Phng php

hc tp
i hc
Trung tm thng tin
i hc Vn Lang

Tp H Ch Minh 11/2014
Bi vit dng son ra cun sch ny ly t Blog
ca gio s John Vu, Carnegie Mellon University.

Xin tham kho ti: http://science-technology.vn

 Mc lc

Hc tp ............................................................................................... 1
Hc c i .................................................................................. 1
Hc c i l mt thi ........................................................... 4
Ngi hc c i ....................................................................... 6
Hc lin tc .............................................................................. 10
t mc ch hc tp ca bn ................................................. 13
La chn lnh vc hc tp -1 ................................................... 15
La chn lnh vc hc tp -2 ................................................... 17
La chn lnh vc hc tp -3 ................................................... 19
Hc nhng iu mi ................................................................ 23
ng c ................................................................................... 26
Hc hiu qu ............................................................................ 28
Phng php hc tch cc............................................................ 31
Phng php hc tch cc ...................................................... 31
Hc tch cc ............................................................................. 33
K thut hc tch cc ................................................................ 36
Phng php "Hc qua Hnh" ................................................ 38
Phng php hc tp "a phng tin" ................................. 41
Thi quen hc tp tt ............................................................... 44
Hc bng cch vit ra .............................................................. 47
Hc bng vic hi cc cu hi ................................................. 49
Vn ho hc tp ....................................................................... 52
Chun b cho i hc -1 ........................................................... 55
Chun b cho i hc -2 ........................................................... 58
Sinh vin hc g trong i hc.................................................. 62
iu sinh vin cn bit ............................................................. 66
Cc kiu sinh vin khc nhau .................................................. 69
Thc tp ma h ...................................................................... 72
Thc tp ................................................................................... 74

i
 Hc t tht bi ......................................................................... 76
Chn bn.................................................................................. 78
Hc trong t.............................................................................. 80
Hc theo t ............................................................................... 81
Lm vic theo t ....................................................................... 83
Nghe v hc ............................................................................. 87
Phng php c ........................................................................... 89
c sch .................................................................................. 89
Thi quen c sch .................................................................. 92
c nh mt thi quen tt ....................................................... 93
ch li ca vic c .................................................................. 96
c v hc ............................................................................... 99
Thi quen c ........................................................................ 102
Vic c v b no ................................................................ 104
Hc bng c ......................................................................... 106

ii
 Hc tp

Hc c i
H thng gio dc c to ra p ng nhu cu ca x
hi. X hi cng nghip cn cng nhn xy dng sn phm
da trn nguyn l "sn xut theo dy chuyn lp rp". l l
do ti sao sinh vin c dy mi th h cn lm vic trong
xng my v vn phng doanh nghip tng ng vi nhng
qui tc v nguyn l no . Khng may, h thng gio dc
khng cn hp thc khi nhu cu ca x hi thay i t cng
nghip sang thng tin. Ngy nay, sinh vin c gio dc
bng cc nguyn l ca thi i cng nghip s KHNG thnh
cng trong thi i thng tin.
Cng iu cng p dng cho qun l. H thng qun l
hin thi l sn phm ca thi i cng nghip vi cc nguyn
l nh ng u, kim sot, chun v tp trung ho. Trch
nhim thuc v ngi qun l, ngi ra mi quyt nh. Cng
nhn tun theo mnh lnh v thc hin mi th tng ng theo
th tc. o to b gii hn vo cc k nng vic lm chuyn
mn v chc v. Loi nguyn l c tc dng tt trong thi
i cng nghip khi mi th l n nh, nhng n sp khi
cng ti phi vn hnh trong thi i thng tin v trong mi

1
th c th thay i nhanh chng. Sng cn ca mi doanh
nghip i hi rng cng nhn v ngi qun l phi bit cch
p ng nhanh chng vi thay i th trng. Nu ngi qun
l KHNG hiu khc bit ny, h s KHNG c kh nng
qun l ci g v cng ti s KHNG sng st c.
Ngy nay cng ngh thay i nhanh hn kh nng ca
mi ngi kim sot chng, tr phi h bit v chng v chun
b cho thay i. Mi ngi s khng bit v cng ngh mi tr
phi h bao gi cng hc, c, v i theo xu hng trong cng
ngh. Peter Drucker, mt tc gi vit v th k 21: "Nhng
ngi thnh cng nht trong 10 ti 20 nm ti c th khng
phi l ngi thng minh nht ngy hm nay, hay bit ci ng
nht by gi. Cng ngh h bit by gi s lc hu vo lc .
Thnh cng trong thi i thng tin s c xc nh bi kh
nng hc v hc lin tc. V tri thc s tr nn lc hu nhanh
chng ti mc ch nhng ngi thnh cng s l ngi hc c
i.
Ta hy nhn li cng nghip cng ngh thng tin hin
thi (CNTT). Nm 1995, n xut khu gi tr $24 triu
la v phn mm. Nm 2009 h xut khu $75 t la v c
th t ti $100 t nm 2012. Ti sao n thnh cng th?
Cu tr li c th c tm thy trong thi ca h i vi
o to. Cc cng ti phn mm n u t nhiu vo o to
k nng v chng trnh gio dc tip tc bt kp vi pht
trin cng ngh. Mt s cng ti chi qung 8 phn trm thu nhp
hng nm ca h cho o to, hn bt k cng ti no trn th
gii. (Cc cng ti Nht Bn v chu u chi 4 phn trm cho
gio dc nhn vin ca h, trong khi M chi ch qung 2 phn
trm). Bn c th on cng ti no s thnh cng hn trong
tng lai. V CNTT l mt trong nhng kinh doanh sinh li
nhanh nht, nhiu nc ang pht trin cng ang chuyn vo
CNTT xem nh xut khu then cht nhng phn ln trong s
h c lng thp kha cnh o to v hc tp. Khi ti nhn
vo ngn sch o to ca cng ti hay ngn qu o to ca mt
2
quc gia, ti c th d bo liu cng ti hay quc gia c
thnh cng hay khng. V c bn, nu h khng u t vo
gio dc v o to, h khng th mong i thnh cng trong
th k 21 ny.
Trn th gii trong thay i xy ra nhanh chng, k
nng ct yu m mi ngi phi c l kh nng hc lin tc.
y khng phi l k nng m sinh vin c dy trong h
thng gio dc truyn thng m l k nng mi ngi phi thu
nhn bi v n l k nng sng cn. Tt nhin, trch nhim v
hc tp bt u t c nhn. Khi ti tham d v bui l tt
nghip i hc mi nm, mt s sinh vin bo ti: Ht sch
ri, ht thi ri, v tm bit thy gio. Ti thng bo h:
Trong vi nm na, nhiu ngi trong cc bn s quay li gp
ti y. Tt c h dng nh ngc nhin nhng nhiu ngi
qu c quay li v ly o to thm sau vi nm lm vic trong
cng nghip. y l nhng ngi lm vic tt v s sng st
qua thay i bi v ngi hc c i KHNG dng vic gio
dc ca h khi h tt nghip khi i hc.
L mt gio s, ti thng nhn sinh vin trong lp
xc nh ai s thnh cng v ai s khng thnh cng da trn
thi ca h vi hc tp. Sinh vin gii thng KHNG phi
l ngi thng minh nht trong lp nhng h bao gi cng
mun hc. H l nhng ngi thng hay hi cc cu hi bi
v h mun bit thm. Sinh vin thng minh thng khng hi
v h ngh h c th hnh dung ra v sau. Mi lc sinh vin
khng hi cu hi, ngi lm mt c hi hc tp. Sinh vin
gii thng hi ti sao, hay ci g, hay th no bi v h nng
n hc thm. L sinh vin, bn phi ra quyt nh tr thnh
ngi hc c i hay khng. Cho d bn l thng minh nht
ngi bit mi th trong ch ca bn ngy hm nay, bn s
b lc hu trong vi nm nu bn KHNG hc ci g mi. Nu
bn cam kt hc c i hm nay bng vic c thm, kim
thm nhng th k thut trn internet, v sn lng thi gian
hc thm, bn s sm l ngi lnh o k thut.
3
 Nu bn i lm, thnh cng ca bn tu thuc vo kh
nng ca bn lm vic tt vi ngi khc, m rng nng lc
v kh nng ca bn, v lin tc hc nhng iu mi. Bng
vic lm iu , bn s thng tin trong ngh nghip ca mnh
nhanh hn ngi khc. Nu bn l ngi qun l hay ngi
lnh o ca cng ti, bn phi nhn ra rng u th cnh tranh s
tu thuc vo kh nng ca bn o to ngi ca bn bt kp
vi thay i. Bn phi xc nh mc ch hc tp cho cng ti
ca mnh, trao i nhng mc ch vi ngi ca bn, v
phn b ti nguyn h tr cho cc mc ch . Bng vic
lm iu , cng ti ca bn c th cnh tranh v kinh doanh
thm v thnh cng. Tuy nhin, nu bn chn dng li, khng
u t vo o to, rt c th l bn s mt kinh doanh thm
ch trc khi bn nhn ra iu .

Hc c i l mt thi
Trong th gii thay i nhanh chng ny, mi ngi u
cn c k nng hc c i. Tuy nhin k nng ny yu cu k
lut t gic, ng c, kin tr v tng ngi u phi nhn trch
nhim cho vic hc ring ca h. Nhng phn ln trong tt c,
l thi hng ti hc tp:
C nhng ngi tin rng vic hc l quan trng gi
cho h tch cc trong cuc sng. Cng nh tp th dc lm cho
c bp ca h mnh m, vic hc lin tc lm cho tr no h tr
nn tch cc hn. Vi h hc c i l qu trnh trng thnh,
thay i, v thch nghi v thm ch tui rt gi, tr no h vn
cn tnh to. Tng phn li, c nhng ngi tin rng vic hc
dng li sau khi h ri khi trng. Nhng ngi ny n trnh
hc tp v s n s ch ra gii hn hc tp ca h. H khng
thch thay i nhng a thch i theo thi quen lm cng mt

4
iu m khng suy ngh nhiu. Khi no h teo i theo thi gian,
ngay tui trung nin, h ctriu chng qun lng hay du
hiu sm ca bnh Alzheimer.
C nhng ngi c tnh t m mnh vi ham mun tm
ra mi th. H khng chp nhn iu h c ni cho m
nghin cu mi th cho ti khi h hiu y . H tin rng
vic hc t ngi khc l hi ht nhng i ti hiu bit ring
ca h l tt hn. H tch cc theo cch ring ca h hc
nhiu hn cho ti khi h hiu mi th. H mun thy cch mi
th khp vi nhau. H mun bit v kt ni gia iu h hc
v iu h bit. H c tm ra ngha ca mi th di dng
kinh nghim ring ca h. H hi cc cu hi gip cho h a
tri thc mi vo hon cnh ln hn. H mun pht trin cc qui
tc v cng thc trong tm tr h v cch mi th khp vi
nhau. Vi h hc c i l qu trnh thm him tho mn
cho nhu cu bit ca h. Mt khc, c nhng ngi c xu
hng chp nhn bt k ci g c bo m khng c cu hi
no. H khng thch ngh nhiu v him khi thm d nhng
tng mi m chp nhn mi th. H khng thch b bn tm
vi nhng iu phc tp v tho mn vi tri thc gii hn ring
ca h. Ci nhn ca h vo nhng mnh nh mi lc v cha
bao gi hiu ton th bc tranh. H thy s kin v d liu,
nhng cha bao gi bn tm gn tt c chng li theo cch lm
ra ngha cho h v h khng mun ngh qu nhiu. H thng
ph thuc vo ngi khc gip h v dng v tr ca h theo
ngha ca h v c tm quan trng. H th ng trong hc
tp v s phm sai lm cho nn h c xu hng lm t nht c
th c gim thiu ri ro.
C nhng ngi thy mi s t nhng cnh quan khc
nhau. H thch thm d nhng tng mi v dng tng
tng ca h, hnh nh trc quan, nh, v biu trong vic
hc ca h. H cho cc tng si ln trong u h trong
mt thi gian di trc khi lm quyt nh cho nn suy ngh
ca h bao gi cng c ngh mt cch cn thn nh t duy
5
ch nh, h thng. H gii suy ngm v t nh gi v h
tm ti cch h hc. H c th nh gi cc nhim v, xc nh
mt bao thi gian v ti nguyn no h s cn. H thch t chc
vic hc ring ca h bng vic quan st cc bin c, c sch,
theo d lp nhng h cng bit vic hc yu cu thi gian hc
tp mt mnh. i lp li l nhng ngi a thch thng tin
tm tt d hiu. H khng thch ci g phc tp nhng a thch
nhn vo mi th t cch n gin nht v nhy vo kt lun
nhanh chng v h khng c kin nhn phn tch. H a
thch cch thc thng l tun theo v khng thch cc tnh
hung m h yu cu h phi ngh. H khng quan tm qu
nhiu ti chi tit v thng gt sang bn bt k ci g lm cho
h phi lm vic vt v.
Sau rt, c nhng ngi m chong ly thay i v tng
lai vi vic nhn trc v c nhng ngi nhn tng lai vi s
hi. Th gii ang thay i qu nhanh i vi h v tng lai
dng nh khng th d bo c th. Khng hc nhng iu
mi, nhiu ngi a thch sng trong qu kh v ngn ngi
phiu lu ti hin ti v tng lai. Khng may, chng ta ang
sng trong thi i m thay i xy ra rt nhanh chng v l
l do ti sao nhiu ngi khng th hc c hay khng th
iu chnh c ang b loi b i.

Ngi hc c i
Khi ngy tt nghip ti gn, mt s sinh vin bo ti rng
sau khi h c c bng tt nghip h s khng phi lo ngh v
hc hnh thm na. l cch ngh sai v vic hc phi tip
tc vi phn cn li ca i ngi ta. C hai kiu hc: Hc
kim vic lm v hc c gio dc. Vi nhiu sinh vin,
mc ch ca hc tp l c c vic lm. Ph huynh cng

6
bo con ci ti trng, ly bng, v kim vic cho nn mc
ch ca hc tp b thu hp xung n gin kim sng. Tuy
nhin, ngy nay bng cp khng cn l ci m bo cho vic
sng c i. Nu bn nhn quanh, bn s thy nhiu ngi c
bng cp nhng khng tm c vic lm. iu dn chng
ta ti kiu hc khc hay hc c gio dc. Trong kiu hc
ny, sinh vin khng ngh v kim vic lm hay kim sng m
mun c gio dc. H hc tp bi v h yu vic hc v h
s tip tc hc nhiu nht c th c. Tt nhin, h s c bng
cp, h s c vic lm nhng h nhm ti nhiu hn iu .
H mun c gio dc, h mun l nh chuyn nghip, v h
mun tip tc hc vi phn cn li ca i mnh v h yu hc
tp.
Ngy nay th gii b chi phi bi cng ngh thng tin v
n thay i rt nhanh. Khng ai c th d on c ci g s
xy ra tip. Khng d theo kp vi cng ngh. Sinh vin phi
hiu rng bng cp ch l cha kho m cnh ca i vo th
trng vic lm. duy tr trong th trng vic lm bn cn l
ngi c gio dc v l ngi hc c i. Nu bn c bng
cp nhng khng c k nng, bn c th khng c kh nng
kim c vic lm. Nu bn khng gi k nng ca mnh
c cp nht, bn c th khng c kh nng gi c vic
lm ca bn lu. Ngy nay, c nhiu ngi khng mun hc k
nng mi m ch l thuc vo iu h bit da trn iu h
hc trong i hc. H c th khng bit rng sau vi nm h c
th khng c kh nng gi c vic lm ca mnh v k nng
ca h c th tr nn lc hu.
Khi cng ngh thay i, kinh t tr nn linh ng hn.
Cc cng ti phi cnh tranh d di sng cn nhng ch vi
cng ti dng cng ngh mi nht v lc lng lao ng tt nht
mi cn li. Cng nhn cng ngh khng lin tc ci tin k
nng ca h s khng cn c cn ti. Cng nhn cng ngh
hc k nng mi c th lm thng tin ngh nghip ca h
nhanh chng bi v h bit ci g m ngi khc khng bit.
7
Hc k nng mi khng ch sng cn m cn lm tng c
hi, thng tin ngh nghip trong th trng cnh tranh.
C mt s ngi c th t hc nhng k nng mi. Tuy
nhin cch tt hn l hc trong t. T thnh cng nht thng
tn hng vic hc cng nhau ni mi ngi trong t hc
nhng iu mi v chia s vi nhau. H hc v doanh nghip
cng nh k nng k thut cho nn h c th i ti tng mi,
gii php duy nht m c th khng xut hin cho nhng ngi
hc ch ring bit. Vic hc theo t cng gim cng thng v
khuyn khch cng tc. N to cho bn kh nng thc y pht
kin v l ngi xc tc cho pht trin t. Khi bn em vo
tng mi cho t ca mnh, bn thch thc cc thnh vin khc
ngh v cch mi v tt hn lm mi th. Bit rng bn c
k nng mi s gi cho bn khi lo ngh v mt vic lm. Khi
bn thng xuyn dnh thi gian hc, bn gi cho no bn
tch cc, v bn t tin rng bn c th nhanh chng hc bt k
ci g bn cn bit.
Li bing l vic sa st ca nhiu t. Thnh vin t t
mn v thng pht trin thi quen xu. Nhiu ngi t chi
hc nhng iu mi v h ngh rng h bit chng ri. Thi
kiu ngo ny l ngu xun bi v h s phm sai lm v
khng th ci tin c cch h lm doanh nghip. Ngy nay,
c nhiu cng ti vt ln tn ti trong mi trng cnh tranh
cao. Mi ngy, bo ch u in tin tc v nhng cng ti no
np n xin ph sn v nhiu ngi mt vic lm. Phn ln
tht bi v ngi lnh o ca h khng bit cch iu chnh
doanh nghip ca h trong th trng thay i nhanh ny. L do
n gin l h tin rng h "bit ci g " v khng cn hc
nhng iu mi. Nhn vo nguyn nhn ca tht bi, bn c th
thy rng nhiu trong nhng cng ti ny khng t chc
tng ng theo cu trc c xc nh tt vi chnh sch v
chiu hng, hay khng tun theo bt k qui trnh no c chu
trnh o v phn hi. Mi th u da trn chiu hng c
nhn ca ngi ch cng ti v cp qun l. Khng c chu trnh
8
phn hi v cch o no phn tch v d bo ri ro sm,
cng ti khng v tr gii quyt chng khi chng xut hin.
Chng hn, mt s t phn mm b qua li thay v sa chng.
Mt s thm ch cn nhy qua kim th tit kim thi gian
v hi vng khng ai s bit. Khng c qui trnh ti ch nhn
din nhng vn ny, t s chuyn giao phn mm km ri
dnh mi thi gian sa li. Khi chi ph pht trin tng ln,
khch hng khng hi lng v quyt nh lm kinh doanh vi
ngi khc. Khng c khch hng, cng ti khng th tn ti.
L c nhn, bn nn hi t vo vic c gio dc bng
hc lin tc. Bng vic lm iu no ca bn s khng b
chm li, ngay c khi bn lm vic trong nhiu nm. Tnh
yu hc tp ca bn, kinh nghim ca bn, c t hp vi no
tch cc s cho php bn hc k nng mi, c tng mi, v
lm cho bn c gi tr hn cho bt k t no m bn lm vic
cng. Hc lin tc cng cho bn c hi tr thnh mt phn ca
nhm nh t tng. Bn s vn ln thnh ngi lnh o
ch bn hc, dy v phn nh vo cng vic ca bn. Bn s
chia s tng ca bn vi cc nh chuyn nghip khc, ngi
cng yu mn hc iu mi. Bn c th tho lun vi h v m
rng i thoi ca bn vi cc nh t tng pht kin khc.
Vng hc tp tip tc khi mt ngi ng gp mt tng v
ai khc ci tin n v em n sang mc tip. Bn c th chia
s tng v kinh nghim vi ngi khc bng vic trnh by
n trong hi ngh, x mi na, hi tho hay thm ch vit bi bo
trong blog.
Cng tc vi nhng ngi lnh o khc c th gip xy
dng ngnh cng nghip thnh cng. C nhiu c hi hc t
ngi khc v nhiu doanh nghip ang c phn b khp
ton cu. L ngi c gio dc, bn c th c chun b
khng ch cho kha cnh cng ngh ca cng tc, m cn cc
khc bit vn ho. Thu c tri thc chuyn gia trong min
kinh doanh ca cng ti ni bn lm vic to cho bn kh nng
lm vic tt hn, cng nh gip cho ngi lnh o ca bn
9
gii quyt vn ca h v cu trc cng ti da trn thc hnh
tt nht. Bng vic gip cho cng ti ca bn t chc doanh
nghip ca h da trn chun ton cu, bn c th vn ln v
tr chin lc, c ngi ch cng ti v cp qun l tin cy. L
ngi c gio dc cho php bn cung cp ng gp c gi tr
cho cng ti ca bn, cho ngnh cng nghip ca bn v cho x
hi ca bn.
Ti tin k nng quan trng nht ngy nay vi mi sinh
vin l t thch thc bn thn mnh l ngi hc c i. N l
k nng bn cht cho mi ngi mun c gio dc v iu
s l mc ch ng ca gio dc.

Hc lin tc
Cng ngh thng tin (CNTT) ang lin tc thay i v
iu quan trong i vi cng nhn cng ngh ngy nay l bt
kp vi nhng thay i ny. Ngy nay hc lin tc KHNG
phi l tu chn M l cn thit duy tr vic lm v tng
trng ngh nghip. gi vic lm ca mnh trong cng
nghip cng ngh, cng nhn phi c tri thc rng v cc xu
hng cng nghip, xu hng th trng, xu hng cng ngh,
v xu hng x hi chn o to ng cho vic hc c i
ca h. Phn ln cc cng ti bao gi cng khuyn khch cng
nhn ci tin k nng ca h v thng tr tin cho nhng o
to ny. V trung bnh, cc cng ti Scandinavia, Nht Bn,
Hn Quc v Singapore chi 8% ngn sch hng nng ca h
vo o to nhn vin. Cc cng ti M chi qung 6%; v cc
nc Ty u chi 3% vo o to. nhng ch cung cp o
to nh trng v i hc, vic hc lin tc c coi l u tin
cao. Phn ln cc gio s i hc thng i ti cc hi ngh v
x mi na h quan tm hc nhng iu mi. iu thng

10
thng cho cc gio s i hc l i d x mi na hay hi tho
ti cc i hc khc ci tin k nng ca h. Mi ma h, ti
thng i ti Stanford v Georgia Tech. ly o to thm v
nhiu gio s t cc trng khc cng d x mi na ca ti ti
CMU.
Ngy nay c nhiu c hi hc tp c cung cp trong
cc mn hc ngn, cc o to cp chng ch, cc hi tho, x
mi na, v hi ngh k thut v.v. Bng vic thng xuyn tham
gia vo nhng o to ny, cng nhn c th gi cho k nng
ca h hin thi vi thay i cng ngh v duy tr cho vic
hc c i ca h. V cn bn, tri thc mi c thu nhn qua
ba bc: nhn bit, hiu v gi li. NHNG k nng ch c th
c pht trin khi tri thc mi c p dng v c tch hp
vo trong cc k nng hin c. C nhiu phng php hc tp
lin kt vi vic gi li tri thc v pht trin k nng. Kiu hc
nghe bi ging ch gi li c 5% ti 10% tri thc nhng 0%
v pht trin k nng v mi ngi c th khng ch ti iu
h nghe trong bi ging v c th khng nh iu c dy sau
khi ri mn hc. c sch v tp ch gi li 10% ti 20%
nhng cng gi 0% v pht trin k nng v mi ngi c th
c nhiu th NHNG ch hiu v gi li ci g h quan
tm. Tho lun nhm v lm vic t gi c 30% ti 50% tri
thc v 10% pht trin k nng v mi ngi phi hiu tri thc
mi v c kh nng gii thch n r. Phng php Hc qua
Hnh gi c 50% ti 80% tri thc V 50% ti 80% pht
trin k nng v mi ngi phi bit r n p dng n vo
ci g . Thc hnh lm trc tip gi c 80% ti 90% tri
thc v 90% pht trin k nng v mi ngi phi hi t vo
lm ci g da trn iu h bit r. Dy ngi khc gi
c 95% tri thc v 95% pht trin k nng v mi ngi phi
bit ci g tht r, nhng h phi c kh nng dy ngi
khc v cch lm n.
Ti thng khuyn cc sinh vin dnh t nht na gi
mi ngy c bo ch, tp ch v blogs m rng tri thc
11
ca h. V h vn trong trng, h nn dnh nhiu ch vo
xu hng th trng, xu hng doanh nghip, v xu hng x
hi m rng tri thc tng th ca h. Vi ngi tt nghip
ang lm vic trong cng nghip, ti khuyn h hi t vo xu
hng k thut, xu hng ton cu, v xu hng th trng
lp k hoch thng tin ngh nghip ca h tng ng. H phi
tip tc hc bng vic hc cc mn o to, cc x mi na hay
d cc hi ngh t nht mt nm mt ln gi cho hc tp
ca h c tch cc. Nu h i lm nhng khng tch cc hc
ci g mi, h s tr nn li v cui cng thy kh hc
nhng iu mi. Khng gi cho k nng ca h c hin thi
vi thay i, h c th khng c kh nng gi c vic lm
ca h khi cng ngh mi ni ln.
Phn ln cc i hc M u cung cp cc mn o to
ngn, cc x mi na, v hi tho cho ngi ang i lm. Mi
nm nhiu ngi tt nghip tr li trng ci tin k nng
ca h. Nhng o to ny thng hi t vo cc k nng c
th da trn thc hnh lm trc tip hay hc qua hnh
cp ti nhu cu c bit ca cng nghip. Ma h ny ti dy
mt x mi na v phn tch Big Data v vic ghi danh vt
qu k hoch. Trng mong i 20 ti 40 ngi nhng trn
130 ngi ghi danh. iu c ngha l h hiu nhu cu hin
thi ca cng nghip v c hnh ng ci tin k nng ca
h. Cc hi ngh k thut l c hi hc tp tt khc v chng
cung cp a dng ch mt ch. Phn ln cc hi ngh
cng cung cp hi tho c ngy, cc lp dy km gi cho
ngi tham d c thng tin v xu hng cng ngh.
o to c chng ch l c hi hc tp c gi tr khc
trong min rng cc ch . Tuy nhin, mt s chng trnh
o to b cng nghip nghi vn v c nhng cng ti o to
tt v cng ti v o c ni h khng dy g m c cp
chng ch, khng gip cho cng nhn c phm cht lm
c ci g. Nh vi mi c hi hc tp, khi xem xt cc o
to chng ch, cng nhn phi nh gi vic o to ny c
12
hiu qu th no trong vic ci tin k nng ca h. l tin
ca bn, thi gian ca bn, v tng lai ca bn, cho nn bn
phi la chn cng ti o to cho cn thn.
Bn cnh o to chnh thc, c nhiu o to khng
chnh thc nh sch, tp ch, websites, blogs, wiki, v bi hc
trc tuyn v.v. m c th m rng tri thc ca cng nhn. Vn
l bao nhiu cng nhn ang tn dng u th ca nhng
ngun c ny? Bao nhiu cng nhn ang c thng tin ny
trn c s u n?

t mc ch hc tp ca bn
Trong sut cc nm dy i hc v ni chuyn vi nhng
sinh vin gii nht, ti thy rng tt c h c mt im
chung. Tt c h u c k hoch ngh nghip r rng cho bn
thn h v tun theo chng mt cch cn thn. Ngay c khi h
bt u k hoch ca h vi cht t hoi nghi v mc ch h
t, chung cuc tt c h u tin vo n v quyt tm lm
cho n thnh hin thc.
Nhiu sinh vin bo ti rng h ngc nhin v sc
mnh ca vic t mc ch v lp k hoch ngh nghip. Bi
v iu , tt c h u hon thnh tt hn nhiu so vi h
tng tin l c th trong i hc. V sau h qui thnh cng
ca h cho qu trnh t duy qua mi kha cnh ca vic lm
ca h ri pht trin bn l trnh chi tit, c vit ra lm
cho h i ti ni h mun i.
Mt sinh vin bo ti: Khi em lm vic dn tng bc
hng ti mc ch ngh nghip m em t cho bn thn
mnh, bng cch no em lm pht sinh ra bn trong bn thn
em cm gic lin tc v thnh cng v thnh t. Em cm thy

13
tch cc v c ng vin hn. Em cm thy nhiu kim sot
hn v cuc sng ring ca em. Em cm thy hnh phc hn
v c hon thnh hn. Cui cng em chng my chc pht
trin c tm l, ci to cho em kh nng vt qua
chng ngi khi em tin ti t mc ch ca em.
Lp k hoch ngh nghip bt u bng vic xc nh
bn mun lm g vi tri thc v k nng ca bn. Tri thc ca
bn l ci my li bn i, k hoch ngh nghip l bn l trnh,
v mc ch ngh nghip ca bn l ch n. C mc ch
ngh nghip s gip cho bn t ra chiu hng t lc bt u
gio dc i hc ca bn. Bn vo i hc c gio dc v
vi gio dc ca bn, bn c th t ti ci g c ngha cho
bn. Vi tri thc bn thu c trong i hc bn c th lm
nhiu iu. Tri thc ca bn, k lut ca bn, quyt tm ca bn
v nim tin ca bn l ci trc quanh bnh xe cuc sng ca
bn quay. Mi iu trong i hc u bt u vi vic bn lm
sng t mc ch ngh nghip ca bn v cam kt bn thn bn
lm cho n thnh thc ti.
Sinh vin thnh cng l thnh cng v h rt r rng v
iu h mun t ti. Sinh vin khng thnh cng l khng
chc v tng lai ca h. H thng thay i chiu hng v
mc ch mi ln h i din vi chng ngi. Ngy nay,
nhiu sinh vin vo i hc m khng c tham vng ngh
nghip v khng c mc ch no. H ch ngh v c bng cp
v vic lm, KHNG ngh v ngh nghip v mc ch. Nhiu
ngi b lc trong thi gian i hc v h khng c l trnh
hng dn h. Khng c chiu hng r rng hay mc ch, h
ch tri git t lp ny sang lp khc. Mt s c th tt nghip
nhng khng c k hoch ngh nghip r rng, h s ly bt k
ci g ti trn ng ca h v cho mi th xy ra cho h.
Nu ci g tt xy ra, h tin rng h may mn v nu ci g
xu xy ra, h trch s phn ca h.

14
 C chiu hng v mc ch r rng l bt u ca qu
trnh xy dng s t tin, lng t trng v tnh cch c nhn.
Khi bn thi gian ngh v im mnh ca bn, c vng
ca bn, m c ca bn ri t mnh cam kt theo ui n, bn
cm thy dng tro sc mnh tinh thn v quyt tm mnh. Bn
cm thy nhiu nng lc hn, nhiu nng lc hon thnh mc
ch bn t cho bn thn mnh.
Vi sinh vin nm th nht, quyt nh cho bn thn bn
iu bn thc s mun t ti v ri t chc thi gian ca bn
trong i hc quanh n. Vit ra mc ch ngh nghip ca bn,
lm k hoch t ti chng v lm cho n xy ra.

La chn lnh vc hc tp -1
Trong qu kh, t sinh vin i hc phi lp k hoch cho
ngh nghip ca h v cuc sng l n gin. Nu h vo i
hc v c c bng cp, h c th tm c vic lm, th ri
i lm theo vic sut phn cn li cuc i h. Ngy nay s
vic phc tp hn vi ton cu ho, cng ngh thay i nhanh,
cnh tranh kinh t, v nhiu ngi cnh tranh vi t vic lm
hn. Do , sinh vin i hc phi lp k hoch cn thn v
ngh nghip ca h, nhn hng dn chn lnh vc hc tp
ng, thu c k nng ng tm ra vic lm tt. H se i
vic vi ln trong i bng vic hc lin tc nhng k nng mi
khi nhu cu thay i.
Mc du sinh vin l nhng ngi m mng thiu thc t,
h cn gi cn bng nhng m c vi thc ti. Nu h mun
theo m c ca mnh, h cn gi cn bng n vi thc ti ca
vic kim sng. Sinh vin cn hiu rng c khc bit gia bng
cp v k nng. Bng cp khng phi l th m bo cho vic
lm. N ch l cha kho m cnh ca c hi nhng chnh k

15
nng ca h mi cho php h nm ly c hi. Phn ln cc
cng ti coi bng cp l mt yu cu xin vic lm nhng h
thu ngi da trn ton b k nng ca ngi lm vic.
Ngy nay phn ln vic lm tt u yu cu k nng c
bit. Nhiu k nng thm ch khng tn ti mi nm trc.
iu ny yu cu sinh vin phi nghin cu v nhn din nhu
cu cng nghip trc khi chn lnh vc hc tp ca h. Nhiu
sinh vin i hc c xu hng i ti trng, lang thang i
quanh xem ci g lm h quan tm, la chn mt lnh vc
th, th ri chuyn n sau cht thi gian, trc khi lng ng
vo lnh vc h thch. Khng c chiu hng r rng, h c th
lm ph thi gian v b l c hi tt. Nu h chn lnh vc hc
tp sai, h c th gp kh khn sau khi tt nghip.
iu tt nht cn lm l chun b sm nht c th c
trc khi h vo i hc nu khng th chm khi h bt u i
hc. H phi chn lnh vc hc tp cung cp cho h c hi tt
nht t ti mc ch ca h. H phi hiu loi vic no h
c th kim c, loi lng no h c th lm ra, v vic no
s l sn c khi h tt nghip. La chn ng lnh vc hc tp
khng m bo vic lm nhng n c th lm cho thi gian
i hc ca h c tt hn khi h c chiu hng r rng vi
con ng ngh nghip c xc nh sau tt nghip.
Phn ln i hc u cung cp hai kiu bng: bng
hng ngh v bng tng qut. Bng hng ngh hi t vo
vic chun b cho sinh vin v ngh xc nh. Chng hn, khoa
hc my tnh hay iu dng cho sinh vin cc k nng k thut
v tri thc h cn lm vic nh ngi pht trin phn mm
hay ngi chm sc ngi bnh. Bng tng qut cho sinh vin
mt tng quan v nhiu ch lm giu tri thc ca h.
Sinh vin hc trong cc khu vc bng tng qut khng xy
dng k nng k thut v mt ngh c bit, m hc tri thc c
gi tr v kh nng lm nhiu th mt cch sng to. Nu h
chn khu vc tng qut, h s hc cc lp c a dng rng

16
v cc ch nh vn hc, lch s, ngh thut, x hi, kinh t,
khoa hc chnh tr, chnh ph v trit hc lm giu cho cuc
sng ca h. Nn tng ny c th gip cho h i vo cc ngh
nh trong lut, dy hc, cng nhn x hi, vn phng chnh
ph, hay nghin cu hc thut. Cc lnh vc hng ngh yu
cu sinh vin hc cc mn trong mt khu vc c bit. Nhng
khu vc ny thng c nhiu yu cu mn hc hn l khu vc
tng qut. Chng hn, bng k ngh s yu cu sinh vin hc
cc mn v ton hc, cng ngh, vt l v k ngh v.v Nu h
chn lnh vc hng ngh, con ng ngh nghip ca h
c xc nh v h bit loi vic no h c th c c v
ngnh cng nghip no h s lm vic sau khi tt nghip.
Ngay c ngy nay, nhiu sinh vin i hc ch c khi
nim m h v chn lnh vc hc tp no. Nhiu ngi khng
bit im mnh v im yu ca h hay cc ngh ph hp nht
vi h. Theo mt kho cu i hc, nhiu sinh vin nm th
nht vo i hc m khng c chiu hng; h khng th ra
quyt nh c v h b ln ln. Khng c mc ch r rng v
quyt tm, h thng chn la sai. Vi nhiu thng tin sn c
th trng, trong bo ch, v trn internet, khng c c g
m khng bit. iu quan trng cho sinh vin l lm nghin
cu v lm vic vi cc c vn ngh nghip ca nh trng
ra quyt nh ng. l tng lai ca h v l chn la
ca h.

La chn lnh vc hc tp -2
Mt sinh vin vit: Em s vo i hc sang nm nhng
em khng bit chn lnh vc hc tp no? Vn l iu em
mun li khng phi l iu b m em mun v iu em thch

17
khng phi l iu bn b em thch. Em gp kh khn khi
quyt nh. Xin thy li khuyn.

p: Li khuyn thng thng m nhiu ngi s ni l:

La chn lnh vc hc tp m bn thch v hc iu bn yu
mn. Tuy nhin ti mun thm vo mt li khuyn thc t:
V phi chc rng bn c th kim sng vi iu .
Thanh nin thng la chn lnh vc hc tp da trn
nhiu yu t nhng phn ln KHNG ch ti thc t th
trng vic lm. H khng bit lnh vc no l nng v c
nhu cu cao hay khu vc no ang tng trng vi nhiu tim
nng. H khng nhn vo lng ca iu h chn xc nh
liu n c sng cuc sng thun tin hay khng. Thnh
thong thanh nin c gng thuyt phc bn b h hc cng lnh
vc m h chn m khng nhn ra rng mi s s thay i
i hc v phn ln tnh bn trng trung hc khng cn nh
c i hc. Bn khng nn bn b bn nh hng ti bn
m phi da vo quyt nh ring ca bn. Sau rt, l tng
lai ca bn v cuc sng ca bn, khng phi ca h. Ngy nay
b m qu bn rn khng nghin cu v th trng vic lm;
nhiu ngi thng da trn li khuyn ca b m hay kinh
nghim qu kh ca h. C nguy him trong gi nh rng th
trng vic lm qu kh l ging ht nh th trng vic lm
ngy nay. iu cng nguy him l tin rng th trng vic lm
ngy nay s l cng th trng trong bn nm, su nm na k
t nay sau khi bn kt thc gio dc i hc.
S thng k lao ng M v nhiu t chc gio dc ton
cu tin hnh nhiu nghin cu v vic lm tng lai v d
bo iu s l nhu cu cao. H so snh nhiu lnh vc hc tp
v lng trung bnh c tr trong cc vic lm m ngi tt
nghip gi v kt lun rng t 2010 ti 2020 lng cao nht
v vic lm tt nht l trong khoa hc, cng ngh, k ngh v
ton hc (STEM). Trong khu vc khoa hc c y, dc v chm
18
sc. Trong khu vc cng ngh c: Cng ngh thng tin (khoa
hc my tnh, k ngh phn mm, v qun l h thng tin) cng
ngh sinh hc v cng ngh nano. Trong khu vc k ngh c: k
ngh in, k ngh in t, k ngh ho hc v k ngh vt liu;
v trong ton hc c: k khai, k ton, thng k v ton hc
ng dng.
Theo nhng bo co ny, cc lnh vc kinh doanh, ti
chnh, bn hng v tip th s vn cn vng chc nhng c th
khng tng trng nhanh nh vi nm trc do khng hong
ti chnh. Do cung qu nhiu v ngi tt nghip kinh doanh
v s ln cng nhn c kinh nghim tr li lm vic, cnh tranh
s d di gia nhng ngi mi tt nghip v cng nhn c
kinh nghim. Vi cu t hn v cung nhiu hn, lng ca
nhng lnh vc ny s khng tng nhiu trong vi nm ti.
Bng vic bit lnh vc hc tp no c nhu cu cao v
lng tt, bn c th ra quyt nh ng lp k hoch ngh
nghip tt cho tng lai ca bn. iu quan trng l ch bn
ra quyt nh c thng tin v chn la gio dc ca bn da
trn thng tin sn c tt nht. iu bao gm bit bn thn
bn, hiu iu bn thch lm v lng v thu nhp l quan trng,
nhng hon thnh xc cm ca bn cng l quan trng.

La chn lnh vc hc tp -3
Vi ngi tt nghip trung hc, vic chn lnh vc hc
tp trong i hc c l l quyt nh kh nht nhng n l bn
cht bi v n cho sinh vin phng hng tp trung vo v
cho php h lp k hoch ngh nghip ca h t sm. Chc
chn cc lnh vc nh khoa hc, cng ngh, k ngh v ton
hc gip chun b cho sinh vin i vo ngh nghip xc nh
m hin thi ang c nhu cu cao trn khp th gii. Tuy nhin,

19
theo mt kho cu i hc, ch vi ngi tt nghip trung hc
ghi danh vo cc lnh vc ny v phn ln khng bit iu h
mun. Tc gi ca kho cu ny lu : Phn ln trong s h
khng c tng h thc s mun lm g khi h tt nghip.
Ngay c nhng ngi ni rng h lm, h thc s khng lm.
Bn khng th i li cho h v khi bn ch mi 17 hay 18 tui,
bn khng bit g v th gii thc. Khng ai gii thch ci g
r rng cho bn ra quyt nh ng cho nn phn ln h
ch c tng m h v lnh vc hc tp v lp k hoch ngh
nghip.
Khng may, nhiu b m trong nhiu nm tng h tr
cho h cng khng bit my v lp k hoch ngh nghip. B
m h tr cho con ci h bng qun o p, thc n nui dng
tt, v khng ngn ngi mua cho h iPods, iPhones, hay iPads
nhng khi con ci h sn sng vo i hc th hng dn ca
b m l: Vo i hc, hc chm ch, ly bng cp, v ri tm
vic lm. Vi h, bng i hc l mc ch v n c th lm
cho h c vic lm cng ging nh iu xy ra trong thi
ca h. H khng bit rng thi i thay i v ngy nay
bng i hc khng cn l m bo cho vic lm nh ba mi
hay bn mi nm trc. Ngy nay sinh vin i hc cn nhiu
hng dn hn gip cho h pht trin k nng v chun b
cho ngh nghip trong th gii thc. Sau khi tt nghip, h
phi c kh nng c lp iu c ngha l h phi c kh nng
kim sng cho ring h trn c s tri thc v k nng ca h.
Ph huynh v con ci cn bit rng c khc bit gia bng cp
v k nng v cc cng ti khng thu ngi da trn bng cp
m trn nng lc ca h p ng cho nhu cu cng ti.
Gio dc i hc yu cu nhiu lp k hoch v hng
dn TRC khi sinh vin vo i hc. Sinh vin v ph huynh
phi nghin cu th trng vic lm nhn din ngh c th
no s lm c ngha nht. H phi tm ra loi vic lm no l
sn c trong th trng a phng cng nh th trng ton
cu, lng no mt ngi tt nghip trong lnh vc hc tp no
20
 c th lm c v.v. Nhng thng tin ny l sn c, nhng
sinh vin phi tm chng bi v khng ai s trao n cho h.
Nhiu ngi tt nghip trung hc chn lnh vc hc tp ca h
da trn mi quan tm ring ca h hay thnh tch hc tp hn
lm qu kh ca h. Nu h hc tt v mn lch s trng
trung hc, h c th chn lch s i hc. Nu h quan tm
ti m nhc, h c th hc nhc. Nu h gii vit, h chn vn
hc v.v. t ngi hi c bao nhiu vic lm m ra cho ngi
lm s, nh vn v nhc s. Nhiu ngi thng ln ln gia
mi quan tm v ngh nghip. Mi quan tm c th l s thch
ring, ci g h tn hng nhng n c th khng l ngh
nghip m h c th kim sng c. Nu hc sinh trung hc
khng phn bit c gia hai iu ny th b m h nn phn
bit v y l ch hng dn cho b m l quan trng. Mt s
sinh vin xem ci g trn ti vi hay c tp ch v ngh
Vic dng nh vui v mnh c th lm iu . H chn
iu h ngh l vui m khng hiu nhu cu th trng vic lm.
Vi nm trc, mt sinh vin bo ti: Em xem chng trnh
trn ti vi ni h trang tr nh ca v em ngh em mun lm iu
. N tht vui v em mun lm trang tr cc th. May mn,
trong nm th nht i hc em kim c vic lm ma h l
ngi trang tr ni tht cho mt cng ti c v thy n phn
ln l bn c v tr li in thoi chng cn gio dc i
hc lm vic . Em bit c s tht gia iu chiu trn ti
vi v iu thc ti l. l l do ti sao em chuyn sang Khoa
hc my tnh.
Nhiu ngi tt nghip trung hc chn lnh vc hc tp
da trn nh hng ca bn b. iu c th l sai lm v
phn ln trong h khng bit iu h mun. Nhiu ngi vo
i hc v vn v xem ci g lm h quan tm; h chn mt
lnh vc, hc vi mn ri chuyn sang lnh vc khc v lm
iu vi ln m khng c phng hng no. n cui h
c l chn lnh vc d nht m h hc tt m khng bit ch
xc phi lm g vi i ca h. y l ch b m nn can thip

21
v h nn nhn kiu d ng nhn danh con ci h vo th
trng vic lm, ni vic lm c, v ngh no c tng lai tt
hn. B m nn c thng tin r v lp k hoch ngh nghip
cho h c th hng dn con ci h i theo xu hng th
trng. Khng d thuyt phc thanh nin nhng thnh thong
b m phi nhn mnh vo nhng con ng no bi v xt
ti chi ph cao ca gio dc i hc v thi gian con ci h c
th ph hoi trong i hc. V cn bn gio dc i hc l u
t v n nn c lp k hoch cn thn. iu quan trng cho
b m v sinh vin l dnh thi gian hiu nhng kh nng
tng lai, mc ch gio dc ca h, cng nh mi quan tm,
kh nng ca h v iu h s cn hnh phc trong tng lai.
Ti thng khuyn cc b m ni vi con ci h: Ngi
tt nghip lm g vi bng cp ny cho cng vic? iu tt
nht l c b m v con ci i ti trng v hi c vn nh
trng: Sinh vin tt nghip trong bng cp ny trong vi
nm qua, h ang lm vic u? Loi lng no h lm ra?
H c lm vic trong lnh vc hc tp ca h khng? Nu cu
tr li l: H cha tm c vic lm, Vic kim sng ca
h khng tht tt, H vn tht nghip v khng tr c mn
vay hc ca h, th y l lc cho b m v con ci ngh
mt cch nghim chnh v lnh vc hc tp ca h.
iu tt hn khc TRC khi ra quyt nh v hc ci
g l ni chuyn vi sinh vin nm th ba hay th t v cch h
chn lnh vc hc tp v cnh quan tng lai ca h nh th
no. Nhng sinh vin ny c l c th tr li cho bn nhiu cu
hi c th hn m tt hn ngi c vn v h c cch nhn
ring ca h v ngh c bit. Bn cnh , h c th cung cp
thng tin v gio trnh, chng trnh o to, v kinh nghim
ca h v lm vic. Bn c th thy rng cc bng cp khc
nhau tc ng ln ngi tt nghip rt khc khi h theo ui
cc c hi sau khi tt nghip. Vi mt s ngi, bng cp h
chn lm cho tm vic d dng hn, vi s khc bng cp ca
h khng c ngha g trong th trng vic lm.
22
 B m v sinh vin phi hiu rng khng phi mi lnh
vc hc tp c to ra l ngang nhau. Tt nhin, tt c chng
u cung cp bng cp khi hon thnh, nhng chng khng
m bo vic lm. Khi bn chn mt lnh vc hc tp, iu
khn ngoan l kim sp xp vic lm ca ngi khc, nhng
ngi theo ui cng bng cp ny. Khng c l do ti sao
bn phi chn mt ngh c bit khi bit rng khng c tng
lai v khng c vic lm. Trong th gii hon ho, lnh vc hc
tp tt nht s l lnh vc bn quan tm v y l ci g bn
d nh lm cho phn cn li i bn. Tuy nhin trong th gii
cnh tranh ny, mt xem xt quan trng khi chn mt lnh vc
hc tp l kh nng thu c vic lm sau khi tt nghip.

Hc nhng iu mi
Vic hc c i l nhiu hn ch bt kp c vi tri thc
cng ngh. Bn cng hc t kinh nghim v t vic phm sai
lm. Nhiu sinh vin tin bng hc tp cng ngh mi nht s l
nhng khi bn trng thnh gi hn v tin ln trong ngh
nghip, bn s hc nhiu iu hn m c th chng lin quan g
ti cng ngh. V cn bn, bn ang trng thnh v tr nn tr
hu hn.
Khi bn cn trong i hc, bn hc t thy, t sch, t
vic c bi v lm bi tp nh v bn pht trin tri thc v
mt ch c th. y l iu bn bit v bn gii. Tri thc
v bng cp bn thu c gip cho bn kim vic lm. Tuy
nhin tri thc hn lm ny l khng gip bn trong bc
tip. Trong cng vic, bn cn p dng tri thc vo ci g c
gi tr. Ch qua hnh ng lm n, bn pht trin k nng ca
bn. l k nng gi cho bn cn trong vic lm v gip
bn tin b trong ngh nghip. Bng vic lin tc hc tri thc

23
mi v p dng n, bn ang ci tin k nng ca bn v tin
vo nhng chc v cao hn.
Tuy nhin cc k nng lm cho bn c thng cp khng
phi l k nng m bn cn thnh cng trong bc tip.
y l s kin quan trng m nhiu ngi khng hiu.
iu tt nht bn hc vi nhiu nm kinh nghim l nng lc
ca bn "Bit iu bn khng bit." L ngi c kinh nghim
bn bit nhng im mnh v yu ca ring bn. Bn hc da
trn ngi khc v h em ti k nng no m bn khng c.
Nhiu ngi tin rng v h thnh cng v vo chc v quan
trng, h bit mi th. y l ch nhng ngi qun l phm
sai lm. y l ch nhng ngi lnh o ra quyt nh sai.
Ngi qun l gii nht v ngi lnh o gii nht l ngi
hiu s kin ny. H bit iu h khng bit cho nn h da
vo nhng ngi c tri thc v k nng no m h khng c.
H ph thuc vo nhng ngi gip cho h ra quyt nh.
Ngc li, ngi qun l kiu cng, khng bit nhc im ca
h v cch nhn gii hn ca h s phm sai lm v khng bao
gi tin b g thm na, mt s ngi thm ch cn chm dt
ngh nghip ca h. Vic hc c i ngha l hc k nng mi
thnh cng v tr tip, k c vic bit gii hn ca bn, bit
iu bn khng bit v ra quyt nh ng sa n.
Tuy nhin k nng ny l khng a bn sang bc
tip.
Bc tip l v c tm tr ci m. Vic hc c i nn
a ngi ta ti pht trin sng sut trong kh nng Khng
bit iu bn khng bit. y l iu trit gia Hi Lp Socrates
gi l vic m ca ngi lnh o. ng y vit: Ngi lnh
o thc s phi c kh nng hiu "vic m" ca mnh bng
tng tc vi ngi khc trong cuc truy hi, t cu hi vi
nhng quyt nh no , phn tch bng tm tr ci m v
nhng kin m c th khng ging thng vi kin ring ca
ngi . Theo kin ca ti, bn ch c th lm c iu
24
ny bng vic c t duy su sc v su lng vi bn thn bn
hc iu mi. Vic hc su sc xut hin trong cuc i
thoi ni bn c th nhn vo lun c t quan im ca ngi
khc v thy cch h i ti kt lun ca h, cho d nhng
thng tin mi ny c th mu thun vi bn.
Khi bn ang trong tho lun ni tng thnh vin t c
kin ring ca h, bn c c hi pht trin vic hc mi.
Bn hc phn bit gia s kin v din gii v cch ngi khc
i ti suy lun ca h. y l nhng iu quan trng m bn
phi hc. Khi iu ny xy ra, n s m ra nhng kh nng mi
cho bn. By gi bn lm l ra vic m ca bn, v vic hc
su sc xut hin. y l iu ngi Hi Lp gi l "tri thc
tr hu".
Lm sao bn i vo trong bc tip?
Bn cht cho vic hc c i l lng nghe vi tm tr ci
m. K nng lng nghe thng b b qua trong th gii kinh
doanh ngy nay. Mi ngi u mun l ngi trnh by,
ngi lm vic ni, ngi c kin mnh, ngi c ting ni
ln. C nhiu mn hc v k nng trnh by hay ni cho cng
chng nhng khng c my v lng nghe v hc tp. Ngi
lnh o ln thng khng phi l ngi lm vic ni nhng l
ngi lm vic lng nghe. y l ch ngi lnh o c tm tr
ci m hiu iu ngi khc ni m khng mc ni n vi
cch n c th khp vi kt lun ca ngi . Nu bn c th
pht trin k nng ny, bn s lm tt, hn rt nhiu ngi khc
v c th t ti v tr cao nht c th c. Bng vic lng
nghe kin khc, bn c th hc nhng iu mi, tng mi,
suy lun mi, v bn c th i ti sng sut mi nh: Mnh
cha bao gi ngh v n theo cch . N c th tt hn cch
ngh ca mnh.
y l iu ti tin v hc c i l g.

25
ng c
Khc bit chnh gia sinh vin tt nghip i hc v
nhng ngi khng l sinh vin tt nghip l ng c. Sinh
vin c ng c hc hnh chm ch, hc nhiu nht c th c.
Sinh vin thiu ng c thng b trn ngp bi cng vic
trong lp; gp kh khn trong hc tp ca h p ng yu
cu i hc. Khng c ng c, h d dng b nh hng bi
cc bn b khng c ng c khc dnh thi gian cho tr
chi hay tic tng thay v hc tp. Mt s b sao lng bi quan
h vi bn trai hay bn gi.
Theo mt nghin cu i hc, c nhiu yu t nh hng
ti ng c ca sinh vin: Mi quan tm ca h vi mn hc;
cm nhn ca h v tnh hu dng ca n; ham mun ca h
thnh t; t tin ca h; v kin nhn ca h. Tt nhin, mt
s ngi cng c ng vin bi vic chp thun ca gia nh
v bn b h.
Nhiu sinh vin bo ti rng nhit tnh ca gio s l then
cht cho vic hc ca h. Mt gio s gii c th to ra khc
bit ln. Nu gio s tr nn nhm hay chn, sinh vin cng s
chn. Nhit tnh ca gio s ti t tin tng v kch ng v ti
liu mn hc m h dy. Nu gio s thch th dy, sinh vin
s cm thy iu na.
Yu t khc l s tham gia ca sinh vin trong lp. Ngy
nay sinh vin rt tch cc, h khng mun ngi yn tnh v
lng nghe na. Phn ln mun tham gia v tho lun v ti liu
trn lp. Sinh vin hc tt nht bng vic lm v gii quyt vn
. Gio s nn hi nhiu cu hi trong lp, thch thc sinh
vin tm cu tr li. ng ni cho h ci g khi bn c th
hi h. Khuyn khch h tho lun trong chnh h, gii quyt
cc vn ca tng hon cnh nghin cu.

26
 Thnh thong sinh vin khng bit tnh hu dng ca ti
liu. Nhiu ngi thng hi: Sao ti phi hc ci ny hay ci
n?" Cch tt hn dy l dng v d, cng nhiu v d cng
tt. Gio s nn ch ra s lin quan ti ti liu mn hc vi
iu h s cn v sau trong cuc sng. Mt bi bo t bo ch;
mt cu chuyn trong tin tc, hay din n ca website c th
ch ra cho h chiu hng ng. Gio s nn ni cho sinh vin
iu h cn lm thnh cng trong lp. ng cho h on
m ci g c mong i h.
Mt k thut khc l tng s kh ca ti liu khi tin trnh
tip din. Bt u vi vi kim tra d dng khuyn khch
sinh vin thnh cng lc bt u. Mt khi sinh vin cm thy
h c th thnh cng th tng dn mc kh. Mi bi tp ln
hay k thi nn bao gm c cc cu hi d v kh cho sinh
vin c c hi kinh nghim thnh cng cng nh thch thc.
Cch truyn thng lm cho k thi thnh kh loi bt sinh
vin khng bao gi nn dng. N to ra cng thng m c th
can nhiu vo hc tp. Cch c v so snh sinh vin vi nhau
cng nn c trnh.
Nhiu sinh vin khng hc tt i hc v h c mc
ch ngh nghip khng r rng. Cc gio s nn yu cu h
to ra nhng mc ch ngh nghip hin thc m thch hp vi
kh nng v mi quan tm ca h. Nhc nh h rng nhng
mc ch c nhn ngn hn c th thng xung t vi mc
tiu gio dc di hn. cho h bit rng cng vic trng
hin thi c lin quan ti mc ch ngh nghip tng lai ca
h.
Gia nh l yu t ng vin s mt cho hu ht cc sinh
vin. l l do ti sao iu quan trng l gio s tranh th s
gip ca gia nh sinh vin ng vin v gip lp k
hoch cho gio dc i hc ca ngi . Cha kho l xy
dng mi lin h vi ph huynh hc sinh v gio s c th gip

27
cho ph huynh hiu mi bc cn thit trong vic lm cho sinh
vin thnh cng i hc.

Hc hiu qu
Nhiu sinh vin khng c kin nhn, h mun mi th
nhanh chng v ch mun c ci g d dng v ngn, l
l do ti sao tri thc ca h l nng, khng gii quyt vn
phc tp. Chng hn, khi c trao cho nhim v c bi
nhiu ngi ngh h c th c c iu h cn t bi bo ch
vi mt ln c nhanh qua ton b. Mt s ngi thm ch c
ton bi nhng ch lt qua vi on v coi l . Ti
quan st nhiu sinh vin c bi bo trong th vin, mt h
lt nhanh qua n nhng tai h eo tai nghe ni vi my iPod
y nhc v tay h thng xuyn nhn tin cho bn h trn
in thoi di ng. Ti thng nhc cc sinh vin rng c lm
vi iu mt lc l KHNG hiu qu v lm mt th mt lc
h phi tp trung hon ton hc n cho tt.
Nhiu sinh vin tin tri thc bao gm nhiu mnh thng
tin, nu h c th ghi nh chng, h c tri thc. y l cch
hc tp c in trong cc sinh vin i hc Hc bng ghi
nh. Nhng sinh vin ny sao chp mi nh ngha v khi
nim vo cun s nh ri ghi nh chng thay v c iu h
cn hc. Cch tip cn ny c th gip cho sinh vin nhai li
nh ngha ng qua bi kim tra, nhng chng cha bao
gi pht trin tri thc su sc cho php h p dng cc khi
nim gii quyt vn . Ti thy nhiu sinh vin chu
vt ln cc trng M v quan nim sai ny v thi quen hc
tp. Mt sinh vin chu phn nn vi ti: Em l hc sinh
hng u trng, em bao gi cng c im hon ho vo cc
k thi quc gia nhng em khng bit ti sao em khng qua

28
c bi kim tra trong lp thy. Ti ni vi anh ta: Mi
iu em c dy l ghi nh mi th v em hc tt nhng
by gi em cn hc cch p dng tri thc ca em vo ci g
thc hnh. Chng no em cha sn lng hc v thay i thi
quen ca em, em s khng thnh cng y.
Nhiu sinh vin khng c thi quen hc tp tt nhng
thng ch ti m trc khi thi v c nhi nht mi th
mt lc. l l do ti sao h c th bit vi th, c th
qua c bi kim tra d nhng h khng th pht trin c
k nng h cn. S kin l khng c li tt hc v c ton
din v khng c tri thc su sc, h khng th pht trin c
k nng c cn. Vn l nhiu sinh vin ch ngh v vic
qua c k thi, thu c bng cp nhng KHNG ngh xa
vo tng lai ni h phi i lm v xy dng ngh nghip.
Khng c phng hng hc tp, khng c k hoch hc tp,
nhiu ngi tt nghip khng th tm c vic lm v phi
lm vic lng thp m chng lin quan g ti gio dc ca h
hay tr nn b tht nghip trong thi gian di.
Nhiu sinh vin tin rng gii trong mn no l vn
ti nng bm sinh thay v lm vic chm ch. Sinh vin
thng bo ti rng h khng th hc c ton v h khng
thng minh hay h khng th vit c m v h khng
c ti nng. Sinh vin c nhng nim tin sai ny thng
khng c gng chm ch v t b sm khi h ng u vi
kh khn. Vi nm trc, mt sinh vin bo ti rng khi anh ta
cn trung hc, anh ta thng b thy gio ry la l ngu v
khng thng minh v anh ta mang gnh nng trong
mt thi gian di. Ti bo anh ta: l iu khng may
nhng em c hai chn la, hoc em chp nhn rng thy gio
trung hc ca em l ng v em l ngu hoc em c th chng
minh rng thy gio trung hc ca em l sai bng vic a n
lc vo hc tp chm ch. Hc l 10% thng minh v 90% lm
vic chm ch, cho nn nu em sn lng, thy s gip. Anh ta
chp nhn v a n lc vo, mi ngy anh ta ti vn phng
29
ca ti trong 30 pht hc. Anh ta tt nghip vi bng danh d
v by gi lm vic ti Microsoft nh mt ngi pht trin cp
cao. Anh ta thng quay li lp ti cho sinh vin li khuyn.
Anh ta ni vi lp: Ti rt gii v ton hc v ti dnh
nhiu thi gian lm n. Ti l mt trong nhng ngi pht trin
phn mm gii nht v ti lm vic chm ch vi n. Hc l
10% thng minh v 90% lm vic chm ch v ti l bng
chng cho iu .
Trong nhiu nm dy hc, ti bit rng phn ln sinh
vin tr, c bit nhng ngi trong tui 18-22, tin iu
thy gio ca h ni vi h cho nn ti mi ngi tt nghip
quay li trng v chia s kinh nghim vi h. Bng chng
c cung cp bi ngi thc vi kinh nghim sng thc l
kh b qua. Vic hc tt bt u vi cch ngh ng, gip
cho sinh vin hc, thy gio cn khng ch c bi ging v
cho li khuyn, m cn ng gio dc h v bt k ci g.
Dng cc th d sng thc v cu chuyn thc l cch tt nht
khc ng vin sinh vin hc tp.

30
 Phng php hc tch cc

Phng php hc tch cc

Phng php gio dc truyn thng da trn vic tch
lu tri thc qua sch gio khoa v vic dy da trn bi ging.
N tin rng tri thc l tp cc khi xy dng. Hc sinh hc
tng mnh tri thc ri sang mnh khc, mnh khc. H cng c
th nh nhiu tri thc cng tt, v kim tra da trn hc sinh c
th nh c bao nhiu mnh tri thc. Tri thc c t chc
thnh vi nhm cc khi xy dng; tng nhm l tng ng
vi mt mc, t trng ph thng tiu hc ti i hc. n lc
hc sinh hon thnh gio dc ca h trong trng v qua mi
k kim tra, h c coi l con ngi thng thi.
Ngy nay hc sinh khng cn phi c mi th c ghi
nh thnh cng trng hc. Th nht, c nhiu thng tin
v khi lng lin tc tng ln mi nm cho nn khng th no
ghi nh c tt c. Thay v da vo tr nh lm ngun thng
tin chnh, hc sinh phi bit CH NO v LM SAO tm ra
thng tin h cn. Th hai, tm thng tin ch mi l bt u; h
phi kim im, phn tch, v i ti kt lun logic v cch p
dng chng gii quyt vn . lm iu , h cn
phng php hc tp khc c tn Hc tch cc hay Hc qua

31
hnh ni nhn mnh c t vo qu trnh hc, iu gip cho
hc sinh pht trin vic t hc v k nng gii quyt vn .
Hc tch cc hi t vo vic khuyn khch v ng vin
hc sinh tm, kim, c, t chc v x l thng tin bi chnh h
thay v l thuc vo thy gio ni cho h qua vic c bi
ging. Hc sinh phi p ng tch cc cho vic hc ring ca
h bng vic hc ti liu TRC KHI ln lp bi v hot ng
lp hc hi t vo tho lun, tranh ci, phn tch v thc t gii
quyt vn . Thy gio s gip ch o hc sinh thu c kt
lun ng bng vic hun luyn v khuyn khch cng nh
thch thc h t ti mc ch hc tp ca h. Bng vic ch
thn h lm thc t cng vic, hc sinh hc ti liu tt hn v
pht trin thi hc c i. H s tm ti liu, t chc chng,
thc nghim vi chng, v kim nghim cu tr li ca h vi
ngi khc. T vic hc ring ca h, h c th k li n theo
kinh nghim ring ca h v n tr thnh k nng ca h.
Trong phng php ny, thy gio s yu cu hc sinh
gii thch iu h hc theo vic c ring ca h, cho h
rt ra kt lun chia s vi ngi khc. Trong tho lun trn
lp, thy gio c th yu cu hc sinh xem xt thng tin no c
lin quan v khng lin quan, cho h gii thch iu h ng
theo cch logic v hc vic dng suy lun gii quyt vn
. Trong khi lm iu , thy gio s khuyn khch hc sinh
thm d nhiu cch thu thp thng tin sn c cho h. C nhiu
ngun thng tin m hc sinh c th dng ngy nay nng cao
hiu bit ca h v cc tng v khi nim khc nhau. Hc
sinh phi c lm cho nhn bit v cc ngun a dng m h
c th dng hc v ri c trao cho cc nhim v tm
cc ch no gio dc bn thn h.
Tt nhin, KHNG d dch chuyn t vic hc th
ng sang vic hc tch cc v phn ln hc sinh quen thuc
vi cch hc truyn thng. Trong nhiu nm h c dy ngi
nghe bi ging v tun theo ch dn cho nn kh m ph c

32
thi quen. Phn ln hc sinh s chng li khi nim c trc
khi ln lp hay tham gia vo tho lun trn lp. Nhiu hc sinh
khng pht trin thi quen t hc bng cch t bn thn h
khm ph v thc nghim mi th cho nn s l thch thc cho
thy gio ngi mun thch ng phng php mi ny. Cu
hi l: L thy gio, chng ta c nn t b khng? Ti khng
ngh vy. Ti tin c nhiu thy gio sn lng gip hc sinh bc
cu qua l hng gia l thuyt v thc hnh. Vic dy tt l v
KHNG c chng trnh c nh v cng nhc, m linh hot,
thc nghim v c tin tng iu chnh theo hon cnh thay
i. Thy gio gii s thay i cch dy ca h khi c cch tt
hn dy hc sinh bi v h mun iu tt nht cho hc sinh.
C th mt thi gian v nhiu o to theo phng php mi
nhng ti tin rng trong th gii thay i nhanh ny, chng ta
cn phng php o to tt hn cho hc sinh ca chng ta
cng c tt hn, kinh nghim hc tt hn c th c, cho h
c th ng gp cho x hi ca chng ta v to ra khc bit
trn th gii.

Hc tch cc
Trong hc tch cc, sinh vin chu trch nhim v vic
hc ring ca h. H hc bng vic p dng thng tin mi vi
thng tin h bit. Thng tin mi v c c lp rp thnh
quan nim mi v l cch hc xy ra. Tuy nhin, nu thng
tin c l sai, hay khng r rng th n lm hi cho vic hc
thng tin mi. Sa khi nim sai l kh. l l do ti sao iu
quan trng vi gio s l n tp li khi nim c chc sinh
vin hiu chng r trc khi bt u khi nim mi. Mi bi
ging nn bt u vi n tp bi ging c m bo mi sinh
vin u c cng mc trc khi dy thng tin mi.

33
 Sinh vin i hc nm th nht ti t cc trng ph
thng khc nhau, bi cnh khc nhau, v c th khng c cng
mc gio dc. iu quan trng l trng tin hnh nh gi
nhng sinh vin mi ny nhn din im mnh im yu
ca h. Nu cn, h hc thm "cc mn h tr" m bo
rng h c nn tng vng chc hc iu mi lm cho h
thnh cng i hc. Nhiu sinh vin nm th nht ti trng
m khng bit thc s h mun g cho ngh nghip ca h.
Nhiu ngi khng c thi quen hc tt hay bit cch qun l
thi gian ca h v h thng phm sai lm. Nu nhng iu
ny khng c sa sm, nu h khng c hng dn ng
th h c th khng hc tt trong nhng nm sau v h thiu
nn tng m tri thc c xy dng nn.
Vic hc tch cc thc y hc theo t. Cc c nhn c
th hc nhiu hn khi h hc cng ngi khc so vi khi h
hc mt mnh. y l quan nim m mt s gio s cm thy
khng thoi mi. H quen c bi ging trong lp hay ni cho
sinh vin iu cn lm thay v sinh vin t hc v h ch to
iu kin thun li cho vic hc . Tuy nhin, chnh nguyn l
then cht ca "Hc tch cc" l o to sinh vin lm vic cng
nhau trong vic hc ca h. N cng l nn tng cho lm vic
t m h cn ti khi h lm vic trong cng nghip. Ti thng
khuyn khch sinh vin c ti liu trc khi ln lp cho
thi gian trn lp c th c dng cho tho lun. Tho lun
trn lp gia cc sinh vin yu cu h ngh mt cch ph phn
v ch . Sinh vin phi dng logic ca h nh gi 'quan
im' ca sinh vin khc hay bo v quan im ring ca h.
Trong trng hp , h tham gia tch cc vo vic hc v hc
nhiu hn thay v ch nghe th ng bi ging hay c sch.
K thut hc tch cc khc m ti thch l "Hc cp i".
Qu trnh ny yu cu sinh vin c ti liu v vit ra cc cu
hi m h c v ti liu. Trong lp, ti sinh vin theo tng
cp ti tng ngi c th hi cu hi v tr li cu hi. H
ln lt hi v tr li cu hi, v bt k cu hi no c hai
34
khng th tr li c s c thu thp cho tho lun trn lp.
Trong thi gian ny, ti bc quanh lp t nhm n ti nhm
kia thu thp cu hi cho nn ti c th dng cho tho lun
trn lp. Bng vic bit cc cu hi m c th b l, ti c th
d on khi nim no l kh ri lm sng t chng cho c lp.
Sinh vin tranh ci l cch tch cc khc cho sinh vin
hc. Qu trnh ny cho php sinh vin nhn mt lp trng v
thu thp thng tin h tr cho quan im ca h v gii thch
n cho ngi khc. Nhng tranh ci ny khng ch cho sinh
vin c hi tham gia vo hot ng lp m cn cho php h thu
c kinh nghim trong vic cho bi trnh by iu cng l k
nng mm quan trng m h s cn.
C khc bit gia hc l thuyt v p dng n vo ci g
. iu ny gii tch ti sao mt s sinh vin bit gii v l
thuyt nhng vn khng th p dng c n gii quyt vn
. Nu sinh vin d nh thnh cng, h phi bit p dng
iu h hc v thu c phn hi v iu h lm. S kin l
sinh vin ang hc cch gii quyt vn cn bit nhiu hn
liu cu tr li l ng hay sai. H phi hiu chi tit hn v
ngh v cch p dng v iu yu cu mt kiu hc khc
hn l ghi nh.
thc y iu , ti thng cho sinh vin nhiu bi
tp mi tun, t d ti kh lm cho h gii quyt vn .
Bng vic i hi sinh vin p dng l thuyt vo nhim v n
gin h hc cch ngh ri khi h chuyn sang vn gian nan
hn, h ci tin t duy ca h iu cho php h hc nhiu hn
v vic p dng n. C bi tp hng tun yu cu nhiu thi
gian hn, nhiu n lc hn i vi gio s nhng chuyn sinh
vin i nhanh na trc khi h sn sng c th lm hi cho n
lc ca h trong hc tp. Mt gio s tr c ln hi ti: Ti
sao lm cho h ngh khi thy c th i hi h nh n. D cho
im hn v n ch l v ng hay sai. Cu tr li ca ti l:
Bt k ai cng c th m sch ra hay kim vi Google nu h

35
qun ci g . Ghi nh khng phi l hc m l kh nng nh
li. L nh gio dc thy c trch nhim vi sinh vin ca thy
v vic hc ca h. Thy phi lm bt k ci g cn thit cho
sinh vin c gio dc tt nht c th. Vic hc c ngha
c to iu kin bi suy ngh su hn. Bng vic sinh
vin lm vic chm ch, n buc h phi ni ra tng, v tr
li hay ci tin mc hiu bit. H c th khng thch iu
by gi nhng h s nh gi cao v sau.

K thut hc tch cc
Ngy nay, hc sinh i hc rt tch cc. Nhiu ngi
thm ch khng th gi c ch ca h vo mt ch qu
mi lm pht. Do kiu dy khng cn ph hp v nn
c t hp vi cc hot ng hc tp tch cc no . Chng
hn, thay v ch c bi ging, gio vin phi nu cu hi cho
hc sinh tr li. Tuy nhin, nu gio vin hi mt cu hi v
mt hc sinh tr li, hc sinh c kinh nghim hc tch cc
nhng gio vin khng bit v nhng ngi khc liu h c
hc tch cc hay khng?
Nu gio vin yu cu hc sinh lm vic trong t tho
lun mt ch hay gii quyt mt vn th gio vin c th
hi cu hi cho c t. Trong trng hp rt c th l nhiu
hc sinh trong t ang suy ngh v hc tch cc. V nu bt k
hc sinh no trong nhm cng c th c gi ln tr li
hay gii thch gii php ca t th nhiu thnh vin ang tham
gia vo tng tc v hc tp ca nhm. hc sinh tham gia
vo cng vic t l gii php tt hn trong hc tp tch cc.
Hc tp xy ra khi hc sinh tham gia tch cc vo ti liu
bi hc. Tuy nhin trong nhiu nm, t tiu hc ti trung hc,
hc sinh c dy phi th ng v tun theo lnh o ca gio

36
vin nhng by gi h phi chuyn sang tch cc hn l iu
rt kh. Hc sinh s khng thnh cng nu h khng c
chun b v hiu ti liu trc khi cc hot ng ny bt u.
Gio vin nn bt u chm v cho php hc sinh lm quen vi
phng php hc mi ny.
Mt trong nhng k thut a thch ca ti l dng cc cu
hi 5W v 1H: Who - Ai, What- Ci g, Where- u, When-
Khi no, Why- Ti sao v How- Th no. Bn cu hi W u
(Who, What, When, Where) s yu cu p ng theo s kin.
Cu hi Why - ti sao v How - th no yu cu t duy
mc cao hn no . Mc ch ca vic hc tch cc khng
phi ch l nh gi kt qu hc m cn hng dn hc sinh
trong qu trnh hc ca h. Ti thng yu cu hc sinh gii
thch lm sao h i ti cu tr li ca h v thng tin no h
dng xc nh liu n cung cp bng chng khng.
Khng phi l kiu cu hi no m bn hi m cn l
thi gian v s sng t ca cu hi. tr li, hc sinh cn thi
gian ngh. Do cn cho h thi gian trc khi yu cu
hc sinh khc p ng. Nu hc sinh khng th tr li c,
gio vin phi kim tra xem liu vn l c phi v s sng t
ca cu hi khng. Trong trng hp , gio vin c th ni
li cu hi hay c gng hiu kha cnh no ca cu hi l kh
cho hc sinh v ti sao. Nu cu hi l qu kh i vi hc
sinh do thiu tri thc trc, iu c th c ch l hi nhiu cu
hi s kin hn v gip cho hc sinh hng ti li gii.
Mt k thut hc tch cc khc m ti thch l cho lp
tho lun, iu s cho php nhiu trao i kin hn gia cc
hc sinh. iu ny tng phn vi vic gio vin cho hc
sinh phin hi-tr li. khi u tho lun trn lp, ti
thng bt u mt cu hi hay a ra mt pht biu m s yu
cu p ng no , iu c th c dng xy dng tho
lun chung thm gia cc hc sinh. Trong tho lun trn lp, s
c mt s hc sinh tch cc v mt s th ng. Ti thng gi

37
tng hc sinh mt cch ngu nhin ln lnh o bui tho lun.
Trong trng hp , mi hc sinh u phi c tham gia tch
cc vo suy ngh v hc tp. Cho d mt s hc sinh c th
khng c c cu tr li ng nhng gio vin cn khuyn
khch h thay v lm cho h cm thy khng thoi mi.
K thut hc tp tch cc khc m ti cng thch l to ra
danh sch cc ch t ti liu ca tun. Tng hc sinh phi
la ra mt ch hc nh. Ngy hm sau, cc hc sinh
c nhm li theo ch h la cho h c th tho lun
vi nhau v c hiu bit tt hn v ch . V sau nhng
hc sinh ny chu trch nhim qua tho lun trn lp gip
cho hc sinh khc tr thnh hiu bit nh h. Bng vic cho
h dy ln nhau, tt c h u tham gia vo vic hc tch cc.

Phng php "Hc qua Hnh"

Mt thy gio hi: Ti sao thy ngh Hc qua Hnh l
tt hn phng php c bi ging truyn thng? Lm sao
phng php Hc qua Hnh c tc dng vi cc mn X hi
hc, Lch s, Vn hc, Kinh doanh, hay Gio dc?

p: Trong khi phng php Hc qua Hnh c th

khng thch hp cho mi mn hc, n c th c tc dng tt
vi mt s mn chng no thy gio hiu phng php ny v
c kh nng a vo mt s bi tp thc hnh trong hon cnh
mn hc. Phng php ny yu cu thy gio phi cn nhc
cch n c dng trong thc hnh thc, v cn nhc nhng
vn ln hn m c th bn ngoi bin gii ca nhiu mn
truyn thng. Vi Hc qua Hnh, sinh vin c dy v mi

38
quan h gia l thuyt v thc hnh cng nh bn cht ca vn
v gii php, iu phc tp hn l thuyt truyn thng.
Mi sinh vin u mun thy s lin quan ca ni dung
mn hc vi vn th gii thc. H mun bit h c th lm
c g vi tri thc m h hc, cch p dng n v tnh
hung i thc, v cch gii quyt vn thc khi n xy ra.
p dng khi nim Hc qua Hnh vo trong gio trnh ca
bn, bn cn thit k li mn hc vi nhiu v d hn, nhiu
trng hp nghin cu, v nhiu cu hi cho sinh vin tho
lun. Khi nim then cht l hi t vo kt qu hc tp khi
chng cn c xc nh. Thy gio cn lm cho sinh vin r
rng v iu h c th mong i thu c t mn hc. V cn
bn, Kt qu hc tp l bn mun sinh vin bit ci g xem
nh kt qu ca vic hc mn ny? iu g mi bn mun h
hc? V ti sao bn mun h bit? Ngy nay phng php ny
hp dn hn cho th h sinh vin mi nhng ngi tch cc v
hm h hn c kinh nghim hc tp khc hn phng php
c bi ging truyn thng.
Trong lp truyn thng, thy gio dy t sch gio khoa
thng c ngi qun l nh trng trao v tun theo gio
trnh c nh trng ra lnh, nhng trong phng php ny,
thy gio thay th mt s sch gio khoa bng vic lm thc t
thay v ch c sch gio khoa v ghi nh l thuyt. Thy gio
xc nh sinh vin s c yu cu c bao nhiu ti liu v
bao nhiu gi tho lun trn lp hay thc hnh cc trng hp
nghin cu m sinh vin s lm. iu ny ngha l vi vai tr
thy gio, bn phi quyt nh cc kinh nghim thc hnh no
l thch hp cho mn hc, v c yu cu bao nhiu. Tt
nhin, nhng hng dn no cn c cung cp cho sinh
vin c th theo di k lng bng vic c cc trng hp
nghin cu, phn tch tnh hung, v tho lun gii php cng
nh gii php thay th v c th c nhiu gii php.

39
 thnh cng, cn nh gi sinh vin hc tt th no.
Phng php Hc qua Hnh gi rng vic nh gi nn
da trn iu sinh vin hc t kinh nghim ca h, KHNG t
ghi nh nhng cu hay cng thc no . Do im trong lp
nn c xc nh bi vic tham gia ca sinh vin bng vic
lm thc t thay v ch da trn vic qua bi kim tra. Chng
hn, khi hc mn Nhp mn ho hc sinh vin phi hc bng
tun hon nhng t ngi thc s hiu cch dng n cho nn
khi nim ny l m h. Vic c bi ging truyn thng yu
cu sinh vin ghi nh bng tun ho nhng t ngi hiu vic
p dng n. Bng vic p dng khi nim Hc qua Hnh,
sinh vin c th phn tch mu nc t sng gn da trn
bng tun hon. Tng tc thc hnh ny lm cho bng tun
hon thnh sng ng hn, thc hn v h hc cc ho cht gy
ra nhim. Kt qu c th c bo co cho t chc dng
thng tin ny ci thin nc sng. Kt qu hc tp l nhn
din ra nguyn nhn ca nhim trong sng da trn s cc
ho cht trong n. Kha cnh thc hnh ny bng vic ly mu
t sng, phn tch chng, v thm chng vo c s d liu sc
kho ca chnh ph ci thin nc sng v gii quyt vn
nhim.
V cn bn, trong dy hc KHNG c phng php
hon ho. L thy gio, bn phi chn phng php no l
thch hp gip sinh vin hc tt nht v dng n. Phng
php c bi ging truyn thng hay cch tip cn ch bo
vn c dng rng ri ngy nay hi t vo vic cho ch dn
trc tip v tng minh cho sinh vin thay v sinh vin
khm ph theo cch ring ca h. N da trn khi nim nn
tng rng tm tr con ngi l t giy trng trng rng mi
tng v ch thu c tri thc qua cc gic quan v kinh
nghim. Do trch nhim chnh ca thy gio l rt y tm
tr sinh vin bng tri thc v thng tin theo cch tip cn ngi
hng dn (qua c bi ging) v kim tra tri thc ca h bng

40
vic kim tra tr nh ca h xc nh bao nhiu thng tin m
h gi li c. H cng nh nhiu cng tt.
Phng php Hc qua Hnh hay cch tip cn xy
dng khng coi rng tm tr con ngi bt u nh t giy
trng m tin rng vic hc yu cu tch hp thng tin mi vi
nhng nim tin c. N da trn khi nim nn tng rng mi
sinh vin i ti gio dc chnh thc bng mt min tri thc, k
nng, nim tin v khi nim c trc, iu gy nh hng ln
ti iu h ch v mi trng v cch h t chc v din gii
n. Do tri thc mi phi c xy dng t tri thc hin c.
Thy gio cn lm nhiu hn ch cung cp ch bo trc tip cho
sinh vin. Thay v th, thy gio phi ch ti vic gii quyt
vic nhn thc sai ca sinh vin to iu kin cho qu trnh
hc. l l do ti sao sinh vin phi hc ti liu trc khi ln
lp v dng tho lun trn lp, tranh lun, cc trng hp
nghin cu, v thc hnh thch thc cc khi nim ri lm
sng t khi nim cho ti khi h thc s hiu r khi nim v
l cch h hc. H KHNG hc bng ghi nh m thc s
hiu mi l thuyt, mi cng thc, v bit cch p dng n
gii quyt vn . Kt qu hc tp l kh nng ca sinh vin p
dng v gii quyt vn .

Phng php hc tp "a phng tin"

Trong qu kh, hc sinh ti trng hc cch c, vit
v hiu mt s khi nim c bn. Gio dc truyn thng yu
cu hc sinh c mt s sch, vit mt s bi, v hiu cc
tng phc tp bng vic ghi nh mt s s kin. Thng tin
cung cp cho hc sinh thng ti t sch gio khoa v bi
ging do thy gio cho.

41
 Ngy nay hc sinh ti trng hc k nng hc c i
pht trin ngh nghip m c th thay i theo nhu cu ca
th trng vic lm. Thng tin cung cp cho hc sinh ti
KHNG CH t sch gio khoa M CN t cc khu vc khc
nh hnh nh v m thanh (a phng tin). Bi ging c th
thu c t thy gio trn lp hay qua trc tuyn bi cc thy
ti t ni khc ca th gii nh t Massive Open Online
Courses (MOOC).
Mc du a s cc trng vn dy bng vic dng h
thng truyn thng (sch gio khoa v bi ging) nhng mi s
ang thay i v tng tc vi nhp nhanh hn nhiu hng ti
h thng mi do tnh hiu qu v hiu lc ca n. Chng hn,
Hn Quc v Phn Lan ngy nay, t trng tiu hc ti i hc,
phn ln thng tin ca lp hc c lu trong th vin a
phng tin trc tuyn ni hc sinh c th truy nhp bt k lc
no trc v sau lp hc. Hc sinh hc trc khi ti trng cho
nn h c th dng thi gian lp hc tho lun, tranh ci,
lm cho cu hi c tr li v lm vic trong t gii quyt
vn . Tt nhin, khng phi mi th l hin nhin lc bt u
v hc sinh khng quen vi phng php hc mi ny. Nhn
nh hay xem on videongn l l th nhng hiu v gi li
c thng tin cn thi hc tp khc. quen thuc vi k
thut hc mi ny bng vic dng a phng tin trc khi ti
lp i hi hc sinh phi c hun luyn khc trong vic hc
ngn ng trc quan ca hnh nh v m thanh cng nh h
hc c v vit ngn ng vit.
Phng php ca h thng hc a phng tin l nn
tng cho pht trin t duy ph phn. N buc hc sinh phi
nhn din cc khi nim then cht, to ra kt ni gia nhiu
tng, phn tch khi nim chnh, hi cc cu hi, v nhn din
cc bin th trc khi rt ra kt lun logic cui cng. Trong
khi nim v hc theo vn bn, mi th ti cng vi nhng
cu tr li di dng vit v cc cng thc v hc sinh c
hc ghi nh chng thay v gii quyt chng. Trong phng
42
php hc a phng tin, mi th ti c trong vic ming ni,
tai nghe, v mt nhn cng nhau cho nn iu c th gip
cho hc sinh hiu thu cc tng nhanh hn v chnh xc hn.
Thay v c, hiu v ghi nh, hc sinh c th hiu thu khi
nim nhanh chng, v lp tc phn tch qu trnh v ra quyt
nh nhanh chng.
Chng ta ang sng trong mt th gii m c s bng n
ca thng tin, iu c th lm trn ngp bt k ai. N cng
thch thc phng php gio dc truyn thng. Trong hng th
k, vic dy trng hc c thit k bo m hc sinh
ghi nh cc s kin, iu h chng t h bit bng vic tr li
ng n cc cu hi trong bi kim tra. Nhng mt h thng
nh vy khng cn c tc dng khi c qu nhiu s kin v
nhng s kin ny thay i nhanh chng. iu c cn hm
nay l hc sinh hc CCH HC, CCH TM iu h cn
bit, khi no h cn bit n. V c k nng t duy phn
tch ph phn v nh gi liu thng tin h tm ra l hu dng
cho iu h mun bit khng. C thut ng mi gi l Phn
chia s thc ni ti l hng gia nhng ngi c truy nhp
vo cng ngh thng tin v nhng ngi c truy nhp gii hn
hay khng truy nhp g c. Vi truy nhp thng tin iu
khng c ngha ch l kha cnh vt l nh c my tnh hay kt
ni ti internet nhng cng c tri thc v k nng c cn
tham gia vo trong x hi tri thc. Cng dn s thc ni ti
ngi tham gia vo trong x hi bng vic dng cng ngh
thng tin.
Vi phng php hc mi dng a phng tin, hc sinh
khng cn tch lu mi thng tin bng vic ghi nh. iu h
cn bit l LM SAO TM v qun l thng tin c cn vo
thi im c bit cho mt nhim v c bit. H cn bit
CCH X L thng tin m h c th d dng truy lc qua
cng ngh nh ng c tm trong internet. lm iu cc
trng cn thay i t Truyn th tri thc sang Hng dn
tm tri thc ni hc sinh c th thu thp, thm d, hi, tho
43
lun, tranh ci, thc nghim, v rt ra kt lun logic. Thy gio
khng cn rt tri thc vo u ca hc sinh. Thy gio khng
cn phi bit mi cu tr li hay l ngun ca mi tri thc.
Thay v th thy gio tr thnh ngi hng dn cho cuc
hnh trnh hc tp hng dn, khuyn khch, km cp, h tr
qu trnh hc tp. Lp hc nn l ch mi ngi u hc, k c
thy gio.
Chng trnh o to, gio trnh, lp v cc hot ng
phi c thit k li a hc sinh vo gii quyt vn v
khm ph, trong vic hc cch hc v pht trin cc k nng
sng cho vic hc lin tc. Cng ngh a phng tin ngy nay
cung cp ti nguyn gn nh v gii hn cho vic hc v thu
nhn tp cc k nng cho hc sinh pht trin nhanh trong th
gii c dn li bi cng ngh ny. Bin i ca x hi chng
ta t Thi i cng nghip sang Thi i thng tin l l do ti
sao mt loi dy v hc mi l mu cht cho bt k x hi no
thnh vng trong th k 21.

Thi quen hc tp tt
Hc tp l thi quen cn li vi bn trong c i bn.
Bn c th qun iu bn hc nhng k nng hc tp c
hc khi bn cn tr bao gi cng cn li vi bn. l l do ti
sao iu quan trng l lm cho k nng ny thnh hiu qu v
hiu lc nht c th c.
Nhiu sinh vin coi vic hc l n gin, ch l m sch
ra v bt u c nhng thc t c nhiu iu hn iu . Mt
s sinh vin c sch nhng tm tr ca h u khc. S
sinh vin khc pht trin thi quen xu c cht t ri nhy

44
sang ci g khc nh email, phng chat v g tin nhn ri
qun mt iu h c. Nhiu sinh vin ch c vi pht ri
ri vo gic ng. Tuy nhin, bn c th ci tin k nng hc ca
bn bng vic ch ti ni chn, lc v cch bn hc. Bng
vic bit cch c; cch ghi chp, bn c th hiu qu hn v
hc tt hn. Bn cn c c mi trng hc tp c thit lp
sao cho bn c th tp trung vo ch hc. Bn cn loi b
mi sao lng lm ngt qung lung hc tp ca bn. y l vi
li khuyn gip bn hc tt hn:
Sinh vin cn c khu vc dnh ring cho hc tp. iu
quan trng l bn tm ra mt ch c bit ni bn c th hc
m khng b sao lng cho d iu c ngha l ri khi nh
bn v i ra th vin. Nu bn c th lin kt ch vi vic
hc tp, v ch hc thi, th bn s c c hi tt hn tp
trung vo ch bi hc. Khi ti cn l sinh vin, ti a thch
th vin v bao gi cng tm mt gc yn tnh xa khi phn
cn li ca cc sinh vin khc cho bn b ti khng th tm
c ti.
Khi bn trong ch hc tp ca mnh, ng cho php
bn thn mnh ch ti bt k ci g ngoi vic hc. Bn phi
tt in thoi v my tnh bi v ch hc ca bn l ch dnh
cho hc tp. Ngy nay nhiu sinh vin c laptop v d dng
"nhn nhng" vi cm d ca vic kim emails, vo phng
chat, hay nghe nhc. Mt s sinh vin bo ti rng nghe nhc
gip cho h hc tt hn v h thch eo tai nghe nghe nhc
trong khi hc. iu c th c tc dng v c th khng. Nu
bn bit thi quen hc ca bn, bn c th quyt nh liu bn
mun nghe nhc v hc ng thi hay thc s nghe nhc thay
v hc.
duy tr tp trung tt, khu vc hc tp ca bn cn c
nh sng thch hp, thng gi tt, v d truy nhp vo ti liu
hc tp v l l do ti sao ti tin th vic l ch lm vic tt
nht. Hc tp trong mi trng qu thun tin c xu hng lm

45
cho tm tr vn v, i khi bun ng. Nu n qu d dng lm
sao lng bn th bn c th khng c kh nng tp trung lu
c.
Bn phi t mc ch cho tng phin hc tp nhng gi
cho n t ti c. Khi ti cn l sinh vin, mi ngy ti u
t cho mnh mt danh sch cc vic hc v mc ch cho
tng ch . Xo cc mc khi danh sch l tt hn vic thm
chng vo. t mc ch ca bn t ti c c ngha l
bn c c hi tt hn lm chng, v bn s thu c cm
gic tho mn v nhit tnh, t vic t ti mc ch s dn bn
i ln trc. Chng hn: c ton b chng 5 ca lp lch s
trong tun ny v tr li ng mi cu hi cui chng.
Hon thnh mi lm vn ngn ca chng 7 mn tnh ton
trc khi ln lp. Bng vic lm iu theo cch ny bn s
c tng v cch bn c chun b gii quyt bt k mc
ch nghin cu no bn t ra cho bn thn mnh.
Gi quyn s vit ra nhng iu quan trng m bn
phi nh. i hc c nhiu ti liu v khng th no bit ht
chng c. Nhiu sinh vin c xu hng c gng ghi nh
nhiu nht c th c. khng phi l cch ng hc
trong i hc. Bn phi c qua cc chng t nht mt ln ri
quay li ln th hai nhn din nhng iu quan trng v vit
chng ra trong cc cu ngn m bn c th ghi nh trong s tay
ca bn. Sau , ng sch li v c gng c s tay ca bn
xem liu bn c thc s hiu iu chng y ni g. n li
chng mt ln na chc rng bn nm ng mi iu
quan trng. T gi tr i, s tay ca bn l iu bn thc s
cn bit. Phng php c ba ln ny l rt hiu qu trong hc
tp i hc. iu ny cng gip trnh vic hc nhi nht c
cun sch vo pht cht.
V chng ta khng phi l my m c th lm vic khng
ngng, bn cn c lc ngh u n, gi cho tm tr bn ti
tn. Tuy nhin, iu quan trng l duy tr hi t ca bn trong

46
cc lc ngh . Bn bit ci g d dng lm sao lng bn, cho
nn trong lc ngh trnh bt k ci g m c th lm cho bn
mt hi t. ng ni chuyn vi bn b hay c email trong
lc ngh. y l thi gian hc tp c cht lng ca bn v bn
cn duy tr hi t.
Khi bn thy bn thn mnh kh tp trung, th i do
quanh chng 5 pht ri mi tip tc. Mt bi th dc nh nh
bc i c th gip cho no bn c lm ti v t cng thng.
Nu bn vn khng th hc c th n gin ng sch li v
i v lm ci g khc trong mt gi hay i loi nh vy ri
quay li. p buc bn thn bn hc s khng ch li g. Xin nh
rng bn khng phi hc mi lc. Bn s hiu qu hn nu bn
c thi k ngh ngi gia cc phin hc lin tc. Vi sinh vin
i hc, cch tt nht lm ti l tham gia vo tp th dc
nh no nh i b, tham gia vo th thao nh bng bn, cu
lng hay tp th dc nhp iu. C gng c gic ng m tt t
nht su ti by ting nh bn c th, v bn s cm thy ti
tn v sn sng hc tp thm.

Hc bng cch vit ra

Tun trc, mt sinh vin hi ti: Sao thy cho lm
bi kim tra vit ra thay v a chn la? Mt sinh vin khc
ni thm: Chc s d dng cho thy cho im cc cu a chn
la hn l c bi vit, thy c nhiu thi gian hn dnh cho
bn thn mnh. Ti tr li: Ti khng bn tm tn nhiu thi
gian hn cho chm bi vit ca cc bn v vic vit s ci tin
vic hc ca cc bn nhiu hn l cc mc a chn la. Ti
khng thch thy cc bn on m v a chn la hay ghi nh
vi iu ch qua c bi kim tra. Ti mun cc bn ngh
v hc nhiu hn.

47
 Trong i hc, cc gio s c th cho nhiu bi kim tra
tu h. Phn ln thng c hai bi kim tra mi hc k, mt
s c th c kim tra hng thng. Ti thch c bi kim tra
hng tun v thng vo th su. C bi kim tra vo ngy
cui trong tun s yu cu sinh vin ti lp v mt s ngi
thng b lp ngy th su c k ngh cui tun di hn.
Bng vic c bi kim tra hng tun, ti c th gim st c
tin b ca sinh vin chc chn rng mi ngi trong h u
hc tng ng vi nhp ca lp. Bng vic c bi kim tra vo
th su, ti bit sinh vin hc tt th no cho nn trong tun
ti, ti c th bt u chng mi hay n li bi trc.
C vi kiu kim tra nhng nhiu gio s a thch a
chn la hn l vit bi. Chm im d hn v nhanh hn, bi
v mi iu h lm l kim s cc chn la ng ri cho im.
Tuy nhin ti a thch vit bi v ti mun sinh vin ngh mt
cch cn thn trc khi h vit ra ci g . Vi bi vit, hoc
sinh vin bit v ti liu hoc h khng bit. Khng c on
m hay ghi nh. Bng vic vit ra, sinh vin phi hc, phi
ngh, phi phn tch thay v ghi nh.
C mt kho cu v khc bit gia cc kiu bi kim tra.
N kt lun rng bng vic vit ra ti liu, sinh vin s hc tt
hn v c kh nng gi li thng tin lu hn. Kho cu ny
cng xem xt hai kiu hc khc nhau trong sinh vin i hc
ni h hoc ngh hoc vit ra v cc ch m h va mi hc.
Vi nghn sinh vin tham gia vo kho cu ny. Tt c h
u nghe bi ging ri v sau c yu cu lm bi kim tra a
chn la v ni dung bi ging. Nhm th nht c yu cu
ngh v ch trong nm pht. Nhm th hai c yu cu
vit ra v n trong nm pht. Sau mi pht ngh, c hai nhm
lm bi kim tra a chn la. Kt qu khc bit ln gia hai
nhm ny. Ch nm pht vit ra v ch to ra im s cao
hn nhiu cho bi kim tra a chn la so vi ch dnh cng
thi gian cho ngh v n. Sau hai tun, cc sinh vin li
c yu cu lm li cng bi kim tra a chn la. Kt qu
48
khc bit ln, nhm vit ra c 92% tt hn nhm ch ngh
v ch . Nghin cu ny chng minh rng mt k thut n
gin nh vit ra ci g c th to ra ci tin ln trong hiu
nng ca sinh vin.
Da trn iu , ti bao gi cng ng vin sinh vin
vit ra trong lp ca ti. Trong hc tch cc, h nn lm vic
c trc khi ln lp v ti liu mn hc (vic hc ln th
nht). H nn in ra bi ging trn lp v ti bao gi cng bi
slide trnh by trc tuyn cho sinh vin truy nhp vo. Trong
lp, khi lng nghe bi ging, h nn ghi kin trc tip vo ti
liu. Tt nhin, nhng ghi chp ny nn da trn hiu bit ca
h v bi hc bi v hu ht cc im u c trong ti liu
slide cho nn h khng phi vit ra mi th (ln hc th hai).
Sau lp, h nn ti th vin n li ti liu. Ln ny, h c
ghi chp trong lp m h lm cng nh ton b bi ging
cho nn vic hc ca h c th c hon thnh (vic hc th
ba). Ti tin bng vic hc ci g t nht ba ln, sinh vin s
hiu tt hn, thc hin tt hn, v gi li c ti liu tt hn.
Li khuyn ca ti l: Nu bn mun hc ci g , vit n
ra.

Hc bng vic hi cc cu hi
Thy gio i hc thng t hi mnh, "Vic dy ca
mnh c hiu qu khng?", "Mnh c th lm g tt hn
khng?" Lm sao mnh c th ci tin vic dy hc? Phng
php dy m hu ht cc thy gio c dy u da trn cch
truyn thng l thy dy v tr hc. N l vic truyn tri thc
mt chiu. N tp trung vo vic dy, nhng khng vo vic
hc.
Tuy nhin, vic hc c th xy ra m khng c thy. Mt
s hc sinh c th t hc c. Tt c chng ta u hc nhiu

49
iu bng quan st, bng vic phm sai lm v bng vic thc
t lm ci g . Cc kiu hc ny thng li vi chng ta v
chng ta gi chng l kinh nghim. Chng ta c th qun iu
chng ta c dy trng nhng chng ta khng bao gi
qun kinh nghim ca mnh. Vn l thay v tp trung vo
dy, chng ta c nn t u tin ca mnh vo vic hc ca hc
sinh khng? Cch tt nht ci tin l hi t v cch hc sinh
hc v y l bn cht ca hc tch cc.
Vic hc tch cc bt u bng vic hi. Vic hi to ra
t m dn ti nhu cu bit. iu tt hn vi thy gio l hi, l
khuy ng tnh t m trong hc sinh ri cho php h i ti
cu tr li. Hc sinh c th tho lun vi nhau tm ra cu tr
li, v thnh thong i ti vi cu tr li c th. Chnh tho lun
trn lp dn ti vic hiu v hc tt hn. l l do ti sao
iu quan trng l cho hc sinh l c ti liu trc khi ln lp
cho thi gian trn lp c th c dng cho tho lun v hc
tp. Mt s sinh vin khng quen vi cch tip cn ny. Mt s
mun c dy v h nghe mt cch th ng iu thy ni.
H c nh nhiu nht c th c cho h c th qua c
bi kim tra. iu khng phi l hc m l ghi nh. Khng
hc, khng c tri thc su sc v ch ny, nhiu ngi s
gp kh khn trong p dng iu h bit gii quyt vn .
C nhiu ngi vi bng cp cao nhng thm ch khng th
gii quyt c mt vn n gin. H c th trch dn nhiu
l thuyt v cng thc nhng h khng bit cch p dng chng.
Phn ln thi gian h phi da vo ai lm iu cho h.
Thnh thong ngi c th khng c gio dc hay bng cp
nhng h c th gii quyt vn v ra quyt nh cho ng ch
ca h.
iu quan trng vi hc sinh l hc bng vic hi cu hi.
H nn hc cch hi ln nhau hay hi thy. H nn hi v cc
tng v thng tin t ti liu mn hc. H nn hi cu hi
ca ring h v ca ngi khc. Hc l cuc hnh trnh trong
theo ui cu tr li, khng phi v iu h ng , m v
50
nhng cu hi mi c th ny sinh. Trong kiu hc tch cc
ny, thy gio to iu kin cho tho lun gia cc hc sinh
m bo rng h i ti cu tr li, khng ch mt cu tr li m
c th nhiu. iu s m rng tri thc v hc sinh s hc
iu c th l nhiu hn mt cu tr li ng. Trong trng
hp ny, h s hc phn tch nhn din cu tr li tt nht
cho tnh hung .
i hc khng nn l ch cho nhng ngi hc bng ghi
nh ti liu. i hc nn l ch cho nhng ngi hc bng vic
hi cu hi v theo ui cu tr li. C nhiu cu tr li hn
ch l mt cu tr li ng v bng vic hiu iu rng c th
c nhiu cu tr li, hc sinh s hc nhiu hn. Tt nhin,
khng phi mi hc sinh u bit cng mt iu hay c cng
mc hiu, l l do ti sao hc sinh c nhiu iu cn hc t
thy. Nhng thy cng l ngi hc; h hc bng vic gip cho
hc sinh v hiu cch hc sinh hc; cch hc sinh i ti cu tr
li. Vi mi ngi hc bao gi cng c nhiu iu hn hc;
c nhng iu bn bit v iu bn vn cn khng bit.
Khng ai bit c mi th. Hng nghn nm trc, Socrates
ni vi hc sinh ca ng y: iu duy nht ti bit l ti
chng bit g. Mt trit gia v i v ngi hc nh ng y
tha nhn rng ng y chng bit g my th khng c cch no
chng ta c th ni rng chng ta c mi cu tr li.
Ch bng vic hi cu hi v tm kim cu tr li, nhng
tng mi c th c hnh thnh, cc khm ph mi c
thc hin, pht kin mi c pht trin. Sng to ny v tri
thc mi l quan trng cho tt c chng ta, d bn l thy gio
hay hc sinh. Duy nht bng vic hi cu hi v c gng i ti
cu tr li nhiu vic hc hn s xy ra.

51
Vn ho hc tp
Tun trc ti ti thung lng Silicon tham d cuc hi
ngh v cng ti thm bn b. Mt ngi bn l ch mt cng
ti phn mm bo ti: C thiu ht nghim trng ngi c k
nng y. Nhiu cng ti ang tri qua vn ny, cng nhn
i vic thng xuyn c lng tt hn. Ngay c ngi
mi tt nghip cng ang hc thi quen xu ny na. ng thu
h t trng, o to h, ri h b sang cng ti khc. o to
l ph tin.
Ti hi: Vy th lm sao ng gi c k nng ca cng
nhn ca ng c cp nht? Cng ngh thay i nhanh v
khng c o to, k nng ca h c th b lc hu?
Anh ta ni: Ti ch thu ngi c k nng thi; iu
l tt hn cho vn hnh doanh nghip. Ti ang tm nhng
ngi tt nghip c k nng lp k hoch tt, k nng lp trnh
tt, hiu vn hnh doanh nghip, c k nng mm no v
kinh nghim trong lm vic vi khch hng. Ti nhn cn thn
vo mi lp h hc i hc v im ca h nh ch bo v
iu h c th lm cho cng ti ca ti. Tt nhin, kh tm ra
ngi hon ho. Phn ln trong s h ch c k nng v vi
mn hc, nhng khng cc mn ti cn. Ti phi nhng
ngi mi tt nghip vo cc d n nh, ni h hc v ci tin
k nng ca h cho ti khi h tt lm vic trong d n ln
hn. Tuy nhin c ri ro v mt s ngi s b i sau khi thu
c kinh nghim. Ngy nay phn ln ngi tt nghip i hc
ch c th lm t iu v chng trnh o to ca h khng
c cp nht.
Ti hi: Vy lm sao ng mong i h lm vic c v
h khng c kinh nghim ng cn?
Anh ta tr li: Ti cho h mt s ti liu k thut
c.

52
 Ti ci: Vy l ng mun h t hc v ng khng
mun chi tin cho o to. Kiu o to ny ch c tc dng
nu ti liu l ngn v c vit tt. Khng ai s c ti liu
ln v hiu r. T hc ch hiu qu nu ngi hc c ng c
nhng n c nhiu ri ro. ng s yn tm th no khi ngi
pht trin ca ng hon thnh sch t hc v cng ngh mi
m ng s dng trong d n mi? Lm sao ng bit ngi ny
c k nng thc hin?
Anh ta ci: Ngi pht trin phn mm mi c gim
st v c t di ngi qun l km cp ch.
Ti ni: Km cp th d ni nhng phn ln thng
khng c xc nh r. l v vic bo mt ngi hi
ngi c kinh nghim khi h c cu hi. Trong mi trng lm
vic phn mm, mi ngi u bn rn cho nn s l khng
hiu qu khi ngi qun l c phn cng khng mun l thy
km v ngi khng sn c hu ht thi gian. Nhiu ngi
mi tt nghip khng bit hi ci g v h khng bit ci g
c mong i t h.
Anh ta sa li lun c ca mnh: Chng ti cng c o
to t hc bi na. C bi hc phn mm m chng ti mua
cho o to.
Ti bo anh ta: o to theo bi t hc hay da trn
my tnh ch tt cho thng tin chung. Mi ngi ti xung phn
mm; xem bi ging ri lm bi kim tra thm tra hiu bit
ca h. N l tt cho ci g n gin, nh, v ch d, nh
hc cch dng cng c phn mm. Khng c m bo rng h
c th pht trin c k nng ch bng vic xem video.
Anh ta chn ch mt chc ri hi: Dng nh thy ch
trng nhiu o to trong lp hc hn?
Ti gii thch: o to trong lp hc l cch truyn
thng cung cp tri thc v k nng. Vi ngi hng dn tt,
dng thc t cng c v cc v d, kt qu c th hiu qu. u

53
im ca o to lp hc l tnh nng ng hc theo nhm
ni mi ngi tng tc vi ngi khc. Nu h khng hiu,
h c th hi cc cu hi v nhn c cu tr li ngay lp tc
t hng dn vin. Vic o to ny l tt hn t hc v mi
ngi c th c sch nhiu ln v vn ln ln. Nhn vin mi
c th hc t phn mm dy km ti bn ca h, h c th ngi
c ngy nhng nu h khng ch , h ch ph thi gian.
Nhn vin mi c th c thy km nhng nu h khng hi cu
hi; hay khng bao gi tm c ngi bit cu tr li; h
chng hc c g. Vi o to lp hc, ng c th quan st
ngi hc xem ai thc s hc ti liu tt v ai khng hc tt.
ng c th thy ai chm ch v ai khng. ng c th kim tra
k nng ca h bng vic cho bi tp hay h thc hnh trong
d n gi.
Anh ta dng nh c thuyt phc: Vy thy khuyn
rng ti thu t vn no o to cho nhn vin ca ti
sao?
Ti gii thch: Cch tt nht l c hng dn vin ring
ca ng. Ngi qun l ca ng nn l hng dn vin v h
bit doanh nghip ca ng v cc kha cnh k thut ca cng ti
ca ng. lm cho nhn vin mi hc nhanh, khng g tt
hn l dng ngi qun l ring ca ng cung cp o to.
C ngi trong cng ti ca ng nhng ngi c k nng k
thut mnh v h c th c ch cho vic o to ni b. Ngi
qun l nn o to nhm ring ca h v h chu trch nhim
cho hiu nng ca nhm. ng nn lm o to nh mt phn
vic lm ca h. V h c tri thc xc nh v cch cng ti vn
hnh, o to ca h c th hi t vo k nng c cn. ng
khng nn qu bn tm vi vn mi ngi i vic lm.
Bng vic c o to ni b bi ngi ring ca ng, ng c
th ci tin hiu nng ca cng ti ca ng v iu c li cho
ng. o to ni b gip cho nhn vin pht trin cm gic v
cng ng v s trung thnh v h thy rng h c ngh nghip
tt hn y. Khi m mi ngi nhn ra rng bng vic pht
54
trin k nng tt hn, h c th thng tin ngh nghip ca h
bng vic i ln trong cng ti thay v tm vic lm khc vi
thm vi ng lng. ng nn i xa hn bng vic khuyn
khch cc nhn vin nhng ngi sn lng chia s tri thc
chuyn gia ca h vi ngi khc s l ng c vin cho bt
tng lai. Nu h bit ch h hm nay v ai o to h
v ch h s trong tng lai v h o to ai th ng s c
nhiu ngi c k nng hn. Chng trnh o to ca ng s
t n biu l thnh vn ho hc tp ni mi ngi bao gi cng
gi cho k nng ca h c hin thi bng vic lin tc hc
nhng iu mi. Cng ti ca ng s tr thnh t chc hc
tp.

Chun b cho i hc -1
y l lc hc sinh trng trung hc ang chun b cho
k thi tt nghip v cc ph huynh ang lo lng v vic chn
trng cho gio dc ca con em h. Vo lc ny mi nm, ti
cng nhn c nhiu cuc in thoi v email t bn b v
ngi thn hi li khuyn cho gio dc i hc ca con ci h.
Cu hi thng c hi nht l ti sao nhiu ngi tt nghip
i hc khng th tm c vic lm. Gn nh mi ngi u
bo ti rng h bit ai c bng i hc nhng vn tht
nghip.
Ti gii thch cho h rng ngy nay bng i hc
KHNG phi l m bo cho vic lm, c bit trong th
trng thay i nhanh ny. Thnh vng ca vic thu ngi
lm tu thuc vo trng thi ca nn kinh t, th trng vic
lm, v lnh vc hc tp. Ngy nay ph huynh phi hiu ba yu
t ny v h cn tho lun iu vi con ci h bi v gio
dc i hc l u t chnh v thi gian, tin bc, v n lc, v

55
iu phi c lp k hoch cn thn. Trong ba yu t ny,
bn khng th lm c g my v kinh t hay v th trng
vic lm v iu ny khng trong kim sot ca bn nhng bn
c th chn lnh vc hc tp ng v i hc ng v iu
yu cu nghin cu cn thn no . Chn lnh vc sai hay
trng sai c th c hiu qu tai hi v cn tr pht trin ngh
nghip ca sinh vin trong tng lai.
C mt nghin cu lm iu tra su mi nghn sinh vin
i hc nhng ngi tt nghip t 2005 ti 2010. Tc gi
hi nhng ngi tt nghip ny mt cu hi n gin: Nhn
li khi bn vo i hc, c iu g bn ng phi lm khc i
thnh cng ngy nay khng? Cu hi l nht tr: Trn 72%
ngi tt nghip ni h s cn thn hn v vic chn lnh vc
hc tp v n xc nh ra tng lai ca h. Nhiu ngi by t
hi tic rng h khng bit my v lp k hoch ngh
nghip hay xu hng th trng vic lm m i theo nim tin
sai rng h c th c c vic lm tt ch bng vic c bng
i hc. Qung 68% ngi tt nghip ni rng h s hi t
nhiu hn vo vic lm thc tp hay vic lm ma h thu
c kinh nghim lm vic. 54% ni rng h s tm vic lm
sm hn ngay trong nm th t thay v i cho ti sau tt
nghip. 48% by t rng h chc hc thm lp hc cng
ngh hay my tnh chun b cho ngh nghip thay v chn
lp d. V 36% ni rng h s chn i hc khc nu h bit
nhiu hn v gio dc m h c c t i hc ca h.
Nui tic chnh trong s trong nhng sinh vin i hc l
chn la ca h v lnh vc hc tp vi hn 76 phn trm ni
h c h chn lnh vc hc tp khc. Khi c hi, nu h
c th chn vic hm nay n s l g? a s trong h tr
li: Khoa hc, Cng ngh, K ngh v Ton hc (STEM) vi
62% ni cng ngh thng tin hay khoa hc my tnh.
Nui tic th hai trong nhng ngi tt nghip (68 phn
trm) l ch h ng phi ngh nhiu hn v lm thc tp v

56
vic lm ma h c c kinh nghim thay v ch dnh thi
gian vui chi ma h. Nhiu ngi by t rng khi tm vic lm,
phn ln cc cng ti u hi v kinh nghim lm vic m h li
khng c. iu ny dng nh gay gt v d liu cng nghip
ch ra lng khi im cho ngi tt nghip c kinh nghim
lm vic no (thc tp hay vic lm ma h) l qung 15
phn trm cao hn so vi nhng ngi khng c.
Qung 54 phn trm sinh vin nhc rng h ng phi
tm vic lm sm trong nm cui i hc ca h. Bng vic i
ti sau khi tt nghip, h b l c hi. Nhiu sinh vin ni rng
phn ln vic lm tt b nhng sinh vin tch cc ly mt,
nhng ngi tm ra vic sm; ngay c mt s ngi khng gii
bng h.
Qung mt na nhng ngi tt nghip (48 phn trm)
ni h c h hc thm lp my tnh v cng ngh. Nhiu sinh
vin ni thm rng cho d h hc cc lnh vc khc nhng
ngy nay cng ngh thng tin c trong hu nh mi lnh vc v
khng c tri thc cng ngh, h khng th cnh tranh c vi
nhng ngi khc, nhng ngi c k nng .
Vi mt s sinh vin v ph huynh, phn ln cc i hc
l nh nhau v mi trng u cung cp bng cp v o to
tng t. Nhng trong thc t, c cc i hc hng u vi cc
thy v chng trnh o to ni ting v cc i hc trung
bnh vi t thy c cht lng v chng trnh o to ngho
nn. Tt nhin, khng d bit c khc bit chng no cha
c bng so snh chun. M hu ht ph huynh v sinh vin
u da vo danh ting v xp hng i hc t cc ngun nh
U.S News v World Report, xp hng ca tp ch Times hay
Forbes. Mt trong nhng tiu ch phn bit then cht khi chn
trng l liu n c chng trnh o to cp nht nht hay
khng v s ngi tt nghip tm c vic lm lin quan ti
lnh vc hc tp ca h. Vi chng trnh khoa hc my tnh
hay k ngh phn mm, mt trong nhng yu t then cht l

57
liu trng c d n Capstone nm th t khng, ni sinh
vin lm vic trn cc d n thc c cc cng ti bn ngoi
trao cho h.
Cc trng hng u M (xp hng 2013)
http://colleges.usnews.rankingsandreviews.com/best-
colleges/rankings/national-universities
Cc trng my tnh hng u (xp hng 2013)
http://grad-schools.usnews.rankingsandreviews.com/best-
graduate-schools/top-engineering-schools/computer-
engineering-rankings
Cc trng hng u th gii (xp hng 2013)
http://www.usnews.com/education/worlds-best-
universities-rankings/top-400-universities-in-the-world

Chun b cho i hc -2
Phn ln cc ph huynh u khuyn con em h: Vo i
hc i, kim ly ci bng, v ri tm vic lm trong lnh vc
hc tp ca con. Vi ton cu ho v th trng vic lm thay
i nhanh chng, li khuyn ny l khng . Sinh vin i
hc ngy nay cn nhiu hng dn hn v lp k hoch ngh
nghip, pht trin k nng c bit, v chun b cnh tranh
v vic lm tt khi h tt nghip.
C ph huynh v sinh vin u cn hiu rng c khc bit
gia bng cp v k nng. Cc cng ti ang ngy cng t ch
hn ti bng cp v h mong i rng phn ln cc ng c vin
phi c bng i hc, nhng h quan tm hn ti k nng v
kh nng m ngi tt nghip c th em ti ch lm vic.

58
 iu ny yu cu t duy v lp k hoch nhiu c t ph
huynh v sinh vin khi h chun b cho i hc. H phi gim
st th trng vic lm nhn din khu vc no c nhu cu
cao, tm ra v nhng k nng c cn, v xc nh trng no
c chng trnh o to tt nht v nhng k nng ny v la
chn lnh vc hc tp tng ng. H khng nn ch i cho ti
khi vo i hc ri mi bt u nhn din ci g c cn v
iu s l qu tr. Ngy nay h phi lp k hoch mi th
trc khi vo i hc cho h c th la chn trng ng v
lnh vc hc tp ng.
Khng may, nhiu sinh vin vn vo i hc m khng
c k hoch ngh nghip r rng. H lang thang xung quanh
xem lnh vc no lm h quan tm. Nhiu sinh vin la chn
lnh vc hc tp m khng suy ngh cn thn, nu h khng
hc tt, h chuyn sang lnh vc khc. H lin tc lm iu
vi ln cho ti khi h thy ci g h thch. Tuy nhin bng
vic lm iu , h ph hoi nhiu thi gian v n lc, v c l
la chn lnh vc hc tp d nht. Ch sau khi tt nghip v
khng th tm c cng vic th h mi bt u ngh mt cch
nghim chnh v phi lm g vi cuc i h. Mt s tr li
trng v bt u hc nghim chnh, h bo ti rng h c h
bit c v lp k hoch ngh nghip sm hn.
Ngy nay c nhiu thng tin sn c nu sinh vin nghim
chnh v lp k hoch ngh nghip. Nghin cu th trng l
cha kho gip cho sinh vin hnh dung ra ngh no c
ngha v ngh no s c nhu cu cao vo lc h tt nghip. H
phi kim im cn thn xu hng th trng hc nhiu hn
v ci g l khu vc nng tip, loi lng no h c th lm,
lnh vc hc tp no h nn chn, v kiu vic lm no l c
sn.
Nhiu sinh vin nm th nht khng bit cch lp k
hoch ngh nghip ca h. H thng nghe theo bn b h v
thnh thong bn b h cng ln ln. Cch tt nht l ni

59
chuyn vi sinh vin sp tt nghip v hi h liu h c vic
lm hay cha. C th hi t vn nh trng: Bao nhiu ngi
tt nghip trong lnh vc hc tp ny trong vi nm qua c vic
lm tt? H by gi lm vic u? H lm c loi lng
no? H c lm vic trong cng lnh vc hc tp khng? Nu
cu tr li l Khng, h khng lm vic nhng vn tm vic
hay H ang lm vic nhng khu vc khc hay Lng
ca h khng tt lm, th bn c th cn ngh cn thn v chn
la hc tp ca bn.
Cch khc tt hn l c m t vic lm trong bo ch
xem loi k nng no cc cng ti cn v kiu bng cp no h
yu cu. Thng tin ny c th gip nhn din mt s con ng
ngh nghip m sinh vin c th xem xt. Ngun tt khc l d
bo cng nghip nh vn phng thng k lao ng ni thng
pht ra cc d bo cho nm ti mi nm ti. Ph huynh cng
cn c thng tin v xu hng th trng. H cn nhiu d
ng hn trong kim im v hng dn cho sinh vin c
c con ng ngh nghip ng.
Thnh thong sinh vin c th thch chn mt lnh vc
hc tp no bi v bn tt nht ca h ang hc n. My
nm trc, mt sinh vin bo ti: Cc bn ca em u hc v
kin trc. Khng c l do no em chn lnh vc khc. Chng
em tng sng vi nhau trong vi nm trng ph thng,
em khng th b bn em c. Ti hi anh ta: Nu y l
lnh vc hc tp m em thch v mun xy dng ngh nghip
th em lm chn la tt. Nhng nu em ch chn n bi v em
khng mun b bn th em phm sai lm. Em nn tm ra em
mun g, em am m v ci g, ngh no em c th lm n
trong thi gian di bi v l cuc i ca em v tng lai
ca em. Anh ta khng nghe v vi nm sau anh ta b
trng khi tnh bn ca h thay i.
Nm ngoi, mt ngi tt nghip ti gp ti xin li
khuyn. Anh ta ni: Em khng th tm c vic lm no cho

60
d vi bng c nhn v vn hc. Em mun tr li v hc my
tnh cho em c th kim c vic lm tt. Ti hi anh ta:
Em ngh em s lm g vi bng khoa hc my tnh CS? Anh
ta dng nh hoang mang: Em khng bit em ch hi vng
kim c vic lm nh phn ln ngi tt nghip CS bao gi
cng kim c vic lm tt. y l sinh vin in hnh
khng c ngh nghip, khng c phng hng r rng trong
cuc sng bi v mi iu anh ta mun ch l vic lm thay v
ngh nghip. Cho nn ti gii thch: c phi l iu em
thc s mun lm khng? Anh ta ni: Em thch vit, em
chn vn hc v em mun l nh vn. Ti bo anh ta: C
nhng vic lm bao gm k nng vit trong cng nghip cng
ngh, c tn l vit k thut. Em c th vit ti liu s dng, ti
liu, hng dn, th tc v chun. C nhng vic lm vit cho
Web nh blogs v vit tin cho mt s cng ti. Em c th t hp
k nng vit ca em vi o to ca em trong pht trin web
trong ci g m em thc t c th dng trong th trng vic
lm ny. Nhiu cng ti cng ngh ang thu ngi c k nng
ca em. Anh ta ngc nhin v anh ta cha bao gi ngh v iu
v anh ta khng c mi m t vic lm m cng ti qung
co.
iu quan trng vi sinh vin l bit rng con ng
ngh nghip khng phi l bn l trnh c nh. Tuy nhin vic
c mt bn l trnh s gip cho sinh vin bit phng hng v
ni tm ra c hi. Ngy nay gio dc i hc khng cn l vic
m bo cho vic lm m bng vic c mc ch gio dc, bn
bao gi cng c th iu chnh k hoch ca bn mt cch
tng ng. Ph huynh cn dy cho con em h gi cn bng
gia ch ngha l tng ho vi ch ngha hin thc. Thanh
nin y nhng tng, tt c h u mun lm cho th gii
ny thnh ch tt hn, tt c h u mun thay i mi s
thnh tt hn v ph huynh cn h tr cho ch ngha l tng
, nhng n phi cn bng vi ch ngha hin thc. Khi h tt

61
nghip v ri khi nh, h cn vic lm tt h tr cho bn
thn h v ng gp cho x hi.

Sinh vin hc g trong i hc

Theo mt bo co cng nghip phn mm, th gii s cn
xp x 35 triu cng nhn cng ngh thng tin (CNTT) n
nm 2020. Bo co ny trch dn tng trng trong ng dng
phn mm, tnh ton my, nn di ng, v d liu ln nh dn
li chnh ca kinh doanh v vic lm mi. Cc nh phn tch
ph Wall ng , mt ngi pht ngn ni: Vi pht kin
trong cng ngh thng tin, nhiu cng ti s c thnh lp v
nhiu cng nhn s c cn. Cc cng ti u t mun thy
nhiu cng ti khi nghip tr thnh Microsoft hay Google khc
thc y nn kinh t ra khi suy thoi hin thi.
Bo co ny d phng rng u t trong CNTT s t ti
$2.4 nghn t la n nm 2020 nhng qu na c l s c
u t chu v cc nc ny ang ni ln nh cc lc pht
kin mi trong th trng th gii. Nh phn tch ny vit:
Cc nn kinh t ang ni ln nh Trung Quc v n
tng nng n trong vic pht trin cng nghip cng ngh
thng tin m khng c n, s khng th no to ra vic lm
cho hng t ngi ca h. u im ca cng nghip CNTT l
n to ra nhiu vic lm hn, hp dn u t nc ngoi,
nhng n tn t hn cho pht trin. Do , n l l tng cho
cc nn kinh t ang ni ln dng cng nghip thng tin ci
tin nn kinh t ca h v cnh tranh trong th trng ton
cu.
Qua 20 nm, u t trong pht kin CNTT thc y
mnh vic tng trng ln v vic lm v lm tng tc phc
hi kinh t trong nhiu nc nhng ngy nay tt c h u i

62
din vi th kh x khc: Thiu ht cng nhn c k nng
CNTT xy dng ng c pht kin cho nn cng nghip ny.
Mc du con s sinh vin hc v cng ngh thng tin tng
ln trong vi nm qua nhng cu hi then cht l liu cc sinh
vin ny thc t c cc k nng m ngnh cng nghip cn
khng? C nhiu tranh ci v cht lng cng nh vic cp
nht chng trnh o to hin thi mt s nc. Nhiu tho
lun c hi t vo iu sinh vin hc i hc v iu h c
th lm khi ri trng.
Trong s cc nc chu , Trung Quc ni c con s
ngi tt nghip i hc cao nht hn bt k nc no trn th
gii. Tuy nhin, nhiu cng ti ang phn nn rng ngoi tr vi
i hc hng u, phn ln cc i hc nh nc to ra s
ln nhng ngi tt nghip khng c k nng. l l do ti
sao c nhiu triu ngi tt nghip i hc khng c vic lm
v vn ph thuc vo gia nh h tr cho h. Mt gio s
Trung Quc gii thch: Ti dy i hc trong ba mi
nm. C khc bit gia sinh vin hai mi nm trc v sinh
vin hin thi. Trong qu kh hu ht sinh vin u chu kh
hc v lm vic chm ch nhng ngy nay nhiu sinh vin li
v ch mun qua c k thi c bng cp. H thng i hc
lm d dng cho sinh vin qua c kim tra p ng ch
tiu ca chnh ph. Ngay c nhng ngi trt cng c cho
c hi khc qua. Chng hn, nu sinh vin hng mn ca ti,
ti c yu cu phi dy km cho h v cho bi thi th hai vi
tun sau chc rng mi sinh vin u . Khng c l do
no cho ti lm vic thm cho nn ti khng nh trt bt k
sinh vin no cho d h khng xng ng . Mt gio s
khc ni thm: Khi chng ti trong i hc, chng ti phi
nghin cu v vit lun n mt cch cn thn v chng c
kim tra bi ban i hc nghim ngt. Ngy nay nhiu nghin
cu khng l g ngoi vic sao chp cng b ca ai vi vi
sa i. tng chnh l c c bng cp v khng ci g
khc thnh vn . Trong hng nghn nm, vn ho ca Trung

63
Quc coi gio dc l cch duy nht c c vic lm tt.
Cc bc ph huynh Trung Quc hi sinh mi th cho con ci
h vo i hc v iu gy sc p ln ln a con c
c bng cp. Mt sinh vin i hc tha nhn: Gia nh
chng em c hn mt con so vi nhiu thnh vin gia nh cho
nn chuyn bn tn thc s l xu. Mi ngi v hng xm u
bit v vic hc ca bn, cho nn nu bn trt hay khng c
bng, iu s em ti nhiu xu h. l l do ti sao hu
ht chng em gian ln hay thm ch hi l cc quan chc nh
trng c c bng. By gi tt c chng em u c bng
nhng khng c vic lm v l s kin m t ngi mun
ni ti.
Vo thi gian c lp, n c 20 i hc vi s ng
tuyn t hn mt triu sinh vin. Ngy nay h thng gio dc
ca n tng trng thnh mt trong nhng h thng ln
nht th gii vi trn 400 i hc (cc i hc cung cp chng
trnh Thc s v Tin s) v 20,000 cao ng (cc trng ch
cung cp bng c nhn) v con s sinh vin i hc tng ln
trn 25 triu sinh vin. Mc cho vic bnh trng xut hin,
h thng gio dc vn phi vt ln cung cp gio dc cho
s ng sinh vin. C vi i hc hng u c nhng gio s
gii nht, chng trnh o to tt nht, v cc phng th
nghim nghin cu tt nht nhng h cung cp ch yu cc
o to cho nhng ngi u t v sinh vin li lc, ngi c
th qua c cc k thi vo nghim ngt. Phn cn li gm cc
i hc v cao ng nh nc tt c u c vn vi vic thu
gio s c cht lng, ngi c tri thc v k nng gio dc
sinh vin. Vic tng trng tng tc ca nn kinh t n ,
c bit trong cng ngh thng tin to ra thiu ht ln v
cc gio s k thut cht lng cao. Khng c cc gio s c
cht lng, kh m pht trin c cng nhn c k nng
p ng cho nhu cu tng ln ca nn kinh t. Mt gio s
phn mm gii thch: Lng dy hc mc cc i hc nh
nc vo qung mt phn ba s ti c th kim c t lm

64
vic trong cng nghip phn mm. l l do ti sao nhiu
gio s b ngh dy hc lm vic cho cng nghip CNTT.
Khng c gio s c cht lng, nhiu trng phi thu ngi
khng c phm cht, thng cc gio s ton hc c yu cu
dy v my tnh; gio s lch s c yu cu dy v khoa hc
v.v. Nhiu ngi cha bao gi lm vic bn ngoi khu vc hn
lm cho nn h phi da trn sch gio khoa m c vit
t nhiu nm trc trong qu kh. l l do ti sao phn ln
ngi tt nghip ca chng ti ch c k nng c s nhng
khng th gii quyt c bt k ci g phc tp nh cng
nghip cn. u th then cht ca chng ti so vi Trung Quc
l sinh vin chng ti ni ting Anh tt nhng vn l chng
ti c th da trn iu ny c bao lu? Khng ging cc
nc khc, ni dn s ang tr nn gi hn, n l mt
trong vi nc m dn s tui lm vic ang tng trng
nhanh chng vi qung 70% dn s di 35 tui. Khng c
gio dc ng s c nhiu thanh nin khng c vic lm v
iu c th l thm ho cho t nc chng ti.
C nhng k hoch c cc chnh ph ca c n v
Trung Quc ngh o iu sinh vin hc trong i hc nh
bi kim tra tt nghip nhng n i din vi s phn i
mnh t c cc gio s v sinh vin. Mt quan chc cao cp
ca chnh ph ni: vo i hc, hc sinh ph thng phi
qua c k kim tra cho nn trc khi i lm trong cng
nghip, cng cn kim tra h bi v chng ti khng bit sinh
vin hc trong i hc c bao nhiu. Nh s chi tiu chng
ti dnh ra cho gio dc, chng ti khng c tng no v ci
g thc s xy ra trong lp hc v lm sao iu cui cng
dch c thnh k nng ca sinh vin. i hc khng th
chng ti trong bng ti khi s vic xy ti l h cung cp
c cho sinh vin ca chng ti bao nhiu tri thc v k nng.
iu logic l chng ti cn bit v u t ca chng ti vo
trong h thng gio dc c hiu qu th no.

65
iu sinh vin cn bit
Vn ho chu nh gi cao gio dc khi b m cho con
ci h ti trng m bo rng chng c gio dc, c
trng thnh l cng dn tt, v ng gp cho x hi. Trong
nhiu nm, bng cp l biu tng ca ngi c gio dc v l
s m bo v tri thc no nhng ngy nay c nhiu trng
cp bng m khng thc cung cp vic o to nghim chnh
no v nhiu sinh vin ang sn ui bng cp thay v hc bt
k ci g. l l do ti sao c s ln nhng ngi c bng cp
m khng c tri thc c s, khng c k nng, v tt nhin
khng c vic lm.
Ngy nay cc cng ti khng thu cng nhn da trn ch
bng cp na m da trn iu h c th lm c vi tri thc
ca h. V v nhu cu ca cng nghip thay i nhanh chng
vi nhng thay i trong cng ngh, bng cp khng cn l
m bo cho kh nng lm mt cng vic c th. Phn ln cc
cng ti u thit k vic kim tra ring ca h da trn nhng
k nng m h cn o k nng ca ngi xin vic trc khi
thu ngi. S kin l nhiu sinh vin v gia nh ca h
KHNG bit v iu ny v thay v hi t vo k nng, h vn
hi t vo bng cp. l l do ti sao nhiu bc cha m b tht
vng khi con ci c bng cp ca h khng th kim c
vic lm v nhiu ngi tt nghip b tht vng khi bng cp
ca h khng gip cho h kim c vic lm h mun.
Ngy nay hu ht cc cng ti KHNG mun o to
cng nhn thm na v nhiu ngi s b i sau khi o to.
Trong th gii cnh tranh ny, ngi tt nghip i hc phi
chng minh rng h c k nng c cn cng nh k nng mi
v hc tch cc gi vic lm ca h. S kin khc l cng
ngh thay i nhanh nhng chng trnh o to ca trng
qu chm thay i. l l do ti sao bng cp khng cn l

66
m bo cho vic lm v nhiu k nng trong cc k nng c
cn trong cng nghip ngy nay KHNG c dy trong
trng hc. iu rt quan trng l sinh vin phi chn ng
trng c chng trnh o to ng m bo rng h c
o to ng thay v chn bt k trng no d xin vo. Lm
sao sinh vin bit k nng no c cn v loi vic no h c
th kim c khi h tt nghip? Nhng thng tin ny l c
sn trn Internet, cc website k thut v cc phng tin ca
ngnh cng nghip nhng bao nhiu sinh vin s dnh thi
gian tm cc thng tin ny? Bao nhiu sinh vin vn tin rng
bng vic c bng cp h s kim c vic lm tt? Bao nhiu
sinh vin bit iu cng nghip cn hay cc cng ti mun thu
ci g? Bao nhiu sinh vin vn cn b ln ln v vic lm no
c th xin lm? Bao nhiu sinh vin bit vic lm no l sn c
trong cng nghip v lm sao h c th c c chng? Bao
nhiu sinh vin tch cc cnh tranh v vic lm v bao nhiu
ngi trong s h th ng ch i vic lm ng ti vi h?
Ngy nay phn ln cc cng ti ang hi t vo k nng
gii quyt vn v dng cc k thut phng vn theo kch bn
kim tra kh nng ca ngi xin vic. Tuy nhin, nhiu sinh
vin khng quen thuc vi nhng kiu kim tra ny v khng
bit cch tr li chng cho ng. Sau y l mt s v d: Vi
vic lm qun l d n, cng ti c th hi: L ngi qun l d
n phn mm bn c cho mt ngn sch. Lm sao bn bit
rng bn s hon thnh c mi yu cu trong ngn sch
cho? Bn s lm g nu ngn sch t hn nhiu so vi iu bn
cn? Bn s lm g nu cc yu cu thay i nhng ngn sch
khng i? Vi vic lm phn tch website, cng ti c th hi:
Bn c thu lm ngi qun l cho ca hng trc tuyn v
c yu cu thit lp mt h thng phn tch website. Ch bo
hiu nng then cht m bn s o l g? Bn s o chng nh
th no? Lm sao bn tng l din cho th trng v tng
lu lng cho website trc tuyn? Vi vic lm tip th, cng
ti c th hi: Bn c thu lm ngi tip th cho mt cng ti

67
ln. Cng ti pht trin mt sn phm mi v mun n c
qung co trn phng tin x hi thay v trn bo ch. Lm
sao bn bit khuyn mi trn tweeter cho sn phm ny? Lm
sao bn lm cho n ln Facebook m bo c triu ngi s
c n? Lm sao bn m bo rng n s i nh vi rut lan
khp internet? Lm sao bn lm cho hng triu ngi trn khp
th gii bit v sn phm mi ny? Vi v tr lnh o k thut,
cng ti c th hi: Bn c thu lm ngi lnh o k thut
cho mt d n nh nm ngi. Khch hng khng chc v yu
cu v cng ngh c dng nhng ng ch ca bn mun c
hp ng cho nn bn phi lm bt k ci g bn c th lm
ly c hp ng ny. Bn nn dng kiu vng i pht trin
phn mm no v bn s chn cng c no thc hin d n
ny? Lm sao bn m bo rng bn s hon thnh d n v
p ng yu cu ca khch hng?
Sinh vin i hc thng khng c thu bi hai l do:
Hoc h khng c tri thc v k nng hoc h khng thc s
bit h mun g lm vi ngh nghip ca h bi v h khng
c bn k hoch ngh nghip v khng hc cc k nng c
cn cho ngh ca h. V cn bn, phn ln sinh vin ch mun
c vic lm bi v h c bng cp trong khu vc no . Chng
hn khi h hi Bn ngh g v bn s lm trong ba nm na k
t gi hay by nm na k t gi? Phn ln khng th i ti
cu tr li thch hp. S kin ng bun l nhiu ngi tt
nghip khng c gio dc v lp k hoch ngh nghip, hay
c tri thc v k nng c cn cho ngh nghip thnh cng.
H dnh mi thi gian ca h trng hc nhng him khi
hc bt k ci g khc bn ngoi iu trng dy cho h. H
khng c thm hay theo di xu hng th trng ca cng
nghip cho d nhng thng tin ny l sn c.
Ngi tt nghip thnh cng hiu nhu cu ca cng
nghip l g, h hc v lp k hoch ngh nghip, h c
chun b gii quyt vn v sn sng ng gp cho cng ti
bi v h hiu rng cng ti KHNG chm nom v bng cp
68
ca h nhng ch quan tm ti iu h c th lm vi k nng
ca h cng nh thi ca h v hc lin tc gi cho h
c hin hnh vi thay i cng ngh. H bit rng vi ton
cu ho, ton th gii l th trng vic lm cho nn h bao gi
cng nhn vo bc tranh ln hn thay v ch vo th trng a
phng. H cng hc t nht mt ngoi ng v h bit rng h
c th lm vic cho bt k ai thu h v cho h c hi tt nht
bt k ni cng ti ng tr s. Ngy nay mi cng ti u cn
cng nhn c k nng bi v k nng ca cng nhn quyt nh
cht lng ca cng ti; cht lng ca cng ti xc nh ra tnh
hiu qu ca ngnh cng nghip; tnh hiu qu ca ngnh cng
nghip thc y tng trng ca nn kinh t; v tng trng
ca kinh t xc nh ra sc mnh ca quc gia.
V cn bn, k nng ca cng nhn c xc nh bi
vic pht trin ca cc c nhn, chnh l trch nhim ca h
thng gio dc. Logic l mi th u phi bt u vi h thng
gio dc. Chnh h thng gio dc xc nh ra k nng c nhn
v cch tip cn m tng c nhn hc trong vic lm ca h.
Trong th trng th gii thay i nhanh chng ny, tri thc k
thut l quan trng nhng cc k nng mm khc nh trao i,
lm vic t, lnh o v tri thc tng quan v doanh nghip
cng l quan trng. thnh cng, sinh vin cng cn c o
c mnh, sing nng, lm vic chm ch, v c trch nhim v
y l nhng iu h phi hc trong trng. l l do ti sao
u t vo gio dc l chin lc di hn cho vic to ra lc
lng lao ng hiu qu cho tng lai ca quc gia v khng
u t no l tt hn u t vo con ngi ring ca bn.

Cc kiu sinh vin khc nhau

C nhng sinh vin vo i hc m khng c mc ch,
khng c phng hng hc tp, khng c k hoch tng lai,
khng c thng tin v th trng vic lm. Mi iu h c l
c mun rng h s c c bng i hc. Cc sinh vin th

69
ng ny thng l thuc vo gia nh h h tr cho h. H
khng c phng hng r rng v phi lm g vi gio dc
ca h, h vo trng bi v bn b h vo trng. H ngi
trong lp ch i thy gio gii thch mi iu cho h, nhng
phn ln thi gian thng tin vo ri ra khi u h v h cha
bao gi x l n. H khng quan tm ti vic hc ci g nhng
ch lm qua c k thi. H lm iu trng tiu
hc v trung hc m khng my n lc g; thnh thong h
thm ch cn hc tt v thy gio thch h. Khi h vo i hc,
h chn lnh vc hc tp d dng, chn lp d, lm t cng vic
nht c th c, v ly bt k im no h c th ly. Nhiu
ngi trong s h cui cng tht bi nhng h khng quan tm
v gia nh h bao gi cng chm nom cho h.
Tng phn li, c nhng sinh vin tham gia tch cc vo
vic gio dc ca h. H vo i hc vi mc ch ngh nghip
c lp k hoch tt; h nghin cu cn thn th trng vic
lm t chiu hng cho tng lai ca h. H la chn cc
lnh vc hc tp da trn am m v l tng ca h bi v h
c mc ch v iu h mun t ti. trng, h bao gi
cng chun b hc bng vic c ti liu trc khi ln lp.
Trong lp, h c khuyn khch hc nhiu hn bng vic hi
cc cu hi v chia s hiu bit ca h vi nhng ngi khc
trong tho lun. H lm vic chm ch v c lm ht sc.
Nhng sinh vin tch cc cao ny bao gi cng s lm tt khi
tt nghip, h khng c vn g trong vic kim vic lm tt.
Trong cng vic, h lm tt v qua thi gian h chuyn ln cc
v tr tt hn v h tip tc hc gi cho k nng ca h hin
thi vi nhu cu th trng.
Tuy nhin, c nhng sinh vin hiu rng gio dc i hc
l quan trng nhng khng nhn c hng dn ng lp
k hoch cho gio dc ca h c ng. H thng l th h
u trong gia nh h vo i hc. B m h khng bit cch
khuyn nh h v lp k hoch ngh nghip hay cch t
phng hng cho k hoch tng lai. H khng bit lnh vc
70
hc tp no cn chn hay lm sao tin hnh nghin cu v nhu
cu th trng. H thng nghe li khuyn khc t bn b hay
h hng, nhng nhng ngi ny c th khng bit g my. H
khng bit cch chn lnh vc hc tp ng, hay trng ng
t ti m thng chn trng gn cho tin mc du trng
c th khng c lnh vc hc tp m h cn hay khng c
thy gio phm cht trong mt s mn. Trong trng, h
c khuyn khch lm vic chm ch t ti mc ch gio
dc ca h. Quyt tm ca h gip cho h hc tt nhng khi tt
nghip, nu h khng chn khu vc ng m c nhu cu cao,
h c th khng c kh nng kim c vic lm.
Qua sut nhng nm dy hc ca ti chu , ti
thy nhiu kiu sinh vin nhng a s trong h thuc vo loi
th ba sinh vin c khuyn khch hc tp nhng khng
nhn c thng tin v hng dn chn lnh vc hc tp
ng, trng ng hc, v ch ng xy dng ngh
nghip ca h. Phn ln trong h u l th h u tin trong
gia nh vo i hc. Nhiu ngi trong s h ti t min qu
ni b m h l nng dn hay lm vic trong khu vc nng
nghip. H mang hi vng ca ton th gia nh rng gio dc
i hc s gip cho h vt qua ngho nn v nhiu ngi
b bi sn sau khi nhn c bng i hc nhng khng th tm
c vic lm.
Vi ton cu ho, th gii tr thnh mi trng cnh
tranh cao. Khng ch cc nc cnh tranh vi cc nc khc
m con ngi cng phi cnh tranh vi ngi khc v vic lm.
Ngy nay vic lm khng cn b gii hn bn trong bin gii
quc gia m vi cng ngh chng c th bt k u. Vi k
nng ting nc ngoi, bn c th lm vic cho cc cng ti
nc khc qua internet. Bn c th vn hnh ca hng trc
tuyn v bn cc th cho nhng ngi sng trn khp th gii.
l l do ti sao gio dc l bn cht v phn ln vic lm
tng lai s yu cu gio dc i hc. Tuy nhin bng i hc
KHNG l m bo cho vic lm nhng sinh vin phi c k
71
nng no m ang c nhu cu cao. l l do ti sao lp k
hoch ngh nghip v mc ch gio dc l mu cht. L sinh
vin i hc, bn phi coi n l nghim chnh v tch cc trong
vic theo ui gio dc ca bn. Bn khng th ch tri git,
khng ng c v khng tham gia vo ci g. Nu iu bn hc
khng phi l mi quan tm ca bn, i lnh vc hc tp sang
thnh ci g lm bn ho hc. Nu i hc ni chung khng
lm bn quan tm, t hi bn thn bn: Sang trng khc liu
s tt hn cho mnh khng? y l lc trung thc vi bn
thn bn. Nu trng bn nh vo hc khng cung cp lnh
vc hc tp m bn mun, tm trng khc v lm thay i.
ng ch th ng i qua trng nh sng trong m. Bn cn
thc dy. Nu bn chn bi v bn khng c thch thc
mnh th i vo th vin v tm mt ch m bn thch v
hc n, hc ci g lm bn ho hc. C th l thay i lnh
vc hc tp ca bn, thay i trng hay tnh nguyn lm ci
g tt cho ngi khc. Khi bn cn tr, gi cho cuc sng
ca bn tch cc v gi cho tm tr ca bn tnh to, bng
khng bn s hi tic khi bn v gi. L sinh vin, bn cn thi
gian ngh v tng lai ca mnh xc nh bn mun g
tip. Lp k hoch gio dc ca bn v tng lai ca bn mt
cch cn thn. N l cuc sng ca bn v tng lai ca bn
cho nn ng lm ph hoi n.

Thc tp ma h
Khi h ti gn, mt sinh vin nm th hai hi ti: Khi
chng em ang tm thc tp ma h, thy c li khuyn no
cho chng em khng? Chng em phi tm ci g?

72
 p: Thc tp ma h l mt tho thun gia mt sinh
vin v mt cng ti ni sinh vin ng lm vic trong mt
thi gian thu ly kinh nghim. Phn ln vic thc tp cung
cp mt khon lng thp hay i khi khng tr tin nhng
sinh vin thu c kinh nghim hu ch lin quan ti lnh vc
hc tp ca h. Nhiu cng ti coi thc tp l cch quan st
sinh vin xc nh liu h c k nng hay khp vi mi
trng lm vic ca h khng cho h c th thu sinh vin
khi sinh vin tt nghip.
Khi tm ch thc tp sinh vin phi ngh v loi kinh
nghim no h c th thu c v n gip ch cho h bao nhiu
trong vic lm tng lai. iu ny l quan trng bi v h nn
tm cng ti m h mun lm vic cho trong tng lai hay t
nht cng vic trong khu vc c lin quan ti lnh vc hc tp
ca h. Nhiu sinh vin phm sai lm rng thc tp l cch
lm thm tin v la chn thc tp da trn s tin thay v iu
h c th hc. Li khuyn ca ti l khng la chn mt cch
ngu nhin bt k ch no d vo hay cng ti no c th tr cho
bn nhiu tin hn. Vic thc tp ca bn l mt trong nhng
kinh nghim hc tp quan trng nht trong gio dc ca bn,
v bn phi ngh mt cch cn thn v loi vic no bn mun
c trong tng lai, v c gng tm ra vic thc tp l tng t
nhiu nht c th c. Theo cch ny bn s pht trin cc k
nng m s l u th ln cho bn mt khi bn bt u tm vic
sau khi tt nghip.
Bng cch lm vic , bn c th tm ra rng bn
khng thch loi vic lm nhiu nh bn tng. Trong
trng hp ny bn c th ngh ti lm vic cho cng ti khc
trong tng lai. Nu bn khng thch khu vc ny cht no, th
th bn khm ph ra iu ny trc khi bn bt u lm vic.
Khi bn vn cn trong trng bn c th bt u tm cc kh
nng khc hay lnh vc c lin quan khc m bn quan tm.
Mt iu quan trng l bn bit bn phi mong i ci g. Phi
hin thc v tnh hung v l do chnh ca bn m bn lm vic
73
thc tp l hc v thu c kinh nghim. Bao gi cng
nghin cu v cng ti trc khi bn bt u lm vic, v tho
lun vi ngi thu ngi v loi hot ng lm vic no bn
s c.

Thc tp
Khi dy chu , ti thng nghe ni ngi tt nghip
i hc phn nn rng h khng th kim v vic lm v h
khng c kinh nghim. Ti cng ngc nhin rng nhiu sinh
vin i t trung hc ln i hc m chng bao gi lm vic.
Ngay c sinh vin hc bng tin s ngi dnh ra hn 20
nm trng cng him khi lm vic v l l do ti sao
nhiu ngi thng b tht bi trong th trng vic lm cnh
tranh sau khi tt nghip. Tng phn li, phn ln sinh vin M
bt u lm vic trng trung hc, nhiu ngi lm vic kiu
bn thi khi h n trng v ton thi vo ma h v h hc
c lp t tui kh sm. Ph huynh chu khng thch con
ci h lm vic, nhiu ngi bin lun rng h c th lm c
mi vic cho hc sinh ch vic ti trng. Nhiu ngi bo
ti rng h tit kim tin cho con h khng phi kim tin
khi chng trng. Ti gii thch cho h rng thc tp
KHNG l kim tin m c kinh nghim cho chng
c th t chiu hng ng cho ngh nghip ca chng. Khi
sinh vin i hc M lm vic vo ma h, h hc nhiu v
cuc sng lm vic v hiu k nng no c cn cho khi
h tr v trng, h tp trung vo pht trin nhng k nng ny
cho ngh nghip ca h. Bng vic c thc tp vo ma h,
sinh vin c th c c kinh nghim lm vic cho khi tt
nghip h c c hi tt hn tm ra vic lm.

74
 Nhiu sinh vin i hc bt u trng hc vi vic lm
m c trong tm tr. Mt s l khng hin thc nhng bng
vic c thc tp vo ma h, h hc c nhiu hn v th
trng vic lm ri thay i s hi t ca h vo cc lnh vc
hc tp hin thc hn cho ngh nghip ca h. Ti thng
khuyn sinh vin nm th nht vit ra mt danh sch cc mi
quan tm ring ca h, ri gp g vi cc c vn nh trng
tm ra kiu thc tp no l sn c trong cc khu vc . Khi h
bit nhiu hn v cc tu chn ngh nghip ca mnh, h c
th lm nhng iu chnh hin thc thch hp. Vi nm trc,
mt sinh vin bo ti rng mc ch ca anh ta l thnh ngi
sao in nh v anh ta thch din xut v mun lm vic trong
cng nghip in nh. n h anh ta tm c vic lm trong
cng nghip in nh, khng phi nh mt din vin m l mt
ngi dn dp, lau v qut cc b phim nhng n cng cho
php anh ta hc nhiu thm v cng nghip in nh. Sau ma
h , anh ta i lnh vc hc tp t sn khu sang khoa hc
my tnh v cui cng c c vic lm tt Microsoft,
trong khi bn anh ta tt nghip Sn khu vn cn tht nghip.
Mt din vin ni ting c ln ni: Trong hng triu sinh
vin hc sn khu, ch mi ngi c c vic lm din xut;
nhng vi c triu din vin, ch mt ngi c lc tr thnh
din vin in nh ni ting. Tuy nhin, nhiu sinh vin vn
ang m tr thnh ngi sao in nh hay ngi mu thi trang
m khng bit rng l gic m khng hin thc.
Ngy nay bn l lch ca ngi tt nghip i hc thng
cha mt danh sch cc mn hc trng nhng khng c
kinh nghim lm vic. l l do ti sao nhiu ngi gp kh
khn tm vic lm cho d h c phm cht v c nhng
ngi khc vi cng phm cht nhng h c kinh nghim lm
vic. Bng vic c t nht mt k thc tp c th gip cho h
thu c kinh nghim trong khi vn trong trng v iu
cho h ci g t vo bn l lch. Thc tp l tng t nh
mt vic lm thc v sinh vin hc cch lm vic trong cng

75
nghip. Sinh vin c th nhn c cht t tin hay thm ch
khng c tin cht no, nhng thc tp l v o to ti vic
lm ni sinh vin c c hi thc hnh v p dng iu h
hc trong lp hc vo pht trin k nng.
Thc ra, thc tp cha bao gi l v kim tin nhng l
v lm ra kt ni chun b cho ngh nghip ca bn. Khng
ch bn bit ai trong cng ti m c th thu bn v sau
nhng cng cn bit vi ngi c th cung cp li khuyn tt
hn cho ngh nghip ca bn. Thc tp l ch tt p dng
iu bn bit v pht trin k nng thc. Nu bn lm tt, cng
ti ca bn c th sn lng vit cho bn th gii thiu v gii
thiu bn vi nhng ngi khc trong cng nghip. Hn na,
bn ca bn trong cng ti c th l thy km ca bn v l
ngun thng tin hu dng cho ngh nghip ca bn. Nu bn
lm tt trong thc tp, rt c th l bn s tm ra vic lm
cng cng ti sau khi tt nghip.

Hc t tht bi
H thng gio dc chu c nhiu k thi chn ch vi
hc sinh xut chng. Do khi hc sinh tht bi, h b loi ra
khi h thng gio dc cho nn mc ch ca hc sinh l qua
c k thi. Ngi tt nghip i hc in hnh phi qua nhiu
k thi m khng trt v h thng khng cho php tht bi. C
kh nng qua c cc k thi KHNG dy cho h cch hc t
tht bi. V h cha bao gi tht bi, nhiu ngi khng bit
phi lm g khi h tht bi trong cuc sng.
Hc sinh chu hc t tui cn rt tr vic n trnh
tht bi nhng cuc sng KHNG n gin th. V h cha
bao gi hc t tht bi, h khng c k nng hay dng cm
b p cho thiu st ca h. Mi nm, nhiu hc sinh chu

76
t t sau khi h trt k thi, con s ny t ti vi nghn
ngi Trung Quc, Nhn Bn, v Hn Quc v nhng hc
sinh ny coi bn thn h l v vng v ng xu h. cc
nc phng ty, bn cha bao gi nghe ni ti ci g nh
iu v hc sinh phi hc t tht bi t khi cn rt tr. Ba
mi nm trc khi con ti mi 8 tui, ti bo n chi bng
trng tiu hc. N chi khng gii v khng c chn vo
i bng. N khc v l ngi cha, ti an i n nhng hun
luyn vin ca n bo ti: Sao anh lm iu ? N phi hc
chp nhn tht bi v vt qua vic bi chnh n ch. ng
y ni vi con trai ti: Em khng c chn vo i ny v
em khng gii nhng s c vic lp ra i khc vo thng
sau, em chun b cho iu i. Ln th hai, n li khng
c chn vo i, nhng ln ny, a b tm tui khng khc
v n bit s c i khc trong vi thng na. N v nh v tp
luyn bng mi ngy cho ti khi n c chn vo i. N
hc cch ci tin k nng ca n t nhng tht bi trc.
Bng vic tha nhn tht bi ca bn, bn hiu im
mnh ca bn v im yu ca bn ri cui cng l hiu bn
thn bn. Bng vic coi tng tht bi nh kinh nghim hc tp;
bn c th lm cho tht bi thnh kinh nghim tch cc. Tt
nhin, khng ai mun tht bi, nhng bng vic bin tht bi
thnh c hi hc tp, bn c th gim au kh ca tht bi v
hc cch vt qua n. V phn ln mi ngi u s tht bi
bng vic trnh ri ro, bn c u th hn h bng vic sn lng
hc t tht bi ca bn v sn sng vt qua chng. S tht bi
l l do nhiu ngi khng c gng tin ln trong ngh nghip
ca h; khng mun hc ci g mi; khng c mc ch
ngh nghip; khng mun nhn ri ro, v khng mun thay i.
Bng vic nhn ra rng tht bi l mt phn ca hc tp, bn
ang pht trin thi tch cc vi tht bi, iu khuyn khch
bn sn lng thay i; sn lng nhn ri ro; sn lng hc ci g
mi; sn lng thng tin ngh nghip ca bn; sn lng t

77
mc ch cho cuc i bn v iu s ng gp cho thnh
cng ca bn.
L hc sinh, bn vn ang hc cho nn ra thi gian
tha nhn mi tht bi ca bn. Bn cn hiu im mnh v
im yu ca bn v c hnh ng ci tin tri thc v k
nng ca bn. Pht trin thi quen c nhn bng vic ra vi
pht mi ngy trc khi i ng suy ngh v iu g b sai v
lm sao bn c th gii quyt tnh hung ny mt cch khc.
Bng vic lm iu ny bn s c kh nng ci tin tnh cch
ca bn v trng thnh theo cch lm cho bn i xa khi hc
sinh trung bnh. Bng vic ci tin thi ca bn, bn c th
bin tht bi hm nay thnh thnh cng trong tng lai. Trong
cuc i, tht bi l thng thng nhng bn phi chn lm ci
g. Bn c th n ph hu bn hay bn dng n nh c hi
hc tp lm cho bn thn bn mnh hn v l ngi tt hn
trc y. Nh rng mi ngi u c chn la.

Chn bn
Bn i hc c nh hng nhiu nht ln nhau bi v bn
s tr nn ging nhng ngi bn dnh phn ln thi gian vi
h. L sinh vin, bn nn chn la bn b ca bn mt cch
cn thn bi v h c th nh hng ti hc tp ca bn, im
s ca bn, v v sau nh hng ti vic bn s tr nn thnh
cng hay tht bi. t ti mc ch gio dc ca bn, bn
cn bao quanh bn thn mnh bng nhng ngi bn, ngi c
hc tp, ngi c mc ch ngh nghip r rng. iu
ny cng l ng cho bn trai hay bn gi trong mi quan h
lng mn.
Sinh vin nm th nht thng khng bit cch chn bn
cn thn. H tm ra bn thng quan mi quan tm ca h thay

78
v ci g khc. Nu h thch tr chi video, h tm bn chi
tr chi video; nu h thch phim nh, h tm bn thch phim
nh hay bit ci g v cc ngi sao in nh; nu h thch
ch chn, h tm bn cng thch n ung tic tng v.v. Thanh
bin thng d dng b sao lng bi nhng mi quan tm ny
v qun mt rng h vo i hc c gio dc, hc v
xy dng ngh nghip cho tng lai. tm ai c th gip
bn hc tp, chia s m c ca bn, v khuyn khch nhau t
ti mc ch gio dc, bn s cn c tnh la chn hn bi v
nhng ngi ny l kh tm thy.
Mc ch ca vic c bn tt trong trng l gip bn
ci tin vic hc ca bn. cng vi nhng ngi bn c tnh
hc tp cho php bn pht trin cng k nng lm cho h thnh
cng. Thay i xy ra qua vic trao i tng, chia s thng
tin v thi quen hc tp khi bn ngng m h v quyt tm
ca h, v tri thc v k nng ca h, v o c m h sng,
v v n lc ca h t ti thnh cng khng ch trong
trng m cn trong cuc sng ca h.
iu quan trng l tm nhng ngi c thi d ng
bng vic c bn k hoch ngh nghip, ai bit iu h
mun trong cuc sng, v ai t mc ch lm vic
hng ti v tm ra cch hon thnh chng. y l nhng du
hiu ca chn chn v quyt tm m him c trong thanh nin.
Bn c th tm nhng ngi c am m v lnh vc no ,
nhng ngi thng xuyn thm d v hc tp, ngi c nhiu
mi quan tm v tn hng chia s iu h hc vi ngi
khc. y l nhng du hiu ca nhng ngi t ti nhng
iu ln lao. Bn c th tm nhng ngi yu c, c bit c
tri thc rng v xu hng cng ngh v h c th gip bn v
li khuyn ngh nghip ca bn, gip bn t chiu hng v
t ti mc ch ca bn. Dnh nhiu thi gian vi loi ngi
ny s khng ch cung cp cho bn cch tt hn t ti cc
mc ch gio dc ca bn m n s gip bn thit lp mi

79
quan h tt m c th ko di bn ngoi i hc v c th l
nhng ngi bn i ca bn.

Hc trong t
Mt gio s hi ti: Ti khng chc v ch li ca lm
vic t. Khi sinh vin ca ti lm vic trong t, nhiu ngi
khng quan tm vo vic hc ci g m ch lm n tho mn
yu cu ca ti. Trong mi t, c th mt hay hai ngi s lm
mi cng vic v nhng ngi khc ch nhn v khng hc g
my. Thy c li khuyn no khng?

p: cho t lm vic tt, h phi phn chia cng vic

ngang nhau v t chc t theo vai tr v trch nhim. Tng
thnh vin phi hon thnh trch nhim c nhn, ng gp cho
t, h tr ln nhau, v chuyn giao cng vic c cht lng
tng ng. H phi t ra mong i cho tng thnh vin, c
kh nng cnh bo cc thnh vin khng c ng gp m c
th ph hoi nng sut ca t.
L mt t, h phi lm vic cng nhau gii quyt vn
, tr li cc cu hi v phn cng c bi. Bng vic c tho
lun trong cc thnh vin t, h c th hc nhng iu c s.
Khi h tho lun gia bn thn h, h hnh dung ra nhng s
vic thay v cho thy gio bo h tr li. V l ch vic
hc xy ra. Khi sinh vin c gng gii thch mi iu cho nhau,
h tranh bin, tho lun v tranh ci tng tc ny lm sng t
cch ngh ca h cng nh lm sng t suy ngh ca ngi
khc. l cch h hc v l ch li ca lm vic t.
Bng vic hc trong t, sinh vin c th thy cch nhng
quan im, kin khc nhau v phn tch mu cht c th lm

80
ny sinh cc gii php tt hn v hiu bit tt hn. Trong mt
t, sinh vin chia s iu h bit, tranh ci cu tr li, v qua
qu trnh c th tm c cu tr li ng thay v chp nhn
th ng iu gio s ni. Nu h hnh dung ra mi s qua lp
lun ring ca h, h hc k n. Nu h i cu tr li t thy
gio h c th khng hc c my.
Tt nhin, khng phi mi t u lm tt. Thnh thong
sinh vin khng hc bi v t khng c t chc tt ni cc
thnh vin t u th ng v ch i ai lnh o h hay
lm cng vic cho h. Bn khng th t ngu nhin sinh vin
vo t v mong i vic hc tt ngay lp tc. iu quan trng
cho gio s l t chc t bng vic cung cp mt s o to v
lm vic t ri gip sinh vin gii quyt vi cc vn ca t
m ph hoi tnh hiu qu ca h cho ti khi t vn hnh tt.
Khng c lm vic t trong hc tp, sinh vin c kh
khn khi h i phng vn vic lm hay i lm. Lm vic t
ngy nay l mt trong nhng k nng mm quan trng nht
c yu cu bi cng nghip.

Hc theo t
Ngy nay sinh vin i hc ang i din vi nhng
thch thc v iu chnh tri thc v k nng ca h theo cng
ngh thay i nhanh chng v chng trnh o to ca h
khng c kh nng thay i nhanh chng. iu l nng my
nm trc c th khng nng na. Nn v cng ngh h
hc vi nm trc c th li thi by gi v h phi nhanh
chng hc nhng iu mi ang c cng nghip cn c
thu. Hai mi nm trc, Pascal v C l cc ngn ng lp
trnh then cht nhng ngy nay chng l Java, C++, Python v
Ruby v chng my chc c th l ci g khc. Vi nm

81
trc, nu bn c th vit m, bn c th kim c vic lm
nhng ngy nay bn cn nhiu hn ch l k nng lp trnh
c thu, bn cng cn k nng mm, k nng ngoi ng, v
tri thc doanh nghip. Nhng iu ny t ra nhiu sc p ln
sinh vin nhng nu h c th vt qua chng, h s c
thng ln v lng ca ngi tt nghip c k nng ang tng
ln nhanh chng hn bt k ci g khc.
Qui tc mi l: iu bn bit l khng tt nhng bn
hc nhanh th no khi mi s thay i. l l do ti sao mi
sinh vin i hc u phi thch nghi thi hc c i bng
vic pht trin thi quen hc tp tt. H cn c nhiu hn v
cng ngh, pht kin cng nh xu hng th trng trn th
gii m rng tri thc ca h bi v vi ton cu ho, h c
th khng lm vic trong th trng a phng m trong th
trng ton cu. Ngy nay 65% cng nhn c k nng cng
ngh l cng nhn di ng, iu c ngha l h khng lm vic
nc h m du hnh v lm vic cc ch khc, ni cc k
nng ca h c cn ti. Trong th gii ton cu ho ny, nhu
cu no t ch ny c th c lp vo nhanh chng bng
khon ngoi cng vic cho cc ch khc hay nhp khu
cng nhn p ng nhu cu. Nhiu nm trc, khon ngoi
CNTT l xu hng nhng ngy nay nhp khu cng nhn
c a chung v cc nc ch khng xut khu vic lm
m em cng nhn vo, ngi s li, ng thu, v gip pht
trin nn kinh t.
V cng ngh thay i nhanh chng, khng th no t
mnh hc mi th, mt cch tt hn pht trin tri thc mi
l hc theo t ni cc thnh vin duyt qua th trng cng
ngh theo s quan tm ri chia s cho nhng ngi khc. T l
mt nhm ngi chia s cng ch nh v mc ch. Khi m
mc ch l r rng, t s lm vic cng nhau t ti chng.
Tt nhin, phi mt thi gian cho t hnh thnh v bn c nhiu
ngi khng bit ln nhau nhng lm vic cng nhau. Thnh
thong xung t s xy ra trc khi cc thnh vin c th vt
82
qua chng v tr thnh t tt. u im ca vic hc theo t l
ch l mt phn ca t gip cho cc thnh vin ca n hc
nhng th mi nhanh chng. V cc thnh vin t c cng ch
nh, tt c h u thu c t vic chia s tri thc v tri thc
chuyn gia ca h vi ngi khc. Vic hc c th xy ra v tri
thc v kinh nghim c trao i nhiu gia cc thnh vin t.
Bt k iu mi no c mt thnh vin hc c th nhanh
chng lan sang cc thnh vin khc v mi thnh vin mi gia
nhp t c th em ti tri thc hay thch thc mi v cch mi
th c thc hin v em ti cnh quan mi m cc thnh
vin t c th b st.
Vic hc theo t khng xy ra mt cch t nhin nhng
n phi c lp k hoch thu c hiu nng v kt qu.
Mt khi bn thit lp cc qui tc cho t ni cc thnh vin t
s lm vic cng nhau, phn cn li tr nn d dng hn. Vic
hc theo t l v t mc ch, chia s trch nhim, phn cng
nhim v, cung cp phn hi v tin hnh kim im di vt
tin b. Qui tc l t ti hiu bit chung gia cc thnh vin
thc y cng tc v thit lp tin cy. Khi c lm tt, vic
hc s xy ra v mc ch hc tp ca mi thnh vin l ging
thng vi mc ch hc tp ca t. y l ch vic hc ng
ang xy ra.

Lm vic theo t
Hc tch cc yu cu sinh vin lm vic trong t gii
quyt vn . Kt qu ca phng php dy ny ch ra rng
n hiu qu hn l phng php qui c. Sinh vin hc tch
cc c xu hng c im tt hn bi kim tra, c k nng
t duy phn tch v ph phn tt hn, hiu su hn ti liu hc,

83
c ng c hc tp ln hn, v c quan h tt hn vi ngi
khc.
Lm vic t bao gm sinh vin lm vic trong cc t t 2
ti 5 ngi hon thnh mt nhim v c phn cng v to
ra sn phm cui cng nh gii php cho mt vn , phn tch
mt tnh hung, hay bo co v mt ch v.v. Trong lm vic
t, c bn iu kin m sinh vin phi tun theo cht ch
lm cho n lm vic: 1) Cc thnh vin t phi da vo nhau
t ti mc ch chung. Nu thnh vin t no khng lm
phn ca h, mi ngi trong t s chu cng hu qu. 2) Mi
thnh vin t u m nhim c hai vic lm phn chung cng
vic ca h v hiu mi th trong sn phm cui cng, khng
ch l nhng phn m h chu trch nhim. 3) Thnh vin t t
mc ch ca t, mc ch c nhn, v u k kim im qui
trnh xc nh h lm vic cng nhau tt th no, v nhn
din nhng thay i h phi ci tin lm vic hiu qu hn.
4) Trong lm vic t, sinh vin hc v pht trin cc k nng
trao i, trnh by, lnh o, qun l xung t, v lm quyt
nh bng vic quay vng vai tr trong cc thnh vin.
Dy lm vic t l KHNG d, c bit cho nhng sinh
vin KHNG quen thuc vi k thut ny. Trc khi cho php
sinh vin lm vic trong t, thy gio phi gii thch r rng
bn iu kin ca lm vic t v phi chc sinh vin hiu v
tun theo chng, nu khng th n s khng c tc dng. Chng
hn khng c tnh m nhim c nhn, mt s sinh vin c th
khng lm g my m cho cng vic t c nhng ngi
khc lm. Do h khng hc g trong qu trnh ny, v nhng
sinh vin lm cng vic c th cm thy khng hi lng v bc
bi vi bn trong t v thy gio.
Lm vic t cn thi gian pht trin cho nn thy gio
phi x l chm v iu yu cu vic hc no xy ra cho
c sinh vin v thy gio. Thy gio cha bao gi dng n c
th th ln th nht trong d n t nh v thu c kinh

84
nghim. Trong lm vic t, thy gio phi chn sinh vin cho
tng t thay v cho php sinh vin t chn. T hp lm vic t
tt nht c xu hng l bao gm nhng sinh vin vi kh nng
v k nng khc nhau nhng c mi quan tm chung. Khi sinh
vin t chn, h thng chn nhng bn hay ngi h bit r
th h khng hc c g my t nhng ngi . Lm vic t
phi l thch thc yu cu t lm vic chm ch. Hot ng hc
tp th buc h phi chia s, cng tc, h tr v gii quyt bt
k xung t no. Nu h c th d dng hon thnh vic c
phn cng bi bn thn h th h c th khng hc c tim
nng y ca vic hc hp tc v h c th bc bi vi thi
gian ph thm m h phi lm vic trong nhm.
bt u, thy gio phi bt u vi hng dn r rng
v cc iu kin lm vic t v cch lm vic t c th gip
pht trin nhng k nng mm trc khi phn cng t. iu
quan trng l trong lm vic t, sinh vin phn cng cc vai tr
khc nhau (nh lnh o t, ngi iu phi, ngi ghi, v
ngi gim st qui trnh) ni tng ngi ln lt ng cc vai
tr trong mt thi gian. Thy gio phi p t tnh m nhim
bng vic cho cc kim tra c nhn. Trong cc mn truyn
thng, im s c da trn kt qu kim tra nhng trong lm
vic t, thy gio s cho kim tra da trn ng gp c nhn
bng vic kim tra tri thc ca h. Sinh vin khng lm vic
chm ch hay khng ng gp cho hot ng ca t s nhn
im km.
xc nh lm vic t, ti thng ngu nhin gi tng
thnh vin ln trnh by cng vic ca h v gii thch kt qu
ca t. (iu ny s nh gi iu kin # 2)
Ti cng a thch c tng thnh vin t nh gi ng
gp ca mi ngi v t hp cc kt qu vi im t xc
nh im c nhn vi tu chn ca cc thnh vin t khng
hp tc m tht bi (nh gi iu kin #1). C hai tun, ti li
yu cu tng t p li cu hi Chng ta p ng cho mc

85
ch v mong i ca mnh tt th no? Chng ta lm tt th
no? Ci g cn ci tin? v Ci g chng ta s lm khc
ln sau? (nh gi iu kin #3). C sau su tun, ti s tin
hnh mt bui kim im v hot ng ca t, nhng sinh vin
khng thch lm vic t thng phn nn v iu , trong khi
nhng ngi khc thch cc ch li th yn tnh. iu ny s
gip cho ti xc nh liu lm vic t c tc dng tt hay khng
v lm iu chnh tng ng.
Bao gi cng c mt s sinh vin khng thch lm vic
trong t, mt s c th chng li hot ng t hay th ch vi
kiu hc ny cho nn iu quan trng l thi gian v gii
thch cn thn v ch li cho h. Sinh vin thng phn ng
tiu cc khi b yu cu lm vic trong t ln u tin. Sinh vin
gii hn phn nn v bt u b ko li bi bn cng t chm
hn; sinh vin km hn phn nn v vic b b ri trong hot
ng t v bc bi s ny sinh khi mt s thnh vin t khng
ng gp. Thy gio c kinh nghim bit cch trnh hay gii
quyt nhng vn ny, nhng thy gio t kinh nghim hn
c th tr nn b chn nn v b kiu hc ny, iu l tn tht
cho c hai, cho h v sinh vin ca h.
Hc lm vic t s thnh cng nu thy gio hiu s
chng i ca sinh vin: iu g xy ra, lm sao h chng li,
v lm sao vt qua n. iu quan trng l gii thch r rng
cho h rng lm vic t l k nng mm mu cht xc nh ra
thnh cng ngh nghip ca h khi h lm vic trong cng
nghip. N gip cho h lm vic trong t v mi cng vic
tng lai u l lm vic t.

86
Nghe v hc
Mt thy gio vit cho ti: Lm sao ti c th lm cho
sinh vin ch vo bi ging ca ti. H c th ngi
v nghe iu ti ni nhng ti khng bit h ngh g hay liu
h c ch hay khng? C phng php no tt hn khng?

p: V cn bn bn ang quan tm ti liu sinh vin c

lng nghe vic ging bi ca bn hay khng. Tt nhin, nu h
khng lng nghe, h s khng hc. Lm sao bn c th m
bo c rng sinh vin khng ch nghe bi ging, m thc t
nghe v chm ch vo iu bn ni? Ngy nay sinh vin rt
tch cc v khng th ngi yn trong lp cho nn phng php
c bi ging c v chiu slide PowerPoint l li thi v nn
c thay th bng cch tip cn khc nh Hc qua Hnh
hay Hc Tch cc.
Li khuyn ca ti l bn nn ni t thi v mc ch ca
bn l sinh vin hc, v vic nghe bn ni v ci g
khng m bo rng h s hc. Khi bn thy cn c bi ging,
lm cho n thnh bi ging ngn v ch phc tp nhng cho
sinh vin c hi thc hnh bng vic h lm vic ni. Bn
phi dng li hi h ri cho h ngh v vn , v din
t quan im ca h trong tho lun ngn. Ti a thch chiu
cc on video ngn t YouTube hay KhanAcademy nh
phng n tt gi s chm ch ca sinh vin.
Nu bn mun sinh vin lng nghe, bn s phi cho h l
do tt lm iu . Bn nn trnh cho h l do khng nghe.
Cho h truy nhp vo slide PowerPoint ca bn trc lp
thng lm nn lng vic nghe v ghi chp v slides dng nh
y ti mc h c th c bt k lc no m khng phi
nghe bn. Nu bn ch cho h phin bn dn bi ca slides,
sinh vin phi nghe lp vo l hng. Tt nhin, mt s sinh
vin s b l ci g quan trng nhng thay v sa cho h bn

87
nn h tho lun vi bn b ngi cnh lp y bt k ci
g h b l. Chng hn bn c th ni: Cc em c th tho
lun vi bn b trc khi cho ti cu tr li. trnh sinh
vin b sao lng, ri vo gic ng, hay khng ch trong lp,
ti thng gi h mt cch ngu nhin lm lnh o tho
lun lp. Nu sinh vin nhn ra rng bt k lc no bn cng c
th gi h th h rt c th ch nhiu hn trong lp.
iu quan trng vi gio s l bit sinh vin v h
bit bn. Sinh vin rt c th nghe nhng gio s thi
gian bit h nh cc c nhn. H thng nghe ai m h
coi l ngi c nhiu chm nom, ngi mun gip hn l ai
ch c bi ging. iu quan trong l bit tn h cng cc
mi quan tm, v gip cho h thy rng bn thc s chm nom
v vic hc ca h.

88
 Phng php c

c sch
Ngy nay t sinh vin i hch thch c, iu ny l sai
lm. Vic c m mang tm tr bn v th gii k diu
ca tri thc. Bn khng ch phi c sch k thut hay bi bo
khoa hc m bt k ci g bn quan tm. Ti bit rng trong khi
nhiu sinh vin CNTT nghim chnh v kha cnh k thut
nhng c nhiu iu h cn bit, c bit khi h i lm. Cng
nghip CNTT c nhiu ngi k thut nhng khng c
ngi c c k thut v cc tri thc khc nh doanh nghip,
kinh t, lch s, cnh quan ton cu, ngh thut v nhn vn.
L mt gio s, ti thng phn cng sch v bi bo cho
sinh vin c nhng ti cha bao gi bit liu h c thch
c hay h lm iu v h phi lm. Mt trong nhng thi
quen ca ti l ngi trong th vin quan st sinh vin chn sch.
Ti thng ngh Nhng sinh vin ny khng ca hiu tr
chi video. H khng xem ti vi hay xem phim m vo th vin
tm ci g c. iu lm cho ti cm thy hnh phc
khi ti thy h mn sch em v nh c. Thnh thong,
vi sinh vin hi ti liu ti c ci g gii thiu cho h
khng. Nu h ch , h c l c th thy mt ti sng ln.

89
Khng c g em ti cho ti nhiu hi lng hn vic gii thiu
sch cho sinh vin, c bit khng phi l sch h phi c cho
lp ca ti.
Trong vic c, bn khm ph ra nhiu iu m bn
khng bit. Bn cng gp nhiu ngi, anh hng v cn ,
vua v hong hu trong sch. Bn c th thy nhng tng c
tr thnh mi v tng mi tr thnh c khi lch s t h l
n. Khi bn c, bn du hnh vo th gii ca tri thc m
tng c tch lu trong hng nghn nm. Vic c l dng tch
cc ca thot li, c hi du hnh ti u m khng phi
ri khi bn ca bn. Vic c lm cho cc nc xa xi dng
nh gn li, v lm cho cc ch gn dng nh xa ra. Vic c
ch cho bn ti sao cc vng triu hng thnh v sp , v
cc nc ti v i. Vic c gii thch ti sao mt s ngi vn
c nhc ti trong hng nghn nm sau khi h cht. Vic c
dy cho bn v hn th, v v tnh yu, v tnh bn v phn bi.
Vic c cng dy cho bn cch ngh r rng v c trch nhim
vi iu bn lm. Vic c gii thch cch th gii phng ri
trn, v by gi li tr thnh phng. Vic c ch cho bn cch
khoa hc gip lm bin i th gii v cch ch trong khng
y mt trm nm, tri thc nhn loi tng ln mt trm ln
so vi vi nghn nm trc.
Vic c l qu trnh tm tr tch cc lm cho bn dng
b no ca bn ngh nhiu. Vic c cung cp thng tin i
ngy cng su hn v buc bn hi t vo iu bn c. Khng
ging nh cc bi bo internet hay blogs m c th ch cha
cc mnh mu thng tin. Sch k cho bn ton th cu chuyn.
Khng ging ti vi hay phim l th ng, bn ch xem v theo
di din xut, bng c sch bn hc thng tin mi v y
v c kh nng i ti vi tng sng to. Nhiu kho cu ch
ra rng nu bn khng dng k c ca bn th bn mt n. Vic
c nhiu sch l cch tr liu gip ngn cn bnh Alzheimer.
Vic c gip bn kch thch b no theo cch n nh cc chi
tit, s kin, v nhn vt. Nu bn c nhiu sch, bn bao gi
90
cng c ci g ni ti. Bn c th tho lun a dng tiu
thuyt bn c, bn c th tho lun nhng iu bn hc trong
sch lch s, trong sch cng ngh v trong sch doanh nghip
bn c. Sch d mang i cng bn v bn c th em chng
i gn nh mi ni. Nh vy, bn c th hc gn nh mi ni
na.
Ti thch c khi ti cn tr. Ti c nhiu sch trng
trung hc cho nn khi ti vo i hc, ti cha bao gi gp vn
no vi bi c thm. C nhiu bi c c yu cu i
hc nhng ti c th c nhiu chng trong mt gi trong khi
nhiu bn ti cn vi gi hay thm ch nhiu ngy. Ti coi
thnh cng ca ti i hc l do thi quen c sch ca ti.
Khi bn c nhiu sch nh ngun thng tin, bn hc v mi
th m bn khng tm kim. Ti hc v kinh t ton cu khi
c sch v xu hng cng ngh. Ti hc v sinh hc v
ho hc t vic c sch v cc nh khoa hc ni ting. Ti
hc v lch s khi c sch v x hi hc. V nhiu ch xon
xut, bn bao gi cng hc c ci g mi mi ln bn c.
Ngy nay nhiu sch c s thc ho v a ln internet.
C nhiu blog c th gip bn hc hu nh bt k ci g bn
thch, nu bn nghim chnh v vic hc.
Nhng sch quan trng no bn c? Sch no nh
hng ti bn v ngh nghip ca bn? Nu bn tm ra
nhng cun sch m c th lm ra thay i trong cch bn lm
vic, cch bn hc tp, v cch bn sng hay yu, xin chia s
vi bn b ca bn bi v chng ta cn nhiu ngi m tm
tr h ti th gii k diu ca tri thc.

91
Thi quen c sch
Nu c mt iu m mi sinh vin i hc phi hc
nhanh chng th l pht trin thi quen c tt. C nhiu ti
liu cn c trong i hc, c bit trong cc mn chuyn su
(Chng trnh nm th ba v nm th t v bng cp cao hn
nh thc s v tin s). Khng c thi quen c tt, h d dng
tt li sau v c th khng t ti mc ch ca h.
Khi mt sinh vin tt li sau trong lp v khng th theo
kp, ti bao gi cng ng rng sinh vin khng c thi quen
c tt. trng dng phng php hc tch cc, sinh vin
bao gi cng phi c bi c phn cng trc khi ti lp.
Nu h khng c, h thng b tt li sau.
Khi bn c trc lc ln lp, bn hiu cu trc ca bi
ging v c kh nng nhn din nhng im then cht l g m
bn cn bit v hi t v chng. n lc bn ti lp, bn sn
sng hc nhiu hn bng vic ch trong bi ging v hi cc
cu hi v ci g m bn khng hiu. Trong cch hc tch
cc, tho lun, tr li cu hi l phn then cht ca qu trnh
hc. Tt nhin, d dng tham gia khi bn bit ci g hay c
mt s kin. iu cho php bn hi nhng cu hi hay v
hc nhiu hn l ch nghe th ng.
Ti liu k thut (c bit ton hc, khoa hc, cng ngh)
l khng d c. Khng may sinh vin khng bit s khc bit
ny v thng c c bi c c phn cng c dng nh
n l tiu thuyt v c mt mch t u n cui v thy kh
hiu. V cn bn, vic c k thut yu cu phng php khc.
Mi ti liu k thut thng c phn gii thiu hay mt
on gii thiu ngn ch bt u. y l thng tin bn cht
iu cho php bn nm c mc tiu ca tc gi v cu trc
ca ti liu. N cung cp mt tng quan v thng tin bi cnh.
Bn trc ht phi c phn gii thiu vi ln thc s hiu
mc tiu ca tc gi trc khi i vo chi tit hn. Li gii thiu

92
l bn l trnh m tc gi gii thch cc tng v vic t chc
ton b ti liu.
Vic c ti liu k thut thng yu cu c vi ln,
khng ch mt ln. Ti thng khuyn sinh vin c nhanh qua
ti liu hiu cu trc. ln c th hai, bn tp trung nhiu
hn v cc khi nim bng vic ly ghi chp ngn khi bn c
tm tt iu bn bit. Sau khi c, kim li ghi chp ca bn
nhn din lung thng tin xem liu bn c hiu r ti liu
khng. Sau khi c ghi chp, nhanh chng c li ti liu ln
th ba chc rng bn bao qut tt c ti liu. Bn phi ngh
v iu bn c, v nu cn b sung thm cc ghi chp da
trn hiu bit ca bn. Mc ch ca bn l c cc ghi chp
chnh xc, thu tm vic c cho bn sn sng ti lp v
hc thm. Khi bn nghe thy gio gii thch ti liu, bn c th
b sung thm cc ghi chp hay nh du khu vc quan trng
trong ghi chp cho bn c th n li chng v sau. Bng
vic tun theo thi quen c tt v c ti liu trc khi ln lp,
bn c nhiu c hi tt hn hiu ti liu v cc ghi chp ca
bn s cho php bn nhanh chng n li ti liu trc khi thi.

c nh mt thi quen tt
Tun trc Dave Foster, ngi sng lp mt cng ti khi
nghip ti lp ca ti ni chuyn v phn mm c bit ca
anh y gip cc gio s o vic c ca sinh vin. Anh y ni:
Khi sinh vin dng sch gio khoa, cc gio s khng c
tng liu sinh vin c c chng hay khng. Nhng khi ti
liu c ng trc tuyn, mi sinh vin c u c th c
gim st, k c chi tit v thi quen c ca h. Phn mm ca
ti c th theo di hnh vi c ca sinh vin: h dnh bao
nhiu thi gian vo vic c, h c bao nhiu trang, liu h c

93
b ci g khng, v d liu s c x l thnh im cho tng
sinh vin cng nh bo co cho gio s.
Bng vic theo di vic c ca sinh vin, cc gio s c
th tip cn ti sinh vin khng hon thnh vic c ca h hay
b qua nhiu trang quan trng v cung cp hng dn thm.
Dave ni vi lp: Ngy nay nhiu sinh vin khng c trc
khi ln lp; h ti lp mong i c thy ni cho iu phi
lm. Tuy nhin c ang tr thnh yu t mu cht ti mc i
hc v phng php dy hin thi ang hi t nhiu hn vo
hc v p dng thay v ch ghi nh s kin nh trong qu kh.
Nu sinh vin khng c trc khi ln lp, h s khng c kh
nng p dng ci g v thng tht bi. t sinh vin nhn ra
rng ngy nay phng php dy thay i p ng nhu
cu ca cng nghip. Thi ca vic c bi ging v ghi nh
cng thc qua ri. thnh cng sinh vin phi bit cch p
dng tri thc ca h gii quyt vn , iu c ngha l h
phi c nhiu.
Anh y kt lun: Phn mm ca ti c th gip cho cc
bn thnh cng. C nhiu sinh vin mun mua phn mm ny
theo di thi quen c ca h. Phn mm ca ti s cho
h bit h c tt th no khi so vi ngi khc. Tt nhin iu
l tuy gio s ca bn v trng ca bn dng n khi m
sinh vin bit rng h ang b gim st. Chng ti ni
chuyn vi nhiu ph huynh v h thch iu . Bt k ci g
lm cho thnh cng ca con ci h u c n mng.
Sau khi anh y i, ti hi kin ca sinh vin. Qu na
lp quan ngi v vic gim st c nh vic xm phm vo i
h. Mt sinh vin ni: iu ti c hay khng c l vic
ring ca ti v ti khng mun bt k ai theo di n. Cng c
ny l gin ip cho cc gio s. Sinh vin khc phn i:
iu k l l c sch gio khoa theo di ngi c v bo co
v h, cng ngh ny i qu xa.

94
 Ti bo lp ti rng ti s khng bao gi dng loi phn
mm ny. Ti tin rng sinh vin chu trch nhim cho vic hc
ring ca h. Mc du c l mt yu t quan trng cho thnh
cng ca h nhng iu l tu h quyt nh hc th no,
c ci g v khi no c. Ti bao gi cng khuyn khch sinh
vin c nhiu hn, khng ch iu mn hc ca ti yu cu
m bt k ci g ng quan tm vi h v h cn m rng tri
thc ca h v cuc sng l nhiu hn nhiu so vi iu trng
c th dy. Vic c gip cho h pht trin tri thc chung v
th gii m h ang sng trong. Ngy nay nhiu sinh vin c
tri thc gii hn v th gii v iu ang xy ra v h khng c
thi quen c tt. Khng bit tt c nhng yu t ny ca th
gii quanh h, h c th b l nhng iu quan trng. Vic c
m mang tm tr h ti t vng mi m h c th khng bit
v bi vic c ngun t phong ph, h c th ni tt hn v
vit tt hn. V cn bn, h cng c nhiu, h cng vit tt
hn.
Ti bo h: Nhiu ngi trong cc em ch hi t vo
c iu nh trng yu cu cc em v b l mt na iu cc
em c th hc c bi v cuc sng l nhiu hn iu trng
c th dy cc em. Ch bng vic c nhiu hn, cc em c th
lp vo k h . Cc em khng phi ch c sch k thut m
nn c bt k ci g cc em quan tm, d n l tiu thuyt lng
mn, tiu thuyt lch s, hay tiu thuyt h cu. Cc em c th
c bt k ch no, bt k lc no v cc em c th bt u v
dng li bt k ch no cc em mun. Cc em c th theo
sch v tng tng ca cc em soi cnh bay ln theo cch
ring ca cc em v cho cu chuyn em cc em i. Nu cc
em mun hc ngoi ng, c c chng trong ngn ng th
cc em s thy cc em ci thin k nng ngn ng tt th no.
Ngy nay vi Internet, c nhiu bi bo tt sn c tu thun
tin ca cc em. Khi thy cn tr, thy thng ti th vin
c v thnh thong sch thy mun mn li b ai khc
mn v thy phi i vi tun. Vi laptop, my tnh bng v

95
in thoi thng minh cc em c th c gn nh bt k ci g
v bt k u cho nn pht trin thi quen c tt v cc em
s thy cc em hc c nhiu lm sao.

ch li ca vic c
Theo mt kho cu ai hc mi, 68% sinh vin i hc
khng c ci g bn ngoi iu c nh trng yu cu v
nhiu ngi khng c thi quen c tt. Mt s sinh vin nu
c khi ni rng h khng c thi gian c gii tr. S kin l
vic c c th cn nhiu hn ch l gii tr. Trong nhiu nm,
cc nh khoa hc ch trng rng vic c gip lm mnh
cho tun hon no v kch thch tm tr pht trin cc nng lc
mi tranh u chng li bnh tt.
Nghin cu mi ch ra rng vic c l cch hiu qu
nht vt qua cng thng, tt hn nhiu so vi nghenhc
hay tn hng tr hay c ph, v thm ch cn tt hn c i do
trong cng vin. Cc nh nghin cu o sng no v nhp
tim ca vi nghn ngi v thy rng h ch mt su pht
thnh thi khi c mt cun sch; mi hai pht thnh thi
nu h nghe nhc; v trn hai mi pht thnh thi nu h
tn hng chn tr hay thm ch i do trong cng vin. Cc
nh khoa hc ny kt lun: Khng thnh vn h c sch
no, ch bng vic hi t thu sut vo mt cun sch, mi
ngi c th thot kh nhng lo u v cng thng ca cuc
sng i thng khi thm d tng tng k diu ca tc gi.
Nghin cu ny cng thy rng c i c sch cng
gip cho b no bn mnh kho hn khi bn ti tui gi. Cc
nh khoa hc xem xt trn mt nghn ngi cht tui trung
bnh 90 v thy rng nhng ngi c c i h c suy gim k
c chm hn nu so vi nhng ngi khng c sch. Ni

96
ring, nhng ngi c nhiu hn trong i c t l st gim
tm tr thp hn 62% so vi nhng ngi khng c my. Cc
nh khoa hc kt lun: Kho cu ca chng ti gi rng
luyn tp b no ca bn bng vic c sch, t th u ti tui
gi, l quan trng cho mnh kho b no trong tui gi.
Nghin cu ny cn i su hn v thy rng ngi ln
c nhiu sch hn th t c kh nng b bnhAlzheimer. Tuy
nhin h cn thn kt lun rng vic c ch l mt lin kt,
khng phi l quan h nhn qu v cc bnh tt thng phc
tp hn hot ng b no. H ni: No l mt c quan cng
ging nh mi c quan khc trong thn th. Nu bn tp luyn,
bn c th xy dng c bp mnh kho hn cho nn nu bn
c, bn cng lm mnh cho no ca bn. Cng nh hot ng
th cht lm mnh cho tim, c v xng; hot ng tr tu lm
mnh cho no chng li bnh tt.
Theo mt kho cu khoa hc khc, vic c sch thc t
lm tng s ng cm. Cc nh nghin cu th trn ba trm
sinh vin i hc, mt nhm c yu cu c nm cun sch
v nhm kia khng phi c ci g. Th ri h yu cu nhng
ngi ny rt ra kt lun t mt kch bn. Cc sinh vin b nh
hng bi sch vn hc v tng s ng cm khi so snh vi
nhng ngi khc. Cc nh khoa hc kt lun: Chng ti c
kh nng ch ra rng k nng ng cm thay ln qua qu
trnh mt tun cho nhng ngi c sch vn hc. H c tm
tr ci m hn, c ng cm tt hn v sn lng gip nhng
ngi khc, bng cch no hnh vi ca h thay i ch bi
c sch. Chng ti o ngc li thc nghim ny v yu cu
nhm khng c trc nay nay c nhiu sch v trong vi
tun, thi ca h cng thay i.
V cn bn mi th bn c rt y u bn tri thc mi
v bn cng c nhiu tri thc, bn cng c th gii quyt cc
thch thc tt hn. Bn c th mt vic lm, tin bc, ti sn,
v ngay c sc kho nhng tri thc khng bao gi c th b ly

97
i khi bn. Bn cng c nhiu, bn cng thu c vic phi
ra vi cc t mi, vn t vng mi v chng s i vo trong
tm tr bn. C kh nng dng cc t phc tp v t vng tt
hn l gip ln v bn c th ni mt cch t tin din t
bn thn bn. N c th gip thng tin ngh nghip ca bn,
v nhng ngi c tt, ni gii, v thng thi v a dng ch
c xu hng c thng cp nhanh hn v thng xuyn
hn nhng ngi c vn t vng t hn v thiu nhn bit v
vn hc, t ph khoa hc v bin c ton cu.
Vic c cc sch khoa hc khuyn khch bn suy ngh
logic v gip bn xy dng nng lc ch ti cc chi tit v
pht trin t duy phn tch bng vic ch ti mi chi tit
c cung cp v phn loi chng tng ng. Nng lc
phn tch cc chi tit cng gip bn pht trin cc k nng gii
quyt vn , nhng k nng quan trng m bn s cn ch
lm vic. iu ny cng m rng kh nng ca bn vit bi
v nhng ngi c nhiu thng vit tt hn v h c phi
ra theo cc phong cch vit ca cc tc gi ni ting. Cc nh
khoa hc cng thy rng bn cnh vic thnh thi bi c sch
tt, c th l ch bn c c th em ti thay i c ngha
na. c cc sch tm linh v trit hc cng lm h thp huyt
p v em ti cm gic bnh thn an bnh, trong khi c cc
sch t lc c chng t gip cho mi ngi ang b cc
bnh tinh thn nh no .
Khi bn c sch, bn ch ti cu chuyn v mi th
khc nht nho i v bn c th pht trin nng lc duy tr hi
t vo mi chi tit hay v n s gip bn duy tr hi t nhiu
hn trong lp. Ngy nay sinh vin d dng b sao lng bi
nhiu th nh emails, tin nhn, phng chat, twitters, Facebook
trn laptop hay in thoi thng minh ca h nhng c kh
nng duy tr hi t l mt k nng m t ngi c, iu cho bn
u th tt hn. Cho nn ti sao khng thi gian c sch tt,
bn s tn hng n v n s m tm tr bn cho mt th gii
diu k ca vic c.
98
c v hc
C mt kho cu v kh nng c ca sinh vin i hc
m ti thy th v. Kho cu ny thy rng qung mt phn ba
sinh vin thng ti lp m khng hon thnh phn cng bi
c iu c mong i phi hon thnh trc khi ln lp.
Trong s nhng sinh vin ny, qung 62 phn trm gp kh
khn thc hin cc nhim v phc tp hay gii quyt vn .
Nhiu ngi khng th din gii c s n gin, khng
hiu cch tip cn khc gii quyt vn , khng lm vic
c lp, hay khng tham gia vo tho lun trn lp. Kho cu
ny kt lun rng bng vic khng c thi quen c tt, nhng
sinh vin ny c th khng pht trin cc k nng bn cht m
gip cho h thnh cng v sau trong cuc sng.
Ngy nay chng ta ang sng trong mt th gii m mi
s thay i nhanh chng v tc ng ti mi th do vic hc
khng phi bao gi cng xy ra trong lp hc. Tri thc mi
thng c thu ly bi vic c thm ni sinh vin x l cc
thng tin mi ny v hc cch p dng chng. Gn nh tt c
cc vic hc trong i hc u hi t vo kh nng ca sinh
vin c v hiu iu h ang hc. Nu h khng c, h s
khng hc g my bi v gio s ch c th gii thch nhng
iu m sinh vin khng hiu hay lm sng t cc khi nim
kh. Gio dc truyn thng m ngi thy dy mi th v hc
sinh ghi nh mi s kin l li thi bi v mi th thay i
nhanh th v gio s c th khng bt kp v sinh vin c th
tm ra gn nh bt k ci g h cn ch bng vic Google n.
thnh cng trong thi i tri thc ny, sinh vin phi c
nng lc hc cch hc mt cch c lp bng vic c ti
liu thm xy dng tri thc ca h.

99
 L do sinh vin khng c trc lp l v h gi nh
rng gio s s trnh by thng tin quan trng trong lp. H hi
Vic c c quan trng qua c mn hc ny khng?
Nu cu tr li l Khng th h ngh vic c l khng cn
thit v lm iu l ph thi gian. Ngy nay c nhiu th
c ng trn Internet, sinh vin s ly u th ca nhng bi
ng trc tuyn ny tham chiu nhanh v khng xt ti vic
c bi phn cng lp hay thm ch d lp chng no h cn
c th qua c mn hc.
Vn khc vi c trc khi ln lp l kh nng c
ca sinh vin. Nhiu ngi trong s h khng c thi quen c
tt khi h cn tr. H khng c nhiu trng tiu hc v
trung hc cho nn h khng coi c l quan trng. Thi quen
c phi c pht trin tui nh v cn thi gian xy
dng vic c hiu thu tt. Cc thy gio gii tiu hc hay
trung hc bao gi cng khuyn khch hc sinh c v cho cc
phn cng c c bit gip h pht trin k nng c mnh
hn. Khng c iu ny, nhiu ngi s khng c kh nng
p ng cho yu cu c mc i hc. Khng c thi quen
c tt, h s khng c kh nng thu c tri thc v k nng
cn thit thnh cng trong th gii thay i nhanh ny.
Kho cu ny v kh nng c ca sinh vin cn i xa
hn v thy rng phn ln sinh vin thnh cng thng l
nhng ngi thch c v h bit cch tm ra iu c cn
trong bi c. H bit phn no l quan trng v phn no th
khng v c khuyn khch c nhiu hn i su hn v
khi nim then cht. H l nhng ngi c tm tr ci m vi
cc tng mi, nhng iu mi v bi v c tri thc rng hn,
h hc gii quyt vn bng vic i ti cch tip cn khc
hn qui c truyn thng. Cc sinh vin ny bao gi cng c
ch nh c v vi tri thc su ca h, h c th d dng tham
gia vo trong tho lun trn lp v hc nhiu hn bng vic
chia s tri thc ca h vi ngi khc.

100
 Kho cu ny cng ch ra mt sai lm chung m cc thy
thng phn phi l nhn mnh rng c ti liu l quan
trng cho kim tra. Bng vic hi t vo kim tra nh bng
chng ca vic c thm ca hc sinh th hc sinh s hi t vo
ghi nh s kin thay v hiu khi nim. Hc sinh s ghi nh
mi th qua c bi kim tra nhng khng x l chng.
Cc gio s gii phi cung cp ch nh cho vic c, iu cho
php sinh vin thay v th hi t vo khi nim v hiu. Gio
s cn cung cp hng dn cho tng phn cng c bng vic
hi t vo hiu tng cho tho lun trn lp v cch p dng
chng thay v ch ghi nh s kin. Mt k thut ti thng dng
l trc mi lp, ti thng yu cu sinh vin ni cho ti h
khng hiu ci g trong vic c ca h trc khi ti lp v
dng n cho tho lun trn lp. Bng vic hi h vi cu hi v
c ti liu, ti c th xc nh c khi nim no c lm
ch bi vic c v khi nim no cn ch trong lp. T cu
tr li ca h, ti c th iu chnh dy da trn vic hiu
ca sinh vin c l ra bi phn cng c bi. Do ti c
th hi t vo iu m s ln sinh vin khng hiu t vic
c v lm vic dng tt nht thi gian trn lp. Ti thng bt
u vi cu hi: Phn no ca bi c cc em thy kh
hiu? hay Nu em hiu bi c hon ton, ch no em
mun hc nht bit nhiu hn? iu ny i hi sinh vin
phi ngh nhiu v vic c ca h, iu l cu phn then cht
ca vic hc.
Mt trong cc l do m sinh vin i hc i ti lp l
thu c tri thc m khng th thu c t sch gio khoa,
web site, hay cc ti liu khc. Bng vic i ti lp h c th
hi cc cu hi, tham gia vo tho lun trn lp v hc cch p
dng chng. l l do ti sao ti bao gi cng khuyn khch
sinh vin c trc bit mt s s kin v khi nim trc
khi ln lp v th ri dy cho h cch p dng chng trong lp.
Phn ln hot ng lp ca ti u c xy dng trn tho
lun, thm d, v p dng thay v lp li iu c trong ti

101
liu c. Bng vic hi t vo nhng kha cnh hc tp ny,
sinh vin nhanh chng nh gi c gi tr ca vic ti lp.
Phn ln sinh vin a thch c trc khi ln lp lm vic
mt cch tch cc trong lp thay v nghe bi ging v ri lm
bi tp theo cch ring ca h. Ti thng cho h lm vic
trong t thay v phn cng bi tp v nh cho c nhn nh mt
t, h c nhiu thi gian tho lun v thm d cc tng
mi, cch tip cn mi v.v. V l l do ti sao vic hc thc
xy ra.

Thi quen c
Ngy nay nhiu sinh vin i hc c kh khn trong c
sch gio khoa. Nhiu ngi c ht trang n ti
trang kia nhng khng hiu g cho nn h phi c i c li
v iu tn nhiu thi gian. S kin l sch gio khoa i
hc c vit khc vi sch gio khoa ph thng v chng c
nhiu thng tin vi cc khi nim phc tp. L do chnh sinh
vin khng c tt v h khng ch v khng pht trin thi
quen c tt khi h cn tr.
thnh cng i hc, sinh vin bt u pht trin
thi quen c khi h trng ph thng. Tuy nhin ngy nay,
thanh nin khng thch c ci g di hn mt trm trang. H
ch c ci g ngn, d hiu v b sao lng bi cc th khc
nh tivi, phim, v tr chi. Nhiu sinh vin thm ch khng kt
thc cun sch, h ch c vi trang, nhy t chng n sang
chng kia ch ly tng m khng hiu ci g. Thi quen
xu ny s dn ti nhiu kh khn trong i hc. Nu h khng
th hiu c ti liu, h s khng thnh cng. H c th qua
c vi k kim tra nu tr nh ca h l tt nhng h s qun
iu h hc ngay sau bi kim tra v phi hc li chng trong
bi kim tra sau. iu ny dn ti nhiu ghi nh hn v vic
hc thuc lng ch qua k thi nhng khng dn ti hiu bit

102
v tri thc. Khng c tri thc su sc, h khng th pht trin
c k nng v khng c k nng, h s khng thnh cng
trong bt k ci g h lm trong ngh nghip ca h. l l do
ti sao c nhiu ngi c bng cp nhng khng bit g v phi
ph thuc vo ngi khc gip h.
Vi nhng sinh vin mun hc rng, c l quan trng
hn v h s phi c trong ting nc ngoi. Nu h khng
th hiu r trong ting m , cn c hi no hiu trong
ting nc ngoi? Trong mi i hc, c trn ngp ti liu c
m sinh vin phi hc. Khng chun b, khng lm ch chc
ngn ng, khng c thi quen c tt, nhiu ngi s tht bi.
thnh cng i hc, sinh vin phi pht trin thi quen
c tt trc khi vo i hc. H phi c nhiu mi ngy v
bng vic kim im thi quen c ca h bit liu h c
gii hay cn ci tin. Nu h c ci g nhng khng th
hiu c cc t hay cu c bit, nu h phi c li vi cu
th h cn ci tin thi quen c ca h. iu quan trng l c
cun s vit ra cc t m h khng hiu r v ri kim tra vi
t in tm ngha. H cn ghi chp cc tng m h coi l
quan trng trong s tay. Thnh thong sinh vin cn c to
gi cho h tnh thc c hiu qu.
Khi c, sinh vin phi c n trong mi trng khng
c sao lng. Th vin l mt trong nhng ch tt nht, khi m
bn khng b lm sao lng bi bn b. C tm ra khu vc bit
lp ni bn b ca bn khng th tm c bn cho bn c
th dnh vi gi cho vic c. Cng vy, c gng c trong
thi gian ban ngy khi bn thc cho bn c th tp trung tt.
Ti khuyn rng sinh vin t ra mc ch h s c bao nhiu
trong mt tun v nh du vo n. Nu h c th lm iu
trong vi thng th h pht trin thi quen c tt.

103
Vic c v b no
Trong nhiu nm cc nh khoa hc bao gi cng ngh
rng cu trc no con ngi khng thay i sau tui th u.
Nhng trong 20 nm qua, c bng n cc kho cu ch ra b
no ngi c tnh thch ng th no, v mt trong nhng iu
lm m say nht va mi c cc nh khoa hc ca Carnegie
Mellon University cng b.
Vit trong tp ch Neuron, cc nh nghin cu no
Marcel Just v Timothy Keller ni rng ch sau su thng
hng dn c tp trung, tr con tng l ngi c km
khng ch c kh nng ci tin k nng ca chng, m cn tng
trng nhng kt ni cht trng trong no ca chng. Cho d
mt phn ba ti mt phn nm hc sinh cp mt khng t ti
cng mc k nng nh nhm cc ngi c xut sc khc, kt
ni cht trng ca chng trong mt con ng c th bn
tri no chng tr nn vng chc nh nhng kt ni trong
nhm c hng u. Trong khi , nhng ngi c km, c
tham d cc lp thng m khng c hng dn c tp trung
khng biu l thay i no trong kt ni m no.
Cht trng trong cc si thn kinh chu trch nhim kt
ni khu vc t duy ny ca no vi khu vc khc. N to ra
mt na khi lng no, v kho cu ca Carnegie Mellon l
mt trong vi kho cu chng t rng no thc t c th
thay i cc kt ni ca n qua vic hc v c bit qua vic
c. C nghin cu tng ln v tm quan trng th no m
nhng ng nh cht trng ny gip cho no thc hin cc
nhim v phc tp. T Just-Keller ti CMU ch ra trong mt
kho cu sm hn rng min cht trng l khng c t chc
trong ngi ln c bnh tm thn nghim trng. By gi h
ch ra rng cht trng trong tr em m khng c kh nng c
c th c ti t chc cho tt hn. o cc thay i ny, cc
nh khoa hc dng k thut qut no c tn l ly nh cng c

104
khuch tn, n pht hin nhng thay i trong lung nc chy
gia cc ng nh cht trng.
Ts. Just ni ng y khng c bit ngc nhin rng nhng
a tr c o to thm khng thc hin c nh nhng
a c k nng nh ngi c gii nht trong lp ca chng.
ng y ni: iu ging a nhng ngi khuyt tt thn
th, cho h o to no nhng ri ni h vn khng gii
nh vn ng vin chuyn nghip. Kt lun l nhng ci tin
cht trng c lin quan nhiu ti bao nhiu gi chng c hn
l chng c tt th no. Khng c hoi nghi rng mi ngi
u c kh nng ci tin no ca h bng vic c nhiu hn.
C mt kho cu khc ti Oxford em so snh thnh cng ca
sinh vin i hc vi khi lng ti liu m h c v thy
rng a s nhng ngi chim hng u i hc, nhng
ngi bao gi cng ng u lp h, cng l nhng ngi
khao kht c. Mt trong nhng sinh vin gii nht tha nhn
rng anh ta c trung bnh hai cun sch mt tun trong mi
nm qua. Cc nh khoa hc by gi tin rng vic hc, c bit
vic c thc t c th lm thay i tnh trng th cht ca no
v ci tin hiu nng. Mt nh khoa hc Oxford ni: Chng
ti khng c kh nng chng minh rng nhng ngi c
nhiu hn l gii hn, tinh nhanh hn hay thnh cng hn
nhng chng ti c th chng minh c rng vic c c th
lm tng cc m kt ni trn no v c nhiu bng chng l
nhng kt ni ny c ci g lin quan ti vic hc cho nn
chng ti c th ni mt cch an ton rng bn cng c nhiu,
bn cng bit nhiu.
Mt iu m Ts. Just v Ts. Keller ca CMU vn ang c
lm sng t l ng nh cht trng c ci thin trong nhng
ngi c c th tng ng vi khu vc cht xm vn c
bit l mch thng minh. Liu c th l bn cng c nhiu,
bn s cng tr nn tinh nhanh hn khng?

105
Hc bng c
Mt gio s tr vit cho ti: Ngy nay sinh vin khng
mun c. Lm cho h c tht kh. Phn ln ch c hi ht
qua c kim tra. Lm sao ti lm cho h c nhiu hn
c?

p: Trong nhiu nm ti cng phi gii quyt vn

ny na. L do sinh vin khng mun c l v h khng c
thi quen c tt. Ngy nay phn ln sinh vin ln ln vi TV,
MP3, tr chi video, v Internet thay v sch. H mun ci g
tng tc, ngn v nhanh, v h khng phi kin nhn c
sch. Trong mi lp ca ti, ti lm r rng ngay t lc bt u
rng vic c l iu buc phi lm. Ti khng tm tt iu c
trong nhng bi phi c ny nhng a thch dng thi gian
trn lp cho tho lun. Tt nhin, sinh vin khng tin vo iu
cho nn ti bt u tun u tin vi bi kim tra da trn
bi phi c. y l c sc v nhiu ngi ln ting phn
nn. Bi kim tra th hai tun tip theo cng nh vy vi
nhiu ti liu hn t bi phi c. n lc sinh vin nhn ra
thng ip ca ti v bt u c.
khuyn khch sinh vin c trc khi ln lp, ti bt
u tng lp vi cc cu hi t ti liu c. Ti hi h v khi
nim then cht v cch n lin quan ti mc tiu hc tp chnh
ca mn hc. Ri ti gii thch cch n s c dng v sau
trong ngh nghip chuyn mn ca h. Khi sinh vin hiu l do
ti sao h cn bit nhng ti liu ny v cch chng lm li
cho h, thi ca h thay i. Chng hn, trong lp qun l
d n, ti bt u vi cu hi: Ti sao nhiu d n th tht
bi?, Ti sao khch hng khng hi lng vi phn mm?
Nhng cu hi ny a ti tho lun v nguyn nhn ca tht

106
bi d n v cch ci thin n. T ti sinh vin i ti kt
lun ring ca h v k nng no h cn c l ngi qun l
d n gii. T kt lun ca h, ti i hi h c cc bi bo
mi tun v cc k nng c bit trc khi ln lp cho h c
th n lp sn sng tho lun. Bng vic lm r rng v ch li
ca vic c bi v ti sao h cn n, sinh vin c khuyn
khch c.
Tt nhin, c nhng sinh vin c ti liu mt ln hay
c lt qua n nhanh chng ch qua k thi. Ti nhc h
rng ti s dng li cc ti liu t cc tun u cho bi kim tra
tip, nu h ch c lt qua vi bi c, h s phi c li
nhng ti liu ny ln na cho bi kim tra tip cng nh cho
bi kim tra kt thc. Cch tt nht trnh vn ny l c
cn thn mi th vi ln cho ti khi h hiu r n cho h
khng phi c li chng trc mi ln kim tra. Ti cng gii
thch rng trong trng trung hc vic c ng ghi nh, ti
dng nhng cu hi u m trong bi kim tra m sinh vin
phi gii thch bng hiu bit ca h gii vn .
Vi lp chuyn su mc tt nghip, sinh vin phi
hon thnh mt s bi c m h tm trn Internet theo cch
ring ca h. Bt u mi lp, h dnh qung nm pht gii
thch cho lp v cch h c ti liu; ch h tm thy n, v ci
g quan trng trong vic c. Kiu tho lun ny yu cu sinh
vin ni vi nhau v vic c ca h. Nhng bi c ny s l
mu cht cho ngh nghip v sau bi v n cho php h tm
mi quan tm ring ca h thay v iu gio s phn cho h.
Khi mn hc tin trin, cc hot ng pht trin thch thc hn,
tho lun tr nn hng hn khi sinh vin thch thc ln nhau v
iu h bit. y l iu vic hc ng xy ra m khng c
gio s tham gia. Tho lun ca h s a h ti hnh thnh kt
ni gia iu h thch v ngh nghip tng lai ca h. Chng
hn, nu h thch c nhiu v vit m, h c th tr thnh
ngi pht trin. Nu h thch c v kin trc phn mm, h
c xu hng l ngi thit k v.v.
107
 Hc bng c l bn cht cho ngh nghip ca bn bi v
n s xy dng thi quen hc lin tc v sinh vin cn xy
dng thi quen ny sm nht c th c. Trong thi i thng
tin ny, mi ngi u phi l ngi hc c i.

108