Mét sè kiÕn thøc lý thuyÕt c¬ b¶n
Oxit - MxOy Axit - HnA
§Þnh Lµ hîp chÊt cña hai nguyªn tè, Lµ hîp chÊt mµ ph©n tö gåm cã Lµ hîp chÊt mµ ph©n tö gåm
nghÜa trong ®ã cã mét nguyªn tè lµ oxi. mét hay nhiÒu nguyªn tö H liªn mét nguyªn tö kim lo¹i liªn kÕt
ThÝ dô: Na2O, SO3, CO2,…
1. T¸c dông víi níc.
- Oxit axit (®a sè) t¸c dông víi
níc t¹o thµnh dd axit.
SO3 + H2O  H2SO4
- Oxit baz¬ (mét sè) t¸c dông víi
níc t¹o thµnh dd Baz¬
BaO + H2O  Ba(OH)2
2. Oxit axit + dd Baz¬  muèi
+ H2O
CO2 + Ca(OH)2  CaCO3 + H2O
3. Oxit baz¬ + dd Axit  muèi
+ H2O
TCHH CuO + 2HCl  CuCl2 + H2O
4. Oxit axit + Oxit baz¬ 
muèi.
CO2 + Na2O  Na2CO3
baz¬ - M(OH)n
kÕt víi gèc axit. víi mét hay nhiÒu nhãm
hi®roxit (-OH).
ThÝ dô: HCl, HNO3, H2SO4,… ThÝ dô: NaOH, Mg(OH)2,…
1. Lµm ®æi mµu quú tÝm
thµnh ®á.
2. T¸c dông víi kim lo¹i  muèi
+ H2 
Fe + H2SO4(lo·ng)  FeSO4 + H2
3. T¸c dông víi baz¬  Muèi +
H2O
2HCl+ Cu(OH)2  CuCl2+ 2H2O
4. T¸c dông víi oxit baz¬ 
muèi + H2O
CaO+ 2HNO3  Ca(NO3)2 +H2O
5. T¸c dông víi muèi  muèi míi
+ axit míi
HCl+ AgNO3  AgCl  + HNO3
Page: 1
Muèi – MxAy
a. Baz¬ tan (kiÒm)
1. Lµm quú tÝm ho¸ xanh;
phenolphtalein kh«ng mµu ho¸
hång.
2. T¸c dông víi oxax  muèi +
H2O
2KOH + CO2  K2SO3 + H2O
3. T¸c dông víi dd muèi 
Muèi míi + Baz¬ míi
2KOH + CuSO4  K2SO4 +
Cu(OH)2
4. T¸c dông víi axit  muèi +
H2O
Cu(OH)2 + 2HCl  CuCl2 +
2H2O
b. Baz¬ kh«ng tan
4. T¸c dông víi axit  muèi +
H2O
Fe(OH)2 + 2HCl  FeCl2 +
2H2O
5. Baz¬ kh«ng tan bÞ nhiÖt
ph©n  oxit + níc
to
2Fe(OH)3   Fe2O3 +3H2O
Lµ hîp chÊt mµ ph©n tö gåm
cã mét hay nhiÒu nguyªn tö
kim lo¹i liªn kÕt víi mét hay
nhiÒu gèc axit.
ThÝ dô: NaCl, K2CO3,
BaSO4,..
1. Dd muèi + Kim lo¹i  Muèi
míi + kim lo¹i míi
Fe + CuSO4  FeSO4 + Cu 
2. T¸c dông víi axit  muèi
míi + axit míi
Ba(NO3)2 + H2SO4  BaSO4 
+ 2HNO3
3. Dd muèi + dd KiÒm 
muèi míi + baz¬ míi
FeCl3 + 3NaOH  3NaCl +
Fe(OH)3 
4. Dd muèi + dd muèi  2
muèi míi
AgNO3 + NaCl  AgCl  +
NaNO3
5. NhiÒu muèi bÞ ph©n huû ë
nhiÖt ®é cao.
BaCO3  to
 BaO + CO2 
 tÝnh chÊt ho¸ häc cña nh«m vµ s¾t
TÝnh chÊt ho¸ Nh«m Al (NTK = 27) S¾t Fe (NTK = 56)
häc
1. T¸c dông víi phi 4Al + 3O2 t0
 2Al2O3 3Fe + 2O2  t 0
 Fe3O4
kim t0 t0
2Al + 3Cl2   2AlCl3 2Fe + 3Cl2   2FeCl3
2. T¸c dông víi axit 2Al + 6HCl  2AlCl3 + 3H2 Fe + 2HCl  FeCl2 + H2
2Al + 3H2SO4 (lo·ng)  Al2(SO4)3 + 3H2 Fe + H2SO4 (lo·ng)  FeSO4 + H2
3. T¸c dông víi dd 2Al + 3FeSO4  Al2(SO4)3 + 3Fe Fe + 2AgNO3  Fe(NO3)2 + 2Ag
muèi
4. T¸c dông víi dd 2Al + 2NaOH + 2H2O  2NaAlO2 + 3H2 Kh«ng ph¶n øng
KiÒm
GANG Vµ THÐP
Gang ThÐp
§/N Gang lµ hîp kim cña s¾t víi cacbon (chiÕm 2  ThÐp lµ hîp kim cña s¾t víi cacbon (díi
6%) vµ 1 sè nguyªn tè kh¸c nh Si, Mn, S,… 2%) vµ 1 sè nguyªn tè kh¸c.
S¶n xuÊt Gang ®îc luyÖn trong lß cao b»ng c¸ch dïng CO ThÐp ®îc luyÖn trong lß luyÖn b»ng
khö oxit s¾t: c¸ch oxi ho¸ mét sè kim lo¹i vµ phi kim
C + O2  t0
 CO2 cã trong gang nh C, Mn, Si, S, P,…
t0
CO2 + C  t 0
 2CO 2Fe + O2   2FeO
0

3CO + Fe2O3  t0
 2Fe + 3CO2 FeO + C  t
 Fe + CO
t0
4CO + Fe3O4  t0
 3Fe + 4CO2 FeO + Mn   Fe + MnO
0

CaO + SiO2  t0
 CaSiO3 2FeO + Si  t
 2Fe + SiO2
TÝnh chÊt Cøng, gißn Cøng, ®µn håi
tÝnh chÊt ho¸ häc cña phi kim.
s¶n phÈm khÝ HCl + HClO NaCl + NaClO
Oxit axit
Níc Gia-ven
HCl + H2O
+ O2
+ H2 + H2 + NaOH
Phi
+ Kim lo¹i Kim Clo
+ KOH,t0
+ Kim lo¹i
Muèi clorua KCl + KClO3
Oxit kim lo¹i hoÆc muèi

Kim c¬ng: Lµ chÊt r¾n trong Than ch×: Lµ chÊt r¾n, mÒm, Cacbon v« ®Þnh h×nh: Lµ chÊt
suèt, cøng, kh«ng dÉn ®iÖn… cã kh¶ n¨ng dÉn ®iÖn r¾n, xèp, kh«ng cã kh¶ n¨ng
Lµm ®å trang søc, mòi khoan, Lµm ®iÖn cùc, chÊt b«i tr¬n, dÉn ®iÖn, cã Ýnh hÊp phô.
dao c¾t kÝnh… ruét bót ch×… Lµm nhiªn liÖu, chÕ t¹o mÆt
n¹ phßng ®éc…
Ba d¹ng thï h×nh cña Cacbon
Kim C¸c
lo¹i ph¬ng
+ CO2 tr×nh ho¸+häc ®¸ng
Oxit KLnhí 6. NaCl + 2H2O  O  2NaOH + ClCO
+ dpdd 2 +2H2
cacbon mnx2
1. 2Fe + 3Cl2  2FeCl3 t0
t0
6. C + 2CuO   2Cu + CO2
2. Fe + S   FeS
t0
7. 3CO + Fe2O3   2Fe + 3CO2
3. H2O + Cl2  HCl + HClO
2NaOH + Cl2  NaCl + NaClO + H2O 8. NaOH + CO2  NaHCO3
4. Page: 2
5. 4HCl + MnO2  t0
MnCl + Cl + 2H O 9. 2NaOH + CO2  Na2CO3 + H2O
 2 2 2
 C¸c ph­¬ng tr×nh ho¸ häc ®¸ng nhí 6. 2NaCl + 2H2O2NaOH + Cl2 + H2
1. 2Fe + 3Cl2  2FeCl3 7. C + 2CuO 2Cu + CO2
2. Fe + S FeS 8. 3CO + Fe2O3 2Fe + 3CO2
3. H2O + Cl2  HCl + HClO
9. NaOH + CO2  NaHCO3
4. 2NaOH + Cl2  NaCl + NaClO + H2O
2NaOH + CO2  Na2CO3 + H2O
5. 4HCl + MnO2 MnCl2 + Cl2 + 2H2O
TÝNH CHÊT CñA C¸C CHÊT H÷U C¥
Hîp chÊt Metan Etilen Axetilen Benzen
CTPT. CH4 = 16 C2H4 = 28 C2H2 = 26 C6H6 = 78
PTK
H H H
H C H C C H C C H
C«ng thøc H H
cÊu t¹o H
Liªn kÕt ®«i gåm 1 liªn kÕt bÒn Liªn kÕt ba gåm 1 liªn kÕt 3lk ®«i vµ 3lk ®¬n xen kÏ
Liªn kÕt ®¬n
vµ 1 liªn kÕt kÐm bÒn bÒn vµ 2 liªn kÕt kÐm bÒn trong vßng 6 c¹nh ®Òu
Tr¹ng th¸i KhÝ Láng
Kh«ng mµu, kh«ng mïi, Ýt tan trong níc, nhÑ h¬n kh«ng khÝ. Kh«ng mµu, kh«ng tan trong
TÝnh chÊt
níc, nhÑ h¬n níc, hoµ tan
vËt lý
nhiÒu chÊt, ®éc
TÝnh chÊt Cã ph¶n øng ch¸y sinh ra CO2 vµ H2O
ho¸ häc CH4 + 2O2  to
 CO2 + 2H2O 2C2H2 + 5O2  to
 4CO2 + 2H2O
Gièngnhau o
to
C2H4 + 3O2  t
 2CO2 + 2H2O 2C6H6 + 15O2   12CO2 + 6H2O
ChØ tham gia ph¶n øng thÕ Cã ph¶n øng céng Cã ph¶n øng céng Cã ph¶n øng thÕ
CH4 + Cl2 
¸ nh s¸ ng C2H4 + Br2  C2H4Br2 C2H2 + 2Br2  C2H2Br4 Fe , t o
Kh¸c nhau
C6H6 + Br2 

CH3Cl + HCl C6H5Br + HBr

§iÒu chÕ Cã trong khÝ thiªn nhiªn, khÝ Sp chÕ ho¸ dÇu má, sinh ra khi Cho ®Êt ®Ìn + níc, sp chÕ S¶n phÈm chng nhùa than ®¸.
®ång hµnh, khÝ bïn ao. qu¶ chÝn ho¸ dÇu má
C2H5OH 
0
CaC2 + H2O 
H 2 SO4 d ,t
 C2H2 + Ca(OH)2
C2H4 + H2O
NhËn biÕt Kh«g lµm mÊt mµu dd Br2 Lµm mÊt mµu dung dÞch Brom Lµm mÊt mµu dung dÞch Ko lµm mÊt mµu dd Brom
Page: 3
 Lµm mÊt mµu Clo ngoµi as Brom nhiÒu h¬n Etilen Ko tan trong níc
rîu Etylic – C2H5OH Axit Axetic – CH3COOH
CTCT: H H CTCT: H O-H
| | /
H - C - C| - O - H H-C-C
| | | \\
C«ng thøc H H H O
ViÕt gän: CH3 – CH2 – OH ViÕt gän: CH3 – CH2 – COOH

Lµ chÊt láng, kh«ng mµu, dÔ tan vµ tan nhiÒu trong níc.

TÝnh chÊt vËt lý S«i ë 78,30C, nhÑ h¬n níc, hoµ tan ®îc nhiÒu chÊt nh Iot, S«i ë 1180C, cã vÞ chua (dd Ace 2-5% lµm giÊm ¨n)
Benzen…
- Ph¶n øng víi Na:
2C2H5OH + 2Na  2C2H5ONa + H2 2CH3COOH + 2Na  2CH3COONa + H2
- Rîu Etylic t¸c dông víi axit axetic t¹o thµnh este Etyl Axetat
0

TÝnh chÊt ho¸ CH3COOH + C2H5OH  H2SO4 d,t  CH3COOC2H5 + H2O
häc. - Ch¸y víi ngän löa mµu xanh, to¶ nhiÒu nhiÖt - Mang ®ñ tÝnh chÊt cña axit: Lµm ®á quú tÝm, t¸c dông víi
C2H6O + 3O2  to
 2CO2 + 3H2O kim lo¹i tríc H, víi baz¬, oxit baz¬, dd muèi
- BÞ OXH trong kk cã men xóc t¸c 2CH3COOH + Mg  (CH3COO)2Mg + H2
C2H5OH + O2  mengiam
 CH3COOH + H2O CH3COOH + NaOH  CH3COONa + H2O
B»ng ph¬ng ph¸p lªn men tinh bét hoÆc ®êng - Lªn men dd rîu nh¹t
C6H12O6   2C2H5OH + 2CO2 C2H5OH + O2   CH3COOH + H2O
Men men giÊm
30 32 0 C
§iÒu chÕ - Trong PTN:
HoÆc cho Etilen hîp níc
2CH3COONa + H2SO4  2CH3COOH + Na2SO4
C2H4 + H2O ddaxit
 C2H5OH

Page: 4
 glucoz¬ saccaroz¬ tinh bét vµ xenluloz¬
C«ng thøc C6H12O6 C12H22O11 (-C6H10O5 -)n Tinh bét: n  1200 – 6000
ph©n tö Xenluloz¬: n  10000 – 14000
Tr¹ng th¸i ChÊt kÕt tinh, kh«ng mµu, vÞ ngät, ChÊt kÕt tinh, kh«ng mµu, vÞ ngät Lµ chÊt r¾n tr¾ng. Tinh bét tan ®îc trong níc
TÝnh chÊt dÔ tan trong níc s¾c, dÔ tan trong níc, tan nhiÒu trong nãng  hå tinh bét. Xenluloz¬ kh«ng tan trong níc
vËt lý níc nãng kÓ c¶ ®un nãng
Ph¶n øng tr¸ng g¬ng Thuû ph©n khi ®un nãng trong dd axit Thuû ph©n khi ®un nãng trong dd axit lo·ng
TÝnh chÊt C6H12O6 + Ag2O  C6H12O7 + 2Ag lo·ng (C6H10O5)n + nH2O  ddaxit , t o
 nC6H12O6
o
ho¸ häc C12H22O11 + H2O 
ddaxit , t

quan träng C6H12O6 + C6H12O6 Hå tinh bét lµm dd Iot chuyÓn mµu xanh
glucoz¬ fructoz¬
Cã trong qu¶ chÝn (nho), h¹t n¶y Cã trong mÝa, cñ c¶i ®êng Tinh bét cã nhiÒu trong cñ, qu¶, h¹t. Xenluloz¬ cã
§iÒu chÕ
mÇm; ®iÒu chÕ tõ tinh bét. trong vá ®ay, gai, sîi b«ng, gç
Ph¶n øng tr¸ng g¬ng Cã ph¶n øng tr¸ng g¬ng khi ®un nãng NhËn ra tinh bét b»ng dd Iot: cã mµu xanh ®Æc tr-
NhËn biÕt
trong dd axit ng

Page: 5
 Ph©n lo¹i vµ ph¬ng
ph¬ng ph¸p gi¶i c¸c d¹ng bµi tËp
Mét sè d¹ng bµi tËp lý thuyÕt thêng
thêng gÆp

D¹ng 1: BIÕN HO¸

Ph¬ng ph¸p chung:

Vôùi loaïi baøi taäp ñieàu cheá chaát voâ cô caàn nhôù caùc caùch ñieàu cheá sau: (con ñöôøng
ñieàu cheá phaûi ngaén goïn, phöông phaùp ñôn giaûn deã thöïc hieän).
1. NAÊM CAÙCH ÑIEÀU CHEÁ OXIT THÖÔØNG DUØNG:
Caùch 1: KIM LOAÏI + O2  OXIT (thöôøng laø oxit bazô)
to
VD: 3Fe + 2O2   Fe3O4
Caùch 2: PHI KIM + O2  OXIT
to
VD: S + O2   SO2
Caùch 3: HÔÏP CHAÁT + OXI  OXIT
to
VD: 4FeS2 + 11O2   2Fe2O3 + 8SO2
Caùch 4: BAZÔ khoâng tan  nhieät phaân
 OXIT
to
VD: 2Fe(OH)3   Fe2O3 + 3H2O
Caùch 5: MUOÁI (khoâng beàn vôùi nhieät)  nhieät phaân
 OXIT
o
VD: CaCO3  t
 CaO + CO2
2. BA CAÙCH ÑIEÀU CHEÁ AXIT THÖÔØNG DUØNG:
C¸ch 1: H2 + PHI KIM  AXIT (khoâng chöùa oxi)
VD: H2 + Cl2  aùnh saùng
 2HCl (hoaø tan vaøo nöôùc taïo dd axit)
C¸ch 2: OXIT AXIT + H2O  H2SO4
VD: SO3 + H2O  H2SO4
C¸ch 3: AXIT MAÏNH (khoù bay hôi) + MUOÁI  AXIT (deã bay hôi)
VD: H2SO4 + BaCl2  BaSO4 + 2HCl
H2SO4 (ñaäm ñaëc) + 2NaCl  Na2SO4 + 2HCl

3. BOÁN CAÙCH ÑIEÀU CHEÁ BAZÔ THÖÔØNG DUØNG:

C¸ch 1: KIM LOAÏI (moät soá) + H2O  BAZÔ tan (kieàm)
VD: 2Na + 2H2O  2NaOH + H2
C¸ch 2: OXIT BAZÔ + H2O  BAZÔ tan (kieàm)
VD: CaO + H2O  Ca(OH)2
C¸ch 3: BAZÔ tan (kieàm) + Dd MUOÁI  BAZÔ môùi
VD: Ca(OH)2 + Na2CO3  CaCO3 + 2NaOH
Dd MUOÁI   BAZÔ tan (kieàm)
ñieän phaân dung dòch
C¸ch 4: maøng ngaên xoáp

VD: 2NaCl + 2H2O   2NaOH + Cl2 + H2

ñieän phaân dung dòch
maøng ngaên xoáp

4. MUÔØI CAÙCH ÑIEÀU CHEÁ MUOÁI THÖÔØNG DUØNG:

Page: 6
 C¸ch 1: KIM LOAÏI + PHI KIM  MUOÁI
to
VD: 2Al + 3S   Al2S3
C¸ch 2: KIM LOAÏI + Dd AXIT  MUOÁI + …….
VD: Zn + H2SO4 (loaõng)  ZnSO2 + H2 
Cu + 2H2SO4 (ñaëc noùng)  to
 CuSO4 + SO2  + 2H2O
C¸ch 3: KIM LOAÏI + Dd MUOÁI  MUOÁI môùi + KIM LOAÏI môùi
VD: Cu + 2AgNO3  Cu(NO3)2 + 2Ag
C¸ch 4: AXIT + BAZÔ  MUOÁI + H2O
VD: 2NaOH + H2SO4  Na2SO4 + H2O
C¸ch 5: AXIT + OXIT BAZÔ  MUOÁI + H2O
VD: CuO + 2HCl  CuCl2 + H2O
C¸ch 6: OXIT AXIT + Dd BAZÔ (kieàm)  MUOÁI + H2O
VD: CO2 + NaOH  NaHCO3
Hay CO2 + 2NaOH  Na2CO3 + H2O
C¸ch 7: OXIT AXIT + OXIT BAZÔ  MUOÁI
to
VD: SiO2 + CaO   CaSiO3
to
C¸ch 8: Dd BAZÔ (kieàm) + Dd MUOÁI   MUOÁI + BAZÔ (môùi)
VD: Ba(OH)2 + Na2SO4  BaSO4  + 2NaOH
C¸ch 9: DD AXIT + DD MUOÁI  MUOÁI + AXIT (môùi)
VD: 2HCl + K2CO3  2KCl + CO2  + H2O
C¸ch 10: Dd MUOÁI + Dd MUOÁI  2 MUOÁI môùi
VD: NaCl + AgNO3  AgCl  + NaNO3
* Löu yù: - Phaàn lôùn caùc phaûn öùng xaûy ra ñeàu coù ñieàu kieän.
- Treân ñaây chæ laø caùc caùch ñieàu cheá thöôøng duøng.
Baøi taäp 1:1: Töø kim loaïi Cu haõy neâu hai phöông phaùp ñeàu cheá muoái CuSO 4 tröïc tieáp vaø giaùn
tieáp.
Höôùng daãn giaûi:
Phöông phaùp 1: Chuyeån tröïc tieáp Cu thaønh muoái CuSO4
Cu + 2H2SO4 (ñaëc noùng)  to
 CuSO4 + SO2  + 2H2O
Coâ caïn dung dòch seõ thu ñöôïc CuSO4 khan.
Phöông phaùp 2: Chuyeån giaùn tieáp Cu  CuO  CuSO4
to
2Cu + O2   2CuO
CuO + H2SO4  CuSO4 + H2O
Coâ caïn dung dòch seõ thu ñöôïc CuSO4 khan.
Baøi taäp 2:
2: a. Neâu boán phöông phaùp ñieàu cheá NaOH.
b. Neâu hai phöông phaùp ñieàu cheá axit HCl.
Baøi taäp 3:
3: Trong phoøng thí nghieäm coù caùc hoaù chaát sau: NaCl, H 2O, MnO2, KmnO4, dung dòch
HCl. Coù theå duøng nhöõng hoaù chaát naøo ñeå ñieàu cheá khí clo? Vieát phöông trình hoaù hoïc.
(PTHH khoù: 2KMnO4 + 16HCl  2MnCl2 + 2KCl + 5Cl2 + 8H2O).
Baøi taäp 4:
4: Coù theå ñieàu cheá Cu(OH)2 trong phoøng thí nghieäm chæ vôùi ba hoaù chaát Cu, NaCl, H 2O
ñöôïc khoâng? Vieát PTHH, cho caùc ñieàu kieän caàn thieát coi nhö coù ñuû?
Baøi taäp 5:
5: Töø nguyeân lieäu Fe3O4 (r). Haõy trình baøy caùch ñieàu cheá: a) FeCl 3 (r) ; b) FeCl2 (r)
.Vieát caùc phöông trình phaûn öùng xaûy ra.
 Vôùi loaïi baøi taäp vieát caùc PTHH cho daõy chuyeån ñoåi hoaù hoïc caàn:
- Vieát ñuùng CTHH cuûa caùc chaát ñaõ cho trong daõy.
- Döïa vaøo tính chaát hoaù hoïc vaø phöông phaùp ñieàu cheá töøng loaïi chaát ñaõ hoïc ñeå vieát
ñuùng PTHH (nhôù caân baèng cho moãi chuyeån hoaù)

Page: 7
* Löu yù: Moãi muõi teân trong sô ñoà chæ ñöôïc vieát moät PTHH, nhôù ghi roõ ñieàu kieän ñeå phaûn
öùng xaûy ra.

Baøi taäp:
taäp: Vieát caùc phöông trình hoaù hoïc cho daõy chuyeån ñoåi. (Ghi roõ ñieàu kieän cuûa phaûn öùng,
neáu coù)
(5)
SO2  (7)
 H2SO3  (8)
 K2SO3 (9)
 SO2
1) S  SO2  SO3  H2SO4
(1) (2) (3)

(6)
(4) Na2SO3 Na2SO4  (10)
BaSO4
2) Cu  (1)
 CuO  (2)
 CuSO4  (3)
 CuCl2  (4)
 Cu(OH)2  (5)
 Cu(NO3)2  (6)
 Cu
3) FeCl2  Fe(OH)2  FeSO4  Fe(NO3)2  Fe
(2) (3) (4) (5)
(1)
(11)
Fe (12) (13)
(6)
FeCl3  (7)
 Fe(OH)3  (8)
 Fe2O3 (9)
 Fe  (10)
Fe3O4
 NaAlO2 
(3)
4) Al 
(1)
 Al2O3 
(2)
(4) Al(OH)3 
(5)
 Al2(SO4)3 
(6)
 AlCl3 
(7)
 Al(NO3)3 
(8)

Al2O3 (9)
 Al
* Löu yù: Nhöõng PTHH khoù:  Fe + 2FeCl3  3FeCl2
 Cl2 + 2FeCl2  2FeCl3
 2Al + 2NaOH + 2H2O  2NaAlO2 + 3H2 
 NaAlO2 + CO2 + 2H2O  Al(OH)3 + NaHCO3
 Al(OH)3 + NaOH  NaAlO2 + 2H2O
 Al2O3 + 2NaOH  2NaAlO2 + H2O

D¹ng 2: T¸CH CHÊT

Nguyªn t¾c:
 Böôùc 1: Choïn chaát X chæ taùc duïng vôùi A (maø khoâng taùc duïng vôùi B) ñeå chuyeån A thaønh
AX ôû daïng keát tuûa, bay hôi hoaëc hoaø tan; taùch khoûi B (baèng caùch loïc hoaëc töï taùch).
 Böôùc 2: Ñieàu cheá laïi chaát A töø AX
* Sô ñoà toång quaùt:
B
X
Hoãn hôïpA, B 
PÖ taùch XY
Y
AX ( ,  , tan) 
PÖ taùi taïo

A
Giai ñoaïn 1 giai ñoaïn 2

 Löu yù: ñeå taùch laáy caùc chaát nguyeân chaát rieâng reõ ra duøng caû hai giai ñoaïn. Coøn ñeå tinh
cheá laáy moät chaát nguyeân chaát ta chæ caàn thöïc hieän giai ñoaïn 1.
Baøi taäp 1: Neâu phöông phaùp taùch hoãn hôïp khí Cl2, H2, CO2 thaønh caùc chaát nguyeân chaát.
Höôùng daãn giaûi:
Cho hoãn hôïp ba khí Cl2, H2, CO2 töø töø qua dung dòch KOH dö, chæ coù H 2 khoâng phaûn öùng
ñöôïc taùch rieâng vaø laøm khoâ. Hai khí coøn laïi coù phaûn öùng:
Cl2 + 2KOH  KClO + KCl + H2O
CO2 + 2KOH  K2CO3 + H2O

Page: 8
 Dung dòch thu ñöôïc goàm KclO, K2CO3, KOH coøn dö ñöôïc cho taùc duïng tieáp vôùi dung dòch
HCl.
KOH (dö) + HCl  KCl + H2O
K2CO3 + 2HCl  2KCl + CO2  + H2O
Dung dòch thu ñöôïc ñun noùng, coù phaûn öùng phaân huyû:
2KClO  to
 2KCl + O2 
Baøi taäp 2: Khí CO2 coù laãn khí SO2, laøm theá naøo ñeå thu ñöôïc khí CO2 tinh khieát.
Höôùng daãn giaûi:
Daãn hoãn hôïp khí SO2 vaø CO2 loäi qua nöôùc brom dö, toaøn boä SO2 bò giöõ laïi, coøn CO2
khoâng phaûn öùng thoaùt ra, ta thu ñöôïc CO2 tinh khieát.
SO2 + 2H2O + Br2  2HBr + H2SO4
Baøi taäp 3: Neâu phöông phaùp taùch hoàn hôïp goàm CaCO3, CaSO4 thaønh caùc chaát nguyeân chaát.
Baøi taäp 4: Baïc kim loaïi coù laãn Fe vaø Zn laøm theá naøo ñeå thu ñöôïc Ag tinh khieát.

NHËN BIÕT
D¹ng 3:
1. NhËn biÕt vµ t¸ch c¸c chÊt
PP chung: Duøng caùc phaûn öùng ñaëc tröng cuûa caùc chaát ñeå nhaän ra chuùng. Cuï theå laø nhöõng
phaûn öùng gaây ra caùc hieän töôïng maø ta thaáy ñöôïc nhö keát tuûa ñaëc tröng, maøu ñaëc tröng, khí sinh
ra coù muøi ñaëc tröng (Thí duï: NH3 muøi khai, H2S muøi tröùng thoái, SO2 muøi soác, NO2 maøu naâu,
muøi haéc,…)
Söû duïng caùc baûng sau ñeå laøm baøi taäp nhaän bieát:
A. NHÄN BIET CAC CHÁT TRONG DUNG DICH
Hoaù chaát Thuoác thöû Hieän töôïng PTHH minh hoaï
- Axit (HCl, HNO3,  laøm quyø tím hoaù ñoû
…)
Quyø tím  laøm quyø tím hoaù xanh
- Bazô kieàm
(NaOH,…)
Phenolphtalei  laøm dung dòch hoaù
Bazô kieàm
n (khoâng maøu hoàng.
(NaOH,…)
maøu)
 Taïo khí khoâng maøu, 8HNO3 + 3Cu  3Cu(NO3)2 + 2NO  +
ñeå ngoaøi khoâng khí hoaù 4H2O (khoâng
Goác nitrat (-NO3) Cu naâu maøu)
2NO + O2  2NO2 (maøu naâu)
Muoái sunfat tan BaCl2 hoaëc  Taïo keát tuûa traéng Na2SO4 + BaCl2  BaSO4  + 2NaCl
(=SO4) Ba(OH)2 BaSO4
- BaCl2  Taïo keát tuûa traéng Na2SO3 + BaCl2  BaSO3  + 2NaCl
Muoái sunfit - Axit BaSO3 Na2SO3 + HCl  BaCl2 + SO2  + H2O
(=SO3)  Taïo khí khoâng maøu
SO2
- BaCl2  Taïo keát tuûa traéng Na2CO3 + BaCl2  BaCO3  + 2NaCl
Muoái cacbonat - Axit BaCO3 CaCO3 +2HCl  CaCl2 + CO2  + H2O
(=CO3)  Taïo khí khoâng maøu
CO2
Muoái photphat (   Taïo keát tuûa maøu Na3PO4 + 3AgNO3  Ag3PO4  + 3NaNO3
AgNO3 vaøng
PO4) (maøu vaøng)
Muoái clorua (-Cl) AgNO3  Taïo keát tuûa traéng NaCl + AgNO3  AgCl  + NaNO3

Page: 9
 AgCl
 Taïo khí muøi tröùng Na2S + 2HCl  2NaCl + H2S 
Muoái sunfua Axit,
ung. Na2S + Pb(NO3)2  PbS  + 2NaNO3
Pb(NO3)2  Taïo keát tuûa ñen.
 Taïo keát tuûa traéng FeCl2 + 2NaOH  Fe(OH)2  + 2NaCl
xanh Fe(OH)2, sau ñoù bò
Muoái saét (II)
hoaù naâu Fe(OH)3 ngoaøi 4Fe(OH) + O + 2H O  4Fe(OH)
2 2 2 3 
khoâng khí.
 Taïo keát tuûa maøu naâu FeCl3 + 3NaOH  Fe(OH)3  + 3NaCl
Muoái saét (III) Dung dòch ñoû Fe(OH)3
kieàm  Taïo keát tuûa traéng MgCl2 + 2NaOH  Mg(OH)2  + 2NaCl
Muoái magie (NaOH,…) Mg(OH)2
 Taïo keát tuûa xanh lam Cu(NO3)2 +2NaOH  Cu(OH)2 +
Muoái ñoàng Cu(OH)2 2NaNO3
 Taïo keát tuûa traéng AlCl3 + 3NaOH  Al(OH)3  + 3NaCl
Muoái nhoâm Al(OH)3, tan trong NaOH dö Al(OH)3 + NaOH (dö)  NaAlO2 + 2H2O
B. NHAN BIET CAC CHÁT KHÍ
 Laøm ñuïc nöôùc voâi SO2 + Ca(OH)2  CaSO3  + H2O
- Ca(OH)2
trong.
Khí SO2 - Dung dòch 
Maát maøu vaøng naâu SO2 + 2H2O + Br2  H2SO4 + 2HBr
nöôùc brom
cuûa dd nöôùc brom
 Laøm ñuïc nöôùc voâi CO2 + Ca(OH)2  CaCO3  + H2O
Khí CO2 Ca(OH)2
trong
Que dieâm  Que dieâm taét
Khí N2
ñoû
Quyø tím  Quyø tím aåm hoaù xanh
Khí NH3
aåm
 Chuyeån CuO (ñen)
Khí CO CuO (ñen) CO + CuO  to
 Cu + CO2 
thaønh ñoû. (ñen) (ñoû)

 Quyø tím aåm öôùt hoaù

- Quyø tím
ñoû
Khí HCl aåm öôùt
- AgNO3 HCl + AgNO3  AgCl  + HNO3
 Taïo keát tuûa traéng
Khí H2S Pb(NO3)2  Taïo keát tuûa ñen H2S + Pb(NO3)2  PbS  + 2HNO3
Giaáy taåm  Laøm xanh giaáy taåm
Khí Cl2
hoà tinh boät hoà tinh boät
 Coù khí maøu naâu xuaát
Axit HNO3 Boät Cu 4HNO3 + Cu  Cu(NO3)2 + 2NO2  + 2H2O
hieän

VÊn ®Ò 1 : Thuèc thö tuú chän

Baøi taäp 1: Trình baøy phöông phaùp phaân bieät boán dung dòch sau: HCl, NaOH, H2SO4, Na2SO4
Höôùng daãn giaûi:
- Laáy moãi chaát moät ít ñeå laøm maãu thöû.
- Nhuùng quyø tím vaøo caùc maãu thöû ta nhaän ra dung dòch Na 2SO4 khoâng laøm ñoåi maøu quyø
tím, dung dòch NaOH laøm quyø tím hoaù xanh. Hai dung dòch axit coøn laïi ñeàu laøm quyø tím hoaù ñoû.
- Cho dung dòch BaCl2 vaøo maãu thöû cuûa hai dung dòch axit coøn laïi. Maãu thöû coù xuaát hieän
keát tuûa traéng laø dung dòch H2SO4.
H2SO4 + BaCl2  BaSO4  + 2HCl
- Dung dòch coøn laïi khoâng coù hieän töôïng gì laø HCl.
Baøi taäp 2: Coù 4 oáng nghieäm, moãi oáng ñöïng moät dung dòch caùc chaát sau ñaây: KOH; HCl; HNO 3; H2SO4.
Trình baøy phöông phaùp hoaù hoïc ñeå nhaän bieát caùc dung dòch ñoù vaø vieát PTHH.
Baøi taäp 3: Haõy tìm caùch phaân bieät:
a) Dung dòch NaCl, NaOH, HCl, H2SO4.

Page: 10
 b) Dung dòch NaNO3, AlCl3, Al(NO3)3.
VÊn ®Ò 2: Chän mét thuèc thö
Baøi taäp 1: Nhaän bieát boán dung dòch: NaNO3, NaOH, AgNO3, HCl chæ baèng moät kim loaïi.
Höôùng daãn giaûi:
- Laáy moãi chaát moät ít ñeå laøm maãu thöû.
Duøng kim loaïi Cu laøm thuoác thöû.
- Cho vuïn ñoàng vaøo caùc maãu thöû treân, chæ AgNO3 taïo dung dòch coù maøu xanh lam.
Cu + 2AgNO3  Cu(NO3)2 + 2Ag 
- Cho dung dòch AgNO 3 (vöøa nhaän ñöôïc) vaøo maãu thöû ba dung dòch coøn laïi, chæ dung dòch HCl taïo
keát tuûa
traéng.
AgNO3 + HCl  AgCl  + HNO3
- Cho dung dòch Cu(NO3)2 laø saûn phaåm taïo ra khi nhaän bieát AgNO 3 vaøo maãu thöû hai dung dòch coøn
laïi, chæ
dung dòch NaOH taïo keát tuûa xanh.
Cu(NO3)2 + 2NaOH  Cu(OH)2  + 2NaNO3
- Dung dòch coøn laïi khoâng coù hieän töôïng gì laø NaNO3.
Baøi taäp 2: Chæ duøng boät saét ñeå laøm thuoác thöû, haõy phaân bieät 5 dung dòch chöùa trong caùc loï
rieâng bieät: H2SO4, Na2SO4, Na2CO3, MgSO4, BaCl2
Baøi taäp 3: Coù 4 loï maát nhaõn chöùa boán dung dòch: HCl, Na2SO4, NaCl, Ba(OH)2. Chæ ñöôïc duøng
quyø tím vaø chính caùc chaát naøy ñeå xaùc ñònh caùc dung dòch treân.
Baøi taäp 4: Chæ dung moät hoaù chaát duy nhaát, haõy nhaän bieát caùc loï maát nhaõn chöùa caùc dung
dòch sau: H2SO4, Na2SO4, Na2CO3, MgSO4 baèng phöông phaùp hoaù hoïc.
Baøi taäp 5: Coù 4 loï chöùa caùc dung dòch H 2SO4, HCl, Ba(NO3)2 vaø NaCl bò maát nhaõn. Chæ ñöôïc
duøng quyø tím, haõy nhaän bieát caùc chaát ñoù baøng phöông phaùp hoaù hoïc.
Baøi taäp 6: Coù ba loï dung dòch muoái maát nhaõn: BaCl 2, Na2SO3, K2SO4. Chæ duøng dung dòch HCl,
haõy trình baøy caùch nhaän bieát ba loï treân.
Vaán ñeà 3: Kh«ng dïng thªm thuèc thös
Baøi taäp 1: Cho boán dung dòch: Ba(OH)2, H2SO4, HCl, Na2CO3. Khoâng duøng thuoác thöû ben ngoaøi,
haõy nhaänbieát moãi dung dòch.
Höôùng daãn giaûi:
- Laáy moãi chaát moät ít ñeå laøm maãu thöû roài laàn löôït cho maãu thöû naøy phaûn öùng vôùi
caùc maãu thöû coøn laïi ta ñöôïc keát quaûsau:
Dung
dòch Ba(OH)2 H2SO4 HCl Na2CO3
Maãu thöû
Ba(OH)2 BaSO4  - BaCO3 
H2SO4 BaSO4  - CO2 
HCl - - CO2 
Na2CO3 BaCO3  CO2  CO2 
Döïa vaøo baûng treân, ta thaáy sau phaûn öùng neáu chæ taïo:
- Moät keát tuûa vaø hai suûi boït khí thì ñoù laø Na2CO3.
- Hai keát tuûa thì ñoù laø Ba(OH)2.
- Moät keát tuûa vaø moät khí bay leân laø H2SO4.
- Moät khí bay leân laø HCl.
Caùc phöông trình phaûn öùng:
Na2CO3 + Ba(OH)2  BaCO3  + 2NaOH
Na2CO3 + H2SO4  Na2SO4 + CO2  + H2O
Na2CO3 + 2HCl  2NaCl + CO2  + H2O
Ba(OH)2 + H2SO4  BaSO4  + 2 H2O

Page: 11
Baøi taäp 2: Cho caùc dung dòch sau: HCl, BaCl2, Na2CO3, Na2SO4 chöùa trong caùc loï rieâng bieät.
Khoâng duøng theâm hoaù chaát naøo khaùc, haõy nhaän bieát caùc dung dòch treân. Vieát caùc PTPÖ xaûy
ra.

Ph¬ng
Ph¬ng ph¸p gi¶i to¸n hãa häc

D¹ng 1: ¤xÝt ·it t¸c dông víi kiÒm

VÊn ®Ò 1: Xaùc ñònh loaïi muoái taïo thaønh khi cho CO 2 (hoaëc SO2) taùc duïng vôùi NaOH (hoaëc
KOH).
 Khi cho CO2 vaø NaOH coù theå xaûy ra 2 phaûn öùng:
CO2 + NaOH  NaHCO3 (1)
CO2 + 2NaOH  Na2CO3 + H2O (2)
Ph¬ng ph¸p chung:
- Tìm soá mol CO2 , NaOH
nNaOH
- Laäp tæ leä mol: ( roài caên cöù vaøo tæ soá ñeå xaùc ñònh xaûy ra nhöõng phaûn öùng naøo tröôùc
nCO2
khi tính toaùn)
- Bieän luaän:
nNaOH
Neáu 1 < < 2  taïo ra muoái NaHCO3 vaø Na2SO3
nCO2
nNaOH
Neáu  1  taïo ra muoái NaHCO3
nCO2
nNaOH
Neáu  2  taïo ra muoái Na2CO3
nCO2
Baøi taäp 1: Daãn 4,48 lít khí CO2 (ñktc) vaøo 250 ml dung dòch NaOH 1M. Tính khoái löôïng muoái taïo
thaønh.
Höôùng daãn giaûi:
4, 48
 n SO2   0,2 mol ; n NaOH  1 0,25  0,25 mol
22, 4
n NaOH 0,25
 1   1,25  2  taïo 2 muoái NaHCO 3 vaøNa 2CO 3
n SO 0,2
2

Goïi x, y laàn löôït laøsoá mol cuûa NaHCO3 vaø NaCO3

CO2 + NaOH  NaHCO3
x x  x (mol)
CO2 + 2NaOH  Na2CO3 + H2O
y 2y  y (mol)
 Ta coù heä phöông trình: x + y = 0,2 y = 0,05 mol
x + 2y = 0,25  x = 0,15 mol
 m NaHCO  0,15  84  12,6 gam
3

m Na CO  0, 05  106  5,3 gam

2 3

Page: 12
Baøi taäp 2: Haáp thuï hoaøn toaøn 2,24 lít khí SO2 (ôû ñktc) vaøo dung dòch chöùa 8 gam NaOH thu ñöôïc
dung dòch X. Tính khoái löôïng muoái tan thu ñöôïc trong dung dòch X.
Ñaùp soá: m Na2 SO3  12,6 gam
Baøi taäp 3: Haáp thuï hoaøn toaøn 4,48 lít khí SO 2 (ôû ñktc) vaøo dung dòch chöùa 22,4 gam NaOH thu
ñöôïc dung dòch X. Tính khoái löôïng muoái tan thu ñöôïc. Trong dung dòch X
Ñaùp soá: m Na2 SO3  25,2 gam
Baøi taäp 4: Suïc 33,6 lít CO2 (ñktc) vaøo 500g dung dòch NaOH 20%, thu ñöôïc dung dòch A. Tính khoái
löôïng caùc chaát coù trong dung dòch A.
Ñaùp soá: m NaHSO  42 gam vaø m Na CO  106 gam
3 2 3

Baøi taäp 5: Nung 22,16 gam muoái sunfit cuûa kim loaïi, thu ñöôïc 6,8 gam chaát raén vaø khí X. Löôïng
khí X sinh ra cho haáp thuï vaøo 90 ml dung dòch KOH 2M, Tính khoái löôïng muoái khan thu ñöôïc sau
phaûn öùng.
Ñaùp soá: m KHSO3  21,6 gam
Baøi taäp 6: Cho 8,96 lít khí SO2 (ôû ñktc) taùc duïng vôùi 150g NaOH 16%. Tính noàng ñoä % dung dòch
sau phaûn öùng.
Ñaùp soá: C%Na2 SO3  14,35% vaøC%NaHSO3  11,845%
VÊn ®Ò 2: Xaùc ñònh loaïi muoái taïo thaønh khi cho CO2 (hoaëc SO2) taùc duïng vôùi Ca(OH)2 (hoaëc
Ba(OH)2).
 Khi cho CO2 vaø Ca(OH)2 coù theå xaûy ra 2 phaûn öùng:
2CO2 + Ca(OH)2  Ca(HCO3)2 (1)
CO2 + Ca(OH)2  CaCO3  + H2O (2)
Phöông phaùp chung:
- Tìm soá mol CO2 , Ca(OH)2
nCO2
- Laäp tæ leä mol: ( roài caên cöù vaøo tæ soá ñeå xaùc ñònh xaûy ra nhöõng phaûn öùng naøo
nCa ( OH )2
tröôùc khi tính toaùn)
- Bieän luaän:
nCO2
Neáu 1 < < 2  taïo 2 muoái
nCa ( OH )2
nCO2
Neáu  1  taïo muoái CaCO3
nCa ( OH )2
nCO2
Neáu  2  taïo muoái Ca(HCO3)2
nCa ( OH )2
* Löu yù: Ñeå bieát loaïi muoái taïo thaønh thöôøng phaûi laäp tæ leä giöõa soá mol kieàm vaø oxit.
Chuù yù laáy soá mol cuûa chaát naøo khoâng thay ñoåi ôû 2 phöông trình laøm maãu soá ñeå xeùt baát
ñaúng thöùc.
Baøi taäp 1: Suïc 8,96 lít SO2 (ôû ñktc) vaøo 100ml dung dòch Ca(OH)2 18,5% (D = 1,54 g/ml). Tính khoái
löôïng keát tuûa thu ñöôïc.
Ñaùp soá: m CaSO3  44, 4 gam
Baøi taäp 2: Suïc 0,15 mol khí CO2 vaøo 100 ml dung dòch Ba(OH) 2 1M. Coâ caïn dung dòch thu ñöôïc m
(g) chaát raén khan ?
Ñaùp soá: m Ba(HCO3 )2  12,95 gam

Page: 13
D¹ng 2: Bµi tËp chÊt d

Ph¬ng ph¸p chung:

Khi tröôøng hôïp gaëp baøi toaùn cho bieát löôïng cuûa hai chaát tham gia vaø yeâu caàu tính löôïng
chaát taïo thaønh. Trong soá hai chaát tham gia phaûn öùng seõ coù moät chaát tham gia phaûn öùng heát.
Chaát kia coù theå phaûn öùng heát hoaëc dö. Löôïng chaát taïo thaønh tính theo löôïng chaát naøo phaûn
öùng heát, do ñoù phaûi tìm xem trong hai chaát cho bieát, chaát naøo phaûn öùng heát. Caùch giaûi: Laäp tæ
soá, ví duï phöông trình phaûn öùng:
A + B C + D
Soámol chaát A (theo ñeà) Soámol chaát B (theo ñeà)
+ Laäp tæ soá: so vôùi
Soámol chaát A (theo PTHH ) Soámol chaát B (theo PTHH )
So saùnh 2 tæ soá, tæ soá naøo lôùn hôn chaát ñoù dö, chaát kia phaûn öùng heát. Tính löôïng caùc
chaát theo chaát phaûn öùng heát.
Baøi taäp 1: Ñoát chaùy 2,4 gam Mg vôùi 8 gam oxi taïo thaønh magie oxit (MgO). Haõy cho bieát chaát
naøo coøn thöøa, khoái löôïng laø bao nhieâu?
Höôùng daãn giaûi:
2, 4 8
Soá mol caùc chaát ñeà cho: nMg   0,1 (mol) ; nO2   0, 25 (mol)
24 32
to
Phöông trình hoaù hoïc: 2Mg + O2   2MgO
2 mol 1 mol
0,1 mol 0,25 mol
0,1 0, 25
Laäp tæ soá:   nO2 dö
2 1
Sau phaûn öùng O2 coøn dö.
Theo PTHH, ta coù:
0,1 1
nO2 phaûn öùng =  0, 05 (mol)
2
nO2 dö = 0,25 – 0,05 = 0,2 (mol)
 mO2 dö = 0,2  32 = 6,4 (g)
Baøi taäp 2: Troän dung dòch chöùa 20g bari clorua vaøo moät dung dòch chöùa 20g ñoàng sunfat.
a. Sau phaûn öùng, chaát naøo coøn dö trong dung dòch vôùi khoái löôïng laø bao nhieâu?
b. Tính khoái löôïng chaát keát tuûa thu ñöôïc.
Ñaùp soá: a. m CuSO4 dö  4,62g ; b. m BaSO4  22, 40g
Baøi taäp 3: Troän 100ml dung dòch H2SO4 20% (d = 1,14g/ml) vôùi 400g dung dòch BaCl 2 5,2%. Tính
khoái löôïng keát tuûa thu ñöôïc.
Ñaùp soá: m BaSO  23,3g
4

D¹ng 3: T×m nguyªn tè, c«ng thøc ho¸ häc

Ph¬ng ph¸p chung:

Page: 14
 1. Ñeå xaùc ñònh NTHH laø nguyeân toá gì, phaûi tìm ñöôïc nguyeân töû khoái (NTK) cuûa nguyeân toá
ñoù. Loaïi baøi taäp thöôøng gaëp laø döïa vaøo PTHH coù nguyeân toá caàn tìm (hay hôïp chaát chöùa
nguyeân toá ñoù) laäp tæ leä xaùc ñònh NTK roài suy ra teân nguyeân toá.
2. Ñeå laäp CTHH cuûa hôïp chaát, thöôøng gaëp loaïi baøi taäp döïa vaøo thaønh phaàn % khoái löôïng
caùc nguyeân toá vaø khoái löôïng mol M cuûa hôïp chaát. Tröôùc heát phaûi tìm khoái löôïng cuûa moãi
nguyeân toá coù trong 1 mol hôïp chaát, roài suy ra soá mol nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá coù trong 1
mol hôïp chaát. Töø ñoù xaùc ñònh CTHH cuûa hôïp chaát.
Baøi taäp 1: Xaùc ñònh kim loaïi R hoaù trò I. Bieát 13,8 gam R phaûn öùng heát vôùi khí Clo dö taïo
thaønh 35,1 gam muoái.
Höôùng daãn giaûi:
Goïi nguyeân töû khoái cuûa kim loaïi R hoaù trò I laø M
PTHH: 2R + Cl2  2RCl
2M (g) 2(M + 35,5)g
13,8(g) 35,1(g)
2M 2(M  35,5)
Ta coù tæ leä:   M  23 . Vaäy R laø kim loaïi Na.
13,8 31,5
Baøi taäp 2: Xaùc ñònh kim loaïi R chöa bieát hoaù trò. Bieát ñeå oxi hoaù hoaøn toaøn R thaønh oxit phaûi
duøng moät löôïng oxi baèng 40% löôïng kim loaïi ñaõ duøng.
Höôùng daãn giaûi:
Goïi nguyeân töû khoái vaø hoaù trò cuûa kim loaïi R laàn löôït laø M vaø n.
PTHH: 4R + nO2  2R2On
4M (g) 32n (g)
40
Theo ñeà baøi ta coù: 32n = . 4M  M = 20n
100
Baûng bieän luaän:
n 1 2 3
M 20 40 60
loaïi canxi loaïi
Vaäy kim loaïi R laø canxi (Ca), coù nguyeân töû khoái 40, hoaù trò II
Baøi taäp 3: Cho 4,6g kim loaïi taùc duïng vôùi khí clo dö thu ñöôïc 11,7g muoái. Xaùc ñònh coâng thöùc
phaân töû cuûa muoái clorua ?
Ñaùp soá: NaCl
Baøi taäp 4: Cho 6,35g muoái saét clorua vaøo dung dòch NaOH dö thu ñöôïc 4,5g moät chaát keát tuûa.
Xaùc ñònh coâng thöùc hoaù hoïc cuûa muoái .
Ñaùp soá: FeCl2
Baøi taäp 5: Hoaø tan 0,27g kim loaïi M trong H2SO4 loaõng, dö . Coâ caïn dung dòch thu ñöôïc 1,71g moät
muoái khan duy nhaát. Xaùc ñònh M ?
Ñaùp soá: Al
Baøi taäp 6: Cho 11,2g kim loaïi X hoaù trò II taùc duïng vöøa ñuû vôùi 1,96g dung dòch H 2SO4 loaõng
noàng ñoä 10%. Xaùc ñònh M ?
Ñaùp soá: Fe

D¹ng 4: T¨ng gi¶m khèi lîng

lîng

Ph¬ng ph¸p chung

- Goïi x (g) laø khoái löôïng cuûa kim loaïi maïnh.
- Laäp PTHH.

Page: 15
 - Döïa vaøo döõ kieän ñeà baøi vaø PTHH ñeå tìm löôïng kim loaïi tham gia.
- Töø ñoù, suy ra caùc chaát khaùc.
 Löu yù: Khi cho mieáng kim loaïi vaøo dung dòch muoái, sau phaûn öùng khoái löôïng thanh kim
loaïi taêng hay giaûm:
- Neáu khoái löôïng thanh kim loaïi taêng: m kim loaïi sau  m kim loaïi tröôùc  m kim loaïi taêng
- Neáu khoái löôïng thanh kim loaïi giaûm: m kim loaïi tröôùc  m kim loaïi sau  m kim loaïi giaûm

Baøi taäp 1: Cho moät laù ñoàng coù khoái löôïng laø 6 gam vaøo dung dòch AgNO 3. phaûn öùng xong, ñem laù kim
loaïi ra röûa nheï, laøm khoâ caân ñöôïc 13,6 gam.
a) Vieát PTHH.
b) Tính khoái löôïng ñoàng ñaõ phaûn öùng.
Höôùng daãn giaûi:
Goïi x (g) laø khoái löôïng cuûa laù ñoàng ñaõ phaûn öùng.
a) PTHH: Cu + 2AgNO3  Cu(NO3)2 + 2Ag
64g 2. 108g
216 x
x(g)  (g)
64
b) Vì khoái löôïng cuûa laù ñoàng sau phaûn öùng taêng, neân ta coù:
216 x
-x = 13,6 - 6  152 x  486, 4  x = 3,2
64
Vaäy khoái löôïng cuûa ñoàng ñaõ phaûn öùng laø 3,2 gam
Baøi taäp 2: Nhuùng moät laù saét vaøo dung dòch Cu(NO 3)2. Sau moät thôøi gian laáy laù saét ra caân thì
thaáy taêng theâm 0,8g so vôùi ban ñaàu. Bieát taát caû ñoàng sinh ra ñeàu baùm treân laù saét. Tính soá mol
Cu(NO3)2 ñaõ phaûn öùng vaø soá mol Fe(NO3)2 taïo thaønh.
Ñaùp soá: n Cu(NO3 )2  n Fe(NO3 )2  0,1 mol
Baøi taäp 3: Nhuùng moät thanh keõm coù khoái löôïng 10g vaøo 200 ml dung dòch CuSO 4 1M. Sau moät
thôøi gian laáy thanh keõm ra caân laïi thaáy khoái löôïng giaûm 1% so vôùi ban ñaàu vaø moät dung dòch.
Tính khoái löôïng ñoàng thu ñöôïc.
Ñaùp soá: m Cu  6, 4g

D¹ng 5: Bµi tËp hæn hîp

Ph¬ng ph¸p chung

Ñeå xaùc ñònh thaønh phaàn hoãn hôïp nhieàu chaát thöôøng qua caùc böôùc:
Böôùc 1: Vieát caùc PTHH xaûy ra coù lieân quan.
Böôùc 2: Ñaët aån soá (thöôøng laø soá mol caùc chaát thaønh phaàn) roài laäp moái lieân heä
(phöông trình toaùn
hoïc theo khoái löôïng vaø soá mol).
Böôùc 3: Giaûi phöông trình toaùn hoïc, xaùc ñòn aån soá, tính caùc ñaïi löôïng theo yeâu caàu ñeà
baøi.

Baøi taäp 1: Hoaø tan 5,5g hoãn hôïp 2 kim loaïi Al vaø Fe trong 500ml dung dòch HCl thì thu ñöôïc 4,48 lít
khí H2 ôû ñktc. Xaùc ñònh thaønh phaàn % cuûa moãi kim loaïi trong hoãn hôïp ban ñaàu.
Höôùng daãn giaûi:

Page: 16
 4, 48
Soá mol cuûa H2: nH 2   0, 2 (mol)
22, 4
Ñaët x, y laàn löôït laø soá mol cuûa Al vaø Fe trong 5,5g hoãn hôïp.
Caùc PTPÖ xaûy ra:
2Al + 6HCl  2AlCl3 + 3H2
2 mol 6 mol 3 mol
3x
x mol  3x mol mol`````
2
Fe + 2HCl  FeCl2 + H2
1 mol 2 mol 1 mol
y mol  2y mol y mol
Theo ñeà baøi, ta coù heä phöông trình:
 3x
    y    0,2
 2
27x   56y    5,5

 x  0,1
Giaûi heä phöông trình ta coù: 
 y  0, 05
Vaäy thaønh phaàn % cuûa moãi kim loaïi trong hoãn hôïp ban ñaàu:
0,1 27
% Al  100  49,09% ; % Fe  100%  49, 09%  50,91%
5,5
Baøi taäp 2: Cho hôïp kim goàm Cu, Fe, Al. Ñem hoaø tan 9 gam hôïp kim naøy trong dd H 2SO4 loaõng, dö
thì coøn laïi 2,79g kim loaïi khoâng tan vaø thoaùt ra 4,536 lít H2 (ñktc). Xaùc ñònh thaønh phaàn phaàn traêm
khoái löôïng caùc kim loaïi.
Ñaùp soá: %m Fe  42 (%) ; %m Al  27 (%) ; %m Cu  31 (%)
Baøi taäp 3: Hoaø tan 6 gam hoãn hôïp A goàm Mg vaø MgO baèng H 2SO4 loaõng, vöøa ñuû, ñöôïc dung
dòch B. Theâm NaOH vaøo dung dòch B ñöôïc keát tuûa D. Loïc laáy D ñem nung ñeán khoái löôïng khoâng
ñoåi ñöôïc 8,4 gam chaát raén E. Vieát PTHH vaø tính % khoái löôïng moãi chaát trong hoãn hôïp A.
Ñaùp soá: %m Mg  60 (%) vaø %m MgO  40 (%)

D¹ng 6: Bµi tËp hiÖu suÊt

Ph¬ng ph¸p chung

1. BiÕt tham gia , tÝnh s¶n phÈm
VD: Giaû söû coù phaûn öùng: Chaát ban ñaàu (A)  Chaát saûn phaåm (B)
- Neáu hieäu suaát tính theo chaát saûn phaåm:
Khoái löôïng saûn phaåm (B) thöïc teá(ñe àbaøi cho)
H%  100%
Khoái löôïng saûn phaåm (B) lyùthuyeát (tính qua phaûn öùng)
Khoái löôïng saûn phaåm (B) lyùthuyeát  H %
 Löôïng saûn phaåm (B) thöïc teá =
100

- Neáu hieäu suaát tính theo chaát ban ñaàu:

Khoái löôïng chaát tham gia (A ) lyùthuyeát (tính qua phaûn öùng)
H%   100%
Khoái löôïng chaát tham gia (A ) thöïc teá(ñe àbaøi cho)
Page: 17
 Khoái löôïng chaát tham gia (A ) lyùthuyeát
 Löôïng chaát tham gia (A) thöïc teá = 100%
H%
2. BiÕt s¶n phÈm, tÝnh chÊt tham gia
Ta coù: a%  hay % chaát nguyeân chaát  100%  % taïp chaát trô
* Chuù yù: Khi tính toaùn theo PTHH chæ ñöôïc thay löôïng chaát nguyeân chaát vaøo.

Baøi taäp 1: Nung 500g CaCO3 thu ñöôïc 168g CaO. Tính hieäu suaát phaûn öùng.
Höôùng daãn giaûi:
t0
Phöông trình phaûn öùng: CaCO3   CaO + CO2
100g 56g
500g x? g
Khoái löôïng CaO thu ñöôïc (theo lyù thuyeát):
500  56
mCaO  = 280 (g)
100
168
Hieäu suaát phaûn öùng: H% =  100 = 60%
280
Baøi taäp 2: Moät loaïi ñaù voâi coù 20% taïp chaát. Hoûi coù theå thu ñöôïc bao nhieâu kg voâi soáng
(CaO) khi nung 1,5 taán ñaù voâi thuoäc loaïi naøy, neáu hieäu suaát phaûn öùng laø 83%.
Höôùng daãn giaûi:
Vì coù 20% taïp chaát neân:
1,5  (100  20)
m CaCO   1,2 (taán )  1200 (kg)
3
100
CaCO3  CaO + CO2 
nung
PTHH:  900 o C

100kg 56 kg
1200kg x?kg
Khoái löôïng CaO thu ñöôïc (theo lyù thuyeát):
1200  56
m CaO   672 (kg)
100
Vì hieäu suaát phaûn öùng chæ ñaït 83% neân löôïng CaO thöïc teá thu ñöôïc laø:
672  83
m CaO (thöïc teá)   557, 76 (kg)
100
Baøi taäp 3: Töø 60 taán quaëng pirit chöùa 40% löu huyønh ngöôøi ta saûn xuaát ñöôïc 61, 25 taán axit
sunfuric 96%. Haõy tính hieäu suaát cuûa quaù trình.
Ñaùp soá: H%  80%
Baøi taäp 4: Tính khối lượng dung dịch axit axetic thu được khi lên men 50 lít rượu etylic 40. Biết khối lượng
riêng của rượu etylic là 0,8 g/ml và hiệu xuất của quá trình lên men là 92%.
Đáp số: m dd CH COOH  1920g
3

Baøi taäp 5: Từ tinh bột người ta sản xuất ra rượu etylic theo hai giai đoạn sau:
a) (-C6H10O5-)n   nC6H12O6 hiệu suất 80%
+ Nöôùc
Axit

b) C6H12O6   C2H5OH hiệu suất 75%

men röôïu
30 o 32 o C

Hãy viết PTHH theo các giai đoạn trên. Tính khối lượng rượu etylic thu được từ một tấn tinh bột.
Đáp số: mrượu  0,341 tấn

D¹ng 7: ViÕt CTCT cña c¸c Hi®r«cacbon

Page: 18
Ph¬ng ph¸p chung
- Xaùc ñònh loaïi hiñrocacbon:
+ Loaïi metan coù CTTQ: CnH2n + 2 (n laø soá ngtöû C) goàm nhöõng chaát trong CTCT coù lieân keát ñôn C
–H
+ Loaïi etilen coù CTTQ: CnH2n (n laø soá ngtöû C) goàm nhöõng chaát trong CTCT coù lieân keát ñoâi C =
C
+ Loaïi axetilen coù CTTQ: CnH2n - 2 (n laø soá ngtöû C) goàm nhöõng chaát trong CTCT coù lieân keát ba C
C
- Vieát coâng thöùc caáu taïo:
+ Vieát maïch cacbon thaúng, sau ñoù giaûm soá cacbon thaúng ñeå taïo maïch nhaùnh.
+ Boå sung soá nguyeân töû H cho ñuû hoaù trò cuûa cacbon.
Chuù yù: - Hoaù trò cuûa caùc nguyeân toá ñöôïc ñaûm baûo: C (IV), N (III), O (II), H (I), Cl (I).
- Töø 4 nguyeân töû C trôû leân môùi coù maïch nhaùnh.
- Neáu soá nguyeân töû H  2 laàn soá nguyeân töû C thì coù maïch voøng, maïch hôû coù lieân
keát ñoâi hoaëc ba.
Baøi taäp vaän duïng: Vieát coâng thöùc caáu taïo cuûa phaân töû: C4H10 ; C3H6 ; C4H6 ; C2H6O
* CTCT cuûa C4H10 : * CTCT cuûa C4H6 :
H H H H H H
| | | | |
C  C – C – C – H (Hoaëc: CH  CH –CH2 –CH3)
|
H–C–C–C–C–H (Hoaëc: CH3 –CH2 –CH2 –CH3)
| |
H H H H|
| | | H H H H||

H H H H H
C – C  C – C| – H (Hoaëc: CH2 –C  C –CH3)
| | | |
H–C–C–C–H
H| H| Hoaëc: CH3 –CH –CH3 |
H H|
|
H–C–H CH3
H| * CTCT cuûa C2H6O :
* CTCT cuûa C3H6 : H
|
H
|
H H–C–C–O–H Hoaëc: CH3 – CH2 – OH
| | |
H–C=C–C–H (Hoaëc: CH2 = CH –CH3) H H
| |
H H H|
H
|
H|
H H H–C–O–C– H Hoaëc: CH3 – O – CH3
\ | |
C/ CH2 H H
H H
\C C/ Hoaëc: H2C CH2
H/ \H

D¹ng 8: T×m CTPT cña HCHC

Ph¬ng ph¸p chung

Daïng 1: Ñoát chaùy a gam moät chaát höõu cô A, thu ñöôïc b gam CO 2 (hoaëc b lít CO2 ôû ñktc) vaø c gam
H2O (hoaëc c lít hôi H2O ôû ñktc). Bieát khoái löôïng mol chaát höõu cô laø M gam. Tìm coâng thöùc phaân
töû hôïp chaát höõu cô A.
 Ñeå giaûi daïng toaùn naøy ta duøng moät trong 3 phöông phaùp sau:
 Phöông phaùp 1:
- Tính khoái löôïng caùc nguyeân toá trong hôïp chaát höõu cô .
m CO2 ×12 VCO2 ×12
mC = hay m C =
44 22, 4

Page: 19
 m H2 O × 2 VH2O × 2
mH = hay m H =
18 22, 4
m O = m chaát höõu cô - (m C + m H )
- Goïi CTPT cuûa chaát höõu cô A laø CxHyOz …
12x y 16z M A
- Laäp tæ leä: = = =  x, y , z
mC mH mO mA
- Keát luaän CTPT tìm ñöôïc.

 Phöông phaùp 2: CTPT A coù daïng CxHyOz.

12.m CO
Tính: %C  2
 100
44.m A
2.m H O
%H  2
 100
18.m A
%O = 100% - (%C + %H)
12x y 16z M A
Laäp tæ leä:   
%C %H %O 100
 x, y, z

 Phöông phaùp 3: Döïa vaøo phaûn öùng chaùy toång quaùt.

 y to y
* Cx H y   x   O 2   xCO2   H 2 O
 4 2
 y z to y
* C x H y Oz   x    O2   xCO2   H 2 O
 4 2 2
Döïa vaøo döõ kieän baøi toaùn ñöa veà soá mol laäp tæ leä töông ñöông suy ra keát quaû.

Moät soá coâng thöùc tìm khoái löôïng mol chaát A (MA)
MA = 22,4  DA MA = MB  dA/B MA = 29  dA/kk
DA : Khoái löôïng rieâng cuûa DA/B : tæ khoái hôi cuûa khí A DA/kk: tæ khoái hôi cuûa khí A
khí A (ñktc) ñoái vôùi khí B. ñoái vôùi khoâng khí.

Baøi taäp 1: Ñoát chaùy hoaøn toaøn 2,1g HCHC A thu ñöôïc saûn phaåm goàm 6,6g CO 2 vaø 2,7g H2O.
Xaùc ñònh coâng thöùc phaâ töû cuûa A. Bieát tæ khoái hôi cuûa A ñoái vôùi khí metan laø 1,75.
Höôùng daãn giaûi:
Caùch 1: Khoái löôïng mol cuûa A: MA = 1,75  16 = 28 (g)
Khoái löôïng caùc nguyeân toá coù trong hôïp chaát höõu cô:
6,6 . 12 2, 7 . 2
mC   1,8 (g) ; mH   0,3 (g)
44 18
mO = mA – (mC + mH)
= 2,1 – (1,8 + 0,3) = 0 (g)
Vaäy hôïp chaát höõu cô A chæ chöùa 2 nguyeân toá laø C, H.
Goïi coâng thöùc phaân töû cuûa A laø: CxHy
12x y M 12 x y 28
Ta coù tæ leä: = = A     x  2; y  4
mC mH mA 1,8 0,3 2,1
Vaäy coâng thöùc phaân töû cuûa A laø C2H4.

Caùch 2: Khoái löôïng mol cuûa A: MA = 1,75  16 = 28 (g)

Page: 20
 Goïi CTPT cuûa A laø CxHy.
to
PTHH ñoát chaùy: 4CxHy + (4x + y)O2   4xCO2 + 2yH2O
4 mol 4x mol 2y mol
 2,1   6,6   2, 7 
  mol   mol   mol
 28   44   18 
4 4x 2y
Ta coù tæ leä:    x  2; y  4
0, 075 0,15 0,15
Vaäy coâng thöùc phaân töû cuûa A laø C2H4.
Baøi taäp 2: Đốt cháy 4,5 gam chất hữu cơ thu được 6,6 gam khí CO 2 và 2,7 gam H2O. Biết khối lượng mol
của chất hữu cơ là 60 gam. Xác định công thức phân tử của chất hữu cơ.
Đáp số: CTPT: C2H4O2
Baøi taäp 3: Phân tích một chất hữu cơ A có thành phần các nguyên tố là : 85,71%C và 14,29%H. Xác định
CTPT của A, biết tỉ khối hơi của A đối với Heli bằng 7.
Đáp số: CTPT: C2H4
Baøi taäp 4: Một hợp chất hữu cơ A chứa C, H và có tỉ lệ khối lượng giữa chúng là : m C : mH = 9 : 1. Xác
định công thức phân tử của A, biết tỉ khối hơi của A đối với metan bằng 2,5.
Đáp số: CTPT: C3H4

D¹ng 9: Bµi tËp hæn hîp

Ph¬ng ph¸p chungÑeå xaùc ñònh thaønh phaàn hoãn hôïp ta caàn:
- Vieát PTHH cuûa caùc phaûn öùng. Sau ñoù döïa vaøo döõ kieän baøi cho laäp heä phöông trình toaùn hoïc
vôùi aån soá thöôøng laø soá mol caùc chaát thaønh phaàn hoãn hôïp (rieâng hoãn hôïp khí coøn coù theå ñaët
aån soá laø theå tích caùc khí thaønh phaàn).
- Giaûi heä phöông trình ñaïi soá ñeå suy ra % cuûa caùc chaát thaønh phaàn.

Baøi taäp 1: Ñoát chaùy heát 0,672 lít hoãn hôïp khí goàm axetilen vaø metan phaûi duøng 1,568 lít O 2, caùc
theå tích khí ño ôû ñktc. Tính thaønh phaàn phaàn traêm cuûa moãi khí trong hoãn hôïp.
Höôùng daãn giaûi:
0,672 1,568
Soá mol caùc chaát ñeà cho: n hoãn hôïp   0, 03 (mol) ; nO   0, 07 (mol)
22, 4 2
22, 4
Goïi x, y laàn löôït laø soá mol cuûa C2H2 vaø CH4 trong hoãn hôïp khí.
PTHH: 2C2H2 + 5O2  to
 4CO2  + 2H2O
2 mol 5mol
5x
x mol  mol
2
o
CH4 + 2O2 
t
 CO2 + 2H2O
1 mol 2 mol
y mol  2y mol
 n hoãn hôïp = x   y   0, 03

Theo ñeà ta coù heä phöông trình:  5x
  n O2   2y  0, 07
 2
 x    0, 02
Giaûi heä phöông trình ta ñöôïc: 
  y  0, 01
0, 02  22, 4
Vaäy : %VC2 H4   100  66,67%
0,672

Page: 21
 0, 01  22, 4
%VCH   100  33,33% (hoaëc %VCH4  100%  66,67%  33,33% )
4
0,672
Baøi taäp 2: Hoãn hôïp X goàm röôïu etylic vaø moät röôïu A coù coâng thöùc CnH2n + 1OH.
Cho 1,52 gam X taùc duïng heát vôùi Na thaáy thoaùt ra 0,336 lít H2 ôû ñktc.
Bieát tæ leä soá mol cuûa röôïu etylic vaø röôïu A trong hoãn hôïp laø 2 : 1.
a. Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû cuûa röôïu A.
b. Tính thaønh phaàn % khoái löôïng cuûa moãi röôïu trong X.
Höôùng daãn giaûi:
0,336
Soá mol cuûa khí H2: n H2   0, 015 (mol)
22, 4
Goïi soá mol cuûa röôïu etylic trong hoãn hôïp laø 2x
 soá mol röôïu CnH2n + 1OH laø x.
a) Caùc PTHH xaûy ra:
2C2H5OH + 2Na  2C2H5ONa + H2  (1)
2x mol  x mol
2 CnH2n + 1OH + 2Na  2 CnH2n + 1ONa + H2  (2)
x
x mol  mol
2
x
Töø (1) vaø (2) ta coù toång soá mol cuûa H2: x + = 0,015  x = 0,01
2
Vaäy: m C H OH  2x  46  2  0, 01  46  0,92 (g)
2 5


 mC H  1,52  0,92  0,6 (g)
n 2 n  1OH

Ta coù: x(14n + 1 + 17) = 0,6

Hay ; 0,01(14n + 18) = 0,6  n = 3
Vaäy röôïu A coù coâng thöùc: C3H7OH
b) Thaønh phaàn % khoái löôïng cuûa moãi röôïu trong X:
0,92
%C2 H 5OH   100  60,53%
1,52
%C3 H 7 OH  100%  60,53%  39,47%

D¹ng 10: BT hæn hîp

Baøi taäp 1: Moät hoãn hôïp goàm C2H4 vaø C2H2 ñöôïc chia laøm hai phaàn baèng nhau:
Phaàn 1 : Cho phaûn öùng vöøa ñuû vôùi 300ml dung dòch brom 1M.
Phaàn 2 : Ñoát chaùy hoaøn toaøn, thu ñöôïc 8,96 lít CO2 (ñktc).
Haõy tính khoái löôïng moãi chaát trong hoãn hôïp ban ñaàu.
Höôùng daãn giaûi:
8,96
Soá mol caùc chaát ñeà cho: n Br2  0,3  1  0,3 (mol) ; n CO   0, 4 (mol)
2
22, 4
Goïi x, y laàn löôït laø soá mol cuûa C2H4 vaø C2H2 trong moãi phaàn.
Phaàn 1: C2H4 + Br2   C2H4Br2
x mol  xmol
C2H2 + 2Br2   C2H4Br4
y mol  2y mol

Page: 22
Phaàn 2: C2H4 + 3O2  to
 2CO2  + 2H2O
x mol  2xmol
to
2C2H2 + 5O2   4CO2 + 2H2O
y mol  2y mol
 n Br  x  2y  0,3
Theo ñeà ta coù heä phöông trình: 
2

 n CO2  2x  2y  0, 4
 x  0,1
Giaûi heä phöông trình ta ñöôïc: 
 y  0,1
Khoái löôïng cuûa moãi chaát trong hoãn hôïp ban ñaàu:
m C H  0,1  2  28  5,6 (g)
2 4

m C H  0,1  2  26  5,2 (g)

2 2

Baøi taäp 2: Cho hoãn hôïp X goàm röôïu etylic vaø axit axetic. Chia m gam hoãn hôïp X thaønh 2 phaàn:
- Phaàn 1: cho taùc duïng heát vôùi Na thì thoaùt ra 0,28 lít H2 (ñktc).
- Phaàn 2: ñoát chaùy hoaøn toaøn thu ñöôïc 3,24 gam H2O.
Tính khoái löôïng moãi chaát trong m gam hoãn hôïp X. Bieát phaàn 2 gaáp 3 laàn phaàn 1.
Höôùng daãn giaûi:
0,28 3,24
Soá mol caùc chaát ñeà cho: n H2   0, 0125 (mol) ; n H O   0,18 (mol)
22, 4 2
18
Goïi x, y laàn löôït laø soá mol röôïu etylic vaø axetic trong phaàn 1.
 3x, 3y laàn löôït laø soá mol röôïu etylic vaø axit axetic trong phaàn 2.
Phaàn 1: 2C2H5OH + 2Na  2C2H5ONa + H2
x
x mol  mol
2
2CH3COOH + 2Na  2CH3COONa + H2
y
y mol  mol
2
to
Phaàn 2: C2H5OH + 3O2   2CO2 + 3H2O
3x mol  9x mol
to
CH3COOH 2O2   2CO2 + 2H2O
3y mol  6y mol
x y
   0, 0125
Theo ñeà ta coù heä phöông trình:  2 2
9x  6y  0,18

 x  0, 01
Giaûi heä phöông trình treân ta ñöôïc: 
 y  0, 015
Soá mol röôïu etylic ban ñaàu: 0,01  4 = 0,04 (mol)
 m C H OH  0, 04  46  1,84 (g)
2 5

Soá mol axit axetic ban ñaàu: 0,015  4 = 0,06 (mol)

 m CH COOH  0, 06  60  3,6 (g)
3

Baøi taäp 3: Oxi hoaù hoaøn toaøn 336ml khí moät hiñrocacbon (X). Daãn toaøn boä saûn phaåm laàn löôït
ñi qua bình 1 ñöïng H2SO4 ññ, bình 2 ñöïng Ca(OH)2 dö. Sau khi phaûn öùng xong thì khoái löôïng bình 1
taêng theâm 1,08 gam vaø bình 2 taêng theâm 2,64 gam. Haõy xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû cuûa (X),
bieát MX = 56 ñvC.
Page: 23
Höôùng daãn giaûi:
Chaát X chöùa C, H khi oxi hoaù seõ sinh ra CO 2 vaø H2O. Khi qua bình 1 ñöïng H2SO4 ñaëc thì H2O bò haáp
thuï neân khoái löôïng H2O laø 1,08 gam. Qua bình 2 ñöïng Ca(OH) 2 thì CO2 bò haáp thuï neân khoái löôïng
CO2 laø 2,64
0,336
Theo ñeà: nX   0, 015 (mol)  m X  0, 015  56  0,84 (g)
22, 4
m CO  12 2,64  12
mC  2
  0, 72 (g)
44 44
m H O  2 1, 08  2
mH  2
  0,12 (g)
18 18
Goïi coâng thöùc toång quaùt cuûa (X) : CxHy
12x y M 12x y 56
Ta coù tæ leä:     
mC mH m 0, 72 0,12 0,84
x  4
Giaûi phöông trình treân ta ñöôïc: 
y  8
Vaäy coâng thöùc phaân töû cuûa X laø C4H8.
Baøi taäp 4: Ñem m gam röôïu etylic chia laøm hai phaàn baèng nhau.
Phaàn 1: taùc duïng heát vôùi Na dö thu ñöôïc 4,48 lít H2.
Phaàn 2: ñem ñoát chaùy hoaøn toaøn thì thu ñöôïc V lít CO2 thoaùt ra. Bieát theå tích khí ôû ñktc.
a. Vieát phaûn öùng xaûy ra.
b. Tính V lít CO2 vaø m gam röôïu etylic.
Ñaùp soá: VCO  17,92g vaøm C H OH  36,8g
2 2 5

Baøi taäp 5: Ñem m gam hoãn hôïp Al, Fe chia laøm 2 phaàn baèng nhau.
Phaàn 1: taùc duïng vôùi dung dòch H2SO4 loaõng dö, coâ caïn dung dòch sau phaûn öùng thì thu
ñöôïc 49,4 gam hoãn hôïp hai muoái sunfat.
Phaàn 2: ñem ñoát chaùy hoaøn toaøn ngoaøi khoâng khí thì thu ñöôïc 18,2 gam hoãn hôïp nhoâm oxit
vaø saét (III) oxit.
a. Vieát phaûn öùng xaûy ra.
b. Tính m gam hoãn hôïp Al, Fe.
Ñaùp soá: m hai kim loaÏi  2(5, 4  5,6)  22g
Baøi taäp 6: Chaát höõu cô A chöùa caùc nguyeân toá C, H, O coù khoái löôïng mol laø 60 gam. Ñoá chaùy
hoaøn toaøn 3 gam A roài cho saûn phaåm thu ñöôïc qua bình 1 ñöïng H 2SO4 ñaëc, sau ñoù qua bình 2 ñöïng
dung dòch Ca(OH)2dö. Sau phaûn öùng thaáy khoái löôïng bình 1 taêng theâm 1,8 gam, ôû bình 2 coù 10 gam
keát tuûa. Haõy xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû cuûa A.
Ñaùp soá: C2H4O2
Baøi taäp 7: Ñoát chaùy moät hoãn hôïp goàm C 2H2 vaø C2H4 coù theå tích 6,72 lít (ñktc) roài cho toaøn boä
saûn phaåm thu ñöôïc haáp thuï heát vaøo dung dòch Ca(OH) 2 dö. Sau phaûn öùng keát thuùc, thaáy khoái
löôïng bình ñöïng Ca(OH)2 taêng theâm 33,6 gam ñoàng thôøi coù m gam keát tuûa. Xaùc ñònh thaønh phaàn
% theå tích cuûa moãi chaát trong hoãn hôïp vaø tính m.
Ñaùp soá: %VC H  66,67% ; %VC H  33,33% ; m CaCO  60g
2 2 2 4 3
0
Baøi taäp 8: Cho 10ml rượu 96 tác dụng với Na lấy dư.
a) Viết các PTPƯ xảy ra.
b) Tìm thể tích và khối lượng rượu nguyên chất đã tham gia phản ứng, biết khối lượng riêng của
rượu là 0,8 g/ml.
Đáp số: a) 2H2O + 2Na  2NaOH + H2 và 2C2H5OH + 2Na  2 C2H5ONa + H2
b) mrượu = 7,68g

Page: 24
D¹ng 11: Bµi to¸n hoµ tan
Ph¬ng ph¸p chung: Döïa vaøo ñònh nghóa vaø döõ kieän baøi toaùn ta coù coâng thöùc:
m ct
1. S  100 Trong ñoù: S laø ñoä tan
mH 2 O
m ct laø khoái löôïng chaát tan
S m ct
2.  m ddbh laø khoái löôïng dung dòch baõo hoaø
S +100 m ddbh
m H2 O laø khoái löôïng dung moâi
Baøi taäp 1: Xaùc ñònh löôïng NaCl keát tinh trôû laïi khi laøm laïnh 548 gam dung dòch muoái aên baõo
hoaø ôû 50oC xuoáng OoC. Bieát ñoä tan cuûa NaCl ôû 50oC laø 37 gam vaø ôû OoC laø 35 gam.

Höôùng daãn giaûi:

- ÔÛ 500C :
Cöù trong 100 + 37 = 137g dung dòch coù 37g NaCl vaø 100g H2O.
Trong 548g dung dòch coù x? g NaCl vaø y? g H2O
 548  37
x  137  148g NaCl
 
y  548  100  400g H O
 137 2

Vaäy ôû 500C trong 548g dung dòch coù 148g NaCl vaø 400g H2O
- ÔÛ 00C : Cöù 100g H2O hoaø tan 35g NaCl
400g H2O hoaø tan z? g NaCl
400  35
 z  140g
100
Vaäy khoái löôïng NaCl keát tinh laø:
148 – 140 = 8g
Baøi taäp 2: Ñoä tan cuûa NaNO3 ôû 1000C laø 180g vaø ôû 200C laø 88g. Hoûi coù bao nhieâu gam NaNO 3
keát tinh laïi khi haï nhieät ñoä cuûa 84g dung dòch NaNO3 baõo hoaø töø 1000C xuoáng 200C.
Ñaùp soá: m NaNO3 keát tinh  27,6g

D¹ng 12: Baøi toaùn veà pha troän dung dòch

Ph¬ng ph¸p chung:
- m dd1  m dd 2  ...  m dd môùi
- m ct(dd1 )  m ct(dd 2 )  ...  m ct(ddmôùi)
m ctdd môùi
- AÙp duïng coâng thöùc: C%dd môùi   100%
m dd môùi
Baøi taäp 1: Troän 60g dung dòch NaOH 20% vôùi 40g dung dòch NaOH 15%. Ta thu ñöôïc moät dung
dòch môùi coù noàng ñoä C% laø bao nhieâu?
Höôùng daõn giaûi:
Khoái löôïng NaOH coù trong 60g dd NaOH 20% :

Page: 25
 20  60
m NaOH   12g
100
Khoái löôïng NaOH coù trong 40g dd NaOH 15%:
15  40
m NaOH   6g
100
Khoái löôïng dung dòch NaOH sau khi pha troän:
m dd  60  40  100g
Noàng ñoä phaàn traêm cuûa dung dòch NaOH sau khi pha troän:
12  6
C%   100  18%
100
Baøi taäp 2: Caàn duøng bao nhieâu ml dung dòch NaOH 3% (D = 1,05g/ml) vaø bao nhieâu ml dung dòch
NaOH 10% (D = 1,12g/ml) ñeå pha cheá ñöôïc 2 lít dung dòch NaOH 8% (D = 1,1g/ml).
Höôùng daãn giaûi:
Khoái löôïng cuûa NaOH coù trong 2 lít dung dòch NaOH 8% (D = 1,1g/ml)
8  2000  1,1
m NaOH   176g
100
Goïi x(ml) vaø y(ml) laø theå tích dung dòch NaOH 3% vaø NaOH 10% .
Khoái löôïng NaOH trong caùc dung dòch seõ laø:
3  1, 05x
m NaOH(dd1)   0, 0315x (g)
100
10  1,12y
m NaOH(dd 2)   0,112y (g)
100
 x  y  2000
Ta coù heä phöông trình : 
 0, 0315x  0,112y  176
Giaûi heä phöông trình, ta coù: x = 596,3 (ml) vaø y = 1403,7 (ml)
Baøi taäp 3: Coù 2 loï ñöïng dung dòch H 2SO4. Loï thöù nhaát coù noàng ñoä 1mol/l, loï thöù hai coù noàng
ñoä 3mol/l. Tính theå tích cuûa moãi dung dòch ñeå pha cheá thaønh 50 ml dung dòch H2SO4 1,5M.
Ñaùp soá: Vdd1 = 37,5 (ml) vaø Vdd2 = 12,5 (ml)
Baøi taäp 4: Dung dòch HCl coù noàng ñoä 36% (D = 1,19g/ml) vaø dung dòch HCl 12% (D = 1,04g/ml).
Tính khoái löôïng cuûa moãi dung dòch ñeå pha cheá thaønh 2 lít dung dòch HCl 20% (D = 1,1g/ml).
Ñaùp soá: mdd1 = 733,3g vaø mdd2 = 1466,7g
Baøi taäp 5: Caàn hoaø bao nhieâu gam dung dòch muoái aên noàng ñoä 20% vaø 400g dung dòch muoái
aên noàng ñoä15% ñeå ñöôïc dung dòch muoái aên coù noàng ñoä 16%.
Ñaùp soá: caàn hoaø 100g dd muoái aên 20%.
Baøi taäp 6: Caàn bao nhieâu gam dung dòch KOH 60% vaø bao nhieâu gam nöôùc caát ñeå taïo thaønh
300g dung dòch KOH 20%.
Ñaùp soá: m KOH  100g ; m H O  200g
2

Baøi taäp 7: caàn hoaø theâm bao nhieâu gam muoái aên vaøo 600g dung dòch muoái aên 20% ñeå ñöôïc
dung dòch muoái aên coù noàng ñoä 40%.
Ñaùp soá: Caàn theâm 200g muoái aên.
Baøi taäp 8: Troän 300ml dung dòch NaOH 1,5M vôùi 400ml dung dòch NaOH 2,5M. Tính noàng ñoä C M
cuûa dung dòch thu ñöôïc.
Ñaùp soá: CM = 2,07M

Page: 26