MODUL

POLITEKNIK
KEMENTERIAN
PENDIDIKAN MALAYSIA

K 1.3
E
J
U
RA 1.2
TW
EA
RM
C1343
A UKUR KEJURUTERAAN 1
A
N CHE’ SALIM B. HUSIN (PUO)
WAN NGAH B. MAT (PKB)
BADRUL ZAMAN B. OTHMAN (PKB)
 BIODATA PENULIS MODUL
C1343 UKUR KEJURUTERAAN 1

Nama : Wan Ngah Bin Mat

No. K.P :
Alamat : Politeknik Kota Bharu
Jalan Pangkal Kalong
16400 Ketereh
Kelantan.
Telefon :
e-mail :
Kelulusan : Sarjana Muda Ukur Tanah UTM
Sarjana Pendidikan UTM
Jawatan : Pensyarah Teknik

Nama : Che’ Salim Bin Husin

No. K.P :
Alamat : Politeknik Ungku Omar
Jalan Raja Musa Mahadi
31400 Ipoh , Perak.
Telefon : 05 - 5457656
e-mail :
Kelulusan : Diploma Ukur Tanah ITM.
Jawatan : Pensyarah Teknik

Nama : Badrul Zaman Bin Othman

No. K.P : 660219-03-5579
Alamat : : Politeknik Kota Bharu
Jalan Pangkal Kalong
16400 Ketereh
Kelantan.
Telefon : 09-9751763
e-mail :
Kelulusan : Diploma ITM
Jawatan : Pensyarah Teknik
 GRID KURIKULUM
Grid Kurikulum modul ini adalah berdasarkan kepada kurikulum yang sedang
digunakan di Politeknik Kementerian Pendidikan Malaysia.

TOPIK UNIT
Pengenalan 1 2
Pengukuran Jarak 3
Ukur Kompas 4 5
Ukur Meja 6
Ukur Aras 7 8 9
Luas dan Isipadu 10 11

Pengenalan
Unit 1: Definasi, Bidang dan Tujuan Ilmu Ukur (1 Jam)
Unit 2: Penukaran unit dan skala (1 Jam)

Pengukuran jarak
Unit 3: Peralatan pengukuran jarak, mengukur jarak mendatar
dan jarak cerun, Cara-cara mengatasi halangan. (2 Jam)

Ukur Kompas
Unit 4: Prinsip, Istilah dan Kaedah mencerap. (1 Jam)
Unit 5: Mengambil butiran, Punca selisih,
Pelarasan dan Pelotan (3 Jam)

Ukur Meja
Unit 6: Tujuan, Prinsip, Peralatan dan Tatacara kerja (2 Jam)

Ukur Aras
Unit 7: Tujuan, Istilah, Jenis Alat dan Kaedah kerja. (2 Jam)
Unit 8: Pembukuan, Pengiraan dan Pelotan (7 Jam)
Unit 9: Kontor (3 Jam)

Luas dan Isipadu

Unit 10: Pengiraan luas (4 Jam)
Unit 11: Pengiraan isipadu (4 Jam)
 PANDUAN MENGGUNAKAN MODUL

1. Modul ini dibahagikan kepada 11 unit . Setiap unit disediakan dalam buku yang sama.
2. Muka surat dinomborkan berdasarkan kepada Kod subjek, unit dan halaman seperti
ditunjukkan dibawah ini.

C1343 / UNIT 1/ 1 C1343 / UNIT 2/ 5

Subjek Subjek

Unit Unit

Halaman Halaman

3. Isi kandungan modul akan dinyatakan pada permulaan modul

4. Objektif am dan khusus dinyatakan pada permulaan modul. Baca dengan teliti.
5. Setiap unit mengandungi urutan aktiviti dan diberikan simbol seperti berikut :-

OBJEKTIF
Bahagian ini mengandungi objektif am dan khusus setiap
pembelajaran

INPUT
Input mengandungi maklumat baru yang akan anda pelajari.

AKTIVITI
Di sini anda akan mengikuti proses pembelajaran secara aktif. Anda
perlu ikuti dengan teliti dan melaksanakan arahan yang diberikan.

MAKLUM BALAS
Bahagian ini akan memberikan jawapan kepada soalan- soalan
dalam aktiviti sebagai hasil pembelajaran.

PENILAIAN KENDIRI
Penilaian kendiri menguji kefahaman anda dalam setiap unit.

MAKLUMBALAS KEPADA PENILAIAN KENDIRI

Bahagian ini mengandungi jawapan kepada soalan – soalan yang
dikemukakan dalam penilaian kendiri.

Anda perlu mengikuti unit demi unit yang disediakan. Jika boleh cuba menggunakan unit
ini dalam kumpulan.

Anda hanya pergi ke unit selanjutnya setalah menyelesaikan unit sebelumnya dan yakin
dengan pencapaian anda.
 PERNYATAAN TUJUAN

Modul ini disediakan untuk kegunaan pelajar-pelajar semester 1 yang mengikuti

kursus sijil/diploma di Jabatan Kejuruteraan Awam. Ianya bertujuan untuk
memberi pendedahan kepada pelajar tentang mengguna dan menjalankan kerja
ukur kompas, ukur meja serta ukur aras ke arah pembelajaran kendiri atau
dengan bimbingan daripada pensyarah.

PRA-SYARAT KEMAHIRAN DAN PENGETAHUAN

Tiada

OBJEKTIF AM

Diakhir modul ini pelajar-pelajar akan dapat

 menggunakan pelbagai jenis peralatan ukur terkini dalam menjalankan

kerja ukur kejuruteraan
 melakukan perancangan yang sistematik, pembukuan, pengiraan,
pembetulan dan pemplotan dalam kerja ukur kejuruteraan

PERALATAN DAN SUMBER YANG PERLU DIGUNAKAN BERSAMA MODUL

1. Kalkulator
2. Komputer
3. Perisian ukur kejuruteraan

RUJUKAN:

1. Kamaruzaman Abd. Rashid, Anuar Ahmad dan Shahidah Mohd Ariff (1993)
“Ilmu Ukur Untuk Jurutera.” Universiti Teknologi Malaysia. Sekudai.

2. F A Shepherd (1997). “Ukur Kejuruteraan Lanjutan – Masalah dan

Penyelesaian.” Universiti Teknologi Malaysia. Sekudai.

3. A. Bannister & R. Baker (1998). “ Solving Problem Surveying.” Longman.

Malaysia.

4. Ab. Hamid Mohamed (2000). “ Asas Ukur Kejuruteraan.” Universiti Teknologi

Malaysia. Sekudai.
POLITEKNIK-POLITEKNIK KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
JABATAN KEJURUTERAAN AWAM

C1343 - UKUR KEJURUTERAAN 1

TEMPOH:
TEORI: 30 JAM
AMALI: 45 JAM

TUJUAN MODUL:

1. Mengguna dan menjalankan kerja luar ukur kompas, ukur meja dan ukur
aras.

2. Mengira luas dan isipadu tanah berdasarkan teori yang berkaitan.

RINGKASAN SUKATAN PELAJARAN:

1. PENGENALAN ( 2 JAM )

Definisi, bidang dan tujuan ilmu ukur, penukaran unit dan skala.

2. PENGUKURAN JARAK ( 2 JAM )

Peralatan pengukuran jarak, jarak mendatar dan cerun, mengukur jarak

dan mengatasi halangan.

3. UKUR KOMPAS ( 4 JAM )

Prinsip, istilah, penjagaan alat, kaedah mencerap, mengambil butiran,

punca selisih, pelarasan dan plotan.

4. UKUR MEJA ( 2 JAM )

Tujuan, prinsip, peralatan dan tatacara kerja.

5. UKUR ARAS ( 12 JAM )

Tujuan, istilah , jenis alat, kaedah kerja, pembukuan, pengiraan dan

semakan, ujian alat, pelarasan tetap, kontor, plotan dan peralatan ukur
aras terkini.

6. LUAS DAN ISIPADU ( 8 JAM )

Mengira luas dengan cara matematik, graf dan mekanikal dengan alat
planimeter, mengira isipadu dengan formula, isipadu dari garisan kontur
,titik ketinggian dan aras kedalaman serta mengira luas dan isipadu
dengan komputer.
SUKATAN PELAJARAN

OBJEKTIF:

Selepas melalui proses pembelajaran ini, pelajar-pelajar akan dapat:

1. PENGENALAN

1.1. Mendefinisikan Ilmu Ukur, Ukur Satah dan Ukur Geodetik.

1.2. Menerangkan dengan ringkas cabang-cabang ilmu ukur mengikut

tujuan iaitu:-
1.2.1. Ukur Kejuruteraan
1.2.2. Ukur Kadaster
1.2.3. Ukur Hidrografi
1.2.4. Ukur Topografi
1.2.5. Geodesi
1.2.6. Astronomi
1.2.7. Global Positioning System ( GPS )
1.2.8. Fotogrammetri dan Penderiaan Jauh

1.3. Menggunakan jadual penukaran unit sistem pengukuran:

1.3.1. Jarak
1.3.2. Keluasan
1.3.3. Isipadu
1.3.4. Sudut

1.4. Menyelesaikan kaedah-kaedah penukaran skala:

1.4.1. Kaedah Langsung
1.4.2. Kaedah Pengiraan

2. PENGUKURAN JARAK

2.1. Mengenal peralatan pengukuran jarak.

2.1.1. Pita Ukur
2.1.2. Rantai Ukur
2.1.3. Rantai Halus dan Rantai Bersenggat.

2.2. Mentakrif jarak cerun dan jarak mendatar.

2.3. Menerangkan cara-cara mengatasi halangan dalam pengukuran

jarak.

3. UKUR KOMPAS

3.1. Menyatakan jenis-jenis kompas dan menerangkan prinsip-

 prinsipnya.

3.2. Menerangkan maksud istilah-istilah yang digunakan dalam ukur

kompas dan kaitannya antara satu sama lain:-
3.2.1. Lencongan magnet
3.2.2. Meridian
3.2.3. Utara magnet
3.2.4. Utara benar
3.2.5. Utara grid
3.2.6. Bering bulatan penuh
3.2.7. Bering sukuan
3.2.8. Tarikan tempatan

3.3. Menyelenggara alat kompas dari kerosakan.

3.4. Melakukan cerapan bering hadapan dan belakang antara stesen-

stesen ukur.

3.5. Melakukan kerja luar ukur kompas menggunakan kaedah terabas.

3.6. Melakukan pengambilan butiran dengan kaedah:-

3.6.1. Jejarian atau pancaran
3.6.2. Silangan

3.7. Menerangkan punca-punca seliseh dan membuat pelarasan

terhadap tarikan tempatan melalui :-
3.7.1. Cara tarikan tempatan

3.8. Membuat plotan dan pelarasan menggunakan kaedah Bowditch.

4. UKUR MEJA

4.1. Menerangkan tujuan dan prinsip dasar ukur meja.

4.2. Menggunakan peralatan ukur meja

4.2.1. Meja ukur dan kakitiga.
4.2.2. Alidad
4.2.3. Kompas Panjang
4.2.4. Skala
4.2.5. Lain-lain alatan berkaitan

4.3. Menjalankan kerja luar ukur meja menggunakan kaedah jejarian.

5. UKUR ARAS

5.1 Menerangkan ukur aras dan kegunaannya dalam bidang

 pembinaan.

5.2 Mendefinisikan istilah-istilah ukur aras seperti garisan aras, garisan

ufuk, datum, aras laras dan lain-lain.

5.3 Menyenaraikan jenis-jenis peralatan yang digunakan dalam ukur

aras.

5.4 Membezakan alat-alat aras iaitu alat aras Dompot (Dumpy level),
Jongkit (Tilting) ,Automatik dan digital.

5.5 Menerangkan cara membaca setaf secara tegak dan terbalik.

5.6 Menerangkan dan melakukan pengujian bagi pelarasan sementara

terhadap alat aras.

5.7 Melakukan ujian dua piket dan ukur salingan (reciprocal).

5.8 Menerangkan pengujian bagi pelarasan tetap terhadap alat aras.

5.9 Melakukan kaedah kerja ukur aras :-

5.9.1 Ukur Aras Terbalik
5.9.2 Ukur Aras Siri

5.10 Melakukan dua cara pengiraan ukur aras :-

5.10.1 Naik dan turun
5.10.2 Ketinggian Pengkolimatan

5.11 Mengira aras laras, menyemak kiraan dan ketepatan kerja.

5.12 Melakukan ukur aras untuk kerja keratan memanjang dan

melintang serta membuat plotan.

5.13 Mendefinisikan istilah berkaitan kontor iaitu:

5.13.1 Garisan kontor
5.13.2 Sela kontor
5.13.3 Jarak kontor
5.13.4 Peta kontor

5.14 Menerangkan sifat-sifat kontor.

5.15 Melakukan kerja kontor dengan :

5.15.1 Kaedah Langsung
5.15.2 Kaedah Tidak Langsung

5.16 Melakukan plotan kontor dengan kaedah interpolasi.

 5.17 Menyatakan dan menerangkan secara ringkas peralatan ukur aras
digital.

6. LUAS DAN ISIPADU

6.1 Mengira luas secara matematik, graf dan mekanikal menggunakan

planimeter.

6.2 Mengira luas kawasan yang dibatasi oleh garis lurus dan lengkung
dengan menggunakan :-
6.2.1 Kaedah Simpson
6.2.2 Kaedah Trapezoidal

6.3 Mengira isipadu antara keratan-keratan rentas dengan kaedah

Prismoidal, Luas Hujung (End Area) dan Trapezoidal.

6.4 Mengira isipadu dari garisan kontor , titik ketinggian dan aras
kedalaman.

6.5 Menggunakan perisian komputer untuk mengira luas dan isipadu.

AMALI:

1. UKUR KOMPAS ( 9 JAM )

1.1 Menjalankan pengukuran jarak antara stesen dengan

menggunakan rantai ukur dan mengambil butiran.

1.1 Menjalankan trabas dan pengambilan butiran dengan kaedah

jejarian dan silangan.

1.2 Menghasilkan pelan dari kerja luar yang dijalankan.

2. UKUR MEJA (6 JAM )

2.1 Membuat kerja pengukuran trabas dan plotan menggunakan

kaedah jejarian.

3. UKUR ARAS ( 24 JAM )

3.1 Menjalankan ujian dua piket dan ukur aras salingan.

3.2 Menjalankan kerja ukur aras terbang atau ukur aras siri.

3.3 Menjalankan ukur aras keratan memanjang dan melintang serta

menyediakan plotan.

3.4 Menjalankan ukur kontor menggunakan kaedah langsung dan tidak

langsung.

4. LUAS DAN ISIPADU ( 6 JAM )

4.1 Mendapatkan keluasan menggunakan alat planimeter.

4.2 Menggunakan perisian ukur berkomputer untuk mengira keluasan

dan isipadu.
RUJUKAN:

5. Kamaruzaman Abd. Rashid, Anuar Ahmad dan Shahidah Mohd Ariff (1993)
“Ilmu Ukur Untuk Jurutera.” Universiti Teknologi Malaysia. Sekudai.

6. F A Shepherd (1997). “Ukur Kejuruteraan Lanjutan – Masalah dan

Penyelesaian.” Universiti Teknologi Malaysia. Sekudai.

7. A. Bannister & R. Baker (1998). “ Solving Problem Surveying.” Longman.

Malaysia.

8. Ab. Hamid Mohamed (2000). “ Asas Ukur Kejuruteraan.” Universiti Teknologi

Malaysia. Sekudai.
PENILAIAN BERTERUSAN

1. KUIZ & UJIAN 20 %

2. TUGASAN & TUTORIAL 10 %
3. AMALI 20 %

PEPERIKSAAN AKHIR 50 %

AGIHAN TOPIK SOALAN PEPERIKSAAN AKHIR SEMESTER:-

BAHAGIAN A
JAWAB EMPAT (4) DARI ENAM (6) SOALAN.

SOALAN 1 - TOPIK 1 DAN TOPIK 2

SOALAN 2 - TOPIK 3

SOALAN 3 - TOPIK 4

SOALAN 4 - TOPIK 5

SOALAN 5 - TOPIK 5

SOALAN 6 - TOPIK 6

BAHAGIAN B
JAWAB DUA ( 2 ) DARI TIGA ( 3 ) SOALAN

SOALAN 1 – TOPIK 1 DAN TOPIK 2

SOALAN 2 – TOPIK 3 DAN TOPIK 4

SOALAN 3 – TOPIK 5 DAN TOPIK 6

 SOAL SELIDIK MODUL OLEH PELAJAR

Tajuk Modul : _________________________ Kod Modul : _____________

Nama Pelajar : _______________________ No. Pendaftaran: ____________

Kursus : ____________________________________

Nama Penulis Modul : ______________________________

Sila gunakan skala berikut untuk penilaian anda.

4 Sangat setuju
3 Setuju
2 Tidak setuju
1 Sangat tidak setuju

Arahan : Tandakan  pada ruangan skor yang dipilih.

Bil ELEMEN PENILAIAN SKALA

A. FORMAT 1 2 3 4
1 Susun atur muka surat adalah menarik.
2 Saiz font yang digunakan adalah senang untuk dibaca.
Saiz dan jenis gambar serta carta yang digunakan sesuai
3
dengan input.
4 Carta dan gambar senang dibaca dan difahami.
Jadual yang digunakan tersusun dengan teratur dan mudah
5
difahami.
6 Teks input disusun dengan cara yang mudah difahami.
7 Semua ayat berbentuk arahan dipamerkan dengan jelas.
B. ISI KANDUNGAN 1 2 3 4
8 Saya faham semua objektif dengan jelas.
9 Saya faham pada idea yang disampaikan.
10 Cara persembahan idea adalah menarik.
11 Semua arahan yang diberikan mudah difahami.
Saya boleh melaksanakan semua arahan yang diberikan
12
dalam unit ini.
13 Soalan dalam aktiviti adalah mudah dijawab.
14 Saya boleh menjawab soalan-soalan dalam penilaian kendiri.
15 Maklum balas boleh membantu mengenalpasti kesilapan saya.
16 Ayat-ayat yang digunakan mudah difahami.
17 Gaya penulisan menarik.
18 Saya boleh mengikuti unit ini dengan mudah.
19 Unit ini memudahkan saya mempelajari & memahami topik ini.
20 Penggunaan modul ini menarik minat saya.