Các công thức giải nhanh hóa học

Các bài toán sử dụng phương pháp bảo toàn khối lượng và tăng giảm khối lượng
Dang I: Tác dụng với axit
1. Axit không có tính oxi hóa mạnh (HCl; H2SO4):
a) Kim loại (hỗn hợp kim loại) tác dụng với axit → Muối + H2:
_Độ giảm khối lượng: ∆m = mkim loại pư + mH2
_Khối lượng muối tạo ra: mmuối = mkim loại + mgốc axit
= mkim loại + nH 2 .Mgốc axit ;
m
 muôiclorua
= mkimloai + 71.nH 2
Cụ thể: 
mmuôisunfat = mkimloai + 96.nH 2
_ Ghép mọi kim loại thành hóa trị II (nếu cần)
b) Oxit kim loại (hỗn hợp oxit kim loại) tác dụng với dung dịch axit → Muối + H2O:
1
_ nOxi (trong oxit ) = nOxi (trong H 2O ) = nH +
2
_ mmuối = mkim loại + naxit. (Mgốc axit – 16.a)
m
 muôiclorua
= moxit kimloai + 27,5.nHCl
Cụ thể: 
mmuôisunfat = moxit kimloai + 80.nH 2 SO4
c) Muối (hỗn hợp muối) tác dụng với axit: Muối (1) + axit → Muối (2) + khí + H2O
_ mmuối (2) = mmuối (1) + ∆m
= mmuối (1) + nkhi.[Mgốc axit muối (2) - Mgốc axit muối (1)]
2.

Dạng II: Bài toán muối liên quan đến CO; CO2 và muối cacbonat:
Bài toán 1: Khử oxit kim loại (tác dụng với CO/ H2O) → CO2
 Bước 1: Ghép mọi kim loại thành MO
 Bước 2: Ghép mọi CO, H2 → CO (sản phẩm đưa hết về nCO2 )
 Bước 3: Viết phương trình phản ứng
 Bước 4: Bảo toán khối lượng, tính toán theo yêu cầu
Bài toán 2: CO + oxit → Muối cacbonat (sau Al)
 Bước 1: Ghép mọi bazơ, muối cacbonat → hóa trị 2: M (OH ) 2 / MCO3
 Bước 2: Viết phương trình phản ứng
 Bước 3: Bảo toán khối lượng, tính theo yêu cầu của đề bài.
Sự liên hệ giữa 2 bài toán: khi khử oxit kim loại thường sẽ tiếp tục cho khí vào dung dịch kiếm
nên bài toán 1 → bài toán 2.
Các công thức tính nhanh cho cả 2 bài toán:
1. nOH− − nCO2 = nBaCO3↓

2 . nO (oxit ) = nCO2 = nBaCO ↓

3
Các bài toán sử dụng phương pháp bảo toán electoron

Nguyên tắc: ne nhường = ne nhận

Dạng I: Kim loại tác dụng với axit có tính oxi hóa mạnh (H2SO4 đặc; HNO3)
Bàng vàng cần ghi nhớ:

1. Kim loại + H2SO4:

STT Sản phẩm khử SO4 2− ⇔ sp khử axit ⇔ sp khử

Tổng
quát
S =6 + ae → X a
nSO 2− = nX
4
2
(
nH 2 SO4 = nX + nSO 2−
4
)
1 SO2 (+4) nSO 2− = nSO2 nH 2 SO4 = 2nSO2
4

2 S (0) nSO 2− = 3nS nH 2 SO4 = 4nS

4

3 H 2 S (−2) nSO 2− = 4nH 2 S nH 2 SO4 = 5nH 2 S

4

2. Kim loại + HNO3:

STT sẩn phẩm khử nNO − ⇔ nX axit ⇔ sp khử
3

Tổng quát N +5 + ae → X nNO − = anX

3 (
nHNO3 = nX + nNO −
3
)
1 NO2 (+4) nNO − = nX nHNO3 = 2nNO2
3

2 NO (+2) nNO − = 2nX nHNO3 = 4nNO

3

3 N2O (+1) nNO − = 8nX nHNO3 = 10nN2O

3

4 N2 (0) nNO − = 10nX nHNO3 = 12nN2

3

5 NH4NO3 (-3) nNO − = 8nX nHNO3 = 10nNH 4 NO3

3

Đặc điểm nhận biết các chất khí:

NO2: nâu
NO: hóa nâu trong không khí
N2 và N2O: không màu không hóa nâu
NH4NO3: muối tan, cô cạn vẫn tồn tại

Các ứng dụng của bảng vàng trong việc tính toán:

3. Bảng vàng đối với Fe:

naxit chỉ Fe 2+  Fe 2+ chỉ Fe3+
TL = cả 2:  3+
nFe  Fe
H 2 SO4( d , n ) → SO2 TL ≤ 2 2 < TL < 3 TL ≥ 3
2,5
HNO3(l ) → NO 8 8 TL ≥ 4
TL ≤ < TL < 4
3 3
10
3
HNO3( d ) → NO2 TL ≤ 4 4 < TL < 6 TL ≥ 6
5

Những trường hợp TL đặc biệt trong ô vuông:

 nH SO (d )
TL = 2 4 = 2,5
 nFe
 n
TL = HNO3 (l ) = 10 nFe

⇒ n 2+ = n 3+ =
nFe 3 Fe Fe 2

 nHNO3 ( d )
TL = =5
 nFe

Chú ý đặc biệt:

1. Tính khối lượng Fe: mFe = 0,7moxit + 5,6ne ne: tổng số e cho/nhận.

2. Tính số mol của axit khi oxit tác dụng với axit: ∑ mol HNO

 3
= 2nO + ∑ a.n( spk )
 H 2 SO 4

Trong đó: _ n(spk): số mol của sản phầm khử (khí hoặc NH4NO3)
_ a: mối liên hệ giữa sản phẩm khử và axit trong bảng vàng.
_ Khi có nhiều sp khử thì tính gộp lại.

CAÙC COÂNG THÖÙC GIAÛI NHANH

1) Tính löôïng keát tuûa xuaát hieän khi haáp thuï heát moät löôïng
CO2 vaøo dung dòch Ca(OH)2 hoaëc Ba(OH)2

Coâng thöùc: n↓ =
n O−n
H− CO 2

2) Tính löôïng keát tuûa xuaát hieän khi haáp thuï heát moät löôïng
CO2 vaøo dung dòch chöùa hoãn hôïp goàm NaOH vaø Ca(OH)2 hoaëc
Ba(OH)2

Coâng thöùc: Tính nCO n= O−

H
n CO2−
3
−
2 roài so saùnh vôùi nCa2+ hoaëc nBa2+ ñeå
xem chaát naøo phaûn öùng heát.
3) Tính theå tích CO2 caàn haáp thuï heát vaøo moät dung dòch
Ca(OH)2 hoaëc Ba(OH)2 ñeå thu ñöôïc moät löôïng keát tuûa theo
yeâu caàu

Daïng naøy phaûi coù hai keát quaû.

 nCO = n
 ↓
Coâng thöùc: 2

 nCO = nOH− − n
 2 ↓

4) Tính theå tích dung dòch NaOH caàn cho vaøo dung dòch Al3+ ñeå
xuaát hieän moät löôïng keát tuûa theo yeâu caàu

Daïng naøy phaûi coù hai keát quaû

n − =3.n
 OH ↓
Coâng thöùc: nOH− =4.n Al3+− n
 ↓

5) Tính theå tích dung dòch HCl caàn cho vaøo dung dòch
Na[Al(OH)4] (hoaëc NaAlO2) ñeå xuaát hieän moät löôïng keát tuûa
theo yeâu caàu

Daïng naøy phaûi coù hai keát quaû

n + =n
 H ↓
Coâng thöùc: nH+ =4.n[Al(OH) −] − 3.n
 4 ↓

6) Tính khoái löôïng muoái nitrat thu ñöôïc khi cho hoãn hôïp caùc
kim loaïi taùc duïng vôùi HNO3 (khoâng coù söï taïo thaønh NH4NO3)

Coâng thöùc: mMuoáim= K+6

im2.a(
lo .+
ïi3n +n +8
.nNO 1
0.n
NO ) NO2 N
2 2

(khoâng taïo khí naøo thì soá mol khí ñoù baèng khoâng)

7) Tính khoái löôïng muoái sunfat thu ñöôïc khi cho hoãn hôïp caùc
kim loaïi taùc duïng vôùi H2SO4 ñaëc, noùng giaûi phoùng khí SO2.

Coâng thöùc: mMuoá

i
=
m K+
im96
loaïi.n SO 2

8) Tính löôïng muoái thu ñöôïc khi cho hoãn hôïp saét vaø caùc oxit
saét taùc duïng vôùi HNO3 dö giaûi phoùng khí NO.
 242
Coâng thöùc: mMuoái = (mhoãnhô+
80 ïp
24.n ) NO

242 0,448
mMuoái = (3+ 24. ) = 10,527gam
80 22,4

9) Tính khoái löôïng muoái thu ñöôïc khi hoaø tan heát hoãn hôïp
goàm Fe, FeO, Fe2O3, Fe3O4 baèng HNO3 ñaëc, noùng dö giaûi
phoùng khí NO2.

Töông töï nhö vaán ñeà ñaõ xeùt ôû treân, hoãn hôïp ñaõ cho khoâng
nhaát thieát phaûi laø 4 chaát, maø chæ laø 2 hoaëc 3 trong 4 chaát treân
thì khoái löôïng muoái vaãn ñöôïc tính theo coâng thöùc:

242
mMuoái = (mhoã + 8.n ) NO 2
80 nhôïp

- Vôùi daïng toaùn naøy, HNO3 phaûi dö ñeå muoái thu ñöôïc toaøn laø
muoái Fe(III). Khoâng ñöôïc noùi “HNO3 vöøa ñuû”, vì coù theå phaùt
sinh khaû naêng saét coøn dö do HNO3 ñaõ heát seõ tieáp tuïc tan heát
do khöû Fe(III) veà Fe(II). Khi ñoù ñeà seõ khoâng coøn chính xaùc
nöõa.
- Neáu giaûi phoùng hoãn hôïp NO vaø NO2, coâng thöùc tính muoái laø

242
mMuoá = (mhoã + +
24.n 8.nNO) NO
i 80 nhôp
ï 2

10) Tính khoái löôïng muoái thu ñöôïc khi hoaø tan heát hoãn hôïp
goàm Fe, FeO, Fe2O3, Fe3O4 baèng H2SO4 ñaëc, noùng dö giaûi
phoùng khí SO2

Töông töï ôû treân, hoãn hôïp ñaõ xeùt ôû ñaây khoâng nhaát thieát phaûi
ñuû 4 chaát.

400
Coâng thöùc: mMuoái = (mhoãnhô+
160 ïp
16.n ) SO 2

11) Tính khoái löôïng saét ñaõ duøng ban ñaàu, bieát oxi hoaù
löôïng saét naøy baèng oxi ñöôïc hoãn hôïp raén X. Hoaø tan heát
raén X trong HNO3 loaõng dö ñöôïc NO.

Thöïc ra, daïng naøy döïa vaøo coâng thöùc ôû (8)

242 1
mMuoái = (mhoãn hôïp + 24.nNO ) ⇔ nFe(NO ) = (mhoãn hôïp + 24.nNO )
80 3 3 80
 1
⇒ nFe = nFe(NO3)3 = (m + 24.nNO)
80 hoãn hôïp

56
⇒m=
Fe (m+ hoã 24.n ) NO
80 n hôïp