Mga Mabuting Naiidudulot at Hindi Magandang Naidudulot ng Teknolohiya (Internet)

sa Mga Estudyanteng nag-aaral sa Unibersidad ng Caloocan City Kursong Bachelor of

Science in Hotel Restaurant and Management

Isang Pamanahong Papel na iniharap sa Guro Ng Mag-aaral

Bilang bahagi ng katuparan ng mga pangangailangan sa pagbasa at pagsulat

Tungo sa pananaliksik sa Filipino II

Ni

Arvin Lloyd C. Ortiz

Marso 2018
 DAHON NG PAG PAPATIBAY

Bilang pagtupad sa isa sa pangangailangan ng asignaturang Filipino 2, Pagbasa at

Pagsulattungo sa pananaliksik , ang pamanahong-papel na ito na pinamagatang Mga
Maganda Naidudulot at Hindi Magandang naidudulot ng Teknolohiya (Internet) sa mga
Estudyante. Ito ay isang Pamanahong Papel na iniharap at inihanda at sa Guro ng mag-aaral

Arvin Lloyd C. Ortiz

Tinanggap sa Ngalan ng Kagawaran ng Filipino, Kolohiyo ng Arte at Syensya,

Unibersidad ng Caloocan, bilang isa sa mga pangangailangan ng asignaturang Filipino II,
Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Pananaliksik.

Gng. Marilyn Lansangan

Propesor sa Filipinio
 PASASALAMAT

Taos pusong pinasasalamatan ng mananaliksik ang mga sumusunod na indibidwal sa

kanilang mahalagang kontribusyon tulong o suporta na ibinigay kaya nagtagumpay na
naisagawa ang pamanahong papel na ito:

 Kay Gng. Marilyn Lansangan ang aming guro na taos pusong ginagawa ang
kanyang trabaho upang magkaron kami ng kaalaman sa paggawa ng pamanahong
pape.l

 Sa mga kamag-aral at kaibigan na tumulong na magbigay ng kanya- kanyang

ideya, opinion at pagbigay sa akin ng lakas ng loob

 Sa aking pamilya na gumabay, sumuporta at tumulong sa akin kaya matagumpay

na naisagawa ang pamanahong papel.

 Sa Poong Maykapal na sumama sa akin sa pag gabay, pag alaga at pagtulong sa

akin habang isinasagawa ko ang pamanahong papel, at nag bigay ng lakas para
hindi ako mapagod mangalap ng mga datos. Maraming salamat Panginoon muli
sa lahat ng iyong ginawa para sa akin

Mula sa kailaliman ng aking puso, Maraming Salamat po.

LISTAHAN NG MGA TALAHANAYAN AT GRAP

 A. Talahanayan 1
B. Grap 1

C. Grap 2
D. Grap 3

TALAAN NG MGA NILALAMAN

Kabanata I – SULIRANIN AT ANG KAPALIGIRAN NITO

 Introduksyon

Layunin ng Pag–aaral

Kahalagahan ng Pag–aaral

Saklaw at limitasyon ng Pag–aaral

Depinisyon ng mga Terminolohiya

KABANATA II – MGA KAUGNAY NA PAG-AARAL AT LITERATURA

KABANATA III – DISENYO AT PARAAN NG PANANALIKSIK

1. Disenyo ng pananaliksik

2. Mga Respondante

3. Intrumentong Pampananaliksik

4. Tritment ng mga Datos

KABANATA IV – PRESENTASYON AT INTERPRETASYON NG MGA DATOS

KABANATA V – LAGOM, KONGKLUSYON AT REKOMENDASYON

1. Lagom

2. Kongklusyon

3. Rekomendasyon

Listahan ng mga sanggunian

Apendiks
APENDIKS

Mga magandang naidudulot at hindi magandang naidudulot ng teknolohiya

(Internet) sa mga estudyante sa isang Paaralan

Pangalan (opsyunal) : ______________________

Kasarian : _______ Edad : ___

Panuto: Bilugan ang titik ng napiling sagot sa mga katanungan na nakalaan sa ibaba.

1. Pinahihintulutan ba ng ekswelahan ang paggamit ng internet sa loob ng silid aralan?

Bakit?

a. Oo, dahil pati ang mga propesor ay gumagamit din

b. Hindi, dahil nawawalan ng atensyong making sa propesor
c. Pwede, kapag sinabi ng propesor na pwedeng gumamit
d. Maari, kasi meron free wifi sa loob ng silid aralan

2. Bakit kailangan ng mga estudyante ang Internet sa pag aaral ?

a. Malakking tulong sa pag pi-facebook

b. Walang tulong para sas estudyante
c. Malaking tulong, lalo na sa research
d. Sapat lang ang tulong nito sa akin

3. Sino dapat ang magbigay ng pahintulot na gumamit ng internet para sa paarala?

a. Propesor
b. Dean
c. Estudyante
d. Pamunuan ng eskwelahan

4. Makakapagtapos ba ang isang estudyante sa tulong internet ? bakit ?

a. Hindi, kasi mapapariwara lang sila.
b. Oo, kasi sa panahon ngayon marami ng tulong ang teknolohiya.
c. Depende, kasi nasa estudyante naman.
d. Wala akong pake.

5. Ano ang pinaka may pakinabang na apps na binibuksan ng estudyante?

a. Merriam Webster
b. Google
 c. Facebook
d. Twitter
e. Youtube

6. Anong gawain sa eskwelahan ang mahahanap sa internet ?

a. Takdang aralin
b. Report
c. Aktibiti
d. Quizzes
e. Wala sa nabanggit

7. Mahuhubog pa ng internet ang utak ng isang estudyante?

Kabanata I

Ang Suliranin at Kaligiran nito

Introdaksyon

Tiyakin ang mga bagay na higit na mahalaga.

Sa bawat henerasyonn ng makabagong teknolohiya ay maraming kahalagahan ang

naiaambag nito sa ating pamumuhay sa pang-araw-araw. Hindi maipagkakaila na ang mga
Social Networking sites ay isa sa maging produkto ng makabagong panahon. Napapabilis
nito ang kasangkapan upang maangkin ng bawat nilikha ang kakayahang maipaliwanag nang
buong linaw ang kanyang iniisip at nadarama. Dito kusang umuusbong ang isa matatag na
pagkakaunawaan at relasyon ng mga tao sa isang lipunan. Nagiging bukas ang isipan sa mga
pangyayari sa loob at labas n gating bansa at nagsisilbing libangan ng karamihan. Ngunit sa
kabilang dako, nagiging bulag tayong mga estudyante sa maaring dulot o epektonito sa ating
pag-aaral at pati na rin sa pag-uugali.

Dahil na rin sa nagagananp na modernisasyon sa ating mundo, marami ang

nagbabago. Kabilang na ditto ang pagbabago sa pananaw ng mga estudyante sa mga bagay
na produkto ng makabagong teknolohiya, mga kinahilingang mga larong online, maging ang
paraan ng kanilang pakikisalamuha sa kapwa. Masasabing mas mahabang oras ang inilalaan
ng mga estudyante sa ngayon. Ang pumuntang computer shop para buksan ang kanilang
account, maglaro ng online games, kaysa sa pagbibisita ng silid-aklatan at iguguol ang
bakanteng-oras para mabasa ng mga aklat at mag-aral.

II. Layunin ng Pag-aaral

Layunin ng pananaliksik na ito na mabigyang kaalaman ang mga estudyante sa ngayon

tungkol sa social media na karaniwang popular sa lipunan. Bukod pa dito, layunin rin nito na
ipabatid sa mga estudyante ang mga epekto ng social media, positibo man o negatibo, lalong-
lalo na sa kanilang pag-aaral. Higit sa lahat, ninanais ng pananaliksik na ito na mabigyang
solusyon ang mga mambabasa upang maiwasa ang pagkahumalung ng mga estudyante sa
social media.

III. Kahalagahan ng Pag-aaral

Malaki ang epekto ng social media sa mga estudyante ngayon. Maaring mabuti o
masama angg dulot nito depende sa taong gumagamit. Ang pag-aaral na ito ay inaasahang
maging kapaki-pakinabang sa mga sumusunod:

Sa mga Mag-aaral. Sa pamamagitan ng pag-aaral na ito, magsasabing patnubay at

makatutulong para makakuha ng paraan kung paaano mababago at mapapaunlad ang
kanilang pananaw tungkol sa Social Media. Makatutulong din ito upang maimulat ang isipan
ng mga estudyante sa tamang paggamit ng social media bilang instrument sa pagpapaunlad
ng kanilang mga sarili.

Sa mga Guro. Upang bigyang ideya ang mga guro tungkol sa Social Media na kadalasang
pinagtutuunang-pansin ng mga estudyante sa ngayon. Sa pamamagitan ng mga ideyang
napulot, maaring gamitin at isagawa ang mga maging mungkahing paraan at solusyon para
malimitahan ng mga estudyante ang kanilanng lubos na pagkahumaling sa Social Media.

Tagapangasiwa ng Paaralan. Ang resulta o ang kinalabasan ng pag-aaral na ito ay

makatutulong sa pagpapatupad ng mga programa, proyekto, mga gawain att iba pang mga
hakbang para makatulong sa mga mag-aaral na mapaunlad ang kanilang persepsyon o
pananaw tungkol dito.

Sa mga Mananaliksik sa Hinaharap. Ang aming pananaliksik ay magsisilbing gabay

upang kung ang paksa ay kauri nitong pag-aaral ay may mapagkukunan sila ng mga kaugnay
ng literatura at karagdagang kaalaaman

Sa mga kasalukuyang mag-aaral ng kumukuha ng kursong Bachelor of Science in Hotel

Restaurant and Management. Bilang isang mag-aaral at guro, abogado, pulis, nurs sa
hinaharap, ang pananaliksik na ito ay magsisilbing mapagkukunan ng mga ideya at mga
posibleng sitwasyong kanilang kalalagkan sa hinaharap. Sa ganoong paraan makapaghahanda
sila upang gawin ang kanilang pagtuturo na mas epektibo.

IV. Saklaw at Limitasyon ng Pag-aaral

Ang pananaliksik na ito ay nakatuon sa paglalahad ng mga positibo at negatibong epekto ng

social media sa mga estudyanteng nag-aaral na kumukuha ng kursong Bachelor Of Science
in Hotel Restaurant and Management sa Unibersidad ng Caloocan City

Nalimitahan ang pag-aaral na ito sa mga estudyanteng nag-aaral na kumukuha ng kursong

Bachelor Of Science in Hotel Restaurant and Management sa Unibersidad ng Caloocan City.
Hinahangad din ng pag-aaral na ito na suriin ang mga pananaw at persepsyon ng mga guro sa
epektong dulot ng social media sa mga estudyante. Sa huli, bibigyan ng mga mananaliksik ng
mga mungkahing solusyon upang maiwasan ang sobrang pagkahumalik sa social media ng
mga estudyante.

V. Depinisyon ng mga Terminolohiya

Upang maging mas madali at ganap ang pakakaintindi ng mga mambabasa, minarapat
naming bigyan ng depinasyon ang mga sumusunod na terminolohiya batay sa kung paano
ginamit ang bawat isa sa pamanahong-papel na ito:

Ang Social Media ay isang daan upang makipagkaibigan sa isang tao kahit hindi mo siya
nakikita. Ito ay may malaking kontribusyon din sa komunikasyon sa mga taong nasa
malayong lugar.

Ang Social Networking Sites ay modernong paraan ngayon ng pakikipagkaibigan ng iba’t

ibang tao sa mundo dahil sa ito ay may mas high tech, mas madali, at higit sa lahat, mas
mabilis. Ito ang tulay sa atin para makamusta ang mga taong malalayo sa atin, magkaroon ng
mga bagong kakilala at kaibigan.

Ang Facebook isang makabagong ideyang na nag-aalok sa ating pagkakataong makipag-

ugnayan sa isang malawak na sansinukob na tao, mga taong marahil ay bago para sa atin.

Kabanata II
Mga Kaugnay na Literatura

Maraming tao ang kadalasang nagtatalo kung ang teknolohiya ay nakkabuti o

nakakasama. Marami ang naniniwala na ang teknolohiya ay may epekto sa ating lipunan,
pero marami rin ang pabor sa pag-unlad ng teknolohiya dahil ito ay nagbibigay ng
magandang dulot sa pamumuhay ng mga Pilipino. Ang mga pananaw ito ay nakakatulong o
nagdudulot ng masamang epekto. Ito ay nakasalalay sa ating mga Pilipino kung paano natin
ito gagamitin. Ang Computer ay bagay na nagpapadali ng buhay ng mga mag-aaral katulad
ko. Ayon nga sa mga nakakatanda, kung dati raw ay aabutin ka ng mag hapon sa library ng
paaralan upang hanapin ang kahulugan ng mga leksyon, ngayon ay nariyan sa bawat kanto
ng Metro Manila hindi lang sa lugar ng mga urban maging sa rural ang mga Internet Café sa
isang pindot lang, nasa harap mo na agad ang hinahanap mo. Maliban pa sa sobrang bilis na
proseso na paghahanap ng leksyon nariyan pa ang printer upang solusyonan ang problema sa
matagal na pagsusulat ng mga takdang aralin. Click lang ng click ay makukuha mo na ang
isang mabilis na proseso ng paggawa. Kung isang matalinong indibideal nga naman gagamit
ng teknolohiya siguradong malayo ang mararating ng ating bansa. Malaki ang maitutulong
nito upang umunlad at patulo na mapadali ang proseso ng moderinasyon na siyang
magdadala sa bawat tao sa tiyak na tagumpay.Ayon kay DepEd Asst. Secretary Teresita
Inciong, kina-kailangan na pagsabihan lang ng mga Guro ang kanilang mga Estudyante na
patayin o itago ang cellphones ng mga ito habng nasa klase para makaiwas na anumang
reklamo mula sa mga magulang laban sa kanila.

Sa umiiral na DepEd Order number 83-2003; order number 26-2000 at order number
70-1999. Mahigpit na ipinagbabawal ang paggamit ng cellular phones sa mga estudyanteng
habang nasa loob ng klase. Pinakiusapan din ni Inciomg ang mga estudyante na maging
responsanble sa paggamit ng cellphone. Hinikayat rin ni Incion ang mga guro na gabayan
ang mga estudyante sa tamang paraan sa paggamit ng naturang teknolohiya sa impormasyon
upang hindi malalag ang mga ito sa maling Gawain tulad ng pakikipag-text sa mga
estranghero na may masasamang intension, bagkus ay gamitin ito lalo na sa paghingi ng
saklolo

Kabanata III

Disenyo at pamamaraan ng Pananaliksik

Ang mga maniniliksik ay matiyagang na ngalap ng impormasyon sa pamamagitan ng

matiyagang pamimigay ng mga tatanungan sa mga mag-aaral ng Unibersidad ng Caloocan
City, sa kursong Bachelor Of Science in Hotel Restaurant and Management at pangangalap
ng mga datos sa aklatan at mga thesis.

Sa kabanatang ito ilalad ang disenyo at pamaraan ng mga mananaliksik, disenyo, respondent,
teknik, instrument, paraan ng pagsasagawa at istratehiyang gamitin ng mga mananaliksik sa
pagsusuri ng ibinibigay na talatanungan.

Disenyo
Ang pag-aaral na ito gumamit ang mga mananaliksik ng descriptive survey o paglalarawan
panunuri dahil inilalarawan rito ang kinalalabasan ng pag-aaral sa pamamagitan ng
talatanungan. Upang maisakatuparan ang pananaliksik na ito ang mga mananaliksik ay
gumagawa ng talatanungan o questionnaire na siyang ipinasasagot sa mga mag-aaral ng
Bachelor of Science in Hotel Restaurant and Management, na nagiging saklaw ng pag-aaral
na ito. Pagkatapos malikom ang mga talatanungan, ito at iwinasto at matiyagang sinuri ng
mananaliksik sa pamamagitan ng talahanayan. Upang lalong maging malinaw ang
kinalabasan ng pag-aaral ay gumamit ang mga mananliksik ng pormulang makakatulong sa
lubos na ikakaunawa ng bawat talahanayan. Percentage Technique ang ginamit ng mga
mananaliksik sa pormula

Respondente

Ang Respondent o saklaw ng pag-aarl na ito ay ang mga mag-aaral sa Unibersidad ng Caloocan City
binubuo ng tatlumpung mag-aaral.Matiyagang nakikipag-ugnayan ang mga mananaliksik sa Prinsipal
at Gurong nangangasiwa saRespondent na mag-aaral na saklaw ng pag-aaral upang maipamahagi ang
mga tatanungan o Questionnaire na inihanda ng mga mananaliksik upang matugunan ang
hinahanapan ng kasagutan.

Instrumento ng Pananaliksik

Ginamit ng mga mananaliksik ang tseklist sa mga mag-aaral upang malaman ang mga salik
na nakakaapekto sa paraan ng paggamit ng teknolohiya ng mga mag-aaral. Gumagamit din
ng mga aklat ang mga mananaliksik sa pagkalap ng mga datos.

Tritment sa mga Datos

Sa pamamagitan ng paggawa ng mga teybol matapos mai-tally ang mga kasagutan sa

kwestyuneyr ngt mga respondent ay naipakita ang porsyente o bahagdan ayon sa daming
sinang-ayunang kasagutan ng mga respondente sa tanong na nakapaloob sa kwestyuneyr o
talatanungan.

Kabanata IV
 Presentasyon, Pagsusuri at Interpretasyon ng Datos

Sa kabila ng isyu ng seguridad, “hackers”, at paggamit ng impormasyon ng walang

pahintulot, at sagabal sa pag-aaral, nananatiling mabuti ang epekto nito sa mga mag-aaral
sa UST. Ito ay sa kadahilanang:

 Pakikipagkaibigan sa mga taong hindi kilala.

 Pagpapatibay ng relasyon sa mga kaibigan.
 Pagkakaroon ng komunikasyon sa mga kamag-anak sa ibang bansa.
 Nahahasa ang pakikisahalubilo ng tao.
 Naipapahayag ang sariling identitdad

Mabuti Masama

9%

91%

Sa larawan na ito, inilalarawan ang lebel ang pagiging pribado ng Social Network sa aspeto
na may kasama o wala sa oras na pupunta sa isang sayt. Nangunguna ang sumagot sa
“Munsan nagiisa at minsan at kasama ang kaibigan” na may 61%. Sumusunod ang “nag-iisa”
(88 na tagatugon at o 31%), “may kasamang kaibigan” (17 o 6%) at ang huli ay ang iba pa na
may limang tagatugon o 2%. Sinasabi dito na ang lebel ng pagiging pribado ay limitado
lamang sa mga kaibigan at nagdudulot nito na ang paggamit ng Social Network ay isa ring
paraan ng pakikihalubilo.
 Sa antas ng kaalaman sa seguridad ng kanilang katauhan sa Social Network sayt,
nangunguna ang sumagot sa “naglilimita ang mga makakakita” na may bilang na 131 o 46%.
Sumunod dito ay ang sagot na “maaaring makita ng sino ang tauhan”(101 o 36%), “mga
kaibigan lamang ang nakakakita ng impormasyon”(46 o 16%) at nahuhuli ang “wala akong
alam kung nakikita man o nalilimita ang pagtingin” na may bilang na anim o 2%.

V. KABANATA

Lagom

Ang papel na ito ay naglalarawan sa kaugalian ng mga tao partikular ng mga

estudyante sa pamantasan ng Unibersidad ng Caloocan City tungkol sa socialnetworking.
Batay sa nagawa naming interpretasyon ng mga datos na aming nakalapmula sa mahigit na
250 na estudyante mula sa iba’t-ibang kolehiyo ng unibersidad, aking nalaman na karamihan
sa mga estudyante sa nasabing unibersidad ay tumatangkilik sa mga social networking sites.

Kongklusyon

Sa pagwawakas ng aming pananaliksik tungkol sa Mabuti at Di Mabuting epekto ng

Teknolohiya (internet), nais kong ilahad ulit ang mga pag-aaral mula sa mga nakalap naming
mga datos. Ang mga datos ay ikinumpara sa aming review of related literature. Naipakita dito
na lumabas na magkatugma ang sarili naming pag-aaral sa mga nakalap na mga datos at ang
review of related literature na buhat sa iba pang mga pag-aaral sa Social Networking.
 Ang pag-aaral na aking isinagawa ay ang paraan ng pagkuha ng pananaw ng mga
piling mag-aaral ng Uniberisidad ng Caloocan City sa pamamagitan ng sarbey. Ang sarbey na
ito ay naglalaman ng mga open-ended at closed-ended na mga tanong para malaman naming
ng lubos ang pananaw ng mga mag-aaral tungkol sa Mabuti at Di-Mabuting epekto ng
Teknolohiya (Internet). Pagkatapos ng pangangalap ng mga datos, ang mga ito ay aking
pinag-aralan at sinuring mabuti. Sumonod na hakbang ay ang pag-iinterpreta ng mga ito,
nang hindi mahirapan, ako ay gumawa ng mga bahagdan upang mapadali ang interpretasyon
ng mga datos. Ito ang buod ng aking pag-aaral:

Una sa lahat, inasahan na napakalaking porsyento ng mga mag-aaral ang may

kaalaman at gumagamit sa Social Networking Site. Isang simpleng dahilan ng pagkakaroon
ng bawat kabataan o kahit mga matatanda ng Social Networking Site ay upang makihalobilo
sa ibang tao sa internet.

Ikalawa, sa mga uri ng Social Networking Sites, may kanya-kanya ring preperensya
ang mga tao, higit na ginagamit at may pinakamaraming myembro ng mga mag-aaral ang
Merriam Webster, sunod ang Facebook at panghuli naman ang Instagram. Ito ay tumugma sa
mga unang mga pag-aaral sa Social Networking, na ang Merriam Webster ay ang siyang
pinakapopular na Social Networking Site sa Pilipinas.

Susunod, kaunti lamang ang oras na inilalaan ng mga mag-aaral sa pagpunta sa mga Sites na
ito. Ibig sabihin nito ay hindi nila inilalaan lahat ng oras nila dito na nagbibigay daan sa mga
mas mahahalagang bagay pa sa kanila gaya na lamang ng pag-aaral at pakikihalubilo sa
pamilya at mga kaibigan nila Nagiging maingat din ang mga higit sa mga mag-aaral sapagkat
nililimita lamang nila ang mga impormasyon na kanilang inilalathala sa internet, hindi
nagiimbita ng mga taong hindi nila kilala at hindi nila binabalak na makipagkita sa mga
taong nakilala sa internet lamang. Karamihan sa mga mag-aaral ay gumagamit ng pribadong
profile at higit sa kanila ay may kaalaman na maaari silang mabiktima ng mga manloloko
kaya’t alam nila ang mga dapat gawin upang ito’y hindi mangyari.
 Naitanong din namin kung may ayaw sila sa mga Social Networking Sites na ito.
Kakaunti lamang ang sumagot na mayroon silang ayaw sa mga sites na ito, karamihan sa
mga dahilan ay ang pagkakaroon ng madaming manloloko, talamak na pornograpiya at mga
hackers. Konti lamang sa tingin namin ang may ayaw, sapagkat mayroon naman paraan
upang malimita ang mga impormasyon na puwedeng ilathala ng mga indibidwal sa internet.
Ito ay nakasalalay na lamang sa pag-iingat ng bawat indibidwal sa mga impormasyon
tungkol sa kanilang mga sarili.

Sa kabuuan, ang Social Media ay may higit na mabuting naidulot sa mga mag-aaral.
Napapalawak ng mga sites na ito ang kaalaman ng mga mag-aaral, napagtitibay ang relasyon
sa mga magkakaibigan, nakahahanap ng bagong mga kaibigan, napagbubuti ang buhay
sosyal ng bawat tao, nagtatagpo ulit ang mga dating mga kaibigan na matagal ng walang
komunikasyon sa isa’t-isa at higit sa lahat, naipapahayag ang sariling idea at pananaw sa
buhay sa buong mundo.

Rekomendasyon

Imunumungkahi ng mga manunulat na higit na mapaghusay pa ang kanilang

pag-aaral sa larangan ng Social Media sa kadahilanang nais pa nilang higit na maunawaan
ang mga mabubuting implikasyon na Social Media. Nais din irekomenda ng mga
mananaliksik ang ilang mga dapat na gawin upang makaiwas sa mga manloloko. Isa sa mga
dapat gawin dito ay ang pag-iingat sa mga impormasyon na nilalathala sa iyong network. Ito
ay makakatulong upang higit na mas mapaganda ang pag gamit ng social networking. Para
higit na mas mpagtibay ang mga datos na nakalap, dapat din tagalin ang limitasyon sa mga
tagatugon. Sa mga gusto pang ipag patuloy ang pag-aaral tungkol sa Mabuti at Di-Mabuting
naidudulot ng Teknolohiya (Internet), nais ng mga manunulat na payuhan ang mga magaaral
na huwag limitahan ang social media sa isang aspekto lamang at huwag din limitahan ang
kanilang mga tagatugon.