ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Οι προτάσεις παρουσιάζονται στον λόγο με 3 τρόπους:

α) Ασύνδετο σχήμα (χωρίς σύνδεσμο, η μια πρόταση δίπλα στην άλλη, χωρισμένες με κόμμα), π.χ Τα παιδιά γελούσαν, χόρευαν, πηδούσαν,
τάραζαν τον κόσμο από τις φωνές.
β) Με παρατακτικούς συνδέσμους (παρατακτική σύνδεση = όμοιες προτάσεις [κύρια με κύρια ή δευτερεύουσα με δευτερεύουσα] η μια δίπλα
στην άλλη)
γ) Με υποτακτικούς συνδέσμους (υποτακτική σύνδεση = οι προτάσεις υποτάσσονται η μία στην άλλη, δηλ. κάποιες εξαρτώνται από άλλες
[δευτερεύουσα που εξαρτάται από κύρια ή δευτερεύουσα που εξαρτάται από δευτερεύουσα διαφορετικού είδους]

ΕΙΔΗ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΕΙΔΟΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ

1.Συμπλεκτικοί Και, κι, ούτε, μήτε Παρατακτική
2.Διαζευκτικοί ή διαχωριστικοί Ή, είτε Παρατακτική
3.Αντιθετικοί Μα, αλλά, παρά, όμως, ωστόσο, μόνο Παρατακτική
4.Συμπερασματικοί Λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, έπειτα Παρατακτική
5. Επεξηγηματικός Δηλαδή Παρατακτική
6.Ειδικοί Ότι, πως, που Υποτακτική
7.Χρονικοί Όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν (να), μόλις, προτού, ώσπου, Υποτακτική
ωσότου, όσο που, όποτε
8.Αιτιολογικοί Γιατί, επειδή, αφού, που Υποτακτική
9.Υποθετικοί Αν, εάν, άμα Υποτακτική
10.Τελικοί Να, για να Υποτακτική
11.Αποτελεσματικοί ή συμπερασματικοί Ώστε, ώστε να, που Υποτακτική
12.Διστακτικοί ή ενδοιαστικοί Μη(ν), μήπως Υποτακτική
13. Εναντιωματικοί ή παραχωρητικοί Αν και, μολονότι, ενώ, και αν ακόμα, και να, που να Υποτακτική

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
1. Ο Κώστας καθόταν στην καρέκλα του και κοιτούσε έξω από το παράθυρο. Ούτε μιλούσε ούτε έγραφε τις ερωτήσεις. Τότε ο καθηγητής είπε:
«Άλλη φορά μήτε να είσαι αφηρημένος , μήτε να αδιαφορείς για το μάθημά μου».
2. Ο αδερφός μου όλη μέρα ή έπαιζε ή έτρωγε ή κοιμόταν. Δεν διάβαζε, είτε γιατί βαριόταν, είτε γιατί δεν ήθελε.
3. Πονούσε πολύ, αλλά δεν έλεγε σε κανέναν τίποτε. Μια μέρα ωστόσο δε βάσταξε. Πήγε σπίτι. «Μάνα -είπε- δε θα κάνουμε συζήτηση, μόνο
θα σου πω δυο λόγια». «Πριν πέντε μέρες πήρα κρυφά από τον μπαμπά λεφτά. Πάρ’ τα σε παρακαλώ πίσω και μη με μαλώσεις. Καλύτερα να
έχω ήσυχη τη συνείδησή μου παρά να φάω κλεμμένα λεφτά.- Παιδί μου, όχι μόνο δε θα σε τιμωρήσω, αλλά και θα σε παινέψω για την
ειλικρίνεια σου. Όμως πρέπει να το πω στον πατέρα σου. Αυτά γίνονται, μα δεν κρύβονται.
4. Ήρθαν όλοι. Λοιπόν, τι περιμένουμε; - Δεν ήρθε ο Γιώργος, άρα δεν έχουμε τερματοφύλακα. Επομένως πρέπει να περιμένουμε. – Ας
βάλουμε τον Πέτρο για τερματοφύλακα. Δεν έφαγε ποτέ γκολ μέχρι σήμερα. Έπειτα, πώς να μην βάλεις τέτοιον γκολκήπερ.- Τι βλέπω; Ώστε
συμφωνείτε όλοι; Πάμε λοιπόν.
5. Ήταν γαλατάς, δηλαδή μοίραζε γάλα παραγωγής του στη γειτονιά.
6. Νομίζω ότι έχει δίκιο. Φαίνεται πως στο πρόβλημά μας δεν υπάρχει λύση. – Είναι κρίμα που το βάζετε έτσι εύκολα κάτω. Είμαι σίγουρος ότι
με προσπάθεια θα βρεθεί μια λύση.
7. Σαν ήρθε το Πάσχα, όλα τα παιδιά της ήθελαν καινούργια παιχνίδια. Μόλις πήρε το δώρο του Πάσχα, έτρεξε στο κατάστημα των παιχνιδιών.
Καθώς έψαχνε τα παιχνίδια, βλέπει δίπλα της το γείτονά της. – «Και εσείς αγοράζετε παιχνίδια για τα παιδιά σας;» ρώτησε. – «Ναι. Όταν
γύρισα σπίτι, όρμισαν πάνω μου και μου ζητούσαν παιχνίδια. Έτσι, ήρθα εδώ και θα ξοδέψω όλα τα λεφτά, ώσπου να μη μου μείνει δεκάρα».
–«Νομίζω ότι τα κακομαθαίνουμε. Όποτε βγαίνουμε έξω, ζητάνε να τους φέρουμε καινούργιο παιχνίδι». –«Παιδιά είναι. Τι να κάνεις; Ωσότου
να μεγαλώσουνε, θα ζητάνε παιχνίδια». –«Ναι. Μόνο που εμείς θα έχουμε χρεοκοπήσει, προτού αυτά μεγαλώσουν».
8. -«Ο Γιάννης θύμωσε, επειδή του μίλησαν άσχημα. Αυτός όμως φταίει, αφού τους έβρισε». –«Ας ρωτήσουμε τον αδερφό του, γιατί αυτός
πάντα λέει την αλήθεια».- «Χαίρομαι, που ενδιαφέρθηκες αμέσως».
9. «Ο φίλος μου ο Παύλος είπε στους άλλους ότι είμαι βλάκας». –«Άμα έχεις τέτοιους φίλους, τι τους θέλεις τους εχθρούς; Εάν ο φίλος δε σε
σέβεται, αν λέει άσχημα λόγια για σένα πίσω από την πλάτη σου, δεν είναι πραγματικός φίλος».
10. «Που είναι ο Κώστας»; -«Πήγε να φέρει το βιβλίο του. Έτρεχε, για να μην χάσει το λεωφορείο, και το ξέχασε στο τραπέζι του σπιτιού του».
11. Μιλά τόσο σιγά, ώστε δεν ακούγεται καθόλου. Είναι όμως τέτοιος άνθρωπος, που τον αγαπούν όλοι. Χθες μάλιστα μίλησε τόσο ήρεμα και
σοφά, ώστε να νιώσουμε τη γαλήνη της φωνής του να μας κυριεύει.
12. Καλά δε φοβάστε μην ξαναγράψουν τα θρανία; Πάρτε τα μέτρα σας μήπως ξαναγίνουν τα ίδια.
13.- Ενώ δεν ήταν πλούσιος, ζούσε πολύ ευτυχισμένος. -Ναι, όμως τα τελευταία χρόνια ζούσε μόνος, αν και είχε παιδιά.- Μολονότι δεν ήθελα
να το πω, θα στο πω. Και αν ακόμα ήταν τα παιδιά του μαζί του, δε θα τον φρόντιζαν. Εγώ άκουσα το γιο του να λέει: «Εγώ δεν πάω στον
πατέρα, που να χαλάσει ο κόσμος».- Σοβαρά! Και να μου το έλεγαν, δε θα το πίστευα.

ΠΡΟΣΟΧΗ Υποτακτική σύνδεση μπορούμε να έχουμε και με αναφορικές αντωνυμίες (που, όποιος, ο οποίος, όσος, ό,τι) και αναφορικά
επιρρήματα ( όπου, που, όπως, όσο) που προσδιορίζουν έναν ονοματικό όρο μιας άλλης πρότασης.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Εκείνος που μας κοιτάζει είναι ο καθηγητής μου. Μην κάνεις ό,τι δεν πρέπει. Όποιος πεινάει καρβέλια ονειρεύεται. Ο Σταύρος είναι ο
μαθητής, ο οποίος ευθύνεται για τις ζημιές. Όσα δίνεις, τόσα παίρνεις. Ο στρατιώτης αυτός πηγαίνει παντού όπου τον στείλουν. Χρειαζόμαστε
κάποιον, που να μας ξεναγήσει. Τακτοποίησέ τα όπως νομίζεις. Δεν αλλάζω γνώμη, όσο και να κλαις.
Επιμέλεια: Νικολάου Γιώργος