Professional Documents
Culture Documents
Niejednoznaczne
określanie mo-
mentów
Momenty skręcające wał. Różne metody zaznaczania
momentów skręcających.
Warunek wytrzymałościowy:
MS d3 MS 16MS
max dop W0 ,d 3 .
W0 16 dop dop
Dla wału przenoszącego moc z zależności N = MS można określić
wartość momentu skręcającego
2n N
N MS MS MS 9550 N m, N kW, n obr .
60 n min
W powyższym wzorze liczba 9550 (dokładnie: 9549,3) to przelicznik jed-
nostek, obliczony w przykładzie 1.4. Po wykorzystaniu tego wzoru śred-
nicę wału oblicza się z zależności
16 9550 N N
d3 36,5 3 cm.
ndop ndop
Warto zwrócić uwagę, że dla dop = 1 /m średnica wału d = 4,52 cm,
natomiast dla dop = 3/m średnica d = 3,44 cm.
Lewy koniec wału jest utwierdzony, prawy jest swobodny. Zadanie jest statycznie
wyznaczalne. Równanie równowagi (suma rzutów momentów na oś wału) ma po-
stać:
MA M2 M1 0 MA M2 M1 200N m.
Siły wewnętrzne w poszczególnych odcinkach wału wyznacza się, korzystając z
metody myślowych przekrojów. Zasady tworzenia granic przedziału, w którym
można dokonać myślowego przekroju, są takie same jak w układach prętowych, a
więc granicami tymi są punkty przyłożenia obciążenia oraz miejsca zmiany wielkości
przekroju poprzecznego. W rozpatrywanym wale należy uwzględnić dwa myślowe
przekroje.
Przekrój 1–1:
Dla odcinka wału pomiędzy lewym końcem a przekrojem I–I
z warunku równowagi otrzymuje się:
MS1 MA 200 N m.
Przekrój 2–2:
Dla odcinka wału pomiędzy lewym końcem a przekrojem II–II
równanie równowagi ma postać:
MS2 MA M1 200 250 50 N m.
Przekrój 2’–2’:
W celu kontroli poprawności obliczeń należy rozpatrzyć
pozostałą część wału:
MS2 M2 50 N m.
J1
d14z d14w
44 34 4
17,18 cm , J2
d24 34
7,95 cm4.
32 32 32 32
Wskaźniki wytrzymałości przekroju na skręcanie:
J1 17,18 2 d32 33
W01 1
8,59 cm3, W02 5,3 cm3.
d
2 1z
4 16 16
Maksymalne naprężenia styczne na odcinku AB oraz BC wału:
MS1 200 MS2 50
AB 23,283 MPa, BC 9,434 MPa,
W01 8,59 W02 5,3
przy czym przelicznik jednostek jest tutaj równy 1. Naprężenia styczne na wewnętrz-
nej powierzchni wału na odcinku AB
MS1 d1w 200 3
W
AB 17,462 MPa.
J1 2 17,18 2
Kąt skręcenia odcinka AB oraz BC wału
MS1L1 180 200 3 180
BA 100 2,5,
GJ1 8 10 17,18
4
M L 180 50 2 180
CB S2 2 100 0,9.
GJ 2 8 10 7,95
4
PRZYKŁAD
Dla wału przedstawionego na rysunku wykonać wykresy momentów, naprężeń
oraz kątów skręcenia przekrojów poprzecznych. Przyjąć: M1 = 10 kNm, M2 = 5 kNm,
L = 1 m, d = 10 cm, G = 8104 MPa.
Wał w tym przykładzie jest utwierdzony na obu końcach – zadanie jest jednokrot-
nie statycznie niewyznaczalne. Po uwolnieniu wału z więzów równanie równowagi
momentów względem osi wału ma postać:
MA MB M1 M2 0 MA MB M1 M2 5kN m.
Zadanie zostanie rozwiązane metodą myślowych przekrojów oraz metodą wyko-
rzystującą zasadę superpozycji.
J1
d4 0,8d
4
0,5904
d4
, J2
d4
, J3
0,6d
4
0,1296
d4
32 32 32 32 32
oraz po uproszczeniu równania geometrycznego
9,0623MA 64,3 0 MA 7,095 kN m.
Z równania statyki określa się drugi moment oporowy: MB = 5 – MA = –2,095 kNm.
Znak „–” oznacza, że na rys. a przyjęto niewłaściwy kierunek reakcji MB.
Według zasady superpozycji każde obciążenie działające na wał może być rozpa-
trywane oddzielnie, a ich skutki można sumować. Zgodnie z tym oblicza się kąty
skręcenia przekroju B wału wywołane działaniem momentów M1, M2 oraz MB, przy
czym moment oporowy MB jest traktowany tutaj równoważnie z pozostałymi momen-
tami (rys. g, h, i). Równanie geometryczne ma wówczas postać
B B1 B2 BB 0,
M1L ML ML M L M 2L ML ML ML
B1 1 , B2 2 2 2 , BB B B B ,
2GJ1 2GJ2 2GJ1 2GJ2 3GJ3 2GJ1 2GJ2 GJ3
MB 2,095 kN m.
Moment MA wyznacza się z równania statyki.
Metoda superpozycji jako narzędzie do napisania równania geometrycznego jest
pod względem pracochłonności porównywalna z metodą myślowych przekrojów. W
celu wykonania wykresów należy zastosować metodę przekrojów, pozwalająca wy-
znaczyć MSi. Po obliczeniu Ji oraz W i można wykonać odpowiednie wykresy.
10 4 10 4
J1 0,5904 579,62 cm4, J2 981,75 cm4,
32 32
4
10
J3 0,1296 127,235 cm4,
32
J1 3 103
W01 115,925 cm , W02 196,35 cm3,
0,5d 16
0,6 10
3
W03 42,41cm3,
16
7,095 7,095
AC 103 61,20 MPa, CD 103 36,13 MPa,
115,925 196,35
2,905 2,095
DE 103 68,50 MPa, EB 103 49,40 MPa,
42,41 42,41
7,095 0,5 180
AC 105 0,438,
8 10 579,62
4
2,905 2 1 180
DE 105 1,090,
3 8 10 127,235
4
2,095 1 180
EB 105 0,393.
3 8 10 127,235
4
Dla h / > 10
MS 1 1
max , WS 2h, JS 3h.
WS 3 3
GJS ds
A0 – pole powierzchni ograniczone linią środkową,
– grubość ścianki w miejscu obliczania .
1n M
J hii3, max S max ,
3 I 1 J
Wyroby hutnicze: max – największa szerokość prostokątnej części
kątowniki, ceowniki, teowniki, składowej przekroju,
dwuteowniki – współczynnik korygujący wg tabeli: