nhµ s¶n xuÊt chip t×m ra çch bæ sung nhiÒu
h¬n n÷a sè lîng transistor trªn mçi chip th× nhµ kiÕn tróc CPU cã thÓ dÔ dµng t¨ng tèc ®é b»ng çch
bæ sung thªm nh÷ng ®¬n vÞ sè häc (ALU) trªn mçi chip. T¨ng sè lîng çc ®¬n vÞ sè häc trªn mçi chip
lªn gÊp ®«i sÏ cho phÐp chip ch¹y nhanh lªn gÇn nh gÊp hai lÇn. Tuy nhiªn, víi çc chip RAM, sè lîng
transistor nhiÒu h¬n trªn mçi chip chØ ®¬n gi¶n cã nghÜa lµ chip cã kh¶ n¨ng chøa ®îc nhiÒu d÷
liÖu h¬n, mµ kh«ng thÓ t¨ng nhanh h¬n ®îc tèc ®é truy xuÊt. MÆc dï ®· cã nh÷ng lo¹i chip nhanh
nhÊt (SRAM - RAM tÜnh), nhng chóng cßn qu¸ ®¾t vµ dung lîng thÊp bëi cÇn ph¶i cã nhiÒu
transistor h¬n ®Ó lu mçi bÝt d÷ liÖu.
Lµm viÖc víi tèc ®é chËm cña RAM, nhµ thiÕt kÕ CPU ph¶i bæ sung mét lîng nhá RAM lo¹i nhanh
nhÊt vµ t¹o ra nh÷ng vïng nhí riªng biÖt cã thÓ lu©n phiªn nhau ®¶m tr¸ch dÞch vô cung cÊp d÷ liÖu
cho CPU. Nh÷ng kü thuËt nµy ®ang ®îc hoµn thiÖn. Chip P6 cña Intel bao gåm bé nhí cache thø nhÊt
vµ thø hai ngay trªn chip chÝnh. NhiÒu hÖ thèng còng t¨ng cêng kü thuËt nµy b»ng çch ®Æt thªm
cache thø ba gi÷a CPU vµ bé nhí chÝnh. Tuy nhiªn, u thÕ mµ mçi møc cache míi t¹o ra lµ kÝch thíc
nhá h¬n h¼n, còng nh u thÕ vÒ tèc ®é truy xuÊt ph¶i bï l¹i b»ng mét ®iÖn tÝch bå sung (Xem phÇn
"Cache sÏ mÊt vai trß?").
VÊn ®Ò trªn buéc çc nhµ thiÕt kÕ RAM ph¶i lu chuyÓn th«ng tin nhanh h¬n n÷a. Nh÷ng thiÕt kÕ
míi nhÊt kÕt hîp thªm mét lîng nhá çc m¹ch logic ®Ó tæ chøc dßng d÷ liÖu ra khái chip. Nh÷ng chip
nµy - ®îc biÕt víi nh÷ng tªn gäi nh FPM (Fast Page Mode), EDORAM (Extended Data Out RAM), hay
RAM ë chÕ ®é "burst mode" - (Burst Mode - chÕ ®é truyÒn víi tèc ®é cao trong truyÒn th«ng vµ
m¸y tÝnh. Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, hÖ thèng truyÒn ®i mét lîng lín d÷ liÖu víi tèc ®é cao -
ND) cho phÐp dßng d÷ liÖu nhanh h¬n khi d÷ liÖu ®îc yªu cÇu víi thø tù liªn tôc.
NhiÒu sù kiÖn h¬n n÷a næi lªn trong lÜnh vùc ®å häa, n¬i mµ lu«n cã nh÷ng ph¸t kiÕn míi mÎ bëi
®¬n vÞ chuÈn ë ®©y lµ card (giao tiÕp), chø kh«ng ph¶i SIMM (bé nhí SIMM). §iÒu nµy cho phÐp
çc nhµ s¶n xuÊt card thö nghiÖm, thùc hiÖn nhiÒu c«ng nghÖ kh¸c nhau vµ ®a ra nh÷ng bo m¹ch
lµm viÖc víi tÊt c¶ phÇn mÒm. Nh÷ng card nµy ®îc thiÕt kÕ nh»m khai th¸c sö dông FPM,
EDORAM hay RAM Burst Mode. H¬n n÷a, hä còng nghiªn cøu nh÷ng c«ng nghÖ nh RAM 3D cña
Mitsubishi Electronics vµ Samsung WRAM (Windows RAM), c¶ hai lo¹i nµy ®Òu bao gåm nhiÒu
m¹ch ®iÖn tö trªn RAM ®îc thiÕt kÕ ®Ó t¨ng tèc ®é çc t¸c vô video th«ng dông.
Çc nhµ thiÕt kÕ hÖ thèng ®ang b¾t ®Çu khai th¸c nhiÒu lo¹i bé nhí bÊt ®Þnh (ROM, PROM,
EPROM...). Flash memory lµ lo¹i bé nhí cã kh¶ n¨ng thay ®æi, nã gi÷ nguyªn ®îc hiÖn tr¹ng cña m×nh
cho tíi lóc bÞ xãa ®i bëi ®iÖn ¸p t¬ng ®èi lín. §îc ph¸t triÓn tríc tiªn bëi Intel, Flash RAM ®îc sö dông
réng r·i trong çc card nhí PC PCMCIA dïng cho m¸y tÝnh x¸ch tay. FRAM (Ferroelectric RAM -
RAM s¾t ®iÖn) lµ ®èi thñ míi nhÊt trong çc lo¹i bé nhí bÊt ®Þnh, sö dông s¾t trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt, gièng nh bé nhí cã lâi ferrite dïng trong çc m¸y tÝnh lín tríc ®©y. FRAM còng gi÷ l¹i néi dung
bé nhí sau khi ng¾t nguån nu«i. C¶ hai lo¹i bé nhí trªn sÏ ®îc sö dông nhiÒu trong çc m¸y cã tÝnh c¬
®éng cao nh PDA (Personal Digital Assisatants - M¸y tÝnh trî gióp ç nh©n).
ë nh÷ng lÜnh vùc xa h¬n thuéc kh¸i niÖm trÝ tuÖ, çc nhµ thiÕt kÕ bé nhí ®ang thö nghiÖm víi lo¹i
bé nhí cã thÓ thùc hiÖn nhiÒu tÝnh to¸n ngay trªn chip (Xem phÇn "Bé nhí th«ng minh"). §iÒu nµy
høa hÑn mét sù t¨ng nhanh tèc ®é xö lý mµ chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc trong hÖ m¸y song song. Kh¶
n¨ng cµi ®Æt trÝ tuÖ ngay trªn chip nhí sÏ tiÕt kiÖm ®îc thêi gian lu chuyÓn d÷ liÖu ®Õn vµ ®i
khái chip.
Thay ®æi RAM
Ngµnh c«ng nghiÖp bé nhí m¸y tÝnh kh«ng thÓ nhanh chãng chuyÓn sang nh÷ng ph¸t kiÕn míi bëi sè
lîng chip ®îc s¶n xuÊt ra rÊt lín. Kh«ng mét nhµ s¶n xuÊt bé nhí nµo cã thÓ ®a ra nh÷ng lo¹i s¶n
phÈm míi hay c¶i tiÕn nÕu nhu cÇu thùc tÕ kh«ng râ rµng, vµ nhu cÇu còng sÏ kh«ng ®¶m b¶o nÕu
nh÷ng c¶i tiÕn hÖ thèng cha ®îc thÓ hiÖn.
Cho ®Õn thêi ®iÓm nµy, c«ng nghiÖp m¸y tÝnh ®· b¾t ®Çu chÊp nhËn EDORAM dïng cho bé nhí
chÝnh víi quy m« lín. Thùc tÕ n¨m nay cho thÊy ®©y lµ thêi ®iÓm mµ EDORAM b¾t ®Çu ngù trÞ
trªn thÞ trêng.
C«ng nghÖ ®»ng sau EDORAM lµ sù më réng xu híng ®a FPM RAM thµnh h×nh thøc chuÈn cña
DRAM hiÖn cã. Khi ®äc mét phÇn tö trong vïng DRAM (array), b¹n ®· n¹p nh÷ng dßng ®iÖn ®Ó
chän tríc tiªn mét hµng vµ sau ®ã lµ mét cét. Tuy nhiªn, dßng ®iÖn kh«ng thÓ ®îc æn ®Þnh ngay, vµ
sù chËm trÔ nµy chÝnh lµ nguyªn nh©n lµm cho RAM kh«ng ®îc ®äc ngay tøc thêi.
FPM RAM chuyÓn d÷ liÖu nhanh h¬n bëi nã ®a d÷ liÖu ®îc yªu cÇu tiÕp theo vµo cét bªn c¹nh dïng
trªn mét hµng. Trong nhiÒu trêng hîp x¶y ra, kh«ng cÇn ph¶i ®îi do sù chËm trÔ cña hµng. Tuy nhiªn,
qu¸ tr×nh nµy lµm cho ho¹t ®éng trë nªn kh«ng æn ®Þnh nÕu CPU ®ßi hái d÷ liÖu qu¸ nhanh. Dßng
®iÖn kh«ng æn ®Þnh ®ñ l©u ®Ó CPU cã thÓ ®äc vµ tr¶ lêi. §iÒu nµy thêng x¶y ra víi nh÷ng CPU
ch¹y nhanh h¬n 33MHz.
§Ó kh¾c phôc vÊn ®Ò trªn, EDORAM bæ sung nh÷ng phÇn tö nhí thø hai t¹i ®Çu ra. Bé nhí bæ sung
nµy lu d÷ liÖu t¹i ®Çu ra, gi÷ cho chóng ®ñ l©u ®Ó tÝn hiÖu cã thÓ tíi ®îc CPU mét çch ®¶m b¶o.
Lo¹i chip nµy lµm viÖc æn ®Þnh víi bus hÖ thèng ch¹y tíi 50MHz.
B¹n cã thÓ bæ sung thªm nhiÒu chip h¬n n÷a vµ cho phÐp EDORAM truyÒn d÷ liÖu ë nh÷ng tèc ®é
cao h¬n. Mét ph¬ng ph¸p - ®îc biÕt víi tªn gäi "burst" EDORAM - dù ®o¸n r»ng CPU sÏ cÇn ®Õn 4
(vÝ dô) ®Þa chØ tiÕp theo vµ tù ®éng n¹p s½n chóng. Kü thuËt nµy cã thÓ dÔ dµng hæ trî hÖ thèng
ch¹y víi tèc ®é 66MHz mét çch tin cËy.
T¨ng tèc
Tuy nhiªn, CPU ngµy cµng ch¹y nhanh h¬n, vµ nã còng ®ßi hái bé nhí nhanh h¬n. NhiÒu nhµ s¶n
xuÊt bé nhí ®ang nghiªn cøu hai gi¶i ph¸p: RAM ®ång bé, cã nghÜa lµ CPU vµ RAM cïng ho¹t ®éng
víi mét xung nhÞp; vµ RAM cache, lo¹i DRAM ®îc bæ sung mét lîng nhá SRAM tèc ®é nhanh ho¹t
®éng nh mét cache ®èi víi DRAM. C¶ hai ph¬ng ¸n ®Òu tèt cho hÖ thèng ch¹y nhanh h¬n 66MHz.
Gi¶i ph¸p ®ång bé lµ sù thay thÕ râ rµng nhÊt cho nh÷ng giao tiÕp cò gi÷a çc chip. Th«ng thêng,
chip ph¶i ®¸p øng ®óng yªu cÇu. SDRAM (DRAM ®ång bé) ho¹t ®éng cïng xung nhÞp nh CPU, xÐt
®o¸n tríc yªu cÇu cña CPU vµ thùc hiÖn theo tõng bíc. Mét sè thiÕt bÞ thËm chÝ cßn cã cÊu tróc
kiÓu pipeline, cho phÐp thùc hiÖn nhiÒu t¸c vô cïng lóc, ch¼ng h¹n võa t×m ®Þa chØ, võa chuÈn bÞ
d÷ liÖu cho ®Çu ra. NhiÒu ngêi dù ®o¸n r»ng 1996 sÏ lµ n¨m cña SDRAM bëi nh÷ng CPU 66MHz
vµ cao h¬n khi ®ã sÏ trë nªn th«ng dông vµ cÇn ®Õn SDRAM. Tuy vËy, vµo thêi ®iÓm ®ã, SDRAM
sÏ chØ chiÕm kho¶ng 20% so víi 50% cña DRAM. H¬n n÷a, gi¸ cña çc hÖ thèng nµy sÏ bao gåm lu«n
gi¸ bæ sung cña çc lo¹i chip logic kh¸c cÇn thiÕt cho viÖc ®iÒu khiÓn SDRAM.
Mét çch kh¸c ®Ó t¨ng tèc ®é truy cËp bé nhí lµ bæ sung cache ngay trªn chip. Çch tiÕp cËn nµy, th-
êng ®îc gäi lµ CDRAM (Cached DRAM) hay EDRAM (Enhanced DRAM), mang l¹i hiÖu qu¶ cao bëi
nã cho phÐp ®Æt cache SRAM trªn cïng mét chip nh DRAM. CDRAM ®îc s¶n xuÊt bëi Mitsubishi
vµ Samsung, vµ EDRAM bëi Ramtron International. Trong c¶ hai trêng hîp, chip cã thÓ ®¸p øng yªu
cÇu cña CPU nhanh h¬n nÕu trong cache lu tr÷ ®óng th«ng tin cÇn thiÕt.
Chip nhí còng ®¹t ®îc tèc ®é nhê cache cã kh¶ n¨ng lÊy d÷ liÖu tõ DRAM ®Õn çc khèi nhí lín sö
dông bus néi. VÝ dô, CDRAM cña Mitsubishi cã ®Æc tÝnh 16-Kb cache vµ ®êng truyÒn 128-bit cho
c¶ hai lo¹i chip 4 vµ 16Mb. Khi d÷ liÖu ®îc yªu cÇu, DRAM göi khèi d÷ liÖu 128-bit dÕn SRAM.
NÕu ®Þa chØ kÕ tiÕp ®· cã s½n trong khèi nh thêng x¶y ra, chip ®· s½n sµng. Chän ®óng kÝch cì
cho cache vµ bus vÉn cßn lµ mét kü x¶o. Ramtron, ch¼ng h¹n, sö dông bus víi ®é réng 2048-bit ®Ó
n¹p cho cache 8-Kb SRAM trong chip 4-Mb DRAM.
Mét sè nhµ thiÕt kÕ hÖ thèng tá ra hµi lßng víi bé nhí cã cache. Nhµ s¶n xuÊt çc bo m¹ch 486 vµ
Pentium Ocean Information System ®· sö dông EDRAM cña Ramtron nh bé nhí hÖ thèng chÝnh.
Cache trªn çc chip nhí cho phÐp tÊt c¶ bé nhí ho¹t ®éng víi tèc ®é cña cache. §iÒu nµy t¹o ra sù kh¸c
biÖt lín khi CPU yªu cÇu nh÷ng th«ng tin kh«ng cã s½n trong cache L2 (Level 2). Cã nh÷ng nhËn xÐt
r»ng "Pentium 100MHz sÏ chØ ch¹y ë 8MHz nÕu bá qua cache L2", hoÆc "§ã lµ t¹i sao mét hÖ 486
33MHz sö dông EDRAM cã thÓ chuyÓn ®æi gi÷a çc t¸c vô nhanh h¬n Petium 100MHz sö dông
DRAM chuÈn".
S¾p xÕp RAM
Mét khi EDORAM vµ çc s¶n phÈm nhanh h¬n kh¸c b¾t ®Çu trµn ra thÞ trêng, chóng sÏ cã h×nh thøc
cña SIMM 72 ch©n - cÊu h×nh chuÈn th«ng dông cho çc m¸y PC hiÖn nay - mÆc dï ®©y cã thÓ cha
ph¶i lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt vÒ l©u dµi. Çc nhµ s¶n xuÊt RAM ®ang ®Çu t vµo nh÷ng çch s¾p xÕp
(packaging) nhanh vµ nhiÒu h¬n, bao gåm c¶ viÖc c¾m trùc tiÕp, çn máng,... vµ tiÕp tôc thö
nghiÖm víi nhiÒu kiÓu ®ãng vá cho phÐp n©ng cao tÝnh æn ®Þnh t¨ng tèc ®é bus. Ch¼ng h¹n nh
SDRAM ®ßi hái CPU vµ RAM ph¶i ho¹t ®éng cïng xung nhÞp, v× vËy viÖc s¾p xÕp chip chÝnh x¸c
cã thÓ ®¸p øng tèt h¬n yªu cÇu nµy.
Mét trong nh÷ng d¹ng RAM ®îc biÕt nhiÒu lµ RDRAM (Rambus DRAM) ®· kÕt hîp mét çch tèt
nhÊt çch s¾p xÕp gän víi çc m¹ch æn ®Þnh h¬n. Chip bè trÝ rÊt s¸t nhau, vµ çc ®êng dÉn ®îc
thiÕt kÕ ng¾n, chÝnh x¸c vµ m¶nh h¬n çc m¹ch in chuÈn, gãp phÇn lµm gi¶m ®iÖn dung kh«ng
cÇn thiÕt ¶nh hëng ®Õn tèc ®é cña tÝn hiÖu.
HÖ thèng còng ®îc thiÕt kÕ ®ång bé víi xung nhÞp, cho phÐp ®iÒu chØnh chÝnh x¸c thêi ®iÓm cã
mÆt cña th«ng tin trªn bus. Qu¸ tr×nh truyÒn x¶y ra sau mçi 2ns trªn c¶ hai ®Çu xung nhÞp ch½n vµ
lÎ. Sù ®ång bé nµy t¬ng tù nh qu¸ tr×nh x¶y ra trong SDRAM. KÕt hîp tÊt c¶ nh÷ng yÕu tè trªn cho
phÐp tèc ®é truyÒn ®¹t tíi 500MBps (500MB trong 1 gi©y).
VRAM
ThÞ trêng bé nhí th«ng dông bÞ rµng buéc vµ ph¸t triÓn chËm bëi tÊt c¶ çc lo¹i chip nhí bæ sung
®Òu ®îc ®a ra ë d¹ng chuÈn. Tuy nhiªn, çc nhµ thiÕt kÕ bo m¹ch video l¹i tho¶i m¸i trong viÖc lùa
chän lo¹i chip nhí theo së thÝch. Nh kÕt qu¶ cho thÊy, thÞ trêng trµn ®Çy çc lo¹i s¶n phÈm kh¸c
nhau. Mét sè nhµ s¶n xuÊt sö dông DRAM th«ng thêng, mét sè yªu cÇu VRAM chuyªn dông h¬n, vµ
sè kh¸c th× thö nghiÖm víi lo¹i kÕt hîp nh WRAM, 3D RAM.
Sö dông DRAM hay VRAM ®¾t gi¸ h¬n ®Ó duy tr× h×nh ¶nh trªn mµn h×nh lµ vÊn ®Ò tranh luËn
l©u nay. DRAM võa thùc hiÖn ®iÒu khiÓn sù thay ®æi h×nh ¶nh trªn mµn h×nh, võa thu thËp th«ng
tin ®Ó göi ®Õn video monitor. Trong card video sö dông VRAM, çc chip thùc hiÖn hai t¸c vô, mét
duy tr× vµ thay ®æi h×nh ¶nh, trong khi t¸c vô kh¸c lµ thu thËp h×nh ¶nh cho video monitor. VRAM
liªn tôc tiÕn hµnh c¶ hai t¸c vô, mçi t¸c vô ë riªng mét cæng.
VRAM cã thÓ cã hai cæng, nhng kh«ng cã nghÜa lµ nã cã thÓ xö lý th«ng tin nhiÒu gÊp hai lÇn. Çc
phÇn tö nhí riªng biÖt trªn thùc tÕ ®Òu nh nhau trong c¶ VRAM vµ DRAM. Lîng th«ng tin cã thÓ
truyÒn t¶i ®i vµ ®Õn çc phÇn tö nhí DRAM lµ cã h¹n chÕ, bëi tÝn hiÖu ®iÖn n¹p cho hµng vµ cét
ph¶i cã thêi gian ®Ó n¹p vµ x¶. Tèc ®é chung nµy ®îc gäi lµ bandwidth (bé réng d¶i). Hai cæng cña
VRAM kh«ng lµm t¨ng ®«i ®é réng d¶i. Cæng bæ sung nµy t¨ng lîng th«ng tin cã thÓ ®Õn vµ ®i
khái chip, mµ kh«ng nh©n ®«i chóng lªn.
Sù ph©n t¸ch nµy cã hai t¸c dông. Çc m¹ch VRAM lu«n cho ®é ph©n gi¶i cao vµ nhiÒu mµu h¬n. §é
réng d¶i cã t¸c dông tèt trong nh÷ng trêng hîp ®é ph©n gi¶i cao. VÝ dô mµn h×nh 24-bit víi ®é ph©n
gi¶i 1280x960 cÇn tíi lîng th«ng tin 3MB mçi lÇn håi phôc mµn h×nh. Víi ®é ph©n gi¶i thÊp h¬n,
kh«ng cÇn ®Õn ®é réng d¶i nh vËy.
MÆt kh¸c, çc m¹ch DRAM kh«ng ®ßi hái ®Õn ®é réng d¶i. Bëi vËy, çc nhµ s¶n xuÊt bo m¹ch video
cÊp thÊp thêng chän lo¹i chip nhí nµy. BÊt kú phÇn nhí nµo kh«ng ®îc sö dông ®Ó phôc håi mµn
h×nh ®Òu dµnh cho bé ®iÒu khiÓn video. NÕu mµn h×nh ch¹y ë ®é ph©n gi¶i thÊp, bé ®iÒu khiÓn
video cã thÓ sö dông phÇn cßn l¹i cña ®é réng d¶i ®Ó t¹o nh÷ng h×nh ¶nh phøc t¹p trªn mµn h×nh.
Çc bo m¹ch DRAM nµy cã thÓ t¸i hiÖn nh÷ng h×nh ¶nh ®é ph©n gi¶i cao, nhng víi tèc ®é chËm
h¬n.
Çc nhµ s¶n xuÊt RAM ®ang sö dông nh÷ng chip RAM cho bo m¹ch video b»ng nhiÒu çch. RAM cã
cache, RAM ®ång bé..., tÊt c¶ ®Òu cã thÓ ®îc sö dông ®Ó t¨ng tèc ®é cña RAM trªn bo m¹ch video.
EDORAM, CDRAM, SDRAM vµ çc lo¹i RAM c¶i tiÕn kh¸c ®Òu cã thÓ ®îc thay thÕ nhanh chãng
vµ hiÖu qu¶. H¬n n÷a, víi kü thuËt t¬ng tù, cã thÓ c¶i tiÕn VRAM thµnh CVRAM (cached VRAM),
SVRAM (VRAM ®ång bé), vµ EDOVRAM.
Bæ sung trÝ tuÖ cho video
Qu¸ tr×nh c¶i tiÕn VRAM víi cache míi chØ b¾t ®Çu. HiÖn t¹i, nhiÒu chuÈn cho video card cã thÓ
t¨ng tèc ®é b»ng çch bæ sung trÝ tuÖ cho chip RAM (bæ sung kh¶ n¨ng tù xö lý). C«ng nghÖ
WRAM lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ bé nhí cã nh÷ng ®Æc tÝnh hæ trî cho ®å häa. Thùc tÕ, WRAM
cã kh¶ n¨ng trî gióp cho video chuyÓn ®éng thËt (full-motion video) h¬n lµ t¨ng tèc cho m«i trêng
Windows. Kh¶ n¨ng tù xö lý cña WRAM cho phÐp chip thùc hiÖn nh÷ng t¸c vô ®å häa tèt h¬n,
ch¼ng h¹n nh t« nÒn vµ BitBlts (BitBlts lµ mét hiÖu øng rÊt h÷u Ých cho video chuyÓn ®éng
nhanh). Çc nhµ kü thuËt ®· cho thÊy r»ng WRAM cã trÝ tuÖ ch¹y nhanh h¬n VRAM vµ cã gi¸ thÊp
h¬n.
Mét gi¶i ph¸p hÊp dÉn kh¸c lµ 3D RAM (RAM ba chiÒu) do Mitsubishi vµ Sun Microsystem ph¸t
triÓn ®Ó t¨ng tèc ®é çc t¸c vô 3 chiÒu. B¶n chÊt cña çch tiÕp cËn nµy lµ g¾n bé ®Öm z (trôc z) vµ
ALU trªn chip. Th«ng thêng, card ®å häa 3D (ba chiÒu) sÏ vÏ mét ®iÓm trong hÖ 3 chiÒu b»ng çch
t×m ®iÓm ®ã trong bé ®Öm z, n¬i lu tr÷ täa ®é z cña ®iÓm cuèi cïng ®îc vÏ t¹i vÞ trÝ nµy. NÕu täa
®é míi nhá h¬n, cã nghÜa ®iÓm ®ang ®îc xem xÐt gÇn víi m¾t ngêi dïng h¬n vµ nh×n thÊy ®îc. C¶
®å häa sÏ ghi ®iÓm nµy ngîc vµo bé nhí ®Ó hiÓn thÞ kÕt qu¶. NÕu täa ®é z lín h¬n, cã nghÜa lµ
n»m xa h¬n, bÞ che khuÊt bëi ®iÓm ®îc vÏ tríc ®ã.
RAM 3D chuyÓn toµn bé c«ng ®o¹n trªn vµo chip nhí, n¬i cã s½n bé ALU ®Ó xö lý. Thay v× video
card ph¶i ®äc, tÝnh to¸n vµ ghi ®Ó vÏ çc ®iÓm trong hÖ 3 chiÒu, nã chØ viÖc ghi vµo RAM 3D vµ
tù RAM sÏ quyÕt ®Þnh phÇn viÖc cßn l¹i.
Bé ALU trªn RAM 3D còng cã thÓ thùc hiÖn mét sè thao t¸c kh¸c trî gióp cho card. Mitsubishi íc tÝnh
r»ng video card víi RAM 3D cã kh¶ n¨ng thÓ hiÖn 1,8 triÖu h×nh ®a gi¸c 100 ®iÓm trong mét gi©y -
cã nghÜa lµ 9 lÇn nhanh h¬n card sö dông VRAM.
RAM 3D còng sö dông c«ng nghÖ cache. RAM 3D chuÈn lµ mét chip 10MB víi 4 vïng 2,5MB vµ mét
ALU trung ¬ng cã nhiÖm vô thùc hiÖn çc c«ng ®o¹n vÏ. Cã 2 cache L1 trong ALU vµ 4 cache L2 ë 4
bank.
Bé nhí kh«ng thay ®æi
ThÞ trêng m¸y tÝnh di ®éng ®ang ph¸t triÓn m¹nh, trong ®ã kÕt qu¶ cña çc nhµ thiÕt kÕ RAM cã
tÇm quan träng ®Æc biÖt. Çc lo¹i Flash RAM vµ RAM s¾t ®iÖn (ferroelectric-FRAM) ®ang ®îc
nghiªn cøu ®Ó lµm bé nhí chÝnh cho çc m¸y x¸ch tay.
Intel, nhµ s¶n xuÊt vi m¹ch lín nhÊt, lu«n ñng hé cho lo¹i Flash RAM, c«ng nghÖ t¬ng tù nh
EEPROM. Çc chip nhí nµy lu d÷ liÖu cña chóng cho tíi khi bÞ xãa bëi mét ®iÖn ¸p kh¸ lín. Intel ®·
c«ng bè Flash RAM lo¹i 2MB vµo cuèi n¨m 1994 víi hy väng lµ chip sÏ ®îc chÊp nhËn bëi çc nhµ s¶n
xuÊt m¸y in ®Ó lu tr÷ côc bé th«ng tin vÒ font ch÷ còng nh m· hiÓn thÞ kh¸c.
Chip Flash RAM còng t×m ®îc chæ trong m¸y camera cÇm tay vµ çc s¶n phÈm kh¸c cÇn ®Õn lîng
d÷ liÖu t¬ng ®èi nhá. Mét sè nhµ s¶n xuÊt m¸y tÝnh ®ang sö dông lo¹i chip nµy ®Ó lu tr÷ th«ng tin
BIOS mµ b¹n cã thÓ n©ng cÊp khi cÇn thiÕt. Tuy nhiªn viÖc sö dông Flash RAM cßn h¹n chÕ do gi¸
thµnh cßn cao.
Mét sè nhµ s¶n xuÊt kh¸c l¹i ®ang véi v· tËp trung vµo viÖc ph¸t triÓn chip FRAM, lo¹i ®îc coi lµ "bé
nhí c¬ b¶n". Hitachi vµ Ramtron cïng hîp t¸c víi nhau trong mét dù ¸n, Matsushita vµ Symetrix l¹i liªn
kÕt thµnh nhãm kh¸c. TÊt c¶ cïng ®ang nghiªn cøu çc thiÕt bÞ cã dung lîng 256KB, 1 vµ 4MB nh»m
vµo sö dông réng r·i. Mét sè nhµ quan s¸t c«ng nghiÖp cho r»ng FRAM cã thÓ chøng tá ®Ó thay thÕ
DRAM chuÈn bëi nã kh«ng bÞ suy tho¸i sau nhiÒu t¸c vô ghi xãa.
RAM Drives Forward
C«ng nghiÖp chÕ t¹o RAM sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ hng thÞnh trong thËp kû tíi. RAM vÉn lµ phÇn
ch¹y chËm nhÊt cña çc hÖ m¸y tÝnh hiÖn nay, bëi vËy çc nhµ thiÕt kÕ sÏ tËp trung nghiªn cøu
nh»m t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm nhanh h¬n. ThÞ trêng ®ang ph¸t triÓn còng gãp phÇn t¹o ra çc s¶n
phÈm RAM ®a d¹ng víi nh÷ng ®Æc tÝnh tèc ®é kh¸c nhau.
Nh÷ng chip nhí sÏ kh«ng chØ thùc hiÖn chøc n¨ng lu d÷ liÖu mµ cßn cã kh¶ n¨ng tÝnh to¸n. Nh÷ng
dù ¸n nhiÒu tham väng nhÊt sÏ ®îc ®a ra tõ lÜnh vùc ®å häa. B¹n cã thÓ t×m thÊy trªn çc hÖ m¸y
®Ó bµn nhiÒu c¶i tiÕn mµ Cray Computer ®· giíi thiÖu tõ nh÷ng n¨m 1980. Bé nhí th«ng minh mµ
Cray ®ang sö dông cho çc hÖ m¸y lín míi nhÊt cã thÓ cho thÊy mét çch tiÕp cËn kh¸c h÷u hiÖu h¬n
trong vµi n¨m tíi. Nhng cho ®Õn thêi ®iÓm ®ã, sù tiÕn bé cña çc lo¹i DRAM nhanh h¬n vµ nhanh
h¬n n÷a sÏ cho çc nhµ thiÕt kÕ hÖ thèng nhiÒu ph¬ng ¸n kÕt hîp bé nhí.
Flash memory
Nh÷ng chØ trÝch vÒ bé nhí flash ®· cêng ®iÖu qu¸ møc (Flash memory - lo¹i RAM cã thÓ lu l¹i d÷
liÖu ngay c¶ khi kh«ng cã ®iÖn. ChØ cã thÓ xãa néi dung b»ng mét ®iÖn ¸p kh¸ lín). NÕu thËt sù
dung lîng lu tr÷ cho m¸y cÇm tay lµ vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m cña b¹n th× nh÷ng æ ®Üa cøng
PCMCIA Type III PC Card 260 MB víi gi¸ 600 USD qu¶ lµ sù lùa chän hÊp dÉn so víi card nhí flash
40MB gi¸ 1.200 USD. ThËm chÝ mét sè ngêi ñng hé bé nhí flash vÉn cho r»ng lo¹i bé nhí nµy kh«ng
dÔ g× lµ ®èi thñ cña c«ng nghÖ ®Üa cøng c¶ vÒ gi¸ vµ dung lîng trong thêi gian tíi. Tuy nhiªn, dung
lîng lu tr÷ cha ph¶i lµ tÊt c¶.¸
Card nhí flash, mét thÓ r¾n thuÇn tóy ®iÖn tö vµ kh«ng cã thµnh phÇn chuyÓn ®éng, ®ßi hái Ýt
n¨ng lîng h¬n nhiÒu so víi ®Üa cøng, vµ ®iÒu nµy rÊt cã ý nghÜa ®èi víi çc m¸y tÝnh cÇm tay.
H¬n n÷a, nhiÒu m¸y cò kh«ng cã khe c¾m cho PC Card Type III (lo¹i card ®Üa cøng, dµy h¬n Type I
vµ Type II), nhng l¹i cã khe c¾m Type I vµ II th«ng dông h¬n cã thÓ tiÕp nhËn card nhí flash. §iÒu
nµy cã thÓ lµ vÊn ®Ò c©n nh¾c quan träng nÕu b¹n ®ang cÇn trang bÞ m¸y cÇm tay. Thêi gian truy
cËp cña card nhí flash (kho¶ng 30 nanosecond) nhanh h¬n tõ 100 ®Õn 1000 lÇn so víi ®Üa cøng, cho
phÐp ch¹y víi tèc ®é chØ trong kho¶ng nh¸y kÐp mouse.¸
Bé nhí flash víi thÓ r¾n cã thÓ chÞu ®îc va ®Ëp m¹nh (®Õn 2000 Gs) h¬n bÊt kú lo¹i ®Üa cøng nµo
(200 Gs). §iÒu nµy quan träng trong nhiÒu trêng hîp. Víi lo¹i "nåi ®ång cèi ®¸" th× ch¼ng ph¶i bËn
t©m g× nhiÒu. Bëi card nhí flash lu gi÷ th«ng tin ngay c¶ khi kh«ng cã n¨ng lîng nªn d÷ liÖu cã thÓ
®îc b¶o qu¶n tèt trong thêi gian dµi. Cuèi cïng, card nhí flash rÊt ®¸ng tin cËy víi MTBF (mean time
between failures - kho¶ng thêi gian cã thÓ x¶y ra sù cè) lµ hµng triÖu giê. V× tÊt c¶ nh÷ng lý do nªu
trªn, card nhí flash vÉn cã tÇm quan träng trong sö dông m¸y tÝnh cÇm tay.¸
Card nhí flash cßn th©m nhËp vµo nhiÒu s¶n phÈm kh¸c ngoµi m¸y cÇm tay. Trong nhiÒu m¸y in vµ
server in, card flash lu tr÷ font ch÷, biÓu tîng, h×nh thøc tr×nh bµy. PDA (Personal Digital Assistant -
m¸y tÝnh trî gióp ç nh©n), bao gåm c¶ Apple Newton vµ çc thiÕt bÞ cÇm tay kh¸c, sö dông card
flash nh ph¬ng tiÖn chÝnh ph©n phèi phÇn mÒm. §èi víi PDA, card flash cã gi¸ trÞ hÖ thèng h¬n
®Üa cøng. B¹n cã thÓ kh«ng cÇn ®Õn 100MB, nhng b¹n cÇn sù tiÖn lîi vµ tin cËy.¸
ë møc ®é chip, bé nhí flash cßn th«ng dông h¬n trong çc øng dông liªn quan ®Õn m¸y tÝnh. Flash
BIOS, tríc ®©y chØ cã trong çc m¸y x¸ch tay, nay thËt sù ®ang thay thÕ ROM BIOS trong çc hÖ
®Ó bµn, cho phÐp çc nhµ s¶n xuÊt hay ngêi dïng viÕt l¹i ch¬ng tr×nh BIOS mµ kh«ng ph¶i thay
chip.¸
B¶n chÊt kiªn ®Þnh cña bé nhí flash còng rÊt quan träng. Çc ®Æc tÝnh Plug-and-Play sÏ ®ßi hái bé
nhí BIOS mµ d÷ liÖu cÊu h×nh cã thÓ cËp nhËt ®îc. Çc Hub vµ Router còng sö dông chip flash thay
thÕ cho ROM, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng cËp nhËt ®¬n gi¶n. NhiÒu lo¹i modem còng sö dông bé nhí flash
®Ó lu cÊu h×nh vµ phÇn mÒm. Gi¶i ph¸p nµy cho phÐp b¹n n©ng cÊp modem ®¬n gi¶n vµ kh«ng
tèn tiÒn b»ng çch n¹p l¹i th«ng tin, h¬n lµ ph¶i ®æi chip. T¬ng tù, card m¹ng còng cã chip flash ghi l¹i
chi tiÕt cÊu h×nh. Trªn çc æ ®Üa SCSL, chip flash thêng lu çc m· ®iÒu khiÓn cã thÓ thay ®æi theo
nhu cÇu ngêi dïng. §é tin cËy cña bé nhí flash còng ®îc øng dông trong b¶o toµn d÷ liÖu vµ hÖ RAID
(RAID - xem PC World VN sè 6/1995).¸
Víi nhiÒu s¶n phÈm kh«ng thuéc m¸y tÝnh, chip nhí flash (thêng lµ lo¹i dung lîng thÊp) còng cã mÆt
trong m¸y ®iÖn tho¹i cÇm tay, m¸y nh¾n tin, m¸y tr¶ lêi (thay thÕ DRAM) vµ video camera. DÔ
dµng thiÕt kÕ vµ s¶n xuÊt çc m¸y ®iÖn tho¹i cÇm tay vµ ®Æt cÊu h×nh bé nhí flash cña chóng víi
çc m· ®Æc biÖt, t¬ng øng víi môc ®Ých sö dông cuèi cïng.¸
Bé nhí flash ®ãng vai trß t¬ng tù trong çc m¸y Set-top boxes cho TV (thiÕt bÞ bæ sung vµo TV ®Ó
cã thÓ xem vµ mua hµng th«ng qua TV): m¸y cÇn ®îc chØnh l¹i sau khi s¶n xuÊt vµ n¹p nh÷ng th«ng
tin cÇn thiÕt. ThËm chÝ xe h¬i còng sö dông bé nhí flash nh mét phÇn cña hÖ ®iÒu khiÓn ®éng c¬.¸
Trong khi viÖc kinh doanh bé nhí flash PC card t¨ng Ýt nhÊt 10% mçi n¨m, mét sè dù ®o¸n cho thÊy
toµn bé thÞ trêng bé nhí - flash hiÖn t¹i lµ 1 tû USD - sÏ t¨ng 50% mçi n¨m vµ ®¹t tõ 4 ®Õn 10 tû USD
vµo n¨m 2000. Mét vµi yÕu tè thóc ®Èy sù t¨ng trëng nµy. Ron Bohn, nhµ ph©n tÝch cña Dataquest,
nh×n nhËn bé nhí flash nh mét "kh¶ n¨ng kü thuËt". HiÖn t¹i, møc tiªu thô çc s¶n phÈm sö dông bé
nhí flash t¨ng nhanh, gi¸ l¹i h¹ vµ dÇn trë thµnh ®èi thñ víi DRAM. Ngêi dïng card flash 10MB sau mét
- hai n¨m cã thÓ mua card 20MB víi cïng gi¸.¸
§iÒu ch¾c ch¾n sÏ x¶y ra víi c«ng nghÖ ®iÖn tö - bé nhí flash còng trë nªn th«ng dông cho çc nhµ
s¶n xuÊt c¹nh tranh, bao gåm AMD, Fujitsu, IBM, Inter, Matsushita, Mitsubishi, National
Semiconductor, Panasonic, SGS-Thomson vµ Toshiba... PhÇn lín çc bé nhí flash ®îc thiÕt kÕ theo
chuÈn vµ cã thÓ trao ®æi víi nhau.¸
C«ng nghÖ flash ®ang tù ph¸t triÓn. Giao tiÕp serial vµ kÝch thíc nhá cña bé nhí lµm t¨ng tÝnh linh
®éng. D÷ liÖu ®îc lu tr÷ víi ®é tin cËy vµ an toµn cao. Dung lîng cña chip flash hiÖn t¹i lµ 16Mb vµ
sÏ ®îc t¨ng gÊp ®«i vµo n¨m tíi. HiÖn ®· cã card flash 40MB víi tÝnh n¨ng h¬n h¼n çc æ ®Üa cøng
lo¹i PC Card.
Bé nhí th«ng minh
Ph¬ng thøc tinh vi nhÊt ®Ó lÊy th«ng tin ra tõ chip ®ang ®îc thùc hiÖn bëi Cray Computer. Çc kü s
®ang thiÕt kÕ mét siªu m¸y tÝnh míi - Cray 3, sö dông lo¹i bé nhí ®Æc biÖt cã chøa bé xö lý. Mçi
chip nhí cã 128KB lu tr÷ vµ 64 bé LU mét bit cã thÓ thùc hiÖn mäi phÐp tÝnh c¬ b¶n 1-bit. Çc BXL
1-bit ®îc cµi s½n trong çc chip nhí. Mçi bé chøa 3 thanh ghi 1-bit. D÷ liÖu trong bÊt kú çc bit côc bé
nµo cña mçi BXL cã thÓ ®îc t¶i vµo vµ lÊy ra tõ çc thanh ghi nµy. Mçi çi trong 3 thanh ghi cã thÓ
cã hai tr¹ng th¸i kh¸c nhau, cã nghÜa lµ cã 8 cÊu h×nh cho mçi bé thanh ghi. Çc chip nµy do
Supercomputer Research Center thiÕt kÕ nh mét phÇn cña ch¬ng tr×nh nghiªn cøu ®îc tµi trî bëi NSA
(National Security Agency). C«ng nghÖ ®îc chuyÓn nhîng cho Cray Computer vµ National
Semiconductor, nh÷ng c«ng ty sÏ s¶n xuÊt chip.
Chip ®îc thiÕt kÕ ®Ó ho¹t ®éng nh mét bé nhí th«ng thêng trong phÇn lín thêi gian. Tuy nhiªn, nÕu
BXL chÝnh cÇn sö dông bÊt kú trong 64 BXL n»m trong bé nhí, nã sÏ thiÕt lËp mét ®êng tÝn hiÖu
vµ ghi chØ thÞ vµo chip. ChØ thÞ ®îc ph©n cho çc BXL, vµ mçi BXL thùc hiÖn lÖnh trong 2048 bit
d÷ liÖu côc bé.
M¸y tÝnh ®Çu tiªn sö dông bé nhí lo¹i míi nµy mang tªn Cray 3/SSS, vµ kh¸ch hµng ®Çu tiªn sÏ lµ
NSA, Robert Cox, gi¸m ®èc dù ¸n Cray 3/SS, hy väng r»ng m¸y tÝnh sÏ cã nhiÒu øng dông trong viÖc
gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò cao cÊp song song (ch¼ng h¹n xö lý ¶nh, tÝnh to¸n ®Þa chÊt).
Cache sÏ mÊt vai trß?
Bæ sung cache lµ ph¬ng ph¸p hîp lý ®îc ngêi dïng m¸y tÝnh biÕt rÊt râ nh»m t¨ng tèc ®é hÖ thèng.
Tuy nhiªn hiÖn t¹i, nhu cÇu vÒ cache riªng ®ang h¹ thÊp bëi nh÷ng bé xö lý míi nhÊt ®îc bæ sung
nhiÒu cache h¬n ngay trªn CPU vµ çc H§H ®a nhiÖm ph©n chia yªu cÇu vÒ bé nhí, lµm gi¶m u thÕ
tèc ®é do cache t¹o ra.
Nh÷ng thÕ hÖ CPU míi hiÖn nay bao gåm mét lîng cache nhá ngay trªn chip. Lîng cache nµy th«ng
thêng giíi h¹n trong kho¶ng 8 - 32 KB, qu¸ Ýt ®Ó ®¸p øng cho nhiÒu øng dông. Bëi vËy, nhiÒu hÖ
m¸y tÝnh ®îc thiÕt kÕ víi mét lîng cache lín L2 (Level 2) bªn ngoµi ®Ó hæ trî cho cache trªn chip
(cache L1).
Tuy vËy, cache trªn chip trë nªn ngµy cµng lín, Intel ®· c«ng bè BXL P6, chøa ®Õn 256 KB cache L2
trªn m¹ch, cßn Alpha chip 21164 cña Digital còng cã 96KB cache L2. Víi lîng cache ngay trªn chip
nhiÒu nh vËy, viÖc bæ sung cache L2 cho m¸y tÝnh trë nªn kh«ng cßn ý nghÜa. Bëi vËy chóng ta hy
väng sÏ chøng kiÕn nh÷ng lo¹i m¸y nh vËy trong vµi n¨m tíi.
Nh÷ng bé phÇn mÒm lín vµ H§H ®a nhiÖm nh OS/2 Warp cã thÓ lµm mÊt gi¸ trÞ cña cache nÕu
chóng kh«ng ®ñ lín ®Ó gi÷ tÊt c¶ m· ch¬ng tr×nh ®ang ®îc thùc hiÖn. Khi CPU chuyÓn ®æi gi÷a
çc t¸c vô, nã kh«ng thÓ t×m thÊy th«ng tin cÇn thiÕt trong cache vµ buéc ph¶i yªu cÇu tõ bé nhí
chÝnh, vèn dÜ ho¹t ®éng kh«ng ®ñ nhanh. VÝ dô, ngêi dïng Windows cã thÓ ®· nhËn thÊy hiÖu
øng nµy khi yªu cÇu hÖ thèng in ë chÕ ®é nÒn. NhiÒu m¸y kh«ng thÓ lu c¶ m· in vµ m· cña
Windows trong cache cïng mét lóc, bëi vËy viÖc chuyÓn ®æi thêng xuyªn lµm cho hÖ thèng thùc
hiÖn ë tèc ®é thÊp.
C¶i tiÕn trong thiÕt kÕ cache ®ang lµ viÖc cÇn thiÕt bëi sù hiÖn diÖn cña ®a bé xö lý. §a bé xö lý
míi chØ b¾t ®Çu ®îc ®a ra thÞ trêng do n¶y sinh nhu cÇu héi ®µm qua m¸y tÝnh ®Ó bµn (desktop
conferencing) vµ çc øng dông multimedia cao cÊp. §a bé xö lý dêng nh sÏ trë nªn ph¬ng ¸n lùa chän
®èi víi ngêi dïng møc cao.
ThiÕt kÕ cache cho ®a bé xø lý lµ c«ng viÖc t¬ng ®èi phøc t¹p. NÕu BXL A chuyÓn sang cËp nhËt
vïng nhí ®· ®îc thùc hiÖn cache bëi BXL B, b¶n sao cña B hoÆc sÏ bÞ mÊt hiÖu lùc hoÆc ®îc cËp
nhËt bëi A. Cßn xÊu h¬n nÕu B ®· söa ®æi b¶n sao cña nã, sau ®ã tríc khi A cã thÓ thùc hiÖn, d÷
liÖu cña B hoÆc ph¶i ®îc ®a vÒ bé nhí chÝnh hoÆc ®îc chuyÓn trùc tiÕp tíi BXL A. Bëi vËy, cã
hai çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. HoÆc tÊt c¶ çc BXL ®Òu theo dâi sù chuyÓn ®æi trong bé nhí,
t×m kiÕm nh÷ng kh¶ n¨ng xung ®ét víi d÷ liÖu côc bé ®· ®îc thùc hiÖn cache (snoopy cache), hoÆc
bé nhí chÝnh ph¶i ®iÒu khiÓn theo dâi BXL nµo ®· thùc hiÖn cache víi çc vïng nhí (directory-based
cache).
Mçi çch tiÕp cËn ®Òu cã nh÷ng u vµ khuyÕt riªng.
Çc hÖ ®a bé xö lý ®· lµ ®èi tîng ®îc nghiªn cøu trong vßng 30 n¨m nay. Nhng chØ míi kho¶ng 5 -10
n¨m trë l¹i ®©y, nã míi chiÕm ®îc mét phÇn ®¸ng kÓ trªn thÞ trêng çc m¸y siªu tÝnh cao cÊp. HiÖn
t¹i, ®a bé xö lý ®ang thùc hiÖn bíc tiÕn vµo lÜnh vùc çc m¸y PC vµ tr¹m lµm viÖc møc cao, vµ thËt
sù c«ng nghÖ míi nµy ph¶i ®èi ®Çu víi thùc tÕ.
Mét m¸y, nhiÒu RAM
Trong vßng vµi n¨m tíi, m¸y tÝnh ®Ó bµn cña chóng ta cã thÓ sö dông tíi 3 hoÆc nhiÒu h¬n çc lo¹i
RAM, mçi lo¹i ®îc chän cho chøc n¨ng chuyªn biÖt. VÝ dô, m¸y cã thÓ dïng SRAM ®ång bé, nhanh
cho cache, Advance DRAM kh«ng ®ång bé (EDRAM, EDORAM) cho bé nhí chÝnh, vµ Rambus
DRAM hay Windows RAM cho card video. B¹n còng cã thÓ dïng PC Card víi flash RAM.
§©y lµ kÕt qu¶ logic cña næ lùc nh»m ®a m¸y tÝnh ®¹t tèc ®é tèi ®a. Tríc ®©y, nÕu muèn mét m¸y
tÝnh ch¹y nhanh, b¹n sö dông BXL lµm viÖc ë tèc ®é xung nhÞp cao. Tuy nhiªn ®Õn nay, nhµ thiÕt
kÕ cÇn ph¶i thËn träng c©n nh¾c tõng chi tiÕt trong hÖ thèng ®Ó ng¨n ngõa vÊn ®Ò t¾c nghÏn. Do
mçi lo¹i RAM cã tõng u thÕ kh¸c nhau, chóng trë nªn cã ý nghÜa vÒ khÝa c¹nh kü thuËt vµ kinh tÕ
trong viÖc kÕt hîp vµi kiÓu bé nhí trong mét m¸y ®¬n.
Khi thÞ trêng DRAM ®îc ph©n thµnh nh÷ng c«ng nghÖ míi nh ®· nªu trªn, çc c¬ quan thiÕt lËp
chuÈn gÆp khã kh¨n trong viÖc bao qu¸t tÊt c¶. Mét trong nh÷ng chuÈn ®Çu tiªn lµ RamLink ®îc ®a
ra, nhng dêng nh nã kh«ng cã mÆt trong nhiÒu n¨m. Vµ DRAM ®ång bé dï ®îc c«ng nh©n nhng l¹i
kh«ng hoµn thiÖn. Çc s¶n phÈm ®ång bé tõ çc nhµ s¶n xuÊt kh¸c nhau kh«ng ph¶i lóc nµo còng
lµm viÖc víi nhau. Tuy nhiªn, cïng thêi gian ®ã, c«ng nghÖ RDRAM l¹i trë thµnh chuÈn phæ biÕn
h¬n c¶, bëi nhµ s¶n xuÊt lµ Rambus.
Bëi vËy, chóng ta xem xÐt mét vµi chuÈn th«ng dông, mçi lo¹i ®îc tèi u cho tõng øng dông riªng.
VRAM cho ®Õn nay cã gi¸ gÊp ®«i so víi DRAM t¬ng ®¬ng. NhiÒu nhµ ph©n tÝch dù ®o¸n nhu
cÇu vÒ VRAM sÏ gi¶m trong vµi n¨m tíi, khi nh÷ng c«ng nghÖ RAM nhanh vµ Ýt tèn kÐm xuÊt
hiÖn. Vµ gi¸ cña chóng sÏ h¹ tíi møc cña DRAM hiÖn nay.
Mét yÕu tè quan träng ¶nh hëng tíi ph©n cÊp bé nhí lµ xu híng ®a ra bé nhí víi gi¶i th«ng (bandwidth)
lín h¬n. Trªn thÞ trêng tr¹m lµm viÖc, çc nhµ thiÕt kÕ RAM vµ m¸y tÝnh ph¶i ®¸p øng ®îc ®ßi hái
cña nh÷ng hÖ thèng m¸y tÝnh tèc ®é cao - 300 MHz. C«ng nghÖ DRAM thÝch hîp víi video l¹i cã
thÓ kh«ng thÝch øng cho bé nhí chÝnh. Ch¼ng h¹n Rambus DRAM thùc hiÖn çc øng dông video rÊt
tèt bëi nã duy tr× ®îc d÷ liÖu lín trong bé nhí vµi MB. Tuy nhiªn, nh÷ng ®Æc tÝnh nµy l¹i kh«ng ph¶i
lµ tiªu chuÈn ®Ó lùa chän cho bé nhí chÝnh cña m¸y tÝnh th«ng thêng.
KÕt qu¶ dÉn tíi bµi to¸n con gµ vµ qu¶ trøng. TÊt c¶ ®Òu ®ång ý r»ng hä ®ang cÇn tèc ®é, nhng çc
c«ng ty l¹i ch¼ng muèn giao phã cho mét c«ng nghÖ ®Õn khi ®· râ ngêi th¾ng cuéc, vµ ®iÒu nµy sÏ
kh«ng x¶y ra nÕu mét c«ng nghÖ b¾t ®Çu ®îc nhiÒu ngêi quan t©m. Cuèi cïng, thay v× ®Õn trùc
tiÕp víi mét cÊu tróc míi cho bé nhí chÝnh, çc nhµ s¶n xuÊt hÖ thèng cã lÏ l¹i tiÕp tôc thËn träng.
Trong nh÷ng n¨m tíi, chóng ta ph¶i rÊt cÈn thËn khi mua bé nhí cho m¸y cña m×nh. Nh÷ng m¸y tÝnh
kh¸c nhau cã thÓ sö dông c«ng nghÖ RAM kh¸c nhau, vµ ch¾c ch¾n lµ mét sè m¸y ®ßi hái ph¶i cã
nh÷ng lo¹i RAM ®Æc biÖt tõ çc nhµ s¶n xuÊt cô thÓ. Qu¶ lµ vÊn ®Ò kh«ng mÊy dÔ chÞu. Nhng
®ã lµ çi gi¸ ph¶i tr¶ ®Ó ®æi lÊy dung lîng vµ tèc ®é.
Sö dông m¸y in hiÖu qu¶ h¬n

MÑo: H·y gi÷ m¸y in cµng gÇn cµng tèt
Kh«ng ph¶i "cµng xa, cµng tèt" bao giê còng hay ®Æc biÖt trong lÜnh vùc in Ên. Çp nèi m¸y in ®«i
khi g©y ra rÊt nhiÒu nguyªn nh©n kh«ng æn ®Þnh ®èi víi m¸y in. §èi víi m¸y in ç nh©n, çc nhµ s¶n
xuÊt sö dông chuÈn çp theo chuÈn IEEE-1284, do ®ã b¹n h·y gi÷ cho m¸y in cña b¹n cµng gÇn víi
m¸y tÝnh cña b¹n cµng tèt. Th«ng thêng giíi h¹n nµy kh«ng qu¸ 1,9 mÐt.
Trî gióp sö dông m¸y in
Microsoft Windows kÌm theo kh¸ nhiÒu tµi liÖu gióp Ých cho ngêi sö dông m¸y tÝnh khi gÆp ph¶i sù
cè ®èi víi çc vÊn ®Ò in Ên. TÖp Printers.txt trong th môc Windows chøa rÊt nhiÒu th«ng tin h÷u
Ých cho nh÷ng ai muèn sö dông m¸y in hiÖu qu¶ nhÊt vµ kh¾c phôc çc vÊn ®Ò in Ên thêng ngµy.
TiÖn Ých Print Troubleshooter sÏ gióp b¹n nhanh chãng t×m ra c¨n nguyªn cña vÊn ®Ò in Ên vµ ph-
¬ng ph¸p gi¶i quyÕt trôc trÆc. Më Start | Help, bÊm vµo môc Contents, nh¸y kÐp vµo môc
Troubleshooting, cuèi cïng nh¸y kÐp vµo chñ ®Ò If You Have Trouble Printing.
Ngêi dïng trung thµnh víi Windows 95 sÏ t×m thÊy tiÖn Ých liªn quan tíi in Ên t¹i th môc
Other\Misc\Epts\Epts.exe trong ®Üa CD n©ng cÊp b¶n Windows 95. §èi víi ngêi sö dông Windows
98, tiÖn Ých nµy ®· ®îc tÝch hîp s½n vµo phÇn trî gióp trùc tuyÕn cña Windows. B¹n sÏ t×m thÊy
môc Print Troubleshooter díi chñ ®Ò Troubleshooting cña phÇn trî gióp trùc tuyÕn.
T¨ng tèc ®é in Ên
Windows sö dông c¬ chÕ ®Öm d÷ liÖu cho tÊt c¶ çc dÞch vô in Ên. TiÖn Ých PrintSpooler ®îc ch¹y
ë chÕ ®é nÒn vµ viÕt d÷ liÖu vµo bé ®Öm t¹m thêi trong th môc: C:\Windows\Temp. MÆc dï ®iÒu
nµy cho phÐp b¹n thùc hiÖn nhiÒu t¸c vô kh¸c nhau trong khi in Ên nhng chóng sÏ lµm chËm tèc ®é
chung cña hÖ thèng. B¹n h·y theo çc chØ dÉn díi ®©y ®Ó c¶i thiÖn tèc ®é in Ên cña b¹n:
1 B¹n cã thÓ xo¸ bá t¸c dông cña tiÖn Ých nµy b»ng çch nh¸y ph¶i chuét vµo biÓu tîng m¸y in trong
th môc Printers.
2 Chän Properties vµ nh¸y vµo b¶ng Detail. Nh¸y chuét vµo nóm Spool Settings t¹i phÝa cuèi hép
tho¹i.
3 Lùa chøc n¨ng Print Directly to Printer (in trùc tiÕp ra m¸y in). §iÒu nµy sÏ buéc øng dông cña b¹n
ph¶i hoµn thµnh t¸c vô in tríc khi chuyÓn quyÒn ®iÒu khiÓn hÖ thèng cho çc øng dông kh¸c, nhng
bï l¹i tèc ®é in Ên d÷ liÖu trªn m¸y in cña b¹n sÏ ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ.
Thñ thuËt in trùc tiÕp ra m¸y in còng cßn cã t¸c dông khi tiÖn Ých ®Öm d÷ liÖu in Ên ho¹t ®éng
kh«ng b×nh thêng mµ b¹n l¹i kh«ng muèn t¸i khëi ®éng toµn bé hÖ thèng ®Ó kh¾c phôc trôc trÆc.
Khi lçi in Ên chØ x¶y ra víi mét øng dông duy nhÊt
H·y thö in tõ Notepad hay Word Pad ®Ó ch¾c ch¾n vÊn ®Ò chØ x¶y ra ®èi víi mçi mét øng dông
duy nhÊt vµ kh¼ng ®Þnh ®ã kh«ng ph¶i lµ lçi do Windows g©y ra.
NÕu trôc trÆc x¶y ra víi mét duy nhÊt mét tµi liÖu, b¹n h·y thö in mét trang tr¾ng tinh cïng víi øng
dông g©y lçi. NÕu m¸y in ho¹t ®éng b×nh thêng th× râ rµng bé nhí vµ bé font cña hÖ thèng cã vÊn
®Ò. NÕu b¹n ®ang sö dông mét øng dông 16 bit ch¾c ch¾n cã mét tÖp cÊu h×nh nµo ®ã ®· ®îc
thiÕt lËp çc tham sè cha chuÈn x¸c cho øng dông. B¹n h·y cµi ®Æt l¹i ch¬ng tr×nh vµ liªn hÖ víi nhµ
s¶n xuÊt ®Ó kh¾c phôc lçi in Ên.
TËn dông bé nhí cña PC

Bé nhí kh«ng ®ñ cã thÓ lµm chËm tèc ®é toµn hÖ thèng, çc øng dông ch¹y thiÕu chÝnh x¸c, hoÆc
xÊu nhÊt cã thÓ lµm cho hÖ thèng bÞ treo, xãa s¹ch mäi d÷ liÖu vµ mÊt c«ng viÖc cha kÞp lu.
DÜ nhiªn, ®Ó tr¸nh çc trôc trÆc vÒ bé nhí ph¶i t¨ng thªm RAM ( nhÊt lµ trêng hîp ®ang ch¹y
Windows 9x mµ cã cha tíi 16 MB ). Nhng tríc khi thùc hiÖn ®iÒu nµy, b¹n nªn khai th¸c tèi ®a bé nhí
hiÖn cã trong m¸y tÝnh cña m×nh. §õng lo, kh«ng qu¸ khã kh¨n nh ngêi ta tëng: Windows 9x cã mét sè
c«ng cô gióp cho viÖc x¸c ®Þnh vµ kh¾c phôc nh÷ng trôc trÆc liªn quan dÕn bé nhí, ®ång thêi tèi u
hãa viÖc thiÕt lËp bé nhí hiÖn cã ®Ó ®¹t hiÖu n¨ng cao nhÊt.
Cho ch¹y ®ång hå ®o
NÕu nghi ngê çc t¸c vô m¸y tÝnh lµm qu¸ t¶i dung lîng nhí cña PC, an toµn nhÊt lµ lu«n theo dâi møc
tµi nguyªn cßn l¹i cña Windows b»ng tiÖn Ých System Resource Meter. B¹n cã thÓ thÊy tiÖn Ých nµy
trong Start. Programs. Accessories. System Tools. Resource Meter. NÕu kh«ng thÊy ë ®©y, h·y cµi
®Æt nã tõ ®Üa CD - ROM Windows th«ng qua Add/ Remove Programs trong Control Panel. §iÓm
s¸ng System Resource Meter.
B¹n cã thÓ biÕt ®îc phÇn tr¨m nguån tµi nguyªn cha sö dông trong hÖ thèng b»ng çch ®Æt con trá
lªn biÓu tîng Resource Meter trong System Tray, hoÆc b»ng çch bÊm ®óp chuét lªn biÓu tîng ®ã
®Ó lµm xuÊt hiÖn hép tho¹i Resource Meter. NÕu biÕt User resources hay ' GDI Resources' díi møc
25% th× ph¶i xem xÐt ®ãng bít çc øng dông vµ cöa sæ kh«ng cÇn thiÕt. Trêng hîp t¸i nguyªn cßn l¹i
díi 10%. b¹n sÏ thÊy mét c¶nh b¸o xuÊt hiÖn trªn mµn h×nh. §©y lµ lóc b¹n ®ang ®èi mÆt ví tö thÇn;
lu ngay tøc kh¾c çc kÕt qu¶ c«ng viÖc, vµ ®ãng hÕt çc ch¬ng tr×nh ®ang ch¹y ®Ó gi¶i phãng bé
nhí.
Lu«n chó ý ®Õn tr×nh gi¸m s¸t
System Monitor lµ tiÖn Ých chÈn ®o¸n m¹nh cã trong Windows cho phÐp b¹n theo dâi thêng xuyªn
nhiÒu sè liÖu thèng kª vÒ tèc ®é ho¹t ®éng cña hÖ thèng. Gièng c«ng cô Resource Meter, nã cã s½n
trong tr×nh ®¬n System Tools hoÆc ph¶i cµi ®Æt tø ®Üa CD - ROM Windows.
H·y chän çc sè liÖu thèng kª mµ b¹n muèn hiÓn thÞ tõ menu Edit. Add Item cña System Monitor .
Khi më thªm øng dông vµ tµi liÖu, nh÷ng thèng kª nµy sÏ gióp b¹n thÊy râ lîng RAM vËt lý trªn m¸y
bÞ chiÕm dông ra sao, khi nµo th× tËp tin trao ®æi ®¹t tíi dung lîng tèi ®a, vµ nh÷ng ch¬ng tr×nh
nµo ngèn nhiÒu bé nhí nhÊt.
§Ó biÕt chÝnh x¸c lîng RAM cÇn cho mét ch¬ng tr×nh ,b¹n céng çc sè "other memory" l¹i víi nhau
råi trõ ®i sè lîng dïng cho " Dick cache". B¹n tiÕn hµnh phÐp tÝnh nµy trong khi ch¬ng tr×nh ®ang
ch¹y, vµ thùc hiÖn l¹i lÇn n÷a khi nã kh«ng ch¹y; Chªnh lÖch gi÷a hai kÕt qu¶ chÝnh lµ lîng RAM ®·
dïng cho ch¬ng tr×nh ®ã.
Trôc trÆc kh¸c mµ ngêi dïng thØnh tho¶ng gÆp lµ bé nhí bÞ " rß rØ". Mét sè tr×nh øng dông kh«ng
chÞu gi¶i phãng lîng bé nhí mµ chóng ®· chiÕm cho nh÷ng t¸c vô ®Æc biÖt ( hay gäi lµ "thread" ),
thËm chÝ sau khi çc øng dông ®ã ®· kÕt thóc. Ch¬ng tr×nh bÞ háng cã thÓ tiÕp tôc t¹o ra çc thread
míi, ngèn hÕt phÇn bé nhí cßn l¹i trªn m¸y. §Ó biÕt râ m¸y tÝnh cña b¹n cã bÞ rß rØ bé nhí hay kh«ng,
h·y chó ý theo dâi biÓu ®å " Kernel: Thread" trong System Monitor. ViÖc t¨ng liªn tôc sè lîng thread-
®Æc biÖt khi m¸y tÝnh ho¹t ®éng ë møc tèi thiÓu - lµ biÓu hiÖn cña sù rß rØ. Trong mäi trêng hîp,
®ãng vµ khëi ®éng l¹i øng dông ®ã b¹n sÏ lÊy l¹i ®îc lîng bé nhí bÞ thÊt tho¸t. NÕu thao t¸c nµy
kh«ng cã t¸c dông, b¹n ph¶i ®ãng tÊt c¶ çc ch¬ng tr×nh vµ khëi ®éng l¹i m¸y.
T¨ng tèc cho tËp tin trao ®æi
Khi PC cÇn truy cËp lîng d÷ liÖu lín h¬n kh¶ n¨ng cã thÓ lu tr÷ trong RAM, Windows sÏ ®Æt lîng d÷
liÖu vît tréi ®ã vµo tËp tin lín trªn ®Üa cøng gäi lµ tËp tin trao ®æi (thêng gäi lµ bé nhí ¶o ). V× tèc
®é truy cËp d÷ liÖu trªn ®Üa chËm h¬n rÊt nhiÒu so víi tèc ®é truy cËp RAM nªn b¹n ph¶i tèi u hãa
çc thiÕt lËp cña tËp tin trao ®æi. §Ó cã çc th«ng sè nµy, vµo Start. Control Panel, nhÊn kÐp vµo
biÓu tîng System, chän môc Performance vµ nhÊn vµo Virtual Memory. Thùc hiÖn nh sau:
KiÓm tra kÝch thíc tËp tin trao ®æi. Theo mÆc ®Þnh, Windows t¨ng hoÆc gi¶m kÝch thíc tËp tin
nµy theo yªu cÇu thùc tÕ. NÕu kh«ng gian ®Üa cøng bÞ h¹n chÕ , tËp tin trao ®æi sÏ kh«ng thÓ më
réng ®óng theo yªu cÇu cña nã, nªn b¹n ph¶i gi¶i phãng thªm kh«ng gian trªn ®Üa cøng.
B¹n cã thÓ cµi ®Æt thñ c«ng kÝch thíc cùc ®¹i vµ cùc tiÓu cho tËp tin nµy b»ng çch chän nót Let
me Specify my own virtual memory settings trong hép tho¹i Virtual Memory. NhËp cïng mét gi¸ trÞ
cho Maximum vµ minimum b¹n sÏ cè ®Þnh kÝch thíc cña tËp tin trao ®æi. §iÒu nµy cã thÓ c¶i thiÖn
tèc ®é cña hÖ thèng v× Windows kh«ng ph¶i ®iÒu chØnh kÝch thíc tËp tin ®ã n÷a. Tuy nhiªn, b¹n cã
thÓ bÞ thiÕu bé nhí nÕu kÝch thíc tËp tin trao ®æi kh«ng ®ñ lín.
Dïng ®Üa cøng nhanh nhÊt.
NÕu cã nhiÒu ®Üa cøng, b¹n ®Æt tËp tin trao ®æi vµo ®Üa nµo cã tèc ®é truy cËp nhanh nhÊt. §Ó
thùc hiÖn viÖc nµy, b¹n chØ cÇn thay ®æi thiÕt lËp cña trêng "Hard disk" tron g hép tho¹i Virtual
Memory vµ khëi ®éng l¹i.
TiÕn hµnh defrag ®Üa cøng.
Kh«ng nh Windowns 3.x, Windowns 9x cho phÐp tËp tin trao ®æi s¾p xÕp trªn nhiÒu vïng cña ®Üa,
cã nghÜa lµ kh«ng ®îc lu tr÷ thµnh mét khèi ®¬n nhÊt vµ liªn tôc. Trong nh÷ng hÖ thèng sö dông
nhiÒu bé nhí ¶o, viÖc dån tËp tin trao ®æi l¹i cã thÓ t¨ng tèc ®é lªn ®¸ng kÓ.
Çch dÔ nhÊt ®èi víi viÖc derafg tËp tin trao ®æi lµ dïng tiÖn Ých Speed Disk cña Norton Utilities.
B¹n còng cã thÓ dïng tiÖn Ých Disk Defragmenter cña Windowns 98 ( tõ menu System Tools ). Nhng
do Disk Defragmenter coi tËp tin trao ®æi lµ kh«ng thÓ di chuyÓn, nªn tríc hÕt b¹n ph¶i chuyÓn tËp
tin trao ®æi nµy vµo mét ®Üa hoÆc mét phÇn vïng ®Üa thø hai- dïng thiÕt lËp " Hard disk" cña tËp
tin trao ®æi - råi tiÕn hµnh defrag ®Üa ®ã. Cuèi cïng chuyÓn tËp tin vÒ l¹i chæ cò. NÕu chØ cã mét
®Üa, b¹n ®¸nh dÊu vµo « Disable virtual memory, khëi ®éng l¹i m¸y, tiÕn hµnh defrag ®Üa, sau ®ã
kÝch ho¹t bé nhí ¶o vµ khëi ®éng l¹i lÇn n÷a. Nhng h·y nhí lµ nÕu hÖ thèng kh«ng ®ñ RAM ®Ó
ch¹y theo chÕ ®é kh«ng cÇn bé nhí ¶o, cã thÓ m¸y PC sÏ kh«ng khëi ®éng ®îc.
Çc ký tù æ ®Üa kh«ng logic cña Windowns
T«i võa bæ sung thªm mét æ ®Üa cøng míi 12 GB lo¹i EIDE víi hai ph©n vïng, C: dïng cho
WINDOWNS vµ E : dïng cho çc øng dông. æ ®Üa cò 1GB EIDE b©y giê lµ D. Cßn æ CD-ROM
b©y giê ®îc chØ ®Þnh lµ æ ®Üa F: Cã çch nµo ®Ó æ CD-ROM quay vÒ víi tªn D: cò cña nã hay
kh«ng?
RÊt tiÕc lµ kh«ng cã çch nµo. Windowns g¸n tªn cho çc æ ®Üa theo thø tù nh sau: çc æ ®Üa ®îc
®iÒu khiÓn ë møc BIOS, gåm hÇu hÕt çc æ cøng EIDE, ®îc xÕp tríc, C: ®îc g¸n cho ph©n vïng
chÝnh ( primary) trªn æ ®Üa EIDE master- thêng lµ æ ®Üa ph©n vïng dïng cho Windowns. Sau ®ã,
ký tù tiÕp theo ®îc g¸n cho ph©n vïng chÝnh cña çc æ ®Üa (®îc ®iÒu khiÓn bëi BIOS) kh¸c cã
trong hÖ thèng.
Trong trêng hîp nµy lµ æ ®Üa cò cña b¹n. Khi tÊt c¶ çc ph©n vïng chÝnh ®Òu ®· cã tªn g¸n, çc
ph©n vïng cßn l¹i sÏ nhËn tªn æ ®Üa cña m×nh. Vµ cuèi cïng, Windowns g¸n tªn cho çc thiÕt bÞ ®îc
®iÒu khiÓn bëi phÇn mÒm, nh æ CD-ROM hay æ Zip.
Thay thÕ cæng giao tiÕp

Çc cæng nèi tiÕp vµ song song trªn m¸y tÝnh cña b¹n lµ nh÷ng thø cuèi cïng mµ b¹n cã thÓ nghÜ
®Õn chuyÖn thay thÕ. VËy mµ Intel vµ nh÷ng nhµ s¶n xuÊt kh¸c cho r»ng ®· ®Õn lóc lo¹i bá çc
cæng nµy. Chóng ta thö kh¶o s¸t xem nguyªn nh©n v× sao.
Khi nµo lµ lóc b¹n quan s¸t ch¨m chó phÝa sau m¸y tÝnh ®Ó bµn cña b¹n lÇn chãt? Ch¾c lµ khi b¹n
cµi ®Æt mét thiÕt bÞ ngo¹i vi míi - modem, m¸y in hay chuét. ThËt ®¸ng sî, ®óng kh«ng? TÊt c¶
nh÷ng sîi çp vµ d©y nhî ®ã nh mét mí bßng bong. Gi¸ nh cã thÓ lo¹i bá chóng ®i th× tèt biÕt bao.
H·y r¸ng ®îi, ®ã chÝnh lµ ®iÒu s¾p x¶y ra.
Mét m¸y tÝnh ®iÓn h×nh cã 2 cæng nèi tiÕp, 1 cæng song song, 1 cæng VGA, 1 cæng trß ch¬i, 2
cæng kÕt nèi cho chuét vµ bµn phÝm. NÕu b¹n thêng dïng tíi thiÕt bÞ ngo¹i vi, nh nhiÒu ngêi kh¸c
hiÖn nay, b¹n sÏ ph¶i nghÜ ®Õn bé sao (ghÐp) cæng hay çi g× ®ã t¬ng tù cho phÐp b¹n nèi ®îc
nhiÒu thiÕt bÞ ngo¹i vi h¬n vµo hÖ thèng.
B¹n s¾p cã ®îc lùa chän tèt h¬n. Universal Serial Bus (USB - Kªnh nèi tiÕp ®a dông) lµ c«ng nghÖ
míi sÏ thay thÕ cæng song song, nèi tiÕp vµ çc cæng thiÕt bÞ I/O (vµo/ra) kh¸c, høa hÑn thay ®æi
çch thøc kÕt nèi thiÕt bÞ ngo¹i vi vµo m¸y tÝnh.
NhËn ®Þnh
Do sè lîng thiÕt bÞ ngo¹i vi cña m¸y tÝnh t¨ng dÉn ®Õn nhu cÇu vÒ cæng t¨ng, mét nhãm çc nhµ
l·nh ®¹o ngµnh c«ng nghiÖp m¸y tÝnh vµ viÔn th«ng ®· ph¸t triÓn Universal Serial Bus. USB høa
hÑn gi¶i quyÕt ®îc mét sè vÊn ®Ò cho ngêi dïng m¸y tÝnh.
Tríc tiªn, c«ng nghÖ USB sÏ lo¹i bá ®îc mèi quan t©m vÒ tÝnh t¬ng thÝch cña thiÕt bÞ I/O. Nã cung
cÊp kh¶ n¨ng kÕt nèi cho tÊt c¶ çc cæng nèi tiÕp, song song, bµn phÝm, chuét, trß ch¬i v.v... Cã
nghÜa lµ kÕt thóc nh÷ng lo l¾ng vÒ tèc ®é truyÒn d÷ liÖu cña cæng vµ thiÕt bÞ ngo¹i vi, vÒ kiÓm
tra sù t¬ng ®¬ng (parity) vµ thiÕt lËp ng¾t. USB ®îc thiÕt kÕ ®Ó chuÈn ho¸ çc kÕt nèi ngo¹i vi,
nhê vËy c¶i thiÖn ®îc viÖc kÕt nèi tæng thÓ çc thiÕt bÞ ngo¹i vi.
Thø hai, b¹n cã kh¶ n¨ng kÕt nèi tíi 127 thiÕt bÞ ngo¹i vi cïng víi nhau qua mét cæng duy nhÊt. §ã lµ
v× çc thiÕt bÞ ngo¹i vi USB cã thÓ nèi theo kiÓu mãc xÝch çi nä víi çi kia, hai çi c¹nh nhau trong
ph¹m vi 5 mÐt. Do ®ã viÖc kÕt nèi d©y sÏ Ýt phiÒn phøc vµ dÔ dµng h¬n nhiÒu. Ch¼ng h¹n, bµn
phÝm cã thÓ c¾m vµo khe USB trªn mµn h×nh vµ chuét th× c¾m vµo bµn phÝm lµ n¬i thÝch hîp
nhÊt cho nã.
Thø ba, c«ng nghÖ USB cã kh¶ n¨ng gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ®¸ng kÓ, vµ nh vËy gi¶m gi¸ cña çc m¸y
hiÖn t¹i ®ßi hái card giao diÖn bæ sung cho çc chøc n¨ng chñ yÕu nh ©m thanh. Gi¸ çc thiÕt bÞ
ngo¹i vi còng cã thÓ gi¶m nhng kh«ng ph¶i ®èi víi tÊt c¶ çc lo¹i. VÝ dô çc modem USB cã thÓ
ph©n phèi víi çc chip ®iÒu khiÓn riªng vµ chØ kÕt hîp khèi d÷ liÖu.
Nh vËy chóng cã thÓ tËn dông kh¶ n¨ng xö lý cña CPU ®Ó thùc hiÖn çc chøc n¨ng ®iÒu khiÓn. Gi¸
c¶ l¹i tuú thuéc nhiÒu vµo sù chªnh lÖch gi÷a chi phÝ thùc hiÖn c«ng nghÖ USB trªn thiÕt bÞ vµ gi¸
bé chip mµ nã kh«ng cÇn ®Õn n÷a.
¦u thÕ
VËy th× nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh cña c«ng nghÖ USB lµ g×? Khe c¾m USB lµ mét cæng 4 ch©n
víi tèc ®é 12 megabit/gi©y. Nã chØ sö dông 4 d©y lo¹i rÎ tiÒn cho nªn chi phÝ thùc hiÖn t¬ng ®èi rÎ.
Çc nhµ s¶n xuÊt thiÕt bÞ ngo¹i vi cã thÓ t¹o çc hub USB më réng trong thiÕt bÞ hoÆc trong mét hép
USB riªng biÖt. Çc hub më réng nµy cung cÊp çc khe c¾m bæ sung vµ cã thÓ kÕt nèi theo d¹ng c©y
(tree), cho phÐp tíi 127 thiÕt bÞ kÕt nèi vµo mét cæng n»m ë phÝa sau hay mét bªn khung m¸y.
SÏ ph¶i cã hai bé chip kh¸c nhau ®iÒu khiÓn bus. VÒ phÝa PC ®ßi hái mét bé chip thùc hiÖn giao
diÖn USB, nh chip PCI 430HX míi cña Intel. VÒ phÝa thiÕt bÞ ngo¹i vi cÇn cã chip ®iÒu khiÓn
thiÕt bÞ ngo¹i vi USB nh 82930A cña Intel.
Thùc tÕ mçi nhµ s¶n xuÊt chip cã kÕ ho¹ch ®a ra tÝnh t¬ng thÝch USB trong thÕ hÖ chip tiÕp theo
cña hä. Chip 82930A lµ chip ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ ngo¹i vi ®Çu tiªn t¬ng thÝch USB.
Çc thiÕt bÞ USB cã lo¹i chip nµy sÏ bao gåm modem, m¸y in, ®iÖn tho¹i, loa digital, bót ®iÖn tö,
bµn phÝm, chuét, joystick (cÇn ®iÒu khiÓn con trá), scanner vµ camera sè.
Mét u thÕ n÷a cña USB: bus USB cã nguån 5V, cã nghÜa lµ cã thÓ cÊp nguån nu«i cho çc thiÕt bÞ
chØ qua kÕt nèi USB, cho phÐp çc nhµ s¶n xuÊt vµ ngêi dïng cuèi lo¹i bá ®îc adapter nguån cång
kÒnh.
KÕt nèi mãc xÝch
Çc nhµ s¶n xuÊt USB chÝnh lµ Intel, Compaq, IBM, Microsoft, NEC vµ Northern Telecom. Çc
c«ng ty nµy hy väng vµ ®ang cè g¾ng thóc ®Èy ®Ó c«ng nghÖ USB trë thµnh chuÈn c«ng nghiÖp.
T¹i mét héi nghÞ míi ®©y cña çc nhµ ph¸t triÓn USB, çc s¶n phÈm USB ®îc tr×nh diÔn bao gåm
mµn h×nh Philips vµ thËt khã tin, cã c¶ Microsoft joystick. Compaq vµ Intel cho r»ng çc PC tiªu dïng
sÏ cÇn ®Õn cæng USB tríc tiªn, tiÕp theo lµ m¸y ®Ó bµn céng t¸c råi ®Õn m¸y notebook. Cã lÏ
notebook lµ ®îc lîi nhÊt tõ c«ng nghÖ t¹o kÕt nèi thiÕt bÞ ngo¹i vi dÔ dµng.
Tuy nhiªn v× c«ng nghÖ USB cã kh¶ n¨ng t¨ng gi¸ thµnh lµm cho nhiÒu nhµ s¶n xuÊt hiÖn nay cßn
cha ñng hé nã. Çc nhµ s¶n xuÊt s¶n phÈm sè lîng lín nh bµn phÝm vµ mµn h×nh nhËn thÊy râ rµng
chi phÝ sÏ t¨ng nÕu hä dïng çc thµnh phÇn USB, nhng kh«ng cã nghÜa lµ hä kh«ng thÊy r»ng nh÷ng
s¶n phÈm nµy sÏ chiÕm lÜnh thÞ trêng. Compaq sÏ b¾t ®Çu ®a ra s¶n phÈm USB tríc cuèi n¨m 1996.
Tríc tiªn, khe c¾m USB sÏ ®îc bæ sung vµo çc cæng hiÖn h÷u cho phÐp ngêi dïng tËn dông çc thiÕt
bÞ USB míi trong khi vÉn sö dông ®îc cæng song song vµ nèi tiÕp. DÇn dÇn hy väng lµ sÏ chØ cßn 2
cæng USB ë phÝa sau m¸y cña b¹n.
Cuéc tranh ®Êu
Thùc tÕ kh«ng ®¬n gi¶n nh vËy. §óng lµ c«ng nghÖ USB vît xa cæng song song vµ nèi tiÕp truyÒn
thèng. Nã nhanh h¬n gÊp vµi lÇn, ®a dông vµ cã ®ñ b¨ng th«ng ®Ó hç trî nh÷ng c«ng nghÖ nh
ISDN. Nhng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã c¹nh tranh. Tèc ®é d÷ liÖu 12 megabit/gi©y cña USB lµ ®ñ cho
hÇu hÕt çc thiÕt bÞ ngo¹i vi, l¹i kh«ng ®¸p øng nhu cÇu tèc ®é cao cña mµn h×nh video, m¹ng côc
bé, æ ®Üa ngoµi hay CD-ROM. C«ng nghÖ USB thùc sù chØ phï hîp víi çc thiÕt bÞ ngo¹i vi cã tèc
®é truyÒn d÷ liÖu thÊp hay trung b×nh nh digital audio (©m thanh sè), ¶nh, ®iÖn tho¹i, çc thiÕt bÞ
vµo/ra nh joystick, gamepad (b¶ng trß ch¬i), bµn phÝm vµ chuét. §èi thñ chÝnh lµ 1394 FireWire cña
ViÖn Kü ThuËt §iÖn vµ §iÖn Tö cña Mü (Institute of Electrical and Electronics Engineers).
ChuÈn 1394 FireWire 6 d©y vµ nhanh h¬n gÊp béi USB - 400 megabit/gi©y - vµ nã cã thÓ ®¸p øng
çc thiÕt bÞ nh CD-ROM, æ cøng vµ video camcorder. Bá qua cæng nèi tiÕp lµ dÜ nhiªn, nÕu
FireWire phæ biÕn, ngay c¶ SCSI (Small Computer Systems Interface, dïng ®Ó kÕt nèi çc thiÕt bÞ
tèc ®é cao) còng bÞ lo¹i. Th¸ng 5 võa qua, Apple ®· c«ng bè kÕ ho¹ch tÝch hîp FireWire vµo toµn bé
s¶n phÈm cña hä, b¾t ®Çu tõ 1997. N¨m 1998, c«ng ty sÏ ®a FireWire vµo tÊt c¶ çc bo m¹ch chñ
trong m¸y ®Ó bµn vµ notebook cña hä. Tuy nhiªn, c«ng nghÖ USB ®· ®i tríc FireWire, vµ çc s¶n
phÈm tÝch hîp FireWire (chñ yÕu lµ lo¹i s¶n phÈm ®iÖn tö tiªu dïng) cha thÓ ra ®êi sím h¬n gi÷a
n¨m 1997.
ChuyÓn chÕ ®é
MÆc dï kh«ng nhanh ®îc nh FireWire, USB vÉn cã nh÷ng u thÕ riªng cña nã. Mét sè c«ng ty ®· ph¸t
triÓn USB lµ çc c«ng ty viÔn th«ng nh Northern Telecom. Nguyªn nh©n: c«ng nghÖ USB høa hÑn
®a ®iÖn tho¹i-m¸y tÝnh (computer telephony) lªn nh÷ng ®Ønh cao míi. USB sÏ cho phÐp ®iÖn tho¹i
th«ng minh thÕ hÖ tiÕp theo cã kh¶ n¨ng c¾m trùc tiÕp vµo m¸y tÝnh, t¹o ®iÒu kiÖn cho b¹n s¾p
xÕp thø tù çc cuéc gäi vµ göi th«ng ®iÖp tiÕng nãi dÔ dµng h¬n.
VÝ dô, khi ®iÖn tho¹i reo, biÓu tîng gäi víi th«ng tin ®Þnh danh ngêi gäi xuÊt hiÖn ë cuèi mµn h×nh.
NÕu b¹n quyÕt ®Þnh kh«ng nghe, b¹n cã thÓ chuyÓn sang chÕ ®é hép th tiÕng nãi hay m¸y tr¶ lêi.
PC sÏ tiÕp tôc thùc hiÖn çc c«ng viÖc kh¸c trong khi cuéc gäi ®ang tiÕn hµnh, vµ kh¸c víi çc øng
dông ®iÖn tho¹i hiÖn nay, ®iÖn tho¹i m¸y tÝnh sÏ vÉn lµm viÖc khi t¾t PC.
B¹n sÏ cã thÓ dïng PC ®Ó thùc hiÖn çc chøc n¨ng ®iÖn tho¹i thùc sù mµ kh«ng buéc ph¶i sö dông
card ©m thanh kÐp, cÆp loa vµ microphone riªng g¾n vµo m¸y tÝnh. Tãm l¹i, c«ng nghÖ USB sÏ
chuyÓn m¸y tÝnh cña b¹n thµnh thiÕt bÞ ®iÖn tho¹i võa gäi võa cã thÓ tr¶ lêi.
øng dông phæ biÕn
Mét u thÕ kh¸c cña chuÈn USB so víi cæng nèi tiÕp vµ song song lµ USB cã thÓ khuyÕn khÝch ph¸t
triÓn çc thiÕt bÞ ngo¹i vi phøc t¹p nh camera sè. ChuÈn USB sÏ cho phÐp PC khai th¸c søc m¹nh cña
çc ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c, t¹o bíc ®Çu tiªn cho çc nhµ ph¸t triÓn muèn tÝch hîp PC víi ngµnh
®iÖn tö tiªu dïng. Bæ sung c«ng nghÖ USB vµo mµn h×nh sÏ cho nã kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn dÔ dµng
mäi thø tõ VCR ®Õn modem.
§©y lµ thiÕt bÞ plug-and-play c¬ b¶n, nghÜa lµ b¹n sÏ kh«ng ph¶i më m¸y ra khi mua mét thiÕt bÞ
ngo¹i vi míi. Thùc tÕ, thËm chÝ b¹n kh«ng cÇn c¶ t¾t m¸y tÝnh tríc khi cµi ®Æt vËt lý vµ sau ®ã
kh«ng ph¶i khëi ®éng l¹i m¸y. ChØ cÇn c¾m ®Çu nèi USB cña thiÕt bÞ ngo¹i vi vµ bus nµy sÏ ph¸t
hiÖn ®îc viÖc bæ sung (hay th¸o bá) thiÕt bÞ. USB sÏ tù ®éng x¸c ®Þnh tµi nguyªn hiÖn cã, nh phÇn
mÒm ®iÒu khiÓn vµ b¨ng th«ng cña bus, råi lµm cho chóng cã t¸c dông mµ kh«ng cÇn sù can thiÖp
cña b¹n. §iÒu nµy râ rµng thuËn tiÖn h¬n nhiÒu viÖc thiÕt lËp jumper vµ thay ®æi IRQ.
Nh÷ng ph¸t triÓn míi cho thÊy çc khe c¾m USB cã thÓ s¸t çnh cïng víi chuÈn 1394 FireWire. USB
sÏ ®¶m nhiÖm phÇn tèc ®é thÊp, cßn FireWire dµnh cho d÷ liÖu tèc ®é cao. ChuÈn PC Simply
Interactive míi ®©y cña Microsoft bao gåm c¶ FireWire vµ USB lµ nh÷ng c«ng nghÖ chñ chèt. Çc
nhµ ph©n tÝch c«ng nghiÖp m¸y tÝnh mÆc dï rÊt mong ®îi cuéc chiÕn vÒ chuÈn còng kh«ng ®Æt
hai c«ng nghÖ nµy ®èi chäi nhau, v× thùc tÕ USB bæ sung cho FireWire. H·y tin tëng lµ m¸y tÝnh vµ
thiÕt bÞ ngo¹i vi USB khi ra ®êi sÏ lµm thay ®æi h¼n cuéc sèng cña b¹n.
ThiÕt bÞ lu tr÷ th¸o l¾p

ViÖc sö dông çc thiÕt bÞ lu tr÷ cã thÓ th¸o l¾p ®îc ®ang lµm thay ®æi m«i trêng lµm viÖc tËp thÓ.
NhiÒu c«ng ty ®ang tiÕn hµnh nèi m¹ng n¬i lµm viÖc cña hä ®Òu rÊt chó ý ®Õn nhu cÇu vÒ bé nhí.
Çc thiÕt bÞ lu tr÷ cã dung lîng lín th¸o l¾p ®îc lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt cho phÐp ngêi sö dông tËp thÓ l-
u tr÷ ®îc nh÷ng th«ng tin mËt trong m«i trêng lµm viÖc chung. Trong sè nh÷ng thiÕt bÞ lu tr÷ ®ã cã:
æ ®Üa Zip 250MB vµ ®Üa Jaz 1GB cña c«ng ty Iomega Hong Kong Ltd míi ®îc tung ra thÞ trêng. C¶
Zip vµ Jaz ®Òu ®îc gäi lµ siªu ®Üa mÒm (SuperFloppy). §Üa Zip 250MB cã dung lîng lín gÊp 175
lÇn so víi ®Üa mÒm 1,44 MB. Ngoµi dung lîng lín, çc ®Üa Zip vµ Jaz cã thÓ lu tr÷ çc th«ng tin
mËt vµ víi kh¶ n¨ng th¸o l¾p ®îc, chóng cã thÓ b¶o vÖ nh÷ng th«ng tin ®ã khái mét sè vi rót. NÕu
th«ng tin mËt ®îc lu tr÷ trong çc thiÕt bÞ ngoµi, nã cã thÓ ®îc b¶o vÖ khái t×nh tr¹ng rß rØ th«ng tin
khi vi rót tÊn c«ng.
Ngoµi ra, çc ®Üa Zip vµ Jaz cßn cã chÕ ®é ®Æt mËt khÈu kh«ng chØ b¶o vÖ ë møc tÖp tin. ë çc
®Üa mÒm hay bé nhí th«ng thêng, d÷ liÖu mËt ®îc lu trong çc tÖp cã ®Æt mËt khÈu vµ viÖc b¶o
vÖ d÷ liÖu chØ dõng ë møc tÖp, gièng nh ng«i nhµ chØ cã mét lÇn cöa. Do ®ã, mét khi mËt khÈu bÞ
ph¸ th× th«ng tin sÏ bÞ lÊy c¾p ngay. Nhng nÕu b¹n dïng phÇn mÒm IomegaWare (phÇn mÒm miÔn
phÝ ®i kÌm khi b¹n mua çc æ ®Üa Zip vµ Jaz), th«ng tin cña b¹n sÏ ®îc b¶o vÖ ë møc ®Üa. Khi ngêi
sö dông nhËp mËt khÈu cho çc ®Üa Zip vµ Jaz, kÕt hîp víi kh¶ n¨ng di chuyÓn ®îc cña chóng, th×
kh«ng ai cã thÓ më ®îc chiÕc ®Üa ®ã trõ ngêi sö dông.
Ngoµi Zip vµ Jaz, Iomega còng cßn chµo b¸n æ ®Üa di ®éng Clik! Mobile Drive vµ ®Üa Clik!
40MB. æ Clik! Mobile Drive ®îc thiÕt kÕ cho çc s¶n phÈm sè di ®éng bao gåm camera sè, m¸y tÝnh
ç nh©n x¸ch tay vµ m¸y tÝnh notebook. KÝch thíc cña ®Üa Clik! 40MB lµ 2x2 inch- gÇn b»ng mét
nöa chiÕc thÎ tÝn dông. æ Clik! Mobile Drive cã hai cÊu h×nh: nhãm camera sè vµ nhãm Clik! Mobile
Plus. Çc æ Clik! Drive cho camera sè ®îc b¸n kÌm víi thanh ®äc vØ m¹ch bé nhí cùc nhanh (Clik!
Flash Memory Reader), mét pin tÝch hîp vµ mét bÖ nèi m¸y tÝnh ®Ó bµn cæng song song (parallel
port desktop docking station). HiÖn nay, dung lîng cña nh÷ng vØ m¹ch ®i ®ång bé víi çc camera sè
giíi h¹n ë 8MB, nh÷ng vØ m¹ch cã dung lîng lín h¬n rÊt ®¾t.
Thanh ®äc vØ m¹ch cho phÐp ngêi sö dông m¸y camera sè download nh÷ng bøc ¶nh tõ vØ m¹ch sang
çc ®Üa Clik!. Do vËy ngay c¶ trong trêng hîp vØ m¹ch ®· ®Çy kÝn d÷ liÖu vµ ngêi sö dông cã viÖc
ph¶i rêi m¸y tÝnh, nh÷ng chiÕc ®Üa Clik! 40MB cã thÓ ®îc dïng lµm bé nhí trung gian t¹m thêi.
æ Clik! Mobile Drive nÆng cha ®Çy 198 g vµ cã thÓ kÕt nèi víi hÇu hÕt çc s¶n phÈm kü thuËt sè
vµ m¸y tÝnh ®Ó bµn. HiÖn lo¹i æ ®Üa nµy ®îc b¸n víi gi¸ 257 USD.u
T×m hiÓu vÒ bé nhí Cache

NÕu nh m¸y cña b¹n ph¶i lµm viÖc qu¸ søc víi Windows vµ çc ch¬ng tr×nh øng dông kh¸c th× ®©y
lµ çc kiÓu cache* phÇn cøng vµ cache phÇn mÒm cã thÓ gióp Ýt cho b¹n¸
Víi çc øng dông manh mÏ vµ ®ßi hái nhiÒu bé nhí nh hiÖn nay th× ch¾c ch¾n b¹n ph¶i lo t×m çch
nµo ®ã cã thÓ gióp b¹n lµm viÖc nhanh h¬n. C¬ héi th× cã, nhng ®Ó mua mét chiÕc PC míi th× cã lÏ
kh«ng ph¶i lµ çch lùa chän duy nhÊt. Lµm thÕ nµo ®Ó t¨ng tèc ®é mµ kh«ng ph¶i chi thªm hµng
ngh×n ®«la.
Bé nhí cache cã thÓ gióp b¹n ®iÒu nµy mµ kh«ng ph¶i quan t©m nhiÒu ®Õn ®Üa cøng. BÊt kÓ mét
m¸y PC nµo ®Òu tá ra rÊt h÷u hiÖu khi dïng cache. B»ng çch ®äc nhiÒu d÷ liÖu h¬n lµ tr×nh øng
dông ®ßi hái, d÷ liÖu cÇn thiÕt cho øng dông ®ã ®· n»m s½n sµng trong bé nhí cache. Do ®äc d÷
liÖu tõ cache nhanh h¬n ®äc tõ ®Üa cøng nªn tèc ®é cña c¶ hÖ thèng còng nh cña øng dông t¨ng ®¸ng
kÓ.
Nhng lo¹i cache nµo tèt h¬n c¶ cho m¸y vi tÝnh: cache phÇn cøng hay phÇn mÒm. Bé ®iÒu khiÓn
®Üa cøng IDE dïng cache cã thÓ c¾m vµo khe c¾m më réng cña PC cã ®¸ng ®îc lu t©m hay kh«ng?
Hay cache phÇn mÒm, rÎ tiÒn vµ dÔ dµng cµi ®Æt h¬n nh SuperPC-Kwik còng lµm tèt nh vËy? Vµ
c¶ tiÖn Ých cache kÌm theo Windows 3.1 vµ DOS 6.0 n÷a. Sù tranh ®ua gi÷a cache phÇn cøng vµ
cache phÇn mÒm sÏ ng¶ vÒ ®©u?
Gi¸ trÞ cña cache
§Ó ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña m×nh, b¹n ph¶i biÕt râ ba vÊn ®Ò quan träng: gi¸ c¶, tèc ®é vµ kh¶ n¨ng
sö dông. Gi¸ c¶ tù nãi lªn tÊt c¶. Môc ®Ých cña viÖc sö dông çc s¶n phÈm cache lµ ®Ó cã ®îc hiÖu
qu¶ lín nhÊt víi sè tiÒn ®Çu t cµng Ýt th× cµng tèt.
Nh÷ng s¶n phÈm thÊp gi¸ nhÊt lµ Cache86 cña Aldridge Company vµ Hyperdisk cña Hyperware chØ
víi 50 USD. Microsoft cã SmartDrive 4.0 kÌm theo trong Windows 3.1.
B¹n cã thÓ cã SmartDrive 4.1 tõ DOS 6.0. Çc s¶n phÈm cache phÇn mÒm ®¾t h¬n c¶ PCCache cña
CentralPoint (kÌm víi PC Tools) vµ NCache cña Symantec. C¶ hai ®Òu cã gi¸ 179 USD, nhng chóng
còng kÌm theo víi çc tiÖn Ých kh¸c. B¹n cã thÓ c©n nh¾c víi gi¸ cao h¬n cho çc s¶n phÈm cache
phÇn cøng. Truíc nhÊt lµ 595 USD cho bé ®iÒu khiÓn WinStore cña Solution víi kh¶ n¨ng cho phÐp
1 MB cache d÷ liÖu. ThÊp h¬n lµ 220 USD cho Ultra 15C cña UltraStor víi 512 KB cache.
T×m cache nhanh h¬n tÊt c¶
Trong khi gi¸ c¶ chªnh lÖch nhau ®¸ng kÓ nh vËy th× Trung t©m thÈm ®Þnh cña PC WORLD l¹i cho
thÊy sù kh¸c nhau vÒ tèc ®é gi÷a cache phÇn cøng vµ cache phÇn mÒm lµ tèi thiÓu. Tèc ®é gi÷a
cache phÇn mÒm vµ cache phÇn cøng chØ kh¸c biÖt 4%. T¹i sao vËy? Cache phÇn mÒm sö dông
RAM cña hÖ thèng, trong khi ®ã cache phÇn cøng dïng RAM c¾m vµo khe c¾m më réng, do ®ã
th«ng tin ph¶i ®i qua hÖ thèng bus I/O, chËm h¬n lµ truy cËp trùc tiÕp vµo RAM hÖ thèng.
Sù kh¸c nhau vÒ tèc dé gi÷a çc s¶n phÈm cøng còng kh«ng ®¸ng kÓ, tõ 5 ®Õn 10%. Cã nghÜa lµ
kh«ng nhËn thÊy víi c«ng viÖc hµng ngµy.
Mét ®iÓm quan träng ®¸ng lu ý lµ nÕu b¹n sö dông çc øng dông kh«ng ph¶i cña DOS vµo Windows,
vÝ dô nh: Novell Netware th× çc cache phÇn mÒm cã thÓ sÏ kh«ng lµm viÖc. Ch¼ng h¹n trong tÊt
c¶ çc cache phÇn mÒm ®Òu lµm viÖc trªn çc tr¹m kh¸ch hµng cña Novell th× kh«ng cã phÇn mÒm
nµo sö dông cho Novell Server. Nhng nhiÒu cache phÇn cøng thùc hiÖn ®iÒu nµy.
Nh÷ng quyÕt ®Þnh
CÇn nhí r»ng tÊt c¶ cache ®Òu sö dông mét sè lo¹i RAM. Cache phÇn cøng ®a ra çc bé nhí RAM
trªn card c¾m vµo khe më réng, cache phÇn mÒm chiÕm dông RAM cña hÖ thèng. Nãi chung bé
®iÒu khiÓn IDE cache cã gi¸ tõ 150 ®Õn 300 USD cho mçi card. Trõ khi m¸y cña b¹n lµ lo¹i cò hay
yªu cÇu RAM riªng cßn th× çc bé ®iÒu khiÓn ®Üa cache vµ m¸y ®Òu sö dông RAM lo¹i SIMM
(Single in-line Memory Modules). V× vËy, b¹n ph¶i tr¶ thªm tõ 30-40 USD cho mçi MB RAM.
§iÒu quan träng lµ ph¶i quyÕt ®Þnh bæ sung RAM vµo ®©u ®Ó ®îc lîi nhÊt. NÕu hÖ thèng m¸y
cña b¹n cã 4 MB RAM vµ b¹n lµ ngêi dïng Windows ch¹y nhiÒu øng dông, thùc hiÖn thêng xuyªn
viÖc chuyÓn ®æi t¸c vô vµ xö lý nÒn th× n©ng RAM cña hÖ thèng lªn 8 MB sÏ t¨ng tèc ®é nhiÒu
h¬n lµ bæ sung 4 MB cho bé ®iÒu khiÓn cache. Vµ b¹n kh«ng ph¶i chi thªm 200 USD cho card ®iÒu
khiÓn. Tuy nhiªn cÇn lu ý r»ng víi çc m¸y PC cò, ch¹y chËm th× viÖc sö dông cache phÇn cøng sÏ cã
hiÖu qu¶ h¬n bëi hai lý do: thø nhÊt do CPU ch¹y chËm, thø hai lµ tæng sè RAM hÖ thèng qu¸ bÞ h¹n
chÕ cho viÖc dµnh chæ cho cache.
Kh¶ n¨ng sö dông
Kh¶ n¨ng sö dông lµ tÝnh cèt yÕu cña mçi s¶n phÈm. Tríc tiªn lµ b¾t ®Çu tõ viÖc cµi ®Æt vµ thiÕt
lËp. Çc ®Æt tÝnh sö dông hµng ngµy cµng quan träng h¬n. NhiÒu phÇn mÒm cache cho phÐp ®a
ra çc phÝm "nãng" kÝch ho¹t vµ lo¹i bá cache chØ b»ng mét có gâ, chuyÓn ®æi chÕ ®é ghi chËm
më-t¾t hoÆc ngng cache ®Ó ch¾c ch¾n r»ng d÷ liÖu ®· ®îc ghi lªn ®Üa tríc khi t¾t m¸y, ®Òu nµy
rÊt quan träng nÕu b¹n sö dông cache ®Ó lµm chËm trÓ viÖc ghi.
ViÖc cµi ®Æt bé ®iÒu khiÓn cache ®ßi hái mét sè thao t¸c. Tríc hÕt, cÇn më m¸y vµ c¾m card vµo
khe c¾m më réng trªn b¶ng m¹ch chñ. Th«ng thêng, b¹n ph¶i ch¹y ch¬ng tr×nh Setup ®Ó lo¹i bá liªn
kÕt IDE cµi s½n trong m¸y. Sau ®ã ph¶i chän ®óng kiÓu æ ®Üa t¬ng øng bé ®iÒu khiÓn míi g¾n.
Nèi çp æ ®Üa, chØnh l¹i mét vµi gi¸c c¾m (jumper) lµ xong mäi c«ng viÖc. §iÒu nµy thùc hiÖn
kh«ng khã, nhng lµ mét trë ng¹i cho nh÷ng ngêi Ýt biÕt vÒ kü thuËt.
Cµi ®Æt phÇn mÒm cache th× dÔ dµng h¬n, chØ viÖc ch¹y ch¬ng tr×nh cµi ®Æt tõ ®Üa mÒm.
Th«ng thêng, ch¬ng tr×nh cho phÐp b¹n chØnh l¹i çc file hÖ thèng CONFIG.SYS vµ
AUTOEXEC.BAT. TÊt c¶ çc ch¬ng tr×nh cache ®Òu khuyÕn ço nªn gi¶m sè buffer DOS trong file
CONFIG.SYS- ®Õn 10 hoÆc nhá h¬n.
NÕu ®· cµi Windows , b¹n ®· cã SmartDrive s½n sµng.
Nh÷ng ®iÒu c©n nh¾c
Nh b¹n ®· thÊy, mçi lo¹i cache ®Òu cã u vµ khuyÕt. Cache phÇn mÒm nhanh, rÎ tiÒn vµ cã thÓ sö
dông víi nhiÒu lo¹i æ ®Üa. Cache phÇn cøng nãi chung lµ tèt h¬n vµ hæ trî cho nhiÒu øng dông còng
nh çc hÖ ®iÒu hµnh. H¬n n÷a, cache phÇn cøng l¹i kh«ng tiªu tèn bé nhí RAM qui íc.
PhÇn lín çc lo¹i cache phÇn mÒm cã thÓ ¸p dông cho nhiÒu æ ®Üa, kÓ c¶ ESDI, IDE, MFM, RLL...
vµ çc æ ®Üa mÒm cïng mét sè æ ®Üa ®Æc biÖt nh æ ®Üa quang-tõ, CD-ROM. Cache phÇn mÒm
lu tr÷ çc chØ thÞ vµ d÷ liÖu ë phÇn RAM më réng trªn 1 MB nhng thêng yªu cÇu RAM qui íc ë cÊu
h×nh mÆc nhiªn. B¹n còng thÓ t¶i çc phÇn ®iÒu khiÓn vµo bé nhí trªn (upper memory). Nhng nÕu
b¹n cã çc phÇn ®iÒu khiÓn network hay CD-ROM cïng lµm viÖc th× cã thÓ kh«ng ®ñ chæ trong bé
nhí trªn. Khi ®ã buéc ph¶i sö dông ®Õn bé nhí qui íc. §iÒu nµy l¹i dÉn ®Õn viÖc thiÕu bé nhí cho çc
øng dông.
Mét ®iÓm cÇn lu ý lµ cache phÇn mÒm kh«ng ph¶i lu«n lu«n hßa hîp víi çc tr×nh øng dông. Ngîc l¹i
®iÒu nµy th× cache phÇn cøng Ýt cã m©u thuÉn víi çc ch¬ng tr×nh.
Lùa chän cuèi cïng
§èi víi phÇn lín ngêi sö dông m¸y PC th× cache phÇn mÒm lµ çch lùa chän tèt nhÊt, tríc hÕt cho gi¸
rÎ vµ dÔ cµi ®Æt. SmartDrive kÌm theo víi DOS vµ Windows cã lÏ lµ qu¸ ®ñ cho b¹n. Tuy nhiªn cã
mét thiÕu sãt lµ çc ch¬ng tr×nh trªn ®Òu tù ®éng cµi ®Æt vµ kh«ng cho b¹n çc ph¬ng ¸n lùa chän.
BÊt kú cache phÇn cøng nµo còng thùc hiÖn tèt kh«ng kÐm, ®Æt biÖt khi b¹n ch¹y çc øng dông
nhiÒu RAM vµ m¸y cña b¹n cã qu¸ nhiÒu çc driver thiÕt bÞ. Trong trêng hîp nµy cache phÇn mÒm
khã cã thÓ ®¶m ®¬ng vµ çch lùa chän duy nhÊt lµ cache phÇn cøng.
* Cache: mét h×nh thøc nhí ®Æc biÖt cã tèc ®é truy xuÊt cùc nhanh, mét sè ngêi hay gäi lµ bé nhí
tiÒm Èn.
T×m hiÓu vÒ hÖ thèng Parallel

Cæng parallel cña m¸y tÝnh lµ con ®êng cao tèc cho thÕ giíi çc thiÕt bÞ ngo¹i vi míi¸
Mét trong nh÷ng ®iÒu thó vÞ nhÊt (vµ còng lµm n¶n lßng nhÊt) cña çc m¸y tÝnh ç nh©n hiÖn nay
lµ kh¶ n¨ng n©ng cÊp cña chóng. MÆc dï m¸y tÝnh ç nh©n cña nhiÒu ngêi tr«ng bÒ ngoµi còng
gièng nh lóc míi mua, song toµn c¶nh bªn trong cã thÓ ®· thay ®æi rÊt nhiÒu. NhiÒu ngêi ®· n©ng
cÊp bo m¹ch chÝnh (mother board) vµ ®Üa cøng, cã thÓ hä ®· g¾n thªm 1 æ ®Üa CD-ROM, fax
modem vµ thªm RAM, thËm chÝ cã thÓ ®· thay c¶ bé nguån míi. DÜ nhiªn kh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu
thÝch lµm nh÷ng viÖc söa ch÷a vông vÆt nµy. Çc thiÕt bÞ cò vÉn mØm cêi song hµnh víi çc bé
phËn míi, cïng hßa tÊu díi líp vá m¸y trung thµnh.
Mét lóc nµo ®ã, b¹n sÏ c¶m thÊy cÇn n©ng cÊp m¸y cña m×nh. Cã thÓ b¹n sÏ cÇn mét ®Üa cøng cã
dung lîng lín h¬n, hoÆc hÖ thèng dù phßng b¨ng tõ (tape backup system), hoÆc muèn bæ sung æ ®Üa
CD-ROM cho çc tr×nh øng dông multimedia gÆp ph¶i trong thùc tÕ.
Nhng viÖc bæ sung çc thiÕt bÞ ngo¹i vi mµ ®ßi hái ph¶i g¾n card vµo trong m¸y kh«ng ph¶i lµ c«ng
viÖc thÝch thó, b¹n cÇn ph¶i t×m hiÓu vÒ çc ng¾t (interrupt), cæng I/O, vµ çc ®Þa chØ RAM c¬
b¶n, vµ tÊt nhiªn ph¶i ®Æt l¹i çc switch vµ jumpers (bé chuyÓn m¹ch) trªn çc card ®Ó ch¾c r»ng çc
thiÕt bÞ bæ sung míi kh«ng xung ®ét víi çc thiÕt bÞ cã s½n. §«i khi ®iÒu ®ã kh«ng khã, nhng thêng
lµ kh«ng ph¶i nh vËy. Tuy nhiªn cã mét çch dÔ dµng bæ sung vµo m¸y vi tÝnh cña b¹n: g¾n vµo
cæng song song (parallel port), lµ hèc c¾m bªn ngoµi m¸y, thêng dïng ®Ó nèi víi m¸y in parallel.
N¨m ngo¸i ®· cã sù bïng næ trong viÖc tung ra thÞ trêng çc thiÕt bÞ ngo¹i vi parallel. ViÖc cµi ®Æt
hÇu hÕt lµ qu¸ thuËn tiÖn: g¾n thiÕt bÞ vµo cæng parallel, n¹p mét sè phÇn mÒm vµ thÕ lµ xong.
Çc cæng nµy ë bªn ngoµi m¸y, v× thÕ b¹n kh«ng cÇn ph¶i th¸o m¸y ra tõng phÇn, vµ còng kh«ng ph¶i
®èi phã víi nh÷ng vÊn ®Ò kü thuËt hãc bóa. H¬n n÷a, v× cæng parallel cã thÓ göi vµ nhËn d÷ liÖu,
xö lý nhiÒu dßng d÷ liÖu mét lóc, nªn b¹n kh«ng ph¶i lo l¾ng vÒ hiÖu suÊt ho¹t ®éng cña m¸y.
Çc thiÕt bÞ ngo¹i vi parallel, víi mét sè ngo¹i lÖ, lµm viÖc mét çch hoµn thiÖn, vµ chóng kh«ng
buéc b¹n ph¶i ng¾t khái m¸y in. HÇu hÕt çc thiÕt bÞ ®Òu cã mét cæng cho m¸y in ë mÆt sau (mét
cæng parallel ®¬n cã thÓ qu¶n lý c¶ m¸y in lÉn thiÕt bÞ ngo¹i vi). Víi çc thiÕt bÞ ngo¹i vi kh«ng cã
chæ g¾n cho m¸y in, b¹n cã thÓ sö dông mét phô kiÖn, ch¼ng h¹n nh Parallel Port Multiplexor cña
Xircom (gi¸ 95 USD) cho ra 2 cæng parallel tõ 1 cæng.
Çc gi¶i ph¸p nhá
Çc thiÕt bÞ b¨ng tõ (tape backup), chøa ®îc cì 250 MB d÷ liÖu trªn çc b¨ng tõ ®Æc biÖt gièng nh
b¨ng cassette, ®îc sö dông trong çc lu tr÷ quan träng, lµ 1 trong nh÷ng cæng parallel bæ sung phæ
biÕn nhÊt. So víi çc æ ®Üa cøng lín h¬n, viÖc dù phßng d÷ liÖu cña b¹n ra çc ®Üa mÒm trë nªn
c«ng viÖc lÆt vÆt tèn thêi gian vµ nªn bá qua. Çc thiÕt bÞ dù phßng b¨ng tõ thùc hiÖn c«ng viÖc
nµy dÔ dµng h¬n nh»m ®¶m b¶o an toµn cho d÷ liÖu cña b¹n.
Bernonlli Tape 250 Parallel Port Drive cña Iomega (gi¸ 548 USD) lµ mét lo¹i ®iÓn h×nh míi nhÊt
(Iomega chÕ t¹o nhiÒu lo¹i thiÕt bÞ ngo¹i vi lu tr÷ d÷ liÖu rÊt tuyÖt vêi, nhng hiÖn nay lo¹i æ b¨ng tõ
nµy lµ lo¹i duy nhÊt nèi qua cæng parallel).
Mét sù chän lùa tèt kh¸c lµ Backup Tape Drive (gi¸ 539 USD) cña Micro Solutions Computer Products
- c«ng ty chuyªn vÒ çc s¶n phÈm cæng parallel. C«ng ty nµy ®· ph¸t triÓn mét sè m¸nh líi kü thuËt
nh»m n©ng cao tèc ®é truyÒn d÷ liÖu tèi ®a tõ 1 cæng parallel ë møc 10 MB trong 1 phót. C«ng ty
còng b¸n çc æ ®Üa cøng parallel lo¹i 40 MB, 100 MB vµ 200 MB (gi¸ tõ 519 ®Õn 799 USD), lµ lo¹i
g¾n thªm vµo cæng parallel phæ biÕn kh¸c.
¸nh s¸ng, Camera vµ Multimedia
Do sù phæ biÕn cña çc tr×nh øng dông Multimedia mang l¹i ©m thanh vµ h×nh ¶nh cho m¸y vi tÝnh
nªn ®· xuÊt hiÖn c¶ mét hä çc thiÕt bÞ ngo¹i vi parallel míi. Çc æ ®Üa CD-ROM sö dông ®Üa
compact chøa d÷ liÖu, lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm ®îc n©ng cÊp b¸n ch¹y nhÊt. MÆc dï çc m¸y
CD-ROM ®· cã trong nhiÒu n¨m nay, nhng çc m¸y cã kh¶ n¨ng xö lý ë tèc ®é truyÒn d÷ liÖu cao
cÇn cho çc øng dông Multimedia th× l¹i ®¾t vµ thêng lµ khã cµi ®Æt. Cø so s¸nh xem, gi¸ c¶ hîp lý
cña Backpack CD-ROM Drive (gi¸ $499) cña Micro Solutions sÏ lµm b¹n trong phót chèc s½n sµng
g¾n nã vµo cæng parallel cña m¸y m×nh vµ cµi ®Æt ngay çc phÇn mÒm cña nã.
Lóc ®Çu, ngêi ta ngê vùc, cã ch¨ng lo¹i m¸y CD-ROM parallel cã thÓ tho¶ m·n çc ®ßi hái nÆng nÒ
cña multimedia, nhng çc s¶n phÈm cña Micro Solutions qua thùc tÕ ®îc c«ng nhËn lµ nhanh h¬n æ
CD-ROM g¾n liÒn trong m¸y çch ®©y 2 n¨m. §iÒu t¬ng tù cã thÓ nãi ®èi víi SyDOS Personal CD
(gi¸ 499 USD), mét thiÕt bÞ nhá, tinh x¶o tr«ng gièng nh lµ m¸y ghi ©m x¸ch tay h¬n lµ thiÕt bÞ
ngo¹i vi cña m¸y tÝnh.
VÒ çc bo m¹ch ©m thanh, phÇn cèt yÕu kh¸c cña multimedia, còng cã nhiÒu thiÕt bÞ ngo¹i vi
parallel mµ b¹n ph¶i chän. Gièng nh mét m¸y c¹o r©u ®iÖn, Andioman cña Logitech (gi¸ 79 USD) lµ 1
board tæ hîp cña micro, loa ®îc g¾n vµo cæng parallel. Nã lµm viÖc víi çc ch¬ng tr×nh cña
Microsoft Windows, cho b¹n kÕt hîp çc th«ng b¸o b»ng giäng nãi víi h×nh ¶nh vµ v¨n b¶n. MÆc dï
kh¸i niÖm nµy cã thÓ ®i h¬i xa, nhng ®ã lµ mét nh¸nh cña multimedia, ®îc gäi lµ Business Audio, ®·
®¹t tíi tÝnh phæ biÕn trong çc trô së th¬ng m¹i.
NÕu b¹n kh«ng sö dông Windows, th× Computer Aided Technology lµ mét çch hay nhÊt ®Ó dïng
cæng parallel cña m¸y m×nh trong viÖc thö nghiÖm víi ©m thanh. C«ng ty nµy còng b¸n Hand
ScanAdapter LPT (gi¸ 149 USD), mét lo¹i m¸y quÐt h×nh (Scanner) cÇm tay mµ b¹n cã thÓ g¾n vµo
cæng parallel.
Liªn kÕt Parallel
Çc cæng parallel còng cã thÓ tá ra tiÖn lîi khi chóng ®îc g¾n nh»m nèi çc m¸y vi tÝnh vµo m¹ng
côc bé. Thay cho viÖc ph¶i vËt lén víi çc khã kh¨n trong viÖc cµi ®Æt çc card giao tiÕp m¹ng, b¹n
cã thÓ g¾n Pocket LAN Adapter III (gi¸ 349 USD) vµo cæng parallel cña b¹n vµ thùc hiÖn ®îc ngay
sù liªn kÕt vµo m¹ng. NhiÒu ngêi ®· dïng mét trong çc thiÕt bÞ nh vËy ®Ó kÕt hîp m¸y tÝnh x¸ch
tay víi m¹ng v¨n phßng cña hä.
Cuèi cïng, 1 thiÕt bÞ xö lý cæng parallel Ýt th«ng dông nhÊt lµ MiniSCSI Plus cña Trantor (gi¸ 299
USD), mét çp cho phÐp b¹n kÕt nèi çc thiÕt bÞ ngo¹i vi SCSI (Small Computer System Interface)
trùc tiÕp vµo cæng parallel cña m¸y m×nh. §Üa cøng, çc æ CD-ROM vµ çc thiÕt bÞ ngo¹i vi kh¸c th-
êng ®i víi çc version cña SCSI, mµ Ýt nhÊt vÒ mÆt lý tuyÕt - b¹n cã thÓ liªn kÕt trong mét chuæi.
Çc vÊn ®Ò cña parallel
TÊt c¶ çc thiÕt bÞ ngo¹i vi qua cæng Parallel ®Òu sö dông çc driver thiÕt bÞ vµ çc ch¬ng tr×nh mµ
b¹n cµi ®Æt trong tËp tin CONFIG.SYS cña m¸y ®Ó b¸o cho m¸y biÕt t×m ë ®©u vµ giao tiÕp thÕ
nµo víi thiÕt bÞ ngo¹i vi. MÆc dï çc s¶n phÈm ®· cµi ®Æt çc driver mét çch tù ®éng, nhng mét yªu
cÇn cÇn ®Õn 70K bé nhí, lµm gi¶m nhiÒu lîng RAM cÇn cho çc tr×nh øng dông. Tuy vËy, ngêi ta
®· dïng EMM386.EXE cña DOS ®Ó cµi ®Æt çc phiÒn nhiÔu kh«ng ®¸ng !
NÕu cã mét m¸y tÝnh cò, b¹n cã thÓ gÆp nhiÒu khã kh¨n kh¸c. MÆc dï hÇu hÕt çc cæng parallel
cña m¸y vi tÝnh ®Òu cã thÓ giao tiÕp mét çch dÔ dµng víi çc thiÕt bÞ ngo¹i vi, song mét sè m¸y
lo¹i ®· qu¸ cò - tríc çc m¸y Tandy - cã çc cæng kh«ng chuÈn, cã thÓ sinh ra nhiÒu vÊn ®Ò. KÕ ®ã
lµ mét sè m¸y vi tÝnh míi cã çc cæng Parallel kiÓu "autosensing" (tù hiÓu) tù ng¾t khi ta g¾n thªm
çc board cã chøa çc cæng Parallel kh¸c.
Bá çc vÊn ®Ò trªn qua mét bªn, çc s¶n phÈm ®îc kÓ ®Õn ë ®©y ®· chØ ra mét híng n©ng cÊp cho
hÖ thèng cña b¹n. Çc thiÕt bÞ ngo¹i vi parallel ®· tõng cã gi¸ cao h¬n çc thiÕt bÞ ngo¹i vi chuÈn
kh¸c, song hiÖn nay kh«ng cßn nh vËy n÷a. Lóc nµy, cïng gi¸ mµ b¹n ph¶i tr¶ cho çc thiÕt bÞ chuÈn,
b¹n cã thÓ thay vµo ®ã çc thiÕt bÞ mµ theo nghÜa thùc cña nã, chØ viÖc g¾n vµo vµ ch¹y.
VÒ t¸c gi¶: Stan Miastkowski ®· dÞch çc bµi vÒ c«ng nghÖ m¸y tÝnh sang tiÕng Anh h¬n 15 n¨m
qua. ¤ng xuÊt hiÖn thêng xuyªn trong môc "PCTV Live" trªn TV, lµ ®ång t¸c gi¶ víi Anne Fischer
Lent trong cuèn "Windows for Workgroups Bible"
T¬ng lai cña SCSI

SCSI ®· g©y phiÒn to¸i cho nh÷ng ngêi sö dông m¸y tÝnh mêi n¨m nay. LiÖu chuÈn míi SCSI-3 sÏ
kh¾c phôc ®îc çc nhîc ®iÓm?
Víi chñ ®Ò "Superfast Storage" (bé nhí siªu nhanh), Macworld Lab ®· kiÓm nghiÖm çc hÖ thèng bé
nhí cao cÊp nhÊt hiÖn nay. Dù ®o¸n r»ng, n¨m tíi sÏ cã nh÷ng thay ®æi lín lao trong lÜnh vùc nµy.
¤æ ®Üa chÊt lîng cao ®ßi hái ph¶i cã m¹ch giao tiÕp SCSI (Small Computer System Interface - Giao
tiÕp hÖ thèng m¸y tÝnh: phÇn cøng trong m¸y tÝnh ®ãng vai trß kÕt nèi m¸y tÝnh víi çc thiÕt bÞ
ngo¹i vi, nh ®Üa cøng, æ CD-ROM, scanner...) nhanh h¬n th× míi ®¸p øng ®îc nh÷ng ®ßi hái cña øng
dông multimedia, m¹ng client/server vµ xö lý ¶nh mµu.
Giao tiÕp SCSI míi sÏ cã díi d¹ng card dïng cho khe c¾m më réng kiÓu Peripheral Component
Interconnect (PCI), dù kiÕn thay thÕ NuBus trong thÕ hÖ kÕ tiÕp cña Power Macs (khe NuBus mµ
m¸y Macintosh sö dông tõ 1987 qu¸ chËm ®Ó cã thÓ phï hîp víi SCSI cã ®é chuyÓn t¹i cao vµ míi
h¬n). HiÖn nay cã mét vµi øng dông míi cña SCSI, nhng chung quanh quy vÒ mét mèi: SCSI-3. §©y
lµ chuÈn SCSI míi nhÊt hæ trî ®îc tÊt c¶ çc giao thøc SCSI hiÖn cã vµ c¶ nh÷ng giao tiÕp còng nh
m¹ch truyÒn sè liÖu kh¸c. C«ng viÖc cña b¹n sÏ dÔ chÞu h¬n v× 3 trong sè 4 thÓ nghiÖm SCSI-3
kh«ng ®ßi hái ph¶i ®Æt l¹i khãa chuyÓn ®Þa chØ vµ chØnh çc terminator - çc thiÕt bÞ sÏ tù ®Þnh
h×nh khi c¾m vµo m¸y SCSI-3 kh«ng cßn h¹n chÕ 7 thiÕt bÞ n÷a trong mét vµi trêng hîp, hæ trî tíi
127 thiÕt bÞ trªn 1 Bus. B¶n th©n çc thiÕt bÞ cã tÝnh n¨ng hot - plugable (c¾m nãng), nghÜa lµ b¹n
kh«ng ph¶i tho¸t ra khái Mac ®Ó cµi ®Æt chóng.
Mçi giao thøc cã vÞ trÝ cña nã. Tuy tÊt c¶ ®Òu cho phÐp truyÒn nhanh sè liÖu, nhng ch¾c chØ cã
mét sè t×m ®îc chæ ®øng trong thÕ giíi Mac. Cã giao thøc kiªm lu«n tÝnh n¨ng m¹ng, trong khi çc
giao thøc kh¸c ®¶m b¶o dÔ dµng nèi víi m¸y quay video vµ nh÷ng thiÕt bÞ multimedia kh¸c. Nh vËy,
nÕu b¹n muèn cã hiÖu qu¶ tèi ®a truyÒn sè liÖu, ®iÒu quan träng lµ ph¶i chän ®îc Bus thÝch hîp
cho øng dông cña m×nh.
TuÇn tù vÉn h¬n
SCSI thêng lµ mét bus song song (parallel bus) çc bit cña byte sè liÖu song hµnh trªn çc ®êng d©y
riªng cña m×nh (b¹n thÊy ®îc ®iÒu ®ã nÕu nh×n vµo ®Çu c¾m SCSI). Trong khi ®ã, modem, m¸y
in vµ cæng ADB cña m¸y Mac l¹i thuéc lo¹i tuÇn tù (serial bus) çc bit nèi tiÕp nhau trªn 1 ®êng d©y.
Tríc kia, bus song song bao giê còng nhanh h¬n bus nèi tiÕp, còng dÔ hiÓu v× ®êng cao tèc nhiÒu
lµn vÉn cho phÐp nhiÒu xe ch¹y qua h¬n lµ ®îng mét lµn. ThÕ nhng, bit kh«ng lµ « t« vµ çp kh«ng
lµ ®êng cao tèc. Trong mét sè trêng hîp, giao tiÕp song song l¹i ë thÕ bÊt lîi. §Ó t¨ng tèc, b¹n cã thÓ
thªm d©y vµo çp hoÆc n©ng tèc ®é xung nhÞp ®iÒu chØnh c«ng viÖc cña bus. Khi ®ã sÏ x¶y ra
giao toha tuÇn radio gi÷a çc d©y dÉn ®ßi hái ph¶i h¹n chÕ ®é dµi çp vµ bao bäc tèt h¬n. MÆt kh¸c,
nhiÒu d©y th× ®Çu c¾m còng to h¬n. Nh vËy, gi¸ thµnh cña bus song song tèc ®é cao bÞ n©ng lªn.
Bus nèi tiÕp Ýt d©y h¬n vµ tr¸nh ®îc hiÖn tîng giao thoa (interference ngay c¶ khi truyÒn d÷ liÖu
trªn çp dµi víi tèc ®é cao. V× lÝ do ®ã, 3 trong sè 4 giao thøc (protocol) cña SCSI-3 dùa vµo kü thuËt
truyÒn nèi tiÕp.
Ultra SCSI
ChuyÓn sang SCSI nèi tiÕp ®ßi hái çc nhµ s¶n xuÊt ®Üa cøng vµ m¹ch giao tiÕp ph¶i cã næ lùc cao
h¬n vÒ kü thuËt. Çc bªn c¹nh tranh ®ang quan t©m ®Õn SCSI-3, trong khi mét sè h·ng quay vÒ víi
SCSI song song, gäi lµ Ultra SCSI.
B»ng çch n©ng tèc ®é xung nhÞp tõ 10MHz lªn 20MHz, Ultra SCSI cã kh¶ n¨ng t¨ng tèc ®é truyÒn
gÊp ®«i. Trong khi SCSI-2 Fast vµ Wide ®¶m b¶o tèi ®a 20 MBps (20 MB trong 1 gi©y), Ultra SCSI
®¹t tíi 40 MBps.
Mét lý do kh¸c lµm Ultra SCSI ®îc chó ý lµ Quantum vµ Seagate, 2 ®èi thñ lín nhÊt trªn thÞ trêng bé
nhí lu tr÷ dïng cho m¸y Mac, ®Òu cha ra æ ®Üa lo¹i nµy (Hewlett Packard còng ñng hé Ultra SCSI,
nhng cha xóc tiÕn s¶n xuÊt). Quantum cã Grand Prix XP34301 dung lîng 2,1 GB vµ Grand Prix
XP32151 dung lîng 4,3 GB. Seagate ®a ra Barracuda 4 víi søc chøa 4,3 GB.
Nhîc ®iÓm cña Ultra SCSI, nh mét bus song song, ë chæ lµ kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu kh¾t khe vÒ
®êng çp. çp Ultra SCSI phæ dông hiÖn nay (cßn gäi lµ çp mét ®Çu - single - ended) chØ cã 1 ®êng
nèi ®Êt cho tÊt c¶ çc tuyÕn d÷ liÖu, dïng ®Çu c¾m 68 ch©n vµ 80 ch©n vµ cã ®é dµi tèi ®a lµ
1,5m. Lo¹i ®Æc biÖt (differential signaling) ®¶m b¶o mçi tuyÕn sè liÖu cã ®êng tiÕp ®Êt riªng vµ
do ®ã cã thÓ cho phÐp nèi çp dµi h¬n. Tuy nhiªn, gi¸ thµnh cao vµ n¶y sinh mét sè vÊn ®Ò liªn quan
®Õn cµi ®Æt vµ t¬ng hîp. VÝ dô, b¹n kh«ng thÓ nèi c¶ 2 lo¹i thiÕt bÞ kÓ trªn vµo cïng mét bus
SCSI.
Fiber Channel
Giao thøc SCSI-3 lµm s«i ®éng thÞ trêng bé nhí cña Mac cao cÊp lµ Fiber Channel. Trong khi Ultra
SCSI cã hiÖu n¨ng ch¾c ch¾n, nhng l¹i kh¸ kÐn chän, Fiber Channel cã nhiÒu triÓn väng vÒ tèc ®é
v× tËn dông ®îc thÕ m¹nh cña bus nèi tiÕp. Fiber Channel hæ trî çp quang, çp bäc ®ång, trong ®ã
cã çp ®ång trôc vµ çp cÆp xo¾n. Víi çp bäc ®ång, ®é dµi cã thÓ tíi 100m, trong khi çp quang tèi
®a lµ 10 km. Kh«ng cÇn ph¶i chuyÓn l¹i ®Þa chØ hoÆc chØnh terminator. ThiÕt bÞ cã tÝnh n¨ng
hot - pluggable, sè lîng tíi 127 cho mçi bus. Tèc ®é truyÒn: 100 MBps.
Fiber Channel hæ trî vµi kiÓu cÊu h×nh (topolody), ®¸ng kÓ nhÊt lµ Fiber Channel - Arbitrated Lopp
(FC-AL). Trong FC-AL, çc thiÕt bÞ cña bus nèi theo vßng trßn vµ trao ®æi víi nhau ®Ó x¸c ®Þnh
®èi tîng ®îc phÐp truyÒn sè liÖu trong kho¶ng thêi gian cho tríc.
Çc ®èi thñ chÝnh trong lÜnh vùc nµy lµ Quantum, Segate vµ Hewlett - Packard Quantum dù kiÕn
®a ra lo¹i æ Fiber Channel vµo cuèi n¨m. Seagate ®· cã phiªn b¶n míi cña Barracuda 4, trong khi
Hewlett - Packard chØ cã thÓ hoµn tÊt vµo ®Çu n¨m tíi.
§¸ng chó ý r»ng, kh«ng nh çc giao thøc kh¸c (ngo¹i trõ SSA), Fiber Channel cßn ®îc dïng lµm thiÕt
bÞ nhanh cho m¹ng ngoµi ra bao c¶ çc giao thøc riªng nh AppleTalk. HiÖn nay, cã thÓ dïng Fiber
Channel ®Ó truy cËp æ cøng nhanh vµ nèi m¹ng cho v¨n phßng hoÆc c¬ quan b¹n.
Gi¶i ph¸p IBM
§èi thñ chÝnh cña Fiber Channel lµ Serial Storage Architecture *SSA) cña IBM. SSA còng cã nh÷ng u
®iÓm nh cña Fiber Channel 127 thiÕt bÞ/bus, tù ®éng ®Þnh h×nh vµ hot-pluggable. Tuy nhiªn, tèc
®é truyÒn tèi ®a cã 80 MBps (lo¹i 160 MBps ®ang ®îc thiÕt kÕ). ThiÕt bÞ cña SSA dïng ®Çu c¾m
9 ch©n vµ çp 6 d©y rÎ tiÒn, thêng sö dông 2 cæng, do ®ã ph¶i cã mét cÆp çp.
SSA cã thÓ h÷u Ých cho Windows, m¸y mini vµ m¸y lín, nhng cßn ®îc coi lµ qu¸ lín ®èi víi
Macintosh. VÉn cha cã h·ng nµo c«ng bè kÕ ho¹ch triÓn khai phiªn b¶n Mac cña SSA. IBM,
Micropolis vµ Conner Peripherals kh«ng cã dù ®Þnh lín nh cña Seagate vµ Quantum.
FireWire cña Apple
FireWire cña Apple cho phÐp truyÒn sè liÖu víi tèc ®é 12,5 MBps, dïng çp 9 ch©n, hæ trî 63 thiÕt
bÞ /bus, çp cã thÓ dµi tíi 4,5m. §Çu tiªn ®îc qu¶ng ço lµ s¶n phÈm SCSI cña ®Üa, sau FireWire ph¸t
triÓn thµnh m¹ch giao tiÕp cho çc thiÕt bÞ multimedi. FireWire nh¾m vµo lo¹i d÷ liÖu ®¼ng thêi
(isochnonous), thêi gian thùc (real time) nh video vµ audio (Sony c«ng bè kÕ ho¹ch ®a FireWire vµo
m¸y quay video sè t¬ng lai cña m×nh). IBM Maxtor, Western Digital vµ Adaptec ®· giíi thiÖu çc s¶n
phÈm FireWire cña m×nh, nhng cha ®a vµo s¶n xuÊt ®¹i trµ. FireWire kh«ng cho phÐp t¨ng tèc
truyÒn vµ n©ng ®é dµi çp lªn møc ki-l«-mÐt, nhng víi bé ®iÒu khiÓn t¬ng ®èi rÎ vµ viÖc sö dông
réng r·i trong ®iÖn tö d©n dông, ch¾c ch¾n sÏ ®¬n gi¶n vµ rÎ h¬n so víi çc s¶n phÈm SCSI-3. NÕu
Apple ®a ra card giao tiÕp FireWire cho m¸y Mac vµ Windows dïng PCI, çc nhµ s¶n xuÊt sÏ tËp
trung vµo lo¹i æ ®Üa t¬ng øng. B»ng kh«ng, khã cã thÓ hi väng FireWire sÏ ph¸t huy ®îc t¸c dông cña
m×nh.
KÕt luËn
Trong t¬ng lai gÇn, lo¹i bé nhí duy nhÊt cã thÓ tËn dông ®îc ®Çy ®ñ thÕ m¹nh cña bus míi lµ Disk
Array, tuy cßn cha ®ñ nhanh. Nhng çc æ 20- MB ps sÏ cã mÆt ë kh¾p n¬i. V× lÏ ®ã, ch¾c Ultra sÏ lµ
giao tiÕp tèc ®é cao thÝch hîp, cïng víi Fiber Channel chµo hµng cuèi n¨m hoÆc ®Çu n¨m sau (FWB
®· c«ng bè r»ng sÏ cã çc phiªn b¶n Ultra SCSI vµ Fiber Channel cña giao diÖn JackHammer vµ æ
SledgeHammer).
Cã cÇn ®Õn Ultra SCSI khi Fiber Channel vµo cuéc? kh«ng hÒ ¶nh hëng g×, nÕu b¹n ®ang xö lý d÷
liÖu lín vµ cÇn hiÖu qu¶ tèi ®a ngay b©y giê, chø kh«ng ph¶i lµ cuèi n¨m hoÆc sang ®Õn n¨m sau.
Ngoµi ra, SCSI-2 fast vµ Wide ®· cã råi vµ ®ang lµm viÖc tèt. Giao thøc SCSI-3 g©y Ên tîng, nhng
míi chØ bíc tõ kh©u thiÕt kÕ vµo desktop, cha tiªn ®o¸n ®îc t¬ng lai sÏ ra sao, ®êng cßn dµi, quanh
co vµ l¾m ch«ng gia.
VÒ t¸c gi¶: Biªn tËp viªn céng t¸c Jim Heid lµm quen víi c«ng nghÖ Macintosh tõ th¸ng 11/1983. Cuèn
s¸ch míi nhÊt cña «ng, cuèn Macword Complete Mac Handbook Plus Interactive CD (IDG Books
Worldwide, 1994, t¸i b¶n lÇn thø 3) võa ®îc trao gi¶i BMMG choice (s¸ch phæ cËp vÒ Macintosh hay
nhÊt).
T« TuÊn Macworld 7/1995
T¹I SAO SCSI-3 L¹I NHANH H¥N?
Sù kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a çc chuÈn SCSI cò vµ ®a sè çc lo¹i míi SCSI-3 lµ chuyÓn tõ cÊu tróc song
song (nhiÒu c¾p d©y cïng truyÒn d÷ liÖu) sang cÊu tróc tuÇn tù (chØ mét cÆp d©y mang d÷ liÖu).
Çc m¹ch ®iÖn tö ®iÒu khiÓn vµ xö lý dßng d÷ liÖu trë nªn nhanh ®Õn møc nhiÔu ®iÖn. ®îc t¹o bëi
nhiÒu ®êng d©y trë thµnh yÕu tè h¹n chÕ tèc ®é cña ®êng truyÒn. Mét cÆp d©y cã thÓ ho¹t ®éng ë
tèc ®é rÊt cao mµ kh«ng g©y nhiÔu, cho phÐp truyÒn d÷ liÖu nhanh h¬n 8 hay thËm chÝ 16 cÆp
d©y.
PARALLEL KH¸C VíI SERIAL
M¹ch giao tiÕp song song (parallel) cã nhiÒu lo¹i. SCSI mét ®Çu (single - ended) dïng 8 tuyÕn d÷
liÖu vµ 8 tuyÕn tiÕp ®Êt (ground wires), tuy ho¹t ®éng nh tuyÕn ®¬n, lµm cho hÖ thèng dÔ bÞ
nhiÔu. Lo¹i ®¾t tiÒn h¬n, differential Signaling, tr¸nh ®îc hiÖn tîng giao thoa gi÷a çc d©y truyÒn
b»ng çch sö dông terminator cã ®é trë kh¸ng lín cho CPU vµ thiÕt bÞ SCSI. Mçi ph¬ng ph¸p sö dông
®êng d©y bæ sung cho nguån (power) vµ ®iÒu khiÓn tÝn hiÖu riªng.
M¹ch nèi tiÕp (serial interface) thêng dïng 6 tuyÕn (d÷ liÖu, tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn, nguån) mçi ®êng
gåm 2 chiÒu ®i/vÒ.
ÇC §ÇU C¾M SONG SONG Vµ NèI TIÕP
Standard SCSI dïng ®Çu c¾m 50 ch©n, nhng tæng céng chØ cã 25 tuyÕn, trong ®ã 8 tuyÕn d÷ liÖu,
8 tuyÕn nèi ®Êt. Gi¶i th«ng tèi ®a : 5 MBps
Ultra SCSI (cßn gäi lµ fast 20 hay fast 40) cã s¬ ®å nèi d©y nh cña SCSI-2 fast/wide, nhng tèc ®é gÊp
®«i (tíi 40 MBps). SCSI-2 Fast/Wid hæ trî 32 tuyÕn d÷ liÖu, tuy phÇn lín mÉu chØ dïng chã 16 víi
tèc ®é 20 MBbps.¸¸¸
Fiber Channel cã thÓ vËn hµnh trªn çc tuyÕn bäc ®ång (copper), cÆp xo¾n (twisted -pair) hoÆc
quang dÉn (fiber - optic), vµ ®¶m b¶o th«ng suèt tíi 100 MBps.¸¸¸
FireWire: Cã çc mÉu ®Çu tiªn víi gi¶i th«ng 12,5 MBps, ®ñ nhanh ®Ó dïng lµm giao tiÕp cho çc
thiÕt bÞ multimedia. §Çu c¾m dÔ sö dông, ®îc thiÕt kÕ ®Ó c¾m/rót hµng ngh×n lÇn.¸¸¸
Serial Storage Architecture (SSA) cã çc lo¹i 20-8 MBps, tuy cã thÓ ®¹t ®îc tèc ®é chØ víi hÖ thèng
®îc ®Þnh h×nh ®Æc biÖt. NhiÒu thiÕt bÞ cã thÓ göi çc gãi d÷ liÖu cïng mét lóc mµ kh«ng cÇn
®Õn sù ph©n xö (arbitration).
Thay thÕ cæng giao tiÕp

Çc cæng nèi tiÕp vµ song song trªn m¸y tÝnh cña b¹n lµ nh÷ng thø cuèi cïng mµ b¹n cã thÓ nghÜ
®Õn chuyÖn thay thÕ. VËy mµ Intel vµ nh÷ng nhµ s¶n xuÊt kh¸c cho r»ng ®· ®Õn lóc lo¹i bá çc
cæng nµy. Chóng ta thö kh¶o s¸t xem nguyªn nh©n v× sao.
Khi nµo lµ lóc b¹n quan s¸t ch¨m chó phÝa sau m¸y tÝnh ®Ó bµn cña b¹n lÇn chãt? Ch¾c lµ khi b¹n
cµi ®Æt mét thiÕt bÞ ngo¹i vi míi - modem, m¸y in hay chuét. ThËt ®¸ng sî, ®óng kh«ng? TÊt c¶
nh÷ng sîi çp vµ d©y nhî ®ã nh mét mí bßng bong. Gi¸ nh cã thÓ lo¹i bá chóng ®i th× tèt biÕt bao.
H·y r¸ng ®îi, ®ã chÝnh lµ ®iÒu s¾p x¶y ra.
Mét m¸y tÝnh ®iÓn h×nh cã 2 cæng nèi tiÕp, 1 cæng song song, 1 cæng VGA, 1 cæng trß ch¬i, 2
cæng kÕt nèi cho chuét vµ bµn phÝm. NÕu b¹n thêng dïng tíi thiÕt bÞ ngo¹i vi, nh nhiÒu ngêi kh¸c
hiÖn nay, b¹n sÏ ph¶i nghÜ ®Õn bé sao (ghÐp) cæng hay çi g× ®ã t¬ng tù cho phÐp b¹n nèi ®îc
nhiÒu thiÕt bÞ ngo¹i vi h¬n vµo hÖ thèng.
B¹n s¾p cã ®îc lùa chän tèt h¬n. Universal Serial Bus (USB - Kªnh nèi tiÕp ®a dông) lµ c«ng nghÖ
míi sÏ thay thÕ cæng song song, nèi tiÕp vµ çc cæng thiÕt bÞ I/O (vµo/ra) kh¸c, høa hÑn thay ®æi
çch thøc kÕt nèi thiÕt bÞ ngo¹i vi vµo m¸y tÝnh.
NhËn ®Þnh
Do sè lîng thiÕt bÞ ngo¹i vi cña m¸y tÝnh t¨ng dÉn ®Õn nhu cÇu vÒ cæng t¨ng, mét nhãm çc nhµ
l·nh ®¹o ngµnh c«ng nghiÖp m¸y tÝnh vµ viÔn th«ng ®· ph¸t triÓn Universal Serial Bus. USB høa
hÑn gi¶i quyÕt ®îc mét sè vÊn ®Ò cho ngêi dïng m¸y tÝnh.
Tríc tiªn, c«ng nghÖ USB sÏ lo¹i bá ®îc mèi quan t©m vÒ tÝnh t¬ng thÝch cña thiÕt bÞ I/O. Nã cung
cÊp kh¶ n¨ng kÕt nèi cho tÊt c¶ çc cæng nèi tiÕp, song song, bµn phÝm, chuét, trß ch¬i v.v... Cã
nghÜa lµ kÕt thóc nh÷ng lo l¾ng vÒ tèc ®é truyÒn d÷ liÖu cña cæng vµ thiÕt bÞ ngo¹i vi, vÒ kiÓm
tra sù t¬ng ®¬ng (parity) vµ thiÕt lËp ng¾t. USB ®îc thiÕt kÕ ®Ó chuÈn ho¸ çc kÕt nèi ngo¹i vi,
nhê vËy c¶i thiÖn ®îc viÖc kÕt nèi tæng thÓ çc thiÕt bÞ ngo¹i vi.
Thø hai, b¹n cã kh¶ n¨ng kÕt nèi tíi 127 thiÕt bÞ ngo¹i vi cïng víi nhau qua mét cæng duy nhÊt. §ã lµ
v× çc thiÕt bÞ ngo¹i vi USB cã thÓ nèi theo kiÓu mãc xÝch çi nä víi çi kia, hai çi c¹nh nhau trong
ph¹m vi 5 mÐt. Do ®ã viÖc kÕt nèi d©y sÏ Ýt phiÒn phøc vµ dÔ dµng h¬n nhiÒu. Ch¼ng h¹n, bµn
phÝm cã thÓ c¾m vµo khe USB trªn mµn h×nh vµ chuét th× c¾m vµo bµn phÝm lµ n¬i thÝch hîp
nhÊt cho nã.
Thø ba, c«ng nghÖ USB cã kh¶ n¨ng gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ®¸ng kÓ, vµ nh vËy gi¶m gi¸ cña çc m¸y
hiÖn t¹i ®ßi hái card giao diÖn bæ sung cho çc chøc n¨ng chñ yÕu nh ©m thanh. Gi¸ çc thiÕt bÞ
ngo¹i vi còng cã thÓ gi¶m nhng kh«ng ph¶i ®èi víi tÊt c¶ çc lo¹i. VÝ dô çc modem USB cã thÓ
ph©n phèi víi çc chip ®iÒu khiÓn riªng vµ chØ kÕt hîp khèi d÷ liÖu.
Nh vËy chóng cã thÓ tËn dông kh¶ n¨ng xö lý cña CPU ®Ó thùc hiÖn çc chøc n¨ng ®iÒu khiÓn. Gi¸
c¶ l¹i tuú thuéc nhiÒu vµo sù chªnh lÖch gi÷a chi phÝ thùc hiÖn c«ng nghÖ USB trªn thiÕt bÞ vµ gi¸
bé chip mµ nã kh«ng cÇn ®Õn n÷a.
¦u thÕ
VËy th× nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh cña c«ng nghÖ USB lµ g×? Khe c¾m USB lµ mét cæng 4 ch©n
víi tèc ®é 12 megabit/gi©y. Nã chØ sö dông 4 d©y lo¹i rÎ tiÒn cho nªn chi phÝ thùc hiÖn t¬ng ®èi rÎ.
Çc nhµ s¶n xuÊt thiÕt bÞ ngo¹i vi cã thÓ t¹o çc hub USB më réng trong thiÕt bÞ hoÆc trong mét hép
USB riªng biÖt. Çc hub më réng nµy cung cÊp çc khe c¾m bæ sung vµ cã thÓ kÕt nèi theo d¹ng c©y
(tree), cho phÐp tíi 127 thiÕt bÞ kÕt nèi vµo mét cæng n»m ë phÝa sau hay mét bªn khung m¸y.
SÏ ph¶i cã hai bé chip kh¸c nhau ®iÒu khiÓn bus. VÒ phÝa PC ®ßi hái mét bé chip thùc hiÖn giao
diÖn USB, nh chip PCI 430HX míi cña Intel. VÒ phÝa thiÕt bÞ ngo¹i vi cÇn cã chip ®iÒu khiÓn
thiÕt bÞ ngo¹i vi USB nh 82930A cña Intel.
Thùc tÕ mçi nhµ s¶n xuÊt chip cã kÕ ho¹ch ®a ra tÝnh t¬ng thÝch USB trong thÕ hÖ chip tiÕp theo
cña hä. Chip 82930A lµ chip ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ ngo¹i vi ®Çu tiªn t¬ng thÝch USB.
Çc thiÕt bÞ USB cã lo¹i chip nµy sÏ bao gåm modem, m¸y in, ®iÖn tho¹i, loa digital, bót ®iÖn tö,
bµn phÝm, chuét, joystick (cÇn ®iÒu khiÓn con trá), scanner vµ camera sè.
Mét u thÕ n÷a cña USB: bus USB cã nguån 5V, cã nghÜa lµ cã thÓ cÊp nguån nu«i cho çc thiÕt bÞ
chØ qua kÕt nèi USB, cho phÐp çc nhµ s¶n xuÊt vµ ngêi dïng cuèi lo¹i bá ®îc adapter nguån cång
kÒnh.
KÕt nèi mãc xÝch
Çc nhµ s¶n xuÊt USB chÝnh lµ Intel, Compaq, IBM, Microsoft, NEC vµ Northern Telecom. Çc
c«ng ty nµy hy väng vµ ®ang cè g¾ng thóc ®Èy ®Ó c«ng nghÖ USB trë thµnh chuÈn c«ng nghiÖp.
T¹i mét héi nghÞ míi ®©y cña çc nhµ ph¸t triÓn USB, çc s¶n phÈm USB ®îc tr×nh diÔn bao gåm
mµn h×nh Philips vµ thËt khã tin, cã c¶ Microsoft joystick. Compaq vµ Intel cho r»ng çc PC tiªu dïng
sÏ cÇn ®Õn cæng USB tríc tiªn, tiÕp theo lµ m¸y ®Ó bµn céng t¸c råi ®Õn m¸y notebook. Cã lÏ
notebook lµ ®îc lîi nhÊt tõ c«ng nghÖ t¹o kÕt nèi thiÕt bÞ ngo¹i vi dÔ dµng.
Tuy nhiªn v× c«ng nghÖ USB cã kh¶ n¨ng t¨ng gi¸ thµnh lµm cho nhiÒu nhµ s¶n xuÊt hiÖn nay cßn
cha ñng hé nã. Çc nhµ s¶n xuÊt s¶n phÈm sè lîng lín nh bµn phÝm vµ mµn h×nh nhËn thÊy râ rµng
chi phÝ sÏ t¨ng nÕu hä dïng çc thµnh phÇn USB, nhng kh«ng cã nghÜa lµ hä kh«ng thÊy r»ng nh÷ng
s¶n phÈm nµy sÏ chiÕm lÜnh thÞ trêng. Compaq sÏ b¾t ®Çu ®a ra s¶n phÈm USB tríc cuèi n¨m 1996.
Tríc tiªn, khe c¾m USB sÏ ®îc bæ sung vµo çc cæng hiÖn h÷u cho phÐp ngêi dïng tËn dông çc thiÕt
bÞ USB míi trong khi vÉn sö dông ®îc cæng song song vµ nèi tiÕp. DÇn dÇn hy väng lµ sÏ chØ cßn 2
cæng USB ë phÝa sau m¸y cña b¹n.
Cuéc tranh ®Êu
Thùc tÕ kh«ng ®¬n gi¶n nh vËy. §óng lµ c«ng nghÖ USB vît xa cæng song song vµ nèi tiÕp truyÒn
thèng. Nã nhanh h¬n gÊp vµi lÇn, ®a dông vµ cã ®ñ b¨ng th«ng ®Ó hç trî nh÷ng c«ng nghÖ nh
ISDN. Nhng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã c¹nh tranh. Tèc ®é d÷ liÖu 12 megabit/gi©y cña USB lµ ®ñ cho
hÇu hÕt çc thiÕt bÞ ngo¹i vi, l¹i kh«ng ®¸p øng nhu cÇu tèc ®é cao cña mµn h×nh video, m¹ng côc
bé, æ ®Üa ngoµi hay CD-ROM. C«ng nghÖ USB thùc sù chØ phï hîp víi çc thiÕt bÞ ngo¹i vi cã tèc
®é truyÒn d÷ liÖu thÊp hay trung b×nh nh digital audio (©m thanh sè), ¶nh, ®iÖn tho¹i, çc thiÕt bÞ
vµo/ra nh joystick, gamepad (b¶ng trß ch¬i), bµn phÝm vµ chuét. §èi thñ chÝnh lµ 1394 FireWire cña
ViÖn Kü ThuËt §iÖn vµ §iÖn Tö cña Mü (Institute of Electrical and Electronics Engineers).
ChuÈn 1394 FireWire 6 d©y vµ nhanh h¬n gÊp béi USB - 400 megabit/gi©y - vµ nã cã thÓ ®¸p øng
çc thiÕt bÞ nh CD-ROM, æ cøng vµ video camcorder. Bá qua cæng nèi tiÕp lµ dÜ nhiªn, nÕu
FireWire phæ biÕn, ngay c¶ SCSI (Small Computer Systems Interface, dïng ®Ó kÕt nèi çc thiÕt bÞ
tèc ®é cao) còng bÞ lo¹i. Th¸ng 5 võa qua, Apple ®· c«ng bè kÕ ho¹ch tÝch hîp FireWire vµo toµn bé
s¶n phÈm cña hä, b¾t ®Çu tõ 1997. N¨m 1998, c«ng ty sÏ ®a FireWire vµo tÊt c¶ çc bo m¹ch chñ
trong m¸y ®Ó bµn vµ notebook cña hä. Tuy nhiªn, c«ng nghÖ USB ®· ®i tríc FireWire, vµ çc s¶n
phÈm tÝch hîp FireWire (chñ yÕu lµ lo¹i s¶n phÈm ®iÖn tö tiªu dïng) cha thÓ ra ®êi sím h¬n gi÷a
n¨m 1997.
ChuyÓn chÕ ®é
MÆc dï kh«ng nhanh ®îc nh FireWire, USB vÉn cã nh÷ng u thÕ riªng cña nã. Mét sè c«ng ty ®· ph¸t
triÓn USB lµ çc c«ng ty viÔn th«ng nh Northern Telecom. Nguyªn nh©n: c«ng nghÖ USB høa hÑn
®a ®iÖn tho¹i-m¸y tÝnh (computer telephony) lªn nh÷ng ®Ønh cao míi. USB sÏ cho phÐp ®iÖn tho¹i
th«ng minh thÕ hÖ tiÕp theo cã kh¶ n¨ng c¾m trùc tiÕp vµo m¸y tÝnh, t¹o ®iÒu kiÖn cho b¹n s¾p
xÕp thø tù çc cuéc gäi vµ göi th«ng ®iÖp tiÕng nãi dÔ dµng h¬n.
VÝ dô, khi ®iÖn tho¹i reo, biÓu tîng gäi víi th«ng tin ®Þnh danh ngêi gäi xuÊt hiÖn ë cuèi mµn h×nh.
NÕu b¹n quyÕt ®Þnh kh«ng nghe, b¹n cã thÓ chuyÓn sang chÕ ®é hép th tiÕng nãi hay m¸y tr¶ lêi.
PC sÏ tiÕp tôc thùc hiÖn çc c«ng viÖc kh¸c trong khi cuéc gäi ®ang tiÕn hµnh, vµ kh¸c víi çc øng
dông ®iÖn tho¹i hiÖn nay, ®iÖn tho¹i m¸y tÝnh sÏ vÉn lµm viÖc khi t¾t PC.
B¹n sÏ cã thÓ dïng PC ®Ó thùc hiÖn çc chøc n¨ng ®iÖn tho¹i thùc sù mµ kh«ng buéc ph¶i sö dông
card ©m thanh kÐp, cÆp loa vµ microphone riªng g¾n vµo m¸y tÝnh. Tãm l¹i, c«ng nghÖ USB sÏ
chuyÓn m¸y tÝnh cña b¹n thµnh thiÕt bÞ ®iÖn tho¹i võa gäi võa cã thÓ tr¶ lêi.
øng dông phæ biÕn
Mét u thÕ kh¸c cña chuÈn USB so víi cæng nèi tiÕp vµ song song lµ USB cã thÓ khuyÕn khÝch ph¸t
triÓn çc thiÕt bÞ ngo¹i vi phøc t¹p nh camera sè. ChuÈn USB sÏ cho phÐp PC khai th¸c søc m¹nh cña
çc ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c, t¹o bíc ®Çu tiªn cho çc nhµ ph¸t triÓn muèn tÝch hîp PC víi ngµnh
®iÖn tö tiªu dïng. Bæ sung c«ng nghÖ USB vµo mµn h×nh sÏ cho nã kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn dÔ dµng
mäi thø tõ VCR ®Õn modem.
§©y lµ thiÕt bÞ plug-and-play c¬ b¶n, nghÜa lµ b¹n sÏ kh«ng ph¶i më m¸y ra khi mua mét thiÕt bÞ
ngo¹i vi míi. Thùc tÕ, thËm chÝ b¹n kh«ng cÇn c¶ t¾t m¸y tÝnh tríc khi cµi ®Æt vËt lý vµ sau ®ã
kh«ng ph¶i khëi ®éng l¹i m¸y. ChØ cÇn c¾m ®Çu nèi USB cña thiÕt bÞ ngo¹i vi vµ bus nµy sÏ ph¸t
hiÖn ®îc viÖc bæ sung (hay th¸o bá) thiÕt bÞ. USB sÏ tù ®éng x¸c ®Þnh tµi nguyªn hiÖn cã, nh phÇn
mÒm ®iÒu khiÓn vµ b¨ng th«ng cña bus, råi lµm cho chóng cã t¸c dông mµ kh«ng cÇn sù can thiÖp
cña b¹n. §iÒu nµy râ rµng thuËn tiÖn h¬n nhiÒu viÖc thiÕt lËp jumper vµ thay ®æi IRQ.
Nh÷ng ph¸t triÓn míi cho thÊy çc khe c¾m USB cã thÓ s¸t çnh cïng víi chuÈn 1394 FireWire. USB
sÏ ®¶m nhiÖm phÇn tèc ®é thÊp, cßn FireWire dµnh cho d÷ liÖu tèc ®é cao. ChuÈn PC Simply
Interactive míi ®©y cña Microsoft bao gåm c¶ FireWire vµ USB lµ nh÷ng c«ng nghÖ chñ chèt. Çc
nhµ ph©n tÝch c«ng nghiÖp m¸y tÝnh mÆc dï rÊt mong ®îi cuéc chiÕn vÒ chuÈn còng kh«ng ®Æt
hai c«ng nghÖ nµy ®èi chäi nhau, v× thùc tÕ USB bæ sung cho FireWire. H·y tin tëng lµ m¸y tÝnh vµ
thiÕt bÞ ngo¹i vi USB khi ra ®êi sÏ lµm thay ®æi h¼n cuéc sèng cña b¹n.
Ph¬ng thøc tèt nhÊt cho Plug and Play
C«ng nghÖ míi Universal Serial Bus (USB - bus tuÇn tù ®a n¨ng) høa hÑn viÖc cµi ®Æt çc thiÕt bÞ
ngo¹i vi th«ng dông sÏ trë nªn dÔ dµng vµ cho phÐp th«ng lîng nhanh h¬n çc cæng song song vµ tuÇn
tù.¸¸
§· mÊy th¸ng nay, nhiÒu nhµ s¶n xuÊt ®ang khÈn tr¬ng xóc tiÕn víi kÕ ho¹ch s¶n phÈm USB
(Universal Serial Bus). §îc thiÕt kÕ ®Ó thay thÕ cho çc cæng tuÇn tù (serial), song song (parallel),
bµn phÝm, chuét b»ng mét kÕt nèi ®¬n cho phÐp nhiÒu thiÕt bÞ víi kh¶ n¨ng Plug and Play (c¾m
vµ ch¹y) dÔ dµng, USB ®îc hç trî bëi nhiÒu nhµ s¶n xuÊt lín nh Compaq, IBM. Nh÷ng c«ng ty s¶n
xuÊt kh¸c: Gateway, Digital, US Robotics, Logitech, Philips, Altec Lansing còng ®ang kÕt thóc giai
®o¹n cuèi cho çc thiÕt bÞ USB.¸¸
Mét cæng, nhiÒu thiÕt bÞ ngo¹i vi
ThiÕt bÞ USB sö dông lo¹i ®Çu nèi rÎ tiÒn, cã kÝch cì nh ®Çu c¾m d©y ®iÖn tho¹i vµ cã thÓ
truyÒn tíi 12 Megabit/gi©y - nhanh h¬n bÊt cø cæng tuÇn tù hay song song th«ng dông nµo. D¶i
th«ng nµy lµm cho USB trë nªn lý tëng cho nhiÒu thiÕt bÞ cã tèc ®é thÊp vµ trung b×nh, tõ m¸y in ç
nh©n cho ®Õn scanner ®é ph©n gi¶i thÊp, loa. Nh÷ng thiÕt bÞ cÇn d¶i th«ng lín h¬n, nh video
camcorder, m¸y in ®é ph©n gi¶i cao vµ b¨ng tõ dung lîng lín, sÏ lµm viÖc tèt h¬n víi c«ng nghÖ SCSI
hay chuÈn 1394 - FireWire.¸¸
Mét cæng ®¬n bè trÝ ë mÆt sau cña PC cã thÓ hç trî cho nhiÒu thiÕt bÞ ®îc nèi mãc xÝch víi nhau.
Kh¶ n¨ng nµy cho phÐp b¹n kh«ng ph¶i quan t©m ®Õn viÖc cßn khe c¾m trong PC hay kh«ng khi
muèn bæ sung thªm thiÕt bÞ.¸¸
Cuèi n¨m nay, Microsoft sÏ cã kÕ ho¹ch bæ sung kh¶ n¨ng hç trî USB vµo Windows 95 vµ më réng
c«ng nghÖ Plug and Play. NÕu c¾m mét thiÕt bÞ USB vµo PC ®îc trang bÞ USB, b¹n kh«ng cÇn
ph¶i thiÕt lËp l¹i IRQ hay jamper vµ khëi ®éng l¹i, hÖ thèng sÏ tù nhËn biÕt kÕt nèi vµ t¶i driver cÇn
thiÕt.¸¸
Bíc ®Çu tiªn
Cã 3 yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó USB cã thÓ lµm viÖc: mét m¸y PC ®îc trang bÞ USB (lµ mét m¹ch ®iÖn
tö chuyªn dông); çc thiÕt bÞ ngo¹i vi còng cã m¹ch USB nµy; driver (phÇn mÒm ®iÒu khiÓn) cho
phÐp thiÕt bÞ giao tiÕp víi H§H cña PC.¸¸
Mét sè nhµ s¶n xuÊt PC hµng ®Çu nh IBM vµ Compaq ®· tung ra m¸y PC ®Ó bµn víi cæng USB vµi
th¸ng nay. Dell, Sony vµ Toshiba ®ang cã kÕ ho¹ch xuÊt xëng lo¹i PC nµy. Theo IBM, b¹n sÏ kh«ng
ph¶i tr¶ thªm tiÒn cho c«ng nghÖ míi nµy. Çc PC notebook víi USB còng sÏ ®îc ®a ra vµo gi÷a n¨m
1997. Nh÷ng PC 486 vµ m¹nh h¬n víi bus PCI còng cã thÓ n©ng cÊp lªn USB b»ng çch sö dông card
bæ sung cña CMD Technology víi gi¸ 59 USD (t¹i Mü). Card lo¹i nµy cã 2 cæng USB.¸¸
Cuèi n¨m nay, Microsoft sÏ ®a ra thÞ trêng phiªn b¶n Windows 95 hç trî cho çc thiÕt bÞ USB. NÕu cã
kÕ ho¹ch mua m¸y trong thêi gian ®ã, b¹n nªn lu ý r»ng m¸y ph¶i kÌm theo phiªn b¶n Windows 95
®ã.¸¸
ThiÕt bÞ USB
HiÖn t¹i, trªn thÞ trêng ®· xuÊt hiÖn nh÷ng thiÕt bÞ USB ®Çu tiªn. PhÇn lín, gi¸ cña chóng t¬ng ®-
¬ng hoÆc h¬n kh«ng ®¸ng kÓ so víi çc thiÕt bÞ cò. Cã tríc tiªn lµ nh÷ng thiÕt bÞ truyÒn th«ng,
thiÕt bÞ nhËp, mµn h×nh vµ loa. Trong th¸ng 11, Mitel ®a ra ®iÖn tho¹i gi¸ 349 USD víi modem 33,6
Kbps, nèi vµo PC th«ng qua cæng USB hay cæng serial. Philips trong th¸ng 12 sÏ tung ra mµn h×nh víi
3 ®Çu nèi USB. Ngoµi ra, b¹n cã thÓ cã ®îc loa USB tõ Altec Lansing.¸¸
Çc thiÕt bÞ nh bµn phÝm, modem, scanner vµ çc thiÕt bÞ nhËp kh¸c sÏ ®îc b¸n ra trong ®Çu n¨m
tíi.
VL chèng l¹i PCI

Hai lo¹i bus tèc ®é cao ®ang ganh ®ua chiÕm u thÕ trªn trêng m¸y tÝnh ®Ó bµn. Çi nµo thÝch hîp
h¬n c¶ víi b¹n ®Ó thùc hiÖn çc øng dông ®å häa ®Çy mµu s¾c hay ®ãi d÷ liÖu¸
Mét ChÝn ChÝn Ba lµ n¨m cña Local Bus. Trong n¨m nµy, local bus VESA trë nªn mét thµnh phÇn
kÕt hîp trong hÇu hÕt çc m¸y PC 486. B»ng çch kÕt nèi trùc tiÕp CPU vµ çc thiÕt bÞ ngo¹i vi trªn
cïng mét tuyÕn d÷ liÖu liÖu réng, tèc ®é cao, çc hÖ thèng bus VL vµ çc phÇn hîp thµnh ®· chøng
tá r»ng chóng cã thÓ t¹o ra hiÖu suÊt v« cïng lín, vît xa lo¹i ISA t¬ng øng víi chi phÝ kh«ng ®¸ng kÓ.
VËy t¹i sao nhiÒu nhµ s¶n xuÊt hÖ thèng lín l¹i cho r»ng thêi gian tån t¹i cña VL cã thÓ ®îc tÝnh
b»ng ngµy?
Lý do chÝnh cã thÓ ®îc diÔn gi¶i b»ng ba tõ: Peripheral Component Interconnect (liªn kÕt thµnh
phÇn ngo¹i vi) (PCI).
Cã lÏ ngoµi tªn ®Æt hÊp dÉn, çc nhµ s¶n xuÊt PC hy väng r»ng chuÈn bus PCI míi sÏ trë nªn phæ
biÕn réng r·i. Lµ mét s¶n phÈm cña h·ng vi m¹ch khæng lå Intel, víi thiÕt kÕ phøc t¹p, linh ho¹t vµ
giµu ®Æc trng h¬n bus VL, PCI ®îc xem nh thÝch hîp ®èi víi çc th¸ch thøc ngµy cµng cao cho çc
m¸y tÝnh ®Ó bµn tèc ®é cao. Vµ víi hËu thuÉn chÆt chÏ cña çc h·ng lín nh IBM, Compaq, NEC,
Dell..., PCI trë thµnh ®èi thñ c¹nh tranh ®¸ng kÓ - ngay c¶ viÖc chèng l¹i bus VL.
C©u hái ph¸t sinh b©y giê kh«ng ph¶i lµ cã nªn mua hÖ thèng cã local bus, mµ lµ nªn chän mua lo¹i
bus nµo. B¹n kh«ng biÕt r»ng liÖu cã cßn sù lùa chän phong phó çc thiÕt bÞ ngo¹i vi VL trong thêi
gian tíi n÷a kh«ng, khi b¹n chän lµm viÖc víi hÖ thèng VL vµo lóc nµy. HoÆc b¹n cã s½n sµng tiªu
thªm hµng tr¨m dollar ®Ó cã hÖ thèng PCI víi hy väng r»ng çc thiÕt bÞ ngo¹i vi chñ yÕu nh bo m¹ch
®å häa, bé ®iÒu khiÓn ®Üa sÏ cã trªn thÞ trêng tríc khi hÖ thèng cña b¹n lçi thêi.
C©u tr¶ lêi sÏ tïy thuéc vµo c¶ nhu cÇu cña b¹n vµ çc quyÕt ®Þnh cña çc nhµ s¶n xuÊt hÖ thèng vµ
thiÕt bÞ ngo¹i vi. MÆc dï bus VL cung cÊp thªm nhiÒu søc m¹nh cho hÇu hÕt m¸y 486, PCI ®¸ng
chiÕm u thÕ. §iÒu nµy do kiÕn tróc bus còng gièng nh thÞ trêng chøng kho¸n. Nã chØ m¹nh khi ngêi
ta tin tëng vµo nã. Lóc ®ã, rÊt nhiÒu çc nhµ s¶n xuÊt hÖ thèng vµ chÕ t¹o thiÕt bÞ ngo¹i vi sÏ g¾n
chÆt víi PCI.
Ng«n ng÷ cña Local Bus
VÊn ®Ò trªn ®· ®îc nh¾c tíi khi Windows ®a çc h×nh ¶nh ®å häa mµu trung thùc vµo PC. Bªn trong
CPU, bé vi xö lý 486 chuyÓn d÷ liÖu víi tèc ®é 33MHz, sö dông local bus 32-bit néi. Nhng luång d÷
liÖu ®å ho¹ l¹i ®ông ph¶i mét ®êng dÉn hÑp mét khi ®i qua bus ISA. §îc thiÕt kÕ çch ®©y 10 n¨m,
ISA ho¹t ®éng víi 8MHz vµ lµ bus 16-bit. Khi çc øng dông yªu cÇu kh¶ n¨ng ®å häa mµu thùc, video
chuyÓn ®éng vµ h×nh ¶nh 3 chiÒu, lóc ®ã ISA trë nªn bÞ qu¸ t¶i.
§Ó lo¹i trõ sù t¾c nghÏn, çc nhµ s¶n xuÊt hÖ thèng vµ thiÕt bÞ ngo¹i vi ®· ph¶i t¹o ra ®êng d÷ liÖu
t¾t cho çc thµnh phÇn cã nhu cÇu tèc ®é nhiÒu nhÊt. B»ng çch nèi trùc tiÕp m¹ch ®iÒu khiÓn ®å
häa (graphic adapter) vµ cã thÓ çc thiÕt bÞ kh¸c vµo bé xö lý, çc nhµ s¶n xuÊt cã thÓ t¹o ra tuyÕn
d÷ liÖu réng nhanh cho çc thµnh phÇn cÇn tèc ®é. Vµ ®ã lµ ®iÓm chung cho sù ra ®êi cña çc
chuÈn local bus gièng víi VL. B»ng çch t¹o ra mét ®êng chung g¾n vµo bus tèc ®é cao cña bé xö lý,
local bus chuÈn ®· lo¹i bá hiÖn tîng t¾c nghÏn d÷ liÖu trong çc m¸y PC.
Çc bus VL vµ PCI ®Òu thùc hiÖn mét c«ng viÖc nh nhau. C¶ hai ®ãng vai trß lµ tuyÕn d÷ liÖu 32-
bit gi÷a CPU vµ thiÕt bÞ ngo¹i vi, ho¹t ®éng víi tèc ®é cao (PCI: 33MHz vµ VL: 40MHz), tèc ®é
truyÒn d÷ liÖu gÇn t¬ng ®¬ng (PCI 120MB/sec vµ VL: 132MB/sec). H¬n n÷a, c¶ PCI lÉn VL ®Òu
cã çc ®Æc tÝnh nh»m t¬ng thÝch víi çc thiÕt bÞ ISA s½n cã.
VL vµ PCI cung cÊp hiÖu n¨ng t¬ng ®¬ng, Ýt nhÊt còng trªn çc hÖ thèng hiÖn cã. Khi ch¹y çc øng
dông Windows trªn çc hÖ thèng cã cÊu h×nh Pentium t¬ng ®¬ng ®îc trang bÞ bus VL hoÆc PCI,
kh«ng thÊy sù kh¸c biÖt hiÖu n¨ng râ rµng. Trong khi hÖ thèng PCI cho thÊy çc hÖ sè tèt trong cuéc
thö nghiÖm, hÖ thèng VL còng cho thÊy chØ kÐm 2% ®iÓm. §èi víi nhiÒu ngêi dïng, ®ã kh«ng ph¶i
lµ khÝa c¹nh hiÖu n¨ng b¾t buéc.
Nhng hai chuÈn ®· sinh ra tõ ®ã - vµ sù kh¸c biÖt cã thÓ x¸c ®Þnh çi nµo tån t¹i l©u h¬n. Bus VL
®îc xem nh kh«ng ®¾t l¾m, lµ gi¶i ph¸p tiÕp cËn nhanh thÞ trêng. §îc x©y dùng trªn local bus s½n
cã trªn tÊt c¶ CPU 486 Intel, VL ho¹t ®éng víi tèc ®é cña bé xö lý, hoÆc ®èi víi çc CPU DX2 gÊp
®«i xung, nã ho¹t ®éng b»ng nöa tèc ®é cña bé xö lý. Bus VL ®iÒu khiÓn tèi ®a 2 hoÆc 3 thµnh
phÇn, t¨ng cêng hiÖu suÊt çc bo m¹ch ®å häa vµ c¶ ®Üa cøng. §iÒu quan träng tu¬ng tù lµ çc hÖ
thèng bus VL vµ thiÕt bÞ ngo¹i vi gi¸ rÎ, chØ h¬n chót Ýt çc phÇn hîp thµnh ISA cña chóng.
Thµnh c«ng cña bus VL nãi lªn tÊt c¶. Tõ lÇn giíi thiÖu vµo 28/8/1992, hµng triÖu hÖ thèng VL ®·
®îc b¸n ra, nhiÒu nhµ s¶n xuÊt n©ng cÊp tÊt c¶ çc hÖ thèng ®Ó bµn theo thiÕt kÕ bus VL. NhiÒu
nhµ chÕ t¹o thiÕt bÞ còng phÊn khëi tríc c«ng nghiÖp bïng næ nµy, bëi v× ngêi dïng a thÝch çc hÖ
thèng cã çc bé phËn t¨ng tèc ®é ®å häa vµ çc bé ®iÒu khiÓn ®Üa cøng trªn bus VL.
Martin Reynolds, ph©n tÝch viªn cña h·ng InfoCorp - c«ng ty nghiªn cøu tiÕp thÞ ë Santa Clara CA.
nãi: "§¸nh gi¸ cña chóng t«i lµ bus VL sÏ chiÕm lÜnh hoµn toµn thÞ trêng 486 vµo cuèi n¨m 1993",
"486 - VESA lµ sù kÕt hîp kh«ng thÓ t¸ch rêi. Çc ®èi thñ c¹nh tranh trong lÜnh vùc nµy lµ AST,
NCR vµ Compaq".
VËy t¹i sao nhiÒu nhµ s¶n xuÊt hÖ thèng vµ thiÕt bÞ l¹i ñng hé PCI. §Ó tr¶ lêi, b¹n h·y nh×n vµo t¬ng
lai tõ 3 ®Õn 5 n¨m tíi. PCI ®îc thiÕt kÕ ®Ó lµm viÖc víi çc chip cao h¬n 486, nh Pentium vµ çc
CPU non-486 kh¸c. Bus VL thiÕu h¼n sù t¬ng thÝch nµy. Kh«ng gièng víi bus VL nèi trùc tiÕp vµo
bé xö lý, PCI ®Æt mét líp gi÷a CPU vµ thiÕt bÞ ngo¹i vi. Intel gäi kÕt qu¶ nµy lµ bus ®éc lËp víi bé
xö lý, cã thÓ dÔ dµng nèi víi nhiÒu lo¹i CPU, bao gåm c¶ Pentium cña Intel; Alpha cña DEC, MIPS
R4400; PowerPC cña Motorola, Apple vµ IBM. §èi víi nhiÒu nhµ s¶n xuÊt hÖ thèng, kÕt qu¶ nµy
lµm cho gi¸ thµnh ph¸t triÓn thÊp h¬n v× hä cã thÓ dïng l¹i çc thiÕt kÕ hÖ thèng trªn çc CPU.
PCI cung cÊp thªm nhiÒu ®Æc trng kh¸c. §Æc biÖt bao gåm cÊu h×nh thiÕt bÞ tù ®éng, nhê vËy ng-
êi sö dông cã thÓ l¾p thªm çc bo m¹ch kh«ng cÇn quan t©m ®Õn cÊp IRQ, kªnh DMA vµ ®Þa chØ
bé nhí. §èi víi nhiÒu nhµ chÕ t¹o hÖ thèng, kh¶ n¨ng ®iÖn ¸p thÊp vµ giao tiÕp 64-bit t¹o cho PCI
thÝch hîp cho çc lo¹i s¶n phÈm ®a d¹ng. ThiÕt kÕ theo líp cña PCI lµm gi¶m øng suÊt ®iÖn trong
CPU, cho phÐp ®Õn s¸u thiÕt bÞ ho¹t ®éng.
Gi¸ trÞ cña c«ng nghÖ nµy sÏ bao nhiªu? Çc nhµ s¶n xuÊt nghÜ r»ng sÏ ®¾t thªm hµng tr¨m dollar
trªn çc hÖ thèng PCI, nhng gi¸ cã thÓ thay ®æi khi Intel, c«ng ty duy nhÊt s¶n xuÊt chip PCI, cè
g¾ng thu hót bít thÞ trêng cña chuÈn bus VL.
Kimball Brown, phã gi¸m ®èc InfoCorp, tin r»ng Intel sÏ bá qua lîi nhuËn ng¾n h¹n ®Ó ®a PCI vµo
thÞ trêng. "Intel cã thÓ ®Þnh gi¸ n»m khuyÕn khÝch nhiÒu ngêi ®Õn víi PCI. Hä còng sÏ ¸p ®Æt mét
chuÈn míi, bëi v× gi¸ cña bé chip chØ lµ 15 USD".
§èi víi ngêi sö dông, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ çc hÖ thèng vµ thiÕt bÞ PCI sÏ cã gi¸ c¹nh tranh víi hÖ
thèng VL cÊu h×nh t¬ng tù. §iÒu ®ã cã thÓ ¶nh hëng xÊu ®Õn sù thµnh c«ng cña PCI, v× hÇu hÕt
ngêi dïng kh«ng nhËn biÕt sù kh¸c biÖt vÒ hiÖu n¨ng vµ ®Æc trng cña PCI ®Ó s½n sµng tr¶ thªm so
víi VL. Do ®ã, nh÷ng ai chØ quan t©m ®Õn hÖ thèng VL giê ®©y sÏ nh×n nhËn PCI nghiªm tóc
h¬n.
Glenn Schuter, qu¶n lý s¶n phÈm chÊt lîng cao cña S3 Incorporated - c«ng ty chÕ t¹o m¹ch t¨ng tèc ®å
häa hµng ®Çu nãi r»ng "PCI gi¸ trÞ 1000 USD? Kh«ng thÓ ®îc. TrÞ gi¸ 100 USD? Cã thÓ. Nhng trÞ
gi¸ 20 USD lµ ch¾c ch¾n".
§i tíi môc tiªu
NhiÒu ngêi cho r»ng 20 USD còng qu¸ cao ®Ó tr¶ cho PCI, v× bus VL còng tháa m·n rÊt nhiÒu nhu
cÇu ngo¹i trõ nh÷ng ngêi sö dông khã tÝnh nhÊt. Jon Peddie, Tæng biªn tËp cña PC Graphics Report ë
Tiburon, California nãi: "Intel ®· phãng ®¹i PCI qu¸ møc thùc tÕ, theo ý t«i. Kh¶ n¨ng ®å häa lµ
thuËn lîi tríc tiªn vµ lµ duy nhÊt cña sù kÕt nèi local bus. §iÒu khã chÞu lµ sù phãng ®¹i - hä nghÜ
r»ng nã sÏ kh«ng ®îc chÊp nhËn ngo¹i trõ khi hä lµm cho nã ®îc chó ý nhiÒu h¬n so víi sù thùc".
Ngoµi sù phãng ®¹i, PCI ®îc dù ®Þnh ®Ó trë thµnh chuÈn bus kÕ tiÕp cho PC, mÆc dï cßn ph¶i
mÊt nhiÒu n¨m n÷a. Ted Julian, ph©n tÝch viªn cña IDC - c«ng ty nghiªn cøu tiÕp thÞ ë Framingham,
Masachusetts nãi: "T«i cha tõng tiÕp xóc víi nh÷ng ai cho r»ng PCI kh«ng lµ kiÕn tróc cña Pentium.
§iÒu cÇn lµm lµ gi¶m bít c¬ héi cña VL trong thêi gian dµi".
§ã lµ ®iÒu Intel vµ nh÷ng ngêi ®Ò xuÊt PCI hy väng. Ngay c¶ khi bus VL trµn ngËp thÞ trêng 486,
nh÷ng ngêi ñng hé PCI tiªn ®o¸n bus VL lµ chuÈn bÕ t¾c, nã sÏ chÕt cïng víi sù lçi thêi cña CPU 486
vµo gi÷a thËp kû 1990. Nhng nãi g× ®i n÷a, Intel ®ang lµm suy yÕu søc m¹nh cña VL b»ng çch cè
g¾ng ¸p ®Æt chuÈn PCI vµo thÞ trêng 486.
Mike Bailey, gi¸m ®èc tiÕp thÞ s¶n phÈm PCI cña h·ng nãi: "Intel kh«ng nãi xÊu VL vµ nãi mäi ngêi
®õng mua VL. Intel gi÷ cho thÞ trêng PC m¹nh mÏ vµ ®iÒu ®ã gióp Intel b¸n nhiÒu CPU h¬n". "PCI
trë thµnh chuÈn cµng sím, sÏ cã lîi cho ngµnh c«ng nghiÖp. Vµ chóng t«i sÏ th©m nhËp vµo thÞ trêng
486 nh»m b¶o ®¶m cho chuÈn ®îc h×nh thµnh".
Trong lóc PCI cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ trêng 486, ®iÒu ®ã cã thÓ qu¸ trÔ ®Ó vît qua sù thµnh
c«ng so víi bus VL ®· tõng ®¹t ®îc. H¬n n÷a, chuÈn PCI cã thÓ bá qua çc lÜnh vùc mµ bus VL ®·
cã ¶nh hëng m¹nh mÏ, nh server LAN. ThËt vËy, nhiÒu ngêi nghÜ r»ng n¹n nh©n ®Çu tiªn cña PCI sÏ
kh«ng ph¶i lµ VL, mµ lµ EISA hoÆc Micro Channel.
Jesse Parker, gi¸m ®èc qu¶n lý s¶n phÈm cña PC Business Unit cña DEC nãi: "§iÒu chóng t«i chó ý lµ
PCI chèng l¹i çc hÖ thèng EISA, thay v× PCI chèng l¹i hÖ thèng VL. ChiÕn lîc cña chóng t«i lµ lµm
cho PCI cã cïng gi¸ víi hÖ thèng EISA".
Trong khi Êy, hµng nöa t¸ çc bus cïng tån t¹i, nh PCI, VL, ISA, EISA vµ Micro Channel, nhng chóng
sÏ tiÕp tôc chèng l¹i nhau trong dßng ch¶y cña PC. Khi thÞ trêng hÖ thèng vµ thiÕt bÞ ph¸t triÓn
nhiÒu híng, c¶ ngêi s¶n xuÊt lÉn ngêi dïng ph¶i quan niÖm gÇn nhau vÒ chuÈn nµo thÝch hîp trong
hai hay ba n¨m n÷a.
Gãp phÇn vµo viÖc lµm mäi çi phøc t¹p thªm lµ c¶ c«ng nghÖ PCI lÉn VL kh«ng ®øng yªn. ¢Ên b¶n
2.0 cña kiÕn tróc bus VL ®· ®îc giíi thiÖu, bæ sung vµo çc ®Æc ®iÓm nh multiplexed, ®êng d÷
liÖu 64-bit, bé ®Öm ®¬n cho ho¹t ®éng víi çc bo m¹ch chÝnh tèc ®é cao, vµ tèc ®é xung tèi ®a cao
h¬n - 50MHz. MÆc dï cha cã hÖ thèng VL 2.0 thùc sù nµo, sù kh¸c biÖt lín nhÊt gi÷a VL vµ PCI sÏ
b¾t ®Çu gi¶m dÇn khi bus VL ph¸t triÓn ®a d¹ng h¬n.
Reynolds nãi: "§ã lµ c¬ héi cho Pentium - VL trë nªn rÊt m¹nh. Nhng t«i kh«ng tin r»ng chuÈn VESA-
64 bit sÏ cã ¶nh hëng nh chuÈn VESA-32 bit ®· cã. T«i nghi ngê Ých lîi cña s¶n phÈm VESA-64 bit".
Nhng VESA sÏ tiÕp tôc n©ng cao chuÈn bus thµnh c«ng cña nã. §Ó t¨ng gi¸ trÞ cña thÞ trêng VL, mét
ñy ban ®· x©y dùng ch¬ng tr×nh thÈm ®Þnh nh»m ®Þnh ra çc nghi ngê vÒ sù t¬ng thÝch gi÷a hÖ
thèng VL vµ thiÕt bÞ.
Çc vÊn ®Ò ph¶i ®¹t tíi
Bus nµo thËt sù tèt h¬n? §èi víi nhiÒu ngêi dïng, bus nµo còng sÏ tiÕn tíi vÊn ®Ò chung nhÊt - t¨ng
tèc ®é xö lý ®å häa. Vµ çc nhµ ph©n phèi hÖ thèng cung cÊp rÊt nhiÒu hÖ PCI, tuy vËy hä còng sÏ
tiÕp tôc ®a ra çc hÖ thèng dùa trªn bus VL.
Joe Curley, gi¸m ®èc tiÕp thÞ cña TSeng Labs, nhµ chÕ t¹o chÝnh çc chip ®å häa, nãi: "HiÖn t¹i VL
®ang ®îc b¸n rÊt nhiÒu, vµ trong t¬ng lai PCI sÏ ®îc b¸n rÊt nhiÒu. Ngoµi ra VL ®· ®îc ®a ra mét sè
lîng rÊt lín vµ nhê vËy nã sÏ kh«ng bÞ biÕn mÊt khái thÞ trêng ngay. Khi hµng triÖu hÖ thèng VL
vÉn cßn ®îc dïng, sÏ tiÕp tôc cã çc thiÕt kÕ cho chóng.
Vµ ®ã lµ thùc chÊt cña vÊn ®Ò. PCI lµ bus cña nhµ chÕ t¹o m¸y tÝnh - mét gi¶i ph¸p tinh vi, u viÖt
vµ linh ho¹t cho phÐp çc nhµ s¶n xuÊt hÖ thèng x©y dùng nhiÒu hÖ PC ®a d¹ng nhanh chãng vµ tin
cËy. §ã còng lµ bus cho çc hÖ thèng vËn hµnh nhiÒu m¶ng ®Üa nh server, hÖ thèng ®a nhiÖm sö
dông NT hoÆc OS/2, vµ çc tr¹m lµm viÖc ho¹t ®éng nhiÒu víi ®å häa, video vµ çc kiÓu d÷ liÖu
kh¸c.
Nhng ®èi víi phÇn lín chóng ta, PCI lµ bus cßn h¬n çi chóng ta cÇn. T¬ng lai cã thÓ thuéc vÒ PCI,
nhng ph¶i mét vµi n¨m n÷a, çc hÖ thèng VL ®îc thiÕt kÕ hîp lý, sÏ cung cÊp tÊt c¶ søc m¹nh mµ
chóng ta cã thÓ sö dông ®îc.
ChuyÓn d÷ liÖu trªn bus
Tèc ®é chuyÓn d÷ liÖu 16-bit cña ISA - 8MHz qu¸ chËm so víi çc CPU nhanh ngµy nay, çc tËp tin
lín vµ çc øng dông ®å häa. Çc bus PCI vµ local bus VESA (VL) t¨ng tèc ®é chuyÓn d÷ liÖu, ®Æc
biÖt lµ d÷ liÖu liªn tôc, chÕ ®é lµm viÖc cña ®Üa cøng vµ çc bo m¹ch ®å häa. Tuy vËy mçi lo¹i sö
dông ph¬ng thøc kh¸c nhau ®Ó chuyÓn d÷ liÖu gi÷a bé nhí hÖ thèng vµ thiÕt bÞ.¸
VL Bus: gi¶i ph¸p trùc tiÕp¸
Bus VL lµ phÇn më réng cña local bus cña CPU 486. D÷ liÖu ®i trùc tiÕp th«ng qua bus CPU ®Õn
bus VL. Mét vµi lo¹i bo m¹ch giao tiÕp VL cã trang bÞ vïng ®Öm nh»m gi÷ cho d÷ liÖu kh«ng bÞ
mÊt tríc khi thiÕt bÞ cã thÓ nhËn ®îc. Bëi v× bus VL chuyÓn d÷ liÖu víi tèc ®é tõ 25 ®Õn 40 MHz,
çc bo m¹ch VL ph¶i ®iÒu khiÓn ®îc çc tèc ®é xung kh¸c nhau. Mçi bo m¹ch VL thªm vµo mét ®êng
t¶i cho bus CPU, lµm gi¶m sè tÝn hiÖu cña bus vµ h¹n chÕ VL dïng chØ cho hai hoÆc ba thiÕt bÞ.¸
PCI Bus: h¬n c¶ local bus¸
PCI thªm vµo bé ®iÒu khiÓn vµ m¹ch t¨ng tèc nh»m t¹o ra bus t¸ch biÖt víi bus cña CPU, vµ çc thiÕt
bÞ phô nh»m t¨ng cêng ®êng d÷ liÖu. Mét ph¬ng ph¸p PCI dïng ®Ó t¨ng tèc ®é chuyÓn lµ t¨ng tèc d÷
liÖu liªn tôc. §èi víi d÷ liÖu kh«ng liªn tôc, CPU ph¶i mÊt thêi gian x¸c ®Þnh ®Þa chØ cña ®o¹n d÷
liÖu cÇn ®äc, sau ®ã tèn thªm thêi gian ®Ó ®äc ®o¹n d÷ liÖu ®ã. §èi víi d÷ liÖu liªn tôc, nh vïng nhí
h×nh ¶nh, t¨ng cêng x¸c ®Þnh ®Þa chØ kÕ tiÕp trong lóc ®ang ®äc d÷ liÖu ë ®Þa chØ hiÖn hµnh.
Mét çch kh¸c ®Ó chuyÓn d÷ liÖu liªn tôc, gäi lµ multiplexing, lµ gÊp ®«i ®êng truyÒn b»ng çch
göi d÷ liÖu xuèng çc ®êng ®Þa chØ. Sau cïng, m¹ch t¨ng tèc PCI cã thÓ lu d÷ liÖu trong vïng ®Öm
cña nã, cho phÐp bé t¨ng tèc ®äc d÷ liÖu tõ bé nhí ®ång thêi chuyÓn d÷ liÖu cho thiÕt bÞ. Vµ bëi v×
bus PCI t¸ch biÖt víi CPU, tÝn hiÖu cña nã cã thÓ cung cÊp cho nhiÒu thiÕt bÞ h¬n so víi bus VL.
PCI lµ mét gi¶i ph¸p mÒm dÎo vµ tinh vi trªn thÞ trêng bus m¸y tÝnh. PCI cho phÐp çc nhµ s¶n xuÊt
nhanh chãng thiÕt kÕ çc lo¹i PC kh¸c nhau mét çch ®¶m b¶o.
X©y dùng mét m¹ng ... M¸y TÝnh

Çc trê ch¬i hiÖn ®¹i ph¶i ch¬i nhiÒu tay th× míi c¶m nhËn hÕt sù phèi hîp chiÕn thuËn, míi
hiÓu thÕ nµo lµ tinh thÇn ®ång ®éi
Mét trong nh÷ng çch ch¬i hai ngêi hiÖn nay t¹i TP.HCM lµ kÕt nèi b»ng modem qua ®êng d©y
®iÖn tho¹i. §Êu víi tay cao thñ sè mét cña thµnh pè ë çch ®ã 10km th× còng hay ®Êy. Nhng ch¬i m·i
nh vËy còng mÊt vui v× ®Êu víi ®Êu thñ v« h×nh chØ h¬n ®Êu víi m¸y mét chót. Thªm n÷a ®©u
ph¶i ai còng d¸m sµi sang m¾c h¼n mét ®êng d©y ®iÖn tho¹i riªng ®Ó ch¬i game. NÕu kh«ng, e
r»ng çc anh chÞ em trong nhµ sÏ "tÊn c«ng" b¹n v× ®· c¶n trë hä giao lu víi thÕ giíi bªn ngoµi.
Gi¶i ph¸p lµ h·y x©y dùng mét m¹ng m¸y tÝnh côc bé. B¹n sÏ tho¶i m¸i tËn hëng niÒm vui cña cuéc
®èi ®Çu trùc tiÕp mµ kh«ng ph¶i lo tr¶ cíc phÝ ®iÖn tho¹i qu¸ cao. NÕu b¹n cã h½n mét nhãm th×
thËt tuyÖt. M¹ng m¸y tÝnh cho phÐp b¹n ch¬i nh÷ng trß tËp thÓ phøc t¹p nhÊt. Thµnh lËp m¹ng
kh«ng ph¶i lµ mét c«ng viÖc qu¸ khã kh¨n vµ tèn tiÒn. B¹n cã thÓ dïng mét modem gi¶ (null modem)
®Ó nèi hai m¸y tÝnh l¹i víi nhau. B¹n còng cã thÓ lµm gièng nh çc tay chuyªn nghiÖp - nghÜa lµ ®i
ra cöa hµng mua tÊt c¶ çc linh kiÖn cÇn thiÕt vµ tù l¾p mét m¹ng cña m×nh tõ con sè kh«ng. NÕu
nh may m¾n cã cöa hµng nµo ®ã ®ang b¸n çc bé trän gãi lËp m¹ng th× b¹n sÏ ®ì c«ng ph¶i tù thiÕt
kÕ vµ t×m mua tõng mãn mét. TÊt c¶ çc ph¬ng ph¸p trªn ®Òu cÇn cã mét kh«ng gian thÝch hîp. VËy
tríc hÕt b¹n h·y b¾t tay vµo viÖc dän dÑp bµn ghÕ råi mêi çc b¹n bÌ tri kû cña m×nh ®Õn, ®õng
quªn dÆn hä mang theo PC.
Ph¬ng ph¸p 1: Hai lon s÷a bß vµ mét sîi d©y ®ång
Thùc ra th× ph¬ng ph¸p nµy kh«ng ®Õn nçi th« s¬ nh çch chóng ta ch¬i trß ®iÖn tho¹i håi bÌ.Cho
®Õn giê, ®ã lµ çcha thøc ®¬n gi¶n nhÊt nèi 2 m¸y tÝnh l¹i víi nhau ch¬i game. Ph¬ng ph¸p nµy dïng
d©y çp ®Æc biÖt (null modem cable) ®Ó nèi 2 m¸y tÝnh l¹i víi nhau th«ng qua çc cæng tuÇn tù
(serial port) cña m¸y. Çp nµy cã b¸n ë çc cöa hµng dÞch vô m¸y tÝnh víi gi¸ díi 90.000 ®ång. ChiÒu
dµi cña çp cã thÓ tõ 2 cho ®Õn 8m.
Tríc tiªn, b¹n h·y chÞu khã kiÓm tra çc cæng tuÇn tù ë phÝa sau m¸y tÝnh cña b¹n. HÇu hÕt çc m¸y
tÝnh ®Òu cã hai cæng tuÇn tù. Cæng tuÇn tù cã thÓ cã 9 hoÆc 25 ch©n vµ mét trong 2 cæng ®ã th-
êng nèi víi chuét cña m¸y tÝnh. H·y x¸c ®Þnh cæng nµo cßn trèng tõ ®ã mua çp cã ®Çu nèi t¬ng øng
(9 hay 25 ch©n). Çc cæng nµy thêng ®îc m¸y tÝnh ®Æt tªn lµ COM1, COM2,... B¹n ph¶i biÕt cæng
nèi vµo ®îc m¸y tÝnh ®Æt tªn lµ COM thø mÊy. H·y dùa trªn chuét mµ ®o¸n. NÕu chuét nèi vµo
COM1 th× cæng cßn l¹i sÏ lµ COM2. NÕu tµi liÖu cña m¸y b¹n ®Çy ®ñ th× xem tµi liÖu lµ tèt h¬n
c¶. Th«ng thêng th× COM1 cã 9 ch©n vµ COM2 cã 25 ch©n nhng kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®óng nh
vËy.
T¾t m¸y, nèi d©y çp vµo cæng ®îc chän råi bËt ®iÖn lªn l¹i. VÒ mÆt lý thuÊt, b¹n ®· lµm xong tÊt
c¶ c«ng viÖc cÇn thiÕt. B¹n cã thÓ kiÓm tra b»ng çch ch¬i trß ch¬i m×nh thÝch. PhÇn lín çc trß
ch¬i nhiÒu ngêi ®Òu cã tïy chän ®Ó ch¬i qua çp null modem hay çp trùc tuyÕn (direct cable). H·y
theo ®óng chØ dÉn cña trß ch¬i.
NÕu hai m¸y tÝnh chÞu lµm viÖc víi nhau vµ trß ch¬i b¾t ®Çu th× xin chóc mõng b¹n. "M¹ng m¸y
tÝnh" cña b¹n ®· hoµn thµnh vµ b¹n sÏ ®îc thëng thøc sù thó vÞ cña çc trß ch¬i nhiÒu ngêi víi hai
m¸y. NÕu kh«ng th× b¹n cÇn ph¶i kiÓm tra l¹i mét sè viÖc.
 Tríc tiªn b·n h·y kiÓm tra xem çp ®· ®îc nèi víi m¸y tÝnh cha. §õng ®Ó ph¸i c¶ mét buæi
chiÒu ®Ó råi míi ph¸t hiÖn lµ çp cha nèi vµo m¸y. §iÒu nµy nghe cã vÎ ®¬n gi¶n nhng nã ®·
vµ sÏ cßn x¶y ra.
 MÆc dï çc cæng COM thêng ®îc bËt (enable) s½n, b¹n còng ph¶i kiÓm tra l¹i. §iÒu nµy ®îc
thùc hiÖn nhê ch¬ng tr×nh trong CMOS. Khëi ®éng l¹i m¸y, khi m¸y hiÖn dßng ch÷ "Press Del
to enter CMOS setup" th× h·y nhÊn ngay phÝm Del (hay phÝm mµ m¸y yªu cÇu). M¸y sÏ hiÖn
ra mét thùc ®¬n, b¹n vµo phÇn chipset features vµ chÝnh cæng COM t¬ng øng thµnh bËt
(enable) nÕu nã ®ang lµ t¾t (Disable).
 NÕu b¹n ch¾c r»ng ®· bËt çc cæng COM vµ b¸o ®óng tªn cæng trªn c¶ hai m¸y, ®iÒu tiÕp
theo cÇn ph¶i kiÓm tra lµ çc th«ng sè cña cæng. Th«ng thêng çc trß ch¬i còng nh çc ch¬ng
tr×nh truyÒn th«ng dïng cæng COM ®Òu ®ßi hái cæng ®îc cµi ®Æt nh sau:
- Tèc ®é: 9600 baud hay nhanh h¬n
- Data bit: 8
- Parity check: no (kh«ng)
- Stop bit: 1
Trong Win 95 b¹n cã thÓ kiÓm tra vµ thiÕt lËp l¹i çc chÕ ®é ho¹t ®éng cña cæng th«ng qua Control
Panel/System/Device Manager. Chän Port, chän cæng COM råi nhÊn vµo nót Properties. TiÕp theo,
chän trang Port Settings råi kiÓm tra hay söa ®æi çc th«ng sè theo ý b¹n. B¹n còng cã thÓ chän
Restore Default ®Ó kh«i phôc gi¸ trÞ mÆc ®Þnh. PhÇn lín çc trß ch¬i ho¹t ®éng æn ®Þnh víi chÕ
®é mÆc nhiªn nµy.
Víi DOS, ph¶i dïng lÖnh ®Ó x¸c lËp chÕ ®é ho¹t ®éng çc cæng. B¹n ®¸nh lÖnh Mode COM2 9600,
N, 8, 1 ®Ó g¸n cæng COM2 ho¹t ®éng ë tèc ®é 9600 baud, kh«ng parity, 8 data bit, 1 stop bit.
 NÕu vÉn kh«ng gi¶i quyÕt ®îc r¾c rèi, h·y thö kiÓm tra b»ng game kh¸c. §«i khi, lçi lµ do
chÝnh trß ch¬i cña b¹n. NÕu b¹n cßn mét sîi çp kh¸c, h·y thö thay çp vµ kiÓm tra l¹i mét lÇn
n÷a. NÕu tÊt c¶ çc biÖn ph¸p trªn ®Òu thÊt b¹i th× vÊn ®Ò ch¾c ®É vît khái tay b¹n.
Ph¬ng ph¸p 2: Tù lùc çnh sinh
§©y lµ çch dµnh cho çc b¹n muèn ®îc thö th¸ch thùc sù. Bëi v× ch¾c cã b¹n sÏ phµn nµn: "Çi mµ
chóng t«i cÇn lµ mét m¹ng m¸y tÝnh thùc sù chø kh«ng ph¶i lµ ba çi çp nèi hai m¸y tÇm thêng nµy".
Tuy nhiªn chóng t«i còng xin nãi tríc bµi nµy kh«ng gióp b¹n trë thµnh mét kü s m¹ng ®©u nhÐ. B¹n
cÇn ph¶i cã mét kiÕn thøc ®¸ng kÓ vÒ m¹ng tríc khi b¾t tay vµo viÖc tù x©y dùng cho m×nh mét
m¹ng m¸y tÝnh.
B©y giê chóng ta nãi vÒ mét m¹ng côc bé (LAN) ®¬n gi¶n nhÊt: hÖ thèng m¹ng ngang hµng (peer-to-
peer) 10Base2. §©y lµ mét hÖ m¹ng Ethernet cho phÐp b¹n kÕt nèi víi tèc ®é 10Mbps (triÖu
bit/gi©y). Chóng ta sÏ nèi çc m¸y tÝnh l¹i víi nhau b»ng mét lo¹i çp ®ång trôc ®Æc biÖt. Çp cã tªn
lµ 10Base2 hay RG58 (hai lo¹i çp nµy h¬i kh¸c nhau nhng vÉn cã thÓ dïng thay thÕ cho nhau). Mét
sè n¬i gäi çp nµy lµ BNC nhng tªn nµy kh«ng ®óng ®©u. Trong mét ®o¹n m¹ng 10Base2, b¹n cã thÓ
nèi ®Õn 30 card m¹ng (tøc lµ 30 m¸y) víi nhau vµ tæng chiÒu dµi tèi ®a cña çp nèi lµ 185 mÐt.
ThiÕt bÞ ®Çu tiªn cÇn ®Ó x©y dùng m¹ng lµ card m¹ng (Network Interface Card NIC). Mçi m¸y
tÝnh trong m¹ng cÇn mét NIC. Trªn NIC ph¶i cã mét ®Çu nèi ®Æc biÖt gäi lµ ®Çu nèi BNC (viÕt
t¾t cña bayoner connector - ®Çu nèi lì lª - v× nã tr«ng gièng nh ®Çu nèi lìi lª vµo nßng sóng). B¹n sÏ
thÊy cã nh÷ng card m¹ng cã nhiÒu lo¹i ®Çu nèi nhng chóng ta ph¶i vµ chØ cÇn BNC lµ ®ñ. KÌm theo
card cã mét ®Çu nèi h×nh ch÷ T (T-connector) ®Ó g¾n víi BNC. Card m¹ng 16 bit ISA (250.000
®«ng card cã kÌm T-connector) lµ qu¸ ®ñ cho hÖ thèng m¹ng mµ chóng ta ®ang x©y dùng, kh«ng nªn
mua card PCI lµm g× cho l·ng phÝ. B¹n cÇn çc çp 10Base2 hay RG58 (5.000 ®ång/mÐt) ®Ó nèi
m¸y tÝnh víi nhau. ChiÒu dµi cña çp tïy theo kho¶ng çch gi÷a çc m¸y nªn vµo kho¶ng tõ 2 ®Õn
10m. B¹n nªn nhê ngêi b¸n l¾p s½n çc ®Çu nèi vµo hai ®Çu cña çp. Cuèi cïng, b¹n cÇn ph¶i cã hai
thiÕt bÞ Terminator n÷a (25.000 ®ång/çi).
Çc NIC thêng ®i kÌm víi tê híng dÉn vµ phÇn mÒm cµi ®Æt. B¹n h·y lµm thËt ®óng theo híng dÉn.
Th«ng thêng çc NIC ®ßi hái sö dông çc tµi nguyªn cña m¸y tÝnh nh DMA, IRQ, ®Þa chØ I/O. H·y
kiÓm tra trong s¸ch híng dÉn ®Ó biÕt çch cµi ®Æt çc th«ng sè nµy cho NIC cña b¹n. Víi mét sè
NIC, çc th«ng sè nµy ®îc cµi ®Æt çc th«ng sè nµy cho NIC cña b¹n. Víi mét sè NIC, çc th«ng sè
nµy ®îc cµi ®Æt b»ng phÇn mÒm, mét sè kh¸c ®îc cµi ®Æt b»ng çc jumper vµ lo¹i míi nhÊt lµ Plug
and Play. Sau ®ã, h·y kiÓm tra çc tµi nguyªn mµ m¸y tÝnh cña b¹n cßn cã thÓ cung cÊp cho NIC.
NÕu ®îc th× dïng çc th«ng sè nµy ®Ó cµi ®Æt cho NIC, cßn kh«ng th× b¹n b¾t buéc ph¶i thiÕt lËp
l¹i cÊu h×nh m¸y tÝnh ®Ó phï hîp víi çc yªu cÇu cña NIC. B¹n ph¶i xem çc tµi liÖu cña çc thiÕt bÞ
mµ b¹n ®· g¾n trªn m¸y tÝnh ®Ó biÕt çch thay ®æi cÊu h×nh cña chóng.
Sau khi ®· thiÕt lËp ®îc cÊu h×nh m¸y tÝnh phï hîp víi yªu cÇu cña NIC, t¾t nguån, më vá m¸y vµ
c¾m NIC vµo mét khe ISA cßn trèng trªn bo chñ. G¾n T-connector vµo ®Çu nèi BNC cña NIC, hai
®Çu cßn l¹i cña T-connector ®îc nèi víi çc ®Çu nèi cña çp ®i sang hai m¸y bªn. Dïng çp nèi çc m¸y
tÝnh l¹i víi nhau. Sau khi lµm xong, sÏ cßn hai m¸y tÝnh ë tËn cïng cã mét ®Çu nèi cña T-connector
cßn trèng. §õng nèi vßng hai ®Çu ®ã l¹i víi nhau; ®ã lµ chç dµnh cho çc Terminator.
B©y giê, b¹n cã thÓ bËt c«ng t¾c ngïoon vµ b¾t ®Çu cµi ®Æt phÇn mÒm m¹ng. NÕu b¹n sö dông
DOS, b¹n ph¶i t×m çc phÇn mÒm m¹ng ngang hµng cho DOS nh LANtastic hay Netware Light. ViÖc
cµi ®Æt çc phÇn mÒm nµy rÊt ®¬n gi¶n. Thêng th× çc phÇn mÒm kiÓu nµy cã s½n çc tr×nh
thiÕt bÞ cho NIC cña b¹n. NÕu kh«ng, b¹n sÏ ®îc nh¾c ®a ®Üa chøa tr×nh thiÕt bÞ (kÌm theo NIC)
vµo. Çc phÇn mÒm nµy sÏ cµi mét vµi ch¬ng tr×nh nhá lªn ®Üa cøng cña b¹n, söa l¹i çc tËp tin khëi
®éng cña DOS. Trong qu¸ tr×nh cµi ®Æt, b¹n sÏ ph¶i chuÈn bÞ cung cÊp cho ch¬ng tr×nh cµi ®Æt
mét vµi th«ng tin nh tªn m¸y (ph¶i lµ duy nhÊt trong m¹ng), sè sªri cña ch¬ng tr×nh... NÕu b¹n ®îc yªu
cÇu chän giao thøc (protocol), h·y chän IPX.
NÕu dïng víi Windows 95 th× b¹n kh«ng ph¶i t×m phÇn mÒm m¹ng riªng v× b¶n th©n Win 95 ®· hç
trî m¹ng ngang hµng. Trong Control Panel, chän Network. NhÊn vµo phÝm Add råi chän Adapter råi
chän Next. §a ®Üa mÒm ®i kÌm theo NIC vµo æ. Sau ®ã chän Have Disk råi chØ cho Windows th
môc cã chøa tr×nh ®iÒu khiÓn NIC cña b¹n dµnh cho Windows 95. RÊt cã thÓ b¹n cÇn ph¶i cã bé
®Üa gèc cña Win95 trong khi cµi ®Æt. NÕu b¹n ®îc hái cã t¸i khëi ®éng l¹i m¸y tÝnh kh«ng th× h·y
tr¶ lêi kh«ng vµ thùc hiÖn çc bíc kÕ tiÕp sau ®©y.
NhÊn OK ®Õn khi quany l¹i hép tho¹i Network. §«i khi Win95 tù ®éng kiÓm tra vµ cµi ®Æt tr×nh
thiÕt bÞ cho NIC cña b¹n. Nhng chóng ta chØ cÇn cã ba môc trong hép "The following network
components are installed". §ã lµ Client for Microsoft Network ë hµng thø nhÊt; hµng thø hai lµ tªn cña
card m¹ng; thø ba lµ dßng ch÷ IPX/SPX-compatibel protocol. NÕu thiÕu phÇn nµo ë trªn th× b¹n ph¶i
thªm. NhÊn Add sÏ më ra mét cöa sæ cã dßng ch÷ Client, Protocol,...
NÕu thiÕu Client for Microsoft network th× chän Client vµ nhÊn Add n÷a. ë cöa sæ míi më ra, trong
khung bªn tr¸i cã dßng ch÷ Microsoft,... Chän Microsoft vµ chän Client for Microsoft network ë khung
bªn ph¶i. NhÊn OK lµ xong.
NÕu thiÕu IPX/SPX-compatible protocol th× chän Protocol ë hép tho¹i Network vµ nhÊn Add. ë
khung bªn tr¸i, chän Microsoft vµ khung bªn ph¶i chän IPX/SPX-compatible protocol. NhÊn OK.
Khi cã c¶ ba môc trªn th× b¹n cÇn chØnh söa chóng chót Ýt. B©y giê b¹n ®ang ë trong hép tho¹i
Network. Chän IPX/SPX-compatible protocol vµ nhÊn vµo nót Properties ë phÝa díi. ë trang
NetBIOS, ®¸nh dÊu hép "I want to enable NetBIOS over IPX/SPX" vµ OK.
Cuèi cïng, trong phÇn Indentification, nhËp tªn m¸y tÝnh vµ tªn m¹ng. Tªn cña m¸y tÝnh trong m¹ng lµ
duy nhÊt nhng tªn cña m¹ng ë tÊt c¶ çc m¸y ph¶i gièng nhau.
Cuèi cïng khëi ®éng m¸y l¹i vµ tiÕp tôc cµi ®Æt cho tÊt c¶ çc m¸y kh¸c. Sau khi hoµn thµnh xong
c«ng viÖc, b¹n bËt tÊt c¶ çc m¸y ®Ó xem chóng cã ho¹t ®éng tèt kh«ng. H·y vµo phÇn Network
Neighborhood vµ nÕu b¹n thÊy ®îc danh s¸ch tªn mäi m¸y trong m¹ng lµ mäi viÖc ®· æn tháa. B©y
giê b¹n cã thÓ b¾t ®Çu cµi ®Æt mét vµi trß vµ thµnh lËp nhãm ch¬i game cña riªng b¹n.

Tien Ich

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tien Ich

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Qu¶n lý bé nhí trong DOS

5 kiÓu bé nhí trong DOS

§©u lµ vÊn ®Ò?

Lùa chän card

Nh÷ng h¹n chÕ

Bµi häc vÒ tèc ®é

Thö nghiÖm thùc tÕ

Bo m¹ch sö dông bé chip Intel 822440BX

Microstar (MSI) MS-6116

C«ng t¾c Power

Sö dông æ ®Üa cøng IDE

B/ L¾P R¸P, KÕT HîP Vµ DI CHUYÓN:

3- QU¶N Lý, Sö DôNG:

6- LµM CHO §ÜA CøNG KHëI §éNG §¦îC:

7- BOOT B»NG DOS HAY WINDOWS 95:

SBCD.SYS= TR×NH §IÒU KHIÓN æ §ÜA CD ROM SONY.

4- Sö DôNG æ §ÜA CD ROM VíI WINDOWS 3.XX:

6- LµM CHO §ÜA CD ROM KHëI §éNG §¦îC:

KÝch thíc phï hîp víi tÊt c¶

PhÇn mÒm AGP

Thùc hiÖn thö nghiÖm

Real3D StarFighter PCI

Diamond Stealth II G460

C¸ch Setup BIOS

C¸CH §Ó UPGRADE BIOS CHO

1. H×NH THµNH §ÜA FLASH Cã KH¶ N¡NG BOOT :

2. LOAD BIOS DEFAULT :

3. SAVE BIOS HIÖN H÷U :

Bios Chuçi phÝm

C¸ch xãa Password trong BIOS

CÇn biÕt vÒ CPU

CÇn biÕt vÒ card mµn h×nh vµ monitor

TÖp r¸c ë ®©u ra?

Thñ thuËt víi Windows 98

TiÕt kiÖm thêi gian cµi ®Æt ch¬ng tr×nh

Tæng quan vÒ d÷ liÖu ¶nh

T¹o ShortCut trong System Tray

THO¸T WINDOWS 98 B»NG

Click nót Next.

Ng¨n chÆn hÖ thèng sôp ®æ

Qu¶n lý font ch÷ trong Windows

Tham sè khëi ®éng Windows 9x

Thñ thuËt trong Windows

Thñ thuËt trong Windows (2)

System file Checker

RAM nhanh vµ th«ng minh

Sö dông m¸y in hiÖu qu¶ h¬n

TËn dông bé nhí cña PC

Thay thÕ cæng giao tiÕp

ThiÕt bÞ lu tr÷ th¸o l¾p

T×m hiÓu vÒ bé nhí Cache

T×m hiÓu vÒ hÖ thèng Parallel

T¬ng lai cña SCSI

Thay thÕ cæng giao tiÕp

VL chèng l¹i PCI

X©y dùng mét m¹ng ... M¸y TÝnh

You might also like