Professional Documents
Culture Documents
4 Sommaire Sommaire 5
Séquence ‹ XXe-XXIe siècle : Le roman en question
Chapitre 2 Le théâtre et sa représentation
Littérature et société
Le roman et la conscience humaine .................................................................................. 156 Séquence › Le théâtre antique
Histoire littéraire
Le personnage de roman et ses visions du monde ............................................................. 158 Histoire littéraire
Le théâtre antique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
Histoire des arts
O. Dix, La rue de Prague, 1920 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Histoire des arts
E. Delacroix, Médée furieuse, 1838 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
Le roman en quête de renouvellement
1. M. Proust, Du côté de chez Swann, 1913 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 Tragédie
2. R. Radiguet, Le Bal du comte d’Orgel, 1924 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 1. Eschyle, Agamemnon, 458 av. J.-C. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
3. A. Cohen, Solal, 1930 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 2. Sophocle, Antigone, 442 av. J.-C. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
4. L.-F. Céline, Voyage au bout de la nuit, 1932 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 3. Euripide, Les Troyennes, 415 av J.-C. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
5. A. Camus, L’Étranger, 1942 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 4. Euripide, Médée, 431 av J.-C. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
6. J. Giono, Un roi sans divertissement, 1948 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 Histoire des arts
7. M. Butor, La Modification, 1957 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 Sénèque, Médée, Ier siècle ap. J.-C. Réécritures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
8. A. Robbe-Grillet, Pour un nouveau roman, 1963 Théorie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 Mises en scène : D. Warner, L. Frécuret, Z. Gouram
9. G. Perec, Les Choses, 1965 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
10. M. Yourcenar, L’Œuvre au noir, 1968 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 Comédie
5. Aristophane, Les Cavaliers, 424 av. J.-C. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
Production romanesque contemporaine 6. Aristophane, L’Assemblée des femmes, 393 av. J.-C. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
11. J. Cortázar, Les Armes secrètes, « Continuité des parcs », 1963 Nouvelle intégrale . . . . . . . . . . . . 178 7. Plaute, Le Soldat fanfaron, vers 200 av. J.-C. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
12. J.-M. G. Le Clézio, Désert, 1980 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 8. Plaute, La Marmite, vers 194 av. J.-C. Réécritures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
13. J.-M. G. Le Clézio, La Ronde et autres faits divers, 1982 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
14. F. Vargas, Debout les morts, 1995 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
15. Ph. Roth, La Tache, 2002 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
16. F. Bon, Daewoo, 2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 Séquence ∞ Le XVIIe siècle, Grand Siècle du théâtre
17. S. Germain, Magnus, 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
18. S. Germain, Les Personnages, 2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 Littérature et société
19. L. Gaudé, La Mort du roi Tsongor, 2002 Œuvre intégrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 Le classicisme et son rapport au pouvoir .......................................................................... 240
Histoire littéraire
Les clés du genre Les règles du théâtre classique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
Les genres du roman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Histoire des arts
Le personnage de roman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 Photogramme du film Molière, A. Mnouchkine, 1978 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Le point de vue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 Molière, L’Avare, mise en scène de C. Hiegel, 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
La construction du récit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
La parole du personnage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 Comédie
La description . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 1. P. Corneille, L’Illusion comique, 1635 ........................................................................... 250
6 Sommaire Sommaire 7
Tragédie La mise en scène de l’absurdité
12. W. Shakespeare, Macbeth, 1606 ................................................................................ 274 5. A. Camus, Caligula, 1945 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
P. Corneille La crise
13. Médée, 1635 Réécritures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 6. S. Beckett, En attendant Godot, 1953 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
14. Le Cid, 1637 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 7. E. Ionesco, Le Roi se meurt, 1962 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
15. Horace, 1640 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 8. E. Ionesco, Notes et contre-notes, 1962 Théorie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346
16. Cinna, 1643 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
Le théâtre contemporain entre comique et tragique
J. Racine
9. B.-M. Koltès, Combat de nègre et de chiens, 1983 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347
17. Andromaque, 1667 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286
10. J.-L. Lagarce, Juste la fin du monde, 1990 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
18. Bérénice, 1670 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
11. É.-E. Schmitt, La Nuit de Valognes, 1991 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
19. Phèdre, 1677 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290
12. Y. Reza, Art, 1994 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
Histoire littéraire 13. Ph. Minyana, Drames brefs (1), 1995 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356
La tragédie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 14. J.-M. Ribes, Théâtre sans animaux, « Musée », 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
8 Sommaire Sommaire 9
Séquence ⁄‚ Les XVIIe et XVIIIe siècles : Une poésie en mouvement A. Rimbaud
18. Lettre dite du voyant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438
Histoire littéraire 19. Poésies, « Ma Bohème », 1870-1871 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
L’esprit baroque ............................................................................................................... 394 20. Poésies, « Le mal », 1870-1871 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441
21. Poésies, « Le bateau ivre », 1871 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442
Histoire des arts S. Mallarmé
P. P. Rubens, L’Enlèvement des filles de Leucippe, 1618 ...................................................... 396
22. Poésies, « Ses purs ongles très haut… », 1868 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
23. Poésies, « Le vierge, le vivace et le bel aujourd’hui », 1870-1898 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445
1. Th. de Viau, Sonnet, Second recueil des œuvres poétiques, 1623 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
2. P. de Marbeuf, Recueil de Vers, « Je disais l’autre jour ma peine et ma tristesse », 1628 . . . . . 399
3. P. de Marbeuf, « Et la mer et l’amour », Recueil de vers, 1628 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400 Séquence ⁄¤ XXe-XXIe siècle : Nouveaux territoires poétiques
4. G. de Scudéry, Poésies diverses, « Pour une inconstante », 1649 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 1. G. Apollinaire, Alcools, 1913 Œuvre intégrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448
5. V. Voiture, « Ma foi, c’est fait de moi », Poésies, 1649 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402 « Zone » . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450
6. J.-P. Claris de Florian, Fables, « La fable et la vérité », 1792 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 « Crépuscule » . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451
7. A. Chénier, Dernières poésies. Saint-Lazare, 1794 (éd. Posthume 1819) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405 « Le pont Mirabeau » . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452
2. G. Apollinaire, Poèmes à Lou, 1955 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453
Séquence ⁄⁄ XIXe siècle : Poésie et modernité Histoire littéraire
Le surréalisme ................................................................................................................. 454
Littérature et société
L’artiste romantique dans la société .................................................................................. 408 Histoire des arts
R. Magritte, La Clef des songes (II), 1930 et Ceci n’est pas une pomme, 1964 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456
Histoire littéraire
Le romantisme ................................................................................................................. 409 Le surréalisme
3. A. Breton, Manifeste du surréalisme, 1924 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458
Histoire des arts 4. L. Aragon, Une vague de rêves, « Une vague de rêves », 1924 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459
C. D. Friedrich, Le Voyageur contemplant une mer de nuages, 1817-1818 ............................ 410
5. L. Aragon, Le Mouvement perpétuel, « Sommeil de plomb », 1925 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460
Le romantisme 6. R. Desnos, À la mystérieuse, « Les Espaces du sommeil », 1926 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462
1. A. de Lamartine, « Le Lac », Les Méditations, 1820 ....................................................... 412 7. Ph. Soupault, Georgia, « Le nageur », 1926 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464
8. P. Éluard, Capitale de la douleur, « La courbe de tes yeux », 1947 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465
V. Hugo
2. Préface de Cromwell, 1827 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414 Explorations singulières
3. « L’enfant », Les Orientales, 1829 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415 9. Saint-John Perse, Vents, 1946 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466
4. « Souvenir de la Nuit du 4 », Les Châtiments, 1853 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416 10. E. Guillevic, Gagner, 1949 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467
5. « Ce que dit la bouche d’ombre », Les Contemplations, 1856 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 11. E. Guillevic, Terre à bonheur, 1952 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468
12. R. Char, Lettera amorosa, « Sur le franc-bord », 1953 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469
6. A. de Musset, « Ode à la lune », Contes d’Espagne et d’Italie, 1830 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418 13. Saint-John Perse, discours de réception du prix Nobel de Littérature, 1960 . . . . . . . . . . . . . . . . 470
7. A. Bertrand, « Un rêve », Gaspard de la Nuit, 1842 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 14. F. Ponge, Pièces, « La valise », 1961 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471
8. A. de Vigny, « La maison du berger », Les Destinées, 1844 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420 15. J. Prévert et Izis, Grand Bal du Printemps, 1976 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472
9. G. de Nerval, « Fantaisie », Odelettes, 1852 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421 16. Ph. Jaccottet, Paysages avec figures absentes, 1970 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474
Le symbolisme 17. G. Ortlieb, Poste restante, « 3 h 56 », 1997 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476
18. F. Cheng, À l’Orient de tout, « Pierres », 2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477
Histoire littéraire
Le symbolisme ................................................................................................................. 422 Les clés du genre
La versification du XVIe siècle à nos jours . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
Histoire des arts Évolution du vers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479
G. Moreau, Orphée, 1865 ................................................................................................. 424
Le langage poétique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480
Poèmes en prose et prose poétique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482
10. Ch. Baudelaire, Les Fleurs du Mal, 1857 Œuvre intégrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426
« Correspondances » . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428 Vers le bac 2nde « Poètes maudits et parias de la société »
« Parfum exotique » . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428 1. E. Poe, Poésies, « Le corbeau », 1845 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483
« Le serpent qui danse » . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 2. Ch. Baudelaire, « L’Albatros », Les Fleurs du Mal, 1857 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484
« À une passante » . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430 3. Lautréamont, « Le fils de la femelle du requin »,
11. Ch. Baudelaire, « Le désir de peindre », Petits poèmes en prose, 1869 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431 Les Chants de Maldoror, chant 1, 1869 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484
12. P. Verlaine, Poèmes saturniens, « Chanson d’automne », 1866 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432 4. T. Corbière, « Le crapaud », Les Amours jaunes, 1873 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485
13. S. Gainsbourg, « Je suis venu te dire que je m’en vais », 1974 Réécriture . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433
Vers le bac 1re « Chanter la révolte »
P. Verlaine 1. V. Hugo, Les Misérables, 1862 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486
14. Poèmes saturniens, « Mon rêve familier », 1866 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434 2. J.-B. Clément, « Le temps des cerises », 1866-1868 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487
15. Romances sans paroles, « Ariettes oubliées », 1874 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435 3. J. Cassou, « La plaie que, depuis le temps des cerises… », 1944 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488
16. Parallèlement, « À la manière de Paul Verlaine », 1874 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436 4. L. Aragon, « C », 1942 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488
17. Jadis et Naguère, « Sonnet boiteux », 1884 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437 5. R. Magritte, La Mémoire, 1948 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489
10 Sommaire Sommaire 11
Pistes de lecture La poésie du XIXe au XXe siècle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490 8. Fontenelle, Histoire des oracles, « La Dent d’or », 1687 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 536
Lire le premier poème d’un recueil : Lautréamont, Les Chants de Maldoror, 1869 9. J. de La Bruyère, Les Caractères, « De la mode », 1688 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537
10. Ch. Perrault, Histoire ou Contes du temps passé, « La Barbe bleue », 1697 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538
Pistes de lecture Écriture poétique et quête du sens, du Moyen Âge à nos jours ....................... 491 11. Fénelon, Les Aventures de Télémaque, 1699 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541
Lire un poème : F. Villon, « La Ballade des pendus », 1462
Séquence ⁄∞ XVIIIe siècle : Les Lumières, une littérature de combat
Littérature et société
L’encyclopédisme et la diffusion du savoir ........................................................................ 544
1. Montesquieu, De l’esprit des Lois (De l’esclavage des nègres), 1748 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550
Littérature et société 2. D. Diderot, Encyclopédie, Avertissement, 1765 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551
La réflexion sur l’Homme du XVIe siècle à nos jours . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496
3. C. Dumarsais, Encyclopédie, article « Philosophe » , 1765 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552
Histoire littéraire 4. W. A. Mozart, La Flûte enchantée, 1791 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552
La Renaissance et l’humanisme ........................................................................................ 498 5. Voltaire, De l’Encyclopédie, texte intégral, 1774 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553
Histoire des arts 6. J.-J. Rousseau, Discours sur l’origine et les fondements de l’inégalité…, 1755 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555
H. Holbein le Jeune, Les Ambassadeurs, 1533 .................................................................. 500 7. J.-J. Rousseau, Émile ou de l’Éducation, 1762 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556
8. D. Diderot, Le Neveu de Rameau, 1762-1774 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557
Histoire des arts 9. L. A. de Bougainville, Voyage autour du monde, 1771 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559
L’exaltation du corps humain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502 10. D. Diderot, Supplément au voyage de Bougainville, 1772 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560
Peinture : L. de Vinci
Voltaire
1. J. Boccace, Le Décaméron, 1353 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504 11. Candide, 1759 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 562
2. Th. More, L’Utopie, 1516 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506 12. Traité sur la tolérance, 1763 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564
3. F. Rabelais, Pantagruel, chapitre 8, 1532 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508 13. Dictionnaire philosophique, article « Liberté de penser », 1764 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 565
4. F. Rabelais, Gargantua, « L’abbaye de Thélème », 1534 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510 14. L’Ingénu, Chapitre XIV, 1767 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 566
5. P. de Ronsard, Discours des misères de ce temps, 1562 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512 15. Histoire d’un bon Bramin, 1761 Œuvre intégrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567
6. A. Paré, Des monstres et prodiges, 1573 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513 16. N. de Condorcet, Réflexions sur l’esclavage des nègres, 1781 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 570
7. J. de Léry, Histoire d’un voyage fait en la terre de Brésil, 1578 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514 17. Mirabeau, Premier Discours sur la Déclaration des droits de l’homme, 1789 . . . . . . . . . . . . . . . . . 572
M. de Montaigne
8. Les Essais, « Des Cannibales », 1580 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516
9. Les Essais, « D’un enfant monstrueux », 1582 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518
Séquence ⁄§ XIXe-XXIe siècle : S’engager pour l’humanité
10. Les Essais, « Du démentir », chapitre 18, livre III, 1595 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 Littérature et société
Le monde moderne face aux crimes contre l’Homme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576
e
Séquence ⁄› XVII siècle : Plaire et instruire Histoire littéraire
Les figures de l’engagement ............................................................................................. 578
Histoire littéraire
La fable et le conte : une argumentation par l’exemple ...................................................... 522 Histoire des arts
P. Gauguin, D’où venons-nous ? Que sommes-nous ? Où allons-nous ?, 1897 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580
Histoire des arts
J.-J. Granville, Les Obsèques de la lionne, 1838 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524 Discours et lettres
N. Poussin, Le Jugement de Salomon, 1649 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526 1. É. Zola, Lettre à la jeunesse, 1897 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 582
2. É. Zola, « J’accuse ! », article paru dans L’Aurore, 1898 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584
1. F. de La Rochefoucauld, Maximes, 1664 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 528 3. R. Badinter, Discours à l’Assemblée nationale, 1981 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586
2. B. Pascal, Pensées, 1670 (posthume) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529 4. A. Césaire, Discours sur la négritude, 1987 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588
Aux sources des fables de La Fontaine : Essai
3. Ésope, Fables, VIIe-VIe siècle av. J.-C. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530 5. S. de Beauvoir, Le Deuxième Sexe, 1949 ...................................................................... 590
4. Phèdre, Fables, Ier siècle ap. J.-C. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530 6. Cl. Lévi-Strauss, Tristes tropiques, 1955 ....................................................................... 592
J. de La Fontaine, 1668-1694 Autobiographie
5. Fables, « Le Loup et l’Agneau », 1668 Réécriture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531 7. P. Nizan, Aden Arabie, 1931 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 594
6. Fables, « Le pouvoir des fables », 1678 Réécriture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532 8. A. de Saint-Exupéry, Terre des hommes, 1939 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596
7. Fables, « Les obsèques de la lionne », 1678 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534 9. P. Levi, Si c’est un homme, 1947 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 598
12 Sommaire Sommaire 13
SOMMAIRE Propositions de séquences pour la Seconde
10. R. Antelme, L’Espèce humaine, 1947 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600
11. J. Semprun, L’Écriture ou la vie, 1994 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602
Roman
Ce sommaire propose un parcours spécifique aux objets d’étude de seconde.
12. V. Hugo, L’Homme qui rit, 1869 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 604
13. M. Tournier, Vendredi ou les limbes du Pacifique, 1967 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 606
14. A. Camus, La Peste, 1947 Œuvre intégrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 608
Chapitre 1 Le roman et la nouvelle au XIXe siècle :
Théâtre
réalisme et naturalisme
15. J.-P. Sartre, Les Mains sales, 1948 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612
16. A. Camus, Les Justes, 1949 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614
17. E. Ionesco, Rhinocéros, 1960 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616 Séquence ⁄ Héros et héroïnes réalistes et naturalistes
Poésie Histoire des arts
18. P. Claudel, « Les Jardins », Connaissance de l’Est, 1900 et 1907 ................................... 618 G. Courbet, Un enterrement à Ornans, 1850 ...................................................................... 88
Histoire littéraire « À nous deux, Paris »
Les discours des voyageurs .............................................................................................. 620
H. de Balzac, Le Père Goriot, 1835 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Les clés du genre H. de Balzac, Illusions perdues, 1839 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
G. Flaubert, L’Éducation sentimentale, 1869 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Stratégies argumentatives et modes de raisonnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622
É. Zola, La Curée, 1872 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Brève histoire de l’éloquence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623
G. de Maupassant, Bel-Ami, 1885 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
L’essai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624
La littérature morale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625 Destins de femmes dans le roman et la nouvelle réaliste
L’apologue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626 H. de Balzac, La Femme de trente ans, 1831-1833 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
La variété des registres dans l’argumentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627 H. de Balzac, Eugénie Grandet, 1833 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
G. Flaubert, Madame Bovary, 1857 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Vers le bac 2nde « Plaider pour une justice plus juste »
Émile Zola, Thérèse Raquin, 1867 Œuvre intégrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
1. Montesquieu, De l’esprit des lois, 1748 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628
2. D. Diderot, Encyclopédie, article « Droit naturel », 1751-1772 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629 Histoire littéraire
3. V. Hugo, Les Misérables, 1862 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629 Le réalisme ...................................................................................................................... 86
4. F. Ost, « L’invention du tiers, Eschyle et Kafka », 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631 Littérature et société
Vers le bac 1re « La Condition féminine » La presse au XIXe siècle .................................................................................................... 66
1. S. Mercier, Tableau de Paris, 1781-1788 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632
2. G. Sand, Histoire de ma vie, 1855 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633
3. S. de Beauvoir, Le Deuxième Sexe, 1949 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 634 Séquence ¤ De l’enquête au roman : la traversée des milieux
4. B. Kruger, You are not yourself, 1982 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635
Histoire des arts
Pistes de lecture L’argumentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 636 G. Caillebotte, Les Raboteurs de parquet, 1875 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Lire un discours marquant : M. Luther King, « I have a dream », 1963
Milieux populaires
Pistes de lecture Les cités imaginaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637 Stendhal, Le Rouge et le Noir, 1830 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Lire l’incipit : Voltaire, Micromégas, 1752 Les frères Goncourt, Germinie Lacerteux, 1865 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
É. Zola, L’Assommoir, 1877 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Méthodes É. Zola, Germinal, 1885 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
FICHE 1 Les réécritures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 639 FICHE 11 Comprendre un sujet d’écriture F. Bon, Daewoo, 2004 OUVERTURE CONTEMPORAINE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
FICHE 2 Lecture analytique (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641 d’invention . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657
Les soirées de Médan, une aventure collective
FICHE 3 Lecture analytique (2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642 FICHE 12 Exemple rédigé : un sujet d’invention
J.-K. Huysmans, Les soirées de Médan, « Sac au dos », 1880 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
FICHE 4 Les figures de style . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 644 de type Bac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 659
G. de Maupassant, « Boule de Suif », 1880 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
FICHE 5 Lecture de l’image fixe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 646 FICHE 13 Comprendre un sujet de commentaire . . . . . 660
FICHE 6 Les registres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 649 FICHE 14 Exemple rédigé : un commentaire L’artiste peintre, le double de l’écrivain
FICHE 7 Améliorer son expression . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 652 de type Bac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662 Histoire des arts
FICHE 8 Les épreuves du baccalauréat . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653 FICHE 15 Rédiger un commentaire comparé . . . . . . . . . . . 664 Maupassant et les impressionnistes, artistes de la lumière ................................................ 146
FICHE 9 Répondre à une question sur un corpus . . . . 654 FICHE 16 Réussir l’épreuve orale du baccalauréat . . . . 665
FICHE 17 Comprendre un sujet de dissertation . . . . . . . 667 É. Zola, L’Œuvre, 1886 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
FICHE 10 Exemple de réponse à une question
sur un corpus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 655 FICHE 18 Exemple de dissertation de type Bac . . . . . . . . 669 G. de Maupassant, Préface de Pierre et Jean, 1887 Théorie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
Histoire littéraire
Biographies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672 Le naturalisme ................................................................................................................. 114
Glossaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680 Histoire littéraire
Index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 684 L’âge d’or du roman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
CORPUS 3 Le drame
A. de Musset, On ne badine pas avec l’amour, 1834 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
A. de Musset, Lorenzaccio, 1834 Œuvre intégrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
Chapitre 2 Le texte théâtral, du XVIIe siècle à nos jours V. Hugo, Hernani, 1830 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
V. Hugo, Ruy Blas, 1838 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
Ph. Minyana, Drames brefs (1), 1995 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356
Séquence 3 Du rire aux larmes : mettre en scène Histoire littéraire
Le drame romantique 312
la variété du comique .......................................................................................................
Histoire littéraire
Histoire des arts L’évolution du tragique : des héros mythiques aux figures ordinaires ................................ 330
Marivaux, L’Île des esclaves, 1725, mise en scène de Paulo Correia, 2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
Vers le bac « Monologue et solitude dans le théâtre contemporain »
CORPUS 1 Masques, mensonges et jeux de rôles S. Beckett, Oh les beaux jours, 1963 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370
Molière, Dom Juan, 1665 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 Photo de mise en scène, Winnie ensevelie dans le sable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
A. R. Lesage, Turcaret, 1709 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 B.-M. Koltès, Sallinger, 1987 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
Marivaux, Le Jeu de l’amour et du hasard, 1730 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 M. N’Diaye, Papa doit manger, 2003 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
A. de Musset, On ne badine pas avec l’amour, 1834 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
E. Rostand, Cyrano de Bergerac, 1897 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 Pistes de lecture Le texte théâtral et sa représentation, du XVIIe siècle à nos jours . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
Lire l’incipit : J.-C. Grumberg, L’Atelier, 1985
CORPUS 2 Le théâtre, lieu de la satire sociale et politique
Aristophane, Les Cavaliers, 424 av. J.-C. 129 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 Les clés du genre
Marivaux, L’Île des esclaves, 1725 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
Histoire du théâtre et de sa représentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
Beaumarchais, Le Barbier de Séville, 1775 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
L’action . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362
Beaumarchais, Le Mariage de Figaro, 1778 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
La parole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363
A. Jarry, Ubu Roi, 1896 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
Le personnage et son évolution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364
B. Brecht, La Noce chez les petits bourgeois, 1926 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334
Texte et représentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
Y. Reza, Art, 1994 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
J.-M. Ribes, Théâtre sans animaux, « Musée », 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
Littérature et société
Le divertissement théâtral et la Régence (1715-1723) ........................................................ 296
Histoire littéraire
Marivaudage et drame bourgeois ...................................................................................... 297
Pistes de lecture Lire l’incipit : Voltaire, Micromégas, 1752 ...................................................................... 637 Fiche 1 Les réécritures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 639