You are on page 1of 15

Ch¬ng 1:

M« h×nh tæng qu¸t vµ c¸c nguyªn lý an toµn th«ng tin


1.1. Kh¸i niÖm an ninh (an toµn) th«ng tin
1.1.1. An ninh quèc gia vµ an toµn th«ng tin trong thêi ®¹i hiÖn nay.
ChØ thÞ 41-CT/TW ngµy 1/7/2004 cña Bé ChÝnh TrÞ vÒ tiÕp tôc ®Èy
m¹nh c«ng t¸c c¬ yÕu phôc vô sù nghiÖp CNH – H§H ®Êt níc lµ tËp hîp c¸c
quan ®iÓm chÝnh thøc cña §¶ng vµ Nhµ níc ta vÒ môc tiªu, nhiÖm vô, c¸c
nguyªn t¾c chØ ®¹o vµ ph¬ng híng ph¸t triÓn cña c«ng t¸c ®¶m b¶o an toµn an
ninh th«ng tin cña níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. ChØ thÞ nªu râ: “C«ng t¸c c¬
yÕu (tøc lµ c«ng t¸c ®¶m b¶o an toµn an ninh th«ng tin) lµ mét trong nh÷ng
ho¹t ®éng quan träng cña an ninh quèc gia”.
Trong Ph¸p lÖnh c¬ yÕu c«ng bè ngµy 15/4/2004 còng chØ râ trong ®iÒu
1 (ch¬ng I): “Ho¹t ®éng c¬ yÕu lµ ho¹t ®éng c¬ mËt ®Æc biÖt, thuéc lÜnh
vùc an ninh quèc gia.”
ChØ thÞ 41 cña BCT vÒ b¶n chÊt cã thÓ coi nh mét häc thuyÕt vÒ an
ninh th«ng tin (ATTT) cña níc ta trong giai ®o¹n míi. Nã lµ c¬ së:
 §Ó h×nh thµnh chÝnh s¸ch Nhµ níc trong lÜnh vùc b¶o ®¶m ATTT
cña CHXHCN ViÖt Nam.
 §Ó chuÈn bÞ c¸c luËn cø trong viÖc hoµn thiÖn viÖc b¶o ®¶m
ATTT cña níc ta vÒ ph¸p luËt, vÒ khoa häc c«ng nghÖ, vÒ qu¶n lý
vµ trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu vÒ an ninh TT
quèc gia.
ChØ thÞ nµy thèng nhÊt víi luËt vÒ an ninh quèc gia cña ViÖt Nam ¸p
dông vµo lÜnh vùc th«ng tin.
An ninh quèc gia cña níc ta ë ®©y ®îc ®Þnh nghÜa lµ an ninh cña mét
d©n téc víi t c¸ch lµ ngêi thùc hiÖn chñ quyÒn toµn vÑn l·nh thæ vµ ngêi n¾m
gi÷ quyÒn lùc duy nhÊt cña ®Êt níc.
An ninh quèc gia ®îc b¶o ®¶m b»ng c¸ch ng¨n chÆn hoÆc lµm triÖt tiªu
c¸c ®e do¹ bªn ngoµi vµ bªn trong ë c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi
nh chÝnh trÞ, kinh tÕ, quèc phßng, m«i trêng, th«ng tin,….
Trong mçi lÜnh vùc nh vËy, Nhµ níc ®¹i diÖn cho quyÒn lîi cña toµn x·
héi, cÇn ph¶i tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p nh»m chÆn ®øng c¸c mèi hiÓm ho¹ an
ninh ®ã.
Trong x· héi hiÖn ®¹i h«m nay, khi mµ c¸c m¹ng viÔn th«ng – tin häc ®·
liªn kÕt chÆt chÏ c¸c quèc gia d©n téc víi nhau, khi mµ m¸y tÝnh ®· cã mÆt
trong mäi gia ®×nh vµ c¬ quan, khi mµ sè ho¸, tin häc ho¸ nh mét lµn sãng cuèn
hót mäi ®Êt níc vµ d©n téc, th× vai trß cña lÜnh vùc th«ng tin ngµy cµng t¨ng
lªn.
LÜnh vùc th«ng tin ngµy nay ®îc hiÓu lµ tËp hîp c¸c th«ng tin, c¸c h¹ tÇng
c¬ së th«ng tin, c¸c chñ thÓ thùc hiÖn viÖc thu nhËn, h×nh thµnh (s¸ng t¹o ra),
chuyÓn t¶i vµ sö dông th«ng tin, kÓ c¶ c¸c hÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu tiÕt c¸c
quan hÖ x· héi trong lÜnh vùc th«ng tin.
Nh vËy, lÜnh vùc th«ng tin víi t c¸ch lµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh cña cuéc
sèng x· héi hiÖn ®¹i, ¶nh hëng ngµy cµng lín tíi tr¹ng th¸i chÝnh trÞ, kinh tÕ,
quèc phßng vµ c¸c thµnh tè kh¸c cña an ninh quèc gia. An ninh quèc gia v× thÕ
phô thuéc mét c¸ch chÆt chÏ vµo viÖc b¶o ®¶m an toµn th«ng tin vµ trong qu¸
tr×nh tiÕn bé kü thuËt, sù phô thuéc nµy sÏ t¨ng lªn kh«ng ngõng.
1.1.2. An toµn th«ng tin quèc gia.
An toµn th«ng tin quèc gia ®îc hiÓu lµ tr¹ng th¸i ®îc b¶o vÖ cña c¸c
quyÒn lîi d©n téc cña nhµ níc ta trong lÜnh vùc th«ng tin. §ã lµ tËp hîp c©n
b»ng vµ hµi hoµ c¸c quyÒn lîi cña c¸ nh©n, cña x· héi vµ cña Nhµ níc vÒ th«ng
tin.
 QuyÒn lîi cña c¸c c¸ nh©n trong lÜnh vùc th«ng tin: §ã lµ sù thùc
hiÖn c¸c quyÒn con ngêi vµ quyÒn c«ng d©n (®îc ghi trong hiÕn ph¸p) trong
tiÕp cËn c¸c th«ng tin, trong sö dông th«ng tin víi môc ®Ých tiÕn hµnh c¸c ho¹t
®éng kh«ng bÞ cÊm bëi ph¸p luËt, v× sù ph¸t triÓn thÓ chÊt, t©m hån vµ trÝ
tuÖ cña c¸ nh©n, còng nh trong viÖc b¶o vÖ c¸c th«ng tin liªn quan tíi an toµn
b¶n th©n.
 QuyÒn lîi x· héi trong lÜnh vùc th«ng tin: §ã chÝnh lµ viÖc ®¶m
b¶o c¸c quyÒn lîi cña c¸ nh©n nªu trªn; cñng cè nÒn d©n chñ XHCN; x©y dùng
nhµ níc ph¸p quyÒn cña d©n, do d©n, v× d©n; ®¹t ®îc vµ duy tr× sù æn ®Þnh
chÝnh trÞ – x· héi; ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc ®i ®«i víi ®æi míi ®Êt níc vÒ
mÆt v¨n ho¸, tinh thÇn; t¨ng cêng sù l·nh ®¹o cña §¶ng CSVN, ®Èy m¹nh CNH
– H§H; híng tíi mét ViÖt Nam d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ,
v¨n minh.
 QuyÒn lîi cña nhµ níc trong lÜnh vùc th«ng tin: §ã lµ x©y dung c¸c
®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn hµi hoµ h¹ tÇng c¬ së TT cña ®Êt níc; thùc hiÖn c¸c
quyÒn hiÕn ph¸p vÒ tù do con ngêi vµ c¸ nh©n trong viÖc thu nhËn th«ng tin
vµ sö dông chóng víi môc ®Ých b¶o ®¶m tÝnh liªn tôc cña thÓ chÕ XHCN,
toµn quyÒn vµ chñ quyÒn l·nh thæ cña níc ta; b¶o ®¶m sù æn ®Þnh chÝnh trÞ,
kinh tÕ vµ x· héi; ph¸t triÓn sù hîp t¸c quèc tÕ b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi.
Trªn c¬ së quyÒn lîi d©n téc cña ViÖt Nam trong lÜnh vùc th«ng tin, sÏ
h×nh thµnh c¸c nhiÖm vô chiÕn lîc vµ nhiÖm vô tríc m¾t cña chÝnh s¸ch (®èi
néi vµ ®èi ngo¹i) cña Nhµ níc trong lÜnh vùc b¶o ®¶m ATTT.
Tõ gãc ®é b¶o ®¶m ATTT, trong c¸c quyÒn lîi d©n téc vÒ TT cã thÓ chia
ra 4 thµnh phÇn c¬ b¶n nh sau:
 Mét lµ, tu©n thñ c¸c quyÒn hiÕn ph¸p vÒ tù do con ngêi vµ c«ng
d©n trong lÜnh vùc thu nhËn th«ng tin vµ sö dông th«ng tin; b¶o ®¶m sù
nghiÖp ®æi míi, CNH – H§H ®Êt níc; g×n gi÷ vµ cñng cè c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc
cña x· héi, b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, c¸c tiÒm lùc v¨n ho¸ vµ khoa häc cña ®Êt
níc.
 Hai lµ, b¶o ®¶m TT vÒ c¸c chñ tr¬ng, ®êng lèi, chÝnh s¸ch cña
§¶ng vµ Nhµ níc ViÖt Nam. §iÒu nµy liªn quan tíi viÖc cung cÊp cho d luËn x·
héi níc ta vµ d luËn quèc tÕ c¸c TT chÝnh x¸c vÒ c¸c chñ tr¬ng, ®êng lèi,
chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc ViÖt Nam; quan ®iÓm chÝnh thøc cña §¶ng,
Nhµ níc vÒ c¸c sù kiÖn cã ý nghÜa x· héi quan träng cña ViÖt Nam vµ thÕ
giíi; liªn quan tíi viÖc b¶o ®¶m sù tiÕp cËn cña c¸c c«ng d©n tíi c¸c nguån TT
quèc gia c«ng khai.
 Ba lµ, ph¸t triÓn c¸c c«ng nghÖ th«ng tin (CNTT) hiÖn ®¹i; ph¸t
triÓn nÒn CNTT trong níc, trong ®ã cã c«ng nghiÖp s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ tin
häc ho¸, c¸c thiÕt bÞ liªn l¹c viÔn th«ng; b¶o ®¶m c¸c s¶n phÈm nµy cho thÞ tr-
êng trong níc vµ xuÊt khÈu, còng nh b¶o ®¶m cho viÖc tÝch tr÷, b¶o vÖ vµ sö
dông cã hiÖu qu¶ c¸c tµi nguyªn TT trong níc. Ngµy nay, chØ cã trªn c¬ së nh
vËy míi gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò x©y dùng c«ng nghÖ cao, t¸i trang bÞ nÒn s¶n
xuÊt c«ng nghiÖp, ph¸t huy hiÖu qu¶ c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ trong
níc. ViÖt Nam cÇn ph¶i cã vÞ trÝ xøng ®¸ng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi vÒ
CNTT vµ c«ng nghiÖp vi ®iÖn tö.
 Bèn lµ, b¶o vÖ c¸c tµi nguyªn TT khái c¸c tiÕp cËn tr¸i phÐp; b¶o
®¶m an toµn cho c¸c hÖ thèng TT vµ c¸c hÖ thèng liªn l¹c - viÔn th«ng ®· ®îc
triÓn khai còng nh ®ang ®îc thiÕt lËp trªn l·nh thæ níc ta.
1.2. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña an toµn th«ng tin.
1.2.1. C¸c d¹ng th«ng tin.
Nh ®· thÊy ë trªn, ATTT lµ mét lÜnh vùc bao gåm hÇu hÕt c¸c mÆt c¬
b¶n cña ®êi sèng x· héi: chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, quèc phßng, an ninh, quan
hÖ quèc tÕ còng nh th«ng tin ®¹i chóng.
Nh×n tæng thÓ, hÖ thèng ATTT cã 3 thµnh tè c¬ b¶n mµ trong qu¸ tr×nh
thiÕt lËp vµ hoµn thiÖn nã chóng ta ph¶i hÕt søc quan t©m: ®ã lµ sù b¶o ®¶m
vÒ luËt ph¸p chuÈn, vÒ tæ chøc qu¶n lý vµ vÒ c«ng nghÖ (C«ng nghÖ – Qu¶n
lý – Ph¸p lý chuÈn) hay nh trong mét sè tµi liÖu cßn gäi lµ tam gi¸c ATTT
(C«ng nghÖ – ChÝnh s¸ch qu¶n lý – C¸c chuÈn).
Chóng ta h·y xem xÐt ®Þnh nghÜa th«ng tin hiÖn nay. Trªn quan ®iÓm
ATTT ngêi ta ®Þnh nghÜa TT nh sau:
 Th«ng tin - ®ã lµ tËp hîp c¸c cø liÖu (c¸c tin tøc) vÒ thÕ giíi bao
quanh chóng ta (c¸c sù kiÖn, c¸c c¸ nh©n, c¸c hiÖn tîng, c¸c qu¸
tr×nh, c¸c nh©n tè vµ c¸c mèi liªn hÖ gi÷a chóng), ®îc thÓ hiÖn
trong d¹ng thøc phï hîp cho viÖc truyÒn ®i bëi nh÷ng ngêi nµy vµ
tiÕp nhËn bëi nh÷ng ngêi kia vµ ®îc sö dông víi môc ®Ých thu
nhËn kiÕn thøc (c¸c tri thøc) vµ ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh.
Ngµy nay TT ®îc h×nh thµnh, tån t¹i vµ vËn ®éng trong c¸c hÖ thèng
th«ng tin – viÔn th«ng (TT – VT). Chóng ta cÇn ®Þnh nghÜa râ vÒ kh¸i niÖm
hÖ thèng TT – VT.
 HÖ thèng TT – VT ®ã lµ tËp hîp c¸c thiÕt bÞ kü thuËt vµ b¶o ®¶m
phÇn mÒm, liªn hÖ víi nhau b»ng c¸c kªnh truyÒn vµ nhËn TT. Tõ
c¸c yÕu tè ng¨n c¸ch nhau vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, chóng liªn kÕt chÆt
chÏ víi nhau thµnh mét thÓ thèng nhÊt nh»m môc ®Ých b¶o ®¶m
chu tr×nh c«ng nghÖ xö lý TT (t×m kiÕm, lu tr÷, b¶o vÖ, xö lý,
hiÖu ®Ýnh) vµ cung cÊp cho ngêi dïng kÕt qu¶ cña sù xö lý nµy ë
d¹ng ®ßi hái. Tãm l¹i, hÖ thèng TT – VT bao gåm c¸c m¹ng m¸y
tÝnh, c¸c b¶o ®¶m to¸n häc (c¸c phÇn mÒm) vµ hÖ thèng liªn l¹c.
Nh vËy, ta thÊy TT - ®ã lµ c¸c tri thøc trong ý nghÜa réng nhÊt cña tõ
nµy. V× r»ng TT ph¶n ¸nh c¸c thuéc tÝnh cña c¸c ®èi tîng vËt chÊt vµ mèi
quan hÖ gi÷a chóng, nªn theo c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n cña triÕt häc, TT cã thÓ coi
lµ ®èi tîng cña nhËn thøc.
Suy cho cïng, b¶o ®¶m TT lµ c¬ së cho bÊt kú ho¹t ®éng nµo cña con ng-
êi. TT trë thµnh mét trong nh÷ng ph¬ng tiÖn c¬ b¶n ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò
vµ c¸c nhiÖm vô cña mét quèc gia, cña c¸c ®¶ng chÝnh trÞ vµ c¸c nhµ l·nh ®¹o
cña c¸c c¬ cÊu th¬ng m¹i kh¸c nhau vµ cña c¸c c¸ nh©n con ngêi.
Ngµy nay, kinh tÕ thÕ giíi ph¸t triÓn ë møc ®é cao, khoa häc c«ng nghÖ
®· ®a tíi sù ra ®êi cña nÒn kinh tÕ tri thøc. Lîng TT tÝch luü ®îc vÒ mäi
khÝa c¹nh cña cuéc sèng x· héi hiÖn ®¹i ®· lµ khæng lå. C¸c TT míi ®îc s¸ng
t¹o ra víi tèc ®é ngµy cµng cao. Nhng mÆt kh¸c, ®Ó thu nhËn TT b»ng con ®-
êng tiÕn hµnh nh÷ng nghiªn cøu, kh¶o s¸t riªng (cña c¸ nh©n hoÆc cña tËp thÓ)
ngµy cµng trë nªn ®¾t gi¸, tèn kÐm vµ khã kh¨n. Cho nªn viÖc thu lîm TT b»ng
con ®êng rÎ h¬n nhng bÊt hîp ph¸p (tøc lµ ¨n c¾p TT) ngµy cµng trë nªn thêng
xuyªn vµ më réng.
Trong bèi c¶nh nãi trªn, ngµy cµng t¨ng tÝnh cÊp thiÕt cña nhiÖm vô b¶o
vÖ TT (BVTT) trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña con ngêi: trong phôc vô
c¸c c¬ quan Nhµ níc (l·nh ®¹o, chØ huy, an ninh, quèc phßng, ®èi ngo¹i); trong
th¬ng m¹i, kinh doanh; trong ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ, trong s¶n xuÊt vµ
thËm chÝ trong ®êi sèng riªng t cña c¸c c¸ nh©n. Sù c¹nh tranh thêng xuyªn
gi÷a c¸c ph¬ng ph¸p ¨n c¾p TT (vµ c¸c ph¬ng tiÖn thùc hiÖn chóng) víi c¸c ph-
¬ng ph¸p (ph¬ng tiÖn) b¶o vÖ th«ng tin ®· dÉn ®Õn sù xuÊt hiÖn trªn thÞ tr-
êng rÊt nhiÒu chñng lo¹i thiÕt bÞ BVTT, vµ còng ®· xuÊt hiÖn vÊn ®Ò lùa
chän chóng sao cho tèi u vµ sö dông cho hiÖu qu¶ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô
thÓ.
Chóng ta h·y ®iÓm qua c¸c tÝnh chÊt cña TT nh lµ ®èi tîng cña nhËn
thøc vµ còng lµ ®èi tîng cña sù b¶o vÖ.
 C¸c ®Æc tÝnh cña TT nh lµ ®èi tîng cña nhËn thøc:
 TT lµ phi vËt chÊt trong ý nghÜa r»ng kh«ng thÓ ®o c¸c th«ng sè
cña nã, vÝ dô nh khèi lîng, kÝch thíc, n¨ng lîng… b»ng c¸c m¸y
mãc vµ c¸c ph¬ng ph¸p vËt lý quen thuéc.
 TT ®îc ghi trªn mét vËt mang vËt chÊt, cã thÓ lu gi÷, xö lý,
truyÒn t¶i theo c¸c kªnh liªn l¹c kh¸c nhau.
 BÊt kú ®èi tîng vËt chÊt nµo còng chøa TT vÒ b¶n th©n nã hoÆc
vÒ mét ®èi tîng kh¸c.
Kh«ng cã TT th× cuéc sèng kh«ng thÓ tån t¹i díi bÊt cø h×nh thøc nµo, vµ
kh«ng thÓ ho¹t ®éng ®îc bÊt kú hÖ thèng TT nµo do con ngêi vµ tù nhiªn t¹o
ra. Kh«ng cã TT, c¸c hÖ thèng sinh häc vµ c¸c hÖ thèng nh©n t¹o chØ cßn lµ
mét ®èng c¸c nguyªn tè ho¸ häc. C¸c thÝ nghiÖm c¸ch ly c¸c c¬ quan c¶m gi¸c
cña con ngêi, ng¨n c¶n sù trao ®æi TT cña con ngêi víi m«i trêng xung quanh,
®· chøng tá r»ng sù ®ãi TT g©y ra nh÷ng hËu qu¶ huû diÖt kh«ng kÐm g×
®ãi kh¸t vËt chÊt.
MÆc dï ngµnh th«ng tin häc (informatics) – ngµnh khoa häc øng dông
chuyªn nghiªn cøu vÒ c¸c qu¸ tr×nh TT, ®Õn nay ®· ®¹t nh÷ng thµnh tùu nhÊt
®Þnh, nhng mét sù thÊu hiÓu s©u s¾c vÒ b¶n chÊt cña TT vÉn cha ®¹t ®îc.
 C¸c tÝnh chÊt cña TT nh ®èi tîng cña sù b¶o vÖ:
1) §èi tîng cÇn b¶o vÖ lµ c¸c vËt mang TT.
Th«ng tin ®Õn ®îc víi con ngêi lµ v× nã ®îc chøa ®ùng trong c¸c vËt thÓ
mang TT. VÝ dô, mét b¶n tin chiÕn sù ta nhËn ®îc nhê ®äc b¸o (TT thÓ hiÖn
qua ch÷ viÕt vµ ®îc in trªn vËt mang lµ giÊy) hoÆc nhê nghe ®µi (TT thÓ
hiÖn qua tiÕng nãi ©m thanh – sãng ©m lµ vËt mang). V× b»ng c¸c thiÕt bÞ
vËt chÊt chØ cã thÓ b¶o vÖ ®îc c¸c ®èi tîng vËt chÊt, nªn ®èi tîng cÇn b¶o vÖ
lµ c¸c vËt mang TT (vËt chÊt)
Ngêi ta ph©n chia ra vËt mang – nguån tin, vËt mang – t¶i tin vµ vËt mang
– thu tin. VÝ dô, mét b¶n vÏ lµ mét nguån tin, cßn tê giÊy mµ trªn ®ã cã b¶n vÏ
lµ vËt mang tin. B¶n chÊt vËt lý cña nguån vµ vËt mang ë ®©y lµ mét - ®ã lµ
tê giÊy. Tuy nhiªn gi÷a chóng cã sù kh¸c nhau. Tê giÊy khi kh«ng cã v¨n b¶n
hoÆc h×nh vÏ trªn ®ã chØ lµ tê giÊy tr¾ng vµ chØ lµ nguån th«ng tin vÒ c¸c
®Æc tÝnh vËt lý vµ hãa häc cña b¶n th©n nã mµ th«i. Khi tê giÊy cã chøa mét
TT cã ý nghÜa nã sÏ cã mét tªn gäi kh¸c: b¶n vÏ, b¶n tin, tµi liÖu v.v… B¶n vÏ
c¸c chi tiÕt hoÆc c¸c nót lµ cÊu thµnh cña mét tµi liÖu phøc t¹p h¬n – b¶n vÏ
mét chiÕc m¸y, mét c¬ chÕ, mét tµi liÖu thiÕt kÕ s¶n phÈm mÉu…
Nh vËy theo chøc n¨ng, nguån cã thÓ mang tªn gäi kh¸c nhau. Nhng kh«ng
phô thuéc vµo tªn gäi cña c¸c tµi liÖu, c¸i cÇn ph¶i b¶o vÖ chèng l¹i viÖc ®¸nh
c¾p, sao chÐp, lµm thay ®æi vµ ph¸ huû th«ng tin chÝnh lµ c¸c tê giÊy vµ
chóng cã kÝch thíc x¸c ®Þnh, träng lîng râ rµng, cã ®é bÒn c¬ häc nhÊt ®Þnh,
cã ®é bÒn v÷ng mµu s¾c hoÆc mùc in ®èi víi c¸c t¸c ®éng bªn ngoµi cña m«i
trêng. C¸c th«ng sè cña vËt mang tin quyÕt ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn vµ ph¬ng
ph¸p lu gi÷ th«ng tin trªn ®ã. Mét lo¹i vËt mang ®Æc biÖt kh¸c lµ c¸c trêng
(sãng ®iÖn tõ, sãng ©m … ). Chóng kh«ng cã biªn giíi râ rµng trong kh«ng
gian, nhng c¸c ®Æc trng cña chóng hoµn toµn ®o ®îc. B¶n chÊt cña nguån tin,
vËt t¶i tin vµ vËt thu tin cã thÓ nh nhau vµ còng cã thÓ kh¸c nhau.
ViÖc truyÒn TT thùc hiÖn b»ng c¸ch di chuyÓn vËt mang TT trong kh«ng
gian liªn quan ®Õn tiªu tèn n¨ng lîng vµ n¨ng lîng nµy phô thuéc ®é dµi ®êng
®i, c¸c th«ng sè cña m«i trêng vµ b¶n chÊt vËt mang.
2) Gi¸ trÞ cña TT ®îc ®¸nh gi¸ bëi møc ®é cã lîi cña nã ®èi víi ngêi sö
dông (chñ së h÷u, ngêi cã tin, ngêi nhËn tin). ë ®©y cã thÓ ph©n chia lµm 3
lo¹i TT: cã lîi, cã h¹i vµ trung hoµ (v« h¹i).
 TT trung hoµ kh«ng g©y ¶nh hëng g× ®Õn tr¹ng th¸i c«ng
viÖc cña ngêi dïng nã.
 TT cã h¹i lµ TT mang l¹i thiÖt h¹i vËt chÊt hoÆc tinh thÇn
cho ngêi dïng hoÆc ngêi nhËn tin ®ã. Khi mét TT cã h¹i ®îc
dùng lªn mét c¸ch chñ ý th× nã cßn gäi lµ TT nguþ trang hay
TT ho¶ mï.
 TT cã lîi mang l¹i lîi Ých nhÊt ®Þnh cho ngêi dïng nã.
Lîi Ých cña TT lu«n lu«n cô thÓ. TT cã lîi hay cã h¹i lµ ®èi víi ng êi
dïng cô thÓ. Ngêi dïng ë ®©y hiÓu lµ mét c¸ nh©n con ngêi, hoÆc mét tËp
thÓ vµ thËm chÝ c¶ nh©n lo¹i. TT cùc kú cã lîi cho mét lo¹i ng êi nµy cã thÓ
l¹i lµ cã h¹i hoÆc kh«ng cã lîi cho nh÷ng ngêi kh¸c. ThËm chÝ, TT quý gi¸
cho toµn bé nh©n lo¹i, vÝ dô c«ng nghÖ chÕ t¹o c¸c thuèc ch÷a bÖnh hiÓm
nghÌo, nhng ®èi víi mét con ngêi khoÎ m¹nh cô thÓ l¹i kh«ng ®¸ng quan t©m.
ChÝnh v× vËy, trong BVTT, tríc hÕt ngêi ta x¸c ®Þnh ph¹m vi nh÷ng
ngêi (c¸c c«ng ty, c¸c nhµ níc) cã nhu cÇu ®èi víi TT ®îc b¶o vÖ. V× cã thÓ
lµ trong ph¹m vi ®ã sÏ xuÊt hiÖn c¸c tin tÆc (ngêi s¨n lïng TT ®îc
b¶o vÖ).
Víi môc ®Ých b¶o vÖ th«ng tin cã gi¸ trÞ (cã lîi) chñ së h÷u cña TT ®ã
(Nhµ níc, tæ chøc, c¸ nh©n) ®Þnh ra trªn vËt mang TT ®ã mét dÊu hiÖu quy íc
tÝnh gi¸ trÞ cña TT chøa trong ®ã – DÊu hiÖu ®ã gäi lµ ®é mËt cña TT.
 §é mËt cña c¸c TT mµ chñ së h÷u lµ Nhµ níc (hoÆc c¸c c¬ quan Nhµ n-
íc) ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së “Ph¸p lÖnh b¶o vÖ bÝ mËt Nhµ níc” vµ Danh môc
c¸c bÝ mËt nhµ níc cña c¸c c¬ quan, lµ thuéc vÒ bÝ mËt quèc gia. Theo nghÞ
®Þnh sè 33/2002/N§-CP ngµy 28-3-2002 cña ChÝnh phñ, c¸c th«ng tin mËt,
th«ng tin tèi mËt, th«ng tin tuyÖt mËt lµ c¸c th«ng tin mµ sù ®¸nh c¾p hoÆc
sù phæ biÕn bÊt hîp ph¸p cña nã cã thÓ mang l¹i thiÖt h¹i cho tæ chøc, c¬ quan
Nhµ níc, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ – x· héi, c¸c tØnh thµnh hoÆc c¶ níc.
§Ó ®¸nh dÊu ®é mËt cña c¸c TT th¬ng m¹i – dÞch vô, kinh tÕ x· héi ngêi
ta dïng nhiÒu c¸ch ph©n chia kh¸c nhau, vÝ dô: c«ng céng, h¹n chÕ, ®éc
quyÒn, hoÆc ®¹i chóng, dïng chung, dµnh riªng…
3)1 Cã thÓ coi TT lµ mét thø hµng ho¸.
TT cã lîi, cã h¹i vµ cã thÓ mua hoÆc b¸n TT. Do vËy TT cã gi¸ c¶. Còng
nh c¸c hµng ho¸ kh¸c, TT cã gi¸ c¶ vµ gi¸ trÞ. Gi¸ c¶ gåm gi¸ trÞ vµ lîi nhuËn
 Gi¸ trÞ x¸c ®Þnh bëi chi phÝ mµ chñ së h÷u bá ra ®Ó thu ®îc TT
®ã b»ng c¸ch:
 TiÕn hµnh c¸c kh¶o s¸t, nghiªn cøu trong phßng thÝ nghiÖm, trong
c¸c trung t©m ph©n tÝch, trong c¸c nhãm….
 Mua TT trªn thÞ trêng TT.
 §¹t ®îc TT b»ng con ®êng bÊt hîp ph¸p.
 Lîi nhuËn tõ TT, do tÝnh ®Æc thï, cã thÓ cã c¸c d¹ng rÊt kh¸c nhau,
vµ tiÒn b¹c kh«ng ph¶i lµ h×nh thøc phæ biÕn nhÊt. Nãi chung, lîi nhuËn tõ TT
cã thÓ thu ®îc b»ng c¸c ho¹t ®éng sau:
 B¸n TT trªn thÞ trêng.
 VËt chÊt ho¸ TT trong s¶n phÈm víi c¸c tÝnh chÊt míi hoÆc c«ng
nghÖ míi mang l¹i lîi nhuËn.
 Sö dông TT ®Ó ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ h¬n. §iÒu nµy
kh«ng hoµn toµn râ rµng, nhng l¹i chÝnh lµ h×nh thøc phæ biÕn
nhÊt cña lîi nhuËn tõ TT.
4) Gi¸ trÞ cña TT thay ®æi theo thêi gian.
Sù lan truyÒn cña TT vµ viÖc sö dông TT dÉn ®Õn thay ®æi gi¸ trÞ (vµ
gi¸ c¶) cña nã. §Æc trng thay ®æi gi¸ trÞ cña TT theo thêi gian phô thuéc vµo
d¹ng cña TT. Víi c¸c TT khoa häc – kü thuËt sù phô thuéc nµy thêng cã d¹ng
h×nh sãng (lóc cao, lóc thÊp). VÝ dô, vµo ®Çu thÕ kû 20, c¸c kÕt qu¶ nghiªn
cøu vÒ vËt lý nguyªn tö chØ mang tÝnh kh¸m ph¸ thuÇn tuý vµ chØ cã sè Ýt
c¸c nhµ b¸c häc quan t©m ®Õn. TT trong lÜnh vùc nµy trë nªn cùc kú gi¸ trÞ
khi ®· xuÊt hiÖn c¸c kh¶ n¨ng thùc tÕ sö dông n¨ng lîng nguyªn tö. Theo møc
®é phæ biÕn cña c«ng nghÖ sö dông n¨ng lîng nãi trªn, gi¸ trÞ cña TT trong
lÜnh vùc nµy l¹i dÇn dÇn gi¶m sót…
Gi¸ trÞ phÇn lín c¸c d¹ng TT, lan truyÒn trong x· héi theo thêi gian ®Òu
gi¶m dÇn – TT bÞ cò ®i. Ngêi ta biÓu diÔn møc ®é cò ®i (møc ®é l¹c hËu)
cña TT b»ng c«ng thøc sau:

C ( )  C exp(2,3   )
i 0
s

ë ®©y: C i
: ®é l¹c hËu cña TT t¹i thêi ®iÓm sö dông 

C 0
: gi¸ trÞ cña TT t¹i thêi ®iÓm nã xuÊt hiÖn (®îc t¹o ra)

 : kho¶ng thêi gian tõ lóc TT xuÊt hiÖn ®Õn thêi ®iÓm sö dông
TT

 s
: ®é dµi chu kú sèng (vßng ®êi) cña TT (tõ lóc TT xuÊt hiÖn
®Õn thêi ®iÓm l¹c hËu hoµn toµn).
Theo c«ng thøc nµy, sau mét vßng ®êi gi¸ trÞ cña TT gi¶m xuèng cßn 0,1 gi¸ trÞ
ban ®Çu. Phô thuéc vµo chu kú sèng cña TT, ®«i khi ngêi ta ph©n ra thµnh:
 TT chiÕn thuËt: ®ã lµ TT mµ gi¸ trÞ cña chóng gi¶m ®i 10% mçi
ngµy (vÝ dô TT vÒ tÝn dông ng¾n h¹n, ®¬n ®Æt hµng trong vßng
1 th¸ng).
 TT chiÕn lîc: ®ã lµ TT mµ gi¸ trÞ cña nã gi¶m ®i 10% mçi th¸ng
(vÝ dô, TT vÒ c¸c ®èi t¸c, vÒ tÝn dông dµi h¹n, vÒ ph¸t triÓn…)
5) Kh¸i niÖm lîng th«ng tin.
Lîng TT chøa trong mét cuèn s¸ch, ch¼ng h¹n, ®èi víi c¸c ®éc gi¶ kh¸c
nhau sÏ kh¸c nhau. ThËm chÝ cïng mét con ngêi ë c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña
cuéc ®êi mçi lÇn vÉn t×m ®îc trong cuèn s¸ch ®ã ®iÒu g× ®ã míi h¬n cho
b¶n th©n. Lîng TT trong ®Çu mét ngêi cã thÓ gi¸n tiÕp ®¸nh gi¸ theo viÖc lµm
cña anh ta v× ®Ó cã mét quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n cÇn ph¶i cã nhiÒu TT h¬n.
Râ rµng lµ kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan (kh«ng tÝnh tíi lîi Ých cña
TT ®èi víi ngêi dïng) lîng TT.
Trong lý thuyÕt TT, ®Ó ®¸nh gi¸ lîng TT ngêi ta dïng tiÕp cËn entr«pi
(®é bÊt ®Þnh). Theo ®ã lîng TT ®îc ®¸nh gi¸ b»ng ®é gi¶m sù bÊt ®Þnh
(entr«pi) cña ngêi nhËn TT trong lùa chän hoÆc chê ®îi sù kiÖn sau khi nhËn
®îc TT. Lîng TT thu ®îc cµng lín, th× x¸c suÊt sù kiÖn cµng nhá. C¸ch miªu t¶
nh vËy rÊt thuËn tiÖn ®Ó x¸c ®Þnh lîng TT trong mét b¶n tin ®îc truyÒn theo
c¸c kªnh liªn l¹c. Lîng TT trong b¶n tin tõ N ký hiÖu (kh«ng tÝnh tíi liªn hÖ gi÷a
c¸c ký hiÖu trong b¶n tin) ®îc tÝnh theo c«ng thøc næi tiÕng cña Shannon:
n
I  N  Pi log P i
2
i 1

ë ®©y: P i : X¸c suÊt xuÊt hiÖn ký hiÖu i trong b¶n tin

n : sè ký hiÖu trong b¶ng ch÷ c¸i.


Tõ c«ng thøc nµy suy ra, lîng TT (®o b»ng bit, bytes) chØ phô thuéc vµo
sè lîng vµ thèng kª cña c¸c ký hiÖu chø kh«ng phô thuéc néi dung TT.
Lîng TT x¸c ®Þnh theo c«ng thøc nµy, gièng nhau khi truyÒn ®i mét b¶n
tin v« nghÜa hoÆc mét b¶n tin quan träng sèng cßn ®èi víi ngêi nhËn TT. Trªn
quan ®iÓm truyÒn tin theo c¸c kªnh liªn l¹c th× tiÕp cËn trªn lµ ®óng ®¾n, v×
c¸i gi¸ bá ra ®Ó truyÒn c¸c b¶n tin nh vËy lµ gièng nhau. Cßn viÖc víi môc
®Ých g× ngêi göi tin ®i ®· chi phÝ tiÒn b¹c vµ b¶n tin nµy cã Ých lîi g× cho
ngêi nhËn – c¸c c©u hái nµy kh«ng cã quan hÖ g× ®èi víi liªn l¹c.
Còng gièng nh vËy, trong cuéc nãi chuyÖn qua ®iÖn tho¹i mµ ngêi b¹n
cung cÊp cho ta nh÷ng tin tøc ®· biÕt th× lîng TT ta thu ®îc rÊt nhá mÆc dï
cuéc nãi chuyÖn cã thÓ rÊt l©u. Khi ®ã xuÊt hiÖn c©u hái, c¸i g× ®· ®îc
truyÒn ®i ë ®©y. Râ rµng c¸i ®· ®îc truyÒn ®i chØ thuÇn tuý lµ c¸c tÝn hiÖu
®iÖn vµ tÝn hiÖu ©m thanh mµ th«i.
Trªn thùc tÕ, ngêi ta hay dïng ph¬ng ph¸p ®¬n gi¶n vµ th« h¬n ®Ó ®o TT
b»ng c¸ch tÝnh lîng ký hiÖu cña b¶n tin (b»ng bit hoÆc bytes) hoÆc lµ ®o c¸c
®Æc trng cña vËt mang nh sè trang, sè tê, thêi gian truyÒn tin… Mµ ý nghÜa
cña TT vµ gi¸ trÞ cña nã kh«ng ®îc quan t©m.
1.2.2. M« h×nh tæng qu¸t cña qu¸ tr×nh b¶o vÖ th«ng tin.
Vai trß c¬ b¶n cña m« h×nh tæng qu¸t lµ chØ ra c¸c ®iÒu kiÖn cho viÖc
®¸nh gi¸ kh¸ch quan tr¹ng th¸i chung cña hÖ thèng trªn quan ®iÓm ®é ®o møc
b¶o vÖ TT trong hÖ thèng (HT). ë ®©y c¸c kh¸i niÖm nh ®é m¹o hiÓm, ®é
b¶o vÖ, ®é tæn th¬ng cña TT cã thÓ coi nh ®ång nhÊt. Sù cÇn thiÕt cña c¸c
®¸nh gi¸ nh vËy thêng xuÊt hiÖn khi ph©n tÝch c¸c t×nh huèng chung ®Ó ®a
ra c¸c quyÕt ®Þnh cã tÝnh chÊt chiÕn lîc trong tæ chøc BVTT.
Gi¶ sö chóng ta cã mét HT TT –VT n¬i TT ®ang ®îc xö lý trong c¸c
thµnh phÇn (ta sÏ gäi lµ c¸c ®èi tîng objects) cña nã. HT gåm nhiÒu ®èi tîng

O i
nh vËy. Trong qu¸ tr×nh xö lý TT (mµ ta quan t©m) HT cã thÓ ë trong c¸c
tr¹ng th¸i k kh¸c nhau (kh¸i niÖm tr¹ng th¸i cña HT nh vËy chóng ta sÏ ®Þnh
nghÜa sau). Râ rµng lµ toµn bé HT vµ c¸c ®èi tîng O i
lu«n lu«n chÞu t¸c
®éng liªn tôc cña c¸c hiÓm ho¹ (®e do¹) vÒ ATTT. Ta ký hiÖu c¸c hiÓm ho¹
nµy lµY . Gi¶ sö tiÕp, trong HT cña chóng ta ®· cã cµi ®Æt mét sè thiÕt bÞ
j

b¶o vÖ C nµo ®ã ®Ó chèng l¹i c¸c hiÓm ho¹ nhÊt ®Þnh ®· biÕt. Ta ký

hiÖu tËp hîp tÊt c¶ c¸c hiÓm ho¹ cßn l¹i (trõ c¸c hiÓm ho¹ ®· cã thiÕt bÞ b¶o
vÖ chèng l¹i) lµ Y o. Khi ®ã m« h×nh tæng qu¸t nhÊt cã thÓ chØ ra nh s¬ ®å
sau:

Y P
j
O i
i

(Yo )
P
C
ij ''k
H×nh 1.1: M« h×nh tæng qu¸t
BVTT
Chóng ta lu ý r»ng:

 P i lµ x¸c suÊt (x.s) b¶o vÖ TT ®ang xö lý t¹i ®èi tîng O i (tøc lµ

®é BVTT t¹i O ).i

 ViÖc xö lý TT t¹i O i chÞu t¸c ®éng liªn tôc cña c¸c hiÓm ho¹

ATTT Y i (trong mäi tr¹ng th¸i cña O ).i

 §Æc tÝnh vµ møc ®é t¸c ®éng cña mçi lo¹i hiÓm ho¹ coi lµ ®éc lËp
víi nhau.
 HÖ thèng ®îc coi lµ kh«ng ®Çy ®ñ trong ý nghÜa lµ cã tÝnh tíi
chØ mét sè thiÕt bÞ b¶o vÖ chèng l¹i mét vµi hiÓm ho¹ nhÊt ®Þnh,
cßn nhiÒu hiÓm ho¹ kh«ng cã thiÕt bÞ t¬ng øng chèng l¹i.
 §Ó tÝnh to¸n ®Çy ®ñ th× ph¶i tÝnh tíi t¬ng t¸c gi÷a c¸c hiÓm ho¹
víi nhau, còng nh t¬ng t¸c gi÷a c¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ víi nhau, vµ c¶ t-
¬ng t¸c gi÷a c¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ víi c¸c hiÓm ho¹ n÷a.
Chóng ta cã thÓ viÕt:

P  1   (1  P )
i
k
i ,k k

ë ®©y:

P ik lµ x.s b¶o vÖ TT t¹i O i


ë tr¹ng th¸i k.

 k
lµ träng sè cña tr¹ng th¸i k cña HT trong kho¶ng thêi gian

®¸nh gi¸. NÕu T lµ kho¶ng thêi gian ®¸nh gi¸ vµ  t k


lµ phÇn thêi
gian mµ HT xö lý r¬i vµo tr¹ng th¸i k th× cã thÓ viÕt:
t k
 k

T

V× hÖ lµ kh«ng ®Çy ®ñ nªn cã thÓ viÕt:

P ik
 P' P'' ik ik
ë ®©y:

P' ik x.s b¶o vÖ TT t¹i O i


ë tr¹ng th¸i k cña nã (chÕ ®é lµm

viÖc cña O ), chèng l¹i tÊt c¶ c¸c hiÓm ho¹ mµ trong HT kh«ng cã c¸c
i

thiÕt bÞ b¶o vÖ t¬ng øng (tËp hîp c¸c hiÓm ho¹ cßn l¹i Y o ).

P'' ik x.s b¶o vÖ TT nh trªn chèng l¹i c¸c hiÓm ho¹ mµ trong HT cã
cµi ®Æt c¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ.
Cã thÓ viÕt:

 1   (1  Pij 'ko )
(Y )
P' ik
j '

ë ®©y j’ nhËn c¸c gi¸ trÞ sè thø tù c¸c hiÓm ho¹ mµ kh«ng cã thiÕt bÞ
chèng l¹i; cßn:

 1    (1  Pij ''ok )
(Y )
P'' ik
 j ''

ë ®©y, j’’ nhËn c¸c gi¸ trÞ sè thø tù c¸c hiÓm ho¹ mµ trong HT cã c¸c thiÕt
bÞ chèng l¹i.
 nhËn gi¸ trÞ sè thø tù c¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ ®îc cµi ®Æt trong
HT.
X.s P b¶o vÖ TT t¹i mét nhãm c¸c ®èi tîng xö lý cña HT sÏ lµ:

P   Pi
i

Trong bµi to¸n cÇn ph¶i tÝnh tíi c¸c yÕu tè thêi gian. C¸c c«ng thøc tÝnh
®é b¶o vÖ nªu ë trªn chØ ®óng trong mét kho¶ng thêi gian kh«ng lín t . NÕu
kho¶ng thêi gian T mµ trong ®ã ta ®¸nh gi¸ ®é b¶o vÖ cña HT lín h¬n nhiÒu
so víi t th× ta cã:
z
P(T )   P z (t )
z 1

T
ë ®©y Z [
t
] - phÇn nguyªn, cßn P (t ) - lµ ®é b¶o vÖ TT ë kho¶ng
z

thêi gian thø z víi ®é dµi t .


M« h×nh tæng qu¸t nµy kh¸ ®¬n gi¶n. §Ó x¸c ®Þnh ®é b¶o vÖ TT chØ
cÇn biÕt c¸c ®Æc trng thèng kª t¸c ®éng cña c¸c hiÓm ho¹ kh¸c nhau ®èi víi
TT vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ ®· cã. §Ó cã ®îc c¸c ®Æc
trng ®ã lµ rÊt khã, nhng kh«ng ph¶i lµ kh«ng gi¶i quyÕt ®îc. CÇn chØ ra r»ng,
m« h×nh ®· bá qua mét sè t¬ng t¸c quan träng nh ®· nãi ë trªn.
1.2.3. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña thuyÕt ATTT.
ATTT c¸c hÖ thèng dùa trªn c¸c ®ßi hái cña ph¸p luËt hiÖn hµnh, c¸c tiªu
chuÈn, c¸c tµi liÖu ph¬ng ph¸p chuÈn, ®îc b¶o ®¶m b»ng tæ hîp c¸c thiÕt bÞ
kü thuËt – ch¬ng tr×nh vµ c¸c biÖn ph¸p tæ chøc trî gióp chóng ë tÊt c¶ c¸c giai
®o¹n c«ng nghÖ cña xö lý TT vµ trong tÊt c¶ c¸c chÕ ®é ho¹t ®éng cña c¸c
thiÕt bÞ kÓ c¶ khi söa ch÷a vµ niªm cÊt.
C¸c thiÕt bÞ kü thuËt – ch¬ng tr×nh cña b¶o vÖ kh«ng ®îc g©y ¶nh hëng
xÊu tíi c¸c ®Æc trng ho¹t ®éng c¬ b¶n cña hÖ thèng (®é tin cËy, tÝnh linh
ho¹t, kh¶ n¨ng thay ®æi cÊu h×nh…). Mét trong nh÷ng phÇn kh«ng thÓ bá qua
cña c«ng viÖc vÒ ATTT lµ viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ,
®îc tiÕn hµnh theo ph¬ng ph¸p cã tÝnh tíi toµn bé c¸c ®Æc trng kü thuËt cña
®èi tîng ®îc ®¸nh gi¸ kÓ c¶ c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt vµ sù thùc hiÖn trªn thùc tÕ
c¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ. ViÖc b¶o vÖ hÖ thèng ph¶i ®i kÌm sù kiÓm so¸t hiÖu qu¶
c¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ ®îc ®Ò xuÊt ®Þnh kú bëi ngêi dïng hoÆc bëi c¬ quan
kiÓm tra.
Nh÷ng ®ßi hái nªu trªn cã thÓ thùc hiÖn nhê 7 nguyªn t¾c sau ®©y:
1. Nguyªn t¾c tÝnh hÖ thèng.
TiÕp cËn hÖ thèng trong ATTT coi r»ng: cÇn ph¶i kiÓm kª tÊt c¶ c¸c yÕu
tè, c¸c ®iÒu kiÖn vµ c¸c nh©n tè cã quan hÖ víi nhau, cã t¬ng t¸c víi nhau vµ
cã biÕn ®æi theo thêi gian:
 Trong tÊt c¶ c¸c d¹ng ho¹t ®éng TT vµ thÓ hiÖn TT.
 Víi tÊt c¶ c¸c thµnh tè cña HT.
 Trong tÊt c¶ c¸c chÕ ®é ho¹t ®éng.
 ë tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña chu kú sèng.
 Trong sù t¬ng t¸c cña ®èi tîng b¶o vÖ víi m«i trêng bªn ngoµi.
Khi thùc hiÖn ATTT hÖ thèng cÇn ph¶i tÝnh tíi tÊt c¶ c¸c chç xung yÕu,
c¸c vÞ trÝ dÔ tæn th¬ng cña hÖ thèng xö lý TT, vµ c¶ ®Æc trng, c¸c ®èi tîng
tiÒm n¨ng, c¸c híng cña c¸c tÊn c«ng vµ hÖ thèng tõ phÝa nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i
(®Æc biÖt kÎ ¸c ý cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao), c¸c con ®êng x©m nhËp vµo
c¸c hÖ thèng ph©n t¸n vµ c¸c kªnh tiÕp cËn tr¸i phÐp (TCTP) tíi th«ng tin. HÖ
thèng b¶o vÖ ph¶i ®îc thiÕt lËp víi viÖc tÝnh tíi kh«ng chØ tÊt c¶ c¸c kªnh
x©m nhËp ®· biÕt, mµ cßn c¶ kh¶ n¨ng xuÊt hiÖn c¸c kªnh hoµn toµn míi cña
c¸c nguy c¬ an toµn.
2.1Nguyªn t¾c tæng thÓ.
Trong tay c¸c chuyªn gia an toµn m¸y tÝnh cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p, ph¬ng
ph¸p vµ thiÕt bÞ b¶o vÖ hÖ thèng m¸y tÝnh. C¸c thiÕt bÞ tÝnh to¸n hiÖn ®¹i,
c¸c hÖ ®iÒu hµnh, c¸c thiÕt bÞ ch¬ng tr×nh øng dông vµ chØ dÉn ®Òu cã cµi
®Æt c¸c yÕu tè b¶o vÖ kh¸c nhau. Sö dông tæng thÓ ®ång bé c¸c yÕu tè nµy
yªu cÇu sù t¬ng thÝch ®ång bé cña c¸c thiÕt bÞ kh¸c lo¹i khi x©y dùng hÖ
thèng toµn vÑn ®Ó bÞt kÝn tÊt c¶ c¸c kªnh x©m nhËp cña c¸c hiÓm ho¹ vµ
kh«ng chøa c¸c vÞ trÝ xung yÕu ë n¬i tiÕp gi¸p cña c¸c thµnh tè cña hÖ.
3. Nguyªn t¾c b¶o vÖ liªn tôc.
B¶o vÖ TT - ®ã kh«ng ph¶i lµ biÖn ph¸p mét vµi lÇn vµ thËm chÝ ®ã
kh«ng ph¶i lµ tËp hîp cô thÓ cña c¸c biÖn ph¸p ®· thùc hiÖn vµ c¸c thiÕt bÞ
®· cµi ®Æt, mµ ®ã lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc híng tíi môc tiªu, yªu cÇu ph¶i ®a
ra c¸c gi¶i ph¸p phï hîp ë tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña chu kú sèng cña hÖ thèng (b¾t
®Çu ngay tõ lóc thiÕt kÕ chø kh«ng ph¶i chØ trong khi khai th¸c hÖ thèng).
ThiÕt kÕ hÖ thèng b¶o vÖ ph¶i ®îc tiÕn hµnh song song víi thiÕt lËp chÝnh
hÖ thèng ®îc b¶o vÖ.
PhÇn lín c¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ kü thuËt vµ vËt lý cÇn cã sù trî gióp thêng
xuyªn cña c¸c biÖn ph¸p tæ chøc (hµnh chÝnh) ®Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c
chøc n¨ng cña chóng. (VÝ dô nh sù thay ®æi kÞp thêi b¶o qu¶n chÆt chÏ vµ
øng dông linh ho¹t c¸c tªn, mËt khÈu, c¸c kho¸ m·, sù ph©n quyÒn v.v…). Sù
gi¸n ®o¹n (hoÆc ngõng t¹m thêi) trong c«ng viÖc cña c¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ cã
thÓ bÞ bän ¸c ý lîi dông ®Ó ph©n tÝch c¸c ph¬ng ph¸p vµ c¸c thiÕt bÞ ®îc ¸p
dông ®Ó chóng ®a vµo c¸c ch¬ng tr×nh ®Æc biÖt, c¸c thiÕt bÞ cµi bÉy vµ c¸c
ph¬ng tiÖn kh¸c ®Ó qua mÆt hÖ thèng b¶o vÖ khi hÖ thèng lµm viÖc trë l¹i.
4. Nguyªn t¾c ®Çy ®ñ hîp lý.
ThiÕt lËp mét hÖ b¶o vÖ tuyÖt ®èi kh«ng chäc thñng ®îc lµ mét ®iÒu
kh«ng tëng v× r»ng víi ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn vµ ph¬ng tiÖn cã thÓ vît qua mäi
hÖ b¶o vÖ bÊt kú. VÝ dô, c¸c ph¬ng tiÖn b¶o vÖ mËt m· trong phÇn lín c¸c tr-
êng hîp kh«ng b¶o ®¶m ®é bÒn v÷ng tuyÖt ®èi, mµ chóng chØ b¶o ®¶m sù
bÝ mËt TT trong ®iÒu kiÖn bÞ tÊn c«ng m· th¸m liªn tôc b»ng c¸c m¸y tÝnh
hiÖn ®¹i, trong mét kho¶ng thêi gian phï hîp víi yªu cÇu b¶o vÖ mµ th«i. Do ®ã
cÇn nãi vÒ mét ®é b¶o vÖ võa ®ñ nµo ®ã. Mét HT b¶o vÖ hiÖu qu¶ cã gi¸ kh¸
®¾t. Nã sö dông c«ng suÊt ®¸ng kÓ cña m¸y tÝnh vµ c¸c tµi nguyªn ®i kÌm vµ
do ®ã nã cã thÓ g©y thªm cho ngêi dïng hÖ thèng mét sù bÊt tiÖn vµ r¾c rèi
®¸ng kÓ. §iÒu quan träng lµ ph¶i lùa chän ®óng møc ®é b¶o vÖ cÇn thiÕt, mµ
trong ®ã c¸c chi phÝ, ®é m¹o hiÓm vµ ph¹m vi c¸c thiÖt h¹i cã thÓ lµ chÊp
nhËn ®îc (Bµi to¸n ph©n tÝch ®é m¹o hiÓm).
5. Nguyªn t¾c mÒm dÎo hÖ thèng.
Th«ng thêng ph¶i thiÕt lËp hÖ b¶o vÖ trong c¸c ®iÒu kiÖn bÊt ®Þnh kh¸
lín. Cho nªn c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn vµ c¸c thiÕt bÞ l¾p ®Æt cho b¶o vÖ, nhÊt
lµ ë giai ®o¹n ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng, cã thÓ b¶o ®¶m hoÆc lµ mét ®é b¶o vÖ
qu¸ møc hoÆc lµ qu¸ thÊp. Do vËy ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh ®é b¶o vÖ, c¸c
thiÕt bÞ nh vËy ph¶i cã sù mÒm dÎo nhÊt ®Þnh. §Æc biÖt quan träng ®iÒu
nµy, khi mµ hÖ b¶o vÖ ®îc ®a vµo mét HT ®ang lµm viÖc mµ kh«ng ®îc
phÐp ph¸ vì qu¸ tr×nh ho¹t ®éng b×nh thêng cña nã. Ngoµi ra, ®iÒu kiÖn bªn
ngoµi, c¸c yªu cÇu b¶o vÖ theo thêi gian còng cã thay ®æi. Trong nh÷ng t×nh
huèng nh vËy, tÝnh chÊt mÒm dÎo HT b¶o vÖ sÏ gióp cho viÖc n©ng cÊp HT
dÔ dµng mµ kh«ng ph¶i thay thÕ míi toµn bé m¸y mãc thiÕt bÞ cña HT.
6. Nguyªn t¾c c«ng khai cña thuËt to¸n vµ c¬ chÕ b¶o vÖ.
B¶n chÊt cña nguyªn t¾c nµy lµ ë chç, sù b¶o vÖ kh«ng ®îc chØ dùa vµo
bÝ mËt c¬ cÊu tæ chøc vµ c¸c thuËt to¸n ho¹t ®éng cña c¸c tiÓu hÖ (bé phËn).
Dï cã biÕt thuËt to¸n lµm viÖc cña HT b¶o vÖ th× còng kh«ng thÓ qua mÆt
®îc nã (thËm chÝ c¶ t¸c gi¶ cña HT b¶o vÖ còng vËy).
7. Nguyªn t¾c ®¬n gi¶n trong sö dông.
C¸c c¬ chÕ b¶o vÖ ph¶i dÔ hiÓu vµ ®¬n gi¶n trong sö dông. ViÖc ¸p
dông c¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ kh«ng ®îc buéc ph¶i biÕt c¸c ng«n ng÷ ®Æc biÖt
hoÆc buéc ph¶i thùc hiÖn c¸c ®éng t¸c ®ßi hái lao ®éng khã kh¨n ®èi víi ngêi
dïng hîp ph¸p, kÓ c¶ viÖc thùc hiÖn c¸c thao t¸c khã hiÓu r¾c rèi.

You might also like