ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 323 π.Χ. – 31 π.Χ.

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ (1ο Κεφάλαιο)

Λέξεις – Κλειδιά

Μεταναστευτικό κύμα απ’ όλη την Ελλάδα, καθώς

έβλεπαν πως τα νέα μέρη προσέφεραν δυνατότητα
καινούριας ζωής και νέων ευκαιριών για πλουτισμό
και κοινωνική καταξίωση. Οι ηγεμόνες ενθάρρυναν
Μετανάστευση αυτές τις φιλοδοξίες, καθώς εμπιστεύονταν σε
ομοεθνείς τους νευραλγικές διοικητικές θέσεις και
κατέστησαν τις ελληνικές κοινότητες άρχουσα τάξη
εις βάρος των ντόπιων
Βάση της γλώσσας ήταν η αττική διάλεκτος, που ήταν
η πιο διαδεδομένη στον ελληνικό κόσμο και πλέον
εύκολη στην εκμάθηση εκτοπίζοντας όλες τις άλλες,
Ελληνιστική κοινή έτσι δημιουργήθηκε η ελληνιστική κοινή, η γλώσσα
που μιλούσε π πολύ κόσμος, η γλώσσα μετάφρασης
της Παλαιάς Διαθήκης
Ελληνιστικός κόσμος μοιάζει με μωσαϊκό ως προς τγη
σύνθεση του πληθυσμού των κρατών. Ηγεμόνες και
αξιωματούχοι Έλληνες, πλήθος αυτοχθόνων
Πολιτισμική ανάμειξη κατοίκων, ενδιάμεση τάξη ανήκαν Έλληνες και μέλη
της παλαιάς αριστοκρατίας των κατεκτημένων
περιοχών που έχουν εξελληνιστεί
Κέντρα εξουσίας όπου το άτομο πλέον βρίσκεται
μακριά απ’ αυτά – καθώς δεν υπάρχει πλέον η πόλη –
Βασιλικές αυλές κράτος που θα απολάμβανε την σταθερότητα και τη
συνοχή της πολιτικής κοινότητας – μέσα σ’ αυτά
βιώνει τη μοναδικότητα και μοναχικότητά του.
Προσδιορίζει την κεντρική περίοδο κατά την οποία η
ελληνική γλώσσα, μέσα από τις κατακτήσεις του
Αλεξάνδρου, εξακτινώνεται πέραν των ορίων του
Ελληνιστικός ελλαδικού χώρου και γίνεται όργανο συνεννόησης
όλων των περιοχών της Ανατολής που περιήλθαν
στην κατοχή των Ελλήνων
Ιδρύματα που οι ηγεμόνες χρηματοδοτούσαν για να
εξασφαλίσουν τις κατάλληλες συνθήκες για πρόοδο
της παιδείας. Εκείνη την εποχή γίνονται απαραίτητες
Βιβλιοθήκες σε κάθε μεγάλη πόλη. Μουσείον (ιερό των Μουσών)
μέσα σ’ αυτό δημιουργήθηκε η Βιβλιοθήκη της
Αλεξάνδρειας.
Η οικονομική υποστήριξη του πνευματικού κόσμου
Χορηγία από τις βασιλικές αυλές
Η ενασχόληση ενός ποιητή με περισσότερα από ένα
Πολυειδία είδη της λογοτεχνίας

Σελίδα 1 από 14
 ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ Ο ΡΟΔΙΟΣ (2.2 Κεφάλαιο)

Σχέσεις με το παραδοσιακό έπος

- επιρροή από τον Όμηρο αλλά όχι τυφλή μίμηση
- σκόπιμη ανομοιότητα
- αξιοποίηση και άλλων λογοτεχνικών ειδών
- διακειμενικότητα
- αιτιακές αφηγήσεις στα Αργοναυτικά
- γεωγραφικές πληροφορίες
- τα Αργοναυτικά ήταν αποτέλεσμα γραπτού λόγου

Οι ήρωες των Αργοναυτικών

- απουσία ιεραρχίας μεταξύ των ηρώων
- συλλογικός χαρακτήρας της εκστρατείας
- αντι-ηρωισμός
- λεπτομερής διαγραφή χαρακτήρων
- βασικό στοιχείο είναι ο έρωτας
- απομυθοποίηση των θεών

Περιεχόμενο των Αργοναυτικών

- ο Ιάσων στη Λήμνο και έπειτα στην Κολχίδα
- οι θεές συνεδριάζουν για το μέλλον του Ιάσωνα
- παντοδυναμία του Έρωτα
- νύξεις από κείμενα αστρονομικής και φιλοσοφικής φύσης
- συνύπαρξη αντιθέτων
- λεπτομερειακή ανάλυση πραγμάτων, σχέσεων και γυναικών

Το ύφος και η γλώσσα του Απολλώνιου

- τεχνητή γλώσσα: ιωνική, αιολική, αττική διάλεκτος
- ομηρισμοί
- λεξιλογικοί ποικιλία
- χρήση συνωνύμων
- εικονοποιία
- λεξιλογικές επιρροές από τη λυρική ποίηση και την τραγωδία
- χρήση παρομοιώσεων
- επίκληση στη Μούσα
- χρήση επαναλαμβανόμενων μοτίβων, εικόνων, λέξεων
Σελίδα 2 από 14
 Λέξεις – Κλειδιά

Επίδειξις Ανάγνωση σε δημόσιο χώρο του έργου

Προέκδοσις Αρχική παρουσίαση του έργου
Τα Αργοναυτικά δεν είναι αμιγώς και αποκλειστικά
Συμφυρμός των έπος, αλλά αντλούν και αξιοποιούν στοιχεία και από
λογοτεχνικών ειδών άλλα λογοτεχνικά είδη, όπως την τραγωδία, λυρική
ποίηση
Μέσα στο λογοτεχνικό κείμενο ο ποιητής κάνει
Διακειμενικότητα πλάγιες, περισσότερο ή λιγότερο εμφανείς,
παραπομπές σε άλλα έργα, ποιητικά ή μη
Διηγήσεις που ερμηνεύουν ονομασίες, έθιμα, τελετές
Αίτια που υποτίθεται ότι επιβιώνουν ως τις μέρες του
ποιητή

Σελίδα 3 από 14
 ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ (3ο Κεφάλαιο)

Στον Δία, Απόλλωνα, Άρτεμη, στη Δήλο, στα λουτρά της

6 Ύμνοι Παλλάδας, στη Δήμητρα

60 επιγράμματα
Ελεγειακό ποίημα σε 4 βιβλία όπου διευρύνονται οι απαρχές
θεσμών, τοπωνυμίων κ.λπ. έχουν κοινό τρόπο δόμησης
αποτελούνται από αυτόνομα επεισόδια, άσχετα μεταξύ
Αίτια τους, εξασφαλίζεται η επίφαση μιας ενότητας χάρη σε
εξωτερικούς παράγοντες. Στα 2 πρώτα βιβλία συνδετικός
κρίκος είναι οι Μούσες
Εκάλη Επύλλιο
13 Ιάμβους + 4 λυρικά
ποιήματα γνωστά ως
Μέλη
Πολλά αταύτιστα
αποσπάσματα
Ίβις Ποίημα υβρεολογικό εναντίον των αντιπάλων του

Λέξεις – Κλειδιά

Επίθετο της καλλιμαχικής ποίησης που μπορεί να

συμβολίζει τόσο την ποσοτική σμίκρυνση
Λεπτόν (ολιγοστιχία) όσο και το ποιοτικό αποτέλεσμα που
προϋποθέτει βασανιστικό μόχθο, προσοχή στη
παραμικρή λέξη και ευρηματικότητα στον χειρισμό
Μικρό έπος γραμμένο σε δακτυλικό εξάμετρο με
Επύλλιον ιδιαίτερη ποιότητα αφήγησης που δεν έχει την
αναμενόμενη επιχκή συνοχή

Σελίδα 4 από 14
ΒΟΥΚΟΛΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ - ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ (5.1 Κεφάλαιο)

Θεόκριτος 300-260 π.Χ. (ακμή της ελληνιστικής εποχής)

- 31 ποιήματα με το όνομά του
- 12 μόνο έχουν θέμα βοσκούς και ανθρώπους της υπαίθρου
- 24 επιγράμματα
- Ο όρος «βουκολικός» αναφέρεται στη ζωή των βοσκών
- Ο όρος «βουκολικός» αποδίδεται και σε ποιήματα διαφορετικού
περιεχομένου. Μεταγενέστερη βουκολική ποίηση (εκπρόσωποι:
Μόσχος ο Συρακούσιος και Βίωνας ο Σμυρναίος) βασικό θέμα είναι ο
έρωτας. Επομένως, ο όρος χρησιμοποιείται συμβατικά
- Βουκολική ποίηση: επική ποίηση, γιατί είναι γραμμένη σε δακτυλικό
εξάμετρο το ηρωικό μέτρο

Προέλευση της βουκολικής ποίησης – 2 Ομάδες Θεωριών

1η ΟΜΑΔΑ
- Αρχές της ποίησης σε λατρευτικά δρώμενα της Σικελίας και της
Πελοποννήσου
η
- 1 Ιστορία: εφευρέθηκε στη Σπάρτη στη διάρκεια των Περσικών
πολέμων, όταν οι παρθένες που κατά το έθιμο γιόρταζαν τη γιορτή
της Άρτεμης Καρυάτιδος κρύφτηκαν εξαιτίας της αναστάτωσης και
τη θέση τους πήραν αγρότες, που τραγούδησαν προς τιμήν της θεάς
με το δικό τους αγροτικό τρόπο
η
- 2 Ιστορία: ο Ορέστης έφερε στην Τυνδαρίδα της Σικελίας το ξόανο
της Άρτεμης από τους Ταύρους της Σκυθίας και οι ντόπιοι
υποδέχθηκαν τη θεά με τοπικούς ύμνους
η
- 3 Ιστορία: οι ντόπιοι τίμησαν με δώρα και αγροτικά τραγούδια τη
θεά επειδή κατά τη διάρκεια της εμφύλιας διαμάχης στη Συρακούσα
η θεά επενέβη και επανήλθε η ειρήνη
- Λατινικές πηγές: αφετηρία της ποίησης ύμνοι που έψαλλαν αγρότες
προς τιμήν κάποιων θεών, Απόλλωνα, Διονύσου, Ερμή κ.λπ.
- Reitzenstein: σχέση λαϊκών βουκολικών τραγουδιών με τη λατρεία
της Άρτεμης και του Διονύσου
- Dover: έντεχνη βουκολική ποίηση του Θεόκριτου έχει σχέση με τα
λαϊκά τραγούδια της Σικελίας
- Ανατολίζουσα θεωρία: βασικά μοτίβα του βουκολικού είδους (δηλ.
έρωτας, ποιμενικός θρήνος, μουσική, προσωποποίηση της φύσης)
προέρχονται από την προομηρική παράδοση της Μ. Ασίας
- Οι παραπάνω θεωρίες προσπαθούν να συδέσουν το ποιητικό είδος με
τα θρησκευτικά δρώμενα

Σελίδα 5 από 14
 2η ΟΜΑΔΑ
- προσπάθεια εύρεσης μιας μυθικής αρχής
- Σικελός βουκόλος Δάφνης, γιος μιας Νύμφης και του Ερμή,
θεωρείται ευρετής της βουκολικής ποίησης (ίσως θεωρία του
ιστορικού Τίμαιου). Ο Στησίχορος έγραψε για την ερωτική ιστορία
του Δάφνη χωρίς να ξέρει για τις μουσικές του επιδόσεις. Μάλλον η
συγκεκριμένη μυθολογική θεωρία δημιουργήθηκε εκ των υστέρων
και βασίστηκε στο πρώτο ειδύλλιο του Θεόκριτου που παρουσιάζει
το Δάφνη βασικό ποιητή που ζει και τραγουδά μέσα στη φύση και
πεθαίνει από έρωτα
- Η φύση δεν ενδιαφέρει τους αρχαϊκούς και κλασικούς Έλληνες ως
τόπος ψυχαγωγίας

Ο όρος «Ειδύλλιον»
- Υποκοριστικό του «είδος», που σημαίνει «γραμματειακό είδος».
Πιθανόν σημαίνει ένα μικρό ποίημα, διότι τα ποιήματα του
Θεόκριτου έχουν μικρή έκταση και εικόνες από την καθημερινή ζωή
των απλών ανθρώπων
- Χαρακτήρας: διηγηματικός (αφηγηματικός) – δραματικός (με
διαλόγους μεταξύ των ποιητικών ηρώων) – μικτός
- Καμιά σχέση με το «ειδυλλιακό» που χαρακτηρίζει το τρυφερό και
γοητευτικό σε σχέση με περιγραφές φυσικών τοπίων ή
συναισθημάτων. Ο όρος «ειδυλλιακός» μπορεί να χαρακτηρίζει τη
μεταγενέστερη εξέλιξη του βουκολικού ποιητικού και πεζού είδους,
αλλά όχι την ποίηση του Θεόκριτου
- Ερμηνεία των Θεοκρίτειον ειδυλλίων:
1) Ρεαλιστική: πρέπει να ερμηνεύουμε μόνο ό,τι λέγεται ρητά στο
ποίημα
2) Συμβολική: αναζητά κρυμμένα νοήματα πίσω από την επιφάνεια,
ψάχνει για αλληγορίες και συμβολισμούς
- Κάποιοι ψάχνουν και μια φιλοσοφική διάσταση στην ποίηση. Η
Θεοκρίτεια ποίηση έχει θεωρηθεί επικούρεια, διότι παρουσιάζει αξίες
της αταραξίας, της ελευθερίας, της σχόλης, της ηρεμίας

Σελίδα 6 από 14
 Βουκολικά ειδύλλια
- 13 ποιήματα, σε δακτυλικό εξάμετρο και δωρική διάλεκτο έχουν ως
θέμα τη ζωή στην ύπαιθρο (π.χ. Θύρσις ή ωδή, Κώμος, Νομείς,
Αιπολικόν και ποιμενικόν, κ.α.)
- Ήρωες είναι βοσκοί ή γεωργοί που παρουσιάζονται στο περιβάλλον
της εξοχής όπου βόσκουν τα κοπάδια τους και επιδίδονται σε
μουσικές δραστηριότητες
Θύρσις ή ωδή
ο
1 μέρος: διάλογος ανάμεσα σε Θύρση (ποιμένας) και ανώνυμο
γιδοβοσκό. Μεσημέρι, ώρα ηρεμίας της φύσης και σχόλης των βοσκών
βρίσκοντας την ευκαιρία να ασχοληθούν με την φύση. Ο Θύρσις
παροτρύνει το γιδοβοσκό να τραγουδήσει, υπόσχοντας του ένα δώρο. Το
ίδιο κάνει και ο γοδοβοσκός. Περιγραφεί φυσικού περιβάλλοντος,
βραβεία μια κατσίκα, ένας τράγος. Ο γιδοβοσκός αρνείται την
πρόσκληση φοβούμενος μήπως ενοχλήσει τον Πάνα, που το μεσημέρι
ξεκουράζεται. Περιγράφει αναλυτικά ένα ξύλινο βαθύ ποτήρι που θα
χαρίσει στον Θύρση αν τραγουδήσει ως ανταμοιβή. Στο διάλογο αλλά
και στο διάκοσμο του ποτηριού κυριαρχεί ο ανθρώπινος κόσμος της
καθημερινότητας.
ο
2 μέρος: ο Θύρσις καλεί τις Μούσες να αρχίσουν το βουκολικό
τραγούδι, που αναφέρεται στο θάνατο του βοσκού Δάφνη, που ζούσε στη
Σικελία και πέθανε επειδή αντιστάθηκε στην Αφροδίτη. Βουκολικός
θρήνος, βασικό συστατικό είναι η συμμετοχή της φύσης, η σικελική:
βουνά, ποτάμια, φυτά και ζώα θρηνούν με τον ετοιμοθάνατο. Παθητική
πλάνη (συμμετοχή της φύσης στη ζωή των ανθρώπων). Ο ετοιμοθάνατος
βοσκός επικαλείται όλα τα στοιχεία της φύσης που εγκαταλείπει και έτσι
πεθαίνει. Στο τέλος ο γιδοβοσκός χαρίζει στον Θύρσι το ποτήρι
12 θεματικά μοτίβα: αλήθεια, μνήμη, μεσημέρι, δέντρα και φυτά, άνθη,
τζιτζίκια και ακρίδες, δροσερό νερό, σπηλιά, μάγισσα, θάλασσα, βουνά,
σύριγξ και αυλός
Τεχνική:
ο
1 μέρος: διάλογος και αφήγηση
ο
2 μέρος: δραματικότητα του μονολόγου και του θρήνου
Γλώσσα:
ο
1 μέρος: επίσημη
ο
2 μέρος: λαϊκότροπα στοιχεία
Βασικό χαρακτηριστικό της θεοκρίτειας ποίησης:
ΠΟΙΚΙΛΙΑ
Κάθε ποίημα έχει ξεχωριστή υπόσταση και μέσα στο ποίημα υπάρχουν
σημαντικές διαφορές στον αφηγηματικό τρόπο και τη συναισθηματική
ατμόσφαιρα

Σελίδα 7 από 14
 Βουκολικά ειδύλλια
- Δακτυλικό εξάμετρο
- Δωρική διάλεκτος
- Όχι βουκολικό θέμα, αναφέρονται σε ανθρώπους της πόλης, και
κυρίως πρόκειται για γυναίκες που πραγματεύονται ένα στιγμιότυπο
της ζωής τους
Φαρμακεύτρια
Σε πρώτο πρόσωπο περιγράφει μια ερωτική ιστορία
ο
1 τμήμα: η Σιμαίθα μαζί με τη δούλα της κάνει μαγικά μέσα στη νύχτα
και επικαλείται τη Σελήνη για να αναγκάσει τον εραστή της Δέλφη που
την εγκατέλειψε να γυρίσει πίσω σ’ αυτή
ο
2 τμήμα: η Σιμαίθα μένει μόνη και διηγείται πως γνωρίστηκε με τον
Δέλφη και πως την εγκατέλειψε για κάποια άλλη
ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ:
ο
1 τμήμα: πιο γκροτέσκο, χυδαίο
ο
2 τμήμα: κυριαρχεί μια συναισθηματική διάθεση
Μοτίβο: άγρια επίπληξη προς τη δούλη συνηθισμένο τόσο στην αρχαία
κωμωδία όσο και στο μίμο
Αισχίνας και Θυώνιχος
Ο Αισχίνας είναι απελπισμένος, διότι ανακαλύπτει πως η αγαπημένη του
αγαπά κάποιον άλλο και ο Θυώνιχος τον συμβουλεύει να φύγει
μισθοφόρος στην υπηρεσία του Πτολεμαίου

Μυθολογικά ειδύλλια ή επύλλια

- Αντλούν το θέμα τους από τον μυθολογικό κύκλο του Ηρακλή
Ύλας
Ηρακλίσκος
Ηρακλής λεοντοφόνος
Ελένης Επιθαλάμιον
Γαμήλιο τραγούδι που τραγουδούν κοπέλες της Σπάρτης με αφορμή το
γάμο της Ελένης με τον Μενέλαο

Αυλικά, εγκωμιαστικά ειδύλλια

Ιέρων ή Χάριτες
Εγκώμιον εις Πτολεμαίον
Ελένης Επιθαλάμιον
Γαμήλιο τραγούδι που τραγουδούν κοπέλες της Σπάρτης με αφορμή το
γάμο της Ελένης με τον Μενέλαο

Σελίδα 8 από 14
 Αιολικά ειδύλλια, σύριγξ, επιγράμματα
Γραμμένα σε αιολική διάλεκτο και αιολικό μέτρο των ποιητών της
Σαπφούς και Αλκαίου
Ελένης Επιθαλάμιον
Γαμήλιο τραγούδι που τραγουδούν κοπέλες της Σπάρτης με αφορμή το
γάμο της Ελένης με τον Μενέλαο

Γλώσσα και ύφος

Δωρική διάλεκτος της Συρακούσας ή της Κω. Δεν υπάρχει ομοιογενείς
δωρική διάλεκτος, αλλά διάφορες κατά τόπους παραλλαγές της.
Αναμιγνύει διάφορα διαλεκτικά στοιχεία
Διάλεκτος τεχνητή, ιδιόμορφη και όχι συνεπής προς τη χρήση διαφόρων
τύπων
Υιοθετεί επικούς τύπους με στοιχεία ιωνικά
Θεματική: συνδιαλέγεται με την επική παράδοση έχοντας ως στόχο τη
δημιουργία μιας τελείως διαφορετικής ατμόσφαιρας
Βουκολικό ποίημα: χαρακτηρίζεται «μετά-έπος» επειδή αποκλίνει από το
επικό είδος και δημιουργεί ένα είδος επικής ποίησης
Εκλεκτικός συμφυρμός και άλλων λογοτεχνικών ειδών, δημιουργεί και
υφολογική ποικιλία

Σελίδα 9 από 14
 Λέξεις – Κλειδιά

Βουκολικός Αναφέρεται στη ζωή των βοσκών

Βουκόλοι Βοσκοί βοδιών
Ποιμένες Βοσκοί προβάτων
Αιπόλοι Βοσκοί αιγών
Χοιροβοσκοί (δεν εμφανίζονται πουθενά στην ποίηση
Υφορβοί του Θεόκριτου)
Η ποίηση που ως θέμα της έχει τους βοσκούς και
Βουκολική ποίηση – γενικά τους ανθρώπους της υπαίθρου, παρόλο που
βουκολικό μεγάλο μέρος του είδους έχει εντελώς διαφορετικό
περιεχόμενο. Ο όρος χρησιμοποιείται συμβατικά
Η λέξη είναι υποκοριστικό του είδος, πιθανόν να
σημαίνει ένα «μικρό ποίημα». Ο χαρακτήρας του
Ειδύλλιον είναι διηγηματικός και μικτός. Δεν έχει σχέση με το
«ειδυλλιακός» που χαρακτηρίζει κάτι το τρυφερό και
γοητευτικό
Το μοτίβο συμμετοχής της φύσης στη ζωή των
ανθρώπων, η αναλογία ανάμεσα στη φύση και τον
Παθητική πλάνη άνθρωπο που αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του
βουκολικού είδους και ειδικότερα του βουκολικού
θρήνου
Είδος καντάδας, που τραγουδούσαν οι συμποσιαστές
Κώμος να τριγυρνούν κρατώντας λαμπάδες στο δρόμο και να
καταλήγουν τραγουδώντας στο σπίτι μιας κοπέλας
Αν ο ερωτευμένος κωμαστής ξενυχτούσε στην
εξώπορτα της αγαπημένης του τραγουδώντας για να
Παρακλαυσίθυρον κάμψει την αντίστασή της, το τραγούδι του
ονομαζόταν παρακλαυσίθυρον
Πρόκειται για τεχνοπαίγνιον, ποίημα γραμμένο με
Σύριγξ – τεχνοπαίγνιον τρόπο, ώστε να αναπαράγεται η μορφή ενός
αντικειμένου π.χ. βωμού, αυγού
Λογοτεχνικό υποείδος που σε δραματική μορφή
Μίμος παρουσιάζει στιγμιότυπα από τη ζωή ανθρώπων
χαμηλής τάξης αστικού πληθυσμού

Σελίδα 10 από 14
 ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ (6ο Κεφάλαιο)

Συνεχιστές του Θουκυδίδη (4ος – 3ος αι. π.Χ.)

- Ελληνικά
Συνέχιση εξιστόρησης Πελοποννησιακού
πολέμου ως το 394, χρονολογία ναυμαχία
της Κνίδου, που σήμανε την ανακοπή της
σπαρτιατικής επικράτησης στον ελληνικό
Θεόπομπος από τη Χίο χώρο
- Φιλιππικά
Εστίαση στο πρόσωπο του Φιλίππου,
προαναγγέλλει τη βιογραφική τάση της
ελληνιστικής και ρωμαϊκής
ιστοριογραφίας
Ελληνικά της Οξυρύγχου
Μέχρι το ίδιο χρονικό διάστημα
καλύπτονται και τα γεγονότα των
Ελληνικών της Οξυρύγχου, που τμήματά
Άγνωστος συγγραφέας
του έγιναν γνωστά χάρη σε παπυρικά
ευρήματα του 1906. υιοθετείται η
Θουκυδίδεια οργάνωση σε θέρη και
χειμώνες
Κράτιππος Συνεχιστής του Θουκυδίδη
Ιστορίαι (30 βιβλία), έγραψε παγκόσμια
Έφορος από την Κύμη ιστορία και παρέμεινε ανεπηρέαστος από
τη ρητορική
Τίμαιος από το Ταυρομένιο της Ιστορία των Ελλήνων στις αποικίες της
Σικελίας Δύσης
Δούρις – Φύλαρχος Τραγική ιστοριογραφία
ΤΑΣΕΙΣ
Έντονο ρητορικό στοιχείο εκπρόσωπος ο
Θεόπομπος
Συγγραφή Παγκόσμιας Ιστορίας
Μέσα 4ου αι. π.Χ.
Παραδοξογραφία (ροπή στην παράθεση
θαυμαστών και παράδοξων πληροφοριών
και ιστοριών)
Άνθηση της τραγικής ιστοριογραφίας που
3ος π.Χ. επιδιώκει τη συναισθηματική αντίδραση
του αναγνώστη
4ος – 3ος Ατθίδες

Σελίδα 11 από 14
 ΠΟΛΥΒΙΟΣ από τη Μεγαλόπολη (200-120 π.Χ.)
- 40 βιβλία, σώζονται ακέραια μόνο τα 5 πρώτα
- Θέμα: γεγονότα της περιόδου 220-144 (Α’ & Β’ Καρχηδονιακός πόλεμος,
κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους)
- 5 πρώτα βιβλία (προοίμιο) => ασχολούνται με την προγενέστερη ιστορία
- 6ο βιβλίο => αφιερωμένο στη συζήτηση και σύγκριση διαφόρων μορφών
πολιτευμάτων
- σχεδιάζει το έργο του ως παγκόσμια ιστορία
- ενδιαφέρεται να εξηγήσει την άνοδο της Ρώμης
- σημαντικός παράγοντας αποτελεί το ρωμαϊκό πολίτευμα
- θεωρεί ιδανικό το μεικτό πολίτευμα (αυτό που συνδυάζει δημοκρατικές,
αριστοκρατικές και απολυταρχικές αρχές, εδώ εντάσσει το ρωμαϊκό)
- αντικείμενο θαυμασμού του Πολυβίου η στρατιωτική οργάνωση και πειθαρχία
της Ρώμης. Θεωρεί βέβαια πως οι μεγάλες επιτυχίες εγκυμονούν και κινδύνους
- ιστορικός που ενδιαφερόταν για την αντικειμενικότητα
- δίνει μεγάλη σημασία στη μελέτη ιστορικών πηγών (γραμματειακών,
επιγραφικών μαρτυριών) και την άμεση γνώση της προσωπικότητας των
ιστορικών προσώπων, της γεωγραφίας, της πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης
των κρατών κ.λπ.
- κοινή επίνοια => οι κρίσεις του αποκτούν αληθοφάνεια, επικαλείται για την
ερμηνεία γεγονότων και θεσμών την κοινή λογική
- ιδανικό του η πραγματική ιστορία, δηλ. η ιστοριογραφία που στηρίζεται στη
μελέτη και ερμηνεία των πολιτικών (κυρίως) γεγονότων
- πολιτική και στρατιωτική εμπειρία απαραίτητη προϋπόθεση για τη συγγραφή
ιστορίας
- στόχος => η ωφέλεια του αναγνώστη. Δεν αντιλαμβάνεται ωε βελτίωσης της
ικανότητας του πολίτη για ενεργό συμμετοχή στις πολιτικές διαδικασίες (όπως ο
Θουκυδίδης) αλλά ως προσαρμογή στη νέα πολιτική πραγματικότητα (δεν
υπάρχουν τα περιθώρια ατομικής συμβολής στα κοινά και τάσεις της
ελληνιστικής φιλοσοφίας και σκέψεις , στωικισμός)
- ύφος μονότονο και στεγνό με τάσεις προς αφαιρετική διατύπωση
- γλώσσα έχει έναν αττικό χαρακτήρα
- ο λόγος δεν διακρίνεται για τη χάρη και την ευκαμψία του
- συνεχιστές του: Ποσειδώνιος ο Ρόδιος και Στράβωνας (έχουν χαθεί τα έργα τους)

Σελίδα 12 από 14
 ΔΙΟΔΩΡΟΣ Ο ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ (1ος π.Χ.)
Βιβλιοθήκη (το μοναδικό του έργο) – παγκόσμια ιστορία ως το 54 π.Χ. (εκστρατεία
του Καίσαρα στη Βρετανία) σε 40 βιβλία
Μέθοδος του συγχρονισμού των γεγονότων που εξιστορεί (χρονολογική, δηλ. τα
γεγονότα σε σχέση με άλλα, ήδη γνωστά γεγονότα)
1-5 και 11-20 => καλύπτουν την περίοδο από την εκστρατεία του Ξέρξη ως τους
πολέμους των Διαδόχων του Αλέξανδρου
Από τα υπόλοιπα κάποια απανθίσματα
Κάθε βιβλίο εισάγεται με ένα προοίμιο (γενικές κρίσεις για τα γεγονότα ή για τους
στόχους και τις μεθόδους της ιστοριογραφικής δραστηριότητας του συγγραφέα
6 πρώτα => Αρχαιολογία => δηλαδή την προϊστορία των Ελλήνων και διαφόρων
λαών της Μεσογείου. Η εξιστόρηση αρχίζει με μια έκθεση δημιουργίας του κόσμου
και της γέννησης του πολιτισμού (μάλλον προέρχονται από το έργο του Εκαταίου
από τα Άβδηρα)
1) Το έργο του διαθέτει γενική φιλοσοφική παιδεία (ακολουθεί εκλεκτικές τάσεις
σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής)
2) Συχνοί οι λόγοι, αλλά λόγω οικονομίας της σύνθεσης συμπυκνώνεται σε πλάγιο
λόγο των λόγων που παραδίδονται από τις πηγές του
3) 30 χρόνια έρευνας και μεγάλος αριθμός πηγών, δε διακρίνεται όμως για την
ιστορική σκέψη ή μέθοδο
4) Ιστορική αξία των πληροφοριών εξαρτάται από την αξιοπιστία των πηγών.
Παρατηρούνται αντιφάσεις ή γλωσσικές διαφορές ανάμεσα σε τμήματα του
έργου
5) Στάση απέναντι στη Ρώμη επιφυλακτική
Παρόλα αυτά το υλικό είναι πολύτιμο. Έρευνα του 1990 τείνει προς επανεκτίμηση
του ιδίου ως ιστορικού, τονίζεται ο πρωτοποριακός χαρακτήρας του εγχειρήματος.
Ενότητα της σύνθεσης του έργου και κάποια ανεξαρτησία σκέψης του ιστορικού

Σελίδα 13 από 14
 Λέξεις – Κλειδιά

Πραγματεία ελληνιστικής περιόδου με θέμα την

Ατθίδα ιστορία της Αθήνας. Συγγραφείς Ατθίδων είναι ο
Ανδροτίων και ο περιπατητικός Φιλόχoρος.
ροπή προς την παράθεση παράδοξων και θαυμαστών
Παραδοξογραφία πληροφοριών
και ιστοριών
τάση της ιστοριογραφίας που παρουσιάζεται στα μέσα
του 4ου
Παγκόσμια ιστορία αιώνα. Εκφραστές της ο Έφορος από την Κύμη και ο
Πολύβιος
η χρονολόγηση των γεγονότων σε σχέση με άλλα ήδη
Συγχρονισμός γνωστά. Τη
μέθοδο αυτή ακολούθησε ο Διόδωρος Σικελιώτης.
η ιστοριογραφία που στηρίζεται στη μελέτη και
Πραγματική ιστορία ερμηνεία των
πολιτικών γεγονότων

Σελίδα 14 από 14