You are on page 1of 153

CÇn biÕt khi sö dông m¸y tÝnh

File hÖ thèng:
Theo kinh nghiÖm cña chóng t«i, 90% ngêi sö dông kh«ng cã hiÓu biÕt nhiÒu vÒ c¸ch so¹n
th¶o 2 file nÇy. Mét phÇn do c¸c s¸ch d¹y vÒ Dos nãi qu¸ nhiÒu khiÕn ngêi ®äc kh«ng ph©n
biÖt ®îc c¸i nµo chÝnh, c¸i nµo phô nªn kh«ng thÓ nhí hÕt ®îc. Mét phÇn do néi dung cña 2
file nÇy kh«ng cã mét chuÈn mùc cè ®Þnh mµ tuú thuéc vµo mçi m¸y cô thÓ nµo ®ã nªn rÊt
khã d¹y ®Çy ®ñ vµ dÔ hiÓu. Chóng t«i còng kh«ng cã tham väng nãi ®Çy ®ñ mµ chñ yÕu ®Ò
cËp ®Õn c¸c phÇn kh«ng thÓ thiÕu trªn ®a sè m¸y cho ng¾n, gän.
C¸c ch¬ng tr×nh th«ng dông khi cµi ®Æt ®Òu Ýt nhiÒu cã söa ch÷a 2 file nÇy nªn néi dung cña
chóng thêng xuyªn thay ®æi. Sù thay ®æi nÇy l¹i cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng cña m¸y.
Do ®ã, kh«ng cã hiÓu biÕt vÒ chóng lµ mét thiÕu sãt lín vµ cã thÓ ®em l¹i rÊt nhiÒu phiÒn
to¸i cho ngêi dïng m¸y.
Hai file nÇy lµ 2 file text thuÇn tuý nªn ®Ó chØnh söa b¹n cã thÓ dïng mét trong c¸c ch¬ng
tr×nh so¹n th¶o v¨n b¶n kh«ng ®Þnh d¹ng nh Edit.com, NC Edit trong Dos hoÆc cho ch¹y
Notepad, Sysedit trong Windows.

CONFIG.SYS :
N»m trong th môc gèc cña dÜa cøng khëi ®éng dïng ®Ó x¸c ®Þnh cÊu h×nh cña hÖ thèng m¸y
vµ cµi ®Æt c¸c driver thiÕt bÞ. Mçi dßng v¨n b¶n lµ mét lÖnh cña Dos. §Æc biÖt Dos chØ ®äc
file nµy khi khëi ®éng m¸y do ®ã nÕu b¹n cã söa ®æi g× trªn file nµy, b¹n ph¶i khëi ®éng l¹i
®Ó viÖc thay ®æi cã hiÖu lùc (hiÖn nay còng cã vµi ch¬ng tr×nh cho phÐp b¹n cµi ®Æt drv
thiÕt bÞ trong Config.sys ngay t¹i dÊu nh¾c mµ kh«ng cÇn khëi ®éng l¹i).
Chó ý:
LÞnh trong Config.sys ph¶i ghi ®Çy ®ñ ®êng dÉn vµ ph¶i thËt chÝnh x¸c do lóc nÇy Dos cha
lu tr÷ ®êng dÉn (lÞnh Path) nªn cha tù ®éng ®i t×m file ®îc.
§óng ra trong file Config.sys cßn nhiÒu lÞnh n÷a, nh÷ng lÞnh nÇy ta t¹m gäi lµ lÞnh néi bé (bao
gåm tÊt c¶ lÞnh kh¸c lÞnh device. ThÝ dô: Dos=; Lastdrive=; Shell=...), lu«n lu«n ®îc n¹p víi
c¸c th«ng sè mÆc nhiªn nªn b×nh thêng ta kh«ng cÇn quan t©m. ChØ khi nµo cÇn chØ ®Þnh l¹i
th«ng sè ta míi ®a vµo nh trong thÝ dô sau. LÞnh néi bé kh«ng quy ®Þnh thø tù, chóng ®îc u
tiªn n¹p tríc dï n»m bÊt kú vÞ trÝ nµo trong file.
C¸c driver ®îc n¹p b»ng lÞnh device (t¹m gäi lµ lÞnh bæ sung) trong Config.sys ph¶i ®i theo thø
tù nÕu chóng cã liªn quan ®Õn nhau. ThÝ dô: Himem-Emm386-devicehigh.
VÝ dô file config.sys :
Device= C:\Windows\Himem.sys /Testm:off
Device= C:\windows\Emm386.exe noems
;Device= C:\windows\Emm386.exe ram
Dos=High,UMB
Devicehigh= D:\Audio\Opti930\Cdsetup.sys /T:X
Devicehigh=C:\dos\Ecscdide.sys /d:ecscd001
Devicehigh=c:\windows\ifshlp.sys
Lastdrive=H
Shell=c:\dos\command.com c:\dos /p /E:512
Ph©n tÝch:
Himem.sys vµ Emm386.exe ph¶i ®îc n¹p tríc b»ng lÞnh Device ®Ó qu¶n lý vïng bé nhí
UMB,HMA. Sau ®ã b¹n míi dïng ®îc lÞnh Devicehigh ®Ó n¹p c¸c driver kh¸c vµo vïng bé nhí
nÇy.
Device= C:\Windows\Himem.sys /Testm:off
Th«ng sè /Testmem:off hay /testm:off lµ chØ ®Þnh Himem khi n¹p kh«ng cÇn kiÓm tra bé nhí
®Ó khëi ®éng cho nhanh.
Device= C:\windows\Emm386.exe noems
;Device= C:\windows\Emm386.exe ram
Th«ng sè Noems lµ chØ ®Þnh kh«ng dïng bé nhí bµnh tríng. Th«ng sè Ram lµ chØ ®Þnh dïng
bé nhí bµnh tríng.
DÊu ; lµ v« hiÖu ho¸ dßng lÞnh ®i sau nã, t¬ng tù nh lÞnh REM nhng ch¹y nhanh h¬n v× nã
kh«ng ph¶i lµ lÞnh nªn kh«ng mÊt thêi gian thùc hiÖn.
Khi chän Noems, Windows sÏ ch¹y nhanh h¬n chän Ram, nhng mét sè ch¬ng tr×nh xa ®îc viÕt
cho m¸y 286 vµ vµi trß ch¬i sÏ kh«ng ch¹y ®îc do chóng ®ßi hái bé nhí bµnh tríng (Ram). Khi
chän Ram, Windows ch¹y chËm vµ vïng UMB sÏ cßn Ýt do bÞ mÊt 64Kb dµnh lµm khung trang
cho bé nhí bµnh tríng.
Theo chóng t«i, tèt nhÊt lµ b¹n cã c¶ 2 dßng nÇy trong Config.sys. B×nh thêng b¹n cho dßng
Noems cã hiÖu lùc. Khi nµo cÇn bé nhí bµnh tríng, b¹n míi cho dßng Ram cã hiÖu lùc.
Dos=High,UMB
Cho phÐp n¹p Dos vµo bé nhí cao (high) vµ cho phÐp dïng lÞnh Devicehigh n¹p c¸c driver vµo
vïng bé nhí trªn (UMB). NÕu kh«ng cã th«ng sè UMB, c¸c lÞnh Devicehigh trong Config.sys vµ
lÞnh Loadhigh trong Autoexec.bat sÏ v« t¸c dông.
Devicehigh= D:\Audio\Opti930\Cdsetup.sys /T:X
Devicehigh= C:\dos\Ecscdide.sys /d:ecscd001
Dßng thø nhÊt ®Ó x¸c lËp cho ®êng IDE trªn card sound do æ ®Üa CD Rom nèi vµo card
sound. LÞnh nÇy cã thÓ kh¸c nhau tuú theo card sound b¹n ®ang dïng. NÕu CD Rom nèi vµo
card I/O hay vµo mainboard th× kh«ng cÇn dßng lÞnh nÇy.
Dßng thø nh× ®Ó cµi driver ®iÒu khiÓn æ ®Üa CD Rom. Th«ng sè /D: dïng ®Ó ®Æt tªn cho
æ ®Üa CD Rom, tªn nÇy ph¶i trïng víi tªn trong Autoexec.bat.
Chó ý: Tªn nÇy sÏ ®îc dµnh riªng cho hÖ thèng, b¹n kh«ng thÓ t¹o th môc hay file cã tªn trïng víi
tªn nÇy.
Devicehigh=c:\windows\ifshlp.sys
Dßng lÞnh nÇy dµnh riªng cho Windows dïng ®Ó ch¹y 32BitFileAccess.
Lastdrive=H
ChØ ®Þnh cho phÐp sö dông bao nhiªu æ ®Üa trªn m¸y b¹n, bao gåm 2 æ mÒm A,B (kh«ng cã
còng tÝnh). Trong vÝ dô nÇy lµ 2 æ mÒm, 6 æ ®Üa logic kh¸c (gåm æ cøng, CD Rom, æ th¸o
rêi...). MÆc nhiªn cña Dos 6.22 khi kh«ng cã dßng lÞnh nÇy lµ E, nÕu m¸y b¹n cã nhiÒu æ logic
h¬n b¹n ph¶i thªm dßng lÞnh nÇy.
Shell=c:\dos\command.com c:\dos /p /E:512
Dßng lÞnh nÇy chØ ®Þnh ®Þa chØ cña tr×nh th«ng dÞch cÇn ph¶i n¹p. Trong thÝ dô nÇy lµ
Command.com n»m trong th môc Dos cña æ C. khi kh«ng cã dßng lÞnh nÇy, hÖ ®iÒu hµnh sÏ
t×m n¹p command.com n»m trong th môc gèc cña æ C.
/P lµ cho phÐp n¹p file Autoexec.bat sau khi n¹p config.sys.
/E:512 chØ ®Þnh t¨ng vïng m«i trêng lªn 512byte. Vïng m«i trêng lµ kÝch thíc bé nhí dµnh riªng
®Ó chøa nh÷ng th«ng tin khi b¹n ®¸nh lÞnh SET khi ë dÊu nh¾c Dos. MÆc nhiªn khi kh«ng cã
lÞnh nÇy lµ 256byte.
AUTOEXEC.BAT
File nÇy còng n»m trong th gèc còa æ ®Üa khëi ®éng vµ ®îc n¹p tù ®éng sau khi n¹p
Config.sys. C«ng dông cña file nÇy lµ t¹o c¸c th«ng sè vÒ m«i trêng ho¹t ®éng cho hÖ thèng vµ
c¸c phÇn mÒm. Néi dung bao gåm c¸c dßng lÞnh gièng y nh lÞnh b¹n ®¸nh t¹i dÊu nh¾c vµ b¹n
còng cã thÓ ®¸nh lÞnh mµ kh«ng cÇn ghi chóng vµo file Autoexec.bat. Nh vËy vÒ thùc chÊt, ta
cã thÓ nãi file Autoexec.bat gåm mét chuæi c¸c lÞnh ®îc lËp s¼n ®Ó Dos thùc hiÖn lÇn lît theo
thø tù tõ dßng ®Çu ®Õn dßng cuèi, tiÕt kiÖm thêi gian vµ c«ng søc ®¸nh lÞnh mçi khi khëi
®éng m¸y.
VÝ dô file Autoexec.bat sau:
@echo off
Path=C:\Windows;C:\Windows\Command;C:\NC
Set path=%path%;c:\sb16
Set temp=C:\Temp
Set NC=C:\NC
Set Sound=C:\SB16
Set Blaster=A220 I5 D1 H5 P330 T6
::LH C:\dos\mouse.com
LH C:\Windows\Command\Mscdex.exe /d:ecscd001 /l:f
LH C:\windows\smartdrv.exe
Gi¶i thÝch:
@Echo off
Thêng lµ lÞnh ®Çu tiªn trong file autoexec.bat. Echo off ng¨n kh«ng cho Dos hiÓn thÞ dßng
lÞnh ra mµn h×nh khi thùc hiÖn c¸c lÞnh sau lÞnh nÇy. @ tríc lÞnh Echo off lµ ng¨n kh«ng cho
chÝnh lÞnh nµy hiÖn lªn mµn h×nh.
Path=C:\Windows;C:\Windows\Command;C:\NC
T¹o ®êng dÉn cho c¸c ch¬ng tr×nh,m« t¶ lèi t×m vÒ c¸c th môc mµ Dos truy t×m c¸c ch¬ng
tr×nh nµy. Khi b¹n ®¸nh tªn mét file ch¬ng tr×nh, Dos sÏ t×m trong c¸c ®Þa chØ nÇy theo thø tù
kª khai.
Set path=%path%;c:\sb16
Cã t¸c dông gièng nh Path vµ v× ®îc n¹p sau nªn sÏ ®Ì chång lªn lÞnh path. Trong thÝ dô nÇy
lÞnh Set path nh»m bæ sung ®êng dÉn C:\sb16 vµo sau c¸c ®êng dÉn cò trong lÞnh Path.
%path% cã nghÜa lµ n¹p toµn bé néi dung trong lÞnh Path tríc lÞnh nÇy. Së dØ cã lÞnh nÇy lµ
nh»m tr¸nh viÖc ®¸nh 1 lÞnh Path dµi qu¸ 125 ký tù (%Path% chØ ®îc tÝnh lµ 6 ký tù trong
khi néi dung thËt cña nã cã thÓ lªn ®Õn 125 ký tù).
Set temp=C:\Temp
ChØ ®Þnh tªn th môc dµnh riªng cho c¸c ch¬ng tr×nh chøa file t¹m khi ho¹t ®éng. NÕu kh«ng
cã dßng lÞnh nÇy c¸c ch¬ng tr×nh sÏ chøa c¸c file t¹m t¹i n¬i chóng khëi ®éng hay trong th môc
cña chóng, g©y khã kh¨n cho viÖc dän dÑp ®Üa.
Chó ý: NÕu kh«ng cã lÞnh nÇy hay kh«ng cã th môc ®îc chØ ®Þnh trong lÞnh, NC5 sÏ thêng
xuyªn bÞ mÊt cÊu h×nh.
Set NC=C:\NC
ChØ ®Þnh th môc chøa c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng cña NC5. NÕu kh«ng cã lÞnh
nÇy, NC5 cã thÓ th«ng b¸o læi lµ kh«ng t×m thÊy c¸c file cÇn thiÕt khi thùc hiÖn 1 chøc n¨ng
nµo ®ã.
Set Sound=C:\SB16
Set Blaster=A220 I5 D1 H5 P330 T6
ChØ ®Þnh c¸c th«ng sè ho¹t ®éng cña card sound. ChØ ®Þnh nÇy gióp c¸c ch¬ng tr×nh cÇn
®iÒu khiÓn card sound sÏ biÕt c¸ch hîp t¸c víi chóng. C¸c th«ng sè trong lÞnh Set Blaster cã thÓ
kh¸c nhau tuú theo card.
Chó ý: NÕu cã nhiÒu lÞnh Set trïng tªn, gÝa trÞ sÏ do dßng lÞnh Set cuèi cïng quyÕt ®Þnh do
nã ®îc n¹p ®Ì lªn c¸c lÞnh tríc ®ã.
::LH C:\dos\mouse.com
Dßng lÞnh nÇy bÞ v« hiÖu ho¸ do cã ký hiÖu :: tríc dßng lÞnh. DÊu :: cã t¸c dông nh lÞnh Rem
nhng kh«ng ph¶i lµ lÞnh nªn ch¹y nhanh h¬n (gièng nh dÊu ; trong config.sys)
LH C:\Windows\Command\Mscdex.exe /d:ecscd001 /l:f
LH C:\windows\smartdrv.exe
LH tøc lµ Loadhigh: N¹p mét ch¬ng tr×nh thêng tró lªn vïng bé nhí cao. LH chØ cã gi¸ trÞ khi cã
lÞnh n¹p Himem, Emm386 vµ Dos=umb trong Config.sys.
LÞnh 1 lµ n¹p driver ®iÒu khiÓn æ CD Rom. Th«ng sè /D: ph¶i gièng nh trong Config.sys.
Th«ng sè /L:F cã nghÜa ®Æt tªn cho æ CD Rom lµ F.
LÞnh 2 lµ n¹p ch¬ng tr×nh Cache ®Üa cña Dos nh»m t¨ng tèc ®é truy xuÊt ®Üa. LÞnh nÇy
ph¶i n»m sau ®Ó Smartdrv cã thÓ nh×n thÊy vµ cache cho æ CD Rom.
§A CÊU H×NH:
NÕu b¹n thêng xuyªn ph¶i thay ®æi 2 file hÖ thèng ®Ó ch¹y ch¬ng tr×nh. Tèt nhÊt lµ b¹n sö
dông ®a cÊu h×nh cho m¸y cña b¹n. B¹n chØ tèn c«ng 1 lÇn khi t¹o lËp ®a cÊu h×nh, sau ®ã
m¸y sÏ thay ®æi tù ®éng khi b¹n muèn.
Chó ý: NÕu muèn dïng ®a cÊu h×nh, b¹n ph¶i söa dßng BOOTGUI=0 trong file MSDOS.SYS
®èi víi Win 95.
ThÝ dô vÒ ®a cÊu h×nh:
CONFIG.SYS AUTOEXEC.BAT
@Echo off
path=c:\nc;c:\sound;
set nc=c:\nc
[Menu]
set temp=c:\temp
menuitem=Win95,Windows 95
Set Sound=C:\SB16
menuitem=Win311,Windows 3.11
Set Blaster=A220 I5 D1 H5
menuitem=Game,Dos Game
goto %config%
menudefault=Win95,5
[common]
device=c:\win95\himem.sys /testm:off
:Win95
dos=high,umb,noauto
set path=c:\win95\command;%Path%;
lastdrive=h
Win
[Win95]
goto end
device=c:\win95\emm386.exe noems
:Win311
devicehigh=c:\win95\ifshlp.sys
set path=c:\win311;%path%;
[Win311]
lh c:\Win311\Mscdex.exe /d:ecscd001 /l:f
device=c:\win95\emm386.exe noems
lh c:\win95\smartdrv.exe
devicehigh=c:\win311\ifshlp.sys
Win
goto end
:Game
[Game]
lh c:\Win311\Mscdex.exe /d:ecscd001 /l:f
device=c:\win95\emm386.exe Ram
lh c:\win95\smartdrv.exe
goto end
:end
Gi¶i thÝch:
Trong thÝ dô trªn, chóng t«i cè t×nh xÕp ®Æt cho c¸c b¹n thÊy sù t¬ng øng giöa c¸c nhãm cÊu
h×nh trong 2 file hÖ thèng (trªn thùc tÕ, b¹n kh«ng cÇn cã nh÷ng dßng trèng).
[menu]: nhãm tªn.
menuitem=Win95,Windows 95: §Æt tªn. §Çu tiªn lµ tªn nhãm viÕt t¾t cho gän khi so¹n th¶o, tªn
sau dÊu phÈy lµ tªn chi tiÕt dïng ®Ó hiÓn thÞ ra mµn h×nh khi khëi ®éng.
menudefault=Win95,5: ChØ ®Þnh nhãm mÆc nhiªn m¸y tù chän (Win95) sau thêi gian chê ®îi
(5 gi©y) mµ b¹n kh«ng quyÕt ®Þnh chän.
[Common]: Nhãm chung, c¸c lÞnh trong nhãm nÇy ®îc dïng chung cho mäi cÊu h×nh.
[Win95]: Nhãm cÊu h×nh riªng. Tªn nhãm riªng trong Config.sys ph¶i trïng víi tªn nhãm t¬ng
øng trong Autoexec.bat. C¸c lÞnh trong nhãm chØ ®îc n¹p khi b¹n chän cÊu h×nh.
Chó ý: LÞnh Dos=noauto chØ dïng khi b¹n sö dông Win 95, nã cã t¸c dông chØ thÞ ng¨n Win 95
kh«ng ®îc n¹p driver IFSHLP.SYS tù ®éng ®Ó gióp cho Win 3.11 n¹p driver cña m×nh khi
chän cÊu h×nh Win311 (drv nÇy dïng ®Ó ch¹y 32 bit file).
goto %config%: lÞnh rÎ nh¸nh ®Õn tªn nhãm t¬ng øng trong Config.sys.
:Win95: Nhãm cÊu h×nh
goto end: LÞnh rÎ nh¸nh ®Õn nhãm End. NÕu kh«ng cã lÞnh nÇy, Dos sÏ thùc hiÖn tiÕp c¸c
lÞnh trong nhãm kÕ tiÕp theo thø tù dßng lÞnh.
Chó ý: C¸c lÞnh n»m ngoµi nhãm hay n»m trong nhãm End lµ lÞnh chung, sÏ ®îc sö dông cho
mäi cÊu h×nh.
LÞnh Win dïng ®Ó tù ®éng n¹p win. NÕu kh«ng cã lÞnh nÇy, m¸y sÏ ngõng ë dÊu nh¾c Dos.

TRôC TRÆC Vµ SöA CH÷A:


B¹n cã thÓ cho hÖ thèng khëi ®éng mµ kh«ng thùc hiÖn c¸c lÞnh trong Config.sys hoÆc
Autoexec.bat; b¹n còng cã thÓ cho hÖ thèng khëi ®éng vµ quyÕt ®Þnh cho n¹p tõng dßng lÞnh.
B¹n thùc hiÖn ®iÒu nµy khi mµn h×nh xuÊt hiÖn dßng ch÷ Starting Ms Dos hoÆc Starting
Windows 95 lóc míi khëi ®éng m¸y, b¹n nhÊn F5 (bá qua 2 file hÖ thèng) hay F8 (n¹p tõng dßng
lÞnh). ViÖc lµm nµy cÇn thiÕt khi b¹n muèn biÕt do dßng lÞnh nµo lµm m¸y cña b¹n trôc trÆc
®Ó b¹n cã thÓ söa ch÷a thÝch hîp.
Khi dßng lÞnh trong Config.sys bÞ lçi. Dos sÏ th«ng b¸o cô thÓ lµ dßng lÞnh thø mÊy, b¹n kiÓm
tra l¹i vµ söa chöa cho ®óng.
Khi dßng lÞnh trong Autoexec.bat bÞ lçi. Dos thêng th«ng b¸o lµ Bad command or file name,
b¹n ph¶i dïng fÝm F8 ®Ó kiÓm tra chÝnh x¸c dßng nµo bÞ lçi.
C¸c lçi thêng gÆp lµ: Sai ®Þa chØ chøa file n¹p, sai tªn file, kh«ng cã file trªn ®Üa, d dÊu c¸ch
(dÊu c¸ch còng lµ 1 ký tù).
Khi cµi ®Æt ch¬ng tr×nh míi, 2 file hÖ thèng hay bÞ söa ch÷a. B¹n cÇn kiÓm tra vµ x¾p sÕp
l¹i cho hîp lý. C¸c lÞnh trong Autoexec.bat ph¶i ®îc n»m díi lÞnh @echo off ®Ó chóng khái
hiÓn thÞ "lØnh kØnh" ra mµn h×nh.
QU¶N Lý Bé NHí :
Mét vÊn ®Ò thêng x¶y ra khi b¹n ch¬i c¸c trß ch¬i trong Dos, hoÆc khi ch¹y mét ch¬ng tr×nh
nµo ®ã lµ hÖ thèng th«ng b¸o kh«ng ®ñ bé nhí. Mµn h×nh hiÖn lªn dßng ch÷ sau : "Out of
memory"
Bé nhí ®îc ®Ò cËp ë ®©y lµ RAM (t¾t ch÷ Random Access Memory) cung cÊp vïng lu tr÷ t¹m
thêi cho c¸c ch¬ng tr×nh vµ d÷ kiÖn. TÊt c¶ c¸c ch¬ng tr×nh ®Òu cÇn ®Õn bé nhí ®Ó ch¹y.
Mét sè ch¬ng tr×nh ®ßi hái bé nhí nhiÒu h¬n mét sè kh¸c. ViÖc cã bao nhiªu bé nhí h÷u dông
(Available Memory) sÏ ¶nh hëng lªn nh÷ng ch¬ng tr×nh mµ b¹n cã thÓ ch¹y.
Díi ®©y chóng t«i xin gi¶i thÝch s¬ vÒ cÊu t¹o cña bé nhí cña m¸y PC mµ kh«ng ®i qu¸ s©u
vÒ mÆt kü thuËt cho c¸c b¹n dÔ hiÓu.
+ Bé nhí quy íc (Conventional Memory) : Lµ vïng bé nhí tõ 0 Kb ®Õn 640 Kb. Mäi m¸y vi tÝnh
®Òu cã vïng bé nhí nµy. Tõ "quy íc" ®îc ®Æt ra lµ v× lo¹i bé nhí nµy xuÊt hiÖn tõ khi m¸y PC
míi ra ®êi, sau nµy bé nhí ngµy cµng t¨ng vît qua giíi h¹n 640 Kb, nªn phÇn bé nhí nµy ®îc ®Æt
tªn nh vËy. C¸c ch¬ng tr×nh øng dông ®Òu sö dông ®Õn vïng bé nhí nµy
+ Bé nhí vïng trªn (Upper Memory Area - UMA) : Lµ vïng bé nhí n»m gi÷a vïng bé nhí quy íc
vµ bé nhí më réng. KÝch thíc 384 Kb (tõ 640Kb ®Õn 1Mb). Mét phÇn cña vïng nµy ®îc Dos
chia thµnh nh÷ng khèi gäi lµ Upper Memory Block - UMB (LÞnh Dos=UMB lµ ®a mét phÇn
cña Dos vµo vïng nµy). Mét phÇn kh¸c cña vïng nµy ®îc khung trang cho bé nhí ph©n trang
EMS.
+ Bé nhí më réng (Extended Memory - XMS) : Lµ vïng bé nhí n»m trªn 1 Mb. §Ó sö dông vïng
bé nhí nµy CPU ph¶i chuyÓn qua chÕ ®é b¶o vÖ (Protected Mode). Cßn vïng díi 1Mb th× CPU
ë trong chÕ ®é thùc (Real Mode). May m¾n cho chóng ta, viÖc chuyÓn qua l¹i gi÷a hai chÕ ®é
nµy ®· cã Dos vµ c¸c nhµ chÕ t¹o CPU lo
+ Bé nhí vïng cao (High Memory Area - HMA) : Lµ vïng thuéc bé nhí më réng, nhng n»m kÒ
ngay bé nhí vïng trªn, kÝch thíc 64 Kb (tõ 1024 Kb ®Õn 1088 Kb). ChÝnh tr×nh ®¹o diÔn
Himem.sys cho phÐp b¹n sö dông ®îc 24 Kb cña vïng bé nhí më réng nµy ®Ó chuyÓn mét
phÇn ch¬ng tr×nh hÖ thèng cña Dos lªn ®©y gi¶i phãng thªm chç cho bé nhí quy íc
+ Bé nhí ph©n trang (Expanded Memory -EMS) cßn ®îc gäi lµ bé nhí bµnh tríng. Bé nhí nµy
®îc ph©n thµnh tõng trang kÝch thíc 16 Kb vµ ®îc ¸nh x¹ vµo vïng khung trang cña UMB. Cã
nh÷ng ch¬ng tr×nh sö dông chç trèng trªn dÜa cøng lµm bé nhí ph©n trang. Ch¬ng tr×nh nµo
muèn sö dông bé nhí ph©n trang th× ph¶i b¸o râ lµ m×nh cÇn bé nhí ph©n trang cho tr×nh qu¶n
lý EMM, viÖc nµy ®øng vÒ phÝa ngêi viÕt ch¬ng tr×nh phÇn mÒm ph¶i th¶o ch¬ng thªm
g©y tèn kÐm cho nhµ s¶n xuÊt nªn ngêi ta Ýt viÕt ch¬ng tr×nh lo¹i nµy. Bëi vËy nÕu b¹n më
file Config.sys xem th× thÊy ®a sè trªn m¸y chóng ta tr×nh qu¶n lý bé nhí Emm386.exe thêng
®îc cµi ®Æt víi tham sè noems (NO EMS nghÜa lµ kh«ng sö dông bé nhí ph©n trang)
Nãi chung viÖc qu¶n lý bé nhí lµ lµm sao ta cã ®îc phÇn bé nhí h÷u dông tøc lµ phÇn cßn l¹i
cña bé nhí quy íc cµng lín cµng tèt. §Ó lµm viÖc nµy ta ph¶i cã hiÓu biÕt vÒ Himem.sys vµ
Emm386.exe ®îc cµi ®Æt b»ng lÞnh Device trong file Config.sys, biÕt c¸ch x¾p sÕp c¸c dßng
lÞnh trong 2 file hÖ thèng nh»m ®a c¸c phÇn cã thÓ lªn c¸c bé nhí kh¸c gi¶i phãng ®îc nhiÒu
chç trèng cho bé nhí quy íc.
Muèn biÕt bé nhí ®îc ph©n bæ ra sao, tõ dÊu nh¾c Dos, b¹n ®¸nh lÞnh Mem.
Tr×nh qu¶n lý bé nhí cã s½n cña Dos lµ Himem.sys vµ Emm386.exe, b¹n cã thÓ dïng tr×nh tiÖn
Ých qu¶n lý kh¸c nh QEMM
B¹n cã thÓ dïng Memaker, QEMM ®Ó tù ®éng söa ch÷a 2 file hÖ thèng dïm b¹n. Nhng b¹n cÇn
ph¶i ch¹y l¹i chóng mçi khi b¹n hay c¸c phÇn mÒm míi cµi ®Æt thay ®æi néi dung 2 file nÇy,
nÕu kh«ng bé nhí cña b¹n cßn "tÖ" h¬n lµ b¹n kh«ng sö dông chóng.
Mét sè nguyªn t¾c ®Ó tèi u 2 file hÖ thèng trong viÖc qu¶n lý bé nhí.
a/ Lu«n lu«n n¹p Himem.sys vµ Emm386.exe tríc tiªn. Riªng vÒ Emm386, nªn dïng th«ng sè
NOEMS vµ cã thÓ thªm 2 th«ng sè Highscan vµ I=B000(B7FF ®Ó t¨ng dung lîng cho khèi
UMB. ThÝ dô:
device=c:\dos\emm386.exe noems highscan I=b000(b7ff
b/ Ph¶i cã dßng lÞnh Dos=high,umb
c/ §æi tÊt c¶ lÞnh device thµnh devicehigh nÕu ®îc. B¹n ph¶i ®æi thö tõng lÞnh råi khëi ®éng
l¹i xem chóng cã b¸o lçi kh«ng v× cã mét sè drv kh«ng n¹p ®îc lªn bé nhí cao.
d/ Thªm LH vµo tríc tÊt c¶ c¸c dßng lÞnh n¹p drv thêng tró trong Autoexec.bat gièng nh môc c.
§èi víi c¸c lÞnh n¹p file ch¬ng tr×nh ch¹y råi tho¸t nh NDD, IMAGE th× kh«ng cÇn.
e/ Thêng xuyªn dïng lÞnh MEM ®Ó kiÓm tra bé nhí quy íc. NÕu trªn 600Kb lµ chøng tá b¹n ®·
x¾p sÕp tèt 2 file hÖ thèng.
CµI §ÆT, Gì Bá PHÇN MÒM øNG DôNG & TIÖN ÝCH :
Khi míi mua m¸y, n¬i b¸n ®· cã cµi s½n cho chóng ta mét sè ch¬ng tr×nh ®Ó chóng ta sö dông,
nhng víi thêi gian nhu cÇu sö dông thay ®æi, chóng ta cã thÓ cÇn thªm hay bít mét sè ch¬ng
tr×nh cho phï hîp víi nhu cÇu cña chóng ta.
CµI §ÆT :
Thªm mét phÇn mÒm (ch¬ng tr×nh) nµo ®ã vµo m¸y vi tÝnh, ®ã lµ cµi ®Æt ch¬ng tr×nh. Tríc
tiªn b¹n cÇn ph©n biÖt gi÷a sao chÐp (Copy) vµ cµi ®Æt (Install hay Setup)
Cã mét sè phÇn mÒm nhá, khi ch¹y chØ cÇn 1 vµi file vµ ch¹y ®éc lËp kh«ng "quan hÖ" víi c¸c
phÇn mÒm kh¸c. Ta chØ cÇn cã mét b¶n sao (Copy) cña nã, ®em vÒ ®æ vµo dÜa cøng cña ta
(còng Copy) lµ cã thÓ sö dông ®îc b»ng c¸ch cho thi hµnh mét trong c¸c file .bat hay .exe cña
phÇn mÒm ®ã. ThÝ dô: VIETRES, NC, NU...
Nhng ®èi víi c¸c phÇn mÒm lín cña Dos còng nh Windows, khi ch¹y cÇn nhiÒu file vµ cã "nhê
v¶" ®Õn c¸c phÇn mÒm kh¸c. ThÝ dô: 3DS, ACAD, VIETWARE...Muèn sö dông ®îc, tríc hÕt
ta cÇn cã b¶n gèc trªn ®Üa mÒm hay trªn CD ROM, sau ®ã ta ph¶i cµi ®Æt phÇn mÒm vµo
dÜa cøng cña ta b»ng c¸ch cho thi hµnh mét trong c¸c file : Install.bat, Install.exe hay Setup.exe
(tïy theo phÇn mÒm). C¸c file nµy thêng n»m ngay trong dÜa sè 1 (nÕu b¹n cµi tõ dÜa mÒm).
Ch¬ng tr×nh cµi ®Æt sÏ lµm c«ng viÖc bung nÐn c¸c file trªn ®Üa mÒm xuèng ®Üa cøng,
xÕp ®Æt chóng vµo c¸c th môc con, t¹o vïng m«i trêng vµ ®¨ng ký c¸c th«ng sè cÇn thiÕt vµo
c¸c file hÖ thèng sao cho phÇn mÒm cã thÓ ch¹y ®îc tèt nhÊt mµ kh«ng cÇn sù can thiÖp cña
chóng ta. NÕu b¹n kh«ng biÕt c¸ch cµi ®Æt, cã thÓ phÇn mÒm kh«ng thÓ ch¹y ®îc hay thêng
xuyªn bÞ lçi.
§Ó tr¸nh gÆp r¾c rèi trong viÖc cµi ®Æt vµ sö dông ch¬ng tr×nh, b¹n nªn t×m ®äc c¸c file
*.txt, *.doc, cã trong mçi ch¬ng tr×nh, ®Æc biÖt lµ file Readme.txt, c¸c file nµy lu«n chøa
nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vµ míi nhÊt (giê chãt) vÒ chÝnh ch¬ng tr×nh ®ã.
Trong qu¸ tr×nh cµi ®Æt, b¹n sÏ ®îc hái mét ®«i ®iÒu, vÝ dô : B¹n muèn cµi phÇn mÒm vµo
æ dÜa, th môc nµo ? B¹n chän cµi ®Çy ®ñ, tèi thiÓu hay ®Ó b¹n chän lùa ? B¹n muèn cµi thêng
tró hay chØ khi nµo b¹n cÇn sö dông míi kÝch ho¹t nã ? (Ch¬ng tr×nh Norton Anti Virus). B¹n
cã cÇn t¹o dÜa mÒm khëi ®éng kh«ng ? (Cµi Win 95) … NÕu b¹n hiÓu râ th× b¹n sÏ chän ®îc
nh÷ng tïy chän thÝch hîp, cßn kh«ng th× b¹n cø nhÊn Enter chÊp nhËn nh÷ng mÆc nhiªn do ch-
¬ng tr×nh cµi ®Æt ®Ò nghÞ. Sau nhiÒu lÇn cµi ®Æt b¹n sÏ quen víi nh÷ng c©u hái nh vËy vµ
cã kinh nghiÖm thÝch hîp. §«i khi b¹n còng gÆp nh÷ng b¶n Update (cËp nhËt), ch¬ng tr×nh
cµi ®Æt sÏ yªu cÇu b¹n chØ th môc chøa version cò … gÆp trêng hîp nµy b¹n ph¶i ®a dÜa
mÒm chøa mét phÇn cña version cò vµo ®Ó ®¸nh lõa nã. B¹n cø m¹nh d¹n cµi ®Æt ch¬ng
tr×nh ®i råi b¹n sÏ cã kinh nghiÖm.
Mét sè phÇn mÒm khi cµi ®Æt sÏ chØnh söa Config.sys vµ Autoexec.bat (Dos), söa Win.ini vµ
System.ini (Win). Do ®ã b¹n nªn sao chÐp bèn file nµy tríc khi cµi ®Æt ®Ó cã thÓ so s¸nh söa
®æi nÕu sau khi cµi ®Æt hÖ thèng cña b¹n ch¹y kh«ng tèt nh tríc.
HiÖn nay, do æ dÜa CD còng kh¸ rÎ nªn c¸c m¸y vi tÝnh cã trang bÞ æ CD còng ®· th«ng dông.
B¹n nªn chän mua c¸c dÜa CD chøa phÇn mÒm mµ b¹n thêng dïng (kho¶ng 12 USD) vµ cµi
®Æt trùc tiÕp tõ dÜa CD, h¬n lµ mua dÜa mÒm ®em ®i chÐp kh«ng kinh tÕ b»ng, vµ b¶o
qu¶n còng nguy hiÓm h¬n. Nh÷ng phÇn mÒm lín nh OFFICE, COREL cßn cho phÐp b¹n ch¹y
ngay trªn ®Üa CD ®Ó ®ë tèn ®Üa cøng.
Chó ý:
§Ó ®ë tèn ®Üa, nhµ s¶n xuÊt lu«n lu trö phÇn mÒm díi d¹ng nÐn trong bé ®Üa mÒm gèc.
Chóng sÏ ®îc bung tù ®éng khi b¹n cµi xuèng ®Üa cøng, tuy nhiªn cã nhiÒu bé ®Üa gèc cung
cÊp thªm ch¬ng tr×nh bung riªng ®Ó khi cÇn b¹n cã thÓ bung tõng file nh»m cËp nhËt nhanh
c¸c file bÞ h trªn ®Üa cøng. ThÝ dô nh c¸c phÇn mÒm cña Microsoft cã thÓ dïng ch¬ng tr×nh
EXPAND, DECOMP, EXTRACT...®Ó bung c¸c file nÐn.
NÕu bé ®Üa gèc ®îc sao chÐp tõ ®Üa CD ROM qua ®Üa mÒm, toµn bé c¸c file trªn ®Üa sÏ cã
thuéc tÝnh chØ ®äc. C¸c ch¬ng tr×nh cµi ®Æt cÇn cËp nhËt ®Üa mÒm gèc sÏ kh«ng chÞu
ch¹y (thÝ dô nh Stacker 4.1). B¹n ph¶i bá thuéc tÝnh chØ ®äc trªn ®Üa gèc sè 1 th× míi cµi
®Æt ®îc.
Khi b¹n ®· cµi ®Æt phÇn mÒm xuèng ®Üa cøng, b¹n kh«ng nªn di chuyÓn hay ®æi tªn th môc
chøa phÇn mÒm nÇy v× cã thÓ chóng kh«ng ch¹y ®îc do khi cµi ®Æt chóng ®· lu th«ng tin vÒ
®i¹ chØ ban ®Çu cña chóng. §èi víi c¸c phÇn mÒm Dos, chóng lu trong file cã ®u«i .ini hay
.cfg; §èi víi win3.xx, chóng lu trong c¸c file .ini; §èi víi Win 95, chóng lu trong .dat; ViÖc söa
ch÷a c¸c file nÇy rÊt phiÒn phøc vµ hay thiÕu sãt. Tèt nhÊt lµ nªn cµi ®Æt l¹i nÕu muèn thay
®æi ®i¹ chØ.
§a sè c¸c phÇn mÒm ch¹y víi Dos chØ yªu cÇu b¹n ghi thªm ®Þa chØ vµo lÞnh PATH vµ Set
vïng m«i trêng trong file Autoexec.bat. Nªn nãi chung , b¹n cã thÓ copy chóng tõ m¸y kh¸c vÒ
m¸y m×nh mµ kh«ng cÇn cµi ®Æt, kÓ c¶ Dos còng vËy.
C¸c phÇn mÒm ch¹y víi Win cã qu¸ tr×nh cµi ®Æt phøc t¹p do khi ch¹y chóng ph¶i "nhê v¶"
vµo Win vµ cÇn thùc hiÖn mét sè liªn kÕt víi c¸c phÇn mÒm kh¸c khi cÇn thiÕt. Do ®ã khi
copy b¹n sÏ kh«ng thùc hiÖn ®îc c¸c x¸c lËp nÇy b»ng tay vµ chóng sÏ kh«ng ch¹y ®îc.
B¹n nªn ph©n biÖt cµi ®Æt phÇn mÒm vµ cµi ®Æt drv thiÕt bÞ v× khi cµi ®Æt drv, chóng
®ßi hái viÖc x¸c lËp trong Config.sys vµ Autoexec.bat phøc t¹p h¬n do chóng ph¶i lµm viÖc víi
phÇn cøng cña m¸y.
Gì Bá :
Bít mét ch¬ng tr×nh nµo ®ã ra khái m¸y vi tÝnh ®ã lµ gì bá ch¬ng tr×nh.
Còng t¬ng tù nh khi cµi ®Æt, ®èi víi c¸c phÇn mÒm nhá, muèn gì bá b¹n chØ cÇn vµo th môc
chøa nã råi Delete lµ xong.
Nhng ®èi víi c¸c phÇn mÒm lín, gë bá ®îc chóng lµ mét kú c«ng v× chóng n»m r¶i r¸c trong
nhiÒu th môc vµ ghi rÊt nhiÒu chi tiÕt lªn c¸c file hÖ thèng. §Ó gì bá chóng b¹n nhÊt thiÕt ph¶i
biÕt râ trong qu¸ tr×nh cµi ®Æt chóng ®· lµm g× vµ thao t¸c xo¸ b»ng tay rÊt c«ng phu mµ
nhiÒu khi còng kh«ng hiÖu qu¶.
Trong Windows 95 cã mét tiÖn Ých ®i kÌm ®Ó dïng vµo viÖc cµi ®Æt vµ gì bá ch¬ng tr×nh
®ã lµ Add/Remove Program, nhng nã chØ ¸p dông ®îc cho c¸c phÇn mÒm viÕt cho Win 95 mµ
th«i. Tuy nhiªn nhê Win 95 mµ ngµy nay c¸c phÇn mÒm míi ®Òu b¾t chíc cung cÊp thªm phÇn
Remove hay Uninstall cña riªng nã gióp cho ngêi sö dông ®ë vÊt v¶.
HiÖn nay ®Ó gì bá c¸c phÇn mÒm cò, tèt nhÊt lµ chóng ta nhê sù hç trî cña c¸c tiÖn Ých
chuyªn dïng lµ CleanSweep, Remove-It hay Unistaller. Nhng ®Ó c¸c phÇn mÒm nÇy ch¹y tèt,
b¹n ph¶i chó ý c¸c ®iÓm c¬ b¶n nh sau:
Ph¶i cho chóng ch¹y tríc khi cµi ®Æt c¸c phÇn mÒm ®Ó chóng cã thÓ theo dâi qu¸ tr×nh cµi
®Æt cña c¸c phÇn mÒm nÇy. Chóng sÏ lu th«ng tin vµo 1 file néi bé ®Ó sau nÇy c¨n cø vµo ®ã
mµ xo¸ phÇn mÒm t¬ng øng mét c¸ch chÝnh x¸c.
Trong trêng hîp b¹n xo¸ phÇn mÒm nµo kh«ng ®îc chóng theo dâi, b¹n sÏ ®îc yªu cÇu tr¶ lêi
mét sè c©u hái. B¹n cÇn suy nghÜ chÝnh ch¾n tríc khi tr¶ lêi v× chÝnh b¹n míi lµ ngêi hiÓu râ
vÒ phÇn mÒm chí kh«ng ph¶i chóng. Tuy nhiªn b¹n sÏ ®îc lîi ë chç chóng lôc läi tÊt c¶ nh÷ng
g× liªn quan ®Õn phÇn mÒm muèn xo¸ vµ liÖt kª ra cho b¹n xem xÐt (viÖc nÇy nÕu ®Ó b¹n tù
lµm th× thùc lµ gian khæ).
§Æc biÖt trong Windows, cã vÊn ®Ò lµ mét file ®îc sö dông cho nhiÒu phÇn mÒm. §õng lo,
chóng sÏ biÕt vµ b¸o cho b¹n ®Ò phßng, tèt nhÊt lµ b¹n kh«ng nªn xo¸ c¸c file nÇy khi cha ch¾c
ch¾n.
DÜA MÒM KHëI §éNG :
§· cã khi nµo b¹n gÆp ph¶i th«ng b¸o "Non- system disk or disk error. Replace and press any
key when ready" hiÖn lªn trªn mµn h×nh m¸y tÝnh cña b¹n cha ? Vµ b¹n kh«ng thÓ sö dông ®îc
m¸y vi tÝnh cña b¹n n÷a, chØ cã ngåi mµ ®äc th«ng b¸o ®ã trªn mµn h×nh m¸y tÝnh. GÆp tr-
êng hîp nµy nÕu b¹n kh«ng cã dÜa mÒm khëi ®éng th× b¹n chØ cßn c¸ch t¾t m¸y vµ liªn hÖ víi
n¬i b¸n m¸y mµ th«i. HoÆc trêng hîp m¸y cña b¹n bÞ nhiÔm virus. Nh vËy b¹n thÊy cÇn thiÕt
lµ nªn cã s½n dÜa mÒm khëi ®éng cha ?
T¹O DÜA MÒM KHëI §éNG DOS:
Mét dÜa mÒm hÖ thèng dïng ®Ó khëi ®éng m¸y vi tÝnh tèi thiÓu ph¶i chøa ba file hÖ thèng
lµ Io.sys, MsDos.sys vµ Command.com (Chó ý: C¸c file hÖ thèng ®Ó ®Üa khëi ®éng kh«ng
thÓ Copy mét c¸ch b×nh thêng (ngo¹i trõ Command.com) mµ ph¶i dïng lÞnh SYS hay thªm
th«ng sè /S khi format). B¹n t¹o nã b»ng c¸ch ®a dÜa mÒm vµo æ dÜa vµ ®¸nh lÞnh tõ dÊu
nh¾c Dos.
+ Gâ lÖnh Format A: /s nÕu dÜa mÒm cña b¹n cha ®Þnh d¹ng
+ Gâ lÖnh Sys A: nÕu dÜa mÒm cña b¹n ®· ®îc ®Þnh d¹ng
B¹n nªn ®Þnh d¹ng dÜa mÒm khëi ®éng b»ng phiªn b¶n Ms-Dos gièng víi phiªn b¶n trªn m¸y
tÝnh cña b¹n. §iÒu nµy lµ hiÓn nhiªn khi b¹n tù t¹o, nhng trong trêng hîp b¹n nhê ngêi kh¸c t¹o
dïm th× nhí b¸o cho ngêi ®ã biÕt phiªn b¶n Ms-Dos b¹n ®ang dïng.
Nhng víi dÜa mÒm khëi ®éng nh trªn th× nã chØ lµm ®óng chøc n¨ng khëi ®éng mµ th«i, b¹n
kh«ng thÓ dïng nã vµo viÖc kh¸c ®îc. Muèn sö dông cã hiÖu qu¶ b¹n ph¶i thªm vµo c¸c file cÇn
thiÕt tïy theo møc ®é vµ nhu cÇu sö dông cña b¹n (Do ®ã b¹n nªn dïng dÜa mÒm cã dung lîng
lín ®Ó chøa thªm c¸c file kh¸c, th«ng dông hiÖn nay lµ dÜa 1,44 Mb, chí lóc tríc cã nhiÒu dÜa
mÒm dung l¬ng nhá nh 360 Kb, 720 Kb, 1,2 Mb kh«ng thÝch hîp l¾m)
B¹n thªm vµo :
+ C¸c file Fdisk.exe, Format.com, Sys.com nÕu b¹n muèn tiÕn hµnh ph©n chia l¹i æ cøng cña
b¹n, hoÆc ph¶i ®Þnh d¹ng l¹i æ cøng trong trêng hîp bÞ virus. (§©y lµ c¸c lÞnh ngo¹i tró nªn
kh«ng cã s½n trong command.com)
+ Mét sè file cña ch¬ng tr×nh Norton Commander thÝch hîp nÕu b¹n quen dïng NC trong viÖc
qu¶n lý vµ so¹n th¶o file.
+ Mét sè file cña ch¬ng tr×nh Norton Utilities thÝch hîp nÕu b¹n quen dïng ®Ó söa ch÷a dÜa.
+ C¸c ch¬ng tr×nh phßng chèng virus mµ b¹n thÝch dïng
+ Driver ®iÒu khiÓn cña æ dÜa CD Rom ®Ó b¹n cã thÓ cµi ch¬ng tr×nh tõ CD Rom (vÝ dô
file Ecscdide.sys vµ Mscdex.exe)
+ Thªm vµo hai file Config.sys vµ Autoexec bat víi cÊu h×nh tèi thiÓu ®Ó tõ dÜa mÒm b¹n cã
thÓ sö dông ®îc NC hoÆc ®iÒu khiÓn æ CD Rom
Trªn ®©y chØ lµ gîi ý cßn trong thùc tÕ b¹n cã thÓ thªm bít. VÝ dô b¹n lµm dÜa khëi ®éng
chØ chøa 3 file hÖ thèng vµ file Vre.exe ®Ó b¹n ®em ®Õn n¬i thuª m¸y thùc tËp ch¬ng tr×nh
Vietrex mµ b¹n míi häc.
T¹O DÜA MÒM KHëI §éNG WIN95:
T¹o ®Üa mÒm khëi ®éng cho Win95 còng gièng nh trªn. B¹n còng cã thÓ t¹o ®Üa mÒm Dual
Boot theo c¸c bíc sau:
1/ T¹o ®Üa mÒm khëi ®éng cho Win95.
2/ ChÐp Command.com, io.sys, msdos.sys cña DOS lªn ®Üa nÇy nhng ®æi thµnh
command.dos, io.dos, msdos.dos.
3/ ChÐp file msdos.sys cña Win95 nhng xo¸ s¹ch môc PATHS chØ chõa l¹i môc OPTION vµ
®æi BootMulti=0 thµnh BootMulti=1.
T¹O DÜA MÒM KHëI §éNG WIN97:
B¹n kh«ng cÇn dïng lÞnh Sys cho ®Üa ®· ®îc format b»ng lÞnh format cña win97, b¹n chØ cÇn
copy file IO.SYS cña Win97 lªn ®Üa mÒm hay ®Üa cøng mét c¸ch b×nh thêng lµ ®Üa cña b¹n
cã thÓ khëi ®éng ®îc.
B¹n lµm ®Üa mÒm Dual Boot cho Win97 nh sau:
1/ T¹o ®Üa mÒm khëi ®éng cho Win97.
2/ ChÐp Command.com cña DOS lªn ®Üa nÇy nhng ®æi thµnh command.dos

3/ ChÐp io.sys cña DOS lªn ®Üa nhng ®æi thµnh ibmbio.com.
4/ ChÐp msdos.sys cña DOS lªn ®Üa nhng ®æi thµnh ibmdos.com.
5/ ChÐp file msdos.sys cña Win97 nhng xo¸ s¹ch môc PATHS chØ chõa l¹i môc OPTION vµ
®æi BootMulti=0 thµnh BootMulti=1.
Chó ý: B¹n lµm ®Üa cøng cña Win97 thµnh Dual Boot b»ng c¸ch nh trªn còng ®îc nhng trong
môc 5 b¹n kh«ng cÇn xo¸ Paths.
Sö DôNG DÜA MÒM KHëI §éNG
Th«ng thêng b¹n sö dông dÜa mÒm khëi ®éng trong trêng hîp hÖ thèng m¸y vi tÝnh cña b¹n cã
vÊn ®Ò, hoÆc lµ bÞ virus (nh ®· viÕt ë phÇn virus m¸y tÝnh), hoÆc lµ kh«ng thÓ khëi ®éng
tõ æ dÜa cøng ®îc do mÊt CMOS hay v× lý do g× ®ã cã thÓ lµ hÖ ®iÒu hµnh trªn m¸y b¹n bÞ
h. B¹n ph¶i tiÕn hµnh cµi ®Æt l¹i hÖ thèng b¾t ®Çu tõ dÜa mÒm khëi ®éng. Do tÝnh chÊt
cøu nguy cña dÜa mÒm khëi ®éng nªn b¹n ph¶i b¶o ®¶m sao cho nã kh«ng bÞ nhiÔm virus, h·y
bËt chèt chèng ghi vµ ®em cÊt riªng mét n¬i an toµn.
§ÜA RESCUE:
§Üa RESCUE lµ ®Üa mÒm ®Æc biÖt do ch¬ng tr×nh NU t¹o ra dïng ®Ó cøu ®Üa cøng cña
b¹n khi cã h háng do mÊt CMOS hay bÞ Virus. Trªn ®Üa nÇy lu c¸c th«ng tin sau:
C¸c x¸c lËp trong CMOS.
Master Boot Record.
Boot Record.
Partition.
File hÖ thèng.
C¸c th«ng tin nÇy dïng ®Ó phôc håi l¹i khi th«ng tin trong m¸y bÞ mÊt v× mét lý do nµo ®ã.
Toµn bé c¸c th«ng tin nÇy cã thÓ bÞ thay ®æi do ngêi sö dông m¸y. ThÝ dô: Thay ®æi x¸c lËp
CMOS, chia ®Üa...Do ®ã khi t¹o ®Üa RESCUE c¸c b¹n nªn chó ý t¹o l¹i khi cã thay ®æi, nh
vËy ®Üa RESCUE cña b¹n míi cã gi¸ trÞ. NÕu b¹n "lµm biÕng" th× tèt nhÊt ®õng t¹o ®Üa nÇy
chi cho tèn tiÒn.
KH¤NG GIAN DÜA :
Khi b¹n muèn cµi ®Æt thªm ch¬ng tr×nh th× cã thÓ n¶y sinh vÊn ®Ò lµ æ dÜa cøng cña b¹n cã
cßn chç trèng ®Ó thªm vµo kh«ng ? HoÆc nÕu kh«ng gian dÜa cña b¹n cßn Ýt th× c¸c ch¬ng
tr×nh trong Windows khi ch¹y cã thÓ sÏ b¸o lçi v× Windows sö dông kh«ng gian dÜa cßn trèng
lµm bé nhí ¶o hoÆc t¹o c¸c file t¹m (.tmp) ®Ó ch¹y c¸c ch¬ng tr×nh. NÕu æ cøng cña b¹n ®· bÞ
chËt, b¹n ph¶i t×m c¸ch thu xÕp kh«ng gian dÜa cña b¹n sao cho cã chç ®Ó cã thÓ cµi ®Æt
thªm ch¬ng tr×nh b¹n cÇn vµo, hoÆc ®Ó ch¹y tèt c¸c ch¬ng tr×nh trong m«i trêng Windows
Sau ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p gióp b¹n cã thªm chç trèng trªn dÜa cøng
+ Døt kho¸t gì bá, xãa c¸c ch¬ng tr×nh hay c¸c file kh«ng cßn cÇn dïng ®Õn.
VÝ dô, khi b¹n míi tËp sö dông m¸y vi tÝnh, cã thÓ b¹n yªu cÇu n¬i b¸n m¸y cµi dïm cho b¹n
ch¬ng tr×nh TOUCH, VIETRES … nhng mét khi b¹n ®· thµnh th¹o, ch¾c ch¾n b¹n kh«ng cßn
cÇn ®Õn nã n÷a, h·y m¹nh d¹n gì bá chóng trªn dÜa cøng cña b¹n (nÕu b¹n cã tiÕc, muèn sau
nµy cho ngêi kh¸c dïng th× b¹n h·y lu chóng vµo dÜa mÒm). Mét sè file h×nh ¶nh Screen Saver
cña ch¬ng tr×nh NC, Windows hay Wall Paper cña Windows, b¹n chØ nªn chän gi÷ l¹i mét hai
h×nh cßn th× nªn th¼ng tay xãa chóng; còng vËy ®èi víi mét sè h×nh ¶nh cã s½n trong ClipArt
cña bé MS. Office, ch¾c ch¾n lµ cã nh÷ng h×nh ¶nh kh«ng thÝch hîp ®èi víi chóng ta. C¸c file
Readme.text cña c¸c ch¬ng tr×nh chØ cÇn thiÕt khi b¹n cµi ®Æt hoÆc míi b¾t ®Çu sö dông
cßn khi ®· rµnh rÏ b¹n còng ch¾ng nªn gi÷ nã lµm g×. B¹n nªn vµo th môc TEMP xãa hÕt c¸c
file .tmp (c¸c file nµy t¹m thêi do c¸c ch¬ng tr×nh, ®Æc biÖt lµ c¸c ch¬ng tr×nh Windows thêng
t¹o ra chøa d÷ liÖu ®Ó dïng sau ®ã; råi khi hÕt sö dông, ch¬ng tr×nh sÏ tù xãa c¸c file nµy ®i,
nhng trong mét sè trêng hîp b¹n t¾t m¸y mµ cha tho¸t khái Windows hoÆc bÞ mÊt ®iÖn ®ét
xuÊt th× c¸c file nµy vÉn cßn trªn m¸y cña b¹n).
+ NÐn c¸c ch¬ng tr×nh hay c¸c file b¹n Ýt dïng ®Õn. Cã nh÷ng ch¬ng tr×nh hay file b¹n kh«ng
thÓ gì bá hay xãa ®îc v× vÉn cßn dïng ®Õn, nhng cã lóc c¶ th¸ng hoÆc c¶ n¨m míi l«i ra sö
dông mét lÇn th× b¹n nªn nÐn chóng l¹i, lóc nµo dïng th× bung nÐn råi sö dông. VÝ dô, mét sè
trß ch¬i b¹n thÝch, nhng kh«ng thÓ ch¬i hoµi, lóc nµo r·nh míi l«i chóng ra.
+ Tr¸nh c¸c file nhá, chóng chiÕm nhiÒu chç cña kh«ng gian dÜa h¬n so víi c¸c file lín. Nguyªn
nh©n lµ do c¸ch æ dÜa ®îc thiÕt kÕ ®Ó lu file .æ dÜa ®îc chia thµnh c¸c ®¬n vÞ lu tr÷ cè
®Þnh gäi lµ Cluster. Mét file chiÕm Ýt nhÊt lµ mét Cluster tïy theo kÝch thíc cña nã.
Díi ®©y lµ b¶ng sè liÖu mµ Dos vµ Win95 cÊp ph¸t cho mét ®¬n vÞ Cluster tïy thuéc vµo
dung lîng cña æ dÜa
§¬N VÞ CÊP PH¸T (Cluster) DUNG L¦îNG æ DÜA LOGIC
512 Byte ®Õn 31,5 Mb
1 KB trªn 31,5 Mb
2 Kb trªn 64 Mb
4 Kb trªn 127 Mb
8 Kb trªn 254,9 Mb
16 Kb trªn 504,9 Mb
32 Kb trªn 1 Gb
64 Kb trªn 2 Gb
VÝ dô b¹n cã mét file kÝch cì thùc sù lµ 9 Kb th× nã chiÕm ®Õn 16 Kb trªn kh«ng gian dÜa
cña b¹n nÕu æ cøng cña b¹n cã dung lîng trªn 254,9 Mb (2 Cluster) hoÆc trªn 504,9 Mb (1
Cluster), nhng nã l¹i chiÕm ®Õn 32 Kb nÕu æ dÜa cøng cña b¹n cã dung lîng trªn 1 Gb.
GÆp trêng hîp nµy th× b¹n cã thÓ gi¶i quyÕt b»ng c¸ch dån c¸c file nhá vµo thµnh mét file lín.
+ B¹n cã thÓ ch¹y Scandisk quÐt dÜa ®Ó t×m c¸c liªn cung l¹c mÑ (lost cluster) nghÜa lµ c¸c
liªn cung chøa d÷ liÖu nhng kh«ng cßn sö dông ®îc v× mÊt liªn hÖ víi file gèc cña nã, xãa ®i.
C¸c liªn cung l¹c mÑ cã ®îc lµ do b¹n tho¸t mét ch¬ng tr×nh kh«ng ®óng quy c¸ch hay m¸y b¹n
ch¹y kh«ng æn ®Þnh.
+ NÕu m¸y vi tÝnh cña b¹n cã æ dÜa CD th× mét sè ch¬ng tr×nh b¹n cã thÓ ch¹y trªn æ CD h¬n
lµ cµi vµo æ cøng cña b¹n. VÝ dô mét sè trß ch¬i.
+ B¹n còng cã thÓ dïng c¸c tiÖn Ých dän dÑp ®Üa ®· nãi ë phÇn trªn, cho chóng ®i t×m c¸c
file hay ch¬ng tr×nh kh«ng cßn sö dông, d thõa trªn m¸y cña b¹n råi xo¸ hay nÐn l¹i.
VIRUS M¸Y TÝNH :
KH¸I NIÖM :
Virus m¸y tÝnh lµ mét ®o¹n ch¬ng tr×nh ®Æc biÖt ®îc "g¾n lÐn" vµo mét ch¬ng tr×nh kh¸c
sao cho khi chóng ta thùc hiªn ch¬ng tr×nh nµy th× ®o¹n ch¬ng tr×nh virus sÏ ®îc thùc hiÖn tr-
íc. §o¹n ch¬ng tr×nh virus cã kh¶ n¨ng l©y lan sang c¸c ch¬ng tr×nh kh¸c hay tõ dÜa nµy sang
dÜa kh¸c vµ g©y t¸c h¹i trªn m¸y tÝnh cña chóng ta
Virus m¸y tÝnh ®îc chia lµm thµnh 2 lo¹i :
+ B-virus (Boot sector & partition table virus) : ®©y lµ d¹ng th«ng thêng nhÊt, virus lo¹i nµy th-
êng n»m Èn trong cung måi dÜa mÒm hoÆc trªn b¶ng ph©n khu dÜa cøng. DÊu hiÖu ph¸t
hiÖn lµ thÊy tæng sè byte cña bé nhí quy íc thÊp h¬n 640 Kb
+ F-virus (File infector virus) : lo¹i nµy thêng n»m trong c¸c file ch¬ng tr×nh (.com, .exe). DÊu
hiÖu ph¸t hiÖn lµ kÝch thíc cña file t¨ng lín h¬n thêng lÖ. Tuy nhiªn còng cã nhiÒu con virus
lo¹i nµy kh«ng lµm kÝch thíc cña file bÞ nhiÔm t¨ng lªn
Cã mét lo¹i ch¬ng tr×nh kh«ng ph¶i lµ virus v× nã kh«ng l©y lan nhng còng g©y sù ph¸ ho¹i ®èi
víi m¸y tÝnh cña ta, lo¹i ch¬ng tr×nh nµy thêng ®îc gäi lµ Trojan horses.
Tïy theo kh¶ n¨ng ph¸ ho¹i cña virus m¸y tÝnh mµ ta cßn ph©n biÖt lo¹i hiÒn vµ lo¹i d÷. Lo¹i d÷
lµ lo¹i cã kh¶ n¨ng ph¸ hñy c¸c d÷ liÖu trªn m¸y tÝnh cña ta; lo¹i hiÒn th× chØ hiÖn lªn nh÷ng
th«ng b¸o, nh÷ng lêi chäc ghÑo. Nhng dï lµ lo¹i nµo ®i n÷a th× ta còng ph¶i mÊt nhiÒu c«ng
søc phßng chèng chóng.
PHßNG Vµ CHèNG VIRUS M¸Y TÝNH :
Chóng ta lu«n bÞ thô ®éng trong viÖc phßng chèng virus m¸y tÝnh v× lu«n cã c¸c ch¬ng tr×nh
virus míi kh«n ngoan vµ th«ng minh tho¸t khái sù kiÓm so¸t cña c¸c ch¬ng tr×nh chèng virus,
nhng chóng ta cã thÓ ng¨n ngõa gi¶m thiÓu sù nhiÔm vµ l©y lan cña virus b»ng c¸ch :
+ C¶nh gi¸c ®èi víi nh÷ng dÜa mÒm mµ ta kh«ng râ xuÊt xø. NÕu b¹n cÇn mét ch¬ng tr×nh
nµo ®ã th× b¹n nªn ®Õn c¸c dÞch vô sao chÐp phÇn mÒm (ë nh÷ng n¬i nµy v× lµ chuyªn
nghiÖp nªn hä cã c¸ch b¶o vÖ d÷ liÖu nghiªm ngÆt) h¬n lµ sao chÐp sang tay qua b¹n bÌ. NÕu
b¾t buéc ph¶i sö dông th× b¹n ph¶i cho ch¹y mét ch¬ng tr×nh chèng virus ®Ó kiÓm tra. B¹n nhí
r»ng virus hiÖn diÖn trªn dÜa mÒm sÏ kh«ng l©y qua hÖ thèng cña b¹n nÕu b¹n n¹p dÜa mÒm
vµo trong æ dÜa råi cho ch¹y ch¬ng tr×nh chèng virus quÐt nã. Tuy nhiªn nÕu b¹n khëi ®éng
m¸y tõ dÜa mÒm ®· bÞ nhiÔm hoÆc cho ch¹y mét ch¬ng tr×nh trªn dÜa mÒm ®· bÞ nhiÔm
®ã th× hÖ thèng m¸y cña b¹n sÏ bÞ l©y.
+ Thêng xuyªn b¹n nªn cho ch¹y ch¬ng tr×nh chèng virus ®Þnh kú kiÓm tra hÖ thèng m¸y cña
b¹n ®Ó cã thÓ ph¸t hiÖn sím nÕu bÞ nhiÔm virus ng¨n ngõa sù t¸c h¹i cña chóng. B¹n còng nªn
cËp nhËt thêng xuyªn ch¬ng tr×nh chèng virus b¹n dïng.
Chó ý: B¹n nhí r»ng ph¶i sö dông ch¬ng tr×nh chèng virus phï hîp víi hÖ ®iÒu hµnh cña m¸y
tÝnh nÕu kh«ng th× cã thÓ lµm mÊt d÷ liÖu cã trªn æ dÜa cña b¹n. VÝ dô b¹n kh«ng thÓ dïng
c¸c ch¬ng tr×nh chèng virus trong Dos vµ Win 3.11 ®Ó quÐt æ cøng khi b¹n ®ang dïng Win 95.
Theo chóng t«i c¸ch tèt nhÊt ®Ó chèng Virus trªn m¸y cã Win 95 lµ b¹n dïng c¸c ch¬ng tr×nh
chèng Virus cña VN quÐt tÊt c¶ ®Üa mÒm tríc khi sö dông chóng vµ thØnh tho¶ng dïng Scan
for Win 95 quÐt æ ®Üa cøng.
Xö Lý Sù Cè KHI M¸Y BÞ NHIÔM VIRUS
Mét khi b¹n ph¸t hiÖn cã virus trªn hÖ thèng m¸y, viÖc tríc tiªn lµ h·y tho¸t c¸c ch¬ng tr×nh
®ang sö dông, t¾t m¸y. Xong lÊy dÜa mÒm khëi ®éng s¹ch (kh«ng bÞ nhiÔm virus) ®a vµo æ
dÜa vµ bËt m¸y khëi ®éng l¹i (Cã thÓ b¹n ph¶i vµo CMOS Setup ®Ó söa l¹i khëi ®éng tõ A:,
C: ), dïng ch¬ng tr×nh chèng virus (version míi nhÊt) cã trªn dÜa mÒm nµy quÐt æ dÜa cøng
cña b¹n ®Ó nã t×m vµ diÖt virus trªn m¸y.
NÕu b¹n gÆp may, ch¬ng tr×nh chèng virus cña b¹n cã hiÖu qu¶, t×m vµ diÖt ®îc virus nµy
th× tèt. B¹n t¾t m¸y, khëi ®éng l¹i tõ dÜa cøng vµ tiÕn hµnh dïng Diskedit cña ch¬ng tr×nh
Norton Utilities ®Ó söa dÜa, kh«i phôc l¹i c¸c file bÞ virus ph¸ ho¹i.
NÕu b¹n kh«ng gÆp may, virus trªn hÖ thèng cña b¹n lµ lo¹i virus míi mµ c¸c ch¬ng tr×nh
chèng virus cã s½n kh«ng thÓ ph¸t hiÖn vµ diÖt ®îc th×
+ NÕu æ dÜa cña b¹n chøa d÷ liÖu quan träng kh«ng thÓ xãa ®îc , th× b¹n ph¶i ngng ho¹t ®éng
m¸y tÝnh cña m×nh, gëi mÉu virus ®Õn c¸c nhãm t¸c gi¶ ch¬ng tr×nh chèng virus ®Ó hä viÕt
ch¬ng tr×nh míi diÖt con virus nµy. Sau ®ã b¹n ®em ch¬ng tr×nh míi nµy vÒ tiÕn hµnh l¹i c¸c
bíc trªn. §iÒu nµy cã thÓ lµm mÊt thêi gian cã thÓ vµi ngµy hoÆc h¬n, b¹n ph¶i quyÕt ®Þnh
chän lùa gi÷a mÊt thêi gian hay mÊt d÷ liÖu.
+ NÕu æ dÜa cña b¹n chøa d÷ liÖu cã thÓ xãa ®îc, b¹n tiÕn hµnh Fdisk, Format l¹i æ dÜa cña
b¹n tõ dÜa mÒm vµ cµi ®Æt l¹i toµn bé phÇn cøng vµ phÇn mÒm. §iÒu nµy b¹n cã thÓ chñ
®éng, Ýt mÊt thêi gian h¬n nhng bï l¹i b¹n ph¶i chÞu mÊt d÷ liÖu.
B¹n nªn nhí Format dÜa lµ biÖn ph¸p chèng virus triÖt ®Ó nhÊt, nhng cã c¸i phiÒn lµ lµm mÊt
d÷ liÖu.
Chó ý: NhiÒu khi b¹n Fdisk còng kh«ng thÓ xo¸ ®îc virus trong MBR, tèt nhÊt lµ dïng Diskedit
xo¸ s¹ch MBR tríc khi Fdisk.
Sö DôNG NHANH DISKEDIT:
Ch¬ng tr×nh Diskedit chóng t«i dïng ®Ó thÝ dô lµ cña bé NU for Win95 v2.0, gåm cã file
DISKEDIT.EXE dung lîng kho¶ng 600Kb.
1/ Sau khi khëi ®éng ch¬ng tr×nh, b¹n chän OBJECT/DRIVER
Trong hép chän, chØ ®Þnh Physical disk, Hard disk 1, OK.
2/ Chän OBJECT/PHYSICAL SECTOR
Trong hép chän, chØ ®Þnh Cylinder: 0, Side: 0, Sector: 1. §©y chÝnh lµ Master Boot Record.
B¹n söa 2 byte cuèi cïng cña sector nÇy tõ 55 AA thµnh 00 00 (hÖ HEX).
Chó ý: Tríc ®ã b¹n nªn kiÓm tra xem Diskedit ®ang ë chÕ ®é cho phÐp söa hay kh«ng ? v× th-
êng diskedit khëi ®éng ë chÕ ®é chØ ®äc cho an toµn. NÕu cÇn, b¹n ph¶i chuyÓn qua chÕ ®é
ghi b»ng c¸ch chän TOOLS/CONFIGURATION. B¹n bá dÊu chän môc READ ONLY, sau ®ã
chän OK hay SAVE nÕu b¹n muèn chÕ ®é nÇy trë thµnh mÆc ®Þnh khi Diskedit khëi ®éng.
3/ B¹n còng lµm t¬ng tù nh vËy nÕu muèn xo¸ Boot Record cña ®Üa khëi ®éng b»ng c¸ch chän
Cylinder: 0, Side: 1, Sector: 1 trong PHYSICAL SECTOR.
Môc ®Ých cña viÖc lµm nÇy lµ b¸o cho Fdisk biÕt MBR ®· bÞ h háng cÇn ph¶i ®îc t¹o l¹i.
B×nh thêng khi Fdisk nhËn thÊy ký hiÖu 55 AA cßn nguyªn th× cho r»ng MBR tèt, kh«ng cÇn
t¸i t¹o. Virus lîi dông ®iÓm nÇy ®Ó chiÕm gi÷ MBR cho dï b¹n ®· Fdisk l¹i.
C¶I THIÖN TèC §é §ÜA CøNG, DåN §ÜA :
Sau mét thêi gian sö dông, b¹n sÏ thÊy lµ hÖ thèng m¸y tÝnh cña b¹n ch¹y chËm l¹i so víi lóc ban
®Çu míi mua. Thêi gian truy xuÊt c¸c file l©u h¬n. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do hiÖn tîng ph©n
m·nh trªn dÜa cøng. HiÖn tîng nµy x¶y ra do c¸ch qu¶n lý file cña hÖ ®iÒu hµnh khi ghi lªn
dÜa cøng. C¸c file ®îc cÊp ph¸t c¸c liªn cung ®Ó chøa d÷ liÖu, nhng c¸c liªn cung nµy cã thÓ
kh«ng ë gÇn kÒ nhau nhau. Víi thêi gian sö dông, b¹n t¹o thªm hay xãa bá c¸c file th× æ dÜa
cøng bÞ ph©n m·nh cµng nhiÒu. B¹n ph¶i dån dÜa l¹i, ch¬ng tr×nh thÝch hîp lµ Defrag cña
Dos hay Speed Disk cã trong Norton Utilities.
Thêng xuyªn dån dÜa, ngoµi viÖc gióp b¹n truy xuÊt nhanh cßn gióp cho b¹n kÐo dµi thªm tuæi
thä cña æ dÜa cøng v× khi ®ã ®Çu tõ sÏ di chuyÓn Ýt h¬n ®Ó t×m ®äc vµ ghi file lªn æ dÜa.
Chó ý: NÒu b¹n dïng hÖ ®iÒu hµnh Win95, b¹n ph¶i dïng Disk Defragmemter kÌm theo win95
hay Speedisk trong bé NU for Win95 v× c¸c ch¬ng tr×nh cò kh«ng nhËn biÕt tªn file dµi cña
h®h nÇy.
CµI §ÆT PHÇN CøNG :
Th«ng thêng cµi ®Æt phÇn cøng kÌm theo viÖc th¸o m¸y ®Ó g¾n thªm c¸c Carde vµo
Mainboard. NÕu kh«ng rµnh th× chóng ta ph¶i nhê n¬i b¸n m¸y. Nhng trong nh÷ng vÝ dô sau,
b¹n cã thÓ tù gi¶i quyÕt lÊy : Con chuét vµ bµn phÝm lµ nh÷ng phÇn mµ cã thÓ b¹n ph¶i thay
thÕ sau khi sö dông l©u ngµy, b¹n ph¶i biÕt c¸ch cµi ®Æt con chuét vµ bµn phÝm cña b¹n l¹i.
M¸y cña b¹n cã g¾n æ dÜa CD Rom vµ Card Sound, khi mua m¸y, n¬i b¸n m¸y ®· l¾p ®Æt
s½n cho b¹n nhng v× mét lý do g× ®ã hÖ thèng m¸y cña b¹n bÞ h, b¹n ph¶i tiÕn hµnh cµi ®Æt
l¹i. B¹n cã m¸y in kim, nhng trong mét sè viÖc ®ßi hái ph¶i cã m¸y in Laser hoÆc m¸y in mµu,
cã thÓ b¹n mîn ®îc ë n¬i b¹n bÌ khi cÇn thiÕt, nhng nÕu b¹n kh«ng biÕt cµi ®Æt m¸y in th×
lµm sao sö dông ?
HÇu hÕt c¸c thiÕt bÞ phÇn cøng ®Òu cã c¸c ®Üa driver vµ c¸c tµi liÖu kÌm theo ®Ó b¹n cµi
®Æt. (§©y lµ mét trong nh÷ng lý do khi mua m¸y b¹n ph¶i ®ßi cho ®îc c¸c tµi liÖu híng dÉn
vµ c¸c ®Üa driver cña c¸c thiÕt bÞ cã trªn m¸y cña b¹n). Muèn cµi ®Æt thiÕt bÞ, tríc hÕt b¹n
nªn ®äc tµi liÖu híng dÉn, sau ®ã b¹n cø viÖc ®a dÜa driver cña phÇn cøng t¬ng øng b¹n muèn
cµi ®Æt vµo æ vµ tiÕn hµnh cµi ®Æt nh cµi ch¬ng tr×nh (phÇn mÒm).
Th«ng thêng viÖc cµi ®Æt phÇn cøng lµm thay ®æi hai file Config.sys vµ Autoexec.bat, b¹n
ph¶i copy mét b¶n cña hai file nµy tríc khi cµi ®Æt ®Ó cã thÓ phôc håi l¹i nÕu thiÕt bÞ b¹n cµi
vµo cã sù xung ®ét víi hÖ thèng lµm treo m¸y.
Trong Win 95, muèn cµi ®Æt phÇn cøng b¹n vµo Settings / Control Panel / Add New Hardware.
Muèn cµi thªm m¸y in b¹n vµo Printers còng trong Control Panel.
Win95 lµ hÖ ®iÒu hµnh Plug and play, do ®ã khi b¹n g¾n card bæ sung theo chuÈn nÇy lµ
Win biÕt ngay vµ nh¾c b¹n ®a ®Üa mÒm cã ch¬ng tr×nh qu¶n lý thiÕt bÞ cña nhµ s¶n xuÊt
vµo. Nhê vËy b¹n cã thÓ ph©n biÖt Card bæ sung theo chuÈn Plug and Play vµ Card set tµi
nguyªn b»ng phÇn mÒm nhng kh«ng cã Plus and Play b»ng c¸ch sau:
C¶ 2 lo¹i Card ®Òu set tµi nguyªn b»ng phÇn mÒm, kh«ng cã Jumper trªn Card. Nhng chóng
kh¸c nhau ë chç Win95 nhËn biÕt ngay lo¹i Card PnP sau khi khëi ®éng, cßn Card kh«ng cã
PNP b¹n ph¶i tù th«ng b¸o vµ cµi ®Æt tr×nh ®iÒu khiÓn víi Win95 qua Add new Hardware.
Win95 cßn cã phÇn Device Manager rÊt ®¬n gi¶n vµ ®éc ®¸o, gióp b¹n cã thÓ dµn xÕp
chuyÖn va ch¹m tµi nguyªn mét c¸ch nhanh chãng, h÷u hiÖu.
Chó ý: Trong Win95 tríc khi thay ®æi g× b¹n nªn lu tr÷ 2 file System.dat vµ User.dat ®Ó cã thÓ
phôc håi trë l¹i t×nh tr¹ng cò khi cÇn.

Chän ®óng CPU


Thêi buæi hiÖn nay, mäi thø dêng nh ®Òu cã ý nghÜa. B¹n ®· tõng biÕt lµ Pentium ch¹y nhanh
h¬n 486, chip 200-MHz ch¹y nhanh h¬n 133-MHz. Vµ nÕu khi cÇn mua m¸y tÝnh, ch¾c ch¾n
b¹n sÏ chän lo¹i cã tèc ®é nhanh nhÊt víi gi¸ tiÒn mµ b¹n cã thÓ tr¶. B¹n c¶m thÊy rÊt hµi lßng.
Nhng mäi c¸i ®Òu thay ®æi.
ThÞ trêng trµn ngËp c¸c lo¹i CPU míi, vµ cã v« sè kiÓu m¸y. §Õn c¸c cöa hµng, dÞch vô m¸y
tÝnh, hay ®äc c¸c trang qu¶ng c¸o, b¹n sÏ nhËn thÊy nµo lµ Pentium, nµo lµ Pentium víi c«ng
nghÖ MMX, vµ míi ®©y nhÊt lµ Pentium II. TÊt nhiªn, b¹n còng sÏ t×m thÊy m¸y tÝnh sö dông
c¸c chip t¬ng thÝch cña Advanced Micro Devices vµ Cyrix, mçi lo¹i ®Òu cã xung nhÞp vµ
®Æc tÝnh riªng cña m×nh. H¬n n÷a, cßn cã mét lo¹t chip xö lý míi kh¸c mµ sù hiÖn diÖn cña
chóng vÉn cßn mËp mê sau nh÷ng tªn m· nh Deschutes, Katmai, vµ Willamette, lµm cho t×nh
thÕ trë nªn cµng rèi ren thªm.
Nãi chung, nh÷ng CPU míi nµy ®· x¸o trén c¸c nguyªn t¾c mµ chóng ta vÉn dïng ®Ó ®o tèc
®é. VÝ dô, Pentium MMX cña Intel cho kÕt qu¶ nhanh h¬n Pentium Pro khi ch¹y c¸c øng dông
16-bit, trong khi h¬i chËm h¬n víi øng dông 32-bit. H¬n n÷a, xung nhÞp (clock speed) kh«ng
cßn lµ thíc ®o tèc ®é ®¸ng tin cËy n÷a. B»ng chøng lµ c¸c m¸y tÝnh sö dông chip Cyrix 6x86-
PR200: chóng ch¹y ë tèc ®é 150MHz nhng l¹i cho kÕt qu¶ nhanh h¬n c¸c m¸y tÝnh sö dông
Pentium 200-MHz.
B¹n c¶m thÊy ®au ®Çu? H·y nghØ mét chót cho th gi·n, vµ theo chóng t«i ®Ó b¸m s¸t sù thay
®æi liªn tôc trong c«ng nghÖ CPU.
Lùa chän chip
Cã mét ®iÒu kh«ng hÒ thay ®æi: víi m¸y tÝnh, gi¸ vµ tèc ®é vÉn lµ vÊn ®Ò quan träng. CPU
kh«ng chØ lµ yÕu tè c¬ b¶n x¸c ®Þnh tèc ®é m¸y tÝnh cña b¹n, mµ cßn lµ thµnh phÇn ®¾t
nhÊt trong toµn hÖ thèng.
Tin tèt cho b¹n lµ mäi sù lùa chän ®Òu t¸c ®éng ®Õn viÖc mua b¸n thùc tÕ. Khi mét lo¹i chip
míi xuÊt hiÖn, c¸c chip cò kh¸c sÏ rÎ ®i. NÕu b¹n ®· cã dù ®Þnh s¾m mét m¸y tÝnh víi chip
Pentium cì 120 - 133MHz, th× giê ®©y, gi¸ cña lo¹i nµy ®· rÎ ®i kh¸ nhiÒu.
Sau mét thêi gian kh¶o s¸t thÞ trêng víi nhiÒu lo¹i m¸y tÝnh vµ CPU kh¸c nhau, ®ång thêi tham
kh¶o ý kiÕn cña c¸c nhµ ph©n tÝch vÒ nh÷ng g× cã ®îc ë c¸c lo¹i CPU s¾p tíi, kÕt luËn chung
cña PC World lµ:
NÕu gi¸ lµ vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu cña cña b¹n th× h·y mua m¸y tÝnh sö dông c¸c lo¹i
chip K5 cña AMD, MediaGX hay 6x86 cña Cyrix, hoÆc Pentium th«ng thêng cña Intel. C¸c lo¹i
chip nµy t¬ng ®èi rÎ h¬n, nhng Pentium vÉn lµ lo¹i th«ng dông cho nhiÒu kh¶ n¨ng lùa chän vµ
®¶m b¶o vÊn ®Ò t¬ng thÝch.
§èi víi m¸y tÝnh sö dông trong gia ®×nh vµ gi¶i trÝ, b¹n nªn chän Pentium MMX (hç trî
multimedia). Víi gi¸ c¶ hîp lý, c¸c trß ch¬i míi nhÊt vµ øng dông multimedia sÏ rÊt thÝch hîp
trªn lo¹i m¸y nµy.
Cßn khi b¹n cÇn tèc ®é vµ kh«ng mÊy quan t©m ®Õn multimedia, h·y c©n nh¾c Pentium Pro,
®Æc biÖt nÕu b¹n ch¹y c¸c øng dông 32-bit míi nhÊt.
Trong trêng hîp b¹n muèn cã ®îc c«ng nghÖ míi nhÊt, tiªn tiÕn nhÊt vµ còng s½n sµng tr¶ gi¸
cho nã, th× h·y xem xÐt ®Õn Pentium II cña Intel, M2 cña Cyrix vµ K6 MMX cña AMD. TÊt
c¶ c¸c CPU míi nµy ®Òu cho tèc ®é nhanh h¬n h¼n.
TÊt nhiªn, sù ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c nhÊt chØ cã ®îc khi ch¹y phÇn mÒm trªn mét m¸y tÝnh hoµn
chØnh. Tríc khi c©n nh¾c nªn chän lo¹i nµo, b¹n cÇn t×m hiÓu vÒ nh÷ng g× ë bªn trong.
C«ng nghÖ MMX
Sù kiÖn næi bËt nhÊt trong n¨m nay vÒ lÜnh vùc CPU lµ Intel ®a ra c«ng nghÖ MMX. C¸c
CPU trong t¬ng lai cña Intel còng sÏ lµ MMX. HÇu nh tÊt c¶ c¸c nhµ s¶n xuÊt PC lín ®Òu giíi
thiÖu c¸c m¸y tÝnh ®îc trang bÞ MMX cña m×nh nh thiÕt kÕ chuÈn cho m¸y ®Ó bµn, vµ c¶
c¸c m¸y tÝnh x¸ch tay còng hç trî c«ng nghÖ nµy. Vµo gi÷a n¨m nay, nh÷ng hÖ thèng nµy ®Çu
tiªn sö dông chip lo¹i Pentium Pro - MMX - ch¼ng h¹n nh Pentium II, K6 vµ M2 sÏ ®îc tung ra.
Cho ®Õn cuèi n¨m, ngêi dïng cã thÓ chøng kiÕn nh÷ng phiªn b¶n nhanh h¬n cña Pentium II, cã
tªn m· lµ Deschutes.
Víi nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ, chip MMX sö dông Ýt lÖnh h¬n nhiÒu so víi mét CPU chuÈn
th«ng thêng. LiÖu MMX cã lµm thay ®æi cuéc sèng cña b¹n? Cã lÏ lµ kh«ng. B¶n th©n MMX
kh«ng lµm t¨ng tèc ®é b¶ng tÝnh hay tr×nh xö lý v¨n b¶n, mÆc dï mét sè c¶i tiÕn kh¸c trong
chip cã thÓ t¨ng cêng cho nh÷ng øng dông nµy. VÝ dô, nhê bé nhí cache lín, Pentium MMX cã
thÓ thùc hiÖn nhanh h¬n Pentium t¬ng ®¬ng tõ 7 - 10%. Kh«ng ph¶i lµ sù kh¸c biÖt lín, nhng
còng ®ñ ®Ó b¹n cã c¬ së c©n nh¾c cho mét hÖ thèng tèi u.
Tuy nhiªn chip MMX l¹i tá ra vît tréi víi nh÷ng phÇn mÒm sö dông c¸c lÖnh MMX míi. Trong
thö nghiÖm, khi ch¹y c¸c phiªn b¶n MMX cña Adobe Photoshop, Macromedia Director vµ
Fractal Design Ray Dream Studio, tèc ®é t¨ng ®Õn 20 - 45%, ®Æc biÖt khi ch¹y c¸c øng dông
video toµn mµn h×nh theo chuÈn MPEG-2 ®· cho kÕt qu¶ hiÓn thÞ nh video th«ng thêng
(mÆc dï vÉn ph¶i sö dông card video MPEG ®Ó ®¹t ®îc 30 khung h×nh trong 1 gi©y).
Trõ khi b¹n say mª víi nghÖ thuËt trªn Photoshop, thiÕt kÕ c¸c tr×nh diÔn multimedia, hay tiªu
tèn thêi giê trong thÕ giíi thùc tÕ ¶o 3 chiÒu (3D VRML) trªn Internet, th× søc m¹nh cña MMX
thÓ hiÖn rÊt râ trong c¸c phÇn mÒm trß ch¬i vµ gi¶i trÝ. Nãi chung lµ c«ng nghÖ MMX thùc
sù h÷u Ých cho sö dông gia ®×nh.
§»ng sau sù kÕt nèi
CPU kh«ng ph¶i lµ yÕu tè duy nhÊt ¶nh hëng ®Õn tèc ®é cña hÖ thèng. Mét æ cøng vµ bo
m¹ch chñ ch¹y nhanh, cïng víi sè lîng RAM tho¶i m¸i cã thÓ lµm cho m¸y tÝnh cña b¹n ch¹y
nhanh ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, b¹n kh«ng thÓ cã ®îc mét hÖ thèng m¸y ch¹y nhanh thËt sù trªn c¬
së CPU chËm. VËy ngoµi kh¶ n¨ng hç trî MMX, mét CPU nhanh cßn ph¶i cã nh÷ng g× kh¸c?
Tèc ®é xung nhÞp. Tuy kh«ng cßn lµ tiªu chuÈn c¬ b¶n ®Ó ph¸n xÐt tèc ®é cña CPU, nhng
xung nhÞp vÉn mang rÊt nhiÒu ý nghÜa. Mçi xung nhÞp tr«i qua (CPU 200-MHz thùc hiÖn
200 triÖu xung nhÞp trong mét gi©y), mét vµi chØ thÞ ®îc thùc hiÖn. §iÒu nµy cã nghÜa lµ
xung nhÞp cµng cao, CPU cµng sím kÕt thóc c«ng viÖc.
Bé nhí cache. RAM hÖ thèng kh«ng thÓ lu«n lu«n cung cÊp ®Çy ®ñ d÷ liÖu cÇn thiÕt cho
CPU mét c¸ch nhanh chãng. Bé nhí SRAM nhanh h¬n n»m gi÷a CPU vµ bé nhí chÝnh cã t¸c
dông kh¾c phôc nhîc ®iÓm trªn.
Lo¹i cache s¬ cÊp nµy (primary), hay cßn gäi lµ cache Level 1 (cache cÊp 1) ®îc thiÕt lËp ngay
bªn trong CPU vµ ch¹y cïng víi tèc ®é xung nhÞp cña chip. Intel vµ AMD chia phÇn cache s¬
cÊp bªn trong CPU thµnh hai phÇn - cho chØ thÞ vµ cho d÷ liÖu - gióp CPU truy t×m nhanh
chãng. Nãi chung, cache s¬ cÊp cµng lín, chip cµng nhanh.
M¸y tÝnh l¹i trî gióp CPU víi mét lîng cache lín cña hÖ thèng - gäi lµ cache thø cÊp (secondary)
hay cache Level 2 (cache møc 2). Trong ®a sè trêng hîp, cache thø cÊp n»m ngay trªn bo m¹ch
chñ vµ ch¹y víi tèc ®é cña nã (chËm h¬n tèc ®é CPU). §Ó t¨ng tèc ®é, Pentium Pro ®îc thiÕt
s½n bªn trong cache thø cÊp, trong khi Pentium II vµ c¸c BXL tiÕp theo cña Intel ®Æt cache
trong trªn cïng vØ m¹nh kh«ng qua bo m¹ch chñ.
CÊu tróc. CÊu tróc cña mét CPU cho biÕt chip ®ã xö lý lÖnh vµ d÷ liÖu nh thÕ nµo. C¸c CPU
hiÖn nay ®Òu sö dông mét hay nhiÒu pipeline (èng dÉn) ®a gia ®o¹n (multistage) ®Ó cã thÓ
xö lý nhiÒu h¬n mét lÖnh trong cïng thêi ®iÓm. §Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh nµy mét c¸ch hiÖu
qu¶, CPU cã kh¶ n¨ng suy ®o¸n lÖnh nµo sÏ ®îc thùc hiÖn tiÕp theo. NÕu sai, CPU ph¶i quay
ngîc l¹i ®Ó thùc hiÖn thao t¸c söa lçi. NÕu CPU ®îc thiÕt kÕ tèt, nã sÏ Ýt ®o¸n sai h¬n.
MËt ®é. C¸c transistor trong CPU cµng ®îc bè trÝ sÝt nhau h¬n, CPU cµng nhanh h¬n. CPU
ph¶i thùc ®ång bé c¸c tÝn hiÖu ®i qua hµng triÖu transistor. Gi¶m kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c
transistor cho phÐp chip ch¹y ë tèc ®é nhanh h¬n.
Trong ®a sè c¸c BXL hiÖn nay, c¸c transistor ®îc bè trÝ c¸ch nhau 0,35 micron (1 micron b»ng
1 phÇn tr¨m ®êng kÝnh sîi tãc con ngêi), cho phÐp xung nhÞp ho¹t ®éng hiÖu qu¶ ë giíi h¹n
200MHz. C¶ Intel, AMD, vµ Cyrix ®Òu høa hÑn tung ra c«ng nghÖ chip 0,25 micron nhanh
h¬n vµo cuèi n¨m nay.
MËt ®é s¾p xÕp transistor cao h¬n cßn gi¶m lîng silicon cÇn thiÕt trong s¶n xuÊt chip, cho
phÐp tiÕt kiÖm vËt liÖu vµ theo lý thuyÕt, gi¶m gi¸ thµnh.
C¸c ®èi thñ
Chip nµo tèt nhÊt ®èi víi b¹n? §©y lµ nh÷ng g× chóng t«i biÕt vµ nh÷ng g× chóng t«i dù ®o¸n
vÒ c¸c CPU hiÖn t¹i vµ t¬ng lai.
Intel Pentium. C¸c hÖ thèng m¸y sö dông chip Pentium lµ sù lùa chän tuyÖt vêi cho nh÷ng ngêi
mua hµng. Víi 1000 USD, b¹n cã thÓ së h÷u mét chiÕc PC Pentium nh·n hiÖu nghiªm chØnh,
hoÆc nÕu lµ m¸y nh¸i l¾p r¸p, b¹n chØ ph¶i bá ra cha ®Çy 650 USD. Vµ gi¸ cña lo¹i chip nµy
®ang ngµy cµng gi¶m.
Intel cho biÕt sÏ tiÕp tôc s¶n xuÊt Pentium mét khi thÞ trêng cßn cã nhu cÇu, vµ c¸c m¸y PC
Pentium sÏ cßn tån t¹i cho ®Õn hÕt n¨m 1997. Cßn sau ®ã th× sao? Mét nhµ s¶n xuÊt PC giÊu
tªn nãi r»ng: "Intel ®· cho thÊy rÊt râ rµng lµ cho ®Õn cuèi n¨m nay, sÏ kh«ng s¶n xuÊt chip
kh«ng ph¶i MMX P-200". Cã nghÜa lµ Intel muèn cã mét thÕ giíi cña MMX.
AMD K5. Khi chip c¹nh tranh Pentium cña AMD lÇn ®Çu tiªn xuÊt hiÖn vµo th¸ng 3/1996, nã
gÇn nh c¶ n¨m sau ®ã kh«ng ch¹y nhanh nh mong ®îi. Nhng AMD tiÕp tôc ®a ra chip K5-
PR166 ®Çy Ên tîng vµ trong thö nghiÖm, m¸y PC sö dông chip cña AMD ®· kh«ng chØ vît qua
phÇn lín c¸c m¸y ch¹y Pentium 166 mµ cßn ngang ngöa víi Pentium 200. Vµ h¬n n÷a, gi¸ cña
K5 thÊp h¬n Pentium t¬ng ®¬ng.
AMD kh«ng ®Æt tªn chip theo tèc ®é xung nhÞp thùc tÕ mµ theo chØ sè tèc ®é cña Pentium t-
¬ng ®¬ng (gäi lµ P-Rating hay PR). VÝ dô chip K5-PR166 cã tèc ®é xung nhÞp thùc tÕ lµ
116,7MHz. AMD s¶n xuÊt K5 ®Õn hÕt 1997 ®Ó cung cÊp cho Acer, Epson, Everex, Monorail
vµ Polywell.
Cyrix MediaGX. §©y lµ lo¹i chip thÝch hîp nÕu b¹n cÇn mét m¸y tÝnh dïng cho xö lý v¨n b¶n
hay truy cËp Web víi gi¸ kh«ng qu¸ 2000 USD (gi¸ m¸y cã nh·n hiÖu). BXL MediaGX bao gåm
c¶ ®å häa SVGA, m« pháng sound blaster, kiÓm so¸t bé nhí ngay trªn mét chip ®¬n t¬ng thÝch
Pentium, cho phÐp b¹n kh«ng cÇn sö dông card video vµ m¹ch ©m thanh.
Mét trong nh÷ng m¸y tÝnh sö dông MediaGX lµ Compaq Presario 2100 cã gi¸ 1.300 USD (t¹i
Mü). Nhng s¾p tíi, mét hÖ thèng MediaGX hoµn chØnh sÏ ®îc b¸n víi gi¸ kho¶ng 700 USD.
YÕu ®iÓm cña chip lµ tèc ®é. C¸c phiªn b¶n cña MediaGX ch¹y ë 120- vµ 133-MHz ®Òu
thiÕu cache thø cÊp, h¬n n÷a tÊt c¶ nh÷ng yªu cÇu xö lý video vµ ©m thanh ®Òu giao phã cho
CPU. Do vËy, dï ch¹y ë tèc ®é xung nhÞp 133-MHz, m¸y Presario 2100 chØ ®¹t tèc ®é t¬ng ®-
¬ng Pentium 100-MHz. TÊt nhiªn, tèc ®é chËm cã thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c, vµ nh÷ng
hÖ thèng tiÕp theo ®ã hy väng sÏ trë nªn nhanh h¬n.
Cyrix 6x86. Tr¶ Ýt h¬n, cã ®îc nhiÒu h¬n. §ã lµ c©u chuyÖn vÒ chip 6x86. Thùc tÕ, m¸y tÝnh
trªn c¬ së BXL nµy thêng nhanh h¬n 4% vµ rÎ h¬n kho¶ng 200 USD so víi m¸y tÝnh ch¹y
Pentium t¬ng ®¬ng.
T¬ng thÝch cã thÓ lµ ®iÒu ®¸ng quan t©m ®èi víi c¸c chip kh«ng ph¶i Intel, vµ Cyrix còng cã
nh÷ng vÊn ®Ò tríc ®©y. Mét sè trß ch¬i hiÖn nay ®a ra c¸c th«ng b¸o lçi khi chóng kh«ng t×m
thÊy chip Intel, mÆc dï phÇn lín lçi lo¹i nµy ®Òu cã thÓ bÞ bá qua.
Gièng nh AMD, Cyrix ®Æt tªn cho 6x86 kh«ng ph¶i víi tèc ®é xung nhÞp mµ b»ng gi¸ trÞ
Pentium t¬ng ®¬ng (P-Rating). VÝ dô chip Cyrix 6x86 PR-200 cã tèc ®é xung nhÞp lµ
150MHz, nhng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn phÇn mÒm nhanh h¬n Pentium-200.
Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña tèc ®é nhanh h¬n lµ bo m¹ch chñ cña 6x86. Chip Pentium
200-MHz thêng ch¹y víi bo m¹nh cã tèc ®é 66MHz, dÉn tíi lµm chËm tèc ®é bªn ngoµi CPU.
Trong khi ®ã, hÖ thèng 6x86 sö dông bo m¹ch chñ 75-MHz, cho phÐp th«ng tin di chuyÓn
nhanh h¬n.
Cho ®Õn hiÖn t¹i, b¹n cã thÓ mua m¸y tÝnh trùc tiÕp tõ Cyrix, mét trong sè nµy lµ Power
Desktop. Ngoµi ra, c¸c nhµ s¶n xuÊt kh¸c nh CyberMax, Diamond, Kingdom vµ c¶ AST, IBM
còng cung cÊp m¸y tÝnh ch¹y Cyrix 6x86 (IBM tù s¶n xuÊt chip 6x86 víi thiÕt kÕ cña Cyrix).
Intel Pentium MMX. MÆc dï kho¸c nh·n hiÖu chÝnh thøc "Pentium víi c«ng nghÖ MMX", lo¹i
chip míi nhÊt nµy cña Intel cßn cã nhiÒu ®iÒu ®¸ng quan t©m chø kh«ng chØ lµ MMX. CPU
®îc trang bÞ cache s¬ cÊp ®Õn 32K cïng víi mét sè söa ®æi nhá trong cÊu tróc. Nh÷ng c¶i tiÕn
nµy ®· gióp Pemtium MMX ®¹t ®îc ®iÓm cao trong c¸c thö nghiÖm, cho dï cha nãi ®Õn kh¶
n¨ng MMX.
B¹n cã thÓ mua m¸y tÝnh ch¹y Pentium th«ng thêng. Nhng nÕu kh«ng v× kh¶ n¨ng tµi chÝnh
h¹n hÑp, Pentium MMX sÏ lµ lùa chän tuyÖt vêi víi ®a sè ngêi dïng.
MÆc dï Intel cha c«ng bè chÝnh thøc, nhng chip Pentium MMX-233 MHz cã lÏ sÏ cã vµo quý
T n¨m nay.
Intel Pentium Pro. Vµi th¸ng tríc ®©y, Pentium Pro ®· lµ BXL hµng ®Çu, mÆc dï víi c¸c øng
dông 16-bit tèc ®é kh«ng nhanh l¾m. HiÖn t¹i, tuy bÞ lu mê tríc c«ng nghÖ MMX, nhng
Pentium Pro lµ ®øng ®Çu víi m· 32-bit.
Mét nguyªn nh©n lµm cho Pentium Pro cã tèc ®é cao lµ cache thø cÊp ®îc thiÕt kÕ ngay bªn
trong vá cña chip vµ ho¹t ®éng ë tÇn sè 166 - 200MHz, nhanh h¬n nhiÒu so víi bo m¹ch chñ cã
tèc ®é 60 hay 66MHz.
VËy t¹i sao u thÕ nµy l¹i kh«ng ph¸t huy víi phÇn mÒm 16-bit? §Ó gi¶m thiÓu kÝch thíc cña
chip, Intel ®· lo¹i bá mét sè thµnh phÇn cã t¸c dông t¨ng tèc m· 16-bit. NÕu chñ yÕu ch¹y c¸c
øng dông 16-bit, b¹n sÏ kh«ng khai th¸c ®îc søc m¹nh cña Pentium Pro.
Tèc ®é cao víi m· 32-bit gióp Pentium Pro trë thµnh chip hµng ®Çu ®Ó lùa chän cho m¸y chñ
cao cÊp vµ tr¹m lµm viÖc. Tuy nhiªn, vÞ trÝ nµy sÏ gi÷ ®îc bao l©u? LiÖu Pentium II sÏ lµ
chip kÕ tôc trong t¬ng lai gÇn?
§èi thñ nÆng ký
Intel Pentium II. Nh÷ng nguêi dïng khã tÝnh ®· kh«ng chÊp nhËn tèc ®é × ¹ch cña Pentium Pro
khi ch¹y m· 16-bit sÏ c¶m thÊy dÔ chÞu h¬n víi chip míi nhÊt nµy cña Intel. §iÒu nµy ®¹t ®îc
chñ yÕu nhê c«ng nghÖ MMX vµ 32KB cache s¬ cÊp trong chip.
§Ó gi¶m gi¸ thµnh, Intel ®· ®a cache thø cÊp ra bªn ngoµi chip vµ ®Æt nã ngay bªn c¹nh CPU
trong mét hép (cartridge) lo¹i TiÕp Xóc Mét C¹nh (Single Edge Contact), vµ ch¹y ë tèc ®é chËm
h¬n CPU nhng nhanh h¬n bo m¹ch chñ.
C¸c chip Pentium II ®Çu tiªn ch¹y ë tÇn sè 233 vµ 266MHz. Tuy nhiªn, hiÖn t¹i m¸y tÝnh sö
dông Pentium II cßn ®¾t so ®èi víi phÇn ®«ng ngêi dïng b×nh thêng.
AMD K6 MMX. Víi nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chip K5, AMD ®· thiÕt kÕ l¹i thÕ hÖ chip míi K6 cña
m×nh trªn c¬ së chip Nx686 cña NexGen (AMD ®· thu nhËn NexGen vµo n¨m ngo¸i). Thö
nghiÖm hÖ thèng ch¹y K6 ®· cho kÕt qu¶ rÊt tèt.
MÆc dï kh«ng ®¹t tèc ®é nh Pentium II, nhng K6 l¹i rÎ h¬n. Trong khi Pentium II ®ßi hái ph¶i
thiÕt kÕ c¬ b¶n l¹i bo m¹ch chñ th× víi K6, chØ cÇn c¾m chip vµo ch©n ®Õ cña Pentium
chuÈn, lµm ®¬n gi¶n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bo m¹ch.
NhiÒu chuyªn gia ®· dù ®o¸n AMD sÏ thµnh c«ng víi K6. Theo ph©n tÝch, mÆc dï Pentium II
vÉn gi÷ thÕ chñ ®¹o, nhng K6 sÏ lµ ®èi thñ ®¸ng gi¸.
Cyrix M2. Chip thÕ hÖ kÕ tiÕp cña Cyrix còng lµ ®èi thñ cña Intel Pentium II trong cuéc tranh
giµnh ngêi dïng cao cÊp. ThiÕt kÕ t¨ng cêng cña bé xö lý nµy cho tèc ®é tèi u 32-, 16-bit vµ
c«ng nghÖ MMX cña riªng Cyrix. Theo c«ng ty, M2 cã tèc ®é nhanh h¬n 6x86 tõ 150 ®Õn
200%. Thµnh c«ng nµy cã thÓ lµ trë ng¹i lín cho Pentium II.
M2 ®îc ra m¾t víi b¶n 180 vµ 200MHz, tiÕp ®ã sÏ lµ 225 vµ 233MHz. HÖ thèng sö dông chip
225MHz cña Cyrix cã tèc ®é nhanh h¬n b¶n 233MHz bëi nã dùa trªn bo m¹ch chñ cã tèc ®é
75MHz.
T¬ng lai gÇn
Intel Deschutes. SÏ ®îc ®a ra vµo cuèi n¨m nay, ®©y lµ phiªn b¶n nhanh h¬n cña Pentium II.
Chip Deschutes sö dông quy tr×nh s¶n xuÊt míi, cho phÐp gi¶m kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c transistor
cÊu thµnh chip tíi 0,25 micron, v× vËy cã thÓ t¨ng tèc ®é xung nhÞp cao h¬n n÷a.
Ngoµi kh¶ n¨ng ch¹y ë tèc ®é 400MHz, Deschutes cã nh÷ng u thÕ kh¸c. Do kÝch thíc nhá, CPU
lo¹i nµy cã thÓ sÏ ®îc sö dông nhiÒu trong c¸c m¸y tÝnh x¸ch tay.
Cßn tiÕp theo sau Deschutes? §ã lµ mét sè thiÕt kÕ ®ang ®îc thùc hiÖn víi nh÷ng tªn m·
Katmai, Willamette vµ Merced. Chi tiÕt vÒ nh÷ng CPU nµy cßn ®îc Intel gi÷ kÝn.
Lª Trung viÖt
PC World US 5/1997
1. C¸c chØ thÞ vµ d÷ liÖu (instructions and data). PhÇn mÒm ®îc kÕt hîp tõ c¸c chØ thÞ vµ d÷
liÖu. ChØ thÞ b¸o cho CPU ph¶i lµm g× víi d÷ liÖu. D÷ liÖu vµ chØ thÞ ®îc lu trªn ®Üa cøng,
khi cÇn, chóng ®îc chuyÓn vµo RAM.
2. RAM. Lu tr÷ tÊt c¶ c¸c d÷ liÖu vµ chØ thÞ cÇn ®Ó xö lý. Th«ng thêng, RAM kh«ng thÓ
cung cÊp d÷ liÖu ®ñ nhanh cho CPU, hay nãi c¸ch kh¸c, CPU xö lý nhanh h¬n tèc ®é cung cÊp
cña RAM.
3. Cache thø cÊp (secondary cache). C¸c chØ thÞ vµ d÷ liÖu ®îc gi¶ thiÕt sÏ dïng cho bíc xö lý
tiÕp theo thêng ®îc lu trong mét lo¹i RAM nhanh h¬n, ®¾t tiÒn h¬n, gäi lµ cache. Cache cung
cÊp d÷ liÖu vµ chØ thÞ cho CPU nhanh h¬n nhiÒu RAM th«ng thêng.
4. Cache s¬ cÊp (primary cache). ChØ thÞ vµ d÷ liÖu ®îc lu ë ®©y ®Ó cho CPU truy cËp
nhanh h¬n n÷a, víi tèc ®é xö lý cña CPU.
5. §¬n vi thùc thi (execution unit). Mçi ®¬n vÞ thùc hiÖn chØ thÞ vµ lu gi÷ kÕt qu¶.
6. Pipeline. §¬n vÞ thùc thi xö lý c¸c chØ thÞ theo tõng phÇn, theo nhiÒu giai ®o¹n. MÆc dï ch-
a kÕt thóc thùc hiÖn mét chØ thÞ, ®¬n vÞ thùc thi vÉn tiÕn hµnh thùc hiÖn chØ thÞ tiÕp theo.
Bëi vËy, nã xö lý c¸c chØ thÞ nhanh h¬n.
7. ThiÕt kÕ siªu híng (superscalar design). C¸c ®¬n vÞ ®a thùc thi xö lý ®ång thêi nhiÒu chØ
thÞ.
8. Vá chip (packaging). VËt chøa b»ng gèm hay chÊt dÎo bao quanh miÕng chip silicon.

Ch¬ng tr×nh kho¸ æ ®Üa vµ viÖc phßng chèng virus

Virus, ®ã lµ c¬n ¸c méng ®èi víi nh÷ng ngêi sö dông. ThËt khñng khiÕp nÕu nh tÊt c¶ c¸c sè
liÖu, c«ng tr×nh nghiªn cøu cña b¹n vµ mét sè ®ång nghiÖp bÞ tiªu tïng trong chèc l¸t. §Ó phßng
chèng nh÷ng hËu qu¶ khã lêng nµy, b¹n thêng xuyªn ph¶i sö dông nhiÒu ch¬ng tr×nh quÐt
virus, ph¶i chó ý ®Õn nh÷ng biÓu hiÖn bÊt thêng cña hÖ thèng vµ hµng t¸ nh÷ng ®iÒu cÇn
nhí kh¸c. Trong c«ng viÖc, thêi gian lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò rÊt quan träng, cÇn ph¶i ®îc
®Æt lªn hµng ®Çu, vµ xÐt trªn mÆt nµy th× c¸c ch¬ng tr×nh diÖt virus cã vÎ kh«ng hiÖu qu¶
cho l¾m. Lý do thËt ®¬n gi¶n bëi v×, tèc ®é ®äc, ghi truyÒn d÷ liÖu cña c¸c æ ®Üa mÒm rÊt
chËm, nÕu kh«ng muèn nãi lµ tÖ h¹i. Gi¶ sö nh b¹n cã 10 ®Üa mÒm mµ ®ång nghiÖp ®a cho,
cã mét sè th«ng tin h÷u Ých ®èi víi b¹n, liÖu b¹n cã ®ñ kiªn nhÉn, ngåi 30 phót chØ ®Ó gäi c¸c
ch¬ng tr×nh diÖt virus ra ®Ó quÐt c¸c ®Üa nµy, vµ cuèi cïng sau khi ch¹y c¸c ch¬ng tr×nh nµy
b¹n míi nhËn ra r»ng, ch¼ng cã th«ng tin nµo h÷u Ých víi m×nh c¶?. Díi ®©y, t«i sÏ m¸ch víi
c¸c b¹n mét ph¬ng ph¸p rÊt ®¬n gi¶n, gióp b¹n cã thÓ xem tríc nh÷ng ch¬ng tr×nh, sè liÖu trong
c¸c ®Üa ®ã tríc khi quÐt virus mµ virus kh«ng thÓ l©y lan ®îc: ®ã lµ ph¬ng ph¸p kho¸ æ ®Üa.
1. Ch¬ng tr×nh kho¸ vµ bá kho¸ æ ®Üa A
Tríc hÕt, b¹n h·y dïng TurboPascal ®Ó so¹n th¶o file LOCKA.PAS gåm 7 dßng lÖnh nh ë díi
®©y:
uses dos;
var r: register;
begin
r.ax:=$5f08;
r.dl:=0;
msdos(r);
end.
TiÕp ®ã, so¹n th¶o thªm file UNLOCKA.EXE nh sau:
uses dos;
var r: register;
begin
r.ax:=$5f07;
r.dl:=0;
msdos(r);
end.
(MÑo nhá: h·y më LOCKA.PAS, söa ë dßng 4: $5f08 thµnh $5f07. Råi chän môc Save as ®Ó
ghi l¹i. §ì tèn c«ng nhËp d÷ liÖu, cã ph¶i kh«ng?).
DÞch hai ch¬ng tr×nh nguån nµy ra thµnh file cã thÓ thùc hiÖn ®îc (.EXE). Tõ dÊu nh¾c cña
DOS, h·y gäi LOCKA.EXE. Ngay sau khi LOCKA.EXE thùc hiÖn xong, æ ®Üa A cña b¹n sÏ
bÞ kho¸, mäi yªu cÇu ®äc, ghi ®Üa ®îc göi tíi tr×nh ®iÒu khiÓn æ ®Üa nµy sÏ nhËn ®îc th«ng
b¸o lçi nh lµ æ ®Üa kh«ng tån t¹i. B¹n kh«ng tin ? H·y dïng lÖnh chuyÓn æ ®Üa A: mµ xem,
hÖ ®iÒu hµnh sÏ hiÓn thÞ th«ng b¸o lçi "Invalid driver specification". §©y lµ mét líp b¶o vÖ
h÷u hiÖu dµnh cho b¹n ®Ó chèng l¹i c¸c thao t¸c ®äc/ghi ®Üa mê ¸m cña virus, t«i ®· thö
nghiÖm víi rÊt nhiÒu lo¹i virus kÕt qu¶ lµ chóng ®Òu chÞu thua tríc líp vá bäc nµy. Nhng nÕu
b©y giê b¹n muèn ®äc hoÆc ghi lªn ®Üa th× lµm thÕ nµo? ThËt ®¬n gi¶n, b¹n chØ cÇn khëi
®éng l¹i hÖ thèng (b»ng c¸ch nhÊn Ctrl-Alt-Del hoÆc Ên nót Reset trªn vá m¸y) lµ chøc n¨ng
kho¸ æ ®Üa sÏ hÕt t¸c dông. Tuy nhiªn, c¸ch tiÖn lîi nhÊt (còng lµ c¸ch t«i khuyªn c¸c b¹n nªn sö
dông), ®ã lµ ch¹y UNLOCKA.EXE. Còng gièng nh LOCKA.EXE, UNLOCKA.EXE cã t¸c
dông ngay lËp tøc, mäi thao t¸c ®èi víi æ ®Üa sÏ trë l¹i b×nh thêng. NÕu nh ®· kho¸ ®îc æ ®Üa
mÒm A, b¹n hoµn toµn cã thÓ kho¸ ®îc æ ®Üa mÒm B, thËm chÝ c¶ æ ®Üa cøng C n÷a, nhng
nÕu nh ë ch¬ng tr×nh trong LOCKA.PAS, ë dßng lÖnh thø 5, b¹n thùc hiÖn lÖnh g¸n
r.dl:=0;
th× b¹n thay sè 0 b»ng 1 nÕu ®Þnh kho¸ æ B, b»ng 2 nÕu ®Þnh kho¸ æ C, b»ng 3 nÕu ®Þnh
kho¸ æ D .... (®Ó dÔ nhí, ch¬ng tr×nh nµo dïng ®Ó kho¸ æ nµo, b¹n nªn ®Æt tªn nh sau:
LOCKB.PAS, LOCKC.PAS ... UNLOCKB.PAS, UNLOCKC.PAS...). Cuèi cïng, ®©y lµ bµi
tËp cho b¹n: h·y thö nghiÖm LOCKC, UNLOCKC ®Ó xem ch¬ng tr×nh cã thùc sù kho¸ mäi
truy nhËp tíi æ ®Üa cøng thËt hay kh«ng?
2. §Üa mÒm tiÖn Ých
- Sau khi ®· t¹o vµ hiÓu ®îc c¸ch ho¹t ®éng cña c¸c file LOCKA, LOCKB, UNLOCKA,
UNLOCKB ... t«i sÏ híng dÉn c¸c b¹n t¹o vµ sö dông ®Üa mÒm tiÖn Ých ®Ó sö dông trong
c«ng viÖc cña m×nh. B¹n cÇn cã mét ®Üa mÒm cßn tèt (kh«ng cã sector háng), ®Þnh d¹ng l¹i
nã b»ng lÖnh
Format a: /u/s
Sau ®ã, copy lªn ®Üa khëi ®éng míi t¹o ®îc nµy mét sè phÇn mÒm chèng virus, tÊt nhiªn lµ c¸c
c¸c file LOCK?, UNLOCK? mµ ta ®· t¹o ë phÝa trªn. Cuèi cïng, ®õng quªn ®ãng protect ®Üa.
B©y giê b¹n ®· cã ®îc mét ®Üa mÒm rÊt h÷u Ých trong c«ng viÖc.
- Nh vËy, trong trêng hîp ph¶i xem vµ ch¹y c¸c ch¬ng tr×nh cha ®îc quÐt virus cÈn thËn ë æ
®Üa mÒm, b¹n cÇn thùc hiÖn nh÷ng bíc sau ®Ó tr¸nh virus(nÕu cã) l©y lan vµ ph¸ ho¹i d÷
liÖu:
 §ãng protect tÊt c¶ c¸c ®Üa cÇn kiÓm tra (nh»m tr¸nh virus l©y trªn
chÝnh ®Üa mÒm nµy)
 NhÐt ®Üa mÒm tiÖn Ých vµo æ ®Üa, gäi c¸c file LOCK?, ®Ó kho¸
c¸c æ ®Üa cøng t¬ng øng
Sau khi ch¹y thö c¸c ch¬ng tr×nh trªn ®Üa mÒm, b¹n sÏ x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng ®Üa mÒm nµo
chøa th«ng tin b¹n cÇn copy vµo ®Üa cøng. Råi ch¾c ¨n h¬n n÷a, h·y quÐt virus trªn c¸c ®Üa
nµy tríc khi ch¹y UNLOCK? ®Ó bá kho¸ c¸c æ ®Üa cøng. T«i ch¾c r»ng ph¬ng ph¸p nµy sÏ
gióp c¸c b¹n rÊt nhiÒu trong c«ng viÖc. Chóc c¸c b¹n ¸p dông thµnh c«ng.

DMA vµ c¸c ch¬ng tr×nh qu¶n lý bé nhí


Gièng nh IRQ, DMA (Direct Memory Access) lµ mét thµnh phÇn bÝ Èn mµ dêng nh tÊt c¶
chóng ta ®Òu ®· gÆp nhng chØ cã mét sè rÊt Ýt ngêi cã thÓ gi¶i thÝch mét c¸ch chÝnh x¸c.
Trong c¸c m¸y PC hiÖn nay, ng¾t vµ IRQ (Interrupt ReQuest) ®îc quan t©m ®Õn nhiÒu, nhng
cã mét khÝa c¹nh kh¸c quan träng ®èi víi ho¹t ®éng cña m¸y l¹i kh«ng ®îc chó ý ®Õn, ®ã lµ
DMA hay Direct Memory Access (truy nhËp bé nhí trùc tiÕp). Gièng nh IRQ, DMA lµ mét
thµnh phÇn bÝ Èn mµ dêng nh tÊt c¶ chóng ta ®Òu ®· gÆp nhng chØ cã mét sè rÊt Ýt ngêi cã
thÓ gi¶i thÝch mét c¸ch chÝnh x¸c.
Kh«ng hoµn toµn lý thuyÕt khi b¹n t×m kiÕm sù hiÓu biÕt vÒ DMA. §Ó l¾p thªm mét card
©m thanh hoÆc mét thiÕt bÞ tiÕp hîp (gäi t¾t lµ thiÕt bÞ) vµo m¸y tÝnh, b¹n cã thÓ ®îc yªu
cÇu chän m«t kªnh DMA. Lµm sao b¹n biÕt cÇn ph¶i chän kªnh nµo vµ hËu qu¶ sÏ ra sao khi
b¹n chän sai kªnh? §Ó tr¶ lêi c©u hái ®ã, chóng ta sÏ t×m hiÓu DMA lµ g×, nã lµm viÖc ra sao
vµ ngµy nay nã ®îc sö dông nh thÕ nµo trªn c¸c m¸y PC. Chóng ta còng sÏ th¶o luËn vÒ t¸c
®éng qua l¹i gi÷a bé phËn ®iÒu khiÓn DMA vµ nh÷ng ch¬ng tr×nh qu¶n lý bé nhí 386 vµ
kh¸m ph¸ ý nghÜa thùc sù cña tham sè D = ®îc cung cÊp bëi tr×nh qu¶n lý EMM386.EXE cña
DOS.
1. DMA lµ g× ?
DMA lµ mét kü thuËt chuyÓn d÷ liÖu nhanh tõ mét card thiÕt bÞ tíi bé nhí, tõ bé nhí ra card
thiÕt bÞ, hoÆc trong mét vµi trêng hîp tõ mét vÞ trÝ trong bé nhí tíi mét vÞ trÝ kh¸c. ViÖc
chuyÓn theo DMA rÊt quan träng v× nã kh«ng yªu cÇu ®Õn sù thùc thi cña CPU. ChuyÓn theo
DMA ®îc thùc hiÖn b»ng c¸ch lËp tr×nh mét chip cã tªn lµ bé ®iÒu khiÓn DMA (gäi ng¾n gän
lµ DMAC), chip ®ã n»m trªn bo m¹ch hÖ thèng cña mäi m¸y PC. ViÖc lËp tr×nh thêng ®îc
hoµn thµnh bëi mét ch¬ng tr×nh ch¹y trªn m¸y tÝnh cña b¹n (vÝ dô mét ch¬ng tr×nh sao lu ®Üa
cøng) hoÆc bëi mét thñ tôc lu trong ROM, hoÆc trªn mét card thiÕt bÞ tiÕp hîp (vÝ dô trong
ROM cña card ®iÒu khiÓn ®Üa mÒm). Mçi lÇn bé ®iÒu khiÓn ®îc khëi ®éng vµ qu¸ tr×nh
chuyÓn d÷ liÖu b¾t ®Çu, CPU ®îc tù do vµ lµm viÖc kh¸c trong khi DMAC tiÕp tôc thùc
hiÖn chuyÓn d÷ liÖu, cã hai bé vi xö lý ®ång thêi lµm viÖc phôc vô b¹n: mét thùc hiÖn m·
(code), cßn mét chuyÓn d÷ liÖu.
ViÖc chuyÓn theo DMAC quan träng cßn v× mét lý do kh¸c, nã chuyÓn d÷ liÖu trùc tiÕp tõ
nguån d÷ liÖu ®Õn n¬i nhËn mµ kh«ng cÇn th«ng qua bÊt kú bé phËn lu tr÷ trung gian nµo.
Qu¸ tr×nh ®a mét byte d÷ liÖu tõ mét thiÕt bÞ tíi mét vÞ trÝ trong bé nhí th«ng qua CPU lµ mét
qu¸ tr×nh hai bíc. §Çu tiªn CPU ®äc byte ®ã tõ thiÕt bÞ vµ lu trong mét trong sè c¸c thanh ghi
cña nã. TiÕp theo ®ã nã ®äc byte tõ thanh ghi tíi ®Þa chØ cÇn chuyÓn ®Õn trong bé nhí.
DMAC gi¶m qu¸ tr×nh trªn xuèng cßn mét bíc, nã vËn dông c¸c tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn trªn ®êng
truyÒn, v× thÕ byte ®ã ®îc ®äc vµ ghi chØ trong mét hµnh ®éng.
Mét c¸ch tèt ®Ó hiÓu sù kh¸c nhau trªn lµ minh häa c¸c qu¸ tr×nh trªn nh lµ mét cuéc ch¬i bãng
nÐm. CPU lµ ngêi ch¬i nÐm bãng víi hai ngêi kh¸c ®îc gäi lµ A vµ B. §Ó chuyÓn bãng tõ A tíi
B, CPU ph¶i b¾t qu¶ bãng do A nÐm vµ tung nã cho B. DMA, theo mét c¸ch kh¸c, sÏ nãi A tung
trùc tiÕp qu¶ bãng cho B. Trong lóc Êy, CPU cã thÓ lµm c¸c c«ng viÖc kh¸c nh khëi ®éng cÇu
thñ tiÕp theo.
ChuyÓn d÷ liÖu tõ bé nhí ®Õn bé nhí theo DMA hiÖn nay kh«ng ®îc sö dông n÷a v× tèc ®é
CPU vît trªn DMAC rÊt nhiÒu, nhng chuyÓn d÷ liÖu tõ bé nhí ®Õn thiÕt bÞ vµ tõ thiÕt bÞ
®Õn bé nhí lµ nh÷ng kú tÝch ®¸ng kÓ. §Ó ®a d÷ liÖu tõ thiÕt bÞ vµo bé nhí, DMAC kÝch
ho¹t ®êng truyÒn g©y nªn lÖnh ®äc tõ thiÕt bÞ (mét ho¹t ®éng ®äc cæng I/O) vµ ®ång thêi t¹o
ra lÖnh ghi vµo bé nhí. ViÖc kÝch ho¹t ®äc tõ cæng I/O sÏ lµm cho thiÕt bÞ ®Æt mét ®¬n vÞ -
th«ng thêng lµ mét byte hoÆc mét Word - lªn ®êng truyÒn d÷ liÖu cña m¸y PC. Vµ v× tuyÕn
®äc bé nhí ®îc ho¹t ®éng ®ång thêi cho nªn d÷ liÖu trªn ®êng truyÒn ®îc sao ngay vµo bé nhí.
Víi mçi lÇn ghi, DMAC dïng ®êng ®Þa chØ ®Ó chØ ®Þnh ®Þa chØ trong bé nhí n¬i d÷ liÖu
sÏ tíi.
T¬ng tù ®èi víi qu¸ tr×nh chuyÓn theo DMA tõ bé nhí ®Õn thiÕt bÞ. Víi mçi ®¬n vÞ d÷ liÖu
®îc chuyÓn, DMAC ra lÖnh ®äc ®èi víi bé nhí vµ ghi ®èi víi cæng I/O. §Þa chØ cña bé nhí ®-
îc ®Æt trªn ®êng ®Þa chØ. Gièng nh qu¸ tr×nh trªn, d÷ liÖu ®îc chuyÓn trùc tiÕp tõ n¬i ph¸t
®Õn n¬i nhËn b»ng c¸ch sö dông ®êng d÷ liÖu.
DMAC ®îc sö dông trong phÇn lín c¸c m¸y PC lµ chip cã ký hiÖu 8237A hoÆc t¬ng ®¬ng. C¸c
dßng m¸y Micro Channel vµ EISA ®· söa ®æi kü thuËt DMA t¹o ra mét chip riªng cã c¸c chøc
n¨ng h¬n h¼n 8237A, nhng cã rÊt Ýt ch¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn thiÕt bÞ tËn dông ®îc nh÷ng u
®iÓm më réng ®ã. Dßng m¸y IBM-XT chØ sö dông mét chip 8237A lËp tr×nh ®îc cung cÊp 4
kªnh DMA riªng rÏ, ®¸nh sè tõ 0 ®Õn 3. Dßng m¸y IBM-AT (chiÕm phÇn lín thÞ trêng m¸y PC
hiÖn nay) sö dông 2 chip 8237A cung cÊp 8 kªnh DMA ®éc lËp ®¸nh sè tõ 0 ®Õn 7. ChØ cã 7
trong sè 8 kªnh DMA sö dông ®îc v× mét kªnh (kªnh 4) ®îc sö dông ®Ó liªn kÕt hai bé ®iÒu
khiÓn víi nhau sao cho chóng cã thÓ lµm viÖc nh mét ®¬n vÞ thèng nhÊt. Kªnh 0 ®Õn 3
chuyÓn 8 bit d÷ liÖu cïng mét lóc vµ cã thÓ lu 64KB chØ trong mét lÇn ho¹t ®éng, trong khi
kªnh 5 ®Õn 7 chuyÓn 16 bit vµ cã thÓ chuyÓn ®îc 128KB trong mét lÇn ho¹t ®éng.
Gièng nh bé ®iÒu khiÓn ng¾t, n¬i nhËn yªu cÇu ng¾t tõ c¸c thiÕt bÞ th«ng qua ®êng IRQ,
mét DMAC nhËn yªu cÇu DMA th«ng qua ®êng DMA request (DREQ). Chip 8237A cung cÊp
mét vµi ph¬ng thøc vµ ph¬ng ph¸p hµnh ®éng kh¸c nhau, tuy nhiªn mét qu¸ tr×nh chuyÓn ®iÓn
h×nh tõ thiÕt bÞ tíi bé nhí diÔn ra nh sau:
DMAC ®îc lËp tr×nh ®Çu tiªn víi ®Þa chØ cña bé nhí sÏ ghi d÷ liÖu vµ sè byte ®îc chuyÓn.
Khi thiÕt bÞ ®· s½n sµng b¾t ®Çu qu¸ tr×nh chuyÓn, nã kÝch ho¹t ®êng DREQ ®Ó kÕt nèi
víi DMA. Sau khi ®îc CPU cho phÐp ®iÒu khiÓn ®êng truyÒn, DMAC ®a ra ®Þa chØ bé nhí
vµ t¹o ra tÝn hiÖu ®Ó mét byte (hoÆc mét tõ) d÷ liÖu ®îc ®äc tõ thiÕt bÞ vµ ghi vµo vïng ®îc
chØ ®Þnh trong bé nhí. Sau ®ã nã cËp nhËt ®Þa chØ bé nhí cho byte tiÕp theo vµ lÆp l¹i qu¸
tr×nh trªn cho tíi khi toµn bé d÷ liÖu ®îc chuyÓn hoµn tÊt. Dùa trªn c¸ch bé ®iÒu khiÓn ®îc
lËp tr×nh, mçi byte ®îc chuyÓn cã thÓ yªu cÇu mét tÝn hiÖu DREQ riªng rÏ (ph¬ng thøc
chuyÓn ®¬n) hoÆc chØ mét tÝn hiÖu cã thÓ khëi ®éng tÊt c¶ qu¸ tr×nh truyÒn (ph¬ng thøc
chuyÓn khèi hoÆc theo yªu cÇu).
Cã mét thiÕt bÞ DMA cã trªn tÊt c¶ c¸c m¸y PC lµ bé ®iÒu khiÓn ®Üa mÒm. D÷ liÖu trªn
®Üa mÒm ®îc ®äc theo tõng ®¬n vÞ 512 byte (1 sector) vµ ®îc chuyÓn b»ng DMA sö dông
kªnh DMA sè 2. §Ó ®äc mét sector d÷ liÖu, ng¾t BIOS 13H lËp tr×nh DMA theo ph¬ng thøc
chuyÓn ®¬n vµ cung cÊp mét lÖnh ®äc cho ®iÒu khiÓn ®Üa mÒm. Khi thùc hiÖn, ®iÒu
khiÓn ®Üa ®äc byte d÷ liÖu tõ ®Üa vµ khëi ®éng qu¸ tr×nh truyÒn b»ng c¸ch kÝch ho¹t
DREQ 2. Sau ®ã nã ®äc lÇn lît c¸c byte kh¸c theo c¸ch nh trªn ®Ó chuyÓn byte vµo ®Þa chØ
vËt lý trong bé nhí. Tíi khi DMAC ®· chuyÓn xong 512 byte, ®iÒu khiÓn ®Üa t¹o ra mét ng¾t
cøng ®Ó b¸o cho CPU biÕt ®· cã thÓ sö dông ®îc sector ®ã.
2. C¸c kªnh DMA
Khi b¹n g¾n mét card thiÕt bÞ cã sö dông DMA trªn m¸y PC, b¹n thêng ®îc yªu cÇu chän kªnh
DMA. §Æt mét DIP-switch hoÆc ®Þnh l¹i jumper víi kªnh DMA 5 sÏ thiÕt lËp mét giao tiÕp
vËt lý gi÷a thiÕt bÞ vµ DMAC th«ng qua DREQ 5. Th«ng thêng, phÇn mÒm sö dông thiÕt bÞ
ph¶i ®îc cung cÊp sè hiÖu kªnh DMA Ên ®Þnh ®Ó nã cã thÓ lËp tr×nh DMAC cho viÖc
chuyÓn theo DMA. MÆc dï theo lý thuyÕt cã thÓ nhiÒu thiÕt bÞ chia sÎ mét ®êng DREQ nÕu
chóng kh«ng ®ång thêi sö dông, nhng - nh mét luËt - tèt nhÊt lµ giíi h¹n mçi thiÕt bÞ sö dông
mét kªnh. Nh vËy b¹n sÏ ch¾c ch¾n kh«ng gÆp xung ®ét DMA.
Nh ®· biÕt, chóng ta kh«ng sö dông ®îc kªnh DMA 2 vµ 4 v× chóng ®îc dµnh cho ®iÒu khiÓn
®Üa mÒm vµ lµm ®êng nèi 2 chip DMA. Kªnh 0 còng kh«ng sö dông ®îc v× trªn c¸c m¸y PC
tríc ®©y nã ®îc sö dông ®Ó phôc håi bé nhí. Vµo lóc khëi ®éng, BIOS cña m¸y PC nguyªn
thñy lËp tr×nh cho ®ång hå ®Ó cø vµi mili gi©y l¹i ®a yªu cÇu ®äc DMA gi¶ - nh»m t¹o ra
viÖc ®äc bé nhí nhng kh«ng nhÊt thiÕt cã thiÕt bÞ nhËn d÷ liÖu ®ã - nh vËy tr¸nh mÊt th«ng
tin trong DRAM. TÊt c¶ c¸c m¸y PC hiÖn nay phôc håi DRAM mµ kh«ng cÇn sù gióp ®ì cña
hÖ thèng DMA. Tuy vËy b¹n vÉn kh«ng thÓ sö dông kªnh DMA sè 0 v× cã mét sè m¸y kh«ng
thiÕt lËp kªnh ®ã. VËy b¹n sÏ xö trÝ ra sao khi ®îc yªu cÇu chän mét kªnh DMA? C©u tr¶ lêi lµ
chän c¸c kªnh DMA cßn l¹i.
B¶ng díi liÖt kª danh s¸ch c¸c kªnh DMA ®· ®îc ph©n bæ. Trªn hÇu hÕt c¸c m¸y PC, kªnh 1, 3,
5, 6 vµ 7 ®îc ®Ó dµnh cho viÖc ghÐp nèi víi thiÕt bÞ. Dßng m¸y PS/2 sö dông kªnh 5 ®Ó
chuyÓn d÷ liÖu cho ®Üa cøng, cßn dßng XT th× dïng kªnh 3. V× lý do nµy, khi sö dông 2 dßng
m¸y trªn, b¹n cÇn tr¸nh sö dông c¸c kªnh ®ã. Khi b¹n cßn cha Ên ®Þnh mét kªnh DMA cho mét
thiÕt bÞ nµo th× b¹n cã thÓ sö dông nã bÊt kú khi nµo b¹n muèn. Nhng b¹n nªn theo dâi b¶ng
ph©n bæ kªnh DMA ®Ó kh«ng x¶y ra hiÖn tîng hai thiÕt bÞ cïng chia sÎ mét kªnh DMA. T«i
viÕt trªn quyÓn sæ ®Ó bµn cña m×nh danh s¸ch c¸c IRQ vµ DMA ®· ®îc sö dông. Khi c¾m
thªm mét card thiÕt bÞ míi vµ t×m kiÕm mét DMA cha sö dông, t«i kh«ng ph¶i th¸o c¸c card
thiÕt bÞ ®· c¾m trong m¸y vµ xem c¸c jumper cña chóng.
Cã mét vµi tr×nh tiÖn Ých ph¸t hiÖn ®îc kªnh DMA nµo ®· ®îc sö dông nhng chóng kh«ng
thùc sù ®¸ng tin cËy. NÕu b¹n kh«ng cã th«ng tin vÒ c¸c kªnh DMA ®· ®îc ph©n bæ vµ b¹n
còng kh«ng muèn lôc t×m trong ®èng tµi liÖu cña m×nh th× ®· cã mét lo¹t c¸c ch¬ng tr×nh
chÈn ®o¸n ph©n tÝch m¸y th«ng b¸o cho b¹n biÕt danh s¸ch nh÷ng kªnh DMA ®· sö dông. C¸c
ch¬ng tr×nh trªn cha thùc sù hoµn h¶o nªn cã thÓ kÕt qu¶ ®a ra sÏ kh«ng chÝnh x¸c.
3. C¸c vÊn ®Ò qu¶n lý bé nhí
C¸c tr×nh qu¶n lý bé nhí theo 86 ¶o nh EMM 386.EXE., QEMM-386 vµ 386MAX g©y ra mét
vÊn ®Ò ®Æc biÖt ®èi víi DMAC. §Þa chØ bé nhí ®îc lËp tr×nh vµo trong DMAC phôc vô
cho viÖc chuyÓn theo DMA lµ c¸c ®Þa chØ vËt lý. Nhng c¸c tr×nh qu¶n lý trªn thêng xuyªn
®Þnh l¹i b¶n ®å bé nhí lµm cho mét ®Þa chØ bé nhí cã tríc t¬ng øng víi mét ®Þa chØ bé nhí
vËt lý kh¸c (th«ng thêng lµ mét n¬i kh«ng dïng ®Õn trong bé nhí më réng). Khi mét ch¬ng
tr×nh truy nhËp ®Õn phÇn ®Þa chØ ®· ®îc ®Þnh l¹i, CPU chuyÓn yªu cÇu ®ã ®Õn ®Þa chØ
vËt lý phï hîp. Tuy nhiªn, nÕu DMAC cè g¾ng truy nhËp ®Õn ®Þa chØ trªn, viÖc truy nhËp sÏ
thÊt b¹i v× kh«ng cã c¸ch nµo ®Ó DMAC biÕt b¶n ®å bé nhí ®· ®îc ®Þnh l¹i.
§iÒu kÕt luËn lµ c¸c ch¬ng tr×nh lµm viÖc theo DMA cã d÷ liÖu n¹p trong vïng bé nhí cao
(UMB) sÏ kh«ng lµm viÖc ®îc nÕu kh«ng chÞu sù kiÓm so¸t cña c¸c ch¬ng tr×nh qu¶n lý bé
nhí. Mét DMAC ®îc lËp tr×nh ®a d÷ liÖu ra cæng I/O vµ trong chÕ ®é 86 ¶o mét tr×nh qu¶n
lý bé nhí cã thÓ chÆn t¸t c¶ d÷ liÖu ®îc ®a ra cæng I/O. Nh vËy nã cã thÓ dù ®o¸n ®îc c¸c yªu
cÇu DMA s¾p tíi vµ thËm chÝ biÕt ®îc c¶ ®Þa chØ bé nhí tiÕp theo. NÕu c¸c ®Þa chØ ®ã
®· ®îc söa ®æi, tr×nh qu¶n lý bé nhí sÏ lËp tr×nh l¹i DMAC theo ®Þa chØ bé nhí vËt lý phï hîp.
Sau ®ã nã cho phÐp qu¸ tr×nh chuyÓn DMA thùc hiÖn nh thêng lÖ.
Mét t×nh huèng tai h¹i tiÒm tµng x¶y ra khi ®Þa chØ bé nhí vËt lý ®· ®îc söa ®æi göi cho qu¸
tr×nh chuyÓn theo DMA l¹i n»m ngoµi vïng qu¶n lý cña DMAC. PhÇn lín c¸c DMAC bÞ giíi
h¹n trong 16MB bé nhí, mét sè kh¸c kh«ng thÓ ®¸nh ®Þa chØ lín h¬n 8MB. Khi mét ®Þa chØ
nguån hoÆc ®Ých n»m ngoµi vïng DMAC cã kh¶ n¨ng ®¸nh ®Þa chØ, tr×nh ®iÒu khiÓn bé
nhí ®a ra mÑo sau: Nã ®Þnh l¹i qu¸ tr×nh chuyÓn DMA ra mét vïng ®Öm cña nã - mét vïng
n»m trong vïng cã thÓ truy nhËp bíi DMA - vµ cho phÐp qu¸ tr×nh chuyÓn thùc hiÖn. NÕu
vïng ®Öm ®ñ lín ®Ó chøa d÷ liÖu th× sau khi qu¸ tr×nh chuyÓn kÕt thóc, tr×nh qu¶n lý bé nhí
chuyÓn d÷ liÖu trong vïng ®ªm tíi ®Þa chØ bé nhí thÝch hîp. Sù viÖc trªn lµm gi¶m hiÖu qu¶
cña qu¸ tr×nh DMA nhng bï l¹i nã lµm cho hÖ thèng vÉn cã thÓ thùc hiÖn ®îc.
Mét vÊn ®Ò thùc sù x¶y ra khi d÷ liÖu cña qu¸ tr×nh chuyÓn DMA lín h¬n vïng ®Öm. B¹n sÏ
nhËn ®îc mét th«ng b¸o lçi nh¾c nhë t¨ng kÝch thíc vïng ®Öm DMA cña tr×nh qu¶n lý bé nhí,
tiÕp theo ®ã lµ viÖc m¸y bÞ treo cøng. §ã lµ s¶n phÈm cña tr×nh qu¶n lý bé nhí trong khi nã
®ang cè g¾ng ng¨n chÆn viÖc thÊt tho¸t d÷ liÖu. Theo ngÇm ®Þnh, EMM386.EXE sö dông
vïng ®Öm DMA cã kÝch thíc 32KB. KÝch thíc vïng ®Öm cã thÓ ®îc ®Æt trong kho¶ng tõ
16KB tíi 256KB b»ng c¸ch sö dông tham sè D=; kÝch thíc ngÇm ®Þnh thêng lµ phï hîp v×
trong hµng lo¹t trêng hîp nã cã kh¶ n¨ng chøa hÕt ®îc d÷ liÖu DMAC.
ThËm chÝ mét trêng hîp phøc t¹p kh¸c n¶y sinh khi DMAC kh«ng n»m trªn bo m¹ch hÖ thèng
mµ n»m trªn thiÕt bÞ, n¬i mµ tr×nh qu¶n lý bé nhí kh«ng thÓ ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh DMAC ®a
d÷ liÖu ra cæng I/O. §iÒu ®ã x¶y ra víi mét ®iÒu khiÓn ®Üa cøng chØ huy ®îc ®êng truyÒn
(BMC). Bé ®iÒu khiÓn ®ã g©y ra rÊt nhiÒu ®iÒu phiÒn to¸i khi ngêi sö dông khëi ®éng
SmartDrive cña DOS 5.0 vµ n¹p nã lªn vïng bé nhí cao. Gi¶i ph¸p ®îc Microsoft ®a ra n¨m 1990
lµ mÉu chi tiÕt kü thuËt cña c¸c thiÕt bÞ phôc vô ¶o (VDS). VDS lµ mét tËp c¸c phôc vô cho
phÐp tr×nh qu¶n lý bé nhí cung cÊp ®Þa chØ bé nhí cña hÖ thèng cho BMC tríc khi ®äc vµ
ghi. TÊt nhiªn, bé ®iÒu khiÓn chøa DMAC ph¶i nhËn biÕt ®îc VDS, nhng giê ®©y dêng nh
hÇu hÕt c¸c bé ®iÒu khiÓn ®Òu cã kh¶ n¨ng ®ã. §ã lµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu phøc t¹p thó vÞ.
§iÒu kÕt luËn lµ ngµy nay viÖc sö dông c¸c thiÕt bÞ DMA víi c¸c tr×nh qu¶n lý bé nhí trong
mode 86 ¶o thùc sù an toµn.
4. §äc thªm vÒ DMA
NÕu b¹n muèn häc thªm vÒ DMA vµ ®Æc biÖt lµ t×m hiÓu c¸ch lËp tr×nh chip DMA, cho
phÐp t«i giíi thiÖu víi b¹n 2 cuèn s¸ch sau :
Cuèn thø nhÊt cña Hans-Peter Messmer víi nhan ®Ò The Indispensable PC Hardware Book
(1994, Addition - Wesley). §©y thùc sù lµ mét kiÖt t¸c vµ v« h×nh chung nã ®· thay thÕ h¬n
nöa t¸ s¸ch híng dÉn sö dông phÇn cøng t«i thêng dïng. Nã kh«ng qu¸ ®i s©u vµo chi tiÕt khi
m« t¶ c¸c thµnh phÇn trong m¸y PC lµm viÖc ra sao, bao gåm c¶ chip n»m trªn bo m¹ch hÖ
thèng. Vµ mÆc dï cuèn s¸ch ®îc dÞch tõ tiÕng §øc, néi dung cña nã vÉn gi÷ ®îc nguyªn b¶n.
Cuèn s¸ch thø hai cña Frank Van Gilluwe cã nhan ®Ò The Undocumented PC (1994, Addition -
Wesley). MÆc dï kh«ng b»ng cuèn s¸ch cña Messmer, cuèn s¸ch nµy còng lµ mét kho tµng c¸c
th«ng tin khã kiÕm vÒ m¸y PC.

E-IDE
Bíc kÕ tiÕp chuÈn IDE
Kh«ng gièng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn liªn tôc vµ m¹nh mÏ cña c¸c bé vi xö lý trong m¸y vi tÝnh
nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c phÇn mÒm hiÖn nay, c¸c ®Üa cøng cã hÖ thèng ®iÒu khiÓn
theo chuÈn IDE ®· lµm h¹n chÕ tÝnh n¨ng cña toµn bé hÖ thèng. ChÝnh v× vËy chuÈn E-IDE
(Enhanced-IDE) ®· ra ®êi nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn.
1. Giíi thiÖu
Sù ph¸t triÓn cña c¸c m¸y vi tÝnh t¨ng mét c¸ch nhanh chãng vµ ®Òu ®Æn. C¸c nhµ s¶n xuÊt
cè g¾ng tung ra thÞ trêng nh÷ng hÖ thèng nhanh h¬n, m¹nh h¬n ®Ó phôc vô cho nhu cÇu vÒ
Multimedia, video chuyÓn ®éng liªn tôc vµ thùc t¹i ¶o - nh÷ng môc tiªu cña ngêi sö dông hiÖn
nay. PhÇn lín c¸c ch¬ng tr×nh vµ d÷ liÖu phôc vô cho c¸c s¶n phÈm ®ã ®îc chøa trong ®Üa
cøng cña m¸y tÝnh. C¸c s¶n phÈm phÇn mÒm ®ã thêng yªu cÇu truy cËp mét khèi lîng d÷ liÖu
lín trong ®Üa cøng víi tèc ®é nhanh. Nh vËy, mét m¸y vi tÝnh víi chuÈn giao tiÕp ®Üa cøng
IDE (Intergrated Drive Electronics) trë nªn l¹c hËu vµ kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu.
Cïng víi viÖc ra ®êi cña c¸c bé vi xö lý ngµy cµng m¹nh, yªu cÇu cña ngêi sö dông còng ngµy
cµng t¨ng lµm cho hÖ thèng ®Üa cøng v« h×nh chung ®· trë thµnh mét c¸i cæ chia lµm c¶n trë
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. ViÖc s¶n xuÊt vµ sö dông chuÈn IDE t¹o ra sù c¶n trë cho toµn bé hÖ
thèng. V× lý do trªn, mét chuÈn míi cã tªn E-IDE (IDE t¨ng cêng) ®· ®îc x©y dùng. C¸c ®Æc
tÝnnh mµ E-IDE cung cÊp ®· tháa m·n yªu cÇu cña c¸c phÇn mÒm hiÖn ®¹i vÒ kh¶ n¨ng qu¶n
lý ®Üa cøng víi dung lîng lín h¬n vµ tèc ®é truy cËp nhanh h¬n. E-IDE còng cho phÐp qu¶n lý
cïng mét lóc ®Õn 4 thiÕt bÞ mµ 2 trong sè ®ã cã thÓ lµ c¸c thiÕt bÞ kh¸c ®Üa cøng.
2. M« t¶ vÒ IDE
Dùa trªn cÊu tróc cña chuÈn giao tiÕp ®Üa WD1003 ®îc ph¸t triÓn bëi IBM vµ Western Digital
Corporation, giao tiÕp IDE ®· vît lªn trªn c¶ hai chuÈn tríc ®ã lµ ST506 vµ ESDI vÒ tÝnh n¨ng
trong khi h¹ gi¸ thµnh b»ng c¸ch chuyÓn phÇn lín c¸c hµm cña bé ®iÒu khiÓn vµo thiÕt bÞ. Tõ
khi ®îc giíi thiÖu vµo n¨m 1986, chuÈn giao tiÕp IDE (thêng ®îc gäi lµ ghÐp nèi AT hay
ATA) ®· th©m nhËp réng r·i nh mét ph¬ng thøc rÎ nhÊt vµ tiÖn lîi nhÊt ®Ó ®iÒu khiÓn ®Üa
cøng trªn m¸y vi tÝnh. HiÖn nay 97% sè m¸y PC míi sö dông giao tiÕp IDE ®Ó qu¶n lý ®Üa
cøng. Tuy nhiªn, mÆc dï IDE rÊt thµnh c«ng, còng cßn cã mét sè h¹n chÕ lµm cho nã kh«ng cßn
thÝch hîp víi c¸c m¸y tÝnh ®êi míi.
Bèn ®iÓm h¹n chÕ chÝnh cña chuÈn IDE lµ:
Mçi bé ®iÒu khiÓn chØ cã mét kªnh truyÒn d÷ liÖu vµ nhiÒu nhÊt lµ hai thiÕt bä cã thÓ cïng
sö dông kªnh ®ã.
C¸c thiÕt bÞ ®ã chØ cã thÓ lµ ®Üa cøng.
Mét partition ®Üa cøng lín nhÊt kh«ng qu¸ 528 MB.
Tèc ®é truyÒn d÷ liÖu bÞ giíi h¹n trong kho¶ng 3MB/Gi©y.
PhÇn cøng cña m¸y tÝnh PC/AT nguyªn b¶n ®îc thiÕt kÕ ®Ó hæ trî cho 2 card ®iÒu khiÓn
®Üa cøng, mçi mét card cã thÓ ®iÒu khiÓn hai ®Üa, mçi ®Üa cøng cã mét ®êng giao tiÕp
riªng. IDE cho phÐp dïng mét ®êng giao tiÕp cho hai æ ®Üa - mét ®Üa chñ (master) vµ mét
®Üa phô (slave). V× kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c nhµ s¶n xuÊt m¸y PC ®Òu s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ sö
dông ph¬ng ph¸p giao tiÕp ®èi ngÉu, nªn hÖ thèng thêng kh«ng thÓ hæ trî qu¸ 2 thiÕt bÞ, mÆc
dï trªn thùc tÕ tõ MS-DOS 5.0, phÇn mÒm hÖ ®iÒu hµnh ®· cã kh¶ n¨ng hæ trî tíi 7 thiÕt bÞ.
Trong thêi gian gÇn ®©y giao tiÕp IDE chØ cã thÓ hæ trî ®Üa cøng, nh vËy c¸c thiÕt bÞ nh æ
CD-ROM hoÆc ®Çu ®äc b¨ng tõ (tape) kh«ng thÓ sö dông ®îc chuÈn IDE. T×nh huèng ®ã ®·
®îc c¶i thiÖn khi æ ®Üa CD-ROM, cã kh¶ n¨ng nèi trùc tiÕp víi giao tiÕp chuÈn IDE ra ®êi.
Tuy nhiªn nh÷ng æ ®Üa lo¹i trªn kh«ng ®îc th«ng dông.
Mét trong nh÷ng ®iÓm h¹n chÕ lín nhÊt cña chuÈn IDE lµ giíi h¹n 528 MB- dung lîng ®Üa tèi
®a mµ IDE cã thÓ qu¶n lý. §iÒu ®ã ®îc quyÕt ®Þnh th«ng qua c¸ch mµ BIOS vµ card ®iÒu
khiÓn n¾m gi÷ sè lîng Cylinder, ®Çu tõ vµ sector (CHS) cña ®Üa cøng, nh÷ng th«ng sè x©y
dùng nªn dông lîng ®Üa. Bëi v× hÖ thèng ph¶i thùc hiÖn viÖc biªn dÞch hai tËp hîp th«ng sè
®ã, chØ cã nh÷ng gi¸ trÞ chung nhá nhÊt gi÷a chóng cã thÓ ®îc sö dông ®Ó quyÕt ®Þnh dung
lîng ®Üa tèi ®a cña ®Üa (xem h×nh 1).
Trªn phÇn lín c¸c hÖ thèng, vËn tèc chuyÓn d÷ liÖu bÞ giíi h¹n bëi tèc ®é ®êng d÷ liÖu IDS -
tøc lµ vµo kho¶ng 2-3 MB/gi©y. Mét thøc tÕ ®¸ng buån lµ ®é réng cña ®êng d÷ liÖu ISA lµ
16 bit, nh vËy thËt kh«ng dÔ dµng lµm t¨ng khèi lîng d÷ liÖu trªn ®êng truyÒn. GÇn ®©y
mÆc dï cã sù ra ®êi cña cÊu tróc local bus còng kh«ng lµm c¶i thiÖn ®îc t×nh h×nh trªn v×
giao tiÕp IDE nguyªn thñy kh«ng ®îc thiÕt kÕ ®Ó tËn dông ®êng truyÒn cã ®é më réng. Trªn
phÇn lín c¸c m¸y PC, local bus chØ ®îc sö dông bëi hÖ thèng video trong khi ®Üa cøng ®îc
g¾n víi ®êng d÷ liÖu ISA cæ læ.
3. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña E-IDE
NhËn ra giíi h¹n cña chuÈn IDE, nhiÒu nhµ s¶n xuÊt m¸y PC ®· sö dông SCSI (giao diÖn c¸c
hÖ thèng m¸y tÝnh nhá) nh lµ mét gi¶i ph¸p. SCSI cã hµng lo¹t c¸c u ®iÓm nh:
Cã thÓ qu¶n lý ®îc nhiÒu nhÊt 7 thiÕt bÞ trªn mét card.
Cã thÓ ®iÒu khiÓn ®îc æ ®Üa CD-ROM, æ ®äc b¨ng tõ, æ ®Üa quang vµ thËm chÝ c¶
scanner (m¸y quÐt h×nh).
Lo¹i SCSI míi nhÊt cã tªn Fast Wide SCSI-2 cã kh¶ n¨ng chuyÓn d÷ liÖu víi tèc ®é 20 MB/gi©y
b»ng c¸ch sö dông mét cache cã s½n trong card.
MÆc dï cã rÊt nhiÒu u ®iÓm nh ®· nªu trªn, SCSI ®îc xem lµ mét sù lùa chän ®¾t tiÒn v×
card ®iÒu khiÓn lÉn thiÕt bÞ tu©n theo chuÈn ®ã ®Òu ®¾t h¬n so víi c¸c card vµ thiÕt bÞ
IDE.
NhËn thÊy thÞ trêng cÇn mét thø g× ®ã tèt h¬n IDE, c¸c nhµ s¶n xuÊt ®Üa cøng chÝnh quyÕt
®Þnh x©y dùng nªn chuÈn E-IDE, mét chuÈn høa hÑn sÏ mang l¹i tÝnh n¨ng cao vµ nhiÒu u
®iÓm nhng cã gi¸ c¶ c¹nh tranh.
E-IDE ®· ®îc thiÕt kÕ ®Ó c¶i tiÕn c¸c h¹n chÕ cña chuÈn IDE tríc ®©y b»ng c¸ch hæ trî c¸c
®Üa cøng dung lîng lín h¬n, qu¶n lý tíi 4 thiÕt bÞ trªn hai ®êng giao tiÕp riªng biÖt, hæ trî CD-
ROM, b¨mng tõ vµ cã tèc ®é truyÒn nhanh h¬n.
§iÓm quan träng ®Æc biÖt vÒ E-IDE: Nã lµ mét sù më réng cña chuÈn IDE vµ v× vËy nã
hoµn toµn t¬ng thÝch víi chuÈn IDE tríc ®ã. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ b¹n cã thÓ sö dông thiÕt bÞ
E-IDE trªn mét m¸y PC cã c¸c thµnh phÇn IDE, mÆc dï nh vËy c¸c thiÕt bÞ ®ã ho¹t ®éng
kh«ng hiÖu qu¶ so víi khi chóng ®îc nèi víi mét card ®iÒu khiÓn E-IDE.
ChuÈn E-IDE sö dông mét tËp lÖnh vµ thanh ghi ®iÒu khiÓn më réng ®· ®em l¹i 5 ®iÓm t¨ng
cêng so víi chuÈn ATA gèc.
3.1. Dung lîng
VÊn ®Ò vÒ giíi h¹n 528 MB cña chuÈn IDE ®îc gi¶i quyÕt b»ng c¸ch sö dông mét b¶ng tham
sè ®iÒu khiÓn t¨ng cêng, toµn bé 24 Aµbit ®îc sö dông ®Ó quyÕt ®Þnh tham sè ®iÒu khiÓn.
24 bit ®ã ®îc chia ra thµnh c¸c phÇn, 10 bit ®îc sö dông ®Ó chØa ra sè cylinder, 8 bit cho sè
®Çu tõ vµ 6 bit cßn l¹i dµnh ®Ó lu tr÷ sè sector. Nh vËy sè lîng giíi h¹n sÏ lµ cylinder, 255 ®Çu
tõ vµ 64 sector trong mét ®Üa.
EDPT míi t¹o ra mét söa ®æi trong ng¾t 13H v× vËy nã sÏ dÞch th«ng tin vÒ sè cylinder, ®Çu
tõ, sector ®îc chuyÓn tíi nã cho mét ®Þa chØ khèi logic 28 bit (LBA). Sau ®ã LBA ®îc n¹p vµo
trong c¸c thanh ghi hå s¬ t¸c vô cña æ ®Üa. Bit 6 cña thanh ghi DSH cña æ ®Üa ®îc sö dông
®Ó chÆn phÇn ch¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn æ ®Üa (phÇn sôn - firmware) vµ th«ng dÞch c¸c
th«ng tin trong c¸c thanh ghi hå s¬ t¸c vô thµnh khu«n d¹ng LBA thay cho th«ng tin vÒ sè
cylinder, ®Çu tõ vµ sector. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi ®ã lµm cho sè lîng ®Çu tõ hîp lÖ thay ®æi
tõ 32 ®Õn 255 vµ sÏ cho phÐp dung lîng tèi ®a lµ 8,4 GB.
Sö dông LBA ®Ó ®iÒu khiÓn tham sè æ ®Üa cã nghÜa lµ toµn bé 28 bit cã thÓ ®îc sö dông
®Ó quyÕt ®Þnh dung lîng ®Üa, ®em l¹i mét giíi h¹n lý thuyÕt lµ 136,9 GB. ThËt ®¸ng tiÕc lµ
DOS chØ cã kh¶ n¨ng ®¸nh ®Þa chØ trong ph¹m vi 8,4 GB vµ hiÖn nay ®ã lµ giíi h¹n cña mét
æ ®Üa ®¬n. C¸c hÖ ®iÒu hµnh xö lý kh«ng th«ng qua BIOS nh UNIX cã thÓ sö dông kh¶
n¨ng ®¸nh ®Þa chØ cña LBA vµ nh vËy chóng sÏ hæ trî c¸c æ ®Üa cã dung lîng lín h¬n 8,4 GB.
3.2 NhiÒu thiÕt bÞ
ChuÈn E-IDE cung cÊp (tèi thiÓu) sù hæ trî cho hai cæng ®éc lËp, mçi cæng cã kh¶ n¨ng qu¶n
lý hai thiÕt bÞ th«ng qua hai kªnh lµm viÖc t¸ch biÖt. C¸c cæng ®ã ®îc thiÕt kÕ thµnh mét
cæng chÝnh vµ mét cæng phô. Chóng sö dông c¸c ng¾t cøng kh¸c nhau ®ã lµ IRQ14 vµ
IRQ15.
Víi mét cæng IDE chuÈn ®¬n, mçi kªnh lµm viÖc cã kh¶ n¨ng hæ trî hai thiÕt bÞ IDE mét lµ
Master (Chñ) vµ mét lµm Slave (Tí), nhng chØ cã duy nhÊt mét lÖnh ®îc phÐp thùc hiÖn t¹i
mét thêi ®iÓm ®èi víi mçi kªnh. Cæng ®èi ngÉu cña chuÈn E-IDE cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®ång
thêi hai lÖnh cho ph¬ng ph¸p m« pháng ®Ó t¨ng cêng tÝnh n¨ng cña hÖ thèng. Nh vËy cã thÓ
®Þnh h×nh mét hÖ thèng víi hai thiÕt bÞ, mét n»m trªn cæng chÝnh vµ mét n»m trªn cæng phô.
Sù ph©n bè ®ã sÏ ®em l¹i tÝnh n¨ng cao h¬n so víi cÊu h×nh Master - Slave khi qu¸ tr×nh
vµo/ra ®Üa ngµy cµng t¨ng.
T¬ng tù nh vËy, c¸c cæng ®èi ngÉu IDE cho phÐp mét thiÕt bÞ cã tèc ®é cao ®îc nèi vµo cæng
chÝnh vµ mét thiÕt bÞ chËm h¬n nèi vµo cæng chÝnh vµ mét thiÕt bÞ chËm h¬n nèi vµo
cæng phô. NÕu cÊu h×nh nh trªn ®îc h×nh thµnh, nã sÏ cho phÐp ph¸t sinh cho cæng chÝnh
(chØ cæng chÝnh mµ th«i) mét qu¸ tr×nh chuyÓn d÷ liÖu theo IDE tèc ®é cao th«ng qua viÖc
tÝnh to¸n thêi gian. Cã thÓ ®©y lµ mét gi¶i ph¸p tèi u hãa kh«ng mang l¹i chót lîi Ých nµokhi
ph¸t sinh viÖc tÝnh to¸n thêi gian cho qu¸ tr×nh truy nhËp c¸c thiÕt bÞ cã tèc ®é chËm nh CD-
ROM hoÆc b¨ng tõ. Ngîc l¹i, mét ngêi sö dông th«ng thêng hiÕm khi yªu cÇu d÷ liÖu thång thêi
trªn c¶ ®Üa cøng vµ CD-ROM, nh vËy hoµn toµn cã thÓ chia xÎ mét cæng cho mét ®Üa cøng
IDE víi mét CD-ROM IDE.
PhÇn lín c¸c m¸y tÝnh ®êi míi sö dông thiÕt kÕ VL-Bus hoÆc PCI. Trong phÇn lín c¸c trêng
hîp, cæng chÝnh sÏ sö dông Local Bus cßn cæng phô sÏ giao tiÕp th«ng qua ISA Bus th«ng th-
êng. V× vËy, c¸c thiÕt bÞ cã tèc ®é cao nh ®Üa cøng ®îc ghÐp nèi vµo cæng chÝnh cßn c¸c
thiÕt bÞ chËm h¬n sÏ giao tiÕp th«ng qua cæng phô. Trong t¬ng lai, hoµn toµn cã thÓ thiÕt lËp
c¶ hai cæng th«ng qua Local Bus ®Ó t¨ng cêng tÝnh n¨ng cña toµn bé hÖ thèng.
Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm quan träng nhÊt cña E-IDE lµ kh¶ n¨ng hæ trî ®Üa g¬ng
(mirroring) vµ ®Üa kÐp (duplexing).
Mirroring lµ møc ®Çu tiªn cña RAID (Redundant Array of Inexpensive/ Independent Disks).
Mét cÆp thiÕt bÞ ®îc "ph¶n chiÕu" nghÜa lµ mçi thiÕt bÞ ®äc vµ ghi cïng mét d÷ liÖu. NÕu
mét trong hai thiÕt bÞ háng, thiÕt bÞ cßn l¹i vÉn cho phÐp truy nhËp d÷ liÖu.
Duplexing lµ møc thø hai cña RAID. Mét hÖ thèng lu tr÷ kÐp nhá sö dông c¸c bé ®iÒu khiÓn
phÇn cøng t¸ch biÖt ®Ó giao tiÕp gi÷a c¸c tiÕt bÞ vµ hÖ thèng. Mirroring ®îc sö dông ®Ó ®Ò
phßng trêng hîp háng hãc ®Üa cßn duplexing ®îc thiÕt kÕ ®Ó tr¸nh c¸c trêng hîp sai háng bé
®iÒu khiÓn ®Üa.
PhÇn lín c¸c nhµ s¶n xuÊt m¸y PC sÏ nhê ®Õn mét gi¶i ph¸p sö dông SCSI nh»m cung cÊp
hoÆc lµ duplexing hoÆc lµ Mirroring b»ng c¸ch sö dông 4 æ ®Üa SCSI vµ hai bé ®iÒu khiÓn
SCSI. T¬ng tù nh vËy, c¸c hÖ thèng kÐm søc chÞu ®ùng sö dông kü thuËt RAID, nhng nh÷ng
gi¶i ph¶p trªn thêng tèn kÐm vµ lµ ®éc quyÒn cña mét sè nhµ s¶n xuÊt. Gi¶i ph¸p chuyÓn ®æi
sang sö dông cæng ®èi ngÉu cña E-IDE cã thÓ cung cÊp c¸c chøc n¨ng t¬ng ®¬ng víi gi¸ thµnh
rÎ h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c bé ®iÒu khiÓn SCSI vµ tr¸nh ®îc sù ®éc quyÒn cña c¸c nhµ s¶n
xuÊt RAID.
3.3. Tèc ®é truyÒn
B»ng c¸ch khai th¸c hiÖu qu¶ giao tiÕp VL- Bus hoÆc PCI trong c¸c m¸y PC ®êi míi, E-IDE cã
thÓ thµnh c«ng trong viÖc truyÒn d÷ liÖu víi tèc ®é cao h¬n giíi h¹n 2-3 MB/gi©y cña sù hîp
t¸c gi÷a IDE vµ ISA. §Ó sö dông ®îc phÇn khe c¾m më réng mµ kiÕn tróc local bus cung cÊp,
mét tËp hîp c¸c chÕ ®é chuyÓn d÷ liÖu míi ®· ®îc cµi ®Æt trong chuÈn E-IDE. C¸c chÕ ®é
®ã cho phÐp m¸y PC cã tèc ®é truyÒn d÷ liÖu biÕn thiªn tõ 8-20 MB/gi©y, v× vËy E-IDE cã
kh¶ n¨ng ®èi s¸nh víi c¸c SCSI chÊt lîng cao vÒ mÆt tÝnh n¨ng.
C¸c ph¬ng thøc truyÒn theo chÕ ®é nguyªn b¶n 1 vµ 2 ®îc ®Þnh nghÜa trong chuÈn IDE vÉn
®îc gi÷ nguyªn trong E-IDE. §ã lµ vµo/ra bé xö lý (PIO) vµ truy nhËp bé nhí trùc tiÕp (DMA),
mçi ph¬ng thøc cho phÐp thiÕt bÞ chuyÓn d÷ liÖu theo ®êng truyÒn 16 Bit. Dùa trªn tÝnh
chÊt vËt lý cña ®Üa cøng vµ chu tr×nh thêi gian, c¸c chÕ ®é ®ã cã thÓ ®¹t ®îc tèc ®é truyÒn
lín nhÊt lµ 8.33 MB/gi©y.
Víi chÕ ®é 3 míi, qu¸ tr×nh truyÒn d÷ liÖu tõ card E-IDE tíi thiÕt bÞ ®îc qu¶n lý bëi mét bé
®iÒu khiÓn ¶o sö dông c«ng nghÖ ®iÒu khiÓn trµn cã dïng tÝn hiÖu s½n sµng cña kªnh
vµo/ra (IORDY). ChÕ ®é ®ã ®Þnh nghÜa mét thiÕt bÞ vµo/ra CPU cã tèc ®é truyÒn 120 ns
(nano gi©y) vµ sö dông ph¬ng thøc truyÒn PIO. Nh vËy tèc ®é truyÒn sÏ phô thuéc vµo tèc ®é
bé nhí cña m¸y tÝnh (xem h×nh 3). Bé nhí cña m¸y cµng nhanh th× tèc ®é truyÒn cµng lín vµ
kh¶ n¨ng lín nhÊt cã thÓ ®¹t ®îc lµ 11,11 MB/gi©y.
Mét ®iÓm ®¸ng chó ý lµ Seagate ®· chän ®Ó miªu t¶ c¸c ®Üa E-IDE cña hä nh lµ c¸c thiÕt bÞ
ATA nhanh. C¸c ®Æc tÝnh kü thuËt mµ Seagate ®a ra bao gåm kh¶ n¨ng ®Æc biÖt ®äc vµ ghi
nhiÒu khèi, nh vËy nã cã thÓ n©ng tèc ®é cña qu¸ tr×nh truyÒn d÷ liÖu tíi 4 MB/gi©y khi
ghÐp nèi víi mét giao tiÕp IDE chuÈn. Ngoµi c¸c kh¶ n¨ng bæ sung thiÕt bÞ do Seagate cung
cÊp cã c¸c tÝnh n¨ng hoµn toµn t¬ng thÝch víi chuÈn E-IDE.
Vµo thêi ®iÓm hiÖn ®¹i, chÕ ®é 3 cung cÊp kh¶ n¨ng truyÒn d÷ liÖu nhanh nhÊt. Tuy nhiªn
chÕ ®é 4 ®· ®îc ph¸t triÓn vµ kiÓm ngihÖm vµ nã mang l¹i mét tèc ®é nhanh h¬n (kho¶ng
16,7 MB/gi©y). C¸c nhµ s¶n xuÊt ®Üa cøng Conner vµ Seagate ®· tung ra thÞ trêng c¸c s¶n
phÈm tu©n theo chÕ ®é 4 vµ hy väng nã sÏ ®îc sö dông réng r·i trong quý 2 cña n¨m nay.
Cuèi cïng, ®ã lµ chÕ ®é 5, chÕ ®é cã kh¶ n¨ng tèc ®é truyÒn d÷ liÖu tíi 20 MB/gi©y, s¸ch
ngang víi Fast Eide SCSI vÒ mÆt tÝnh n¨ng (xem h×nh 3). C¸c th«ng sè kü thuËt cña chÕ ®é 5
vÉn cha hoµn thµnh nhng c¸c s¶n phÈm tu©n theo chÕ ®é 5 sÏ ®îc ®a vµo sö dông trong cuèi
n¨m nay. Nguyªn nh©n mang l¹i tèc ®é truyÒn cao lµ thiÕt kÕ vµ chÊt lîng cña c¸p giao tiÕp.
D©y c¸p kiÓu cò t¹o ra giíi h¹n vÒ tèc ®é truyÒn cho chÕ ®é 5, do ®ã trong t¬ng lai c¸c nhµ
s¶n xuÊt PC cã thÓ sÏ ph¶i sö dông mét lo¹i c¸p míi.
3.4. ChØ sè vÒ ATAPI
Nh vËy, E-IDE ®· cã thÓ ®èi s¸nh mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n so víi SCSI hïng m¹nh, viÖc hæ trî
c¸c thiÕt bÞ kh¸c ®Üa cøng ®· ®îc ®a vµo chuÈn. Giao diÖn gãi ATA (ATAPI), hoµn thµnh
vµo n¨m 1994, ®Þnh nghÜa mét tËp lÖnh míi trong ®ã cã yªu cÇu ®¸nh ®Þa chØ c¸c thiÕt bÞ
nh CD-ROM vµ b¨ng tõ th«ng qua giao diÖn ATA.
æ ®Üa CD-ROM sö dông giao diÖn E-IDE hiÖn nay ®· cã b¸n trªn thÞ trêng vµ sau ®ã mét thêi
gian sÏ cã c¸c æ ®äc b¨ng tõ tu©n theo ATAPI. ¦u ®iÓm cña c¸c thiÕt bÞ E-IDE lµ gi¸ c¶. PhÇn
lín c¸c m¸y PC trªn thÞ trêng ®ang sö dông æ ®Üa cøng IDE, v× vËy ®iÒu dÔ hiÓu lµ nªn sö
dông æ ®Üa cøng IDE, v× vËy ®iÒu dÔ hiÓu lµ nªn sö dông cïng mét kiÓu giao tiÕp h¬n lµ
cµi ®Æt mét card SCSI ®¾t tiÒn hoÆc mét card ®iÒu khiÓn ®éc quyÒn kh¸c.
C¸c æ ®Üa CD-ROM tu©n theo ATAPI cã thÓ sö dông víi bÊt kú card ©m thanh nµo ®Ó thÓ
hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ møc MPC2 vÒ Multimedia. Mét d©y c¸p tiÕng chuÈn sÏ cung cÊp ®-
êng tiÕng tõ æ ®Üa tíi card ©m thanh.
3.5 "C¾m lµ ch¹y"
Cuèi cïng, æ ®Üa E-IDE cung cÊp c¸c th«ng tin bæ sung BIOS vµ c¸c phÇn mÒm ®iÒu khiÓn
®Ó cho phÐp ph¸t hiÖn tù ®éng c¸c ®Æc tÝnh cña E-IDE mµ kh«ng nhê tíi ngêi sö dông.
TÝnh n¨ng ®ã sÏ gióp Ých rÊt nhiÒu cho c¸c m¸y tÝnh "Plug -and-Play" trong t¬ng lai.
Thùc tÕ lµ mét sè m¸y PC cò sÏ kh«ng tËn dông ®îc hÕt c¸c chøc n¨ng cña E-IDE v× sù gîng
Ðp khi lµm viÖc víi BIOS vµ Bus hÖ thèng. PhÇn lín c¸c m¸y PC s¶n xuÊt trong 2 n¨m trë l¹i
®©y cã kiÕn tróc local - bus cã thÓ sö dông ®îc E-IDE. Trong t¬ng l¹i s¾p tíi, mäi ®Üa cøng
IDE cò sÏ ®îc thay thÕ b»ng chuÈn E-IDE míi. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ thÕ hÖ m¸y PC tiÕp theo
vµ cã gi¸ c¶ c¹nh tranh.
E-IDE mang l¹i cho ngêi sö dông kh¶ n¨ng lu tr÷ lín h¬n vµ ®· gì bá ®îc c¶n trë thõa kÕ tõ
chuÈn IDE. §ã lµ chÝnh lµ ®iÒu mµ thÞ trêng cÇn khi mµ c¸c øng dông hiÖn nay b¾t ®Çu
lµm cho ngêi ta nhËn ra giíi h¹n cña hÖ thèng ®Üa cøng.

Mainboard cã Bus VL bÞ trôc trÆc


Trong ®êi m¸y 486 cã nhiÒu mainboard thiÕt kÕ Bus theo chuÈn VL ®Ó sö dông card mµn
h×nh vµ card I/O 32bit VL. ThiÕt kÕ nÇy cã 1 nhîc ®iÓm lµ slot qu¸ dµi nªn khã kh¨n trong
viÖc l¾p r¸p vµ dÓ xÈy ra t×nh tr¹ng tiÕp xóc kh«ng tèt giöa ch©n card víi slot sau 1 thêi gian
sö dông hay khi m¸y bÞ rung ®éng nhiÒu.
NÕu sau khi m¸y bÞ rung ®éng (di chuyÓn, thay ®æi linh kiÖn...) råi kh«ng lªn mµn h×nh hay
kh«ng nhËn biÕt ®Üa cøng, ®Üa mÒm...th× ®iÒu ®Çu tiªn b¹n nªn nghÜ lµ bÞ láng ch©n tiÕp
xóc. B¹n thö lay card mµn h×nh hay card I/O, nÕu kh«ng ®îc b¹n nªn th¸o h¼n card ra råi c¾m
trë l¹i tõng card (thö thay ®æi slot). Theo kinh nghiÖm thùc tÕ, b¹n cÇn ph¶i kiªn nhÈn lµm ®i
lµm l¹i thao t¸c nÇy cã khi hµng chôc lÇn, thËm chÝ mÊt c¶ tiÕng ®ång hå khi "trÞ" bÞnh nÇy.
Trêng hîp card h rÊt Ýt mµ ®a sè lµ bÞ láng tiÕp xóc.
Chó ý:
Khi c¾m card vµo slot, cÇn ph¶i dïng tay ®ë Mainboard ®Ó nã kh«ng bÞ cong theo lùc nhÊn
(do card qu¸ dµi) lµm ch©n card kh«ng xuèng s©u ®îc. Khi g¾n card thø nh× th× coi chõng
láng ch©n card thø nhÊt.
Khi lµm vÖ sinh hay thay ®æi linh kiÖn cho nh÷ng m¸y lo¹i nÇy, tr¸nh ®êng lµm rung ®éng
m¹nh mainboard hay card VL cã trong m¸y.
B¶y c«ng nghÖ PC lµm thay ®æi thÕ giíi
Liªn l¹c hång ngo¹i, mµn h×nh dÑt, nhËn biÕt tiÕng nãi... C¸c c«ng nghÖ nªu díi d©y ®· cã
hoÆc ®ang ph¸t triÓn ë c¸c nhµ chÕ t¹o tin häc trong vßng cha ®Õn mêi n¨m tíi, c¸c c«ng nghÖ
Êy sÏ ®îc sö dông réng r·i trong c«ng chóng.
Mµn h×nh rÊt dÑt. ë Montpollier (Ph¸p), h·ng Pix Tech ph¸t triÓn c¸c èng ®Ìn h×nh cùc ©m bÒ
dµy 11 mm. Kho¶ng n¨m 2002 sÏ b¸n ra hµng lo¹t.
NhËn d¹ng b»ng m¾t. IBM, Intel vµ nhiÒu trêng ®¹i häc Mü (MIT, Stanford...) ®ang nghiªn
cøu c¸c phÇn mÒm ®Ó gióp cho c¸c m¸y tÝnh nhËn d¹ng ®îc nh÷ng ngêi cïng ®èi tho¹i vµ gióp
cho hä hiÓu c¸c ph¶n øng, c¸c ®iÖu bé.
TÊm b¶ng nhËn ra ch÷ viÕt. Apple, IMB vµ 3 Com US Robotics ®· b¸n ra thÞ trêng nh÷ng
chiÕc m¸y biÕt nhËn ra ch÷ viÕt tay. Nhng tû lÖ sai sãt cßn rÊt cao. CÇn thªm nhiÒu n¨m
nghiªn cøu ®Ó ®¹t ®Õn mét s¶n phÈm cã hiÖu n¨ng ®Çy ®ñ.
NhËn biÕt tiÕng nãi. §· cã nhiÒu phÇn mÒm gióp ®äc ®îc v¨n b¶n trªn PC. Ýt nhÊt cßn cã 3%
c¸c sai sãt. C¸c kü s ®ang lµm viÖc ®Ó ®¹t ®Õn c¸c phÇn mÒm hiÓu ®îc lêi nãi. Trong 5 n¨m
n÷a, ngêi ta cã thÓ ra lÖnh cho chiÕc m¸y tÝnh cña m×nh (thÝ dô: cho t«i biÕt tµi kho¶n cña
t«i cßn bao nhiªu?).
Thèng nhÊt vµo mét trung t©m thu nhá. Lu ý ®Õn ®iÒu kiÖn diÖn tÝch sö dông trong nhµ cã
h¹n, c¸c thÕ hÖ m¸y tÝnh t¬ng lai sÏ gän h¬n. Thªm n÷a, trªn c¸c m¸y Êy, c¸c bé phËn thiÕt bÞ
®äc c¸c ®Üa nhá sÏ kh«ng cßn n÷a (c¸c hép phiÕu trao ®æi qua th tÝn ®iÖn tö).
M¸y in "quy vÒ mét mèi". C¸c m¸y in sau nµy sÏ gåm m¸y fax vµ mét m¸y quÐt. Chóng cã thÓ
in l¹i mét bøc ¶nh mµu cì A4 trong mét phót ®ång hå.
Con chuét kh«ng d©y. Olivetti lµ h·ng ®Çu tiªn ®a ra sö dông sù liªn l¹c hång ngo¹i gi÷a bµn
phÝm vµ trung t©m thèng nhÊt. C«ng nghÖ nµy sÏ më réng theo kiÓu con chuét.

M¸y kh«ng ®iÒu khiÓn ®îc æ cøng


do thêi gian khëi ®éng qu¸ nhanh
Cã 1 sè m¸y mçi khi më m¸y ®Òu b¸o kh«ng cã æ cøng, ph¶i khëi ®éng l¹i b»ng c¸ch bÊm
Ctrl+Alt+Delete th× æ cøng míi ®îc nhËn d¹ng. Lçi nÇy cã thÓ do m¸y tÝnh khëi ®éng qu¸
nhanh nªn Bios ®· truy xuÊt æ cøng tríc khi nã ho¹t ®éng.
B¹n h·y thö kh¾c phôc lçi nÇy nh sau: Vµo Bios x¸c lËp c¸c môc Quick Power on Selft-Test lµ
Disable; Fast Boot Option lµ Disable; Above 1 Mb lµ Enable; Hard Disk Initialization time-out
lµ 30 sec.
Môc ®Ých c¸c x¸c lËp lµ ®Ó kÐo dµi thêi gian khëi ®éng, kÞp cho æ cøng lµm viÖc tríc khi
Bios dß t×m ®Õn nã.

M¸y tÝnh khëi ®éng chËm


HÇu hÕt thêi gian trong qu¸ tr×nh khëi ®éng lµ kiÓm tra phÇn cøng. Toµn bé phÇn cøng ph¶i
®îc nhËn biÕt vµ ®a vµo qu¶n lý råi hÖ ®iÒu hµnh míi ®îc n¹p. Do ®ã m¸y cã cµng nhiÒu
phÇn cøng th× khëi ®éng cµng chËm (so víi m¸y cã Ýt phÇn cøng). Tuy nhiªn nÕu m¸y khëi
®éng qu¸ chËm th× b¹n cÇn kiÓm tra l¹i c¸c khai b¸o thiÕt bÞ trong Bios v×:
* Qu¸ tr×nh kiÓm tra sÏ kÐo dµi gÊp nhiÒu lÇn nÕu b¹n khai b¸o 1 thiÕt bÞ kh«ng cã thùc (do
bios ph¶i cÈn thËn dß ®i dß l¹i vµi lÇn) thÝ dô: th«ng sè æ cøng, æ mÒm sai.
* Trong phÇn khai b¸o thiÕt bÞ nh c¸c æ ®Üa cøng trªn ®êng EIDE1 vµ EIDE2, c¸c cæng COM
vµ LPT...NÕu b¹n chän Auto, m¸y sÏ khëi ®éng chËm h¬n so víi khi khai b¸o chÝnh x¸c hay khi
chän Disable/None cho nh÷ng thiÕt bÞ kh«ng cã.

M¸y tÝnh ch¹y chËm


M¸y t«i ch¹y Windows 95. Sau mét thêi gian sö dông, d¹o nµy m¸y khëi ®éng rÊt l©u vµ ch¹y c¸c
ch¬ng tr×nh rÊt chËm dï cÊu h×nh m¸y t«i kh¸ cao: Intel Pentium 233MMX, 32MB RAM, æ
cøng 2,1 GB, c¹c mµn h×nh S3 2MB. Xin hái c¸ch kh¾c phôc ?
M¸y b¹n ch¹y chËm cã thÓ do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n, díi ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p. B¹n cã thÓ
¸p dông 1 hoÆc tèt nhÊt lµ tÊt c¶.
 Khëi ®éng m¸y b»ng ®Üa mÒm "s¹ch", trong ®ã cã ch¬ng tr×nh diÖt Virus míi nhÊt
nh Bkav252, D2-286... ®Ó t×m vµ diÖt.
 Më tÖp Autoexec.bat : trong NC Ên F4 hoÆc trong Windows ch¹y Start/Run gâ
Sysedit.Ok. B¹n bá bít nh÷ng ch¬ng tr×nh ®îc cµi trong ®ã b»ng c¸ch thªm dÊu (;) vµo
®Çu dßng hoÆc xãa ®i.
 B¹n më tÖp Win.ini (gièng c¸ch trªn). T×m dßng Run=, Load=. NÕu sau dÊu = cã dßng
lÖnh nµo th× xo¸ ®i v× nh÷ng ch¬ng tr×nh nµy sÏ ®îc kÝch ho¹t sau khi vµo Windows
vµ sÏ lµm chËm tèc ®é m¸y.
 Bá bít nh÷ng chong tr×nh ®îc kÝch ho¹t mçi khi vµo Windows trong Start/ Setting/
Taskbar / Start Menu Program/ Remove/ Program/ Startup.
 B¹n còng nªn bá ®i c¸c ¶nh nÒn sÆc sì, c¸c Wallpaper trªn Desktop. Xo¸ ®i nh÷ng biÓu
tîng kh«ng cÇn thiÕt, c¸c biÓu tîng ®éng trªn Desktop v× chóng còng lµm gi¶m ®¸ng
kÓ tèc ®é m¸y.
 Cã thÓ m¸y b¹n cµi qu¸ nhiÒu c¸c ch¬ng tr×nh øng dông nªn m¸y bÞ chËm. Nªn gì bá
nh÷ng ch¬ng tr×nh kh«ng cßn cÇn thiÕt b»ng c«ng cô Uninstall kÌm theo chóng hoÆc
trong My Computer / Control Pannel / Add/remove Programs / Uninstall/install chän ch-
¬ng tr×nh cÇn gì vµ Ên Add/Remove.
 Cuèi cïng nhÊt thiÕt ph¶i ch¹y c¸c tiÖn Ých Scandisk ®Ó ch÷a c¸c lçi råi ch¹y Disk
Defragmenter ®Ó gi¶m ph©n m¶nh æ ®Üa.
T«i ch¾c m¸y b¹n sÏ ch¹y nhanh h¬n nhiÒu sau khi thùc hiÖn c¸c bíc trªn. NÕu kh«ng ®îc b¹n
chØ cã thÓ xo¸ ®i vµ cµi l¹i Windows 95, thËm chÝ cã thÓ b¹n ph¶i Backup l¹i d÷ liÖu råi
Format l¹i æ - coi nh cµi l¹i tõ ®Çu.

æ CDrom kh«ng ®äc ®îc ®Üa


Sù cè x¶y ra cã thÓ do hai nguyªn nh©n: HoÆc lµ æ ®Üa CD cña b¹n bÞ bÈn hoÆc lµ æ ®Üa
b¹n bÞ háng vµ ho¹t ®éng sai.
Tríc hÕt, b¹n nªn thö xem æ ®Üa cña b¹n cã thÓ ®äc ®îc mét ®Üa CD nµo kh«ng. Th b¶n chØ
ra r»ng nhiÒu ®Üa d÷ liÖu kh«ng ch¹y ®îc trªn æ ®Üa cña b¹n nhng chóng l¹i ch¹y tèt trªn m¸y
kh¸c. H·y ch¹y mét ®Üa nh¹c trªn æ ®Üa cña b¹n thö xem. C¸ch ghi d÷ liÖu cña ®Üa nh¹c còng
t¬ng tù nh CD-ROM nhng tèc ®é ®äc chØ b»ng 1/4.
NÕu ®Üa nh¹c kh«ng ch¹y ®îc, æ ®Üa cña b¹n cã thÓ bÞ bÈn. B¹n nªn xem híng dÉn cña nhµ
s¶n xuÊt æ ®Üa lµm thÕ nµo dïng ®Üa lau chïi ®Ó lau ®Çu ®äc. NÕu kh«ng cã híng dÉn th×
b¹n cã thÓ thö dïng bé lau chïi CD (CD cleaner ket), bé nµy cã b¸n s½n ë c¸c cöa hµng. NÕu nh
viÖc lau chïi gióp æ ®Üa ®äc ®îc ®Üa nh¹c th× ®Üa d÷ liÖu cña b¹n ch¾c còng sÏ ®äc ®îc.
NÕu æ ®Üa cña b¹n vÉn kh«ng ch¬i nh¹c ®îc, cã lÏ nã cÇn ph¶i ®îc söa ch÷a. Bé phËn c¬ cña
®Çu ®äc cã thÓ kh«ng ®îc ®iÒu chØnh ®óng, hay m« t¬ kh«ng duy tr× ®óng tèc ®é. Trong
trêng hîp nh thÕ tèt h¬n b¹n nªn mua mét æ míi (thËm chÝ cã tèc ®é 12, 16)víi gi¸ kho¶ng 80
®« la. Thay thÕ bao giê còng ®¬n gi¶n h¬n söa. V¶ l¹i thêng khi ®· söa kh«ng g× b¶o ®¶m
kh«ng t¸i ph¸t.

æ cøng trªn 4Gb kh«ng khëi ®éng ®îc


Cã vµi æ cøng trªn 4Gb kh«ng khëi ®éng ®îc trªn mét sè mainboard, b¹n cã thÓ Fdisk b×nh th-
êng nhng m¸y sÏ bÞ treo khi khëi ®éng l¹i. Theo chóng t«i th× vÊn ®Ò do Bios vµ hÖ ®iÒu
hµnh lµm viÖc kh«ng "khíp" víi nhau.
Cã 1 c¸ch ®Ó sö dông t¹m c¸c æ ®Üa nÇy trong khi chê thay thÕ mainboard hay æ cøng.
1/ Vµo Bios, chän môc tù ®éng ph¸t hiÖn æ cøng.
2/ Vµo môc khai b¸o æ cøng, ®iÒu chØnh l¹i sè ®Çu ®äc (H) tõ 16 thµnh 15.
3/ Nh©n sè cylinder víi 16 råi chia cho 15, nÕu kÕt qu¶ cã sè lÎ th× bá sè lÎ (lµm trßn xuèng).
4/ §iÒu chØnh sè cylinder thµnh sè míi (lín h¬n sè cñ) nÇy.
5/ Lu thay ®æi råi tho¸t Bios.
6/ Fdisk vµ Format nh b×nh thêng.
ThÝ dô: NÕu th«ng sè do Bios tù ®éng dß t×m lµ 9924x16x63 (CHS). Ta ®iÒu chØnh thµnh
10585x15x63 (CHS).
Chó ý: Ghi nhí gi¸ trÞ nÇy ®Ó khai b¸o khi ®em æ cøng qua m¸y kh¸c hay khi bÞ mÊt th«ng tin
CMOS.

Phèi hîp æ cøng vµ æ CDRom


B¹n kh«ng nªn g¾n 2 æ cøng cã tèc ®é truy xuÊt d÷ liÖu chªnh nhau nhiÒu (thÝ dô: æ 500Mb
vµ æ 3.2Gb) vµo cïng 1 ®êng c¸p d÷ liÖu v× nh vËy sÏ kh«ng tËn dông ®îc hÕt hiÖu suÊt cña
æ ®Üa cã tèc ®é cao. §iÒu nÇy còng ®óng nh vËy khi g¾n chung æ cøng vµ æ CDRom cã tèc
®é chªnh nhau.
Tèt nhÊt lµ t¸ch riªng æ cøng nhanh vµ æ cøng chËm (hay CDRom) trªn 2 ®êng EIDE kh¸c
nhau.
Chó ý: Trªn thùc tÕ, viÖc 2 æ ®Üa cã tèc ®é chªnh lÖch nhiÒu g¾n chung víi nhau cßn cã thÓ
lµm chóng ch¹y kh«ng æn ®Þnh vµ hay bÞ b¸o lçi truy xuÊt khi ch¹y ch¬ng tr×nh, thËm chÝ cã
khi lµm c¶ hÖ thèng ch¹y kh«ng æ ®Þnh lu«n (m¸y hay bÞ treo bÊt tö).

C¸c phô kiÖn cã kÝnh ch¾n mµn h×nh, bé lu ®iÖn, m¸y æn ¸p.
CPU
CPU lµ bé n·o m¸y tÝnh, gi¸ thay ®æi tuú nh·n hiÖu, tèc ®é, vµ lµ c¬ phËn gi¶m gi¸ nhanh
nhÊt. CPU tèc ®é cµng nhanh cµng gióp cho viÖc xö lý th«ng tin nhanh c¸c ch¬ng tr×nh øng
dông. Tuy nhiªn tèc ®é xö lý còng cßn tuú thuéc nhiÒu yÕu tè kh¸c.
Mainboard
Mainboard lµ c¬ phËn quan träng hµng ®Çu trong m¸y tÝnh, cã nhiÒu nh·n hiÖu, m¾c nhÊt lµ
ASUS. Mainboard cßn cã thø kh«ng nh·n hiÖu. Cã ý kiÕn cho r»ng hµng v« danh ch¹y kh«ng
æn ®Þnh. Cã ý kiÕn kh¸c cho r»ng hµng v« danh ®· test ch¹y æn ®Þnh sÏ ho¹t ®éng tèt, gi¸ l¹i
rÎ. Cã hai lo¹i mainboard, mét lo¹i hç trî tèc ®é bus 66, mét lo¹i 100 MHz.
RAM
RAM chØ cã mét vµi nh·n hiÖu, chªnh lÖch gi¸ kh«ng lín, kh«ng ph¶i do chÊt lîng mµ do hµng
khan hay kh«ng. Dung lîng RAM ®îc khuyÕn khÝch Ýt nhÊt lµ 32 megabyte. Tuú theo tèc ®é
bus hÖ thèng - 66 hoÆc 100 MHz - mµ chän RAM hç trî ®óng tèc ®é. Víi dung lîng RAM lín,
cã thÓ ch¹y nhiÒu øng dông cïng lóc, tiÕt gi¶m thêi gian m¸y tÝnh ph¶i gäi øng dông tõ trong æ
cøng ra.
æ cøng
æ ®Üa cøng cã hai nh·n hiÖu th«ng dông lµ Seagate vµ Quantum. Tríc Quantum lµm chñ thÞ
trêng, nay Seagate. æ cøng Fujitsu s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam nhng kh«ng th«ng dông. Dung lîng
®Üa cøng ®ang th«ng dông vµ thÊp nhÊt lµ 2.1 GB.
Mµn h×nh
Mµn h×nh cã ba h¹ng lµ v« danh, trung b×nh vµ mang nh·n hiÖu næi tiÕng. Nªn chän mµn
h×nh ®¹t ®îc h×nh ¶nh tèt khi chØnh c¸c nót chøc n¨ng ë vÞ trÝ trung b×nh. C¸c lo¹i mµn h×nh
nh Philips, Samsung cã chÕ ®é b¶o hµnh tèt h¬n.
Bµn phÝm vµ chuét
Bµn phÝm Mitsumi ®ang thÞnh hµnh cã tuæi thä chõng mét n¨m nÕu sö dông theo giê lµm
viÖc hµng ngµy. Chuét tõ 7 USD trë lªn xµi t¹m ®îc. Logitech cã nhiÒu lo¹i s¶n xuÊt t¹i Trung
Quèc, cã thÓ ®îc b¸n theo gi¸ hµng ®µi Loan, mÆc dÇu hµng Trung Quèc chØ b»ng nöa gi¸.
Phô kiÖn multimedia
Loa - card ©m thanh cã nhiÒu lo¹i, qu¶ng c¸o trªn trêi, nhng nãi chung, kh«ng g× dë h¬n nghe
nh¹c b»ng m¸y tÝnh. M¸y in cã ba lo¹i, in kim, in phun vµ in laser. In kim tèc ®é chËm, bÒn. In
phun tèc ®é nhanh h¬n, gi¸ rÎ, nhng kh«ng tiÖn dông cho v¨n phßng v× kh«ng dïng ®îc cho
nhiÒu m¸y, mùc m¾c. In laser chÊt lîng cao, bÒn, tèc ®é cao, gi¸ cao, cã thÓ sö dông cho nhiÒu
m¸y tÝnh, ®Çu t ban ®Çu cao nhng gi¸ thµnh in rÎ h¬n in phun.
æ CD-ROM
§· ®Õn thêi ®iÓm nhiÒu ngêi muèn chuyÓn sang r¸p æ DVD-ROM thay v× CD-ROM. Nhng
gi¸ cña DVD-ROM ®ang m¾c b»ng c¸i m¸y tÝnh. æ CD-ROM nay chØ cã lo¹i tèc ®é 32X.
NghÜa lµ ngêi dïng ®ang bÞ buéc ph¶i mua thõa c¸i mµ hä cÇn. Thùc ra tèc ®é hiÖu dông cña
CD-ROM chØ ®Õn 12X, cßn trë lªn lµ tèc ®é tiÕp thÞ h¬n lµ tèc ®é thùc. Creative ®îc giíi
thiÖu lµ kh¸, nhng kÐn ®Üa. Acer Ýt kÐn ®Üa h¬n.
Modem/Fax
§êng d©y ®iÖn tho¹i trong níc chØ ®¹t tèc ®é truyÒn kho¶ng 33 Kbps, nhng nhiÒu ngêi l¹i theo
khuyÕn khÝch ngêi b¸n mua modem 56 Kbps thay v× 33.6 Kbps. NghÜa lµ tr¶ tiÒn thªm cho
c¸i kh«ng cÇn. Modem cã lo¹i g¾n trong rÎ h¬n lo¹i ®Ó ngoµi, th«ng dông lµ Rockwell, hµng
hiÖu lµ Motorola. Khi cã nhu cÇu gëi fax hoÆc nèi kÕt vµo m¹ng hoÆc Internet, ngêi dïng míi
ph¶i s¾m Modem/Fax.
æn ¸p vµ lu ®iÖn
Chän hµng ViÖt Nam lµ hîp lý v× thêi gian b¶o hµnh cña hµng néi ®¸ng kÝnh nÓ.

M¸y tÝnh cña b¹n bÞ Y2K?


Tríc hÕt b¹n cÇn ph¶i biÕt Y2K lµ g×? ®ã lµ sù cè m¸y tÝnh sÏ x¶y ra vµo n¨m 2000 ®èi víi
mét sè m¸y ch¹y trªn hÖ ®iÒu hµnh cò. Y2K kh«ng chØ ¶nh hëng lín ®èi víi m¸y tÝnh nèi m¹ng
mµ cßn cã thÓ g©y t¸c h¹i ®èi víi c¶ m¸y tÝnh c¸ nh©n cña b¹n n÷a bëi nã sÏ lµm b¹n nhÇm lÉn
kh«ng thÓ ph©n biÖt ®îc n¨m nµo lµ n¨m 1900 vµ n¨m nµo lµ n¨m 2000. Nhng kh«ng sao, b¹n
cã thÓ kiÓm tra m¸y cña b¹n cã bÞ ¶nh hëng hay kh«ng b»ng mét thö nghiÖm nhá tèn kho¶ng 3
phót díi ®©y:
ChuyÓn m¸y sang m«i trêng DOS. §¸nh vµo lÖnh "Date". §a mét ngµy míi vµo, vÝ dô
31/12/1999 sau ®ã thªm thêi gian, ch¼ng h¹n 23/58 th«ng qua lÖnh "Time".
Sau ®ã, b¹n t¾t m¸y, ®îi kho¶ng vµi phót råi khëi ®éng l¹i còng ë m«i trêng DOS vµ kiÓm tra
xem ngµy hiÓn thÞ cã lµ 01/01/2000 hay kh«ng? NÕu ph¶i th× chóc mõng b¹n, b¹n ®· tho¸t
khái mét mèi lo cña thÕ kØ råi ®Êy. Cßn nhîc b»ng, b¹n thÊy sè 01/01/00 th× b¹n ®· thùc sù
gÆp r¾c rèi: Y2K ®· "gâ cöa" m¸y tÝnh cña b¹n.
Nguyªn nh©n cña sù cè Y2K lµ do vÊn ®Ò kh«ng thÓ nhËn biÕt ®îc sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c n¨m
2000 vµ 1900 bëi v× chóng ®îc lËp tr×nh víi 2 ch÷ sè cuèi cïng nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ khi
mµ gi¸ c¶ "chip" cßn kh¸ ®¾t ®á. Khi nh÷ng m¸y nµy thªm mét con sè vµo sau 99, BIOS sÏ
®Æt l¹i sè ®Õm thµnh 00. VÊn ®Ò nµy lµ do m¸y tÝnh nhËn d¹ng ngµy 01/01/00 (ngµy 1
th¸ng 1 n¨m 2000) nh lµ ngµy 1 th¸ng 1 n¨m 1900.
Cã lÏ ch¼ng khã kh¨n g× ®Ó tëng tîng sù cè nµy sÏ g©y ra nh÷ng khã kh¨n nh thÕ nµo! VÝ dô
nh mét b¶n thanh to¸n, mét hÖ thèng tù ®éng c¸c lÖnh ®îc ®Æt trªn c¬ së ngµy, th¸ng, n¨m ®Ó
thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô nµo ®ã. Hay nh qu¸ tr×nh lu tr÷ v¨n b¶n, chuyÓn tiÒn ë c¸c ng©n
hµng, nÕu nh vÊn ®Ò nµy x¶y ra, tÊt c¶ sÏ nh mét "mí bßng bong" kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc.
NÕu nh b¹n ch¾c ch¾n r»ng m¸y tÝnh cña b¹n cïng chung sè phËn nh biÕt bao m¸y kh¸c th×
còng ®õng qu¸ lo l¾ng, b¹n vÉn cã thÓ kh¾c phôc ®îc. H·y nhanh chãng liªn hÖ víi c«ng ti s¶n
xuÊt ra m¸y tÝnh ®ã, ch¾c ch¾n hä sÏ cung cÊp cho b¹n ch¬ng tr×nh n©ng cÊp BIOS míi.

Ram ch½n lÎ
Kü thuËt vÒ tÝnh ch½n lÎ chñ yÕu ®îc dïng cho c¸c m¸y qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu lín v× ë nh÷ng
m¸y nÇy ®é an toµn d÷ liÖu lµ quan träng nhÊt. TÝnh ch½n lÎ lµ 1 d¹ng kiÓm tra lçi bé nhí
b»ng c¸ch bæ sung thªm 1 bit vµo tõng byte (8 bit) cña bé nhí. Khi lµm viÖc, bit ch½n lÏ cho mçi
byte ®ang ho¹t ®éng sÏ ®îc so s¸nh víi bit ch½n lÎ lu giö trong bé nhí. NÕu c¶ hai t¬ng hîp víi
nhau, d÷ liÖu ®îc coi lµ tèt.
Bé nhí ch½n lÎ vµ kh«ng ch½n lÎ cã thÓ kÕt hîp chung víi nhau nhng b¾t buéc ph¶i hñy bá viÖc
kiÓm tra ch½n lÎ trong Bios.
§Ó nhËn diÖn Ram ch½n lÎ b¹n dùa vµo sù ký hiÖu vµ sù s¾p xÕp cña chóng:
NÕu kÕt thóc víi n.byte (td: 8, 32...) lµ Ram kh«ng ch½n lÎ. NÕu kÕt thóc víi n.byte+n (td: 9,
36...) lµ Ram ch½n lÎ.
§èi víi SIMM 30 ch©n, ta ®Õm sè lîng IC vµ tÝnh nh trªn. Td: 8 chip lµ Ram kh«ng ch½n lÎ, 9
chip lµ Ram ch½n lÎ.
Chó ý: Trong ký hiÖu SIMM 2Mx32 hay 1Mx8...con sè sau dÊu x chØ sè lîng bit, ta ph¶i chia
cho 8 ®Ó ®îc sè lîng byte råi nh©n cho sè tríc dÊu x ®Ó ®îc dung lîng cña SIMM. ThÝ dô:
2Mx32 lµ SIMM 8M (2Mx4byte); 1Mx8 lµ SIMM 1M (1Mx1byte)
Ram ch©n vµng vµ Ram ch©n b¹c
Trªn thÞ trêng cã b¸n 2 lo¹i Ram, 1 cã ch©n mµu vµng vµ 1 cã ch©n mµu b¹c. Ngêi sö dông ®«i
khi "th¾c m¾c" kh«ng biÕt l¹i nµo tèt h¬n ®Ó mua.
VÒ nguyªn t¾c, c¶ 2 lo¹i ram cã chÊt lîng nh nhau nhng khi mua chóng ta cÇn biÕt nh sau:
Do vÊn ®Ò t¬ng hîp kim lo¹i khi c¾m Ram vµo slot, nÕu 2 kim lo¹i kh«ng ®ång chÊt víi nhau
sÏ ph¶n øng m¹nh, lµm t¨ng nhanh qu¸ tr×nh oxy hãa, ®iÖn trë tiÕp xóc t¨ng theo ®Õn khi tÝn
hiÖu kh«ng thÓ truyÒn qua ®îc n÷a (g©y ra lçi bé nhí). B¹n cÇn tr¸nh hiÖu øng nÇy b»ng c¸ch
mua Ram cã ch©n tiÕp xóc cïng lo¹i víi tiÕp ®iÓm cña mainboard ®Ó kÐo dµi thêi gian sö
dông tèi ®a cho chóng.

T¹o Disk-mirror
T«i ®ang sö dông PC Pentium 100 MHz. §Üa cøng cña t«i cã dung lîng 1 GB. C¸ch ®©y kh«ng
l©u, ®Üa cøng cña t«i bÞ nhiÔm virus, c¸c tËp tin bÞ xãa s¹ch. T«i rÊt lo l¾ng v× e sî vÊn ®Ò
nµy x¶y ra mét lÇn n÷a. Song song bªn c¹nh biÖn ph¸p chèng virus, t«i muèn cã thªm mét biÖn
ph¸p b¶o vÖ kh¸c.
HiÖn nay gi¸ ®Üa cøng rÊt rÎ. LiÖu t«i cã thÓ ®ång thêi chÐp hay sao d÷ liÖu vµo æ ®Üa thø
hai ®îc kh«ng? H·y cho biÕt t«i cã cÇn mét phÇn mÒm ®Æc biÖt hay mét bé ®iÒu khiÓn ®Üa
cøng míi kh«ng?
Râ rµng lµ b¹n cã mét ®Ò xuÊt th«ng minh khi cã ý ®Þnh dïng mét ®Üa thø hai ®Ó sao lu ngay
lËp tùc cho ®Üa cøng chÝnh cña b¹n. §iÒu nµy cã thÓ thùc hiÖn b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau.
Nhng tríc tiªn b¹n nªn xem xÐt nh÷ng trë ng¹i vµ h·y nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p kh¸c n÷a.
Tõ l©u, c¸c thiÕt bÞ disk-mirroring cã chøc n¨ng b¶o ®¶m an toµn cho d÷ liÖu lu tr÷. Nã ®îc sö
dông phßng khi háng hãc. Do ®ã, nã lµ mét phÇn quan träng trong thiÕt kÕ m¹ng côc bé
(LAN).Tuy nhiªn, mét sè thiÕt bÞ còng thÝch hîp khi sö dông víi m¸y ®¬n. C¸ch xö lý phæ
biÕn nhÊt lµ th«ng qua phÇn cøng: (1) dïng mét bé ®iÒu khiÓn ®¬n ®Ó sao lu d÷ liÖu vµo c¶
hai ®Üa; (2) dïng hai bé ®iÓu khiÓn ®éc lËp ®Ó duy tr× hai ¶nh song song trªn hai ®iÉ kh¸c
nhau.
Cã Ýt nhÊt h¬n mét c«ng ty ®a ra gi¶i ph¸p phÇn mÒm ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Octopus
Technologies cã WinStation cho Windows 95 (gi¸ 49 ®« la Mü). PhÇn mÒm nµy ®îc thiÕt kÕ
®Ó t¹o ¶nh cña d÷ liÖu trªn ®Üa gi÷a tr¹m lµm viÖc (workstation) vµ m¸y tÝnh chñ (server)
trong m¹ng côc bé hoÆc gi÷a hai workstation. Tuy nhiªn, b¹n còng cã thÓ dïng phÇn mÒm nµy
®Ó t¹o g¬ng cña d÷ liÖu cã trong ®Üa cña mét m¸y ®¬n. Theo lêi mét ®¹i diÖn c«ng ty, phÇn
mÒm nµy kh«ng lµm t¨ng qu¸ nhiÒu chi phÝ ®èi víi yªu cÇu hÖ thèng xö lý b×nh thêng.
B¹n còng cã thÓ íc lîng hiÖu qu¶ c«ng cô disk-mirroring b»ng c¸ch thö sö dông mét ch¬ng tr×nh
truyÒn tÖp. PhÇn lín c¸c phiªn b¶n hiÖn nay cña nh÷ng ch¬ng tr×nh nh vËy ®Òu cã tÝnh n¨ng
®ång bé hãa. Nã ®îc thiÕt kÕ nh»m ®¶m b¶o cho b¹n cã ®îc nh÷ng d÷ liÖu nh nhau trªn hai hÖ
thèng kh¸c nhau, ch¼ng h¹n nh trong m¸y tÝnh x¸ch tay vµ ¸c m¸y tÝnh ®Ó bµn. TÝnh n¨ng
nµy còng cho phÐp b¹n chÐp nh÷ng thay ®æi néi dung tõ ®Üa nµy sang mét ®Üa kh¸c trong
cïng hÖ thèng.
Gi¶i ph¸p disk-mirroring v« cïng tiÖn lîi. Nã cã thÓ gióp b¹n cã c¸ch gi¶i quyÕt h÷u hiÖu trong
trêng hîp ®Üa cøng bÞ háng hãc. Tuy nhiªn, nã vÉn kh«ng thÓ thay thÕ viÖc sao lu (back-up)
hÖ thèng thêng xuyªn
Lý do chñ yÕu lµ mét tÖp trªn ®Üa nµy bÞ háng, d÷ liÖu háng sÏ ®îc ghi lªn c¶ ®Üa kia. ChØ
cã mét bé sao lu riªng míi gi÷ ®îc cho b¹n mét b¶n sao hoµn h¶o cña d÷ liÖu khi cha bÞ háng.

ThiÕu driver card mµn h×nh


M¸y t«i tríc cã cµi Windows 95 nay t«i n©ng ®· cÊp lªn Windows 98, nhng b©y giê c¹c mµn
h×nh cña t«i kh«ng ho¹t ®éng n÷a, nã chØ hiÖn 16 mµu. T«i cho Windows 98 tù ®éng 'detect'
nhng Windows kh«ng nhËn biÕt ®îc chÝnh x¸c tªn c¹c nµy, nã chØ b¸o lµ Unknown Device. Xin
hái c¸ch kh¾c phôc ?
Nh vËy lµ m¸y b¹n sau khi n©ng cÊp ®· lµm mÊt 'driver' cña c¹c mµn h×nh mµ bé Windows 98
kh«ng hç trî c¹c nµy. B¹n ph¶i cã 'driver' chuÈn kÌm theo c¹c nµy (thßng kÌm trªn ®Üa mÒm,
®Üa CD-ROM khi b¹n mua m¸y) hoÆc liªn hÖ n¬i mµ b¹n mua m¸y tríc ®©y ®Ó ®îc cung cÊp
l¹i.
B¹n còng thö dïng 'driver' chuÈn cña Windows 98 lµ Standard Display Adapter (VGA) xem cã
thÝch hîp víi c¹c mµn h×nh cña b¹n kh«ng.
B¹n lµm theo c¸c bíc sau:
1. KÝch Start, chän Settings, Control Panel, kÝch ®óp Display.
2. KÝch môc Settings, chän Advanced.
3. KÝch môc Adapter, chän Change.
4. KÝch Next, kÝch "Display a list of all the drivers in a specific location, so you can select the
driver you want," kÝch Next.
5. KÝch Show All Devices.
6. Trong hép tho¹i Manufacturers, kÝch Standard Display Types.
7. Trong Models, kÝch Standard Display Adapter (VGA), OK, kÝch Next. (trong nµy cßn cã 4
lo¹i n÷a tïy chän)
8. KÝch Next, tiÕp Next, Finish.
9. KÝch Close, tiÕp Close, kÝch Yes ®Ó khëi ®éng l¹i m¸y tÝnh.
§Ó t×m kiÕm 'driver' b¹n còng cã thÓ truy cËp vµo Website: www.driverguide.com, trang nµy
bao gåm rÊt nhiÒu 'driver' thiÕt bÞ cña nhiÒu h·ng s¶n xuÊt.
User: Driver
Password: All

Tù lµm c¸p nèi 2 m¸y ®Ó truyÒn d÷ liÖu


C¸pLink LPT (25 ch©n)
B¶ng nèi d©y tõ ch©n x cña ®Çu 1 ®Õn ch©n x cña ®Çu 2

Ch©n cña ®Çu 1 Ch©n cña ®Çu 2


2 15
3 13
4 12
5 10
6 11
7 - 25 Bá
C¸p Null Modem (COM - 9 ch©n)
B¶ng nèi d©y tõ ch©n x cña ®Çu 1 ®Õn ch©n x cña ®Çu 2
Ch©n cña ®Çu 1 Ch©n cña ®Çu 2
1 7, 8
2 3
3 2
4 6
5 5
6 4
7, 8 1
9 bá

Xem phim b»ng m¸y vi tÝnh


Xem phim trªn m¸y PC ®· trë nªn mét ®iÒu thùc tÕ, nÕu b¹n cã trong tay phÇn
cøng vµ phÇn mÒm cÇn thiÕt
Video CD ®ang ngµy cµng trë nªn phæ biÕn. Nh÷ng cuèn phim dµi nay n»m võa trªn 2 ®Üa
CD thay cho c¸c ®Üa laser 12-inch cång kÒnh. Hµng tr¨m ®Çu phim ®· vµ ®ang ®îc ph¸t
hµnh. B¹n cã thÓ xem l¹i Video CD kh«ng chØ trªn c¸c hÖ m¸y multimedia míi mµ c¶ trªn c¸c
m¸y ®îc bæ sung kh¶ n¨ng audio.
TÊt c¶ c¸c phÇn cøng vµ phÇn mÒm Video CD ®Òu dïng chung chuÈn nÐn d÷ liÖu cña
(Motion Picture Experts Group). §©y lµ chuÈn ®îc International Standards Organisation (ISO)
thiÕt lËp. NÐn c¸c ¶nh video theo MPEG lµ qu¸ tr×nh tèn thêi gian vµ rÊt phô thuéc vµo phÇn
cøng. Têi ngîc l¹i ®éc lËp víi thiÕt bÞ h¬n. Nh vËy, kü thuËt nÐn MPEG cã tÝnh phi ®èi xøng,
nghÜa lµ næ lùc nÐn d÷ liÖu lín h¬n nhiÒu so víi khi bung ra. Kh«ng cã g× gäi lµ ng¹c nhiªn:
phÇn cøng nÐn theo chuÈn MPEG gi¸ hµng tr¨m ngh×n ®« la, trong khi card MPEG dïng khi
xem phim l¹i chØ cã vµi tr¨m. Lý thó lµ chuÈn MPEG kh«ng ®Æc t¶ chi tiÕt phÇn cøng mµ
chØ ®Þnh nghÜa c¸ch nÐn d÷ liÖu. ThuËt to¸n nÐn cô thÓ do c¸c nhµ s¶n xuÊt ®a ra vµ h¬n
nhau chÝnh ë kh©u nµy.
Video sè cho ®¹i chóng
VÒ kü thuËt, video lµ mét chuæi tuÇn tù c¸c ¶nh ®îc liªn tôc ®a ra mµn h×nh, t¹o c¶m gi¸c
chuyÓn ®éng. Víi ®é ph©n gi¶i VGA ®Çy ®ñ vµ tèc ®é 30 khung h×nh/gi©y, m¸y tÝnh cã
kh¶ n¨ng tr×nh diÔn video. C¸c bit d÷ liÖu ®îc lu chuyÓn víi tèc ®é 640x480x24 -bit x 30 fps
nghÜa lµ gÇn 221 megabit/gi©y, vît ngoµi kh¶ n¨ng cña PC trung b×nh hiÖn nay.
MPEG lµ chuÈn cña ISO/IEC (International Organisation for Standarddisation/International
Electro-technical Commission dïng ®Ó nÐn d÷ liÖu video vµ audio víi tèc ®é vµ chÊt lîng
trung b×nh. §îc thiÕt lËp tõ 1992, chuÈn nµy cho phÐp truyÒn víi th«ng suÊt 1,5 megabit/gi©y
trong ®iÒu kiÖn ®é ph©n gi¶i 352x240 ®iÓm, ®¶m b¶o chÊt lîng VHS.
Video ®îc nÐn theo tØ lÖ 50:1 ®Õn 100:1 tïy theo d¹ng ¶nh cô thÓ. D÷ liÖu m· hãa ®îc ®Þnh
híng truyÒn víi tèc 1,5 Mbit/gi©y ®Ó thÝch hîp víi tèc ®é truyÒn b×nh thêng cña ®Çu CD-
ROM tèc ®é ®¬n (153 kb/gi©y). Víi CD-ROM tèc ®é kÐp, nh vËy còng kh¸ tèt, tuy MPEG-1
®Çu tiªn ®îc thiÕt kÕ ®Ó dïng víi CD-ROM lo¹i tèc ®é ®¬n.
Møc nÐn nh vËy ®¶m b¶o ®îc chÊt lîng VHS. Trong c¸c CD-ROM vµ trªn c¸c tuyÕn viÔn
th«ng T1 (1,5 Mbit/s) hiÖu n¨ng ®ã hoµn toµn ®¹t yªu cÇu. PhÇn lín PC hiÖn nay ®¶m b¶o ®îc
th«ng suèt (150 Kb/s) nh vËy. ViÖc thùc hiÖn video chuyÓn ®éng thËt (full motion) ë møc
truyÒn d÷ liÖu nh vËy cã tÇm quan träng bëi nã cho phÐp dïng c¸c m¸y PC hiÖn nay, víi mét
®Üa CD cã thÓ xem trong thêi gian kho¶ng 1 giê. H¬n n÷a, nhµ s¶n xuÊt video cã ®iÒu kiÖn
sö dông c¸c m¹ch truyÒn th«ng hiÖn cã víi gi¸ c¶ chÊp nhËn.
Mét chçi video bao gåm nhiÒu khung h×nh (frame), mæi khung lµ mét h×nh ¶nh tÜnh. §Çu
video thÓ hiÖn tuÇn tù tõng khung h×nh mét víi tèc ®é kho¶ng 30 fps (frame per second). C¸c
khung h×nh ®îc sè hãa theo d¹ng thøc RGB, 24 bit/®iÓm (8 bit cho mæi mµu ®á, xanh l¸ c©y
vµ xanh da trêi). MPEG-1 ®îc thiÕt kÕ ®Ó ®¶m b¶o ®îc tèc ®é 1,5 Mbit/s hoÆc thÊp h¬n, vµ
®îc ®Þnh híng ®Ó dïng víi c¸c ¶nh cì 352x288 truyÒn víi tèc ®é 24 - 30 fps.
ý tëng c¬ b¶n cña kü thuËt nÐn MPEG lµ rót bá nh÷ng d thõa kh«ng gian (spatial redundancy)
trong mæi khung video vµ d thõa thêi gian (temporal redundancy) tån t¹i gi÷a c¸c khung. Nguyªn
t¾c chÝnh lµ ®o¸n tríc sù chuyÓn ®éng tõ khung nµy sang khung kh¸c theo híng thêi gian.
ViÖc nÐn trªn c¬ së DCT (Discrete Cosine Transform) cã t¸c dông gi¶m d thõa kh«ng gian. NÐn
kiÓu Motion ®îc dïng víi d thõa thêi gian.
C¸c khung h×nh trong chuæi video thêng kh«ng thay ®æi g× nhiÒu trong mét kho¶ng thêi gian
nµo ®ã. Yý tëng ë chæ lµ m· hãa khung video dùa trªn c¸c khung kh¸c gÇn víi nã vÒ thêi gian.
MPEG ghi l¹i nh÷ng kh¸c biÖt gi÷a c¸c khung. Khi cã nhiÒu chuyÓn ®éng, nhiÒu th«ng tin
ph¶i ®îc xö lý h¬n lµ khi mét ngêi chØ ngåi ®äc, do ®ã chÊt lîng ph¸t l¹i sÏ bÞ ¶nh hëng.....
MPEG-2, chuÈn MPEG míi nhÊt ®îc ®a ra nh»m bæ sung cho MPEG-1 trong nh÷ng ph¬ng
diÖn kh¸c cña kü thuËt nÐn video. MPEG-2 cã thÓ biÓu diÔn c¸c chuæi video kÕt hîp tuÇn tù
vµ xen kÏ. §©y lµ kü thuËt quÐt (scan) nh»m ®¶m b¶o chÊt lîng ¶nh cao h¬n mµ kh«ng cÇn
ph¶i t¨ng tèc ®é.
MPEG-1 ®· ®îc chuÈn hãa. KÕt qu¶ lµ nhiÒu h·ng cã thÓ cïng chia xÎ kinh nghiÖm cña nhau trong nghiªn cøu víi
kü thuËt nÐn video liªn quan tíi chuÈn MPEG-1. §©y lµ vÊn ®Ò quan trong nh»m lµm cho thÞ trêng c¸c s¶n phÈm
video trë nªn phong phó h¬n gi¸ thµnh gi¶m.
Bíc ®êng chuÈn hãa
C«ng nghiÖp ®· chÊp nhËn MPEG nh mét chuÈn video. C¸c nhµ s¶n xuÊt PC, laptop, video
chip ®Òu c«ng bè dù kiÕn cña m×nh. Microsoft cho biÕt, bé gi¶i m· cho MPEG sÏ ®îc ®a vµo
Windows 95.
Nhãm nghiªn cøu Berkeley Plateau Multimedia Research Group ®· ®Ò xuÊt phÇn mÒm
decoder dïng cho MPEG-1 vµo th¸ng 11/1992. Bé gi¶i m· nµy dïng ®îc trªn hÇu nh mäi lo¹i m¸y
vµ ®· ®îc göi tíi 60.000 ngêi sö dông qua m¹ng Internet.
MPEG-1 ®îc thiÕt kÕ ®Ó cã thÓ gi¶i m· Ýt tèn kÐm. NhiÒu card ®å häa hiÖn nay ®îc b¸n
kÌm theo phÇn mÒm tiÖn Ých cho phÐp CPU vµ chip ®å häa phèi hîp c«ng viÖc víi c¸c tËp tin
MPEG mµ kh«ng cÇn tíi bé t¨ng tèc chuyªn dông.
Video chuyÓn ®éng thùc cã chÊt lîng trung b×nh t¬ng tù nh chuÈn VHS vµ ®îc ngêi tiªu dïng
chÊp nhËn.
Tuy vËy, ngêi dïng cao cÊp muèn cã ®îc chÊt lîng video cao h¬n n÷a víi ®é ph©n gi¶i lín h¬n,
d¶i mµu réng h¬n. MPEG-1 kh«ng ®¸p øng yªu cÇu nµy. MPEG-2 ®îc thiÕt kÕ nh»m ®¶m b¶o
®îc tèc ®é truyÒn khung vµ ®é ph©n gi¶i cao h¬n. ChÊt lîng cã thÓ ®¹t tíi møc cña TV
PAL/NTSC vµ h¬n n÷a. C¸i gi¸ mµ MPEG-2 ph¶i tr¶ lµ cÇn bé nhí lín vµ d¶i th«ng lín. MPEG-
2 kh«ng thay thÕ MPEG-1. Nã ®¶m b¶o video toµn t¸c ë møc truyÒn d÷ liÖu kh¸c nhau, thêng
dïng lµ 15 Mbit/s. MPEG-2 nhanh h¬n MPEG-1 tõ 3 ®Õn 10 lÇn.
PhÇn mÒm gi¶i m· cho MPEG-1 ®ßi hái nhiÒu kh¶ n¨ng xö lý cña CPU ®Ó xö lý. Tuy nhiªn,
vÊn ®Ò quan träng h¬n c¶ trong viÖc thùc hiÖn cßn phô thuéc vµo nguån vµo, ®Æc biÖt trong
trêng hîp ph¸t video th«ng qua kªnh tõ xa. Nhng yªu cÇu vÒ tèc ®é cña viÖc gi¶i m· video vÉn
cßn bÞ giíi h¹n bëi tèc ®é thêi gian thùc ®îc chÊp nhËn lµ 30 khung/gi©y. KÕt qu¶ lµ khi ph¸t
video nhanh, tèc ®é ®Çu vµo h¹n chÕ vµ tèc ®é video ®Çu ra sÏ trë nªn mèi quan t©m chÝnh
khi phÇn gi¶i m· video ch¹y nhanh h¬n thêi gian thùc.
Qu¸ tr×nh m· hãa ®ßi hái CPU lµm viÖc víi cêng ®é cao. §Ó ®¹t ®îc kh¶ n¨ng m· hãa thêi gian
thùc (30 fps), ph¶i cÇn ®Õn m¸y tÝnh víi tèc ®é giga (hµng tØ) phÐp tÝnh/gi©y, mµ ®©y lµ
søc m¹nh cña siªu m¸y tÝnh. PhÇn cøng m· hãa video ph¶i ®îc thiÕt kÕ ®Æc biÖt bao gåm
nhiÒu bé xö lý lµm viÖc song song, nh vËy lµ rÊt tèn kÐm (C-Cube thêi gian thùc cÇn tíi 8 bé
xö lý video).

Video ®îc nÐn nh thÕ nµo?¸


Trong c¸c ®o¹n video, sù kh¸c biÖt gi÷a hai khung h×nh liªn tiÕp nhau thêng kh«ng ®¸ng
kÓ. Trªn thùc tÕ, mét cö ®éng ®îc t¹o ra chØ khi cã sù thay thay ®æi phÇn nµo ®ã tõ mét
khung h×nh so víi khung h×nh tríc ®ã. §iÒu nµy cã nghÜa lµ tõ khung h×nh nµy sang
khung h×nh kh¸c cã nh÷ng th«ng tin ®îc lÆp l¹i hay kh«ng thay ®æi, vµ chØ cã nh÷ng thay
®æi míi ph¶i ghi l¹i.¸
Trong viÖc nÐn, video ®îc coi lµ ®èi tîng cho sù ph©n tÝch to¸n häc th«ng qua xö lý thuËt
to¸n. Nh÷ng kh¸c biÖt gi÷a c¸c khung h×nh cã thÓ biÓu diÔn theo c¸ch to¸n häc, trong khi
phÇn th«ng tin kh«ng thay ®æi cã thÓ lo¹i trõ bëi chóng ®îc sö dông l¹i tõ khung h×nh tríc
®ã.¸
M¸y ch¬i Video CD hay PC trang bÞ Video CD?¸¸¸
Video CD ®ang trë nªn th«ng dông, nhng n¶y sinh c©u hái dïng ®Çu audio/video CD chuyªn
dông hay PC ®Ó xem phim? §Çu chuyªn dông dÔ dïng, chØ viÖc l¾p ®Üa vµ bÊm Play,
tuy nhiªn khi ®ang so¹n th¶o v¨n b¶n mµ l¹i quan s¸t ®îc ¶nh video chuyÓn ®éng ë mét gãc
mµn h×nh th× cßn g× lý thó b»ng. TÊt nhiªn m¸y cña b¹n ph¶i cã CPU rÊt m¹nh, nhiÒu
RAM vµ phÇn cøng MPEG thÝch hîp. NhiÒu khi ®Ó chóng lµm viÖc ®îc víi nhau còng
kh¸ r¾c rèi v× cã thÓ ®é ph©n gi¶i, ®é mµu cha ®¹t møc cÇn thiÕt hoÆc ®Þa chØ I/O,
DMA xung ®ét víi c¸c thiÕt bÞ kh¸c.¸
Mét c©u hái ®Æt ra lµ t¬ng lai cña Video CD theo chuÈn MPEG-1. Kh«ng l©u n÷a, ngêi
dïng sÏ cã trong tay DVD (digital video disc) dung lîng lín vµ MPEG-2. DVD kh«ng chØ cã
dung lîng gÊp 8 hoÆc 16 lÇn so víi tríc (phô thuéc vµo ®Üa mét líp hoÆc hai líp) mµ cßn
cho phÐp truyÒn víi tèc ®é h¬n 3Mb/s trong khi sè vßng quay chØ nh cña æ CD-ROM tèc
®é 4. Gi¸ DVD sÏ kh«ng cao h¬n nhiÒu so víi gi¸ video CD hiÖn nay, nhng chÊt lîng cao
h¬n vµ kh«ng ph¶i lo thay ®Üa n÷a.

M¸y tÝnh dïng ®Ó lµm g×


Bµi 1: T«i mua m¸y tÝnh ®Ó lµm g×?
Trong bµi nµy, b¹n sÏ t×m hiÓu vÒ nh÷ng lo¹i phÇn mÒm kh¸c nhau vµ c¸ch lËp mét b¶ng danh
s¸ch c¸c phÇn mÒm cÇn mua
PhÇn mÒm cÇn thiÕt
§Ó sö dông m¸y tÝnh b¹n cÇn hai lo¹i phÇn mÒm: phÇn mÒm hÖ ®iÒu hµnh vµ phÇn mÒm
øng dông
PhÇn mÒm hÖ ®iÒu hµnh: Mçi m¸y tÝnh ®Òu ®îc cµi s½n mét hÖ ®iÒu hµnh. Mét chiÕc
m¸y tr¬ träi, dï cã c¶ lo¹i phÇn mÌm øng dông còng ch¼ng gióp ®îc g× nÕu b¹n kh«ng cã hÖ
®iÒu hµnh. HÖ ®iÒu hµnh phô tr¸ch c¸c t¸c vô trªn m¸y: hiÓn thÞ th«ng tin lªn mµn h×nh, lu
tµi liÖu, t×m kiÕm vµ t¸i hiÓn thÞ c¸c tµi liÖu, göi th«ng tin ®Õn m¸y tÝnh vµ cßn lµm nhiÒu
t¸c vô kh¸c.
Mçt lo¹i m¸y cã thÓ cã mét hÖ ®iÒu hµnh riªng. Tríc ®©y m¸y IBM vµ c¸c lo¹i t¬ng hîp thêng
chØ sö dông hÖ ®iÒu hµnh DOS. GÇn ®©y, phÇn lín chuyÓn sang ch¹y Microsoft Windows
trªn nÒn DOS nh mét phô trî th©n thiÖn cho ngêi sö dông. Macintosh l¹i lµ mét lo¹i m¸y tÝnh
kh¸c. C¸c m¸y nµy dïng mét hÖ ®iÒu hµnh gäi lµ System. B¹n cã thÓ t×m hiÓu thªm vÒ hÖ
®iÒu hµnh ë Bµi 4.
PhÇn mÒm øng dông: Ngoµi phÇn mÒm ®iÒu hµnh hÖ thèng b¹n cßn cÇn c¸c phÇn mÒm
øng dông. Tuú môc ®Ých sö dông mµ chän c¸c phÇn mÒm øng dông kh¸c nhau. C¸c ch¬ng tíi
sÏ m« t¶ c¸c lo¹i phÇn mÒm øng dông ®Ó b¹n tïy chän.
C¸c lo¹i phÇn mÒm øng dông
Ch¼ng cã c¸ch nµo liÖt kª ®îc hÕt c¸c lo¹i phÇn mÒm hiÖn cã trªn thÞ trêng. Trong hÇu hÕt
mäi trêng hîp, mçi phÇn mÒm ®îc viÕt ra ®Ó phôc vô cho mét môc ®Ých riªng biÖt. Ch¼ng
h¹n, phÇn mÒm so¹n th¶o v¨n b¶n, theo dâi c«ng thøc pha chÕ thuèc, lËp b¶ng tö vi, rµ so¸t dù
¸n ®Çu t vµ cßn nhiÒu n÷a. Sau ®ay lµ mét sè lo¹i phÇn mÒm th«ng dông nhÊt.
C¸c ch¬ng tr×nh xö lý v¨n b¶n: NÕu b¹n muèn t¹o v¨n b¶n: th tõ, b¸o c¸o, luËn v¨n, b¶n th¶o...
b¹n cÇn mét ch¬ng tr×nh xö lý v¨n b¶n. §©y lµ øng dông thêng dïng nhÊt vµ cã chøc n¨ng ®óng
nh tªn gäi: ch¬ng tr×nh xö lý c¸c v¨n b¶n.
NÕu nghÜ r»ng ch¬ng tr×nh xö lý v¨n b¶n còng ch¼ng kh¸c g× mét chiÕc m¸y ®¸nh ch÷ kü
thuËt cao, b¹n sÏ hoµn toµn sai lÇm. Ch¬ng tr×nh nµy hiÖu qu¶ h¬n nhiÒu. Chóng ta h·y thö lîc
qua mét sè kh¶ n¨ng cña hÇu hÕt c¸c phÇn mÒm xö lý v¨n b¶n.
 Thay ®æi v¨n b¶n dÔ dµng. B¹n cã thÓ bæ sung ®o¹n v¨n b¶n b¹n quªn cha ®¸nh vµo
tríc ®ã, xãa bá ®o¹n kh«ng cÇn, di chuyÓn chóng ®Õn ®Þa ®iÓm míi, sao chÐp v¨n
b¶n, ghÐp víi v¨n b¶n kh¸c...
 Thay ®æi h×nh thøc v¨n b¶n. Tõ viÖc chØnh lÒ trang ®Õn thao t¸c thôt vµo ®Çu
dßng, b¹n cã thÓ thay ®æi vµ ®Þnh d¹ng l¹i v¨n b¶n. HÇu hÕt c¸c ch¬ng tr×nh xö lý v¨n
b¶n hiÖn nay ®Òu cung cÊp rÊt nhiÒu ®Æc ®iÓm ®Þnh d¹ng kh¸c nhau ®Ó gióp b¹n
t¹o ®îc mäi thø, tõ mét ghi nhí ®¬n gi¶n ®Õn c¸c b¸o c¸o hµng n¨m phøc t¹p.
 KiÓm tra chÝnh x¸c. HÇu hÕt c¸c ch¬ng tr×nh xö lý v¨n b¶n ®Òu cã ch¬ng tr×nh tra
lçi chÝnh t¶ (spelling). Chøc n¨ng nµy cho phÐp b¹n kiÓm tra c¸c tõ sö dông trong v¨n
b¶n, ®èi chiÕu víi c¸c tõ cã s½n trong tù ®iÓn vµ chØ ra nh÷ng tõ kh«ng t×m thÊy. B¹n
cã thÓ thay ®æi hay rµ so¸t l¹i c¸c tõ trong tµi liÖu. Mét sè ch¬ng tr×nh so¹n th¶o v¨n
b¶n cßn cã thªm tiÖn Ých tù ®iÓn ®ång nghÜa ph¶n nghÜa cho tiÕng Anh (thesarus),
cã khi cã c¶ phÇn mÒm kiÓm tra v¨n ph¹m tiÕng Anh.
 TiÕt kiÖm thêi gian. C¸c ch¬ng tr×nh xö lý v¨n b¶n còng cã nhiÒu ®Æc ®iÓm gióp
b¹n ®ì tèn thêi gian. B¹n cã rµ nhanh c¶ tµi liÖu ®Ó kiÕm mét ®iÓm ®Æc biÖt vµ b¹n
còng cã thÓ t¹o nh÷ng th mÉu.
B¶ng tÝnh (spreadsheet) vµ c¸c lo¹i phÇn mÒm tµi chÝnh
B¶ng tÝnh lµ lo¹i phÇn mÒm th«ng dông thø hai, xÕp sau ch¬ng tr×nh xö lý v¨n b¶n. NÕu b¹n
lµm viÖc víi nh÷ng th«ng tin tµi chÝnh (vÝ dô theo dâi doanh sè b¸n, tÝnh to¸n ng©n s¸ch, lµm
b¶ng l¬ng hay sè lîng tiÒn vay), ®¬ng nhiªn b¹n sÏ cÇn mét b¶ng tÝnh. B¶ng tÝnh lµ mét hÖ
thèng gåm c¸c cét vµ dßng. B¹n nhËp d÷ liÖu, tøc lµ c¸c con sè vµo c¸c « do cét vµ dßng t¹o ra.
C¸c tÝnh to¸n d÷ liÖu ®îc thùc hiÖn trong b¶ng tÝnh. Ch¬ng tr×nh b¶ng tÝnh ®¬ng nhiªn hiÖu
qu¶ h¬n nhiÒu so víi mét m¸y tÝnh nhá (calculator) lo¹i tèt. Díi ®©y lµ mét sè viÖc b¹n lµm ®-
îc díi sù hç trî cña ch¬ng tr×nh b¶ng tÝnh:
 Thùc hiÖn nh÷ng tÝnh to¸n tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p. Trong mét b¶ng tÝnh b¹n cã
thÓ gi¶i tõ nh÷ng con to¸n ®¬n gi¶n, tÝnh tæng sè ch¼ng h¹n cho tíi nh÷ng ph¬ng tr×nh
phøc t¹p, vÝ dô tÝnh to¸n kh¶ n¨ng håi vèn trong mét dù ¸n ®Çu t.
 Thay ®æi h×nh thøc d÷ liÖu. Còng gièng nh ch¬ng tr×nh xö lý v¨n b¶n, b¹n cã thÓ
®Þnh d¹ng d÷ liÖu: thªm ký hiÖu tiÒn tÖ, sö dông sè thËp ph©n, canh lÒ...
 T¹o biÓu ®å hay ®å thÞ. HÇu hÕt c¸c ch¬ng tr×nh b¶ng tÝnh (spreadsheet) ®Òu cã
c¸c kh¶ n¨ng lËp ®å thÞ. Nhê chøc n¨ng nµy b¹n cã thÓ thÊy râ ®êng biÓu diÔn c¸c d÷
liÖu.
 Qu¶n lý c¸c danh s¸ch d÷ liÖu. MÆc dï ch¬ng tr×nh spredsheet kh«ng ph¶i lµ c¬ së d÷
liÖu (xem bµi kÕ tiÕp) ta vÉn cã thÓ dïng lo¹i ch¬ng tr×nh nµy ®Ó theo dâi c¸c b¶ng
danh s¸ch ®¬n gi¶n chøa c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng hay vÒ s¶n phÈm.
Ngoµi c¸c ch¬ng tr×nh b¶ng tÝnh, b¹n còng cã thÓ sö dông c¸c lo¹i ch¬ng tr×nh tµi chÝnh kh¸c.
Cã nh÷ng ch¬ng tr×nh dµnh riªng cho môc ®Ých qu¶n lý sæ s¸ch tµi chÝnh. B¹n cã thÓ dïng
ch¬ng tr×nh nµy ®Ó theo dâi tiÒn tiÕt kiÖm, c©n ®èi sæ s¸ch kÕ to¸n vµ t¹o c¸c b¸o c¸o thuÕ.
C¸c ch¬ng tr×nh nµy rÊt ®a d¹ng cã thÓ ®i tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p.
C¸c ch¬ng tr×nh c¬ së d÷ liÖu
NÕu b¹n muèn theo dâi nh÷ng sè lîng th«ng tin lín, vÝ dô danh môc kh¸ch hµng, kiÓm kª, th«ng
tin th viÖn hay donah sè b¸n, b¹n rÊt cÇn mét ch¬ng tr×nh c¬ së d÷ liÖu.
Lo¹i ch¬ng tr×nh nµy rÊt ®a d¹ng, cho phÐp b¹n qu¶n lsy tõ mét danh s¸ch th tÝn ®¬n gi¶n
®Õn nh÷ng hÖ thèng th«ng tin nèi kÕt phøc t¹p (vÝ dô nh hå s¬ vÒ toµn bé kh¸ch hµng cña
mét tËp ®oµn kinh doanh lín, b¶ng theo dâi c¸c kªnh ph©n phèi hµng hãa cña c«ng ty).
B¹n cã thÓ cµi ®Æt c¸c c¬ së d÷ liÖu cã s½n trong c¸c trêng (hoÆc ®Ó trèng) cho mçi lo¹i
th«ng tin b¹n cÇn. Sau ®ã b¹n cã thÓ nhËp vµ qu¶n lý d÷ liÖu dÔ dµng. Víi ch¬ng tr×nh c¬ së
d÷ liÖu, b¹n cã thÓ rµ nhanh ®Ó t×m th«ng tin m×nh cÇn.
Còng cã thÓ s¾p xÕp th«ng tin theo nhiÒu kiÓu, ch¼ng h¹n theo thø tù tªn hä hay m· sè trong
c¬ së d÷ liÖu nghÜa lµ ®Æt nh÷ng c©u hái cho m¸y tÝnh. B¹n cã thÓ yªu cÇu ch¬ng tr×nh
cung cÊp tÊt c¶ c¸c hãa ®¬n kh¸ch hµng cã trÞ gi¸ trªn 5 triÖu ®· qu¸ h¹n 30 ngµy.
C¸c ch¬ng tr×nh ®å häa
NÕu b¹n muèn lµm viÖc víi h×nh ¶nh, vÝ dô t¹o mét logo, vÏ b¶n ®å, thiÕt kÕ trang cæ ®éng,
xö lý h×nh ¶nh, dùng phim video, b¹n sÏ cÇn mét ch¬ng tr×nh ®å häa nµo ®ã. Lo¹i nµy kh¸
nhiÒu vµ ®a d¹ng. Díi ®©y lµ mét sè ch¬ng tr×nh tiªu biÓu:
 C¸c ch¬ng tr×nh tr×nh bµy. NÕu b¹n cÇn t¹o mét slice h×nh, h·y t×m mét ch¬ng tr×nh
tr×nh bµy. C¸c ch¬ng tr×nh nµy gióp b¹n t¹o lËp, s¾p xÕp phim slice vµ xuÊt kÕt qu¶.
 Ch¬ng tr×nh t« mµu. Dïng ch¬ng tr×nh nµy b¹n cã thÓ t¹o ®îc nh÷ng bøc tranh ®¬n
gi¶n. ChØ kh¸c lµ khi vÏ trªn giÊy th× b¹n vÏ b»ng bót cßn trªn mµn h×nh b¹n vÏ b»ng
dông cô m¸y tÝnh. Mçi h×nh gåm nhiÒu thµnh phÇn li ti gäi lµ ¶nh ®iÓm (pixel). B¹n
cã thÓ t« söa tõ c¶ « mµu ®Õn tõng pixel khiÕn bøc vÏ thay ®æi.
 Ch¬ng tr×nh vÏ. Ch¬ng tr×nh vÏ còng t¬ng tù nh ch¬ng tr×nh t« mµu, chØ kh¸c nhau
vÒ ph¬ng ph¸p t¹o h×nh. Mét bøc vÏ kh«ng bao gåm tõng pixel. Thay vµo ®ã, ngêi ta gäi
®ã lµ mét ®èi tîng (object). Cã thÓ thay ®æi kÝch cì vµ h×nh thÓ mét ®èi tîng b»ng
c¸ch thay ®æi toµn thÓ ®èi tîng.
 Ch¬ng tr×nh CAD. CAD (viÕt t¾t cña Computer Aided Design (thiÕt kÕ nhê m¸y
tÝnh trî gióp). Cã thÓ dïng ch¬ng tr×nh CAD ®Ó t¹o s¬ ®å, b¶n vÏ c¬ khÝ, ®iÖn tö
hoÆc kiÕn tróc.
 Nh÷ng ch¬ng tr×nh ho¹t h×nh hay t¹o h×nh phøc t¹p. B¹n còng cã thÓ dïng nh÷ng ch-
¬ng tr×nh phøc t¹p h¬n ®Ó xö lý h×nh ¶nh m¸y tÝnh. cã thÓ quÐt (scan) ®Ó nhËp vµo
m¸y vµ söa ®æi h×nh chôp hay t¹o mét phim ho¹t h×nh.
C¸c ch¬ng tr×nh th«ng tin liªn l¹c
Muèn hiÓu thªm vÒ th«ng tin liªn l¹c víi c¸c m¸y tÝnh kh¸c hay c¸c dÞch vô trùc tuyÕn, h·y ®äc
bµi 11. Nªn nhí r»ng ngoµi chuyÖn cÇn trang thiÕt bÞ chuyªn biÖt, b¹n còng cÇn ph¶i cã phÇn
mÒm phï hîp míi cã thÓ liªn l¹c ®îc víi c¸c m¸y tÝnh kh¸c.
C¸c phÇn mÒm tÝch hîp
NhiÒu hÖ thèng m¸y tÝnh hiÖn nay dïng gom mét ch¬ng tr×nh tÝch hîp. Nã phèi hîp tÊt c¶ c¸c
lo¹i ch¬ng tr×nh kh¸c nhau vµo mét øng dông. Nh÷ng ch¬ng tr×nh tÝch hîp th«ng dông gåm xö
lý v¨n b¶n ®¬n gi¶n, b¶ng tÝnh, c¬ së d÷ liÖu, biÓu ®å vµ c¸c ch¬ng tr×nh th«ng tin liªn l¹c.
MÆt m¹nh cña c¸c ch¬ng tr×nh tÝch hîp lµ chóng rÊt ®¬n gi¶n; b¹n chØ ph¶i häc mét ch¬ng
tr×nh. C¸i dë lµ chóng kh«ng cã nhiÒu tÝnh n¨ng nh c¸c bé ch¬ng tr×nh ®¬n Ých. Ch¼ng h¹n
nh mét bé ch¬n tr×nh tÝch hîp sÏ chØ cã vµi kh¶ n¨ng ®Þnh d¹ng ®¬n gi¶n nh in ®Ëm, in
nghiªng, g¹ch díi; trong khi bé ch¬ng tr×nh xö lý v¨n b¶n l¹i cã rÊt nhiÒu tÝnh n¨ng tiªn tiÕn.
XuÊt b¶n b»ng m¸y tÝnh (Desktop Publishing Program)
NÕu muèn t¹o c¸c tµi liÖu phøc t¹p (ngoµi kh¶ n¨ng cña ch¬ng tr×nh xö lý v¨n b¶n), b¹n cÇn
ph¶i cã mét ch¬ng tr×nh xuÊt b¶n b¼ng m¸y tÝnh. Nhê nã b¹n lµm viÖc vµ tr×nh bµy v¨n b¶n
cïng ®å häa thµnh trang dÔ dµng. Ch¼ng h¹n b¹n cã thÓ t¹o thµnh mét trang qu¶ng c¸o hay
thiÕt kÕ mét cuèn s¸ch.
C¸c ch¬ng tr×nh gi¶i trÝ vµ gi¸o dôc
Cã lÏ mét trong c¸c lÜnh vùc réng nhÊt cña ch¬ng tr×nh phÇn mÒm lµ lÜnh vùc gi¸o dôc vµ
gi¶i trÝ. Kh«ng cã giíi h¹n, ®ñ mäi thÓ lo¹i! B¹n cã thÓ t×m ®îc c¸c ch¬ng tr×nh d¹y ®ñ thø:
®¸nh m¸y, nÊu ¨n, söa ch÷a nhµ cöa, chuÈn bÞ ®¸m cíi, ho¹ch ®Þnh trång c©y cèi quanh nhµ,
söa xe v.v... B¹n cã thÓ häc to¸n, häc gi¶i phÉu, ®Þa lý, ngo¹i ng÷ vµ c¶ c¸ch sö dông ®îc nhiÒu
ch¬ng tr×nh m¸y tÝnh.
VÒ trß ch¬i, cã thÓ x©y ®îc c¶ mét thµnh phè riªng, chiÕn ®Êu víi rång d÷, l¸i m¸y bay, ®ua
xe, ch¬i golf, bãng chµy, bãng ræ, ch¬i cê, ®¸nh bµi hay ®¸ bãng. NÕu b¹n cã mét thó gi¶i trÝ
hay mét sæ thÝch, dêng nh ®Òu cã mét ch¬ng tr×nh phÇn mÒm thiÕt kÕ s½n cho b¹n.
C¸c ch¬ng t×nh tiÖn Ých
Danh môc cuèi cïng cña phÇn mÒm lµ c¸c ch¬ng tr×nh tiÖn Ých. §©y lµ c¸c ch¬ng tr×nh b¹n
cã thÓ dïng ®Ó qu¶n lý m¸y tÝnh cña m×nh tèt h¬n. VÝ dô nh tr×nh tiÖn Ých ®Ó phôc håi c¸c
tËp tin t×nh cê xãa lÇm. C¸c tiÖn Ých kh¸c gióp m¸y b¹n ho¹t ®éng víi t×nh tr¹ng tèi u.
X¸c ®Þnh môc ®Ých cña m×nh
Giê th× b¹n ®· cã chót kh¸i niÖm vÒ tÊt c¶ c¸c kh¶ n¨ng m¸y tÝnh cã thÓ thùc hiÖn. H·y liÖt kª
nh÷ng g× b¹n muèn lµm ®îc trªn m¸y tÝnh. NÕu khã viÕt, b¹n h·y dïng danh s¸ch tãm t¾t ë
trang 5 cña phÇn 1.
§Ó gîi ý, h·y suy nghÜ xem hiÖn nay b¹n ®ang ph¶i lµm nh÷ng lo¹i c«ng viÖc g× b»ng tay.
TÝnh to¸n thö xem liÖu cã thÓ dïng m¸y tÝnh ®Ó thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc Êy hay kh«ng.
H·y ®a vµo danh s¸ch cµng nhiÒu môc cµng tèt. §õng chØ nghÜ ®Õn nh÷ng g× b¹n cÇn lµm
h«m nay mµ ph¶i tÝnh c¶ ®Õn c«ng viÖc cña ngµy mai. NÕu mua mét m¸y tÝnh chØ ®¸p øng
®îc nhu cÇu t¹i thêi ®iÓm nµy, cã thÓ mai mèt b¹n sÏ c¶m thÊy hèi tiÕc ®Êy.
Cßn nh÷ng ai n÷a sÏ dïng chiÕc m¸y tÝnh b¹n s¾p mua?
Khi lËp danh s¸ch, h·y nghÜ xem ngoµi m×nh ra cßn ai n÷a sÏ sö dông m¸y. Ngêi b¹n ®êi m×nh
ch¨ng? Con c¸i? NÕu cßn ngêi dïng, b¹n cßn ph¶i thªm vµo danh s¸ch phÇn mÒm c¶ nh÷ng nhu
cÇu cña hä n÷a.
B©y giê b¹n ®ang sö dông phÇn mÒm nµo?
NÕu b¹n ®· cã vµ ®· sö dông mét m¸y tÝnh (cã lÏ v× c«ng viÖc) h·y nhí ghi chó lo¹i phÇn
mÒm m×nh dïng. Ch¼ng h¹n nÕu b¹n dïng mét ch¬ng tr×nh phÇn mÒm b¶ng tÝnh ë n¬i lµm
viÖc th× c¶ ë nhµ b¹n còng cÇn phÇn mÒm ®ã.
Chän lÊy mét phÇn mÒm
NÕu b¹n cÇn mét ch¬ng tr×nh xö lý v¨n b¶n mµ chØ cã mét thø trªn thÞ trêng th× chuyÖn
quyÕt ®Þnh ch¼ng cã g× khã kh¨n. Tuy nhiªn, ®èi víi hÇu hÕt c¸c lo¹i phÇn mÒm, lo¹i nµo
còng chia ra ®ñ môc, chän cho ®îc mét qu¶ lµ kh«ng dÔ. Thø nhÊt, ®a sè ®Òu kh«ng gièng
nhau hoµn toµn, chØ tõa tùa nh nhau: ®Òu cã c¸c ®Æc ®iÓm vµ gi¸ c¶ t¬ng tù. Thø nh×,
ch¼ng cã c¸ch râ rµng ®Ó x¸c ®Þnh s¶n phÈm nµo tèt nhÊt.
NÕu b¹n yªu cÇu ba ngêi h·y b×nh chän ch¬ng tr×nh xö lý v¨n b¶n tèt nhÊt, ch¾c lµ b¹n sÏ ®îc
®Õn ba c©u tr¶ lêi kh¸c nhau. Ch¼ng cã c¸ch nµo kh¸c c¶. B¹n ph¶i tù m×nh quyÕt ®Þnh lùa
chän lo¹i phï hîp nhÊt th«i.
Bµi 2: Chän phÇn mÒm b»ng c¸ch nµo?
Trong bµi nµy b¹n sÏ häc c¸ch chän bé phÇn mÒm vµ «n l¹i nh÷ng yªu cÇu hÖ thèng ®èi víi c¸c
bé ch¬ng tr×nh Êy.
§Ó gióp b¹n dÔ quyÕt ®Þnh, h·y thö theo nh÷ng chiÕn lîc sau:
 Chän phÇn mÒm ®îc cung cÊp chung víi hÖ thèng m¸y tÝnh. NhiÒu hÖ thèng m¸y
tÝnh b¸n gãp chung c¸c ch¬ng tr×nh phÇn mÒm. NÕu chóng hîp víi nhu cÇu, cã lÏ
kh«ng cÇn ph¶i t×m kiÕm thªm thø nµo kh¸c.
 H·y cµi ®Æt chÝnh thø phÇn mÒm b¹n sö dông t¹i v¨n phßng. NÕu ®ang dïng m¸y
tÝnh t¹i v¨n phßng vµ muèn lµm viÖc thªm t¹i nhµ, nªn mua vµ dïng chÝnh phÇn mÒm
®ã trªn m¸y tÝnh gia ®×nh. Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i chän còng thø ®ã nhng ph¶i nh vËy
sÏ dÔ lµm viÖc ë nhµ h¬n. L¹i khái ph¶i häc hai ch¬ng tr×nh vµ ch¼ng ph¶i lo chuyÖn
chuyÓn ®Þnh d¹ng tËp tin tõ ch¬ng tr×nh nµy sang ch¬ng tr×nh kh¸c.
 Nhê ngêi b¸n gãp ý giíi thiÖu cho ch¬ng tr×nh nµo muèn chän mua. §õng chØ nghe
hä nãi su«ng: h·y truy cho ra c¸i hay cña mÆt hµng. T¹i sao thø nµy l¹i tèt h¬n thø kh¸c?
Còng cã thÓ tham vÊn b¹n bÌ, ®ång nghiÖp vµ th©n nh©n. §ång thêi còng t×m hiÓu
xem nh÷ng ngêi cïng ngµnh hä dïng lo¹i phÇn mÒm nµo.
 Thö nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. HÇu hÕt c¸c cöa hµng m¸y tÝnh ®Òu ®Ó bµn ch¹y thö
phÇn mÒm lµm mÉu. Sau khi thö ®ñ hÕt c¸c lo¹i, chän lo¹i m×nh ng ý nhÊt. H·y dïng
c¸ch nµy nhÊt lµ khi muèn sö dông mét tÝnh n¨ng ®Æc biÖt nµo ®ã cña ch¬ng tr×nh.
HÇu hÕt chóng ta ®Òu vËn hµnh cïng mét kiÓu nh nhau. Tuy nhiªn khi ®i s©u vµo
nh÷ng tÝnh n¨ng chuyªn biÖt, nh t¹o biÓu thøc ph©n sè, cã thÓ lo¹i phÇn mÒm nµy l¹i
dÔ sö dông h¬n lo¹i kia.
 H·y mua phÇn mÒm nµo cã gi¸ thÊp nhÊt. (ë ViÖt Nam hiÖn nay, chóng ta thÝch
copy phÇn mÒm h¬n lµ mua. Tuy nhiªn, h·y cÈn thËn, cã lÏ t×nh tr¹ng nµy sÏ kÐo dµi
kh«ng l©u n÷a ®©u). NÕu b¹n ®Æt gi¸ c¶ lªn hµng ®Çu, cø ®Ó gi¸ phÇn mÒm quyÕt
®Þnh giïm m×nh. Còng nªn xem liÖu ch¬ng tr×nh cã ®Çy ®ñ nh÷ng tÝnh n¨ng m×nh
cÇn thËt kh«ng. NÕu chän ph¶i mét ch¬ng tr×nh lóc nµy rÎ ®Êy nhng vÒ sau l¹i cÇn
ph¶i n©ng cÊp cho ®ñ tÝnh n¨ng th× coi nh ch¼ng tiÕt kiÖm tiÒn ®îc chót nµo mµ l¹i
tèn c«ng.
Mét sè phÇn mÒm th«ng dông
Ch¬ng tr×nh nµy liÖt kª mét sè phÇn mÒm th«ng dông nhÊt cïng lo¹i. HÇu hÕt c¸c ch¬ng tr×nh
trë nªn phæ biÕn v× cã bé tÝnh n¨ng tèt mµ gi¸ l¹i rÎ. V× thÕ xÐt ra mua ch¬ng tr×nh nµo trong
danh s¸ch còng ®îc, ch¼ng cã vÊn ®Ì g× ®¸ng kªu ca phµn nµn cho l¾m.
Xö lý v¨n b¶n
Word (C«ng ty Microsoft). Ch¹y trong Windows, DOS vµ c¸c phiªn b¶n lo¹i m¸y Macintosh.
H·ng Microsoft gép phÇn mÒm nµy vµo chung trong bé Microsoft Office cña hä.
WordPerfect (C«ng ty Corel). Cã trong m«i trêng Windows, DOS vµ c¸c phiªn b¶n Mac. HiÖn
lo¹i nµy cßn thêng ®îc dïng nhiÒu trong lÜnh vùc luËt ph¸p.
AmiPro (C«ng ty Lotus). ChØ cã trong mét phiªn b¶n Windows vµ n»m gép trong Lotus
SmartSuite.
§Ó ®¸nh tiÕng ViÖt tríc ®©y chóng ta cã VNI, ABC, VIETRES... HiÖn ®· cã Windows tiÕng
ViÖt nhng cha cã kh¶ n¨ng tra tù ®iÓn vµ kiÓm tra lçi chÝnh t¶ tiÕng ViÖt.
B¶ng tÝnh
Excel (C«ng ty Microsoft). Cã s½n trong Windows vµ c¸c phiªn b¶n Mac vµ n»m gép trong
Microsoft Office
1-2-3 (C«ng ty Lotus). Cã trong DOS, Windows vµ c¸c phiªn b¶n Mac, n»m gép trong Lotus
SmartSuite.
Tµi chÝnh
Quicken (C«ng ty Intuit). Cã trong m«i trêng DOS, Windows vµ c¸c phiªn b¶n Mac.
ClarisWork (C«ng ty Claris). Cã s½n trong c¸c phiªn b¶n Windows vµ Mac.
TÝch hîp
Works (C«ng ty Microsoft). Cã trong m«i trêng DOS, Windows vµ c¸c phiªn b¶n Mac.
ClarisWork (C«ng ty Claris). Cã s½n trong c¸c phiªn b¶n Windows vµ Mac.
C¬ së d÷ liÖu
Access (C«ng ty Microsoft). ChØ cã duy nhÊt trong m«i trêng Windows: mét ch¬ng tr×nh c¬
së d÷ liÖu cã ®Çy ®ñ c¸c tÝnh n¨ng m¹nh mÏ.
Paradox (C«ng ty Borland). Cã trong c¸c phiªn b¶n Windows vµ DOS: mét c¬ së d÷ liÖu ®Çy
®ñ c¸c tÝnh n¨ng.
Q&A (C«ng ty Symantec). ChØ cã trong mét phiªn b¶n Windows, gåm mét ch¬ng tr×nh xö lý
v¨n b¶n vµ lµ mét c¬ së d÷ liÖu dÔ sö dông.
§å häa
CorelDRAW! (C«ng ty Corel). Cã trong phiªn b¶n Windows vµ Mac. §©y lµ mét ch¬ng tr×nh
cã ®Çy ®ñ tÝnh n¨ng lËp biÓu ®å, vÏ vµ t« mµu nhng kh¸ lín.
Painbrush (C«ng ty Microsoft). Cã trong mét phiªn b¶n Windows: ch¬ng tr×nh vÏ ®¬n gi¶n
n»m gép trong Microsoft Windows.
PowerPoint (C«ng ty Microsoft). B¸n kÌm víi c¸c phiªn b¶n Mac vµ Windows: mét ch¬ng tr×nh
tr×nh bµy n»m gép trong Microsoft Office.
Freelance Graphics (C«ng ty Lotus). Cã s½n trong mét phiªn b¶n Windows: mét ch¬ng tr×nh
tr×nh bµy n»m gép trong Lotus SmartSuite.
Harvard Graphics (SPC). Cã trong c¸c phiªn b¶n DOS vµ Windows: mét ch¬ng tr×nh tr×nh
bµy.
PrintShop (C«ng ty Broderbund). Cã trong c¸c phiªn b¶n DOS, Windows vµ Mac: mét ch¬ng
tr×nh phæ biÕn, dÔ dïng ®Ó t¹p ¸p phÝch, card, v.v...
HiÓu thÊu ®¸o nh÷ng yªu cÇu vÒ phÇn mÒm
§Ó vËn hµnh, tÊt c¶ c¸c phÇn mÒm ®Òu ®ßi hái c¸c phÇn cøng tèi thiÓu ph¶i ®¹t mét chuÈn
nµo ®ã. B¹n thêng thÊy nh÷ng chuÈn nµy ®îc ghi trªn hép víi dßng ch÷a "System Requirements
- Yªu cÇu vÒ hÖ thèng". Sau ®©y lµ mét mÉu c¸c yªu cÇu hÖ thèng cña mét bé phÇn mÒm:
Yªu cÇu vÒ hÖ thèng:
1. Microsoft Windows 95, Windows NT 3.51 hay míi h¬n.
2. PC cã bé vi xö lý 80586 víi tèc ®é 100 MHz hay nhanh h¬n.
3. Bé nhí hÖ thèng 16 MB vµ dung lîng ®Üa cøng cßn trèng 50 MB.
4. Chuét hay c¸c thiÕt bÞ trá t¬ng hîp Windows kh¸c (tïy chän).
5. Modem t¬ng hîp hoµn toµn víi Hayes theo yªu cÇu gäi tù ®éng.
T¹i sao ph¶i ®äc c¸c yªu cÇu?
Thêng th× tèt nhÊt nªn mua mét hÖ thèng ®ñ m¹nh ®Ó ch¹y ®îc nhiÒu ch¬ng tr×nh øng dông
nhÊt ®Ó khái lo l¾ng qu¸ nhiÒu vÒ nh÷ng yªu cÇu. Tuy vËy còng nªn kiÓm tra l¹i mét lÇn tríc
khi mua v× nh÷ng lý do sau:
 H·y ®äc nh÷ng yªu cÇu cña phÇn mÒm b¹n muèn dïng ®Ó cã mét c¸i nh×n kh¸i qu¸t vÒ
hÖ thèng tèi thiÓu cÇn cã ®Ó ch¹y chóng.
 NÕu ®ang chän mét ch¬ng tr×nh phøc t¹p ®Æc biÖt, ch¼ng h¹n nh CAD nªn kiÓm tra
cÈn thËn c¸c yªu cÇu. Bëi v× c¸c ch¬ng tr×nh kiÓu nµy lu«n ®ßi hái nhiÒu h¬n nªn rÊt
cã kh¶ n¨ng b¹n l¹i cÇn ph¶i chän mét hÖ thèng m¹nh h¬n ®Ó ch¹y lo¹i ch¬ng tr×nh nµy.
 Khi mua phÇn mÒm míi, h·y ®äc nh÷ng yªu cÇu ®Ó biÕt ch¾c lµ m×nh ®· cã ®ñ
trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt, ch¼ng h¹n nh modem hay chuét.
C¸c yªu cÇu muèn nãi víi ta ®iÒu g×?
B¶ng sau tãm t¾t nh÷ng th«ng tin thêng co trong môc nh÷ng yªu cÇu vÒ hÖ thèng. Muèn biÕt
thªm th«ng tin vÒ phÇn cøng, h·y më ®Õn nh÷ng bµi häc sau trong s¸ch.
HÇu hÕt nh÷ng yªu cÇu hÖ thèng ®Òu gåm c¸c ®iÓm sau:
 HÖ ®iÒu hµnh cÇn cã §iÓm nµy liÖt kª ra lo¹i hÖ ®iÒu hµnh b¹n ph¶i cã (nh DOS
ch¼ng h¹n) vµ phiªn b¶n (vÝ dô phiªn b¶n 6.22 hay cao h¬n).
 Bé vi xö lý §iÓm nµy cho beiets bé vi xö lý b¹n cÇn ph¶i cã. H·y chñ ý lµ ®«i khi yªu
cÇu ghi c¶ hai lo¹i chip tèi thiÓu vµ chip nªn dïng. NghÜa lµ ch¬ng tr×nh sÏ ch¹y ®îc trªn
chip yÕu nhÊt, nhng tÊt nhiªn rÊt chËm. B¹n nªn mua lo¹i bé vi xö lý hÖ thèng ®Ò nghÞ.
(Cã thÓ ®äc thªm vÒ bé vi xö lý ë bµi 5).
 Bé nhí Tr÷ lîng bé nhí cÇn thiÕt ®îc tÝnh b»ng megabyte (viÕt t¾t M hay MB). Cã thÓ
®äc thªm vÒ bé nhí ë bµi 5.
Nªn nhí r»ng bé nhí chØ lµ vïng lµm viÖc t¹m thêi. NÕu b¹n cã hai ch¬ng tr×nh, mét lo¹i ®ßi hái
ph¶i cã 4 MB vµ lo¹i kia cÇn 8 MB, ®iÒu dã kh«ng cã nghÜa lµ cÇn tæng céng 12 MB. B¹n
chØ cÇn dung lîng cho ch¬ng tr×nh lín nhÊt (8MB).
Dung lîng ®Üa cøng Dung lîng ®Üa cøng b¹n cÇn còng ®îc ghi b»ng megabyte (M hay MB).
§ã lµ chç lu tr÷ thêng trùc, nghÜa lµ nÕu mét ch¬ng tr×nh cÇn 5 MB vµ lo¹i kh¸c cÇn 10 MB,
tæng céng c¶ hai ch¬ng tr×nh cÇn ®Õn 15 MB.
C¸c trang thiÕt bÞ kh¸c NÕu b¹n cÇn c¸c trang thiÕt bÞ kh¸c, ch¼ng h¹n nh chuét (mouse) hay
modem, b¹n còng cã thÓ t×m thÊy c¸c th«ng tin vÒ chóng. §«i khi danh s¸ch còng cã liÖt kª tªn
c¸c lo¹i mµn h×nh cÇn thiÕt.
Bµi 3: HiÓu vÒ m¸y tÝnh
Bµi nµy sÏ gi¶i thÝch ng¾n gän c¸ch m¸y tÝnh lµm viÖc vµ m« t¶ nh÷ng phÇn t¹o nªn m¸y tÝnh
PhÇn cøng lµ g×?
PhÇn cøng (hardware) gåm nh÷ng thµnh phÇn vËt lý t¹o nªn hÖ thèng m¸y: nh÷ng linh kiÖn mµ
b¹n nh×n thÊy vµ sê ®îc. TÊt c¶ c¸c hÖ thèng m¸y ®Òu cã ba phÇn chÝnh:
 Bé hÖ thèng Bé phËn gièng nh c¸i hép nµy chøa nh÷ng linh kiÖn ®iÖn tö cña m¸y
tÝnh. Bªn trong hép, b¹n sÏ thÊy bé vi xö lý,c¸c chip bé nhí, nguån ®iÖn vµ c¸c æ ®Üa.
Bµi 5, 6 vµ 7 sÏ ®Ò cËp chi tiÕt vÒ c¸c chñ ®Ò nµy.
 Mµn h×nh Bé phËn nµy gièng nh TV, hiÓn thÞ lªn mµn h×nh nh÷ng g× b¹n gâ lªn bµn
phÝm. Mµn h×nh nèi víi bé hÖ thèng b»ng mét d©y c¸p. Cã thÓ ®äc thªm vÒ mµn h×nh
trong bµi 8.
 Bµn phÝm ThiÕt bÞ gièng nh m¸y ®¸nh ch÷ nµy lµ c¸i b¹n dïng ®Ó gâ lÖnh vÇ nhËp
th«ng tin. Bµi 9 sÏ gi¶i thÝch chi tiÕt vÒ bµn phÝm. M¸y tÝnh còng cÇn cã nh÷ng trang
thiÕt bÞ kh¸c nhau nh chuét, modem, m¸y in. Nh÷ng phô tïng nµy còng lµ phÇn cøng.
M¸y tÝnh lµm viÖc nh thÕ nµo?
Cã thÓ b¹n sÏ tù hái, nh÷ng linh kiÖn phÇn cunwgs nµy sÏ cïng nhau lµm viÖc ra sao. Nãi ®¬n
gi¶n, c¸ch thøc nh sau:
NhËp vµo (Input): D÷ liÖu hay lÖnh ®îc nhËp vµo b»ng thiÕt bÞ nhËp nh bµn phÝm hay con
chuét.
Xö lý (Processing): M¸y tÝnh (nh÷ng phÇn mÒm bªn trong bé hÖ thèng) sÏ xö lý c¸c th«ng tin -
thùc hiÖn nh÷ng g× b¹n ra lÖnh cho nã.
XuÊt ra (Output): C¸c th«ng tin sÏ hiÓn thÞ trªn mµn h×nh hoÆc ®îc in ra.
NhËp vµ XuÊt th× kh¸ dÔ hiÓu bëi v× b¹n thÊy ®îc kÕt qu¶. Khi b¹n gâ (input), b¹n sÏ thÊy
nh÷ng ký tù trªn mµn h×nh (output).
§iÒu thÇn kú thùc sù lµ ®iÒu x¶y ra trong bé hÖ thèng. ë ®ã b¹n sÏ thÊy nh÷ng linh kiÖn ®iÖn
tö t¹o nªn mét m¸y tÝnh (bµi 5 vµ 6 trong kú tíi sÏ m« t¶ chi tiÕt c¸c linh kiÖn bé hÖ thèng).
Thµnh phÇn chÝnh lµ bé vi xö lý, lµ mét chip nhá kÝch cì nhá kho¶ng chiÕc b¸nh quy. Trªn
chip nµy cã hµng triÖu nh÷ng bé chuyÓn ®æi li ti gäi lµ transistor.
B¹n cã thÓ t¾t riªng tõng bé chuyÓn m¹ch. M¸y tÝnh dïng hÖ thèng sè nhÞ ph©n ®Ó biÓu thÞ
tr¹ng th¸i bËt (1) hay t¾t (0). V× kh«ng thÓ diÔn ®¹t th«ng tin chØ b»ng hai tr¹ng th¸i chuyÓn
®æi ®ã, nªn m¸y tÝnh kÕt hîp mét lo¹t c¸c chuyÓn m¹ch bËt vµ t¾t (1 vµ 0) nµy t¹o thµnh mét
byte (mét chuçi gåm t¸m lÇn chuyÓn m¹ch). Mét byte cã thÓ biÓu thÞ cho mét ký tù, ch¼ng h¹n
01000001 biÓu thÞ ch÷ A; 01000010 biÓu thÞ ch÷ B, v.v....
Mét ngêi xö lý d·y sè 01000001 th× ph¶i mÊt mét lóc, nhng m¸y tÝnh cã thÓ xö lý th«ng tin nµy
hay hoÆc nhiÒu h¬n n÷a chØ mÊt mét phÇn gi©y. §ã lµ ®iÒu kú diÖu cña m¸y tÝnh.
LÞch sö ph¸t triÓn cña m¸y tÝnh c¸ nh©n
Mét trong nh÷ng nhµ s¸ng lËp c«ng ty chÕ t¹o bé vi xö lý ®Çu tiªn ®· næi tiÕng víi nh÷ng
®Þnh luËt Moore. LuËt nµy cho biÕt sè lîng transistor trªn mét chip m¸y tÝnh sÏ t¨ng hai lÇn
sau mçi 18 th¸ng. NghÜa lµ cø trªn díi mét n¨m rìi, mét m¸y tÝnh míi dêng nh sÏ m¹nh gÊp ®«i
tiÒn nh©n cña nã.
Mêi b¹n nh×n qua lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña chiÕc m¸y tÝnh.
N¨m 1975: Cã mét b¸c sÜ, chØ v× ham thÝch ®· chÕ t¹o ra chiÕc m¸y tÝnh c¸ nh©n ®Çu tiªn.
ChiÕc m¸y nµy cã tªn gäi lµ Altair 8800. Nhµ s¸ng chÕ sau ®ã ®· rao b¸n thµnh qu¶ nµy trªn t¹p
chÝ Popular Electronics.
M¸y tÝnh lµ mét chiÕc hép, b¹n lËp tr×nh b»ng c¸ch bËt t¾t bé chuyÓn ®æi trªn mét b¶ng n»m
phÝa tríc. Nh÷ng kÎ say mª vµ nh÷ng ngêi ®Çu tiªn ñng hé m¸y tÝnh ®· bÞ chiÕc m¸y th« s¬
l«i cuèn ®Õn l¹ lïng.
N¨m 1976: Steve Wozniak vµ Steve Jobs (b¹n h·y nhí ®Õn con ngêi nµy) chÕ t¹o Apple I, mét
lo¹i m¸y tÝnh c¸ nh©n kh¸c. M¸y tÝnh nµy vÉn cha cã bµn phÝm, hép m¸y, ©m thanh hay ®å
häa. (Sau ®ã, Apple ®îc c¶i tiÕn thµnh m¸y Macintosh ngµy nay).
N¨m 1981: C«ng ty IBM b¾t ®Çu chÕ t¹o m¸y tÝnh c¸ nh©n. M¸y nµy cã mét mµn h×nh, mét
bµn phÝm vµ mét bé hÖ thèng. M¸y sö dông chip 8088 cã 29.000 transistor.
IBM ph¸c th¶o s½n nh÷ng ®Ò ¸n phÇn cøng ®Ó tiÖn cho c¸c nhµ lËp tr×nh kh¸c trong viÖc
viÕt phÇn mÒm. Bill Gates, ngêi s¸ng lËp ra c«ng ty Microsoft, lÇn ®Çu tiªn giíi thiÖu hÖ
®iÒu hµnh MS-DOS.
N¨m 1982: C¸c m¸y t¬ng hîp IBM xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng. C¸c m¸y c¸ nh©n nµy lµm viÖc theo
mét c¸ch nh nhau vµ ch¹y cïng mét phÇn mÒm nh c¸c m¸y tÝnh IBM.
N¨m 1984: Apple giíi thiÖu m¸y Macintosh. IBM tung ra m¸y AT víi bé xö lý 80286 cã 130.000
transistor.
N¨m 1988: Compaq c¹nh tranh víi IBM trªn thÞ trêng víi m¸y tÝnh 80386 ®Çu tiªn chøa 257.000
transistor.
N¨m 1990: C«ng ty Microsoft giíi thiÖu Windows. Chip 80486 xuÊt hiÖn cã dÕn 1.200.000
transistor.
N¨m 1993: Chip Pentium (hay 586) tham gia vµo thÞ trêng. Chip nµy cã 3.100.000 transistor.
N¨m 1994: Chip PowerPC ra ®êi. Chip nµy dïng mét ph¬ng ph¸p kh¸c ®Ó xö lý d÷ liÖu vµ tèc
®é cùc nhanh.
N¨m 1997: Hµng lo¹t c¶i tiÕn vÒ tèc ®é vµ chñng lo¹i cña hä chip Pentium vµ PowerPC. M¸y
tÝnh ch¹y ngµy cµng nhanh h¬n.
N¨m 1999: Ngêi ta dù ®Þnh sÏ tung ra hµng lo¹t thÕ hÖ kÕ tôc cña chip Pentium: chip Merced
víi Ýt nhÊt 10.000.000 transistor vµ cã kh¶ n¨ng kÕt hîp ®îc nhiÒu tÝnh n¨ng cña c¶ Pentium
lÉn PowerPC.
B©y giê, ch¾c b¹n ®· hiÓu c¸ch lµm viÖc cña m¸y tÝnh còng nh tiÕn tr×nh ph¸t triÓn c«ng
nghÖ m¸y tÝnh trong qu¸ khø vµ t¬ng lai s¾p tíi. Cã thÓ b¹n ®· biÕt râ h¬n vÒ tõng linh kiÖn
phÇn cøng trong lßng mét chiÕc m¸y tÝnh.

Nc hay bÞ mÊt cÊu h×nh


Nc 5 cã 1 ®iÓm kú l¹ lµ ®ßi hái Set Temp ph¶i lµ 1 th môc con (tªn g× còng ®îc) th× míi chÞu
lu cÊu h×nh khi tho¸t. ThÝ dô:
Set Temp=c:\linhtinh
NÕu b¹n thiÕu Set Temp hay Set Temp lµ th môc gèc (cña bÊt cø æ ®Üa nµo), khi b¹n ch¹y chØ
m×nh Nc råi tho¸t th× kh«ng sao, nhng nÕu b¹n ch¹y Nc, tõ trong Nc b¹n khëi ®éng mét ch¬ng
tr×nh kh¸c th× khi tho¸t Nc råi khëi ®éng l¹i, Nc lËp tøc bÞ mÊt cÊu h×nh. Lý do lµ sau khi b¹n
tho¸t ch¬ng tr×nh ch¹y trong Nc, file Nc.ini (lu cÊu h×nh cña Nc) bÞ xãa mÊt (kh«ng hiÓu t¹i
sao ?).
NÕu b¹n Set Temp lµ mét th môc con, trêng hîp mÊt cÊu h×nh kh«ng bao giê xÈy ra.

Xin chµo NUI! T¹m biÖt GUI!


Giao diÖn ngêi dïng trong m«i trêng m¹ng (híng-m¹ng: network-centic) ®ang x©m nhËp vµo
thÕ giíi cña m¸y tÝnh c¸ nh©n (PC) còng nh m¸y tÝnh m¹ng (NC)
NÕu b¹n ®ang sö dông mét m¸y tÝnh cã mµn h×nh hiÓn thÞ vµ nã l¹i ®îc kÕt nèi m¹ng th× b¹n
nªn quan t©m ®Õn bµi b¸o nµy. T¹i sao? Trong n¨m nay, cã ®Õn c¶ chôc kiÓu giao diÖn ®îc
®a ra cho m¸y tÝnh PC vµ NC tõ c¸c c«ng ty Apple, IBM, Lotus, Microsoft, Netscape, Oracle,
Sun ... §©y lµ cuéc c¸ch m¹ng lín nhÊt trong lÜnh vùc GUI (graphical user interface - giao diÖn
ngêi dïng ®å häa) kÓ tõ n¨m 1984, vµ tiÕn triÓn nµy x¶y ra nhanh tíi møc khã mµ n¾m b¾t
kÞp. §Ó ®Æt tªn cho nh÷ng giao diÖn kiÓu míi nµy, ngêi ta ®a ra nhiÒu c¸ch gäi kh¸c nhau:
NC GUI (Network-centric graphical user interface), WUI (Web user interface), giao diÖn ¶o
(virtual desktop), giao diÖn tÝch cùc (active desktop), hoÆc Webtops... Nhng vÉn cha cã mét sù
thèng nhÊt nµo c¶.
T¹p chÝ Byte ®· ®Ò xuÊt mét tªn chung cho tÊt c¶: NUI, viÕt t¾t tõ "network user interface"
(giao diÖn ngêi dïng m¹ng). NUI ®a ra mét giao diÖn thèng nhÊt, gièng nh browser (tr×nh
duyÖt Web) ®Ó ®Þnh híng trong c¸c hÖ thèng tËp tin côc bé hay ë xa. Chóng cã thÓ hiÓn thÞ
c¸c applet Java (c¸c øng dông Java) vµ nh÷ng néi dung Web ®éng kh¸c (dynamic content) mµ
kh«ng cÇn ®Õn browser Web. NUI tù ®éng cËp nhËt néi dung ®éng b»ng c¸ch sö dông c«ng
nghÖ truyÒn th«ng trªn Web nh "push" hay "pull" (xem PC World VN sè 7/1997 - Chuyªn ®Ò
NET vµ WEB). Víi NUI, ranh giíi gi÷a c¸c hÖ, øng dông côc bé/tõ xa sÏ trë nªn mê nh¹t.
§a sè NUI sÏ cã tïy chän ®Ó lu tr÷ hay ¸nh x¹ hiÖn tr¹ng côc bé cña m¸y kh¸ch (client) lªn server.
M¸y kh¸ch ë ®©y cã thÓ lµ NC hay PC th«ng thêng. B»ng bíc chuyÓn tõ sù phøc t¹p cña m¸y
kh¸ch sang m¸y server ®îc qu¶n lý mét c¸ch chuyªn nghiÖp, c¸c hÖ thèng qu¶n lý cã thÓ gi¶m
chi phÝ cho viÖc ®iÒu hµnh. §iÒu nµy còng cho ngêi dïng kh¶ n¨ng truy cËp tõ xa mét c¸ch
tho¶i m¸i vµo c¸c øng dông vµ ng¨n dµnh riªng cho hä trªn server tõ bÊt kú m¸y tÝnh nèi m¹ng
nµo.
MÆc dï phÇn lín c¸c nhµ ph¸t triÓn hiÖn ®ang tËp trung vµo thiÕt kÕ NUI cho m¸y tÝnh m¹ng
rÎ tiÒn NC, xu híng cho m¸y PC còng ®îc chó ý. Microsoft ®ang bæ sung kh¶ n¨ng ®Þnh híng
file gièng nh browser vµo Memphis (Windows 97) vµ Windows NT, vµ nhóng Internet Explorer
4.0 vµo m«i trêng tÝch hîp víi Windows. IBM ®· ®a mét sè ®Æc tÝnh híng-m¹ng vµo H§H
OS/2 Warp 4 nh Java Virtual Machine (VM). C«ng ty còng ®ang ph¸t triÓn NUI cã tªn m·
"Bluebird", mét giao diÖn sÏ trung hßa gi÷a lo¹i "kh¸ch nhá" - NC (thin-client) vµ "kh¸ch lín" -
PC (fat-client). VÒ phÝa m×nh, Apple kÕt hîp kh¶ n¨ng truy cËp Internet vµo H§H Mac OS 8
cña m×nh cïng víi ®Æc tÝnh biªn so¹n Web. Cßn Constelation cña Netscape thùc chÊt lµ mét
NUI phñ lªn GUI hiÖn t¹i trªn c¸c m¸y PC.
§èi víi NC th× cßn cã nhiÒu NUI h¬n n÷a ®ang ®îc thùc hiÖn. NC Desktop cña Oracle ch¹y trªn
c¸c m¸y NC tu©n theo chuÈn Oracle NC. IBM cã NUI dµnh cho tr¹m Network Station ch¹y trªn
chip PowerPC. Sun Microsystem ®a ra HotJava Views cho JavaStation sö dông chip SPARC
cña m×nh hay bÊt cø lo¹i m¸y nµo cã Java VM (m¸y ¶o Java) bëi nã ®îc viÕt b»ng Java. SoftNC
cña TriTeal, Kona Desktop cña Lotus, Tarantella WebTop cña Santa Cruz Operation (SCO),
Virtual Computer OS (VCOS) cña Ulysses Telemedia còng theo híng tiÕp cËn t¬ng tù.
Chñ ®Ých ®Çu tiªn cña tÊt c¶ NUI kÓ trªn ®Òu nh»m vµo viÖc kÕt hîp nh÷ng ngêi dïng cã
nhu cÇu truy cËp trùc tiÕp, nhanh ®Õn LAN vµ Internet. Nh÷ng ngêi dïng di ®éng, thêng
xuyªn ®i l¹i, sö dông kÕt nèi qua ®iÖn tho¹i còng cã thÓ t×m thÊy h÷u Ých víi NUI. Ngoµi
nh÷ng vÊn ®Ò ®îc xem xÐt trong bµi nµy, cßn cã nh÷ng lo¹i NUI cho c¸c thiÕt bÞ m¹ng kh¸c
trong lÜnh vùc tiªu dïng nh WebTV set-top vµ Sega Saturn.
H·y quªn ®i browser
Sù xuÊt hiÖn mét vµi NUI cã thÓ lµ do ngÉu nhiªn. Nhng khi ®· cã ®Õn c¶ chôc NUI kh¸c
nhau th× chøng tá ®ã lµ mét xu híng hiÓn nhiªn. Nguyªn nh©n ë ®©y kh«ng g× kh¸c ngoµi vÊn
®Ò m¹ng. M¹ng côc bé LAN ®· tån t¹i h¬n c¶ chôc n¨m nay, nhng chØ vµi n¨m gÇn ®©y, m¹ng
d÷ liÖu míi trë nªn phæ biÕn réng r·i. Theo nghiªn cøu thÞ trêng, trong c¸c c«ng ty cì lín vµ
trung b×nh, cã tíi 94% sè m¸y tÝnh c¸ nh©n ®îc nèi vµo m¹ng. ThËm chÝ ®èi víi m¸y tÝnh gia
®×nh vµ m¸y x¸ch tay, modem ®· gÇn nh trë thµnh mét thiÕt bÞ chuÈn. Bëi vËy, trªn thùc tÕ,
hÇu hÕt ngêi dïng m¸y tÝnh ®Òu cã kh¶ n¨ng nèi m¹ng.
Tõ ®ã, cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy GUI ®ang ®øng tríc nguy c¬ sôp ®æ. C¸c nhµ thiÕt kÕ tríc
®©y ®· cè g¾ng thay thÕ giao diÖn theo kiÓu dßng lÖnh tÎ nh¹t b»ng h×nh thøc ®å häa sinh
®éng ®Ó thÓ hiÖn hÖ thèng file vµ hÖ ®iÒu hµnh. Môc tiªu cña hä lµ lµm dÔ dµng viÖc
qu¶n lý trong giíi h¹n vµi megabyte tµi nguyªn. Nhng ngêi dïng hiÖn nay l¹i ®ang ph¶i ®èi ®Çu
víi hÖ thèng file ¶o cã quy m« tíi hµng terabyte (1 terabyte = 1.000.000 megabyte).
Lµn sãng m¹ng hiÖn nay ®· trë thµnh lý do ®ñ ®Ó chuyÓn tõ GUI c¸ nh©n (desk-centric) sang
c¸c ®Æc tÝnh híng-m¹ng. Tuy nhiªn, cßn cã 6 nguyªn nh©n kh¸c lµm c¬ së cho sù thay ®æi
nµy.
Néi dung thùc thi. PhÇn mÒm hiÖn nay kh«ng chØ cßn giíi h¹n ë møc côc bé n÷a. Thay v× ®ã,
nã cã thÓ ®Õn víi ngêi dïng vµo thêi ®iÓm cÇn thiÕt tõ mét server n»m c¸ch xa ®Õn hµng
ngh×n km. Ngoµi ra, "øng dông" cã thÓ ®îc cËp nhËt mét c¸ch tù ®éng bëi Web server (sù thay
®æi ®îc thÓ hiÖn ngay trªn m¸y kh¸ch khi cã sù thay ®æi t¹i server).
M· thõa kÕ. Ngêi lËp tr×nh trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n kh«ng thÓ viÕt l¹i c¸c øng dông cã
s½n trªn nh÷ng hÖ thèng lín. V× vËy, mét sè NUI cho phÐp nèi vµo nh÷ng CSDL vµ ch¬ng
tr×nh s½n cã - thêng lµ c¸c applet Java, chóng gi¶ lËp nh tr¹m ®Çu cuèi.
Ngêi dïng míi. NhiÒu ngêi dïng chØ sö dông mét sè t¸c vô c¬ b¶n vµ kh«ng cÇn ®Õn tÊt c¶
nh÷ng ®Æc tÝnh ®Çy ®ñ cña GUI.
C¶i tiÕn l¹i GUI. C¸c nhµ thiÕt kÕ phÇn mÒm ®ang c©n nh¾c l¹i ph¬ng thøc cò vµ ¸p dông
c¸ch tiÕp cËn míi. Mét sè NUI bá qua nh÷ng ®Æc tÝnh cã thÓ g©y r¾c rèi cho ngêi dïng th«ng
thêng, ch¼ng h¹n nh nhÊn kÐp, cöa sæ chång lªn nhau, menu ph©n cÊp...
Truy cËp tõ xa. NUI sÏ gióp dÔ dµng cho nh÷ng ngêi lµm viÖc di ®éng trong viÖc trao ®æi e-
mail, truy cËp vµo m¹ng...
Thay ®æi cung c¸ch lµm viÖc. NUI cã thÓ lµm cho viÖc chia xÎ m¸y tÝnh (server) gi÷a nhiÒu
ngêi dïng trë nªn dÔ dµng b»ng c¸ch lu gi÷ tr¹ng th¸i côc bé cña m¸y kh¸ch trªn server, bëi vËy
ngêi dïng cã thÓ truy cËp vµo phÇn dµnh cho hä trªn server, kh«ng cÇn quan t©m lµ hä ®ang ë
®©u.
TÊt c¶ NUI ®Òu cã mét ®iÓm gièng nhau: chóng thÓ hiÖn tµi nguyªn m¹ng còng gièng nh tµi
nguyªn trªn m¸y côc bé. Tuy nhiªn, chóng kh«ng thÓ che dÊu ®îc nh÷ng kh¸c biÖt mang tÝnh
vËt lý bëi h¹n chÕ cña ®êng truyÒn (gi¶i th«ng). Truy cËp vµo Web server ë xa lu«n chËm h¬n
truy cËp vµo ®Üa cøng n»m trong m¸y côc bé. Nhng ®iÒu mµ NUI cã thÓ lµm ®îc lµ xãa nhßa
bít ranh giíi nµy.
Mét c¸ch ®Ó thùc hiÖn vÊn ®Ò trªn lµ ®a ra sù hiÓn thÞ ®å häa tæng thÓ ®èi víi tÊt c¶ c¸c tµi
nguyªn. C¸ch kh¸c lµ tÝch hîp ®Æc tÝnh m¹ng vµo c¸c thao t¸c th«ng thêng trªn m¸y tÝnh, mµ
kh«ng buéc ngêi dïng ph¶i ch¹y mét ch¬ng tr×nh riªng biÖt chØ ®Ó thùc hiÖn nh÷ng t¸c vô ®·
trë thµnh c«ng viÖc thêng xuyªn. TiÕp theo, NUI sÏ bao gép lu«n chøc n¨ng cña c¸c ch¬ng tr×nh
dµnh riªng ®Ó sö dông m¹ng nh Web browser, Newsreader, FTP client, e-mail, so¹n th¶o
HTML...
C¸c Web browser lµ môc tiªu cho sù tÝch hîp trªn bëi chóng lµ nh÷ng øng dông hµng ®Çu trong
tÝnh to¸n híng-m¹ng. Nhng thËt ng¹c nhiªn lµ kh«ng mét ai lµm g× h¬n ®Ó lo¹i bá browser
ngoµi hai nhµ s¶n xuÊt lín nhÊt: Microsoft vµ Netscape. Víi Memphis, Microsoft ®ang ®e däa
sù tån t¹i cña Navigator b»ng c¸ch nhóng Internet Explorer vµo Windows. Netscape ®èi l¹i b»ng
Constelation, uy hiÕp Windows víi kh¶ n¨ng më réng browser trªn toµn mµn h×nh, che khuÊt
Windows bªn díi giao diÖn cña m×nh.
Microsotf tá ra tiÕn xa h¬n Apple, IBM hay bÊt kú nhµ s¶n xuÊt Unix nµo trong viÖc c¶i tiÕn
GUI. Memphis vµ Windows NT sÏ thÓ hiÖn chiÕn lîc míi cña Microsoft cã tªn gäi lµ "Web PC"
- sù thèng nhÊt gi÷a Web vµ giao diÖn ngêi dïng.
S¾p tíi, ngêi dïng Windows sÏ cã thÓ ®Þnh híng c¸c æ ®Üa trªn m¸y côc bé vµ trªn server cña
LAN b»ng tïy chän Web View, gièng nh mét Web browser. C«ng viÖc ®îc thùc hiÖn chØ b»ng
thao t¸c nhÊn ®¬n lªn nót Forward vµ Back. Vµ còng cã thÓ truy cËp c¸c Web site b»ng
Windows Explorer quen thuéc thay v× dïng Web browser. C¸c folder trªn ®Üa côc bé hay LAN
cã thÓ cã "trang chñ" (home page) ®îc thiÕt kÕ víi c¸c ®iÒu khiÓn (control) HTML, Java,
JavaScript, VBScript, vµ ActiveX. Néi dung Web cã thÓ hiÖn ra trong cöa sæ trùc tiÕp trªn
mµn h×nh hay trªn thanh t¸c vô mµ kh«ng cÇn ®Õn browser. Thùc tÕ, toµn bé mµn h×nh
Windows lµ c¶ mét trang Web, vµ nã cã thÓ ®îc cËp nhËt néi dung ®éng (dynamic) theo ®Þnh
kú bëi Web server, gièng nh mét t¸c vô nÒn.
Ngêi dïng vÉn cã thÓ ch¹y Internet Explorer 4.0 nh mét øng dông ®éc lËp, nhng hä cã Ýt lý do
®Ó lµm chuyÖn nµy bëi IE ®îc tÝch hîp s©u vµo H§H. Internet Explorer vµ Windows
Explorer hÇu nh cïng lµ mét thø.
§Ó thùc hiÖn viÖc nµy, trong Internet Explorer cã mét ®iÒu khiÓn AtiveX, cã kh¶ n¨ng hiÓn
thÞ HTML, ch¹y Java applet, vµ lµm viÖc víi c¸c ®iÒu khiÓn ActiveX kh¸c. Trong b¶n 4.0,
®iÒu khiÓn nµy ®îc cµi trùc tiÕp vµo H§H. Microsoft còng bæ sung mét ®iÒu khiÓn ActiveX
kh¸c, cho phÐp Windows Explorer ®Þnh híng c¸c folder côc bé víi giao diÖn gièng nh browser.
Active Desktop cña Microsoft chuyÓn toµn bé mµn h×nh m¸y tÝnh thµnh mét Web browser.
Yý tëng ë ®©y lµ thay thÕ mµn h×nh tÜnh vµ v« hån b»ng mét néi dung h÷u Ých h¬n. Mµn
h×nh m¸y tÝnh cña b¹n cã thÓ lµ trang chñ cña CNN (tªn mét h·ng th«ng tÊn), hoÆc néi dung
do c«ng ty b¹n cung cÊp. B¹n cã thÓ hiÓn thÞ nhiÒu trang Web trong c¸c cöa sæ riªng. NÕu
trang Web chøa néi dung ®éng, Windows sÏ cËp nhËt mét c¸ch ®Þnh kú theo lÞch biÓu do b¹n
x¸c ®Þnh.
Ngêi dïng còng cã thÓ thao t¸c víi trang Web nh mét thanh t¸c vô. Gièng nh trong Windows 95
hay NT, thanh t¸c vô cã thÓ lu«n hiÓn thÞ hoÆc Èn ë mÐp mµn h×nh. Cã thÓ thay ®æi kÝch
thíc vµ h×nh d¹ng cña chóng. Microsoft sÏ cung cÊp mét bé c«ng cô (Software Development Kit)
gióp ngêi thiÕt kÕ Web t¹o ra c¸c trang chuyªn biÖt cho thanh t¸c vô nµy.
Víi tÊt c¶ nh÷ng ®Æc tÝnh míi nµy, phiªn b¶n s¾p tíi cña Windows sÏ cã ®îc sù tÝch hîp Web
chÆt chÏ h¬n bÊt cø H§H nµo kh¸c (xem phÇn "NUI cho OS/2 vµ Mac"). Cã lÏ, ®©y kh«ng
cßn lµ "Windows" n÷a (cöa sæ) mµ ph¶i gäi lµ "Doorway" (cöa ra vµo), bëi b¹n sÏ t¬ng t¸c víi
c¶ thÕ giíi bªn ngoµi, chø kh«ng chØ trªn mµn h×nh. TÊt nhiªn lµ Microsoft sÏ gi÷ l¹i tÊt c¶ víi
GUI cña Windows hiÖn t¹i, do ®ã, ngêi dïng vÉn cã ®îc giao diÖn quen thuéc.
Ng«i sao Netscape
Netscape, nhµ cung cÊp browser hµng ®Çu, lµm g× ®Ó ch¹y ®ua víi Microsoft? MÆc dï ngêi
dïng Windows cã thÓ cµi bÊt cø mét Web browser kh¸c, nhng sÏ kh«ng cã c¸i nµo ®îc tÝch hîp
vµo H§H nh Internet Explorer 4.0. Netscape còng nh¾m vµo môc tiªu t¬ng tù nhng víi c¸ch tiÕp
cËn hoµn toµn kh¸c: thay v× dÊu browser díi GUI, Netscape l¹i dïng browser bao trïm lªn GUI.
Constellation lµ mét NUI ®îc x©y dùng trªn nÒn t¶ng mµ Netscape gäi lµ browser "chromeless"
(kh«ng t« vÏ...). Giao diÖn lµ mét cöa sæ browser toµn mµn h×nh, kh«ng cã menu, nót, biÓu t-
îng nh thêng gÆp. Thùc chÊt, browser lµ mét mµn h×nh giao diÖn. Gièng nh Active Desktop
trong Windows, Constelation lµ n¬i chøa néi dung Web mµ kh«ng cÇn ®Õn c¸c ch¬ng tr×nh
browser ®éc lËp kh¸c.
Theo Netscape, vÒ mÆt kü thuËt, Constelation sÏ kh«ng thay thÕ Windows. Nã kh«ng ph¶i lµ
mét H§H, vµ kh«ng cã nh÷ng chøc n¨ng ®Æc thï cña m¸y tÝnh. Ngêi dïng vÉn cÇn ®Õn
Windows cho c¸c dÞch vô c¬ së cña mét H§H. VÝ dô, b¹n sÏ ph¶i chuyÓn sang Windows khi
cÇn thay ®æi c¸c thiÕt lËp trong Control Panel cña Windows.
Mµn h×nh giao diÖn cña Constelation ®îc gäi lµ Homeport. Nã ®îc viÕt b»ng HTML, Java vµ
JavaScript, bëi vËy ®©y lµ ch¬ng tr×nh ®a hÖ. Netscape cho biÕt lµ nã cã thÓ ch¹y víi 18
H§H kh¸c nhau. MÆc dï Microsoft nãi r»ng Active Desktop sÏ còng ®a hÖ, nhng nã phô thuéc
vµo Windows API vµ ActiveX, lµ nh÷ng c¸i kh«ng ®îc chÊp nhËn ë c¸c hÖ kh¸c Windows.
Theo Netscape, Constellation ®îc thiÕt kÕ nh»m tËn dông u thÕ cña sù ph©n chia c¸c hÖ tÝnh
to¸n trong t¬ng lai tíi.
§éc lËp víi vÞ trÝ lµ mét ®Æc tÝnh quan träng kh¸c cña Constelation. B»ng c¸ch lu tr¹ng th¸i
cña Homeport trªn server SuiteSpot cña Netscape, Constelation cho phÐp ngêi dïng ®¨ng nhËp
vµo m¹ng tõ bÊt cø vÞ trÝ nµo vµ t¶i c¸c th«ng tin c¸ nh©n cña m×nh vÒ Homeport. VÝ dô, b¹n
cã thÓ b¾t ®Çu c«ng viÖc cña m×nh t¹i v¨n phßng vµ sau ®ã kÕt thóc nã b»ng m¸y NC ë ®©u
®ã t¹i phßng ®îi s©n bay hay kh¸ch s¹n.
Gièng nh Active Desktop, Homeport lµ mét n¬i thÝch hîp cho c¸c trang Web xuÊt hiÖn trong
cöa sæ di chuyÓn ®îc hoÆc c¸c ng¨n (panel). NÕu Microsoft cho phÐp b¹n g¾n trang Web vµo
thanh c«ng cô th× Netscape cã Infoblocks còng víi chøc n¨ng t¬ng tù. Néi dung ®éng ®îc thay
®æi ®Þnh kú nhê cã Castanet Tuner vµ PointCast cña Marimba, lµ mét cÆp ch¬ng tr×nh
"push" Web (truyÒn th«ng trªn Web - xem PC World VN sè 7.1997, trang 64) ®îc thiÕt kÕ vµo
bªn trong Constelation.
MÆc dï c¶ Active Desktop vµ Constelation ®Òu cã chç ®øng trªn thÞ trêng, Netscape sÏ chiÕm
u thÕ h¬n nÕu sù ph©n chia hÖ mµ c«ng ty dù tÝnh sÏ x¶y ra s¾p tíi lµ hiÖn thùc. Cßn hiÖn
t¹i, Windows ®ang n¾m quyÒn, vµ thãi quen l©u nay cã thÓ ng¨n c¶n ngêi dïng chÊp nhËn
Constellation, ®Æc biÖt khi c¶ hai NUI ®Òu ®a ra c¸c ®Æc tÝnh tiÖn dông lªn mµn h×nh giao
diÖn.
NUI cho NC
Sù thèng trÞ cña Microsoft trong lÜnh vùc m¸y tÝnh ®Ó bµn lµ ®éng c¬ thóc ®Èy c¸c nhµ ph¸t
triÓn khai th¸c nh÷ng thÞ trêng kh¸c Ýt bÞ c¹nh tranh h¬n cho NUI cña hä. Sù lùa chän cã nhiÒu
høa hÑn nhÊt lµ NC, mµ theo ®Þnh nghÜa lµ lo¹i m¸y tÝnh ®îc thiÕt kÕ dµnh cho m«i trêng
lµm viÖc híng-m¹ng. §©y lµ c¶ mét thÕ giíi mªnh m«ng cha mang dÊu Ên cña Microsoft, mÆc
dï c«ng ty ®· b¾t ®Çu cã sù thay ®æi nh ®a ra NetPC, mua l¹i WebTV Network, vµ nãi bãng
giã r»ng b¶n Windows NT t¬ng lai cã thÓ sÏ bao gåm kh¶ n¨ng ®a ngêi dïng.
NC kh«ng chØ l«i cuèn c¸c c«ng ty m¸y lín nh IBM, Lotus, Oracle, SCO, Sun ®a ra NUI cho
NC trong n¨m nay, mµ cßn c¸c nhµ s¶n xuÊt nhá h¬n nh TriTeal vµ Ulysses.
NUI cho NC cã xu híng ®¬n gi¶n h¬n GUI cho PC. Th«ng thêng, chóng bao gåm mét bé c¸c øng
dông nhá dµnh cho nh÷ng ngêi lµm viÖc víi mét sè thao t¸c c¬ b¶n, tïy thuéc vµo môc ®Ých sö
dông NC cña c«ng ty. C¸c ch¬ng tr×nh cã kh¶ n¨ng hiÓu Java, chøa nh÷ng applet cho phÐp kÕt
nèi vµo CSDL vµ ch¬ng tr×nh kÕ thõa (CSDL vµ ch¬ng tr×nh cã s½n trªn c¸c hÖ thèng lín).
TÊt c¶ ®îc gãi gän trong mét giao diÖn ®¬n gi¶n mµ ngêi dïng míi cã thÓ dÔ dµng lµm quen.
Oracle vµ IBM ®ang viÕt NUI b»ng m· riªng (native code) cho CPU ®Ó ®¹t ®îc hiÖu n¨ng tèi
®a trªn c¸c bé xö lý rÎ tiÒn. NC Desktop cña Oracle nh¾m vµo chip xö lý Intel x86, ARM
7500FE vµ Digital/ARM StrongARM. §©y lµ 3 lo¹i chip ®îc hç trî bëi chuÈn x¸c ®Þnh NC cña
Oracle, do c«ng ty con cña Oracle lµ NCI (Network Computer Inc.) cÊp phÐp.
NUI cha cã tªn cña IBM nh¾m vµo chip PowerPC 403 (mét phiªn b¶n cña PowerPC kh«ng cã
FPU) bªn trong IBM Network Station. C¸c nhµ s¶n xuÊt kh¸c ®· viÕt NUI cña hä trªn Java, v×
vËy chóng sÏ ch¹y trªn hÖ bÊt kú nµo cã Java VM. Tuy nhiªn, kh¶ n¨ng t¬ng thÝch ®a hÖ nµy
ph¶i tr¶ gi¸ b»ng tèc ®é, mÆc dï nh÷ng bé biªn dÞch thêi gian thùc (JIT - just in time) vµ chip
Java t¬ng lai sÏ thu hÑp c¸ch biÖt nµy.
GUI c¶i tiÕn cña Sun
Cã lÏ Sun lµ c«ng ty ®Çu t cho GUI nhiÒu thêi gian nhÊt, h¬n tÊt c¶ c¸c c«ng ty kh¸c. T¹i
SunSoft (c«ng ty con cña Sun), c¸c nhµ thiÕt kÕ ®· thùc hiÖn ph©n tÝch nh÷ng GUI cña
Windows vµ Macintosh, t×m ra ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña chóng. §iÒu nµy gióp hä lµm viÖc
víi ®Ò ¸n Alto t¹i Palo Alto Research Center (PARC). NUI c¶i tiÕn cña hä ®îc thiÕt kÕ cho Sun
JavaStation, HotJava Views vµ nh¾m vµo viÖc lo¹i trõ nh÷ng phøc t¹p trong GUI mµ kh«ng
gi¶m ®i tÝnh mÒm dÎo.
§iÒu tríc tiªn lµ c¸c nhµ thiÕt kÕ lo¹i bá thanh menu. Menu, ®Æc biÖt lµ c¸c menu ph©n cÊp,
thêng g©y bèi rèi cho ngêi dïng míi b¾t ®Çu trong viÖc t×m kiÕm c¸c tïy chän. HÖ thèng menu
®îc rót bít l¹i, chØ gi÷ nh÷ng thao t¸c cÇn thiÕt nhÊt trong mét sè nót chän.
Mét sù thay thÕ kh¸c cho menu lµ Selector (b¶ng chän) - thanh t¸c vô lín n»m bªn tr¸i mµn h×nh.
Kh«ng cã sù cÇn thiÕt cho menu File víi c¸c tïy chän Open, Close, Sava, Exit vµ Quit. §èi víi
ngêi dïng, tÊt c¶ c¸c øng dông ph¶i lu«n lu«n xuÊt hiÖn trªn mµn h×nh, vµ hä chuyÓn ®æi gi÷a
chóng chØ b»ng mét nhÊn ®¬n lªn biÓu tîng.
Nh÷ng øng dông chuÈn bao gåm Mail View (e-mail), Calendar View (lËp biÓu nhãm), Web
View (browser) vµ Name View (dÞch vô th môc). Ngêi qu¶n trÞ cã thÓ bæ sung thªm øng dông
vµ Java applet vµo Selector. Khi ngêi dïng chuyÓn ®æi t¸c vô, H§H sÏ tù ®éng lu tr¹ng th¸i cña
ch¬ng tr×nh trªn m¸y server. Khi ngêi dïng quay trë l¹i ch¬ng tr×nh, tµi liÖu cò sÏ xuÊt hiÖn l¹i
nh khi chóng ®îc ®ãng. HotJava còng lo¹i bá kh¶ n¨ng thay ®æi kÝch thíc, chång cöa sæ - ®Æc
tÝnh th«ng thêng trong c¸c GUI hiÖn t¹i. Thay v× ®ã, øng dông sÏ luy«n ch¹y ë chÕ ®é toµn
mµn h×nh. §iÒu nµy sÏ gióp ngêi dïng khái lÉn lén, tr¸nh ®îc trêng hîp mét cöa sæ biÕn mÊt díi
cöa sæ kh¸c.
Phiªn b¶n t¬ng lai cña HotJava View sÏ cã thªm nh÷ng ®Æc tÝnh míi: pop-up menu (menu xuÊt
hiÖn khi nhÊn chuét) vµ ng¨n trît (sliding panel) xuÊt hiÖn ë mÐp mµn h×nh. C¸c pop-up menu
sÏ lµ lo¹i c¶m ng÷ c¶nh, chØ xuÊt hiÖn khi ngêi dïng cÇn ®Õn chóng. Panel trît lµ mét ng¨n
kÐo dïng ®Ó chøa c¸c applet Java vµ hiÓn thÞ nh÷ng th«ng tin ®éng ®îc t¶i vÒ tõ m¹ng. Nhê
H§H lu«n lu tr÷ tr¹ng th¸i cña NC trªn m¸y server, ngêi dïng cã thÓ truy cËp vµo c¸c øng dông
vµ m«i trêng tïy biÕn cña m×nh tõ bÊt kú m¸y tÝnh nèi m¹ng nµo ch¹y HotJava View.
Oracle: Tèt h¬n nh·n hiÖu "X"
C¸c kü s phÇn mÒm cña NCI (c«ng ty thuéc Oracle) còng kh«ng ®i theo quan niÖm cò tríc
®©y. NUI cña hä cã tªn NC Desktop, gièng nh HotJava View vµ ®ang cè ®¹t ®îc mét giao diÖn
®¬n gi¶n.
NÒn t¶ng cña NC Desktop lµ Net-BSD (h¹t nh©n dùa trªn Unix) vµ X11R6 - phiªn b¶n cuèi cïng
cña X Windows (X Windows hay X - hÖ thèng cöa sæ ®îc ph¸t triÓn bëi MIT, ch¹y trªn Unix vµ
tÊt c¶ c¸c H§H co b¶n kh¸c. X cho phÐp ngêi dïng ch¹y øng dông n»m trªn c¸c m¸y tÝnh kh¸c
trong m¹ng vµ hiÓn thÞ kÕt qu¶ trªn m¸y côc bé). §©y lµ ch¬ng tr×nh miÔn phÝ, dÔ dµng kÕt
hîp víi nhiÒu CPU kh¸c nhau. Tuy nhiªn, NCI chØ sö dông líp tr×nh diÔn (presentation layer)
cña X, vµ bá qua m« h×nh ®å häa trong m¹ng (network graphic model). Trong khi c¸c tr¹m cuèi
X (X terminal) hoµn toµn dùa vµo m¸y chñ ®Ó thùc hiÖn kh¶ n¨ng ®å häa trªn m¹ng, NC
Desktop l¹i tù lµm ®iÒu nµy ngay t¹i NC. §iÒu nµy lµm gi¶m nhiÒu t¶i lu th«ng trªn m¹ng.
Mét vÊn ®Ò kh¸c n÷a lµ NC Desktop chØ sö dông X ®Ó hiÓn thÞ cöa sæ gèc vµ c¸c phÇn tö
mµn h×nh c¬ së kh¸c. Bªn trong cöa sæ, H§H hiÓn thÞ tÊt c¶ c¸c tµi liÖu b»ng HTML. Thùc tÕ,
HTML lµ c¬ cÊu hiÓn thÞ chuÈn, gièng nh Display PostScrip trong NexStep. §Ó thùc hiÖn ®îc
®iÒu nµy, H§H cã mét bé ph©n tÝch vµ chuyÓn ®æi cho c¸c d¹ng file chuÈn nh GIF, JPEG,
MPEG, TIFF, AVI, AU, QuickTime, vµ Read Audio. Ngoµi ra cßn cã Java VM vµ bé biªn dÞch
JIT.
Gièng nh HotJava View, NC Desktop cã mét bé c¸c øng dông nhá ®îc thÓ hiÖn b»ng nh÷ng
biÓu tîng n»m bªn tr¸i mµn h×nh. §©y lµ c¸c øng dông th«ng dông nh Web browser, e-mail, sæ
®Þa chØ, lËp biÓu, so¶n th¶o v¨n b¶n vµ qu¶n lý file.
Trong phiªn b¶n NC hiÖn t¹i, c¸c applet Java lu«n ch¹y bªn trong browser. ¦øng dông Java ®éc
lËp ch¹y trªn mµn h×nh giao diÖn, gièng nh øng dông th«ng thêng. Bªn díi mµn h×nh, cã tïy
chän hiÓn thÞ dßng th«ng tin (gi¸ cæ phiÕu, tin tøc...). §©y lµ ý tëng cung cÊp th«ng tin ®éng
trùc tiÕp cho ngêi quan t©m khi cã sù thay ®æi thay v× ph¶i tù truy cËp chóng theo c¸ch thñ
c«ng.
Cæng nèi thõa kÕ
IBM, còng gièng nh Oracle, thùc hiÖn NUI cho NC trªn cë së h¹t nh©n Unix, ®a vµo c¸c líp bæ
sung b»ng m· riªng (native code), céng thªm víi Java VM. Trªn nÒn t¶ng tÝnh to¸n chuyªn dông
l©u nay cña IBM, kh«ng cã g× ng¹c nhiªn khi Big Blue quan t©m ®Æc biÖt vµo viÖc thùc hiÖn
NUI nh¾m vµo c¸c hÖ thèng kÕ thõa cña m×nh.
Nh÷ng bé m« pháng ®Çu cuèi viÕt b»ng m· riªng cã thÓ ®ång thêi kÕt nèi Network Station cña
IBM vµo nhiÒu m¸y chñ. Ngêi dïng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn tõ xa c¸c ch¬ng tr×nh "green-screen"
(ch¬ng tr×nh trªn c¬ së Unix ë chÕ ®é ký tù), hay bÊt kú phÇn mÒm Windows nµo.
C¸c NUI kh¸c còng lµm ®îc nh÷ng viÖc t¬ng tù víi Java, ch¼ng h¹n nh Tarantella cña SCO vµ
dbAnywhere cña Symantec. SCO gãi gän c¸c applet Tarantella cïng víi mét NUI ®¬n gi¶n gäi lµ
WebTop. §©y lµ mét bé c¸c trang HTML vµ applet cho phÐp ngêi dïng dÔ dµng truy cËp vµo
nh÷ng hÖ thèng lín tõ Web browser.
Lotus ®ang thiÕt kÕ NUI cña m×nh - Kona Desktop, b»ng Java. T¬ng tù Constelation cña
Netscape, Kona lµ mét browser ch¹y trªn toµn mµn h×nh, cho phÐp ngêi dïng thùc hiÖn c¸c øng
dông th«ng thêng vµ applet Java.
MÆc dï cßn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, cã lÏ Kona sÏ cã mét thanh t¸c vô tÜnh n»m bªn tr¸i mµn
h×nh (gièng HotJava Views vµ NC Desktop), kh«ng cã cöa sæ chång lªn nhau (gièng HotJava
Views), cã ng¨n hiÓn thÞ th«ng tin ®éng. Mét cöa sæ nhá cho phÐp ngêi dïng göi vµ nhËn
nh÷ng th«ng ®iÖp ng¾n.
Nh÷ng øng dông cµi s½n cña Kona, gièng nh trong HotJava Views vµ NC Desktop, lµ phiªn b¶n
®îc ®¬n gi¶n hãa cña c¸c bé øng dông m¹nh ch¹y trªn PC. §©y lµ ch¬ng tr×nh nh¾m vµo 80%
ngêi dïng chØ cÇn 25% n¨ng lùc cña PC, theo ý kiÕn cña Lotus.
C«ng ty Ulysses Telemedia ®ang ph¸t triÓn NUI trªn c¬ së Java, gäi lµ VCOS. MÆc dï ®èi víi
ngêi dïng PC, nã tr«ng gièng c¸c GUI th«ng dông nh Windows 95 vµ Motif, nhng cã mét sè thay
®æi vÒ mµn h×nh giao diÖn vµ c¸ch thøc ho¹t ®éng.
NUI mang tªn SoftNC cña TriTeal cã mét b¶ng ®iÒu khiÓn cho phÐp ngêi dïng chän mét trong
3 kiÓu giao diÖn kh¸c nhau: Windows 95, Unix/Motif, vµ Unix Common Desktop Environment
(CDE). Toµn bé mµn h×nh giao diÖn thay ®æi ngay khi b¹n chän mét trong 3 tïy chän trªn.
SoftNC cã mét c¬ cÊu ®Æc biÖt ®Ó thùc hiÖn viÖc thay ®æi giao diÖn nµy (xem phÇn
"Morphing...).
Client míi, ngêi dïng míi
Nh÷ng ngêi dïng PC thµnh th¹o cã thÓ sÏ nhËn thÊy mét sè h¹n chÕ cña NUI. Tuy nhiªn, c¸c nhµ
thiÕt kÕ t¹o ra chóng kh«ng ph¶i ®Ó dµnh cho hä. Khi NC më réng m« h×nh client/server tíi
nh÷ng thiÕt bÞ client míi, NUI trªn NC còng sÏ ®a kh¶ n¨ng tÝnh to¸n ®Õn cho lo¹i ngêi dïng
míi.
Trong nöa thÕ kû nay, m¸y tÝnh ®· tiÕn triÓn tõ nh÷ng chiÕc m¸y tÝnh to¸n ®¬n ®éc thµnh
c¸c thiÕt bÞ th«ng minh h¬n. Råi phÇn cøng vµ m¹ng cïng kÕt hîp víi nhau. Cßn hiÖn t¹i lµ thêi
®iÓm cña phÇn mÒm, nã sÏ lµm thay ®æi m·i m·i mµn h×nh m¸y tÝnh cña b¹n.

Phßng chèng virus


Sau mét thËp niªn sö dông m¸y tÝnh c¸ nh©n vµ ngêi dïng ph¶i tr¶i qua mèi ®e däa cña virus
m¸y tÝnh.
Michelangelo vµ mét sè virus kh¸c ®· tÊn c«ng vµo hÖ thèng m¸y tÝnh cña Adeline Ho vµ xãa
s¹ch mét sè tËp tin tríc khi hä ph¸t hiÖn ra. Nh©n viªn b¶o hµnh m¸y ph¶i t¹m ngng mäi ho¹t
®éng cña m¸y tÝnh vµ gäi chuyªn gia diÖt virus ®Õn.
Nh÷ng ngêi sö dông m¸y tÝnh ë Ho ®Òu ®· tõng tr¶i. IÝt ra hä còng ®· biÕt râ virus lµ g×? Hä
lµ nh÷ng ngêi ®· tõng ph¸t hiÖn Ýt nhÊt mét virus ë mét sè ®Æc ®iÓm nµo ®ã.
Mét kü thuËt viªn cña Tech Pacific cho biÕt: "Muèn b¾t mét virus th× kh«ng cã vÊt v¶ g× c¶ v×
theo íc tÝnh cña Héi B¶o An M¸y TÝnh Hoa Kú (US National Computer Secutity Association)
lµ sÏ cã mét lîng lín trªn 14.000 virus vµo n¨m 1994. Vµ tiÕp theo n¨m sau ®ã, con sè íc tÝnh
nµy sÏ ®¹t ®Õn 38.000.
MÆc dï ®©y cã thÓ lµ mét tin tèt cho c«ng nghÖ phßng chèng virus nhng nã kh«ng ph¶i lµ
chuyÖn ®ïa ®èi víi nhiÒu ngêi sö dông m¸y tÝnh mµ hÖ thèng cña hä ®ang lµm måi cho virus.
ThËt lµ hiÓm ®éc, nh÷ng ®o¹n m· lÖnh g©y rèi vµ ph¸ ho¹i gép l¹i thµnh mét ®o¹n ch¬ng
tr×nh nhá nh lµ virus nhng chóng cha h¼n lµ virus. Mét virus thËt sù lµ tù nã tÊn c«ng vµo mét
®o¹n m· lÖnh nµo ®ã cña ch¬ng tr×nh cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®îc (®©y chÝnh lµ ®Æc ®iÓm
cña virus File trªn c¸c tËp tin .EXE, .COM, .SYS hoÆc thËm chÝ c¶ .OVL) vµ can thiÖp vµo
ho¹t ®éng cña ch¬ng tr×nh mçi khi thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®ã.
Mét khi virus ®· n¹p vµo bé nhí, nã cè g¾ng l©y lan sang nhiÒu ch¬ng tr×nh kh¸c. ThËt lµ
nguy h¹i, nÕu m¸y bÞ nhiÔm virus cã nèi m¹ng, n¬i virus cã thÓ tung hoµnh nh c¸ gÆp níc vËy.
Ph¶n øng d©y chuyÒn
MÆc dï m¹ng m¸y tÝnh lµ ®êng nhanh nhÊt ®Ó ph¸t triÓn thµnh mét dÞch virus, ®ã còng cha
ph¶i lµ ®êng duy nhÊt ®Ó virus tung hoµnh. B¹n còng cã nguy c¬ bÞ virus khi sao chÐp phÇn
mÒm tõ b¹n bÌ, tõ n¬i c«ng céng.
Virus ph¸ ho¹i rÊt ®a d¹ng, c¸ch ho¹t ®éng cña chóng còng ®a d¹ng kh«ng kÐm. Nã cã thÓ ph¸
ho¹i sau khi file bÞ nhiÔm ®îc truy xuÊt mét sè lÇn, hay lµ ph¸ ho¹t trong mét thêi ®iÓm nhÊt
®Þnh nµo ®ã. Asuza, mét virus thêng tró, sau khi nhiÔm vµo 32 file sÏ ph¸ ho¹i c¸c thiÕt bÞ
ngo¹i vi b»ng c¸ch khèng chÕ c¸c cæng nèi tiÕp vµ song song. Tr¸i l¹i Michelangelo ®ãn mõng
sinh nhËt cña m×nh b»ng c¸ch ghi ®Ì lªn 9M ®Çu tiªn cña ®Üa cøng vµo ngµy 6 th¸ng 3. MÆc
dÇu ®· cã sù ph¸ ho¹i tiÒm tµng cña virus, «ng gi¸m ®èc cña Computerware for Micros c¶m
thÊy hÇu hÕt virus ®Òu v« h¹i. ¤ng tin r»ng c¸c virus chØ ®¬n thuÇn lµ c¸c trß gi¶i trÝ t¹m
thêi. VÞ gi¸m ®èc cña Computerware for Micros nµy chØ ra r»ng, ch¼ng h¹n nh virus Oropax
chØ ph¸t nh¹c trong lóc nghØ. TÊt nhiªn c¸c virus "hiÒn" còng cã khi lµm mÊt nh÷ng d÷ liÖu
mµ b¹n cha ghi l¹i trªn ®Üa v× bÞ virus ®ïa giìn. Dï hiÒn hay d÷, virus ®îc ph©n lo¹i theo c¸ch
mµ nã nhiÔm vµo m¸y. V× thÕ cã virus Boot vµ virus File.
Boot sector lµ g×?
Boot sector lµ mét vïng trªn ®Üa mÒm hay ®Üa cøng dïng ®Ó khëi ®éng m¸y PC. Virus sÏ
chÌn ®o¹n m· cña nã vµo ®Êy, v× thÕ mçi lóc m¸y bËt lªn th× virus ®· t¶i lªn bé nhí råi (xem
h×nh 1). Nã còng cã thÓ l©y vµo partition, nhng hiÕm h¬n.
Nh÷ng virus nµy th«ng thêng nhiÔm vµo m¸y th«ng qua ®Üa mÒm cã chøa virus.
Michelangelo vµ Stoned lµ nh÷ng virus thuéc lo¹i nµy. Virus boot rÊt nguy hiÓm nhng viÖc
diÖt nã rÊt dÔ.
Virus file tù nèi nã vµo c¸c file thi hµnh . Nã còng cã kh¶ n¨ng söa ®Çu vµo cña ch¬ng tr×nh
chÝnh ®Ó nã ®îc quyÒn thùc hiÖn tríc (xem h×nh 2). Virus nµy ph¶i cÈn thËn ®Ó kh«ng ghi
®Ì lªn ch¬ng tr×nh ®· bÞ nhiÔm virus råi.
VËy ch¼ng qua virus lµ mét ch¬ng tr×nh nhá b¸m vµo c¸c ch¬ng tr×nh kh¸c. V× thÕ, ®Ó ho¹t
®éng (hay ph¸ ho¹i) nã ph¶i ®îc thi hµnh tríc ®·. Nã chØ ho¹t ®éng khi nhiÔm vµo c¸c file
.COM, .EXE hay Overlay vµ boot sector cña ®Üa.
C¸c file d÷ liÖu kh«ng thi hµnh ®îc nªn kh«ng bÞ nhiÔm virus. V× thÕ c¸c file d÷ liÖu cña c¸c
ch¬ng tr×nh xö lý v¨n b¶n, b¶ng tÝnh v.v. ch¾c ch¾n kh«ng bÞ nhiÔm virus.
Mét sè virus chØ lµ virus "nhÊt thêi". Nã chØ ho¹t ®éng khi phÇn ch¬ng tr×nh nhiÔm virus ®îc
thùc hiÖn. Trong kho¶ng thêi gian nµy, nã cè g¾ng nhiÔm cµng nhiÒu file cµng tèt tríc khi kÕt
thóc ch¬ng tr×nh.
Nh÷ng lo¹i virus hiÖu qu¶ h¬n lµ nh÷ng lo¹i virus cã kh¶ n¨ng thêng tró (TSR). Nã vÉn cßn ho¹t
®éng trong bé nhí ngay c¶ khi ch¬ng tr×nh chÝnh ngõng ho¹t ®éng. §iÒu nµy cã nghÜa lµ nã
cã kh¶ n¨ng l©y lan ra toµn bé c¸c ch¬ng tr×nh trªn m¸y khi cã c¬ héi.
§Ó cã thÓ b¸m l¹i bé nhí, virus TSR cíp quyÒn ®iÒu khiÓn cña m¸y tÝnh b»ng c¸ch söa b¶ng
vector ng¾t. Khi c¸c phôc vô cña DOS vµ BIOS ®îc gäi, virus ®· chÆn ®îc c¸c ng¾t nµy nªn
nã sÏ thùc hiÖn ®o¹n ch¬ng tr×nh cña nã tríc khi tr¶ quyÒn ®iÒu khiÓn cho c¸c ng¾t (xem
h×nh 3). V× nã vÉn cßn n»m trong bé nhí, c¸ch duy nhÊt ®Ó lµm nã ngõng ho¹t ®éng lµ t¾t
m¸y. Dï vËy nÕu nã lµ virus boot th× nã ®· cã mÆt trªn boot sector vµ virus sÏ l¹i n¾m quyÒn
®iÒu khiÓn cña m¸y tÝnh.
Stealth virus
Tríc ®©y, c¸c lo¹i virus dï lµ boot hay file ®Òu rÊt ®¬n gi¶n. TÊt c¶ c¸c virus xung quanh ta
h×nh nh cã hä hµng víi nhau. Nhng míi ®©y mét lo¹i virus míi rÊt nguy hiÓm võa xuÊt hiÖn,
®ã lµ Stealth virus.
Nh÷ng virus tríc kia ®îc thiÕt kÕ sao cho cã thÓ tr¸nh nÐ sù ph¸t hiÖn. Nhng nã vÉn ®Ó l¹i
mét Ýt dÊu hiÖu.
Nh÷ng kÎ viÕt virus ®· cè g¾ng viÕt thªm mét sè lo¹i virus míi tinh kh«n h¬n. §iÓn h×nh lµ
virus 4096. Nã hßa nhËp thùc sù vµo m«i trêng xung quanh. Nã th«ng qua ng¾t DOS ®Ó tù cµi
®Æt còng nh gì nh÷ng ®o¹n m· cña m×nh ra khái file bÞ nhiÔm khi c¸c ch¬ng tr×nh nµy ®îc
quÐt virus.
GÇn ®©y còng cã nh÷ng virus "tù ®ét biÕn" (Mutation engine). Nã cã c¬ chÕ tù m· hãa khi
l©y vµo file. Sù phøc t¹p cña gi¶i thuËt m· hãa nµy sÏ ph¸t sinh hµng tû d¹ng kh¸c nhau cña
virus. Khi l©y nã chØ l©y mét trong c¸c d¹ng ®ã lµm ph¸t sinh mét d¹ng virus míi (Xem h×nh
4). Pogue lµ mét thÝ dô cho lo¹i virus nµy. C¸c ch¬ng tr×nh quÐt rÊt khã kh¨n trong viÖc t×m
c¸c virus ®a h×nh nµy. Cã mét vµi c¸ch ®Ó phßng ngõa sù tÊn c«ng cña virus hay Ýt ra còng
gi¶m thiÓu sù ph¸ ho¹i cña chóng.
Nh÷ng s¶n phÈm chèng virus cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ®Ó ph¸t hiÖn virus nhng chóng ta cã thÓ
chia lµm 3 lo¹i.
1. QuÐt (scanner)
§©y lµ ph¬ng ph¸p sím nhÊt mµ c¸c ch¬ng tr×nh chèng virus thêng dïng. HÇu hÕt c¸c virus
®Òu cã nh÷ng dÊu hiÖu ®Ó chóng kh«ng tù nhiÔm trë l¹i c¸c file ®· nhiÔm, v× thÕ scanner
t×m thÊy nh÷ng "nh·n hiÖu" nµy khi chóng quÐt qua file. Virus sÏ ®îc ph¸t hiÖn nhê sù so s¸nh
víi c¸c dÊu hiÖu cña nh÷ng virus ®· biÕt.
Tuy nhiªn, ch¬ng tr×nh dïng ph¬ng ph¸p nµy cÇn ph¶i cËp nhËt thêng xuyªn. NÕu kh«ng nã sÏ
kh«ng ph¸t hiÖn ®îc c¸c lo¹i virus míi. Th«ng thêng c¸c virus ®· tung hoµnh kho¶ng nöa n¨m
míi b¾t ®îc nã.
Mét phÇn mÒm chèng virus ®îc cËp nhËt thêng xuyªn lµ Scan cña McAfee. Cø 2 ®Õn 4 tuÇn,
ch¬ng tr×nh ®îc cËp nhËt mét lÇn vµ ®îc th«ng b¸o vµ ph©n ph¸t réng r·i trong quÇn chóng.
Tuy nhiªn , ph¬ng ph¸p nµy kh«ng trÞ ®îc virus ®a h×nh v× nh÷ng virus nµy kh«ng cã dÊu
hiÖu nhËn d¹ng cè ®Þnh.
2. Checksum
Nguyªn thñy Checksum dïng ®Ó kiÓm tra tÝnh toµn vÑn cña d÷ liÖu, nguyªn t¾c cña kü thuËt
nµy lµ ph¸t hiÖn sù thay ®æi trong file hoÆc boot sector. Ch¬ng tr×nh sÏ ph¸t sinh ra mét trÞ sè
gäi lµ checksum vµ sÏ ®îc kiÓm tra ®Þnh kú víi file hiÖn hµnh. NÕu virus th©m nhËp file nµy,
ch¬ng tr×nh sÏ b¸o ®éng. Tuy sù kiÓm tra thêng xuyªn sÏ tèn thêi gian nhng ph¬ng ph¸p nµy
chØ lµm viÖc tèt khi cã sù kiÓm tra ®Òu ®Æn.
Virus cã thÓ lõa mét ch¬ng tr×nh chèng virus nµo ®ã b»ng c¸ch cho t¹o mét checksum gi¶. §Ó
tr¸nh viÖc nµy, vµi ch¬ng tr×nh chèng virus dïng nhiÒu checksum kh¸c nhau vµ c¸c kü thuËt m·
hãa t¹o checksum rÊt phøc t¹p hßng kh«ng thÓ gi¶ m¹o ®îc.
V¶ l¹i cã rÊt nhiÒu kü thuËt checksum kh¸c nhau ®îc c¸c ch¬ng tr×nh kh¸c nhau sö dông nªn
viÖc virus cè t×nh chèng l¹i mét ch¬ng tr×nh nµo ®ã còng b»ng thõa.
§iÓm yÕu cña ph¬ng ph¸p nµy lµ nã kh«ng cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt gi÷a sù thay ®æi thËt sù vµ
thay ®æi do virus tÊn c«ng. Tõ ®ã ngêi dïng ph¶i lu«n lo l¾ng víi c¸c th«ng b¸o sai. Ph¬ng ph¸p
nµy sÏ gióp "nu«i" virus nÕu checksum ban ®Çu kh«ng s¹ch sÏ.
Stealth virus cã thÓ lÈn trèn checksum. Nã chÆn lóc kiÓm tra checksum vµ tr¸nh ®îc sù ph¸t
hiÖn b»ng c¸ch lo¹i bá t¹m thêi chÝnh nã ra khái file ®ang checksum. V× thÕ chØ cã kiÓm tra
b»ng phÇn cøng míi ph¸t hiÖn ®îc chóng. Mét sè ROM BIOS míi cã thÓ ph¸t hiÖn ®îc virus
trªn boot sector tríc khi nã ®îc n¹p vµo m¸y.
3. Disk Access Monitor
Mét sè tr×nh tiÖn Ých chÆn mäi thao t¸c vÒ ®Üa, th«ng b¸o cho ngêi dïng biÕt mäi ®iÒu kh¶
nghi, ch¼ng h¹n nh viÖc ghi lªn file EXE, COM hoÆc ghi trùc tiÕp lªn c¸c sector cña ®Üa.
Tuy nhiªn, c¸ch nµy kh«ng ph¸t hiÖn ®îc virus boot dïng BIOS ®Ó truy xuÊt ®Üa. Nh÷ng virus
nµy ®îc n¹p tríc c¶ khi c¸c TSR ch¹y. Chóng ®· söa c¸c ®Çu vµo cña BIOS vµo ch¬ng tr×nh
chóng lµm cho ch¬ng tr×nh Access Monitor gäi ch¬ng tr×nh virus chø kh«ng ph¶i gäi BIOS
(xem h×nh 5)
Disk Access Monitor th«ng b¸o sai khi c¸c øng dông cã ghi lªn file EXE hay COM, ch¼ng h¹n
nh trong qu¸ tr×nh cµi ®Æt phÇn mÒm. Hy väng sau nµy sÏ cã nh÷ng c¶i tiÕn lµm cho c¸c ch-
¬ng tr×nh nµy th«ng minh h¬n, nã sÏ ph©n biÖt ®©u lµ th«ng b¸o sai vµ ®©u lµ th«ng b¸o
®óng.
PCSafe Data Guardian ¸p dông nguyªn t¾c nµy theo híng kh¸c. Nã n»m trong phÇn cøng nªn ®îc
t¶i vµo bé nhí tríc khi boot m¸y. KÓ tõ ®ã, nã sÏ b¸o ®éng mäi thao t¸c cè t×nh ghi lªn boot
sector hoÆc file cã kh¶ n¨ng thùc thi.
Ph¶i nh×n nhËn r»ng kh«ng cã ph¬ng ph¸p nµo ®ñ ®Ó ng¨n chÆn ®îc virus. C¸c s¶n phÈm
phßng chèng virus gia t¨ng vµ mçi s¶n phÈm ®Òu kÕt hîp nhiÒu h¬n hai ph¬ng ph¸p trªn ®Ó
phßng chèng.
C¸c s¶n phÈm chèng virus nh PC-cillin. Armour vµ Thunderbyte tËp trung søc m¹nh vµo ph¬ng
ph¸p Access Monitor.
McAfee l¹i dïng ph¬ng ph¸p scan vµ ®îc cËp nhËt liªn tôc. Tuy nhiªn sù gia t¨ng cña virus sÏ
lµm cho tèc ®é quÐt gi¶m xuèng ®¸ng kÓ.
ViÖc diÖt virus còng lµ mét vÊn ®Ò kh«ng kÐm quan träng. Nã thêng x¶y ra song song víi
viÖc ph¸t hiÖn virus. Sau ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p diÖt virus.
1. Lo¹i bá ®o¹n m· virus
§©y lµ c¸ch truyÒn thèng lµm tª liÖt virus trùc tiÕp. Tuy nhiªn nÕu cã nhiÒu virus l©y vµo mét
file, chóng sÏ "®an" chång chÐo lªn nhau vµ ph¬ng ph¸p nµy cã thÓ lµm háng file nguyªn thñy.
Víi virus boot th× diÖt chóng b»ng ph¬ng ph¸p nµy rÊt h÷u hiÖu v× ®o¹n boot sector rÊt ng¾n.
2. Ghi ®Ì vµ "x©y dùng" l¹i file
Víi virus boot, ph¬ng ph¸p nµy sÏ thay thÕ boot sector cò b»ng mét boot sector míi, s¹ch. Khi
checksum nghi ngê boot sector cã vÊn ®Ò, nã sÏ ghi ®Ì lªn boot sector mét boot sector míi kh¸c.
KÕt qu¶ lµ virus bÞ xãa s¹ch tríc khi nã nhiÔm qua ®Üa kh¸c. Cã thÓ x©y dùng l¹i file tõ c¸c
chøc n¨ng phôc håi d÷ liÖu cña mét ch¬ng tr×nh chèng virus nµo ®ã. Nh÷ng s¶n phÈm "xÞn"
thêng dïng kü thuËt nÐn d÷ liÖu ®Ó chóng cã thÓ x©y dùng l¹i ®Üa tõ mét ®o¹n d÷ liÖu rÊt
nhá. Central Point Anti Virus vµ Untouchable thuéc nh÷ng s¶n phÈm lµm ®îc c«ng viÖc nµy.
C¸ch x©y dùng l¹i nµy rÊt dÔ dïng nhng cã kh¶ n¨ng bÞ háng. Ph¬ng ph¸p nµy rÊt cÇn thiÕt
cho nh÷ng ngêi dïng kÐm yÕu vÒ hÖ thèng.
3. Backup toµn bé ®Üa cøng
Backup ®Üa cøng lµ ph¬ng ph¸p tèt nhÊt ®Ó phôc håi h háng vµ diÖt virus trong m¸y. NÕu b¹n
®ang phôc håi toµn bé d÷ liÖu, h·y format ®Üa cøng tríc. Mét sè virus vÉn trô l¹i ®îc nhê cã
kh¶ n¨ng chèng l¹i format cña DOS, v× thÕ b¹n nªn format ®Üa cøng cÊp thÊp tríc khi backup
d÷ liÖu.
Cã mét ch¬ng tr×nh chèng virus nµo thùc sù dÔ dïng kh«ng? C©u tr¶ lêi lµ cã vµ ®ã lµ Write
Guard cña Uóc. Nã b¶o vÖ ®Üa cøng, gióp ngêi dïng b¶o vÖ c¸c file cã thÓ bÞ virus tÊn c«ng
(EXE, COM, OVL).
ViÖc phßng chèng virus hÕt søc khã kh¨n, nh÷ng kÎ viÕt virus lu«n t×m mäi khe hë cña c¸c ch-
¬ng tr×nh chèng virus dï ®ã lµ ch¬ng tr×nh m¹nh nhÊt. Trß ch¬i rît b¾t nµy râ rµng kh«ng bao
giê kÕt thóc. Nh÷ng d¹ng virus míi sÏ gµi bÉy ch¬ng tr×nh chèng virus b»ng c¸ch chóng sÏ gi¶
d¹ng nh÷ng virus ®¬n gi¶n kh¸c. Cuèi cïng khi "virus gi¶" ®· bÞ diÖt th× thñ ph¹m thËt sù míi
nh¶y ra ph¸ ph¸ch...
Virus nµo dï x¶o quyÖt ®Õn ®©u råi còng sÏ bÞ tiªu diÖt. NÕu kh«ng tin, h¹n h·y quan s¸t c¸c
virus míi xem sao.
S¡N LïNG VIRUS
Ngoµi viÖc ph¸ ho¹i thùc sù, c¸c virus cßn n¸u l¹i chê thêi c¬, kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã thÓ
dÔ dµng ph¸t hiÖn m¸y tÝnh cña b¹n ®ang bÞ nhiÔm virus. Tuy nhiªn, ngay c¶ nh÷ng manh
mèi m¬ hå nhÊt vÉn cã thÓ bÞ ph¸t gi¸c, th× virus còng vËy.
Mét triÖu chøng b¹n cã thÓ ph¸t hiÖn lµ kÝch thíc c¸c file EXE cña b¹n t¨ng lªn. T¬ng tù,
kho¶ng trèng trªn ®Üa bÞ gi¶m ®ét ngét còng cã thÓ lµ do sù cã mÆt cña virus.
Virus TSR ®Ó lé sù tån t¹i cña chóng b»ng c¸ch chiÕm chæ trong RAM, vµ bé nhí bÞ gi¶m lµ
tÝn hiÖu cã mÆt cña nã. Tuy nhiªn b¹n ph¶i cã chót hiÓu biÕt vÒ ph©n phèi bé nhí hÖ thèng
th× míi cã thÓ nãi ch¾c ch¾n ®îc.
Mét sè lo¹i virus g©y ra t×nh tr¹ng bÊt thêng cña hÖ thèng. C¸c virus trong bé nhí cã thÓ thay
®æi c¸c yªu cÇu dÞch vô hÖ thèng mét c¸ch cè t×nh hoÆc v« ý, lµm mÊt hoÆc c¾t xÐn th«ng
tin ra mµn h×nh hay m¸y in, vµ lµm chËm tèc ®é truy cËp hÖ thèng. H·y chó ý khi c¸c ch¬ng
tr×nh cña b¹n t¶i chËm h¬n.
V× virus cÇn tù sao nã ®Ó tiÕp tôc l©y lan, nã sÏ t¹o ra nhiÒu qu¸ tr×nh truy cËp ®Üa, vµ ®ã
chÝnh lµ mét manh mèi râ rÖt. C¸c virus míi h¬n thêng lµm cho c¸c truy cËp cña chóng trïng víi
c¸c truy cËp chÝnh thøc.
TriÖu chøng râ rÖt nhÊt lµ ch¬ng tr×nh cña b¹n lµm viÖc bÊt b×nh thêng hoÆc ®Üa cøng bÞ
mÊt d÷ liÖu. §ã lµ mèi nguy h¹i lín lµm cho ta ph¶i ®Êu tranh tÝch cùc chèng virus.
CH÷ Ký RI£NG
Khi virus lan truyÒn, chóng còng ph¶i thËn träng ®Ó khái nhiÔm l¹i c¸c file chóng ®· ¶nh hëng.
NÕu kh«ng chóng sÏ lµm cho file tiÕp tôc lín lªn, chiÕm chæ trªn ®Üa vµ ®Ó lé sù cã mÆt cña
chóng. VÝ dô virus Israeli ho¹t ®éng theo ph¬ng thøc nh vËy.
§Ó tr¸nh ®iÒu nµy, nhiÒu lo¹i virus ®¸nh dÊu c¸c file hoÆc c¸c sector khëi ®éng mµ nã ®·
nhiÔm b»ng ch÷ ký riªng (m· x¸c ®Þnh thÈm quyÒn ®Æc biÖt).
Ch÷ ký ®Æc trng lµ mét thø tù c¸c byte t¹i vÞ trÝ ®Æc biÖt. C¸c ch¬ng tr×nh quÐt virus t×m
vµo c¸c m· nµy ®Ó ph¸t hiÖn virus. C¸c ch¬ng tr×nh phßng ngõa cho file còng gièng nh virus:
chóng ®a ch÷ ký gi¶, virus bá qua file nµy.
C¸c virus thêng tró bé nhí thêng cµi ®Æt c¸c chøc n¨ng DOS ®Æc biÖt chøng tá sù hiÖn diÖn
cña virus.
CHO PHÐP XO¸
Kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c "m· xãa", ®Òu lµ virus. Tuy nhiªn c¸c phÇn mÒm nh Trojan Horses,
Worms cã mét ®iÓm chung víi virus: chóng ®Òu lµ nh÷ng mèi nguy hiÓm ®îc ch¬ng tr×nh
hãa.
Trojan lµ c¸c ch¬ng tr×nh hoµn thiÖn, ®éc lËp vµ kh«ng tù lan truyÒn. Gièng nh Greek, Trojan
Horses dù ®Þnh lµm nh÷ng viÖc h÷u Ých nh s¾p xÕp file cña b¹n theo vÇn ch÷ c¸i, ch¹y c¸c
trß ch¬i, nhng thùc tÕ th× nã cã thÓ xãa file hoÆc format l¹i ®Üa cøng cña b¹n.
Worm, còng nh Trojan, lµ nh÷ng ch¬ng tr×nh ®éc lËp, ho¹t ®éng kh«ng cÇn ch¬ng tr×nh chñ.
Chóng thêng bÞ nhÇm lµ virus v× cã thÓ tù t¹o (lan truyÒn). Tuy nhiªn chóng chØ ho¹t ®éng
trong m«i trêng m¹ng vµ kh«ng lµm thay ®æi c¸c ch¬ng tr×nh kh¸c, nhng chóng cã thÓ mang
virus lµm viÖc ®ã. Worms t¬ng ®èi hiÕm v× khã viÕt vµ ®ßi hái t¸c gi¶ ph¶i quen thuéc víi
c¸c dÞch vô vµ kh¶ n¨ng cña m¹ng.
Bacteria vµ Rabbits lµ nh÷ng ch¬ng tr×nh kh«ng ph¸ háng râ rÖt c¸c file. Chóng chØ lan trµn
nhanh chãng theo cÊp sè mò cho ®Õn khi chiÕm trän kh¶ n¨ng xö lý, bé nhí vµ æ ®Üa. C¸c m¸y
tÝnh kh«ng ®îc giíi h¹n thµnh phÇn vµ tµi nguyªn th× rÊt dÔ bÞ tÊn c«ng.

Sù cÇn thiÕt cña kiÕn thøc hÖ thèng


Nh×n vµo c«ng viÖc th× ngêi ta thêng cho r»ng kh«ng cÇn thiÕt, thËm chÝ cã ngêi ch¶ cÇn
quan t©m tíi Config.sys hay Autoexec.bat lµ g×, ch¶ thÌm quan t©m tíi sù hiÖn diÖn cña Dos.
Hä chØ cÇn m¸y tÝnh khëi ®éng ®îc lµ ®ñ råi. Hä cã thÓ viÕt ra 1 øng dông mµ kh«ng cÇn
biÕt g× vÒ hÖ thèng c¶, do c¸c øng dông hä viÕt ®©u cã liªn quan g× ®Õn hÖ thèng.
VÊn ®Ò ph¸t sinh kh«ng ph¶i ë kh©u lËp tr×nh mµ lµ ë kh©u sö dông m¸y tÝnh ®Ó viÕt øng
dông hay ®Ó ch¹y øng dông. NÕu b¹n kh«ng cã kiÕn thøc vÒ hÖ thèng th× khi m¸y cña b¹n bÞ
trôc trÆc lµm sao b¹n biÕt c¸ch söa ch÷a ®Ó tiÕp tôc dïng nã cho c«ng viÖc cña b¹n.
H¼n chóng ta còng biÕt: Ngo¹i trõ hÖ ®iÒu hµnh ra (kh«ng kÓ BIOS) , tÊt c¶ c¸c ch¬ng tr×nh
kh¸c khi ch¹y ®Òu ph¶i dùa vµo hÖ ®iÒu hµnh hay mét ch¬ng tr×nh kh¸c, thÝ dô nh Windows
ch¼ng h¹n. §ã lµ nãi vÒ phÇn mÒm, cßn nÕu ®i s©u h¬n n÷a th× mäi phÇn mÒm khi ch¹y
®Òu ph¶i dùa trªn nÒn phÇn cøng tøc lµ cÊu h×nh m¸y tÝnh. KiÕn thøc vÒ nh÷ng c¸i nÇy ta
gäi chung lµ kiÕn thøc hÖ thèng. Nh vËy ®¬ng nhiªn øng dông do ta viÕt ra khi ch¹y còng ph¶i
lÖ thuéc vµo hÖ thèng cô thÓ nµo ®ã, thÝ dô: ch¹y trªn PC hay Macintos, ch¹y trªn Dos hay
Windows. §ã lµ cha nãi c¸c c«ng cô chóng ta dïng ®Ó viÕt øng dông còng ph¶i tu©n theo quy
luËt nÇy.
Trªn ®êi nÇy kh«ng bao giê cã 2 m¸y tÝnh hoµn toµn gièng nhau vÒ phÇn cøng hay phÇn
mÒm. Do ®ã kh«ng cã g× b¶o ®¶m ch¬ng tr×nh ch¹y nh thÕ nµo trªn m¸y nÇy th× còng ch¹y
nh thÕ ®ã trªn m¸y kh¸c. ChÝnh v× lý do nÇy, nÕu chóng ta test vµ kÕt luËn vÒ ch¬ng tr×nh
chØ c¨n cø trªn mét hay hai m¸y th× x¸c xuÊt sai rÊt lín. Chóng t«i xin ®¬n cö 1 trêng hîp ®¬n
gi¶n cho c¸c b¹n dÔ hiÓu:
B¹n cµi ch¬ng tr×nh for Windows tªn lµ A do b¹n viÕt trªn m¸y nµo ®ã, khi ch¹y cã trôc trÆc.
B¹n ®õng véi kÕt luËn ch¬ng tr×nh A nÇy cã lçi (v× khi b¹n ch¹y trªn m¸y b¹n nã ®©u cã lçi)
mµ cÇn ph¶i biÕt suy luËn nh sau: Muèn ch¬ng tr×nh A ch¹y tèt th× Windows ph¶i ch¹y tèt,
muèn Windows ch¹y tèt th× Dos ph¶i ch¹y tèt, muèn Dos ch¹y tèt th× m¸y nÇy ph¶i ch¹y tèt.
NÕu b¹n chØ biÕt viÕt øng dông mµ kh«ng biÕt vÒ hÖ thèng th× lµm sao b¹n t×m ®îc nguyªn
nh©n ph¸t sinh trôc trÆc trong c¸i m¾c xÝch nÇy. §èi víi ngêi sö dông ch¬ng tr×nh cña b¹n khi
gÆp trôc trÆc dÜ nhiªn lµ hä cÇu cøu b¹n (víi hä nh÷ng ngêi lËp tr×nh ®¬ng nhiªn lµ ph¶i biÕt
kh¾c phôc lçi), gÆp trêng hîp ®¬n gi¶n nh h file config.sys dÉn ®Õn viÖc qu¶n lý bé nhí bÞ
trôc trÆc mµ b¹n l¹i kh«ng nhí tÝ g× vÒ c¸ch viÕt lÞnh trong file nÇy ®Ó chØ thÞ cho Dos
qu¶n lý bé nhí theo ®óng yªu cÇu. B¹n h·y thö tëng tîng ngêi sö dông ®ã nghÜ sao vÒ b¹n. §Æt
trêng hîp b¹n kh«ng biÕt trôc trÆc ph¸t sinh do Dos hay Windows h th× b¹n gi¶i quyÕt b»ng
c¸ch nµo vµ sau ®ã liÖu ngêi ta cã cßn tin tëng b¹n n÷a kh«ng.
KiÕn thøc hÖ thèng kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn lµ cÊu tróc m¸y hay hÖ ®iÒu hµnh, nã lµ chuçi
xÝch cã m¾c xÝch ®Çu tiªn lµ cÊu tróc m¸y råi ®Õn cÊu tróc c©y lËp tr×nh vµ cuèi cïng lµ
øng dông do b¹n viÕt. Nãi nh vËy kh«ng ph¶i b¾t c¸c b¹n ph¶i biÕt qu¸ nhiÒu mµ chØ cÇn c¸c
b¹n n¾m ®îc c¸c nguyªn lý chung ®Ó suy luËn, cßn phÇn chi tiÕt hay h×nh thøc ta cã thÓ hái
m¸y tÝnh khi cÇn thiÕt b»ng nhiÒu c¸ch nh: ®¸nh lÞnh cã ?, xem help, ®äc trùc tiÕp trong
file.v..v...
Tãm l¹i, hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng gióp b¹n ®iÒu khiÓn m¸y tÝnh phôc vô cho c«ng viÖc lËp
tr×nh cña chÝnh b¹n, nã cßn gióp b¹n suy luËn vµ gi¶i quyÕt ®îc c¸c trôc trÆc ph¸t sinh trong
qu¸ tr×nh sö dông ch¬ng tr×nh do b¹n viÕt. §iÒu nÇy kh«ng cÇn thiÕt sao ?

Nguyªn t¾c söa ch÷a c¸c th«ng b¸o cña DOS


Th«ng b¸o cña c¸c ch¬ng tr×nh ®Òu cã thÓ chuyÓn qua tiÕng ViÖt dÔ dµng nÕu b¹n tu©n
theo mét sè nguyªn t¾c sau:
* ChØ söa th«ng b¸o nµo b¹n biÕt râ ý nghÜa.
* Khi söa ch÷a ph¶i gi÷ nguyªn tæng sè byte cña th«ng b¸o, tuyÖt ®èi kh«ng ®îc thªm hay bít
byte nµo c¶.
* Ph¶i cã kiÕn thøc vÒ m· Hexa (thËp lôc), Decimal (thËp ph©n). BiÕt râ b¶ng m· ACSii,
ANSI...NÕu muèn chuyÓn qua tiÕng ViÖt cã dÊu th× ph¶i biÕt c¸ch lµm b¶ng m· tiÕng ViÖt,
c¸ch n¹p b¶ng m· vµo bé nhí.
* BiÕt sö dông ch¬ng tr×nh DISKEDIT cña Norton.

Chóng t«i xin híng dÉn mét c¸ch lµm ®¬n gi¶n ®Ó minh häa: Dïng NC ®Ó söa ch÷a c©u th«ng
b¸o sau cña MEM.EXE.
Press any key to continue . . .
Trong c©u nÇy tõ ch÷ P ®Õn dÊu (.) cuèi cïng cã 31 ký tù (kho¶ng tr¾ng còng lµ 1 ký tù). Do
®ã chóng ta söa thµnh:
Nhan 1 phim bat ky de tiep tuc
Tõ ch÷ N ®Õn ch÷ c lµ 30 ký tù nªn chóng ta thªm 1 kho¶ng tr¾ng vµo cuèi dßng cho ®ñ 31).
Chó ý:
B¹n ph¶i dïng NC 4.5 trë lªn khi söa ch÷a vµ NC chØ söa ®îc file díi 64Kb.
§©y chØ lµ vÝ dô ®¬n gi¶n b»ng NCEDIT. Nh÷ng kho¶ng tr¾ng b¹n thÊy trªn h×nh thùc ra cã
thÓ lµ kho¶ng tr¾ng, cã thÓ lµ m· lÞnh mµ NC kh«ng hiÓn thÞ ®îc. ChØ trong chÕ ®é hiÓn
thÞ hexa, b¹n míi thÊy chÝnh x¸c m· cña kho¶ng tr¾ng. Trong khi xö lý kho¶ng tr¾ng ph¶i hÕt
søc chó ý ®Õn ®iÒu nÇy v× b¹n kh«ng ®îc phÐp söa ch÷a m· lÞnh mµ chØ ®îc söa kho¶ng
tr¾ng ký tù (m· Hexa lµ 20).

Ph¹m Hång Phíc phphuoc@hcm.vnn.vn

§a logo, h×nh ¶nh vµo hép tho¹i


WINDOWS SYSTEM PROPERTIES
Vµo Control Panel, click vµo biÓu tîng System, b¹n sÏ më ra hép tho¹i System Properties cung
cÊp cho b¹n c¸c ®Æc tÝnh hÖ thèng cña m×nh.
Ngay trªn trang ®µu tiªn : General, b¹n cã ®îc c¸c th«ng sè vÒ hÖ thèng-system (hÖ ®iÒu hµnh
mµ m¸y b¹n ®ang xµi kÌm theo version cña nã), c¸c chi tiÕt vÒ ®¨ng ký b¶n quyÒn -register
(tªn, nghÒ nghiÖp,sè ID cña ngêi sö dông) vµ c¸c th«ng sè vÒ con CPU vµ RAM hiÖn h÷u
trong m¸y b¹n.
ë c¸c m¸y hµng hiÖu (nh Compaq,Dell,...) cã cµi s½n hÖ ®iÒu hµnh OEM mµ Microsoft b¸n
b¶n quyÒn th¼ng cho nhµ s¶n xuÊt m¸y vi tÝnh, b¹n thêng thÊy xuÊt hiÖn trªn trang nµy biÓu
tîng-logo vµ tªn, ®Þa chØ b¶o hµnh (hç trî kü thuËt) cña nhµ s¶n xuÊt ®ã.ThËt ra, ngay trong
c¸c b¶n Windows b¸n lÎ cho ngêi tiªu dïng ®Çu cuèi còng cã s½n phÇn cã tiªu ®Ò lµ
"Manufactured and supported by" (§îc s¶n xuÊt vµ hç trî bëi) nµy, nhng mÆc ®Þnh lµ "trèng
v¨n tr¬n" - hçng cã g× hÕt.
µ h¸ ! ThÕ th× b¹n cã muèn ®a logo c«ng ty m×nh hay ¶nh ch©n dung cña m×nh vµo trang
General nµy kh«ng ? ThÕ nµo lµ sµnh ®iÖu ? Th× thÕ míi lµ d©n sµnh ®iÖu chø !
1. B¹n dïng mét ch¬ng tr×nh ®å häa nµo ®ã (Photoshop, Corel, Photopaint,...) ®Ó t¹o mét ¶nh
cã format lµ BMP víi kÝch thíc chÝnh x¸c 115 pixels (Height) x 182 pixels (Width).
Save h×nh ¶nh nµy víi tªn oemlogo.bmp.
2. Dïng tr×nh biªn tËp text (nh NotePad) ®Ó ®¸nh néi dung nh sau :
[general]
Manufacturer=Tªn ban hay c«ng ty tïy ý
Model= §Þa chØ c«ng ty hay ®Þa chØ nhµ b¹n, hay nghÒ nghiÖp cña b¹n
[Support Information]
Line1= Sè ®iÖn tho¹i hç trî kü thuËt
Line2=
Line3= Thêi gian lµm viÖc
Line4= Thø 2-6: 8:00-16:00
Line5=
Line6=
C¸c dßng ch÷ in nghiªng lµ b¹n tïy ý ®iÒn vµo nh÷ng g× m×nh muèn thÓ hiÖn trªn trang
General. Riªng néi dung cña phÇn Support Information sÏ chØ xuÊt hiÖn khi b¹n click vµo nót
Support Information. ¥ë phÇn nµy, b¹n muèn cho bao nhiªu line còng ®îc, nhng nhí lµ ph¶i lÇn
lît theo ®óng sè thø tù,tõ Line1 trë ®i, vµ c¸c tªn Line kÌm sè thø tù cña chóng ph¶i viÕt dÝnh
liÒn nhau. NÕu kh«ng, môc Support Information sÏ hçng cã chÞu xuÊt hiÖn ®©u.
Save néi dung nµy thµnh file oeminfo.ini
3. Copy hai file oemlogo.bmp vµ oeminfo.ini míi t¹o vµo th môc C:\WINDOWS\SYSTEM\
B©y giê, b¹n vµo Control Panel, më System Properties ra xem, sÏ thÊy "®¹i t¸c phÈm" cña
m×nh. Qu¸ ®·. Qu¸ ®·. Coca-Cola nhÐ ? µ h¸ !
Qu¸ tr×nh khëi ®éng cña Win 95
§Ó phôc vô cho giao diÖn dßng lÞnh, Windows 95 cung cÊp cho b¹n Dos 7 hoµn toµn t¬ng
thÝch víi tÊt c¶ Dos cò. Nã cã ®Çy ®ñ c¸c file lÞnh ngo¹i tró cña Dos cñ, nhng thiÕu c¸c tiÖn
Ých nh: Memmaker, Anti virus, Backup...b¹n phi¶ dïng l¹i cña Dos 6.22. Toµn bé phÇn Dos 7
®îc chøa trong th môc con Command cña th môc Windows 95.
1- C¸c phÝm ®iÒu khiÓn:
TÊt c¶ c¸c phÝm liÖt kª díi ®©y ®îc sö dông b»ng c¸ch bÊm khi m¸y ph¸t tiÕng bip hay khi
xuÊt hiÖn dßng chö "Starting Windows 95" lóc khëi ®éng.
- PhÝm F4:
NÕu m¸y cña b¹n lµ DualBoot tõ ®Çu hay sau nµy b¹n muèn nã trë thµnh DualBoot th× b¹n phi
ch¾c ch¾n trong file MSdos.sys ë phÇn [option] phi cã dßng lÖnh sau:
[option]
BootMulti=1 (dßng lÖnh nµy cho phÐp sö dông phÝm F4)
- PhÝm F5:
Dïng ®Ó khëi ®éng trong t×nh tr¹ng b¶o vÖ (Safe mode) nghÜa lµ khëi ®éng kh«ng cã
Config.sys, Autoexec.bat, system.ini, win.ini, system.dat, user.dat.
- PhÝm F8:
Dïng ®Ó hiÖn menu boot nh sau:
-Normal (B×nh thêng)
-Logged (T¹o file Bootlog.txt trong th môc Windows) file nÇy ghi th«ng tin vÒ qu¸ tr×nh khëi
®éng
-Safe mode (ChÕ ®é b¶o vÖ vµ vµo th¼ng Gui) t¬ng ®¬ng víi phÝm F5
-Safe mode Command prompt only(ChÕ ®é b¶o vÖ kh«ng vµo Gui) t¬ng ®¬ng víi phÝm
Shift+F5
-Step-by-step Confirmation (Chê x¸c nhËn tõng dßng lÖnh vµ vµo Gui) t¬ng ®¬ng víi phÝm
Shift+F8
-Command prompt only (Khëi ®éng kh«ng vµo Gui) T¬ng ®¬ng víi dßng BootGui=0 trong
phÇn [option] trong file msdos.sys
-Previous version of Ms-Dos (Khëi ®éng víi hÖ ®iÒu hµnh Dos cñ) T¬ng ®¬ng víi phÝm F4,
vµ dßng nÇy chØ xuÊt hiÖn khi cã dßng BootMulti=1 trong file Msdos.sys
2- C¸c file khëi ®éng:
Sau khi cµi ®Æt, Setup sÏ ®æi tªn c¸c file hÖ thèng cò theo b¶ng díi ®©y (trong trêng hîp b¹n
khëi ®éng b»ng hÖ ®iÒu hµnh cò, Windows 95 sÏ ®æi tªn c¸c file hÖ thèng cña m×nh thµnh
fiel cã ®u«i lµ .W40).
Tªn cò trong MS-DOS Tªn míi víi Windows 95
autoexec.bat autoexec.dos
command.com command.dos
config.sys config.dos
io.sys (hay ibmbio.com) io.dos
mode.com mode_dos.com
msdos.sys (hay ibmdos.com) msdos.dos
Khi Windows 95 khëi ®éng sÏ lÇn lît n¹p c¸c file nh sau:
A/ IO.SYS:
Windows 95 dïng 1 file hÖ thèng míi, tªn lµ IO.SYS, thay thÕ cho c¸c file hÖ thèng cña MS-
DOS (IO.SYS vµ MSDOS.SYS). §©y lµ 1 file ch¹y ë chÕ ®é thùc, chøa ®ùng c¸c th«ng tin cÇn
thiÕt ®Ó khëi ®éng hÖ thèng. M¸y cña b¹n kh«ng cÇn ®Õn CONFIG.SYS vµ
AUTOEXEC.BAT ®Ó khëi ®éng Windows 95 (c¸c file nÇy thùc chÊt dïng ®Ó t¬ng thÝch víi
c¸c øng dông hay c¸c driver cò). Do ®ã cã vµi môc ®îc chØ ®Þnh riªng trong IO.SYS mµ kh«ng
cÇn chØ ®Þnh trong CONFIG.SYS.
dos=high:
ChØ ®Þnh MS-DOS ph¶i ®îc n¹p vµo bé nhí cao (HMA). Ngoµi ra umb sÏ ®îc bao gåm trong
chØ ®Þnh nÇy nÕu EMM386 ®îc chØ ®Þnh n¹p trong CONFIG.SYS. (IO.SYS kh«ng tù ®éng
n¹p EMM386).
himem.sys:
§©y lµ 1 tr×nh qu¶n lý bé nhí chÕ ®é thùc. HIMEM.SYS mÆc nhiªn ®îc n¹p tù ®éng trong
Windows 95.
ifshlp.sys:
§©y lµ 1 driver thiÕt bÞ hÖ thèng (File System Helper). NÕu kh«ng ®îc n¹p, chØ 1 phÇn tèi
thiÓu file hÖ thèng trong IO.SYS ®îc sö dông. NÕu n¹p, tÊt c¶ ®Òu kh¶ dông (®©y lµ lý do t¹i
sao Windows 3.11 ®ßi hái ph¶i cã driver nÇy nÕu muèn ch¹y 32BitFileAccess).
setver.exe:
§©y lµ 1 tr×nh thêng tró (TSR). Nã dïng ®Ó t¬ng thÝch víi c¸c version kh¸c cña MS-DOS.
Ngoµi ra trong IO.SYS cßn cã c¸c chØ ®Þnh mÆc nhiªn sau:
files=60 . lastdrive= Z . buffers=30 . stacks= 9,256 . shell= command.com (mÆc nhiªn th«ng
sè /p sÏ bao gåm trong lÞnh nÇy). fcbs= 4 .
Chó ý:
* B¹n kh«ng thÓ söa ch÷a c¸c gi¸ trÞ trong IO.SYS. NÕu muèn thay ®æi b¹n chØ cã c¸ch lµ chØ
®Þnh l¹i trong CONFIG.SYS, v× c¸c chØ ®Þnh trong CONFIG.SYS sÏ ®Ì chång (u tiªn) lªn c¸c
x¸c lËp trong IO.SYS.
* IO.SYS kh«ng tù ®éng n¹p EMM386.EXE. NÕu muèn sö dông EMM386, b¹n ph¶i n¹p nã
trong CONFIG.SYS.
* IO.SYS ®îc tù ®éng ®æi tªn thµnh WINBOOT.SYS nÕu nh b¹n khëi ®éng m¸y b»ng hÖ
®iÒu hµnh cò.
* IO.SYS sÏ tù ®éng n¹p c¸c file sau nÕu kh«ng cã chØ ®Þnh kh¸c:
HIMEM.SYS . IFSHLP.SYS . SETVER.EXE . DBLSPACE.BIN . DRVSPACE.BIN
B/ MSDOS.SYS:
[Paths]
HostWinBootDrv=<th môc gèc cña æ ®Üa khëi ®éng>. MÆc nhiªn lµ C
WinBootDir=<th môc Windows>. MÆc nhiªn lµ th môc khai b¸o khi Setup (thÝ dô:
C:\WINDOWS). Môc nÇy cã t¸c dông b¸o cho Windows biÕt n¬i chøa c¸c file khëi ®éng.
WinDir=<th môc Window>. MÆc nhiªn lµ th môc khai b¸o khi Setup (thÝ dô: C:\WINDOWS).
Setup.
[Options]
BootDelay=<Seconds>. ChØ ®Þnh thêi gian Windows ngõng l¹i chê b¹n bÊm phÝm t¾t sau khi
cho hiÖn dßng "Starting Windows". MÆc nhiªn lµ 2.
BootFailSafe=<0/1>. NÕu 1 lµ cho ch¹y chÕ ®é Safe Mode. MÆc nhiªn lµ 0
BootGUI=<0/1>. 1 lµ vµo th¼ng GUI, 0 lµ ngõng l¹i ë dÊu nh¾c Dos sau khi khëi ®éng. MÆc
nhiªn lµ 1.
BootKeys=<0/1>. 1 Cho hiÖu lùc c¸c fÝm t¾t nh: F4, F5, F6 vµ F8. 0 lµ v« hiÖu hãa c¸c fÝm
t¾t (chó ý: x¸c lËp 0 sÏ ®ång thêi lµm mÊt hiÖu lùc lÞnh BootDelay). MÆc nhiªn lµ 1.
BootMenu=<0/1>. 1 lµ lu«n lu«n cho hiÖn Startup Menu. 0 th× b¹n ph¶i bÊm fÝm F8 khi cã
dßng "Starting Windows", nÕu muèn cho hiÖn. MÆc nhiªn lµ 0.
BootMenuDefault=<Number>. ChØ ®Þnh lùa chän mÆc nhiªn.
BootMenuDelay=<Number>. ChØ ®Þnh thêi gian chê khi hiÖn Menu. MÆc nhiªn lµ 30.
BootMulti=<0/1>. 0 lµ v« hiÖu multi-boot, 1 lµ cho hiÖu lùc (x¸c lËp 1 còng ®ång thêi cho
hiÖu lùc fÝm F4). MÆc nhiªn lµ 0.
BootWarn=<0/1>. 0 lµ kh«ng cho hiÖn dßng chän chÕ ®é Safe Mode trong startup menu. MÆc
nhiªn lµ 1.
BootWin=<0/1>. 1 lµ n¹p Windows 95 khi khëi ®éng, 0 lµ dïng hÖ ®iÒu hµnh kh¸c (gièng nh
khi bÊm F4). MÆc nhiªn lµ 1.
DoubleBuffer=<0/1>. 1 lµ cho hiÖu lùc. MÆc nhiªn lµ 0.
DBLSpace=<0/1>. 1 lµ cho tù ®éng n¹p DBLSPACE.BIN. MÆc nhiªn lµ 1.
DRVSpace=<0/1>. 1 lµ cho tù ®éng n¹p DRVSPACE.BIN. MÆc nhiªn lµ 1.
LoadTop=<0/1>. 0 lµ kh«ng cho phÐp Windows 95 n¹p COMMAND.COM hay
DRVSPACE.BIN/DBLSPACE.BIN vµo vïng ®Ønh cña 640K. MÆc nhiªn lµ 1.
Logo=<0/1>. 1 lµ cho hiÖn Logo mÆc ®Þnh trong file IO.SYS. MÆc nhiªn lµ 1.
Network=<0/1>. 1 lµ cho n¹p m¹ng vµ céng thªm dßng "Start Windows, bypassing startup files,
with network support" trong startup menu. MÆc nhiªn lµ 0.
Scandisk=<0/1>. 1 lµ cho ch¹y Scandisk tù ®éng mçi khi khëi ®éng l¹i v× bÞ ng¾t ®ét xuÊt.
(Win 97, 98)
Chó ý: File MSDOS.SYS ph¶i cã kÝch thíc lín h¬n 1024 bytes (®Ó c¸c ch¬ng tr×nh chèng virus
khái nhËn lÇm). NÕu b¹n xãa file nÇy, Windows 95 sÏ kh«ng khëi ®éng ®îc.
C/ CONFIG.SYS:
* Windows 95 sÏ th¸o gì c¸c dßng lÞnh trong CONFIG.SYS ®· cã x¸c lËp mÆc nhiªn trong
IO.SYS (thÝ dô: buffers, files...).
* B¹n kh«ng ®îc dïng lÞnh n¹p smartdrv v× Windows 95 sö dông c¸c driver néi bé. ChØ khi nµo
muèn dïng smartdrv khi khëi ®éng víi dÊu nh¾c DOS, b¹n míi ph¶i cµi lÞnh nÇy.
* Th¸o gì dßng lÞnh device=mouse.sys. Windows 95 sö dông driver mouse néi bé. ChØ khi nµo
muèn dïng mouse khi khëi ®éng víi dÊu nh¾c DOS, b¹n míi ph¶i cµi lÞnh nÇy.
C«ng dông cña file nÇy vÉn nh trong Dos cò vµ cÇn thiÕt cho c¸c øng dông Dos 16bit, c¸c kiÕn
thøc vÒ x©y dùng néi dung gièng nh tríc (kÓ c phng ph¸p t¹o ®a cÊu h×nh). Windows 95 vµ c¸c
øng dông 32bit kh«ng cÇn file nÇy nhng ®Ó t¬ng thÝch víi Dos cò, nã vÉn duy tr× vµ n©ng
cÊp b»ng version Dos 7 riªng cho nã. B©y giê b¹n cã thÓ tho¶i m¸i nhËp c¸c lÞnh trong
Autoexec.bat vµo Config.sys (råi xo¸ lu«n Autoexec.bat) víi vµi thay ®æi nhá nh sau:
Autoexec.bat Config.sys
Path ®æi thµnh Set path
Set Set
Tªn tr×nh thêng tró Install tªn tr×nh thêng tró
Loadhigh Installhigh
- Cã 3 driver lu«n lu«n ®îc Windows 95 n¹p khi khëi ®éng (trong bÊt kú kiÓu Boot nµo) mÆc
cho c¸c lÞnh cµi 3 driver nÇy cã hay kh«ng trong Config.sys lµ:
Himem.sys, Ilshlp.sys, Setver.exe.
- Cã 3 driver lu«n lu«n ®îc Windows 95 n¹p khi khëi ®éng (trong bÊt kú kiÓu Boot nµo) khi b¹n
nÐn ®Üa b»ng Drvspace lµ:
Dblspace.sys, Dblspace.bin, Dblbuff.sys.
6 driver nÇy b¾t buéc phi cã mÆt trong th môc khai b¸o ë phÇn [Paths] cña file Msdos.sys.
Sau ®©y lµ mét file Config.sys lµm thÝ dô, chó ý lÞnh Shell kh«ng cã /P (/P: n¹p Autoexec.bat)
vµ c¸c lÞnh cu¶ Autoexec.bat n»m trong Config.sys.
device=C:\WINDOWS\himem.sys /testmem:off
device=c:\windows\emm386.exe noems
dos=high
dos=umb
files=60
buffers=30
set path=C:\WINDOWS;C:\WINDOWS\COMMAND;e:\dos;d:\wfw;e:\nc;
set nc=e:\nc
set nu=e:\ndw
set temp=d:\temp
set tmp=d:\temp
country=061,,c:\windows\command\country.sys
shell=c:\windows\command.com c:\windows
devicehigh=c:\windows\command\dblspace.sys /move
devicehigh=c:\windows\command\dol112.sys /d:optics /p:320 /x:s /s:2
installhigh c:\windows\command\mscdex.exe /d:optics /l:e
installhigh c:\windows\smartdrv.exe 2048 128

D/ Command.com:
Gièng nh Dos cò nhng ®îc t¨ng cêng thªm vµ ®îc n¹p lªn UMB. Cã thªm 2 lÞnh míi lµ:
LOCK [æ dÜa :] cho phÐp c¸c chng tr×nh ®îc quyÒn truy cËp ®Üa trùc tiÕp. vµ UNLOCK [æ
®Üa :] hñy bá lÞnh LOCK.
V× hÖ ®iÒu hµnh Windows 95 qu¶n lý ®Üa kh¸c Dos cò (cho phÐp b¹n ®Æt tªn file dµi) nªn
nã kh«ng cho phÐp bÊt cø ch¬ng tr×nh nµo truy cËp ®Üa trùc tiÕp, khi cã thao t¸c ®ã xÈy ra
Windows 95 sÏ lËp tøc ng¨n chÆn vµ th«ng b¸o cho b¹n biÕt. Muèn sö dông c¸c ch¬ng tr×nh
lo¹i ®ã trªn æ ®Üa nµo (td: Diskedit, undelete, defrag, ndd...) b¹n ph¶i dïng lÞnh LOCK kÌm tªn
æ ®Üa ®ã ®Ó b¸o cho Windows 95 biÕt lµ b¹n cè t×nh ch¹y ch¬ng tr×nh nÇy. Khi nµo chÊm
døt th× b¹n ®¸nh UNLOCK kÌm tªn æ ®Üa cò. §Æc tÝnh nÇy còng cã ®iÓm lîi lµ nã ng¨n
chÆn ®îc mét sè Virus file kh«ng cho l©y lªn dÜa cøng cña b¹n. Windows 95 chØ cho phÐp c¸c
ch¬ng tr×nh chèng virus dß t×m chø kh«ng cho phÐp diÖt còng v× lý do trªn.
ë ngoµi Gui b¹n kh«ng thÓ ®Æt tªn file dµi còng nh kh«ng thÓ dïng lÞnh DIR ®Ó xem tªn file
dµi. Chó ý quan träng: TÊt c¶ file cã tªn file dµi, kh«ng ®îc dïng c¸c ch¬ng tr×nh Dos hay c¸c
ch¬ng tr×nh Win 16bit ®Ó di chuyÓn, ®æi tªn, copy v× chóng sÏ bÞ c¾t cßn 8 ký tù. B¹n ph¶i
vµo Gui ®Ó lµm c¸c thao t¸c nÇy.

E/ AUTOEXEC.BAT:
File nÇy kh«ng cßn cÇn thiÕt vµ cã thÓ nhËp vµo trong Config.sys nh ®· nãi ë trªn.
Windows 95 sÏ thay ®æi néi dung AUTOEXEC.BAT nh sau:
* CËp nhËt dßng lÞnh path=.
* Rem c¸c lÞnh n¹p tr×nh thêng tró kh«ng t¬ng thÝch (liÖt kª díi ®©y).
* Xo¸ dßng lÞnh n¹p SHARE.EXE.
* T¹o b¶n sao cho AUTOEXEC.BAT lµ AUTOEXEC.DOS.
* X¸c lËp th môc cho biÕn TEMP.
NÕu biÕn TEMP vµ TMP cha x¸c lËp, Windows 95 sÏ t¹o th môc TEMP trong th môc
Windows, råi céng thªm dßng lÞnh set tmp= vµ set temp= trong AUTOEXEC.BAT.
Chó ý:
* Kh«ng nªn cµi Smartdrv vµ Mouse trong Autoexec.bat do Windows 95 dïng c¸c driver néi bé.
Trõ khi b¹n muèn sö dông chóng khi khëi ®éng víi dÊu nh¾c DOS.

* NÕu b¹n cÇn ®Êu nèi ®Õn Network server khi b¹n khëi ®éng Windows 95, b¹n nªn t¹o 1 file
bat, råi ®a vµo th môc STARTUP.
§iÓm ®Æc biÖt cÇn chó ý trong phÇn nÇy lµ c¸c ch¬ng tr×nh : Emm386, Smartdrv, Mouse
mÆc dï kh«ng ®îc cµi trong Config.sys vµ Autoexec.bat nhng khi b¹n vµo Gui cña Windows 95
th× chóng sÏ cã ®Çy ®ñ ®Ó b¹n sö dông, kÓ c¶ trong cöa sæ Dos. ChØ khi nµo b¹n ë ngoµi Gui
mµ ch¹y c¸c øng dông Dos th× míi cÇn cµi c¸c tr×nh nÇy.
Riªng vÒ Emm386 th× b¹n cÇn ®a vµo Config.sys nÕu b¹n muèn chØ ®Þnh c¸ch thøc sö dông
bé nhí (thÝ dô: Ram, Noems, X=, I=...). V× mÆc nhiªn Windows 95 hæ trî cho EMS lÈn XMS
vµ chØ sö dông vïng ®Þa chØ trªn C800 ®Ó lµm UMB (khong 155 Kb).

F/ System.dat:
File nÇy x¸c lËp toµn bé cÊu h×nh cña Windows 95 32bit, bao gåm: hÖ thèng, mµn h×nh, bµn
fÝm, mouse, mµu s¾c, giao diÖn ngêi sö dông, v..vv...Nã lu«n lu«n ®i kÌm víi file tªn
System.da0 lµ file backup cña nã (khi file System.dat bÞ h, Windows 95 sÏ lÊy th«ng tin trong
file System.da0 ®Ó phôc håi l¹i) Mçi khi b¹n tho¸t Windows 95, nã sÏ cËp nhËt file System.dat
theo x¸c lËp cuèi cïng cña b¹n. Mçi khi b¹n vµo Gui, Windows 95 sÏ n¹p System.dat nÕu thµnh
c«ng nã sÏ backup thµnh System.da0, nÕu kh«ng n¹p ®îc nã sÏ chuyÓn qua khëi ®éng ë ph¬ng
thøc b¶o vÖ (Safe mode) ®Ó söa chöa cÊu h×nh. NÕu b¹n muèn phôc håi b»ng tay vÒ cÊu
h×nh tríc ®ã th× b¹n khëi ®éng víi dÊu nh¾c Dos, copy file System.da0 chång lªn System.dat,
råi cho khëi ®éng l¹i lÇn nöa.
B¹n cã thÓ söa chöa trùc tiÕp hay chuyÓn file nÇy qua d¹ng Text ®Ó xem vµ söa chöa, sau ®ã
chuyÓn tr¶ l¹i d¹ng cò. C¸ch lµm nh sau:
Chó ý: Tríc khi söa b¹n nªn lu 2 file System.dat vµ System.da0 vµo mét th môc kh¸c, ®Ó phßng
hê trêng hîp b¹n thao t¸c sai.
- Söa trùc tiÕp:
- B¹n dïng Explorer liÖt kª th môc Windows 95, b¹n t×m file Regedit.exe råi dïng phÝm ph¶i
chuét l«i nã ra desktop ®Ó t¹o biÓu tîng.
- B¹n kÝch kÐp vµo biÓu tîng Regedit, sau khi ch¬ng tr×nh ch¹y, b¹n sÏ thÊy nã liÖt kª c¸c môc
chÝnh cña file System.dat ë phÇn bªn tr¸i cöa sæ. DÊu céng tríc mçi môc mang ý nghÜa môc ®ã
cã c¸c môc con (1 nh¸nh) cha bung, khi kÝch chuét vµo sÏ lµm bung nh¸nh ®ã ra vµ dÊu céng
trë thµnh dÊu trõ, kÝch vµo dÊu trõ lµ thu gän nh¸nh l¹i.
- B¹n kÝch vµo biÓu tîng môc b¹n muèn xem, néi dung cña môc ®ã sÏ hiÖn lªn bªn phi cöa sæ.
B¹n kÝch kÐp vµo tiªu ®Ò trong néi dung b¹n muèn söa chöa, mét hép tho¹i míi xuÊt hiÖn ®Ó
b¹n nhËp dö liÖu, sau khi xong b¹n bÊm OK.
- Söa víi d¹ng TEXT:
- Sau khi Regedit ch¹y, b¹n më menu registry, chän môc Export registry file , mét hép tho¹i xuÊt
hiÖn cho b¹n chän tªn file, th môc ®Ých vµ chän lùa néi dung ®Ó xuÊt, sau ®ã b¹n bÊm Save.
- B¹n dïng ch¬ng tr×nh Edit.com kÌm theo Windows 95 (n»m trong th môc command) hay dïng
Wordpad còng cña Windows 95 ®Ó söa file nÇy (kÝch thíc toµn bé khong > 500Kb). Khi lu b¹n
còng lu víi d¹ng text thuÇn tuý.
- Sau khi söa xong, b¹n khëi ®éng Regedit råi më menu registry, chän môc Import registry file,
trong hép tho¹i b¹n khai b¸o tªn file råi bÊm Open.
Néi dung cña System.dat quan träng nhÊt lµ 3 môc sau:
* Root: Chøa c¸c x¸c lËp cña c¸c chng tr×nh cµi vµo Windows 95 vµ c¸c th«ng tin vÒ OLE,
DDE (Liªn kÕt dö liÖu). NÒu n¾m vöng vÒ môc nÇy, b¹n cã thÓ di chuyÓn c¸c th môc cña c¸c
øng dông ch¹y díi Windows 95 (TD: Winword, Corel, Excel,...) ®Õn bÊt cø n¬i nµo mét c¸ch
tuú thÝch, råi vµo ®©y söa l¹i ®êng dÈn cho ®óng lµ b¹n cã thÓ sö dông tiÕp mµ kh«ng cÇn
cµi l¹i øng dông. ThËm chÝ b¹n cã thÓ di chuyÓn Windows 95 qua 1 æ ®Üa kh¸c còng ®îc.
* User: Chøa c¸c x¸c lËp vÒ Gui, vÒ Control Panel, vÒ c¸c øng dông néi bé cña Windows 95
(TD: Wordpad, CDPlay, Defrag, Mspaint,...).
* Machine: Gåm c¸c x¸c lËp vÒ phÇn cøng, vÒ hÖ thèng, monitor, m¹ng, m¸y in, Scaner...,vÒ
c¸c driver cho c¸c thiÕt bÞ vµ qun lý hÖ thèng...
Thêng th× c¸c chng tr×nh hæ trî OLE ®Òu cung cÊp s¼n file .reg kÌm theo chng tr×nh vµ cã tªn
gièng tªn chng tr×nh (td: winword.reg, coreldrw.reg...) ®Ó khi cÇn b¹n cã thÓ söa chöa vµ tù
nhËp vµo Windows.
Díi ®©y lµ mét ®o¹n cña file equation.reg lµm thÝ dô:
REGEDIT
HKEY_CLASSES_ROOT\Equations = Microsoft Equation
HKEY_CLASSES_ROOT\Equations\CurVer = Equation.2
HKEY_CLASSES_ROOT\Equations\CLSID = {00021700-0000-0000-C000-000000000046}
HKEY_CLASSES_ROOT\Equation.2 = Microsoft Equation 2.0
HKEY_CLASSES_ROOT\Equation.2\protocol\StdFileEditing\server = <Windows
Dir>\MSAPPS\EQUATION\eqnedit.exe
HKEY_CLASSES_ROOT\Equation.2\protocol\StdFileEditing\verb\0 = Edit
HKEY_CLASSES_ROOT\Equation.2\Insertable
HKEY_CLASSES_ROOT\Equation.2\CLSID = {00021700-0000-0000-C000-000000000046}
Theo nh file nÇy, tríc khi b¹n dïng Import ®Ó nhËp vµo Windows 95, b¹n cÇn söa dßng
<Windows Dir>\MSAPPS\ thµnh d:\msoffice\msapps nÕu th môc msapps b¹n cho chøa trong th
môc msoffice trªn æ ®Üa D (thay v× b×nh thêng n»m trong th môc windows).
G/ User.dat:
Gièng nh System.dat, file nÇy ®i kÌm víi file backup lµ User.da0. Nã chøa c¸c x¸c lËp vÒ Gui
cña ngêi sö dông m¸y (c¸c x¸c lËp vÒ mµu s¾c, c¸c môc, c¸c biÓu tîng chng tr×nh, c¸c biÓu tîng
Shortcut trªn desktop...). NÕu cã nhiÒu ngêi cïng sö dông 1 m¸y th× mçi ngêi cã thÓ t¹o cho
m×nh 1 Gui riªng vµ ®éc lËp víi nhau. Khi ®ã mçi ngêi sÏ cã mét file User.dat riªng. C¸ch t¹o
nhiÒu Gui trªn mét m¸y nh sau:
- Më Control Panel, chän biÓu tîng Passwords, chän môc díi trong hép tho¹i (cho phÐp x¸c lËp
nhiÒu Gui). PhÇn User profiles setting sÏ s¸ng lªn cho b¹n chän tiÕp hai môc: môc trªn lµ cho
bao gåm c¸c biÓu tîng trªn desktop, môc díi lµ cho bao gåm Start menu vµ nhãm chng tr×nh. Sau
®ã bÊm OK. Windows 95 sÏ kªu b¹n khëi ®éng l¹i, b¹n chän OK ®Ó khëi ®éng l¹i.
- Tõ giê trë ®i bÊt cø ngêi nµo vµo Gui ®Òu bÞ hái mËt khÈu, nÕu lµ lÇn ®Çu tiªn ngêi sö
dông ph¶i ®Þnh cho m×nh mét mËt khÈu (phi nhí kû ®Ó sau nÇy vµo l¹i ®óng Gui cña m×nh).
Windows 95 sÏ t¹o ra mét th môc con trong th môc Windows 95 riªng cho ngêi sö dông ®ã, (cã c
file User.dat vµ User.da0 riªng). lÇn sau vµo Gui, ngêi sö dông chØ cÇn ®¸nh ®óng mËt khÈu
lµ vµo ®óng Gui cña m×nh.
NÕu muèn bá nhiÒu Gui, b¹n chØ cÇn vµo l¹i biÓu tîng passwords, chän l¹i môc phÝa trªn (cho
phÐp nhiÒu ngêi sö dông cïng mét Gui). Thñ tôc hái mËt khÈu còng tù ®éng chÊm døt.
H/ ShellIconCache:
File nÇy chøa tÊt c th«ng tin vÒ c¸c biÓu tîng trong Windows 95, bao gåm c¸c biÓu tîng trong
Start menu, nhãm ch¬ng tr×nh, desktop..., nÕu file nÇy bÞ h hay v« t×nh bÞ xo¸ th× khi khëi
®éng Windows 95 sÏ dùa vµo 2 file System.dat vµ User.dat ®Ó x¸c ®Þnh sè lîng vµ ®Þa chØ
cña c¸c chng tr×nh, sau ®ã lÊy biÓu tîng chøa trong file ch¬ng tr×nh (nÕu ch¬ng tr×nh Dos th×
dïng biÓu tîng mÆc ®Þnh) ®Ó t¸i t¹o l¹i file nÇy.
NÕu b¹n v« t×nh lµm h háng c¸c biÓu tîng hay khi b¹n thÊy h×nh c¸c biÓu tîng thay ®æi lén
xén kh«ng nh tríc th× b¹n cã thÓ xo¸ file nÇy ®Ó Windows 95 tù ®éng t¹o l¹i míi cho b¹n.
Khi b¹n cµi ®Æt ch¬ng tr×nh hay khi b¹n t¹o Shortcut, Windows 95 sÏ lÊy biÓu tîng trong file
ch¬ng tr×nh lµm biÓu tîng mÆc nhiªn, nÕu b¹n muèn thay biÓu tîng kh¸c th× b¹n bÊm phÝm
phi mouse trªn biÓu tîng muèn ®æi ®Ó më menu rót gän, chän môc properties, chän b¶ng
Shortcut, bÊm phÝm changer icon ®Ó hiÖn hép tho¹i Changer icon. Chän biÓu tîng ®ang ®îc
liÖt kª, hay bÊm phÝm Browse ®Ó hiÖn hép liÖt kª file cho b¹n lùa.
C¸c file mµ néi dung cã thÓ chøa biÓu tîng cã phÇn më réng lµ: .exe, .dll, .cpl, .vbx..., b¹n cã
thÓ t×m trong th môc System, Windows 95 vµ trong c¸c th môc cña chng tr×nh.
I/ TtfCache:
File nÇy chøa th«ng tin vÒ font ®· cµi trong Windows 95, nÕu file nÇy h hay bÞ xo¸, b¹n phi
cµi l¹i font cho Windows 95 b»ng c¸ch vµo biÓu tîng font trong Control Panel, chän môc Install
new font.
Windows 95 kh«ng lu trö th«ng tin vÒ font trong Win.ini nh Windows 3.x, hay Windows for
Workgroup 3.x. Mçi khi b¹n cµi ®Æt c¸c ch¬ng tr×nh for win 16bit nh Winword, Corel,
Ventura...lµ c¸c ch¬ng tr×nh cã cµi font vµo Win vµ söa file Win.ini. Windows 95 sÏ tù ®éng
xo¸ c¸c dßng Font trong Win.ini, xo¸ c¸c file .fot vµ di chuyÓn c¸c file .ttf vµo th môc con FONT
trong th môc Windows 95. Nhng víi ®iÒu kiÖn b¹n ph¶i cµi ch¬ng tr×nh b»ng biÓu tîng
Add&Remove programs trong Control Panel cña Windows 95.
Chó ý: Mçi khi b¹n thay ®æi bÊt cø c¸i g× trong phÇn Gui cña Windows 95, ThÝ dô nh: biÓu t-
îng, font, mµu s¾c...th× Windows 95 sÏ cËp nhËt vµo file System.dat tríc. LÇn khëi ®éng kÕ
tiÕp Windows 95 míi dùa vµo System.dat ®Ó cËp nhËt c¸c file User.dat, Shelliconcache,
Ttfcache. ChÝnh v× lý do nÇy mµ æ ®Üa khëi ®éng cña b¹n bÞ ph©n m¶nh rÊt nhanh, chóng
t«i khuyªn b¹n nªn thêng xuyªn ch¹y ch¬ng tr×nh Defrag do Windows 95 cung cÊp s½n ®Ó dån
®Üa, ch¬ng tr×nh Defrag nÇy chóng t«i nhËn thÊy nã ch¹y nhanh h¬n c¸c ch¬ng tr×nh cña NU
vµ Dos 6.2, nªn còng kh«ng mÊt bao nhiªu thêi g׬. TiÖn nhÊt lµ b¹n t¹o biÓu tîng Shortcut cho
nã, g¸n phÝm t¾t (td: Ctrl+Alt+D) vµ thªm th«ng sè sau: <Tªn æ ®Üa> /noprompt vµo dßng
lÞnh. TD: C:\WINDOWS\DEFRAG C: /NOPROMPT. ý nghÜa dßng lÞnh lµ: Dån æ ®Üa C
ngay lËp tøc, khi nµo xong tù ®éng tho¸t, khái hái han l«i th«i.
J/ System.ini vµ Win.ini:
Thùc chÊt cña viÖc n¹p 2 file nÇy lµ ®Ó t¬ng thÝch víi c¸c ch¬ng tr×nh for Win 16bit. Néi
dung cña chóng còng gièng nh trong Windows 3.x, hay Windows for Workgroup 3.x. Vµ
Windows 95 thêng tù ®éng söa ch÷a 2 file nÇy sau khi cµi ®Æt mét ch¬ng tr×nh míi, cho phï
hîp víi c¸ch qu¶n lý cña Windows 95.
SYSTEM.INI:
§a sè x¸c lËp cÊu h×nh cña Windows 95 ®îc chøa trong c¸c file Registry vµ chóng kh«ng ®ßi
hái ph¶i cã trong SYSTEM.INI. Trong trêng hîp n©ng cÊp Windows cò, c¸c x¸c lËp sÏ ®îc tù
®éng di chuyÓn vµo Registry:
Windows 95 sÏ thay ®æi c¸c môc sau trong SYSTEM.INI:
* Céng thªm vµo môc [Boot]
comm.drv=comm.drv, dibeng.drv=dibeng.dll, gdi.exe=gdi.exe, sound.drv=sound.drv,
user.exe=user.exe
* Céng thªm vµo môc [386Enh]
device=*vshare, device=*vcd, device=*int13, device=*dynapage
* Xo¸ khái môc [386Enh]
device=*vfd, device=*configmg, device=serial.386, device=lpt.386, device=pagefile.386,
timercriticalsection= device=isapnp.386, device=wshell.386
* Di chuyÓn tõ [386Enh] vµo Registry
Network=, Network3=, SecondNet=, Transport=, V86ModeLANAs=
* Di chuyÓn tõ môc [Network] vµo Registry
AuditEnabled=, AuditEvents=, AuditLogSize=, AutoLogon=, Comment=, ComputerName=,
DirectHost=, EnableSharing=, FileSharing=, LANAs=, LMAnnounce=, LMLogon=,
LogonDisconnected=, LogonDomain=, LogonValidated=, Multinet=, PasswordCaching=,
PrintSharing=, Reshare=, SlowLanas=, Winnet=, Workgroup=
C¸c th«ng sè sau trong SYSTEM.INI sÏ ®îc x¸c lËp b»ng c¸c tiÖn Ých cña Windows 95:
Set tÊt c¶ c¸c th«ng sè vÒ bé nhí b»ng System option trong Control Panel.
Set tÊt c¶ c¸c th«ng sè vÒ phÇn cøng b»ng Device Manager cña System option trong Control
Panel.
Set tÊt c¶ c¸c th«ng sè vÒ network vµ c¸c th«ng sè vÒ chia sÎ (share) tµi nguyªn trªn m¹ng b»ng
Network option trong Control Panel.
WIN.INI:
* Font vµ c¸c th«ng tin vÒ desktop trong WIN.INI sÏ ®îc di chuyÓn vµo Registry.
* Di chuyÓn tõ môc [Windows] vµo Registry
Beep, BorderWidth, CursorBlinkRate, DoubleClickSpeed, KeyboardDelay, KeyboardSpeed,
MouseThreshold1, MouseThreshold2, MouseSpeed, ScreenSaveActive, ScreenSaveTimeOut,
SwapMouseButtons
* Di chuyÓn tõ môc [WindowMetrics] vµo Registry
BorderWidth, CaptionHeight, CaptionWidth, MenuHeight, MenuWidth, MinArrange,
MinHorzGap, MinVertGap, MinWidth, ScrollHeight, ScrollWidth, SmCaptionHeight,
SmCaptionWidth
Céng thªm dßng ATMWorkaround=1 vµo môc [Pscript.Drv]
C¸c th«ng sè sau trong WIN.INI sÏ ®îc x¸c lËp b»ng c¸c tiÖn Ých cña Windows 95:
Set c¸c th«ng sè vÒ Mouse b»ng Mouse option trong Control Panel.
Set c¸c th«ng sè vÒ keyboard b»ng Keyboard option trong Control Panel.
Set tÊt c¶ c¸c th«ng sè vÒ mµn h×nh vµ c¸ch hiÓn thÞ cöa sæ b»ng Display option trong Control
Panel.
K/ Win.com :
File nÇy cã nhiÖm vô n¹p c¸c file : Dosstart.bat (nÕu cã), Command.com (cho cöa sæ Dos),
Wininit.exe, Vmm32.vxd, logo (khi tho¸t Windows 95).v..vv...
L/ Wininit.exe:
Mçi khi khëi ®éng Windows 95, wininit.exe lu«n lu«n ®i t×m vµ thùc hiÖn c¸c chØ thÞ ghi
trong wininit.ini nÕu cã ®Ó söa ch÷a file vmm32.vxd.
Khi cµi ®Æt lÇn ®Çu Windows 95, Tr×nh Setup c¨n cø vµo cÊu h×nh hÖ thèng, t¹o ra file
wininit.ini, trong ®ã liÖt kª c¸c driver .VXD 32bit cÇn thiÕt phi cµi ®Æt (C¸c driver nÇy kh«ng
n»m ®éc lËp mµ ®îc trén (combine) vµo file vmm32.vxd (file cèt lâi)). Trong lÇn khëi ®éng
®Çu tiªn, file wininit.exe ®äc file wininit.ini vµ thùc hiÖn c¸c lÞnh trong ®ã ®Ó t¹o ra file
vmm32.vxd. Sau khi Setup hoµn tÊt, file wininit ®îc ®æi tªn thµnh wininit.bak.
Sau nÇy mçi khi b¹n thay ®æi cÊu h×nh hÖ thèng, Windows 95 l¹i t¹o ra file wininit.ini ®Ó
wininit.exe c¨n cø vµo ®ã söa chöa vmm32.vxd (thªm hay bít driver) khi khëi ®éng l¹i.
M/ Vmm32.vxd :
Thùc chÊt ®©y lµ file ch¬ng tr×nh chÝnh cña Gui. Trong b¶n th©n nã chøa tÊt c c¸c driver
32bit cÇn thiÕt cho Windows 95.
Trong System.ini b¹n thÊy c¸c dßng ghi device=*xxxx cã nghÜa lµ driver nÇy n»m s½n trong
file Vmm32.vxd, chØ cã c¸c driver ®îc cµi rêi míi kh«ng cã dÊu (*) trong tªn vµ thêng cã ®u«i
më réng lµ .386.
File nÇy ®îc Wininit.exe cËp nhËt mçi khi b¹n thay ®æi cÊu h×nh hÖ thèng hay thay ®æi
driver trong phÇn x¸c lËp System cña Control Panel.
3- DualBoot (sö dông 2 hÖ ®iÒu hµnh) :
Chóng ta ®· biÕt, khi cµi ®Æt Windows 95 th× tïy theo lùa chän mµ Windows 95 sÏ tù ®éng
lµm cho hÖ thèng trë thµnh DualBoot hay chØ sö dông Windows 95 lµm hÖ ®iÒu hµnh duy
nhÊt. Trong phÇn nÇy chóng t«i sÏ híng dÈn b¹n thay ®æi mµ kh«ng cÇn ph¶i cµi ®Æt l¹i Dos
cñ hay Windows 95.
A/ ChuyÓn tõ 1 hÖ ®iÒu hµnh thµnh 2 hÖ ®iÒu hµnh:
B¹n thùc hiÖn c¸c bíc sau :
* Bíc thø nhÊt: Copy c¸c file hÖ thèng cña Dos cò xuèng ®Üa cøng vµ ®ång thêi ®æi tªn chóng
thµnh ®u«i .DOS ThÝ dô: io.sys, msdos.sys, command.com thµnh io.dos, msdos.dos,
command.dos. T¹o míi 2 file config.dos, Autoexec.dos.
* Bíc thø hai: Thªm vµo file Msdos.sys trong môc [option] dßng BootMulti=1 (cho hiÖu lùc
DualBoot).
Cuèi cïng b¹n cho khëi ®éng l¹i, nÕu kh«ng ®îc b¹n cÇn kiÓm tra l¹i cã ®ñ c¸c cÆp file io,
msdos, command, Config, Autoexec kh«ng?
B/ ChuyÓn tõ 2 hÖ ®iÒu hµnh thµnh 1 hÖ ®iÒu hµnh:
* Bá Dos cò: Xo¸ th môc Dos, xo¸ c¸c file ë th môc gèc cã ®u«i lµ .dos.
* Bá Windows 95: Khëi ®éng l¹i b»ng Dos cò (bÊm phÝm F4) sau ®ã xo¸ th môc Windows 95,
xo¸ c¸c file ë thu môc gèc cã ®u«i lµ .w40.
4- Logo:
- Khi Io.sys ch¹y nã sÏ t×m trong th môc gèc file Logo.sys (lµ file BMP cã d¹ng nÐn , cã thÓ
xem b»ng Mspaint cña Windows 95 hay PhotoStyler 2.0) ®Ó n¹p, nÕu kh«ng th× nã dïng Logo
chøa trong nã. Do ®ã nÕu chóng ta muèn khi khëi ®éng Windows 95 hiÓn thÞ h×nh cña m×nh
th× chØ cÇn t¹o ra file Logo.sys råi ®Æt trong th môc gèc.
- Khi tho¸t Gui, Win.com sÏ t×m trong th môc Windows 95 file Logo hiÓn thÞ (nÕu kh«ng cã
th× nã tho¸t ra dÊu nh¾c Dos) th«ng b¸o cho phÐp b¹n t¾t m¸y hay khëi ®éng l¹i (file logo nÇy
tªn lµ logos.sys vµ logow.sys). B¹n còng cã thÓ thay ®æi h×nh nhng b¾t buéc ph¶i gi÷ ®óng tªn
vµ d¹ng thøc cña file (kh«ng thÓ dïng mét file h×nh kh¸c nh .bmp, .cgm, .gif...råi ®æi tªn).

Sö dông c¸c ch¬ng tr×nh Cache


Phan Tù LËp DOS Resource Guide 11/1993 Pcword VN
SMARTDRV cña MS-DOS 6.0 vµ c¸c phÇn mÒm cache (disk cache) cã thÓ t¨ng tèc ®é thùc
hiÖn cña PC mét c¸ch ®¸ng ng¹c nhiªn *.
NÕu b¹n cã thÓ t¨ng tèc m¸y tÝnh cña b¹n lªn mét vµi tr¨m phÇn tr¨m - thËm chÝ hµng ngh×n
phÇn tr¨m, mµ kh«ng mÊt tiÒn hoÆc chØ mÊt chót Ýt, ch¾c lµ b¹n sÏ chíp ngay lÊy c¬ héi.
H¼n lµ nh vËy ?
Kh«ng, ®iÒu nµy kh«ng ph¶i lµ gi¶ ®Þnh, "¡n èc nãi mß", mµ lµ thùc sù lµm ®îc. C¸c ch¬ng
tr×nh tiÖn Ých cache vµ ngay c¶ ch¬ng tr×nh SMARTDRV cña MS-DOS (SMARTDRIVE) cã
thÓ c¶i thiÖn ®¸ng kÓ tèc ®é m¸y cña b¹n.
PhÇn mÒm cache lµm "¶o thuËt" nhê dïng mét phÇn RAM hÖ thèng cña m¸y tÝnh ®Ó lu tr÷
c¸c d÷ liÖu thêng ®îc truy cËp. B×nh thêng mçi lÇn gäi mét ch¬ng tr×nh hoÆc mét tµi liÖu,
m¸y ph¶i t×m tíi ®Üa cøng lÊy nh÷ng file b¹n cÇn. Cho dï lµ nhanh th× ®Üa cøng cña b¹n vÉn
lµ thiÕt bÞ c¬ khÝ trong ®ã, ®Çu ®äc ph¶i dÞch chuyÓn ®Õn vÞ trÝ cña d÷ liÖu tríc khi ®äc
nã. Cßn nÕu d÷ liÖu cña b¹n ë trong RAM th× sù truy cËp sÏ gÇn nh tøc thêi.
Xem chõng qu¸ ®¬n gi¶n. Nhng tÊt nhiªn kh«ng ph¶i vËy. Toµn bé trêng ®Öm cã thÓ g©y
nhÇm lÉn cho ngêi míi häc (trong khu«n bµi "Bé ®Öm RAM vµ ®Üa RAM" ph©n luËt 2 thuËt
ng÷ dÔ nhÇm lÉn víi nhau nµy). Trong khi MS-DOS cã vïng ®Öm SMARTDRV cña m×nh,
th× nhiÒu tiÖn Ých nh Norton Utilities vµ PC Tools còng cã kÌm nh÷ng phiªn b¶n cña riªng
m×nh. Vµ ®Ó khuÊy ®éng "®ôc níc bÐo cß" cßn cã c¶ c¸c bé ®Öm riªng lÎ nh Norton
Speedcache +, Super PC-Kwik vµ Hype-Disk. Sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c nhµ b¸n phÇn
mÒm cache t¹o nªn nh÷ng kiÖn tông thêng xuyªn, tÊt c¶ ®Òu nhÊn m¹nh s¶n phÈm cña hä tèt
h¬n SMARTDRV. Ngoµi c¸c phÇn mÒm cache, b¹n sÏ t×m thÊy cache phÇn cøng (Xem bµi
"Gi¶i ph¸p Cache phÇn cøng").
Xin ®õng lo l¾ng, sau khi ®äc bµi nµy, b¹n sÏ hiÓu c¸ch thøc c¸c bé ®Öm ho¹t ®éng, t¹i sao
chóng ®· trë thµnh "tÊm vÐ" ®¾t gi¸ ®Õn nh vËy (®Æc biÖt cho ngêi dïng Windows vµ c¸c
thiÕt bÞ CD-ROM) vµ thªm n÷a: tiÖn Ých cache nµo thÝch hîp nhÊt víi nhu cÇu cña b¹n? vµ
trong khu«n bµi "Lµm thÕ nµo tËn dông tèt SMARTDRV?" b¹n sÏ thÊy mét vµi tiÓu x¶o sö
dông bé ®Æt ®Öm ®i kÌm víi DOS.
§é tr× cña bé nhí
Bé nhí cache kh«ng ph¶i lµ c«ng nghÖ míi. Trong thùc tÕ, ®Çu tiªn nã ®îc triÓn khai cho m¸y
lín hµng chôc n¨m tríc ®©y. Trong thÕ giíi PC ngµy nay, c¸c lo¹i cache phæ biÕn nhiÒu h¬n
b¹n tëng. VÝ dô bé xö lý 486 cã mét vïng ®Öm bªn trong nhá ®Ó t¨ng tèc tÝnh to¸n. Còng nh
vËy cã nhiÒu bo m¹ch chñ ngµy nay dïng lo¹i RAM tÜnh (SRAM) lµm vïng ®Öm cã tèc ®é di
chuyÓn d÷ liÖu b»ng tèc ®é ¸nh s¸ng. Vµ cã rÊt nhiÒu ®Üa cøng cã bé ®Öm cµi bªn trong
phÇn ®iÖn tö cña chóng.
Mçi lo¹i cache ®Òu c¶i thiÖn tèc ®é cña PC, nhng cßn cha ®¸ng kÓ so víi mét cache "mÒm".
Míi ®©y, cache míi trë thµnh hµng hãa cã gi¸. Bëi v× c¸c ch¬ng tr×nh lín ngµy nay thêng ®ßi
hái nhiÒu tíi kh«ng gian ®Üa cøng, vµ RAM ®· trë nªn t¬ng ®èi rÎ.
Thùc tÕ, c¸c hÖ thèng cã RAM 4MB, 8MB thËm chÝ 16MB kh«ng cßn lµ hiÕm n÷a. Vµ tÊt c¶
phÇn RAM thõa lµ vïng lÝ tëng cho cache (®õng m¬ tëng nÕu hÖ thèng cña b¹n cã RAM nhá
h¬n 1MB, nhng b¹n vÉn cã thÓ sö dông cache dï kh«ng cã lîi léc trong viÖc t¨ng tèc ®Üa cøng,
n©ng cao hiÖu qu¶ b»ng më réng vïng ®Öm).
Nh÷ng ch¬ng tr×nh cache nh SMARTDRV tËn dông phÇn bé nhí më réng cña PC ®Ó lu gi÷ c¸c
d÷ liÖu ®îc truy cËp thêng xuyªn. (Mét PC ®Æc trng cã 640K bé nhí qui íc vµ 6 khèi phÇn nhí
cao vµ tæng céng kho¶ng 1MB. PhÇn nhí më réng lµ líp trªn cña 1MB nµy).
NÕu b¹n dïng mét driver thiÕt bÞ trong CONFIG.SYS ®Ó sö dông phÇn nhí cao h¬n 1MB nh
lµ phÇn nhí bµnh tríng (bëi v× th«ng thêng b¹n cã nh÷ng øng dông ®ßi hái nã), mµ cache cã thÓ
sö dông nã. CÇn lu ý: SMARTDRV cña MS-DOS 5 vµ 6 kh«ng ch¹y trong RAM ®îc ®Æt cÊu
h×nh lµ bé nhí bµnh tríng.
TÊt nhiªn, b¶n th©n ch¬ng tr×nh t¹o vµ qu¶n lý cache còng chiÕm mét sè chæ, th«ng thêng mÊt
tõ 40 ®Õn 60K. Mét sè ch¬ng tr×nh tiÖn Ých cache phæ biÕn, gåm Norton Speedcache+ vµ
Super PC-Kwik tù n¹p vµo líp UMB ë gi÷a 640K vµ 1MB, nÕu cßn chæ, nh vËy gi¶i phãng
nhiÒu chæ h¬n cho vïng nhí qui íc cña b¹n. Nhng mét lÇn n÷a, SMARTDRV lµ mét ngo¹i lÖ: nã
n¹p vµo vïng nhí qui íc, nÕu b¹n kh«ng sö dông EMM386 cña MS-DOS vµ LOADHIGH hoÆc
ch¬ng tr×nh qu¶n trÞ bé nhí kh¸c nh Qualitas' 386 MAX hoÆc Quarterdeeks QEMM, ®Ó ®a nã
vµo líp nhí UMB.
B¹n cã thÓ më réng tíi cì nµo?
Nh b¹n tr«ng ®îi, vïng ®Öm cµng lín th× cµng c¶i thiÖn ®îc hiÖu qu¶. §a sè c¸c ch¬ng tr×nh
tiÖn Ých ®Æt cache mÆc ®Þnh (default) lµ mét nöa phÇn nhí më réng cña b¹n (nÕu b¹n kh«ng
chØ ®Þnh kh¸c ®i). VÝ dô, hÖ thèng cã tæng sè RAM lµ 4MB (1MB lµ phÇn nhí chuÈn) sÏ
mÆc ®Þnh dµnh 1,5MB cho cache, lµ mét nöa cña vïng më réng 3MB.
NÕu b¹n cã nhiÒu phÇn nhí më réng trong m¸y, th× nã sÏ cø sö dông phÇn ®Öm lín h¬n. Nhng
vÊn ®Ò gi¶m hiÖu qu¶ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn khi b¹n sö dông vïng ®Öm lín h¬n 2MB. Lý do cña
nã rÊt phøc t¹p. Giíi h¹n nµy mét phÇn lµ do c¸ch DOS lµm viÖc víi bé xö lý vµ RAM; mét
phÇn do b¶n th©n sù thiÕt kÕ cña ch¬ng tr×nh cache. (§iÒu nµy kh«ng ®óng cho c¸c m¸y tÝnh
g¾n CD-ROM).
Kh«ng cã vÊn ®Ò vÒ kÝch thíc vïng ®Öm cña b¹n. Râ rµng lµ vïng ®Öm chØ cã thÓ chøa mét
phÇn rÊt nhá d÷ liÖu trªn ®Üa cña b¹n. VËy vÊn ®Ò lµ: c¸ch mét ch¬ng tr×nh cache quyÕt
®Þnh d÷ liÖu nµo lu trong vïng ®Öm vµ khi nµo thay chóng c¸i g× sÏ t¹o nh÷ng rÏ nh¸nh... Mçi
mét ch¬ng tr×nh ®Æt vïng ®Öm cã mét ph¬ng ph¸p riªng qu¶n lý néi dung cña vïng ®Öm, cïng
víi c¸c kÜ thuËt t©n tiÕn thùc hiÖn mét khèi lîng c«ng viÖc khæng lå ë bªn trong.
Khi mét vïng ®Öm lµm viÖc, bÊt cø c¸i g× b¹n ®äc tõ ®Üa, ®îc lu gi÷ vµo vïng ®Öm theo
c¸ch cña nã nh ®a ra mµn h×nh cña b¹n. Nhng sím muén g× th× vïng ®Öm còng bÞ ®Çy vµ lóc
®ã vÊn ®Ò trë nªn phøc t¹p. §a sè vïng ®Öm sö dông mét ph¬ng ph¸p gäi lµ LRU (Least
Rerently Used - l©u kh«ng ®îc sö dông nhÊt) lµm ph¬ng ph¸p c¬ së cho qu¶n lý vïng ®Öm. D÷
liÖu nµo n»m l©u nhÊt mµ kh«ng ®îc sö dông sÏ bÞ ®Èy ra gi¶i phãng chæ cho d÷ liÖu kh¸c
võa ®îc sö dông mµ cha ë trong vïng ®Öm.
Cµng nhiÒu file ®îc trao ®æi víi vïng ®Öm th× ch¬ng tr×nh ph¶i quyÕt ®Þnh cµng nhiÒu c¸ch
thøc sö dông tèt nhÊt kh«ng gian nhí cho phÐp. Vµ cµng sö dông ®Õn vïng ®Öm th× cµng
chøng tá hiÖu qu¶.
Nh÷ng ch¬ng tr×nh cache ®¬n gi¶n nhÊt nh SMARTDRV chØ ®¬n thuÇn lµ lÊp c¸c chæ võa
míi gi¶i phãng b»ng d÷ liÖu kª tiÕp trªn ®Üa. Nhng víi nh÷ng bé ch¬ng tr×nh t©n tiÕn h¬n nh
Norton Speedcache+ vµ Super PC-Kwik thùc sù cßn gÇn "trÝ tuÖ nh©n t¹o" th«ng th¸i, chuÈn
®o¸n tríc vÒ nh÷ng d÷ liÖu b¹n sÏ cÇn trong lÇn gäi kÕ tiÕp. TÊt c¶ ®iÒu ®ã x¶y ra tù ®éng,
bªn trong mµ kh«ng cÇn b¹n ph¶i lµm g× c¶.
C¸c ch¬ng tr×nh tiÖn Ých cache thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc cña m×nh khi bé xö lý r¶nh ræi, vÝ dô
gi÷a c¸c lÇn nhÊn phÝm, hoÆc khi b¹n ®ang viÕt mét v¨n b¶n. Mçi mét nhµ s¶n xuÊt ch¬ng
tr×nh cache cÊt gi÷ cÈn thËn ph¬ng ph¸p cña riªng m×nh vÒ qu¶n lý bé ®Öm nh cöa hµng b¸n
®å ¨n nhanh thñ bÝ quyÕt pha chÕ gia vÞ.
§äc nhanh, ghi nhanh
§Õn ®©y, chóng ta ®· thÊy râ c¸c lîi ®iÓm cña bé ®Öm ®Ó ®äc d÷ liÖu tõ ®Üa cøng. Nhng
®iÒu gÆp ph¶i hiÖn thêi cña c¸c ch¬ng tr×nh tiÖn Ých cache cßn theo c¶ mét c¸ch kh¸c. C¸ch
ghi cã vïng ®Öm ®îc biÕt ®Õn nh c¸c tªn kh¸c nh Lazy writes (ghi lêi), ghi sau...
B×nh thêng, khi cÊt mét file hoÆc ®ãng mét øng dông, b¹n nhËn thÊy ®îc mét sù chËm trÔ
trong khi ®ã ®Üa cøng lµm c«ng viÖc kh¸c. Víi ghi cã bé ®Öm, d÷ liÖu ®îc lu trong RAM
thay v× ghi lu«n vµo ®Üa cøng. §iÒu nµy cã nghÜa lµ b¹n cã thÓ trë l¹i ngay tøc kh¾c víi c«ng
viÖc cña m×nh. Ch¬ng tr×nh cache sau ®ã sÏ ghi d÷ liÖu lªn ®Üa khi bé xö lÝ r¶nh ræi vµ thùc
hiÖn trong mét vµi gi©y.
Ghi cã vïng ®Öm c¶i thiÖn ®¸ng kÓ c«ng suÊt cña PC, nhng cã ®iÓm yÕu lµ: d÷ liÖu cña b¹n
cha an toµn khi cha ®îc thùc sù ghi vµo ®Üa. NÕu nh cóp ®iÖn x¶y ra hoÆc nÕu b¹n ®· lµm
xong vµ t¾t m¸y gi÷a lóc ®ang cÊt hå s¬ vµ khi chóng ®ang ®îc ghi vµo ®Üa, d÷ liÖu sÏ bÞ
mÊt.
§iÒu nµy kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò lín nh nã thÓ hiÖn. Bëi v× th«ng thêng chØ tèn cã vµi ba gi©y
lµ d÷ liÖu ®· an toµn ghi xong vµo ®Üa. Ngoµi ra, c¸c ch¬ng tr×nh tiÖn Ých cã ®ñ th«ng
minh ®Ó xãa vïng ®Öm khi b¹n dïng Ctrl-Alt-Del ®Ó khëi ®éng l¹i m¸y. Vµ tÊt c¶ c¸c ch¬ng
tr×nh cache ®Ò xuÊt c¸ch ghi hoÆc cho phÐp t¾t m¸y (khi ®· ghi xong) hoÆc kÐo dµi ®é trÔ
®Ó cho tÊt c¶ d÷ liÖu ®· ghi vµo ®Üa.
Mét ®Æc ©n cho ngêi dïng Windows vµ CD-ROM
NÕu b¹n lµ ngêi dïng Windows, ch¬ng tr×nh tiÖn Ých cache sÏ cßn quan träng h¬n. Sù thËt,
nhu cÇu cao cña Windows ®Æt ra cho PC lµm cho viÖc "®Æt vïng ®Öm" trë nªn rÊt cã ý
nghÜa. Windows lµm ®îc rÊt nhiÒu viÖc cïng mét lóc (multitask) nghÜa lµ: nhiÒu file ®îc
®äc vµ ghi liªn tôc lªn ®Üa. C¸c øng dông cña Windows cã xu híng trë nªn "bù", phÇn lín chóng
chiÕm 10-15 MB trªn ®Üa cøng. Khi b¹n cµi ®Æt Windows, SMARTDRV tù ®éng ®îc cµi
®Æt. (NÕu b¹n muèn nh×n thÊy ngay Windows cã thÓ chËm nh thÕ nµo? H·y ®Æt REM tríc
dßng chøa SMARTDRV trong file AUTOEXEC.BAT vµ khëi ®éng l¹i m¸y). ThÕ hÖ sau chãt
c¸c ch¬ng tr×nh cache chøa rÊt nhiÒu tham sè riªng. Cã ch¬ng tr×nh cho phÐp ®Æt vïng ®Öm
nh lµ mét t¸c vô riªng cña Windows. §iÒu nµy lµm t¨ng hiÖu suÊt h¬n n÷a. Do Windows sö
dông lîng bé nhí më réng thay ®æi, nªn c¸c ch¬ng tr×nh tiÖn Ých cache riªng cho Windows ho¹t
®éng tèt nhÊt khi chóng cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh kÝch thíc bé ®Öm mét c¸ch tù ®éng khi
Windows cÇn tíi vµ tr¶ l¹i RAM.
Mét khuynh híng kh¸c lµ hæ trî cho ®Æt vïng ®Öm cho thiÕt bÞ CD-ROM. CD-ROM cã thêi
gian truy cËp rÊt chËm so víi ®Üa cøng vµ chóng cã xu híng ®äc nh÷ng file rÊt lín. C¸c bé
®Öm nh Norton Speedcache+ vµ SuperPC-Kwik, ®· b¾t ®Çu hæ trî cho CD-ROM. §iÒu ®ã cã
nghÜa lµ nÕu b¹n ®ang dïng CD-ROM, qui t¾c "Bé ®Öm lín h¬n 2MB sÏ kh«ng hiÖu qu¶"
kh«ng cßn ¸p dông ®îc. Bé ®Öm lín cña CD-ROM mµ tèi thiÓu lµ 4MB sÏ lµm c¸c file cña CD-
ROM nh ®îc "ch¾p c¸nh bay".
Lµm sao ®Ó ®¸nh gi¸
X¸c ®Þnh tøc thêi mét tr×nh tiÖn Ých cache lµm t¨ng tèc ®é hÖ thèng cña b¹n qu¶ kh«ng ®¬n
gi¶n. Nãi r»ng "kÕt qu¶ tïy thuéc vµo thíc ®o" lµ sù ngôy biÖn thêng thÊy. VÝ dô, nÕu b¹n sö
dông rÊt nhiÒu file nhá vµ bé ®Öm nhá th× cã thÓ c¶i thiÖn hiÖu qu¶ cßn lín h¬n mét c¸ch
®¸ng kÓ nÕu b¹n sö dông c¸c file lín vµ bé ®Öm lín.
NhiÒu ch¬ng tr×nh tiÖn Ých cache ®i kÌm víi ch¬ng tr×nh ®o hiÖu suÊt cña bé ®Öm, th«ng
thêng dïng c¸c kÝch thíc file tïy ý sao cho s¶n phÈm phæ biÕn ®îc lîi thÕ (Kh«ng cã g× ng¹c
nhiªn c¶). H·y thö chóng víi c¸c trêng hîp kÐm thuËn lîi h¬n. §¸nh gi¸ còng qui vÒ lµ bé ®Öm sÏ
lu«n lu«n c¶i thiÖn hiÖu suÊt cña hÖ thèng vµ nÕu ph©n lo¹i nh kiÓu "thî vên" c¸c øng dông
DOS nh lµ so¹n th¶o v¨n b¶n vµ b¶ng tÝnh, th× b¹n còng sÏ nhËn ®îc Ýt nhÊt møc c¶i thiÖn
kho¶ng 200 phÇn tr¨m trong c«ng suÊt m¸y. Th«ng thêng cßn lín h¬n.
VËy th×, b¹n nªn ë l¹i cïng víi SMARTDRV hoÆc lµ nh¶y sang dïng mét ch¬ng tr×nh cache bæ
sung? SMARTDRV "cho" rÊt nhiÒu vµ gi¸ c¶ th× kh«ng ai ®Þnh ®îc (miÔn phÝ cho DOS vµ
Windows). MÆc dï cã sù ®ån ®¹i vÒ sù chËm ch¹p, nhng ch¬ng tr×nh ®· ®îc kiÓm tra vµ
nhanh nh c¸c ®èi thñ cña nã. Tuy vËy SMARTDRV thiÕu nhiÒu ®Æc tÝnh t©n tiÕn nh hæ trî
cho CD-ROM vµ nhiÒu lùa chän ®iÒu chØnh ®îc mµ b¹n t×m ®îc trong c¸c ®èi thñ c¹nh tranh.
Nhng, nÕu b¹n ®Æt sang mét bªn chuyÖn tiÒn nong mµ muèn thö víi c¸c cÊu h×nh cache th×
c¸c ch¬ng tr×nh bæ sung cã thÓ cho thÊy nhiÒu lîi ®iÓm ®¸ng kÓ.
CACHE RAM Vµ §ÜA RAM
§iÒu quan träng lµ kh«ng nhÇm lÉn kh¸i niÖm bé ®Öm RAM víi kh¸i niÖm ®Üa RAM. §Üa
RAM ch¾c ch¾n chµo mêi sù truy cËp nhanh chãng, nhng víi gi¸ cña sù n¨ng ®éng.
B¹n t¹o mét ®Üa RAM dïng RAMDRIVE.SYS cña MS-DOS ®ßi hái b¹n ph¶i tù tay sao chÐp
d÷ liÖu b¹n muèn vµo lu trong ®Üa RAM. Lîi ®iÓm c¬ b¶n cña bé ®Öm ®Üa chÝnh lµ sù
uyÓn chuyÓn. PhÇn mÒm ®Æt bé ®Öm liªn tôc lµm biÕn ®æi néi dung cña vïng ®Öm nhê
theo dâi c«ng viÖc cña b¹n? Gi¸m s¸t c¸c file b¹n hay dïng nhÊt vµ c¬ b¶n lµ: suy ®o¸n nh÷ng
file nµo b¹n sÏ cÇn tiÕp theo.
YÕU Tè T¡NG TèC: C¸C CH¦¥NG TR×NH CACHE
Ch¬ng tr×nh tiÖn Ých ®Æt bé ®Öm nh MARTORV cña MS-DOS, dµnh mét phÇn RAM cña
PC nh lµ vïng lu tr÷ t¹m thêi cho d÷ liÖu mµ ph¶i ®i vµo ®i ra khái ®Üa cøng. Nã sÏ lµm cho
hÖ thèng cña b¹n ch¹y nhanh h¬n, bëi v× Ram theo b¶n tÝnh tù nhiªn ®iÖn tö sÏ nhanh h¬n tèc
®é cña thiÕt bÞ c¬ khÝ nh ®Üa cøng.
Cã 2 kiÓu ®Æt bé ®Öm: dµnh cho ®äc vµ dµnh cho ghi. §èi víi bé ®Öm dµnh cho ®äc, mçi
mét lÇn m¸y cña b¹n ®ßi hái d÷ liÖu tõ ®Üa cøng, mét b¶n sao cña nã ®îc cÊt vµo RAM.
Ngoµi ra, bé ®Öm "®äc tríc" suy ®o¸n d÷ liÖu nµo b¹n cÇn tiÕp theo vµ cÊt chóng trong
RAM. LÇn kÕ tiÕp m¸y cña b¹n gäi mét d÷ liÖu, nã sÏ kiÓm tra tríc tiªn trong RAM. NÕu cã
th× truy cËp sÏ gÇn nh lµ tøc thêi; nÕu kh«ng th× hÖ thèng t×m ®Õn ®Üa cøng.
Bé ®Öm dµnh cho ghi t¨ng tèc PC cña b¹n; bëi v× d÷ liÖu cÇn viÕt vµo ®Üa ®îc lu t¹m thêi
trong RAM; b¹n gi÷ ®îc c«ng viÖc liªn tôc thay v× ph¶i ®îi viÖc viÕt lªn ®Üa hoµn tÊt.
GI¶I PH¸P CACHE CøNG
Kh«ng gièng nh bé ®Öm "mÒm", bé ®Öm ®Üa cøng lµ mét thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn ®Üa cøng
(mét tÊm card bæ sung kÕt nèi gi÷a ®Üa cøng cña b¹n vµ card mÑ) cã RAM riªng ®îc chñ
®Þnh lµm vïng ®Öm. NÕu PC cña b¹n kh«ng cã bé nhí më réng d ra ®Ó lµm bé ®Öm hoÆc lµ
b¹n cÇn phÇn nhí më réng nµy ch¹y c¸c øng dông th× mua bé ®Öm cøng lµ sù lùa chän kh«n
ngoan.
Kh«ng cÇn thiÕt ph¶i mÊt th× giê víi viÖc Ên ®Þnh c¸c tham sè nh trong phÇn mÒm, bé ®Öm
phÇn cøng lu«n ho¹t ®éng tèi u. Vµ kh«ng gièng nh bé ®Öm mÒm, khi kÝch thíc lín 2MB th×
hiÖu suÊt kh«ng t¨ng nhiÒu n÷a, bé ®Öm cøng cµng lµm viÖc nhanh h¬n khi cµng nhiÒu
RAM trªn tÊm "bo". Thùc tÕ, 4 - 8MB lµ kÝch thíc th«ng dông nhÊt cña bé ®Öm cøng.
Bé ®Öm cøng cã mét sè nhîc ®iÓm. Chóng ®¾t h¬n ®¸ng kÓ so víi c¸c bé ®iÒu khiÓn kh«ng
cã bé ®Öm vµ kh«ng cã ®îc sù linh ®éng cña bé ®Öm mÒm. Th«ng thêng chóng cã gi¸ tõ 300 -
500 USD vµ b¹n kh«ng thÓ t¾t hoÆc ®iÒu chØnh bé ®Öm cøng. §øng trªn quan ®iÓm hiÖu
suÊt th× bé ®Öm cøng vµ mÒm nãi chung lµ nh nhau.
B¹n mua m¸y tÝnh, thêng thêng kh«ng cã trang bÞ bé ®Öm cøng. Nhng khi b¹n muèn thay bé
®iÒu khiÓn ®Üa cøng, b¹n cã thÓ mua bé cã ®Öm cøng tõ c¸c h·ng th«ng dông qua th ®Æt
hµng. Bé ®Öm cøng rÊt th«ng dông, chóng lµm viÖc thÝch hîp nhÊt cho c¸c m¸y chñ cña m¹ng,
v× ë ®ã cã nhiÒu ngêi sö dông truy cËp d÷ liÖu ®ång thêi.
LµM THÕ NµO §Ó TINH CHIØNH SMARTDRV
SMARTDRV lµ ch¬ng tr×nh tiÖn Ých ®Æt bé ®Öm cña riªng h·ng Microsoft ®i kÌm theo MS-
DOS. Tuy cha cã ®ñ c¸c ®Æc tÝnh cña c¸c s¶n phÈm c¹nh tranh, nhng gi¸ th× khã cã thÓ ®Þch
næi. Vµ ph¶i cÇn chØnh chót Ýt, b¹n cã thÓ tèi ®a hãa hiÖu suÊt cña nã.
Thø nhÊt, b¹n h·y d¸m ch¾c lµ cã vµi b¶n míi nhÊt cña ch¬ng tr×nh tiÖn Ých nµy. Mçi lÇn
chØnh lý, SMARTDRV l¹i cã nh÷ng c¶i tiÕn míi nhÊt vµ nhiÒu nhÊt lµ DOS 6. Phiªn b¶n
SMARTDRV DOS-6 lµ 4.1, ®îc cµi ®Æt trong qu¸ tr×nh Setup vµ cµi lµm mÊt d÷ liÖu do nã
cha biÕt "bÈy" d÷ liÖu tù ®éng ra khái vïng ®Öm. C¸c phiªn b¶n sau kÓ tõ 4.2 ®· ®Ò xuÊt
"bÈy" d÷ liÖu tù ®éng khi ph¸t ra mét lÖnh DOS hoÆc ra khái mét øng dông. Nã cßn ®îc cho
thªm 2 tham sè míi. SMARTDRV cña DOS 5 còng tèt, song nÕu b¹n cã Windows th×
SMARTDRV nµy cßn míi h¬n mét n¨m so víi DOS 5. KiÓm tra file AUTOEXEC.BAT cña b¹n.
NÕu b¹n ch¹y Windows 3.1, th× b¹n sÏ thÊy d¹ng C:\WINDOWS\SMARTDRV.EXE thay v×
C:\DOS\SMARTDRV.EXE.
Khi b¹n cµi ®Æt DOS hoÆc Windows, SMARTDRV ®îc bæ sung vµo file AUTOEXEC.BAT,
nhng kh«ng cã tham sè hoÆc chØ ®Þnh g× c¶. Khi SMARTDRV khëi ®éng tõ
AUTOEXEC.BAT theo c¸ch thøc ®ã, th× nã sö dông kÝch thíc mÆc ®Þnh cho bé ®Öm cña
m×nh nh sau:
SMARTDRV sÏ kh«ng chØ ®Þnh tù ®éng bé ®Öm lín h¬n 2MB, bëi lÏ sÏ nhËn ®îc hiÖu suÊt
thÊp. Cì 2MB lµ tèi u, nhng ë mét phÝa kh¸c, nhí h¬n 250K bé ®Öm kh«ng cho nhiÒu c¸i
thuËn l¾m so víi kh«ng cã bé ®Öm nµo c¶.
SMARTDRV lu«n lu«n bá l¹i mét phÇn cña bé nhí më réng bëi v× cã mét sè øng dông lín nh hÖ
qu¶n trÞ d÷ liÖu Paradox cña Borland International cÇn bé nhí më réng ®Ó ch¹y. Tuy nhiªn, khi
b¹n d¸m ch¾c lµ c¸c øng dông kh«ng yªu cÇu bé nhí më réng, b¹n cã thÓ b¾t SMARTDRV sö
dông bé ®Öm lín h¬n. §iÒu nµy chØ lµ vÊn ®Ò chØ ®Þnh kÝch thíc bé ®Öm trong d©y lÖnh.
VÝ dô, theo nh b¶ng ë díi ®©y, nÕu b¹n cã 2MB lµ bé nhí më réng, th× díi chÕ ®é DOS,
SMARTDRV x¸c lËp 1MB bé ®Öm. §Ó b¾t nã sö dông hÕt 2MB lµm bé ®Öm, h·y biªn tËp l¹i
AUTOEXEC.BAT nh sau:
C:\DOS\SMARTDRV.EXE 2048
NÕu b¹n kh«ng muèn dïng SMARTDRV víi kÝch thíc mÆc ®Þnh, h·y chØ ®Þnh kÝch thíc
kh¸c (TÊt nhiªn cho ®Õn tËn giíi h¹n cña bé nhí më réng).
B¹n còng cã thÓ chØ ®Þnh mét kÝch thíc tèi thiÓu nhê bæ sung tham sè thø hai cho dßng lÖnh.
T¹i sao b¹n muèn lµm nh vËy? Cã mét sè øng dông cña DOS cã hµnh vi "xÊu ch¬i" cã thÓ tíc
®o¹t ®iÒu khiÓn cña bé nhí më réng vµ gi¶m kÝch thíc cña bé ®Öm tíi møc kh«ng cã Ých lîi
g×.
Dßng lÖnh mÉu lµ:
C:\DOS\SMARTDRV.EXE 2048 512
LÖnh nµy chØ ®Þnh kÝch thíc bé ®Öm lµ 2048KB vµ nã kh«ng bao giê nhá h¬n 512KB.
T¹O LËP MéT Sù TH¸O V¸T
SMARTDRV cßn ®Ò xuÊt nh÷ng tham sè vµ c¸c lùa chän kh¸c nh trong b¶ng díi. Cho dï b¹n cã
thÓ sö dông toµn bé c¸c lùa chän nµy bªn trong AUTOEXEC.BAT, nhng /C, ?R vµ ?S thÝch hîp
nhÊt lµ vµo t¹i dÊu mêi gäi cña DOS.
LùA CHäN CHøC N¡NG
Drive letter: ChØ ®Þnh ch÷ c¸i cña æ ®Üa ®Æt bé ®Öm. SMARTDRV tù ®éng ®Æt bé ®Öm
cho tÊt c¶ æ ®Üa cøng DOS chuÈn. Nã sÏ kh«ng ®Æt bé ®Öm cho æ CD-ROM, RAM disk vµ
®Üa ®îc nÐn (ch¼ng h¹n t¹o tõ ch¬ng tr×nh Stacker hoÆc DBLSPACE) hoÆc lµ c¸c æ ®Üa
cña m¹ng.
"BËt" c¶ hai bé ®Öm ®äc vµ ghi cho æ ®Üa ®îc chØ ®Þnh. "BËt" lµ gi¸ trÞ mÆc ®Þnh, cho
dï c¸c æ mÒm kh«ng ®îc ®Æt bé ®Öm ghi.
"T¾t" tÊt c¶ bé ®Öm cho æ ®Üa ®îc chØ ®Þnh. B¹n cã thÓ sö dông sù lùa chän nµy ®Ó ch¹y
"chuÈn ®o¸n" æ ®Üa mµ ®ßi hái "t¾t" bé ®Öm.
/E: KÝch thíc ph©n tö. Sè byte mµ SMARTDRV di chuyÓn mçi lÇn. MÆc ®Þnh lµ 8192.
B×nh thêng b¹n kh«ng cÇn thay ®æi ®iÒu nµy.
/B: KÝch thíc ®Öm lãt. Lµ sè byte mµ SMARTDRV ®äc tríc tõ d÷ liÖu ®îc yªu cÇu. MÆc
®Þnh lµ 16K.
/C: Ghi lËp tøc toµn bé d÷ liÖu ®îc lu vµo ®Üa cøng.
/R: Xãa bé ®Öm vµ khëi ®éng l¹i SMARTDRV.
/L: Buéc SMARTDRV ph¶i n¹p vµo vïng nhí thÊp.
/N: "T¾t" kh¶ n¨ng "bÈy" d÷ liÖu lªn ®Üa tù ®éng (chØ ®èi víi SMARTDRV 4.2).
/Q: GiÊu, kh«ng cho thÓ hiÖn tr¹ng th¸i khi SMARTDRV ®îc n¹p.
/S: ThÓ hiÖn c¸c th«ng tin tr¹ng th¸i chi tiÕt cña bé ®Öm.
/X: "T¾t" bé ®Öm ghi (chØ ®èi víi 4.2)
NHËN XÐT CUèI CïNG :
Cho dï SMARTDRV.EXE n¹p tõ AUTOEXEC.BAT, nhng b¹n cã thÓ ch¹y nhê mét dßng lÖnh
thªm nh sau trong CONFIG.SYS:
DEVICE: C:\DOS\SMARTDRV.EXE /DOUBLE-BUFFER
Dßng nµy chØ ra r»ng, trong lóc cµi ®Æt, DOS thÊy cã æ ®Üa SCSI (Small Computer System
Interface) nèi vµo hÖ thèng cña b¹n. DOS ®ßi hái nã, bëi v× æ ®Üa SCSI sö dông lÖnh
BUFFERS trong CONFIG.SYS (æ kh«ng ph¶i SCSI sÏ bá qua khi b¹n dïng SMARTDRV). G¹ch
bá lÖnh "double-buffering" khái CONFIG.SYS sÏ lµm æ ®Üa SCSI ch¹y chËm cùc kú.
SöA CH÷A SETUP
Trong qu¸ tr×nh sö dông m¸y tÝnh, cã lÏ thao t¸c chóng ta thêng lµm nhÊt lµ cµi ®Æt ch¬ng
tr×nh. Do ®iÒu kiÖn m¸y mãc, ch¾c cã lóc c¸c b¹n còng muèn thay ®æi c¸ch setup, thÝ dô nh:
cµi b»ng ®Üa 1.4Mb thay v× 1.2Mb hay ngîc l¹i, cµi trªn ®Üa cøng cho nhanh hay lµ sau khi
söa ch÷a giao diÖn, b¹n muèn ®a nã vµo bé ®Üa gèc...
§a sè ngêi sö dông m¸y tÝnh rÊt sî ®äc c¸c file .EXE v× hä thÊy nã toµn lµ ký hiÖu kú l¹, qu¸i
dÞ. Nhng nÕu c¸c b¹n cã kinh nghiÖm th× c¸c ký hiÖu nÇy sÏ nãi chuyÖn ®îc víi c¸c b¹n.
Chóng sÏ tù giíi thiÖu tªn tuæi, c«ng dông, chøc n¨ng cho c¸c b¹n biÕt. ViÖc ®èi tho¹i nÇy rÊt cã
Ých nÕu c¸c b¹n muèn söa ch÷a c¸c ch¬ng tr×nh.
Môc ®Ých cña bµi viÕt lµ cung cÊp cho c¸c b¹n nh÷ng kiÕn thøc c¨n b¶n ®Ó söa ch÷a ch¬ng
tr×nh SETUP cho nh÷ng yªu cÇu ®¬n gi¶n, chø kh«ng ph¶i chØ cho c¸c b¹n söa ch÷a file ch¬ng
tr×nh. §Ó dÔ truyÒn ®¹t, chóng t«i dïng bé ®Üa WinWord 6.1 cho c¸c thÝ dô. Nhng c¸c híng
dÉn vÉn cã gi¸ trÞ cho c¸c bé ®Üa kh¸c.
Chó ý: Tïy theo h·ng s¶n xuÊt mµ cã nhiÒu ch¬ng tr×nh SETUP hay INSTALL kh¸c nhau vµ
kh«ng ph¶i ch¬ng tr×nh nµo còng söa ch÷a ®îc. ë ®©y chóng t«i dïng ch¬ng tr×nh SETUP cña
Microsoft v× nã th«ng dông.
§ÆC §IÓM CñA CH¦¥NG TR×NH SETUP:
Do ch¬ng tr×nh ®îc viÕt víi môc ®Ých phæ biÕn réng r·i cho nh÷ng ngêi lËp tr×nh sö dông nªn
vÒ nguyªn lý ho¹t ®éng nã gåm cã 2 phÇn:
CHUNG:
PhÇn nÇy gåm mét sè file dïng cho tÊt c¶ c¸c bé ®Üa cµi ®Æt cña bÊt cø ch¬ng tr×nh nµo.
Môc ®Ých cña phÇn nÇy lµ gióp cho ngêi lËp tr×nh kh«ng viÕt lËp l¹i nh÷ng c¸i gièng nhau
cho tõng bé ®Üa.
PhÇn nÇy chóng ta kh«ng cÇn quan t©m.
RI£NG:
Gåm vµi file chøa th«ng tin riªng cho tõng bé ®Üa, thÓ hiÖn c¸i riªng cña tõng ch¬ng tr×nh. Khi
lµm bé ®Üa Setup, ngêi lËp tr×nh chØ cÇn viÕt l¹i phÇn nÇy cho mçi bé ®Üa kh¸c nhau. §©y
chÝnh lµ phÇn chóng ta cÇn nghiªn cøu khi muèn söa ch÷a.
HO¹T §éNG CñA CH¦¥NG TR×NH SETUP:
DÜ nhiªn lµ muèn nghiªn cøu ch¬ng tr×nh setup th× viÖc ®Çu tiªn lµ c¸c b¹n ph¶i cµi ®Æt 1
lÇn ®Ó quan s¸t qu¸ tr×nh cµi ®Æt ®ã. ë ®©y ch¬ng tr×nh ®Æt gi¶ thuyÕt lµ b¹n ®· tõng cµi
®Æt c¸c ch¬ng tr×nh cña Microsoft.
KHëI §éNG:
Khi b¹n ®¸nh Setup, ch¬ng tr×nh khëi ®éng vµ nhiÖm vô cña file Setup lµ t×m ®äc file
Setup.lst vµ thùc hiÖn c¸c chØ thÞ trong ®ã.
ThÝ dô: Néi dung cña Setup.lst
[Params]
WndTitle = Microsoft Word 6.1 Setup
WndMess = Starting Word Setup, please wait...
TmpDirSize = 900
TmpDirName = ~msstfqf.t
CmdLine = acmsetup /T setup.stf /S %s %s
DrvModName = ACMSETUP
Require31 = This program requires Windows (R) 3.1 or higher.
[Files]
_mssetup.ex_ = _mssetup.exe
acmsetup.ex_ = acmsetup.exe
mscpydis.dl_ = mscpydis.dll
mssetup.dl_ = mssetup.dll
word_bb.dl_ = word_bb.dll
wwsetup.tt_ = wwsetup.ttf
winword6.in_ = winword6.inf
setup.st_ = setup.stf
odbcinst.dl_ = odbcinst.dll
acmsetup.hl_ = acmsetup.hlp
Gi¶i thÝch:
[Params]
Wndtitle: Dßng tiªu ®Ò cña hép tho¹i.
Wndmess: Dßng néi dung trong hép tho¹i.
TmpdirName: Tªn th môc t¹m do Setup t¹o ra.
Cmdline: Dßng lÞnh vµ th«ng sè khëi ®éng ch¬ng tr×nh setup chÝnh.
[Files]
ChØ ®Þnh c¸c file cho tr×nh Setup bung nÐn vµ copy vµo th môc t¹m.
Chó ý:
* Nh vËy vÒ thùc chÊt, tr×nh Setup chØ lµ tr×nh "måi", tr×nh AcmSetup míi lµ tr×nh Setup
thùc sù. File ®iÒu khiÓn lµ Setup.stf (v× nã ®îc chØ ®Þnh trong dßng CmdLine vµ file th«ng
tin lµ Winword6.inf (v× cã ®u«i lµ .inf). TÊt c¶ ®Òu n»m díi d¹ng nÐn trªn ®Üa cµi ®Æt.
* File Setup.stf cã nhiÖm vô ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh cµi ®Æt. ThÝ dô nh: C¨n cø vµo chän lùa
cña b¹n, x¸c ®Þnh c¸c file cÇn thiÕt trªn bé ®Üa gèc sau ®ã chØ ®Þnh cho tr×nh Acmsetup ®a
vµo th môc nµo trªn ®Üa cøng, ®¨ng ký d÷ liÖu vµo Windows, t¹o nhãm vµ t¹o biÓu tîng. Khi
cµi ®Æt xong file nÇy lu th«ng tin vÒ qu¸ tr×nh cµi ®Æt vµ ngêi së h÷u b¶n quyÒn ®Ó dïng
®Õn khi cÇn Add/Remove, Reinstall, Uninstall...
* File Winword.inf chøa c¸c th«ng tin chi tiÕt vÒ bé ®Üa cµi ®Æt vµ ®Þa chØ c¸c file cho
tõng ®Üa ®Ó tr×nh Acmsetup biÕt ®êng mµ t×m.
Do môc ®Ých cña chóng ta lµ s¾p xÕp l¹i bé ®Üa nªn chóng ta chØ cÇn xö lý file
Winword.inf.
Chó ý:
TÊt c¶ c¸c dßng trong file INF ®Òu cã thÓ bÞ v« hiÖu hãa b»ng c¸ch ®Æt dÊu (;) ngay ®Çu
dßng ®ã. Néi dung sau dÊu (;) sÏ ®îc coi nh ghi chó, kh«ng ph¶i lÞnh.
TIÕN HµNH SöA CH÷A :
BUNG Vµ NÐN FILE:
§Ó gi¶m sè lîng ®Üa mÒm, c¸c file trªn bé ®Üa ®îc lu díi d¹ng nÐn. Tr×nh nÐn dïng cho c¸c
file nÇy kh«ng ®îc c«ng bè chÝnh thøc nhng chóng ta dïng tr×nh nÐn Compress.exe ®i kÌm
theo bé Visual Basic còng ®îc tuy tr×nh nÇy nÐn kh«ng m¹nh b»ng tr×nh nÐn gèc (file nÐn gèc
cã kÝch thíc nhá h¬n).
§Ó bung file, chóng ta dïng tr×nh expand.exe (kÌm theo MSDOS, Windows) hay Decomp.exe
(kÌm theo Office).
NéI DUNG FILE INF:
Néi dung file nÇy gåm nhiÒu môc, chóng t«i chØ bµn vÒ nh÷ng môc cÇn söa ch÷a.
PhÇn th«ng tin ®Üa:
"1","Microsoft Word: Disk 1 - Setup","ACMSETUP.EX_","."
"2","Microsoft Word: Disk 2","WINWORD.E1_","..\disk2"
"3","Microsoft Word: Disk 3","WINWORD.E2_","..\disk3"
"4","Microsoft Word: Disk 4","WINWORD.E3_","..\disk4"
"5","Microsoft Word: Disk 5","WINWORD.HL_","..\disk5"
"6","Microsoft Word: Disk 6","GR_AM.LE_","..\disk6"
"7","Microsoft Word: Disk 7","MSTH_AM.LE_","..\disk7"
"8","Microsoft Word: Disk 8","MAPIVIM.DL_","..\disk8"
"9","Microsoft Word: Disk 9","WORDCBT.LE_","..\disk9"
§©y lµ phÇn th«ng tin vÒ ®Üa nguån, tªn file dïng ®Ó nhËn d¹ng ®Üa ®óng hay sai vµ tªn
®Üa. Mçi dßng gåm 4 phÇn, n»m trong 2 dÊu (") vµ c¸ch nhau b»ng 1 dÊu (,).
PhÇn 1: Sè ®Üa, phÇn nÇy cã liªn quan víi môc lu th«ng tin vÒ file.
PhÇn 2: Tªn ®Üa, phÇn nÇy sÏ lµ néi dung hép tho¹i yªu cÇu thay ®Üa trong qu¸ tr×nh cµi
®Æt.
PhÇn 3: File nhËn d¹ng ®Üa, ®©y lµ file tr×nh setup dïng ®Ó x¸c ®Þnh ngêi dïng cã n¹p ®óng
®Üa yªu cÇu kh«ng.
PhÇn 4: §Þa chØ ®Üa nguån: nÕu (.) lµ th môc mÆc nhiªn n¬i tr×nh setup ch¹y. NÕu (..\Diskn)
lµ th môc con tªn Diskn (b¹n thay n b»ng sè).
Chó ý: §©y lµ trêng hîp cµi ®Æt trªn ®Üa cøng, mçi ®Üa mÒm lµ m«t th môc con tªn Diskn
chøa trong cïng 1 th môc t¹m. NÕu cµi trùc tiÕp trªn ®Üa mÒm c¸c b¹n söa l¹i nh sau:
"1","Microsoft Word: Disk 1 - Setup","ACMSETUP.EX_","Disk1"
"2","Microsoft Word: Disk 2","WINWORD.E1_","disk2"
NÕu kh«ng ph©n ra tõng th môc con trªn ®Üa cøng, b¹n söa nh sau:
"1","Microsoft Word Setup","ACMSETUP.EX_","."
Kh«ng cÇn c¸c dßng tiÕp theo.
PhÇn th«ng tin file:
"dialogfon" = 1,DIALOG.FON,,,,1994-08-20,,,,,,,,,,48624,SYSTEM,,,,
"sdm"= 1,SDM.DLL,,,,1994-08-20,,1033,,,,,,,,103904,SYSTEM,,,3.0.0.2201,VITAL
"ttembed" = 1,TTEMBED.DLL,,,,1994-08-20,,,,,,,,,,102912,SYSTEM,,,0.9.1.6,
Gi¶i thÝch:
Sau dÊu (=) gåm cã 22 phÇn c¸ch nhau b»ng 1 dÊu (,). PhÇn nµo kh«ng cã chØ ®Þnh th× bá
trèng. ë ®©y chó ta chØ quan t©m tíi c¸c phÇn sau:
PhÇn 1: Sè cña ®Üa chøa file. Khi b¹n thay ®æi file qua ®Üa kh¸c, b¹n ph¶i thay ®æi sè nÇy
cho chÝnh x¸c.
PhÇn 2: Tªn file. §©y lµ tªn file sau khi bung nÐn chí kh«ng ph¶i tªn file ®ang nÐn trªn ®Üa
mÒm.
PhÇn 6: ngµy th¸ng cña file.
PhÇn 16: KÝch thíc file sau khi bung nÐn. Dïng ®Ó tÝnh to¸n dung lîng ®Üa khi cµi ®Æt.
NÕu sai còng kh«ng sao.
Chó ý: Néi dung c¸c file INF cã thÓ kh¸c nhau tïy theo bé ®Üa, nhng phÇn c¨n b¶n vÒ th«ng tin
®Üa, th«ng tin file b¾t buéc ph¶i cã vµ gièng nhau vÒ c¸ch x¸c lËp.
ThÝ dô vÒ file INF cña bé Windows for Workgroup 3.11 Song ng÷.
[disks]
1 =. ,"Microsoft Windows for Workgroups 3.11 Disk 1",disk1
2 =. ,"Microsoft Windows for Workgroups 3.11 Disk 2",disk2
[win.apps]
5:CALC.EXE, "Calculator" , 43072, calc
4:CARDFILE.EXE, "Cardfile" , 93184, cardfile
[progman.groups]
group3=Main,1
group4=Accessories
[group4]
"Write", WRITE.EXE
"Paintbrush", PBRUSH.EXE,,, pbrush
"Terminal", TERMINAL.EXE,,, terminal
Th«ng tin trong file nÇy phong phó vµ phøc t¹p h¬n Winword.inf v× nã ®¶m tr¸ch lu«n viÖc cµi
®Æt Driver theo cÊu h×nh m¸y, cËp nhËt System.ini vµ Win.ini. §Ó lµm bé Windows song
ng÷, chóng t«i ®· söa trong file nÇy rÊt nhiÒu. NÕu c¸c b¹n thÝch nghiªn cøu, c¸c b¹n cã thÓ so
s¸nh file INF cña bé song ng÷ vµ cña bé gèc ®Ó t×m ra sù kh¸c nhau vµ tËp tr¶ lêi cho c©u hái:
"T¹i sao chóng kh¸c nhau".
Chó ý: C¸c b¹n nªn chó ý t×m hiÓu file Winsetup.exe trong bé Windows song ng÷. C¸c hép tho¹i
cña chóng cã ®Æc ®iÓm lµ : NhiÒu môc n»m chång lªn nhau vµ tïy theo yªu cÇu, khi hiÓn thÞ
chóng sÏ cho ra néi dung kh¸c nhau trong cïng 1 hép tho¹i.
NÕu c¸c b¹n n¾m v÷ng c¸ch chóng t«i söa ch÷a trong bé Windows song ng÷, b¶o ®·m viÖc söa
ch÷a c¸c ch¬ng tr×nh cµi ®Æt kh¸c chØ lµ trß trÎ con. V× Windows lµ c¸i nÒn cho c¸c ch¬ng
tr×nh kh¸c ch¹y nªn viÖc söa ch÷a rÊt lµ phøc t¹p so víi c¸c ch¬ng tr×nh thêng.

Gi¶i ph¸p m· chuçi tù 7 bit cho tiÕng ViÖt


Trong nh÷ng ngµy cuèi cña thÕ kû nµy, mét lçi lÇm nghiªm träng cña lÞch sö ph¸t triÓn CNTT
thÕ giíi ®îc nh¾c ®Õn ë mäi n¬i: sù m· ho¸ ngµy th¸ng n¨m víi 2 con sè chØ n¨m hay cßn gäi lµ
sù cè Y2K. Nhng cã mét thiÕu sãt nghiªm träng kh«ng kÐm phÇn khã kh¨n vÒ kh¶ n¨ng kh¾c
phôc: ®ã lµ viÖc chuÈn ho¸ m· ký tù trong trao ®æi th«ng tin dùa trªn nÒn t¶ng lÞch sö xuÊt
ph¸t lµ ®é dµi m· ký tù 7 bit. Trong b¶ng m· xuÊt ph¸t ®ã (thêng ®îc gäi lµ ASCII) kh«ng cã chç
dù trï dµnh cho nh÷ng ch÷ c¸i n»m ngoµi 26 ch÷ c¸i La tinh. Víi sù më réng b¶ng m· víi ®é dµi
ký tù lµ 8 bit hay nhiÒu h¬n, c¸c ký tù cña c¸c ng«n ng÷ kh¸c ®îc thªm vµo phÇn trªn cña b¶ng
ký tù vµ viÖc xö lý th«ng tin cña c¸c ng«n ng÷ ®ã ®· trë thµnh kh«ng ph¶i "tù nhiªn" ®èi víi m¸y
tÝnh: ®Ó cã ®îc kh¶ n¨ng nhËp liÖu qua bµn phÝm, hiÓn thÞ, t×m kiÕm hoÆc s¾p xÕp
alpha-beta trong c¬ së d÷ liÖu ngêi ta ph¶i dïng c¸c phÇn mÒm phô trî, cßn ®îc gäi lµ
language driver. ViÖc m« t¶, lu tr÷, hiÓn thÞ th«ng tin tiÕng ViÖt ®îc ®Æt ra ngay tõ ngµy
®Çu cña CNTT ViÖt Nam. Suèt nhiÒu n¨m qua, vÊn ®Ò nµy míi chØ cã nh÷ng lêi gi¶i mang
tÝnh t×nh thÕ. §Õn nay, viÖc ®a ra mét gi¶i ph¸p hoµn h¶o cµng trë nªn quan träng vµ cÊp
b¸ch do CNTT ngµy cµng th«ng dông trong mäi lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi. §Æc biÖt víi c¸c ®ßi
hái cña xö lý tù ®éng th«ng tin trong c¸c c¬ së d÷ liÖu, b¶ng m· th«ng tin tiÕng ViÖt hiÖn cßn
nhiÒu thiÕu sãt nghiªm träng...
§Æt vÊn ®Ò cña bµi to¸n m· th«ng tin tiÕng ViÖtCh÷ ViÖt thuéc hÖ Latinh, cã thªm 1 phô
©m (®) 6 nguyªn ©m (¨, ©, ª, «, ¬, ), (sau ®©y gäi lµ ch÷ c¸i thuÇn ViÖt) vµ 5 dÊu thanh
(huyÒn, hái, ng·, s¾c, nÆng). Cho ®Õn nay, c¸c hç trî cho tiÕng ViÖt trªn m¸y tÝnh, víi chØ cã
rÊt nhá "phÇn thªm" nh kÓ trªn, ®· ®îc bµn luËn, xö lý bëi rÊt nhiÒu chuyªn gia, c«ng ty phÇn
mÒm nhµ níc còng nh t nh©n, ®Ò tµi khoa häc, c¶ c¸c h·ng phÇn mÒm hÖ ®iÒu hµnh m¸y
tÝnh Microsoft... KÕt qu¶ hiÖn cã: rÊt nhiÒu b¶ng m·, phÇn mÒm gi¶i ph¸p phô trî. ChØ riªng
Tiªu chuÈn ViÖt Nam vÒ ký tù tiÕng ViÖt trong CNTT TCVN 5712 do Nhµ níc ban bè cã ®Õn
3 b¶ng m· n»m trong! Mäi b¶ng m·, ngay c¶ cña Microsoft hay cña Nhµ níc ®Òu míi xoay
quanh hai môc tiªu thÊp nhÊt trong xö lý ViÖt ng÷: nh×n thÊy (hiÓn thÞ trªn mµn h×nh vµ m¸y
in) vµ ®a vµo ®îc qua bµn phÝm. HiÓn nhiªn lµ mäi gi¶i ph¸p hiÖn cã ®Òu cha ®¸p øng ®îc
thùc sù yªu cÇu ®Ých thùc cña viÖc xö lý th«ng tin tiÕng ViÖt nªn viÖc ®a ra c¸c gi¶i ph¸p míi
vÉn ®îc nhiÒu ngêi quan t©m, vµ chóng ta vÉn n»m trong t×nh tr¹ng "®a b¶ng m·". Bµi viÕt
nµy tr×nh bµy mét gi¶i ph¸p cã nhiÒu kh¸c biÖt víi c¸c tiÕp cËn tríc ®©y ®Õn bµi to¸n. Gi¶i
ph¸p do CadPro ®Ò xuÊt, ®· ®îc hç trî nghiªn cøu bëi Côc Khoa häc C«ng nghÖ Bé Quèc
phßng, víi hÖ thèng kü thuËt hoµn chØnh ®a vµo sö dông trong mét sè phÇn mÒm c¬ së d÷
liÖu kh¸ch chñ vµ ®îc duyÖt vµ chÊp nhËn nh gi¶i ph¸p tiÕng ViÖt trong dù ¸n x©y dùng c¬ së
d÷ liÖu tiÕng ViÖt cña Th«ng tÊn x· ViÖt Nam.
§ßi hái cña lêi gi¶i hoµn h¶oTríc tiªn chóng ta ph©n tÝch nh÷ng tiªu chÝ cô thÓ cña mét gi¶i
ph¸p "hoµn h¶o" cho xö lý th«ng tin ViÖt ng÷:TC1. NhËp liÖu ®îc qua bµn phÝm (chuÈn
ASCII) c¸c ký tù ®Æc thï tiÕng ViÖt theo ®óng quy t¾c t duy dÊu thanh ë cuèi (QTDTC).
Quy t¾c nµy cha ®îc nh¾c ®Õn têng minh ë bÊt kú tµi liÖu nµo, nhng thÓ hiÖn rÊt râ nÐt
trong ph¬ng ph¸p nhËp liÖu bµn phÝm hiÖn ®ang ®îc chÊp nhËn ngµy cµng réng r·i vµ lÊn ¸t
c¸c ph¬ng ph¸p tríc ®ã: bµn phÝm TELEX lÉn VNI phæ cËp hiÖn nay. Chóng t«i xin ®îc th©u
tãm QTDTC lµ: dÊu thanh tiÕng ViÖt tuy ®îc ®Æt trªn ch÷ c¸i nµy hay ch÷ c¸i kh¸c trong ©m
tiÕt tiÕng ViÖt nhng ®îc t duy nh mét ©m vÞ cña c¶ ©m tiÕt vµ ®îc "tÝnh ®Õn" trong thêi
gian cuèi cïng cña suy nghÜ vÒ ©m tiÕt. B¶n chÊt hay nguyªn do cña cña hiÖn tîng nµy xin
dµnh cho c¸c nhµ ng«n ng÷ häc nhng quy t¾c trªn ®· ®îc thÓ hiÖn trong s¾p xÕp tõ tiÕng
ViÖt trong tù ®iÓn, lµm ngêi ta quªn ®i c¸c d¹ng gâ tiÕng ViÖt "bµn phÝm chÕt" (tøc lµ dÊu
thanh gâ ngay sau con ch÷ mang dÊu). Nã lµm cho mét hÖ ®iÒu hµnh cã trë nªn chÊp nhËn ®îc
kh«ng trong ngêi dïng ViÖt Nam (Windows 95 tiÕng ViÖt?).
TC2. HiÓn thÞ ®Çy ®ñ th«ng tin tiÕng ViÖt ®Ñp theo tiªu chuÈn ký m· th«ng thêng cña
tiÕng ViÖt. VÊn ®Ò hoµn toµn kü thuËt, nhng tõ tríc ®Õn nµy ®îc ngé nhËn thµnh tiªu chÝ
c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh b¶ng m· tù. Cho ®Õn nay vÇn rÊt nhiÒu gi¸o s trong ngµnh kh«ng ph©n
biÖt ®îc b¶ng m· kh¸c víi b¶ng ph«ng nh thÕ nµo. Mét trong c¸c gi¶i ph¸p ph©n t¸ch b¶ng m·
vµ b¶ng ph«ng lµ kü thuËt tæ hîp hiÖn ®îc ¸p dông trong m· tiÕng ViÖt cña Microsoft hay bµn
phÝm ViÖt ng÷ FreeCode cña c«ng ty Ban Mai. Víi Microsoft, c¸c h×nh tù tiÕng ViÖt (tæ hîp
con ch÷ mang c¶ dÊu thanh vµ dÊu phô) ®îc ®Æt trªn phÇn b¶ng ph«ng UNICODE, tøc lµ mçi
ký tù cã 16 bit ®é dµi ®Þa chØ vµ ®é lín cña b¶ng ph«ng lªn ®Õn h¬n 64000 chç, trong khi ®ã
c¸c ký tù thuÇn ViÖt vµ dÊu thanh ®îc ®Æt trong phÇn sau 128 cña b¶ng m· 8 bit.
TC3. S¾p xÕp ®îc theo ®óng thø tù alpha-beta mét c¸ch tù nhiªn víi m¸y tÝnh. Mét tiªu
chÝ Ýt ®îc chó ý khi lµm b¶ng m· vµ do vËy g©y vÊn ®Ò khi lµm viÖc víi c¬ së d÷ liÖu vµ
c¸c yªu cÇu xö lý th«ng tin tiÕng ViÖt cao cÊp h¬n. Nãi gi¶n lîc lµ víi lÖnh so s¸nh cña m¸y
tÝnh ë cÊp thÊp nhÊt th× ch÷ ¡ ph¶i n»m sau ch÷ ¹ vµ trªn ch÷ b. Quy t¾c s¾p xÕp tiÕng ViÖt
víi ®Æc thï lµ QTDTC kh«ng thÓ trë thµnh tù nhiªn víi c¸c ph¬ng ph¸p m· thêng gÆp hiÖn nay.
TC4. T¬ng thÝch víi tiªu chuÈn quy ®Þnh quèc tÕ vÒ cÊu tróc b¶ng m· ch÷ c¸i trong
CNTT. ë ®©y kh«ng muèn nãi c¸c tiªu chuÈn sinh ra sau nµy víi ®é dµi ký tù 8-bit, 16-bit v×
c¸c tiªu chuÈn nµy bÞ ngay c¸c nhµ lËp tr×nh hÖ thèng phÇn mÒm phæ dông kh«ng chó ý,
nhiÒu chç ®îc coi lµ dµnh cho ch÷ c¸i còng bÞ sö dông lµm m· ®iÒu khiÓn, c¸c xö lý nh thø tù,
t×m kiÕm, nÐn tÖp tù ®éng, chuyÓn ®æi ®Òu coi vïng trªn 128 lµ kh«ng chuÈn, mçi h·ng lµm
1 kiÓu. §Æc biÖt thu nhËp tõ thÞ trêng phÇn mÒm ViÖt nam lµ rÊt bÐ nªn kh¶ n¨ng c¸c c«ng
ty lín ®Çu t nghiªn cøu vÊn ®Ò m· tù tiÕng ViÖt mét c¸ch nghiªm tóc vµ dµnh cho c¸c vÞ trÝ
cña c¸c ch÷ c¸i riªng cña tiÕng ViÖt mét sù "t«n träng" cÇn thiÕt lµ khã cã thÓ chê ®îi. Mét gi¶i
ph¸p ®Æt ra lµ ®a m· tù tiÕng ViÖt vÒ vïng ký tù tiªu chuÈn 7-bit. Gi¶i ph¸p nµy cã tõ ®Çu
cña c«ng cuéc "ViÖt ho¸ CNTT" lµ m· VISCII víi c¸c m· dÊu tiÕng ViÖt lµ c¸c ký tù gÇn gièng
trong c¸c ký hiÖu s½n cã. Ngêi ta kh«ng chó träng l¾m ®Õn viÖc hiÓn thÞ ®Ñp th«ng tin
tiÕng ViÖt mµ ®Æt nÆng vµo viÖc b¶o tån th«ng tin trong truyÒn tin trªn m¹ng, ®Æc biÖt lµ
c¸c m¸y kh«ng trong hÖ PC.NÕu ®a ra ®îc mét m· tù th«ng tin tiÕng ViÖt tho¶ m·n c¶ 4 tiªu
chÝ trªn th× chóng ta cã mét gi¶i ph¸p hoµn h¶o víi ®Çy ®ñ tÝnh thuËn tiÖn, mü thuËt, chÝnh
x¸c vµ t¬ng hîp. HiÖn nay ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn kh¶ n¨ng cho viÖc ®¸nh dÊu chÊm than vµo
"trêng bÖnh" ®au ®Çu nµy cña CNTT ViÖt Nam. NÕu ®Çu t cho ch÷a trÞ bÖnh kinh niªn m·n
tÝnh nµy ®îc b»ng mét phÇn cña chiÕn dÞch phßng ngõa "sù cè" ®au bông cÊp tÝnh "Oai Thu
C©y" (Y2K) th× cã lÏ vµo ®Çu thiªn niªn kû tíi (gÇn l¾m råi so víi tõ dïng) chóng ta, nh÷ng ng-
êi ViÖt sö dông m¸y tÝnh, sÏ suy nghÜ minh mÉn h¬n vµ tr¸nh ®îc c¸c biÕn chøng thÇn kinh?
M· chuçi tù 7-bit th«ng tin tiÕng ViÖt§Ó ®¹t ®îc c¶ 4 tiªu chÝ trªn, CadPro quan niÖm m· tù
tiÕng ViÖt lµ mét ph¬ng ¸n xö lý chuçi víi ®¬n vÞ lµ ©m tiÕt. C¸c dÊu phô cho ch÷ c¸i n»m
ngay sau con ch÷ gèc La tinh. DÊu thanh n»m ë cuèi ©m tiÕt. M· cña c¸c dÊu ph¶i n»m díi vÞ
trÝ 128 ®Ó ®¹t TC4. Tõ ®iÒu kiÖn TC3 m· cña dÊu phô cña ch÷ c¸i thuÇn ViÖt ph¶i n»m ë
vÞ trÝ trªn ch÷ "z", cßn m· cña cña dÊu thanh th× n»m díi vÞ trÝ cña ch÷ "A". Khi ®ã viÖc s¾p
xÕp tiÕng ViÖt víi c¸c lÖnh cÊp thÊp nhÊt cña m¸y tÝnh trë thµnh tù nhiªn. ViÖc so s¸nh, t×m
kiÕm, ngay c¶ trêng hîp nonsentitive (kh«ng ph©n biÖt hoa thêng) sÏ hoµn toµn ®îc m¸y tÝnh
thùc hiÖn ®óng cho v¨n b¶n tiÕng ViÖt nh hÖt tiÕng Anh.
B¶ng m· chuçi tù tiÕng ViÖt 7 bit(7-bit code charactor set for Vietnamese string)
M· chuçi tù ®Æt
Ch÷ c¸i M· chuçi tù DÊu thanh
cuèi ©m tiÕt
¨-¡ a{-A{ huyÒn
©-¢ a}-A} hái
ª-£ e{-E{ ng·
«-¤ o{-O{ s¾c
¬-¥ o}-O} nÆng
-¦ u{-U{
®-§ d~-D~
ViÖc ®Æt trong mét chç cña b¶ng m· hai ký tù th«ng tin kh«ng ph¶i lµ bÞ cÊm vµ chóng ta cã
thÓ t×m thÊy ngay trong b¶ng m· tiªu chuÈn quèc tÕ cho ch÷ c¸i víi c¸c trang ch÷ ¶ rËp c¸c dÊu
®îc ®Æt cïng « víi ch÷ sè. VÊn ®Ò lµ trªn ph¬ng diÖn xö lý ng÷ c¶nh cña chuçi tù, kh¶ n¨ng
xÈy ra tæ hîp g©y nhÇm lÉn cña v¨n b¶n th«ng tin lµ gÇn nh kh«ng cã. H¬n thÕ n÷a, nÕu
chóng ta quy íc tõ nay vÒ sau chØ sè HA1 trªn b¶n ®å hay viÕt t¾t, ký hiÖu cña mét c¸i g× ®ã
sÏ ®îc viÕt lµ HA-1 th× chóng ta sÏ kh«ng cã nhÇm lÉn khi xö lý th«ng tin tiÕng ViÖt 7-
bit.ViÖc hiÓn thÞ vµ nhËp liÖu c¸c th«ng tin nµy th× theo nh÷ng kü thuËt nay ®· trë thµnh
th«ng thêng víi chóng ta: kü thuËt xö lý tæ hîp bµn phÝm vµ hiÓn thÞ. Víi bµn phÝm th× mäi
chuyÖn rÊt ®¬n gi¶n, mäi quy ®Þnh bµn phÝm gâ kho¸ nµy chuyÓn thµnh ký tù kh¸c trong d÷
liÖu m¸y tÝnh ®· trë nªn tù nhiªn víi ngêi ViÖt Nam, khi ta gâ TELEX hay VNI hoÆc mét quy
®Þnh nµo kh¸c, ch¬ng tr×nh hç trî bµn phÝm tiÕng ViÖt tríc ®©y dÞch chuçi nhËp liÖu thµnh
m· TCVN 5712 hay VNI hay VietWare... th× nay dÞch ra chuçi tù 7 bit.ViÖc hiÓn thÞ nh chóng
ta mong muèn th× cã nhiÒu ph¬ng ph¸p. HiÖn nay, trong bèi c¶nh c¸c b¶ng m· kh¸c lµ phæ cËp
h¬n m· chuçi tù 7 bit, ®Ó thùc hiÖn kh¶ n¨ng tÝch hîp b¶ng m· nµy víi c¸c b¶ng m· hiÖn dông,
CadPro thùc hiÖn viÖc ph©n t¸ch ®éc lËp b¶ng m· hiÓn thÞ (®îc coi nh b¶ng m· ph«ng ch÷ -
cã thÓ dïng bÊt kú b¶ng m· th«ng thêng nµo, ®Æc biÖt lµ TCVN 5712) vµ b¶ng m· lu tr÷
(chuçi tù 7-bit). ý tëng cña viÖc ph©n t¸ch nµy còng n»m trong s¬ ®å chung vÒ thiÕt kÕ d÷
liÖu Kh¸ch - Chñ (Client-Server) hiÖn nay cña CNTT. Th«ng tin tiÕng ViÖt sÏ ®îc m· ho¸ trong
c¬ së d÷ liÖu b»ng b¶ng m· tù nhiªn nhÊt víi suy nghÜ cña m¸y tÝnh: c¸c ch¬ng tr×nh ®iÒu
hµnh hÖ CSDL lín nhËp ngo¹i sÏ tr«ng thÊy d÷ liÖu v¨n b¶n tiÕng ViÖt nh c¸c d÷ liÖu tiªu
chuÈn ASCII, s¾p xÕp nã, t×m kiÕm nã, nÐn vµ gi¶i nÐn... tù ®éng theo quy tr×nh th«ng th-
êng mÆc ®Þnh mµ kh«ng cÇn mét language driver phô trî. Ngêi sö dông th«ng tin sÏ tr«ng thÊy
trªn giao tiÕp mµn h×nh vµ nhËp liÖu bµn phÝm mét v¨n b¶n th«ng tin tiÕng ViÖt theo tiªu
chuÈn th«ng thêng ®· ®îc chÊp nhËn tríc ®©y. SÏ cã mét ch¬ng tr×nh hç trî tù ®éng t¹i
Desktop cña ngêi dïng chuyÓn m· 2 chiÒu gi÷a th«ng tin cña m¸y tÝnh vµ hiÓn thÞ cña ngêi
dïng. Víi c¸c m¸y tÝnh hiÖn nay, víi lîng th«ng tin hiÓn thÞ mµn h×nh hoÆc ra m¸y in víi tèc
®é hiÖn thêi th× viÖc chuyÓn m· nµy cã ¶nh hëng kh«ng nhËn thÊy víi toµn bé hÖ thèng (cã ai
xem ®îc trªn 10000 ký tù/ gi©y). Mäi viÖc lu tr÷, truyÒn tin hiÖn nay ®Òu ®îc m¸y tÝnh nÐn
l¹i tù ®éng th«ng tin v¨n b¶n vµ khèi lîng nÐn cña mét v¨n b¶n m· 7-bit tiÕng ViÖt hoµn toµn
b»ng khèi lîng nÐn cña v¨n b¶n ®ã díi m· kh¸c do tÇn xuÊt lÆp cña c¸c tæ hîp mang dÊu. Quy
tr×nh chuyÓn nhiÒu m· cña cïng mét dßng th«ng tin hiÖn nay vÉn ®ang ®îc sö dông th«ng th-
êng nh phÝm S lµ dÊu s¾c trªn bµn phÝm, vµo m· cña Microsoft nã lµ m· vïng trªn trong b¶ng
1 byte, khi ra mµn h×nh nã sÏ lµ mét ph«ng tæ hîp víi ch÷ c¸i mang dÊu vµ ë trong b¶ng m·
Unicode 16 bit víi vÞ trÝ sè ngh×n hay v¹n. Ph¬ng ph¸p m· tù 7-bit chØ thªm vµo quy t¾c tuy
duy dÊu thanh cuèi, chuyÓn dÊu thanh tù ®éng tõ vÞ trÝ cuèi ©m tiÕt lªn con ch÷ mang dÊu
thÝch hîp víi hiÓn thÞ mét c¸ch tù ®éng tríc khi ®a th«ng tin ra cho ngêi dïng.
Quy tr×nh dßng th«ng tin
CadPro ®· t¹o ra mét ch¬ng tr×nh chøa trong th viÖn ®éng (DLL) cho phÐp ngêi dïng c¬ së d÷
liÖu nèi kÕt vµo mét øng dông truy xuÊt c¬ së d÷ liÖu kh¸ch chñ bÊt kú trong hÖ ®iÒu hµnh
Windows. Ch¬ng tr×nh nµy sÏ cã mét hµm tù ®éng chuyÓn ®æi th«ng tin d÷ liÖu v¨n b¶n ®i
qua giao tiÕp ODBC ®îc chuyÓn m· 2 chiÒu d÷ liÖu: b¶ng m· chuçi tù 7-bit vµ mét b¶ng m·
ph«ng hiÓn thÞ bÊt kú ®ang dïng hiÖn nay t¹i ViÖt Nam. Ngêi dïng hoµn toµn kh«ng c¶m
nhËn ®îc sù chuyÓn ®æi phiªn dÞch ngêi - m¸y nµy vµ c¸c hÖ ®iÒu hµnh c¬ së d÷ liÖu lín
nhËp ngo¹i trë thµnh ®Þa ph¬ng ho¸ hoµn toµn víi tiÕng ViÖt mµ kh«ng cÇn mét sù can thiÖp
nµo kh¸c. Nh vËy, víi gi¶i ph¸p nµy, chóng ta cã thÓ kh¾c phôc ®îc hÇu hÕt nh÷ng g× ®ang
tån t¹i víi m· tiÕng ViÖt hiÖn nay. MÆt kh¸c vÞ trÝ dÊu thanh trong ©m tiÕt sÏ trë thµnh tù
®éng tiªu chuÈn ho¸ do viÖc ®Æt nã n»m ®©u hoµn toµn do m¸y tÝnh ®¶m nhËn vµ sÏ kh«ng
cã sù nhÇm lÉn khi t×m kiÕm th«ng tin do ý thÝch hay thãi quen kh¸c nhau cña ngêi dïng víi vÞ
trÝ bá dÊu. M¸y tÝnh tra cøu vµ tr¶ lêi ngêi dïng trªn m¹ng tõ nay còng sÏ kh«ng phô thuéc vµo
b¶ng m· giao tiÕp t¹i m¸y tÝnh c¸ nh©n cña ngêi truy xuÊt th«ng tin v× viÖc chuyÓn m· vÒ
chuÈn 7-bit ®îc thùc hiÖn ngay t¹i destop cña ngêi tra vÊn hÖ thèng. Chóng ta sÏ cã mét tiªu
chÝ thø 5 mµ kh«ng ®îc coi lµ chuÈn nhng rÊt tiÖn dông cho ngêi dïng: ®ã lµ tù do cho thãi
quen vµ së thÝch. Phi chuÈn ®èi víi ngêi dïng vµ mét chuÈn cho hÖ thèng.
Trªn ®©y lµ nh÷ng nghiªn cøu vÒ mét vÊn ®Ò ®ang tån t¹i vµ g©y nhiÒu tranh c·i. §Ó t×m
hiÓu mét c¸ch chi tiÕt, b¹n ®äc cã thÓ liªn hÖ trùc tiÕp víi t¸c gi¶: Ph¹m Hång Quang - C«ng ty
PhÇn mÒm Tù ®éng ho¸ ThiÕt kÕ (CadPro), ®Þa chØ: 95A Lý Nam §Õ - Hµ Néi, Tel:
8469786, E-mail: phquang@hn.vnn.vn.

Cæng trß ch¬i


Con trai t«i ®· thiÕu thËn träng khi ®æi cÇn ®iÒu khiÓn trß ch¬i (joystick) mµ kh«ng t¾t m¸y
tÝnh. B©y giê ®· dïng joystick nµo, dï c¾m vµo bÊt cø card cã cæng trß ch¬i nµo th× joystick
còng kh«ng æn ®Þnh. Khi t«i dïng tiÖn Ých joystick trong Windows 95/Control Panel ®Ó thö
th× lu«n thÊy cã mét gi¸ trÞ + trªn hai trôc vµ kh«ng thÓ dõng con trá ®îc. Xin cho t«i biÕt cã
ph¶i bo m¹ch chÝnh, hay mét bé phËn nµo ®· háng vµ ph¶i thay?
Chóng t«i thÊy kh¶ n¨ng h háng ngoµi ph¹m vi card më réng chøa cæng trß ch¬i lµ rÊt Ýt. Khã
cã trêng hîp ®æi joystick mµ lµm háng card giao tiÕp. Chóng t«i ®o¸n ®©y chØ lµ vÊn ®Ò vÒ
tr×nh ®iÒu khiÓn hay cÊu h×nh.
Cã thÓ lµ hai cæng ®ang bÞ xung ®ét. NÕu cã cæng gèc ®îc thiÕt kÕ s½n trong bo m¹ch
chÝnh cña b¹n h·y ch¾c ch¾n r»ng b¹n ®· t¾t nã (disable) tríc khi cè cµi ®Æt mét card më réng
chøa cæng trß ch¬i riªng. Xem Device Manager trong tiÖn Ých Control Panel/System ®Ó biÕt
ch¾c r»ng môc Gameport Joystick ®ang ho¹t ®éng tèt vµ kh«ng cã xung ®ét nµo.
NÕu tÊt c¶ tr«ng cã vÎ ®óng th× h·y xãa bá tr×nh ®iÒu khiÓn cña joystick vµ dïng kh¶ n¨ng tù
®éng dß t×m Add New Hardware cña Windows 95 ®Ó t×m l¹i cæng vµ t¸i lËp cÊu h×nh cña
tr×nh ®iÒu khiÓn. NÕu vÉn cha ®îc th× h·y thö chÐp l¹i c¸c tr×nh ®iÒu khiÓn cæng tõ bé
®Üa gèc Windows 95 v× cã thÓ c¸c tÖp nµy bÞ háng.
Chóng t«i kh«ng cho r»ng cæng trß ch¬i hay joystick bÞ háng dùa trªn nguyªn lý ho¹t ®éng cña
chóng. Cæng trß ch¬i ho¹t ®éng b»ng c¸ch ®o ®iÖn trë ë hai trôc cña joystck, sau ®ã chuyÓn
toµn bé c¸c th«ng sè nµy thµnh d÷ liÖu d¹ng sè ®Ó cã thÓ truyÒn ®i theo bus d÷ liÖu cña m¸y
tÝnh. Cæng trß ch¬i còng cã kh¶ n¨ng nhËn biÕt ®îc chót nµo cña joystick bÞ nhÊn do lóc ®ã
m¹ch bÞ háng.
NÕu b¹n cã v«n kÕ, b¹n cã thÓ tù kiÓm tra tÝn hiÖu tõ cæng trß ch¬i. ChuyÓn v«n kÕ sang
chÕ ®é ®o ®iÖn mét chiÒu ë møc nhËn biÕt ®iÖn thÕ 5 v«n (h·y chän møc ®iÖn thÕ cao
h¬n gÇn nhÊt, vÝ dô 15 v«n). Lóc m¸y tÝnh ®ang bËt, tÊt c¶ nh÷ng cÆp ch©n sau cña cæng
trß ch¬i ph¶i cã hiÖu ®iÖn thÕ +5 v«n DC. §©y lµ b¶ng c¸c ®Çu mèi cña cæng:
Ch©n TÝn hiÖu
1. +5 v«n DC 9. +5 v«n DC
2. Joystick A, nót 1 10. Joystick B, nót 1
3. Joystick A, trôc x 11. Joystick B, trôc x
4. Nèi ®Êt 12. Nèi ®Êt
5. Nèi ®Êt 13. Joystick B, trôc y
6. Joystick A, trôc y 14. Joystick B, nót 2
7. Joystick A, nót 2 15. +5 v«n DC
8. +5 v«n DC
B¹n còng cã thÓ dïng «m kÕ ®Ó kiÓm tra xem tÝn hiÖu nèi ®Êt cã ®îc nèi ®óng kh«ng. ¤m
kÕ dïng ®o ®iÖn trë vµ ph¶i kh«ng cã ®iÖn trë gi÷a ch©n nèi ®Êt cña cæng vµ trß ch¬i (ch©n
sè 4,5 vµ 12) vµ vá m¸y. ChÝnh «m kÕ ë møc thÊp nhÊt vµ ch¹m hai que ®o cña «m kÕ víi
nhau. ¤m kÕ ph¶i chØ sè 0. Sau ®ã, t¾t m¸y tÝnh nhng d©y nguån vÉn c¾m vµo nguån ®iÖn,
ch¹m mét que ®o vµo vá m¸y vµ que cßn l¹i vµo ch©n 4,5 vµ 12. B¹n ph¶i ®äc thÊy mét trÞ sè
gÇn b»ng 0. B¹n còng cã thÓ dïng «m kÕ ®Ó kiÓm tra xem c¸c nót cña joystick cã lµm viÖc tèt
hay kh«ng vµ c¸c trôc cña joystick cã thay ®æi ®iÖn trë khi b¹n di chuyÓn cÇn ®iÒu khiÓn
kh«ng.
MÆc dÇu viÖc c¾m hay gì c¸c thiÕt bÞ sau khi t¾t m¸y tÝnh lµ hµnh ®éng thËn träng ®øng
®¾n, khã mµ nghÜ r»ng viÖc ®æi joystick l¹i g©y ra vÊn ®Ò nghiªm träng ®îc. Ngoµi ra, nÕu
gi¶ sö viÖc thay joystick ®· lµm háng cæng trß ch¬i th× ®õng lo, c¸c phÇn cßn l¹i cña m¸y b¹n
vÉn cha hÒ suy suyÓn. H háng chØ cã thÓ lan qua ®êng bus d÷ liÖu cña card nµy vµ khi ®ã
c¸c bé phËn kh¸c vµ ho¹t ®éng cña m¸y ®· bÞ ¶nh hëng.
§iÒu chØnh ©m thanh Modem
HÇu hÕt c¸c modem cã bé cµi ®Æt chuÈn th× ®Òu cã thÓ t¨ng, gi¶m hoÆc t¾t h¼n tiÕng khi
quay sè vµo m¹ng. Cßn nÕu kh«ng b¹n còng cã thÓ tù lµm ®îc víi vµi söa ®æi nho nhá. B¹n h·y
vµo Control Panel, nh¸y ®óp chuét vµo biÓu tîng Modem b¹n sÏ thÊy hiÖn lªn cöa sæ Modem
Properties víi mét b¶ng danh s¸ch c¸c driver modem ®ang ®îc cµi trong m¸y cña b¹n. Chän lo¹i
modem ®ang kÕt nèi vµo m¸y sau ®ã chän phÝm nhÊn Properties ®Ó vµo cöa sæ cµi ®Æt c¸c
th«ng sè cña modem ®ã. Trong trang General b¹n sÏ thÊy phÇn Speaker Volume. B¹n cã thÓ
dïng chuét n¾m lÊy thanh ch¹y ®Ó chØnh tiÕng cho modem t¨ng gi¶m hay t¾t ®i. NÕu phÇn
nµy mê kh«ng lùa chän ®îc nghÜa lµ driver b¹n ®· cµi ®Æt cho modem chØ lµ t¬ng thÝch b¹n
kh«ng thÓ dïng nã ®Ó t¾t tiÕng modem ®îc. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã b¹n h·y vµo trang
Connection chän phÝm nhÊn Advanced. B¹n sÏ thÊy hiÖn ra cöa sæ Advanced Connection
Setting, h·y gâ vµo môc Extra Settings dßng ATM0 sau ®ã chän c¸c phÝm OK cho ra ®Õn
ngoµi cïng. Modem cña b¹n sÏ im nh thãc khi quay sè.

C¸ch kiÓm tra bé nhí cña card mµn h×nh


* B¹n cã thÓ c¨n cø vµo th«ng b¸o vÒ bé nhí cña card mµn h×nh khi boot m¸y.
* Thö kiÓm tra b»ng c¸ch chän c¸c mode mµn h×nh kh¸c nhau cho Windows (sau khi cµi driver
®i kÌm display card) nh sau: 256 color 800x600 ®ßi hái ph¶i cã kh«ng Ýt h¬n 512KB Ram. 256
color 1024x768 ®ßi hái ph¶i cã kh«ng Ýt h¬n 1024KB Ram.
* Dïng c¸c ch¬ng tr×nh Test m¸y PC míi nhÊt ch¹y víi Dos cã chøc n¨ng kiÓm tra Ram card mµn
h×nh nh Pc Doctor, SysCheck, HWInfo...(b¹n ph¶i dïng nhiÒu ch¬ng tr×nh ®Ó tr¸nh t×nh
tr¹ng kh«ng t¬ng thÝch víi card).
* Riªng víi card Voodoo, b¹n dïng ch¬ng tr×nh DirectX Diagnostic Tool trong Windows ®Ó
test (file dxdiag.exe ®i kÌm theo bé DirectX 6.x trë lªn cña Microsoft). Ch¬ng tr×nh nÇy còng
test ®îc card mµn h×nh vµ c¶ card sound rÊt tèt.
Lµm sao cã ®îc nh÷ng g× b¹n muèn
Dï ®ang c©n nh¾c mét hÖ m¸y míi cã s½n hay mét m¸y PC theo ý riªng, chiÕc m¸y mong íc
cña b¹n cã thÓ m¹nh h¬n b¹n nghÜ. ¸
Trong kü thuËt tÝnh to¸n, mçi ngµy mang l¹i mét sù ®æi míi; mçi sù ®æi míi mang l¹i mét s¶n
phÈm míi; vµ mçi s¶n phÈm míi mang l¹i mét tiªu chuÈn míi. NÕu b¹n ®ang t×m kiÕm trªn thÞ
trêng mét hÖ PC míi, qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh cã thÓ lµ qu¸ søc. C¸c c©u hái quan träng ®ßi
hái ph¶i tr¶ lêi bao gåm "Lµm sao t«i cã thÓ tËn dông kh¶ n¨ng nhiÒu nhÊt víi sè tiÒn Ýt
nhÊt?" vµ "Lµm sao t«i biÕt ®îc thÕ nµo th× tèt, cã nghÜa lµ ®ñ tèt cho yªu cÇu cña t«i?".
C©u tr¶ lêi cho nh÷ng c©u hái ®ã vµ nhiÒu c©u hái quan träng kh¸c sÏ trë nªn râ rµng nÕu b¹n
tu©n theo mét nguyªn t¾c mua m¸y tÝnh c¬ b¶n sau: Dï b¹n muèn mua mét hÖ thèng ®· ®îc
chuÈn bÞ s½n hay b¹n muèn l¾p r¸p m¸y PC míi cña riªng m×nh, h·y nªn ®a ra quyÕt ®Þnh
mua m¸y tõng bíc mét. Trong bµi b¸o nµy, b¹n sÏ kh¶o s¸t nh÷ng thµnh phÇn chÝnh cña PC vµ
nh÷ng chØ dÉn vÒ tÝnh n¨ng ®èi víi c¸c hÖ thùc hiÖn møc cao vµ cã kh¶ n¨ng mua ®îc nhÊt.
(Xem "Mét hÖ thèng hîp víi tói tiÒn" ®i kÌm bµi).
CHäN MéT HÖ THèNG
Kh¶ n¨ng ®øng v÷ng ®îc cña mét hÖ thèng m¸y tÝnh tèt phô thuéc vµo ba thµnh phÇn: kiÓu
lo¹i CPU, tèc ®é CPU vµ cÊu tróc bus cña hÖ thèng.
CPU - trÝ tuÖ trung t©m
Bé xö lý trung t©m CPU (Central processing unit) lµ mét chip nhá b»ng kho¶ng mét con tem bu
®iÖn, kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña m¸y tÝnh.
Bé xö lý 386 CPU ®¸ng kÝnh - khëi ®Çu cho qu¶n lý bé nhí ¶o vµ chÕ ®é ®a nhiÖm cña
Windows vµ OS/2 ®· ®îc thay thÕ bëi 486 vµ Pentium (586) ë møc cao. Nh thÕ, b¹n sÏ hái, chØ
víi hai lo¹i CPU, lµm sao cã thÓ cã nhiÒu lo¹i m¸y tÝnh ®Õn nh vËy?
C©u tr¶ lêi trë nªn râ rµng h¬n khi b¹n hiÓu r»ng mçi chip l¹i cã c¸c tèc ®é (clock speed) kh¸c
nhau, tèc ®é nµy x¸c ®Þnh møc ®é m¸y tÝnh cã thÓ thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc ®a nhiÖm nhanh
tíi møc nµo. Ch¼ng h¹n, 486 cã c¸c b¶n 66, 80 vµ 100MHz, trong khi Pentium cã 60, 66, 75, 90,
100, 120 vµ 133MHz.
Tãm l¹i, nÕu b¹n sö dông mét lo¹t c¸c øng dông ®Þnh híng chuyªn nghiÖp vµ ®å häa, tèc ®é
xung nhÞp cµng lín cµng tèt. Cßn nÕu b¹n chñ yÕu thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc so¹n th¶o v¨n b¶n
th× kh«ng cÇn ®Çu t vµo chÝp lo¹i 100MHz ®¾t tiÒn, mµ chØ cÇn lo¹i 60 hoÆc 66MHz.
CPU lµ phÇn tö chÝnh trong bo m¹ch hÖ thèng (còng gäi lµ bo m¹ch chÝnh), chøa toµn bé
m¹ch ®iÖn, khe c¾m, c«ng t¾c vµ bé nhí cÇn ®Ó cho m¸y tÝnh cã thÓ ho¹t ®éng. Ngoµi viÖc
chän CPU thÝch hîp, b¹n còng nªn xem xÐt lîng bé nhí RAM, kÝch cì cache vµ cÊu tróc bus.
Bo m¹ch hÖ thèng IBM PC ban ®Çu cã thÓ chØ cã 64K RAM, cÊu h×nh thµnh 4 bank víi 9
chip DIP (dual in-line package) riªng rÏ. C¸c hÖ thèng hiÖn nay dùa trªn c¸c SIMM (single in-
line modun memory); ®ã lµ tÊm card c¾m vµo c¸c khe cña bo m¹ch. C¸c SIMM cã hai kiÓu:
30-pin vµ 72-pin (sè ch©n). MÆc dï kh«ng cã b¶n nµo tèt h¬n, ®iÒu quan träng lµ b¹n ph¶i
lµm sao ®Ó kiÓu lo¹i vµ tèc ®é cña c¸c SIMM phï hîp víi c¸c yªu cÇu m¸y PC nÕu b¹n mua mét
m¸y tÝnh theo kiÓu tõng phÇn mét.
BÊt kú mét hÖ thèng míi nµo ®Òu cã thÓ chÊp nhËn lîng bé nhí RAM tèi thiÓu lµ 32MB.
Ch¼ng h¹n, ®èi víi mét hÖ thèng sö dông lo¹i SIMM 30-pin, 8 khe c¾m ®îc s¾p xÕp thµnh 2
bank, mçi bank gåm 4 khe. TÊt c¶ c¸c chip trong cïng mét bank ph¶i cïng mét kiÓu lo¹i, ®iÒu
nµy cã nghÜa lµ nÕu b¹n ®Þnh n©ng cÊp thµnh mét PC víi 8MB RAM, b¹n sÏ cã 8 SIMM lo¹i
1MB.
NÕu tói tiÒn cho phÐp, h·y t×m mua lo¹i 16MB (®îc s¾p xÕp thµnh c¸c chip 4MB); nã sÏ cho
b¹n tèc ®é thùc hiÖn tèt h¬n vµ ®ång thêi dµnh chç ®Ó n©ng cÊp sau nµy.
§Ó tr¸nh viÖc lµm gi¶m tèc ®é bé xö ly vµ c¶i thiÖn tèc ®é thùc hiÖn cña toµn hÖ thèng, mét
lîng nhá bé nhí truy cËp nhanh - gäi lµ cache - ®îc thªm vµo bo m¹ch hÖ thèng. Mét vµi h·ng
s¶n xuÊt bo m¹ch hÖ thèng kiÕt kiÖm tiÒn cho b¹n b»ng c¸ch thªm vµo mét cache chØ 64K
hoÆc 128K. Nhng nh vËy lµ qu¸ nhá. IÝt nhÊt cache ph¶i cã kÝch cì lµ 256K.
Còng ®õng lµm rèi cache bo m¹ch hÖ thèng b»ng mét cache tù g¾n vµo CPU. C¶ 486 vµ
Pentium ®Òu chøa cache internal (cache bªn trong) ®Ó t¨ng tèc c¸c ho¹t ®éng riªng bªn trong
chip. Cache internal kh«ng ph¶i lµ mét thay thÕ cho cache external (cache ngoµi) cña bo m¹ch
hÖ thèng.
BUS - kªnh trao ®æi th«ng tin
Mét tÝnh n¨ng c¬ b¶n kh¸c cÇn tÝnh ®Õn khi mua m¸y PC míi lµ bus hÖ thèng cña nã. VÒ b¶n
chÊt, bus hÖ thèng cho phÐp b¹n bæ sung ©m thanh, fax, hoÆc mét scanner, chØ b»ng c¸ch më
m¸y ra vµ g¾n thªm bo m¹ch më réng. Mét vµi kiÓu lo¹i system-bus ®ang trë nªn ®îc a chuéng,
ba lo¹i quan träng nhÊt lµ VL (VESA local), PCI vµ ISA.
Trong sè ®ã, PCI cã lÏ lµ lùa chän cña b¹n cho hiÖn t¹i vµ t¬ng lai. Dîc thiÕt kÕ cho Pentium
chip, PCI còng ®îc tiÕp nhËn nhanh chãng cho c¸c hÖ 486, PowerPC vµ c¸c hÖ kh¸c. Nã ®em
l¹i tèc ®é thùc hiÖn gÇn nh VL bus - bus nµy ®îc thiÕt kÕ cho c¸c m¸y 486, nhng cã lÏ PCI sÏ
thèng trÞ thÞ trêng, thay thÕ c¶ VL vµ c¸c hÖ dùa trªn ISA.
Tuy nhiªn, cho tíi khi ®iÒu nµy x¶y ra, h·y yªn chÝ r»ng tÊt c¶ c¸c hÖ VL vµ PCI hiÖn nay trªn
thÞ trêng ®Òu trî gióp ISA: ®ã lµ ®iÒu tèt, v× gÇn nh mçi mét bo m¹ch bµnh tríng ®îc b¸n vÉn
t¬ng thÝch víi ISA.
Tãm t¾t chØ dÉn cho ngêi mua
C¸c tÝnh n¨ng kü thuËt cña hÖ thèng:
- Tèi thiÓu 486DX2-66
- Bé nhí cache 256K hoÆc h¬n
- Tèi thiÓu 4MB RAM, nªn lµ 8MB hoÆc h¬n
- Tèt h¬n nªn lµ PCI bus; VL bus chÊp nhËn ®îc
CHäN MµN H×NH
Mét trong nh÷ng th¸ch thøc khã kh¨n mµ b¹n sÏ ph¶i ®èi mÆt khi mua m¸y PC míi lµ chän mµn
h×nh. §Ó lµm chñ mét lo¹t c¸c ®Æc ®iÓm kü thuËt, c¸c thuËt ng÷ th«ng dông vµ to¸n häc cao
cÊp h¬n, b¹n sÏ ph¶i ý thøc r»ng mÆc dï mét vµi m¸y cã b¸n kÌm mµn h×nh nhng nhiÒu model
cña IBM, Compaq vµ NEC, ch¼ng h¹n, ®ßi hái b¹n ph¶i chän mét mµn h×nh riªng. May thay,
b¹n chØ cÇn ph¶i biÕt 4 ®Æc ®iÓm kü thuËt - ®ã lµ dot pitch (kÝch thíc cña chÊm mµn
h×nh), ®é ph©n gi¶i, tèc ®é phôc håi mµn h×nh vµ kÝch cì - ®Ó x¸c ®Þnh bÊt kú mét mµn
h×nh nµo sÏ thùc hiÖn tèt tíi møc nµo.
§iÓm cÇn chó ý nhÊt
Mét dot pitch lµ kho¶ng c¸ch tèi thiÓu gi÷a hai ®iÓm s¸ng kh¸c nhau t¹o ra trªn mµn h×nh vµ ®-
îc ®o b»ng milimeter. Dot pitch cµng nhá th× h×nh ¶nh xuÊt hiÖn cµng s¾c nÐt - sÏ lµ lý tëng
®èi víi c¸c ®å häa phøc t¹p nh c¸c b¶n vÏ CAD (thiÕt kÕ b»ng m¸y tÝnh).
§èi víi phÇn lín c¸c øng dông, h·y t×m mua mét mµn h×nh víi dotch pitch tèi thiÓu lµ 0,28mm.
B¹n cã thÓ t×m thÊy mµn h×nh cã dot pitch 0,39mm víi gi¸ rÎ h¬n. Nhng ®õng bÞ lõa vÒ gi¸ c¶
- mÆc dï lín h¬n chØ cã 0,11mm, nhng thËm chÝ text lín tr«ng còng rÊt mê, cø nh lµ nã ë sau
mét miÕng giÊy s¸p.
PhÇn lín c¸c h·ng s¶n xuÊt mµn h×nh thÓ hiÖn "®é ph©n gi¶i" trong mét chó thÝch ng¾n gän
gåm "sè-lîng-®iÓm x sè-lîng-dßng" (nghÜa lµ: sè lîng ®iÓm cã thÓ trªn mét dßng vµ sè lîng
dßng trªn toµn mµn h×nh). Ch¼ng h¹n, ®é ph©n gi¶i ®å häa VGA lµ 640x480. C¸c ®é ph©n
gi¶i Super VEGA cã thÓ bao gåm c¶ 800x800, 1024x768, 1280x1024 vµ 600x1280.
§iÒu quan träng cÇn nhí lµ "nhuyÔn h¬n" (nh trong lo¹i 1600x1280) kh«ng nhÊt thiÕt lµ tèt
h¬n. Ch¼ng h¹n, phÇn lín c¸c mµn h×nh míi ®Òu hç trî ®é ph©n gi¶i 1280x1024 dµnh cho c¸c
øng dông ®Þnh híng ®å häa vµ ®a ph¬ng tiÖn ngµy nay. §iÒu nµy nghe cã vÎ rÊt tuyÖt, cho tíi
khi b¹n t×m c¸ch ®a mét c¸i g× ®ã vµo Windows vµ tù thÊy m×nh l¸c c¶ m¾t tríc nh÷ng ch÷ li
ti trªn mµn h×nh rÊt nhá. Kh«ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn c¶, kÝch cì mµn h×nh cña b¹n sÏ x¸c
®Þnh b¹n cã thÓ sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶ ®é ph©n gi¶i cña b¹n ë møc nµo. Ch¼ng h¹n, nÕu
b¹n ®ang xem xÐt mµn h×nh víi ®é ph©n gi¶i lµ 1024x768, nã cã thÓ nhá mét c¸ch bÊt tiÖn
trªn mµn h×nh 14-inch víi gi¸ tiÕt kiÖm (kho¶ng 250 USD). Tuy nhiªn, cïng ®é ph©n gi¶i nh
vËy cã thÓ rÊt thÝch hîp cho mét mµn h×nh 17-inch ®¾t tiÒn h¬n (kho¶ng 650 USD). NÕu
b¹n kh«ng thÓ tr¶ nhiÒu tiÒn nh thÕ, mµn h×nh tiÖn dông nhá nhÊt cho ®é ph©n gi¶i
1024x768 lµ mµn h×nh 15-inch (kho¶ng 325 USD).
Nhng dï sao ®é ph©n gi¶i b¹n muèn thÕ nµo ®i n÷a, nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ: ®õng tèn thªm tiÒn
cho ®é ph©n gi¶i b¹n sÏ kh«ng bao giê cÇn ®Õn.
XÐt toµn bé mµn h×nh
Mét khi b¹n biÕt sè lîng dot pitch vµ ®é ph©n gi¶i cña mét mµn h×nh, c©u hái tiÕp theo lµ:
Tèc ®é phôc håi (refresh rate) mµn h×nh ra sao?
Tèc ®é phôc håi mµn h×nh x¸c ®Þnh tèc ®é m¸y t¸i t¹o cêng ®é cña c¸c ®iÓm nhanh thÕ nµo
khi chóng xuÊt hiÖn vµ mê ®i trªn mµn h×nh. NÕu tèc ®é phôc håi mµn h×nh ®ñ nhanh, viÖc
mê dÇn cña tõng ®iÓm rÊt khã nhËn thÊy. Nhng nÕu nã kh«ng nhanh, khi dßng cuèi cïng cña
h×nh ¶nh hiÖn trªn mµn h×nh, rÊt dÔ nhËn thÊy lµ dßng ®Çu sÏ mê dÇn.
§Ó ®èi phã víi vÊn ®Ò nµy, mét vµi h·ng s¶n xuÊt mµn h×nh sö dông kü thuËt thuËt ®îc biÕt
®Õn víi tªn interlacing (®an). Thay v× v¹ch mçi dßng cña h×nh ¶nh trong mçi lÇn quÐt däc
(chÕ ®é non-interlaced), mµn h×nh interlaced c¸ch 1 dßng míi v¹ch, b»ng c¸ch lÊy hai lÇn quÐt
®Ó vÏ mét h×nh ¶nh ®¬n. Hai bé ®êng kÎ n»m chång nhau, cø 2 lÇn quÐt t¹o ra mét h×nh ¶nh.
C¸c mµn h×nh interlaced thêng rÎ h¬n mét chót so víi mµn h×nh non-interlaced, nhng ®é s¸ng
nhÊp nh¸y cña c¸c dßng xen kÏ vÉn g©y ra mét sù nhÊp nh¸y khã chÞu. Kh«ng ph¶i mäi ngêi
®Òu nh¹y c¶m víi sù nhÊp nh¸y nµy, mµ còng kh«ng ph¶i nã lu«n ®îc nhËn thÊy, nhng tèt h¬n
b¹n nªn tr¸nh ®iÒu ®ã b»ng c¸ch chän cho m×nh mét mµn h×nh mang l¹i cho b¹n ®é ph©n gi¶i
b¹n muèn ë tèc ®é non-interlaced 60Hz hoÆc h¬n.
Giê ®©y, tÊt c¶ nh÷ng g× b¹n cÇn lµm lµ chän mét video card kiÓm so¸t ®îc ®é s©u mµu
(color depth) cña mµn h×nh (lµ sè lîng mµu b¹n cã thÓ hiÖn lªn ®ång thêi). B¶ng ®i kÌm bµi
nµy chØ ra ®é s©u mµu cña mµn h×nh cã thÓ hç trî bëi card 1MB vµ 2MB video RAM ë 4 ®é
ph©n gi¶i th«ng dông.
§iÒu chó ý quan träng nhÊt khi chän video card lµ ph¶i ch¾c ch¾n r»ng nã khíp víi c¸c ®Æc
tÝnh kü thuËt mµn h×nh cña b¹n. Ch¼ng h¹n, nÕu mµn h×nh cña b¹n hç trî lo¹i 1024x768, b¹n
sÏ ph¶i ch¾c ch¾n r»ng video card còng nh vËy, Tr¸nh mua qu¸ møc: tr¶ mét kho¶n tiÒn cho
mét card thùc hiÖn cao sÏ lµ phÝ ph¹m nÕu mµn h×nh cña b¹n kh«ng thÓ hç trî c¸c chÕ ®é ®é
ph©n gi¶i cao.
Tãm t¾t chØ dÉn cho ngêi mua mµn h×nh:
- 0,28mm dot pitch (hoÆc nhá h¬n)
- 1024x768 hay tèt h¬n lµ ®é ph©n gi¶i non-interlaced
- Tèi thiÓu mµn h×nh 15-inch ph¼ng hoÆc full-view
- Tèi thiÓu 1MB video card; 2MB cho ®é ph©n gi¶i cao h¬n
CHäN §ÜA CøNG
§Üa cøng tr¶i qua mét qu·ng ®êng dµi. MÆt dï mét vµi ®iÒu ®· kh«ng ®æi hµng n¨m nay ("lín
h¬n" vÉn lµ tèt h¬n) - ngµy nay b¹n sÏ ng¹c nhiªn mét c¸ch hµi lßng khi biÕt r»ng lín h¬n còng rÎ
h¬n. Gi¸ th«ng thêng cña ®Üa lµ 34 cent/1MB, vµ gi¶m xuèng hµng ngµy.
Tuy nhiªn, cã ®iÒu ®· thay ®æi qua mÊy n¨m nay, lµ chuÈn ®Üa cøng. Trong khi mét vµi
chuÈn ®· xuÊt hiÖn råi biÕn mÊt, ngµy nay b¹n chØ cÇn xem xÐt 2 hä - IDE vµ SCSI, khi mua
cho mét m¸y míi.
Kh«ng cßn c©m n÷a
Nh÷ng ®Üa cøng tríc ®©y "bÞ c©m". Toµn bé trÝ tuÖ cÇn ®Ó thao t¸c chóng n»m ë card
®iÒu khiÓn ®Üa. TÊt nhiªn, kiÓu thiÕt kÕ nµy ®· lµm ®Üa cøng rÎ h¬n, nhng còng t¹o ra mét
vÊn ®Ò nghiªm träng: NÕu card ®iÒu khiÓn kh«ng hç trî ®Üa cøng cña b¹n th× b¹n kh«ng thÓ
sö dông no.· V× c¸c h·ng s¶n xuÊt ®Üa cøng nhanh chãng nhËn ra r»ng nh÷ng ®Üa cøng kh«ng
thÓ sö dông sÏ kh«ng thÓ b¸n ®îc, hä ®· thiÕt kÕ c¸i gäi lµ hÖ thèng IDE (Integrated Drive
Electronics), trong ®ã hÇu hÕt c¸c phÇn ®iÖn tö ®iÒu khiÓn ®Òu ®îc g¾n vµo chÝnh ®Üa
cøng. Cã mét thêi, IDE ®· ®îc a chuéng, tiÖn dông kh¾p mäi n¬i. Nhng v× nã chØ hç trî cho
®Üa víi tèi ®a 504MB, mét chuÈn míi lµ SCSI (Small Computer Systems Interface) ®· nhËp
cuéc cho nh÷ng ®Üa lín h¬n.
V× SCSI bus gièng nh mét m¹ng nhá, viÖc thªm trÝ tuÖ nh vËy vµo c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi g©y
tèn kÐm h¬n cho h·ng s¶n xuÊt. V× thÕ, c¸c thiÕt bÞ SCSI thêng lµ ®¾t h¬n lo¹i IDE "c©m".
Tuy nhiªn, víi c¸c phÇn më réng dùa trªn ROM ®îc ®Æt trong c¸c SCSI adapter card, hÖ thèng
DOS cã thÓ vît qua giíi h¹n 504MB cña IDE vµ truy nhËp c¸c ®Üa cøng tíi 8GB. H¬n n÷a, mét
SCSI bus cã tèc ®é truyÒn d÷ liÖu tõ 5MB ®Õn 40MB 1 gi©y, trong khi giíi h¹n trªn cña tèc ®é
truyÒn d÷ liÖu cña IDE lµ 4MB/gi©y.
H·y chê ®·, vÉn cßn n÷a!
V× ®ßi hái vÒ chç trªn ®Üa cøng cßn tiÕp tôc t¨ng, SCSI ®· trë nªn giao tiÕp ®îc lùa chän. Tuy
nhiªn, míi ®©y, hai phÇn më réng ®éc lËp (vµ thùc tÕ lµ gièng nhau) do chuÈn IDE ®· ®îc
th«ng b¸o sÏ ra m¾t. Mét phÇn më réng lµ AT Attachment 2 (ATA-2) vµ më réng kh¸c lµ
Enhanced IDE (EIDE). C¶ hai ®Òu hç trî ®Üa IDE tíi 8GB, vµ cã tèc ®é truyÒn tíi 16MB/1
gi©y.
Ngêi sö dông kh¶ n¨ng cña IDE nµo muèn tËn dông lîi thÕ cña EIDE sÏ ph¶i mua mét bé ®iÒu
khiÓn EIDE-t¬ng thÝch (thªm 30 ®Õn 50 USD).
B¹n sÏ cã ®îc tèc ®é truyÒn d÷ liÖu, kh¶ n¨ng truy nhËp ®Üa EIDE trªn 504MB nh mét khèi,
vµ truy nhËp ®Üa vµ file 32-bit trong Windows tèt h¬n.
Khi ®ã c©u hái thùc sù sÏ lµ: b¹n cÇn cã ®Üa cøng ®Õn cì nµo? §Ó cã c¸i nh×n toµn diÖn h·y
xem díi ®©y: NÕu b¹n muèn cµi ®Æt bé Microsoft Office h·y dù kiÕn tíi 110MB. NÕu b¹n sö
dông thªm Windows, h·y dù kiÕn tõ 30 ®Õn 50MB dµnh cho file trao ®æi thêng trùc.
Vµ nÕu b¹n sÏ dïng Windows 95 hay OS/2 trong t¬ng lai, h·y tÝnh ®Õn thªm 50MB. Nªn nhí
r»ng: kh«ng hÖ míi nµo chÊp nhËn ®Üa cøng nhá h¬n 400MB.
Tãm t¾t chØ dÉn ngêi mua ®Üa cøng
- H·y lÊy kÝch cì æ ®Üa thùc ®Ó so s¸nh
- æ ®Üa tõ 500 ®Õn 800MB cho gi¸ trÞ tèt nhÊt
- æ ®Üa h¬n 504MB ®ßi hái mét bé ®iÒu khiÓn ®Æc biÖt
CHäN THIÕT BÞ NGO¹I VI
Sau khi b¹n chän kiÓu lo¹i CPU, ®Üa cøng vµ hÖ thèng video cho m¸y PC míi cña b¹n, cã lÏ b¹n
sÏ cho r»ng c«ng viÖc khã kh¨n ®· qua. Søc m¹nh lµ rÊt tuyÖt, nhng chÝnh c¸c phÇn phô trî vµ
thiÕt bÞ ngo¹i vi míi lµm cho m¸y tÝnh cña b¹n trë nªn ®a n¨ng nh mong muèn. Nh÷ng thiÕt bÞ
g¾n thªm ®îc a chuéng vµ Ých lîi nhÊt lµ modem, ®Üa CD-ROM, card ©m thanh, vµ c¸c b¨ng
tõ backup. Díi ®©y lµ mét vµi chØ dÉn ng¾n gän nªn xem xÐt tríc khi b¹n phung phÝ tiÒn.
H·y quan s¸t tèc ®é
C¸c modem hµng ®Çu ngµy nay tu©n theo ®Æc ®iÓm kü thuËt V.34, ®iÒu nµy cã nghÜa lµ
chóng nhanh h¬n tríc - cã tèc ®é truyÒn kh«ng nÐn tíi 28,8 kbps (kilobit/gi©y) vµ tèc ®é
truyÒn nÐn tíi 115 kbps. §iÒu ®¸ng chó ý h¬n lµ b¹n cã thÓ cã ®îc mét modem víi kh¶ n¨ng fax
víi gi¸ kho¶ng 200 USD.
B¹n cã thÓ t×m mua c¸c l¹oi modem rÎ h¬n, nhng chóng thêng thiÕu m¹ch ®iÖn ®Æc biÖt, cÇn
®Ó ®¶m b¶o sù truyÒn th«ng tin cËy. NÕu kh«ng v× tói tiÒn h¹n chÕ, th× kh«ng v× lý do g×
b¹n l¹i ®Æt mét modem chËm h¬n 14,4kbps.
CD-ROM tèc ®é kÐp hay 4?
Vµi n¨m võa qua ®· chøng kiÕn mét sù gi¶m tõ tõ vµ ®Òu ®Æn trong gi¸ c¶ c¸c æ ®Üa CD-
ROM, trong khi kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®· t¨ng víi c¸c model kÐp, gÊp 3, gÊp 4 vµ giê ®©y lµ 6.
Kh¶ n¨ng thùc hiÖn tèt h¬n còng ®ßi hái mét card ®iÒu khiÓn riªng, g©y khã kh¨n trong cµi
®Æt.
Tuy nhiªn, míi ®©y, Mitsumi Electronics Corporation tung ra æ ®Üa CD-ROM FX-400 tèc ®é
4 víi giao ®iÖn IDE cã gi¸ trÞ díi 200 USD. Víi mét chót cè g¾ng b¹n cã thÓ cµi ®Æt nã trong
hÖ thèng cña b¹n: nèi nã vµo cïng d©y c¸p g¾n vµo ®Üa cøng IDE trong m¸y, råi n¹p c¸c driver
vµ thÕ lµ xong.
Nhng tríc khi b¹n véi vµng ®i mua æ ®Üa "mang tÝnh c¸ch m¹ng" nµy, b¹n sÏ cÇn mét d©y c¸p
nèi ®«i vµ mét bo m¹ch IDE dual-channel (kho¶ng 30 USD). Kh«ng cã d©y c¸p vµ bo m¹ch
thÝch hîp, b¹n kh«ng thÓ sö dông kh¶ n¨ng truy nhËp ®Üa 32-bit trong Windows vµ t¹o c¸c kÕt
nèi víi æ ®Üa CD-ROM trong cïng mét hÖ thèng.
Dï cã nhîc ®iÓm ®ã, mét æ ®Üa IDE CD-ROM cho b¹n kh¶ n¨ng thùc hiÖn tuyÖt vêi víi gi¸
thÊp. Nhng nÕu tói tiÒn cña b¹n ®Æc biÖt hÑp, b¹n vÉn cã thÓ tham gia vµo cuéc c¸ch m¹ng
multimedia b»ng c¸ch mua mét æ ®Üa tèc ®é kÐp víi gi¸ thµnh 100 USD.
§Çu t vÒ ©m thanh
Dï b¹n quan t©m ®Õn sö dông tiÕng nãi hay chuyÓn t¶i ©m nh¹c, viÖcbæ sung ©m thanh vµo
m¸y PC cã thÓ lµ mét sù ®Çu t lín - chõng nµo b¹n biÕt kiÓu lo¹i card ©m thanh nµo lµ tèt
nhÊt cho mçi øng dông.
NÕu b¹n cã ý ®Þnh chØ lµm viÖc víi tiÕng nãi vµ b¹n ®ang muèn chÊp nhËn chÊt lîng giíi h¹n,
mét card 8-bit gi¸ t¬ng ®èi rÎ víi tèc ®é 11KHz sÏ lµ thÝch hîp. Nhng nÕu b¹n muèn thëng thøc
phÇn mÒm multimedia hay muèn t¸i t¹o audio chÊt lîng CD tõ c¸c file WAV vµ MIDI, card cña
b¹n ph¶i lµ 16-bit víi tèc ®é 44KHz.
Mét lîi ®iÓm kh¸c lµ card 16-bit còng cã thÓ m· sè hãa vµ t¸i t¹o ©m thanh 8-bit, nh thÕ nã lµ
hoµn h¶o cho c¶ tiÕng nãi lÉn ©m nh¹c.
Card ©m thanh 16-bit gi¸ rÎ hiÖn nay (kho¶ng díi 100 USD, kÓ c¶ loa) cã thÓ t¸i t¹o ©m thanh
cña c¸c nh¹c cô kh¸c nhau b»ng c«ng nghÖ cã tªn lµ FM Synthsis. Nhng xu híng ®îc a chuéng
nhÊt trong ©m nh¹c PC lµ card ©m thanh 32-bit wave-table, card nµy chøa c¸c mÉu digital cña
c¸c nh¹c cô hiÖn thêi chøa trong ROM. Râ rµng lµ chÊt lîng ®· t¨ng lªn, vÊn ®Ò chØ cßn lµ b¹n
sÏ quyÕt ®Þnh liÖu cã ®¸ng tiªu thªm 200 hay 250 USD hay kh«ng.
Sao chÐp dù phßng
Dï b¹n mua tõng phÇn hay nguyªn côm, m¸y PC míi cña b¹n cã lÏ sÏ ®îc cµi DOS 6.0 hay 6.2,
Windows 3.1 hay Windows for Groups, vµ rÊt nhiÒu ch¬ng tr×nh tiÖn Ých trªn ®Üa cøng. §Ó
tiÕt kiÖm tiÒn, nhiÒu h·ng b¸n m¸y kh«ng cßn b¸n kÌm c¸c ®Üa sao cho mçi ch¬ng tr×nh, nh
thÕ c«ng viÖc ®Çu tiªn b¹n sÏ ph¶i lµm lµ sao lu hÖ thèng.
Tuy nhiªn, v× ®Üa cøng vµ c¸c øng dông ngµy cµng lín h¬n, viÖc sao lu b»ng ®Üa mÒm
kh«ng cßn tiÖn lîi n÷a. Thay v× thÕ h·y xem xÐt æ ®Üa b¨ng tõ (kho¶ng 150 USD). ¤æ nµy sö
dông c¸c cartridge nhá vµ chøa ®îc 120MB. Víi chÕ ®é nÐn, mét æ b¨ng tõ cã thÓ thêng nÐn
®îc 250MB c¸c file trªn mét b¨ng. ViÖc cµi ®Æt lµ rÊt nhanh v× æ b¨ng g¾n vµo bé ®iÒu
khiÓn ®Üa mÒm hiÖn thêi cña b¹n.
Bµn phÝm vµ chuét
V× b¹n hoÆc sÏ ph¶i sÏ ph¶i sö dông nhiÒu thêi gian ®Ó gâ vµo bµn phÝm hoÆc lµ dïng chuét
nÕu b¹n ch¹y c¸c ch¬ng tr×nh Windows, nªn kh«ng ®îc ®¸nh gi¸ thÊp gi¸ trÞ cña mét bµn phÝm
vµ chuét chÊt lîng.
Tuy nhiªn, phÇn lín c¸c hÖ thèng m¸y tÝnh ®Ó bµn ®Òu ®îc ®i kÌm nh÷ng bµn phÝm rÎ tiÒn,
víi c¸c phÝm dÝnh chÆt cã thÓ lµm cho ngêi ®¸nh khã chÞu trong nhiÒu giê. IBM tõ l©u ®·
næi tiÕng víi c¸c bµn phÝm tèt nhÊt trong kinh doanh, vµ ®óng lµ ®¸ng ®îc khen nh thÕ.
Focus vµ Northgate còng lµm nh÷ng bµn phÝm chÊt lîng nh vËy.
¶nh hëng cña chuét chÊt lîng qu¸ kÐm thÓ hiÖn ©m Ø h¬n. Chuét cã thÓ rÊt linh ho¹t nhng
kh«ng gièng nh mét bµn tay ngêi. C¸c gãc th× nhän, vµ lµm khã chÞu. ViÖc nhÊn c¸c phÝm rÊt
bÊt tiÖn.
Nh vËy, sù tiÖn lîi tho¶i m¸i lµ yÕu tè ®Çu tiªn khi chän chuét. Chuét cña Microsoft (kho¶ng 60
USD) thêng ®îc khoe lµ chÊt lîng, vµ c¸c lo¹i Ýt næi tiÕng h¬n nhng chÊp nhËn ®îc cã thÓ
mua tõ c¸c c¸c h·ng s¶n xuÊt kh¸c víi gi¸ díi 20 USD. Kh«n ngoan nhÊt lµ g¾n víi mét thiÕt bÞ
t¬ng thÝch Microsoft ®Ó dÔ cµi ®Æt nhÊt vµ t¬ng thÝch víi phÇn lín c¸c øng dông.
Tãm t¾t chØ dÉn cho ngêi mua thiÕt bÞ ngo¹i vi:
- Modem : V.34 28,8 kbps víi fax
- ¤æ ®Üa CD-ROM: tèc ®é 4, IDE
- Card ©m thanh: tæng hîp FM, 16-bit
- æ b¨ng backup: 250MB
- Bµn phÝm: 101 phÝm, IBM
- Chuét: t¬ng thÝch Microsoft, serial.

Mµn h×nh m¸y tÝnh


Kh«ng chØ lµ hîp m¾t. PC World cã vµi lêi khuyªn cho ngêi mua mµn h×nh
Cã ph¶i mµn h×nh thùc chÊt chØ lµ mét Tivi g¾n vµo CPU? §¸ng tiÕc lµ kh«ng ®¬n gi¶n nh
vËy. C¸c trµo lu å ¹t cña multimedia, hÖ ®iÒu hµnh vµ c¸c øng dông ®å häa ngµy cµng ®ßi hái
ph¶i cã s¶n phÈm lín h¬n vµ tèt h¬n lµ mµn h×nh 14 inch chuÈn. Dïng mét mµn h×nh th«ng th-
êng cho b¶ng tÝnh hay chÕ b¶n, b¹n sÏ tèn gÇn hÕt thêi gian cho viÖc xoay chuyÓn trªn mµn
h×nh. XÐt vÒ kÝch cì, ngay c¶ mét mµn h×nh 15 inch còng lµ nhá khi ph¶i xoay së víi c¸c cöa
sæ hay khi ch¬i mét trß ch¬i nh Myst.
Lêi khuyªn khi mua hµng
Nh÷ng ngêi ®ang ®Þnh mua mµn h×nh míi ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu quyÕt ®Þnh. B¾t ®Çu ë
chæ nµo khi mµn h×nh ®îc trng bµy trµn ngËp kh¾p n¬i, víi sè lîng ®¸ng sî c¸c tÝnh n¨ng,
nh÷ng biÖt ng÷ kü thuËt thêng thÊy nh kÝch thíc chÊm (dot-pitch), ®é ph©n gi¶i, SVGA,
VGA, tèc ®é phôc håi, quÐt kÕt hîp vµ kh«ng kÕt hîp, héi tô, ®Öm èng h×nh, sù gi¶m chãi,
Tuy khã thËt nhng cÇn ph¶i hiÓu mét sè thuËt ng÷ ®Ó mua ®îc mét mµn h×nh hîp nhu cÇu.
Xem xÐt sù t¬ng thÝch
C¬ cÊu tr×nh bµy h×nh ¶nh cña mét m¸y tÝnh gåm hai phÇn c¬ b¶n: card video (hay adapter)
vµ mµn h×nh. Card video phiªn dÞch c¸c d÷ liÖu video do CPU t¹o ra ®Ó hiÓn thÞ ch÷ vµ h×nh
¶nh trªn mµn h×nh. Mét sè card video ®îc cµi s½n trªn m¹ch logic chÝnh cña m¸y, mét sè ph¶i
cµi vµo c¸c khe dù phßng. Card video ®¬n gi¶n chØ lµ chiÕc cÇu nèi gi÷a m¸y tÝnh vµ mµn
h×nh. Khi chän mµn h×nh, ®ång thêi b¹n ph¶i chän card video t¬ng thÝch.
Thu nhá kÝch thíc chÊm
Mµn h×nh vµ card video ph¶i tu©n thñ c¸c chuÈn quèc tÕ. Hai chuÈn th«ng dông nhÊt lµ VGA
(Video Graphics Array) vµ SVGA (Super Video Graphics Array). ChÊt lîng h×nh do ®é ph©n
gi¶i cña card video quyÕt ®Þnh. §é ph©n gi¶i lµ thíc ®o ®é s¾c nÐt cña h×nh ¶nh, vÒ c¨n b¶n,
®é ph©n gi¶i cµng cao th× chÊt lîng h×nh cµng tèt. §é ph©n gi¶i thÓ hiÖn b»ng sè ®iÓm
(pixel) ngang vµ däc trªn mµn h×nh.
Pixel lµ phÇn tö nhá nhÊt cña h×nh ¶nh. Card VGA chuÈn cã ®é ph©n gi¶i 640x480 pixel,
trong khi ë card SVGA lµ 800x600. Pixel ®îc ®o b»ng milimÐt, kÝch thíc pixel ®îc gäi lµ dot
pitch. Ngoµi viÖc xÐt ®é ph©n gi¶i tèi u, kÝch thíc chÊm còng rÊt quan träng. Dot pitch cµng
nhá h×nh ¶nh cµng s¾c nÐt. Mµn h×nh tãt ph¶i cã dot pitch 0,28mm hay nhá h¬n.
ChÊt lîng h×nh ¶nh ®¹t ®îc qua multimedia, cô thÓ lµ qua CD-ROM, ®· thóc ®Èy nhu cÇu
ph¶i cã video adapter ®é ph©n gi¶i cao. C¸c card video 24-bit "mµu thùc" cã kh¶ n¨ng hiÓn thÞ
16 triÖu mµu ë ®é ph©n gi¶i 640x480 ®ang nhanh chãng trë thµnh tiªu chuÈn.
§é ph©n gi¶i cao gi¶m nhøc m¾t
Mµn h×nh ®é ph©n gi¶i cao ®ßi hái tèc ®é phôc håi (refresh rate) t¬ng xøng cho c¸c h×nh ¶nh
xö lý trªn mµn h×nh.
Tèc ®é phôc håi lµ sè lÇn trong mét gi©y (®o b»ng Hz) mµn h×nh quÐt vµ vÏ l¹i tõng hµng
chÊm cña h×nh ¶nh. NÕu tÇn sè thÊp sÏ t¹o ra h×nh nhÊp nh¸y vµ g©y nhøc ®Çu, nhøc m¾t,
ngay c¶ cho nh÷ng ngêi kh«ng lµm viÖc l©u tríc mµn h×nh. Tèc ®é phôc håi tèi thiÓu 72Hz lµ
võa cho mµn h×nh 1024x768.
Cã lÏ còng nªn tr¸nh c¸c mµn h×nh quÐt kÕt hîp (interlaced). Nh÷ng mµn h×nh lo¹i nµy chØ vÏ
l¹i hay phôc håi c¸c ®êng c¸ch nhau mçi lÇn quÐt, v× vËy h×nh kÐm linh ®éng, tèc ®é phôc
håi cao nhng h×nh vÉn nhÊp nh¸y.
Nh÷ng mµn h×nh thÕ hÖ míi nhÊt cã kh¶ n¨ng thÓ hiÖn ®é ph©n gi¶i cao h¬n, thËm chÝ tíi
1600x1280 tïy thuéc kÝch cì mµn h×nh. Tuy nhiªn ngêi mua cÇn lu ý: nhiÒu mµn h×nh ®îc
c«ng bè ®é ph©n gi¶i tèi ®a (®é ph©n gi¶i cao nhÊt cã thÓ ®¹t tíi) vµ ®é ph©n gi¶i tèi u (thÓ
hiÖn h×nh ¶nh tèt nhÊt). §õng lÉn lén hai kh¸i niÖm vµ còng ®õng ng¹c nhiªn khi thÊy ®é
ph©n gi¶i tèi u thêng thÊp h¬n ®¸ng kÓ so víi møc tèi ®a.
Mµn h×nh VGA quÐt vµ phôc håi chËm h¬n SVGA. Nhng hiÖn t¹i hÇu hÕt c¸c mµn h×nh míi
®Òu cã kh¶ n¨ng thÓ hiÖn c¶ hai chuÈn trªn.
Gi¶i ph¸p tèt nhÊt: quÐt ®ång bé
HiÖn trªn thÞ trêng cã nhiÒu lo¹i card video nªn n¶y sinh vÊn ®Ò t¬ng thÝch. C¸ch gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò nµy lµ mua mét mµn h×nh ®a ®ång bé hay nhiÒu tèc ®é quÐt (cßn gäi lµ ®a tÇn sè).
§ã lµ mµn h×nh mµu cã thÓ ®iÒu chØnh theo nhiÒu ®é ph©n gi¶i kh¸c nhau. Mµn h×nh sÏ tù
ph¸t hiÖn m¸y tÝnh b¹n thiÕt lËp theo ®é ph©n gi¶i nµo vµ tù chØnh theo tèc ®é quÐt thÝch
hîp.
Lîi thÕ chÝnh cña mµn h×nh ®a tÇn sè lµ b¹n tr¸nh ®îc viÖc ®Æt l¹i chÕ ®é khi chuyÓn ®æi
gi÷a c¸c ®é ph©n gi¶i kh¸c nhau. Còng nh kh¶ n¨ng cña nã, gi¸ tiÒn lo¹i mµn h×nh nµy thêng
cao. Tuy nhiªn gi¸ sÏ gi¶m do nhu cÇu ngµy cµng t¨ng vµ cµng cã nhiÒu nhµ s¶n xuÊt tham gia
c¹nh tranh trªn thÞ trêng më réng nµy.
Xem xÐt kÝch cì
Còng nh nh÷ng ngêi dïng kh¸c nhau ®ßi hái c¸c phÇn mÒm kh¸c nhau, nh÷ng c«ng viÖc kh¸c
nhau còng ®ßi hái kÝch cì mµn h×nh kh¸c nhau. Ch¼ng nªn tr«ng chê mét kÕ to¸n tÝnh tõng
ch÷ sè l¹i cÇn mµn h×nh 21 inch cho b¶ng tÝnh, chØ mµn h×nh 16-17 inch lµ qu¸ ®ñ. §èi víi
chÕ b¶n hay ®å häa, mµn h×nh 21 inch hay lín h¬n lµ thùc sù cÇn thiÕt.
Cì mµn h×nh b¹n cÇn tïy thuéc mét sè yÕu tè, kh«ng chØ ë chæ b¹n cã bao nhiªu tiÒn. §¬ng
nhiªn cì vµ lo¹i mµn h×nh tríc tiªn tïy thuéc lo¹i c«ng viÖc b¹n lµm. Nhu cÇu cña mét nhµ thiÕt
kÕ dïng ch¬ng tr×nh CAD cÇn ®é ph©n gi¶i cao hoµn toµn kh¸c víi nhu cÇu cña mét th ký so¹n
th¶o c¸c b¸o c¸o. Mét ngêi dïng chuyªn nghiÖp cì trung muèn më réng mµn h×nh tõ 14 inch lªn
15 hay 17 inch lµ chÊp nhËn ®îc. §èi víi ®å häa, tr×nh bµy hay chÕ b¶n, mµn h×nh 21 inch hay
lín h¬n lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt.
CÇn nhí khi mua hµng, kÝch cì c«ng bè cña mµn h×nh kh«ng ph¶i lµ kÝch cì thùc cña khung
h×nh. Th«ng thêng mét mµn h×nh c«ng bè kÝch cì 17 inch thêng cho khung h×nh thùc (xem ®-
îc) chØ 15,5 ®Õn 16 inch (17 inch lµ ®êng chÐo cña toµn bé èng h×nh).
T×m kiÕm d¶i mµu cao
Ngoµi kÝch cì ra, mét ch¬ng tr×nh trî gióp thiÕt kÕ (CAD - Computer Aided Design) cÇn ®é t-
¬ng ph¶n tèt, v× c¸c chuyªn gia CAD thêng xuyªn ph¶i lµm viÖc víi c¸c h×nh ¶nh ®ãng khung
trªn nÒn thÉm.
C¸c øng dông multimedia, c¸c ch¬ng tr×nh chÕ b¶n vµ ®å häa lu«n ®ßi hái ®é ph©n gi¶i cao,
sè mµu tèi ®a vµ d¶i mµu tèt (®é chÝnh x¸c mµ mµn h×nh thÓ hiÖn c¸c mµu liªn tiÕp trong
phæ mµu). §Ó x¸c ®Þnh chÊt lîng mµu, h·y xem xÐt d¶i mµu, ®é s¸ng tèi ®a vµ sù ®ång nhÊt
cña ®é s¸ng trªn toµn bé mµn h×nh.
B¶o ®¶m kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh cao nhÊt
Ngoµi ®é t¬ng thÝch vµ chÊt lîng h×nh, bÊt cø mµn h×nh tèt nµo còng ph¶i kÌm mét tËp hîp
®iÒu chØnh ®Çu ®ñ. §iÒu nµy b¶o ®¶m kh«ng chØ h×nh ¶nh tèt nhÊt mµ cßn b¶o vÖ ®îc søc
kháe cña b¹n.
- §iÒu chØnh ®é héi tô (convergence)
§¸ng lÏ ®©y ph¶i lµ tiªu chuÈn cho mäi mµn h×nh, tiÕc lµ ®Õn nay vÉn cha ®¹t ®îc. KÐm héi
tô lµ do sù kh«ng th¼ng hµng gi÷a c¸c èng phãng ®iÖn tö dïng ®Ó chiÕu c¸c chÊm lªn mµn
h×nh, thÓ hiÖn ë c¸c viÒn ®á hoÆc xanh xung quanh h×nh ¶nh. Trêng hîp tÖ h¬n lµ h×nh bÞ
mê, lem nhem.
- §iÒu chØnh nhiÖt ®é mµu
Lµ mét tÝnh n¨ng cÇn ®Æc biÖt xem xÐt khi b¹n lµm viÖc víi ¶nh quÐt hay ®å häa ®ßi hái
®é chÝnh x¸c mµu cao. Bé chØnh nhiÖt ®é mµu cho phÐp b¹n thay ®æi mµn h×nh theo m«i
trêng: sù thÓ hiÖn cña mµn h×nh díi ¸nh s¸ng ®Ìn èng vµ ¸nh s¸ng tù nhiªn cã thÓ kh¸c nhau mét
c¸ch kú l¹. Mét sè bé ®iÒu chØnh ®ñ tinh x¶o ®Ó chØnh chÝnh x¸c gam mµu vµ ®é ®Ëm nh¹t
cña mµu gièng nh trªn TV.
- §iÒu chØnh h×nh d¹ng khung h×nh
Cã nhiÒu c¸ch chØnh h×nh d¹ng: theo chiÒu cao, chiÒu ngang, xª dÞch c¹nh. Bé ®Öm (pin-
cushioning) ®Æt trªn hay bªn c¹nh cña mµn h×nh cho phÐp chØnh ®é cong cña hai c¹nh khung
h×nh theo ý muèn. Bé chØnh d¹ng thïng (barrelling), theo ®óng tªn cña nã, ®Ó chØnh khung
h×nh vµ h×nh ¶nh kh«ng ph×nh ra nh mét c¸i thïng. Bé chØnh h×nh thang ®Ó hiÖu chØnh khi
c¹nh trªn vµ c¹nh díi cña khung h×nh kh«ng b»ng nhau.
Cã thÓ nh÷ng hiÖu chØnh nµy chØ cã gi¸ trÞ khi mµn h×nh cã hiÖn tîng mÐo. VÝ dô, mµn
h×nh nh¹y c¶m víi tõ trêng g©y ra bëi c¸c nguån nh loa stereo hay tõ trêng cña b¶n th©n m¸y,
khi ®ã khung h×nh cã thÓ bÞ mÐo. Nót khö tõ cã thÓ lµm cho h×nh trë l¹i b×nh thêng nhê gi¶m
tõ trêng. NhiÒu mµn h×nh cã nót khö tõ, mét sè kh¸c tù ®éng khö tõ khi më m¸y. Nªn kiÓm tra
tÝnh n¨ng nµy khi mua.
Còng nªn chó ý ®Õn c¸c c¶i tiÕn lµm mµn h×nh dïng thuËn tiÖn h¬n. B¶ng ®iÒu khiÓn ph¶i
®Æt phÝa tríc mµn h×nh ®Ó kh«ng mái cæ vµ dÔ quan s¸t khi chØnh c¸c chøc n¨ng thêng dïng
nhÊt nh ®é t¬ng ph¶n, ®é s¸ng, vÞ trÝ th¼ng ®øng vµ n»m ngang cña khung h×nh, khö tõ,
chän chÕ ®é, vµ c¶ c«ng t¾c t¾t më.
Ch¨m sãc søc kháe
ThuËn tiÖn vµ an toµn lµ nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt khi b¹n lµm viÖc nhiÒu giê tríc mµn
h×nh. TÊt c¶ c¸c mµn h×nh ph¶i ®îc xö lý chèng chãi m¾t, ®iÒu quan träng ®Ó chèng nhøc
m¾t vµ nhøc ®Çu.
ChÊt OCLI ®¾t tiÒn phñ mµn h×nh lµm t¨ng gi¸ mµn h×nh, nhng dêng nh ®¸ng gi¸. Phñ b»ng
silic hay xö lý c¬ khÝ b»ng axit còng cã hiÖu qu¶ nhng cã thÓ gi¶m ®é s¸ng vµ ®é s¾c nÐt cña
mµn h×nh. Nªn thö mµn h×nh b»ng c¸ch nh×n díi nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau vµ nhiÒu lo¹i ¸nh
s¸ng m«i trêng kh¸c nhau. NÕu mµn h×nh cha ®îc xö lý chèng chãi, cÇn mua mét mµn läc g¾n
thªm, ®ã chÝnh lµ tiÒn ®Çu t cho sù an toµn cña m¾t b¹n. Mµn h×nh còng nªn kÌm theo ®Õ
xoay thuËn tiÖn ®Ó chØnh gãc nh×n vµ chèng c¨ng th¼ng do t thÕ nh×n.
Sù ph¸t x¹ còng lµ mét ®Ò tµi quan träng khi xÐt ®é an toµn. TÊt c¶ c¸c mµn h×nh ®Òu phãng
bøc x¹ ®iÖn tõ. MÆc dï cha cã b»ng chøng lµ bøc x¹ mµn h×nh cã h¹i, hÇu hÕt c¸c h·ng ®Òu
®ang s¶n xuÊt c¸c mµn h×nh cã ®é bøc x¹ thÊp.
NÕu b¹n cßn lo ng¹i, tèt h¬n hÕt nªn mua c¸c mµn h×nh tu©n theo c¸c tiªu chuÈn an toµn ®· ®îc
c«ng nhËn. PhÇn ®Æc tÝnh mµn h×nh ph¶i ghi râ s¶n phÈm tu©n theo chuÈn MPRII hay
TCO.
TiÕt kiÖm n¨ng lîng
§©y cã lÏ lµ ®iÓm sau cïng khi chän mua hµng. Mµn h×nh cã bé qu¶n lý n¨ng lîng sÏ tù ®éng
tèi ®en sau mét lóc kh«ng ho¹t ®éng, nh»m tiÕt kiÖm n¨ng lîng vµ kÐo dµi tuæi thä. Khi t¸c
®éng lªn mét phÝm bÊt kú, ë chÕ ®é ng¾t mµn h×nh sÏ håi phôc tõ tõ theo tèc ®é ®èt nãng
èng h×nh, trong khi ë chÕ ®é s½n sµng sÏ hiÖn h×nh ngay tøc kh¾c.
Cã hai chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh n¨ng nµy: EPA (Environment Protection Agency - C¬ quan b¶o
vÖ m«i trêng cña chÝnh phñ Mü) vµ Nutek. Hai chuÈn ®Òu qui ®Þnh møc tiªu thô díi 30W cho
chÕ ®é s½n sµng vµ díi 5W cho chÕ ®é ng¾t gÇn nh toµn bé. Hai chuÈn nµy chØ ®¬n thuÇn
nãi ®Õn møc tiªu thô cña mµn h×nh, hoµn toµn kh«ng quan t©m ®Õn ph¬ng ph¸p thùc hiÖn.
§¸p øng nhu cÇu
MÆc dï sè liÖu tõ c¸c nhµ s¶n xuÊt cho thÊy mµn h×nh 14 inch vÉn ®ang dÉn ®Çu vÒ sè lîng,
c¸c nhµ ph©n tÝch dù kiÕn sè lîng nµy sÏ gi¶m nhanh trong vµi n¨m tíi vµ mµn h×nh 15 - 16
inch sÏ trë thµnh phæ biÕn.¸¸
Thµnh c«ng phi thêng cña Microsoft Windows cã lÏ lµ mét trong c¸c lý do ®Ó chuyÓn sang
mµn h×nh lín. Mét ngêi dïng Windows kh¼ng ®Þnh nhu cÇu ®èi víi mµn h×nh lín h¬n v× thËt
bÊt tiÖn khi ph¶i liªn tôc thay ®æi cì vµ di chuyÓn c¸c cöa sæ. Anh ta ®¬n gi¶n chØ muèn
chuyÓn tõ cöa sæ b¶ng tÝnh sang cöa sæ so¹n th¶o v¨n b¶n mµ kh«ng ph¶i c¨ng m¾t ra nh×n.¸¸
Nhu cÇu mµn h×nh lín t¨ng còng phÇn nµo do sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña thÞ trêng
multimedia, víi c¸c h×nh ¶nh chuyÓn ®éng thùc cña video trªn mµn h×nh, vµ sù kiÖn CD-ROM
®ang ngµy cµng trë nªn kh«ng thÓ thiÕu cho mäi m¸y ®Ó bµn. NÕu b¹n ®· bá mét sè tiÒn
®¸ng kÓ vµo CD-ROM, card video, card ©m thanh vµ phÇn mÒm, cuèi cïng ®¬ng nhiªn b¹n
còng muèn cã mét h×nh ¶nh tèt nhÊt cã thÓ cã: h×nh lín h¬n vµ ®é ph©n gi¶i cao h¬n.¸¸
Sù lín m¹nh cña PC trong gia ®×nh còng ®îc xem lµ mét nguyªn nh©n ®Ó chuyÓn sang mµn
h×nh lín h¬n. YÕu tè nµy kÕt hîp víi multimedia ®ang lµm cho nh÷ng ngµy cßn l¹i cña mµn
h×nh 14 inch trë nªn thùc sù ng¾n ngñi. Ngoµi tÇm nh×n réng h¬n, mµn h×nh lín cßn cã ®é
ph©n gi¶i cao h¬n, nghÜa lµ h×nh ¶nh râ h¬n, sinh ®éng h¬n vµ gi¶m nhøc m¾t cho ngêi xem.
VÊn ®Ò bøc x¹
C¸c mµn h×nh thêng theo mét trong hai chuÈn bøc x¹: MPRII hoÆc TCO. C¶ hai chuÈn ®Òu do
Thôy §iÓn ®Æt ra vµ nhanh chãng ®îc c«ng nhËn lµ chuÈn c«ng nghiÖp cho c¸c nhµ s¶n xuÊt
toµn thÕ giíi.¸¸
C¶ hai chuÈn qui ®Þnh møc phãng x¹ cho phÐp vµ møc thÊp nhÊt. TCO nghiªm ngÆt h¬n ®ßi
hái ®o tõ kho¶ng c¸ch 11,8 inch hay 30cm, MPRII ®o tõ kho¶ng c¸ch 19,7 inch hay 50cm.
Tu©n theo tiªu chuÈn nµo lµ do nhµ s¶n xuÊt tù chän.¸¸
Dï tu©n theo chuÈn nµo, mµn h×nh còng ph¶i cã líi läc bªn trong ®Ó gi¶m bøc x¹ ®iÖn tõ g©y
nªn bëi ®iÖn tö bªn trong mµn h×nh. Do cha cã b»ng chøng x¸c ®¸ng lµ bøc x¹ mµn h×nh g©y
h¹i cho søc kháe nªn chuÈn an toµn søc kháe cha bÞ luËt ph¸p b¾t buéc. Tuy nhiªn tríc søc Ðp
cña thÞ trêng vµ mèi lo cña ngêi dïng, c¸c nhµ s¶n xuÊt vÉn ®¸p øng b»ng c¸ch g¾n lªn s¶n
phÈm c¸c chøng chØ tu©n theo chuÈn TCO hay MPRII. Còng v× thÕ kh«ng khã kh¨n g× ®Ó
kiÓm tra xem mµn h×nh tu©n theo chuÈn an toµn nµo.¸¸
Ngoµi ra, c¸c ®Æc tÝnh s¶n phÈm còng cho biÕt mµn h×nh tu©n theo chuÈn nµo, cã tÝnh
n¨ng tiÕt kiÖm n¨ng lîng hay kh«ng vµ lo¹i hÖ thèng chèng chãi nµo ®îc ¸p dông, nÕu cã.
Mµn h×nh ph¼ng cÊt c¸nh
Mµn h×nh tinh thÓ láng TFT LCD ngµy cµng réng h¬n, máng h¬n vµ còng rÎ h¬n
Cho ®Õn nay, c¸c lo¹i mµn h×nh ph¼ng (flat panel hay cßn gäi lµ LCD - mµn h×nh tinh thÓ
láng) dùa trªn nh÷ng c«ng nghÖ kh¸c nhau thêng ®¾t tiÒn vµ cßn cã nhiÒu h¹n chÕ vÒ ®é
ph©n gi¶i còng nh kÝch cì so víi lo¹i mµn h×nh CRT th«ng dông (CRT - cathode ray tube - èng
phãng ®iÖn tö). Tuy nhiªn, t×nh h×nh trong n¨m nay høa hÑn sÏ thay ®æi.
Hai n¨m tríc ®©y, chØ nh÷ng m¸y tÝnh x¸ch tay (notebook) cao cÊp nhÊt míi ®îc trang bÞ mµn
h×nh LCD cã ®é ph©n gi¶i 800 x 600. PhÇn lín cßn l¹i dõng ë møc 640 x 460. Giê ®©y, nhiÒu
mµn h×nh cì 13,3 vµ 14,1 inch lo¹i TFT (thin-film transistor hay cßn gäi lµ active matrix - mµn
h×nh LCD ma trËn tÝch cùc) cã ®é ph©n gi¶i chuÈn 1024 x 728. ThËm chÝ, ®é ph©n gi¶i sÏ
cßn ®¹t møc cao h¬n trong n¨m nay, kÌm theo ®ã lµ chÊt lîng h×nh ¶nh tèt h¬n, mµn h×nh
máng h¬n n÷a vµ tiªu thô n¨ng lîng Ýt h¬n.
C¸c nhµ s¶n xuÊt LCD hµng ®Çu nh Samsung, NEC, IBM/Toshiba, LG, Mitsubishi, Fujitsu vµ
Philips cho biÕt lµ mµn h×nh 12,1 inch víi ®é ph©n gi¶i 800 x 600 vÉn lµ lo¹i th«ng dông cho
phÇn lín c¸c m¸y x¸ch tay hiÖn nay. Mµn h×nh 13,3 inch XGA (1024 x 768) trong thêi gian tíi sÏ
trë nªn phæ biÕn h¬n. Nh÷ng kÝch cì kh¸c mµ ta cã thÓ chê ®îi lµ 14,1 vµ 15 inch víi ®é ph©n
gi¶i ë møc XGA, còng nh 13,6 vµ 15,1 inch víi ®é ph©n gi¶i SXGA (1280 x 1024).
HiÖn t¹i, vÊn ®Ò duy nhÊt ®èi víi mµn h×nh ph¼ng lµ cha cã bé t¨ng tèc ®å häa ®Ó cã thÓ
hiÓn thÞ mµu thùc ë ®é ph©n gi¶i 1280 x 1024. Theo ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia trong lÜnh vùc
nµy th× kÝch thíc 15 inch sÏ lµ giíi h¹n cña mµn h×nh cho c¸c m¸y x¸ch tay trong t¬ng lai gÇn,
chØ ®¬n gi¶n bëi viÖc t¨ng kÝch thíc mµn h×nh sÏ lµm cho m¸y tÝnh x¸ch tay trë nªn to vµ
cång kÒnh.
Mµn h×nh LCD còng ®ang trë nªn máng h¬n. VÝ dô Samsung ®· gi¶m chiÒu dµy mµn h×nh
cña hä xuèng cßn 5,5 mm cho lo¹i 12,1 inch vµ 6 mm cho lo¹i 13,3 inch. Víi kÝch thíc mµn
h×nh nh vËy, c¸c m¸y x¸ch tay sÏ rÊt máng.
Nh÷ng c¶i tiÕn quan träng trong n¨m nay víi mµn h×nh LCD cho m¸y x¸ch tay sÏ lµ tiªu thô Ýt
n¨ng lîng, còng nh t¨ng gÊp ®«i ®é t¬ng ph¶n vµ ®é s¸ng tõ tû lÖ 100 - 1 (®é t¬ng ph¶n) vµ 70
Cd/m2 (®é s¸ng) lªn 200 - 1 vµ 150 Cd/m2.
Gi¸ thµnh cho mµn h×nh 13,1 inch còng sÏ gi¶m nhê s¶n xuÊt ®¹i trµ do møc tiªu thô t¨ng. Cho
®Õn cuèi n¨m nay, Samsung, Toshiba vµ Mitsubishi sÏ ®a vµo sö dông nh÷ng c«ng nghÖ míi
nh»m c¶i thiÖn ®é s¸ng vµ kÝch thíc cña LCD. Mµn h×nh cho notebook 12,1 inch cña Toshiba
sÏ sö dông quy tr×nh LTPS (low-temperature polysilicon), cã u ®iÓm lµ m¹ch in nhá h¬n cho
®é ph©n gi¶i lín so víi silicon amorphous chuÈn hiÖn nay. Mµn h×nh LTPS ®¹t ®îc ®é s¸ng
vµ gän h¬n nhê thiÕt kÕ gäi lµ system-on-glass: m¹ch ®iÒu khiÓn hiÓn thÞ n»m gi÷a tÊm
kÝnh vµ tÊm plastic.
Quy tr×nh LTPS cho phÐp lo¹i bá kÕt nèi gi÷a tÊm kÝnh TFT vµ m¹ch IC ®iÒu khiÓn (gäi t¾t
lµ TAB). TAB lµ thµnh phÇn ®¾t gi¸ nhÊt trong ®¬n thÓ TFT. B»ng c¸ch bá qua TAB, gi¸
mµn h×nh LCD sÏ gi¶m h¼n vµ ®é tin cËy ®îc n©ng cao. Lo¹i bá TAB còng cã nghÜa lµ gi¶m
chiÒu dµy vµ trong lîng cña mµn h×nh, ®ång thêi t¨ng ®é ph©n gi¶i. Samsung ®ang ph¸t triÓn
LCD TFT trªn c¬ së LTPS víi ®é ph©n gi¶i cùc lín: 430.000 ®iÓm trªn mçi inch vu«ng, cho
phÐp mµn h×nh 14 inch cã kh¶ n¨ng hiÓn thÞ 2048 x 1536 ®iÓm. C¸c mµn h×nh cña m¸y x¸ch
tay cì lín trong n¨m nay sÏ cã kh¶ n¨ng hiÓn thÞ 16,8 triÖu mµu.
Toshiba, Samsung vµ c¸c nhµ s¶n xuÊt LCD kh¸c còng ®ang ®Èy m¹nh ph¸t triÓn chip ®å häa
víi giao tiÕp sè cho LCD. Nh÷ng giao tiÕp lo¹i nµy sÏ cho ®é trung thùc cao h¬n vµ gi¸ thµnh
h¹ so víi giao tiÕp t¬ng tù ®ang ®îc sö dông trong phÇn lín c¸c bé ®iÒu khiÓn ®å häa hiÖn
nay.
Trong t¬ng lai, n¨ng lîng tiªu thô cña LCD sÏ gi¶m m¹nh nhê sö dông CLC (cholesteric liquid
crystal). So víi lo¹i TNC (twisted-nematic crystal) th«ng thêng th× CLC æn ®Þnh h¬n ë tr¹ng
th¸i t¾t vµ bËt, gi÷ h×nh ¶nh hiÓn thÞ mµ kh«ng cÇn ph¶i håi phôc (refresh).
LCD lÊn sang m¸y ®Ó bµn
Trong khi phÇn lín mµn h×nh LCD TFT ®îc sö dông cho m¸y tÝnh x¸ch tay th× ngµy cµng cã
nhiÒu LCD thay thÕ cho mµn h×nh CRT. NhiÒu nhµ s¶n xuÊt m¸y tÝnh ®· ®a LCD vµo c¸c
hÖ thèng PC ®Ó bµn víi kÝch thíc tõ 13 ®Õn 21 inch. Mét sè nhµ s¶n xuÊt LCD nh Samsung
®· tiÕn tíi kÝch cì 30 inch. ¥ë møc hiÓn thÞ nµy, ®é ph©n gi¶i 2048 x 1536 trë nªn hiÖn thùc.
Mµn h×nh Samsung 21 inch hiÖn t¹i cho ®é ph©n gi¶i UXGA (1600 x 1200) ë chÕ ®é mµu
thùc.

Trong khi mµn h×nh LCD TFT cho m¸y x¸ch tay sÏ chØ ®¹t tíi møc s¸ng 150 cd/m2 vµ tû lÖ t-
¬ng ph¶n 200 - 1 trong n¨m nay th× LCD cho m¸y ®Ó bµn cã ®é s¸ng 300 Cd/m2 vµ tû lÖ t¬ng
ph¶n 300 - 1, víi gãc nh×n còng réng h¬n. Møc tiªu thô n¨ng lîng kh«ng lµ vÊn ®Ò quan träng
®èi víi LCD cho m¸y ®Ó bµn. C¸c nhµ s¶n xuÊt ®ang sö dông nh÷ng c«ng nghÖ ®Ó lµm cho
mµn h×nh LCD cã thÓ s¸nh víi CRT c¶ vÒ ®é ph©n gi¶i lÉn chÊt lîng h×nh ¶nh.
VÝ dô, c«ng nghÖ Multi-domain Vertical Alignment (MVA) cña Fujitsu c¶i thiÖn ®¸ng kÓ
chÊt lîng h×nh ¶nh vµ ®¬n gi¶n quy tr×nh s¶n xuÊt lo¹i LCD kÝch thíc lín. MVA LCD cã gãc
nh×n lín h¬n 160o theo c¶ hai chiÒu ®øng vµ ngang, ®é t¬ng ph¶n 300 - 1. Thêi gian ph¶n håi
cña lo¹i mµn h×nh míi nµy chØ cã 25 ms (mili gi©y).
Th¸ng 7/1997, Fujitsu c«ng bè lo¹i mµn h×nh TFT LCD 15 inch sö dông c«ng nghÖ MVA cho
m¸y ®Ó bµn. Mµn h×nh cã ®é ph©n gi¶i XGA víi 16 triÖu mµu, ®é s¸ng 200 Cd/m2 vµ tû lÖ
t¬ng ph¶n 300 - 1. Mµn h×nh nÆng 6Kg, tiªu thô tèi ®a 40W. Gi¸ h¬n 3000 USD.
Mitsubishi còng ®ang sö dông c«ng nghÖ míi ®Ó më réng gãc nh×n cho mµn h×nh LCD. IPS
(In-plane switching) lµ c«ng nghÖ cho phÐp më réng gãc nh×n trong khi vÉn duy tr× thêi gian
ph¶n håi. Trong t¬ng lai, LCD lo¹i antiferroelectric (AFLCD) víi thêi gian ph¶n håi rÊt nhanh (d-
íi 1ms), cho phÐp hiÓn thÞ tíi 100 khung h×nh trong mét gi©y vµ gãc nh×n rÊt réng. Tuy nhiªn
AFLCD lµ c«ng nghÖ phøc t¹p, khã thùc hiÖn.
Sù chªnh lÖch vÒ gi¸ gi÷a LCD vµ CRT mÆc dï ®· gi¶m nhiÒu nhng vÉn cßn cao. VÝ dô mµn
h×nh ph¼ng cña NEC lo¹i 14,1 inch víi ®é ph©n gi¶i XGA cã gi¸ lµ 1599 USD. Cßn lo¹i 15
inch cña Mitsubishi ®îc b¸n víi gi¸ 2000 USD, gÊp 4 lÇn mµn h×nh CRT cã ®é ph©n gi¶i t¬ng
®¬ng.
Mµn h×nh CRT ph¼ng
§ång thêi víi sù ph¸t triÓn cña LCD, mµn h×nh CRT còng ®îc tiÕp tôc c¶i tiÕn. Mét sè nhµ s¶n
xuÊt, trong ®ã cã Sony vµ Samsung, ®a ra mµn h×nh CRT víi chiÒu dµy vµ träng lîng nh c¸c
mµn h×nh th«ng thêng, nhng mÆt tríc ph¼ng hoµn toµn, cho phÐp tr¸nh ®îc sù ph¶n chiÕu cña
m«i trêng. Khi xem, mµn h×nh CRT lo¹i nµy tr«ng gièng nh mµn h×nh LCD hay plasma. Mµn
h×nh CRT ph¼ng sÏ trë nªn phæ biÕn trong vßng 3 n¨m tíi. Khi nh÷ng vÊn ®Ò vÒ c«ng nghÖ
®îc kh¾c phôc, gi¸ cña chóng sÏ t¬ng ®¬ng víi lo¹i mµn h×nh cã bÒ mÆt "cong" nh hiÖn nay.
Mét sè nhµ chuyªn m«n dù ®o¸n r»ng mµn h×nh LCD chØ cã thÓ c¹nh tranh ®îc víi CRT trong
vßng tõ 1 ®Õn 3 n¨m tíi.
NhËt Thanh Byte 6/1998
HiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ LCD
Mµn h×nh tinh thÓ láng (liquid crystal display - LCD) lµ c«ng nghÖ hiÓn thÞ dùa trªn ®Æc
tÝnh c¶n ¸nh s¸ng cña tinh thÓ láng khi bÞ ph©n cùc bëi ®iÖn ¸p. Tinh thÓ láng lµ mét d¹ng
®Æc biÖt cña vËt chÊt ®îc cÊu t¹o tõ c¸c ph©n tö h×nh que.
LCD bao gåm mét líp tinh thÓ láng n»m gi÷a hai tÊm läc ph©n cùc. TÊm läc lµ b¶n plastic cã
®Æc tÝnh chØ cho phÐp xuyªn qua nã nh÷ng sãng ¸nh s¸ng ®i song song víi mét mÆt ph¼ng
x¸c ®Þnh. Gi÷a c¸c tÊm läc vµ líp tinh thÓ láng lµ líi ®iÖn cùc máng trong suèt.
Bëi LCD tiªu thô Ýt n¨ng lîng h¬n c¸c thiÕt bÞ ph¸t x¹ nªn chóng ®îc sö dông nhiÒu trong nh÷ng
lÜnh vùc cÇn tiÕt kiÖm n¨ng lîng.
C¸c lo¹i LCD - LCD thô ®éng (passive LCD)
§îc gäi lµ "passive matrix" (ma trËn thô ®éng) nÕu lµ mµn h×nh m¸y tÝnh hay "passive
display" (hiÓn thÞ thô ®éng) nÕu chØ lµ mµn hiÓn thÞ nhá. Víi LCD thô ®éng, tÊt c¶ c¸c
thµnh phÇn ®iÖn tö ho¹t ®éng (transistor) ®Òu n»m ngoµi mµn h×nh hiÓn thÞ. MÆc dï LCD
thô ®éng ®îc c¶i tiÕn nhiÒu, nhng chÊt lîng kh«ng h¬n bao nhiªu vµ gãc nh×n hÑp, h¹n chÕ ®-
îc hiÖn tîng mÊt h×nh khi di chuyÓn con trá. Sau ®©y lµ mét sè lo¹i LCD thô ®éng:
TN (twisted nematic - quay 90o). Lµ mµn h×nh rÎ tiÒn dµnh cho c¸c thiÕt bÞ tiªu dïng hoÆc
c«ng cô. ChØ cã mµu ®en trªn nÒn x¸m/b¹c.
STN (supertwisted nematic - quay 180 - 270o). Sö dông cho mµn h×nh m¸y x¸ch tay víi hiÓn
thÞ mµu vµ ®¬n s¾c. DSTN vµ FSTN lµ STN c¶i tiÕn vµ cã chÊt lîng cao h¬n STN.
Dual Scan STN. Lµ lo¹i STN ®îc c¶i tiÕn b»ng c¸ch chia mµn h×nh ra lµm hai nöa, mçi nöa ®îc
quÐt ®ång thêi vµ nh vËy t¨ng gÊp ®«i sè hµng ®îc quÐt l¹i.
Active addressing. Mµn h×nh STN c¶i tiÕn b»ng c¸ch thùc hiÖn trá tíi c¸c ®iÓm riªng rÏ. ChÊt
lîng ®îc c¶i thiÖn nhng kh«ng s¾c nÐt.
Mµn h×nh tÝch cùc (Active display - TFT)
§îc sö dông cho mµn h×nh mµu cña m¸y tÝnh x¸ch tay vµ ®Ó bµn, cßn gäi lµ mµn h×nh "active
matrix" (ma trËn tÝch cùc) hay TFT (thin film transistor). Víi LCD lo¹i nµy, tÊt c¶ c¸c transistor
®îc ®Æt t¹i mçi ®iÓm bªn trong mµn h×nh. Mµn h×nh ®é ph©n gi¶i 640 x 480 sÏ cÇn tíi
921.000 transistor bëi mçi ®iÓm cÇn 3 transistor cho 3 mµu: ®á, lôc vµ xanh. Mµn h×nh tÝch
cùc cho h×nh ¶nh s¾c nÐt, ®é t¬ng ph¶n cao, lo¹i bá hiÖn tîng mÊt con trá khi di chuyÓn. Nhîc
®iÓm lµ c«ng nghÖ phøc t¹p, gi¸ thµnh cao.
Reflective vµ backlit
Kh¸i niÖm nµy liªn quan tíi mµn h×nh LCD. Mµn h×nh reflective (ph¶n x¹) ®îc sö dông nhiÒu
trong c¸c s¶n phÈm tiªu dïng vµ ®ßi hái nguån s¸ng tõ bªn ngoµi. Bëi vËy, nã chØ hiÓn thÞ tèt
trong ®iÒu kiÖn cã ®ñ ¸nh s¸ng. Mµn h×nh backlit th× kh¸c, nã sö dông nguån s¸ng riªng vµ
hiÓn thÞ tèt trong mäi ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng. TÊt c¶ c¸c lo¹i mµn h×nh cho m¸y tÝnh ®Òu lµ
backlit.
T¬ng lai cña mµn h×nh
Vµo th¸ng 2 võa qua, c«ng ty Cambridge Display Technology (CDT) ®· c«ng bè lo¹i mµn h×nh
TV b»ng plastic ®Çu tiªn trªn thÕ giíi vµ nã sÏ t¸c ®éng tíi c«ng nghÖ hiÓn thÞ cho m¸y tÝnh
trong t¬ng lai. C«ng ty sÏ s¶n xuÊt mµn h×nh trong sù hîp t¸c víi Seiko-Epson.
C«ng nghÖ polymer ph¸t s¸ng (LEP) cña CDT, cßn gäi lµ "glowing plastic" cã thÓ t¹o ra mét
thÕ hÖ mµn h×nh ph¼ng míi.
Theo CDT, c¸c lo¹i mµn h×nh TV máng cì lín vµ mµn h×nh m¸y tÝnh trong thêi gian tíi sÏ ®îc
s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ nµy. S¶n phÈm ®Çu tiªn nh vËy sÏ ®îc ®a ra vµo cuèi n¨m nay. C«ng
viÖc ph¶i lµm hiÖn t¹i lµ t¨ng tuæi thä cña s¶n phÈm h¬n 1500 giê sö dông vµ n©ng cao ®é
s¸ng ph¸t x¹.
S¶n phÈm mÉu ®Çu tiªn lµ mµn h×nh TV ph¼ng cã kÝch thíc ®êng chÐo 3 inch vµ dµy 2mm
®· ®îc CDT tr×nh diÔn võa qua. Kh«ng cã h¹n chÕ nµo vÒ gãc nh×n vµ tèc ®é håi phôc nh
®èi víi mµn h×nh LCD. §iÒu nµy thÝch hîp cho viÖc hiÓn thÞ video hay ho¹t h×nh 3D trªn hÖ
thèng cã mµn h×nh kiÓu nµy.
Nh÷ng c«ng nghÖ mµn h×nh ph¼ng
LCD TFT kh«ng ph¶i lµ øng cö viªn duy nhÊt cña mµn h×nh ph¼ng chÊt lîng cao dïng cho c¶
m¸y ®Ó bµn vµ x¸ch tay. §èi thñ ®¸ng gi¸ nhÊt cña nã lµ mµn h×nh plasma (PDP - plasma
display panel). Nh÷ng lo¹i cßn l¹i: Electroluminecent (EL), field emission display (FED)... ®Òu
kh«ng thÓ s¸nh ®îc víi c«ng nghÖ LCD vµ PDP. §Ó trë thµnh øng cö viªn xøng ®¸ng trªn thÞ tr-
êng mµn h×nh kÝch cì tõ 1 tíi 20 inch, c«ng nghÖ hiÓn thÞ ph¶i kÕt hîp ®îc nh÷ng u ®iÓm vÒ
gi¸, tèc ®é, chÊt lîng h×nh ¶nh cña CRT vµ kh¶ n¨ng tiªu thô Ýt n¨ng lîng, sù gän nhÑ cña LCD.
Nh vËy, ®iÒu nµy sÏ kh«ng thÓ x¶y ra trong thêi gian tíi víi EL, FED hay nh÷ng c«ng nghÖ
kh¸c.
C«ng nghÖ PDP cã mét sè h¹n chÕ g©y trë ng¹i cho sù c¹nh tranh víi LCD. §ã lµ gi¸ thµnh cao,
g©y ån vµ ph¸t nhiÖt khi ho¹t ®éng, träng lîng lín, ®é bÒn, hiÖt suÊt thÊp. ¦u ®iÓm c¬ b¶n cña
PDP lµ cã thÓ t¹o ra mµn h×nh kÝch thíc lín, 40 inch hoÆc h¬n, trong khi LCD kh«ng thÓ ®¹t
tíi møc nµy.
Mµn h×nh PDP 40 inch trÞ gi¸ 4000 USD cña Fujitsu cã ®é s¸ng 300 Cd/m2, tû lÖ t¬ng ph¶n 70
- 1 vµ gãc nh×n 160o - rÊt tèt cho kÝch cì nh vËy. §Õn n¨m 1999, Fujitsu sÏ cã kh¶ n¨ng s¶n
xuÊt 100.000 mµn h×nh trong mét th¸ng. C«ng ty còng sÏ ®a ra lo¹i mµn h×nh PDP thÕ hÖ míi
cã kÝch thíc 50 vµ 70 inch, bao gåm c¸c ®é ph©n gi¶i SXGA, UXGA, vµ HDTV (1920 x
1200). Fujitsu cho biÕt lµ hä cã thÓ n©ng kÝch thíc tíi 100 inch.
C¹nh tranh sÏ lµm cho gi¸ vËt liÖu vµ thiÕt bÞ gi¶m xuèng, ®ång thêi më réng thÞ trêng. Mét
khi LCD chiÕm lÜnh thÞ trêng mµn h×nh kÝch thíc nhá vµ võa, trong khi PDP th©u tãm thÞ tr-
êng mµn h×nh lín, CRT sÏ mÊt dÇn u thÕ cña m×nh vÒ sè lîng vµ cã thÓ dÉn tíi sù c©n b»ng
vÒ gi¸ c¶ gi÷a c¸c lo¹i mµn h×nh.
T¬ng lai cña LCD tá ra nhiÒu høa hÑn. Víi c«ng nghÖ míi CGS (continuous grain silicon) ®îc
ph¸t triÓn bëi Sharp vµ Semiconductor Energy Laboratory, ngêi ta cã thÓ t¹o ra nh÷ng tÊm g¬ng
ph¼ng kÝch thíc lín, chøa lu«n c¶ chip (m¹ch ®iÒu khiÓn LCD, CPU, bé nhí) vµ TFT LCD. Tõ
®©y, cã thÓ mong ®îi lo¹i m¸y tÝnh kÝch thíc nhá vµ cùc máng, cho phÐp më ra mét thÕ giíi
míi cña c¸c thiÕt bÞ tÝnh to¸n tÝ hon. H·y tëng tîng, mét chiÕc m¸y tÝnh x¸ch tay sÏ kh«ng dµy
h¬n bao nhiªu so víi ®Üa mÒm hiÖn nay.

Mµn h×nh tinh thÓ láng - LCD


M¸y tÝnh sæ tay (notebook) kh¸c víi m¸y ®Ó bµn ë nhiÒu ®iÓm: chóng nhá gän, c¬ ®éng, lµm
viÖc víi pin. Chóng thêng ®îc trang bÞ BXL kÐm m¹nh h¬n, cã Ýt bé nhí h¬n vµ Ýt cã kh¶
n¨ng më réng. Tuy nhiªn, mét trong nh÷ng kh¸c biÖt c¬ b¶n lµ mµn h×nh hiÓn thÞ. Trong khi
c¸c hÖ m¸y ®Ó bµn sö dông lo¹i mµn h×nh CRT (Cathode Ray Tube - èng phãng tia ®iÖn tö)
kÒnh cµng, thêng lín vµ nÆng h¬n c¶ b¶n th©n m¸y th× notebook l¹i ®îc trang bÞ mµn h×nh
máng, nhÑ - LCD (Liquid Crystal Display - mµn h×nh tinh thÓ láng).
Cho ®Õn hiÖn nay, mµn h×nh LCD ®Òu thua kÐm tríc CRT vÒ tÊt c¶ c¸c ®Æc tÝnh c¬ b¶n
vÒ hiÓn thÞ. Tríc tiªn, mµn h×nh LCD mµu chØ trë nªn th«ng dông kho¶ng 2 n¨m tríc ®©y. §ã
lµ nh÷ng lo¹i ma trËn thô ®éng (passive - matrix) cã ®é ph©n gi¶i thÊp (640 x 480) so víi CRT
(1600 x 1200), ®é t¬ng ph¶n (contrast) vµ ®é nÐt (sharpness) kÐm, thËm chÝ c¶ khi sö dông
mµn h×nh LCD TFT (Thin Film Transistor - transistor lo¹i máng). MÆc dï cã nh÷ng h¹n chÕ
nh vËy, mµn h×nh LCD lo¹i VGA mµu 640 x 480 vÉn ®¾t h¬n nhiÒu so víi mµn h×nh CRT
SVGA mµu 800 x 600.
Tuy nhiªn, nh÷ng bíc ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ sù c¹nh tranh gay g¾t ®· dÉn ®Õn nh÷ng thay
®æi. B¹n ®îc chøng kiÕn mµn h×nh LCD TFT 800 x 600 chÊt lîng tèt ®i kÌm víi nh÷ng m¸y
møc trung, trong khi mµn h×nh LCD dual-scan rÎ tiÒn còng cho chÊt lîng chÊp nhËn. Vµ c¬
b¶n lµ gi¸ thµnh còng gi¶m nhiÒu.
C¸c lo¹i mµn h×nh LCD
Nh÷ng mµn h×nh LCD b¹n thÊy hiÖn nay, vÒ c¬ b¶n cã thÓ ®îc h×nh dung nh hÖ thèng van
®iÒu tiÕt lîng ¸nh s¸ng ph¸t ra tõ mét nguån s¸ng phÝa sau. b¶n th©n LCD kh«ng tù ph¸t s¸ng
nh mµn h×nh CRT. Trong mµn h×nh LCD, ¸nh s¸ng ®i qua mét vµi líp cùc máng ®îc cÊu t¹o tõ
vËt liÖu tinh thÓ láng cã tÝnh ph©n cùc. ChÊt tinh thÓ láng n»m gi÷a hai mÆt kÝnh máng t¹o
nªn mµn h×nh. H×nh ¶nh hiÓn thÞ trªn mµn h×nh ®îc x¸c ®Þnh bëi mét hÖ thèng líi (ma trËn)
bao gåm nhiÒu ®iÖn cùc, ®iÒu tiÕt lîng ¸nh s¸ng ®i qua mæi ®iÓm cña líi (pixel).
HiÖn nay, mµn h×nh LCD ®îc ph©n ra lµm hai lo¹i chÝnh: thô ®éng (passive, bao gåm c¶
dual-scan) vµ tÝch cùc (active - TFT). Sù kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a hai lo¹i lµ c¸ch thøc diÒu khiÓn
mæi ®iÓm (pixel) riªng biÖt. Trong mµn h×nh ma trËn thô ®éng, mæi hµng ®iÓm (pixel)
ngang do mét transistor ®iÒu khiÓn. V× vËy, mæi ®iÓm ®îc ®iÒu khiÓn mét c¸ch thô ®éng.
Trong khi ®ã, ®èi víi mµn h×nh LCD tÝch cùc, mæi ®iÓm cã mét transistor riªng ®Ó ®iÒu
khiÓn, vµ ®èi víi mµn h×nh mµu th× cã ®Õn 3 transistor cho mæi ®iÓm (mæi transistor cho
mét mµu c¬ b¶n). Mµn h×nh thùc chÊt lµ mét tËp hîp (array) h×nh ch÷ nhËt bao gåm nhiÒu
transistor ë d¹ng líp máng (thin film). V× vËy cßn cã tªn gäi lµ TFT (Thin film transistor).
Mµn h×nh LCD ma trËn tÝch cùc cho h×nh ¶nh nhanh vµ ®Ñp h¬n nhiÒu so víi mµn h×nh thô
®éng bëi kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn lîng ¸nh s¸ng ®i qua mæi ®iÓm tèt h¬n. B¹n cã thÓ nhËn sù
kh¸c biÖt ë ®êng nÐt, ®é t¬ng ph¶n, tÝnh trung thùc mµu còng nh kh¶ n¨ng ph¶n øng nhanh
cña mµn h×nh ®ãng vai trß rÊt quan träng trong hiÓn thÞ video chuyÓn ®éng thùc. Trong khi
c¸c lo¹i mµn h×nh ma trËn tÝch cùc míi nhÊt cã kh¶ n¨ng t¸i hiÖn video víi tèc ®é 20 - 30
khung h×nh trong mét gi©y th× mµn h×nh ma trËn thô ®éng, kÓ c¶ lo¹i dual-scan chØ ®¹t tíi
møc 5 khung h×nh mét gi©y. Bëi vËy, nÕu muèn ch¬i video MPEG trªn m¸y notebook, b¹n
kh«ng nªn chän mµn h×nh thô ®éng. Tuy nhiªn, do c«ng nghÖ phøc t¹p trong quy tr×nh s¶n
xuÊt, còng nh tû lÖ s¶n phÈm ®¹t chÊt lîng kh«ng cao (chØ cÇn 3 trong sè hµng tr¨m ngh×n
transistor bÞ háng, mµn h×nh coi nh bÞ lo¹i bá), mµn h×nh ma trËn tÝch cùc ®¾t h¬n rÊt
nhiÒu so víi mµn h×nh thô ®éng.
C«ng nghÖ Dual - scan lµ mét cè g¾ng nh»m t¨ng cêng hiÖu n¨ng cña mµn h×nh thô ®éng mµ
kh«ng lµm t¨ng gi¸ thµnh. VÒ c¬ b¶n, theo c«ng nghÖ nµy, mµn h×nh ®îc chia thµnh hai nöa,
víi hai transistor cho mæi hµng. Nh vËy, thêi gian ph¶n øng, còng nh ®é t¬ng ph¶n vµ ®é s¸ng
cã t¨ng lªn mét Ýt. Tuy nhiªn, so víi mµn h×nh tÝch cùc, mµn h×nh thô ®éng vÉn cßn kÐm mét
kho¶ng xa.
HiÖn t¹i, c¸c lo¹i mµn h×nh dual - scan hay TFT cã ®é ph©n gi¶i 640 x 480 hay 800 x 600. Mµn
h×nh 640 x 480 thêng cã kÝch thíc 9,5 hay 10,4 inch (theo ®êng chÐo). Lo¹i 800 x 600 cã kÝch
thíc tõ 10,4 ®Õn 12 inch. Gi¸ cña mµn h×nh 800 x 600 ®¾t h¬n lo¹i 640 x 480 kh«ng qu¸ 50
USD.
T¬ng lai
§iÒu g× sÏ x¶y ra trong t¬ng lai gÇn. NhiÒu dÊu hiÖu cho thÊy thËm chÝ c¸c m¸y notebook
b×nh thêng nhÊt còng sÏ ®îc trang bÞ mµn h×nh LCD 800 x 600 chØ trong vµi th¸ng tíi bëi giao
diÖn ®å häa t¨ng cêng cña phÇn lín c¸c hÖ ®iÒu hµnh hiÖn nay. VÒ kÝch thíc mµn h×nh, lo¹i
10,4 hay 11,3 inch cho phÐp thÓ hiÖn tèt v¨n b¶n vµ ®å häa thËm chÝ khi font ch÷ nhá, sÏ trë
nªn th«ng dông.
Trong khi ®ã, mµn h×nh cã ®é ph©n gi¶i 1024 x 768 sÏ ®îc trang bÞ cho c¸c m¸y cÊp cao h¬n
víi kÝch cì mµn h×nh 12,3 ®Õn 13,3 inch. Ch¼ng h¹n nh m¸y thÕ hÖ kÕ tiÕp cña IBM,
ThinkPad siªu máng vµ nhiÒu s¶n phÈm kh¸c cña c¸c nhµ s¶n xuÊt cã tªn tuæi. Lo¹i mµn h×nh
nµy kh«ng cho cho ®é ph©n gi¶i cao, mµ cßn trë nªn máng h¬n, cßn kho¶ng 8 mm vµ kh«ng
nÆng h¬n bao nhiªu so víi lo¹i 11,3 hay 11,8 inch hiÖn cã.
Do phÇn lín ngêi sö dông ®é ph©n gi¶i 1024 x 768 sÏ chuyÓn sang dïng font mµn h×nh lín (120
dpi), mµn h×nh 12,3 inch sÏ thÝch hîp víi ®é ph©n gi¶i nµy. Trong khi font lín cã thÓ h¹n chÕ
sè lîng ký tù thÓ hiÖn trªn mµn h×nh (víi sè ký tù t¬ng ®¬ng trªn mµn h×nh 800 x 600 víi font
nhá), ®é ph©n gi¶i vµ ®é chÝnh x¸c cña ký tù sÏ gièng víi b¶n in ra m¸y in. ViÖc t¨ng kÝch thíc
cña ký tù trªn mµn h×nh còng sÏ cho phÐp ®¹t ®îc sù hiÓn thÞ tèt h¬n khi sö dông ®é ph©n
gi¶i cao trªn mµn h×nh nhá. §ã lµ t¹i sao mµn h×nh "nhá" 12,3 inch vÉn sÏ cho sù hiÓn thÞ tèt
ngay víi c¶ ®é ph©n gi¶i 1024 x 768.
Mét yÕu tè quan träng kh¸c n÷a lµ b¶ng mµu hiÓn thÞ (color palette). Cho ®Õn cuèi n¨m ngo¸i,
phÇn lín c¸c lo¹i m¸y notebook trªn thÞ trêng ®Òu h¹n chÕ ë 256K mµu cïng lóc, hoÆc 512K
(dual-scan) vµ 4096K cho TFT. ViÖc thay ®æi tÝn hiÖu vµo thµnh 8 bit cho mæi mµu dÉn
®Õn kh¶ n¨ng thÓ hiÖn ®Õn 16 triÖu mµu. Tuy nhiªn hiÖn nay, kh«ng lo¹i mµn h×nh LCD
nµo cã thÓ s¸nh ®îc víi mµn h×nh CRT.
Trong n¨m nay, 64K out of 256K mµu sÏ lµ tèi thiÓu cho c¸c m¸y notebook møc trung, trong
nhiÒu m¸y cao cÊp sÏ cho 16 triÖu mµu (mµu thùc) ®å häa trªn mµn h×nh LCD TFT. Tuy
nhiªn, 64K (high color) mµu còng ®ñ ®¸p øng phÇn ®«ng ngêi dïng notebook, kÓ c¶ nh÷ng ai
cÇn xem phim MPEG-2 ghi trªn ®Üa DVD dung lîng lín (DVD - Digital Video Disk, xem thªm
bµi ®¨ng trªn PC World VN sè 5/1996, trang 20).
VÒ mÆt c«ng nghÖ, b¹n sÏ chøng kiÕn s¾p tíi mét ®èi thñ míi gi÷a mµn h×nh thô ®éng vµ
tÝch cùc. §îc biÕt víi tªn gäi: mµn h×nh "active-addressing", lo¹i LCD nµy cã c¸c hµng ®iÓm
®îc cËp nhËt mét c¸ch ngÉu nhiªn díi sù ®iÒu khiÓn cña mét chip ®îc thiÕt kÕ chuyªn cho
môc ®Ých nµy. ChÊt lîng mµu, tèc ®é t¸i hiÖn, ®é t¬ng ph¶n, còng nh gi¸ thµnh cña lo¹i míi
nµy n»m ë møc gi÷a hai c«ng nghÖ ®· biÕt.
Ngoµi ra, ®· cã nh÷ng c«ng nghÖ vËt liÖu silicon míi dïng cho mµn h×nh ma trËn tÝch cùc,
cho phÐp gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng hiÖu n¨ng vµ ®é tin cËy cña mµn h×nh. Víi c«ng nghÖ nµy, c¸c
lo¹i mµn h×nh LCD siªu mÞn cã thÓ ®¹t tíi ®é ph©n gi¶i 2560 x 2048 ®iÓm trªn mµn h×nh 21
inch.
C¶ hai lo¹i, mµn h×nh tÝch cùc vµ thô ®éng sÏ ®îc c¶i tiÕn vÒ nh÷ng ph¬ng diÖn kh¸c. Mét
trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng lµ mµu s¾c cña mµn h×nh sÏ ®îc t¨ng cêng ®Ó cho ®é t¬ng
ph¶n vµ ®é s¸ng tèt h¬n, dÉn ®Õn tèc ®é cËp nhËt tõng ®iÓm cña mµn h×nh sÏ nhanh h¬n, hæ
trî tèt h¬n cho video chuyÓn ®éng thËt.
Nãi tãm l¹i, c«ng nghÖ LCD sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn nhanh trong vµi n¨m tíi. B¹n sÏ ®îc chøng
kiÕn nh÷ng mµn h×nh LCD ®Çu tiªn cho chÊt lîng hiÓn thÞ t¬ng ®¬ng víi mµn h×nh CRT,
nhng l¹i trë nªn máng h¬n, nhÑ h¬n.
Ngoµi ra, b¹n còng sÏ ®îc biÕt tíi nh÷ng ®èi thñ míi cña LCD: c«ng nghÖ mµn h×nh tÊm dÑt
(plat-panel), ch¼ng h¹n nh FED (Field Emission Display - mµn h×nh ph¸t x¹ trêng: mét lo¹i CRT
ph¼ng) vµ AM-EL (Active-Matrix Electroluminescent - Ph¸t quang ®iÖn tö ma trËn tÝch cùc).
Thay v× ph¶i cã nguån s¸ng phÝa sau, lo¹i mµn h×nh AM-EL, gièng nh CRT vµ FED tù t¹o ra
nguån s¸ng. Tuy nhiªn, mµn h×nh AM-EL sö dông chÊt ph¸t quang (phosphor) vµ ®iÖn ¸p ®Ó
t¹o ra ¸nh s¸nh, kh«ng gièng nh FED sö dông líi bao gåm c¸c phÇn tö ph¸t x¹ (emitter) trªn nÒn
ph¼ng. Hai lo¹i mµn h×nh nµy sÏ ®îc ®a ra thÞ trêng trong ®Çu n¨m tíi.

Nguån cÊp ®iÖn liªn tôc: BiÖn ph¸p cøu hé


hiÖu qu¶
§iÖn bÞ ng¾t ®ét ngét, vµ b¹n r¬i vµo tèi t¨m mï mÞt. Sau ®©y lµ mét sè thiÕt bÞ cã thÓ gióp
b¹n tho¸t khái c¶nh t¨m tèi ®ã.
§iÒu g× x¶y ra khi sÐt ®¸nh vµo ®êng d©y ®iÖn cña b¹n? C¸c cÇu ch× ph¶i ®îc l¾p l¹i vµ
thay thÕ. §Ìn l¹i s¸ng. May qu¸, m¸y TV kh«ng c¾m vµo ®iÖn lóc sÐt ®¸nh, nhng cha kÞp
mõng th× ®· t¸i mÆt khi nh×n thÊy c¸p nèi tõ æ ®iÖn ®Õn m¸y tÝnh vÉn cßn nguyªn ®ã.
ThËn träng, b¹n kiÓm tra sîi c¸p cã bÞ ch¸y háng hay kh«ng, råi thö ®ãng më cÇu dao ®iÖn.
Kh«ng bÞ ®¸nh löa ë ®©u c¶. B¹n quyÕt ®Þnh më m¸y PC, Ên vµo c«ng t¾c ®iÖn, nhng
ch¼ng thÊy g×. Mµn h×nh kh«ng hiÓn thÞ lªn ngay logo hÖ ®iÒu hµnh yªu thÝch cña b¹n;
kh«ng cã nh÷ng tiÕng bÝp e lÖ ph¸t ra tõ chiÕc loa nhá trong hép m¸y PC. Kh«ng cã g× c¶.
§©y kh«ng ph¶i lµ mét sù cè hiÕm gÆp. §· kh¸ nhiÒu ngêi cã m¸y PC bÞ háng v× nh÷ng th¨ng
gi¸ng ®iÖn - tõ viÖc chØ mÊt mét Ýt d÷ liÖu kh«ng ®¸ng kÓ, ®Õn toµn bé d÷ liÖu trong ®Üa
cøng ®i toi. Vµ ®iÒu tai h¹i nhÊt, trong trêng hîp bÞ sÐt ®¸nh, lµ toµn bé PC (bo m¹ch mÑ, bé
xö lý, c¸c card v.v...) bÞ háng.
Cã lÏ tåi tÖ nhÊt trong c¸c lo¹i thiÖt h¹i lµ mÊt d÷ liÖu. B¹n cã thÓ thay thÕ phÇn cøng vµ phÇn
mÒm víi mét Ýt tiÒn chi phÝ vµ cµi ®Æt l¹i. Nhng víi d÷ liÖu th× thêng lµ ph¶i thay thÕ b»ng
c¸ch nhËp vµo tõng bit mét rÊt tèn c«ng - nhÊt lµ nÕu b¹n cã thãi quen xÊu kh«ng bao giê chÞu
sao lu d÷ liÖu cña m×nh vµo mét sè ph¬ng tiÖn lu tr÷ kh¸c kh«ng ®îc thuËn lîi nh ®Üa cøng,
th× thËt lµ tai h¹i.
§èi víi ngêi hay than phiÒn vÒ nh÷ng bÊt thêng ®iÖn ®· lµm cho hä võa tèn kÐm tiÒn b¹c võa
kh«ng yªn t©m, bao giê còng cã mét lêi khuyªn: h·y ®Çu t mét hÖ UPS (Uninterruptible Power
Supply - Nguån cÊp ®iÖn liªn tôc) hoÆc chÝ Ýt còng lµ mét thiÕt bÞ chèng ®ét biÕn ®iÖn
(surge protector/suppressor).
ë vïng nhiÖt ®íi (n¬i giã mïa lµ mét thùc tÕ cña cuéc sèng), hoÆc ë nh÷ng vïng ®iÖn th¨ng
gi¸ng thêng xuyªn, b¹n chØ cßn mét chän lùa: chi phÝ cho mét trong nh÷ng thiÕt bÞ hoÆc hÖ
thèng ®ã tõ tæng kinh phÝ dµnh cho ®iÖn to¸n cña b¹n.
DÜ nhiªn, chän lùa thiÕt bÞ hoÆc hÖ thèng nµo lµ tïy thuéc vµo c¸c yªu cÇu cña b¹n, vµo t×nh
tr¹ng ®êng d©y cÊp ®iÖn trong vïng, vµo chÊt lîng cña bé nguån trong PC, vµ vµo møc cÊp
thiÕt mµ c«ng viÖc cña b¹n ®ßi hái.
Mét m¸y PC gia ®×nh, kh«ng dïng cho c«ng viÖc kinh doanh, cã thÓ chØ ®ßi hái mét thiÕt bÞ
chèng ®ét biÕn ®iÖn ®¬n gi¶n vµ ph¶i t¾t m¸y khi trêi cã gi«ng sÐt lµ ®ñ. Mét hÖ thèng
SOHO (Small Office Home Office - m¸y tÝnh cho v¨n phßng nhá) cã thÓ ph¶i cÇn mét bé UPS
t¬ng ®èi tèt. Cßn c¸c doanh nghiÖp vµ c«ng ty lín th× kh«ng cßn bµn c·i g× n÷a, cÇn ph¶i cã
c¸c hÖ UPS tinh vi vµ ®¾t tiÒn trªn m¹ng.
Nh÷ng sù cè vÒ ®iÖn
M¸y tÝnh c¸ nh©n, còng nh hÇu hÕt c¸c m¸y ®iÖn tö nh¹y c¶m kh¸c, yªu cÇu ph¶i cã ®iÖn æn
®Þnh ®Ó ho¹t ®éng tèt vµ kÐo dµi tuæi thä. Díi ®©y lµ nh÷ng sù cè ®iÖn cã thÓ g©y h háng
nghiªm träng cho m¸y PC cña b¹n.
Sôt ®iÖn (brownout) lµ c¸c sôt ¸p ng¾n lµm cho m¸y tÝnh kh«ng ®ñ ®iÖn cÇn thiÕt ®Ó ho¹t
®éng chÝnh x¸c. Sôt ¸p cã t¸c h¹i tõ viÖc g©y "tª liÖt" bµn phÝm cho ®Õn ngng trÖ toµn hÖ
thèng, vµ dÉn ®Õn mÊt hoÆc háng d÷ liÖu. Chóng còng rót ng¾n tuæi thä vµ tÝnh hiÖu qu¶
cña c¸c bé phËn trong PC.§èi víi mÊt ®iÖn (blackout) th× tÊt c¶ kÕt qu¶ c«ng viÖc trong bé nhí
vµ cache ®Òu mÊt s¹ch, nhng kh«ng ph¸t triÓn thªm h háng mµ nã cã thÓ g©y ra. MÊt ®iÖn cã
thÓ lµm háng FAT (File Allocation Table) cña ®Üa cøng, cã nghÜa lµ mäi d÷ liÖu trªn ®Üa ®ã
còng bÞ mÊt.
§ét biÕn (spike) vµ t¨ng ®iÖn (surge) ®Òu lµ c¸c sù cè ®iÖn ¸p t¨ng cao. §ét biÕn ®iÖn lµ mét
có t¨ng ®ét ngét ®iÖn ¸p lªn rÊt cao, cã thÓ ph¸ háng ngay tøc kh¾c tÊt c¶ c¸c linh kiÖn trong
mét thiÕt bÞ ®iÖn tö. Surge lµ sù t¨ng ®iÖn cung cÊp x¶y ra trong mét thêi gian ng¾n h¬n mét
phÇn tr¨m gi©y, cã thÓ lµm cho c¸c linh kiÖn máng manh tinh vi bÞ háng sím. Nªn nhí, hÇu
hÕt c¸c linh kiÖn cña PC ®Òu lµ lo¹i tinh vi dÔ háng, nªn nh÷ng có t¨ng ®iÖn sÏ rót ng¾n tuæi
thä toµn hÖ thèng m¸y cña b¹n mét c¸ch ®¸ng kÓ.
T¹p nhiÔu ®iÖn (electrical noise) còng lµ lo¹i khã ph¸t hiÖn nÕu kh«ng cã thiÕt bÞ ®o thÝch
hîp, cã thÓ chia lµm hai lo¹i: nhiÔu ®iÖn tõ (Electro-Magnetic Interference - EMI) vµ nhiÔu
tÇn sè radio (Radio Frequency Interference - RFI). C¶ hai lo¹i EMI vµ RFI ®Òu xuÊt ph¸t tõ v«
sè nguån gèc, bao gåm c¸c m¸y ph¸t ®iÖn, ®µi ph¸t sãng radio, gi«ng sÐt, vµ c¸c m¸y mãc c«ng
nghiÖp nÆng, chóng ph¸ háng tÝnh æn ®Þnh cña dßng ®iÖn cung cÊp. Chóng cã thÓ g©y ra
trôc trÆc vµ lçi trong c¸c ch¬ng tr×nh ®ang thùc hiÖn còng nh trong c¸c tËp tin d÷ liÖu.
C¸c thiÕt bÞ
Cã ba lo¹i thiÕt bÞ an toµn ®iÖn chñ yÕu: thiÕt bÞ chèng ®ét biÕn, thiÕt bÞ ®iÒu hßa ®iÖn
(line conditioner), vµ UPS.
ThiÕt bÞ chèng ®ét biÕn ®iÖn rÊt cÇn thiÕt, chóng sÏ t¹o thµnh bøc têng cuèi cïng b¶o vÖ
chèng l¹i c¸c ®ét biÕn vµ t¨ng ®iÖn.
H·y mua lo¹i cã b¶o hµnh sÏ ®îc ®Òn bï nÕu thiÕt bÞ h háng do t¨ng ®iÖn. B¹n nªn t×m hiÓu
vÒ t×nh tr¹ng ®iÖn trong vïng b¹n ë. VËt liÖu metal-oxide ®îc dïng ®Ó b¶o vÖ chèng l¹i ®ét
biÕn ®iÖn trong thiÕt bÞ sÏ bÞ háng trong thêi gian vµi n¨m hay vµi th¸ng tïy t×nh tr¹ng ®iÖn
tèt hay xÊu. C¸c lo¹i chèng ®ét biÕn ®iÖn rÎ tiÒn thêng kh«ng cã chØ thÞ cho biÕt tr¹ng th¸i
cña vËt liÖu nµy lµ cßn tèt hay s¾p háng. B¹n còng nªn dïng ®Ó chèng t¨ng ®iÖn cho ®êng
d©y ®iÖn tho¹i cña b¹n khi ®a m¸y tÝnh vµo chÕ ®é trùc tuyÕn.
ThiÕt bÞ ®iÒu hßa ®iÖn võa cã kh¶ n¨ng chèng ®ét biÕn, võa cã thÓ kh¾c phôc t×nh tr¹ng sôt
¸p ®iÖn. ThiÕt bÞ nµy sö dông mét biÕn ¸p ®Ó tù ®éng duy tr× ®iÖn æn ®Þnh thêng xuyªn
trong hÇu hÕt mäi ®iÒu kiÖn.
UPS th× b¶o vÖ chèng l¹i ®ét biÕn vµ t¨ng ®iÖn, còng nh sù sôt ¸p ®iÖn. ThiÕt bÞ nµy bao
giê còng chøa mét bé acqui ®Ó duy tr× ®iÖn cho PC cña b¹n, cã thÓ ch¹y trong mét thêi gian
®ñ ®Ó lu l¹i c¸c kÕt qu¶ c«ng viÖc vµ t¾t m¸y ®óng quy tr×nh, kh«ng g©y h háng. NÕu b¹n
lµm viÖc trong mét khu vùc thêng xuyªn bÞ mÊt ®iÖn, vµ/hoÆc nÕu kÕt qu¶ c«ng viÖc cña
b¹n lµ quan träng ®Õn møc mµ sù ngng trÖ m¸y sÏ g©y hËu qu¶ rÊt tai h¹i, th× ph¶i ®Æt mua
ngay mét UPS.
Nªn nhí r»ng, møc tiªu thô ®iÖn ®îc tÝnh theo v«n-ampe (VA), nªn con sè quyÕt ®Þnh ®èi víi
viÖc t×m kiÕm lùa chän c¸c thiÕt bÞ æn ®Þnh ®iÖn cho phï hîp lµ trÞ sè VA. B¹n ph¶i cã
trong tay trÞ sè VA cña PC cña b¹n khi ®i mua mét thiÕt bÞ ®iÖn. NÕu PC cña b¹n lµ lo¹i tiªu
thô 690 VA, th× b¹n ph¶i xÐt kü xem thiÕt bÞ mµ b¹n ®Þnh mua cã ®¸p øng trÞ sè VA ®ã hay
kh«ng (b»ng hoÆc lín h¬n 690 VA). NÕu cã m¾c thªm thiÕt bÞ ngo¹i vi nµo, th× trÞ sè VA cña
nã còng ph¶i ®îc céng thªm vµo. Bao giê còng vËy, c¸ch an toµn nhÊt lµ hái ngêi b¸n hµng cã
kiÕn thøc ®Ó ®îc gióp ®ì khi chän lùa.
Cuèi cïng, sù s¾p ®Æt lý tëng nhÊt lµ kÕt hîp c¸c bé b¶o vÖ chèng ®ét biÕn vµ mét hay nhiÒu
UPS, tïy thuéc vµo yªu cÇu cña b¹n.
MGE Pulsar EX7/EX10
MGE lµ mét trong c¸c h·ng hµng ®Çu vÒ UPS, tõ nh÷ng lo¹i UPS dïng cho PC c¸c kiÓu, cho
®Õn nh÷ng lo¹i dïng cho m¹ng lín. §èi víi PC, MGE ®· ®a ra hä UPS Pulsar. Chóng ta sÏ cïng
xem xÐt c¸c Pulsar EX7 vµ EX10 ®èi víi c«ng suÊt lèi ra 700 VA vµ 1000 VA t¬ng øng. C«ng
nghÖ cña hai lo¹i nµy gièng nhau.
Pulsar EX7/EX10 liªn tôc biÕn ®æi dßng ®iÖn vµo tõ AC thµnh DC, råi sau ®ã tõ DC thµnh
AC, tríc khi ®a ®Õn PC cña b¹n. Nhê ®ã nã san b»ng mäi nhiÔu lo¹n cña dßng ®iÖn tríc khi ®i
®Õn PC, vµ t¹o nªn mét dßng ch¶y æn ®Þnh cho luång ®iÖn tinh khiÕt. §ã lµ nguyªn lý b¶o vÖ
®èi víi kh¶ n¨ng c¶i thiÖn dßng ®iÖn cña nã.
Pulsar EX7/EX10 cßn cã thÓ ho¹t ®éng víi d¶i ®iÖn ¸p vµo kh¸ réng (120-276 volt), cho nªn
tiÕt kiÖm sè lÇn ph¶i chuyÓn sang ph¸t ®iÖn b»ng acquy, còng nh rót ng¾n tèi ®a thêi gian
ph¶i ph¸t ®iÖn acquy. Víi d¶i ®iÖn ¸p vµo më réng, kh«ng nh÷ng thêi gian phôc vô cña acquy
®îc t¨ng lªn cùc ®¹i, mµ kho¶ng thêi gian acquy chøa ®Çy ®iÖn còng lµ cùc ®¹i. Trªn c¬ së
nµy, Pulsar EX7/EX10 cã thÓ tù hµo. VÒ bé n¹p ®iÖn acquy chÊt lîng cao, cã thÓ rót ng¾n
thêi gian ph¶i n¹p l¹i, vµ lµm cho thêi gian ph¸t ®iÖn cña acquy còng kÐo dµi thªm.
Thêi gian ph¸t ®iÖn cña acquy cã chªnh lÖch gi÷a EX7 vµ EX10. Pulsar EX7, ë chÕ ®é dïng
100% c«ng suÊt lèi ra, cã thÓ kÐo dµi 8 phót; 66% c«ng suÊt ra, kÐo dµi 15 phót; vµ 33% c«ng
suÊt ra, kÐo dµi ®îc 36 phót. Pulsar EX10, ë chÕ ®é 100% c«ng suÊt ra, cã thÓ kÐo dµi 9
phót; 66% c«ng suÊt ra, kÐo dµi 15 phót; vµ 33% c«ng suÊt ra, kÐo dµi 46 phót. Thêi gian n¹p
l¹i cho c¶ hai lo¹i nµy sau khi phãng hÕt ®iÖn lµ hai tiÕng rìi ®èi víi chÕ ®é n¹p ®Çy.
Cã mét tiÖn Ých phÇn mÒm EX-Driver ®i kÌm víi Pulsar EX7/EX10 ®Ó cho ngêi sö dông cã
thÓ kiÓm so¸t ®îc c¸c hÖ UPS cña hä. Nã cho phÐp ngêi dïng lµm phï hîp Pulsar EX theo c¸c
hÖ t¬ng øng cña hä vÒ c¸c mÆt: ®iÖn ¸p ra, chu kú kiÓm tra acquy, t¾t, më - tÊt c¶ ®Òu cã
thÓ ®iÒu chØnh. EX-Driver còng cho phÐp kiÓm tra mäi th«ng sè ho¹t ®éng cña UPS, bao
gåm c¶ thêi gian n¹p dù tr÷ vµ tØ lÖ phÇn tr¨m c«ng suÊt t¶i cña acquy.
C¸c tÝnh n¨ng kh¸c gåm cã: tù ®éng gi¸m s¸t theo dâi acquy, kh¶ n¨ng khëi ®éng l¹nh (khi
kh«ng cã ®iÖn), vµ mét b¶ng ®iÒu khiÓn ë mÆt tríc, hiÓn thÞ ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin tr¹ng th¸i.
Nh÷ng ai lµm viÖc trªn mét m¹ng hoÆc trªn mét phøc hÖ c¸c hÖ thèng m¸y chÊt lîng cao, ®Òu
sÏ rÊt vui mõng khi biÕt c¸c thiÕt bÞ UPS cña PGE cßn kÌm theo phÇn mÒm Solution-Pac dïng
®Ó gi¸m s¸t vµ qu¶n lý c«ng n¨ng cña c¸c hÖ UPS kh¸c nhau mét c¸ch gi¸n tiÕp tõ xa. EX7 cã
gi¸ b¸n kho¶ng 1510 SD; cßn EX10 kho¶ng 1979 SDTÊt c¶ c¸c UPS hä Pulsar ®Òu ®îc b¶o
hµnh hai n¨m vµ ®îc ®æi mét-mét cïng model.
APC Back-UPS Pro 650
Back-UPS Pro 650 cña h·ng APC sö dông mét bé vi xö lý thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng tù ®éng æn
®Þnh ®iÖn ¸p (Automatic Voltage Regulation - AVR) ®Ó cung cÊp dßng ®iÖn ch¹y liªn tôc
vµo hÖ thèng m¸y cña b¹n. Khi gÆp mét sù cè qu¸ ®iÖn ¸p, AVR sÏ biÕn dßng ®iÖn vµo thµnh
dßng xoay chiÒu b×nh thêng tríc khi ®a nã vµo c¸c bé phËn ghÐp nèi phÝa sau. Trong trêng
hîp sôt ¸p, AVR còng sÏ b¶o ®¶m dßng xoay chiÒu ®i vµo phÝa sau lµ b×nh thêng mµ kh«ng
cÇn ®Õn dßng ®iÖn acquy. Back-UPS Pro 650 còng cã bé b¶o vÖ chèng ®ét biÕn vµ bé läc
EMI/RFI ho¹t ®éng thêng xuyªn. Thªm vµo ®ã, nã cßn cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ c¸c card giao diÖn
m¹ng 10 Base-T khái bÞ c¸c bÊt thêng surge trªn ®êng d©y d÷ liÖu. C¸c surge ®êng d©y d÷
liÖu nµy kh«ng nh÷ng cã thÓ lµm háng card giao diÖn mµ cßn cã thÓ ph¸ c¶ board mÑ vµ
nguån nu«i cña m¸y tÝnh.
Bé acquy th× ®îc kiÓm so¸t bëi hÖ thèng qu¶n lý acquy th«ng minh CellGuard trong Back-UPS
Pro; nã tù ®éng tiÕn hµnh kiÓm tra acquy cø 14 ngµy mét lÇn, vµ ®Ò phßng n¹p ®iÖn thõa
còng nh phãng ®iÖn hÕt kiÖt ®èi víi acquy.
Acquy trong Back-UPS Pro dÔ dµng thay thÕ vµ cã thÓ thay nãng; thêi gian n¹p ®Çy l¹i mÊt
kho¶ng tõ 2 ®Õn 6 giê, tïy lo¹i. Model mµ b¹n gÆp hiÖn nay lµ Back-UPS Pro 650 cã c«ng
suÊt VA/W lµ 650/410 yªu cÇu tõ 2 ®Õn 4 giê ®Ó n¹p ®Çy hoµn toµn.
Còng nh Pulsar EX cña MGE, mÆt tríc Back-UPS Pro 650 cã c¸c bé phËn c¶nh b¸o. B¹n sÏ thÊy
c¸c LED chØ thÞ tr¹ng th¸i dßng ®iÖn ch¹y qua, còng nh t×nh tr¹ng acquy. ¢m thanh còng ®îc
sö dông ®Ó b¸o ®éng khi cã c¸c dÊu hiÖu bÊt thêng. Back-UPS Pro ®îc b¶o hµnh hai n¨m cho
c¶ UPS lÉn acquy. Gi¸ ®Ò nghÞ cña APC lµ 467 US$ nhng cÇn ph¶i tham kh¶o thªm gi¸ cã kh¸c
nhau cho tõng khu vùc.
PK Electronic PowerBoxx vµ US9001
H·ng PK Electronics cã c¸c s¶n phÈm æn ®Þnh nguån rÊt phong phó, tõ bé b¶o vÖ chèng ®ét
biÕn cho ®Õn c¸c hÖ thèng lu ®iÖn cho m¸y fax vµ UPS. Chóng ta sÏ ®Æc biÖt xem xÐt lo¹i
UPS PowerBoxx cã h×nh ch©n ®Õ nhá dïng rÊt tèt cho c¸c hÖ thèng m¸y ®éc lËp ®Æt trªn
bµn lµm viÖc.
PowerBoxx ®îc thiÕt kÕ ®Ó xö lý mäi lo¹i bÊt thêng vÒ ®iÖn vµ t¹p nhiÔu ®iÖn, kÓ c¶ sÐt.
Gièng nh tÊt c¶ c¸c UPS kh¸c, nã ho¹t ®éng nh lµ bé chèng ®ét biÕn ®iÖn vµ æn ¸p, ®ång thêi
cã c¶ acquy dù phßng cho trêng hîp mÊt ®iÖn. Nã cã c«ng suÊt 500 VA vµ ®iÖn ¸p lèi vµo cã
thÓ thay ®æi trong d¶i tõ 170V ®Õn 270V, ®ång thêi dù tr÷ acquy cã thÓ duy tr× Pentium PC
trong vßng tõ 15 ®Õn 20 phót. PowerBoxx kh«ng cã b¶ng l¾p c¸c LED b¸o t×nh tr¹ng cung cÊp
®iÖn cho m¸y PC cña b¹n, hay t×nh tr¹ng tÝch ®iÖn cña acquy dù phßng mµ chØ mét c«ng t¾c
t¾t më mµ th«i.
Tuy nhiªn sù ®¬n gi¶n bao giê còng Èn chøa nh÷ng nÐt ®Ñp. Víi kÝch thíc hµi hßa 485 x 100 x
165 mm, PowerBoxx võa xinh ®Ó ®Æt trªn mÆt hoÆc xÕp gän díi bµn, vµ dÔ dµng bÞ quªn
l·ng sau khi ®· l¾p ®Æt. Cho ®Õn khi nµo x¶y ra mÊt ®iÖn míi nhí ®Õn sù cã mÆt cña nã!
PowerBoxx cã lÏ h¬i nÆng, xÊp xØ 9,5 kg, nhng còng may lµ kh«ng hay bÞ di dêi, trong m¸y cã
mét kho¶ng trèng nhá võa ®ñ chøa ®o¹n c¸p thõa nªn cµng tiÕt kiÖm chç cña mÆt bµn.
Chóng t«i thÝch PowerBoxx vÒ ph¬ng diÖn ®¬n gi¶n, nhng thiÕu ®Ìn LED b¸o hiÖu t×nh
tr¹ng cña acquy dù phßng lµ mét khiÕm khuyÕt. PowerBoxx ®îc b¶o hµnh hai n¨m.
Mét lo¹i kh¸c còng cña PK Electronics lµ lo¹t US9000 gåm nhiÒu m«®un UPS cã thÓ thay thÕ
nãng (nhiÒu m«®un US9000 cã thÓ l¾p trong mét hép ®Ó cïng lµm viÖc víi nhau). Trong lo¹t
nµy, chóng t«i chän kiÓu cã c«ng suÊt thÊp nhÊt, US9001, dung lîng 1000 VA. Nã cã d¶i ®iÖn
¸p vµo tõ 160 ®Õn 275V, vµ ®iÖn ¸p ra 230V (æn ®Þnh céng/trõ 3%).
Cao cÊp h¬n PowerBoxx, US9001 cã thÓ thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c nhiÖm vô khö bá ®ét biÕn vµ
®iÒu hßa ®iÖn, cung cÊp ®iÖn dù phßng b»ng acquy, vµ kÌm theo c¶ kh¶ n¨ng kiÓm tra tù
®éng ®Ó chÈn ®o¸n hÖ thèng víi 5 ®Ìn LED b¸o t×nh tr¹ng acquy vµ c¸c møc t¶i, còng nh mét
bé b¸o ®éng ©m thanh. Thêi gian dù phßng acquy íc kho¶ng 5-15 phót. C¸c kÝch thíc cña
US9001 lµ 499 x 134 x 226 mm.
AMCOM Keeper
Hä UPS Keeper cña h·ng AMCOM cã ®ñ tÊt c¶ c¸c tÝnh n¨ng cÇn thiÕt ®Ó gi÷ an toµn cho
hÖ m¸y tÝnh cña b¹n. Mçi mét bé Keeper ®Òu kÌm theo mét hÖ phÇn mÒm dÔ sö dông ®Ó
theo dâi vµ qu¶n lý ®iÖn cung cÊp vµo c¸c hÖ m¸y cña b¹n, ph¸t tiÕng vµ dÊu hiÖu c¶nh b¸o
®Ó b¸o ®éng vÒ c¸c trôc trÆc. Bæ sung cho phÇn mÒm tiÖn Ých theo dâi vµ qu¶n lý lµ tÝnh
n¨ng tù ®éng t¾t m¸y. TÝnh n¨ng nµy cã thÓ xem chõng viÖc cÊt gi÷ vµ ®ãng c¸c tËp tin trong
c¸c tr×nh øng dông ®ang më tríc khi ng¾t ®iÖn nÕu hÖ m¸y kh«ng ®îc ai chó ý tíi. Chøc n¨ng
æn ®Þnh ®iÖn ¸p cña nã ®îc thùc hiÖn bëi mét bé ®iÒu hßa ®iÖn ®iÒu khiÓn b»ng vi xö lý
l¾p bªn trong nªn kh«ng cÇn dïng tíi acquy khi bÞ sôt ¸p. ThiÕt bÞ nµy còng cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ
chèng ®ét biÕn ®iÖn vµ chèng sÐt.
AMCOM Keeper cßn kÌm theo bé b¶o vÖ chèng ®ét biÕn trªn ®êng d©y d÷ liÖu díi d¹ng c¸c
®Çu nèi Phone (RJ11) hoÆc Modem (RJ45). DÜ nhiªn, viÖc läc bá t¹p nhiÔu ®iÖn còng lµ mét
tÝnh n¨ng tiªu chuÈn cña Keeper. Toµn bé hÖ UPS nµy ®îc kiÓm so¸t bëi mét bé vi xö lý kü
thuËt sè b¶o ®¶m sù tin cËy ë kh¾p c¸c bé phËn. §Ó më réng kh¶ n¨ng b¶o vÖ vµ qu¶n lý tõ c¸c
hÖ m¸y tÝnh ®éc lËp sang m¹ng m¸y tÝnh, b¹n cã thÓ l¾p ®Æt thªm bé ®iÒu hîp SNMP.
Hä m¸y UPS cña AMCOM nµy gåm cã Keeper 420AE (420 VA) gi¸ 199 S$, Keeper 650AE
(650 VA) gi¸ 345 S$, Keeper 1000AE (1000 VA) gi¸ 432 S$, vµ Keeper 1400AE (1400 VA) gi¸
515 S$.
Mua ®óng lo¹i UPS, cÇn cã nh÷ng thËn träng
§ã lµ mét sè lo¹i UPS ®ang cã s½n hiÖn nay. NÕu kh«ng t×m ®îc mét ®Þa chØ thÝch hîp víi
yªu cÇu cña b¹n th× h·y yªn trÝ r»ng mét cöa hµng kh¸c sÏ cã nh÷ng g× mµ b¹n muèn, víi gi¸ võa
tói tiÒn. Nhng b¹n ph¶i chó ý ®Õn mét ®iÒu lµ sÏ cã nhiÒu tÝnh n¨ng t¬ng tù nhau trªn c¸c
UPS mµ b¹n nh×n thÊy trong c¸c cöa hµng ®ã.
Cã trong tay kh¶ n¨ng b¶o vÖ cña c¸c UPS hiÖn ®¹i, nhiÒu ngêi cã thÓ qu¸ û l¹i mµ bá qua mét
sè quy t¾c phßng ngõa cò nhng rÊt tèt - nh ph¶i rót phÝch c¾m ra khái æ ®iÖn khi cã gi«ng sÐt
ch¼ng h¹n. Lêi khuyªn cña chóng t«i lµ: Kh«ng nªn qu¸ tin tëng vµo UPS!

C¸ch sö dông hép ®Üa cøng th¸o r¸p


Trªn thÞ trêng cã b¸n Hép ®Üa cøng th¸o r¸p rÊt tiÖn dông, c¸ch sö dông nh sau:
Hép gåm cã 2 phÇn r¸p nèi víi nhau qua 1 ®Çu nèi t¬ng tù nh c¸c cæng COM hay LPT.
PhÇn chÕt: Gièng nh g¸ ®ì cho phÇn sèng (th¸o r¸p ®îc), ®îc b¾t chÕt b»ng èc vµo héc dµnh
cho æ ®Üa 1.2Mb. D©y nguån vµ c¸p æ cøng ®îc g¾n vµo phÇn nÇy.
PhÇn sèng: Gièng c¸i hép dïng ®Ó chøa æ cøng kiÓu IDE.
Khi sö dông, b¹n chØ viÖc bá æ cøng vµo hép, nèi d©y, g¾n vµo phÇn chÕt lµ xong. Khi
kh«ng dïng hay khi cÇn thay thÕ ®Üa cøng, b¹n chØ cÇn rót phÇn sèng ra, thay ®Üa míi råi
g¾n vµo l¹i.
Chó ý: Mäi thao t¸c th¸o l¾p ®Òu ph¶i ®îc tiÕn hµnh sau khi ng¾t ®iÖn nguån vµo m¸y.
HiÖn nay c¸c chç chÐp ®Üa ®Òu trang bÞ hép nèi nÇy ®Ó phôc vô cho viÖc chÐp trùc tiÕp
lªn ®Üa cøng do kh¸ch ®em l¹i (nhanh, gän h¬n chÐp ra ®Üa mÒm). NÕu b¹n thêng hay th¸o
l¾p ®Üa cøng th× nªn trang bÞ.

æ ®Üa khëi ®éng


T«i ®· sö dông ®Üa cøng SCSI-2 trong s¸u th¸ng kh«ng gÆp bÊt cø r¾c rèi nµo. Sau ®ã t«i
mua mét ®Üa cøng IDE, 1,6GB míi. B©y giê m¸y tÝnh cña t«i khëi ®éng tõ æ IDE chø kh«ng tõ
æ SCSI. Cã c¸ch nµo ®Ó æ SCSI cña t«i thµnh æ ®Üa khëi ®éng ®îc kh«ng?
C¸c DOS vµ Windows 95 g¸n ch÷ c¸i cho æ ®Üa quyÕt ®Þnh thø tù t×m æ ®Üa ®Ó khëi
®éng. ThËt kh«ng may, kh«ng cã c¸ch ®¬n gi¶n ®Ó lµm ®îc nh b¹n cÇn.
Trõ phi CMOS cña m¸y b¹n cã ®iÒu khiÓn kh¸c ®i ,tiÕn tr×nh khëi ®éng m¸y sÏ b¾t ®Çu tõ
viÖc t×m æ ®Üa mÒm thø nhÊt sau ®ã sang ®Üa cøng C: (Mét sè ch¬ng tr×nh BIOS cho phÐp
b¹n chän thø tù A: råi ®Õn C: hay C: råi ®Õn A:).
VÊn ®Ò mÊu chèt lµ m¸y tÝnh x¸c ®Þnh æ nµo lµ æ C:. DOS g¸n C: cho khu DOS chÝnh
dµnh cho khëi ®éng (active primary) nã t×m thÊy ®Çu tiªn. æ ®Üa vËt lý thø nhÊt - hay æ sè 1
(drive 1) theo c¸ch gäi cña ch¬ng tr×nh ph©n ho¹ch ®Üa FDISK - cÇn ph¶i cã mét khu DOS
chÝnh dµnh cho khëi ®éng vµ nh thÕ DOS sÏ t×m thÊy khu nµy tríc. (C¸c æ ®Üa vËt lý cßn l¹i
kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã khu chÝnh n÷a). Khu nµy ®îc g¸n lµ C:. M¸y tÝnh thÊy æ IDE tríc æ
SCSI, do ®ã thªm æ IDE vµo sÏ lµm cho æ SCSI bÞ g¸n lïi mét bËc (tõ C: xuèng D:)
C¸ch duy nhÊt ®Ó tiÕp tôc khëi ®éng tö æ SCSI: t¹o mét ®Üa mÒm khëi ®éng. §Üa mÒm nµy
sÏ chuyÓn viÖc ®iÒu khiÓn cho æ D: (æ SCSI) thùc hiÖn c¸c bíc cßn l¹i cña tiÕn tr×nh khëi
®éng m¸y. Cã mét vÊn ®Ò phøc t¹p mµ c¸ch nµy kh«ng gi¶i quyÕt ®îc: tÊt c¶ c¸c tÖp trªn æ
SCSI ®Òu ®îc cµi ®Æt ®Ó t×m vÒ æ C:, trong khi b©y giê ®ã lµ æ IDE míi. C¸ch tèt nhÊt lµ
chÊp nhËn hy sinh: chuyÓn néi dung æ SCSI sang æ IDE vµ ®Ó cho m¸y khëi ®éng tõ æ míi.

Phßng thu ®a ph¬ng tiÖn hoµn chØnh


B¹n muèn t¹o dùng cho m×nh mét hÖ thèng s¶n xuÊt ®a ph¬ng tiÖn hoµn h¶o? Tèt th«i.
Nhng tríc tiªn, chóng ta h·y b¾t ®Çu tõ nh÷ng c¸i c¨n b¶n nhÊt.
B¹n thÝch tù s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm ®a ph¬ng tiÖn? NÕu vËy, b¹n cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng
m¸y tÝnh ®ñ m¹nh ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o sù linh ho¹t trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trong bµi nµy,
chóng t«i xin giíi thiÖu víi c¸c b¹n thÕ nµo lµ s¶n xuÊt ®a ph¬ng tiÖn vµ c¸c thiÕt bÞ cÇn cã
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. B¹n nªn biÕt mét hÖ thèng m¸y tÝnh muèn ®îc gäi lµ tèt th× ph¶i gåm
nh÷ng phÇn cøng, phÇn mÒm nµo vµ gi¸ trÞ bao nhiªu. Chóng ta h·y so s¸nh søc m¹nh c¸c hÖ
thèng xÐt trªn môc ®Ých sö dông chÝnh cña chóng.
§a ph¬ng tiÖn lµ g×?
Cho ®Õn ®Çu thÕ kû nµy ngêi ta thêng gÇn kh¸i niÖm ®a ph¬ng tiÖn víi c¸c diÔn viªn. §Õn
nöa cuèi thÕ kû, chóng ta ®îc chøng kiÕn sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña ®a ph¬ng tiÖn. M«i trêng
®a ph¬ng tiÖn v¬n ®Õn hµng tû con ngêi qua phim ¶nh, ti vi, c¸c hÖ thèng dïng kü thuËt sè vµ
hµng lo¹t hÖ thèng sö dông c¸c c«ng nghÖ míi kh¸c.
Cã thÓ hiÓu n«m na ®a ph¬ng tiÖn lµ sù truyÒn ®¹t th«ng tin ®Õn ngêi sö dông b»ng nhiÒu
con ®êng kh¸c nhau. Ngêi sö dông lÜnh héi th«ng tin b»ng c¸ch nghe, nh×n, c¶m gi¸c....C¸c
thµnh phÇn chÝnh cña ®a ph¬ng tiÖn lµ ©m thanh, h×nh ¶nh vµ chuyÓn ®éng. §Ó t¶i d÷ liÖu
nµy ®Õn cho ngêi sö dông, chóng ta cÇn kªnh chuyÓn t¶i. Sè ®o lîng d÷ liÖu ®îc chuyÓn ®i
(vµ xö lý) trªn kªnh trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh gäi lµ gi¶i th«ng (bandwidth). Gi¶i th«ng
lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh khèi lîng th«ng tin b¹n cã thÓ chuyÓn ®Õn cho ngêi sö dông.
Cã thÓ nãi gi¶i th«ng quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò tån t¹i hay kh«ng tån t¹i? T¹i sao l¹i nãi nh vËy? B¹n
h·y nh×n vµo s¬ ®å gi¶i th«ng ë trang bªn th× sÏ hiÓu ®iÒu nµy. S¬ ®å cho chóng ta thÊy vÞ
trÝ t¬ng ®èi cña c¸c ph¬ng tiÖn tr×nh diÔn ®¹i chóng hiÖn nay, so s¸nh chóng víi nhau vµ víi
®êi sèng thùc.
Ýt ngêi biÕt r»ng c¸c hÖ thèng ®a ph¬ng tiÖn dïng kü thuËt t¬ng tù (analog) l¹i g©y ¶nh hëng
toµn diÖn ®Õn ngêi xem m¹nh h¬n hÖ thèng kü thuËt sè hiÖn ®¹i. C¸c hÖ kü thuËt t¬ng tù cã
®é ph©n gi¶i, mµu s¾c, ©m thanh..., nghÜa lµ kh¶ n¨ng thu hót gi¸c quan, tèt h¬n nhiÒu so víi
hÖ kü thuËt sè. KhiÕm khuyÕt nghiªm träng duy nhÊt cña hÖ t¬ng tù lµ nã kh«ng t¹o ®iÒu
kiÖn thùc hiÖn t¸c ®éng qua l¹i (interative) gi÷a s¶n phÈm ®a ph¬ng tiÖn vµ ngêi dïng. H¬n
n÷a chÝnh söa c¸c s¶n phÈm cña hÖ t¬ng tù lµ chuyÖn kh«ng mÊy ®¬n gi¶n. ChÝnh kh¶ n¨ng
chÝnh söa lµ ®iÓm m¹nh tuyÖt ®èi gióp hÖ kü thuËt sè giµnh ®îc vÞ trÝ cña m×nh. T¬ng lai
ch¾c ch¾n thuéc vÒ kü thuËt sè
Chøc n¨ng quyÕt ®Þnh h×nh thøc
Mét tr¹m ®a ph¬ng tiÖn "hoµn chØnh" ph¶i thùc thi ®îc hai nhiÖm vô: s¸ng t¹o vµ tr×nh bµy.
Hai nhiÖm vô nµy hoµn toµn t¸ch biÖt nhng cã tÇm quan träng t¬ng ®¬ng. Nãi chung, b¹n nªn
t¸ch hai nhiÖm vô nµy ra ®Ó thùc hiÖn riªng trªn c¸c m¸y kh¸c nhau. Lý do rÊt dÔ hiÓu. Gi¶ thö
chóng ta dïng TV võa ®Ó so¹n th¶o võa chiÕu phim qu¶ng c¸o. H·y thö tëng tîng: cø n¨m phót
mét lÇn, ch¬ng tr×nh TV l¹i bÞ ng¾t qu·ng, ngêi xem t¹m nghØ ng¬i ®Ó nhµ s¶n xuÊt lµm
viÖc! B¹n cßn muèn xem TV n÷a kh«ng?
§Ó t¹o ra néi dung, b¹n cÇn n¨ng lùc xö lý vµ lu tr÷, cµng nhanh, cµng nhiÒu th× cµng tèt. ViÖc
t¹o ra c¸c yÕu tè c¨n b¶n nh c¶nh video, h×nh chôp, ho¹t h×nh ba chiÒu, ®å häa vµ ©m nh¹c ®ßi
hái b¹n ph¶i cã kiÕn thøc vÒ nh÷ng lÜnh vùc nµy. Ngo¹i trõ c¸c h×nh ¶nh hai chiÒu, ba chiÒu
vµ ©m nh¹c d¹ng sè cã thÓ t¹o b»ng m¸y vi tÝnh, h×nh ¶nh vµ ©m thanh tù nhiªn ph¶i ®îc sè
hãa trªn hÖ thèng cña b¹n.
B¹n nªn mua c¸c th viÖn ©m nh¹c vµ ho¹t c¶nh ba chiÒu chÊt lîng cao. T¹o nh÷ng h×nh ¶nh lo¹i
nµy ®ßi hái nhiÒu thêi gian. VËy th× t¹i sao kh«ng mua nh÷ng g× hiÖn ®· cã s½n trªn thÞ tr-
êng? B¹n cã thÓ chän tho¶i m¸i trong th viÖn cña Corel vµ Kodak. NÕu cã con m¾t häa sÜ, b¹n
cã thÓ t¨ng cêng kh¶ n¨ng ®å häa cña hÖ thèng, vÝ dô nh mua thªm b¶ng vÏ sè hãa (digitizing
tablet). Nh÷ng b¹n mª ©m nh¹c cã thÓ n©ng cÊp card ©m thanh vµ thªm thiÕt bÞ MIDI. Tãm l¹i
hÖ thèng cña b¹n ph¶i ®îc cµi ®Æt theo nhu cÇu thùc hiÖn.
HÖ thèng
Cã thÓ ph©n lo¹i c¸c hÖ thèng m¸y ra lµm ba cÊp: "Tèt", "RÊt tèt" vµ "Tèt nhÊt". Cã rÊt nhiÒu
yÕu tè hîp t¸c kh¸c n»m gi÷a ba cÊp chÝnh nµy. Theo ®¸nh gi¸ hiÖn nay, c¸c m¸y lo¹i "Tèt" cã
gi¸ kho¶ng 5.000 ®« la Mü vµ "Tèt nhÊt" lªn tíi kho¶ng 20.000 ®« la.
HÖ thèng ®îc ®¸nh gi¸ lµ "Tèt" chØ phï hîp cho qu¸ tr×nh chÕ t¹o ®a ph¬ng tiÖn c¸ nh©n vµ
cã thÓ dïng ph¸t triÓn c¸c trang Web chuyªn nghiÖp. HÖ "RÊt tèt" cã thªm kh¶ n¨ng xuÊt b¶n
b»ng CD-ROM. HÖ "Tèt nhÊt" ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu cña tr¹m lµm viÖc ®a ph¬ng tiÖn
chuyªn nghiÖp vµ cã kh¶ n¨ng chÝnh söa video phi tuyÕn (non-linear video editing).
Hép m¸y (Chassis)
H·y mua lo¹i m¸y cã tèc ®é cao nhÊt trong kh¶ n¨ng tói tiÒn cña b¹n cho phÐp. Tèc ®é bus tèi
thiÓu ph¶i ®¹t tíi 66 MHz.
C¸c tèc ®é lµ tÝch sè cña tèc ®é nµy (vÝ dô nh lo¹i 2z66 MHz=133 MHz) lu«ng mang l¹i ho¹t
®éng tèt. Nªn nhí c¸c m¸y cã bus tèc ®é chËm h¬n dï ®îc trang bÞ CPU nhanh h¬n còng kh«ng
®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao.
Ph¶i cã æ ®Üa CD-ROM. NÕu b¹n s¶n xuÊt ch¬ng tr×nh trªn CD-ROM, b¹n nhí mua lo¹i m¸y
nghe CD cã æ ®Üa cïng tèc ®é nh æ ®Üa cña ngêi sö dông.
§èi víi modem, ngµy cµng cã nhiÒu ngêi nhËn ra r»ng 28,8K lµ tèc ®é tháa ®¸ng tèi thiÓu ®Ó
duyÖt Web. Lo¹i modem 33,6K vµ chuÈn X2 míi cña US Robotics dµnh cho hÖ thèng "RÊt tèt"
vµ "Tèt nhÊt". Modem d¹ng sè (ISDN) kh«ng nhÊt thiÕt cÇn cho b¹n v× nã ®ßi hái kÕt nèi
®Æc biÖt.
HÖ "Tèt" ph¶i cã tèi thiÓu Pentium 90 MHz ch¹y Windows 95, 32 MB RAM vµ card mµn h×nh
2 MB lo¹i ch¹y nhanh. B¹n nªn cã hai æ ®Üa cøng, mét æ ®Üa chÝnh dung lîng 2 GB vµ æ thø
hai 1 GB dïng lu tr÷ ®å häa, ©m thanh vµ video.
Muèn ®îc coi lµ "RÊt tèt", m¸y b¹n ph¶i lµ Pentium 166-200MHz víi MMX, 64 MB RAM, card
mµn h×nh 4 MB.
Nªn sö dông bé ®iÒu khiÓn ®Üa cøng SCSI-2. Bé ®iÒu khiÓn nµy ch¹y nhan h¬n IDE vµ
kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn bé vi xö lý vµ hÖ thèng ngay c¶ khi ph¶i liªn tôc ®äc vµ ghi mét lîng
lín d÷ liÖu, vÝ dô nh khi b¹n ghi vµ chiÕu video. Ngoµi mét æ ®Üa cøng 2 GB nªn cµi ®Æt
thªm mét æ 3 GB n÷a ®Ó phôc vô môc ®Ých lu tr÷ ®å häa.
HÖ "Tèt nhÊt" ®ßi hái bé vi xö lý lo¹i Pentium Pro 150-200 MHz víi 128 MB RAM vµ ch¹y
Windows NT 4.0. Giao tiÕp SCSI-2 lµ yªu cÇu thiÕt yÕu c¶ trong m¸y vµ cho c¶ c¸c thiÕt bÞ
AV kh¸c.
§èi víi c¸c thµnh phÇn kh¸c nh DIMM vµ bé nhí EDO, ®õng v× h¬i ®¾t hay kh«ng cã s½n mµ
bá qua. Ph¶i thiÕt kÕ sao cho hÖ thèng cã tèc ®é cao h¬n nhiÖm vô ®ßi hái.
NÕu hÖ thèng chØ võa ®ñ hoµn thµnh c«ng viÖc, khi ph¶i cè g¾ng qu¸ ®é nã sÏ nghØ ch¬i
®Ó lµm khæ b¹n. Lóc ®ã b¹n l¹i tèn nhiÒu c«ng søc h¬n. §iÒu cÇn quan t©m ph¶i lµ gi¸ trÞ cao
cña hÖ thèng chø kh«ng ph¶i lµ gi¸ c¶ thÊp nhÊt.
Mµn h×nh
LuËt cho mµn h×nh lµ "cµng lín th× cµng tèt". Tuy vËy kÝch cì thuÇn tóy chØ lµ mét nöa vÊn
®Ò. B¹n cÇn 4 MB VRAM ®Ó ®¹t ®é ph©n gi¶i cao h¬n (tøc lµ 1024 x786 vµ h¬n n÷a) víi 24
bit mµu (16 triÖu mµu). HÖ "Tèt" ph¶i cã mµn h×nh 15" th«ng thêng, vÝ dô nh cña Acer hay
CTX. Mµn h×nh 17" (cña NEC hay Samsung ch¼ng h¹n) dµnh cho hÖ "RÊt tèt". C¸c mµn h×nh
21" nh·n hiÖu Daytek, Hitachi hay ViewSonic thuéc lo¹i cao cÊp h¬n, phï hîp víi hÖ "Tèt nhÊt".
Tuy nhiªn, mµn h×nh 24", lo¹i mµn h×nh do Sony ®Ò xíng lµ tuÖt víi nhÊt. Lo¹i nµy qu¶ thËt
lµ b¸u vËt cho nh÷ng ai suèt nµy ph¶i nh×n ch»m ch»m vµo giao diÖn thíc thêi gian (timeline
interface). Thíc thêi gian cã chiÒu dµi rÊt lín, kh«ng c©n xøng víi mµn h×nh. Do ®ã mµn h×nh
cµng lín th× cµng gióp b¹n thÊy ®îc nhiÒu chi tiÕt h¬n.
Ngoµi ra, ®Ó t¹o h×nh ¶nh video chuyªn nghiÖp, b¹n ph¶i cã thªm mµn h×nh video NTSC (hay
PAL) chÊt lîng cao. §Çu vµo mµn h×nh ph¶i chÊp nhËn nhiÒu tÝn hiÖu, c¶ composite video
vµ S-Video (Y/C). Mµn h×nh cÇn thªm hai kh¶ n¨ng n÷a lµ kiÓm tra mµu s¾c vµ quÐt d
(overscan). Mµu s¾c t¹o bëi ®Çu ra RGB cña m¸y tÝnh ®ßi hái khi vît qua kh¶ n¨ng tiÕp nhËn
cña mµn h×nh NTSC. Do ®ã, b¹n cÇn mµn h×nh NTSC nh»m ph¸t hiÖn c¸c sai biÖt gi÷a mµn
h×nh m¸y tÝnh vµ kÕt qu¶ thùc, tõ ®ã tr¸nh c¸c sai sãt tríc khi ®a ra b¨ng video, CD-ROM
chuÈn MPEG hay DVD.
QuÐt d lµ quÐt mÐp h×nh ¶nh lÊn ra ngoµi mµn hiÓn thÞ gièng nh ®a sè TV vÉn thùc hiÖn.
B¹n sÏ cã c¶m tëng h×nh trµn ®Çy mµn hiÓn thÞ nhng thùc tÕ phÇn r×a h×nh ¶nh cña b¹n ®·
bÞ mÊt. §Ó tr¸nh mÊt m¸t, b¹n nªn ®Ó h×nh ®å häa cã ®êng biªn lín mét chót. Tãm l¹i, mét mµn
h×nh TV ®îc xÕp h¹ng lµ ®ñ dïng cho phßng thu.
C¸c thiÕt bÞ nhËp d÷ liÖu
M¸y chôp ¶nh sè nh cña Canon vµ Epson lµ bíc khëi ®Çu Ýt tèn kÐm ®Ó chôp c¸c h×nh ¶nh
tÝnh ngoµi ®êi thùc. M¸y ghi h×nh VHS, S-Video hay DVC (s¾p xÕp theo thø tù chÊt lîng
h×nh ¶nh) cho phÐp ®a vµo c¸c h×nh ¶nh chuyÓn ®éng khi g¾n víi card tãm b¾t h×nh.
§Ó vÏ h×nh b»ng m¸y tÝnh, b¹n nªn dïng gi¸ vÏ sè hãa (vÝ dô nh cña h·ng Wacom). Víi gi¸ vÏ
nµy, viÖc s¸ng t¹o ®å häa trªn m¸y tÝnh hay theo dÊu h×nh ¶nh sÏ trë nªn trùc quan h¬n. B¹n sÏ
dïng ®Õn m¸y quÐt h×nh nÕu b¹n cÇn sè hãa c¸c tranh vµ h×nh ¶nh ph¼ng. M¸y quay phim
MPEG dïng ®Üa cøng, vÝ dô nh Hitachi MP-EGIA ch¾c sÏ ®îc mäi ngêi a chuéng v× nã rÊt
gän (chØ b»ng mét c¸i ®iÖn tho¹i di ®éng) vµ dÔ dµng kÕt hîp víi m¸y tÝnh. ChØ cÇn gì æ
®Üa cøng ra, g¾n vµo khe c¾m PCMCIA Type 2, thÕ lµ b¹n cã ngay video trªn PC.
C«ng cô phÇn mÒm
Cã rÊt nhiÒu phÇn mÒm dïng cho h×nh ¶nh ®å häa hai chiÒu nh Fractal Design Painter, Adobe
Photoshop, Micrografix Picture Publisher vµ Corel Photopaint. PhÇn mÒm ®Ó t¹o c¸c h×nh ba
chiÒu hay ho¹t h×nh còng nhiÒu kh«ng kÐm. Trong sè ®ã cã Lightwave cña NewTek, Ninetix
3D Studio MAX, Softimage cña Microsoft, Caligari trueSpace, Animation Master. ViÖc lùa
chän phÇn mÒm nµo tïy thuéc phÇn lín vµo c«ng viÖc b¹n ph¶i lµm, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, ng©n
s¸ch còng nh quan ®iÓm riªng cña b¹n.
Trong c¸c phÇn mÒm dïng cho ®a ph¬ng tiÖn cßn ph¶i kÓ ®Õn c«ng cô lµm Web (Web
authoring tools), chÝnh söa video (video editors), c¸c bé ch¬ng tr×nh tr×nh diÔn t¬ng t¸c b»ng
kü thuËt sè (digital/interactive presentation). C¸c c«ng cô lµm Web tèt nhÊt lµ NetObjects
Fusion, Microsoft FrontPage, Claris Home Page, Corel Web Master (s¾p tíi lµ Adobe PageMill)
vµ hµng t¸ c¸c ch¬ng tr×nh nhá h¬n kh¸c. ChÝnh sù ®a d¹ng cña ngêi xem Web g©y khã kh¨n
cho viÖc chän ra møc thiÕt kÕ Web tèi u. HiÖn nay cßn v« sè ngêi dïng cã modem 9600 baud
vµ Netscape Navigator 2. Hä ch¾c ch¾n sÏ khã chÊp nhËn t¶i xuèng mäi phÇn céng thªm (plug-
in) chóng ta giíi thiÖu cho hä. NÕu b¹n biÕt râ vÒ kh¸n thÝnh gi¶ th× c«ng ®o¹n chän thiÕt kÕ
sÏ dÔ dµng h¬n.
C¸c phÇn mÒm tr×nh bµy cã thÓ t¹o ra b¶n tr×nh diÔn "sèng" hay "ghi s½n" (live or canned).
Méi tr×nh diÔn "sèng" thêng lµ tr×nh diÔn cã ngêi ®iÒu khiÓn. Mét giäng nãi sÏ híng dÉn ngêi
nghe trong qu¸ tr×nh giíi thiÖu. C¸c b¶n tr×nh diÔn ghi s½n cã thÓ ph©n ra hai lo¹i: kh«ng t¬ng
t¸c vµ t¬ng t¸c. Ngêi dïng cã thÓ tù t×m ®Õn nguån th«ng tin cÇn thiÕt nÕu b¶n tr×nh diÔn lµ
kiÓu t¬ng t¸c.
§Ønh cao chÊt lîng cña qu¸ t×nh s¶n xuÊt ®a ph¬ng tiÖn thêng thÓ hiÖn trong c¸c s¶n phÈm t-
¬ng t¸c hoµn toµn hay gi¶i trÝ cã b¶n quyÒn nh c¸c trß ch¬i hay c©u chuyÖn. C¸c ch¬ng tr×nh
®¸ng kÝnh nh Power Point cña Microsoft ®ang mÊt chç ®øng v× hiÖn nay ®· cã c¸c phÇn
mÒm linh ho¹t vµ dÔ dïng h¬n nh Click & Create cña Corel, MM100 vµ MM200 cña Scala. C¸c
dù ¸n phøc t¹p cÇn ®Õn c¸c ch¬ng tr×nh m¹nh h¬n nh Macromedia Director hay Quest cña
Allen Communications.
C¸c ch¬ng tr×nh chÝnh söa chuçi h×nh ¶nh thêng xuÊt kÕt qu¶ lµ tÖp AVI, MPEG 1 hay 2
hoÆc lµ QuickTime. Ch¬ng tr×nh nµy cßn cã tªn lµ bé chÝnh söa video phi tuyÓn (non-linear
video editor). Adobe Premiere vµ mét sè phÇn mÒm kh¸c nh Media Studio Pro, Corel Lumiere,
In:sync Speed Razor vµ Star Media Systems Video Action NT ®ang ®îc mäi ngêi a chuéng. TÊt
c¶ c¸c phÇn mÒm nãi trªn ®Òu cung øng c¸c tÝnh n¨ng c¨n b¶n cho qu¸ tr×nh chÝnh söa, kÕt
hîp h×nh tÜnh, ho¹t h×nh vµ video. §Ó thiÕt kÕ c¸c ®o¹n chuyÓn c¶nh, vÝ dô nh h×nh mê
dÇn, hay bÞ xãa ®i chØ cÇn kÐo vµ th¶ chuét.
Giai ®o¹n chÝnh söa thêng bao gåm kh©u chän nh¹c, c¸c hiÖu øng ©m thanh. H×nh ¶nh sau ®ã
®îc ®a ra b¶n thu nhá xem thö (miniature previews) ®Ó ®¸nh gi¸ s¶n phÈm. Giai ®o¹n t¹o kÕt
xuÊt hoµn chØnh ë ®é ph©n gi¶i ®óng thêng ph¶i lµm qua ®ªm v× ph¶i tèn rÊt nhiÒu thêi
gian. Mçi mét gi©y video hoµn chØnh ®Òu ®ßi hái nhiÒu thêi gian vµ søc lùc. Kh¶ n¨ng thªm
phô ®Ò vµ chØnh söa ©m thanh video b»ng phÇn mÒm còng hÕt søc quan träng. Ph¶i lu«n
lu«n quan t©m ®Õn ©m nh¹c vµ lµm cho h×nh ¶nh ®îc hµi hßa víi ©m nh¹c.
Bé chuyÓn m· (Encoder)
NÕu s¶n phÈm ch¹y tèt khi xªm trªn card VGA vµ b¹n muèn chuyÓn sang b¨ng video th× b¹n
ph¶i mua bé chuyÓn m·. Bé chuyÓn m· cã t¸c dông chuyÓn h×nh kh«ng quÐt xen (non-
tinterlaced) cña m¸y itnsh thµnh tÝn hiÖu video composite ®Ó ghi ®îc lªn b¨ng tõ. Bé AverKey
cña Avermedia cã chÊt lîng t¬ng ®èi tèt, kÓ ®ã lµ Scan do cña Communications Specialties.
Nhng vÞ trÝ dÉn ®Çu hiÖn nay vÉn thuéc vÒ VGA Producer cña h·ng Magni Systems víi ®Çu
ra S-VHS.
Bé chuyÓn m· còng chÊp nhËn cho tÝn hiÖu video ®i qua. Nhê ®ã, b¹n cã thÓ chÌn thªm c¸c
h×nh ®å häa t¹o ra trªn m¸y tÝnh vµo video. §©y lµ c¸ch thêng dïng ®Ó thªm tiªu ®Ò, phô ®Ò,
hay h×nh mê...trong c¸c ®o¹n phim video. C¸c bé chuyÓn ®æi cao cÊp cho phÐp chóng ta m·
hãa h×nh ¶nh cã ®é ph©n gi¶o cao (1600x1200) vµo video. Tuy vËy, nÕu thiÕt bÞ chØ cã kh¶
n¨ng chuyÓn tõ NTSC sang PAL hay SECAM còng cã thÓ coi lµ t¹m ®ñ.
M¹ch b¾t vµ chiÕu video
C¶ hai m¹ch nµy cã cïng môc ®Ých: cho phÐp b¹n ghi l¹i video b»ng m¸y tÝnh, xö lý h×nh vµ
chiÕu l¹i trªn hÖ NTSC (hay PAL). Tïy theo chÊt lîng video ®Çu ra vµ sè kiÓu kÕt xuÊt mµ
ph©n lo¹i c¸c m¹ch nµy tõ "Tèt" ®Õn"Tèt nhÊt".
Khëi ®Çu lµ DC10/20 cña Micro, Bravado cña Truevision vµ Rainbow Runner cña Matrox (khi
dïng víi card mµn h×nh Mystique). ThËt ra h×nh ¶nh cã ®îc vÉn cha hoµn toµn phï hîp víi c¸c
øng dông chuyªn nghiÖp. Tuy nhiªn nã rÊt h÷u Ých trong viÖc ch¶i chuèt c¸c ®o¹n video gia
®×nh. Thªm vµo ®ã, b¹n cã thÓ dïng m¹ch nµy ®Ó t¹o c¸c phÝm AVI cã ®é ph©n gi¶i 320x200
cho c¸c tr×nh diÔn kü thuËt sè hay Web.
C¸c m¹ch thu ph¸t video cña hÖ "RÊt tèt" cã chÊt lîng cao h¬n vµ nÐn nhiÒu h¬n. Do ®ã b¹n sÏ
thÊy video cã h×nh ¶nh ®Ñp h¬n nhiÒu, ®¸p øng ®îc tiªu chuÈn c«ng nghiÖp. Dï c¸c nhµ s¶n
xuÊt cã tuyªn bè hÖ thèng víi æ ®Üa IDE lµ ®ñ cho chÝnh söa video, b¹n vÉn ph¶i dïng SCSI-2
®Ó tËn dông hÕt kh¶ n¨ng cña c¸c m¹ch nµy. C¸c bo m¹ch AVI tuy cã rÎ h¬n vµ cã thÓ linh ho¹t
h¬n nhng bo m¹ch nÐn MPEG sÏ cho b¹n h×nh ¶nh tuyÖt nhÊt víi kh¶ n¨ng nÐn cao h¬n.
B¹n còng cÇn cã æ ®Üa chuyªn dïng cho AV (thêng ®îc g¾n trùc tiÕp vµo card mµn h×nh). Bo
m¹ch th«ng dông DPS Perception cã bé t¨ng tèc chuyÓn c¶nh (tïy chän) ®Ó rót ng¾n thêi gian
hoµn thµnh ®o¹n video. Bé Targa 2000 cã kh¶ n¨ng xö lý thay thÕ card VGA nªn b¹n cã thÓ
xem video trong cöa sæ. C¶ hai bé Mars2 cña DRV vµ Videoplex cña Optibase ®Òu ho¹t ®éng
víi chuÈn nÐn MPEG-2 cao cÊp. Bé Videoplex cßn cã thªm kh¶ n¨ng chuyÓn m· (encoding).
Card ©m thanh
Card ©m thanh ®· gÇn ®¹t ®Õn ®Ønh cña nã c¶ vÒ c«ng nghÖ vµ gi¸ c¶.§a sè ngêi dïng ®·
hµi lßng víi c¸c thiÕt bÞ cã s½n. C¸c lo¹i card Sound Blaster cña Creative Lab vµ c¸c card nh¸i
thuéc lo¹i "Tèt". Trong hÖ "RÊt tèt", card AWE 64 cña Creative Lab gÆp ph¶i sù c¹nh tranh tõ
Mediatrix Audiotrix Pro vµ Home Studio Pro 64 cña Guillemot International. C¸c card nµy cung
øng trän bé gi¶i ph¸p phÇn cøng vµ phÇn mÒm cho nh÷ng ai thÝch lµm viÖc víi ©m thanh, nh-
ng cha ph¶i lµ tay mª nh¹c thùc sù.
C¸c chuyªn gia ©m thanh hoµn toµn hµi lßng víi CardD cña Digital Audio Labs (CardD) Plus
thËm chÝ cã ®Çu vµo vµ ra sè hãa) hay Antex Studio Card, ®¸p øng trän vÑn c¸c yªu cÇu vÒ
tû lÖ gi÷a tÝn hiÖu vµ nhiÔu (signal to noise ratio), c¸c chuÈn ©m thanh sè vµ sù linh ho¹t.
HÖ thèng sao lu
C¸c thiÕt bÞ sao lu ®îc chia lµm hai d¹ng: truy nhËp ngÉu nhiªn hay kh«ng ngÉu nhiªn. C¸c
thiÕt bÞ truy nhËp ngÉu nhiªn thêng dùa trªn ®Üa. C¸c s¶n phÈm gåm cã æ Zip vµ Jaz cña
Iomega, æ EZ Flyer 230 vµ SyJet cña SyQuest, æ quang 2 vµ 4 GB cña MicroNet.
Lîi ®iÓm chñ yÕu cña c¸c thiÕt bÞ nµy lµ tèc ®é vµ sù tiÖn dông. CD ghi ®îc (CD-R) còng
phï hîp cho viÖc sao lu. Gi¸ cña æ nµy kho¶ng 250 ®« la vµ ®Üa ghi kho¶ng 3 ®« la. Lîi thÕ
cña CD-R lµ æ CD-ROM nµo còng ®äc ®îc th«ng tin trªn ®Üa CD-R.
C¸c thiÕt bÞ sao lu kh«ng ngÉu nhiªn thêng dùa trªn b¨ng tõ vµ cÇn nhiÒu thêi gian h¬n ®Ó sao
lu. Tuy nhiªn c¸c thiÕt bÞ nµy cã u thÕ vÒ dung lîng, mçi b¨ng tõ sao lu ®îc tõ 2 ®Õn 50 GB. æ
Ditto QIC cña Iomega, mét kiÓu hÖ DAT (chÝnh x¸c h¬n lµ DDS), c¸c æ b¨ng 8 mm cña
Exabyte vµ Micronet lµ ®iÓn h×nh cña lo¹i thiÕt bÞ nµy.
KÕt luËn
C«ng nghÖ míi vµ hiÖn ®¹i liªn tôc ra ®êi. Tuy nhiªn ®iÒu quan träng lµ b¹n sÏ lµm ®îc g× chø
kh«ng ph¶i b¹n dïng c«ng nghÖ nµo. §iÒu quan träng duy nhÊt b¹n cÇn nhí lµ ph¶i chän c¸c
thiÕt bÞ phï hîp cho b¹n vµ c«ng viÖc mµ b¹n muèn thùc hiÖn.
§a ph¬ng tiÖn ®èi víi nh÷ng ngêi kh¸c nhau cã thÓ kh¸c nhau. Gièng nh thÕ giíi cña chóng ta
®îc dùng lªn tõ v« sè nÒn v¨n minh kh¸c nhau, sù th«ng hiÓu lµm cho cuéc sèng cña chóng ta
phong phó h¬n nhiÒu. M«i trêng ®a ph¬ng tiÖn giê ®©y ®ang lµm cho c¶ thÕ giíi xÝch l¹i
gÇn nhau h¬n.

PC cña ngµy mai


CPU 400MHz, mµn h×nh réng, hiÓu ®îc tiÕng nãi - ®ã lµ d¹ng ®iÓn h×nh cho hÖ thèng PC
cña b¹n trong nh÷ng n¨m tíi.
Trong t¬ng lai kh«ng xa, chóng ta sÏ nãi chuyÖn víi m¸y tÝnh, gièng nh trong c¸c phim khoa häc
viÔn tëng l©u nay. Cuéc sèng cña chóng ta sÏ thay ®æi nhiÒu. Nhng còng cßn l©u míi cã nh÷ng
lo¹i m¸y biÕt nh×n, nghe vµ më cöa nh ngêi ta thêng tëng tîng.
VËy PC sÏ nh thÕ nµo vµo n¨m 2001? Hay sau 12 th¸ng n÷a? Nhá h¬n, nhanh h¬n, th«ng minh
h¬n, vµ ... th©n thiÖn h¬n nÕu b¹n tin vµo nh÷ng qu¶ng c¸o vÒ phÇn mÒm. Nhng liÖu PC cã
tin cËy vµ cã kh¶ n¨ng tuú biÕn h¬n kh«ng? Hay nã sÏ tiÕp tôc lµm chóng ta ph¶i bùc m×nh v×
nh÷ng r¾c rèi vÒ b¶o tr×, t¬ng thÝch vµ thêi h¹n b¶o hµnh gi¶m dÇn theo ®êng xo¸y tr«n èc.
Ngµnh c«ng nghÖ nµy lu«n thay ®æi nhanh tíi møc khã mµ theo kÞp. V× thÕ chóng ta ph¶i dùa
vµo c¸c chuyªn gia ®Ó cã c¸i nh×n s¸t thùc h¬n vµo t¬ng lai cña m¸y ®Ó bµn PC, notebook vµ
phÇn mÒm. B¹n sÏ thÊy nh÷ng ph¸n ®o¸n cña hä trong bµi b¸o nµy.
NhËn ®Þnh cuèi cïng lµ g×? Chí nªn qu¸ véi vµng. Nhng cã thÓ thÊy lµ nh÷ng c¶i tiÕn râ rÖt
nhÊt cña bé xö lý, lu tr÷, mµn h×nh vµ tÊt c¶ nh÷ng c«ng nghÖ hç trî cÇn thiÕt ®Òu nh»m lµm
cho PC phï hîp h¬n víi c¸ nh©n sö dông. Vµ trung t©m cña mäi vÊn ®Ò chÝnh lµ nhu cÇu
ngµy cµng t¨ng vÒ kh¶ n¨ng xö lý.
T¨ng thªm kh¶ n¨ng
Andy vµ Bill t¨ng tèc
Chñ tÞch Intel Andy Grove, cïng víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña Intel lµ AMD vµ Cyrix vÉn t¨ng
tèc cho PC víi gi¸ tiÕp tôc gi¶m. Bill Gates còng ®ang t¨ng chu k× ®ång hå lªn nhanh h¬n n÷a.
Intel ®· tr×nh diÔn bé xö lý 350MHz vµ dù kiÕn ®a ra Pentium 400MHz vµo cuèi n¨m nay,
gi¸m ®èc vÒ cÊu tróc IA-32 cña Intel cho biÕt. AMD sÏ theo s¸t Intel tõng bíc víi gi¸ h¹ 25%,
theo lêi gi¸m ®èc tiÕp thÞ c¸c s¶n phÈm m¸y tÝnh cña AMD. C¸c chip AMD K6 nhanh h¬n sÏ
xö lý ®å ho¹ tèt h¬n.
§iÒu nµy cµng chøng tá sù ®óng ®¾n cña ®Þnh luËt Moore. N¨m 1965, nhµ ®ång s¸ng lËp
Intel lµ Gordon Moore dù ®o¸n r»ng kh¶ n¨ng xö lý sÏ t¨ng gÊp ®«i sau mçi 24 th¸ng. H«m nay,
Pentium II cña Intel cã 7,5 triÖu transistor. Cø theo ®µ nµy th× c¸c bé xö lý cña Intel cã thÓ
chøa 50 ®Õn 100 triÖu transistor vµo thËp niªn ®Çu cña thÕ kû tíi.
Theo lêi gi¸m ®èc tiÕp thÞ cña AMD: "Còng nh bÇu trêi kh«ng cã giíi h¹n, c«ng nghÖ silicon
vµ kü n¨ng vÒ cÊu tróc ngµy cµng tiÕn bé cho phÐp tèc ®é tiÕp tôc ph¸t triÓn. T«i cho r»ng sÏ
kh«ng bao giê cã ®iÓm kÕt thóc".
Chóng ta sÏ cÇn tõng chu k× ®ång hå. PC trong t¬ng lai ph¶i thêng xuyªn lµm viÖc víi nh÷ng
h×nh ¶nh 3D ®å sé, c¸c file ©m thanh vµ video khæng lå vµ nhiÒu th«ng tin kh¸c ®Õn tõ Web.
VËy th× kh¶ n¨ng bao nhiªu míi ®ñ cho nh÷ng nhu cÇu to lín nµy? Theo híng dÉn thiÕt kÕ hÖ
thèng PC 98 cña Intel/Microsoft, b¹n cÇn cã Ýt nhÊt bé xö lý Pentium 200MHz víi MMX vµ bé
nhí hÖ thèng 32MB.
Vµo lóc mµ NT 5.0 xuÊt hiÖn trong n¨m tíi, model tèt h¬n cã thÓ lµ m¸y tÝnh Kayak XU míi
cña Hewlett-Packard, trong ®ã bao gåm mét cÆp Pentium II 300MHz, 128MB RAM vµ bus ®å
ho¹ míi tèc ®é nhanh. Gi¸ lµ 6655 USD. DÜ nhiªn cã thÓ møc gi¸ nµy sÏ gi¶m xuèng khi sè lîng
m¸y t¨ng lªn vµ nh÷ng chip míi ra ®êi.
§êng truyÒn réng h¬n
Sù tiÕn bé cña bus
Ngay c¶ bé xö lý nhanh nhÊt còng cã thÓ lµm viÖc rÊt chËm nÕu c¸c ph©n hÖ kh¸c cña PC vµ
®êng truyÒn d÷ liÖu kh«ng ®îc t¨ng tèc. Intel vµ c¸c nhµ s¶n xuÊt hÖ thèng ®Èy lïi th¸ch thøc
vÒ th«ng lîng b»ng c¸ch c¶i tiÕn c¸c bus truyÒn d÷ liÖu.
Bé chip AGPset 440LX cña Intel ®a ra cæng ®å ho¹ t¨ng tèc (AGP - Accelerated Graphics Port),
lµ bus nhanh h¬n PCI n»m gi÷a CPU vµ bé ®ång xö lý ®å ho¹. AGP cßn kÕt nèi adapter ®å ho¹
víi bé nhí hÖ thèng ®Ó lu tr÷ nh÷ng b¶n ®å cÊu tróc lín dïng trong c¸c øng dông 3D.
C¸c nhµ ph©n tÝch dù ®o¸n r»ng vµo n¨m 2000, tÊt c¶ ®å ho¹ PC sÏ ë d¹ng 3D, vµ trong ®ã cã
thÓ 70% hoÆc h¬n sÏ sö dông AGP. Nhng nh÷ng ngêi ham mª trß ch¬i lµ ®îc lîi nhiÒu nhÊt tõ
AGP; cßn c¸c nhµ xö lý v¨n b¶n vµ b¶ng tÝnh th× thËm chÝ ch¼ng nhËn thÊy sù cã mÆt cña
nã.
C¸c h·ng s¶n xuÊt hÖ thèng ®· vµ ®ang b¾t ®Çu chÕ t¹o m¸y AGP. Tuy nhiªn nh÷ng thö
nghiÖm vÒ AGP hiÖn nay cho kÕt qu¶ cha hoµn toµn kh¶ quan. TiÒm n¨ng thùc sù cña AGP
cha thÓ kh¼ng ®Þnh cho tíi khi cã nhiÒu øng dông h¬n hç trî cho nã - cã thÓ ph¶i ®Õn cuèi
n¨m 1998.
Bé chip bo m¹ch hÖ thèng míi, dù kiÕn ra ®êi trong n¨m 1998, còng sÏ hç trî tèc ®é bus hÖ
thèng nhanh h¬n - 100MHz so víi tèc ®é hÖ thèng ®iÓn h×nh hiÖn nay lµ 66MHz. T¨ng tèc ®é
bus cho phÐp PC cña b¹n tËn dông c¸c kiÓu bé nhí nhanh h¬n. Vµ DRAM ®ång bé 100MHz sÏ
b¾t ®Çu xuÊt hiÖn vµo gi÷a n¨m, tiÕp sau ®ã lµ Direct RDRAM trong n¨m 1999. Víi tèc ®é
nhanh h¬n vµ gi¸ rÎ h¬n, c¶ hai lo¹i nµy sÏ nhanh chãng thay thÕ c¸c lo¹i bé nhí hiÖn thêi.
KÕt nèi nhanh h¬n
Plug, play vµ thÕ lµ c«ng viÖc ®îc tiÕn hµnh
Cµng ngµy b¹n sÏ cµng kÕt nèi thªm nhiÒu thiÕt bÞ vµo m¸y PC, chóng sÏ trao ®æi d÷ liÖu víi
nhau ë tèc ®é nhanh h¬n nhiÒu so víi hiÖn nay. §ã lµ v× c¸c cæng song song vµ nèi tiÕp sÏ ®îc
thay thÕ bëi Universal Serial Bus (USB) vµ giao tiÕp nèi tiÕp tèc ®é cao IEEE 1394, hay
FireWire.
USB truyÒn tíi 12 megabit/gi©y - nhanh h¬n kho¶ng 100 lÇn so víi phÇn lín c¸c cæng nèi tiÕp
chuÈn - trong khi FireWire b¾t ®Çu tõ 100 ®Õn 400 mbps trong n¨m 1998 vµ t¨ng lªn ®Õn 1
gigabyte/gi©y vµo cuèi thËp niªn nµy. USB ®· kÕt nèi c¸c thiÕt bÞ cã ®é réng b¨ng truyÒn
thÊp nh chuét vµ scanner vµo c¸c PC míi. FireWire dù kiÕn xuÊt hiÖn trong n¨m 1998, sÏ kÕt
nèi c¸c æ DVD vµ CD-ROM l¾p ngoµi, c¸c camera tÜnh vµ video sè, vµ c¶ æ cøng. C¶ hai lo¹i
trªn ®Òu t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho viÖc bæ sung thiÕt bÞ míi vµo hÖ thèng cña b¹n vµ gi¶m
bít t×nh tr¹ng lén xén cña c¶ mí d©y phÝa sau m¸y. Nhng ®iÒu chñ yÕu cßn phô thuéc nhiÒu
vµo viÖc c¸c nhµ s¶n xuÊt thiÕt bÞ ngo¹i vi tËn dông c¸c c«ng nghÖ c¬ b¶n nµy nh thÕ nµo.
C¸c thiÕt bÞ USB ®Çu tiªn ®îc thö nghiÖm ®· kh«ng lµm viÖc hoµn toµn nh qu¶ng c¸o. Mét
khi vÊn ®Ò t¬ng thÝch ®îc gi¶i quyÕt th× USB cã thÓ kÕt nèi mµn h×nh, chuét vµ bµn phÝm
víi PC. YÕu tè t¹o kh¶ n¨ng nµy lµ c¸c driver míi trong Windows 98 vµ Windows NT.
Lu tr÷ nhiÒu h¬n
C¸c æ ®Üa míi chó träng vÒ dung lîng
Thùc tÕ, b¹n kh«ng chØ cÇn thªm søc m¹nh vµ tèc ®é ®êng truyÒn nhanh h¬n cho nh÷ng file
lín trong t¬ng lai, mµ cßn cÇn kh«ng gian lín h¬n nhiÒu ®Ó chøa chóng. Chóng ta ®· biÕt
®Õn nhiÒu kh¸i niÖm míi trong lÜnh vùc lu tr÷ nh CD, DVD, LS-120, th¸o l¾p ®îc, ghi l¹i ®îc,
nhng cha cã lo¹i nµo thay thÕ ®îc ®Üa cøng truyÒn thèng.
Còng nh tèc ®é bé xö lý, dung lîng ®Üa cøng t¨ng kho¶ng 60% mét n¨m, trong khi gi¸ gi¶m tõ
1USD/megabyte n¨m 1994 xuèng 1cent/meg trong n¨m 1998. TriÓn väng sÏ ra sao? Giíi h¹n duy
nhÊt lµ Aµc¸c nhµ s¶n xuÊt ®Üa cøng cã thÓ chøa bao nhiªu gigabyte trong mét ®Üa 3,5 inch'
giê ®©y chuyÓn thµnh Aµb¹n muèn mua ®Üa bao nhiªu giga'. Vµ dÜ nhiªn con sè cã thÓ lín
h¬n c¶ søc tëng tîng cña b¹n.
Theo ý kiÕn cña mét chuyªn gia vÒ lu tr÷ th× ch¼ng cã ®Üa cøng nµo lµ qu¸ lín khi mµ c¸c
phÇn mÒm ngµy cµng bµnh tríng. Windows 2000 sÏ cã thÓ chiÕm tíi 18GB, Word chiÕm
1GB.
Trong khi ®ã c¸c ph¬ng tiÖn lu tr÷ gi¸ cao sÏ tiÕp tôc gi¶m gi¸ vµ t¨ng cêng phæ biÕn. Tuy CD-
ROM 650MB ®· thay thÕ cho ®Üa mÒm trong viÖc ph¸t hµnh phÇn mÒm, nhng nã l¹i bÞ ®e
do¹ bëi DVD 4,7GB. MÆc dï DVD b¾t ®Çu kh«ng ®îc v÷ng ch·i, ngêi ta dù ®o¸n r»ng sè lîng
cña nã sÏ ®uæi kÞp CD-ROM vµo n¨m 2000.
Khi ®ã, c¸c æ DVD-RAM ghi ®îc cã thÓ ®¸nh b¹i CD ghi ®îc trong lùa chän cho ph¬ng tiÖn di
chuyÓn. Nhng DVD-RAM còng gÆp ph¶i vÊn ®Ò t¬ng thÝch. Vµ nã sÏ ph¶i c¹nh tranh víi c¸c
lo¹i ®Üa cøng th¸o l¾p dung lîng cao nh Iomega Jaz vµ siªu ®Üa mÒm Zip hay LS-120 - nh÷ng
c«ng nghÖ nhanh h¬n, rÎ h¬n vµ linh ho¹t h¬n DVD.
Nh÷ng bøc tranh s¸ng sña
H×nh ¶nh cña ngµy mai
B¹n muèn xem d÷ liÖu trªn mµn h×nh èng cathode 17 inch kÒnh cµng hay trªn LCD (mµn h×nh
tinh thÓ láng) 20 inch m¶nh mai, nhiÒu mµu s¾c vµ sinh ®éng?
Mét ngµy nµo ®ã b¹n sÏ thay thÕ c¸i èng kÒnh cµng kia b»ng mét panel ph¼ng treo trªn têng
hoÆc chiÕm mét chç nhá trªn bµn cña b¹n. C¸c nhµ s¶n xuÊt mµn h×nh tinh thÓ láng (LCD)
l©u nay ®· cã c¸c mÉu mµn h×nh ma trËn tÝch cùc cho m¸y ®Ó bµn, míi nhÊt lµ lo¹t LCD lín
tíi 20 inch cña Sanyo Electric. Nh÷ng mµn h×nh nµy vît tréi CRT truyÒn thèng trong mäi lÜnh
vùc, trõ gi¸ c¶. Lo¹t mµn h×nh Sanyo sÏ ®îc b¸n ra trong mïa xu©n n¨m nay víi gi¸ tõ 1.600 ®Õn
8.000 USD tuú thuéc kÝch thíc.
Mét nhµ ph©n tÝch vÒ CNTT cho r»ng chóng ta kh«ng hy väng cã ®îc LCD trªn têng nhµ
m×nh trong thÕ kû nµy. Nhng «ng còng cho biÕt hÇu hÕt c¸c nhµ s¶n xuÊt mµn h×nh chñ chèt
®Òu ®· hoÆc sÏ cã lo¹i mµn h×nh ph¼ng. Dù kiÕn sè lîng tiªu thô mµn h×nh ph¼ng ®Õn n¨m
2000 sÏ t¨ng gÊp 20 lÇn so víi hiÖn nay.
Nh÷ng thÕ giíi míi
Cßn ë ®©u cha cã PC hiÖn diÖn
T¹i sao chóng ta l¹i cÇn nhiÒu søc m¹nh trong khi phÇn lín chØ dïng ë møc ®é viÕt mét b¶n ghi
nhí hay tÝnh to¸n kinh phÝ? C©u tr¶ lêi cã thÓ gãi gän trong mét tõ: giao diÖn - hay chÝnh x¸c
h¬n lµ giao diÖn ngêi dïng ®å ho¹.
"Chóng ta t×m kiÕm mét hÖ thèng m¸y tÝnh th«ng minh h¬n, cã thÓ dÔ dµng t¬ng t¸c víi nã",
Bill Gates ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ c¸c nhµ ph¸t triÓn chuyªn nghiÖp cña Microsoft. Theo Gates,
phÇn cøng m¹nh h¬n sÏ t¹o cho PC kh¶ n¨ng nghe vµ nh×n. ¤ng dù ®o¸n r»ng trong vßng 10 n¨m
tíi, "mçi m¸y tÝnh sÏ cã s½n chøc n¨ng nãi vµ ng«n ng÷". Thay v× gâ hoÆc nhÊn chuét, b¹n sÏ
b¶o PC khëi ®éng øng dông nµy hay in tµi liÖu kia. T¹i v¨n phßng, th«ng ®iÖp e-mail cña b¹n
sÏ tr«ng y nh mét ®o¹n video.
Microsoft dù ®Þnh chi Ýt nhÊt 2,6 tØ USD trong n¨m nay cho nghiªn cøu vµ triÓn khai, chó
träng thùc hiÖn quan ®iÓm trªn - vµ còng lµ môc tiªu c¸c khëi xíng MMX, AGP vµ bé nhí ®ång
bé cña Intel, theo lêi phã chñ tÞch Intel Albert Yu.
§ång thêi c¸c cæng USB vµ FireWire gi¶i quyÕt ®îc nhiÒu vÊn ®Ò vÒ ®é réng ®êng truyÒn,
®iÖn n¨ng vµ ng¾t, lµm cho c¸c thµnh phÇn cña PC g¾n chÆt vµo mét khèi. Trong t¬ng lai,
b¹n cã thÓ lµm viÖc thuËn tiÖn víi mét m¸y ®Ó bµn nhá gän, khi cÇn chØ viÖc c¾m æ ®Üa,
camera, scanner vµ c¸c thiÕt bÞ kh¸c vµo ®Ó dïng.
T¹i nhµ, PC cña b¹n sÏ ®iÒu khiÓn ®Ìn, nhiÖt ®é vµ c¸c dông cô trong gia ®×nh. Vµ cµng
ngµy b¹n cµng cã thÓ giao tiÕp b»ng lêi víi m¸y nhiÒu h¬n so víi cöa sæ ®å ho¹. Hy väng b¹n sÏ
cã mét nh©n viªn phôc vô sè ho¸ th©n thiÖn, vµ khi h«: "H·y pha mét ly cµ phª", b¹n sÏ nghe lêi
®¸p ngät ngµo: "V©ng, thªm ®êng vµ b¬ nh mäi ngµy chø?".
Thanh Nga US PC World 1/98
V¨n phßng vµo n¨m 2007?

Trong v¨n phßng cña t¬ng lai, c«ng nghÖ sÏ ë kh¾p mäi n¬i - nhng hÇu nh kh«ng nhËn thÊy.
Nh÷ng tÊm ¶nh díi ®©y cho thÊy quang c¶nh v¨n phßng vµo n¨m 2007. ¥ë ®©y, sù kÕt hîp cña
c¸c nhµ kiÕn tróc, thiÕt kÕ vµ c¸c h·ng c«ng nghÖ cao nh AT&T vµ Intel t¹o ra mét kh«ng gian
lµm viÖc mµ truyÒn th«ng kh«ng d©y lµm thay ®æi mäi thø. Kh«ng d©y cã nghÜa lµ kh«ng æ
c¾m trªn têng, trong nhiÒu trêng hîp kh«ng cã c¶ têng ng¨n. Kh«ng gian më, dïng chung lµ
nguyªn t¾c, nh ta thÊy trong Lµng Xanh. ¥ë ®©y b¹n sÏ lµm viÖc rÊt tho¶i m¸i víi ®iÖn tho¹i
kh«ng d©y vµ m¸y tÝnh. CÇn riªng t h¬n? H·y vµo nh÷ng khoang riªng hay « tñ trong gãc
phßng.
B¹n sÏ thÊy nh÷ng tiÖn nghi s¸ng t¹o nh bar níc tr¸i c©y trong v¨n phßng. Nhng b¹n hoµn toµn
kh«ng bÞ ng¾t khái c«ng viÖc: PC vµ ®iÖn tho¹i di ®éng rÊt dÔ víi, ®ång thêi mµn h×nh trªn
têng lu«n ®a ra nh÷ng tin tøc míi nhÊt tõ trô së chÝnh.
M¸y tÝnh ®Ó bµn trong 10 n¨m tíi

PC cña b¹n trong thÕ kû tíi sÏ nh thÕ nµo? Nh÷ng quan ®iÓm sau dùa trªn ý kiÕn tr¶ lêi cña
Mark Weiser, ngêi phô tr¸ch c«ng nghÖ t¹i trung t©m nghiªn cøu cña Xerox, n¬i ®· sinh ra giao
diÖn ngêi dïng ®å ho¹.
CPU: "PC sÏ trë thµnh tñ g¾n têng trong tõng v¨n phßng". H·y nghÜ ®Õn gigabyte RAM,
terabyte lu tr÷.
Mµn h×nh: "Mµn h×nh cã thÓ dÔ gÊp, bá tói vµ khi dïng th× më ra".
§Çu vµo: NhËn biÕt tiÕng nãi sÏ kh«ng thay thÕ bµn phÝm vµ chuét. T¹i sao? V× tÝnh chÊt
riªng t. "M¸y tÝnh mµ b¹n cã thÓ nãi chuyÖn víi sÏ lµm lé mäi chuyÖn".
C¸c kÕt nèi: "B¹n sÏ vÉn cÇn nhiÒu d©y, nhng chóng n»m trong têng, trong bµn, díi sµn. Riªng
nh÷ng thø d©y khã chÞu nhÊt lµ d©y nèi ®iÖn tho¹i, bµn phÝm vµ chuét th× sÏ biÕn mÊt".
GiÊy: "Mäi thø cã ch÷ trªn ®ã - g¸y s¸ch, giÊy tê, danh thiÕp - sÏ biÕn thµnh mµn h×nh".
Internet: M¸y tÝnh Net bá tói sÏ cho phÐp b¹n ®¨ng nhËp bÊt kú lóc nµo, ë bÊt cø ®©u.
Nh÷ng khoang riªng vÉn tån t¹i

... chóng chØ mÊt ®i nh÷ng bøc v¸ch ng¨n. Nh÷ng khoang riªng cã thÓ di chuyÓn ®Ó b¹n lµm
viÖc mét m×nh hay theo nhãm. Vµ dï sao th× giÊy tê còng kh«ng thÓ kh«ng cã, c¸c b¶n in cña
b¹n sÏ ®îc xÕp trong tñ hå s¬ di chuyÓn, ®Ó chóng cã thÓ theo b¹n trong kh¾p v¨n phßng.
T¹o bøc tranh lín
Nh÷ng nh©n viªn di ®éng sÏ cÇn c¸ch thøc chia sÎ th«ng tin míi. M¹ng néi bé (intranet) cña c«ng
ty sÏ ®îc ®a vµo mét phßng réng. ¥ë ®©y b¹n sÏ t×m thÊy tin tøc vµ th«ng tin cæ phiÕu, c¸c cöa
sæ video, giê quèc tÕ, b¶n ®å, lÞch nhãm - nghÜa lµ mäi th«ng tin b¹n muèn cã trªn m¸y ®Ó
bµn.
Phßng héi nghÞ quèc tÕ

Tãm l¹i, c«ng viÖc trong t¬ng lai chñ yÕu lµ truyÒn th«ng vµ céng t¸c, dï b¹n lµm viÖc néi bé
hay quèc tÕ. B¹n sÏ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ë trong phßng t¹i héi nghÞ. C¸c c«ng cô nh b¶ng ®iÖn
tö vµ hÖ thèng héi ®µm video sÏ trë thµnh yÕu tè phæ biÕn cña mäi phßng héi nghÞ.
§Çu n·o cña mäi ho¹t ®éng
Trong khung c¶nh nµy, b¹n cã thÓ lµm viÖc ë bÊt cø ®©u phï hîp víi b¹n; ®iÖn tho¹i vµ kÕt
nèi m¹ng cã ë kh¾p n¬i. TÊt c¶ nh÷ng m¸y mãc g©y tiÕng ån, tõ server m¹ng ®Õn hÖ thèng
®iÒu khiÓn ®Ìn vµ nh¹c ®Òu n»m trong mét tñ riªng ë mçi tÇng.
Bill Gates, chñ tÞch Microsoft

... vÒ t¬ng lai c¸c hÖ ®iÒu hµnh:


"Trong 10 n¨m tíi sÏ cã c¸c hÖ thèng ®Çu vµo tèt h¬n - viÕt tay, nãi, nhËn d¹ng trùc quan
(visual recognition)... Kho¶ng 90% m· hÖ ®iÒu hµnh sÏ dµnh cho c¸c tÝnh n¨ng nµy. Khi nh×n
l¹i nh÷ng m¸y vi tÝnh cña ngµy h«m nay, chóng ta sÏ ph¶i thèt lªn: "¤å, nh÷ng m¸y nµy kh«ng
biÕt nghe, nãi vµ nh×n".
PhÇn mÒm t¬ng lai b¹n muèn ®i vÒ ®©u?
C¸c nhµ t b¶n lín trong c«ng nghiÖp phÇn mÒm thêng cã nh÷ng íc m¬ lín. Nh÷ng c«ng ty ph¸t
triÓn c¸c phÇn mÒm mµ b¹n dïng hµng ngµy ®a ra ý tëng rÊt ly kú cho t¬ng lai. Nhng liÖu hä
cã hiÖn thùc ®îc nh÷ng íc m¬ ®ã trªn mµn h×nh nhá hay kh«ng?
Lµm quen víi Webtop. "N¨m tíi b¹n sÏ Ýt nh×n thÊy Windows v× phÇn lín thêi gian b¹n lµm
viÖc víi mét tr×nh duyÖt Web khi Webtop chiÕm h÷u m¸y ®Ó bµn", theo lêi chñ tÞch kiªm
CEO cña Corel lµ Mike Cowpland. ¤ng m« t¶ t¬ng lai kh«ng xa khi ®ã b¹n chØ viÖc c¾m vµo
Webtop lín ë bÊt kú ®©u b¹n tíi. Nã sÏ nhËn biÕt b¹n lµ ai, dïng nh÷ng øng dông nµo, vµ b¹n
muèn giao diÖn ra sao. Ch¼ng cßn ph¶i ®Æt cÊu h×nh m¸y tÝnh. Vµ viÖc céng t¸c víi c¸c
®ång nghiÖp sÏ rÊt dÔ dµng v× mäi ngêi ®Òu ®¨ng nhËp vµo mét m¹ng lín.
N« lÖ riªng cña b¹n. Víi Microsoft, nh÷ng íc m¬ cßn cao h¬n. Chuyªn viªn qu¶n lý ch¬ng tr×nh
cña nhãm c«ng nghÖ tiÕng nãi cho r»ng trong t¬ng lai, PC kh«ng chØ phiªn ©m l¹i tiÕng nãi
mµ nã thùc sù hiÓu nh÷ng g× b¹n nãi; sÏ kh«ng cßn c¸c øng dông, quªn ®i nh÷ng b¶ng tÝnh vµ
tr×nh xö lý v¨n b¶n - chØ cßn l¹i mét kÎ n« lÖ lµm theo lÖnh cña b¹n. CÇn tæ chøc cuéc häp?
HiÖn nay b¹n ph¶i lªn lÞch, göi e-mail ®Õn nh÷ng ngêi cÇn tham dù råi ®îi ph¶n håi cña tõng
ngêi. Nhng nÕu Microsoft thµnh c«ng, ®Õn n¨m 2001 tÊt c¶ nh÷ng g× b¹n ph¶i lµm lµ b¶o cho
PC biÕt b¹n cÇn gÆp nh÷ng ai, nã sÏ thùc hiÖn mäi chi tiÕt.
Nh÷ng ph¬ng thuèc kú diÖu. NhiÒu ngêi ta th¸n vÒ phÇn mÒm hiÖn nay, lµm viÖc kh«ng
hiÖu qu¶ mµ ®ßi hái cßn h¬n c¶ chiÕc xe thÓ thao cña Yý. Nhng DLL cã thÓ sÏ cïng sè phËn
víi c¸c lÖnh DOS. Theo gi¸m ®èc vÒ c«ng nghÖ hç trî ph¸t triÓn s¶n phÈm cña Microsoft
Diana Murray th× trong 5 hay 10 n¨m tíi phÇn mÒm sÏ tù nhËn biÕt lçi vµ c¸ch söa. Windows
98 sÏ cung cÊp c¸c wizard söa lçi gióp ph¸t hiÖn nh÷ng xung ®ét phÇn cøng, trôc trÆc vÒ in
Ên, modem vµ h¬n thÕ n÷a. Khi cã vÊn ®Ò x¶y ra, wizard sÏ ®a ra nh÷ng c©u hái liªn quan
gióp b¹n t×m ra nguyªn nh©n. Trong c¸c phiªn b¶n t¬ng lai, phÇn mÒm nµy sÏ t×m xung ®ét,
kiÓm tra xem c¸c driver cã ®îc cËp nhËt, vµ híng dÉn nÕu cÇn söa ch÷a. Sau nµy, nã sÏ tù t×m
ph¬ng thuèc mµ kh«ng cÇn ®Õn b¹n, thËm chÝ theo dâi c«ng viÖc cña b¹n vµ can thiÖp khi cã
sù cè.
HiÖn thùc. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nãi ë trªn nghe thËt tuyÖt vêi. Nhng liÖu nh÷ng giÊc m¬ nµy cã
c¬ héi trë thµnh hiÖn thùc hay kh«ng? Theo Paul Saffo, gi¸m ®èc ViÖn Nghiªn Cøu T¬ng Lai,
®iÒu kú diÖu chØ x¶y ra ®ång thêi víi s¸ng t¹o microchip - thiÕt bÞ khëi ®Çu cho mäi thø.
"C«ng nghiÖp phÇn mÒm... ph¶i thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n nh c¸ch mµ microchip ®· thay ®æi
thiÕt kÕ m¹ch". Theo Saffo, trªn thÕ giíi kh«ng cã ®ñ c¸c nhµ ph¸t triÓn phÇn mÒm ®Ó viÕt
®îc m· cÇn thiÕt lµm cho tÊt c¶ nh÷ng giÊc m¬ trªn trë thµnh hiÖn thùc - vËy th× h·y chØ lo
riªng viÖc t¹o c¸c øng dông tin cËy.
Frogdesign, h·ng thiÕt kÕ c«ng nghiÖp

... vÒ t¬ng lai cña PC gia ®×nh: Kh«ng gäi lµ m¸y tÝnh gia ®×nh, mµ lµ dông cô. KÝch thíc
cña lo¹i PC nµy b»ng cì radio hay ®ång hå. Bµn phÝm gÊp më vµ LCD cho phÐp b¹n duyÖt
Net, göi e-mail, qu¶n lý tµi chÝnh, vµ h¬n thÕ n÷a - tõ v¨n phßng, giêng ngñ hay bÕp.
PC di ®éng mét kÝch cì kh«ng ®¸p øng ®îc tÊt c¶
Nh÷ng m¸y tÝnh x¸ch tay ®Çu tiªn cã kÝch cì b»ng m¸y may. M¸y tÝnh di ®éng hiÖn nay cã
thÓ chØ nhá b»ng gãi kim chØ cho nhµ du lÞch. B¹n cã thÓ lùa chän tõ lo¹i cã mµn h×nh
multimedia lín nh ThinkPad cña IBM ®Õn lo¹i kÝch thíc bá tói nh PalmPilot cña 3Com/U.S.
Robotics, vµ ®ñ lo¹i ë gi÷a.
M¸y x¸ch tay b¹n sÏ sö dông trong t¬ng lai tuú thuéc vµo tÝnh n¨ng mµ b¹n chó träng - søc m¹nh
hay kÝch thíc.
Tuæi thä. Ngo¹i trõ lo¹i mega-notebook míi lín h¬n c¶ ThinkPad, phÇn lín c¸c PC di ®éng sÏ
nhÑ h¬n vµ cã ¾c quy tuæi thä cao h¬n. Mét phÇn lµ nhê bé xö lý Tillamook rÊt m¹nh cña Intel
vµ c¸c s¶n phÈm kÕ tiÕp, theo ý kiÕn mét nhµ ph©n tÝch cña IDC.
Sharp ®ang chuÈn bÞ LCD ma trËn tÝch cùc chØ sö dông mét phÇn b¶y n¨ng lîng so víi c¸c
mµn h×nh hiÖn nay, b»ng mét nöa träng lîng vµ mét phÇn ba ®é dµy so víi c¸c LCD hiÖn t¹i.
TÝnh di ®éng. C¸c m¸y multimedia cao cÊp sÏ khëi ®Çu víi kÝch thíc cña cÆp Samsonite, mµn
h×nh 15 hay 17 inch vµ æ cøng 8GB. Nhng ®ã kh«ng ph¶i lµ ®iÒu mµ ngêi dïng mong muèn.
Cã ý kiÕn cho r»ng c¸c nhµ s¶n xuÊt cè ®Èy ngêi dïng theo híng ®ã h¬n lµ nghe yªu cÇu cña
hä.
Tèc ®é t¨ng trëng nhanh. B¹n sÏ b¾t ®Çu thÊy phæ biÕn h¬n c¸c m¸y cùc nhá subnotebook ch¹y
Windows CE. C¸c nhµ ®iÒu hµnh vµ nh÷ng nh©n viªn hay ph¶i ®i l¹i cã thÓ thÝch lo¹i cùc nhá
v× hä thÝch dïng bµn phÝm c¶m nhËn, mµn h×nh mµu bac¬lit víi gi¸ kho¶ng 700 ®Õn 1000
USD.
T¬ng lai. "15 n¨m n÷a chóng ta sÏ mang (hay ®eo) m¸y tÝnh. Chóng ta sÏ liªn l¹c ®îc tøc thêi ë
n¬i bÊt kú trªn tr¸i ®Êt víi bÊt kú ai ®ang thøc vµo lóc ®ã, thËm chÝ c¶ khi hä ®ang ngñ", mét
nhµ ph©n tÝch dù ®o¸n.
PC cã thÓ thay thÕ mò cña b¹n. Nhng nã còng cã thÓ lµ vali, TV hay lß níng b¸nh. Tuú ë sù lùa
chän cña b¹n.

Unicode vµ vÊn ®Ò vÒ chuÈn tiÕng ViÖt


1. T¹i sao cÇn cã mét b¶ng m· chung trªn toµn thÕ giíi?
NÕu ghÐ th¨m níc NhËt th«ng qua Internet, b¹n sÏ thÊt väng v× nh÷ng g× b¹n thÊy ë ®ã. HÇu
hÕt c¸c trang Web ®Òu cã h×nh ¶nh rÊt ®Ñp, nhng c¸c dßng ch÷ th× v« cïng lén xén, toµn lµ
nh÷ng h×nh ch÷ nhËt, nh÷ng ký tù ®« la, ký tù nguyªn ©m l»ng nh»ng kh¸c. Qu¶ thËt, míi nh×n
s¬ qua t«i ®· thÊy hoa m¾t,. T«i ch¾c r»ng ch¼ng ai cã thÓ ®äc ®îc dï lµ mét mÈu th«ng tin
tõ nh÷ng kÝ tù ®ã cho dï hä ®· häc tiÕng NhËt hay lµ ngêi NhËt ch¨ng n÷a.
T¹i sao vËy? Cã thÓ gi¶i thÝch hiÖn tîng nµy nh sau: c¸c ®o¹n v¨n tiÕng NhËt trong c¸c trang
Web ®îc viÕt b»ng mét bé m· kh¸c h¼n víi nh÷ng g× mµ b¹n ®ang dïng, cho nªn, nh÷ng g×
®ang ®îc hiÓn thÞ trªn mµn h×nh kh«ng ph¶i lµ nh÷ng g× mµ ngêi so¹n trang Web ®ã muèn ®-
a tíi cho b¹n. Tr×nh duyÖt Web cña b¹n kh«ng hiÓu thø lo¹i ph«ng ch÷ nµy v× thÕ, nã sÏ hiÓn
thÞ tõng byte mµ nã ®äc ®îc víi nh÷ng biÓu tîng t¬ng øng (®· ®îc dùng s½n) trong bé m·
Western (vèn ®îc sö dông mÆc ®Þnh trong c¸c tr×nh duyÖt). Víi nh÷ng ngêi sö dông m¸y tÝnh
cho c«ng viÖc kinh doanh, vÊn ®Ò sÏ g©y khã chÞu h¬n nhiÒu. Hä sÏ ph¶i sö dông mét phÇn
mÒm kh¸c hoÆc thùc hiÖn mét lo¹t c¸c thao t¸c mÊt thêi gian khi muèn xem th«ng tin cña c¸c
ng«n ng÷ nµy (ch¾c b¹n còng biÕt, trong c«ng viÖc kinh doanh, hä kh«ng thÓ bá qua nh÷ng
th«ng tin h÷u Ých, hä buéc ph¶i ®äc nã. Cßn nÕu nh t«i hoÆc c¸c b¹n th×.. thµ xem ®Þa chØ
cßn h¬n).
T¸c gi¶ cña c¸c trang Web ë mét sè níc nµy nhËn thÊy r»ng hä sÏ ph¶i t¨ng gÊp ®«i dung lîng
®Üa, t¨ng gÊp ®«i c«ng viÖc cña m×nh ®Ó dÞch nh÷ng th«ng tin nµy sang tiÕng Anh. §èi víi
mét vµi ng«n ng÷, kÓ c¶ Nga, Trung Quèc vµ ViÖt nam, hiÖn cã nhiÒu h¬n mét ph¬ng ph¸p m·
ho¸ b¶ng ch÷ c¸i ®ang ®îc dïng, ®iÒu nµy khiÕn cho nh÷ng ai võa muèn xem tiÕng c¸c th«ng
tin b»ng tiÕng Anh, võa muèn xem c¸c th«ng tin b»ng tiÕng NhËt, tiÕng ViÖt ph¶i cã tíi Ýt
nhÊt hai bé ph«ng ch÷, vµ cã thÓ lµ hai bé phÇn mÒm øng dông - rÊt bÊt tiÖn vµ tèn kÐm.
Gi¶i ph¸p toµn vÑn nhÊt cho sù kh«ng t¬ng thÝch gi÷a c¸c b¶ng m·, ®ã lµ sö dông Unicode,
gi¶i ph¸p ®· ®îc nhiÒu quèc gia chÊp nhËn vµ ®îc ®a vµo lµm chuÈn cho viÖc trao ®æi, sö
dông th«ng tin. Díi ®©y, chóng ta sÏ cïng xem xÐt nh÷ng nguyªn nh©n, vµ mét sè u ®iÓm cña
Unicode.
Ch¾c ch¾n, c©u hái sè mét thêng ®îc hái trong vÊn ®Ò nµy sÏ lµ: Unicode lµ g×? Unicode
®¬n gi¶n chØ lµ mét b¶ng ký tù chuÈn ®îc ®Æt ra ®Ó sö dông ®Ó biÓu thÞ c¸c ng«n ng÷ trªn
thÕ giíi, nh vËy, nh÷ng phÇn mÒm sö dông Unicode ®Òu cã kh¶ n¨ng hiÓn thÞ mét thø tiÕng
bÊt k× nµo (tÊt nhiªn lµ níc nµy ph¶i cã bé ký hiÖu biÓu diÔn ch viÕt cña h×nh trong ®ã). §Ó
gióp b¹n hiÓu râ h¬n nguyªn nh©n vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, t«i xin ®îc nh¾c s¬ qua mét sè nÐt
chÝnh trong lÞch sö Unicode. Tríc hÕt, Unicode lµ ®Ò ¸n cña Unicode Consortium, ®îc thùc
hiÖn tõ th¸ng 1 n¨m 1991. §Ò ¸n cã ®îc nh÷ng nç lùc lín trong sù hîp t¸c gi÷a hÇu hÕt c¸c c«ng
ty lín thuéc ngµnh c«ng nghiÖp m¸y tÝnh bao gåm Apple, IBM, Microsoft, Oracle, Sub, Xerox,
vµ míi ®©y lµ Netscape. TiÒn th©n cña Unicode, ®ã chÝnh lµ b¶ng m· ISO 8859-1 (t¬ng tù
nh b¶ng m· ASCII - American Standard Code for Information Interchange ®îc sö dông tõ nh÷ng
n¨m 60) hiÖn vÉn ®îc coi lµ tiªu chuÈn cho viÖc hiÓn thÞ th«ng tin trong c¸c hÖ m¸y PC ngµy
nay.
2. CÊu tróc cña Unicode
B¹n cã thÓ hiÓu mét c¸ch n«m na r»ng Unicode lµ b¶ng më réng cña b¶ng c¸c ký tù ASCII. §èi
víi b¶ng m· ASCII còng nh c¸c b¶ng m· th«ng thêng kh¸c, mçi ký tù ®îc ®Þnh nghÜa b»ng mét
byte duy nhÊt. Nh b¹n ®· biÕt, mét byte cã 8 bit, v× thÕ chØ b¶ng ASCII chØ cã tèi ®a 2 mò 8
= 256 ký tù kh¸c nhau. Víi Unicode, mçi ký tù ë ®©y ®îc ®Þnh nghÜa b»ng 2 byte, v× thÕ sè
ký tù biÓu diÔn kh¸c nhau trong b¶ng sÏ lµ 2 mò 16 = 65536. Qu¸ nhiÒu? §óng vËy, cho tíi nay,
h¬n mét nöa chç trong Unicode vÉn cßn trèng vµ ch¾c ch¾n chóng sÏ ®îc sö dông tíi trong t¬ng
lai. Víi sè ký tù cã thÓ biÓu diÔn lín ®Õn nh vËy, con ngêi kh«ng nh÷ng muèn nã thÓ hiÖn c¸c
ký hiÖu ch÷ viÕt trong c¸c ng«n ng÷ mµ khi t¹o ra nã, con ngêi cßn mong nã biÓu hiÖn c¶ c¸c
ký hiÖu ®îc sö dông trong ®iÖn tö, vËt lý, to¸n häc, th¬ng m¹i... §Ó thuËn tiÖn cho c¸c nhµ lËp
tr×nh còng nh trong qu¸ tr×nh xö lý th«ng tin, 256 ký tù ®Çu tiªn cña Unicode ®îc ®Þnh nghÜa
gièng hÖt b¶ng ký tù ASCII.
HiÖn nay Unicode ®· cã nh÷ng nh÷ng ký hiÖu tîng trng cho c¸c ký tù cña hÇu hÕt c¸c ng«n
ng÷ ®îc sö dông réng r·i kÓ c¶ tiÕng Nga, tiÕng arËp, Ên §é, vµ mét sè níc ®«ng ¸. Theo ®¸nh
gi¸ cña c¸c chuyªn gia, th¸ch thøc lín nhÊt ®èi víi Unicode Consortium lµ thuyÕt phôc nh÷ng
c«ng ty s¶n xuÊt phÇn mÒm hç trî kÕ ho¹ch nµy. Bíc khëi ®Çu cña kÕ ho¹ch ®· ®îc hoµn
thµnh rÊt tèt ®Ñp. NhiÒu ch¬ng tr×nh ®· ®îc trang bÞ ®Æc tÝnh hç trî Unicode. Næi bËt nhÊt
trong sè nµy, ph¶i kÓ ®Õn FrontPage,Windows95, Windows NT cña Microsoft vµ c¸c øng dông
v¨n phßng Microsoft Office97. Bªn c¹nh ®ã, ng«n ng÷ lËp tr×nh java cña Sun còng chøa ®Æc
tÝnh nµy, trong t¬ng lai, hÖ ®iÒu hµnh "Rhapsody" cu¶ Apple còng cã kh¶ n¨ng lµm viÖc víi
Unicode.
Tuy nhiªn, ®ã míi lµ vÊn ®Ò hiÓn thÞ c¸c v¨n b¶n s½n cã, nÕu b¹n muèn tù m×nh so¹n th¶o c¸c
v¨n b¶n sö dông Unicode mäi thø sÏ phøc t¹p h¬n mét chót. B¹n cÇn ph¶i cµi ®Æt thªm:
PhÇn mÒm hç trî Unicode
C¸c ph«ng ch÷ Unicode
Mét ch¬ng tr×nh ®Þnh nghÜa cÊu h×nh bµn phÝm cho ng«n ng÷ b¹n muèn sö dông
(ë ViÖt Nam, nh÷ng phÇn mÒm tiªu biÓu nhÊt thuéc d¹ng nµy ph¶i kÓ ®Õn ABC, VNI,
VietWare... T«i ch¾c r»ng b¹n ch¼ng l¹ g× víi c¸ch sö dông chóng).
Trong c¸c phiªn b¶n Windows 95 th«ng thêng kh«ng chøa s½n Unicode. Víi nh÷ng trêng hîp
nµy, b¹n nªn t¶i xuèng vµ cµi ®Æt Unicode tõ mét sè ®Þa chØ Web nµo ®ã trong Internet, vÝ
dô nh: www.microsoft.com. Nhí r»ng, b¹n ch¼ng ph¶i tr¶ mét xu nµo c¶, nã miÔn phÝ hoµn
toµn...§èi víi Netscape, ®Ó hiÓn thÞ c¸c trang Web kh«ng ®îc sö dông víi bé ký tù Western
ch¼ng cã g× lµ khã kh¨n g×, ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng phiªn b¶n míi. C«ng viÖc cña b¹n lóc
nµy rÊt ®¬n gi¶n: thö chän lÇn lît c¸c ph«ng ch÷ trong danh s¸ch ®îc ®a ra. Microsoft Internet
Explorer còng cã mét danh s¸ch kh¸ dµi c¸c ph«ng ch÷ nµy ®Ó b¹n lùa chän - nhng trong mét
thÕ giíi lý tëng, tÊt c¶ c¸c v¨n b¶n ®Òu sö dông chung mét bé ph«ng Unicode duy nhÊt, b¹n sÏ
ch¼ng cÇn ph¶i chuyÓn qua chuyÓn l¹i n÷a.
3. KÕt luËn
Díi ®©y lµ mét sè th«ng tin míi nhÊt vÒ Unicode. S¾p tíi, héi th¶o lÇn thø 12 vÒ Unicode sÏ
®îc tæ chøc t¹i Tokyo, NhËt tõ trong hai ngµy 6-9 th¸ng 4 n¨m 1998. Träng t©m cña héi th¶o
nµy sÏ xoay quanh c¸c vÊn ®Ò vÒ Unicode:
- Internet vµ Unicode
- Java vµ Unicode
- World Wide Web vµ Unicode
- B¶ng kÝ tù ®îc sö dông trªn Internet
- Unicode vµ c¸c ph¬ng thøc nhËp d÷ liÖu
- Unicode vµ ch÷ viÕt c¸c níc Asian
- Unicode vµ ng«n ng÷ cña mét sè d©n téc thiÓu sè ë ch©u ¸
- C¸c m¸y t×m kiÕm trªn Web vµ Unicode
- Unicode trong c¸c c¬ së d÷ liÖu
- C¸c kÕt qu¶ sö dông Unicode trong c¸c øng dông (häc tËp, gi¶i ph¸p...)
- NÐn d÷ liÖu Unicode
- Thö nghiÖm c¸c øng dông Unicode
Hy väng r»ng Unicode lµ kh«ng chØ g¾n mäi ngêi l¹i gÇn nhau h¬n mµ cßn t¹o ra mét thÕ giíi
®iÖn to¸n hîp nhÊt, mét thÕ giíi mµ tÊt c¶ c¸c ng«n ng÷ ®Òu cã vai trß nh nhau. Tiªu chuÈn
®Ó thùc hiÖn ®· s½n sµng, tÊt c¶ chØ cßn phô thuéc vµo nh÷ng ngêi sö dông nã. Tuú tõng níc
mµ sö dông Unicode sÏ cã nh÷ng u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm riªng, tuy nhiªn t«i nghÜ r»ng, ®©y sÏ
lµ con ®êng ®Ó phæ biÕn c¸c th«ng tin, v¨n b¶n tiÕng ViÖt lªn Internet, cho c¸c ngêi níc ngoµi
quan t©m ®Õn nh÷ng th«ng tin tiÕng ViÖt. NÕu b¹n cÇn thªm nh÷ng th«ng tin vÒ Unicode,
h·y t×m tíi nh÷ng ®Þa chØ Web sau:
1. Homepage cña Unicode Consortium
http://www.unicode.org
2. C¸c trang Web cña Microsoft vÒ gi¶i ph¸p Unicode vµ ®a ng«n ng÷:
http://www.microsoft.com/win32dev/wcnt.htm
http://www.microsoft.com/win32dev/apiext/unicode.htm
3. Mét sè trang cã th«ng tin vÒ Unicode kh¸c:
http://cns-web.bu.edu/pub/djohnson/web_files/i18n/unicode.html
http://www.truetype.demon.co.uk/unicode.htm
http://www.lang.duke.edu/webcalis/webcalis.htm
http://www.iss.nus.sg/People/guojin/chinese.html
http://www.vlsivie.tuwien.ac.at/mike/fonts

CD-ROM
BAÏN BIEÁT GÌ VEÀ CD-ROM

GOÙC ÑOÄ KYÕ THUAÄT


1. CD-ROM laø gì?
CD-ROM laø vieát taét cuûa Compact Disc Read Only Memory. Baûn thaân cuïm töø Read
Only Memory - boä nhôù chæ ñoïc - ñaõ noùi leân tính chaát cuûa loaïi ñóa naøy: chæ ñoïc
ñöôïc chöù khoâng theå ghi. CD-ROM xuaát hieän vaøo ñaàu thaäp nieân 80 cuûa theá kyû
naøy. CD-ROM söû duïng coâng ngheä tia laser ñeå ñoïc döõ lieäu, coù theå hieåu noâm na nhö
sau: oã ñóa CD chieáu vaøo maët ñóa moät tia laser, beà maët ñóa CD ñaõ ghi döõ lieäu coù
nhöõng choâî loåi loõm khaùc nhau ñöôïc traùng lôùp phaûn quang seõ phaûn chieáu tia laser, oã
CD tieáp nhaän caùc aùnh xaï laser naøy vaø giaûi maõ chuùng thaønh caùc thoâng tin hay caùc
döõ lieäu töông öùng.
Coâng ngheä CD-ROM ngaøy caøng coù nhöõng böôùc phaùt trieån vuõ baõo. Duø ngöôøi ta
ñaõ phaùt minh ra nhieàu phöông tieän khaùc ñeå löu tröõ döõ lieäu hieäu quaû hôn, nhöng xeùt
veà tính phoã duïng vaø giaù thaønh thì CD-ROM vaãn seõ laø moät coâng ngheä ñöôïc söû
duïng roäng raõi cho tôùi heát theá kyû naøy vaø nhieàu naêm nöõa cuûa theá kyû sau.
2. Tieâu chuaån Red Book vaø Yellow Book
Ñóa nhaïc CD ra ñôøi nhôø söï hôïp taùc giöõa Sony vaø Philips. Hai haõng naøy ñaõ thoáng
nhaát vôùi nhau veà quy caùch aâm thanh CD, ñaëc tính caùc vò trí loåi loõm treân maët ñóa,
caùch boá trí track theo ñöôøng xoaén oác v.v..., vaø phaùt haønh moät cuoán saùch giôùi thieäu
caùc qui caùch noùi treân nhaèm ñöa laïi söï chuaån hoùa cho caùc ñóa vaø maùy phaùt CD cuûa
caùc haõng khaùc nhau. Veà sau, caùc tieâu chuaån naøy ñöôïc goïi chung laø tieâu chuaån Red
Book - Saùch Ñoû (vì cuoán saùch khi xuaát baûn coù bìa maøu ñoû).
Ñóa CD-ROM laø phaùt trieån phaân nhaùnh töø ñóa nhaïc CD, caùc qui caùch CD-ROM (coøn
ñöôïc goïi laø tieâu chuaån Yellow Book - Saùch Vaøng) laø söï môû roäng caùc qui caùch cuûa
ñóa nhaïc CD, cho pheùp caùc nhaø phaùt trieån khaùc nhau coù theå ñöa caùc loaïi döõ lieäu
khaùc nhau vaøo ñóa CD-ROM.
Caùc qui caùch naøy chæ laø tieâu chuaån veà caáu taïo vaät lyù cuûa ñóa chöù chöa phaûi laø
caùc tieâu chuaån ñaûm baûo tính töông thích trong caùch thöùc toã chöùc döõ lieäu thaønh file
treân ñóa.
3. Caáu taïo ñóa CD-ROM
Ñóa CD coù hình troøn ñöôøng kính 12 cm, daøy khoaûng 1,2 mm vaø naëng chöøng 15 gram.
Neáu coi maët saùng cuûa ñóa laø maët döôùi, maët coù nhaõn ñóa laø maët treân, töø döôùi
leân treân, ñóa CD-ROM laø ñóa troøn deït baèng hôïp chaát polycarbonate trong suoát, ñöôïc
traùng moät lôùp kim loaïi raát moûng (töø 50 - 100 nanomet), coù theå phaûn xaï aùnh saùng
laser ñoång thôøi khoâng gaây aûnh höôûng gì tôùi lôùp polycarbonate - nhö vaøng, baïc, ñoång,
nhoâm (thöôøng laø nhoâm vì giaù thaønh reû).
Döõ lieäu ñöôïc löu döôùi daïng caùc choâî loõm (goïi laø pit) cöïc nhoû, boá trí theo hình xoaén
oác duy nhaát treân beà maët lôùp kim loaïi, 1 pit roäng chöøng 0,5 micron vaø 1 ñóa CD-ROM
chöùa khoaûng 2,8 tæ pit nhö theá (nhieàu ngöôøi ñaõ laàm töôûng raèng döõ lieäu ñöôïc löu
treân beà maët saùng cuûa ñóa CD). Sau lôùp kim loaïi laø moät lôùp baûo veä moûng laøm
baèng plastic acrylic vaø treân cuøng laø nhaõn ñóa. Nhaõn ñóa thöôøng ñöôïc in baèng phöông
phaùp in luïa hay baèng coâng ngheä in offset ñaëc bieät khoâng va chaïm.
4. Söùc chöùa cuûa ñóa CD döõ lieäu
Moät ñóa CD-ROM coù dung löôïng khoaûng töø 650 - 680 megabyte, baèng hôn 1500 ñóa
meàm 360K, coù khaû naêng chöùa ñöôïc 300.000 trang ñaùnh maùy hoaëc 5.000 böùc aûnh
maøu tuyeät ñeïp. Neáu coi ñóa CD-ROM laø moät quyeån saùch chöùa toaøn chöõ thì vôùi toác
ñoä ñoïc 1 trang/phuùt lieân tuïc 12 tieáng/ngaøy, moät ngöôøi seõ phaûi maát 9 thaùng môùi
ñoïc heát toaøn boä noäi dung chöùa trong chieác ñóa ñoù.
5. Ñóa cöùng vaø ñóa CD-ROM coù gì khaùc nhau?
Cuøng laø phöông tieän löu tröõ thoâng tin nhöng CD-ROM vaø ñóa cöùng khaùc nhau caû veà
maët caáu taïo cuõng nhö ñaëc tính söû duïng.
Thoâng tin treân ñóa cöùng coù theå bò ghi ñeø, bò xoùa ñi (do voâ tình hay coá yù), bò hö
hoûng do virus phaù hoaïi v.v... Nhöng neáu chuùng naèm treân ñóa CD thì caùc vaán ñeà treân
hoaøn toaøn khoâng phaûi ñaët ra bôûi CD laø loaïi ñóa chæ ñoïc (read only), khoâng theå bò
thay ñoãi (tuy cuõng coù loaïi ñóa CD ghi ñöôïc - rewritable - nhöng chöa phaûi laø loaïi phoã
bieán).
Veà maët caáu taïo, beà maët ñóa cöùng ñöôïc chia thaønh caùc track (ñöôøng raõnh) ñoång
taâm. Moâîi track coù cuøng moät soá sector nhö nhau ñeå chöùa döõ lieäu. Caùc file coù theå
ñöôïc löu treân moät hay nhieàu track. Neáu ta sao moät file môùi vaøo ñóa vaø treân ñóa
khoâng coù choâî troáng naøo ñuû lôùn cho file, döõ lieäu seõ ñöôïc ghi ôû nhieàu vò trí khaùc
nhau (caùc choâî troáng khaùc nhau) treân ñóa vaø baûng FAT ñöôïc caäp nhaät (FAT-File
Allocation Table - baûng chöùa thoâng tin veà vò trí caùc phaàn cuûa moâîi taäp tin naèm raûi
raùc treân ñóa). Khi truy caäp file, ñaàu töø ñoïc/ghi cuûa ñóa cöùng seõ di chuyeån tôùi track
chöùa file vaø seõ baát ñoäng trong khi ñóa töø ñöôïc quay lieân tuïc, toác ñoä quay naøy
khoâng ñoãi. Vò trí döõ lieäu ñaõ ñöôïc bieát tröôùc neân chuyeån ñoäng cuûa ñaàu töø ñoïc/ghi
töø phaàn ñóa naøy sang phaàn ñóa khaùc (hay toác ñoä ñóa cöùng) laø raát nhanh.
Ñoái vôùi ñóa CD-ROM, döõ lieäu ñöôïc chöùa theo moät ñöôøng xoaén oác lieân tuïc chia
thaønh caùc sector coù kích thöôùc vaø maät ñoä baèng nhau. Caùc file khoâng bò phaân maûnh
maø naèm theo caùc sector lieân tieáp treân moät track duy nhaát. Khi truy caäp moät taäp tin,
ñaàu ñoïc quang hoïc cuûa oã ñóa CD seõ di chuyeån tôùi vò trí öôùc chöøng cuûa döõ lieäu,
thöïc hieän caùc thao taùc ñònh vò taäp tin vaø phaùt ra 1 tia laser ñeå ñoïc. Khi ñaàu ñoïc quang
hoïc ñoïc caùc sector lieân tieáp nhau, noù phaûi di chuyeån theo baùn kính ñóa ñeå giöõ cho tia
laser vaãn hoäi tuï trong track xoaén oác trong khi ñóa quay vôùi toác ñoä khaùc nhau tuøy
thuoäc vò trí döõ lieäu. Ñaây cuõng laø lyù do khieán cho toác ñoä ñoïc cuûa ñóa CD chaäm hôn
ñóa cöùng.
6. Beân trong oã ñóa CD-ROM
Hieåu moät caùch ñôn giaûn, trong oã ñóa CD-ROM coù ñaàu ñoïc quang hoïc (optical head),
baøn xoay ñóa (turntable), boä ñieàu khieån (controler) vaø boä xöû lyù tín hieäu (signal-
processing system). Ñaàu ñoïc quang hoïc ñöôïc gaén treân caàn (hay giaøn) di ñoäng vaø chöùa
1 diode laser (coù taùc duïng chieáu tia laser leân beà maët ñóa), thaáu kính vaø thieát bò nhaän
caùc aùnh xaï laser phaûn hoåi töø maët ñóa goïi laø photodetector (hay boä doø quang). Baøn
xoay duøng ñeå xoay ñóa vôùi toác ñoä khoaûng 500 voøng/phuùt (gaàn taâm ñóa) vaø 200
voøng/phuùt (vaønh ngoaøi ñóa). Boä ñieàu khieån laø moät baûng maïch ñieän goåm nhieàu
chöùc naêng ñieàu khieån hoäi tuï tia laser, tìm track, quay baøn xoay vaø xöû lyù caùc leänh
ñieàu khieån do ngöôøi söû duïng chuyeån tôùi thoâng qua maùy vi tính.
Khi ñoïc ñóa CD-ROM, diode laser seõ chieáu tia laser leân beà maët ñóa CD, coøn boä ñieàu
khieån seõ ño caùc aùnh xaï laser phaûn hoåi töø maët ñóa. Söï thay ñoãi cuûa cöôøng ñoä aùnh
saùng phaûn hoåi seõ ñöôïc chuyeån thaønh döõ lieäu soá vaø ñöôïc boä xöû lyù tín hieäu giaûi
maõ thaønh chöông trình hay thoâng tin.
7. Theá naøo laø oã CD toác ñoä keùp (2X), toác ñoä 4 (4X)?
Nhö ñaõ noùi ôû treân, khi cho ñóa CD-ROM vaøo oã, oã CD thöïc hieän ñoïc ñóa qua hai
khaâu: tìm vaø ñoïc döõ lieäu. Do ñoù, xuaát hieän hai khaùi nieäm: thôøi gian truy xuaát
(access time) vaø toác ñoä truyeàn döõ lieäu. Thôøi gian truy xuaát duøng ñeå chæ toác ñoä maø
oã ñóa tìm thaáy vò trí cuûa döõ lieäu, coøn toác ñoä truyeàn döõ lieäu ñöôïc duøng ñeå chæ toác
ñoä maø oã CD ñoïc vaø truyeàn döõ lieäu sau khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc vò trí. Tieâu chuaån toác
ñoä truyeàn döõ lieäu cho oã ñóa ñöôïc xaùc ñònh laø 150 Kb/giaây. Khi oã CD cuûa baïn ñaït
toác ñoä truyeàn 300, 450 hay 600 Kb/giaây thì oã CD cuûa baïn laø oã toác ñoä 2, 3 hay 4. Noùi
caùch khaùc, ñaàu ñoïc CD toác ñoä 2 laø oã CD coù toác ñoä truyeàn döõ lieäu 300 Kb/giaây,
coøn oã CD toác ñoä 4 laø 600 Kb/giaây (hieän nay ñaõ xuaát hieän nhöõng oã ñóa CD toác ñoä
6 vaø toác ñoä 8).
Tuy nhieân ñaây laø nhöõng con soá lyù thuyeát neân neáu ño toác ñoä oã CD cuûa baïn baèng
moät soá phaàn meàm, baïn coù theå chæ thu ñöôïc nhöõng con soá gaàn ñuùng.

GOÙC ÑOÄ SÖÛ DUÏNG


1. Taïi sao neân saém oã CD-ROM?
Söï chuaån hoaù. Baát kyø ñóa nhaïc CD naøo cuõng coù theå nghe ñöôïc treân oã CD-ROM,
baát kyø ñóa CD naøo cuõng coù theå ñoïc ñöôïc treân oã CD-ROM (taát nhieân laø oã CD-
ROM ñöøng quaù cuõ vì nhö vaäy caùc ñònh daïng CD môùi khoâng ñöôïc hoâî trôï).
Dung löôïng so saùnh vôùi kích thöôùc. Moâîi ñóa CD-ROM coù dung löôïng töông ñöông 1 oã
ñóa cöùng, nhöng neáu so saùnh veà kích thöôùc thì quaû coù söï khaùc bieät: moät ñóa cöùng
thöôøng coù kích thöôùc coång keành vaø troïng löôïng naëng gaáp 70-80 laàn moät ñóa CD-
ROM. Thöïc teá cho thaáy, caùc troø chôi vaø phaàn meàm caøng hay, caøng nhieàu tính naêng
vaø giao dieän ñeïp thì dung löôïng caøng lôùn. Caùc haõng saûn xuaát cuõng thöôøng coù
phieân baûn treân ñóa CD-ROM cho caùc phaàn meàm cuûa hoï, vaø thaät laø aán töôïng neáu
nhö thay vì ta phaûi söû duïng tôùi haøng chuïc (thaäm chí haøng traêm) ñóa meàm 1.44MB ñeå
caøi ñaët moät öùng duïng, ta chæ caàn moät ñóa CD duy nhaát.
Söï thuaän tieän. Ñóa cöùng ñöôïc saûn xuaát ra khoâng phaûi duøng ñeå mang ñi mang laïi trao
ñoãi thoâng tin giöõa caùc maùy vôùi nhau neân vieäc thaùo laép raát baát tieän, maát thì giôø
vaø gaây aûnh höôûng tôùi tuoãi thoï ñóa cöùng. Ngöôïc laïi, ñóa CD-ROM laïi raát thuaän tieän
nhöõng luùc nhö vaäy vaø cuõng chaúng caàn thao taùc gì phöùc taïp ñeå thaùo laép chuùng.
Ñoä beàn. OÅ vaø ñóa CD-ROM raát beàn (taát nhieân laø noùi tôùi ñóa "xòn" coù baûn quyeàn
cuûa caùc haõng chöù khoâng phaûi loaïi ñóa laäu ñang ñöôïc baùn nhieàu treân thò tröôøng
Vieät Nam hieän nay). Ta khoâng bao giôø gaëp phaûi caùc loâîi hoûng baûng FAT, loâîi cross-
linked clusters, v.v... Ñóa CD-ROM khoâng theå bò laây nhieãm virus (tröø phi virus ñaõ coù
töø nhaø saûn xuaát), khoâng bò hoûng bôûi caùc veát buïi baëm, daáu tay, töø tröôøng... (caùc
hö hoûng raát phoã bieán cho caùc phöông tieän löu tröõ khaùc nhö ñóa meàm), cuõng khoâng
theå bò moøn khi söû duïng bôûi hoaøn toaøn khoâng coù gì chaïm vaøo maët ñóa ngoaøi tia
laser, vaø ngöôøi ta ñaõ öôùc chöøng tuoãi thoï cuûa ñóa CD-ROM laø 100 naêm.
Giaù caû. Khoûi phaûi noùi theâm thì caùc baïn cuõng bieát raèng söï caïnh tranh vaø phaùt
trieån coâng ngheä ngaøy caøng khieán cho caùc thieát bò tin hoïc reû ñi töøng naêm, töøng
thaùng vaø thaäm chí töøng ngaøy. Theo toâi ñöôïc bieát taïi thôøi ñieåm hieän nay coù nhöõng
oã ñóa CD toác ñoä 4 giaù 75 USD, coøn oã toác ñoä 2 laø 45 USD, vaø söï ñaàu tö cuûa baïn
seõ khoâng ñaùng keå so vôùi lôïi ích maø CD-ROM ñem laïi.
Caáu hình. Ñeå laép theâm ñöôïc oã CD-ROM vaøo maùy, baïn seõ khoâng caàn phaûi coù yeâu
caàu gì quaù phöùc taïp veà phaàn cöùng (oã CD-ROM coù theå chaïy treân maùy IBM XT, AT,
x86, Pentium v.v... Thaäm chí coù loaïi cuõng chaúng caàn phaûi coù ñóa cöùng neáu phaàn
meàm caøi ñaët CD-ROM coù theå chöùa goïn trong ñóa meàm khôûi ñoäng). Moïi oã CD-ROM
khi baùn ra luoân keøm theo phaàn meàm caøi ñaët vaø do vaäy baïn cuõng khoûi phaûi baän
taâm veà khoaûn naøy.
2. Caàn phaân bieät giöõa khaùi nieäm boä multimedia vaø oã ñóa CD-ROM
Noùi nhö vaäy vì toâi bieát raát nhieàu baïn coøn laàm laãn khi söû duïng caùc töø naøy. Moät
boä multimedia thoâng thöôøng bao goåm oã ñóa CD-ROM, card aâm thanh, moät caëp loa
(hoaëc headphone) vaø phaàn meàm caøi ñaët (ngoaøi ra coù theå keøm theo moät soá ñóa CD
öùng duïng). Multimedia yeâu caàu veà phaàn cöùng vaø phaàn meàm cao hôn (vaø do ñoù chi
phí seõ cao hôn) so vôùi chæ laép ñaët moät oã CD-ROM. Neáu baïn chæ caàn duøng CD-ROM
ñeå ñoïc caùc phaàn meàm hay döõ lieäu maø chaúng coù nhu caàu gì veà maët aâm thanh vaø
nghe nhaïc CD (hoaëc do kinh phí haïn cheá) thì baïn coù theå trang bò cho mình chæ moät ñaàu
ñoïc CD-ROM ñeå laøm vieäc.
3. Baûo quaûn ñóa CD nhö theá naøo?
Toát nhaát ñöøng bao giôø ñaët ñóa CD tröïc tieáp xuoáng maët baøn, maët gheá hay nhöõng
choâî khoâng nhaün maø neân luoân ñaët chuùng trong hoäp nhöïa (keøm theo ñóa) khi khoâng
söû duïng. Ñóa CD-ROM tuy beàn nhöng khoâng phaûi laø khoâng theå bò hoûng. Moïi veát
traày xöôùc (treân caû 2 maët ñóa) ñeàu gaây aûnh höôûng tôùi döõ lieäu treân ñóa neân haõy
coá gaéng traùnh tôùi möùc toái ña. Haõy traùnh cho ñóa khoûi aùnh naéng quaù maïnh, ñoä
aåm cao, nhieät ñoä quaù noùng hoaëc quaù laïnh.
Khi ñóa CD bò baån, baïn coù theå lau chuøi nhöng khoâng ñöôïc söû duïng caùc chaát taåy vì
chuùng coù theå laøm môø (hoaëc thuûng) lôùp nhöïa polycarbonate. Luoân caàm ñóa ôû vaønh
ngoaøi ñeå traùnh daáu tay. Haõy duøng vaûi meàm lau ñóa theo ñöôøng baùn kính töø trong ra
ngoaøi chöù ñöøng lau theo voøng troøn (coù theå lau vôùi nöôùc hoaëc nöôùc coù moät chuùt
xaø phoøng).
Cuoái cuøng, khi ñóa CD khoâng coøn söû duïng ñöôïc nöõa thì cuõng ñöøng voäi cho chuùng
vaøo soït raùc, baïn vaãn coù theå duøng chuùng laøm vaät trang trí cho baøn hoïc hoaëc nôi
laøm vieäc cuûa mình.

BOÄ VI XÖÛ LYÙ


NHÖÕNG COÂNG NGHEÄ MÔÙI TRONG PC

Boä vi xöû lyù (microprocessor-MP) laø moät maïch xöû lyù döõ lieäu theo chöông trình do
ngöôøi duøng thieát laäp, ñöôïc taïo thaønh bôûi moät maïch tích hôïp raát phöùc taïp (bao goåm
haøng trieäu transistor). Trong caùc maùy tính caù nhaân, ñôn vò xöû lyù trung taâm (CPU) laø
do boä vi xöû lyù cung caáp. Hôn baát kyø yeáu toá naøo, hieäu suaát cuûa moät heä maùy tính
chuû yeáu ñöôïc quyeát ñònh bôûi caùc tính naêng, chuûng loaïi, vaø nhaõn hieäu cuûa boä vi
xöû lyù maø maùy tính ñoù söû duïng.
Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán hieäu suaát cuûa moät boä vi xöû lyù (VXL) cuï theå bao goåm:
ñoä roäng bus döõ lieäu trong vaø ngoaøi, ñoä roäng bus ñòa chæ, toác ñoä xung nhòp vaø caáu
truùc cuûa noù (CISC hay RISC).
Moâîi hoï VXL (Intel x86 hoaëc Motorola 680x0) ñöôïc thieát keá ñeå hieåu moät taäp leänh
rieâng, vaø caùc chöông trình phaûi ñöôïc soaïn thaûo moät caùch coù chuû yù ñeå chaïy vôùi
moät hoï VXL cuï theå. Chöông trình nhö vaäy ñöôïc goïi laø töông hôïp nhò nguyeân vôùi caùc
boä VXL ñoù vaø khoâng theå chaïy vôùi boä VXL do haõng khaùc cheá taïo, tröø tröôøng hôïp
thoâng qua söï moâ phoûng phaàn meàm vaø chòu thieät veà hieäu suaát.
Haõng thoáng trò treân thò tröôøng VXL hieän nay laø Intel, cung caáp boä VXL cho khoaûng
80% maùy tính loaïi töông thích vôùi IBM PC. Tuy nhieân Intel ñang phaûi ñoái maët vôùi söï
caïnh tranh khoâng khoan nhöôïng cuûa caùc haõng AMD, Cyrix, vaø NexGen. Hoï ñang saûn
xuaát loaïi VXL töông hôïp nhò nguyeân vôùi caùc chöông trình ñöôïc vieát cho Pentium cuûa
Intel.
Tröôùc khi ñi vaøo töøng loaïi VXL cuï theå, chuùng ta cuøng oân laïi moät soá khaùi nieäm cô
baûn thuoäc lónh vöïc VXL.

BOÄ VI XÖÛ LYÙ GOÀM NHÖÕNG BOÄ PHAÄN CHÍNH NAØO?


Traùi tim cuûa heä thoáng PC laø ñôn vò xöû lyù trung taâm (central processing unit - CPU).
Nhieàu ngöôøi coù thoùi quen goïi hoäp maùy chính laø CPU vì ñoù laø boä phaän maïch ñieån
hình naèm trong hoäp, nhöng thöïc ra noù laø maïch löu giöõ, xöû lyù vaø ñieàu khieån bao
goåm ñôn vò soá hoïc-logic (ALU), ñôn vò ñieàu khieån, vaø boä nhôù sô caáp daïng ROM
hoaëc RAM (boä nhôù seõ ñöôïc trình baøy trong moät muïc rieâng sau naøy). Chæ coù ALU
vaø ñôn vò ñieàu khieån laø ñöôïc chöùa troïn veïn trong chip VXL, coøn boä nhôù thì ñöôïc
laép ôû moät nôi naøo ñoù treân bo meï.
Ñôn vò soá hoïc - logic (arithmetic logic unit - ALU) coù nhieäm vuï thöïc hieän caùc leänh cuûa
ñôn vò ñieàu khieån vaø xöû lyù caùc döõ lieäu. Nhö teân goïi, moät soá maïch cuûa noù coù
theå tieán haønh caùc pheùp tính soá hoïc ñôn giaûn (nhö coäng vaø tröø chaúng haïn), hoaëc
caùc pheùp tính logic ñoái vôùi döõ lieäu, nhö so saùnh hai ñaïi löôïng ñeå bieát caùi naøo lôùn
hôn. Ñeå thöïc hieän nhieäm vuï naøy, ALU phaûi coù caùc coãng logic cuõng nhö caùc maïch
nhaèm thöïc hieän caùc pheùp tính ôû toác ñoä cao.
Coù theå trình baøy ôû ñaây ñôn vò daáu chaám ñoäng (floating point unit - FPU). FPU naèm
trong boä VXL vaø ñöôïc daønh rieâng ñeå quaûn lyù vaø thöïc hieän caùc pheùp tính soá hoïc
daáu phaåy ñoäng. Trong loaïi pheùp tính naøy, vò trí cuûa daáu thaäp phaân (Myõ duøng daáu
chaám) khoâng coá ñònh maø ñöôïc "thaû noãi" ñeå coù theå dòch veà beân phaûi hoaëc beân
traùi khi caàn thieát nhaèm baûo ñaûm ñuùng sai soá cho pheùp. Trong maùy tính, ngöôøi ta
phaûi duøng phöông phaùp daáu chaám ñoäng vì moïi soá ñeàu phaûi löu giöõ trong caùc phaàn
töû nhôù coù ñoä daøi coá ñònh; khoâng coù khaû naêng "thaû noãi" hoaëc ñieàu chænh daáu
thaäp phaân, maùy coù theå seõ taïo neân caùc sai soá laøm troøn nghieâm troïng khi thöïc hieän
caùc tính toaùn vôùi soá raát lôùn hoaëc raát beù. Söû duïng FPU seõ taêng toác ñoä xöû lyù
ñoái vôùi caùc thao taùc caàn tính toaùn nhieàu, ñoång thôøi cho ñoä chính xaùc cao hôn.
Ñôn vò ñIeàu khieån (control unit) laø boä phaän chính thöù hai trong chip VXL. Ñôn vò naøy
coù nhieäm vuï thoâng dòch caùc leänh cuûa chöông trình vaø ñieàu khieån hoaït ñoäng xöû lyù.
Ñöôïc ñieàu tieát bôûi caùc xung nhòp thôøi gian chính xaùc cuûa ñoång hoå heä thoáng, ñôn vò
ñieàu khieån tieán haønh laáy caùc leänh chöông trình vaø döõ lieäu töø boä nhôù ra, löu giöõ
vaøo caùc thanh ghi roåi ra leänh cho ALU xöû lyù chuùng.
Ñeå "giuùp vieäc" cho hai ñôn vò chính ñoù coøn coù haøng loaït caùc boä phaän khaùc:
Maïch xung nhòp heä thoáng (system clock) duøng ñeå ñoång boä caùc thao taùc xöû lyù trong
vaø ngoaøi MP baèng caùch phaùt ra caùc xung nhòp thôøi gian theo caùc khoaûng caùch coá
ñònh. Khoaûng thôøi gian naèm giöõa hai nhòp ñoång hoå heä thoáng ñöôïc goïi laø chu kyø
xung nhòp (clock cycle), thöôøng ñöôïc ño baèng ñôn vò phaàn trieäu hoaëc phaàn tyû giaây.
Coøn giaù trò toác ñoä maø theo ñoù xung nhòp heä thoáng taïo ra caùc xung tín hieäu chuaån
thôøi gian, thì goïi laø toác ñoä xung nhòp (hay toác ñoä ñoång hoå - clock speed) vaø ñöôïc tính
baèng ñôn vò trieäu chu kyø moâîi giaây (MHz). Toác ñoä xung nhòp laø moät yeáu toá xaùc
ñònh khaû naêng xöû lyù nhanh hay chaäm cuûa maùy tính nhöng khoâng phaûi laø yeáu toá
duy nhaát. Toác ñoä xöû lyù coøn phuï thuoäc vaøo caùch thöùc xöû lyù thoâng tin trong caáu
truùc MP.
Ví duï, maùy tính 80486 DX chaïy ôû 33MHz seõ nhanh hôn gaàn gaáp hai laàn maùy 80386
DX cuõng chaïy ôû toác ñoä xung nhòp ñoù. Maùy tính 80486 DX4 chaïy ôû 100 MHz coù toác
ñoä xaáp xæ maùy Pentium chaïy ôû 60 MHz.
Ñoång hoå heä thoáng laø chính xaùc ñoái vôùi caùc thao taùc maùy tính, nhöng ñoái vôùi thôøi
gian bình thöôøng cuûa chuùng ta thì khoâng ñaït yeâu caàu. Ñoång hoå thôøi gian thöïc duy trì
trong maùy tính thöôøng sai leänh so vôùi ñoång hoå ñeo tay hay treo töôøng cuûa baïn vaøi
phuùt moâîi tuaàn laø khoâng coù gì laï. Vaøi ba ngaøy moät laàn, baïn neân laáy laïi giôø cho
ñoång hoå maùy tính theo chính ñoång hoå ñeo tay cuûa baïn, chöù khoâng phaûi ñoång hoå
naøo khaùc.
Thanh ghi (register) laø phaàn töû nhôù taïm thôøi trong boä VXL, ñöôïc duøng ñeå löu giöõ döõ
lieäu vaø ñòa chæ nhôù trong khi maùy tính ñang thöïc hieän caùc taùc vuï ñoái vôùi chuùng.
Moâîi kieåu VXL coù soá löôïng vaø ñoä daøi caùc thanh ghi khaùc nhau. Thanh ghi caøng daøi
thì löôïng thoâng tin maø maùy tính coù theå xöû lyù trong moät thao taùc caøng nhieàu. Ngöôøi
ta cuõng thöôøng phaân loaïi vaø ñaùnh giaù caùc boä VXL theo ñoä daøi thanh ghi.
Boä vi xöû lyù 8 bit (8 bit microprocessor) coù caùc thanh ghi roäng 8 bit neân chæ coù theå xöû
lyù moâîi laàn 1 byte döõ lieäu. Ví duï veà loaïi maùy laø Zilog Z.80 duøng trong caùc maùy
tính thôøi xöa (nhöõng naêm cuoái 1970) chaïy heä ñieàu haønh CP/M. Boä vi xöû lyù 16 bit (16
bit microprocessor) ñieån hình laø Intel 8088 coù thanh ghi daøi 16 bit vaø bus döõ lieäu ngoaøi
cuõng 16 bit. Traùi laïi Intel 8088 duøng trong maùy tính IBM PC ñaàu tieân (1981) laø loaïi coù
thieát keá "thoûa hieäp", thanh ghi 16 bit nhöng bus döõ lieäu ngoaøi chæ roäng 8 bit, nhaèm
taän duïng nhöõng thieát bò ngoaïi vi reû tieàn loaïi 8 bit ñang coøn ñaày treân thò tröôøng hoåi
ñoù.
Boä vi xöû lyù 32 bit (32 bit microprocessor) nhö 80486 DX chaúng haïn, coù thanh ghi 32 bit
nhöng bus döõ lieäu ngoaøi chæ 16 bit. "Thoûa hieäp" thì reû tieàn vì duøng ñöôïc vôùi caùc
ngoaïi vi coù saün haï giaù, nhöng thieät thoøi vì hieäu suaát thaáp. Môùi nhaát laø boä vi xöû
lyù 64 bit (64 bit microprocessor) coù caùc thanh ghi vaø bus döõ lieäu trong roäng 64 bit, coù
theå xöû lyù 8 byte döõ lieäu ñoång thôøi. Moät ví duï ñieån hình laø Intel Pentium. Noùi chung
loaïi VXL 64 bit hieän nay ñeàu laøm vieäc vôùi bus döõ lieäu ngoaøi 32 bit, nhöng khoâng
phaûi laø "thoûa hieäp" thöïc söï vì vieäc söû duïng ngoaïi vi 64 bit hieän nay seõ ñaåy giaù
maùy tính leân ñeán möùc khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc, vaø khoâng phaûi moïi thieát bò
ngoaïi vi ñeàu coù loaïi 64 bit.
Cache sô caáp hay cache noäi (primary cache, internal cache) laø moät boä nhôù taïm, coù toác
ñoä cöïc nhanh, naèm trong boä VXL, vaø duøng ñeå caát giöõ caùc döõ lieäu môùi truy caäp
ñöôïc hoaëc caùc leänh thöôøng xuyeân duøng, ñeå chuùng saün saøng coù maët hôn ñoái vôùi
boä VXL. Vì ñöôïc noái tröïc tieáp vôùi maïch xöû lyù neân caùc leänh vaø döõ lieäu ôû ñaây
coù theå truy caäp raát nhanh. Pentium cuûa Intel coù cache noäi 16 KB trong khi Nx586 cuûa
NexGen coù cache noäi ñeán 32 KB. Xu höôùng cuûa caùc boä VXL môùi hieän nay laø taêng
cache noäi leân ñeán 128 K hay 256K.
Bus döõ lieäu trong (internal data bus) laø keânh daãn ñieän töû goåm töø 16 ñeán 64 daây daãn
song song, coù nhieäm vuï thöïc hieän vieäc lieân laïc noäi boä giöõa caùc boä phaän beân trong
boä vi xöû lyù. Noùi chung bus caøng roäng thì toác ñoä hoaït ñoäng caøng nhanh, cuõng nhö xa
loä caøng nhieàu laèn ñöôøng seõ cho ñöôïc caøng nhieàu xe chaïy cuøng luùc. Ngöôøi ta phaân
bieät vôùi bus döõ lieäu ngoaøi (external data bus) ñeå lieân laïc giöõa boä VXL vaø caùc boä
phaän khaùc cuûa maùy tính keå caû boä nhôù RAM.
Nhö treân ñaõ noùi, caùc thieát keá VXL "thoûa hieäp" coù bus döõ lieäu trong roäng hôn ñeå
baûo ñaûm toác ñoä xöû lyù cao, nhöng bus döõ lieäu ngoaøi thì heïp hôn ñeå baûo ñaûm tính
kinh teá. Bus ñòa chæ (address bus) laø tuyeán caùc maïch ñieän song song beân trong boä VXL
duøng ñeå thöïc hieän vieäc ñònh danh caùc vò trí nhôù (laäp ñòa chæ - addressing). Ñoä roäng
cuûa bus ñòa chæ seõ quyeát ñònh dung löôïng cöïc ñaïi maø boä VXL coù theå söû duïng.
Trong boä nhôù maùy tính, moâîi vò trí nhôù phaûi coù moät ñòa chæ rieâng. Khoâng coù ñòa
chæ, boä VXL seõ khoâng bieát laáy caùc leänh vaø döõ lieäu ôû ñaâu, cuõng nhö khoâng bieát
ñöa caùc keát quaû xöû lyù vaøo ñaâu. Treân bus ñòa chæ, caùc bit cuûa ñòa chæ nhôù di
chuyeån song song, moâîi bit treân moät ñöôøng daây. Vì ñòa chæ nhôù laø soá nhò phaân neân
coù theå tính deã daøng dung löôïng boä nhôù theo ñoä roäng bus ñòa chæ. Ví duï bus ñòa chæ
20 bit seõ laäp ñòa chæ ñöôïc cho 220 vò trí nhôù, chính xaùc laø 1.048.576 byte, hay goïi laø
1MB.
Ñoù chính laø boä nhôù cöïc ñaïi maø Intel 8088 coù theå truy caäp tröïc tieáp. Muoán phaùt
trieån boä nhôù lôùn hôn 1MB thì hoaëc taêng ñoä roäng bus ñòa chæ (32 bit) hoaëc chuyeån
boä VXL sang cheá ñoä baûo veä (protected mode) baèng caùc phaàn meàm ñaëc bieät. Caùc
boä VXL töø 80286 trôû leân, trong cheá ñoä baûo veä, coù theå hoaït ñoäng vôùi boä nhôù
RAM dung löôïng töø 16 MB ñeán haøng chuïc GB.
Maïch quaûn lyù ñieän (power management). Ñaây laø moät tính naêng ñöôïc caøi saün beân
trong moät soá loaïi vi xöû lyù, duøng ñeå töï ñoäng caét bôùt ñieän cho caùc thieát bò ngoaïi vi
hoaëc toaøn heä thoáng sau moät thôøi gian khoâng duøng maùy (baïn ñi uoáng caø pheâ chaúng
haïn) vaø ñöa maùy vaøo cheá ñoä chaïy khoâng (sleep mode). Trong cheá ñoä naøy, möùc tieâu
hao ñieän coù theå giaûm ñeán 60% ñoång thôøi khoâng bò maát döõ lieäu.
Boä VXL seõ "nhôù" chính xaùc tình traïng cuûa heä maùy, bao goåm caû moïi thoâng baùo
ñang treân ñöôøng ñi ñeán caùc ngoaïi vi, taïi thôøi ñieåm tröôùc khi chuyeån sang cheá ñoä
chaïy khoâng. Khi caàn tieáp tuïc coâng vieäc, baïn chæ vieäc goõ vaøo moät phím baát kyø, heä
thoáng seõ ñöôïc phuïc hoåi hoaøn toaøn nhö cuõ. Caùc boä VXL cuûa Intel coù tính naêng naøy
ñeàu ñöôïc kyù hieäu "SL" (ví duï i486SL) vaø ñöôïc duøng phoã bieán trong caùc maùy tính
loaïi xaùch tay. Nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán coâng ngheä cheá taïo VXL.
Coâng ngheä 0,5 micron (0,5 micron technology) laø moät coâng ngheä cheá taïo vi maïch cho
pheùp nhöõng nhaø saûn xuaát coù theå taïo ra caùc boä VXL vôùi nhöõng phaàn töû tích cöïc
nhoû nhaát coù kích thöôùc chæ baèng nöûa phaàn trieäu meùt. Coâng ngheä naøy ñaõ cho
pheùp cheá taïo ñöôïc caùc chip ngaøy caøng beù hôn, tieâu thuï ít ñieän hôn, vaø ít phaùt nhieät
hôn. Hôn nöõa, chip cuõng coù hieäu suaát cao hôn vì caùc tín hieäu di chuyeån trong noäi boä
chip vôùi khoaûng ñöôøng ngaén hôn. Hieän nay, ngöôøi ta ñaõ baét ñaàu aùp duïng coâng
ngheä 0,25 micron.
Coâng ngheä CMOS (complimentary metal-oxide semiconductor) laø coâng ngheä cheá taïo linh
kieän baùn daãn cho pheùp taïo ra hai loaïi transistor chính treân cuøng moät chip silic. Nhôø
ñoù ñaõ ra ñôøi loaïi maïch tích hôïp hoaït ñoäng ôû toác ñoä cao hôn nhieàu so vôùi coâng
ngheä MOS, ñoång thôøi cuõng tieâu thuï ít ñieän naêng hôn, vaø chaïy ít bò noùng hôn. Nhöõng
caûi tieán nhanh choùng trong coâng ngheä CMOS ñaõ cho pheùp ruùt goïn kích thöôùc cuûa
caùc linh kieän treân chip chæ coøn 0,4 micron. Vì caùc boä VXL hieän nay ñeàu raát phöùc taïp
(P6 cuûa Intel coù ñeán 5,5 trieäu transistor) neân vieäc öùng duïng coâng ngheä CMOS laø
khoâng theå thieáu trong quaù trình saûn xuaát VXL.
Ñieän aùp hoaït ñoäng (operating voltage) laø ñieän aùp caàn thieát ñeå moät boä VXL coù theå
hoaït ñoäng bình thöôøng. Khi öùng duïng transistor trong VXL, ngöôøi ta quyeát ñònh cho
chaïy ôû 5V, laø möùc ñieän aùp ñuû cao ñeå buø laïi nhöõng suït aùp trong caùc maïch soá,
ñoång thôøi cuõng ñuû thaáp ñeå traùnh gaây taïp aâm. Caùc boä VXL coù maät ñoä linh kieän
cao, nhö Pentium chaúng haïn, khi chaïy ôû 5V seõ taêng nhieät ñoä leân ñeán 160oF vaø toán
ñieän töông ñöông moät boùng ñieän nhoû, neân phaûi duøng phieán toûa nhieät (heat sink) lôùn
vaø coù quaït maùt rieâng.
Giaûm ñieän aùp coâng taùc seõ giaûm coâng suaát ñieän tieâu thuï gaáp bình phöông laàn;
ñieàu naøy raát quan troïng, nhaát laø ñoái vôùi caùc maùy tính xaùch tay (notebook, laptop).
Cuøng vôùi coâng ngheä CMOS ñaõ ra ñôøi loaïi vi xöû lyù 3,3 V chæ ñoøi hoûi doøng tieâu
thuï baèng 60% so vôùi chip 5V. Chip VXL PowerPC 604c cuûa IBM vaø Motorola saûn xuaát
vôùi coâng ngheä 0,25 micron chæ duøng 2,5V
Caùc loaïi voû vi maïch. Nhöõng kieåu VXL cuõ (8086, 8088) ñöôïc ñoùng trong loaïi voû hai
haøng chaân (dual in line package - DIP). Ñoù laø loaïi voû baèng plastic coù caùc chaân höôùng
xuoáng döôùi theo hai haøng song song ôû hai beân. Nhöõng kieåu VXL môùi (80386, 80486)
coù voû boïc vôùi caùc chaân ra taïo thaønh maûng saép xeáp treân caû boán phiaù (pin grid
array - PGA). Hai loaïi boá trí chaân VXL naøy raát khoù khaên khi caém vaøo ñeá caém treân
board meï.
Hieän nay nhieàu kieåu VXL ñöôïc cheá taïo vôùi loaïi voû khoâng-phaûi-aán-vaøo-ñeá (zero-
insertion force-ZIP). Ñeå caém loaïi naøy ñöôïc thieát keá ñeå coù theå môû ra baèng moät caùi
choát giöõ; ngöôøi söû duïng ñaët vi maïch vaøo, vaø khi choát ñöôïc ñoùng laïi thì caùc chaân
tieáp xuùc ñöôïc giöõ chaéc trong ñeá. Xöû lyù baèng oáng daãn vaø caáu truùc superscalar.
Xöû lyù baèng oáng daãn (pipelining) laø phöông phaùp laøm taêng hieäu suaát cuûa boä VXL
baèng caùch "ñaåy" nhieàu leänh qua oáng daãn (pipeline) ñeå xöû lyù cuøng moät luùc. Baïn
haõy hình dung oáng daãn cuûa boä VXL cuõng gioáng nhö moät daây chuyeàn laép raùp oâ toâ.
Treân doïc daây chuyeàn ñoù coù nhieàu coâng nhaân thöïc hieän nhöõng coâng vieäc khaùc
nhau vaø khoâng truøng laëp, moâîi khi chieác xe ñöôïc ñöa qua tröôùc maët hoï.
Keát quaû laø cöù moâîi phuùt coù moät chieác xe môùi ra khoûi chuyeàn, maëc duø phaûi maát
nhieàu giôø cho vieäc laép raùp töøng chieác xe rieâng bieät. Töông töï nhö vaäy; quaù trình xöû
lyù treân oáng daãn ñöôïc chia thaønh 5 coâng ñoaïn: nhaäp döõ lieäu töø boä nhôù, giaûi maõ
döõ lieäu, thöïc hieän caùc leänh, vaø ghi keát quaû laïi vaøo boä nhôù.
Neáu cöù xöû lyù tuaàn töï heát leänh naøy ñeán leänh khaùc nhö cuõ thì maùy tính phaûi maát 5
chu kyø xung nhòp cho moâîi leänh. Vôùi phöông phaùp oáng daãn, khi leänh ñaàu tieân
chuyeån sang böôùc hai thì moät leänh môùi ñöôïc ñöa vaøo böôùc moät, roåi cöù tieáp tuïc
maõi nhö theá. Nhôø ñoù, coù ñeán naêm leänh ñöôïc xöû lyù ñoång thôøi, vaø maùy tính ñöôïc
xem nhö xöû lyù moâîi leänh trong moät xung nhòp, gioáng nhö moâîi phuùt saûn xuaát ñöôïc
moät chieác oâ toâ môùi vaäy.
Haõng Intel ñaõ öùng duïng phöông phaùp xöû lyù baèng oáng daãn trong caùc boä VXL 486
vaø Pentium cuûa hoï.
Caáu truùc superscalar (superscalar architecture) laø moät phöông phaùp "hôïp lyù hoùa toã
chöùc" trong boä VXL ñeå naâng cao hieäu suaát baèng caùch duøng hai hay nhieàu oáng daãn.
Ñôn vò ñieàu khieån cuûa boä VXL phaân moät baøi toaùn ra laøm ñoâi ñeå ñöôïc xöû lyù
ñoång hôøi trong hai oáng daãn; boä xöû lyù coù khaû naêng naøy goïi laø boä vi xöû lyù leänh
ñoâi (dual-issue microprocessor).
Thuaät ngöõ superscalar coù yù muoán nhaán maïnh nhöõng lôïi ích do coâng ngheä naøy mang
laïi vöôït cao hôn nhieàu nhöõng lôïi ích do thu nhoû kích thöôùc (scaling down) cuûa chip
VXL.
Boä VXL loaïi superscalar, nhö Pentium chaúng haïn, phaûi coù khaû naêng quyeát ñònh moät
leänh cuï theå coù theå phaân bieät vôùi leänh keá tieáp hay khoâng, ñeå coù theå xöû lyù
chuùng ñoäc laäp vôùi nhau. Moät maïch ñaëc bieät seõ tieán haønh kieåm tra tính phuï thuoäc
döõ lieäu (data dependency) ñoù, xem chuùng coù yeâu caàu phaûi lieân keát trong quaù trình
xöû lyù hay khoâng.
Neáu khoâng phuï thuoäc, hai leänh seõ ñöôïc göûi ñeán hai oáng daãn theo ñuùng thöù töï. Ñoù
laø phöông phaùp thöïc hieän theo suy ñoaùn (speculative execution) ñeå toái öu hoùa quaù trình
xöû lyù.
Moät vaán ñeà ñöôïc ñaët ra trong kieåu caáu truùc superscalar laø caùc leänh coù ñieàu kieän
ñöôïc dieãn ñaït döôùi daïng IF/THEN phoã bieán trong caùc ngoân ngöõ laäp trình - seõ giöõ
chaët oáng daãn cho rieâng mình cho ñeán khi ñieàu kieän ñöôïc thoûa maõn vaø boä xöû lyù
quyeát ñònh cho thoaùt theo moät höôùng. Thôøi gian chôø ñôïi quyeát ñònh naøy seõ ñöôïc
giaûi quyeát baèng bieän phaùp döï ñoaùn reõ nhaùnh (branch prediction). Coù moät maïch ñaëc
bieät trong boä VXL tieán haønh kieåm tra caùc leänh coù ñieàu kieän, döï ñoaùn tröôùc quaù
trình seõ theo ñieàu kieän naøo, vaø höôùng daõy leänh keá tieáp theo döï ñoaùn ñoù. Trong boä
VXL Pentium döï ñoaùn reõ nhaùnh ñuùng ñeán 90%, vaø chæ rieâng bieän phaùp naøy ñeå
laøm taêng hieäu suaát cuûa noù leân 25% so vôùi boä VXL i486 ñôøi tröôùc.
Ñeå xöû lyù ñoång thôøi nhieàu leänh trong caáu truùc superscalar, thì söï haïn cheá soá löôïng
thanh ghi khoâng quaù 8 (nhö kieåu thieát keá cuûa x86) laø khoâng theå chaáp nhaän. Caùc keát
quaû nghieân cöùu veà caáu truùc VXL ñaõ khaúng ñònh soá löôïng thanh ghi toái öu phaûi laø
32. Giaû söû coù hai leänh khoâng thuoäc loaïi phuï thuoäc döõ lieäu neân maïch kieåm tra ñaëc
bieät (ñaõ noùi treân) khoâng phaùt hieän ñöôïc, nhöng cuõng khoâng theå xöû lyù ñoång thôøi;
ñoù laø loaïi leänh phuï thuoäc giaû (false dependency).
Trong caùc kieåu thieát keá x86, nhö Pentium chaúng haïn, caùc leänh phaûi tranh chaáp nhau
moät khoâng gian thanh ghi haïn cheá neân xaûy ra nhieàu tröôøng hôïp false dependency vaø
naêng suaát truyeàn (throughput) bò giaûm.
Ñeå taêng soá löôïng thanh ghi, ngöôøi ta duøng phöông phaùp ñaët teân laïi thanh ghi (register
renaming). Gaëp tröôøng hôïp moät leänh muoán söû duïng thanh ghi ñang baän, boä xöû lyù
seõ ñaët teân laïi cho moät thanh ghi coøn roãi naøo ñoù, roåi gaùn cho leänh ñang yeâu caàu.
Nhö vaäy soá löôïng thanh ghi thöïc thì vaãn bò haïn cheá nhöng soá löôïng caùc thanh ghi logic
thì taêng leân raát nhieàu.
Pentium cuûa Intel khoâng duøng phöông phaùp ñaët teân laïi thanh ghi nhö caùc boä xöû lyù
ñoái thuû cuûa noù (AMD K5, CyrixM1, NexGen Nx586). Vaán ñeà CISC vaø RISC CISC laø
vieát taét cuûa Complex Instruction Set Computer, coù nghóa laø maùy tính taäp leänh ñaày ñuû.
Ñaây laø teân goïi cuûa loaïi VXL ñöôïc thieát keá theo trieát lyù cöù ñöa ñuû caùc maïch chöùc
naêng ñaëc bieät vaøo, ngay caû tröôøng hôïp chuùng khoâng ñöôïc duøng thöôøng xuyeân.
Coøn RISC laø gì? Ñoù laø Reduced Instruction Set Computer, nghóa laø maùy tính taäp leänh
ruùt goïn.
Ñaây laø nguyeân lyù thieát keá ñôn vò xöû lyù trung taâm (CPU) nhaán maïnh veà söï ñôn
giaûn, toác ñoä cao, vaø hieäu quaû toát. Kieåu thieát keá RISC ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu naøy
nhôø giaûm soá löôïng leänh maø boä VXL coù theå tieán haønh, cuõng nhö nhôø vieäc söû
duïng oáng daãn vaø caáu truùc superscalar. Giaûm soá löôïng leänh seõ truùt gaùnh naëng cuûa
nhöõng quaù trình xöû lyù phöùc taïp cho phaàn meàm, nhöng laïi ñaït ñöôïc keát quaû lôùn veà
hieäu suaát vaø toác ñoä cuûa toaøn heä thoáng: thieát keá RISC thöïc hieän ñöôïc ít nhaát laø
moät leänh trong moâîi chu kyø ñoång hoå.
Caùc boä xöû lyù CISC maát phaàn lôùn thôøi gian cho vieäc thöïc hieän chæ moät soá löôïng
nhoû leänh trong toaøn boä taäp leänh ñaày ñuû. Cho neân, thay vì phaûi coá gaéng xaây döïng
caùc maïch ñeå thöïc hieän ñeán 300 leänh, thì caùc nhaø thieát keá RISC chæ taäp trung vaøo
caùc leänh maø CPU hay duøng ñeán. Neáu caùc maïch thöïc hieän leänh ruùt goïn naøy coù
theå cheá taïo ñeå hoaït ñoäng ôû toác ñoä cao nhaát, thì boä xöû lyù seõ caøng chaïy nhanh hôn,
nhaát laø vôùi nhöõng thao taùc phaûi laëp laïi nhieàu laàn.
Hôn nöõa boä VXL RISC thöôøng nhoû goïn, neân tín hieäu di chuyeån ngaén vaø coù toác ñoä
hoaït ñoäng caøng nhanh. RISC ñôn thuaàn chæ laø quy ñònh veà ñaëc tính cuûa boä VXL vaø
cuõng khoâng phaûi laø quy ñònh quan troïng nhaát. Thöïc ra, khoâng coù moät quy taéc chaët
cheõ naøo phaân bieät giöõa caùc boä VXL CICS vaø RISC. Boä VXL Power PC (ñöôïc xem
laø loaïi RISC) coù theå hieåu ñeán 220 leänh, nhieàu hôn 70 leänh so vôùi taäp leänh cuûa Intel
486 (laø loaïi CISC). Coù nhieàu ngöôøi neâu leân caùch phaân bieät: chip RISC coù khaû naêng
xöû lyù moâîi leänh trong moät chu kyø xung nhòp, coøn CISC thì phaûi maát nhieàu chu kyø
cho moät leänh.
Ngay caû ñieàu naøy, caû hai loaïi cuõng töông ñöông nhau, thaäm chí coâng ngheä CISC môùi
(Pentium chaúng haïn) coøn vöôït troäi hôn chuùt ít. So vôùi caùc loaïi VXL CISC hieäu suaát
cao môùi nhaát, thì nhöõng gì coù theå ñaëc tröng cho kieåu thieát keá RISC laø vieäc söû duïng
ñeán 32 thanh ghi vaø khoâng duøng vi maõ (microcode - loaïi maõ caøi saün trong boä VXL
ñeå ñieàu khieån tröïc tieáp hoaït ñoäng cuûa caùc maïch beân trong; leänh chöông trình taùc
ñoäng vaøo boä VXL phaûi thoâng qua maõ naøy). Ñeå duy trì tính töông thích vôùi nhöõng
phaàn meàm vieát cho x86 ñaõ coù, Pentium phaûi haïn cheá trong 8 thanh ghi daáu chaám
ñoäng duøng cho caùc pheùp tính soá hoïc.
Ngöôïc laïi Power PC 601 khai thaùc ñeán 32 thanh ghi chung vaø 32 thanh ghi daáu chaám
ñoäng. Söû duïng nhieàu thanh ghi seõ xöû lyù döõ lieäu nhanh hôn vì khoâng caàn phaûi laáy
döõ lieäu töø boä nhôù (maát nhieàu thôøi gian), vaø oáng daãn xöû lyù caùc leänh hieäu quaû
hôn vì coù theå caát giöõ taïm caùc döõ lieäu trung gian. Loaïi boû vi maõ laø yeáu toá quyeát
ñònh ñeå naâng cao hieäu suaát cuûa boä VXL RISC. Loaïi boû quaù trình giaûi maõ ñoái vôùi
vi maõ, caùc leänh chöông trình khôûi ñaàu ngay caùc hoaït ñoäng vaät lyù cuûa mình. Nhôø
bôùt phöùc taïp neân chi phí cheá taïo VXL cuõng haï hôn.
Pentium (chip CISC) giaù ñeán hôn 900 USD (naêm 1995) trong khi Power PC 601 (chip RISC)
coù hieäu naêng töông ñöông hoaëc toát hôn maø giaù chæ baèng moät nöûa. Coù nhieàu haõng
saûn xuaát VXL RISC nhöng raát ít haõng chòu caûi tieán chip CISC vaø phaûi ñaàu tö voán
lôùn ñeå naâng cao hieäu naêng cuûa caùc chip CISC hieän ñang coù, vaø chip CICS toán nhieàu
vaät lieäu silic hôn. Trong khi ñoù haõng Intel vaãn "kieân trì" vôùi caùc haïn cheá cuûa coâng
ngheä CISC. Pentium coù hieäu suaát töông ñöông vôùi moät soá VXL RICS, vaø P6 (ngöôøi
keá vò cuûa Pentium) vaãn ñöôïc thieát keá ñeå ñaït toác ñoä 250 trieäu leänh moâîi giaây.
Maëc duø saûn xuaát chip chi phí cao hôn chip RISC, nhöng nhôø tieát kieäm veà quy moâ,
ngöôøi ta coù theå haï giaù Pentium vaø P6 xuoáng xaáp xæ loaïi chip RISC. Vaø neáu ñöôïc
nhö vaäy, nhöõng ngöôøi tieâu duøng seõ khoâng coøn lyù do ñeå choái boû khaû naêng töông
thích vôùi hôn 50.000 chöông trình öùng duïng hieän haønh cuûa caùc boä VXL hoï x86. Nhieàu
ngöôøi cho raèng ñeán ñôøi con cuûa P6 seõ loaïi boû vi maõ vaø coù caáu truùc RISC hoaøn
toaøn. Ñaùnh giaù boä vi xöû lyù theo caùch naøo?
Benchmark laø gì? Ñoù laø moät chöông trình hoaëc moät boä goåm nhieàu chöông trình coù
theå chaïy ñöôïc treân nhieàu heä maùy tính khaùc nhau ñeå ño thöû naêng suaát truyeàn qua
(throughput) cuûa toaøn boä maùy vaø ñeå laáy soá lieäu so saùnh caùc heä thoáng vôùi nhau.
Moät soá benchmark ño thöû toác ñoä cuûa vi xöû lyù khi thöïc hieän caùc pheùp tính toãng
theå, moät soá khaùc thì thöû stress baèng caùc pheùp tính daáu phaåy ñoäng, vaø moät soá
khaùc nöõa thì kieåm thöû heä maùy baèng caùch cho chaïy moät boä caùc trình öùng duïng
ñieån hình.
Moät toã chöùc baát vuï lôïi ñoùng ôû California, Myõ, coù teân laø Standard Performance
Evaluation Corporation - SPEC ñöôïc laäp ra vôùi muïc ñích thieát laäp, duy trì vaø chöùng
nhaän caùc benchmark thích ñaùng, ñaõ ñöôïc chuaån hoùa, aùp duïng cho caùc theá heä maùy
tính hieäu suaát cao môùi nhaát. Thöøa nhaän laø khoâng coù moät chöông trình kieåm tra ñôn
ñoäc naøo coù theå duøng ñeå so saùnh chaát löôïng cuûa moïi kieåu maùy tính, SPEC ñaõ tìm
kieám ñeå cung caáp moät taäp hoïp caùc ñaïi löôïng tham khaûo nhaèm taïo khaû naêng so
saùnh hieäu naêng cuûa caùc heä maùy tính. SPEC laø moät toã chöùc lieân hieäp goåm caùc
haõng thaønh vieân : AT &T/NCR, Auspex, Bell, Compag, Control Data, Data General, DEC.
EDS, Fujitsu, Hal Computer, Hewlett-Packard, IBM, Intel, Intergrap, Kubota Pacific, Motorola,
Next, Network appliance, Novell, Olivetti, Siemens, Nixdorf, Silicon Graphics, Solbourne, Sun,
Unisys, vaø Ziff-davis.
Hieän ñang coù hai chöông trình kieåm tra SPEC tieâu chuaån: moät ño caùc pheùp tính toãng
hôïp (CINT 92), vaø moät ño caùc pheùp tính daáu chaám ñoäng (CFP 92). Ví duï boä xöû lyù
Intel 486DX2 ñaït toác ñoä 32,2 trong CINT 92, coøn Pentium 66 MHz thì ñaït tôùi 118,1.
Ngöôøi ta cuõng hay duøng moät chöông trình benchmark coù teân goïi laø Winstone. Ñoù laø
moät chöông trình kieåm tra khoâng toaøn dieän do caùc phoøng thí nghieäm PC cuûa haõng
Ziff-Davis soaïn thaûo, vaø ñöôïc duøng cho vieäc so saùnh giöõa caùc heä maùy tính toác ñoä
cao vôùi nhau cuûa taïp chí PC Magazine. Phieân baûn Winstone môùi nhaát ñaõ söû duïng moät
boä caùc baùo caùo öùng duïng cuûa 13 trình öùng duïng Windows löu haønh roäng raõi trong
lónh vöïc kinh doanh ñeå laäp neân moät keát quaû döôùi daïng con soá, phaûn aùnh hieäu naêng
cuûa heä thoáng maùy ñoù trong caùc ñieàu kieän thöïc teá.
Phoã bieán vaø ñôn giaûn nhaát laø MIPS (milions of instructions per second - trieäu leänh moâîi
giaây), moät benchmark ño toác ñoä cuûa boä VXL theo soá löôïng leänh maø noù coù theå
thöïc hieän moät pheùp tính soá hoïc ñôn giaûn laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn. Haàu heát caùc
chuyeân gia maùy tính ñeàu cho raèng hieäu naêng cuûa moät heä maùy tính chæ bieåu hieän
roõ nhaát khi cho chaïy moät loaït caùc trình öùng duïng ñieån hình khaùc nhau, vì khi ñoù baïn
bieát roõ hieäu naêng cuûa toaøn heä thoáng chöù khoâng phaûi chæ moät mình boä VXL. Intel
vaø hoï vi xöû lyù x86
Intel laø moät haõng haøng ñaàu chuyeân saûn xuaát caùc loaïi VXL, maïch baùn daãn, vaø caùc
thieát bò noái gheùp maïng. Hieän nay coù xaáp xæ 75% maùy tính caù nhaân treân theá giôùi
ñang söû duïng CPU cuûa Intel. Ñoùng taïi Santa Clara, bang California, Myõ, haõng Intel ñaõ
baùo caùo thu nhaäp cuûa mình trong quyù ñaàu naêm 1995 laø 3,56 tyû USD.
Intel 4004 laø boä vi xöû lyù ñaàu tieân treân theá giôùi, ra ñôøi vaøo naêm 1971. Laø boä VXL
4 bit ñöôïc thieát keá ñeå duøng trong caùc maùy calculator coù theå laäp trình, 4008 hoaït ñoäng
ôû toác ñoä xung nhòp xaáp xæ 0,1 MHz. Caáu truùc 4 bit cho pheùp laøm vieäc vôùi ñoä daøi
cöïc ñaïi 16 kyù töï - ñuû duøng ñoái vôùi caùc con soá töø 0 ñeán 9 vaø caùc daáu trong caùc
pheùp tính soá cô baûn (coäng, tröø, nhaân, chia).
Intel 8080 laø boä VXL 8 bit ra ñôøi vaøo thaùng 4 naêm 1974, töông ñöông 8000 transistor
chaïy ôû toác ñoä 2MHz vaø coù theå xöû lyù khoaûng 1,5 MIPS. Vôùi bus ñòa chæ 16 bit, 8080
chæ coù theå söû duïng boä nhôù 64K. Ñaây laø loaïi VXL ñöôïc duøng trong loaït maùy tính
micro ñaàu tieân treân theá giôùi, maùy Altain.
Intel 8086 laø boä VXL 16 bit ñaàu tieân ñöôïc giôùi thieäu vaøo thaùng 6 naêm 1978, töông
ñöông vôùi 29.000 transistor, hoaït ñoäng ôû toác ñoä 4,77 MHz vaø coù theå xöû lyù vaøo
khoaûng 1,3 MIPS. Vôùi bus ñòa chæ 20 bit, 8086 coù theå söû duïng boä nhôù ñeán 1MB. Tuy
coù khieám khuyeát laø chia nhoû boä nhôù thaønh nhieàu ñoaïn 64K, nhöng caáu truùc vaø taäp
leänh cuûa 8086 laø cô sôû cho 90% soá löôïng maùy tính caù nhaân ñang ñöôïc söû duïng hieän
nay treân theá giôùi.
Intel 8088 ra ñôøi vaøo thaùng 6 naêm 1979, hoaøn toaøn gioáng veà caáu truùc vaø caùc tính
naêng nhö 8086 chæ tröø moät khaùc bieät cô baûn: bus döõ lieäu trong 16 bit nhöng bus döõ
lieäu ngoaøi chæ 8 bit ñeå "thoûa hieäp" vôùi caùc loaïi ngoaïi vi 8 bit ñang coù saün treân thò
tröôøng hoåi ñoù. Haõng IBM ñaõ mua ñöôïc baûn quyeàn saûn xuaát cuûa 8086 vaø 8088 neân
quyeát ñònh duøng caáu truùc x86 trong loaïi maùy tính ñaàu tieân cuûa mình - maùy IBM PC -
ra ñôøi vaøo 1981.
Intel 80286 laø loaïi VXL 16 bit ñöôïc giôùi thieäu vaøo thaùng 1 naêm 1982. Chip 80286 töông
ñöông 139.000 transistor, toác ñoä xung nhòp 8MHz vaø toác ñoä xöû lyù 1,2 MIPS. Phieân
baûn thöù hai cuûa 80286 coù toác ñoä 20 MHz. Vôùi bus ñòa chæ 24 bit, chip VXL naøy coù
theå söû duïng boä nhôù 16MB. Chính 80286 ñaõ cung caáp söùc maïnh cho maùy PC AT cuûa
IBM ra ñôøi vaøo naêm 1984. Ñoãi môùi kyõ thuaät then choát cuûa 80286 laø coù khaû naêng
chaïy theo nhieàu cheá ñoä. Trong cheá ñoä thöïc (real mode) 80286 chæ söû duïng boä nhôù
1MB neân töông thích vôùi caùc heä ñieàu haønh vaø phaàn meàm ñaõ ñöôïc soaïn cho 8086
vaø 8088. Cheá ñoä thöù hai laø cheá ñoä baûo veä (protected mode), chip 80286 coù theå truy
caäp 16MB boä nhôù. Moät caûi tieán khaùc laø 80286 coù khaû naêng söû duïng boä nhôù aûo
hình thaønh treân ñóa cöùng laøm khoâng gian löu tröõ taïm thôøi, neân maùy tính ñöôïc xem
nhö coù boä nhôù chính lôùn hôn thöïc coù. Nhöôïc ñieåm cuûa 80286 laø khoâng gian nhôù
treân 1MB khoâng nguyeân khoái maø bò chia thaønh nhieàu ñoaïn nhoû 64K raát khoù khaên
cho nhöõng ngöôøi laäp trình. Teä haïi hôn laø chip naøy khoâng theå chuyeån töø cheá ñoä
baûo veä sang cheá ñoä thöïc; neáu muoán rôøi cheá ñoä baûo veä ñeå khôûi ñaàu moät chöông
trình DOS, baïn phaûi khôûi ñoäng laïi maùy tính. Nhöõng baát lôïi naøy ñaõ sôùm laøm cho
nhöõng nhaø thieát keá heä thoáng xem 80286 nhö laø moät kieåu thieát keá cheát (brain-dead
design).
Intel 80386 laø boä VXL ñöôïc giôùi thieäu vaøo thaùng 10 naêm 1985, töông ñöông 275.000
transistor, toác ñoä 16 MHz vaø toác ñoä xöû lyù khoaûng 6MIPS. Caùc phieân baûn sau cuûa
80386 coù toác ñoä 20 MHz. Vôùi bus ñòa chæ 32 bit, 80386 coù theå söû duïng boä nhôù ñeán
4 GB, ñoång thôøi noù cuõng coù theå söû duïng ñeán 64 TB boä nhôù aûo. Khi chip 386SX ra
ñôøi thì chip 80386 ñöôïc ñaët teân laïi laø 386DX vaø laàn löôït ra ñôøi caùc phieân baûn
20MHz, 25MHz vaø 33MHz. Compaq laø haõng ñaàu tieân ñöa ra loaïi maùy tính chaïy baèng
80386. Boä VXL 386 ra ñôøi nhaèm khaéc phuïc tröïc tieáp caùc nhöôïc ñieåm cuûa 80286:
phaûi chuyeån ñoãi ñöôïc nhanh choùng giöõa cheá ñoä thöïc vaø cheá ñoä baûo veä, vaø phaûi
coù khaû naêng hoaït ñoäng vôùi boä nhôù RAM toái ña 4 GB. Chip 386 coøn coù moät boä
cache noäi nhoû ñoång thôøi coù theå söû duïng theâm cache ngoaøi ñeå taêng toác ñoä hoaït
ñoäng. Moät tính naêng môùi cuûa 386 laø coù theå moâ phoûng moät hoaëc nhieàu boä VXL
8086 cuøng moät luùc neân cho pheùp chaïy nhieàu chöông trình DOS ñoång thôøi. Boä VXL
386 DX ñaõ laøm cho Microsoft Windows trôû neân moät heä ñieàu haønh maïnh. Baïn khôûi
ñoäng Windows 3.1 baèng DOS (trong cheá ñoä thöïc), roåi chuyeån sang cheá ñoä baûo veä ñeå
noù coù theå thieát laäp nhieàu "cöûa soã", maø thöïc chaát laø caùc boä xöû lyù 8086 aûo, chaïy
nhieàu trình öùng duïng DOS khaùc nhau trong caùc cöûa soã ñoù. Neáu khoâng, baïn cuõng coù
theå chaïy caùc trình öùng duïng Windows.
Intel 386 SX laø moät phieân baûn "queø" cuûa 80386, ra ñôøi vaøo thaùng 6 naêm 1988, tuy
coù bus döõ lieäu trong 32 bit nhöng bus döõ lieäu ngoaøi chæ 16 bit. Chip 386 SX chæ söû
duïng ñöôïc 20MB boä nhôù, chæ xöû lyù ñöôïc 2,5 MIPS, coù trò soá 6,2 ñoái vôùi CINT92
vaø 3,3 ñoái vôùi CFP92.
Intel 386 SL laø phieân baûn tieát kieäm ñieän (low-power) cuûa boä VXL 386 SX ñöôïc thieát
keá ñeå duøng trong caùc maùy tính notebook. Loaïi chip naøy coù cheá ñoä chaïy khoâng (sleep
mode) tieâu thuï doøng ñieän raát nhoû ñeåduy trì tình traïng maø noù vöøa taïm ngöng tröôùc
ñoù.
Intel 486DX laø loaïi VXL 32 bit, ñöôïc giôùi thieäu vaøo thaùng 4 naêm 1984, töông ñöông 1,2
trieäu transistor, toác ñoä 25 MHz (sau ñoù laø 33 MHz), vaø toác ñoä xöû lyù 20 MIPS. Bus
ñòa chæ cuûa 486DX roäng 32 bit neân söû duïng ñöôïc boä nhôù 4GB ñoång thôøi coøn söû
duïng ñöôïc boä nhôù aûo ñeán 64 TB. Chip VXL naøy ñaït giaù trò SPEC ñeán 27,9 ñoái vôùi
pheùp tính toãng hôïp vaø 13,1 ñoái vôùi pheùp tính daáu chaám ñoäng. Chip 486 khoâng coù
moät caùch maïng kyõ thuaät naøo so vôùi 386. Nhöõng tieán boä chæ laø nhöõng thuû thuaät
khoân kheùo hôn cuûa cô sôû kyõ thuaät cuõ, nhöng raát coù aán töôïng vôùi ngöôøi duøng do
toác ñoä cao hôn nhieàu so vôùi theá heä tröôùc. Vieäc söû duïng oáng daãn cho pheùp 486 DX
xöû lyù haàu heát caùc leänh trong moät chu kyø xung nhòp (Ñoù laø lyù do taïi sao 486DX - 33
nhanh hôn gaáp hai laàn 386 DX - 33 maëc duø cuøng chaïy ôû moät toác ñoä ñoång hoå).
Hôn nöõa, 486 DX coøn coù boä ñoång xöû lyù soá (numeric coprocessor) cheá taïo saün beân
trong, ñöôïc thieát keá toái öu ñeå chuyeân tieán haønh caùc pheùp tính soá hoïc thay cho boä
xöû lyù chính. Vì lyù do naøy maø 486 DX chaïy nhanh hôn 386 DX coù gaén theâm moät
ñoång xöû lyù toaùn 80387 treân board meï; caùc tín hieäu khoâng phaûi di chuyeån xa. Gioáng
nhö 386DX, chip 486DX cuõng coù moät cache noäi nhöng lôùn hôn nhieàu (8K). Chip 486 DX
cuõng coù moät phieân baûn "queø" cuûa mình, ñoù laø 486 SX. Ñöôïc giôùi thieäu laàn ñaàu
tieân vaøo thaùng 1 naêm 1991, chip 486SX khoâng quaù queø quaët ñeán möùc thu heïp bus
döõ lieäu ngoaøi, maø vaãn giöõ nguyeân caáu truùc 32 bit ñaày ñuû; noù chæ boû bôùt boä
ñoång xöû lyù soá. Boä xöû lyù 486SX coù toác ñoä 20 MHz (sau ñoù laø 25 MHz) vaø coù theå
thöïc hieän 20 MIPS.
Intel 486SL laø phieân baûn tieát kieäm ñieän cuûa boä VXL 486DX, ñöôïc duøng cho caùc
maùy tính notebook. Chip naøy coù khaû naêng quaûn lyù ñieän, trong ñoù coù cheá ñoä chaïy
khoâng. So vôùi 386SL, chip 486SL coù naêng suaát xöû lyù gaàn gaáp ñoâi nhöng tieâu thuï
ñieän chæ baèng moät nöûa.
Intel 486 DX coøn coù phieân baûn xung nhòp gaáp ñoâi (clock-doubling) laø 486 DX2 duøng
ñeå taêng toác ñoä cuûa boä VXL maø khoâng ñoøi hoûi board meï cuõng phaûi coù cuøng toác
ñoä ñoù: loaïi DX2 50MHz chaïy vôùi board meï 25MHz; loaïi DX2 66MHz chaïy vôùi board
meï 33 MHz. Chip 486 DX2 ñaït giaù trò SPEC laø 32,2 ñoái vôùi pheùp tính toãng hôïp vaø
16,0 ñoái vôùi pheùp tính daáu chaám ñoäng. Thoâng thöôøng, boä vi xöû lyù caøng nhanh bao
nhieâu thì caùc chip hoã trôï treân board meï cuõng phaûi nhanh baáy nhieâu, neân giaù tieàn
taêng leân. Chip DX2 cho caùc nhaø thieát keá heä thoáng moät aân hueä laø chæ caàn tieán
haønh nhöõng caûi tieán raát ñôn giaûn treân caùc board meï 25 MHz vaø 33 MHz ñang coù
saün laø ñaõ ñaït caùc toác ñoä xöû lyù 50 MHz vaø 66 MHz.
Theo phöông aùn naøy, maùy phaûi chòu thieät veà hieäu naêng vì boä VXL tieán haønh xöû lyù
soá lieäu nhanh gaáp ñoâi board meï neân phaûi ñôïi cho board meï ñuoãi kòp. Ñeå giaûi quyeát,
ngöôøi ta ñaõ duøng moät cache ngoaøi ñuû roäng ñeå giöõ taïm caùc leänh vaø döõ lieäu maø
boä VXL phaûi ñôïi. Neáu cache ñöôïc thieát keá hôïp lyù, boä xöû lyù nhòp ñoång hoå gaáp
ñoâi coù theå ñaït ñöôïc 80% hieäu naêng cuûa heä thoáng coù board meï phuø hôïp vôùi toác
ñoä boä xöû lyù.
Phieân baûn xung nhòp gaáp ba (clock-tripling) cuûa 486DX laø chip 486 DX4. Loaïi naøy ñaït
ñöôïc toác ñoä 75 MHz hoaëc 100 MHz nhöng vaãn söû duïng board meï loaïi 25 MHz hoaëc 33
MHz. Vôùi cache noäi 16K, DX4 coù khaû naêng löu tröõ beân trong lôùn gaáp ñoâi so vôùi
caùc theá heä tröôùc cuûa noù. Chip 486 DX4 coù moät ñoãi môùi quan troïng: noù chaïy ôû
3,3V neân ít toán ñieän vaø ít noùng hôn. DX4 ñaït trò soá SPEC laø 51 ñoái vôùi pheùp tính
toãng hôïp vaø 27 ñoái vôùi daáu chaám ñoäng.
Pentium laø boä VXL 64 bit do Intel cheá taïo vaø ñöôïc giôùi thieäu vaøo thaùng 5 naêm 1993.
Pentium töông ñöông 3,1 trieäu transistor, phieân baûn ñaàu tieân chaïy ôû toác ñoä ñoång hoå
60MHz vaø coù theå xöû lyù khoaûng 112 MIPS. Caùc phieân baûn keá tieáp chaïy ôû 66MHz,
90MHz, 100MHz, 120MHz, 150MHz vaø hieän nay laø 200MHz. Gioáng nhö 486DX, Pentium
coù bus ñòa chæ 32 bit neân coù theå duøng ñeán 4GB boä nhôù. Maëc duø coù bus döõ lieäu
trong roäng 64 bit, nhöng Pentium ñöôïc thieát keá ñeå laøm vieäc vôùi bus döõ lieäu ngoaøi 32
bit. Theá heä Pentium ñaàu tieân (kyù hieäu P5) ñaït 67,4 ñoái vôùi CINT92 vaø 63,6 ñoái vôùi
CFP. Caùc phieân baûn môùi cuûa Pentium cheá taïo theo coâng ngheä 0,4 micron xuaát hieän
cuoái 1995 chaïy vôùi toác ñoä 120, 133 MHz vaø gaàn ñaây laø 200MHz.
Maëc duø theo trieát lyù CISC, nhöng Pentium ñaõ öùng duïng nhieàu coâng ngheä môùi ñaët cô
sôû tröôùc cho caùc loaïi VXL RISC sieâu toác: duøng oáng daãn, caáu truùc superscalar, vaø
döï ñoaùn reõ nhaùnh. OÁng daãn ñoâi cuûa Pentium ñöôïc thieát keá ñeå xöû lyù caùc soá
nguyeân, ñoù laø giaûi phaùp raát phuø hôïp vì ngöôøi duøng PC thöôøng chaïy caùc trình öùng
duïng nhieàu thao taùc soá nguyeân. Nhôø nhöõng bieän phaùp coâng ngheä naøy, Pentium coù
theå caïnh tranh ngang ngöûa veà hieäu naêng vôùi caùc chip RISC thöïc söï; ngöôøi ta goïi
Pentium laø boä vi xöû lyù CISC mang nhieàu yeáu toá RISC. Trong nhöõng ñieàu kieän lyù
töôûng, Pentium coù theå thöïc hieän hai leänh trong moâîi chu kyø xung nhòp neân xöû lyù
nhanh gaàn gaáp ñoâi 486 DX coù cuøng toác ñoä.
Hôn nöõa, Pentium vaãn giöõ ñöôïc tính töông thích hoaøn toaøn vôùi taäp leänh cuûa 386/486,
coù nghóa laø vaãn töông thích hoaøn toaøn vôùi khoái löôïng khoãng loå caùc phaàn meàm
DOS vaø Microsoft Windows hieän haønh. Moät ñoãi môùi quan troïng khaùc cuûa Pentium laø
ñôn vò daáu chaám ñoäng (FPU) ñöôïc thieát keá laïi trieät ñeå hôn, neân coù theå tieán haønh
caùc pheùp tính soá nhanh gaáp naêm laàn so vôùi caùc heä thoáng DX2/66. Pentium coøn coù
caùc ñoãi môùi khaùc cuõng goùp phaàn laøm taêng hieäu naêng cuûa noù. Pentium coù moät
cache noäi 8K duøng cho caùc leänh vaø moät cache noäi khaùc daønh cho döõ lieäu. Caû hai
ñeàu ñöôïc thieát keá toái öu cho nhöõng nhieäm vuï ñöôïc chuyeân moân hoùa neân laøm taêng
ñaùng keå toác ñoä cuûa boä VXL. Bus döõ lieäu 64 bit trong chip cho pheùp daãn döõ lieäu
vôùi toác ñoä khoâng haïn cheá; cheá ñoä chuyeån taûi theo töøng buùi chaúng haïn, ñaõ cho
pheùp toaøn boä noäi dung cuûa oã cöùng 528MB coù theå ñöôïc chuyeån taûi döôùi moät
giaây.
Caùc loaïi Pentium ñaàu tieân (chip 66 MHz chaúng haïn) tieâu thuï nhieàu ñieän (5V) vaø chaïy
bò noùng. Moät naêm sau, vôùi coâng ngheä 0,6 micron, Pentium 90MHz coù kyù hieäu P54C
haï ñieän aùp hoaït ñoäng xuoáng 3,3V neân chaïy bôùt noùng nhieàu. Coù baïn hoûi taïi sao
goïi laø Pentium maø khoâng phaûi laø 586? Coù nhieàu haõng ñoái thuû cuûa Intel ñaõ ñaáu
tranh maïnh meõ ôû caùc toøa aùn ñoøi quyeàn saûn xuaát caùc boä vi xöû lyù laáy teân "386"
vaø "486", vì ñoù ñôn thuaàn chæ laø nhöõng con soá. Ñeå giöõ ñoäc quyeàn, Intel ñaõ ñaêng
kyù teân Pentium. Nhöng ñaây cuõng laø moät tai hoïa! Thaùng 4 naêm 1994 Intel ñaõ phaûi
traû 11,5 trieäu ñoâ la tieàn boåi thöôøng aùn cho coâng ty Pan - Technology International cuûa
Ñaøi Loan; coâng ty naøy kieän Intel ñaõ vi phaïm nhaõn hieäu ñoäc quyeàn baèng tieáng Trung
Quoác cuûa hoï laø "Penteng".
Cuoái naêm 1994 moät giaùo sö toaùn ôû Virginia, Myõ, phaùt hieän moät loãi trong ñôn vò
daáu chaám ñoäng cuûa Pentium maø tröôùc kia chöa heà bieát. Tieáp theo, nhieàu phaân tích
ñaõ chöùng toû khi tieán haønh chia töøng soá vôùi nhau trong 1738 ñoâi soá, seõ xuaát hieän
loãi. Haõng Intel ñònh "chaïy toäi", baèng caùch tuyeân boá raèng ngöôøi söû duïng coù trình
ñoä trung bình seõ chæ gaëp moät loãi nhö vaäy trong 27.000 naêm chaïy maùy. Nhöng nhöõng
ngöôøi söû duïng maùy tính thích haøi höôùc ñaõ luaân truyeàn treân maïng Internet nhieàu
chuyeän vui veà Pentium, chaúng haïn: Taïi sao Intel khoâng goïi Pentium laø 586? taïi vì hoï
ñaõ coäng 100 vôùi 486 vaø ñöôïc ñaùp soá laø 585,9957389. Ñaàu tieân Intel töø choái khoâng
thay chip tröø nhöõng ngöôøi chöùng minh ñöôïc laø mình söû duïng nhieàu tính toaùn. Veà sau
hoï ñaõ thay ñoãi yù kieán, ñoång yù thay baát kyø chip Pentium naøo bò loãi baèng moät phieân
baûn môùi ñaõ ñöôïc söûa chöõa laïi.
Pentium Pro laø boä xöû lyù thuoäc theá heä tieáp sau cuûa Pentium maø coù nhieàu ngöôøi goïi
laø Intel P6. Ñöôïc ñöa vaøo söû duïng cuoái 1995 vôùi soá löôïng chöa nhieàu nhöng P6 ñaõ
sôùm ñöôïc hoan ngheânh vôùi kieåu thieát keá ñoãi môùi vaø toác ñoä xöû lyù nhanh cuûa noù;
moïi ñieàu ñoù ñaït ñöôïc maø khoâng phaûi hy sinh söï töông thích ngöôøi vôùi caùc phaàn
meàm x86. Chip P6 laø loaïi superscalar, superpipelining (baûy böôùc cô baûn trong oáng daãn
thay vì naêm böôùc), coù khaû naêng xöû lyù ba leänh ñoång thôøi (Pentium chæ hai leänh).
Khaùc vôùi Pentium coù thieát keá CISC, P6 ñöôïc cheá taïo theo caáu truùc RISC nhöng söû
duïng caùc maïch thoâng dòch gaén treân board meï ñeå chuyeån ñoãi caùc leänh cuûa PC486
thaønh caùc leänh RISC. Qua phaàn tích hieäu naêng cuûa Pentium, ngöôøi ta thaáy vieäc naâng
cao toác ñoä xöû lyù seõ khoâng coù hieäu quaû nhieàu laém neáu chæ taêng soá löôïng oáng
daãn, vì theá PC6 duøng phöông phaùp thöïc hieän theo suy ñoaùn (speculative execution) ñeå
toái öu hoùa quaù trình xöû lyù, ñoù laø phöông phaùp löu tröõ vaø phaân tích treân 30 leänh
tröôùc khi chuùng ñöôïc thöïc hieän.
Caùc leänh naøy ñeàu döï ñoaùn laø saép ñi qua boä xöû lyù neân ñöôïc höôùng daãn vaø saép
xeáp thöù töï thích hôïp ñeå toái thieåu hoùa thôøi gian xöû lyù. Ñoång thôøi cuõng nhôø phöông
phaùp suy ñoaùn naøy maø P6 ít gaëp tröôøng hôïp phaûi nhoát leänh vaøo oáng daãn (pipeline
stall), khi coù hai leänh yeâu caàu phaûi ñöôïc hoaøn thaønh cuøng moät luùc, nhö Pentium ñaõ
maát raát nhieàu thì giôø vì noù. Nhôø suy ñoaùn, P6 ñaõ naâng cao hieäu quaû xöû lyù leân
100% so vôùi Pentium. Boä xöû lyù P6 coøn coù moät soá tính naêng tieân tieán khaùc: duøng
phöông phaùp ñaët teân laïi thanh ghi ñeå traùnh tröôøng hôïp tranh chaáp thanh ghi, vaø söû
duïng moät giao dieän tröïc tieáp toác ñoä cao vôùi cache thöù caáp neân khoâng bò chaäm vì
bus döõ lieäu, khi truy caäp cache. Töông ñöông 5,5 trieäu transistor, P6 nguyeân thuûy chaïy
vôùi toác ñoä 133 MHz, vaø vaøo giöõa 1996 ñaõ leân ñeán 180 vaø 200 MHz. Khi chaïy vôùi
caùc phaàn meàm 16 bit (DOS), Pentium Pro khoâng nhanh hôn Pentium bao nhieâu. Neáu baïn
duøng caùc phaàn meàm 32 bit, nhö Windows 95 vaø Windows NT, thì Pentium Pro seõ cho
toác ñoä kyû luïc.
Nhieàu baïn hoûi: Coù caùch naøo naâng caáp boä VXL maø khoâng caàn thay board meï? Coù
baïn haõy duøng OverDrive. Ñaây laø caùch naâng caáp boä xöû lyù (processor upgrade) ñöôïc
thieát keá ñeå naâng caáp caùc heä thoáng maùy Intel 486 SX vaø 486 DX leân möùc 486 DX2
hoaëc 486 DX4. Thöïc chaát ñoù laø phöông phaùp boäi hai hoaëc boäi ba toác ñoä xung nhòp
nhö ñaõ noùi ôû treân. Caùc boä xöû lyù OverDrive goåm hai loaïi: loaïi thöù nhaát coù thieát
keá laép vöøa vaøo oã caém OverDrive (coøn troáng) treân board meï, loaïi thöù hai duøng thay
theá cho CPU cuûa baïn (neáu khoâng coù oã caém naøy). Intel coù saûn xuaát loaïi Pentium
OverDrive (coøn kyù hieäu laø P24T) ñeå naâng caáp caùc maùy tính Intel 486 DX2 coù oã
caém OverDrive leân ngang baèng hieäu naêng cuûa Pentium. Noùi chung vieäc laép ñaët
khoâng coù gì khoù khaên, nhöng lôïi ích thu ñöôïc khoâng lôùn (hieäu naêng toaøn heä taêng
xaáp xæ 20%). Baïn neân caân nhaéc kyõ giöõa hieäu quaû vaø chi phí phaûi boû ra. Nhieàu khi
mua haún moät heä Pentium môùi laïi laø khoân ngoan hôn.

NHÖÕNG HAÕNG VAØ NHÖÕNG BOÄ VI XÖÛ LYÙ ÑANG CAÏNH TRANH VÔÙI
INTEL
Advanced Micro Devices (AMD) laø moät haõng saûn xuaát maïch tích hôïp lôùn haøng thöù 5
ôû Myõ. Taäp trung vaøo maùy tính caù nhaân, maùy tính maïng, cuõng nhö caùc thieát bò
thoâng tin, haõng AMD saûn xuaát caùc loaïi vi xöû lyù, caùc vi maïch lieân quan vôùi VXL,
vaø caùc vi maïch öùng duïng trong gheùp maïng cuõng nhö trong truyeàn thoâng. Cô sôû chính
ôû Sunnyval, bang Californai, AMD coøn coù nhieàu chi nhaùnh ôû Myõ, Nhaät, Thaùi Lan,
Malaysia vaø Singapore. AMD ñaõ saûn xuaát ñöôïc hôn 7 trieäu boä VXL keå töø 1975 ñeán
nay.
Am 386 laø moät boä VXL do AMD cheá taïo, hoaøn toaøn töông thích vôùi Intel 80386 (vaø
caùc phaàn meàm cuûa noù). AMD laø haõng cung caáp chip 386 haøng ñaàu treân theá giôùi
vaø thöôøng coù tröôùc caùc loaïi toác ñoä xung nhòp cao hôn so vôùi caùc haõng khaùc.
Am 486 cuõng do AMD cheá taïo, hoaøn toaøn töông thích vôùi Intel 486 (vaø caùc phaàn
meàm cuûa noù). Gioáng nhö Intel, AMD cuõng coù moät hoï 486 cuûa mình bao goåm Am 486
DX2 (toác ñoä xung nhòp boäi 2) vaø Am 486DX4 (toác ñoä xung nhòp boäi 3). AM486DX2
coù moät ñôn vò daáu chaám ñoäng, boä nhôù cache 8K vaø chaïy ôû 88MHz. Chip AM486DX4
ñaït ñöôïc toác ñoä 75MHz hoaëc 100MHz (duøng vôùi board meï 25 hoaëc 33 MHz) nhöng boä
nhôù cache chæ 8K, beù hôn cache 6K trong Intel 486DX4.
AMDK5 laø loaïi vi xöû lyù cuûa AMD töông thích nhò nguyeân vôùi Pentium cuûa Intel.
Khoâng phaûi laø "baûn sao" cuûa Pentium, K5 khoâng ñi theo con ñöôøng CISC, maø thöïc
chaát laø boä VXL RISC; hôn nöõa, K5 laø boä xöû lyù boán leänh (quad-issue processor) trong
khi Pentium chæ coù theå xöû lyù 2 leänh ñoång thôøi. Nhôø caùch ñaët teân laïi thanh ghi neân
K5 coù theå coù ñeàn 40 thanh ghi logic. Taát caû caùc caûi tieán ñoù ñaõ laøm cho K5 vöøa
coù theå thöïc hieän ñöôïc moïi leänh cuûa Pentium (noù duøng nhöõng maïch xöû lyù ñaëc
bieät ñeå maõ hoùa caùc leänh naøy), vöøa coù toác ñoä nhanh hôn ñeán 30% ôû cuøng toác ñoä.
Haõng AMD ñang döï ñònh moät keá hoaïch phaùt trieån caùc loaïi VXL naøy ngaøy caøng
maïnh leân, maø cöïc ñieåm laø loaïi K8, vaøo naêm 2000, maïnh gaáp 10 laàn boä VXL ñaàu
baûng hieän nay laø Pentium Pro. K5 töông ñöông 4,3 trieäu transistor, cheá taïo baèng coâng
ngheä 0,5 micron vaø CMOS 3,3V. Hieän nay ñaõ coù loaïi K5 chaïy vôùi toác ñoä 100 vaø 120
MHz.
Cyrix laø moä haõng saûn xuaát VXL quy moâ nhoû vaø khoâng toaøn dieän (fabless), döïa
vaøo caùc haõng Richardson, Texas, vôùi doanh soá baùn ra 294 trieäu USD naêm 1994. Bò
xem nhö laø moät "caàu thuû döï bò" vaøo cuoái naêm 1993, Cyrix ñaõ nhaûy vaøo "saân" vôùi
moät hoï boä VXL töông thích 486DX2 ñaày aán töôïng. Cuøng vôùi boä xöû lyù Cyrix M1,
coâng ty ñaõ ghi danh leân haøng ñaàu cuøng vôùi Intel trong thò tröôøng Pentium. Cyrix ñaõ
kyù hôïp ñoång phuï trong vieäc saûn xuaát caùc chip VXL cuûa mình vôùi IBM vaø SGS
Thomson.
Cyrix 486 DCL laø loaïi VXL ñöôïc thieát keá töông thích nhò nguyeân vôùi caùc phaàn meàm
vieát cho hoï vi xöû lyù Intel 486. Do caùc maéc noái chaân hoaøn toaøn töông hôïp vôùi Intel
386DX neân chip naøy laø loaïi caùc lyù töôûng duøng ñeå naâng caáp maùy 386 DX leân 486.
Tuy nhieân 486 DLC khoâng coù maïch ñoång xöû lyù soá beân trong, neân muoán naâng caáp
ñaày ñuû phaûi caøi theâm boä ñoång xöû lyù soá Cyrix 83D87. Nhôø moâ phoûng theo caùc
toác ñoä xung nhòp cuûa Intel 386 DX maø noù thay theá, neân 486 DLC coù saün caùc loaïi
toác ñoä töø 16 ñeán 33 MHz. Phieân baûn toác ñoä boäi hai Cyrix CX486 DRu2 coù theå chaïy
ôû caùc toác ñoä cao ñeán 66MHz. Caùc baùo caùo treân maïng Internet cho bieát Cyrix 486
DLC khoâng töông thích vôùi heä ñieàu haønh NeXTStep.
Cyrix 486SLC laø boä VXL töông thích nhò nguyeân vôùi caùc phaàn meàm bieân soaïn cho
Intel 486. Boá trí chaân cuûa chip naøy hoaøn toaøn gioáng Intel 486 DX2 neân coù theå chaïy
ôû toác ñoä ñeán 80MHz vaø cache noäi chæ coù 8KB.
Cyrix 486 DX2 laø loaïi VXL ñöôïc thieát keá ñeå töông thích nhò nguyeân vôùi caùc phaàn
meàm bieân soaïn cho Intel 486. Boá trí chaân cuûa chip naøy hoaøn toaøn gioáng Intel 486
DX2 neân coù theå duøng chip Cyrix giaù reû naøy ñeå thay theá cho chip Intel. Cyrix 486 DX2
coù theå chaïy ôû caùc toác ñoä ñeán 80 MHz vaø cache noäi chæ coù 8KB.
Cyrix M1 laø loaïi VXL töông thích nhò nguyeân vôùi Pentium, nhöng coù giaù reû hôn. Gioáng
Pentium, M1 coù caáu truùc superscalar vaø xöû lyù ñöôïc hai leänh cuøng moät luùc. Baèng
phöông phaùp superpipelining, trong ñoù naêm böôùc hoaït ñoäng cuûa oáng daãn ñöôïc chia
thaønh baûy böôùc, M1 coù khaû naêng xöû lyù hieäu quaû hôn Pentium. Trong xöû lyù leänh
ñoâi coù nhöõng quy taéc ñeå xaùc ñònh moät caëp leänh cuï theå coù theå xöû lyù ñoång thôøi
hay khoâng, goïi laø caùc quy taéc haïn cheá ñöa ra (issue restrictions). Pentium bò giôùi haïn
bôûi caùc quy taéc haïn cheá ñöa ra nghieâm ngaët, coøn M1 cuõng nhö AMDK5 vaø P6 ít bò
haïn cheá hôn neân hieäu suaát toát hôn. Nhöõng ñoãi môùi thieát keá cuõng ñaõ giaûm bôùt soá
leänh ñaõ nhoát vaøo oáng daãn, ñoång thôøi M1 cuõng duøng phöông phaùp ñaët teân laïi thanh
ghi ñeå taêng soá löôïng thanh ghi logic leân.
M1 ñaõ coù loaïi chaïy vôùi toác ñoä ñoång hoå 100MHz. Haõng Cyrix tuyeân boá raèng chip
M1 cuûa hoï chaïy nhanh hôn töø 30 ñeán 50% so vôùi caùc loaïi Pentium hieän ñaïi. M1 cuõng
phuø hôïp chaân vôùi caùc kieåu Pentium neân caùc haõng coù theå cheá taïo board meï hoã trôï
caû hai loaïi.
NexGen laø haõng saûn xuaát caùc loaïi VXL x86, ñaët cô sôû ôû San Mateo bang California -
Myõ, vaø laø loaïi haõng saûn xuaát khoâng hoaøn chænh (fabless). NexGen phoái hôïp vôùi
IBM Microelectronics ñeå cheá taïo boä VXL Nx585 cuûa mình, moät boä VXL ñaàu tieân
töông hôïp nhò nguyeân hoaøn toaøn vôùi Pentium. Söï caïnh tranh cuûa NexGen ñaõ gaëp
thuaän lôïi vì Pentium cuûa Intel coù khieám khuyeát trong ñôn vò daáu chaám ñoäng vaø caùc
haõng saûn xuaát maùy tính haøng ñaàu (nhö Compaq chaúng haïn) ñang coù xu höôùng muoán
thoaùt khoûi nhöõng gì maø hoï xem nhö laø nhöôïc ñieåm cuûa Intel.
NexGen Nx585 laø boä vi xöû lyù ñöôïc thieát keá ñeå töông thích vôùi Pentium. Laø boä VXL
töông thích Pentium ñaàu tieân tham gia thò tröôøng, Nx585 ñaõ kieâu haõnh laø noù coù naêng
suaát truyeàn töông ñöông Pentium nhöng giaù reû hôn khoaûng töø 15% ñeán 27%. Nx585 veà
thöïc chaát laø boä VXL RISC, vaø tieán haønh thoâng dòch caùc leänh x86 ñeå coù theå thöïc
hieän baèng thieát keá RISC. Khaùc vôùi Pentium Nx585 söû duïng phöông phaùp ñaët teân laïi
thanh ghi ñeå vöôït qua giôùi haïn nghieâm ngaët 8 thanh ghi cuûa caáu truùc x86 (noù coù ñeán
40 thanh ghi logic). Vì toác ñoä cuûa Nx585 khoâng nhanh hôn ñaùng keå so vôùi Pentium, neân
caùc nhaø thieát keá ñaõ cheá taïo ra caùc board meï rieâng cho Nx585, treân ñoù laép caùc chip
hoã trôï (chip set) cuûa haõng NexGen thay cho haõng Intel.
Nx585 töông ñöông 3,5 trieäu transistor, cheá taïo theo coâng ngheä 0,5 micron vaø CMOS
chaïy ôû 4V. Hieän nay ñang löu haønh loaïi VXL naøy vôùi caùc toác ñoä 70, 75, 84 vaø 93
MHz. NexGen tuyeân boá veà maët hieäu naêng toãng theå, chip 93 MHz cuûa hoï hoaøn toaøn
töông ñöông vôùi Pentium 100 MHz Doøng VXL cuûa Motorola.
Motorola laø moät trong caùc haõng haøng ñaàu theá giôùi chuyeân saûn xuaát thieát bò thoâng
tin, caùc linh kieän baùn daãn, cuõng nhö cung caáp caùc dòch vuï vaø caùc heä thoáng ñieän
töû tieân tieán. Vôùi 5,7 tyû ñoâ la saûn phaåm baùn daãn baùn ra naêm 1993, Motorola ñaõ
vöông leân vò trí thöù ba trong haøng nguõ nhöõng haõng saûn xuaát linh kieän vi ñieän töû lôùn
treân theá giôùi. Doøng VXL 680x0 cuûa Motorola laø linh hoån cuûa caùc theá heä maùy tính
Macintosh cuûa haõng Apple Computer.
Motorola 6800 laø boä VXL 32 bit ñöôïc söû duïng trong heä maùy Macintosh ñaàu tieân. Vôùi
bus döõ lieäu trong 32 bit vaø bus döõ lieäu ngoaøi 16 bit, chip 6800 laø moät kieåu thieát keá
"thoûa hieäp" ñeå taän duïng nhöõng ngoaïi vi 16 bit reû tieàn coù saün, nhöng bò thieät veà
naêng suaát truyeàn cuûa toaøn heä. BXL naøy chaïy ôû toác ñoä 8MHz vaø söû duïng ñöôïc 32
GB boä nhôù.
Motorola 68020 laø boä VXL 32 bit ñaày ñuû, ñaõ ñöôïc söû duïng trong caùc maùy tính
Macintosh II thuoäc theá heä ñaàu tieân cuûa Apple. Boä VXL naøy chaïy û toác ñoä 16 MHz
Motorola 68030 laø boä VXL 32 bit ñaày ñuû, ñaõ cung caáp söùc maïnh hôn haún cho caùc
maùy tính Macintosh caáp cô sôû hieän nay cuûa Apple. Töông öông vôùi Intel 386 DX veà
khaû naêng xöû lyù, 68030 coù khaû naêng quaûn lyù boä nhôù toát hôn vaø coù toác ñoä ñeán
50 MHz.
Motorola 68040 laø boä VXL 32 bit ñaõ cung caáp söùc maïnh cho nhieàu loaïi maùy tính
Macintosh goåm haàu heát model Quadras cuõng nhö moät soá model Centris vaø Performa.
Töông töï Intel 486 DX, chip 68040 ñaïi dieän cho nhöõng caûi tieán mang tính caùch maïng so
vôùi 68030; söï caûi tieán chuû yeáu cuûa noù laø coù theâm ñôn vò daáu chaám ñoäng ñeå thöïc
hieän nhanh hôn caùc pheùp tính soá hoïc. 68040 ñaït toác ñoä 21 ñoái vôùi CINT 92 vaø 15
ñoái vôùi CFP92. Coùtheå gheùp vaøo ñaây laø doøng vi xöû lyù Power PC do caùc haõng
Apple Computer, IBM, vaø Motorola hôïp taùc cheá taïo.
Power PC 601 laø boä VXL 32 bit ñaõ bao goåm ñöôïc nhieàu tính naêng cuûa trieát lyù thieát
keá RISC. Chip 601 töông ñöông 2,8 trieäu transistor vaø hoaït ñoäng ôû toác ñoä 50MHz. Caùc
phieân baûn keá tieáp coù toác ñoä taêng daàn cho ñeán 100 MHz. Moät phieân baûn cuûa 601
laø 601v söû duïng coâng ngheä 0,5 micron ñeå giaûm kích thöôùc vaø ít toán ñieän, ñoång thôøi
chaïy ôû 100 MHz. Phieân baûn 601v naøy ñaït toác ñoä SPEC laø 105 (CINT92). Power PC
töôïng tröng cho keát quaû cuûa nhöõng noã löïc thaän troïng vaø tieánboä ñeå laät ñoã ngoâi
thoáng trò cuûa Intel trong neàn coâng nghieäp VXL.
Vôùi khaû naêng xöû lyù xaáp xæ nhö caùc kieåu Pentium ñaàu tieân, 601 chæ coù giaù tieàn
baèng moät nöûa vaø tieâu hao ñieän cuõng chæ baèng moät nöûa (ñieän aùp coâng taùc 3,6 V).
Power PC 601 ñaõ taïo söùc maïnh vöôït baäc cho loaïi maùy tính Power Macintosh ñaàu tieân
cuûa Apple. Power PC coù theå hieåu ñeán 220 leänh, nhieàu hôn 70 leänh so vôùi Intel 486 DX
neân veà phöông dieän naøy noù khoâng phaûi laø RISC moät caùch thöïc thuï.
Tuy nhieân veà caùc maët khaùc thì Power PC laø hieän thaân cuûa trieát lyù thieát keá RISC.
Caùc leänh ñeàu ñöôïc noái keát coá ñònh thay vì lieân keát vôùi maõ, ñoång thôøi vieäc xöû lyù
baèng oáng daãn ñöôïc keát hôïp vôùi caáu truùc superscalar vaø phöông phaùp döï ñoaùn reõ
nhaùnh ñaõ cho pheùp 601 xöû lyù ñoång thôøi 3 leänh trong moät chu kyø ñoång hoå. Chip
601, khaùc vôùi Pentium, duøng ñeán 3 oáng daãn: moät cho pheùp tính toãng hôïp, moät cho
pheùp tính daáu phaåy ñoäng, vaø moät cho caùc thao taùc reû nhaùnh. Ñoái vôùi caùc trình
öùng duïng nhieàu pheùp tính toãng hôïp, nhö ña soá ñang chaïy treân maùy PC, thì ñaây khoâng
phaûi laø moät phöông phaùp toát.
Chip 601 cuõng khoâng ñöôïc tinh vi baèng Pentium trong caùc phöông phaùp coâng ngheä
khaùc - kyõ thuaät döï ñoaùn reõ nhaùnh khoâng chính xaùc baèng, cache noäi khoâng phaân
bieät rieâng giöõa khu vöïc chöùa leänh vaø khu vöïc chöùa döõ lieäu. Coù moät ñieàu phaûi
naém thaät chaéc khi so saùnh: caùc nhöôïc ñieåm cuûa 601, nhö duøng moät oáng daãn cho
pheùp tính toãng hôïp vaø khoâng phaân chia cache noäi chaúng haïn, coù theå khaéc phuïc deã
daøng; coøn nhöôïc ñieåm cuûa Pentium, nhö chæ duøng 8 thanh ghi leänh vaø 8 thanh ghi döõ
lieäu chaúng haïn thì khoâng theå khaéc phuïc, trong khi toái öu phaûi laø 32. Maët khaùc Power
PC laïi khoâng theå chaïy ñöôïc caùc chöông trình DOS hoaëc Windows (ñang duøng vôùi moät
soá löôïng khoãng loå) maø khoâng coù boä moâ phoûng (emulation).
Vôùi boä moâ phoûng, Power PC coù theå chaïy Windows nhöng vôùi toác ñoä chæ baèng 486,
ñoù laø chöa keå caùc hieåm hoïa tieàm aån - ví duï caùc boä moâ phoûng Windows hieän coù
chæ coù theå chaïy Windows trong cheá ñoä 386 Enhanced, neân ñaõ boû qua moät trong caùc
öu ñieåm chính cuûa Windows. Caùc maùy Power Macintosh khoâng theå chaïy ñöôïc caùc
chöông trình quen thuoäc cuûa Macintosh (khoâng töông thích ngöôïc) neáu khoâng coù boä
moâ phoûng. Tuy nhieân, boä moâ phoûng Macintosh toát hôn nhieàu - Power Mac coù theå
chaïy caùc chöông trình Macintosh vôùi toác ñoä cao baèng caùc maùy 68040. Power PC 601
coù moät loaït caùc theá heä keá tieáp.
Power PC 602 laø boä VXL 32 bit giaù reû, töông ñöông 2,8 trieäu transistor, hoaït ñoäng ôû66
MHz, vaø ñaït toác ñoä 40 ñoái vôùi CINT 92. Chip 602 ñöôïc thieát keá cho caùc öùng duïng
giaùo duïc vaø ngöôøi duøng bình thöôøng.
Power PC 603 laø boä VXL tieát kieäm ñieän thöôøng duøng cho caùc maùy notebook. Vì coù
tính naêng quaûn lyù ñieän, 603 coøn duøng toát cho caùc maùy tính ñeå baøn thoûa maõn caùc
chæ tieâu tieát kieäm ñieän cuûa toã chöùc baûo veä moâi tröôøng EPA cuûa Myõ. Chip 603
hoaït ñoäng ôû 66 MHz hoaëc 80 MHz, ñaït toác ñoä 7,5 ñoái vôùi CINT 92.
Power PC 604 laø boä VXL 64 bit, coù cô sôû thieát keá RISC, toác ñoä xöû lyù cao neân ñöôïc
duøng nhieàu cho caùc traïm laøm vieäc xöû lyù ñoå hoïa nhieàu. 604 töông ñöông 3,6 trieäu
transistor, phieân baûn ñaàu tieân chaïy ôû 100 MHz vaø ñaït toác ñoä 160 ñoái vôùi CINT 92.
Power PC 620 laø boä VXL RISC loaïi 64 bit coù toác ñoä raátcao ñeå söû duïng trong caùc
traïm laøm vieäc ñoå hoïa kyõ thuaät, caùc traïm server cuûa maïng maùy tính cuïc boä vaø caùc
heä thoáng ña xöû lyù ñoái xöùng (symmetric multiprocessing). Chip Power PC 620 - 133MHz
coù toác ñoä cao gaáp ñoâi so vôùi Power PC-100MHz. Ñaït ñöôïc hieäu naêng naøy laø nhôø
620 ñaõ duøng boä cache lôùn gaáp ñoâi, moät taàng tieàn giaûi maõ trong oáng daãn vaø khaû
naêng döõ ñoaùn reõ nhaùnh vöôït troäi. Power PC 620 öùng duïng coâng ngheä 0,5 micron ñeå
ruùt goïn kích thöôùc, vaø duøng ñieän aùp 3,3V ñeå tieát kieäm ñieän. Chip 620 töông ñöông 7
trieäu transistor, ñaõ coù phieân baûn 200 MHz, vaø ñaït ñöôïc toác ñoä 225 ñoái vôùi CINT 92.
Caùc boä VXL coù nhieàu doøng, nhieàu kieåu, nhieàu theá heä nhö vaäy, nhöng noùi chung
ñeàu coù xu höôùng ngaøy caøng hoaøn thieän hôn: toác ñoä cao hôn, ñoä tin caäy toát hôn, vaø
giaù reû hôn. Coøn veà phaàn baïn, nhöõng ngöôøi söû duïng, neân choïn loaïi naøo ñaây?
Coù leõ khoân ngoan nhaát laø caân nhaéc theo yeâu caàu coâng vieäc, theo caùc phaàn meàm
saün coù hoaëc coù theå kieám ñöôïc, vaø nhaát laø tuøy theo tuùi tieàn. Dó nhieân khoâng
queân döï tröõ cho nhöõng yeâu caàu cao hôn trong töông lai.
CRACKER
HÖÔÙNG DAÃN CAÙCH "PHAÙ" CD-PROTECTION
CUÛA CAÙC TROØ CHÔI
Trong phaàn naøy, toâi seõ höôùng daãn cho baïn caùch phaù baûo veä CD cuûa troø chôi. Toâi
söû duïng chöông trình W32Dasm vaø HIEW, cho neân tröôùc tieân baïn caàn phaûi coù hai
chöông trình naøy. Tröôùc khi thöïc hieän, haõy taïo moät baûn sao file chöông trình maø baïn
ñònh crack, neáu hö coù theå khoâi phuïc laïi ñöôïc.

NAØO, TA BAÉT ÑAÀU


Ñaàu tieân, baïn haõy chaïy chöông trình maø baïn muoán crack (chaúng haïn moät troø chôi
naøo ñoù) maø khoâng ñaët CD vaøo oå. Dó nhieân, game seõ khoâng laøm vieäc (ñöøng lo
laéng). Khi ñoù seõ xuaát hieän moät cöûa soå hieän ra thoâng thoâng baùo loãi. Thoâng baùo
naøy seõ giuùp baïn crack game deã daøng, vaø baïn neân nhôù roõ doøng thoâng baùo ñoù.
Ví duï : Please Insert the CD hoaëc You need the CD to play the game chaúng haïn. Haõy nhôù
ñaây ñuû doøng naøy neáu khoâng thì ghi ra giaáy.
Baây giôø chaïy chöông trình Win32Dasm. Treân thanh coâng cuï, nhaán nuùt ñaàu tieân beân
traùi hoaëc vaøo menu Disassembler.Open file to disassembler. Choïn file chöông trình (game)
maø baïn muoán crack. Baïn phaûi ñôïi giaây laùt ñeå chöông trình naïp noù.
OK, sau khi keát thuùc, treân maøn hình seõ xuaát hieän nhieàu chuoãi laï maét, dó nhieân laø
baïn khoâng hieåu ñöôïc chuùng. Ñöøng lo laéng, baïn chæ coù moät vieäc phaûi laøm laø nhaán
vaø nuùt String Data References (Strn.REF)
Baïn coù theå thaáy moät cöûa soå String Data Items. Cuoän xuoáng, vaø coá gaéng tìm thoâng
baùo loãi cuûa game baïn ñaõ ghi laïi luùc ñaàu. Khi baïn tìm thaáy, double click leân noù vaø
roài ñoùng cöûa soå naøy laïi. Trôû veà phaàn soaïn thaûo Win32Dasm. Baïn coù theå thaáy nôi
baïn ñang troû tôùi, ñoù laø nôi ñaët thoâng baùo ñoù.
Baây giôø ñaây laø phaàn khoù khaên, haõy chuù yù, caån thaän. Baïn khoâng caàn bieát nhöõng
caùi ñoù laø gì chæ caàn bieát @offset cuûa moãi leänh CALL vaø JUMP.
Haõy ghi laïi caùc @offset cuûa moãi leänh Call vaø Jump ñoù (baïn phaûi chaéc chaén raèng
veät saùng seõ thay ñoåi maøu thaønh maøu xanh laù). Baïn caàn ghi laïi con soá cuûa @offset
khoâng caàn chöõ "h". Baây giôø haõy chaïy HIEW.

HIEW
Söû duïng caùc phím di chuyeån ñeå di chuyeån leân xuoáng ñeå tìm thö muïc vaø file chöông
trình (game) muoán crack ban ñaàu.
Sau khi môû, nhaán phím F4 seõ hieän ra cöûa soå choïn coù 3 muïc : Text, Hex vaø DeCode.
Click vaøo DeCode. Baây giôø baïn coù theå hieåu ñöôïc danh saùch caùc soá ñaõ ghi. Nhaán
phím F5, nhaäp caùc soá ñoù vaøo vaø baïn seõ tôùi ñöôïc vò trí ñaët caùc soá ñoù. Con troû seõ
ñöôïc troû tôùi moät leänh.
Tröôùc khi tieáp tuïc, toâi muoán giaûi thích moät ñieàu. Ví duï, neáu con troû ñaët taïi leänh
coù giaù trò laø E9 2B F9 BF 74 coù nghóa ñoù laø 5 bytes. Moãi 2 soá laø 1 byte. Baây giôø
haõy nhaán phím F3 ñeå soaïn thaûo, baïn coù theå soaïn thaûo 10 soá naøy, thay theá töøng
caëp soá ñoù baèng soá 90 (keát quaû laø 90 90 90 90 90). Xong xuoâi, nhaán F10 ñeå thoaùt.
Giôø ñaây, CD-Protection cuûa troø chôi ñaõ bò baïn phaù.
Chuùc baïn thaønh coâng
TVK dòch töø nguyeân baûn tieáng Anh cuûa taùc giaû Wolf (nhaán vaøo ñaây ñeå xem)
In this tutorial, I'm gonna show you, how to crack any type of CD Protection, using W32Dasm,
and HIEW.

OK, LET'S START


First of all, you have to run the damn game you want to crack, without the CD. The game,
doesn't work of course, (Please, don't panic) BUT a window pops up, telling you an error
message. This error message will help you to crack the game so, you've got to remember it.
For example: Please insert the - CD or You need the CD to play the... ( ... is the game you want
to crack). Anyway, if you are so idiot and you can't remember it, write it, in a little piece of
paper.
Now, run Win32Dasm, and on the toolbar, press the first little button on the left, OR, go to menu
Disassembler, open File to Disassemble. A menu will pop up. Select the exe which you want to
crack. The disassemble, will take few minutes so, I suggest you, to go for shitting.
OK, it finished its process. Now, in your screen, there is a strange text, and we can't understand
anything of course. Don't worry, the only thing we have to do, ( If you want, you can change the
font), is to click on the String Data References, the button next to the print button (Strn.REF).
You can see a window which is called String Data Items. Scroll down, and try to find the game's
error message. When you'll find it, double click on it, and then, close the window, to go back to
the Win32Dasm text. As you can see you are somewhere in the CD check routine. This is the
message's place.
Now comes the interesting and difficult part, so, be careful. We don't know what all these shits
mean, BUT we must know the @ offset of every call and jump command.
Write down, every call and jump @ offset number. (You have to be sure, that the OPBAR
change its used color to green). You need the number behind the @offset without the h. Let's go
to HIEW, now.

HIEW
To move up and down, use the cursor keys. Start HIEW. exe.
In the HIEW directory, there is a list of exes and programs. Go to the directory, which you saved
the game's exe, we want to crack, and click on the exe. Click F4, and then, a menu will pop up,
with 3 words. Text, Hex, and Decode. Click on Decode, and now, we can understand the list of
numbers. Click F5, and you can now enter the number, we wrote down, in Win32Dasm. Type it,
and you will be placed at the number's place. The cursor is placed on a command.
Before I'll continue, I want to explain you something. For example, if the command where our
cursor is placed on, is E92BF9BF74, means that it is 5 bytes. Every 2 numbers, are one byte: E9-
2B-F9-BF-74 = 90-90-90-90-90. 10 letters, mean, 5 bytes. OK, if you understood it, you can
continue.
Press F3, which means edit, and now you can edit these ten numbers. Type five times, the
number 90. For every byte, 90. Now click on F10 to exit. We cracked the CD protection of the...
Congratulations
E-mail: ia_son@hotmail.com.
ICQ: 24530541 (4 bytes).
Wolf
the Regulator

WINDOWS
CAÙC TIEÄN ÍCH TRONG WINDOWS 95
Windows95 chöa phaûi ñaõ hoaøn chænh. Noùcaàn ñöôïc giuùp ñôõ. Vaø ñaây laø caùc tieän
íchhaøng ñaàu cung caáp cho baïn nhöõng tính naêng maø HÑH cuûa Microsoft coøn khieám
khuyeát.
Cuoái cuøng thì baïn cuõng ñaõ can ñaûm ñeå naâng caáp leân Windows 95. Chaúng coøn do
döï hay lo laéng nhö tröôùc ñaây, baïn ñaõ caøi ñaët moät heä ñieàu haønh môùi vaøo ñóa cöùng.
Neáu quaù trình caøi ñaët thaønh coâng, baïn seõ coù theâm nhieàu öùng duïng 32-bit môùi.
Nhöõng öùng duïng naøy chaïy oãn ñònh treân maùy tính cuûa baïn. Sau moät thôøi gian söû
duïng, baïn vaãn haøi loøng vì khoâng coù xung ñoät hay raéc roái gì xaûy ra.
Maëc duø Windows 95 hoaøn toaøn ñöôïc caûi tieán so vôùi phieân baûn tröôùc, nhöng vaãn
chöa theå ñaït ñöôïc möùc an toaøn chaéc chaén. Hoûng hoùc, xung ñoät vaø nhöõng truïc traëc
khaùc vaãn coøn, vaø vì theá haõy chuaån bò tinh thaàn laø baïn seõ gaëp söï coá. Windows 95
coù caùch baûo hieåm raát khuoân pheùp baèng caùc tieän ích ñóa vaø file, nhöng baïn seõ bò
böïc mình neáu nhö baïn ñaët heát nieàm tin vaøo chuùng.
Baøi xem xeùt 24 tieän ích cho Windows 95 - keå caû nhöõng tieän ích keøm theo HÑH - naèm
trong 7 chuûng loaïi khaùc nhau ñeå choïn ra tieän ích hoaøn haûo nhaát. PC ñöôïc söû duïng laø
Vectra VL3 596/90 Pentium 90 cuûa Hewlett-Packard vôùi 16 MB RAM vaø 2 GB ñóa cöùng.

NEÙN ÑÓA (DISK COMPRESSION)


Ñieàu naøy coù veû nhö baïn ñöôïc böõa aên khoâng maát tieàn: dung löôïng ñóa cöùng taêng
leân gaáp boäi nhôø chöùc naêng neùn cuûa heä thoáng laøm co caùc taäp tin laïi khi baïn löu
chuùng leân ñóa vaø bung chuùng ra khi baïn caàn söû duïng. Taát caû ñeàu töï ñoäng.
Tuy nhieân, moïi caùi ñeàu phaûi coù söï traû giaù. Quaù trình neùn vaø bung, duø ít nhieàu
cuõng laøm chaäm toác ñoä tính toaùn cuûa baïn. Nhöng vôùi giaù ñóa cöùng haï raát nhanh nhö
hieän nay, coù ñieàu gì maø baïn phaûi lo laéng?
Treân thöïc teá, ñang toån taïi hai quan ñieåm khaùc nhau veà vaán ñeà naøy. Moät soá ngöôøi
cho raèng neùn ñóa laø maïo hieåm vaø laøm chaäm toác ñoä heä thoáng, trong khi raát deã
daøng thay theá baèng oã ñóa cöùng dung löôïng lôùn, deã caøi ñaët. Nhöõng ngöôøi theo quan
ñieåm thöù hai laïi phaûn ñoái vieäc laép oã cöùng thöù hai bôûi phaûi thieát laäp laïi caáu hình
chuû/tôù cuûa oã ñóa, vaø neáu thay theá thì laïi raéc roái hôn nöõa vôùi vaán ñeà sao löu, caøi
ñaët laïi HÑH vaø phaàn meàm. Theo nhoùm thöù hai, Pentium vaø Windows 95 seõ buø laïi söï
maát maùt toác ñoä khoâng ñaùng keå cuûa vieäc söû duïng chöông trình neùn.
Ñeå laøm roõ vaán ñeà, chuùng ta xem xeùt 3 chöông trình tieän ích neùn ñóa thoâng duïng
nhaát. Ñuùng laø caû 3 ñeàu laøm chaäm toác ñoä, nhöng khoâng ñaùng keå trong moät soá
tröôøng hôïp.
DRIVESPACE 2 (WINDOWS 95)
Öu: Ñi keøm vôùi Windows 95, toác ñoä töï ñoäng neùn vaø giaûi neùn nhanh nhaát, hoã trôï
caùc tieän ích ñóa töông thích Windows 95, deã duøng.
Khuyeát: Phaân vuøng (partition) giôùi haïn ôû möùc 256MB.
DriveSpace 2 laø moät trong nhöõng saûn phaåm neùn ñóa haáp daãn nhaát veà nhieàu maët:
Giaù caû phaûi chaêng, neáu coù Windows 95 thì baïn seõ coù luoân DriveSpace 2. Phaàn meàm
naøy deã duøng, toác ñoä töï ñoäng neùn/giaûi neùn nhanh ñeán möùc baïn coù theå queân caû
söû toån taïi cuûa noù.
Chæ coù moät haïn cheá laø kích thöôùc vuøng ñóa toái ña noù coù theå quaûn lyù ñöôïc:
DriveSpace 2 chæ coù theå quaûn lyù vuøng ñóa lôùn côõ 256MB. Do ñoù vôùi nhöõng ñóa
lôùn hôn noù cho pheùp taïo nhieàu oã logic vaø neùn töøng oã rieâng bieät. Ñaây laø moät
phieàn toaùi nhoû nhöng khoâng aûnh höôûng ñeán toác ñoä chung.
Baïn coù theå taêng tyû leä neùn ñóa cao hôn baèng DriveSpace 3 hay Stacker 4.1, nhöng phaûi
traû giaù cho toác ñoä cuõng nhö phaûi chi theâm ít tieàn. DriveSpace 2 cho pheùp neùn toaøn
boä ñóa maø ngöôøi duøng seõ caàn ñeán.
DRIVESPACE 3 (MICROSOFT PLUS)
Öu: Neùn vuøng ñóa lôùn côõ 1GB. Chöông trình naøy laøm vieäc vôùi caùc tieän ích neùn ñóa
töông thích Windows 95; HiPack vaø UltraPack seõ neùn nhieàu ñóa hôn.
Khuyeát: Khoâng mieãn phí
DriveSpace 3, ngöôøi baïn trung thaønh vôùi Windows 95, duøng giao dieän ñôn giaûn vaø tröïc
giaùc nhö DriveSpace 2 vaø hoã trôï caùc tieän ích Windows 95 coù cuøng chuaån. DriveSpace
3 coù nhieàu caûi tieán coù yù nghóa hôn haún caùc chöông trình anh em cuûa noù. Laàn ñaàu
tieân duøng chöông trình naøy, baïn seõ coù theâm moät ít khoaûng troáng ñóa vaø toác ñoä
neùn cuõng nhanh hôn. Nhöng caùc kieåm nghieäm cho thaáy toác ñoä töï ñoäng neùn/giaûi
neùn cuûa DriveSpace 3 chaäm hôn cuûa DriveSpace 2.
DriveSpace 3 coù vaøi tính naêng môû roäng caùc tuøy choïn neùn ñóa cuûa baïn, ñaëc bieät
ñoái vôùi nhöõng ñóa dung löôïng lôùn. Noù cho pheùp baïn neùn vuøng ñóa lôùn côõ 1 GB
thaønh 2 GB ñóa troáng.
Hai tuøy choïn HiPack vaø UltraPack cho baïn nhieàu möùc ñoä neùn môùi. Keát quaû neùn cho
thaáy tyû leä neùn raát cao nhöng caùi giaù phaûi traû laø thôøi gian giaûi neùn laâu hôn.
Tuy vaäy, neáu söû duïng UltraPack cho nhöõng file ít khi baïn truy caäp - ñoù laø nhöõng file
maø UltraPack nhaém vaøo tröôùc heát - baïn seõ khoù maø nhaän bieát ñöôïc laø caùc taùc vuï
thöôøng ngaøy cuûa baïn seõ bò chaäm laïi. Baïn cuõng coù theå töï ñoäng thöïc hieän quaù trình
neùn: System Agent cuûa Microsoft Plus coù theå ñöôïc duøng ñeå kích hoaït Compression
Agent cuûa DriveSpace 3 baát cöù khi naøo maùy cuûa baïn "aên khoâng ngoåi roåi" ñeå thöïc
hieän "UltraPack" nhöõng file ñaõ laâu baïn khoâng truy xuaát ñeán chuùng.
Coù moät lyù do nöõa taïi sao neân duøng DriveSpace 3 neáu baïn coù moät oã ñóa lôùn.
Nhöõng vuøng ñóa lôùn laõng phí nhieàu khoaûng troáng ñóa coù khi tôùi haøng traêm MB
treân nhöõng ñóa 1 GB hay lôùn hôn vì kích thöôùc lieân cung (cluster) maëc nhieân cuûa
chuùng. Neáu duøng DriveSpace 3, nhìn chung thì baïn coù theå haïn cheá ñöôïc taát caû vaán
ñeà naøy: Tieän ích naøy tieát kieäm vaø giöõ cho moät ñóa ñóa neùn nhö moät khoái lieân tuïc.
STACKER 4.1
Öu: Dung löôïng ñóa lôùn
Khuyeát: Khi thieát ñaët coù vaán ñeà, toác ñoä neùn tröïc tieáp chaäm, khoâng hoã trôï caùc
tieän ích Windows.
Stacker ñem laïi cho baïn nhieàu khoaûng troáng ñóa hôn, maëc duø khoâng nhieàu baèng
HiPacking keát hôïp vôùi Ultra Packing cuûa DiveSpace 3. Vì theá maø noù khoâng noãi baät
laém. Ví duï, tröôùc khi neùn ñóa, Paradox chaïy maát 8 phuùt 14 giaây thì sau khi neùn baèng
Stacker noù chaïy maát 12 phuùt 57 giaây, neáu neùn baèng DriveSpace 2 maát 8 phuùt 29
giaây.
Vieäc kieåm nghieäm cuõng gaëp vaøi raéc roái khi caøi ñaët. Stacker thieát laäp vaø boû ñi
nhöõng ñóa ñöôïc neùn trong DOS, vaø moät vaøi tröôøng hôïp thì khoâng chuyeån ñöôïc töø
DOS sang Win 95 vaø ngöôïc laïi.
Taäp tin hoaùn ñoãi (swap file) cuûa Windows seõ chaïy khoâng toát treân ñóa neùn. Vaäy maø
trong kieåm nghieäm, trình caøi ñaët cuûa Stacker laïi ñeå file hoaùn ñoãi treân ñóa neùn vaø
laøm caùc öùng duïng bò hoûng, vì vaäy phaûi söûa ñoãi caáu hình moät caùch thuû coâng.
Stacker duøng caùc tieän ích rieâng saün coù ñeå kieåm tra, söûa chöõa vaø doån caùc oã ñóa
neùn, moät soá caùc tieän ích naøy phaûi chaïy ôû cheá ñoä DOS.
TRÌNH LOAÏI BOÛ (UNINSTALLER)
Caùc chöông trình Windows töï len loûi vaøo raát nhieàu thö muïc con vaø ghi raát nhieàu chi
tieát vaøo caùc file .INI, vì theá vieäc giaûi phoùng chuùng ra khoûi ñóa cöùng trôû thaønh moät
lónh vöïc ñang phaùt trieån. Caùc tieän ích thaùo gôõ höùa heïn seõ giaûi phoùng heát raùc röôûi
ra khoûi ñóa cöùng maø caùc chöông trình ñeå laïi sau khi caøi ñaët. Baïn coù thaät söï caàn
moät tieän ích thöù 3 moät khi Win 95 ñaõ coù öùng duïng nhoû Add/Remove Programs
khoâng? Caâu traû lôøi mgaén goïn laø Coù. Cho duø baïn xem xeùt kyõ toác ñoä thaát thöôøng
cuûa Add/Remove, coâng cuï naøy chæ thaùo gôõ caùc öùng duïng Windows 95 coù bieåu
töôïng cuûa Microsoft. Coøn vôùi caùc öùng duïng DOS, Windows 3.x hay thaäm chí nhöõng
öùng duïng töông thích Windows 95 maø khoâng coù bieåu töôïng Microsoft thì phaûi caàn ñeán
tieän ích thöù 3.
ÔÛ ñaây xem xeùt 3 tieän ích Uninstaller cho Win 95: UnInstaller 3.5 for Windows 95 cuûa
MicroHelp, CleanSweep 95 cuûa Quarterdeck vaø Remove-It for Windows 95 cuûa Vertisoft
cuõng nhö tieän ích coù saün cuûa Windows 95 vôùi hy voïng chæ ra ñöôïc tieän ích naøo seõ
traû laïi cho heä thoáng file cuûa ñóa cöùng traïng thaùi ban ñaàu, nghóa laø traïng thaùi tröôùc
khi caøi ñaët baát kyø öùng duïng naøo ñeå kieåm nghieäm. Vôùi moâîi öùng duïng, vieäc kieåm
nghieäm ñöôïc thöïc hieän ôû hai cheá ñoä: loaïi boû caùc öùng duïng ñaõ ñöôïc caøi ñaët tröôùc
ñoù nhöng khoâng duøng trình thaùo gôõ; xoùa caùc öùng duïng ñöôïc sau khi tieän ích ñaõ
kieåm soaùt quaù trình caøi ñaët cuûa chuùng laøm cho noù deã daøng ñöôïc loaïi boû. ÔÛ
moâîi cheá ñoä, öùng duïng ñöôïc kieåm nghieäm 3 phieân baûn: DOS, Windows 3.1 vaø
Windows 95.
Quaù trình kieåm soaùt ñóa cöùng ñaõ ñöa ra moät soá taäp tin log, .bak vaø .ini, laøm xaùo
troän soá löôïng caùc taäp tin tröôùc vaø sau khi thaùo gôõ. Neáu toãng soá file treân ñóa cöùng
sau khi uninstall cheânh leäch chöøng 5 file so vôùi tröôùc khi caøi ñaët thì quaù trình naøy
ñöôïc goïi laø "hoaøn haûo".
Vaø tieän ích thaéng cuoäc laø Remove-It cuûa VertiSoft xoùa boû nhieàu file vaø thö muïc
khoâng caàn thieát hôn laø ñeå chuùng laïi.
CLEANSWEEP 95
Öu: Xoùa heát caùc öùng duïng treân Windows 3.11, thaùo gôõ caùc folder chöông trình.
Khuyeát: Khoâng tin caäy vôùi caùc öùng duïng ñöôïc caøi ñaët tröôùc, cöûa soã file nhoû,
Install Monitor caàn vaøi söûa ñoãi.
Ñieàu baïn caàn löu yù tröôùc heát veà CleanSweep laø cöûa soã uninstall nhoû so vôùi caùc
hình töôïng chöông trình lôùn töông öùng, nghóa laø baïn phaûi cuoän cöûa sôû töø beân naøy
sang beân kia môùi thaáy ñöôïc heát caùc öùng duïng ñaõ ñöôïc caøi ñaët. ÔÛ phía treân,
CleanSweep cho pheùp baïn xoùa caùc folder chöông trình chæ baèng moät taùc vuï, ngay caû
nhöõng folder ñöôïc caøi ñaët tröôùc coøn toån taïi treân ñóa cöùng tröôùc khi baïn caøi
CleanSweep; Haàu heát caùc chöông trình thaùo gôõ ñeàu buoäc baïn phaûi ñaùnh daáu nhöõng
file thöïc hieän ñöôïc caøi ñaët tröôùc ñoù maø baïn muoán boû chuùng ñi.
CleanSweep 95 laø moät chöông trình khoâng oãn ñònh: noù thöïc hieän xoùa boä kieåm
nghieäm caùc öùng duïng Windows 3.1 moät caùch hoaøn haûo. Nhöng khi yeâu caàu xoùa baûn
Lotus SmartSuite 95 ñaõ ñöôïc caøi ñaët tröôùc thì noù boû laïi hôn 500 file Lotus, gaàn 30 thö
muïc khoâng caàn thieát vaø raát nhieàu doøng linh tinh trong caùc file .ini khaùc nhau.
CleanSweep xoùa caùc öùng duïng ñaõ caøi ñaët baèng Install Monitor khaù hôn. Tuy nhieân,
baïn caàn quaûn lyù chaët cheõ danh saùch teân chöông trình cuûa Install Monitor. Ví duï, noù
töï ñoäng ghi nhaän caùc chöông trình caøi ñaët setup.exe vaø install.exe, nhöng noù laïi boû qua
winstall.exe tröø khi baïn yeâu caàu noù laøm.
CleanSweep 95 thaät söï saéc xaûo ôû cheá ñoä cleanup, noù xoùa heát nhöõng file quaù lôùn.
Noù khoâng chæ tìm caùc file truøng hôïp, caùc file .dll khoâng duøng nöõa, caùc öùng duïng
ñôn leû, caùc hình töôïng, maø neáu baïn khoâng bieát chaéc file .dll hay .ovl naøo, noù coøn
coù theå cho baïn bieát toùm taét ngaøy thaùng, soá laàn truy xcuaát, teân nhaø saûn xuaát vaø
soá version chæ baèng ñoäng taùc nhaán chuoät. Baïn cuõng coù theå chæ ñònh nhöõng font, file
sao löu, driver maøn hình quaù haïn vaø wallpaper khoâng duøng nöõa ñeå xoùa chuùng ñi.
CleanSweep 95 khoâng phaûi laø caùi choãi môùi nhaát trong kho caùc tieän ích thaùo gôõ,
nhöng noù quyeùt saïch nhöõng thöù khoâng coøn duøng nöõa.
REMOVE-IT FOR WINDOWS 95
Öu: Toác ñoä thaùo gôõ nhanh, deã duøng, coù caùc folder cho chöông trình thaùo gôõ, trôï
giuùp toát.
Khuyeát: Cöûa soã file nhoû, thuû tuïc caøi ñaët vôùi nhieàu teân file baát thöôøng phaûi ñöôïc
theâm vaøo Log-It, coù theå ñeå laïi nhieàu thö muïc troáng.
Remove-It cuûa Vertisoft laø tieän ích ñöùng ñaàu trong moïi thöû nghieäm, ñeå laïi raát ít caùc
taäp tin, caùc file .ini saïch seõ vaø nhöõng thö muïc khoâng caàn thieát bò xoùa gaàn heát.
Tieän ích naøy coù hieäu naêng gaàn nhö hoaøn chænh. Ngay caû khi caùc öùng duïng ñöôïc
caøi ñaët tröôùc ñoù, Remove-It cuõng thöïc hieän toát. Trong quaù trình kieåm nghieäm, chæ
coù moät laàn noù bò truïc traëc vaø roåi ñeå laïi 12 thö muïc troáng, duøng caùc coâng cuï
quaûn lyù file cuûa Windows coù theå xoùa chuùng deã daøng.
Nhìn chung thì Remove-It xoùa caùc öùng duïng noù ñaõ caøi ñaët baèng module Log-It raát
hoaøn haûo: Moâîi khi Log-It ñöôïc kích hoaït, baïn chæ caàn nhaán vaøo thanh tieâu ñeà ñeå
loaïi boû heát toaøn boä öùng duïng ña chöông trình coù nhieàu thö muïc thay vì laø phaûi nhaán
vaø xoùa töøng file leänh moät. Tuy nhieân, cuõng nhö CleanSweep 95, caùc chöông trình vôùi
nhöõng teân ít duøng phaûi ñöôïc boã sung vaøo danh saùch Log-it.
Caùc module Clean-It, Watch-It vaø Find-It cuûa Remove-It thaät söï gaây aán töôïng, chuùng
ñöôïc thieát keá ñeå theo doõi vaø xoùa caùc muïc Register coøn soùt laïi, caùc file .dll khoâng
duøng ñöôïc, caùc font khoâng caàn thieát, caùc öùng duïng ñôn leû vaø caùc file truøng laëp.
Moät boä caùc coâng cuï veà thoâng tin seõ cho baïn bieát chính xaùc öùng duïng naøo ñaõ taïo
ra caùc file .dll vaø .ovl, giuùp baïn coù theå quyeát ñònh laø töø choái hay ñoång yù.
UNINSTALLER 3.5 FOR WINDOWS 95
Öu: Deã duøng Installatiion Monitor, cöûa soã file linh ñoäng
Khuyeát: Toác ñoä Unistall chaäm, module xoùa caàn phaûi coù nhieàu trôï giuùp hôn nöõa.
UnInstaller 3.5 for Windows 3.1 cuûa MicroHelp laø saûn phaåm ñaàu tieân loaïi naøy cuûa
coâng ty. Tuy nhieân, toác ñoä UnInstaller 3.5 trong moâi tröôøng Windows 95 caàn ñöôïc caûi
tieán hôn nöõa. Ví duï, khi kieåm nghieäm caùc öùng duïng Windows 3.1 ñöôïc caøi ñaët tröôùc,
ñaùng leõ ra vôùi thaùo gôõ hoaøn haûo, seõ coøn laïi 816 file treân ñóa cöùng. Remove-It vaø
CleanSweep ñeå laïi 819 vaø 820 file. UnInstaller ñeå laïi tôùi 1107 file vaø 2 thö muïc.
Installation Monitor coù nhieàu vaán ñeà nhöng raát deã duøng. Khi caàn caøi ñaët moät öùng
duïng môùi, baïn chæ caàn duøng Installation Monitor thay vì duøng leänh Run cuûa Windows.
Sau ñoù, UnInstaller theo doõi suoát quaù trình caøi ñaët. Nhìn chung thì UnInstaller 3.5 thöïc
hieän toát vôùi caùc öùng duïng ñaõ ñöôïc caøi ñaët baèng Installation Monitor.
Cöûa soã xoùa file cuûa UnInstaller khoâng thay ñoãi kích thöôùc ñöôïc nhöng noù vaãn toát
nhaát trong caùc tieän ích. Baïn coù theå xem file nhôø caùc hình töôïng lôùn, nhoû hay danh
saùch chi tieát. Raát tieác laø khoâng coù caùch naøo ñeå thaùo gôõ heát moät folder chöông
trình maø baïn phaûi xoùa heát töøng file leänh.
Neáu ñóa cöùng cuûa baïn coøn ít khoaûng troáng, chæ caàn môû module Cleanup cuûa
UnInstaller. Noù seõ ñöa ra moät danh saùch raát nhieàu taäp tin maø baïn coù theå loaïi boõ
bôùt.
ADD/REMOVE PRPGRAMS (WINDOWS 95)
Öu: Keøm theo vôùi HÑH, deã duøng
Khuyeát: Khoâng loaïi boû moïi öùng duïng (ngay caû öùng duïng cuûa Win 95), coøn ñeå laïi
nhieàu file vaø thö muïc.
Raéc roái lôùn nhaát cuûa Add/Remove Programs cuûa Windows 95 laø noù khoâng laøm vieäc
ñöôïc. Neáu khoâng muoán noùi laø noù khoâng theå xoùa caùc file leänh vaø hieäu chænh caùc
file .ini. Trong moät kieåm nghieäm ñaõ minh chöùng cho ñieàu naøy. Nhöng trong moät kieåm
nghieäm thöù hai thì noù thöïc hieän khaù toåi. Remove-It ñeå laïi 818 file coøn Add/Remove
Programs coøn 874. Trôû ngaïi lôùn nhaát cuûa Add/Remove Programs laø caùc öùng duïng
Windows 3.1 ñöôïc caøi ñaët tröôùc laïi khoâng xuaát hieän trong danh saùch caùc file coù theå
thaùo gôõ. Thöïc teá, neáu moät öùng duïng khoâng coù module uninstall töông thích vôùi
Windows 95 keøm theo thì Add/Remove Programs seõ khoâng lieät keâ noù. Vaø khi moät
chöông trình khoâng coù teân trong danh saùch thì baïn khoâng theå duøng Add/Remove
Programs ñeå loaïi boû noù ñöôïc.
Vôùi nhöõng öùng duïng nhö theá coù nghóa laø baïn khoâng caàn duøng Add/Remove
Programs maø chæ caàn duøng tieän ích thaùo gôõ cuûa rieâng noù, hoaëc neáu muoán coù keát
quaû toát nhaát thì neân duøng tieän ích thaùo gôõ thöù 3. Cuoái cuøng thì khoâng neân döïa
vaøo öùng duïng Add/Remove cuûa Windows 95 ñeå boû ñi nhöõng öùng duïng khoâng caàn
thieát.

DOÀN ÑÓA (DEFRAGMENTER)


Töø khi nhöõng oã ñóa cöùng ñaàu tieân xuaát hieän, caùc file DOS löu treân ñoù ñaõ baét ñaàu
bò phaân maûnh. Chuùng laøm toác ñoä heä thoáng chaäm laïi vaø coù theå laøm ñóa cöùng bò
hoûng tröôùc haïn.
Windows 95 coù tieän ích Disk Defragmenter, chæ bò so taøi bôûi tieän ích doån ñóa Speed
Disk cuûa Symantec, ñi keøm trong Norton Utilities for Windows 95. Taïi sao theá? Vì Disk
Defragmenter cuûa Microsoft döïa treân maõ version tröôùc cuûa Speed Disk maø Symantec ñaõ
baùn cho Microsoft.
Caû hai tieän ích naøy ñeàu thöïc hieän taát caû nhöõng tính naêng caên baûn. Chuùng theo doõi
nhöõng phaân maûnh cuûa taäp tin vaø doån chuùng laïi thaønh moät chuoãi lieân tuïc. Sau ñoù,
dôøi nhöõng khoaûng troáng coøn giöõa caùc file vaø doån chuùng veà cuoái ñóa. Caùc tieän ích
naøy kieåm tra loâîi heä thoáng file vaø caûnh baùo cho baïn phaûi söûa chuùng tröôùc khi
muoán doån laïi. Chuùng cho pheùp baïn choïn giöõa loaïi boû phaân maûnh file, hôïp nhaát
caùc khoaûng troáng, vaø toái öu file vaø khoaûng troáng.
Trong kieåm nghieäm, ñaõ söû duïng chuaån Benchmark ñeå so saùnh söï taêng toác ñoä sau khi
defrag ñaït ñöôïc töø caû hai saûn phaåm vaø thaáy raèng chuùng khoâng khaùc bieät nhau laém.
Tuy nhieân, Disk Defragmenter maát nhieàu thôøi gian hôn ñeå doån ñóa cöùng.
DISK DEFRAGMENTER (WINDOWS 95)
Öu: Toác ñoä oãn ñònh, cung caáp taát caû caùc tính naêng cô baûn coù trong Windows 95.
Khuyeát: Laø öùng duïng 16-bit, khoâng ghi laïi quaù trình kieåm tra, toác ñoä chaäm hôn.
Disk Defragmenter khoâng coù loâîi gì nghieâm troïng. Thöïc teá thì noù cung caáp moïi tính
naêng maø moät tieän ích defrag caàn coù, noù giöõ cho ñóa cöùng khoâng bò phaân maûnh, ñi
keøm vôùi Windows 95 maø khoâng phaûi traû theâm tieàn. Qua kieåm nghieäm thì tieän ích
naøy roõ laø chaäm hôn. Theo lyù thuyeát thì moät tieän ích defrag 16-bit nhö chöông trình loaïi
naøy coù theå laøm maát döõ lieäu trong tröôøng hôïp bò hoûng khi ñang chaïy, nhöng chöa coù
cô hoäi ñeå kieåm chöùng ñieàu naøy.
NORTON SPEED DISK (NORTON UTILITIES)
Öu: Laø öùng duïng 32-bit, coù ghi nhaän quaù trình kieåm tra, töï ñoäng chuyeån file vaøo
nhöõng vò trí toát.
Khuyeát: Phaûi chi phí theâm
Speed Disk thaät söï laø moät öùng duïng 32-bit neân noù maïnh hôn vaø khoù bò hoûng nhö
chöông trình töông töï cuûa Microsoft. Ngoaøi ra, Speed Disk coøn baûo ñaûm tính toaøn veïn
döõ lieäu baèng caùch ghi nhaän vieäc kieåm tra trong khi doån ñóa. Hôn nöõa, baïn coù theå
ñaët caáu hình ñeå söû duïng heä thoáng theo doõi truy xuaát file cuûa Windows 95 vôùi muïc
ñích ñaët caùc file vaøo vò trí toát nhaát: Caùc file hay ñöôïc truy xuaát ñöôïc ñöa veà maët
tröôùc ñóa ñeå toái öu hoùa coøn caùc file thöôøng bò thay ñoãi ñöôïc chuyeån veà maët sau ñóa
ñeå giaûm thieåu söï phaân maûnh. Neáu coøn nghi ngôø, baïn caàn hieåu raèng Speed Disk seõ
doïn saïch nhöõng khoaûng troáng coøn laïi sau moâîi laàn doån ñóa ñeå döõ lieäu ñöôïc an
toaøn hôn. Speed Disk coøn coù baûn treân DOS ñeå baïn duøng tröôùc khi muoán caøi
Windows 95. Disk Defragmenter khoâng coù nhöõng khaû naêng naøy.
Cuoái cuøng, Speed Disk doån file hoaùn ñoãi ñoäng cuûa Windows 95, coøn Disk
Defragmenter thì khoâng theå. Microsoft cho bieát yù kieán raèng file hoaùn ñoãi bò phaân
maûnh seõ khoâng coù taùc ñoäng veà toác ñoä roõ reät; Coøn Symantec thì coù yù kieán khaùc.
Tuy nhieân, qua caùc thöû nghieäm cho thaáy Microsoft coù theå ñuùng.

CHAÅN ÑOAÙN (DIAGNOSTICS)


Coù nhöõng luùc maùy tính rôi vaøo tình traïng haáp hoái. Nguyeân nhaân laø phaàn cöùng hay
phaàn meàm ñang coù nhöõng vaán ñeà. Windows 95 coù caùc chöông trình chaån ñoaùn vaø
thieát ñaët raát tinh vi ñöôïc thieát keá ñeå caøi ñaët phaàn cöùng vaø phaàn meàm moät caùch
chuaån xaùc, vaø moâîi laàn khôûi ñoäng maùy, Windows seõ kieåm tra ñeå baûo ñaûm raèng
moïi thöù vaãn coøn ñuùng. Vì theá, taïo sao baïn laïi caàn moät tieän ích thöù 3? Caâu traû lôøi
laø khoâng caàn.
Trong thöû nghieäm, ñaõ söû duïng moät maùy PC Pentium coù nhieàu truïc traëc veà phaàn
cöùng baèng caùch ngaét moät trong nhöõng daây noái ñeán ñaàu ñoïc/ghi ñóa meàm, vaø ñaõ
gaén moät card maïng, moät modem laép trong (internal modem) vôùi caùc jumper ñöôïc thieát
ñaët nhaèm taïo ra xung ñoät IRQ vaø raéc roái treân coãng COM 3. Sau ñoù, naïp 5 tieän ích
chuaån ñoaùn (PC Care for Windows 95 cuûa AMI, First Aid 95 cuûa CyberMedia, WinProbe 4
cuûa Quarterdeck, Norton Utilities for Windows 95 cuûa Symantec vaø WinCheckIt 4 cuûa
Touchstone Software) ñeå xem chuùng coù theå baùo loâîi gì.
Caùc tieän ích naøy chaúng baùo gì caû. Haàu heát caùc tieän ích ñeàu ñoaùn laø coù caùi gì ñoù
khoâng oãn, nhöng khoâng bieát chính xaùc ôû choã naøo. Thöïc teá thì Win 95 coù trôï giuùp
chaån ñoaùn hay hôn baát cöù tieän ích naøo khi noù chæ ra raèng card maïng ñöôïc caøi treân
IRQ ñang baän.
FIRST AID 95
Öu: Tìm vaø söûa caùc file .dll sai vò trí.
Khuyeát: Khoâng chaån ñoaùn phaàn cöùng, khoâng caûi tieán toác ñoä, tính naêng baûo veä
hoûng hoùc khoâng ñaït.
First Aid 95 khoâng chaån ñoaùn phaàn cöùng maø chæ nhaém vaøo phaàn meàm. Noù höùa
heïn laø seõ doïn saïch ñóa cöùng, ñieàu chænh toác ñoä, kieåm tra vaø söûa loâîi caùc driver sai
leäch vaø hieäu chænh caùc raéc roái khi truy caäp Internet. Noù cuõng cung caáp 2 tính naêng
nghe haáp daãn: tính naêng fix-it chaån ñoaùn vaø söûa caùc raéc roái veà caáu hình cuûa caùc
öùng duïng Windows vaø tính naêng baûo veä ngaên ngöøa hoûng hoùc vôùi höùa heïn laø seõ
ngaên chaën vaø söûa nhöõng truïc traëc veà heä thoáng vaø loâîi General Protection Fault ñeå
coâng vieäc cuûa baïn ñöôïc thoâng suoát. Nhöng höùa heïn vaãn chæ laø höùa heïn. Module
"fix-it" cuûa First Aid 95 laøm vieäc raát hoaøn haûo: noù löu yù caùc file .dll khoâng ñuùng vò
trí roåi chuyeån chuùng veà ñuùng choã. Chính vieäc laøm naøy ñaõ ñem laïi tieáng toát cho
noù. Vieäc ñieàu chænh toác ñoä khoâng ñem laïi keát quaû gì. Coøn chöông trình ngaên ngöøa
hoûng hoùc thì hoaøn toaøn thaát baïi.
NORTON DIAGNOSTICS (NORTON UTILITIES)
Öu: Norton Utilities coù nhöõng tieän ích höõu duïng nhö Disk Doctor, Speed Disk vaø nhöõng
tieän ích khaùc.
Khuyeát: Khoâng nhaän bieát ñöôïc loâîi IRQ, khoâng caûi tieán ñöôïc toác ñoä.
Module chaån ñoaùn cuûa Norton Utilities (Diags) kieåm tra heát phaàn cöùng töø bo maïch meï
ñeán modem vaø noù cuõng xem xeùt caùc file khôûi ñoäng vaø file thieát ñaët.
Taát caû nhöõng gì maø chuùng ta nhaän ñöôïc khi kieåm tra oã ñóa meàm laø moät thoâng
baùo: "A formatted floppy was not found". Vaø Diags cuõng chaúng baùo loâîi gì khi chaïy caùc
tieän ích chaån ñoaùn Interrupt Configuration hay IRQ Status.
Thoâng tin chính xaùc nhaát nhaän ñöôïc laø "Error on COM 3" khi kieåm tra modem. Coøn
thoâng baùo A-OK cuûa Diag vôùi IRQ chöùng toû laø noù khoâng theå chæ ra ñöôïc ñuùng
loâîi.
PC CARE FOR WINDOWS 95
Öu: Sinh ñoäng
Khuyeát: Nhaän bieát loâîi phaàn cöùng khoâng ñuùng, giao dieän yeáu, khoâng caûi tieán ñöôïc
toác ñoâ
PC Care keøm theo phaàn trình dieãn hoaït hình raát sinh ñoäng.
PC Care coù nhieàu tieän ích: chaån ñoaùn phaàn cöùng, doïn ñóa, vaø trình thaùo gôõ. Nhöng
chöùc naêng ñieàu chænh thì voâ duïng. Theá vieäc chaån ñoaùn thì nhö theá naøo? Khi kieåm
tra oã ñóa meàm, chöông trình cho bieát noù khoâng theå truy caäp ñöôïc. Vaø kieåm tra xung
ñoät cuûa IRQ laø moät troø cöôøi. Luùc ñaàu, chöông trình cho bieát COM1 vaø COM 3 ñaõ
qua ñöôïc kieåm tra ngaét vaø I/O. Sau ñoù, noù laïi thoâng baùo "Unable to open COM3" vaø
luùc ñoù laïi cho raèng caû COM1 vaø COM3 khoâng qua ñöôïc kieåm tra ngaét ID.
WINCHECKIT 4
Öu: Phaùt hieän ñöôïc truïc traëc IRQ cuûa modem, nhaän ra nhöõng thay ñoãi veà caáu hình
vaø phaàn cöùng töø phieân cuoái cuøng
Khuyeát: Khoâng cung caáp ñöôïc thoâng tin höõu duïng, khoâng caûitieán ñöôïc toác ñoä
WinCheckIt 4 ghi nhôù thieát ñaët heä thoáng cuûa baïn, vì theá baïn seõ bieát loâîi xaûy ra ôû
choã naøo neáu nhö laàn tröôùc ñaây noù laøm vieäc maø baây giôø noù laïi khoâng laøm vieäc.
Maëc duø WinCheckIt 4 boù tay tröôùc nhöõng traëc cuûa ñóa meàm (noù luoân thoâng baùo
raèng: "Invalid or no media") vaø khoâng theå chaån ñoaùn vaán ñeà IRQ. Ngay töø luùc ñaàu
chöông trình ñaõ cho bieát laø khoâng tìm thaáy modem.
Khi bò buoäc phaûi kieåm tra modem, noù ñaõ tìm ñöôïc moät loâîi IRQ vaø baùo "khoâng xaùc
ñònh ñöôïc IRQ cuûa modem" (unable to determine modem's IRQ). Coøn chaïy chöông trình
Advanced Data Collection cuûa noù, laïi khoâng coù thoâng baùo gì veà IRQ hay DMA.
WinCheckIt 4 cuõng coù nhieàu chöùc naêng khaùc gioáng nhö PC Care nhö: chaån ñoaùn
phaàn cöùng,doïn ñóa, ñieàu chænh toác ñoä vaø moät chöông trnh uninstaller ñôn giaûn.
WINPROBE 4
Öu: Maøn hình röïc rôõ, coù nhieàu tieän ích keøm theo
Khuyeát: Khoâng chæ ra ñöôïc nhöõng truïc traëc veà phaàn cöùng, toác ñoä khoâng ñöôïc caûi
tieán
Maøn hình chính cuûa WinProbe 4 troâng gioáng nhö baûng ñieàu khieån trong taøu con thoi
cuûa Buck Roger: coù la baøn, maøn hình, nuùt baám, vaø boä phaän ñoïc chöõ, taát caû ñöôïc
trình baøy trong nhöõng maøu chính saëc sôõ. Moâîi laàn ñieàu chænh, baïn seõ phaùt hieän
ñöôïc moät taäp hôïp caùc tieän ích: Uninstall, ñieàu chænh, doïn ñóa, CD Certify, trình soaïn
thaûo file .ini vaø moät baûn Mosaic mieãn phí.
Ngoaøi ra noù coøn coù nhieàu tieän ích chaån ñoaùn ñóa nhöng chaúng coù tieän ích naøo
ñöôïc coâng nhaän laø höõu duïng. Khi kieåm tra ñóa meàm, chæ bieát ñöôïc moät ñieàu laø
WinProbe 4 "khoâng theå truy xuaát oã ñóa". Ñuùng vaäy. Coøn tieän ích Communications
Diagnostics thì khoâng tìm ñöôïc loâîi ôû COM1, COM2 hay ngay caû COM3. Hardware
Installation Wizard khoâng chæ ra ñöôïc nhöõng xung ñoät IRQ hay DMA. Network Information
cho bieát heä thoáng vaãn laøm vieäc vôùi bo maïnh ethernet maát khaû naêng hoaït ñoäng.
Toùm laïi, ngoaøi vieäc khoâng theå truy xuaát ñóa meàm, moät maùy tính beänh hoaïn seõ
ñöôïc coi nhö chaúng coù vaán ñeà vôùi WinProbe.

HOÀI PHUÏC (RECOVERY)


Chuyeän vôù vaãn ñaõ xaûy ra ngay caû vôùi nhöõng öùng duïng 32-bit. Duø coù chaéc nhö
luaät phaùp cuûa Murphy, baïn cuõng seõ bò phieàn loøng vì nhöõng hö haïi nhö caùc file lieân
keát cheùo vaø boot sector bò hoûng. Vaø taát caû chuùng ta ñaõ töøng xoùa file moät caùch voâ
tình, ngay caû xoùa heát caùc thö muïc con.
Chuyeän gì seõ xaûy ra? Coù nhieàu tieän ích maïnh giuùp baïn traùnh khoûi nhöõng luùc
cheånh maûng? Vaâng, nhöng baïn ñang chaïy Windows 95 coù heä thoáng file 32-bit. Khi
duøng moät trong nhöõng tieän ích söûa ñóa 16-bit tröôùc ñaây, baïn coù theå seõ phaûi chia tay
vôùi döõ lieäu cuûa mình.
Windows 95 coù keøm theo tieän ích ScanDisk. Tieän ích naøy ñöôïc thieát keá ñeå giaûi quyeát
caùc vaán ñeà thoâng thöôøng vaø chaïy toát trong moâi tröôøng 32-bit. Vaø Recycle Bin giuùp
baïn phuïc hoåi caùc file ñaõ xoùa. Symantec ñöa ra nhöõng tieän ích thaønh phaàn thöù 3 töông
töï nhö: Disk Doctor, Protect vaø nhöõng module hoåi phuïc caøi trong Norton Utilities for
Windows 95, cheá ngöï ñöôïc nhöõng söï coá nhö vaäy vôùi hieäu quaû cao hôn.
Vì theá khi gaëp phaûi nhöõng nguy hieåm veà ñóa, baïn coù theå duøng moät trong nhöõng
tieän ích naøy. Chuùng coù theå tìm vaø saép xeáp laïi nhöõng cluster bò maát, söûa baûng FAT,
kieåm tra heä thoáng file vaø quyeùt beà maët ñóa. Coøn vôùi caùc file lieân keát cheùo thì sao?
ScanDisk vaø Disk Doctor ñeàu coá gôõ roái vaán ñeà naøy vaø coù theå söûa nhöõng oã ñóa
neùn (baèng tieän ích neùn DoubleSpace hoaëc DriveSpace) vaø deã duøng.
SCANDISK (WINDOWS 95)
Öu: Mieãn phí
Khuyeát: Khoâng coù nhöõng tính naêng phuïc hoåi cao caáp
Khi muoán chaån ñoaùn vaø söûa nhöõng truïc traëc cô baûn veà ñóa, ScanDisk chính laø caùi
baïn caàn. Thaäm chí noù coøn hôn caû hai ñoái thuû: noù ghi laïi quaù trình phaân tích beà maët
ñóa, cung caáp thoâng tin ñaùng tin caäy nhaát. Kieåm tra veà maët chæ ñoïc (read-only) cuûa
Disk Doctor khoâng theå saùnh ñöôïc. Vaø ScanDisk khoâng tính theâm chi phí gì theâm.
Vôùi nhöõng truïc traëc ñóa thoâng thöôøng thì ScanDisk laø tieän ích maø baïn caàn. Coøn ñoái
vôùi nhöõng hoûng hoùc nghieâm troïng hôn nhö bò maát boot record hay baûng partion, haõy
goïi ñeán Norton Disk Doctor.
NORTON DISK DOCTOR (NORTON UTILITIES)
Öu: Laø öùng duïng 32-bit, toác ñoä nhanh hôn
Khuyeát: Khoâng ghi laïi quaù trình kieåm tra
Norton Disk Doctor ñaõ coù gaàn moät thaäp nieân vaø ngaøy caøng ñöôïc caûi tieán. ScanDisk
coù phaàn lu môø hôn: NDD söûa ñöôïc caùc loâîi veà boot record, coøn ScanDisk thì khoâng.
NDD haøn gaén ñöôïc baûng partition, ScanDisk khoâng theå. Neáu Doc tìm thaáy hai file lieân
keát cheùo, noù seõ söûa caû hai coøn ScanDisk chæ söûa coù moät file vaø boû moät file. Qua
caùc kieåm nghieäm cho thaáy NDD phuïc hoåi file hay hôn. Cuoái cuøng, NDD thaät söï laø
moät öùng duïng 32-bit chaïy oãn ñònh hôn ScanDisk 16-bit. Hôn nöõa, Norton Utilities coù
nhieàu coâng cuï hôn. Khi phuïc hoåi file, Khoâng nhö Recycle Bin cuûa Win 95 chæ phuïc hoåi
ñöôïc nhöõng file naøo bò xoùa baèng caùch keùo vaøo Bin, Wizard Unerase cuûa Norton
Utilities laøm vieäc vôùi Recycle Bin ñeå phuïc hoåi taát caû caùc file bò xoùa.
© 1999 Tran Van Khanh

You might also like