Out of the Mountains

The Coming Age of the Urban Guerilla

By David Kilcullen
352 pages, Published October 1st 2013 by Oxford University Press, USA

Θα μπορούσε κάποιος μπει στον πειρασμό και να θεωρήσει το «Out of the

Mountains», ως τη φυσική συνέχεια του προηγούμενου, ευγνωσμένης αξίας έργου
(Counterinsurgency, Oxford University Press 2010), του επί δυόμιση δεκαετίες
στελέχους και συμβούλου κυβερνήσεων και ενόπλων δυνάμεων σε Αυστραλία και
ΗΠΑ. Ωστόσο, όπως και ο ίδιος ο Kilcullen έχει σπεύσει να διευκρινίσει, το δεύτερο
βιβλίο του που αφορά τον ανορθόδοξο πόλεμο πρόκειται για μια προσπάθεια
ποιοτικής αναβάθμισης του προηγούμενου έργου του. Με το παρόν πόνημα, ο
Αυστραλιανός ειδικός, επιδιώκει να ξεπεράσει στερεοτυπικές αναλύσεις της θεωρίας
του ανορθόδοξου πολέμου που στέκονται κυρίως στο επιχειρησιακό ή τακτικό μέρος,
εστιάζοντας επίσης τόσο στο χωρικό πλαίσιο όσο και στους κοινωνικούς παράγοντες
που θα διαμορφώσουν τη φυσιογνωμία του ανταρτοπολέμου στο μέλλον.

Όπως φροντίζει να επισημάνει εξαρχής, ο πόλεμος αποτελεί ένα φαινόμενο απόλυτα

συνδεδεμένο με τις ανθρώπινες κοινωνίες. Εξού και σε έναν πλανήτη όπου η μεγάλη
πλειοψηφία των συρράξεων αφορά πλέον αντιπαραθέσεις του κράτους με μη κρατικό
δρώντα (πόλεμοι 4ης γενιάς) και όπου μέχρι τα μέσα του 21ου αι. το 75% του
πληθυσμού αναμένεται να συσσωρευτεί στα παράκτια αστικά κέντρα, (ήτοι τους
πυλώνες του ευρύτερου οικονομικού και πολιτικούς συστήματος), η φυσιογνωμία
αυτής της αντιπαράθεσης πρόκειται να γνωρίσει καίριες μεταβολές. Βασίζοντας τη
συλλογιστική του σε τέσσερις τάσεις-μεταβλητές που κρίνονται ως θεμελιώδεις στη
διαδικασία μεταβολής των χαρακτηριστικών του ανορθόδοξου πολέμου, δηλαδή την
αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού, την έντονη αστικοποίησή του, τη συγκέντρωση
μεγάλων πόλεων πλησίον της ακτογραμμής και της αυξανόμενης (ψηφιακής)
συνδετικότητας, ο συγγραφέας διατείνεται ότι το μεγαλύτερο εύρος των
ανορθόδοξων συγκρούσεων του αιώνα δεν θα διεξαχθεί σε απομακρυσμένα
περιβάλλοντα (βουνά, ζούγκλες), αλλά στους ζωτικές πυρήνες των σύγχρονων
κρατών. Εμπνεόμενος από τη σύγχρονη μαρξιστική σκέψη (Mike Davis, Saskia
Sassen κ.ά.) που αφορά το αστικό τοπίο και τις χωροταξικές ιδιορρυθμίες που
αναπτύσσονται εντός, ο Kilcullen προτείνει ένα νέο μοντέλο θεώρησης των
μητροπόλεων του μέλλοντος ως πεδία παραγωγής συγκρούσεων, σε συσχετισμό με
τις νοσηρές κοινωνικές παθογένειες (αύξηση και φτωχοποίηση πληθυσμού, ανεργία,
εγκληματικότητα, κοινωνική δυσφορία, κλιματική αλλαγή) που θα ενταθούν κατά τις
επόμενες δεκαετίες και θα δοκιμάσουν την κρατική ισχύ.

Στα κεφάλαια που ακολουθούν, ξετυλίγονται παραδείγματα που κατά τον ίδιο
ενισχύουν τις θέσεις που διατυπώνει στην αρχή. Ταξιδεύοντας από τις
παραγκουπόλεις του Μογκαντίσου, στις κοιλάδες του Αφγανιστάν, στον Λίβανο της
Χεζμπολάχ και στους πολύβουους δρόμους της Αραβικής Άνοιξης, ο συγγραφέας
αναδεικνύει τα χαρακτηριστικά των δρώντων που θα ανταγωνιστούν το κράτος στις
επερχόμενες συγκρούσεις. Στον πυρήνα της ανάλυσής του βρίσκεται η θεωρία του
«ανταγωνιστικού ελέγχου», βάσει της οποίας επιχειρεί να εμβαθύνει στην
αντιπαράθεση κράτους-μη κρατικού δρώντος, τονίζοντας ουσιαστικά ότι και οι δύο
πλευρές αναπτύσσουν πολυεπίπεδες στρατηγικές για τον έλεγχο του πληθυσμού, η
αποτελεσματικότητα των οποίων γέρνει ανάλογα και την πλάστιγγα. Σε αυτή τη
διαδικασία, κομβικός (θα πρέπει να) θεωρείται ο ρόλος των νέων τεχνολογιών.

Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι σε ορισμένα σημεία η προσέγγιση του Kilcullen

είναι απλουστευτική ή αχρείαστα εμφατική, ή πως αναπαράγει -πιο συγκροτημένα
μεν- απόψεις που έχουν ήδη κατατεθεί στη σύγχρονη θεωρία του πολέμου. Επίσης,
αν και καταπιάνεται με τα χαρακτηριστικά των υποκειμένων που πρόκειται να
πρωταγωνιστήσουν στις συγκρούσεις του μέλλοντος, δεν προχωρά σε επισταμένη
διαλογή αναφορικά με την ταυτότητα ή τα προτάγματά τους, με αποτέλεσμα να
λανθάνουν εξομοιώσεις (π.χ. οπαδικά γκρουπ ποδοσφαίρου με την Αλ Κάιντα) που
δεν έχουν καμία υπόσταση. Ωστόσο, ο ίδιος παραδέχεται ότι υπάρχει γόνιμο πεδίο για
πιο συστηματική, και αναμφίβολα διεπιστημονική, μελέτη. Εξάλλου, η σκιαγράφηση
των μελλοντικών μητροπόλεων και η ανίχνευση των κοινωνικοοικονομικών
μεταβολών που θα σχηματίσουν το νέο πλαίσιο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον,
χτίζοντας ένα πιο στέρεο ερευνητικό έδαφος στην προσπάθεια να σχηματιστεί το
προφίλ των ένοπλων αντιπαραθέσεων στον 21ο αι. Και ο Kilcullen φροντίζει να
υποδείξει ότι η γνώση ή η ικανότητα καταστολής, είναι μόνο μία πτυχή στην
πολυεπίπεδη οντολογία των πολέμων και των κοινωνικών συγκρούσεων.