b¶n s¾c d©n téc trong nen kinh tõ më

Cïng víi qu¸ tr×nh dùng níc vµ gi÷ níc , nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam ®· h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn . B»ng lao ®éng s¸ng t¹o vµ ý chÝ ®Êu tranh bÒn bØ ,
kiªn cêng , nh©n d©n ta ®· x©y ®¾p nªn mét nÒn v¨n ho¸ kÕt tinh søc m¹nh
vµ in ®Ëm dÊu Ên v¶n s¾c cña d©n téc , chøng minh søc sèng m·nh liÖt vµ
sù trêng tån cña d©n téc ViÖt Nam .

V¨n hãa ViÖt Nam lµ tæng thÓ nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn do
céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam s¸ng t¹o ra trong qu¸ tr×nh dùng níc vµ gi÷
níc . Nhê nÒn t¶ng vµ søc m¹nh v¨n ho¸ Êy mµ dï cã nhiÒu thêi kú bÞ ®«
hé , d©n téc ta vÉn gi÷ v÷ng vµ ph¸t huy b¶n s¾c cña m×nh , ch¼ng nh÷ng
kh«ng bÞ ®ång ho¸ , mµ cßn quËt cêng ®øng dËy giµnh l¹i ®éc lËp cho
d©n téc , lÊy søc ta mµ gi¶i phãng cho ta .

Ph¸t huy truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc , díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng , lµ nh©n
lªn søc m¹nh cña nh©n d©n ta ®Ó vît qua khã kh¨n , thö th¸ch , x©y dùng vµ
ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi , gi÷ v÷ng quèc phßng , an ninh , më réng quan hÖ
®èi ngo¹i , t¹o ra thÕ vµ lùc míi cho ®Êt níc ta ®I vµo thÕ kû XXI .

C«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn , ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸
®Êt níc , x©y dùng chñ nghÜa x· héi , thùc hiÖn th¾ng lîi môc tiªu “ d©n
giµu , níc m¹nh , x· héi c«ng b»ng v¨n minh” , ®ßi hái chóng ta ph¶I x©y
dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn , ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n
téc , x©y dùng nÒn t¶ng tinh thÇn cña d©n téc ta , coi ®ã võa lµ môc tiªu
võa lµ ®éng lùc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi .

§¶ng vµ Nhµ níc ta ®ang tiÕn tíi x©y dùng mét nÒn kinh tÕ më ,héi
nhËp víi ThÕ giíi . Chóng ta ®ang sèng trong mét thÕ giíi hiÖn ®¹i biÕn
chuyÓn nhanh chãng , ®ang diÔn ra qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ , sù héi nhËp
khu vùc vµ thÕ giíi víi mét tèc ®é rÊt nhanh , tõ ®ã n¶y sinh nhu cÇu më
réng giao lu gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸ . Trong khi chó träng gi÷ g×n , ph¸t huy c¸c
truyÒn thèng v¨n ho¸ tinh thÇn tèt ®Ñp cña d©n téc , v¨n hãa ViÖt Nam cÇn
tõng bíc më réng giao lu quèc tÕ , tiÕp thô nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ thÕ giíi
vµ thêi ®¹i . NÒn v¨n cña chóng ta sÏ ®a d¹ng h¬n , phong phó h¬n , tiªn
tiÕn h¬n nhê hÊp thô ®îc nh÷ng yÕu tè lµnh m¹nh cña v¨n ho¸ thÕ giíi .
Trong nÒn kinh tÕ më nh níc ta hiÖn nay lu«n lu«n cã sù trao ®æi giao lu
víi thÕ giíi trªn mäi lÜnh vùc , trong ®ã cã lÜnh vùc v¨n ho¸ . Chóng ta
kh«ng thÓ tr¸nh khái viÖc du nhËp nh÷ng phong tôc tËp qu¸n cña c¸c níc ,
c¸c d©n téc trªn thÕ giíi . Tuy nhiªn , kh«ng v× thÕ mµ chóng ta quªn ®i
truyÒn thèng cña ®©n téc m×nh , c¸i gèc cña m×nh . ViÖc gi÷ g×n vµ ph¸t
huy b¶n s¾c d©n téc trong thêi kú nÒn kinh tÕ më lµ hÕt søc cÇn thiÕt .
§IÒu ®ã gióp chóng ta hoµ nhËp chø kh«ng hoµ tan , kh«ng bÞ mÊt ®i c¸i
gèc cña m×nh. Chóng ta mét mÆt tiÕp thu nh÷ng nÐt tinh hoa trong v¨n ho¸
cña c¸c níc , mét mÆt gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc ®Ó lµm cho ®êi
sèng tinh thÇn cña chóng ta ngµy cµng phong phó h¬n.

* TÝnh tÊt yÕu cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi :

§Êt níc ta ®ang trong thêi kú tiÕn lªn x©y dùng nÒn kinh tÕ më , héi nhËp
víi quèc tÕ . Tuy nhiªn , viÖc héi nhËp còng cã nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ tiªu
cùc .NÕu chóng ta tiÕp thu mét c¸ch kh«ng cã chän läc , kh«ng cã tÝnh
to¸n , chóng ta dÔ bÞ tiÕp thu nh÷ng c¸i kh«ng tèt , ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng
v¨n ho¸ cña níc ta . MÆt kh¸c , chóng ta cßn lo ng¹i bÞ ®¸nh mÊt truyÒn
thèng d©n téc , ch¹y theo c¸c níc trªn thÕ giíi , bÞ ¶nh hëng hoµn toµn bëi
nÒn v¨n ho¸ cña c¸c níc kh¸c.
ChÝnh v× thÕ , viÖc ®Æt ra nh÷ng ®Þnh híng trong viÖc héi nhËp , tiÕp
thu nh÷ng tinh hoa trong v¨n ho¸ cña c¸c níc mét c¸ch cã chän läc lµ ®iÒu
hÕt søc cÇn thiÕt . Trong ®ã , b¶n s¾c d©n téc gi÷ mét vai trß kh«ng nhá
trong viÖc héi nhËp víi thÕ giíi . Mçi mét quèc gia ®Òu cã nh÷ng truyÒn
thèng , nh÷ng b¶n s¾c riªng cña m×nh . Chóng ta cÇn gi÷ g×n vµ ph¸t huy
b¶n s¾c d©n téc , mét mÆt ®Ó ®em nh÷ng tinh hoa cña m×nh ®Ó giao lu
víi c¸c níc , mét mÆt gióp chóng ta “ hoµ nhËp chø kh«ng hoµ tan” .
Mçi quèc gia ®Òu cã nh÷ng b¶n s¾c riªng cña m×nh . §iÒu ®ã gióp chóng
ta ph©n biÖt râ mçi mét quèc gia . Gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc lµ
mét viÖc tÊt yÕu trong nÒn kinh tÕ më hiÖn nay . Chóng ta cã b¶n s¾c
d©n téc th× míi cã thÓ héi nhËp , giao lu víi thÕ giíi , míi cã c¸i ®Ó giao l-
u .NÕu kh«ng gi÷ g×n ®îc b¶n s¾c d©n téc , chóng ta sÏ lÊy g× ®Ó héi
nhËp víi thÕ giíi , khi ®ã chóng ta sÏ bÞ nÒn v¨n ho¸ c¸c níc kh¸c chi phèi ,
kh«ng cßn b¶n s¾c riªng cña m×nh .
Víi nh÷ng lý do trªn , chóng ta cã thÓ thÊy râ tÇm quan träng cña viÖc gi÷
g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc . Còng v× thÕ mµ viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi
“B¶n s¾c d©n téc trong nÒn kinh tÕ më” lµ ®iÒu tÊt yÕu vµ cÇn thiÕt
trong giai ®o¹n hiÖn nay .

2
B / gi¶I quyÕt vÊn ®Ò .
Ch¬ng I. Quan niÖm vÒ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc trong thêi kú nÒn
kinh tÕ më .

I /. B¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc lµ g× ?

1 . Kh¸i niÖm :

B¶n s¾c d©n téc bao gåm nh÷ng gi¸ trÞ bÒn v÷ng , nh÷ng tinh hoa cña
céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam ®îc vun ®¾p nªn qua lÞch sö hµng n¨m
®Êu tranh dùng níc vµ gi÷ níc . §ã lµ lßng yªu níc nång nµn , ý chÝ tù cêng
d©n téc , tinh thÇn ®oµn kÕt c¸ nh©n - gia ®×nh -lµng x· - Tæ quèc ; lßng
nh©n ¸i , khoan dung , träng nghÜa t×nh, ®¹o lý , ®øc tÝnh cÇn cï , s¸ng t¹o
trong lao ®éng ; sù tinh tÕ trong øng xö , tÝnh gi¶n dÞ trong lèi sèng ... B¶n
s¾c v¨n ho¸ d©n téc cßn ®Ëm ®µ trong c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn mang
tÝnh d©n téc ®éc ®¸o .

2 . VÞ trÝ cña b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc :

B¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc gi÷ vÞ trÝ rÊt quan träng :
a/. ChÝnh b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc ®¶m b¶o cho d©n téc tån t¹i , ®øng
v÷ng vµ ph¸t triÓn qua c¸c biÕn ®éng cña lÞch sö .

b/. Nhê b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc , chóng ta biÓu lé ®îc trän vÑn sù hiÖn
diÖn cña mét b¶n s¾c trong giao lu víi quèc tÕ . Môc tiªu cña giao lu lµ
th«ng qua giao lu víi nÒn v¨n ho¸ míi , ta héi nhËp víi v¨n ho¸ thÕ giíi . ChØ
gi÷ ®îc b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc th× ta míi cã ®iÒu kiÖn giao lu b×nh
®¼ng víi c¸c nÒn v¨n ho¸ thÕ giíi . Cßn sao chÐp , trë thµnh “ c¸i bãng” , “
c¸i ®u«i” cña ngêi ta th× kh«ng cßn cã g× mµ héi nhËp b×nh ®¼ng .

Tríc yªu cÇu cña thêi kú ph¸t triÓn míi , tríc nguy c¬ “ ®ång nh©t” vÒ v¨n
ho¸ thùc chÊt lµ sù thèng trÞ cña v¨n ho¸ níc lín , níc giµu th× b¶n s¾c v¨n
ho¸ d©n téc cã ý nghÜa cùc kú lín .

3. B¶n s¾c d©n téc - hÖ gi¸ trÞ .

3
 V¨n ho¸ , theo UNESCO , lµ tæng thÓ nh÷ng nÐt ®Æc trng tiªu biÓu nhÊt
cña mét x· héi thÓ hiÖn trªn mÆt vËt chÊt vµ tinh thÇn , tri thøc vµ t×nh
c¶m . V¨n ho¸ mang b¶n s¾c d©n téc .

- B¶n s¾c d©n téc biÓu hiÖn ë mét d©n téc trong lÞch sö tån t¹i vµ ph¸t
triÓn cña nã , gióp cho d©n téc ®ã gi÷ ®îc tÝnh duy nhÊt ( tÝnh ®éc
®¸o ) , tÝnh thèng nhÊt , tÝnh nhÊt qu¸n so víi b¶n th©n m×nh .

- B¶n s¾c d©n téc thÓ hiÖn trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng - ý
thøc thuéc vÒ mét d©n téc ( céi nguån ) , c¸ch t duy , c¸ch sèng , c¸ch
dùng níc , gi÷ níc , c¸ch s¸ng t¹o v¨n ho¸ , khoa häc , v¨n nghÖ .

- B¶n s¾c d©n téc thÓ hiÖn trong gi¸ trÞ cña d©n téc , nã lµ cèt lâi cña
mét v¨n ho¸ . HÖ gi¸ trÞ lµ nh÷ng g× nh©n d©n quan t©m , tin tëng
thuéc ph¹m vi tèt vµ xÊu , mong muèn hoÆc kh«ng ®¸ng tin tëng thuéc
ph¹m vi tèt vµ xÊu , mong muèn hoÆc kh«ng ®¸ng mong muèn . Nã lµ
nh÷ng gi¸ trÞ vµ nh÷ng niÒm tin , mµ nh©n d©n cho lµ thiªng liªng ,
bÊt kh¶ x©m ph¹m .

- HÖ gi¸ trÞ biÓu hiÖn trong t tëng triÕt häc ( thÕ giíi quan ) chÝnh trÞ ,
v¨n häc , nghÖ thuËt , ®¹o ®øc , lèi sèng ( phong tôc , tËp qu¸n ) .

- HÖ gi¸ trÞ chuyÓn thµnh c¸c chuÈn mùc x· héi , nã ®Þnh híng cho sù
lùa chän trong hµnh ®éng cña con ngêi , c¸ nh©n vµ céng ®ång .

HÖ gi¸ trÞ cã tÝnh æn ®Þnh rÊt lín vµ cã tÝnh bÒn v÷ng t¬ng ®èi , cã
søc m¹nh to lín ®èi víi céng ®ång . Trong sù tiÕn bé vµ ph¸t triÓn cña x·
héi , c¸c gi¸ trÞ nµy thêng kh«ng biÕn mÊt mµ ho¸ th©n vµo c¸c gi¸ trÞ cña
thêi sau , theo quy luËt kÕ thõa vµ t¸i t¹o .

Di s¶n v¨n ho¸ lµ c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa do lÞch sö ®Ó l¹i . C¸c gi¸ trÞ nµy sÏ
trë thµnh truyÒn thèng khi ®îc thÕ hÖ sau lùa chän , tiÕp nhËn , m«
pháng , lµm sèng l¹i .

§ã lµ quan hÖ gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i . Sù thÝch nghi cña c¸c gi¸
trÞ cò ®èi víi sù thay ®æi cña thêi ®¹i , lµ biÓu hiÖn cña tÝnh liªn tôc v¨n
ho¸ .

4
 II /. B¶n s¾c v¨n hãa d©n téc trong thêi kú nÒn kinh tÕ më .

1 . Chñ tr¬ng cña §¶ng vÒ vÊn ®Ò gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc
trong nÒn kinh tÕ më .

Nãi d©n téc vµ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc kh«ng thÓ t¸ch khái quan hÖ víi
thÕ giíi . Chóng ta ®ang chøng kiÕn xu thÕ toµn cÇu ho¸ ®êi sèng loµi ngêi
. §ã lµ xu thÕ kh¸ch quan , tÊt yÕu mang tÝnh thêi ®¹i , tríc hÕt trong lÜnh
vùc kinh tÕ . Xu thÕ toµn cÇu ho¸ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c quèc gia , d©n téc
xÝch l¹i gÇn nhau , hiÓu biÕt nhau , bæ sung cho nhau , lµm phong phó vµ
hç trî lÉn nhau . §Êt níc ta nhÊt ®Þnh n¾m lÊy xu thÕ nµy coi nh lµ mét
thêi c¬ lín , ra søc tËn dông mäi ®iÒu kiÖn cã lîi do xu thÕ Êy t¹o ra , ®Æc
biÖt ®Ó tranh thñ nh÷ng kh¶ n¨ng vËt chÊt , kü thuËt , c«ng nghÖ , nh÷ng
kinh nghiÖm vµ tri thøc hiÖn ®¹i rÊt cÇn thiÕt cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp
ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ . Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay , kh«ng mét quèc
gia nµo cã thÓ ®øng biÖt lËp mµ cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn . MÆt kh¸c ,
ph¶i thÊy toµn cÇu ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh ®Çy m©u thuÉn phøc t¹p . MÆt tÊt
yÕu kü thuËt - kinh tÕ lµ mÆt tÝch cùc , cã lîi , ta ph¶i tËn dông . Song ,
mÆt kh¸c kh«ng thÓ bá qua lµ mÆt x· héi - kinh tÕ , mÆt b¶n chÊt giai cÊp
cña qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa . XÐt vÒ mÆt nµy , trªn thÕ giíi hiÖn nay ®ang
cã nh÷ng lùc lîng nu«i tham väng lín toµn cÇu ho¸ chñ nghÜa t b¶n , hä
muèn ¸p ®Æt hÖ gi¸ trÞ cña riªng hä lªn c¶ toµn cÇu . Quªn ®iÒu ®ã lµ
ng©y th¬ vÒ chÝnh trÞ vµ trong thùc tiÔn kh«ng tr¸nh khái ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t
.

Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nªu trªn vÒ xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay , chóng
ta cµng thÊy ®êng lèi më réng quan hÖ quèc tÕ trªn c¬ së ®éc lËp tù chñ
cña §¶ng ta nãi chung vµ nãi riªng trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa
ViÖt Nam võa tiªn tiÕn võa ®Ëm ®µ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc lµ hÕt søc
®óng ®¾n vµ s¸ng suèt .

NghÞ quyÕt Héi NghÞ Trung ¬ng 5 chØ râ : “ ph¬ng híng chung , ®ång
thêi lµ nhiÖm vô bao qu¸t cña sù nghiÖp v¨n hãa níc ta lµ ph¸t huy chñ
nghÜa yªu níc vµ truyÒn thèng ®¹i ®oµn kÕt d©n téc , ý thøc ®éc lËp tù
chñ , tù cêng x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc x· héi chñ nghÜa , x©y dùng vµ
ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc , tiÕp
thô nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i , lµm cho v¨n ho¸ thÊm s©u vµo toµn
bé ®êi sèng vµ ho¹t ®éng x· héi , vµo tõng ngêi , tõng gia ®×nh , tõng tËp
thÓ vµ céng ®ång , tõng ®Þa bµn d©n c , vµo mäi lÜnh vùc sinh ho¹t vµ
quan hÖ con ngêi , t¹o nªn trªn ®Êt níc ta ®êi sèng tinh thÇn cao ®Ñp , tr×nh

5
®é d©n trÝ cao , khoa häc ph¸t triÓn phôc vô ®¾c lùc sù nghiÖp c«ng
nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ v× môc tiªu d©n giµu , níc m¹nh , x· héi c«ng
b»ng v¨n minh , tiÕn bíc v÷ng ch¾c lªn chñ nghÜa x· héi .
NghÞ quyÕt Trung ¬ng 5 “ X©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ ViÖt
Nam tiªn tiÕn , ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc” võa ®¸p øng ®óng nh÷ng ®ßi
hái bøc xóc cña cuéc sèng võa lµ ®Þnh híng chiÕn lîc c¬ b¶n cho sù nghiÖp
x©y dùng , cñng cè vµ kh«ng ngõng t¨ng cêng nÒn t¶ng tinh thÇn x· héi ta
trªn con ®êng phÊn ®Êu v× d©n giµu níc m¹nh , x· héi c«ng b»ng , v¨n minh
, tiÕn bíc v÷ng ch¾c lªn chñ nghÜa x· héi .

2 . Quan ®iÓm vÒ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc

B¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc lu«n cã sù biÕn ®éng , bæ sung qua c¸c thêi kú
lÞch sö . Cã gi¸ trÞ ®îc h×nh thµnh tõ xa xa vµ lu«n lu«n bÒn v÷ng . Cã gi¸
trÞ ®óng lóc tríc , nhng nay kh«ng thÝch hîp . L¹i cã gi¸ trÞ míi nhng phï hîp
víi nguyÖn väng d©n téc th× nhanh chãng cã søc sèng bÒn v÷ng . Ch¼ng
h¹n , cã nh÷ng gi¸ trÞ míi tõ 1976 , còng lµ míi h¬n 30 n¨m nay , víi lêi kªu
gäi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh , gi¸ trÞ “ Kh«ng cã g× quý h¬n ®éc lËp , tù
do” ®· nghiÔm nhiªn trë thµnh gi¸ trÞ v¨n ho¸ rÊt quan träng cña d©n téc ta .

B¶n s¾c d©n téc n»m trong c¸c lÜnh vùc nh kiÕn tróc , héi ho¹ , v¨n ch¬ng
, ©m nh¹c ... nhng ®ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p , cÇn ®Ó c¸c nhµ chuyªn
m«n nghiªn cøu , th¶o luËn . Song ®¹o lý d©n téc lµ lo¹i v¨n ho¸ v« h×nh ,
nhng lµ tinh tuý cña b¶n s¾c d©n téc , ®îc vun ®¾p qua lÞch sö l©u ®êi
cña d©n téc ®îc x¸c ®Þnh lµ :

Lßng yªu níc nång nµn ; ý thøc tù lËp tù cêng , tinh thÇn ®oµn kÕt , ý
thøc céng ®ång , g¾n c¸ nh©n - gia ®×nh - lµng x· - Tæ quèc ;
Lßng nh©n ¸i , tÝnh khoan dung , träng t×nh nghÜa , ®¹o lý ;
§øc tÝnh cÇn cï , s¸ng t¹o trong lao ®éng ;
Sù tinh tÕ trong c sö , gi¶n dÞ trong lèi sèng ...

Còng cã ý kiÕn cho r»ng , nhiÒu d©n téc trªn thÕ giíi còng cã nh÷ng gi¸
trÞ t¬ng tù nh trªn , v× sao ta l¹i coi ®ã lµ b¶n s¾c cña d©n téc m×nh ?
Chóng ta cho r»ng , vÊn ®Ò quan träng lµ nh÷ng gi¸ trÞ ®ã cã ®Ých thùc lµ
truyÒn thèng cña chóng ta kh«ng ? Chø kh«ng ph¶i lµ ta ®i t×m nh÷ng g×
chØ cã ta cã mµ d©n téc kh¸c kh«ng cã . Quan träng lµ ta x¸c ®Þnh nh÷ng
chuÈn gi¸ trÞ b¶n s¾c d©n téc ViÖt Nam . B¶n s¾c d©n téc ®îc thÓ hiÖn
c¶ trong néi dung vµ h×nh thøc .

6
 Khi nãi tíi b¶n s¾c d©n téc lu«n lu«n g¾n bã víi nhau nh trªn ®· tr×nh bµy
. Khi nãi tíi b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc cÇn tr¸nh nh÷ng khuynh híng kh«ng
®óng . §ã lµ : “ ®ãng cöa , thu m×nh” , chØ “ kh kh” gi÷ b¶n s¾c truyÒn
thèng , kh«ng s¸ng t¹o míi , kh«ng më cöa giao lu , tiÕp thô nh÷ng tinh hoa
v¨n ho¸ thÕ giíi trë thµnh d©n téc hÑp hßi , cùc ®oan , kiªu ng¹o . HoÆc lµ “
më toang cöa” kh«ng chän läc , b¶n s¾c d©n téc bÞ chÌn Ðp , lu mê , trë
thµnh nÒn v¨n ho¸ thiÕu b¶n s¾c . HoÆc phôc håi tÊt c¶ kÓ c¶ nh÷ng c¸I l¹c
hËu , lçi thêi trong qu¸ khø , kh«ng cßn thÝch hîp trong x· héi míi ...

Ch¬ng II: T¹i sao ph¶i ®a ra vÊn ®Ò gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc
trong thêi kú nÒn kinh tÕ më .

I /. TÝnh tÊt yÕu cña viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn ,
®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc .

1. §iÒu kiÖn x· héi :

Thùc tr¹ng ®êi sèng v¨n ho¸ níc ta hiÖn nay kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò dÔ
®¸nh gi¸ . Cã ngêi qu¸ bi quan víi t×nh h×nh cho lµ trong khi ®êi sèng kinh
tÕ cã kh¸ lªn tõ ®æi míi ®Õn nay th× ®êi sèng tinh thÇn l¹i sa sót nh cha bao
giê cã . Ngîc l¹i , cã ngêi qu¸ l¹c quan cho mäi sù ®Òu tèt ®Ñp , nh÷ng hiÖn
tîng tiªu cùc lµ tù nhiªn vµ kh«ng ®¸ng kÓ . ThËt ra , bøc tranh kh«ng chØ
cã mét mµu , hoÆc toµn tèi hoÆc toµn s¸ng .

Tríc hÕt , cÇn kh¼ng ®Þnh ®êi sèng v¨n ho¸ x· héi ta so víi thêi kú tríc cã
bíc tiÕn bé râ rÖt . §iÒu dÔ thÊy lµ tÝnh n¨ng ®éng x· héi - kinh tÕ vµ
tÝnh tÝch cùc c«ng d©n ®îc kh¬i dËy vµ ph¸t huy thay cho t©m lý thô
®éng , û l¹i trong c¬ chÕ cò . BÇu kh«ng khÝ d©n chñ , cëi më trong x· héi
t¨ng lªn . MÆt b»ng d©n trÝ ®îc n©ng cao , së trêng , n¨ng lùc c¸ nh©n con
ngêi ®îc khuyÕn khÝch , t«n träng . Nh÷ng nÐt míi næi bËt Êy trong ®êi
sèng ®îc ph¶n ¸nh qua ho¹t ®éng khëi s¾c , phong phó , ®a d¹ng trªn c¸c
lÜnh vùc b¸o chÝ , xuÊt b¶n , ph¸t thanh , truyÒn h×nh , gi¸o dôc , v¨n häc ,
nghÖ thuËt , v.v... Trong sù phong phó , ®a d¹ng vµ bén bÒ cña ®êi sèng vµ
ho¹t ®éng v¨n ho¸ , chñ nghÜa M¸c - Lªnin , t tëng Hå ChÝ Minh ®îc §¶ng ta
vËn dông vµ ph¸t triÓn s¸ng t¹o vÉn lµ nÒn t¶ng t tëng vµ kim chØ nam b¶o
®¶m cho x· héi ph¸t triÓn ®óng híng . Kinh tÕ thÞ trêng vµ më cöa víi bªn
ngoµi lµm sèng ®éng nÒn kinh tÕ vµ c¸c ho¹t ®éng x· héi , ph¸t triÓn giao
lu hµng ho¸ , du lÞch vµ c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ , gióp nh©n d©n ta më réng
ch©n trêi hiÓu biÕt vµ kÕn thøc tiÕp nhËn tõ bèn ph¬ng . C¸c mÆt tr¸i cña
kinh tÕ thÞ trêng vµ më cöa , dï t¸c ®éng d÷ déi , ®· kh«ng thÓ ng¨n næi

7
nh©n d©n ta duy tr× vµ ph¸t triÓn truyÒn thèng tèt ®Ñp , nh thÊy tâ nhÊt
vaß nh÷ng dÞp kû niÖm lín , híng vÒ céi nguån , vÒ c¸ch m¹ng vµ kh¸ng
chiÕn , tëng nhí c¸c anh hïng d©n téc , ®Òn ¬n ®¸p nghÜa nh÷ng ngêi cã
c«ng , gióp ®ì nh÷ng ngêi ho¹n n¹n ...

§¬ng nhiªn , bøc tranh kh«ng chØ toµn mµu s¸ng . NghÞ quyÕt Trung ¬ng
5 ®· nghiªm kh¾c chØ ra nh÷ng m¶ng tèi cïng nguyªn nh©n chñ quan . §ã lµ
tr¹ng th¸i dao ®éng , hoµi nghi , gi¶m sót niÒm tin lý tëng ë mét sè ngêi , kÓ
c¶ mét bé phËn ®¶ng viªn , c¸n bé . §ã lµ nh÷ng hiÖn tîng suy tho¸i ®¹o
®øc , ®Æc biÖt lµ n¹n tham nhòng , hèi lé , bu«n lËu , gian lËn th¬ng m¹i tr-
íc sù tÊn c«ng cña thãi Ých lû , chñ nghÜa c¸ nh©n , lèi sèng tiªu dïng , søc
m¹nh ®éng tiÒn vµ chñ nghÜa thùc dông . §ã lµ mét sè hiÖn tîng nhøc nhèi
tríc ®©y kh«ng hÒ cã trong quan hÖ gia ®×nh , ®¹o lý thÇy trß , quan hÖ
b¹n bÌ , sù ®¶o lén mét sè chuÈn gi¸ trÞ vµ nÕp sèng vèn tèt ®Ñp . §ã lµ
trong mét bé phËn d©n c , kÓ c¶ mét sè thanh niªn , häc sinh , sinh viªn sù
hiÓu biÕt cßn qu¸ Ýt vÒ lÞch sö d©n téc , vÒ c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng mµ
lÞch sö vµ c¸ch m¹ng ®· x©y nªn trong khi ®ã l¹i phôc håi kh«ng ph©n biÖt
tèt xÊu c¸c vèn cæ d©n téc ®ång thêi ®i liÒn víi t©m lý sïng ngo¹i ®«i khi
®Õn møc mï qu¸ng , phi lý , kÖch cìm . §ã lµ c¸c tÖ n¹n x· héi cã chiÒu gia
t¨ng , sù ®am mÖ nhu cÇu vËt chÊt cïng nh÷ng dôc väng thÊp hÌn , lèi sèng
bÊt chÊp ®¹o lý , d luËn x· héi vµ ph¸p luËt ®ang x« ®Èy mét sè ngêi ®i
vµo con ®êng ph¹m téi . TÊt c¶ nh÷ng hiÖn tîng trªn ®ang lµm vÈn ®ôc m«i
trêng x· héi - v¨n ho¸ , g©y bÊt b×nh trong nh©n d©n , lµm xãi mßn nÒn
t¶ng tinh thÇn x· héi , t¹o miÕng ®Êt mµu mì cho sù x©m nhËp nh÷ng s¶n
phÈm v¨n hãa ®éc h¹i ngo¹i lai .

2. X©y dùng nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn , ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n
téc .

Tríc t×nh h×nh x· héi ®· ph©n tÝch ë trªn , viÖc tËp trung x©u dùng vµ
ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn , ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc , cã
tÇm quan träng ®Æc biÖt kh«ng chØ cho hiÖn t¹i mµ c¶ t¬ng lai Tæ quèc ta
. Nhng nªn v¨n hãa thÕ nµo lµ “ tiªn tiÕn” ? ThÕ nµo lµ “ ®Ëm ®µ b¶n s¾c
d©n téc” ?

a>. NÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn

§äc NghÞ quyÕt Trung ¬ng 5 , ta cã thÓ hiÓu nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn cã
mÊy ®Æc trng :
Mét lµ , yªu níc .

8
 Hai lµ , tiÕn bé .
Ba lµ , cã néi dung cèt lâi lµ lý tëng ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi
díi ¸nh s¸ng cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin , t tëng Hå ChÝ Minh .
Bèn lµ , nh©n v¨n : tÊt c¶ v× con ngêi ...
N¨m lµ , tiªn tiÕn kh«ng chØ trong néi dung t tëng mµ c¶ trong h×nh thøc
biÓu hiÖn , trong c¸c ph¬ng tiÖn chuyÓn t¶i néi dung .

§Êt níc ta ®ang ë thêi kú qu¸ ®é víi nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa . Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸
nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi ®ßi hái huy
®éng tèi ®a tiÒm n¨ng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña c¶ d©n téc , cña tÊt c¶ c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ . Chñ nghÜa yªu níc ë ®©y lµ mét ®éng lùc cùc kú to
lín . NÒn v¨n hãa tiªn tiÕn do ®ã tríc hÕt ph¶i lµ mét nÒn v¨n ho¸ yªu níc .
Cã thÓ coi yªu níc lµ tiÐn bé ®Æc trng bao qu¸t nhÊt cñav¨n ho¸ tiªn tiÕn
.Yªu níc lµ ý chÝ ®a ®Êt níc tho¸t khái c¶nh nghÌo nµn , l¹c hËu , phÊn ®Êu
v× d©n giµu , níc m¹nh , x· héi c«ng b»ng v¨n minh - ®ã lµ mét néi dung t t-
ëng lín cña nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn . G¾n liÒn víi yªu níc lµ tiÕn bé . NÒn v¨n
ho¸ tiªn tiÕn ph¶i lµ nÒn v¨n ho¸ kÕt tinh tÊt c¶ nh÷ng g× lµ tiÕn bé , lµ
ch©n , lµ thiÖn , lµ mü cña d©n téc , cña thêi ®¹i , cña loµi ngêi .
NÕu ®Æc trng bao qu¸t nhÊt cña nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn lµ yªu níc, th× h¹t
nh©n cèt lâi cña nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn lµ lý tëng ®éc lËp d©n téc vµ chñ
nghÜa x· héi díi ¸nh s¸ng chñ nghÜa M¸c - Lªnin , t tëng Hå ChÝ Minh . Nãi
v¨n hãa kh«ng thÓ kh«ng nãi hÖ t tëng . V× hÖ t tëng chi phèi quan niÖm
vÒ gi¸ trÞ , chi phèi ®¹o ®øc , lèi sèng vµ hµnh vi con ngêi . §µnh r»ng hÖ t
tëng kh«ng ®ång nhÊt víi v¨n ho¸ , kh«ng thÓ quy toµn bé c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸
vµo hÖ t tëng ; nhng xÐt chung vµ xÐt cho cïng , trong x· héi cã giai cÊp ,
v¨n hãa bao giê còng cã cèt tuû lµ hÖ t tëng giai cÊp . V× vËy , thËt sai lÇm
nÕu ®ång nhÊt hÖ t tëng víi v¨n ho¸ , bëi c¨n ho¸ cã néi hµm réng h¬n nhiÒu
so víi hÖ t tëng . Song , còng ph¹m sai lÇm nghiªm träng nÕu phñ nhËn vai
trß hÖ t tëng ®èi víi v¨n ho¸ , nhÊt lµ khi nãi ®Õn c¶ mét nÒn v¨n ho¸ , c¶
mét dßng v¨n ho¸ . C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen chØ râ : “ LÞch sö t tëng chøng
minh c¸i g× , nÕu kh«ng ph¶i lµ chøng minh r»ng s¶n xuÊt tinh thÇn còng
biÕn ®æi theo s¶n xuÊt vËt chÊt ? Nh÷ng t tëng thèng trÞ cua tmét thêi ®¹i
bao giê còng chØ lµ nh÷ng t tëng cña giai cÊp thèng trÞ”.

Lµ hÖ t tëng mang b¶n chÊt giai cÊp ( c«ng nh©n ) nh mäi hÖ t tëng , nh-
ng kh¸c víi bÊt cø hÖ t tëng nµo kh¸c , chñ nghÜa M¸c - Lªnin lµ häc thuyÕt
c¸ch m¹ng vµ khoa häc kÕt tinh nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i , híng vµo
gi¶i phãng toµn x· héi , gi¶i phãng d©n téc , gi¶i phãng con ngêi , kh¾c phôc
triÖt ®Ó t×nh tr¹ng con ngêi bÞ tha ho¸ , t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vµ kh«ng

9
ngõng hoµn thiÖn con ngêi . Chñ nghÜa céng s¶n trong b¶n chÊt cña nã nh
C. M¸c nãi , lµ “ chñ nghÜa nh©n ®¹o hiÖn thùc” . NguyÔn ¸i Quèc ®i tõ
chñ nghÜa yªu níc truyÒn thèng cña d©n téc vµ nh÷ng hiÓu biÕt s©u s¾c
nhiÒu nÒn v¨n ho¸ lín §«ng T©y , ®Õn víi chñ nghÜa M¸c - Lªnin nh mét b-
íc ngoÆt quyÕt ®Þnh h×nh thµnh t tëng Hå ChÝ Minh . Sù gÆp gì thÇn kú
nµy ®· s¶n sinh ta mét nh©n c¸ch , h¬n thÕ , mét mÉu h×nh v¨n ho¸ míi ,
mÉu h×nh “ v¨n ho¸ cña t¬ng lai” nh nhµ th¬ X« ViÕt Mandenxtam víi mét
t×nh c¶m ®Æc biÖt ®· sím kh¸m ph¸ tõ n¨m 1923 khi tiÕp xóc víi B¸c . Nh
vËy , thËt lµ chÝnh x¸c vµ tù nhiªn khi NghÞ quyÕt Trung ¬ng 5 nªu lªn môc
tiªu nÒn v¨n hãa tiªn tiÕn lµ tÊt c¶ v× con ngêi , v× h¹nh phóc vµ sù ph¸t
triÓn phong phó , tù do , toµn diÖn con ngêi trong mèi quan hÖ hµi hoµ gi÷a
c¸ nh©n vµ céng ®ång , gi÷a x· héi vµ tù nhiªn . ë ®©ylµ tÝnh nh©n v¨n
cao c¶ , trong ®ã giai cÊp , d©n téc vµ nh©n lo¹i , c¸ nh©n vµ x· héi , x· héi
vµ tù nhiªn lµ thèng nhÊt trªn lËp trêng chñ nghÜa M¸c - Lªnin , t tëng Hå
ChÝ Minh - hÖ t tëng thÊu suèt nÒn v¨n ho¸ mµ chóng ta x©y dùng .

TÝnh chÊt tiªn tiÕn cña nÒn v¨n ho¸ cßn ph¶I thÓ hiÖn c¶ trong h×nh thøc
biÓu hiÖn , trong nh÷ng c¬ së vËt chÊt kü thuËt , ph¬ng tiÖn ®Ó chuyÓn
t¶I néi dung . VÝ dô : trong phong c¸ch v¨n ch¬ng , trong c«ng nghÖ truyÒn
h×nh , ®iÑn ¶nh , trong kiÓu d¸ng kiÕn tróc , trong thiÕt kÕ nh÷ng c«ng
tr×nh tîng ®µI , nh÷ng khu vui ch¬i gi¶i trÝ , v.v... ë ®©y , tiªn tiÕn thêng
cã nghÜa lµ hiÖn ®¹i , song kh«ng ph¶i ®· lµ hiÖn ®¹i th× lo¹i trõ b¶n s¾c
d©n téc vµ cµng kh«ng ®îc nhÇm lÉn hiÖn ®¹i víi “ chñ nghÜa hiÖn ®¹i”
t¾c tÞ, bÖnh ho¹n , nhÊt lµ trong nghÖ thuËt , v¨n th¬ .

b>. NÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc .

TÝnh chÊt tiªn tiÕn cña nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam kh«ng t¸ch rêi b¶n s¾c d©n
téc.Nãi ®Õn v¨n ho¸ lµ nãi ®Õn d©n téc . V¨n ho¸ b¾t rÔ s©u trong ®êi
sèng d©n téc qua trêng kú lÞch sö . V¨n ho¸ lµ bé mÆt tinh thÇn cña d©n téc
. B¶n s¾c d©n téc cña v¨n ho¸ , nh ngêi ta thêng nãi , lµ c¸i c¨n cíc , c¸i chøng
chØ cña mét d©n téc . Nã chØ râ anh lµ ai , thiÐu nã , anh kh«ng tån t¹i nh
mét gi¸ trÞ . LÞch sö mÊy ngh×n n¨m dùng níc vµ gi÷ níc ®· hun ®óc cho
d©n téc ta biÕt bao gi¸ trÞ truyÒn thèng tèt ®Ñp . §ã lµ chñ nghÜa yªu níc ,
lßng nh©n ¸i bao dung , träng nghÜa t×nh , ®aä lý , lµ tÝnh cè kÕt , céng
®ång ... Nhê søc m¹nh nh÷ng gi¸ trÞ ®ã , d©n téc ViÖt Nam ®· chiÕn
th¾ng bao thö th¸ch kh¾c nghiÖt cña thiªn tai , ®Þch ho¹ ®Ó tån t¹i vµ ph¸t
triÓn nh ngµy h«m nay . B¶o vÖ vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc cña v¨n ho¸ tr-
íc hÕt lµ b¶o vÖ vµ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn ®ã . Cè nhiªn b¶n s¾c
d©n téc cã c¶ néi dung vµ h×nh thøc . Cïng víi nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn , b¶n

10
s¾c d©n téc cña v¨n ho¸ cßn ®îc ®Æc trng bëi c¸c ph¬ng thøc biÓu hiÖn
®éc ®¸o . §ã lµ tiÕng nãi cña d©n téc , lµ t©m lý , lµ phong tôc tËp qu¸n ,
lµ c¸ch c¶m nghÜ cña d©n téc , lµ nh÷ng h×nh thøc nghÖ thuËt truyÒn
thèng ,v.v... Níc ta cã 54 d©n téc . Trong nÒn v¨n hãa ®a d©n téc cña níc ta ,
mçi d©n téc anh em ®Òu cã b¶n s¾c riªng cña m×nh . Gi÷ g×n vµ ph¸t huy
b¶n s¾c d©n téc cña tÊt c¶ c¸c d©n téc anh em sÏ ph¸t huy søc m¹nh tæng
hîp cña c¶ céng ®ång d©n téc ViÖt Nam , t¹o nªn sù phong phó ®a d¹ng
trong tÝnh thèng nhÊt cña nÒn v¨n hãa ViÖt Nam .

II /. VÊn ®Ò gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc .

Gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc lµ ch¨m lo cho sù trêng tån
vµ ph¸t triÓn søc sèng cña d©n téc . Song ®IÒu nµy kh¸c h¼n xu híng phôc
cæ nh ®· x¶y ra gÇn ®©y ë nhiÒu n¬I trong ma chay , cíi xin , lÔ héi .
Trong bµI nãi t¹i Héi nghÞ c¸n bé v¨n hãa ngµy 30-10-1958 , Chñ tÞch Hå
ChÝ Minh chØ râ : “ Nãi kh«i phôc vèn cò , th× nªn kh«i phôc c¸i g× tèt , cßn
c¸i g× kh«ng t«t th× ph¶i lo¹i dÇn ra . Xem ra th× n¨m nay t¬ng ®èi kh¸ , cßn
nh n¨m ngo¸i , th× kh«i phôc vèn cò , th× kh«i phôc c¶ ®ång bãng , ríc x¸ch
thÇn th¸nh . V× kh«i phôc nh thÕ , nªn ë n«ng th«n nhiÒu n¬i quªn c¶ s¶n
xuÊt , cø trèng mâ b× bâm , ca h¸t lu bï ...” . Trong vèn cæ d©n téc , chóng ta
gi÷ lÊy vµ ph¸t huy nh÷ng di s¶n nµo , tõ bá nh÷ng di s¶n nµo , ®iÒu ®ã
kh«ng thÓ kh«ng ®Æt ra khi nãi vÒ nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng . Sù c©n
nh¾c vµ lùa chän Êy thÓ hiÖn qu¸ tr×nh tù ý thøc d©n téc , qu¸ tr×nh tù
nhËn thøc , tù kh¸m ph¸ vÒ m×nh xuÊt ph¸t xuÊt ph¸t tõ tÇm cao míi cña
lÞch sö , lµ qu¸ tr×nh “ g¹n ®ôc kh¬i trong” vµ lµ sù tiÕp nèi dßng ch¶y liªn
tôc cña lÞch sö d©n téc trong thÕ giíi hiÖn ®¹i . Víi ý nghÜa ®ã , ph¸t huy
vµ b¶o vÖ b¶n s¾c d©n téc cña v¨n ho¸ ®ßi hái sù ph¸t triÓn , sù s¸ng t¹o
kh«ng ngõng . MÖnh ®Ò “ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc” ®ã kh«ng thÓ t¸ch
rêi mÖnh ®Ò “ v¨n hãa tiªn tiÕn” vµ ngîc l¹i .

* Trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn kinh tÕ thÞ trêng më réng giao lu quèc tÕ l¹i
cµng ph¶i nhÊn m¹nh yªu cÇu ra søc kÕ thõa vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸
d©n téc . §ã kh«ng chØ lµ ý thøc tr¸ch nhiÖm , mµ cßn lµ niÒm tù hµo , tù
t«n d©n téc , bëi “ Níc §¹i ViÖt ta tõ tríc , Vèn xng nÒn v¨n hiÕn ®· l©u” .
Nh÷ng ®Æc trng næi bËt nhÊt cña v¨n hãa ViÖt Nam lµ chñ nghÜa yªu n-
íc , yªu lao ®éng , lßng nh©n ¸i , vÞ tha vµ tÝnh céng ®ång . Nh÷ng gi¸ trÞ
truyÒn thèng ®ã ®· tõng lµ nguån søc m¹nh to lín trong sù nghiÖp dùng
níc vµ gi÷ níc . Ngµy nay , bíc vµo thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i
ho¸ , nh÷ng truyÒn thèng Êy vÉn ®ang lµ nh÷ng ®ßi hái cÇn ph¶i cã ®èi
víi mäi ngêi . Kh«ng ph¶i bÊt cø d©n téc nµo trªn hµnh tinh nµy còng cã

11
®îc may m¾n kÕ thõa nh÷ng truyÒn thèng vµ b¶n lÜnh v¨n ho¸ nh vËy .
D©n téc ViÖt Nam cã truyÒn thèng tù t«n nhng kh«ng tù cao , tù ®¹i ;
cµng kh«ng ®ãng cöa ®Ó tù ng¾m tù c« lËp m×nh .
Còng nh suèt chiÒu dµi lÞch sö mÊy ngh×n n¨m cña d©n téc , tõ khi
§¶ng ta ra ®êi , phÇn lín thêi gian lµ ph¶i l·nh ®¹o nh©n d©n tiÕn hµnh
chiÕn tranh chèng x©m lîc , b¶o vÖ nÒn ®éc lËp d©n téc . ThÕ nhng ,
chóng ta cha bao giê chñ tr¬ng mét th¸i ®é bµi ngo¹i vÒ v¨n ho¸ , kÓ c¶ víi
nÒn v¨n hãa cña níc ®ang lµ kÓ thï x©m lîc . Tr¸i l¹i , §¶ng ta lu«n nhÊn
m¹nh tÝnh d©n téc ®ång thêi víi tÝnh khoa häc vµ ®¹i chóng ; tÝnh tiªn
tiÕn g¾n víi yªu cÇu ph¶i ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc . §ã chÝnh lµ b¶n
lÜnh v¨n ho¸ cña ViÖt Nam . Nhê ®ã , dï tr¶i qua biÕt bao th¨ng trÇm cña
lÞch sö, ®øng tríc ©m mu ®ång ho¸ v¨n ho¸ cña ®ñ lo¹i kÎ thï , nhng “ Bèn
ngh×n n¨m ta l¹i lµ ta” ; b¶n s¾c v¨n hãa ViÖt Nam kh«ng biÕn mÊt ,
kh«ng phai nh¹t , tr¸i l¹i , cµng ¸nh lªn nÐt riªng long lanh , ®Æc s¾c . Nã
®· gãp cho nÒn v¨n ho¸ nh©n lo¹i kh«ng chØ lµ trèng ®ång §«ng S¬n ,
TruyÖn KiÒu , c¸c lµn ®IÖu d©n ca quan hä ... mµ cßn lµ nh÷ng danh
nh©n v¨n ho¸ mµ næi bËt lµ Hå ChÝ Minh , mét con ngêi , mét sù
nghiÖp , mét gi¸ trÞ v¨n ho¸ võa ®Ëm ®µ b¶n s¾c ViÖt Nam , võa chøa
chan tÝnh nh©n lo¹i . Vµ c¶ hai phÈm chÊt Êy ®Òu ë ®Ønh cao .

Ph¶i víi mét d©n téc cã ý chÝ tù lËp , tù cêng vµ lµ lßng tù t«n m·nh liÖt
míi s¶n sinh ra nh÷ng ¸ng hïng v¨n Nam quèc s¬n hµ , B×nh ng« ®¹i c¸o ...
Ph¶i víi mét d©n téc rÊt tù hµo víi truyÒn thèng v¨n hãa cña m×nh míi cã
thÓ tuyªn thÖ : “ §¸nh cho ®Ó dµi tãc , ®¸nh cho ®Ó ®en r¨ng ... ®¸nh
cho sö tri Nam quèc anh hïng chi h÷u chñ” . NÒn v¨n ho¸ Êy chÝnh lµ
khÝ ph¸ch , lµ t«m hån d©n téc , lµ tµi s¶n v« gi¸ cña ®Êt níc vµ cña mçi
con ngêi ViÖt Nam . Nã lµ nåi c¬m v¨n ho¸ Th¹ch Sanh kh«ng bao giê
v¬i , ®îc ph©n chia ®Õn tõng dßng s÷a mÑ , tõn lêi ru nh÷ng ®øa con
võa lät lßng mÑ cña d©n téc , lµ tr¨m ngh×n c©u chuyÖn truyÒn tõ ®êi
nµy qua ®êi kh¸c . ChÝnh nã lµ céi nguån s©u l¾ng trong mçi con ngêi
ViÖt Nam dï ®Õn lóc cã d thõa c¸c tiÖn nghi vËt chÊt, nhng vÉn íc mong
®îc nghe c¸c lµn ®IÖu d©n ca , ®îc t¾m hån m×nh trong nÒn v¨n ho¸
d©n téc .

Trong nÒn v¨n hãa cã chiÒu s©u vµ tÇm cao nh vËy , cµng ®i vµo kinh
tÕ thÞ trêng , më réng giao lu quèc tÕ , ®i vµo c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i
ho¸ , chóng ta cµng ph¶i n©ng niu , g×n gi÷ vµ ph¸t huy ®Ó gãp phÇn vµo
sù nghiÖp vÎ vang lµ x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi . Chñ tr¬ng
gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc kh«ng hÒ ®ång nghÜa víi b¶o thñ ,
tù c« lËp , ®ãng kÝn , kh kh b¸m gi÷ lÊy c¸i cò . B¶n s¾c v¨n ho¸ kh«ng

12
ph¶i lµ nh÷ng gi¸ trÞ t¹m thêi , nay cßn mai mÊt ; song nã còng kh«ng lµ
c¸i kh«ng bao giê thay ®æi ®îc vµ kh«n gcÇn söa ®æi . Tr¸i l¹i , b¶n s¾c
v¨n hãa d©n téc còng kh«ng ngõng ph¸t triÓn , ®æi míi , ph¶n ¸nh sù ph¸t
triÓn vµ ®æi míi cña d©n téc . Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· d¹y : “ C¸i g×
cò mµ xÊu , th× ph¶I bá ... C¸i g× cò mµ kh«ng xÊu , nhng phiÒn phøc
th× ph¶i söa ®æi l¹i cho hîp lý ... C¸i g× cò mµ tèt th× ph¶i ph¸t triÓn
thªm” .

13
Ch¬ng III : B¶n s¾c d©n téc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt níc.

I /. Vai trß cña b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng

Ngµy nay , ph¸t triÓn ®ang lµ vÊn ®Ò u tiªn hµng ®Çu cña mäi quèc gia ,
®ång thêi còng lµ th¸ch thøc hÕt søc gay g¾t dèi víi toµn nh©n lo¹i . CÇn
ph¶i huy ®éng nh÷ng nguån lùc nµo ®Ó ph¸t triÓn vµ ph¶i lµm g× ®Ó ng¨n
ngõa nh÷ng tiªu cùc ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ,v.v... ®ang lµ
nh÷ng c©u hái lín ®Æt ra ®èi víi nhiÒu quèc gia . Cho ®Õn b©y giê , tuy
cßn cã c¸c ý kiÕn kh¸c nhau trong viÖc ®Þnh nghÜa v¨n ho¸ lµ g× , nhng
mäi ngêi ®Òu thèng nhÊt trong sù thõa nhËn vÒ mèi quan hÖ qua l¹i cña v¨n
ho¸ víi kinh tÕ , vai trß ®éng lùc cña v¨n ho¸ ®èi víi kinh tÕ . Nh÷ng ý kiÕn
coi v¨n ho¸ ®øng ngoµi kinh tÕ hay lÖ thuéc mét c¸ch thô ®éng ®èi víi kinh
tÕ kh«ng cßn ®îc chÊp nhËn . Tuy nhiªn , khi chóng ta nhÊn m¹nh yÕu tè
v¨n ho¸ th× ®IÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ ®Æt vÞ trÝ cña v¨n ho¸ cao h¬n
kinh tÕ , mµ ®Ó thÊy sù g¾n bã cña chóng trong khi híng tíi môc tiªu ph¸t
triÓn .

Nh÷ng thµnh tùu hoÆc vÊp v¸p trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ , x· héi
ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi ®Òu chøng minh tÇm quan träng cña nh©n tè v¨n
ho¸ , tríc hÕt lµ ë viÖc cã b¶o vÖ , ph¸t triÓn ®îc hay kh«ng nh÷ng tiÒm
n¨ng phong phó vµ ®Æc s¾c cña v¨n hãa d©n téc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña
®Êt níc . Sù ®óng ®¾n hay sai l¹c trong ®Þnh híng ph¸t triÓn v¨n ho¸ ®Òu
®a ®Õn thµnh tùu hay thÊt b¹i kh«ng riªng cho v¨n ho¸ , mµ cho c¶ kinh tÕ
vµ mäi mÆt kh¸c cña ®êi sèng x· héi , ®Æc biÖt lµ vÒ t tëng , ®¹o ®øc , lèi
sèng . Nh÷ng hËu qu¶ cña sù sai lÇm vÒ chÝnh s¸ch v¨n ho¸ thêng kÐo dµi
vµ khã söa h¬n nh÷ng hËu qu¶ vÒ kinh tÕ . Do ®ã kh«ng ph¶i kh«ng cã c¬
së khi ngêi ta lo ng¹i mét sù “ ph¸ s¶n” , “ xuèng cÊp” vÒ v¨n ho¸ h¬n sù ph¸
s¶n , xuèng cÊp trong kinh tÕ , bëi nh÷ng mÊt m¸t trong lÜnh vùc v¨n ho¸ th-
êng dÉn tíi nh÷ng hËu qu¶ rÊt l©u dµi vµ nghiªm träng .

Víi ®iÒu kiÖn c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¸t triÓn nh hiÖn nay ,
trong vßng vµi ba chôc n¨m , mét d©n téc cã thÓ vît lªn rÊt nhanh , chiÕm
lÜnh ®îc nh÷ng ®Ønh cao vÒ kinh tÕ , kü thuËt , c«ng nghÖ . Nhng ®Ó trë
thµnh mét quèc gia ph¸t triÓn vÒ v¨n ho¸ , th× vµi ba chôc n¨m hoµn toµn
cha thÊm vµo ®©u . Mét quèc gia giµu cã vÒ kinh tÕ , trong mêi n¨m cã
thÓ ®æi míi , n©ng cÊp toµn bé h¹ tÇng c¬ së vËt chÊt kü thuËt , nhng ®Ó
cã ®îc mét c¬ së h¹ tång v¨n ho¸ tiÕn bé vµ ph¸t triÓn , th× cßn khã gÊp tr¨m
lÇn vµ kh«ng thÓ chØ b»ng tiÒn mµ gi¶i quyÕt ®îc .

14
 §Êt níc ta ®ang thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn , thùc hiÖn c¬
chÕ thÞ trêng vµ chÝnh s¸nh ®èi ngo¹i réng më , lµm b¹n ví tÊt c¶ c¸c níc ,
phÊn ®Êu v× hoµ b×nh , ®éc lËp vµ ph¸t triÓn . §èi víi nhiÖm vô x©y dùng
nÒn v¨n ho¸ , ®©y võa lµ c¬ héi lín ®ång thêi lµ th¸ch thøc lín .

ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng , v¨n ho¸ lµ nh©n tè thóc ®Èy t¨ng tr-
ëng kinh tÕ , gãp phÇn thay ®æi nÕp nghÜ , c¸ch lµm ; kÝch thÝch tÝnh
s¸ng t¹o , n¨ng ®éng , nhng trong m«i trêng ®ã v¨n ho¸ còng cã thÓ nhiÔm
ph¶i nh÷ng c¨n bÖnhcña kinh tÕ thÞ trêng : chñ nghÜa c¸ nh©n ph¸t triÓn ,
sïng b¸i ®ång tiÒn , lèi sèng tiªu thô , thùc dông ... Kh«ng Ýt ho¹t ®éng v¨n
ho¸ bÞ l«i cuèn vµo xu híng th¬ng m¹i ho¸ , xuÊt hiÖn nh÷ng s¶n phÈm v¨n
ho¸ kÐm chÊt lîng chiÒu theo thÞ hiÕu thÊp kÐm cña mét bé phËn ngêi cã
tiÒn . §ång tiÒn xuÊt hiÖn víi t c¸ch lµ thíc ®o c¸c gi¸ trÞ , nhng ®ång thêi
nã còng trë thµnh søc m¹nh cã kh¶ n¨ng lµm xuyªn t¹c mÆt b¶n chÊt tèt ®Ñp
cña con ngêi , cña nh÷n quan hÖ x· héi , kÝch thÝch chñ nghÜa c¸ nh©n ,
tÝnh Ých kû , nhiÒt hñ tôc , mª tÝn , dÞ ®oan ph¸t triÓn ... §ã lµ nh÷ng
nguy c¬ cÇn ph¶i kiªn quyÕt bµi trõ , kh¾c phôc .

Trong ®êi sèng h»ng ngµy , chóng ta thÊy nhiÒu s¶n phÈm v¨n ho¸ nh
tranh ¶nh . s¸ch , b¸o ... ®îc ®em ra mua b¸n trªn thÞ trêng , nhng ®IÒu ®ã
kh«ng cã nghÜa lµ mäi s¶n phÈm v¨n ho¸ ®Òu ph¶i tÝnh to¸n , cã l·i míi s¶n
xuÊt . Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ kh«ng thÓ kh«ng thõa nhËn sù chi phèi
cña quy luËt gi¸ trÞ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt tinh thÇn . NhiÒu s¶n phÈm v¨n
hãa còng cÇn ph¶i ®Þnh gi¸ , ph¶i th«ng qua mua , b¸n , trao ®æi ®Ó ph©n
phèi tíi ngêi sù dông . Song sù ®Þnh gi¸ , trao ®æi , mua b¸n nµy kh«ng thÓ
chØ c¨n cø vµo quy luËt kinh tÕ mµ ph¶i tu©n theo quy luËt cña v¨n ho¸ , t
tëng , ®¹o ®øc ; ph¶i phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn toµn diÖn con ngêi , cho
tiÕn bé vµ c«ng b»ng , v¨n minh .

Thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ®a ph¬ng ho¸ , ®a d¹ng ho¸ , ®Êt níc ta
cã c¬ héi giao lu , tiÕp nhËn , häc hái v« cïng thuËn lîi . Trong qu¸ tr×nh
®ã , chóng ta b¾t gÆp nhiÒu c¸i hay , c¸i ®Ñp vµ nh÷ng ®IÓm t¬ng ®ång
trªn lÜnh vùc v¨n ho¸ , nhng ®iÒu ®ã hoµn toµn kh«ng cã nghÜa lµ mäi
d©n téc sÏ ®i tíi sù thèng nhÊt vÒ v¨n ho¸ . TraÝ l¹i , nhê qu¸ tr×nh giao lu
®ã , mçi d©n téc ®Òu cã thÓ ®ãng gãp nh÷ng b¶n s¾c ®éc ®¸o cña riªng
m×nh vµo kho tµng v¨n ho¸ chung cña nh©n lo¹i , lµm cho nÒn v¨n ho¸ cña
nh©n lo¹i ngµy cµng thªm phong phó , tèt ®Ñp .

Bªn c¹nh viÖc tiÕp thô nh÷ng c¸i tèt , c¸i t¬ng ®ång , chóng ta còng ph¶i
tØnh t¸o phßng ngõa , lo¹i trõ nh÷ng c¸i xÊu , c¸i dë , c¸i kh«ng phï hîp . Sù

15
häc tËp , lùa chän tiÕp nhËn ph¶i rÊt chñ ®éng , tinh têng nhÊt ®Þnh kh«ng
®Ó m¾c ph¶i thãi “ ham thanh chuéng l¹” sïng b¸i mét c¸ch mï qu¸ng mäi c¸i
l¹ cña bªn ngoµi . Chóng ta c¬ng quyÕt khíc tõ , chèng l¹i sù di nhËp nh÷ng
thø v¨n ho¸ phÈm ph¶n ®éng kÝch ®éng b¹o lùc , t×nh dôc , h¹ thÊp c¸c gi¸
trÞ ®¹o ®øc , nh©n v¨n , tr¸i víi c¸c truyÒn thèng ®¹o ®øc , v¨n hãa tèt ®Ñp
cña d©n téc ta .

Trong qu¸ tr×nh giao lu v¨n hãa , chóng ta m¹nh d¹n héi nhËp , tiÐp thô ,
nhng kh«ng ®¸nh mÊt , kh«ng “ hoµ tan” b¶n s¾c cña m×nh . Tr¸i l¹i , chóng
ta cã tr¸ch nhiÖm bæ sung , ®ãng gãp cho nh©n lo¹i nh÷ng g× ®Æc s¾c cña
chóng ta vµ tiÕp nhËn , bæ sung nh÷ng tinh hoa nh©n lo¹i ®Ó b¶n s¾c v¨n
ho¸ ViÖt Nam ngµy cµng giµu ®Ñp . Lµm ®îc nh vËy , v¨n ho¸ lu«n lu«n lµ
®éng lùc cña sù ph¸t triÓn lµ nh©n tè quan träng thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ , ®a ®Êt níc ta tiÕn nhanh tíi môc tiªu d©n giµu ,
níc m¹nh , x· héi c«ng b»ng , v¨n minh .

II /. Ph¸t huy néi lùc v¨n hãa trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn .

Trong qu¸ t×nh x©y dùng ®Êt níc v× môc tiªu “ D©n giµu níc m¹nh , x·
héi c«ng b»ng , v¨n minh” , vai trß cña v¨n hãa ngµy cµng ®îc §¶ng , Nhµ n-
íc vµ nh©n d©n quan t©m . V¨n ho¸ d©n téc ®îc x¸c ®Þnh trë thµnh néi lùc
bªn trong cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn . Quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ vµ ph¸t triÓn ®îc
bµn luËn s«i næi c¶ vÒ ph¬ng diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn trong thêi gian gÇn
®©y . §Ó ph¸t huy tèt néi lùc cña v¨n ho¸ ®èi víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ
l©u dµi cña ®Êt níc , cÇn chó ý ®Õn mét sè ph¬ng diÖn c¬ b¶n bao gåm ?

Thø nhÊt : Cha bao giê v¨n ho¸ d©n téc ta cã nh÷ng bíc chuyÓn biÕn toµn
diÖn vµ s©u s¾c nh hiÖn nay . §©y lµ thêi kú chuyÓn ®æi m¹nh mÏ c¶ vÒ
quan niÖm gi¸ trÞ , chuÈn mùc v¨n ho¸ , chuyÓn ®æi c¶ c«ng nghÖ , kü
thuËt vµ c¬ së vËt chÊt cña v¨n hãa , chuyÓn ®æi vÒ ®éi ngò nh©n sù , bé
m¸y ho¹t ®éng v¨n ho¸ , cïng víi nã lµ sù chuyÓn ®æi lèi sèng , nÕp t duy ,
tÇm nh×n vµ c¸ch nh×n cña c¸ nh©n vµ céng ®ång víi hµng lo¹t c¸c nhu cÇu
v¨n hã phong phó vµ ®a d¹ng cña nh©n d©n . Sù chuyÓn ®æi nµy cã c¬ së
kh¸ch quan tõ sù ®æi míi toµn diÖn cña ®Êt níc mµ cèt lâi c¬ b¶n lµ ph¸t
triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa , t¨ng cêng më réng hîp t¸c quèc tÕ , ®a ph¬ng
ho¸ , ®a d¹ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ . Sù chuyÓn ®æi nµy lµ kÕt qu¶
cña qu¸ tr×nh vËn ®éng ®Çy m©u thuÉn , ®Çy xung ®ét , mang kÞch tÝnh
cao ®Õn møc kh¾c nghiÖt , nhng ®©y chÝnh lµ m©u thuÉn trong qu¸
tr×nh vËn ®éng ph¸t triÓn cña ®Êt níc . V× vËy , sù b×nh tÜnh vµ kh¸ch

16
quan trong ®¸nh gi¸ c¸c hiÖn tîng v¨n hãa - x· héi lµ mét yªu cÇu lín hiÖn
nay .

Thø hai : Cha bao giê søc Ðp cña xu thÕ toµn cÇu ho¸ , khu vùc ho¸ ®îc
sù hç trî cña c«ng nghÖ hiÖn ®¹i t¸c ®éng vµo nÒn v¨n hãa cña c¸c d©n téc ,
c¸c quèc gia l¹i m¹nh mÏ , toµn diÖn vµ s©u s¾c nh hiÖn nay . Sù ®Çu t trùc
tiÕp , gi¸n tiÕp cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia vµ xuyªn lôc ®Þa , sù giao lu th-
¬ng m¹i vµ dÞch vô víi khèi lîng hµng hãa khæng lå , sù t¨ng cêng dÞch vô
du lÞch , gi¶i trÝ , sù më réng hÖ thèng th«ng tin truyÒn th«ng ®¹i chóng ,
v.v... vµ v.v... ®· lµm cho “ tan b¨ng” ë c¸c quèc gia “ ®ãng” vµ “sèt” lªn ë
c¸c quèc gia “ më” . Ranh giíi ®Þa lý h÷u h×nh gi÷a c¸c quèc gia kh«ng c¶n
næi sù x©m trµn cña c¸c trµo lu v¨n hãa xa l¹ . Xu thÕ toµn cÇu ho¸ , khu
vùc hãa võa mang l¹i thêi c¬ lín , ®ång thêi võa lµ th¸ch thc lín ®èi víi mçi
nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau , ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn .

Thø ba : Mèi quan hÖ gi÷a d©n téc vµ quèc tÕ trë thµnh mét trong nh÷ng
vÊn ®Ò trung t©m cña thêi ®¹i . C¸c d©n téc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
®ang t×m c¸ch kÕt hîp søc m¹nh cña d©n téc víi søc m¹nh cña thêi ®¹i ,
tranh thñ thêi c¬ , chèng l¹i c¸c nguy c¬ ®Ó tËp trung x©y dùng ®Êt níc .
Søc m¹nh cña sù liªn kÕt céng ®ång ®îc ®Æc trng ë viÖc gi÷ g×n , ph¸t huy
b¶n s¾c vµ b¶n lÜnh v¨n ho¸ cña d©n téc trong giao lu quèc tÕ . Do ®ã ,
cïng víi xu thÕ héi nhËp quèc tÕ lµ xu thÕ b¶o vÖ , gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n
s¾c vµ b¶n lÜnh d©n téc , chèng l¹i xu híng “ ®ång ho¸” hay “ nhÊt thÓ
ho¸” vÒ v¨n hãa .

B¶n s¨c v¨n ho¸ lµ nh÷ng dÊu hiÖu ®Æc trng ®Ó ph©n biÖt v¨n ho¸ cña
céng ®ång nµy víi céng ®ång kh¸c , d©n téc nµy víi d©n téc kh¸c , quèc gia
nµy víi quèc gia kh¸c . §©y lµ “ gien” di truyÒn v¨n ho¸ cña tõng d©n téc . “
Gien” di truyÒn nµy kÕt tinh ë truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc thÓ hiÖn trong
lèi sèng , trong phong tôc , tËp qu¸n , trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt
vµ tinh thÇn cña céng ®ång . Trong giao lu quèc tÕ , c¸c d©n téc sÏ ®¸nh
mÊt sù tån t¹i cña m×nh nÕu mÊt bé “ gien” di truyÒn v¨n ho¸ . CÇn tr¸nh
sai lÇm ®ång nhÊt b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc víi nh÷ng h×nh thøc thÓ hiÖn
bªn ngoµi cña nã . B¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc bao chøa c¶ “ c¸i tÜnh” vµ “ c¸i
®éng” , “ c¸i cæ truyÒn” vµ “ c¸i hiÖn ®¹i” , c¶ h×nh thøc vµ néi dung , c¶ “
c¸i ngo¹i sinh” ®îc “ néi sinh” ho¸ . Gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n hãa
d©n téc kh«ng cã nghÜa lµ quay vÒ “ phôc cæ” , quay vÒ víi c¸i cò mµ ph¶i
c¨n cø vµo quan ®iÓm ph¸t triÓn ®Êt níc v× môc tiªu “ d©n giµu , níc
m¹nh , x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh” trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn
®¹i ho¸ . Yªu cÇu ph¸t triÓn ®Êt níc lµ tiªu chÝ ®Ó lùa chän gi÷a c¸i cò vµ

17
c¸i míi , c¸i bªn trong vµ c¸i bªn ngoµi , c¸i néi sinh vµ c¸i ngo¹i sinh . TÝnh
tù gi¸c cña qu¸ tr×nh lùa chän v¨n hãa sÏ kh¾c phôc ®îc tÝnh t¶n m¹n , tù tuú
thuéc vµo tËm nh×n , ®iÓm nh×n , tr×nh ®é , nh©n c¸ch vµ b¶n lÜnh cña
chñ thÓ lùa chän .

Thø t : Ph¸t huy néi lùc cña v¨n ho¸ d©n téc chÝnh lµ t¹o nªn mét dßng
ch¶y liªn tôc cña truyÒn thèng v¨n hãa d©n téc nh»m kh¼ng ®Þnh b¶n s¾c
vµ b¶n lÜnh v¨n ho¸ . TruyÒn thèng v¨n ho¸ lµ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ do lÞch
sö ®Ó l¹i ®îc c¸c thÕ hÖ sau lµm sèng l¹i trong thêi ®¹i cña hä . Trong
truyÒn thèng v¨n hãa ViÖt Nam cã hai dßng chñ lu xuyªn suèt lµ chñ nghÜa
yªu níc vµ chñ nghÜa nh©n ®¹o . Trong chiÕn tranh chèng x©m lîc b¶o vÖ
Tæ quèc , hai dßng chñ lu nµy ®· ph¸t huy søc m¹nh ®Ó ®oµn kÕt d©n téc ,
díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng , t¹o nªn søc m¹nh cña hµo khÝ ViÖt Nam , ®Æc
biÖt lµ trong kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ kh¸ng chiÕn chèng Mü ,
cøu níc võa qua . Ngµy nay , sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh ®æi míi tuú thuéc
vµo viÖc ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña hai dßng chñ lu cña hai dßng chñ lu
cña truyÒn thèng v¨n hãa d©n téc nÕu bÞ xem nhÑ , kh«ng ®îc thÕ hÖ sau
tiÕp nèi sÏ dÉn tíi khñng ho¶ng v¨n ho¸ nghiªm träng .

Ngîc l¹i , b¶n lÜnh v¨n ho¸ d©n téc lu«n cÇn tíi dÊu hiÖu vµ s¾c th¸i
riªng . Nh vËy , néi lùc v¨n ho¸ d©n téc võa bao trïm b¶n s¾c v¨n hãa võa
bao hµm b¶n lÜnh v¨n hãa d©n téc . §©y lµ nÒn t¶ng chñ yÕu ®Ó x©y
dùng “ nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn , ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc” , lµ “ bé läc” c¸c
gi¸ trÞ v¨n hãa ngo¹i nhËp , chèng l¹i nh÷ng t¸c ®éng phi v¨n ho¸ , ph¶n v¨n
ho¸ tõ bªn ngoµi . Néi lùc v¨n ho¸ kh«ng chØ lµ mét lý thuyÕt , nã chÝnh lµ
cuéc sèng , nã chØ thùc sù ph¸t huy ®îc søc m¹nh khi trë thµnh tinh thÇn tù
gi¸c cña mäi thanh viªn trong x· héi . §iÒu ®ã còng cã ngho· lµ sù nghiÖp
ph¸t triÓn ®Êt níc mét c¸ch bÒn v÷ng ph¶i ®îc ®Æt trªn nÒn t¶ng v¨n hãa
d©n téc , ph¶i kh¬i dËy vµ ph¸t huy tíi møc cao nhÊt néi lùc cña mét nÒn
v¨n hãa ®· ®îc kh¼ng ®Þnh trong suèt hµng ngh×n n¨m dùng níc vµ gi÷ níc
.

III /. Toµn cÇu ho¸ vµ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc .

- Tµi nguyªn con ngêi cña mçi quèc gia n»m trong b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n
téc . §¸nh mÊt b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc lµ ®¸nh mÊt tiÒm n¨ng cña
nguån lùc con ngêi . V× lÏ ®ã , viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ
b¶n s¾c cña nÒn v¨n ho¸ truyÒn thèng - v¨n hãa tinh thÇn - lµ mét vÊn
®Ò cÊp b¸ch vµ thiÕt th©n ®Æt ra ë hÇu hÕt c¸c quèc gia .

18
 - Bëi v× trªn thÕ giíi ngµy nay nÒn v¨n ho¸ ®a d¹ng cña thÕ giíi nãi
chung vµ cña tõng quèc gia nãi riªng ®ang ®øng tríc nguy c¬ bÞ mai
mét , tha ho¸ , ®¸nh mÊt nh÷ng gi¸ trÞ ®Ých thùc cña m×nh . Toµn thÕ
giíi e ng¹i v× “ mét mÉu h×nh v¨n ho¸ ®ång phôc” .

- Do tÝnh hai mÆt cña toµn cÇu ho¸ = Mét mÆt lµ sù bïng næ th«ng
tin , sù hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ , sù trao ®æi v¨n ho¸ vµ du lÞch thóc
®Èy c¸c quèc gia xÝch l¹i gÇn nhau , më ra nh÷ng ch©n trêi v¨n hãa vµ
kiÕn thøc míi .

-
MÆt kh¸c lµ nguy c¬ san b»ng vµ ®ång nhÊt ho¸ c¸c tiªu chuÈn , c¸c hÖ
gi¸ trÞ , ®e do¹ vµ lµm suy kiÖt kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña c¸c nÒn v¨n ho¸ .
§Æc biÖt ®èi víi c¸c níc thÕ giíi thø ba ®ang c«ng nghiÖp ho¸ cã nh÷ng
nguy c¬ tha ho¸ vÒ v¨n hãa , cô thÓ lµ T©y ph¬ng hãa . §ång nhÊt hiÖn ®¹i
ho¸ vµ T©y ph¬ng ho¸ . Kh«ng vong quèc nhng vong b¶n . Mµ ®· vong b¶n
th× quèc gia cßn mµ d©n téc kh«ng cßn , nghÜa lµ v¨n hãa d©n téc cïng víi
c¸c gi¸ trÞ cña nã bÞ thñ tiªu . Quèc gia bÞ tha hãa v¨n hãa sÏ kh«ng cßn søc
sèng .

- Gi÷ g×n b¶n s¾c d©n téc kh«ng cã nghÜa lµ cè thñ trong truyÒn
thèng di s¶n mµ ph¶i khai th¸c , ph¸t triÓn ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu
míi , ®¸p øng nh÷ng th¸ch thøc míi . B¶n s¾c d©n téc trênh tån trong
qu¸ tr×nh t¸i t¹o kh«ng ngõng trong tiÕn ho¸ cña lÞch sö . Theo mét
phÐp biÖn chøng kÕ thõa vµ ®æi míi , kÕt hîp truyÒn thèng vµ tÝnh
hiÖn ®¹i . Mét sè gi¸ trÞ míi ®¬ng h×nh thµnh trong hÖ gi¸ trÞ ViÖt
Nam .

- Gi÷ g×n b¶n s¾c kh«ng co vµo cè thñ trong tÝnh riªng biÖt , khíc tõ
giao lu v¨n ho¸ . Trªn thÕ giíi nµy kh«ng cã mét nÒn v¨n ho¸ nµo cã
tÝnh thuÇn nhÊt b¶n ®Þa .

- Sù thay ®æi gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸ lµ do trao ®æi . Khi trao ®æi ngõng
th× c¶ hai ®Þa bµn ®Òu ch÷ng l¹i trong ph¸t triÓn . §©y lµ phÐp
biÖn chøng cña nh©n tè ngo¹i sinh trong sù ph¸t triÓn néi sinh . Tuy
nhiªn sù héi nhËp c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa kh¸c víi sù tha hãa vÒ v¨n hãa còng
nh sù lai gièng tèt kh¸c víi lai ghÐp vµo c¬ thÓ nh÷ng gien l¹ ho¾c ,
g©y nªn sù biÕn dÞ , thËm chÝ nh÷ng qu¸i thai . Khi c¸c nh©n tè ngo¹i
qu¸ kh¸c l¹ vµ qu¸ m¹nh ghÐp vµo mét c¬ thÓ cã thÓ ph¸ vì cÊu tróc
cña c¬ thÓ nhËn , g©y nªn sù suy tho¸i .

19
 Nh vËy c¸i míi n¶y sinh tõ trao ®æi víi bªn ngoµi lu«n lu«n néi sinh ho¸ ,
c¸i hiÖn ®¹i nhËp vµo c¸i truyÒn thèng . Vµ truyÒn thèng sÏ mang tÝnh
hiÖn ®¹i vµ phôc vô nhu cÇu hiÖn ®¹i .

Ch¬ng IV : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc
trong thêi kú ph¸t triÓn .

I /. Mét sè gi¶i ph¸p tríc m¾t ®Ó x©y dùng mét nÒn v¨n hãa tiªn tiÕn , ®Ëm
®µ b¶n s¾c d©n téc .

§Ó gãp phÇn thùc hiÖn t tëng cèt lâi cña §¶ng ta vÒ v¨n hãa , tríc m¾t cÇn
thiÕn hµnh tèt nh÷ng gi¶i ph¸p lín sau ®©y :

1 . Tríc hÕt , ph¶i t¹o ra bíc chuyÓn biÕn c¬ b¶n trong nhËn thøc cña toµn
§¶ng vµ toµn x· héi , tiÕp tôc cñng cè niÒm tin ë chñ nghÜa M¸c- Lªnin vµ
con ®êng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi , cã nhËn thøc ®óng vÒ lý tëng , lÏ
sèng , nÕp sèng phï hîp víi truyÒn thèng d©n téc vµ truyÒn thèng c¸ch
m¹ng .

2 . T¨ng cêng ®Çu t c¸c nguån lùc vµ hoµn chØnh hÖ thèng chÝnh s¸ch
ph¸t triÓn v¨n ho¸ , nhÊt lµ trªn lÜnh vùc cÊp b¸ch : n©ng cao c¸c ho¹t ®éng
v¨n ho¸ th«ng tin ë c¬ së ; b¶o tån , t«n t¹o c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸ ; ph¸t
triÓn c¸c lo¹i h×nh nghÖ thuËt ; su tÇm , khai th¸c c¸c vèn v¨n ho¸ d©n téc
,v.v...

3 . Ph¶i ®æi cíi thÓ chÕ ph¸t triÓn sù nghiÖp v¨n ho¸ trong ®iÒu kiÖn c¬
chÕ thÞ trêng . Trªn c¬ së ®Þnh híng chÝnh trÞ vµ ph¸p luËt , nªu cao vai trß
nßng cèt cña c¸c c¬ quan v¨n hãa , nghÖ thuËt cña Nhµ níc ; tõng bíc thùc
hiÖn x· héi ho¸ vÒ v¨n ho¸ .

4 . T¹o chuyÓn biÕn tÝch cùc trong x©y dùng ®¹o ®øc , nÕp sèng v¨n
minh , ng¨n chÆn cã hiÖu qu¶ c¸c tÖ n¹n x· héi , nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc
trong x· héi , nh÷ng hñ tôc vµ nÕp sèng kh«ng lµnh m¹nh , kh¾c phôc t×nh

20
tr¹ng tho¸i ho¸ , biÕn chÊt cña mét sè c¸n bé , §¶ng viªn , nh÷ng hñ tôc vµ tÖ
n¹n x· héi ®ang cã chiÒu híng gia t¨ng ë c¶ thµnh thÞ , n«ng th«n vµ miÒn
nói .

5 . Quan t©m x©y dùng ®éi ngò nh÷ng ngêi ho¹t ®éng v¨n ho¸ , më réng
hîp t¸c quèc tÕ vÒ v¨n ho¸ .

6 . T¨ng cêng sù l·nh ®¹o cña §¶ng . N©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý cña Nhµ
níc trong sù nghiÖp qu¶n lý vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ , ®æi míi ph¬ng thøc l·nh
®¹o cña §¶ng trªn lÜnh vùc v¨n ho¸ , nghÖ thuËt .

II /. BiÖn ph¸p kh¾c phôc nh÷ng mÆt tiªu cùc trong ®êi sèng v¨n ho¸ x· héi
cña ®Êt níc .

1 . Nh÷ng mÆt tiªu cùc trong ®êi sèng v¨n ho¸ trong x· héi :

§èi víi níc ta hiÖn nay , xu híng toµn cÇu ho¸ víi c¶ hai mÆt tÝch cùc vµ
tiªu cùc kÓ trªn l¹i ®ång thêi diÔn ra cïng víi qu¸ tr×nh nÒn kinh tÕ quèc
d©n chuyÓn sang sö dông c¬ chÕ thÞ trêng vµ chÝnh s¸ch më cöa nh»m
®Èy nhanh nhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ , ®Èy tíi mét bíc sù nghiÖp c«ng
nghiÖp hãa , hiÖn ®¹i ho¸ .

Bªn c¹nh nh÷ng tiÕn bé vµ thµnh tùu to lín ®· ®¹t ®îc trong 10 n¨m qua ,
c¬ chÕ thÞ trêng vµ chÝnh s¸ch më cöa còng ®· vµ ®ang lµm cho chóng ta
ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu hiÖn tîng ®¸ng lo ng¹i trong ®êi sèng v¨n ho¸ cña
®Êt níc :

T©m lý sïng b¸i hµng ho¸ , sïng b¸I tiÒn tÖ , chØ coi träng c¸c tiÖn nghi
vËt chÊt ®¬n thuÇn mµ xem thêng c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa n¶y sinh trong mét bé
phËn d©n c . BÖnh sïng ngo¹i , ch¹y theo lèi sèng tiªu thô cña ph¬ng T©y
l©y lan trong kh«ng Ýt ngêi , nhÊt lµ trong líp trÎ . C¸c s¸ch b¸o , tranh ¶nh ,
b¨ng nh¹c , b¨ng h×nh cã néi dung kÝch ®éng d©m « , b¹o lùc nhËp lËu å ¹t
g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn nhiÒu thuÇn phong mü tôc cña d©n téc , v.v...

2 . Gi¶i ph¸p :

§Ó ®Êu tranh ®Èy lïi nh÷ng hiÖn tîng tiªu cùc kÓ trªn , lµm lµnh m¹nh
ho¸ ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña d©n téc , bªn c¹nh luËt ph¸p vµ c¸c
chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi kh¸c , viÖc chÊn hng nÒn v¨n ho¸ d©n téc ®Ó

21
lµm c¬ së ®Þnh híng cho viÖc më réng giao lu v¨n ho¸ quèc tÕ cña níc ta
ngµy nay ®îc xem lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n , cã ý nghÜa chiÕn lîc l©u dµi .

Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ngµn ®êi cña cha «ng ta trong qu¸ tr×nh giao
lu v¨n ho¸ víi thÕ gi¬Ý tríc ®©y cÇn ®îc nghiªn cøu s©u s¾c , toµn diÖn
h¬n ®Ó khai th¸c , vËn dông ®Ó ph¸t triÓn s¸ng t¹o trong ®iÒu kiÖn míi
ngµy nay . Lµm ®îc nh vËy , chóng ta cã thÓ v÷ng tin vµ chñ ®éng t¨ng c-
êng giao lu v¨n ho¸ víi c¸c níc trªn c¬ së biÕt m×nh , biÕt ngêi mét c¸ch thùc
tÕ kh¸ch quan . CÇn biÕt c¶ chç m¹nh , chç yÕu cña m×nh vµ cña ngêi , qua
®ã mµ lùa chän , tiÕp thu c¸c yÕu tè nh©n b¶n , hîp lý , khoa häc , tiÕn bé
cña v¨n ho¸ thÕ giíi - c¶ ph¬ng §«ng vµ ph¬ng T©y - ®Ó lµm phong phó
thªm b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc , xem ®ã lµ nh©n tè cùc kú quan träng thøc
dËy c¸c tiÒm n¨ng , ph¸t huy mäi nguån c¶m høng s¸ng t¹o , lµm nªn nh÷ng
gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn míi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i
ho¸ ®Êt níc .

Chóng ta kh«ng tù h·m m×nh trong tÝnh riªng biÖt v¨n ho¸ , khíc tõ giao lu
, trao ®æi , ®èi tho¹i víi bªn ngoµi . §ång thêi , chóng ta còng kiªn quyÕt
ph¶n ®èi sù tiÕp nhËn x« bå mäi thø gäi lµ “ t©n kú” cña v¨n ho¸ ngo¹i lai
mµ kh«ng ph©n biÖt hay dë , tèt xÊu ®Ó ®i ®Õn chç mÊt gèc , lai c¨ng vµ
cuèi cïng khã tr¸nh khái sÏ bÞ ®ång hãa , bÞ hoµ tan chø kh«ng ph¶i héi
nhËp víi nÒn v¨n minh nh©n lo¹i .

Trong kinh tÕ , sù ®a d¹ng cña ph©n c«ng míi lµm n¶y sinh tÝnh tÊt yÕu
cña giao lu , hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia . Trong v¨n ho¸ l¹i cµng nh vËy . Do ®ã
chØ cã trªn c¬ së b¶o tån vµ ph¸t huy b¶n s¾c vµ cèt c¸ch riªng cña v¨n ho¸
ViÖt Nam - nghÜa lµ tÝnh ®éc ®¸o cña nã trong qu¸ tr×nh v¬n tíi sù hoµn
thiÖn con ngêi theo híng Ch©n - ThiÖn - Mü , th× v¨n ho¸ d©n téc míi cã
søc nÆng trong tiÕp xóc , ®èi tho¹i víi c¸c nÒn v¨n ho¸ kh¸c , nhÊt lµ míi cã
nh÷ng c¸i ®¸ng gi¸ ®Ó gãp vµo kho t¹ng v¨n ho¸ phong phó , ®a d¹ng cña
nh©n lo¹i .
Thùc hiÖn ®îc nh thÕ , th× ch¾c ch¾n c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn ®Êt
níc cña chóng ta , trong ®ã cã ®æi míi vÒ giao lu v¨n ho¸ víi thÕ giíi sÏ gÆt
h¸i ®îc nhiÒu hoa th¬m qu¶ ngät v× môc tiªu d©n giµu , níc m¹nh , x· héi
c«ng b»ng , v¨n minh .

22
23
C / kÕt thóc vÊn ®Ò
Tõ §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI , qua ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc
lÇn thø VII tíi ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII , §¶ng Céng S¶n ViÖt
Nam , ®· ®Ò ta vµ thùc hiÖn mét ®êng lèi ®æi míi toµn diÖn ®Ó ®¹t ®îc
môc tiªu “ D©n giµu , níc m¹nh , x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh” . Môc tiªu
Êy lµ kÕt hîp c¶ mÊy nh©n tè kinh tÕ , x· héi vµ v¨n ho¸ trong qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn . T¬ng lai cña v¨n ho¸ ViÖt Nam , ph¶i ®îc ®Æt trong qu¸ tr×nh
Êy , mµ xem xÐt .

§êng lèi ®æi míi cña §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh c¬ chÕ thÞ trêng ®ang lµ
®IÒu kiÖn vµ ph¬ng tiÖn cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc . Thùc tÕ , c¬ chÕ
nµy ®· ®em l¹i nh÷ng thµnh tùu to lín vµ cßn tiÕp tôc më ra nhiÒu triÓn
väng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ . ThÕ nhng , mÆt tr¸i cña nã cho ta thÊy
nhiÒu hiÖn tîng tiªu cùc kh«ng thÓ xem thêng , nhÊt lµ trªn gãc ®é nh×n v¨n
ho¸ häc .

MÆt kh¸c , tõ quan ®IÓm chiÕn lîc , kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc
m¹nh thêi ®¹i , viÖc më réng quan hÖ víi bªn ngoµi lµ tÊt yÕu . Trong thêi
®¹i ngµy nay , kh«ng cã mét d©n téc nµo cã thÓ t¸ch rêi , sèng biÖt lËp víi
thÕ giíi . Riªng víi v¨n ho¸ , tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ th«ng tin l¹i
cµng ®Æt ra viÖc ph¸t triÓn v¨n ho¸ kh«ng thÓ t¸ch rêi víi v¨n ho¸ thÕ giíi .
H»ng sè cña v¨n ho¸ ViÖt Nam lµ më cöa ®ãn nhËn truyÒn thèng v¨n ho¸
bèn ph¬ng , tiÕp nhËn c¸i tèt , c¸i thÝch hîp , lo¹i bá c¸i xÊu , kh«ng thÝch
hîp . V× thÕ , nÕu mÊt b¶n s¾c d©n téc th× còng mÊt v¨n ho¸ , vµ khi mÊt
v¨n ho¸ th× còng mÊt d©n téc .

Môc tiªu cña chóng ta lµ x©y dùng mét nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn , ®Ëm ®µ
b¶n s¾c d©n téc . §ã lµ vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m trong thêi ®¹i hiÖn nay cña
níc ta .§Ó hiÓu râ h¬n vÒ tÝnh cÊp thiÕt vµ tÊt yÕu cña viÖc gi÷ g×n vµ
ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc , ®ång thêi còng ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ tÇm quan
träng cña b¶n s¾c d©n téc trong nÒn kinh tÕ më , em ®· chän ®Ò tµi nµy
nghiªn cøu . Qua nghiªn cøu ®Ò tµi nµy , ta cã thÓ hiÓu râ h¬n vÒ vÊn ®Ò
b¶n s¾c d©n téc trong nÒn kinh tÕ më cña níc ta trong thêi kú nµy .

24
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o :

1. Nh÷ng vÊn ®Ò v¨n ho¸ ViÖt Nam hiÖn ®¹i – Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc –
T¸c gi¶ : Lª Quang Trang - NguyÔn Träng Hoµn .
2. C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen. Toµn tËp – NXB ChÝnh trÞ quèc gia , Hµ Néi –
1995.
3. V¨n kiÖn §¹i héi VIII ChÝnh trÞ quèc gia – 1996.
4. C¬ së v¨n ho¸ ViÖt Nam – Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc – 1999 – T¸c gi¶
:TrÇn Quèc Vîng ( Chñ biªn ) – T« Ngäc Thanh – NguyÔn ChÝ BÒn –
L©m Mü Dung – TrÇn Thuý Anh .

Môc lôc

Tªn ®Ò môc Trang

A/ . §Æt vÊn ®Ò 02

25
B / . Gi¶I quyÕt vÊn ®Ò 04
Ch¬ng I. Quan niÖm vÒ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc trong 04
thêi kú nÒn kinh tÕ më .
I /. B¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc lµ g× ? 04
II /. B¶n s¾c v¨n hãa d©n téc trong thêi kú nÒn kinh tÕ më . 05
Ch¬ng II: T¹i sao ph¶i ®a ra vÊn ®Ò gi÷ g×n b¶n s¾c 08
v¨n ho¸ d©n téc trong thêi kú nÒn kinh tÕ më .
I /. TÝnh tÊt yÕu cña viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam 08
tiªn tiÕn , ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc .
II /. VÊn ®Ò gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc . 12
Ch¬ng III : B¶n s¾c d©n téc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña 14
®Êt níc.
I /. Vai trß cña b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc trong nÒn kinh tÕ 14
thÞ trêng
II /. Ph¸t huy néi lùc v¨n hãa trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn . 16
III /. Toµn cÇu ho¸ vµ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc . 19
Ch¬ng IV : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy b¶n s¾c v¨n 20
hãa d©n téc trong thêi kú ph¸t triÓn .
I /. Mét sè gi¶i ph¸p tríc m¾t ®Ó x©y dùng mét nÒn v¨n hãa 20
tiªn tiÕn , ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc .
II /. BiÖn ph¸p kh¾c phôc nh÷ng mÆt tiªu cùc trong ®êi sèng 21
v¨n ho¸ x· héi cña ®Êt níc .

26
27