Tong Hop Mot So Benh

Chuyªn ®Ò 1:
Lao
I.§¹i c¬ng vÒ bÖnh.
1.§Þnh nghÜa.
Lao lµ 1bÖnh truyÒn nhiÔm do trùc khuÈn Mycobacterium tuberculosis.BÖnh cã thÓ biÓu hiÖn cÊp
tÝnh hay m·n tÝnh.
Mycobacterium tuberculosis :
-lµ vk ¸i khÝ
-kh¸ng cån-acid
-sinh s¶n chËm,tån t¹i trong ®k tù nhiªn tõ 3-4 th¸ng
2.Çc thÓ nhiÔm lao.
BÖnh lao diÔn biÕn qua 2 giai ®o¹n:
-Giai ®o¹n nhiÔm lao(lao nhiÔm)
-Giai ®o¹n lao thø f¸t(lao bÖnh)
kho¶ng 10% lao nhiÔm chuyÓn thµnh lao bÖnh nhanh chãng do hÖ thèngMD kÐm,
kho¶ng 90% cã thÓ khái hoµn toµn
3.TriÖu chøng lao phæi ë ngêi lín.
3.1 TriÖu chøng l©m sµng
-Bn gÇy sót ch¸n ¨n,mÖt mái
-Ra må h«i vÒ ®ªm,s«t vÒ chiÒu
-Ho:ho khan,ho cã ®êm,ho ra m¸u
-§au ngùc ©m Ø
3.2 TriÖu chønh cËn l©m sµng
-XÐt nghiÖm t×m vk lao trong ®êm:
+ph¬ng ph¸p Ziehl-Nellsen
+nu«i cÊy rong m«i trêng L¬eweistein
-XÐt nghiÖm m¸u
+slg vµ tl lympho t¨ng
+tèc ®ä m¸u l¾ng t¨ng cao
-Ph¶n øng da víi tuberculin
3.3 X quang fæi
-Tæn th¬ng ®a d¹ng: dùa vµo møc ®é tæn thg ®Ó tiªn lîng
-Çc d¹ng tæn thg:
+nèt
+®¸m th©m nhiÔm
+hang
+u lao
+nèt v«i ho¸
+®g mê
4.§iÒu trÞ
4.1 Nguyªn t¾c ®iÒu trÞ
-Phèi hîp çc thuèc chèng lao:
+Ýt nhÊt 3 thuèc trong giai ®o¹n tÊn c«ng
+2-3 thuèc trg g® duy tr×
-Dïng thuèc ®óng liÒu:
+liÒu thÊp ko ®¹t hiÖu qu¶ ®trÞ
+liÒu cao g©y tai biÕn &tdp
-Dïng thuèc ®Òu ®Æn: çc thuèc ®îc uèng vµ tiªm cïng 1 lóc, vµo 1h nhÊt ®Þnh trong ngµy, uèng xa
b÷a ¨n.
-Dïng thuèc ®ñ thêi gian:
+8 thg trë lªn
+®Ó tr¸nh t¸i ph¸t
+®trÞ theo 2 g®: tÊn c«ng vµ duy tr×
-§trÞ cã kiÓm so¸t: theo dâi viÖc dïng thuèc of bn vµ xö trÝ kÞp thêi çc tdp vµ biÕn chøng.
4.2 Ph¸c ®å ®iÒu trÞ
Isoniazid: H ; Rifampicin: R ; Pyrazinamid: Z
Ethambutol: E ; Streptomycin: S
§iÒu trÞ bn lao míi: 2SHRZ/ 6HE:
chØ ®Þnh:
-1-
+®trÞ cho tÊt c¶ bn lao míi
+sau 2 thg tÊn c«ng nhng AFB(+) th× dïng thªm 1 thg HRZ. Sau ®ã chg sg ®trÞ duy tr×.
+sau 5 thg AFB(+) th× chg sg dïng ph¸c ®å ®trÞ l¹i
+dïng trong lao phæi nÆng,lao mµng n·o,lao kª,...
§iÒu trÞ l¹i: 2SHRZE/ 1HRZE/ 5H3R3E3
(5 th¸ng cuèi HRE mçi tuÇn 3 lÇn)
ChØ ®Þnh:
+lao míi ®trÞ thÊt b¹i: sau khi hoµn thµnh f¸c ®å nhng AFB(+)
+lao t¸i ph¸t: sau khi hoµn thµnh ph¸c ®å AFB(-) nhg t/g sau bÖnh t¸i ph¸t.
§iÒu trÞ lao trÎ em: 2HRZ/ 4RH
ChØ ®Þnh:
+dïng trong mäi thÓ lao ë trÎ em.
+nÕu lao nÆng :lao mµng n·o,lao kª th× dïng thªm S trg 2 thg ®Çu
5.Phßng bÖnh
-C¾t ®øt nguån l©y
-Dù phßng ®Æc hiÖu
-Dù phßng ko ®Æc hiÖu
-Dù phßng lao b»ng thuèc chèng lao.
II.§¹i c¬ng vÒ nhãm thuèc.
§Æc tÝnh quan träng cña trùc khuÈn lao lµ dÔ sinh ra çc chñng ®ét biÕn kh¸ng thuèc nªn ph¶I kÕt hîp nhiÒu
thuèc trong ®trÞ vµ ph¶I ®tri ®óng ph¸c ®å.
-§¨c ®iÓm vÒ cÊu tróc: çc CP chèng lao cã cÊu tróc kh¸c nhau do cã nhiÒu nguån gèc vµ f ¬ng f¸p ®/c kh¸c
nhau.
-Ph©n lo¹i: 2 nhãm .
+Nhãm 1(thuèc thiÕt yÕu) gåm 5 CP: Isoniazid (I), R×ampicin (R), Pyrazinamid (P), Ethambutol (E),
Streptomycin (S). ChØ sè ®trÞ cao, Ýt ®éc, Ýt bÞ kh¸ng, ®îc dïngtrong mäi ph¸c ®å do cã k/n diÖt vµ tiÖt khu¶n.
+Nhãm 2( thuèc thø yÕu):gåm Amikacin, kanamicin, çc quinolon, amox,/a.clavulanic..
Ho¹t lùc thÊp h¬n, ®éc h¬n nhoam 1 do nhiÒu TDKMM. ChØ dïng khi BN ko dung n¹p CP nhãm 1 hoÆc VK
kh¸ng CP nhãm 1.
-T¸c dông vµ c¬ chÕ TD:
+cã TD k×m vµ diÖt khuÈn lao thuéc chñng Mycobacteria.
+c¬ chÕ phô thuéc vµo tõng lo¹i .
-TDKMM: nãi chung CP chèng lao cã ®éc tÝnh cao ë çc møc ®é kh¸c nhau tuú thuéc lo¹i: Isoniazid g©y viªm
gan nÆng, viªm d©y TK ngo¹i biªn. Strep g©y ®iÕc, ®éc víi thËn.
-ChØ ®Þnh ®trÞ: sù dông theo ph¸c ®å ®trÞ cña ch¬ng tr×nh phßng chèng lao.
III.Thuèc cô thÓ
ISONIAZID
CO-NH-NH2
Tªn khoa häc: hy®razid cña acid isonicotinic

Tªn kh¸c: INH,Rimifon, nidrazid
1.Nguån gèc: Tæng hîp tõ hydrazin H2N-NH2 vµ methyl isonicotinat.

2.TÝnh chÊt:
Lý tÝnh:
-Bét kÕt tinh tr¾ng, ko mïi
-§é tan:
+dÔ tan trong nc
+Ýt tan trg Bromofom
+rÊt khã tan trg Ether
-dd 5% trg H2O cã PH 6-8
-nhiÖt ®é n/c: 170-174oC
Ho¸ tÝnh:
-2-
-f of nh©n pyridin:
+®èt víi Na2CO3 khan gp ra Pyridin cã mïi ®Æc biÖt
-f of nhãm hydrazin:
+cã tÝnh khö m¹nh: -khö Ag+  Ag +N2 +a. isonicotinic
-khö TT Fehling cho ®á g¹ch cña Cu2O
+Víi Aldehyd cho Hydrazon
-f cña c¶ ptö:
+Víi Natrinitroprusiat: cho mµu ®á
+Víi muèi CuSO4 :t¹o phøc xanh da trêi
3.KiÓm nghiÖm.
§Þnh tÝnh:
-®o phæ hång ngo¹i
-®o ®é ch¶y:170-174
-t¹o tña víi Vanilin cã ®é ch¶y :226-231
§Þnh lîng: b»ng ph¬ng ph¸p ®o Iod
-nt¾c :+khö I2 thµnh I`
+®l I2 d b»ng dd Na2S2O3 víi chØ thÞ hå tinh bét
+1ml I2 0,1N tg ®g 0,003429 g Isoniazid
4.Dîc ®éng häc.
HÊp thu:
+ht tèt qua ®g uèng,trùc trµng,tiªm
+sau 1-2h thuèc ®Æt Cmax/m¸u
+duy tr× t¸c dông 10-24h
Ph©n bè:
+pbè tÊt c¶ çc m« vµ dÞch trong c¬ thÓ
+C/dÞch n·o tuû tg ®g víi C thuèc trg huyÕt t¬ng
ChuyÓn ho¸:
+c.ho¸ ë gan b»ng f acetyl ho¸
Th¶i trõ:
+75-95% th¶i trõ qua thËn trg 24h ®Çu ë d¹ng ®· chg ho¸
5.T¸c dông vµ c¬ chÕ.
T¸c dông:
+td k×m khuÈn vµ diÖt khuÈn
+C øc chÕ tèi thiÓu ®/v trùc khuÈn lao:0,025-0,05microgam/ml
+thuèc td ®/v mäi d¹ng lao trg vµ ngoµi phæi,cÊp vµ m·n tÝnh
C¬ chÕ:
+(-) tæng hîp a.mycolic lµ tp chñ yÕu t¹o nªn líp vá PL of vk lao. V× a.mycolic chØ cã ë vk lao nªn
thuèc ®Æc hiÖu víi vk lao
+t¹o phøc chelat víi ®ång &øc chÕ c¹nh tranh víi nicotinamid vµ pyridoxin lµm rèi lo¹n chuyÓn
ho¸ ë vk lao.
6.ChØ ®Þnh.
Phßng va ®trÞ mäi thÓ lao trg vµ ngoµi phæi,s¬ nhiÔm vµ tai ph¸t
7.T¸c dông kh«ng mong muèn.
Gan :
+viªm gan,ho¹i tö tb gan
+t¨ng men gan
+®éc tÝnh ë gan t¨ng khi dïng ®ång thêi víi çc thuèc ®éc víi gan nh rifampicin, pyrazinamid,
uèng rîu,...
ThÇn kinh vµ t©m thÇn:
+viªm d©y tk ngo¹i biªn
+RL t©m thÇn thÓ hng c¶m
+t¨ng c¬n ®éng kinh,co giËt
Tdp kh¸c:
+thiÕu m¸u,gi¶m tiÓu cÇu,mÊt bc h¹t
8.Chèng chØ ®Þnh.
+®éng kinh,RL t©m thÇn hng c¶m
+gan,thËn nÆng
+mÉn c¶m víi thuèc
9.ChÕ phÈm &liÒu dïng.
-3-
ChÕ phÈm:
+biÖt dîc :Rimifon, INH
+viªn nÐn:50,100,150mg
+d¹ng èng tiªm 500mg/5ml
LiÒu dïng
+liÒu tÊn c«ng 5mg/Kg/24h tèi ®a 300mg/24h
+liÒu duy tr×: 10mg/Kg/1l*3/1 tuÇn
15mg/Kg/1l*2/1 tuÇn
Çch dïng:
+uèng 1 lÇn vµo lóc ®ãi
+uèng kÌm víi B6 ®Ò phg tai biÕn ®v HTK
10.T¬ng t¸c thuèc:
-Phenytoin:lµm t¨ng ®éc tÝnh cña phenytoin
-Rifampicin:lµm t¨ng ®éc tÝnh trªn gan cña INH
-Rîu :t¨ng ®éc tÝnh cña INH
-Thøc ¨n vµ çc Antacid :lµm gi¶m hÊp thu thuèc.
RIFAMPICIN
1.Nguån gèc.
Lµ KS b¸n tæng hîp tõ sp lªn men cña Streptomyces mediterian
2.TÝnh chÊt:
Lý tÝnh
+bét kÕt tinh mµu vµng cam or ®á n©u
+®é tan: -rÊt dÔ tan trg Clorofom
-tan trg MeOH
-Ýt tan trg nc,ether,EtOH
+d¹ng dd:ko bÒn dÔ bÞ biÕn ®æi. Sù thay ®æi phô thuéc PH vµ nhiÖt ®é:
*ph kiÒm:dÔ bÞ oxy ho¸ bëi O2 t¹o ra quinon
*ph acid: dÏ bÞ thuû ph©n -> 3-formyl Rifampicin SV
*ph trung tÝnh: çc chøc ester cg bÞ tp nhg chËm
3.KiÓm nghiÖm.
§Þnh tÝnh:
+®o UV
+ph¶n øng mµu víi amoni persulfat/®Öm phosphat ph7,4 cho mµu da cam->®á tÝm
§Þnh lîng:
+®o quang phæ hÊp thô ë 475nm
+HPLC
4.Dîc ®éng häc.
HÊp thu
+ht tèt qua ®g tiªu ho¸,skd 90%
+Cmax/m¸u sau 2-4h
+duy tr× td 8-12h
Ph©n bè :
+80%thuèc lk ko bÒn víi Pr huyÕt t¬ng
+pbè réng r·i vao çc m« vµ dÞch trg c¬ thÓ
+thuèc qua ®c nhau thai,s÷a mÑ vµ dÞch n·o tuû
ChuyÓn ho¸ :
+c.ho¸ ë gan b»ng f acetyl ho¸
Th¶i trõ:
+th¶i trõ 65%qua f©n.30% qua nc tiÓu
+T1/2 =3-5h
T¸c dông:
+lµ KS phæ réng: VK Gr(+) vµ Gr(-) (trõ cÇu khÈu ®êng ruét) nh lËu cÇu,n·o m« cÇu,liªn cÇu
kÓ c¶ chñng khg methicilin
+td tèt ®/v chg VK M.tuberculosis vµ M.leprae
+kÓ c¶ VK c¬ héi :M.bovis, M.avium
C¬ chÕ:
-4-
+R g¾n vµo tiÓu ®¬n vÞ beta cña ARN-polymerase, lµm sai lÖch th«ng tin cña E nµy=> øc chÕ
sù khëi ®Çu cña qtr×nh TH ARN míi
+VK khg R lµ do sù thay ®æi cÊu tróc ë tiÓu ®¬n vÞ beta cña E ARN –polymerase.
6.ChØ ®Þnh.
+®trÞ mäi d¹ng lao(theo ph¸c ®å)
+®trÞ mäi d¹ng phong(theo ph¸c ®å)
+phßng vµ ®trÞ viªm mµng n·o H.influenza vµ N.meningitidis
+®trÞ NK nÆng do Staphylococcus khg methicilin
+RLTH:n«n, buån n«n
+viªm gan vµ RL chuyÓn ho¸ porphyrin: hay gÆp ë nh÷ng ngêi tiÒn sö bÖnh gan, ngêi nghiÖn r-
îu,phèi hîp víi çc thuèc ®éc víi gan
+mÖt mái ,thiÕu m¸u,ban da,gi¶m tiÓu cÇu
+khi dïng c®é ng¾t qu·ng 2l/tuÇn gÆp héi chøng gi¶ cóm
+suy gan nÆng,RL chuyÓn ho¸ porphyrin
+mÉn c¶m víi thuèc
+thËn träng víi ngêi mang thai ®b 3 thg cuèi thai kú
ChÕ phÈm:
+Rimactam, Rifa
+viªn nang 150, 300, 500mg
+hçn dÞch 1%lä 120ml dïng uèng
+lä bét pha tiªm:300,600mg
LiÒu dïng :
+giai ®o¹n tÊn c«ng: 10mg/Kg/24h tèi ®a 600mg/24h
thuèc dïng hµng ngµy
+giai ®o¹n duy tr×:10mg/Kg/24h dïng 2-3l/tuÇn
-R g©y c¶m øng E chuyÓn ho¸ thuèc ë microsom gan P450 :
+ko dïng ®ång thêi víi R :(-) kªnh Ca
+gi¶m liÒu khi k.hîp víi R: viªn uèng tr¸nh thai, digoxin, diazepam,...
-gi¶m hÊp thu cña R:antacid,clofazimin,bentonid
kh¾c phuc b»ng çch u«ng çch 2h
-thøc ¨n lam chËm vµ gi¶m hÊp thu R
-rîu ,INH lµm t¨ng ®éc tÝnh cña R
Chuyªn ®Ò 2
Gi¶m ®au-h¹ sèt

1.§Þnh nghÜa
Sèt:
-c¬ thÓ con ngêi lu«n h»ng ®Þnh ë møc 37oC.th©n nhiÖt lu«n gi÷ æn ®Þnh nhê sù ®iÒu hoµ gi÷
qtr×nh sinh nhiÖt vµ mÊt nhiÖt
-sèt lµ tr¹ng th¸i t¨ng th©n nhiÖt do trung t©m ®hoµ th©n nhiÖt bÞ RL bëi çc t¸c nh©n g©y
bÖnh,thêng gÆp nhÊt lµ nhiÔm khuÈn.
§au:
-®au lµ 1 biÓu hiÖn cña c¶m gi¸c vµ c¶m xóc liªn quan ®Õn tæn thg cã thËt or tæn thg tiÒm tµng
cña c¬ thÓ
1-§Æc ®iÓm chung:
+§a sè lµ çc acid h/c kÝch øng DD. Thêng dïng d¹ng muèi dÔ tan/níc.
+Çc acid nµy cã nh©n th¬m hÊp thô UV®tÝnh, ®lîng.
+Tïy b¶n chÊt mµ 1 trong 3 td G§,HS,CV lµ chÝnh; uèng or dïng ngoµI da (methylsalicilat).
+cã td ngng kÕt tiÓu cÇu  dÔ g©y ch¶y m¸u or ®trÞ viªm t¾c m¹ch m¸u.
2-Ph©n lo¹i: ®a sè lµ acid h/c vµ dÉn chÊt.
+a. salicylic: methyl salicyl¸, aspirin
+Indol: Indomethacin
-5-
+Dc Oxicam: Piroxicam..
+a.pr«pionic: Ibuprofen..
+a.phenylacetic: Diclofenac,
+a.phenamic: a.mefenamic.
+Coxib: celecoxib (çc cp trªn ®Òu cã 3 td)
+Aminofenol: paracetamol. (HS,GD)
+A.floctafenic: Floctafenin (G§).
3-T¸c dông vµ c¬ chÕ:
1.1H¹ sèt:
ChÊt g©y s«t ngo¹i lai + b¹ch cÇu sx chÊt g©y sèt néi t¹i
(vi khuÈn,®éc tè) thuèc h¹ sèt
(+)
(-)
PG synthetase
a.arachidonic PG(E1,E2)
sinh nhiÖt th¶i nhiÖt
sèt
Prostaglandin E1,E2 ho¹t ho¸ qtr.sinh nhiÖt (rung c¬..) vµ øc chÕ qtr.th¶I nhiÖt (co m¹ch…) t¨ng nh®é
c¬ thÓ.
ë liÒu ®trÞ thuèc cã td h¹ sèt khi c¬ thÓ bÞ sèt do bÊt kú nguyªn nh©n nµo vµ chØ cã td ®trÞ triÖu chøng
1.2Gi¶m ®au:
T¸c dông:
-gi¶m ®au tõ ®au nhÑ ®Õn ®au võa,td tèt víi çc lo¹i ®au ®b lµ ®au do viªm.
-vtrÝ td:lµ c¶m gi¸c ngo¹i vi
-kh¸c víi gi¶m ®au TW: ko gi¶m ®au m¹nh
ko gi¶m ®au s©u trg néi t¹ng
ko g©y øc chÕ h« hÊp
ko g©y lÖ thuéc thuèc khi dïng kÐo dµi
C¬ chÕ
Do lµm gi¶m tæng hîp PG F2 dÉn ®Õn lµm gi¶m tÝnh c¶m thô cña ngän d©y TK c¶m gi¸c ®v çc chÊt
g©y ®au cña f viªm: bradykinin, serotonin
1.3.Chèng viªm:
PL mµng
Phospholipase A2
a.arachidonic NSAIDs
(-)
lipoxygenase COX
Leucotrien PG
C,D,E B4 viªm
Co th¾t phÕ qu¶n

Ngoµi ra:
-®èi kh¸ng víi hÖ E ph©n huû Pr
-ng¨n c¶n qtr biÕn ®æi Pr => lµm bÒn v÷ng mµng lisosom
-®èi kh¸ng td víi çc chÊt trung gian ho¸ häc:bradykinin, histamin,...
-(-) ho¸ híng ®éng b¹ch cÇu
-(-) sù di chuyÓn cña b¹ch cÇu tíi tæ chøc viªm
-6-
1.4Chèng kÕt tËp tiÓu cÇu:
(-) E thromboxan synthetase => gi¶m tæng hîp thromboxan A2 lµ chÊt g©y kÕt tËp tiÓu cÇu =>cã td
chèng kÕt tËp tiÓu cÇu.
4-T¸c dông KMM
2.1 Trªn tiªu ho¸
Do (-) PG E1, E2 =>lµm gi¶m tiÕt chÊt nhÇy vµ çc chÊt b¶o vÖ niªm m¹c t¹o thuËn lîi cho yÕu tè g©y
loÐt =>g©y kÝch øng, ®au thîng vÞ
2.2 Trªn m¸u
-kÐo dµi thêi gian ch¶y m¸u do (-) chèng kÕt tËp tiÓu cÇu
-gi¶m tiÓu cÇu,gi¶m prothrombin
 kÐo dµi thêi gian ®«ng m¸u
 mÊt m¸u ko nh×n thÊy qua f©n
 t¨ng nguy c¬ ch¶y m¸u
2.3 Trªn thËn
(-) PG E2,I2 lµ nh÷ng chÊt cã vai trß duy tr× dßng m¸u tíi thËn:
 lµm gi¶m lu lîng m¸u qua thËn
 gi¶m søc läc cÇu thËn
 gi¶m th¶i=> ø nc,t¨ng K m¸u vµ g©y viªm thËn kÏ
2.4 Trªn h« hÊp
Do (-)COX nªn a.arachidonic t¨ng cêng chuyÓn qua leucotrien g©y co th¾t PQ => g©y c¬n hen gi¶ ë ng
ko bÞ hen vµ t¨ng c¬n hen ë ng bÞ HPQ
2.5 Çc td kmm kh¸c
-mÉn c¶m: ban da,mÒ ®ay,sèc qu¸ mÉn
-g©y ®éc víi gan
-g©y dÞ tËt ë thai nhi khi dïng thuèc trg 3 th¸ng ®Çu cña thai kú
-kÐo dµi thêi kú mang thai vµ chuyÓn d¹,xuÊt huyÕt khi sinh.
5-.ChØ ®Þnh
-gi¶m ®au ë møc ®é nhÑ vµ trung b×nh ®b hiÖu qu¶ víi ®au do viªm
-h¹ sèt do mäi nguyªn nh©n g©y sèt
-chèng viªm: cÊp vµ m¹n tÝnh.
6-Bµo chÕ viªn bao tan ë ruét:
-Lý do: b¶o vÖ çc CP cã k/n bÞ ph¸ huû ë pH=1-3 cña dÞch vÞ DD ®Ó CP chuyÓn xuèng vµ ®îc hÊp thô ë vïng
ruét non.
-Yªu cÇu ®/v mµng bao tan ë R:
+kh¸ng dÞch vÞ vµ gi÷ nguyªn vÑn trg DD.
+ DÔ thÊm dÞch R ®Ó hoµ tan vµ gfãng DC.
-Polymer ®Ó lµm mµng bao:
+çc ester tæng hîp chøa nhãm choc ®Ô ion ho¸/níc ë pH nhÊt ®Þnh (kiÒm),
+dÔ thuû f©n ë nh®é, ®é Èm cao.
+PVA phtalat, CAP (cell.acetat-phtalat), HPMCP (HO-propylCH3Cell,Phtalat).
+ çc Eudragit: copolymer MA-MAA ë d¹ng tan trong dmhc/ ph©n t¸n/nc.
-PP bao: ff bao film, gåm 3 bíc: fun dd bao (ff fun mï), sÊy kh« vµ ®¶o viªn.
-Nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ ®é r½:
+Th.bÞ: m¸y thö ®é r· ®/v viªn nÐn, nang; ch.®éng↑↓ 50-60 lÇn/f, cù ly 50-60 mm.
+Mèi èng 1 viªn kh«ng cÇn ®Üa chÊt dÎo ®Æt lªn trªn.
+ nhóng vµo dd thö HCl 0,1N,120’, lÊy ra quan s¸t: ko cã viªn nµo bÞ nøt DC hoµ tan/r· trõ çc m¶nh vá bao.
+ §a tiÕp vµo MT dd ®Öm fosfat pH6,8, cho ®Üa polymer vµo mçi èng, ch®g 60’.
LÊy ra qs¸t: mÊu ®¹t y/cÇu nÕu 6 viªn ®Òu r· hÕt.
III.Thuèc cô thÓ
aspirin
COOH
OCOCH3
-7-
a.2-acethoxy benzoic
1.Nguån gèc.
Tæng hîp ho¸ häc tõ a.salixylic b»ng ff ester ho¸ víi CH3OH, xt H2SO4®.
2.TÝnh chÊt
-bét kÕt tinh mµu tr¾ng or tinh thÓ ko mÇu
-®é tan: +khã tan trg níc
+tan trg ether, clorofom,çc dd kiÒm vµ carbonat kiÒm
+dÔ tan trg EtOH 96%
-dd/H2O lµm ®á giÊy quú
3.KiÓm nghiÖm.
§Þnh tÝnh
-thuû f©n chøc ester b»ng NaOH sau ®ã ®Ó nguéi,acid ho¸ dung dÞch =>tña a.salicylic ,läc t¸ch tña vµ dÞch läc
+fÇn tña röa s¹ch thªm FeCl3 =>mÇu tÝm xanh (t¹o føc Fe3+ víi OH fenol cña a.salicylic)
+fÇn dÞch läc ®em trung tÝnh b»ng CaCO3 sau ®ã thªm FeCl3 =>mµu hång acetat s¾t
§é tinh khiÕt
-cp ko cã mïi dÊm
-thö giíi h¹n a.salicylic tù do: dïng dd FeCl3 ®Ó f¸t hiÖn
§Þnh lîng
-pp acid-base
+Pp1:trg hoµ nhãm acid b»ng dd NaOH 0,1N víi chØ thÞ phenolphtalein /EtOH tr tÝnh, ë nhiÖt ®é thÊp, thao t¸c
nhanh (tr¸nh thuû f©n nhãm ester bëi NaOH),sau ®ã ®lg NaOH d b»ng acid chuÈn.
+Pp2:trg hoµ vµ ester ho¸ c¶ 2nhãm víi NaOH 0,5N d, 1giê, sau ®ã ®lg xót d víi HCl o,5M, 2 ptg xót-1ptg aspirin.
4.Dîc ®éng häc.
HÊp thu:
-ht tèt qua ®g tiªu ho¸
-sau uèng 2h ®¹t Cmax, 30` ®Çu ph¸t huy t¸c dông, duy tr× td ®c 4h
Ph©n bè:
-lk víi Pr huyÕt t¬ng 70-80%
-ph©n bè tíi hÇu hÕt all çc m« vµ dÞch trg c¬ thÓ, qua ®c hµng rµo m¸u n·o vµ nhau thai
-V pbè =0,15L/Kg
ChuyÓn ho¸ : chuyÓn ho¸ qua gan
Th¶i trõ:
-th¶i trõ qua nc tiÓu d¹ng ®· chuyÓn ho¸ a.salicyluric vµ a.gentisic
-T1/2=6h
T¸c dông: phô thuéc liÒu:
-liÒu >4g /24h :chèng viªm
-liÒu trung b×nh :h¹ sèt,gi¶m ®au
-liÒu thÊp (70-320mg) chèng kÕt tËp tiÓu cÇu vµ kÐo dµi thêi gian ®«ng m¸u
-Aspirin cã td trªn sù th¶i trõ a.Uric:
+< 1-2g/ngµy: gi¶m th¶i trõ a.uric qua thËn
+> 2g/ngµy: t¨ng th¶i trõ a.uric qua thËn
C¬ chÕ: xem phÇn chung
6.ChØ ®Þnh.
H¹ sèt: sèt do mäi nguyªn nh©n g©y sèt trõ sèt xuÊt huyÕt vµ sèt do virus. K« dïng cho TE <12t
Chèng viªm: çc TH viªm nhÑ: viªm x¬ng khíp, v¶y nÕn,...
Gi¶m ®au: ®¹u nhÑ ®Õn ®au võa : ®au ®Çu,®au c¬ ,®au khíp
Phßng thø ph¸t nhåi m¸u c¬ tim
MÉn c¶m
G©y kÝch øng ®g TH :loÐt d¹ dµy t¸ trµng, xuÊt huyÕt tiªu ho¸,...
DÔ g©y ch¶y m¸u
Co th¾t phÕ qu¶n, dÔ g©y hen
Víi ngêi mang thai: øc chÕ co bãp tö cung=> kÐo dµi thêi gian chuyÓn d¹, t¨ng nguy c¬ ch¶y m¸u
Dïng liÒu cao kÐo dµi=>ï tai chãng mÆt
LiÒu ®éc g©y RL th¨ng b»ng kiÒm toan.RL h« hÊp
MÉn c¶m
-8-
LoÐt d¹ dµy t¸ trµng, xuÊt huyÕt tiªu ho¸
Rl ®«ng m¸u
ThiÕu men G6PD
Sèt do virus,
HPQ
BÖng gan nÆng
PNCT
-BiÖt dîc: Aspirin PH8, Aspergic
-ChÕ phÈm: viªn nÐn ,viªn bao tan trong ruét: 100, 320, 500,600 mg
viªn sñi: 320, 500mg
Gãi thuèc bét: 80-> 320mg
D¹ng tiªm: lä 500mg
LiÒu: chèng viªm :3-6g/24h
H¹ sèt gi¶m ®au: 0,5 -> 2,0 g/24h
Dù phßng huyÕt khèi: 100- 150 mg/ 24h
10.T¬ng t¸c thuèc
Do c¹nh trang liªn kÕt Pr ht => t¨ng td vµ ®éc tÝnh cña 1 sè thuèc: Warfarin, Phenytonin, Thiopental,...
Gi¶m th¶i trõ a.uric qua thËn: gi¶m td cña 1 sè thuèc: Probebecid, Sulfipyrazon=> ko dïng cho bn viªm
khíp do Gut.
paracetamol
1.Nguån gèc. Tæng hîp ho¸ häc tõ p.Nitrophenol p.aminoPhp víi anhydric acetic
2.TÝnh chÊt
Lý tÝnh:
bét kÕt tinh mµu tr¾ng, vÞ ®¾ng nhÑ
-®é tan: +h¬i tan trg nc l¹nh, tan nhiÒu h¬n trg nc s«i
+ rÊt khã tan trg cloroform, ether
+ tan trg EtOH, vµ çc dung dÞch kiÒm
-Tn/c =170
Ho¸ tÝnh:
Nhãm –OH phenol
Nhãm acetamid
Nh©n th¬m
3.KiÓm nghiÖm.
§Þnh tÝnh
+FeCl3 => mµu tÝm
cp/HCl ®un nãng P.aminophenol t¹o tña tÝm víi K2Cr2O7
Cp/H2SO4 ®un nãng cã mïi a. acetÝc
HÊp thô UV
§Þnh lîng
-Ph¬ng ph¸p ®o Nito: V« c¬ ho¸ ®Ó gp N d¹ng NH3, cho chÊt nµy td víi H2SO4 d. ®Þnh lîng H2SO4 d b»ng
NaOH chuÈn
-TP cp / acid=> ®l P.aminophenol b»ng pp ®o Nitrit
-®o UV : m«i trêng : EtOH or kiÒm. Lamda max= 257nm
4.Dîc ®éng häc.
HÊp thu:
-nhanh vµ gÇn nh hoµn toµn qua ®g TH
-sau uèng 30-60 phót ®¹t Cmax/ m¸u
Ph©n bè
-Pbè nhanh vµ ®ång ®Òu tíi hÇu hÕt çc m« trg c¬ thÓ
-Lk Pr HT 25%
ChuyÓn ho¸
-ChuyÓn ho¸ ë gan bëi Cyt P450 t¹o N-acetyl benzoquinonimin lµ chÊt trung gian. ChÊt nµy tiÕp tôc liªn hîp
víi nhãm Sulfydryl cña Glutathion t¹o chÊt k« cßn ho¹t tÝnh
Th¶i trõ:
-th¶i trõ qua nc tiÓu d¹ng ®· chuyÓn ho¸
-T1/2=2,5h
-Gi¶m ®au, h¹ sèt(t¬ng ®¬ng víi Aspirin) k« cã td chèng viªm.
-9-
-H¹ sèt do mäi nguyªn nh©n g©y sèt, ko h¹ nhiÖt ë ngêi b×nh thêng
-LiÒu ®trÞ Ýt td phô
6.ChØ ®Þnh.
-Gi¶m ®au: ®au ngo¹i vi tõ ®au nhÑ ®Õn ®au võa
-H¹ sèt: do mäi nguyªn nh©n g©y sèt kÓ c¶ TH CC§ ®v Aspirin vµ NSAIDs
-GÆp khi dïng liÒu cao kÐo dµi:
Khi dïng Paracetamol liÒu cao kÐo dµi(>10g/ngµy) sÏ t¹o ra nhiÒu N-acetyl benzoquinonimin lµm c¹n kiÖt
glutathion cña gan =>khi ®ã sÏ liªn kÕt víi nhãm Sulfudryl cña Pr gan =>tæn th¬ng vµ ho¹i tö gan.
-Xö trÝ
+Cho bn uèng tiÒn chÊt cña Glutathion lµ Methionin or Acetyl cystein cµng sím cµng tèt
+nÕu xö trÝ chËm (sau 36h) gan ®· bÞ tæn th¬ng rÊt khã håi phôc
MÉn c¶m
ThiÕu G6DP
BÖnh gan nÆng
K« phèi hîp víi çc thuèc g©y ®éc víi gan: Isoniazid, Rifampicin,...
K« uèng rîu khi dïng thuèc
-BiÖt dîc: Panadol, Efferalgan, Delcogen,...
-ChÕ phÈm: viªn nÐn , viªn sñi ,cèm, ®¹n, gãi bét sñi,:80-650mg
-LiÒu: ngêi lín vµ TE> 11t: 500mg/l*3-4l/ ngµy
TE< 11t :80-500 mg/l
Cát căn
1. Tên cây thuốc
Tên khoa học: Pucraria thomsoni
Họ đậu: Fabaceae
2. Phân bố: cây được trồng khắp nơi trong nước để sản xuất tinh bột và làm thuốc
3. Bộ phận chế biến, bảo quản:
-Rễ củ đã chế biến và tinh bột
- Chế biến:
+ Cát căn: thu hoạch rễ củ-------> làm sạch----------> bóc lớp vỏ dày phía ngoài, cắt khúc dài 10-
15cm, dày 1cm, xông diêm sinh------> phơi sấy khô
+ Chế tinh bột: rễ củ----> giã, xay nhỏ------> nhào, lọc qua rây--------> loại bã--------> để
lắng---------> gạn lọc-----> lấy tinh bột phơi sấy khô.
4. Thành phần hoá học
- Tinh bột (12-15%), các flavonoid nhóm isoflavonoid (pucrarin, daidrin, dairein), glycosid.
5. Tác dụng dược lý
- Cát căn được xếp vào nhóm thuốc tân lương giải biểu
- Vị cay tính mát, qui kinh phế can
- Phát tán phong nhiệt, giải biểu nhiệt--------> cảm mạo phong nhiệt sốt cao, khát, đau đầu, vùng gáy, vùng
chẩm
- Thanh tràng, chỉ lị---------> đi ngoài lỏng, lâu ngày
- Sinh tân dịch, chỉ khát-----------> sốt mà bụng cồn cào, miệng héo khát
- Thanh tâm nhiệt: hạ huyết áp, chữa đau quặn lồng ngực.
6. Công dụng, liều dùng
- các isoflavonid chiết từ cát căn có tác dụng làm giãn sự co thắt các động mạch đáy mắt, tăng lưu lượng
máu ở mạch máu não và động mạch vành.
7. Dạng bào chế:
- có trong các thang thuốc YHCT: cát căn thang
Bạch chỉ.
Tên khoa học: Angelica dahurica
Họ Cần: Apiaceae
- 10 -
2. Phân bố: cây được di thực và trồng ở một số tỉnh ở phía Bắc (Tam Đảo)
-Rễ củ
- Thu hoạch rễ củ--------> làm sạch ---> xông sinh 1 ngày đêm ------> fơi sấy ---> khi khô lại tiếp
tục xông sinh 1 lần nữa.
- Tinh dầu counmarin (scopoletin, angenomalin, byak angylicol)
- Thuộc nhóm tân ôn giải biểu
- Vị cay, tính ấm, qui kinh fế, vị, đại, tràng
- phát hãn giải biểu hàn------>chữa cảm cạo, phong hàn, chữa đau đầu phần trán, xương lông mày.
- Trừ phong hàn, giảm đau-----> phong thấp, đau răng, đau dây thần kinh
- Giải độc, trừ mủ (bài nùng)------> nhọt độc, viêm tuyến vú
- Chữa đau thắt ngực do xơ vữa động mạch vành trên.
- KK: Chứng hư, sốt xuất huyết.
- Có tác dụng làm giãn mạch vành tim (tác dụng của lyak.angelicol)
- Có tác dụng kháng khuẩn với một số vi khuẩn: E.coli, Salmonella typhi….
- Viên khung chỉ
Xuyên khung.
Tên khoa học: Ligusticum wallichis
Họ Cần: Apiaceae
2. Phân bố: Cây có nguồn gốc ở Tứ Xuyên ( Trung Quốc), hiện nay đã di thực vào Việt Nam, được trồng
ở những nơi có khí hậu máty (sapa)
-Thân rễ phơi sấy khô
- Thu hoạch --------> làm sạch ---> phơi chỗ thoáng gió hoặc sấy ở nhiệt độ thấp
- Alcaloid, tinh dầu (trong thành phần có chứa chất lacton rất giống cnidiiun lacton)
- Thuộc nhóm thuốc hoạt huyết
- Cay ấm, quy kinh can tâm bào , tâm
- Hoạt huyết, thông kinh ----------> phụ nữ kinh nguyệt không đều, bế kinh, vô sinh.
- Giải nhiệt hạ sốt-------> ngoại cảm phong hàn gây đau đầu
- Có tác dụng làm giãn mạch vành tim (tác dụng của lyak.angelicol)
- Có tác dụng kháng khuẩn với một số vi khuẩn: E.coli, Salmonella typhi….
- Viên khung chỉ.
- Viên khung chỉ
Chuyªn ®Ò 3:
Gi¶m ®au-g©y nghiÖn

§au lµ 1 c¬ chÕ b¶o vÖ cña c¬ thÓ :c¶m gi¸c ®au xuÊt hiÖn t¹i 1 vtrÝ nµo ®ã khi bÞ tæn th¬ng vµ g©y
nªn 1 ®¸p øng nh»m lo¹i trõ t¸c nh©n g©y ®au.Vµ çc thÇy thuèc dùa vµo triÖu chøng ®au ®Ó chÈn ®o¸n bÖnh
Ngìng cña c¶m gi¸c ®au lµ: cêng ®é kÝch thÝch nhá nhÊt cã thÓ g©y ra ®c c¶m gi¸c ®au.
§au lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn kÐm ¨n, mÊt ngñ, gi¶m thÓ lùc=> ngoµi ®trÞ nguyªn nh©n g©y ®au, cßn
f¶i ®trÞ t×nh tr¹ng ®au cña c¬ thÓ.
1.§Æc ®iÓm chung
-Gi¶m ®au m¹nh vµ s©u trg néi t¹ng
-An thÇn-g©y ngñ (khi t¨ng liÒu)
-G©y s¶ng kho¸i vµ g©y nghiÖn
-(-) h« hÊp
- 11 -
-Td trªn R opiat
2. CÊu tróc
Khung morphinan gåm 2 phÇn:
+nh©n phenanthren cã 3 vßng.
+dÞ vßng ®¬n, 6 c¹nh chøa 1 N (piperidin) n»m nghiªng víi mf cña 3 vßng trªn.
Liªn quan gi÷a ctróc vµ t¸c dông:
-Nh©n Phenanthren :quyÕt ®Þnh td gi¶m ®au cña thuèc
-Khi thay ®æi nhãm –OH ë vtrÝ C3 or C6 =>td dîc lý thay ®æi:
+methyl ho¸ nhãm –OH ë vtrÝ C3 :
.td gi¶m ®au g©y nghiÖn gi¶m
.gi¶m ho t¨ng
.SKD ®g uèng t¨ng
+acetyl ho¸ nhãm –OH ë vtrÝ C3 vµ/or C6:
.tÝnh bÒn v÷ng t¨ng: ko bÞ oxy ho¸ nh morfin.
.x©m nhËp qua hµng rµo m¸u n·o t¨ng
.gi¶m ®au g©y nghiÖn t¨ng khã cai ( Heroin cã 2 nhãm acetyl)
+khö H cña nhãm –OH t¹i C6 t¹o nhãm ceton or ester:
.gi¶m ®au vµ ®éc tÝnh t¨ng
.thêi gian t¸c dông gi¶m
+thay –CH3 ë vßng piperidin b»ng nhãm allyl (-CH2-CH=CH2)  dc Nalorphin cã t¸c dông ngîc
l¹i- lµ chÊt gi¶I ®éc cho morphin.
3.Ph©n lo¹i
Dùa vµo c¬ chÕ t¸c dông:
Thuèc chñ vËn trªn R opiat:
+Morphin vµ dÉn xuÊt: Morphin, codein,...
+Çc opiat tæng hîp: Pethidin, methadon,...
Thuèc chñ vËn-®èi kh¸ng hçn hîp vµ chñ vËn tõng phÇn trªn R opiat: pentazocin, nalorphin,...
Thuèc ®èi kh¸ng ®¬n thuÇn trªn R opiat: naloxon
4.C¬ chÕ
-Çc R opiat trong c¬ thÓ:(3 lo¹i)
R muy :-gi¶m ®au, (-) h« hÊp, co ®ång tö, gi¶m co bãp c¬ tr¬n d¹ dµy-ruét, g©y s¶ng kho¸i
R kappa: gi¶m ®au, co ®ång tö , suy h« hÊp, an thÇn
R delta: gi¶m ®au
-Morphin néi sinh :+ cã b¶n chÊt peptid (ct¹o kh¸c víi morfin), nhng cã çc nhãm gièng morfin
+ chñ yÕu lµ çc Endorphin t¸c dông u tiªn ®Õn R muy.
+®c gi¶i phãng khi c¬ thÓ gÆp stress vµ c¬n ®au. Khi kh«ng ®ñ endorphin, ph¶I dïng thªm 1 l-
îng morfin ngoµI ®Ó gi¶m ®au.
-C¬ chÕ:
Morphin (+) R opiat g©y (-) adenyl-cyclase (AC) => (-) më kªnh Ca vµ (+) kªnh K (t¨ng u cùc)=>(-) gi¶i
phãng chÊt dÉn truyÒn thÇn kinh (chÊt P. glutamic)
=>ng¨n c¶n dÉn truyÒn xung ®éng thÇn kinh  (-) trung t©m ®au  gi¶m c¶m gi¸c ®au.
III.Thuèc cô thÓ
Morphin. HCl
1.Nguån gèc.chiÕt xuÊt tõ nhùa c©y thuèc phiÖn

2.TÝnh chÊt
Lý tÝnh:
-Bét kÕt tinh tr¾ng, h×nh kim
-DÔ th¨ng hoa,dÔ biÕn mµu ngoµi ko khÝ
-®é tan: -tan trg nc vµ glycerin, dd kiÒm m¹nh
- khã tan trg EtOH
- ko tan trg ether
-n¨ng suÊt quay cùc: -115 -> -110
Ho¸ tÝnh
- Alc: ph¶n øng víi thuèc thö Alc
- -OH phenol
- TÝnh khö=>dÔ bÞ Oxh
- 12 -
- Nh©n th¬m
- Cho ph¶n øng Cl
3.KiÓm nghiÖm.
§Þnh tÝnh:
Ph¶n øng víi thuèc thö Alc:
+Dradendoff: tña da cam
+Marquis: tña ®á tÝa->tÝm
+Frod: tÝm-> xanh
-OH phenol:
+FeCl3 :=> tÝm
+ t¸c dông víi muèi Diazoni/ OH => mµu ®á
TÝnh khö:
+td víi K3{Fe(CN)6}/HCl thªm FeCl3=> mµu xanh lam
+Gp I2 tõ KIO3
+ ®un nãng CP/a.v« c¬+ a.nitric=> mµu ®á n©u
Nh©n th¬m: UV
Cho ph¶n øng cña Cl
§Þnh lîng
-§Þnh lîng trg m«i trêng khan:
+m«i trêng : A.acetic khan
+dd chuÈn: a.perclorid
+chØ thÞ :tÝm tinh thÓ
-§l HCl b»ng pp ®o b¹c.
-§o IR, HPLC.
-§Þnh lîng d¹ng base : cÆn base/ H2SO4 d =>®l H2SO4 d b»ng NaOH chuÈn ,chØ thÞ ®á metyl
4.Dîc ®éng häc.
HÊp thu:
-c¶ 3 ®êng: uèng, tiªm, h« hÊp
-SKD ®êng uèng 25%, ®¹t Cmax sau 30-60 phót
-®g tiªm: ht nhanh,m¹nh
Ph©n bè
-lk Pr HT 30%
-tËp trung ë c¬ v©n, gan, fæi ,thËn
-qua ®c hµng rµo m¸u n·o ,nhau thai vµ s÷a mÑ
-nång ®é thuèc trg n·o thÊp
ChuyÓn ho¸
-chuyÓn ho¸ ë gan :d¹ng liªn hîp víi a,glucuronic
Th¶i trõ
-níc tiÓu,ph©n
-T1/2=2-3h,kÐo dµi ë ngêi suy thËn vµ trÎ s¬ sinh
TD thay ®æi theo liÒu, giíi tÝnh, loµi,...
Trªn TKT¦:
An thÇn,g©y ngñ:
+td râ khi dïng ë liÒu thÊp vµ ë ngêi cao tuæi
+Ýt g©y buån ngñ ë trÎ
Gi¶m ®au:
+gi¶m ®au m¹nh,s©u trong néi t¹ng
+gi¶m ®au chän läc (ko ¶nh hëng tíi c¶m gi¸c kh¸c)
+ c¬ chÕ:(+) R nuy => gi¶m gp chÊt dÉn truyÒn tk (chÊt P, glutathion) =>(-) trung t©m ®au vµ t¨ng ng-
ìng chÞu ®au.
T©m thÇn
+g©y c¶m gi¸c s¶ng kho¸i,m¬ mµng
+t¨ng trÝ tëng tîng
+mÊt c¶m gi¸c ®ãi kh¸t,buån phiÒn
+dïng kÐo dµi=>g©y nghiÖn
Trªn h« hÊp
LiÒu ®trÞ:
+ (-) h« hÊp
- 13 -
+ gi¶m ho¹t ®éng cña hÖ h« hÊp : gi¶m nhÞp h« hÊp, gi¶m V h« hÊp
LiÒu cao
+(-) m¹nh =>RL h« hÊp
C¬ chÕ :
+ gi¶m ®¸p øng cña trung t©m h« hÊp ®èi víi CO2
+(-) trung t©m h« hÊp ë hµnh n·o
+g©y co th¾t c¬ tr¬n phÕ qu¶n
(-) trung t©m ho vµ f¶n x¹ ho=>gi¶m ho
Trªn tuÇn hoµn
LiÒu ®trÞ: Ýt ¶nh hëng
LiÒu cao:
+chËm nhÞp tim
+gi·n m¹ch, h¹ huyÕt ¸p
Trªn tiªu ho¸
-lµm gi¶m nhu ®éng d¹ dµy,ruét
-gi¶m tiÕt dÞch tiªu ho¸ g©y t¸o bãn
-co c¬ vßng oddi g©y t¨ng ¸p lùc èng mËt chñ
Td kh¸c
-dÔ g©y n«n do (+) trung t©m n«n
-gi¶m th©n nhiÖt do (+) trung t©m to¶ nhiÖt
-co c¬ vßng bµng quan g©y bÝ tiÓu
-t¨ng tiÕt hormon tuyÕn yªn
-gi¶m chuyÓn ho¸,gi¶m oxy ho¸
-co ®ång tö do (+) d©y III
-gi¶m tiÝet dÞch,t¨ng tiÕt m« h«i
6.ChØ ®Þnh.
+®au nÆng or ®au ko ®¸p øng víi çc thuèc gi¶m ®au kh¸c: sái mËt, sái thËn, ung th
+phï phæi cÊp thÓ nhÑ vµ võa do lµm gi¶m tiÕt dÞch.
+tiÒn mª
-buån n«n,n«n.
-t¸o bãn.
-(-) h« hÊp.
-co ®ång tö.
-§éc tÝnh cÊp: -0.05-0.06g
-LiÒu g©y chÕt:0.1-0.15g.
-triÖu chøng:h«n mª,co ®ång tö,suy h« hÊp nÆng,tÝm t¸i =>gi·n m¹ch ,truþ h« hÊp =>tö
vong.
-xö trÝ:dïng çc chÊt gi¶i ®éc kh¸ng opiat:naloxon phèi hîp atropin.
-§éc tÝnh m¹n: -dïng liªn tôc tõ 2-3 tuÇn =>quen thuèc,sù phô thuéc vÒ thÓ x¸c vµo thuèc.
-ko dïng =>héi chøng cai thuèc.
-xö trÝ:-çch ly víi m«i trêng g©y nghiÖn
-kÕt hîp víi lao ®éng ch©n tay vµ vËt lý trÞ liÖu.
-dïng chÊt ®èi kh¸ng opiat
-suy h« hÊp,HPQ.
-chÊn th¬ng n·o á t¨ng ¸p lùc sä n·o.
-tr¹ng th¸i co giËt
-nhiÔm ®éc rîu cÊp.
-®g dg IMAO.
-TE<30 th¸ng tuæi.
-suy gan nÆng.
-§au bông ko râ nguyªn nh©n.
-thËn träng víi ngêi cao tuæi vµ PNCT.
Viªn nÐn, viªn nang: 10-200 mg
-èng tiªm 10mg/ ml; 20mg/2ml;
LiÒu dïng: tiªm b¾p, tiªm díi da:
Ngêi lín :5-20mg/1lÇn *2-4lÇn/24h
- 14 -
TE>30 th¸ng :0,1-0,2 mg/Kg/ lÇn
Thuèc (-) TKT¦ =>t¨ng td (-) TKT¦ cña Morphin
IMAO =>g©y trôy tim m¹ch, h«n mª
Pethidin.HCl
1.Nguån gèc.tæng hîp ho¸ häc tõ C6H5-CH2Cl

2.TÝnh chÊt
Lý tÝnh
-bét kÕt tinh tr¾ng ,k« mïi
-®é tan :-tan trg EtOH ,níc
-Ýt tan trg ether, benzen
-v÷ng bÒn trong kh«ng khÝ
-T n/c=185-188
Ho¸ tÝnh
-nh©n piperidin
-1 nh©n th¬m
- nhãm ester
-HCl
3.KiÓm nghiÖm.
§Þnh tÝnh:
- ®o IR : dd 0,1%/ níc t¹i 251, 257, 263nm
- ®un cp/a.acetic+a.sulfuric => ethyl acetat cã mïi th¬m ®Æc biÖt
- cp/nc +a.picric =>t¹o tña ®o Tn/c tña=187-189
- v« c¬ ho¸ cho ph¶n øng Cl
§Þnh lîng
§o acid:
- m«i trêng a.acetic khan
- chuÈn :a.perclorid
- chØ thÞ: tÝm tinh thÓ
Trung hoµ :
- t¹o c¾n d¹ng base
- hoµ tan c¾n trg HCl d
- chuÈn HCl d b»ng NaOH
- chØ thÞ phenolphtalein
4.Döôïc ®éng häc.
HÊp thu:
-Tèt qua ®g tiªu ho¸ :SKD 50% (tèt h¬n morfin do sf chuyÓn ho¸ ë gan lµ normeperipin cã T1/2 dµI 15-
20 h.
-sau uèng 1-2h ®¹t Cmax, duy tr× td 2-4h
Ph©n bè:
-lk Pr HT 60%
ChuyÓn ho¸:
-chuyÓn ho¸ ë gan t¹o normeperidin
Th¶i trõ:
-qua níc tiÓu
-T1/2 pethidin=3h; T1/2 normeperidin =15-20h
Trªn TKT¦:
-gi¶m ®au <10l morphin
-liÒu gi¶m ®au: +cã td an thÇn
+g©y s¶ng kho¸i,g©y nghiÖn
+(-) h« hÊp, ko cã td gi¶m ho
Trªn tim m¹ch
-h¹ HA do gi¶m søc c¶n ngo¹i vi, gi·n m¹ch
-t¨ng lu lîng tim, t¨ng nhÞp tim
- 15 -
Trªn tiªu ho¸
-g©y t¸o bãn
-t¨ng ¸p lùc ®êng mËt
6.ChØ ®Þnh.
-®au nÆng
-tiÒn mª
-t¬ng tù nh Morphin ,Ýt g©y t¸o bãn vµ bÝ tiÓu h¬n
-§éc tÝnh
+liÒu ®äcc g©y çc biÓu hiÖn kÝch thÝch: nhÞp tim nhanh, gi·n ®ång tö, kh« miÖng, t¨ng ph¶n x¹, g©y
¶o gi¸c ,co giËt
+dïng kÐo dµi g©y nghiÖn.
-t¬ng tù nh morphin
-nhÞp tim nhanh
Viªn nÐn 25mg, èng tiªm 100mg/2ml
LiÒu 75-100mg/24h
10.Tö¬ng t¸c thuèc
Cây thuốc phiện (Anh túc, A phiến )

Tên khoa học: Papaver somniferum
Họ thuốc phiện: Papaverareae
2. Phân bố: Cây được trồng lâu đời, nguồn gốc có thể từ các nước vùng Địa Trung Hải. Hiện nay nhiều
chính phủ đã cấm trồng thuốc phiện tự do, nhà nước quản lý trồng và sản xuất thuốc phiện. Cây mọc tốt tại
các vùng khí hậu mát. Ở nước ta cây phù hợp với khí hậu vùng nếu có độ cao trên 200m.
- Nhựa thuốc phiện (opium): khi bắt đầu chuyển sang màu vàng nhạt , chích nhựa lúc trời khô ráo để 8-12h
cho nhựa khô dần , lấy nhựa phơi nắng cho khô đóng kín.
- Quả (Fructuc papaverio)
+Quả chưa lấy nhựa : Thu hoạch quả chín có cuống dài 10-12cm.
+Quả sau khi đã lấy nhựa (anh túc xác) thu hái trước chín hoàn toàn, loại hạt phơi khô.
+ Hạt(Semen papaverin), lá
- Lá chỉ có vết alcaloid
- Quả: tỷ lệ alcloid thay đổi tuỳ theo nơi(0,2-0,3% alcaloid toàn phần), hạt chứa G, P dầu béo.
- Nhưạ chứa: chứa alcaloid (20-30%) ở dạng muối (monocrat, lactac), hiện nay đã phân lập được khoảng
40 alcaloid.
+ Nhóm morphin: M (6,8-20%), codein(0,3-3%), thebain(0,3%)
+ Nhóm benzylisoquinolin : papaverin 0,8-1,5%, laudanin
+ Nhóm ptalinispquinolin: Nareotin, narcein
+ Nhóm protopin: protopin, cytopin
Ngoài ra nhựa còn chứa các axit hữu cơ: a. meconic, a.lactic, a.xetic.
5.1 Thuốc phiện và morphin có tác dụng giảm đau tốt, dùng lâu gây nghiện.
- Với hệ thần kinh trung ương :
+ thuốc phiện có tác dụng trên vỏ não và trung tâm gây đau
+ Liều nhỏ: lúc đầu kích thích gây cảm giác dễ chịu, sau làm mất cảm giác ffau.
+ Lìêu cao gây ngủ
- Có tác dụng trên trung tâm hô hấp và hành tuỷ làm cho nhịp thở thoạt đầu nhanh, nông sau châm lại
--------> ngộ độc có thể ngừng thở , có tác dụng làm giảm kích thích ho.
- Với bộ máy tiêu hoá:
+ Liều nhỏ kích thích co bóp dạ dày ---> có thể gây nôn, liều cao chống nôn
+ Có tác dụng làm giảm nhu động ruột -------> có thể dùng điều trị ỉa chảy.
5.2 Codein : tác dụng giảm đau kém morphin nhưng tác dụng ức chế trung tâm ho mạnh ----> thuốc chữa
ho
5.3 Papaverin : kích thích thần kinh ngoại biên, làm giảm co thắt cơ trơn đặc biệt đối với dạ dày và ruột.
6. Công năng, cách dùng
- 16 -
6.1 Quả:
- Với quả chín chích nhựa dùng để chiết xuất M (đa phần chuyển thành Codein)
+ chế cao toàn phần làm thuốc thay thế cho nhựa thuốc phiện
+làm thuốc giảm đau
- Quả đã chích nhựa : chữa ho, tả lị, đau bụng, giảm đau
6.2 Hạt: đa phần để ép dầu làm thực phẩm, dùng tromng công nghiệp, sơn hoặc ngành dược phẩm.
6.3 Nhựa thuốc phiện:
- Làm giảm đau, gây ngủ, chữa ho, chữa ỉa chảy (dùng phối hợp dưới dạng cao, cồn bột)
- Dùng để chiết xuât alcaloid (chủ yếu để chiết xuất M từ đó điều chế ra các dẫn chất như là codein…. )
+ Morphin làm giảm đau, chữa co giật, mê sảng
+ Codein để chữa ho
6.4 Lá: đôi khi dùng ngoài làm thuốc giảm đau
7. Dạng bào chế: M. hydroclorid, codein sulfat, papaverin (ống, viên), lipiodol (dầu)
Cây cô ca
Tên khoa học: Erythroxylum coca Lar
Họ mã tiền: Erythroxylaceae
2. Phân bố: cây có nguồn gốc ở vùng núi phía Alden (Nam Mỹ). Nơi trồng chính là Nam Mỹ, ngoài ra
còn được trồng ở Indo, Ấn Độ, Camơrun
-Lá thu hái , phơi sấy khô ờ nhiệt độ thấp
- Bảo quản theo chế độ thuốc gây nghiện
- Hoạt chất alcaloid được chia thành 2 nhóm chính:
+ Dẫn xuất của N-axetyl pyrrolidin: Hyperin, curcohygrin, một lượng nhỏ nici
+ Dẫn xuất pseudotropin và a. pseudotropin cacbonic: cocain, cinnamal cocain…..
- Có tác dụng làm tê niêm mạc , làm liệt các đoạn cuối của dây thần kinh cảm giác làm co mạch máu-------->
dùng trong phẫu thuật, TMP, răng
- Với hệ thần kinh trung ương: liều nhỏ có tác dụng kích thích gây ra trạng thái khoan khoái, liều lớn gây
ảo giác, chóng mặt, có thể chết do liệt hô hấp. Dùng lâu gây nghiện.
Hiện nay chỉ sử dụng coain chiết xuất từ lá dạng muối (cocain HCl) làm thuốc gây tê tại chỗ/khoa răng, TMH,
chữa cơn đau thực quản, dạ dày
Chú ý: không dùng lâu, không dùng cho ngươig bệnh tim, bệnh thần kinh, xơ cứng ĐM, trẻ em dưới 10
tuổi, người già , người thiếu máu
7. Dạng bào chế: dung dịch cocain HCl.
Chuyªn ®Ò 4
Lîi tiÓu
1.®Þnh nghÜa
Thuèc lîi tiÓu lµm t¨ng lîng níc tiÓu b»ng çch lµm t¨ng th¶i trõ Na vµ níc ë dÞch ngo¹i bµo g©y lîi niÖu.
2.ph©n lo¹i
Theo c¬ chÕ t¸c dông:
-lîi niÖu thÈm thÊu
-(-) CA (enz. Carbonic Anhydrase)
-gi÷ Kali
-thiazid
-td trªn quai Henle
- 17 -
Theo môc ®Ých ®trÞ:
-lîi niÖu gi¶m K
+(-) CA
+lîi niÖu quai
+lîi niÖu thiazid
-lîi niÖu gi÷ K
-lîi niÖu thÈm thÊu.
3.c¬ chÕ
VËn chuyÓn Na
Na ®c t¸i hÊp thu ë hÇu hÕt çc vtrÝ cña èng thËn
T¹i èng lîn gÇn: Na ®c THT theo c¬ chÕ
-vËn chuyÓn ngîc chiÒu víi H
-vËn chuyÓn cïng chiÒu víi HCO3, h÷u c¬ hoµ tan, çc anion
T¹i nh¸nh lªn quai Henle
-®ång vËn chuyÓn 1Na, 1K, 2Cl
T¹i èng lîn xa
PhÇn ®Çu cña èng thËn: theo c¬ chÕ ®ång vËn chuyÓn
PhÇn sau vµ èng gãp:
-THT Na phô thuéc vaß sù bµi xuÊt K vµ H
-sù trao ®æi Na vµ K chÞu ¶nh hëng cña Aldosterol
Sù trao ®æi Na vµ H phô thuéc tr¹ng th¸i c©n b»ng acid-base
 Na ®c THT vµo dÞch kÏ phô thuéc:
-E carbonic anhydrase (CA) : E nµy xt¸c cho viÖc gp H ë tb èng thËn
-Aldosterol
-tr¹ng th¸i c©n b»ng a-b
VËn chuyÓn K
T¹i èng lîn xa
K ®c bµi xuÊt vµo lßng èng thËn phô thuéc vµo çc yÕu tè:
-Aldosterol
-tr¹ng th¸i a-b
-E CA
VËn chuyÓn HCO3
T¹i èng lîn gÇn: nhê E CA
VËn chuyÓn H2O
T¹i èng lîn gÇn
THT thu ®éng theo Na
Nh¸nh xuèng quai Henle
THT ®¬n thuÇn theo ®iÖn gi¶i
T¹i èng lîn xa vµ èng gãp
THT phô thuéc vµo ADH
=> Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh níc tiÓu: cÇu thËn läc 130 ml/phót nhng chØ bµi xuÊt 1ml/phót cßn l¹i 99% n-
íc tiÓu ®c THT ë èng thËn
=> C¬ chÕ thuèc lîi tiÓu :(-) qu¸ tr×nh THT trªn tõng vtrÝ cña èng thËn
1.TLN làm tang toc do tao nuoc tieu bang cach tang thai Na,nuoc o dich ngoai bao, gay loi nieu.
2.Phan loai: theo co che va/hoac vi tri tac dung: gom 5 nhom.
-a:TLN ↓K/mau:
+TLN (-) CA
+TLN quai
+TLN thiazid
-b:TLN ↑K/mau:
-c:TLN thÈm thÊu.
3.TD chung:
-®t phï do suy tim, phï phæi cÊp, PNCT.
-®t THA,suy than
↑Ca/mau.
-TD manh/yeu fu thuoc vi tri td cua TLN
Co che TD cua:
-nhom a:
- 18 -
CA xuc tac pu: CO2 + H2O→ H + HCO3, gfãng H/ tb ong than → H trao đoi voi Na.
Nhãm -SO2NH2 g¾n vµo nh©n th¬m hoÆc dÞ vßng cã t¸c dông (-) CA → (-) THT Na → LT.
-Nhom b: TLN canh tranh lk víi R cua aldosteron → (-) THT Na, vµ cã td gi÷ H và K.
-Nhãm c: TLN dÔ tan/níc, ®îc läc hoµn toµn qua cÇu thËn, rÊt Ýt THT ë èng thËn, tr¬ vÒ mÆt dîc lý. Khi dïng
liÒu cao nã lµm t¨ng ®é thÈm thÊu cña dÞch läc gi¶m THT níc.
III.Thuèc cô thÓ
Furosemid
acid 4-cloro-5-(amino sulfunyl)-2-{(2-furanyl methyl) amino} benzoic
1.Nguån gèc. Tæng hîp ho¸ häc từ acid 1,2diclorobenzoic
2.TÝnh chÊt
Lý tÝnh:
-bét kÕt tinh tr¾ng or hÇu nh tr¾ng; ko mïi, ko vÞ
-ko bÒn v÷ng víi a/s nhng bÒn v÷ng ngoµi kh«ng khÝ
-Tn/c= 210
-®é tan:
+k« tan trg H2O, khã tan trg Ether, h¬i tan trg EtOH
+tan trg aceton, MeOH, dd kiÒm lo·ng
+rÊt dÔ tan dimethylformanid
Ho¸ tÝnh
-nhãm carboxylic
-nhãm sulfonamid
-nhãm amin th¬m
-nh©n th¬m
3.KiÓm nghiÖm.
§Þnh tÝnh
-tan trg dd kiÒm
-UV cã 3 cùc ®¹i: 228, 270, 333
-t¹o mµu:
+tp trg acid t¹o nhãm amin th¬m bËc I
+thªm NaNO2 +amoni sulfamat + N-(1-naphtaly) ethylendiamin. 2HCl t¹o mÇu tõ ®á ®Õn tÝm.
§Þnh lîng
-pp ®o kiÒm:
+dm: domethylformanid
+chuÈn: NaOH
+chØ thÞ : xanh bromothymol
-®o UV:
+dd 0,0005% trong NaOH 0,1N
+lamda= 270 nm,A= 580
4.Dîc ®éng häc.
HÊp thu
-hÊp thu tèt qua ®g tiªu ho¸, SKD 60%
-xuÊt hiÖn td nhanh : uèng (10-20 phót); tiªm TM (3-5 phót)
-®¹t C max sau 1,5h
Ph©n bè
-lk Pr huyÕt t¬ng 90-98%
ChuyÓn ho¸
Th¶i trõ
-th¶i m¹nh qua thËn, 1 fÇn qua f©n
-T1/2=1-1,5h
-t¨ng lu lîng m¸u qua thËn
-t¨ng ®é läc cÇu thËn
-gi·n m¹ch thËn
-f©n fèi l¹i m¸u cã lîi cho vïng s©u ë vá thËn
-kh¸ng ADH ë èng lîn xa
-gi·n TM, gi¶m ø m¸u ë fæi, gi¶m ¸p suÊt thÊt tr¸i
-t¨ng ®µo th¶i Ca, Mg => lµm gi¶m Ca, Mg m¸u
C¬ chÕ:
- 19 -
-(-) c¬ chÕ ®ång vËn chuyÓn ë phÇn dÇy nh¸nh lªn cña quai Henle lµm t¨ng th¶i trõ Na, Cl, K kÐo theo n íc (ë
®©y THT çc ion r¸t m¹nh  TD lîi tiÓu m¹nh nhÊt)
6.ChØ ®Þnh.
-phï do bÖnh gan, fæi ,thËn, phßng s¶n giËt ë PNCT
-tim:- suy tim tr¸i cÊp; suy tim m¹n tÝnh ®· kh¸ng çc thuèc lîi niÖu kh¸c
-cÊp cøu: phï phæi nÆng ; phï nÆng (x¬ gan cæ tríng) ; c¬n t¨ng huyÕt ¸p
-Ca m¸u cao
-suy thËn ure huyÕt cao
-RL§G: do td nhanh m¹nh =>thuèc th¶i nhanh nc vµ §G =>c¬ thÓ mái mÖt, chuét rót, tiÒn h«n mª gan, h¹ HA thÕ
®øng
-nhiÔm base: do gi¶m Cl,K, Ca ,H m¸u
-RL chuyÓn ho¸: t¨ng a.uric m¸u, t¨ng G m¸u
-RL tiªu ho¸, RL t¹o m¸u
-RL chøc n¨ng gan thËn
-®éc víi d©y TK VIII :chãng mÆt ,ï tai
-dÞ øng :næi mÈn, ®au c¬, ®au khíp
-mÉn c¶m
-x¬ gan, gut
-gi¶m K m¸u, gi¶m V m¸u=>h¹ HA
-BD: Lasix; Lasilix
-CP : viªn 20,40,80 mg or èng tiªm 20mg/2ml
-liÒu dïng :uèng 20-80 mg/ngµy
tiªm b¾p ,tiªm TM 1-2 èng/lÇn/ngµy
-fèi hîp víi KS aminosid :t¨ng ®éc tÝnh víi d©y thÇn kinh VIII
-fèi hîp víi çc thuèc g©y xo¾n ®Ønh :quinidin, amiodaron, astemisol,... lµm t¨ng nguy c¬ RL nhÞp tim
-fèi hîp víi çc thuèc øc chÕ men chuyÓn : h¹ HA ®ét ngét
-phenytoin lµm gi¶m td lîi niÖu cña thuèc
-dïng ®ång thêi víi glycosid tim lµm t¨ng ®éctÝnh cña glycosid
hydrochlorothiazid
SO2NH2 O2
S
NH
Cl N
H
6-cloro-3,4-dihydro-2H-1,2,4 benzothiadiazin 7-sulfonamid-1,1-dioxyd
1.Nguån gèc.tæng hîp ho¸ häc
2.TÝnh chÊt
Lý tÝnh
-bét kÕt tinh tr¾ng or hÇu nh k« tr¾ng, ko mïi
-Tn/c=286
-§é tan: ko tan trg ether, cloroform. Ýt tan trg nc, MeOH
dÔ tan trg dd kiÒm ,dimethylformanid
Ho¸ tÝnh
-nhãm Sulfonamid
-nh©n th¬m
3.KiÓm nghiÖm
§Þnh tÝnh
-tÝnh base yÕu =>tan trg HCl
-thuû ph©n trg NaOH =>gi¶i phãng NH3 lµm xanh giÊy quú
-thuû ph©n
§Þnh lîng
-®o kiÒm:
+mt dimethylsulfoxyd
+chÊt chuÈn :tetrabutylamino
- 20 -
+chØ thÞ ®o thÕ (lÊy bc nh¶y thø 2)
-®o UV :cp/NaOH 0,1N : 10microgam/ml t¹i 273nm ;A=520
4.Dîc ®éng häc.
HÊp thu
-hÊp thu tèt qua ®g uèng
-thêi gian t¸c dông kÐo dµi tõ 6-12h
Ph©n bè
-thuèc qua ®c nhau thai vµ s÷a mÑ
ChuyÓn ho¸
Th¶i trõ
-th¶i trõ qua thËn
-c¹nh tranh bµi tiÕt víi a.uric =>lµm gi¶m bµi xuÊt a.uric qua thËn
- (-) THT Na vµ Cl ë ®o¹n pha lo·ng cña èng lîn xa theo c¬ chÕ ®ång vËn chuyÓn.
- Thuèc lµm t¨ng th¶i Na vµ Cl nh nhau
- LiÒu cao (-) CA
- T¨ng th¶i trõ K
+(-) CA lµm gi¶m th¶i trõ H => K t¨ng th¶i do tranh chÊp víi H
+(-) THT Na =>lµm t¨ng {Na}/èng lîn xa g©y f¶n øng bï trõ t¨ng th¶i K ®Ó kÐo Na l¹i
- Kh«ng g©y t¨ng th¶i trõ HCO3 =>ko g©y nhiÔm m¸u
- Td lîi niÖu trung b×nh(t¨ng th¶i 5-10% Na läc qua cÇu thËn)
- Td c¶ trg m«i trg acid –base
- Ýt lµm RL thµnh fÇn dÞch ngo¹i bµo
- Gi¶m tiÕt acid uric qua thËn=>t¨ng a.uric m¸u
- Dïng l©u: lµm gi¶m Ca niÖu, t¨ng th¶i Mg =>gi¶m Mg m¸u
- Lµm h¹ HA ë nh÷ng bn t¨ng HA do th¶i muèi vµ øc chÕ t¹i chç çc td cña çc chÊt co m¹ch
6.ChØ ®Þnh.
- phï ë bn gan, thËn, tim vµ PNCT
- t¨ng HA
- t¨ng Ca niÖu ko râ nguyªn nh©n g©y sái thËn
- RL§G :dïng l©u gi¶m Na,K, Mg, t¨ng Ca m¸u => mÖt mái, nhøc ®Çu ,buån n«n. nhiÔm base chuyÓn ho¸
- RL chuyÓn ho¸
+ t¨ng a.uric m¸u=>lµm nÆng thªm or ph¸t sinh bÖnh gut
+lµm nÆng thªm bÖnh ®¸i ®g tuþ do (-) gi¶i phãng Insulin, t¨ng bµi xuÊt catecholamin =>lµm t¨ng
glucose m¸u, cholesterol
- G©y dÞ øng
- gi¶m K m¸u trªn bn x¬ gan
- ®ang ®trÞ b»ng cp Digitalis
- bÖnh gut, suy gan thËn
- dÞ øng sulfamid
- BD : Hypothiazid
- Cp :viªn nÐn 25 mg, 100mg
- LiÒu dïng: 0,025-1 g/2 lÇn/ ngµy
C©y m· ®Ò
1-Tªn KH: Plantago major
2-Ph©n bè: mäc hoang ë nhiÒu n¬I, l©n cËn Hµ néi.
3-Bé phËn dïng, chÕ biÕn:
-L¸: t¬I hoÆc ph¬I sÊy kh«.
-H¹t: (xa tiÒn tö) thu h¸I khi hoa thËt giµ,f¬I kh«, x¸t lÊy h¹t, f¬I thËt kh«.
Toµn c©y (m· tiÒn th¶o):thu h¸I khi qu¶ chÝn, f¬I sÊy kh«.
4-Thµnh phÇn ho¸ häc:
-TP chÝnh: chÊt nhÇy, l¸ chøa #20%, h¹t 40%.
-Iridoid, flav«nid, acid h/c, carotenoid, Vit. K,C, tannin, saponin…
5-T¸c dông dîc lý, CD:
- 21 -
-Çc dc iridoid cã td kh¸ng khuÈn.
-H¹t cã td nhuËn trµng do chÊt nhÇy lµm t¨ng thÓ tÝch ph©n.
-SD lµm T chèng viªm trong viªm ruét, ®au DD, lþ, lîi tiÓu, long ®êm. L¸ t¬I gi· nhá ®¾p môn nhät.
ChÕ phÈm: Plantaglucid: ch÷a viªm loÐt DD, ruét.
Tr¹ch t¶
1-Tªn KH: Alisma plantago aquatica.
2-Ph©n bè: hoang ë ruéng lÇy ë miÒn nói phÝa b¾c Lµo cai, Th¸I nguyªn. trßng nhiÒu B¾c giang, Hµ t©y, Hng
yªn.
3-Bé phËn dïng, chÕ biÕn:
-Th©n rÔ bá vá: nhæ c¶ c©y, bá th©n, l¸,rÔ con gät s¹ch sÊy kh«.
4-Thµnh fÇn hh:
-Tinh bét 23%,Iod, Mn
-Dc triterpenoid: alisol A,B,C,D, alisol A/B monostearat.
5-TD DL,CD:
-T¨ng th¶I Na, Cl, ure. H¹ cholesterol/htong, h¹ gluco/m, h¹ HA.
-CD: l¬I tiÓu, h¹ Choles., lipid/m
6-C«ng n¨ng, chñ trÞ theo YHCT:
-Lîi thuû thÈm thÊp, thanh nhÖt -->trÞ bÝ tiÓu, ®¸I buèt,r¾t, phï thòng.
-Thanh thÊp nhiÖt ë ®¹i trµng  trÞ Øa ch¶y.
- nt ë can  trÞ ®au ®Çu,nÆng v¸ng ®Çu, hoa m¾t.
7-D¹ng bµo chÕ: Hoµn lôc vÞ
Chuyªn ®Ò 5:
Thuèc ®iÒu trÞ t¨ng huyÕt ¸p

1.§Þnh nghÜa:
- T¨ng huyÕt ¸p (THA) lµ t×nh tr¹ng t¨ng HA t©m thu vµ/hoÆc HA t©m tr¬ng cã or ko cã nguyªn nh©n
- Nguyªn nh©n:
+90 –95 % :ko râ nguyªn nh©n
+ 5-10% :do bÖnh lý vÒ tim, thËn,... or do di truyÒn, do sinh ho¹t,...
2.C¬ chÕ bÖnh sinh
HA= cung lîng tim * søc c¶n ngo¹i vi
TK giao c¶m t¨ng T¨ng ion Na T¨ng hÖ RAA
Co TM vµ
Gi÷ níc T¨ng nh¹y c¶m Co m¹ch T¨ng THT Na
tiÓu §M
thµnh m¹ch víi
amin co m¹ch
T¨ng co bãp c¬ tim Gi÷ níc

vµ tÇn sè tim
- 22 -
T¨ng cung lîng tim THA T¨ng søc c¶n ngo¹i vi

1.Ph©n lo¹i:
chia lµm 5 nhãm:
-nhãm 1: thuèc lîi niÖu
-nhãm 2:thuèc gi¶m h® hÖ giao c¶m & huû R-adrenergic
+td trªn giao c¶m trung ¬ng.
+liÖt h¹ch,
+td trªn hËu h¹ch giao c¶m
+huû -adrenergic
+huû -adrªnrgic
-nhãm 3: thuèc gi·n m¹ch trùc tiÕp
-nhãm 4: thuèc chÑn kªnh Ca2+ t/d trªn tim m¹ch
-nhãm 5 : thuèc (-) hÖ RAA
+(-) men chuyÓn;ECA
+(-) RAT1 cña angiotensin II
Tù ®iÒu hoµ
HA = cung lîng tim * søc c¶n ngo¹i vi
V t©m thu tÇn sè tim d lßng m¹ch
(-) Ca
T¨ng huyÕt ¸p
Gi·n m¹ch
T¨ng tiÒn g¸nh co th¾t
Cêng giao c¶m ph× ®¹i thµnh m¹ch
Huû giao c¶m T¨ng Renin (-) ECA
V m¸u t¨ng Angiotensin HÖ RAA
T¨ng nhËp Na thËn gi÷ Na Aldosterol (-) R AT
(-) (-)
Thuèc lîi tiÓu
- 23 -
III.Thuèc cô thÓ
Nifedipin
( T’ chÑn kªnh Ca, G1, nhãm DHP -dihydropyridin)
NO2
H3COOC
COOCH3
H3C N CH3
H
Ester dimethyl cña acid1,4-dihydro-2,6-dimethyl-4-(2-nitrophenyl) pyridin-

3,5- dicarboxylic
1.Nguån gèc:tæng hîp.
-Liªn quan gi÷a cÊu tróc hh vµ t¸c dông dîc lý:
+Vßng 1,4DHP cho td tèi u.
+2 nhãm ester ë vÞ trÝ 3,5 ¶nh hëng ®Õn hiÖu lùc vµ tÝnh chän läc ña T’: bÊt ®èi > c©n ®èi; cång kÒnh > ®¬n
gi¶n.
+2 nhãm thÕ ë C2, C6: gèc alkyl nhá cã u thÕ vÒ mÆt dîc ®éng häc.
2.TÝnh chÊt:
-bét kÕt tinh mµu vµng nh¹t,dÔ biÕn mµu khi tiÕp xóc víi as cã bs ng¾n
-Tnc=171-175oc
-®é tan :
-ko tan trong nc
-tan trong MeOH,EtOH
-DÔ tan trong ether, cloroform
3.KiÓm nghiÖm.
+§Þnh tÝnh :-VËt lý:UV,IR,SKLM
-t¹o phÈm mµu nit¬:KHö ho¸ nhãm nØto thµnh amin th¬m I
+§Þnh lîng:
-ph¬ng ph¸p ®o ceri: dùa vµo tÝnh khö cña nhãm NO2 ®Ó biÕn Ce+4  Ce+2
-HPLC
-PP a-b trong dm a.acetic khan,dd chuÈn HClO4 0,1 M,chØ thÞ ®o thÕ.
4.Dîc ®éng häc.
-§¹t Cmax/HT sau 0,5-1h
-Dg GP kÐo dµi Cmax 6-8h
-t1/2 =16-18h
+T¸c dông:
-Gi·n m¹ch ngo¹i vi nhiÒu,gi¶m hËu g¸nh,h¹ HA
-ko td ®Õn nót nhÜ thÊt=>ko a/h ®Ðn dÉn truyÒn thÇn kinh tim nhng g©y px¹ giao c¶m t¨ng
nhÞp tim
-c¶i thiÖn chøc n¨ng thËn:+t¨ng lîng m¸u vµo thËn
+ko a/h tíi hÖ RAA
-Kh¸c víi thuèc chÑn kªnh Ca2+:gi·n c¬ tr¬n kh¸c:khÝ phÕ qu¶n,tiªu ho¸ vµ tö cung
+C¬ chÕ:
+G¾n ®Æc hiÖu vµo kªnh Ca2+ cã ë tÕ bµo c¬ tim vµ c¬ tr¬n thµnh m¹ch,phong to¶ kªnh ko cho
Ca2+ ®i vµo trong tb=>gi·n c¬.
-(-) nucleotid phosphodiesterase vßng ë tb c¬ tr¬n=>nucleotid vßng
->gi·n c¬ tr¬n m¹ch m¸u->HA
- lu lîng m¸u tíi thËn, søcläc cÇu thËn=>lîi niÖu=>HA
6.ChØ ®Þnh:
-§iÒu trÞ  HA ®Þnh híng do RL ch.ho¸ Ca.
-c¬n ®au th¾t ngùc thÓ æn ®Þnh, thÓ Prinzmetal, thÓ ko æn ®Þnh (®tri fèi hîp)
-RLTHo¸, g©y gi·n m¹ch qu¸ møc  ®au ®Çu, ®á mÆt, mÖt mái.
-t¨ng ez gan,t¨ng s¶n lîi,®au c¬,RL thÞ gi¸c
- 24 -
-MÉn c¶m
-thËn träng trong +suy gan
+PNCT&CCB
Adalat viªn bäc ®êng 10mg,vnÐn 20mg td nhanh ng¾n.
Adalat LA 30mg,AdalatLP20mg td kÐo dµi20-60mg/ngµy
-Barbituric: g©y c¶m øng enz. ↑ ch.ho¸ Nife ↑ liÒu dïng.
-Ca, corticoid: ↓ td cña Nife.
-T’ chèng loÐt dd-TT kh¸ng H2 kiÓu Cimetidin: ↑ td cña Nife. do ↓ ch.ho¶ T’ ë gan.
captopril (T’ (-) CEA, chøa nhãm –SH, td ngay)
N-CO-CH(CH3)-CH2-SH
COOH
acid 1-(3-mercapto-2-methylpropanoyl) pyrolidin-2-carboxylic
1.Nguån gèc:tæng hîp tõ pyrolidin (dÞ vßng ®¬n 5 c¹nh chøa N)
2.TÝnh chÊt:
-bét kÕt tinh tr¾ng ngµ, biÕn mµu trg kh«ng khÝ, ¸nh s¸ng
-®é tan: -dÔ tan trg níc, MeOH, methylenclorid
-tan trg dd NaOH lo·ng
-Tn/c =105-108
3.KiÓm nghiÖm.
§Þnh lîng:
-phÐp ®o Iod :dd chuÈn ®é Iod 0,05M, chØ thÞ ®o thÕ dùa vµo p oxyho¸ nhãm -SH thµnh nhãm –
SO3H
4.Dîc ®éng häc.
HÊp thu:
-hÊp thu nhanh qua ®g tiªu ho¸, thøc ¨n lµm chËm hÊp thu
-SKD=75%, xuÊt hiÖn td sau 1h ,kÐo dµi td 6-8h
Ph©n bè
ChuyÓn ho¸
-kh«ng chuyÓn ho¸ qua gan lÇn ®Çu
Th¶i trõ
-th¶i trõ qua thËn d¹ng ®· chuyÓn ho¸ kho¶ng 40-45%
-T1/2= 4h
Trªn m¹ch:
- gi·n m¹ch : Do (-) ECA lµm gi¶m Angiotensin II vµ Vasopressin (ADH) huyÕt t ¬ng =>lµm gi¶m søc c¶n
tuÇn hoµn ngo¹i biªn.
- gi·n m¹ch chän läc ë çc m« quan träng (m¹ch vµnh, m¹ch thËn, m¹ch n·o,...) => t¸i ph©n phèi l u lîng tuÇn
hoµn t¹i çc khu vùc kh¸c nhau=>gi¶m tiÒn g¸nh vµ hËu g¸nh
- gi¶m ph× ®¹i thµnh m¹ch , t¨ng tÝnh ®µn håi cña ®éng m¹ch, c¶i thiÖn chøc n¨ng m¹ch m¸u
Trªn tim
- ko t/d trùc tiÕp trªn nót xoang, ko thay ®æi nhÞp tim, tuy cã lµm h¹ ¸p do kÝch thÝch phã giao c¶m trùc
tiÕp or gi¸n tiÕp qua PG or lµm mÊt t/d ph¶n x¹ giao c¶m cña Angiotensin II trªn cung f¶n x¹ ¸p lùc
- lµm gi¶m sù ph× ®¹i vµ x¬ ho¸ t©m thÊt, v¸ch liªn thÊt
Trªn thËn
- t¨ng th¶i Na, gi÷ K do lµm gi¶m t/d cña Aldosterol =>h¹ ¸p
- t¨ng th¶i a.uric
- t¨ng tuÇn hoµn thËn =>t¨ng søc läc cÇu thËn
Trªn chuyÓn ho¸
- t¨ng nh¹y c¶m víi Insulin
- t¨ng hÊp thu glucose
C¬ chÕ:
- 25 -
- ECA cã nhiÒu tronh huyÕt t¬ng vµ çc m« kh¸c ®b tim, thËn, thµnh m¹ch , tuyÕn thînh thËn, n·o,..
- ECA xt¸c cho qtr×nh t¹o Angiotensin II => g©y co m¹ch ,gi÷ Na, gi¸ng ho¸ Bradykinin =>t¨ng HA
- Thuèc (-) ECA => (-) t¹o Angiotensin II vµ (-) gi¸ng h¸o Bradykinin g©y gi·n m¹ch ,t¨ng th¶i Na =>g©y h¹
¸p
6.ChØ ®Þnh.
- ®trÞ t¨ng HA do tæn th¬ng thËn or tiÓu ®êng
- suy tim xung huyÕt do lµm gi¶m tiÒn g¸nh vµ hËu g¸nh
- dïng sau nhåi m¸u c¬ tim
- h¹ HA :hay gÆp ë liÒu ®Çu tiªn
- ho khan (ko liªn quan ®Õn liÒu)
- t¨ng K m¸u khi c/n thËn kÐm or do phèi hîp víi çc thuèc lîi niÖu gi÷ K, NSAIDs, (-) beta-adrenergic
- suy thËn cÊp: hay gÆp ë bn hÑp ®éng m¹ch thËn=> lµm gi¶m søc läc cÇu thËn
- dÞ øng: ph¸t ban, sèt
- phï m¹ch thÇn kinh do tho¸t nc qua mao m¹ch
- thay ®æi vÞ gi¸c
- mÉn c¶m
- hÑp ®éng m¹ch thËn vµ çc tæn th¬nh do hÑp ®éng m¹ch thËn
- h¹ HA
- hÑp ®éng m¹ch chñ nÆng
- PNCT
thËn träng trg suy thËn
- Lopril
- Viªn nÐn 25mg, 50mg
- LiÒu t¨ng HA: 25-50mg *2-3 lÇn /ngµy
- LiÒu suy tim :khëi ®Çu :6,25mg/lÇn ; duy tr× 50mg*3l/ngµy
- ↑ TDKMM : T’ bæ sung K; TLN gi÷ K.
-↓ hiÖu qu¶ ®trÞ: corticoid t¨ng gi÷ Na t¨ng HA
- ↑ hiÖu qu¶ ®tri qu¸ møc: dc Nitrat chãng ®au th¾t ngùc
Hoa hoÌ
1-Tªn KH:S«phra japonica- Hä ®Ëu.
2-Ph©n bè: ë nhiÒu tØnh VN, ®b Th¸I b×nh.
3-Bé phËn dïng, CB:
-Nô hoa, vá qu¶ (hoÌ gi¸c)
-Thu h¸I buæi s¸ng kh« r¸o: tuèt lÊy nô hoa, f¬I n¾ng, sÊy kh«.
4-TPHH:
- Rutin-28%, vµ çc terpenoid kh¸c betulin,sophoradiol.
-Vá qu¶: flavonoid tf:rutin, soforicosid.
5-CNCT:
-thuéc nhãm chØ huyÕt. TÝnh vÞ: ®¾ng, hµn. Qui: can, ®¹i trµng. Long huyÕt, chØ huyÕt: trÞ huyÕt nhiÖt g©y
xuÊt huyÕt (m¸u cam, b¨ng h.,®¹i tiÓu tiÖn ra m¸u, trÜ ra m¸u).
B×nh can h¹ ¸p: sao ch¸y ch÷a THA.
Thanh nhiÖt b×nh can: trÞ can ho¶ vîng g©y ®au m¾t ®á, ®au ®Çu.
-Thanh phÕ ch. viªm:viªm thanh ®íi, v.thËn cÊp.
-HoÌ gi¸c: thanh can ®ëm, trõ fong l¬ng huyÕt trÞ nhät, ch¶y nc d·i.
6-TDDL: c/x rutin.
Rutin cã ho¹t tÝnh vit.P  lµm bÒn, gi¶m tÝnh thÊm TM, t¨ng bÒn v÷ng hång cÇu. Gi¶m tr¬ng lùc c¬, chèng co
th¾t. Phßng biÕn cè cña XV§M. TrÞ suy yÕu tÜnh m., xuÊt huyÕt, tæn th¬ng ngoµI da do UV.
7-D¹ng BC: chÌ thanh nhiÖt. Viªn nÐn 0,02g, viªn fèi hîp Rutin-C.
- 26 -
Chuyên đề 6:
Chèng viªm NSAIDs vµ Dîc liÖu ch÷a thÊp khíp
I.§¹i c¬ng thuèc
C¬ chÕ chèng viªm
PL mµng
Phospholipase A2
a.arachidonic NSAIDs
(-)
lipoxygenase COX
Leucotrien PG
,D,E B4 viªm
Co th¾t phÕ qu¶n

Ngoµi ra:
-®èi kh¸ng víi hÖ E ph©n huû Pr
-ng¨n c¶n qtr biÕn ®æi Pr => lµm bÒn v÷ng mµng lisosom
-®èi kh¸ng td víi çc chÊt trung gian ho¸ häc:bradykinin, histamin,...
-(-) ho¸ híng ®éng b¹ch cÇu
-(-) sù di chuyÓn cña b¹ch cÇu tíi tæ chøc viªm
II.Thuèc cô thÓ
Ibuprofen
CH3- CH-COOH
CH2- CH(CH3)- CH3

acid 2- (4-
isobutyl phenyl) propionic
1.tÝnh chÊt
- bét kÕt tinh tr¾ng or tinh thÓ ko mµu
- ®é tan : k« tan trg nc; tan trg dd kiÒm vµ carbonat kiÒm ;dÔ tan trg aceton, ether, MeOH, cloroform
- Tn/c= 75- 78
2.kiÓm nghiÖm
§Þnh tÝnh: -Tn/c
-Phæ UV, IR, SKLM
§Þnh lîng: pp a-b : dd chuÈn ®é NaOH, chØ thÞ phenolphtalein.
3.dîc ®éng häc
- hÊp thu tèt qua ®g tiªu ho¸, sau 2h ®¹t Cmax
- lk víi Pr huyÕt t¬ng : 99%
- th¶i trõ qua nc tiÓu
4.t¸c dông:
- h¹ sèt kÐm
- chèng viªm , gi¶m ®au m¹nh
- chèng kÕt tËp tiÓu cÇu < Aspirin
5.chØ ®Þnh:
- gi¶m ®au nhÑ vµ võa
- trÞ viªm khíp d¹ng thÊp, viªm khíp
- 27 -
6.tdkmm:
- buån n«n, nãng r¸t d¹ dµy
- mÉn c¶m chÐo víi Aspirin
- gi¶m BC h¹t , suy thËn cÊp ,viªm thËn kÏ
7.chÕ phÈm liÒu dïng:
- BD : Brufen ; Mofen
- Cp : viªn nÐn , viªn nang : 100- 400 mg ; ®¹n 500 mg ; d¹ng gel 5%
- LiÒu : ngåi lín : 1,2 –1,8 g/24h * 4-6l /ngµy ; TE :20 mg/Kg /24h chia 4l
Diclophenac natri
CH2-COONa
Cl
NH
Cl
2- (2,6 dicloroanilino) phenyl acetat natri
1.tÝnh chÊt
- bét kÕt tinh tr¾ng or vµng nh¹t
- ®é tan : tan trg nc, MeOH, EtOH ;Ýt tan trg aceton, ko tan trg ether
- cho f of Na
- dÉn chÊt anilin:
+ dd cp/MeOH thªm a.nitric => ®á n©u
+dd cp/NaOH f¶n øng víi dd Kalifericyanid, FeCl3/HCl => cho dd xanh +tña
2.kiÓm nghiÖm
§Þnh tÝnh:
- UV
- SKLM
§Þnh lîng:
- trg mt a.acetic khan, chuÈn b»ng HClO4, chØ thÞ ®o thÕ
- d¹ng acid ®l b»ng KOH/ MeOH
3.dîc ®éng häc:
HÊp thu: ht tèt qua ®g tiªu ho¸, thøc ¨n lµm chËm ht
Ph©n bè: lk Pr ht 99%
ChuyÓn ho¸: ch ho¸ qua gan lÇn ®Çu lµm SKD ®g uèng cßn 50%
Th¶i trõ: níc tiÓu, T1/2=1,5h
4.chØ ®Þnh:
- ®trÞ çc c¬n ®au cÊp :®au bông kinh ,®au sái thËn, ®au d©y tk
- ®trÞ viªm khíp, tho¸i ho¸ khíp cÊp vµ m¹n
5.tdkmm: t¬ng tù çc thuèc chèng viªm kh¸c
6.chÕ phÈm liÒu dïng:
- BD :Voltaren, Cataflam
- Cp :viªn nÐn 25, 50, 75, 100mg (d¹ng bao tan trg ruét). D¹ng gel dïng ngoµi 10mg/ml
Viªn ®¹n 25; 100 mg . èng tiªm 75 mg/2ml ;75mg/3ml . thuèc nhá m¾t 0,01%
- liÒu dïng : ®au cÊp tÝnh : uèng 50 mg* 3l/24h or s¸ng uèng 50mg, tèi ®Æt 1 viªn ®¹n
duy tr× 75 –100 mg/24h chia 2lÇn or tèi ®Æt 1 viªn ®¹n.
Dîc liÖu
Ngưu tất
Tên khoa học: Achyranthes bidentata
Họ rau giền: Achyranthaceae
2. Phân bố: Cây đã được di thực từ Trung Quốc và được trồng ở 1 số nơi ở nước ta
- 28 -
3. Bộ phận chế biến, bảo quản: Rễ, thu hoạch khi cây úa vàng --------> xông sinh------> phơi
- Saponin khi thuỷ phân cho các sapogenin là acid oleanolic
- Ngoài ra còn có ecdysteron, inkosteron
5. Công dụng
- Có tác dụng hạ cholesterol máu, giảm tỉ lệ α/β liprotein máu, hạ huyết áp
- Saponin của ngưu tất có tác dụng chống viêm khớp thực nghiệm
-Vị thuốc được dùng phối hợp với các vị thuốc khác để chữa mất kinh, đẻ khó, thấp khớp, đau lưng, bí tiểu
tiện, trợ lực tử cung.
6. Công năng, chủ trị
- Hoạt huyết, thông kinh hoạt lạc----------> kinh nguyệt không đều, bế kinh
-Thư cân, mạnh gân cốt--------> đau khớp, đau xương sống
- Chỉ huyết--------> hoả độc bốc lên, gây nôn ra máu, chảy máu
- Lợi niệu, trừ sỏi, hạ áp, giải độc chống viêm
7. Dạng bào chế: Bidentin, Huyết phủ trục ứ thang
Hy thiªm
Tên khoa học: Siegerbeckia orientalis
Họ cúc: Asteraceae
2. Phân bố: Cây mọc hoang khắp nơi ở nước ta, Có ở Trung Quốc và một số nước khác
3. Bộ phận chế biến, bảo quản: Phần thân trên mặt đất, thu hái khi cây chưa ra hoa-----> phơi, sấy khô
- Diterpenoid glycosid là darutosid khi thuỷ phân cho phần aglycon là darutifenol
- Diterpen lacton (orientin, orientalis), flavonoid (3,7-dimetyl …)
5. Công dụng
- Có tác dụng hạ huyết áp, điều trị vết thương
- Được sử dụng chủ yếu để chừa phong thấp, đau xương khớp
- Trừ phong thấp-------> bệnh phong thấp gây đau, thấp khớp, đau xương, chân tay tê dại
-Thư cân, mạnh gân cốt--------> đau khớp, đau xương sống
- Bình can, tiềm dương-------> hoa mắt, chóng mặt, chân tay tê dại, cao huyết áp
- An thần, sát khuẩn, giải độc
7. Dạng bào chế: Thành phần một số bài thuốc, ngày dùng 8-16g dạng thuốc sắc.
Mã tiền
Tên khoa học: Strychnos mox-vomica
Họ mã tiền: Loganiaceae
2. Phân bố: Loại này có nhiều ở Ấn Độ, Xrilanca, Thái lan, Bắc Úc. Ở Việt Nam mới thấy mọc hoang ở
một số vùng rừng núi phía nam. Các loại mã tiền có chứa strynin mọc hoang khắp vùng rừng núi nước ta :
Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Hoà Bình…đặc biệt có nhiều ở Tây Nguyên, Tây Ninh, Đồng Nai,
Long An…
3. Bộ phận chế biến, bảo quản: Hạt, thu hái hạt từ quả chín, rửa sạch, phơi khô-> chế biến. Có thể chế
biến như sau: Ngâm hạt trong nước vo gạo cho mềm, bỏ vỏ ngoài và mầm, thái mỏng, sấy khô, tẩm dầu
vừng, sao vàng đậm, cho vào lọ kín.
- Alcaloid (2-5%), thành phần chính là strychnin(50%), còn lại là brucin và các alcaloid phụ khác như
α/β cochebrin, vomicin, poeudostrychnin.
- Ngoài ra còn có chất béo, axit hữu cơ.
5. Công dụng
- Người ta cho rằng tác dụng của mã tiền là của strychnin
- Với hệ thần kinh trung ương và ngoại vi: liều nhỏ có tác dụng kích thích, liều cao gây co giật. Strychnin
có tác dụng tương đối mạnh với tế bào vận động của hệ thần kinh trung ương, đặc biệt trên tuỷ sống. Kích
thích khả năng về trí não, làm tăng cảm giác về thính giác, vị giác và cơn đau.
-Với tim và hệ tuần hoàn: Làm tăng huyết áp do làm co mạch máu ngoại vi, strychnin là chất kích thích
tim.
- Với hệ tiêu hoá: Làm tăng tiết dịch, kích thích tiêu hoá.
- 29 -
-----------> mã tiền được sử dụng chủ yếu để làm nguyên liệu chiết xuất strychnin. Strychnin được sử dụng
dưới dạng muối sulfat và nitrat để chữa liệt dây thần kinh, suy nhược cơ năng, liệt dương, giải độc thuốc
ngủ barbituric. Mã tiền chưa chế biến được dùng ngoài làm thuốc xoa bóp, chữa chân tay đau nhức do thấp
khớp, đau dây thần kinh. Mã tiền đã chế biến được làm thuốc chữa thấp khớp, suy nhược chân tay, bại liệt,
chó dại cắn.
- Trừ phong thấp, hoạt huyết, thông kinh, do đau-------> phong thấp, đau khớp cấp và mạn
- mạnh gân cốt--------> gân cơ tê đau, chân tay suy nhược, đau dây thần kinh ngoại
- Khử phong, chỉ kinh------->kinh giảm, co quắp chân tay quyết lạnh
- Tán ứ tiêu thũng-------> ung độc, sang chấn sưng đau
7. Dạng bào chế: Thuốc tiêm strychnin sulfat
Chuyªn ®Ò 7:
THUỐC KHÁNG HISTAMIN VÀ DƯỢC LIỆU CHỮA DỊ ỨNG
I.Đại cương về bệnh

1. Định nghĩa: Dị ứng là tình trạng bệnh lý của p/ư miễn dịch với dị nguyên, gây ra tổn thương tổ chức
và rối loạn chức năng các cơ quan.
2. Nguyên nhân:
- Bụi: nhà, giá sách, đường phố
- TB biểu bì, vảy da lông súc vật
- Thực phẩm, thuốc, hóa chất
- VK, nấm mốc, VR.
* Đặc điểm dị nguyên (DN): có tính kháng nguyên (KN) kích thích cơ thể sinh kháng thể (KT) dị ứng và
kết hợp đặc hiệu với kháng thể đó gây nên tình trạng dị ứng.
3. Cơ chế: 3 giai đoạn:
* GĐ mẫn cảm: DN xâm nhập cơ thể lần đầu, kích thích cơ thể sinh KT dị ứng IgE.
* GĐ sinh lý bệnh: DN xâm nhập lại vào cơ thể
DN + IgE/màng TB Mast làm TB Mast bị phá vỡ, giải phóng các chất trung gian hóa
học (TGHH): Histamin, Serotonin...
* GĐ sinh lý bệnh: các chất TGHH được giải phóng tác động lên hệ cơ quan, gây rối loạn chức năng
hoặc tổn thương tổ chức  bệnh lý:
- rối loạn vận mạch
- co thắt cơ trơn các tạng
- giãn mạch, tăng tính thấm mao quản...
4. Điều trị:
- NT1: loại trừ dị nguyên
+ tránh tiếp xúc với DN
+ giải mẫn cảm đặc hiệu: đưa DN vào cơ thể nhiều lần với lượng nhỏ tăng dần.
- NT2: Điều trị triệu chứng
+ Thuốc kháng H1: giảm giải phóng chất TGHH
+ Corticoid: giảm viêm
+ Theophylin và thuốc kích thích  giao cảm: giảm khó thở, co thắt phế quản.
II.đại cương về nhóm thuốc
1. Histamin:
- Là chất nội sinh có nhiều trong mô ĐV có vú, được tạo thành từ Histidin và 1 số a.a khác, do khử
nhóm CO2 nhờ enz.histidin decarboxylase.
- Trong cơ thể tồn tại dưới 2 dạng: tự do (có hoạt lực); liên hợp (ko hoạt lực)
Người bình thường: có sự chuyển biến giữa 2 dạng
Người dị ứng: vì lý do nào đó, His tự do được giải phóng quá mức, gây các phản ứng dị ứng:
+ Trên mạch: giãn mạch, tăng tính thấm thành mạch  gây phù nề, xung huyết
+ Trên cơ trơn: co bóp cơ trơn khí phế quản, ống tiêu hóa, đường niệu-sinh dục.
+ Trên các tuyến: tăng tiết dịch như dịch vịDD, hormone TTT..
+ Trên thần kinh TƯ, ngoại biên (+) ngọn dây TKCG qua recap.H1 =>đau, ngứa.
2.Thuốc Kháng His:
* Cấu trúc chung: theo SGK Hoá dược:
Ar1
- 30 -
>X- C - C - N <
1 2
Ar2
Trg đó Ar1: Aryl - hoặc CH3-Aryl -.
Ar2: phenyl - hoặc 2- pyridyl – ( từ vòng pyridine 6 cạnh, ko no chứa N)
* Phân loại
-Theo cấu trúc:
+ d/c Akylamin (X=C): Chlopheninramin
+ d/c Ethanolamin (X= C-O ): Diphenhydramin
+ d/c Ethylendiamin (X=N; -C-C- mạch thẳng)
+ d/c Phenothiazin (X= N của nhân phenothiazin ): Promethazin
+ d/c Piperazin (X= N và –C –C-N< là cấu phần của vòng piperazin)
+ d/c Piperidin (X=C và -- -- -- là cấu phần của vòng piperidin)
-Theo tác dụng đ/v TKTW:
+thế hệ 1: (+)or (-) TKTW; thường là (-)  an thần, gây ngủ.
+thế hệ 2: ko td do ko thấm qua HRMáu não.
Cách PL này ko thể hiện rõ ranh giới với T’ khác và ko nêu rõ đặc điểm td của T’ kháng Histamin  ít
dung.
-Theo cơ chế td:
+ T’ kháng Hist. ở Recep.H1: chiếm chỗ/ đẩy Hist. ra khỏi RH1.
+ T’ (-) g.fóng Hist. tự do.
-Tương Quan giữa cấu trúc và tác dụng:
ở CP có C*  các đ.phân quang học:
+khi có ctrúc C*- C - C - : đfân D có hoạt tính .
1 2
+ ------------ C*- O- C - C -: đfân Dcó htính < đf.
1 2
+nếu C*= C th ì 2 đf c ó td nh ư nhau.
2
* Cơ chế: ức chế cạnh tranh với His trên thụ thể H1
* Tác dụng:
- Trên mạch và HA:
+ làm mất t/d của His trên mạch
+ giảm hoặc mất t/d các p/ư viêm, dị ứng do His gây ra
- Trên cơ trơn:
+ giảm co thắt cơ trơn tiêu hóa do His  giảm đau bụng do dị ứng
+ t/d ko đặc hiệu trên cơ trơn phế quản  ko dùng cắt cơn hen
+ cơ trơn mạch máu: (-) t/d co mạch của His.
- Trên tuyến ngoại tiết: (-) bài tiết nước bọt, nước mắt do His
- Trên TKTW:
+ (-) TKTW  buồn ngủ, an thần (THệ 1)
+ (+) TKTW  bồn chồn, khó ngủ
+ giảm sự tỉnh táo, gây chậm chạp, mơ màng.
- Kháng Cholinergic: THệ 1 làm thuốc chôngs nôn, say tàu xe
* Chỉ định:
- Chống dị ứng: viêm mũi dị ứng, nổi mề đay, ban da, ngứa do dị ứng
- Chống say tàu xe (Promethazin, Diphenhydramin)
- Hội chứng Meinere
- Buồn nôn, nôn/ thai ngén (nhóm Phenothiazin)
- Phối hợp điều trị ho.
* Tác dụng KMM:
- an thần, gây ngủ (THệ 1)
- hệ tiêu hóa: ăn kém ngon, buồn nôn, nôn (THệ 1)
- Kháng Cholinergic: khô miệng, họng, mũi (THệ 1)
* CCĐ:
- mẫn cảm
- u sơ tiền liệt tuyến
- nhược cơ
- thiên đầu thống
- PNCT, CCB.
* Tương tác thuốc:
- 31 -
- tăng t/d của thuốc an thần, gây ngủ (trừ nhóm 7)
- tăng t/d kháng Cholinergic khi phối hợp cùng thuốc này
- rượu, thuốc (-)TKTW làm tăng t/d (-)TKTW
- Terphenadin + nhóm Macrolid, chống nấm Ketoconazol làm tăng nguy cơ xoắn đỉnh, loạn nhịp thất.
III.Thuốc cụ thể
 CLORPHENIRAMIN MALEAT
Cl
CH3
CH-COOH
.
CH-CH2-CH2-N
CH-COOH
CH3
1. Nguồn gốc: Tổng hợp

2. Công thức:
3(4-clophenyl)-3-(2-piridyl) propyldimethylamin hydromaleat
3. Tính chất:
Lý: - bột tinh thể trắng, ko mùi
- độ tan: + tan/H2O (dd nước có pH 4-5), EtOH, cloroform
+ tan ít/Ether, Benzen
4. Kiểm nghiệm:
* Định tính:
- phổ IR, UV (265nm)
- x/đ ax.maleic:
+ kiềm hóa dd chế phẩm=NaOH để tách Clopheniramin base
+ dịch còn lại + dd resorsinol/H2SO4đ rồi đun cách thủy  ko x/h màu
+ 1 phần dịch + ddBr2 đun cách thủy đến sôi, để nguội + dd resorsinol/H2SO4đ  đun cách thủy 
xanh lam
- tạo tủa ax.piric: Tn/c tủa = 196-200C (t/c c ủa Alcoloid)
- Tn/c chế phẩm= 132-136C
* Định lượng:
- PP MT khan: + ax.acetic khan
+ dd chuẩn độ: HClO4 0,1M
+ chỉ thị: tím tinh thể hoặc điện kế
5. Chỉ định:
- Dị ứng đường hô hấp trên: viêm mũi dị ứng
- Dị ứng da: mề đay, mẩn ngứa...
- Phối hợp với Adrenalin điều trị sốc phản vệ
- Phối hợp với thuốc chống ho
6. Chế phẩm, liều dùng:
* Biệt dược: Chlortrimetons
* Chế phẩm:
- v.nén: 2mg, 4mg
- tiêm: 10mg/ml, 100mg/ml
- Thuốc nước, siro: 2mg/5ml
- viên t/d chậm, viên bọc: 6, 8, 12 mg
* Liều: NL:4mg/lần x 4-6lần/24h (tối đa 40mg/24h)
TE (trên 12tuổi): 2mg/lần x 3-6lần/24h (tối đa 12mg/24h)
 PROMETHAZIN HCL
- 32 -
CH3
CH3
N-CH2-CH-N .HCl
CH3
S
1.Công thức:
2. Điều chế: tổng hợp
3. Tính chất:
* Lý: - bột kết tinh trắng, trắng ngà; vị đắng, tê lưỡi.
- Tn/c: 215-225C
- độ tan: rất dễ tan/nước
tan/alcol, cloroform
ko tan/ether, aceton, ethylacetat
* Hóa:
- Nhân phenothiazin dễ bị OXH tạo sản phẩm chua nhom –OH, =O, >SO.>SO2 có m.hồng  đỏ tuy
theo tac nh ân v à muc do OXH.
- Amin b3 có tình base tạo kết tủa với TT Alcaloid
4. Kiểm nghiệm:
* Định tính:
- phổ IR
- p/ư ax.nitric: thêm ax.nitric vào dd chế phẩm, x/h kết tủa tan nhanh, dd có màu đỏ, cam, vàng; đun
sôi x/h kết tủa cam, dd đỏ.
- p/ư Cl
* Định lượng:
- PP MT khan:
+ ax.acetic có mặt Hg(CHCOO)2
+ dd chuẩn HClO4 0,1N
+ chỉ thị: tím tinh thể (chuyển m.xanh lục) hoặc dùng điện kế
- HCl: dd NaOH, MT H2O có mặt Cloroform, Alcol
- Dạng bào chế (viên bao): đo UV sau khi chiet DC v à t ạo n ồng đ ộ HCl 0,01N.
5. Chỉ định:
- dị ứng
- phối hợp Adr./điều trị sốc phản vệ
- an thần gây ngủ cho người có giấc ngủ ko yên, trước và sau mổ
- phòng và chống nôn
- phối hợp thuốc giảm đau, thuốc ho.
6. Tác dụng KMM:
- khô miệng
- mờ mắt, hoa mắt
- liều cao: NL: hôn mê, co giật
TE: kích động, ác mộng
* Biệt dược: Phenergan, Dipeazin
* Chế phẩm:- dd tiêm: 25mg/ml
- thuốc đạn: 25, 50mg
- viên bọc đường: 12.5; 25; 50mg
- siro: 6.25mg, 25mg/5ml
* Liều: NL: 12.5-25mg/lần x 4-6lần/24h (max150mg/24h)
TE: 1/2 liều NL, 3lần/24h, trước khi đi ngủ 25mg/l
Liều an thần gây ngủ (dùng trước khi đi ngủ): NL: 25-50mg, TE 1/2 liều NL
Kim ng©n
1-Tªn KH: Lonicera japonica; hä KN Caprifoliaceae.
2-Ph©n bè: mäc hoang vïng rõng nói Cao b»ng, Thanh ho¸.
3-Bé phËn dïng, CB: -Hoa, d©y,cµnh l¸. Thu h¸I khi hoa s¾p në, sÊy kh«, x«ng sinh, f¬i kh«.
- 33 -
4-Thµnh phÇn HH:-Flavonoid (chÝnh lµ lonicerin or scolymosid)-1 sè carotenoid, a.clorogenic vµ çc ®ång
ph©n.
5-TD-CD:-Kh¸ng khuÈn ®/v 1 sè VK chi TC,LC, lþ (Shigella), th¬ng hµn (Salmonella) ®trÞ NK ®êng h« hÊp
trªn, viªm da, môn nhät, lþ trùc trïng. Ng¨n tÝch mì ë bong.
6-C«ng n¨ng, chñ trÞ:+Thanh nhiÖt, gi¶I ®éc: nhiÖt ®éc sinh môn nhät, dÞ øng..+Thanh thÊp nhiÖt vÞ trµng: 
ch÷a lþ. +Gi¶I ®éc, s¸t khuÈn: sng hÇu hang, viªm amidan, ®au m¾t ®á. +Thanh gi¶I biÓu nhiÖtngo¹i c¶m
phong nhiÖt. +L¬ng huyÕt, chØ huyÕt: ®¸I ra m¸u.
7-D¹ng BC: Ng©n kiÒu t¸n.
KÐ ®Çu ngùa
-Tªn KH: Xanthium strumarium; hä cóc-Asteraceae.
-Ph©n bè: mäc hoang nhiÒu n¬I ë VN .
-Bé phËn dïng-CB:+ Qu¶ (Th¬ng nhÜ tö): qu¶ giµ, sao ch¸y,r©y bá gai, gi· dËp.+PhÇn c©y trªn mÆt ®Êt.
-TPHH: +Qu¶ chøa chÊt bÐo, Iod d¹ng kÕt hîp, 1sè diterpenoid glycoside. +L¸ cã sesquiterpen lacton: xanthatin,
xanthumin.
-TD-CD:+Diterpen.glycosid td h¹ gluco/m¸u m¹nh.+ Xanthatin kh¸ng khuÈn. +Iod bíu cæ.+Qu¶, cµnh l¸ môn
nhät, mÈn ngøa, lþ.+qu¶  bÝ tiÓu, ®au r¨ng, bíu cæ.
-CN-chñ trÞ:+Khö phong thÊp, gi¶m ®au®au khíp, tª d¹i ch©n tay,fong hµn g©y ®au ®Çu.+TiÖt ®éc, s¸t
khuÈnfßng ngøa, dÞ øng.+Ch«ng viªm, t¸n kÕt viªm xoang hµm, mòi m¹n, bíu cæ, trµng nh¹c. +ChØ
huyÕt:trÜ rß m¸u, ch¸y m¸u tö cung.
-D¹ng BC: th.fÇn cña T’ s¾c.
Nóc n¸c
-Tªn KH: Cortex oroxyli.
-Ph©n bè:mäc r¶I r¸c nhiÒu n¬I ë VN.
-Bé phËn dïng-CB: +Vá c©y:bãc, ph¬I kh«.+H¹t: qu¶ giµ vµo cuèi thu,f¬I kh« ®Ëp lÊy h¹t ph¬I thËt kh«.
-TPHH: +Vá: baicalein, oroxylin A. +H¹t: baicalei 6-glycosid, oroxylin A.
-TD-CD: CP Nunaxin+®tri mÒ ®ay s¬ ph¸t, m¹n tÝnh, vÈy nÕn, HPQ trÎ em thÓ nhÑ-trb×nh. +YHCT: h¹t ch÷a
ho,VPQ, ®au gan, ®au DD; bét r¾c ch÷a lë loÐt môn nhät.
Chuyªn ®Ò 8:
Thuèc an thÇn d/c benzodiazepin vµ dîc liÖu cã td an thÇn

1.cÊu tróc
Lµ dÉn chÊt 1,4-benzodiazepin
N ë vtrÝ 5: phenyl
N ë vtrÝ 7 : -Cl, -Br,-NO2

2.ph©n lo¹i
Thuèc td kÐo dµi: clorazepat,diazepam,...
Thuèc td nhanh: lorazepam,temazepam,...
3.t¸c dông-c¬ chÕ
Trªn TKT¦: (-) TKT¦ =>an thÇn, g©y ngñ.
+an thÇn: gi¶m kÝch thÝch, c¨ng th¼ng,lo l¾ng,håi hép:dïng liÒu thÊp
+g©y ngñ:- gi¶m thêi gian tiÒm tµng
-kÐo dµi toµn thÓ giÊc ngñ
-t¹o giÊc ngñ s©u nhÑ nhµng
-gi¶m ¸c méng, gi¶m bån chån
+chèng co giËt ®éng kinh: §K nhá,§K tr¹ng th¸i
Gi·n c¬: gi·n c¬ v©n,c¬ tr¬n khi dïng liÒu cao
Td kh¸c: gi·n m¹ch, h¹ HA,chèng lo¹n nhÞp
C¬ chÕ
-R Benzodiazepin cã nhiÒu ë n·o gi÷a, hÖ limbic, vá n·o
lµ 1 fÇn of føc hîp R GABA- kªnh Cl
- Khi cha cã Benzodiazepin:
+R Benzodiazepin g¾n víi Pr néi sinh
- 34 -
+GABA ko g¾n víi R GABA
+kªnh Cl ®ãng
-Khi cã mÆt Benzodiazepin:
+Benzodiazepin g¾n vµo R Benzodiazepin(®Èy Pr néi sinh vµ chiÕm chç liªn kÕt)
+GABA g¾n vµo R GABA =>kªnh Cl më
+Cl vµo tb g©y u cùc ho¸=> (-) TKT¦.
4.chØ ®Þnh
-çc tr¹ng th¸i thÇn kinh bÞ kÝch thÝch,c¨ng th¼ng,lo ©u
-mÊt ngñ
-§k c¬n nhá,§k tr¹ng th¸i,co giËt do sèt cao
-tiÒn mª
-co cøng c¬
5.td kmm
-buån ngñ,chãng mÆt,mÊt phèi hîp vËn ®éng,ló lÉn
-§éc tÝnh cÊp:
+khi dïng qu¸ liÒu
+gi¶i ®éc b»ng Flumazenil-lµ chÊt ®èi kh¸ng trªn R Benzodiazepin
-§éc tÝnh m¹n
+dïng thuèc l©u dµi=>lÖ thuéc thuèc
+ngõng thuèc ®ét ngét =>héi chøng cai thuèc
+biªn ph¸p: ko dïng thuèc kÐo dµi, gi¶m liÒu tõ tõ
6.cc®
-suy h« hÊp
-nhîc c¬
-suy gan thËn nÆng
7.t¬ng t¸c thuèc
-(-) TKT¦ :td hiÖp ®ång t¨ng cêng=>t¨ng ®éc tÝnh
-Cimetidin, Isoniazid (-) chuyÓn ho¸ Benzodiazepin=>t¨ng td vµ ®éc tÝnh
-Rifampicin g©y c¶m øng E chuyÓn ho¸ lµm gi¶m td of benzodiazepin
III.Thuèc cô thÓ
Diazepam
7-cloro 5-phenyl 1-methyl 2,3 ®ihdro-1H –1,4 Benzo®iazepin –2 on

1.Nguån gèc.: tæng hîp ho¸ häc
2.TÝnh chÊt
-bét kÕt tinh tr¾ng ¸nh vµng,ko mïi
-®é tan: dÔ tan trg dm HC
khã tan trg nc
-T n/c =131-135
3.KiÓm nghiÖm.
§Þnh tÝnh:
-dd diazepam/H2SO4 ® cho huúnh quang xanh lôc díi as UV
-hÊp thô UV: dd diazepam/H2SO4/MeOH cã 3 cùc ®¹i
-v« c¬ ho¸=> Cl
§Þnh lîng
-acid-base:
+Dm: a.acetic khan, chuÈn HClO 4
+Dm: EtOH,chuÈn : NaOH/EtOH- H 2O, chØ thÞ: ®o ®iÖn thÕ
-UV
4.Dîc ®éng häc.
HÊp thu
-HT tèt qua ®g tiªu ho¸
-sau uèng 1h ®¹t C max
- 35 -
Ph©n bè
-97% liªn kÕt víi Pr huyÕt t¬ng
-thuèc qua nhau thai vµ s÷a mÑ
ChuyÓn ho¸
-chuyÓn ho¸ ë gan=> chÊt cßn ho¹t tÝnh
Th¶i trõ
-bµi tiÕt qua nc tiÓu ë d¹ng ®· chuyÓn ho¸
-an thÇn, gi¶i lo,g©y ngñ
- gi·n c¬, chèng co th¾t, co giËt v× (-) f¶n x¹ tk ë cét sèng
6.ChØ ®Þnh.
-khã ngñ v× lo l¾ng:
ngêi lín: 5-20mg, TE 0,5mg/Kg. Uèng trc khi ngñ
-lo ©u håi hép
ngêi lín: 15-30mg/24h chia 3-4 lÇn
TE 12 th¸ng-6T: 1-6mg/24h. 7-15T :6-15mg/24h
-cao HA
-dù phßng sèt cao co giËt
-s¶n giËt
-cbÞ fÉu thuËt
7.T¸c dông kh«ng mong muèn
-chãng mÆt, mÖt nhäc ,ngñ gµ
-RLKN, gi¶m t×nh dôc
-dïng l©u g©y t×nh tr¹ng lÖ thuéc thuèc
-DÞ øng,suy h« hÊp mÊt bï, nhîc c¬ nÆng
-TrÎ ®Î non, trÎ s¬ sinh, pnct vµ ccb
-Suy gan
-Ko uèng rîu khi dïng thuèc
9.ChÕ phÈm &liÒu dïng
BD: Seduxen, Valium, Vazepam
Viªn nÐn, nang: 2, 5, 10mg
-èng tiªm 10mg/2ml, thuèc ®¹n 5, 10mg, siro 2mg/5ml
Cimetidin, Phenytoin: t¨ng hiÖn tîng ngñ gµ
Cisapride : t¨ng td an thÇn
Kh«ng dïng ®ång thêi víi çc thuèc sau: chèng trÇm c¶m 3 vßng, (-) TKT¦, gi·n c¬, çc lo¹i thuèc cã rîu
FLURAzepam. HCl
L¹c tiªn
1-Tªn c©y thuèc: nhiÒu loµI
Passiflora foetida; P.incarnata…
-Hä l¹c tiªn: Passifloraceae
2-Ph©n bè: P.foatida mäc hoang kh¾p n¬I ë VN; P.incarnata nguèn gèc Nam Mü trßng nhiÒu ë ®ã vµ ch©u ¢u.
3-BPD-CB:-Qu¶ chÝn ®Ó ¨n, lµm níc gi¶I kh¸t.
PhÇn trªn mÆt ®Êt: thu h¸I, ph¬I sÊy kh«, nÊu cao hay pha cån thuèc.
4-Thµnh phÇn ho¸ häc:
-Alcaloid, flavonoid, coumarin, saponin, a.a, ®êng..
5-TD-CD:
-An thÇn do alc. chøa nh©n harman, gi¶m td cña cafein.
-L¹c tiªn trÞ mÊt ngñ, suy nhîc TK, ®éng kinh co giËt.
6-C«ng n¨ng chñ trÞ:
-An thÇn, g©y ngñtim håi hép, fiÒn muén mÊt ngñ.
-Gi¶I nhiÖt, m¸t ganc¬ thÓ h¸o kh¸t, ®au m¾t ®á.
7-D¹ng bµo chÕ:
-D¹ng cao/ siro, thêng fèi hîp víi l¸ v«ng, t©m sen, long nh·n…-
-Th.fÇn thuèc s¾c.
- 36 -
Sen
1-Tªn c©y thuèc:
-C©y sen: Nelumbo nucifera.
-Hä sen : Nelumbonaceae.
2-Ph©n bè: trång ë ao hå kh¾p VN.
3-BPD-CB:
-L¸: h¸I vµo mïa thu, bá cuèng f¬I kh«.
-Qu¶: h¸I khi chÝn, foi kh«.
-H¹t: h¸I qu¶ chÝn, bá vá, bá mÇm, f¬I kh«.
-T©m sen:bo¸ h¹t lÊy chåi mÇm, f¬I kh«.
4-Thµnh phÇn hh:
-H¹t cã tinh bét.
-L¸: alcaloid (nuciferin, nor-nuciferin…), flavonoid, tanin, acid h/c..
-T©m sen: nhiÒu alc.
5-TD-CD:
-Alc. toµn fÇn/l¸ sen: an thÇn, h¹ HA nhÑ.
-Nuciferin: (-) tÕ bµo TK vïng vá n·o.
-T©m sen: trÞ mÊt ngñ, an thÇn, di méng tinh.
-Thanh t©m ho¶ «n nhiÖt g©y chãng mÆt, nãi mª,
-TrÊn t©m, an thÇn, g©y ngñ t©m fiÒn, bÊt an mÊt ngñ.
-B×nh can h¹ ¸ptrÞ THA nhÑ.
Cñ b×nh v«i.
1-Tªn c©y thuèc:
-C©y b×nh v«I: Stephania rotunda.
-Hä TiÕt dª.
2-Ph©n bè: kh¸ réng trªn c¶ 3 miÒn VN ë vïng nói ®¸.
3-BPD-CB:
-Cñ: c¹o s¹ch vá n©u ®en, thÝa máng, f¬I kh« vµ chiÕt lÊy rotundin.
4-Thµnh fÇn hh:
-Alc.chÝnh lµ rotundin.
--cßn cã tinh bét, ®êng, acid h/c.
5-TD dîc lý:
-Rotundin td an thÇn, g©y ngñ, h¹ nhiÖt h¹ HA. LiÒu cao chèng co giËt .
-An thÇn suy nhîc TK g©y mÊt ngñ, ®éng kinh.
-KiÖn vÞ, gi¶m ®au do loÐt DD-TT, lþ, ®au r¨ng, ®au d©yTK.
-Gi¶I ®éc tiªu viªm, thanh phÕ chØ ho.
7-D¹ng bµo chÕ:
-Viªn nÐn 0,05g
-T’ tiªm rotundin sulfat.
Chuyªn ®Ò 9
Thuèc chèng nÊm

NÊm cã thÓ g©y bÖnh ngoµi da or bªn trg c¬ thÓ=>chia ra lµm 2 lo¹i:
-nÊm bÒ mÆt: da, tãc, mãng, ...
-nÊm toµn th©n: phÕ qu¶n,fæi,ruét,...
Ph©n lo¹i:
Theo vtrÝ t¸c dông:
-thuèc trÞ nÊm bÒ mÆt: kh¸ng nÊm ë bÒ mÆt da vµ niªm m¹c: ketoconazol, clotrimazol, nystatin,...
-thuèc trÞ nÊm néi t¹ng: trÞ nÊm ë s©u trg c¬ quan :amphotericin B, ketoconazol,...
Theo cÊu tróc ho¸ häc:
1-nhãm azol: ketoconazol, clotrimazol
2-nhãm polyen: amphotericin B, nystatin
3-nhãm allylamin
4-nhãm griseofulvin
- 37 -
5-nhãm flucytocin
6-çc thuèc kh¸c: a.benzoic; a.salicylic,...
1-Nhãm Azol:
gåm 2 nhãm ®Òu cã cïng c¬ chÕ t¸c dông
+d/c Imidazol (dÞ vßng 5 c¹nh chøa 2 N) >
+ d/c triazol (dÞ vßng 5 c¹nh chøa 3 N),
-§Æc ®iÓm: d/c chØ cã t¸c dông khi t¹i N1 cã nhãm thÕ R- tho¶ m·n ®k:
+R- ph¶I g¾n víi 2,3 nh©n th¬m.
+Ýt nhÊt trong 1 nh©n th¬m ph¶I chøa nhãm thÕ X- (Cl, F..).
-C¬ chÕ td:+ T’azol (-) td cña enz. Cytochrom P450 cña nÊm trong viÖc t¹o ra Ergosterol- 1sterol chñ yÕu cña
mµng tb nÊm
+Khi ergosterol kh«ng ®îc t¹o ra, mµng tb nÊm bÞ tæn th¬ng-->thay ®æi chøc n¨ng vµ ®é thÊm cña mµng-->mÊt
chÊt dinh dìng nh K, a.a.--> tb nÊm chÕt.
2-Nhãm Polyen:
KS chèng nÊm ®îc ph©n lËp tõ VSV/ ®Êt.
-§® cÊu t¹o: + lµ çc d/c vßng lacton kh¸ lín, 26 C (natamycin), 38 C (nystatin, amphotericin B).
+cã mÆt hÖ d©y nèi 2 liªn hîp polyen.
+Ph©n tö gåm 2 chuçi, chuçi trªn cã 8 nhãm –OH, chuçi díi cã d·y nèi 2 liªn hîp ( 6 nèi 2 víi nystatin, 7 nèi 2 víi
amphotericin B). 2 chuçi nèi 2 ®Çu b»ng 2C.
+cã ptö ®êng desoxyaminohexose nèi víi d·y díi qua liªn kÕt glycoside.
-C¬ chÕ td: çc KS nµy lk víi ergosterol trªn mµng tb nÊm thay ®æi ctróc mµng↑®é thÊm mµngmÊt K,
a.a.--> chÕt tb nÊm. Tuú theo nång ®é, T’ cã td k×m /diÖt nÊm.
-Lµ T’ kh¸ng nÊm phæ réng, nhng ®éc, khã tan/níc, ko bÒn ho¸ nªn chØ ®trÞ bÒ mÆt, trõ amphotericin B ®tri
toµn th©n ë d¹ng dd tiªm truyÒn TM.
3-Nhãm Allylamin:
-CÊu t¹o: R1
>N R3
R2
-Lµ çc base yÕu, ®trÞ nÊm theo c¬ chÕ (-) sinh tæng hîp ergosterol ë g® ®Çu, kh«ng øc chÕ enz. Cyt.P450 nh
çc azol.
III.Thuèc cô thÓ
Ketoconazol
1.Nguån gèc.:thuéc dÉn chÊt Imidazol, tæng hîp ho¸ häc

2.TÝnh chÊt
-bét kÕt tinh tr¾ng or hÇu nh tr¾ng
-®é tan: -ko tan trg nc
-h¬i tan trg EtOH,tan trg MeOH
-dÔ tan trg dicloromethan
-Tn/c=148-152
3.KiÓm nghiÖm.
-§Þnh tÝnh:
+IR,UV
+V« c¬ ho¸:Cl
+KÕt tña víi thuèc thö Alc
-§Þnh lîng:
+IR
+§o acid trong m«i trêng acid acetic khan
Dm :acid acetic+ethyl methyl ceton
ChuÈn:HClCr4
- 38 -
ChØ thÞ:®o thÕ
4.Dîc ®éng häc.
-HÊp thu : +Tèt qua ®êng uèng.
+Tèt nhÊt ë pH acid
-Ph©n bè : +Liªn kÕt Pr huyÕt t¬ng 90%.
+Ph©n bè:níc bät,dÞch khíp,mÆt,níc tiÓu,nhau thai,s÷a mÑ,m« mÒm,da vµ g©n.
+Kh«ng qua hµng rµo m¸u n·o
-C’/h : Gan
-Th¶i trõ : +MÆt.
+t1/2 : 8-12h
-T¸c dông : +Kh¸ng nÊm phæ réng:nÊm da,bÒ mÆt vµ nÊm néi t¹ng
+VK Gr(+)
-C¬ chÕ : (-) alpha demethylase (lµ Enzym tham gia vµo qu¸ tr×nh tæng hîp Ergosterol)
=>gi¶m tæng hîp ergosterol vµ Lipid mµng tÕ bµo nÊm
=>Lµm thay ®æi tÝnh thÊm mµng tÕ bµo: (-) chøc n¨ng mµng
(-) sù ph¸t triÓn cña nÊm
-LiÒu thÊp:K×m nÊm.
-LiÒu cao :DiÖt nÊm
6.ChØ ®Þnh.
-§iÒu trÞ çc bÖnh do nhiÔm nÊm nh¹y c¶m ë da,tãc,mãng,tiªu ho¸,néi t¹ng.
-Dù phßng vÇ trÞ nÊm ë ngêi suy gi¶m miÔn dÞch vµ viªm da do t¨ng tiÕt b· nhên.
7.T¸c dông kh«ng mong muèn
-Rèi lo¹n tiªu ho¸:buån n«n,n«n,t¸o bãn,®Çy h¬i,tiªu ch¶y,ch¶y m¸u tiªu ho¸.
-Rèi lo¹n néi tiÕt :+ThiÓu n¨ng tuyÕn thîng thËn.
+Vó to ë nam.
+Gi¶m t×nh dôc.
-Ýt gÆp : Nhøc ®Çu,chãng mÆt,kÝch ®éng,ngñ gµ,viªm da ph¸t ban,mµy ®ay,t¨ng Enzym gan.
-BD: Nizoral,ketoderm...
-Viªn nÐn 200mg
Hçn dÞch 100mg/5ml.
Kem b«i 2%
Dçu géi 2%
-Ngêi lín : 200-400mg/24h
TrÎ em>2 tuæi:3,3-6,6 mg/kg/224h uèng trong hoÆc sau b÷a ¨n.
D¹ng kem b«i:1-2 lÇn/24h.
Dçu géi :2lÇn/tuÇn
-T¨ng nång ®é/htg cña thuèc chèng ®«ng m¸u,chèng ung th,kh¸ng H1 thÕ hÖ míi,thuèc an thÇn vµ
corticoid.
-Çc thuèc lµm gi¶m hiÖu qu¶ trÞ nÊm cña Ketoconazol:Kh¸ng acid, kh¸ng H2, isoniazid.
amphotericin b
1-Nguån gèc.
-Ph©n lËp tõ x¹ khuÈn Streptomyces nodusus; cthøc C47H73NO17.
2.TÝnh chÊt
-Lý tÝnh : +Bét kÕt tinh mµu vµng hoÆc vµng da cam
+§é tan : .,Kh«ng tan trong nø¬c,EtOH
.,RÊt khã tan trong MeOH
.,Khã tan trong Dimethyl formamid
.,Tan trong dimethyl sulpoxid,PG.
-Ho¸ tÝnh : +D©y nèi ®«i liªn hîp: ®o UV 362,381,405nm vµ dùa vµo tØ sè ®é hÊp thô ë çc bíc sãng
trªn ®Ó ®Þnh tÝnh.
+Nhãm NH2 => Base:+HCl->muèi h¬i tan trong níc.
- 39 -
+Nhãm COOH=>Acid: +NaOH ->muèi h¬i tan trong nø¬c.
-§Þnh lîng : Ph¬ng ph¸p VSV
3.KiÓm nghiÖm.
4.Dîc ®éng häc.
-HT : +HÊp thu kÐm qua ®êng tiªu ho¸=>Dïng ®êng uèng trÞ nÊm tiªu ho¸.
+§êng tiªm tÜnh m¹ch=>NÊm toµn th©n vµ néi t¹ng.
-Ph©n bè:Ýt vµo dÞch n·o tuû.
-Th¶i trõ:+ChËm qua thËn.
+T1/2 :24h
-T¸c dông:+Kh¸ng nÊm phæ réng:nÊm bÒ mÆt vµ néi t¹ng: Candida, Aspergillus, Histoplasma,
Cryptococcus...
+Nång ®é øc chÕ tèi thiÓu:0,03-1 microgam/ml
-C¬ chÕ : Amphotericin B g¾n vµo Esgorsterol trªn mµng TB nÊm=>lµm thay ®æi tÝnh thÊm cña mµng
TB víi çc ion:K,Mg,...=>TB nÊm bÞ tiªu diÖt.
6.ChØ ®Þnh.
-NÊm bÒ mÆt:Da,niªm m¹c, miÖng....
-NÊm néi t¹ng do çc chñng nh¹y c¶m.
-Dù phßng vµ ®iÒu trÞ nÊm cho bÖnh nh©n suy gi¶m miÕn dÞch
-Ph¶n øng chung: +Sèt,rÐt run.
+§au ®Çu,®au c¬,®au khíp
Kh¾c phôc:Dïng tríc kh¸ng H1 hoÆc Glucocorticoid
-§éc víi thËn :Gi¶m søc läc cÇu th¹n,ho¹i tö thËn
-T¸c dông kh¸c : +§éc víi tim,gan,
+ThiÕu m¸u,gi¶m K+,Mg2+ m¸u.
+ §au,viªm t¾c tÜnh m¹ch n¬i tiªm.
-BD : Fugison
-D¹ng uèng :+Niªn nÐn 100mg.
+Hçn dÞch,siro 100mg/ml.
+D¹ng tiªm : lä thuèc bét 50mg.
.,D¹ng Liposom hoÆc phøc hîp víi Lipid:hçn dÞch 100mg/ml.
.,Lä bét ®«ng kh« 50,100mg
-D¹ng dïng ngoµi:
LiÒu :Tiªm truyÒn : Khëi ®Çu 0,25mg/kg sau t¨ng dÇn lªn tèi ®a 1,5mg/kg.
Uèng :100-200mg*4 lÇn/24h
-T¨ng ®éc tÝnh víi thËn khi dïng çc thuèc g©y ®éc víi thËn nh:Aminosid,cyclosporin.
-T¨ng t¸c dông vµ ®éc tÝnh cña mét sè thuèc:Digitalis,Flucytosin.
Nystatin
1.Nguån gèc: c«ng thøc C47H75NO17

2.TÝnh chÊt
-Lý tÝnh : +Bét kÕt tinh vang hoÆc h¬i vµng.
+DÔ hót Èm.
+§é tan: .,Kh«ng tan trong EtOH.Ether
.,Khã tan trong MeOH
.,RÊt khã tan trong níc.
.,DÔ tan trong dimethyl formamid
+Kh«ng bÒn víi nhiÖt ®é,®é Èm,¸nh s¸ng.
-Ho¸ tÝnh:t¬ng tù Amphotericin B.
- 40 -
3.KiÓm nghiÖm: ®o UV dd 0,001%/methanol ë 230, 291, 305, 319 nm, vµ dùa vµo tØ sè ®é hÊp thô ë çc b íc
sang trªn ®Ó ®.tÝnh.
4.Dîc ®éng häc.
-HT : +kÐm qua ®êng tiªu ho¸.
+Kh«ng hÊp thu qua da hoÆc niªm m¹c
-TT : Th¶i trõ qua ph©n d¹ng cha chuyÓn ho¸
-Phæ: + Nh¹y c¶m víi nÊm men,C.albicans.
+T¸c dông k×m khuÈn vµ tiªu diÖt phô thuéc liÒu.
-C¬ chÕ : T¬ng tù Amphotericin B
6.ChØ ®Þnh.
Dù phßng vµ ®iÒu trÞ nÊm Candida ë miÖng,®êng tiªu ho¸ vµ ©m ®¹o(phèi hîp Metronidazol)
-Dung n¹p,Ýt ®éc.
-DÞ øng,RLTH
-BD : Mycostatin , Fungicidin.
-§Æt ©m ®¹o : 100000-500000 IU
Viªn nÐn :100000-500000 IU
Hçn dÞch :100000IU/ml
§Æt phèi hîp víi Metronidazol.
-LiÒu dïng
+NÊm Candida tiªu ho¸ : 500000-100000 IU*3-4 lÇn/24h.
+NÊm miÖng : 100000IU*4 lÇn/24h ngËm hoÆc dïng d¹ng hçn dÞch.
+NÊm Candida ©m ®¹o: 100000-200000IU/24h d¹ng ®Æt hoÆc kem b«i.
+NÊm da : b«i 2-4 lÇn/24h d¹ng kem hoÆc thuèc mì.
Chuyªn ®Ò 10
Thuèc ®iÒu trÞ sèt rÐt

1,BÖnh sèt rÐt
-Lµ bÖnh truyÒn nhiÔm do KST SR Plasmodium g©y ra.
-Cã 4 lo¹i Plasmodium:+P.falciparum->SR thêng (80-85%)
+P.vivax ->SR ¸c tÝnh (15-20%)
+P.malariae ->SR ¸c tÝnh (1-2%)
+P.ovale
-BÖnh SR l©y truyÒn qua ®êng m¸u:
+Qua c«n trïng trung gian : muçi Anophen.
+Tõ mÑ sang con : Lóc mang thai.
+Qua ®êng truyÒn m¸u.
2,Chu kú ph¸t triÓn cña KST
4 giai ®o¹n
-Chu kú tiÒn hång cÇu :
+Muçi ®èt ngêi,thoa trïng truyÒn tõ muçi vµo ngêi tíi tÕ bµo gan, ph¸t triÓn v« tÝnh thµnh tiÓu thÓ hoa
cóc(ThÓ ph©n liÖt m«)
-Chu kú hång cÇu:
+KST non ®æ vµo m¸u,chui vµo çc hång cÇu ph¸t triÓn tiÕp thµnh tiÓu thÓ hoa cóc(ThÓ ph©n liÖt
hång cÇu) sau ®ã ph¸ vì hång cÇu ra ngoµi, tiÕp tôc chui vµo çc hång cÇu kh¸c g©y nªn c¬n sèt rÐt cã tÝnh chu
kú.
+Thêi gian cña chu kú HC kh¸c nhau víi çc loµi :P.falciparum& P.vivax lµ 48h,P.malariae:72h
-Chu kú ngoµi hång cÇu:
+P.vivax vµ p.malariae: sau chu kú HC,1 sè KST ë l¹i gan ph¸t triÓn thµnh thÓ Èn g©y SR t¸i ph¸t
- 41 -
-thÓ giao tö +1 sè KST ë l¹i huyÕt thanh ph¸t triÓn h÷u tÝnh thµnh thÓ giao tö (gbµo ®ùc, çi)
+khi muçi ®èt ngêi =>thÓ giao tö vµo da dµy muçi ph¸t triÓn thµnh thoa trïng råi di chuyÓn ®Õn tuyÕn
níc bät cña muçi
+khi muçi ®èt ngêi => l©y truyÒn bÖnh cho ngêi.
1.ph©n lo¹i: theo 4giai ®o¹nph¸t triÓn nªu trªn:
-thuèc dù phßng:+diÖt thÓ v« tÝnh ë chu kú tiÒn HC.
+ng¨n ko cho KST xam nhËp vµo HC: chloroquin (ClQ), MeFQ
-thuèc c¾t c¬n sèt: diÖt thÓ ph©n liÖt trg HC: ClQ, MeFQ, Artemisinin…
-thuèc chèng t¸i ph¸t: diÖt thÓ v« tÝnh of chu kú ngo¹i HC cña P.vivax, P.mal. : primaquin
-thuèc chèng l©y truyÒn: +diÖt thÓ giao tö/m,+ng¨n KST lan sang muçi: primaquin, cloguanid
2.nguyªn t¾c ®iÒu trÞ
-chÈn ®o¸n vµ ®trÞ sím
-dïng thuèc cã môc tiªu, ®ñ liÒu
-®trÞ triÖt ®Ó, toµn diÖn
3.ph¸c ®å ®iÒu trÞ
§trÞ SR thêng:
Nhãm BN Nghi SR SR do SR do P.vivax SR fèi hîp
P.falciparum
<3 tuæi Artersunat or Artersunat Chloroquin Artersunat
Chloroquin
> 3 tuæi Artersunat or CV-8 or Chloroquin+ Artersunat
Chloroquin Artersunat+ Primaquin +Primaquin
Primaquin
PNCT<3 thg Artersunat or Quinnin Chloroquin Quinnin
Chloroquin
PNCT>3 thg Artersunat or Artersunat Chloroquin Artersunat
Chloroquin
-§trÞ c¾t c¬n

+Víi P.Vivax,P.malariae : Cloroquin(Delagyl)
+Víi P.Falciparum:
Cha kh¸ng Cloroquin,Fansidar(SR2): Cloroquin,Fansidar
§·kh¸ng: Quinin,Artemisinin,Artesunat,Artemisinin phèi hîp Mefloquin.
-§trÞ tiÖt c¨n, ®trÞ giao bµo:
+VíiP.Vivax:Primaquin (Kh«ngdïngPrimaquin cho TE<2 tuæi,PNCT) Ngõng ngay Primaquin nÕu bÖnh
nh©n ®¸i huyÕt cÇu tè.
+Víi P.falciparum : Primaquin 1 liÒu 4 viªn/24h
-§trÞ SR ¸c tÝnh
Sö dông u tiªn çc thuèc
-Artersunat : Lä thuèc tiªm 60mg,viªn ®¹n 50,100 mg.
-Quinindihydroclorid hoÆc quininhy®roclorid : 500mg.
-Dù phßng SR
-PNCT :2 viªn Cloroquin/tuÇn/thai kú.
-Kh¸ch du lÞch,ngêi ®Õn c«ng t¸c : uèng thuèc hµng tuÇn trong th¬× gian ë vïng sèt rÐt vµ 4 tuÇn sau khi
ra khái vïng SR.
Uèng Mefloquin hoÆc Cloroquin nÕu KST SR cßn nh¹y c¶m
-Ngêi míi ®Õn ®Þnh c ë vïng SR : uèng thuèc trong vßng 6 th¸ng ®Çu.Uèng Mefloquin hoÆc Cloroquin
nÕu KST SR cßn nh¹y c¶m.
III.Thuèc cô thÓ
Mefloquin (Thuèc c¾t c¬n sèt vµ dù phßng)
- 42 -
1.Nguån gèc.
-Tæng hîp. CÊu tróc gåm 1 nh©n quinolin cã 2 nhãm CF3 vµ nh©n piperidin g¾n vµo ptö Methanol 
MeFQ.
2.TÝnh chÊt
-Lý tÝnh : +Bét kÕt tinh tr¾ng hoÆc h¬i vµng.
+RÊt khã tan trong níc.
+DÔ tan trong MeOH,tan trong EtOH.
+NhiÖt ®é n/c :260.
-Ho¸ tÝnh:
+N/vßng Quinolin (vßng Naphtalen chøa 1N) => tÝnh base
+Nh©n th¬m : UV.
+HCl.
+F-
-§Þnh tÝnh :
+CP/H2SO4 => Huúnh quang xanh.
+UV
+Cl- b»ng AgNO3 ; F- dïng thuèc thö CaCl2 ->KÕt tña CaF2 kh«ng tan trong acid acetic
lo·ng.
-§Þnh lîng :
+§o acid trong m«i trêng khan:
Dm : acid formic+ anhydric acetic
ChuÈn : HCl04
ChØ thÞ : §o thÕ
+ §o UV.
3.KiÓm nghiÖm.
4.Dîc ®«ng häc
-HT : +§êng tiªm g©y kÝch øng m¹nh.
+ChØ dïng ®êng uèng : .SKD 80%
Thøc ¨n lµm t¨ng hÊp thu
-PB : +Liªn kÕt Pr huyÕt t¬ng 98%.
+Ph©n bè réng r·i trong c¬ thÓ,®Æc biÖt gan vµ phæi.
-TT : +ChËm qua ph©n
+T 1/2 :20 ngµy.
-Td : +DiÖt thÓ ph©n liÖt trong m¸u cña tÊt c¶ KST SR c¶ P.falciparum kh¸ng Cloroquin.
+Kh«ng cã t¸c dông ë giai ®o¹n ngo¹i hång cÇu.
-C¬ chÕ : + (-) kh©u lÊy thøc ¨n cña KST.
+ T¹o phøc víi Hem g©y ph¸ vì mµng TB KST
+ T¨ng pH trong KST.
6.ChØ ®Þnh.
-Phßng vµ ®iÒu trÞ SR do chñng P.falciparum kh¸ng Cloroquin & ®a kh¸ng.
-T¸c dông chËm vµ kh«ng dïng ®îc ®êng tiªm => kh«ng thay thÕ ®îc Quinin trong ®iÒu trÞ c¬n sèt rÐt
nÆng vµ cÊp tÝnh.
-LiÒu ®iÒu trÞ:RLTH nhÑ,nhøc ®Çu,chãng mÆt.
-LiÒu cao :RLTH nÆng,RL TK ,t©m thÇnh,co giËt.
RL thÞ gi¸c,ï tai.
-§éng kinh & RL t©m thÇn.
-Suy gan,thËn nÆng.
-FNCT < 3 th¸ng.
-ThËn träng khi l¸i xe & vËn hµnh m¸y mãc,lµm viÖc trªn cao.
9.ChÕ phÈm &liÒu dïng
-CF : Lariam ,Meflam : viªn nÐn 250mg (sÊp sØ 228 mg d¹ng base)
Fansimef : Viªn nÐn phèi hîp víi Fansidar
-LD : Ngêi lín uèng 250 mg/1 lÇn/ 1 tuÇn.
HoÆc 1g/1 th¸ng.
- 43 -
-Phèi hîp víi Quinin,Quinidin, T’(-) beta-adrenergic, lµm t¨ng ®éc tÝnh trªn tim, g©y øc chÕ tim m¹ch.
Cloroquin
CH3-CH-CH2-CH2-CH2-N(CH3)2
NH
Cl N
1.Nguån gèc.
-Tæng hîp, gåm vßng Quinolin cã Cl g¾n trùc tiÕp víi dc amino cña 1 amin bËc 3.
2.TÝnh chÊt
-Lý tÝnh : + Bét kÕt tinh tr¾ng hoÆc h¬i vµng.
+Kh«ng mïi,vÞ ®¾ng.
+RÊt khã tan trong níc.
+(+)/ acid lo·ng,Cloroform,ether.
-Ho¸ tÝnh : + Nh©n quinolin : .,Base.
.,UV.
+Diethylamino : Base.
3.KiÓm nghiÖm.
D¹ng dîc dông: +Cloroquin.2H3PO4
+Cloroquin.H2SO4 =>bÒn v÷ng,(+)/Níc
+Cloroquin.2HCl
-§Þnh tÝnh :
+Thuèc thö Alc -> mµu :
Acid picric : kÕt tña vµng.
Acid silicovolframic : kÕt tña tr¾ng.
+§o UV
+Ph©n biÖt muèi : .,Photphas :Amoni molypdat : kÕt tña vµng
.,Sulphat : BaCl2 : kÕt tña tr¾ng
.,HCl : AgNO3 : kÕt tña tr¾ng x¸m
-§Þnh lîng :
+§o acid trong m«i trêng khan.
Dm : acid acetic.
ChuÈn : HClO4, sau khi lo¹i bá çc anion.
ChØ thÞ : §o thÕ hoÆc tÝm tinh thÓ.
+ UV.
4.Dîc ®éng häc.
-HT : + Tèt ®êng tiªu ho¸,tiªm b¾p vµ tiªm díi da.
+Sau 3-5h ®¹t nång ®é tèi ®a trong m¸u.
-PB : +Ph©n bè nhanh,réng r·i vµo çc m«.
+T©p; trung nhiÒu ë gan, C/gan > 200 lÇn C/ huyÕt t¬ng.
+Thuèc vµo dÞch n·o tuû,rau thai vµ s÷a mÑ.
+Liªn kÕt Pr huyÕt t¬ng 55%
-C/h: +Gan.
+ChÊt chuyÓn ho¸ Desethylcloroquin
-TT : +ChËm.
+Níc tiÓu.
+t 1/2 =5-7 ngµy
-Td :
+ KST SR : ., DiÖt thÓ v« tÝnh giai ®o¹n tiÒn hång cÇu vµ trong hång cÇu.
., ThÓ giao tö KST SR(Trõ P.falciparum kh¸ng Cloroquin)
- 44 -
., T¸c dông c¾t c¬n sèt rÐt nhanh vµ t 1/2 > quinin => dù phßng vµ ®iÒu trÞ c¾t c¬n SR do
P.vivax vµ P.malariae.
., Kh«ng cã t¸c dông trªn giai ®o¹n ®o¹n ngo¹i hång cÇu => chèng t¸i ph¸t ph¶i phèi hîp víi
Primaquin.
+ Kh¸c : + DiÖt s¸n l¸ gan vµ amip gan.
+ (-) MD nªn ®iÒu trÞ VKDT,Lupus ban ®á hÖ thèng,RL chuyÓn ho¸ Porphyrin vµ çc lo¹i
ban da.
-C¬ chÕ t¸c dông :
+ KST tiªu ho¸ Hb cña TB vËt chñ => gi¶i phãng ra mét sè chÊt: FP IX, a.a, Hem.,sau ®ã polyme
ho¸ Hem thµnh s¾c tè Hemozoin  thøc ¨n cho KST SR.
+Cloroquin diÖt KST SR do:
., (-) qu¸ tr×nh Polyme ho¸ => lµm thiÕu Hemozoin vµ tÝch luü Hem g©y ®éc cho KST.
., T¹o phøc hîp Cloroquin-FP IX  tiªu huû mµng TB vµ diÖt KST.
., Do lµ base yÕu nªn khi x©m nhËp vµo néi bµo (cã b¶n chÊt acid) t¹o hÖ ®Öm lµm mÊt kh¶
n¨ng tiªu ho¸ Hb cña KST.
6.ChØ ®Þnh.
-Dù phßng vµ ®iÒu trÞ SR (Trõ P.falcip¶um kh¸ng thuèc) vµ SR n·o.
-§iÒu trÞ amip gan vµ s¸n l¸ gan.
-§iÒu trÞ viªm ®a khíp d¹ng thÊp vµ Lupus ban ®á.
-LiÒu ®iÒu trÞ SR :RLTH nhÑ,nhøc ®Çu,ch¸n ¨n.
-LiÒu cao : + RLTH nhiÒu,®éc víi thÇn kinh & t©m thÇn.
+ Viªm d©y thÇn kinh ngo¹i biªn.
+ RL thÝnh gi¸c,thÞ gi¸c.
+ Tæn th¬ng da.
-MÉn c¶m víi thuèc.
-BÖnh vâng m¹c.
-BÖnh vÈy nÕn.
-PNCT.
-ThËn träng víi nh÷ng ngêi bÖnh gan,m¸u vµ RLTH.
-CP : + Nivaquin , Delagyl.
+ Cloroquin phosphat: viªn nÐn 0,25;0,5 mg(sÊp sØ 150,300mg base)
+Cloroquin diHCl : dung dÞch 250mg/5ml.(200mg base/5 ml)
+Thuèc ®¹n :150 ;300 mg d¹ng sulphat.
-LiÒu dïng :
+ Dù phßng : ., 500mg/1 lÇn/1 tuÇn tõ 1 tuÇn tríc khi vo¸ vóng SR ®Õn 6 tuÇn sau khi ra khái
vïng SR.
.,TE : 5mg/kg/1 lÇn/ tuÇn
+§iÒu trÞ c¬n sèt :
B¾t ®Çu uèng :1g,sau 6-8h uèng thªm 500mg.
Ngµy thø 2 : 500mg/1 lÇn/24h.
Ngµy thø 3 :500 mg/ 1 lÇn/24h.
+ BÖnh nh©n ko uèng ®îc hoÆc bÞ SR n·o
Tiªm b¾p dung dÞch Cloroquin.HCl liÒu 200-250 mg.Sau 6 tuÇn tiªm l¹i nÕu cÇn .Tèi
®a 1g/24h.
-Dïng Cloroquin víi çc thuèc b¨ng bã æ loÐt da day,ruét sÏ lµm gi¶m sù hÊp thu Cloroquin qua ® êng uèng
-> thËn träng khi phèi hîp.
- 45 -
artemisinin vµ dÉn chÊt
CH3
5
4 6
7
3 O
CH3
O 8
O 12
2 11
1
9
O
10 CH3
1.Nguån gèc.
-ChiÕt xuÊt tõ l¸ thanh hao hoa vµng,hä cóc.
2.TÝnh chÊt
-Lý tÝnh : + Bét kÕt tÝnh mµu tr¾ng hoÆc tinh thÓ h×nh kim kh«ng mµu.
+ Kh«ng mïi,vÞ ®¾ng.
+ §é tan:-(-)/Níc.
-tan trg cloroform.EtOH, MeOH
-dÔ tan trg acetan, ethylacetat
-rÊt dÔ tan trg Dicloro-methan
-Ho¸ tÝnh:
+chøc Peroxyd -> tÝnh Oxh
.Khö KI/H+ =>gp I2 lµm xanh hå tinh bét
. Khö K2Cr2O7 /H2SO4 t¹o a.percromic/ ether =>líp ether cã mµu xanh
+vßng lacton =>dÔ bÞ thuû ph©n
.TP b»ng dd kiÒm +FeCl3/ HCl =>mµu tÝm
.TP/ dd kiÒm =>vßng lacton më t¹o chøc -CHO
-tr¸ng g¬ng
-TT Fehling=> tña Cu2O n©u ®á
.CP+ hydroxylamin/ kiÒm ,acid ho¸ dd thªm FeCl3 =>mÇu tÝm cña Hydroxamat Fe
-§Þnh lîng:
®o UV
3.KiÓm nghiÖm.
4.Dîc ®éng häc.
HÊp thu
Artermisinin: -chiÕt xuÊt tõ thanh cao hoa vµng
-Ýt tan trg nc
-hÊp thu ®g uèng vµ ®g trùc trµng
Artersunat : -b¸n tæng hîp
-tan trg nc
-hÊp thu ®g tiªm tÜnh m¹ch
Artermether:-b¸n tæng hîp
-tan trg dÇu
-tiªm b¾p
Ph©n bè: lk Pr huyÕt t¬ng 77%
ChuyÓn ho¸:
ChuyÓn ho¸ thµnh §ihydroartermisinin td m¹nh >5 lÇn Artermisinin
Th¶i trõ: qua níc tiÓu
-DiÖt thÓ ph©n liÖt trg m¸u cña mäi KST SR ®Æc biÖt SR thÓ n·o do P.falciparum (kÓ c¶ P.falciparum
kh¸ng Chloroquin )
-Kh«ng diÖt thÓ giao bµo
-Ko td lªn g® ngo¹i HC
-Tg td ng¾n
=> Ko dïng lµm thuèc dù phßng vµ thuèc chèng t¸i ph¸t
6.ChØ ®Þnh.
- 46 -
NhÑ vµ tho¸ng qua : RLTH, nhøc ®Çu, chãng mÆt ,ï tai,...
8.Chèng chØ ®Þnh. Kh«ng dïng cho PNCT <3 th¸ng
-BD: Quinghaosu
-LD:
+Artermisinin:
-Uèng: ngµy ®Çu 1g/24h chia 2lÇn, nh÷ng ngµy sau 500mg/24h *4 lÇn
-§Æt hËu m«n: ngµy ®Çu 1,25g/24h, nh÷ng ngµy sau 750mg/ 24h *2-3 ngµy
+Artermether : ngµy ®Çu 300mg /24h nh÷ng ngµy sau 100mg/ 24h *4 ngµy
Cây Canhkina
Tên khoa học: Cuichona sp
Họ cà phê: Rubiaceae
2. Phân bố: ở Việt Nam cây được trồng ở Bavì, Lâm Đồng
-Vỏ thân, vỏ rễ, vỏ cành
- Bóc vỏ phơi sấy khô ở to < 700C
- Alcaloid (4-12%), gồm hai nhóm
+ cichonin: L-quinin, D-quinidin, D-chichonin
+ Nhóm cindionacin: cinchonin, quinomin
Ngoài râ còn có acid hữu cơ, glycosid đắng, nhựa, tinh bột
- quinin có tác dụng diệt thể vô tính của các loài plasmodium, diệt giao tử của P. vivax, P.
malariae, P. orale nhưng không có tác dụng đối với giao tử của P. falipaum và thể ngoại hồng
cầu.
- Quinin còn có tác dụng hạ sốt, liều nhỏ kích thích TKTW, liều cao gây ức chế trung tâm hô hấp,
có thể gây liệt hô hấp.
- Quinin có tác dụng chủ yếu là làm giảm kích thích của cơ tim.
- Cinchonin và cinchonidin có tác dụng diệt KSTSR nhưng yếu hơn nhiều so với quinin.
- Vỏ canhkina được sử dụng chủ yếu làm nguyên liệu chiết xuất qunin và các alcaloid. Ngoài ra
còn có tác dụng hạ sốt, chữa sốt rét, thuốc bổ.
- Quinin được sử dụng dưới dạng muối HCl làm thuốc chữa sốt rét
- Quinidin làm thuốc chữa loạn nhịp tim, các rối loạn chức năng tim
- Quinin HCl và sunlfat: viên nén 0,15g, 0,25g
ống tiêm 0,25g/2ml, 0.15g/5ml
- Quinin bisulfat : viên nén 0,25g
Cây Thanh cao hoa vàng

Tên khoa học: Artermisa annua
Họ cúc: Arteraceae
2. Phân bố: Hiện nay cây được trồng ở hết các tỉnh
-Lá
- Chặt cây phơi nắng------> rũ lấy lá, phơi khô
-1serquiterpenlacton: artemisinin, ngoài ra còn có chứa tinh dầu.
- Artesmisin có tác dụng diệt thể phân liệt trong máu của kí sinh trùng sốt rét ------------> hiện nay
thanh cao được sử dụng chủ yếu làm nguyên liệu chiết xuất artemisinin, được dùng làm thuốc
chữa sốt rét, bán tổng hợp ra arteminat, artemether, arteether có tác dụng manh hơn artemisinin.
- Thanh cao được sử dụng để chữa sốt cao. giải độc, rối loạn tiêu hoá.
- 47 -
- Thanh nhiệt giải độc-------> ngoại cảm phong nhiệt
- Trừ hư nhiệt, nhiệt fục bên trong, chứng cốt chưng, ra mồ hôi trộm, hàn nhiệt vãng lai.
- Thanh nhiệt can đởm---------> sốt rét, thương hàn
- Kiện vị, tiêu thực, kích thích tiêu hoá
- Artesmisin: viên nén 20mg, viên đạn 200, 500mg
- Artesmether: viên nén 50mg, thuốc tiêm trong dầu 100mg/ml
- Asterminat: viên nén 50mg, viên đặt, lọ tiêm 60 mg.
Chuyªn ®Ò 11:
Thuèc ch÷a giun s¸n
I.§¹i cö¬ng vÒ bÖnh.
-Giun s¸n ký sinh ®éng vËt ®a bµo,chñ yÕu ký sinh ë ruét.
-BÖnh giun s¸n phæ biÕn trªn thÕ giíi vµ ph©n bè chñ yÕu ë çc níc kÐm ph¸t triÓn,®iÒu kiÖn vÖ sinh
thÊp.
-Çc lo¹i giun s¸n kh¸c nhau cã sù nh¹y c¶m víi thuèc kh¸c nhau => xÐt nghiÖm c¬ thÓ nhiÔm laäi giun
s¸n nµo ®Ó chän thuèc phï hîp.
-Thuèc trÞ giun
+Trong lßng ruét : Mebendazol, Albendazol, Piperazin...
+Ngoµi ruét :Diethylcarbamazin,suramin,....
-Thuèc trÞ s¸n
+Trong ruét :Niclosamid,Quinacrin...
+Ngoµi ruét :Cloroquin, Quinacrin..
III.Thuèc cô thÓ
mebendazol
1.Nguån gèc.
2.TÝnh chÊt
-Lý tÝnh : +Bét tr¾ng hoÆc h¬i vµng.
+(-)/H20,EtOH,ether,dicloromethan.
-Ho¸ tÝnh : +TÝnh Base : (+)/HCl
+Este => thuû ph©n :(+)/NaOH -> acid benzoic + FeCl3 -> kÕt tña hång.
+Amid : thuû ph©n.
+Nh©n th¬m : UV
+Ceton :Cho mµu vµng ®Ëm víi thuèc thö Dinitrobenzen/EtOH
+§ung s«i chÕ phÈm/NaOH +FeCl3 -> kÕt tña hång thÞt.
-§Þnh lîng :
+§o acid trong m«i trêng khan
dm : acid acetic + acid formic.
ChuÈn : HClO4
ChØ thÞ : §o thÕ.
+UV.
3.KiÓm nghiÖm.
4.Dîc ®éng häc
-HT : +Qua ®êng uèng,SKD thÊp 20%.
+ChÊt bÐo lµm t¨ng hÊp thu thuèc.
-TT : Th¶i trõ qua ph©n (90-95%),lîng nhá th¶i trõ qua nø¬c tiÓu.
-T¸c dông
+Chèng giun réng : §òa,tãc,mãc,kim.
+DiÖt c¶ trøng giun vµ giun trëng thµnh.
+LiÒu cao t¸c dông lªn c¶ nang s¸n vµ trïng roi.
+HiÖu qu¶ ®iÒu trÞ : §òa,kim,mãc:90-100%;mãc:70%.
-C¬ chÕ :
(-) tæng hîp çc vi cÊu tróc h×nh èng=>(-) sù sinh s¶n cña giun.
(-) kh«ng phôc håi glc =>c¹n kiÖt dù tr÷ glycogen ->thiÕu n¨ng lîng cho ho¹t ®éng cña giun.
6.ChØ ®Þnh.
- 48 -
-Giun kim : LiÒu duy nhÊt 100mg/l.
-Giun ®òa vµ giun kh¸c : 100mg*2 lÇn/ngµy* 3 ngµy.
hoÆc liÒu duy nhÊt 500mg/l.
-Nang s¸n : 200mg*2-3 lÇn/ngµy,20-30 ngµy
-PNCT
-TE<2 tuæi.
-MÉn c¶m.
-Vermox,Fugacar
-Viªn nÐn 100mg,vØ 6 viªn.
500mg,vØ 1 viªn.
-Hçn dÞch uèng 20mg/ml
niclosamid
1.Nguån gèc.
-Tæng hîp.
2.TÝnh chÊt
-Lý tÝnh : +Bét tinh thÓ mÞn,mµu h¬i vµng.
+NhiÖt ®é n/c: 225-230
+Kh«ng tan trong níc.
+Ýt tan/EtOH,CHCl3,ether
+(+)/Aceton.
-Ho¸ tÝnh : +OH phenol :+FeCl3 => mµu.
+ Chøa Amid:
.,(+)/dung dÞch kiÒm: ->s¶n phÈm thuû ph©n + Fe(II) => mµu
->t¹o phÈm mµu Azo
.,DÔ bÞ OXH.
.,DÔ thÕ vµo C3
+Nh©n th¬m : UV.
-§Þnh lîng
+§o kiÒm :
Dm : Aceton – MeOH.
ChuÈn : Tetrabutylamoni hydroxyd
ChØ thÞ : §o thÕ.
+§o UV
3.KiÓm nghiÖm.
4.Dîc ®éng häc.
-T¸c dông:
+HT : RÊt Ýt qua ruét=>®iÒu trÞ s¸n ký sinh trong ruét.
+Td : Çc lo¹i s¸n d©y.
+HiÖu qu¶ ®iÒu trÞ : 85-95%.
+Kh«ng t¸c dông víi çc Êu trïng ë çc m« ngoµi ruét.
- 49 -
-C¬ chÕ :
+T¸c dông vµo kh©u chuyÓn ho¸ n¨ng lîng cña s¸n.
+(-) tæng hîp Adenosin triphosphat ë ty thÓ.
+(-) hÊp thu Glucose cña s¸n.
=> §Çu s¸n vµ çc ®èt s¸n bÞ chÕt -> ph©n.
6.ChØ ®Þnh.
-RLTH : Buån n«n,n«n,®au bông,tiªu ch¶y.
-HiÕm gÆp : Ban ®á,mÈn ngøa.
-CP : Niclocide,cestocid :viªn nÐn 500 mg.
-LiÒu dïng : Uèng liÒu duy nhÊt : +Ngêi lín :2g
+TE 11-34 kg : 1g
+TE > 34kg : 1,5g
Uèng vµo buæi s¸ng,lóc ®ãi,nhai viªn thuèc vµ uèng víi mét Ýt níc.
Kh«ng uèng rîu trong,tríc,sau khi uèng thuèc Ýt nhÊt 1 ngµy
Chuyªn ®Ò 12:
Çc Vitamin
I. §¹i c¬ng vÒ nhãm thuèc
§Þnh nghÜa: Vitamin lµ nh÷ng chÊt h÷u c¬, c¬ thÓ hÇu nh kh«ng tù tæng hîp ®îc mµ ph¶i ®a tõ ngoµi vµo, víi
mét lîng rÊt nhè víi khÈu phÇn ¨n hµng ngµy cã t¸c dông duy tr× çc qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ ®¶m b¶o sù sinh trëng
mäi ho¹t ®éng b×nh thêng cña c¬ thÓ.
1. Ph©n lo¹i: Dùa vµo ®é tan
Vitamin (+) / dÇu Vit (+)/H2O
A, D, E B1; B6; B12; C
2. §Æc ®iÓm chung cña çc Vit (+)/ dÇu.
- HÊp thô cïng çc chÊt ì vµo vßng tuÇn hoµn chung, v× vËy khi c¬ thÓ kh«nghÊp thu ® îc¬mx th×
kh«ng hÊp thu ®îc Vit.
- Qu¸ tr×nh hÊp thu ®ßi hái ph¶i cã Accd mËt lµm chÊt nhò ho¸ v× mì kh«ng tan ® îc trong m¸u, do ®ã
muèn thuèc hÊp thu tèt th× nªn uèng trong hoÆc sau b÷a ¨n.
Khi dïng qu¸ liÒu kh«ng th¶i trõ hÕt qua thËn mµ tÝch luü chñ yÕn ë gan - m« mì, v× vËy khi dïng liÒu
cao kÐo dµi sÏ g©y ®éc tÝnh, ®Æc biÖt lµ Vitamin
A & D.
- Do tÝch luü trong c¬ thÓ nªn çc triÖu chøng thiÕu thêng xuÊt hiÖn chËm, v× vËy kh«ng cïng bæ xung
hµng ngµy díi d¹ng thuèc t¬ng ®èi bÒn v÷ng víi Q, kh«ng bÞ ph¸ vì trong qu¸ tr×nh nÊu níng.
3. Çc Vitamin (+ )/ H2O.
- HÊp thu trùc tiÕp qua thµnh ruét vµo m¸u, kh«ng cÇn chÊt nhò ho¸
- Läc ®îc qua cÇu thËn vµ th¶i trõ qua níc tiÓu khi thõa
- V× kh«ng tÝch luü trong c¬ thÓ nªn nãi chung Ýt g©y ®éc
- Kh«ng bÒn nªn dÔ thiÕu, v× vËy ph¶i bæ xung hµng ngµy
II. Çc thuèc cô thÓ:
A. Çc Vitamin (+)/ dÇu
Vitamin A
Vit A1
CH3 CH3
H3C CH3
CH2OH
CH3
- Vit A2
- 50 -
CH3 CH3
H3C CH3
CH2OH
- Vit A3
CH3
H3C CH3
H3C
CH2OH
1. Nguån gèc:
+ Trong ®éng vËt: Vit A cã nhiÒu trong gan ç thu, trøng, thÞt, ç, s÷a ...
+ Trong çc loµi thùc vËt: cã trong gÊc, cµ chua, cµ rèt vµ rau xanh. Trong rau qu¶ Vit A ë d íi d¹ng
Caroten (tiÒn Vit A). cã 3 lo¹i c¶oten lµ α, β, δ trong ®ã phæ biÕn nhÊt, cã ho¹t tÝnh m¹nh nhÊt lµ β caroten. Khi
nµo trong c¬ thÓ çc caroten sÏ chuyÓn thµnh vit A díi t¸c dông cña enzyn caroten.
2. Çc ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ chÝnh :
+ Ph©n lËp tõ dÇu gan ç:
* Xµ phßng ho¸: ChiÕt phÇn kh«ng xµ phßng ho¸ = dung m«i ho¸ c¬ - c¾t ph©n tö phÇn kh«ng vµ phßng ho¸,
lµm l¹nh t¸ch stero, dÞch cÊt chøa vita A víi hµm lîng 1- 2 triÖu QtÕ / gan.
C¾t ph©n tö trùc tiÕp tõ dÇu gan ç ®Ó lÊy Vitamin A tù do, Vit A Palmitat vµ Vit myristat.
* Tæng hîp ho¸ häc: nguyªn liÖu chÝnh lµ citral
citral aceton pseudoionon β - ionon vitA
3. TÝnh chÊt lý ho¸ , liªn quan gi÷a cÊu tróc vµ t¸c dông:
+ Lý tÝnh: Vit A lµ nh÷ng tinh thÓ b¶n máng mµu vµng nh¹t.
T nc : 63 - 640c. ( - )/ H20; (+ ) / E+O, çc don h÷u c¬ th«ng thêng vµ dÇu TV
0
+ Ho¸ tÝnh:
 d©y nèi ®«i nªn Vit A dÔ bÞ ¤ xy ho¸. :
- Kh«ng bÒn v÷ng trong kh«ng khÝ, ¸nh s¸ng,
- khi cã mÆt çc chÊt bÐo hoÆc dÇu ®· bÞ hay dÔ bÞ ây ho¸.
-  b¶o qu¶n: tr¸nh thuû tinh mµu vµng, trong bao b× kÝn , thªm chÊt chèng xy ho¸ nh tocoferol, çc este
cña acid galic.
 hÖ thèng d©y nèi lu©n phiªn Vit A hÊp thô UV vµ c¶ bøc x¹ vïng tr«ng thÊy
øng dông ®Ó ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng ( A max = 326 mm).
 Nhãm Ahol bËc nhÊt: dÔ ether ho¸ hoÆc este ho¸.
- d¹ng este ho¸, chÕ phÈm bÒn víi t¸c nh©n OXH h¬n Vit A. chÕ phÈm díi d¹ng retinol acefat, retinol
palmitat.
 Nhãm ahol g¾n víi hÖ d©y nèi ®«i lu©n phiªn nªn Vit A dÔ bÞ ph¸ huû trong m«i tr êng acid thµnh
anhydro Vit A kh«ng cã ho¹t tÝnh sinh häc.
 Do cã hÖ d©y nèi ®«i lu©n phiªn kÕt thóc b»ng nhãm ahol nªn Vit A dÔ t¹o s¶n phÈm cã mµu víi nhiÒu
thuèc thö nh acid m¹nh (pecleric), cacs muèi clorid cña çc kim lo¹i nhiÒu ho¸ trÞ (nh sbcl).
4. Dîc ®éng häc
- HÊp thu: ®êng uèng vµ qua ®êng tiªm.
+ §Ó hÊp thô qua ®êng tiªu ho¸ th× c¬ thÓ ph¶i cã ®ñ acid mËt lµm chÊt nhò ho¸
- ph©n bè : vit A liªn kÕt víi Pr huyÕt t¬ng thÊp,
+chñ yÕu lµ α gluburin ph©n bæ vµo çc tæ chøc cña c¬ thÓ;
+ dù tr÷ nhiÒu nhÊt ë gan
- th¶i trõ : qua thËn, mËt.
5. T¸c dông vµ c¬ chÕ t¸c dông:
+ Opsin Rhodopsin - Opsin
Tèi S¸ng
Cis - Retinal Trans - reninal
- 51 -
Cis - retinol Trans - retitol
Vit A / m¸u
Vai trß cña Vit A vµ c¬ chÕ ®iÒu tiÕt m¾t.
Trªn m¾t
- cã vai trß t¹o s¾c tè vâng m¹c gióp ®iÒu tiÕt m¾t, m¾t nh×n ®îc trong ®iÒu kiÖn thiÕu ¸nh s¸ng.
- C¬ chÕ: trong bãng tèi Vit A (cis - refutal ) kÕt hîp víi Pr lµ opsib t¹o nªn s¾c tè vâng m¹c shodospin lµ
s¾c tè nh¹y c¶m víi ¸nh s¸ng cã cêng ®é thÊp gióp m¾t nh×n ®îc trong ®iÒu kiÖn thiÕu ¸nh s¸ng,
shodospin l¹i ph©n huû gi¶i phãng ra opsin vµ trans- cis - retinal. Do ®ã nÕu c¬ thÓ thiÕu vit A , kh¶
n¨ng nh×n trong tèi gi¶m g©y bÖnh qu¸ng gµ, nÕu kh«ng ®iÒu trÞ kÞp thêi sÏ mï loµ.:
Trªn da : Niªm m¹c
- RÊt cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh biÖt ho¸ çc TB biÓu m« ë da vµ niªm m¹c, cã vai trß b¶o vÖ sù toµn vÑn
cña c¬ cÊu vµ chøc n¨ng cña biÓu m« kh¾p c¬ thÓ, nhÊt lµ biÓu m« trô cña biÓu m« m¾t.
- Vit A lµm t¨ng tiÕt chÊt nhÇy vµ øc chÕ sù ngõng ho¸. V× vËy nÊu thiÕu vit A. qu¸ tr×nh bµi tiÕt chÊt
nhÇy bÞ gi¶m hoÆ mÊt, biÓu m« sÏ bÞ teo, thay vµo ®ã lµ çc líp keratin dµy lªn lµm da trë nªn kh«, nøt
nÎ vµ sÇn sïi.
Trªn x¬ng:
- cïng vit D, vit A cã vai trß cho sù ph¸t triÓn x¬ng vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¬ thÓ, ®Æc
biÖt ë trÎ em,. NÕu thiÕu trÎ em sÏ bin cßi x¬ng, chËm lín.
Trªn hÖ MD:
- gióp ph¸t triÓn l¸ch vµ tuyÕn øc lµ 02 c¬ quan t¹o ra lympho bµo cã vai trß MD cña c¬ thÓ, t¨ng tæng hîp
çc h MD.
- Vit A vµ tiÒn chÊt caroten cã t¸c dông chèng âH vµ t¨ng søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ. ThiÕu Vit A c¬ thÓ
dÔ bÞ nhiÔm khuÈn vµ dÔ nh¹y c¶m víi t¸c nh©n ung th .
Td kh¸c
- thiÕu vit A cßn dÏ tæn th¬ng ®êng h« hÊp, tiÕt niÖu, sinh dôc, thiÕu m¸u nhîc s¾c.
6.C§: dù phßng vµ ®iÒu trÞ çc triÖu chøng thiÕu vit A nh:
+ Çc bÖnh vÒ m¾t: qu¸ng gµ, viªm loÐt gi¸c m¹c...
+ Çc bÖnh vÒ da: kh« da, trwngs ç, v¶y nÕn, chËm lµnh vÕt thong...
+ Tre em cßi x¬ng, suy dinh dìng, chËm lín, søc ®Ò kh¸ng kÐm...
+ Dïng bæ xung vit A cho ngêi x¬ gan nguyªn ph¸t do t¾c mËt hay gan ø mËt m¹n tÝnh.
7. TDKNM (thõa Vit A)
Chñ yÕu gÆp khi dïng liÒu cao hoÆc dïng dµi ngµy :
Ngé ®éc cÊp: dïng liÒu rÊt cao: ngêi lín ≥ 1,5 triÖu IU/ ngµy. trÎ em ≥ 0,3 triÖu IU/ ngµy.
+ DÊu hiÖu: Hoa m¾t, chãng mÆt, buån n«n, n«n, kÝch thÝch, nhøc ®Çu, mª s¶ng, co giËt, tiªu ch¶y.
TrÎ nhá cã thÓ phång thãp, co giËt çc triÖu chøng thêng xuÊt hiÖn sau khi dïng thuèc tõ 4 - 6 giê.
Ngé ®éc m¹n: khi dïng liÒu cao ≥ 100.000IU/ngµy liªn tôc 10 - 15 lÇn.
+dÊu hiÖu : mÖt mái, dÔ bÞ kÝch thÝch, ch¸n ¨n, sót c©n, n«n, RLTH, sèt, gan to, l¸ch to, da biÕn ®æi,
m«i nøt nÎ, rông tãc ... TrÎ em cã thÓ t¨ng ¸p lùc néi sä, ï tai, ngng ph¸t triÓn x¬ng dµi, chËm lín, phô n÷ cã thai
dïng cao liªn tôc cã thÓ g©y quai thai.
8. CC§:
+ Thïa vit A vµ ngêi mÉn c¶m víi vit A
+ Tr¸nh dïng vit A lÒu cao hoÆc kÐo dµi cho phô n÷ cã thai.
9. CF:
+ Retinol, viªn nang cøng, nang mÒm 5.000 IU , 50.000 IU
+ èng tiªm 1ml ®Õn 2 ml hµm lîng 20.000, 100.000 ®Õn 50.000 IU
+ Viªn nang phèi hîp víi vit AD (5.000 IU vit A + vit D 400IU)
1.2. VITMIN D (Calciferol)

1. Nguån gèc vµ çc ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ
Nguån gèc
* Chñ yÕu trong thøc ¨n tõ ®éng vËt: s÷a, b¬, gan, trøng, thÞt ...
*Trong c¬ thÓ ngêi vit D3 (cholecalciferol) ®îc tæng hîp tõ 7 - dehydrocholecalciferol ë çc tÕ bµo díi da nhê ¸nh
s¸ng tö ngo¹i lîng vit D3
®îc t¹o ra tõ çc tÕ bµo díi da cã thÓ gióp cung cÊp ®ñ nhu cÇu vÒ vit D nÕu da ®îc tiÕp xóc ®ñ víi ¸nh s¸ng
mÆt trêi.
* Vit D2 (ergocalciferol) ®îc tæng hîp tõ ergosteol cã trong nÊm vµ men bia.
Nãi chung vÒ ho¹ tÝnh kh«ng cã sù kh¸c nhau gi÷a vit D2 vµ D3
§iÒu chÕ:
- 52 -
Nguyªn t¾c: chiÕu bøc x¹ tö ngo¹i cã bíc sãng thÝch hîp vµo çc sterol t¬ng øng:
* Vit D2 chiÕu bøc x¹ tö ngo¹ivµo ergosterol
* Vit D3 : de hydrogenl ho¸ cho lestrol thµnh 7- dehydrocholecalciferol, sau ®ã chiÕu bøc x¹ tö ngo¹i
vµo. Khi da tiÕp xóc víi ¸nh s¸ng mÆt trêi 7 - dehydrocholecalciferol díi da sÏ biÕn ®æi thµnh vit d.
2. CÊu tróc ho¸ häc: liªn quan gi÷a cÊu tróc vµ t¸c dông
+ CÊu tróc hã häc: gÇn gòi víi sterol tuy nhiªn vßng B bÞ më vµ chøa 3 d©y nèi lu©n phiªn; C3 cã nhãm OH. Çc
vit D cã m¹ch nh¸nh ë C17 gåm 8-10 C cã hoÆc kh«ng nèi ®«i. Çc vit D ph©n biÖt nhau ë d©y nµy.
R
HO
3. TÝnh chÊt :
 VËt lý:
- çc vit D lµ nh÷ng tinh thÓ h×nh kim kh«ng mµu, kh«ng mïi,
- ®é tan :(-)/H2O ; (+)/ çc dm h÷u c¬ nh: EtOH; CHCl3, Ether vµ çc chÊt beo.
* Ho¸:
- HÖ d©y nèi ®«i
+ tham gia ph¶n øng céng theo c¬ chÕ ion hoÆc c¬ chÕ gèc :
-bÞ OXH khi cã To vµ kh«ng khÝ , ®Æc biÖt khi cps mÆt çc muèi v« c¬ nh: Ca3(PO4)2.
-D¹ng bµo chÕ kh«ng nªn dïng d¹ng viªn cã thªm muèi v« c¬, tèt nhÊt lµ dung dÞch dÇu v× nã bÒn v÷ng
h¬n.
+ hÊp thô UV  ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng vit D trùc tiÕp hoÆc sau khi ph©n lËp b»ng HPLC.
+T¸c dông víi stibi triclorid/ CHCl3 t¹o mµu vµng cam ®Þnh tÝnh, ®Þnh lîng
-cholesterol, Vit A c¶n trë ph¶n øng nµy song ph¶i ë nång ®é >> nång ®é vit D.
- CÊu tróc kiÓu sterol
- çc sterol vµ vit D khi t¸c dông víi a. H2SO4 th× t¹o mµu.
- Trong m«i trêng CHCl3 , vit D t¸c dông víi a. H2SO4 cã thªm anhydrid acitic th× t¹o mµu ®á chuyÓn dÇn
sang tÝm råi sang xanh dïng ®tÝnh vit D.
- KÐm bÒn trong m«i trêng acid song kh¶ n¨ng bÒn v÷ng trong m«i trêng trung tÝnh vµ kiÒm, thËm chÝ
c¶ khi ®un nãng.
4.Dîc ®éng häc:
- h©p thu :dÔ hÊp thu qua niªm m¹c R nhê muèi mËt vµ lipid,
- ph©n bè: liªn kÕt víi α glubin huyÕt t¬ng,tÝch luü ë gan,mì,x¬ng, c¬ vµ NM ruét
- chuyÓn ho¸ : ë gan vµ thËn t¹o ra chÊt chuyÓn ho¸ cã ho¹t tÝnh lµ 1,25dihydroxychole calciferol nhê E
hydroxylase
- th¶i trõ chñ yÕn qua thËn, mét phÇn nhá qua thËn, T1/2 19 - 48 giê.
5. T¸c dông vµ c¬ chÕ
Ca2+ m¸u
T¨ng PTH
ThËn X¬ng
Tæng hîp
1,25(OH)2 D3
T¨ng THT Ca ,gi¶m T¨ng huy ®éng Ca
®µo th¶i Ca qua ®g Ruét
tiÓu
T¨ng HT Ca
- 53 -
T¨ng Ca m¸u
* Tham gia vµo qu¸ tr×nh t¹o x¬ng : chuyÓn ho¸ çc chÊt v« c¬ mµ chñ yÕu lµ Ca vµ fosfat.
+ lµm t¨ng Ca vµ fosfat ë Ruét
+ t¨ng THT Ca ë èng lîn gÇn,
+tham gia vµo qu¸ tr×nh Ca ho¸ sôn t¨ng trëng
 vit D rÊt cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn b×nh thêng cña trÎ em.
* §iÒu hoµ nång ®é Ca trong m¸u:
+ gióp cho nång ®é Ca m¸u lu«n h»ng ®Þnh (còng theo çc c¬ chÕ trªn ).
+NÕu çc qu¸ tr×nh trªn kh«ng cung cÊp ®ñ Calci, lµm nhiÖt ®é Ca m¸u gi¶m th× vit D (kÕt hîp víi H tuyÕn
cËn gi¸p) sÏ huy ®éng Calci tõ x¬ng.
Vai trß vit D: PTH vµ ®iÒu hoµ Ca2+ m¸u.
* Vit D tham gia vµo qu¸ tr×nh biÖt ho¸ TB biÓu m« gÇn ®ay ®ang nghiªn cøu vÒ t¸c dông øc chÕ t¨ng sinh TB
ung th nh: ung th tuyÕn tiÕt melanin, ung th vó ...
thiÕu vit D, ruét kh«ng hÊp thu ®ñ calci vµ phospho lµm Ca 2+ m¸u gi¶m khi ®ã Ca2+ bÞ huy ®éng tõ xong ra
®Ó æn ®Þnh nång ®é Ca 2+ m¸u nªn trÎ em chËm lín, cßi x¬ng, ch©n vßng kiÒng, chËm biÕt ®i, chËm kÝn thãp.
Ng¬ig lín bÞ lo·ng x¬ng, xèp x¬ng, x¬ng tha dÏ gÉy. Phô n÷ cã thai sinh ra trÎ bÞ khuyÕt tËt ë x¬ng.
6. C§: + Phßng vµ ®iÒu trÞ cßi x¬ng do thiÕu vit D
+ Phßng vµ ®iÒu trÞ bÖnh lo·ng x¬ng , dÔ gÉy x¬ng.
+ Chèng co giËt do suy tuyÕn cËn gi¸p.
+ §iÒu trÞ h¹ calci m¸u.
7. TDKMM:
- qu¸ liÒu cã thÓ g©y chøng t¨ng Ca huyÕt, Ca niÖu, ®au nhøc x¬ng khíp.
- NÕu dïng kÐo dµi g©y sái thËn, t¨ng HA.
- cã thÓ gÆp suy nhîc, mÖt mái, nhøc ®Çu, buån n«n, n«n, tieu ch¶y, dßn x¬ng.
8. CC§:
+ T¨ng Ca m¸u
+ BÖnh cÊp tÝnh ë gan
+ lao phæi ®ang tiÕn triÓn
+ MÉn c¶m víi vit
9. CF:
+ Vit D3 (cholecalciferol), d2 uèng , tiªm 300.000 IU ®Õn 600.000IU
+ Vit D 2 (Ergocalciferol), viªn bao ®êng, nang 500 ®Õn 1.000 IU
Dung dÞch dÇu uèng 25.000, 50.000, 200.000 IU
Dung dÞch dÇu tiªm 600.000 IU (15 mg)
+ Calcifediol (25 - hydroxycholecalciferol) viªn nang 20; 50 microgam
+ Calcitrol (1,25 - dihydrocholecalciferol) nang 0,25; 0,5 microgam
+ Dung dÞch tiªm1 - 2 microgam/ml; 1IU cholecalciferol = 0,025 microgam
1.3. Vitamin E:
1. Nguån gèc:
- cã nhiÒu trong dÇu thùc vËt : dÇu çm, dÇu l¹c vµ çc lo¹i h¹t nÈy mÇm, rau xanh.
VÝ dô: - DÇu çm 3,2 mg/ g
- DÇu bét lóa mú: 2,225 mg/g
- DÇu ®Ëu nµnh: 1,18 mg/g
- §vËt hÇu nh kh«ng tæng hîp ®îc vit E, chØ cã mét lîng rÊt nhá trong lßng ®á trøng, gan.
2. Ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ:
* Cã thÓ ph©n lËp tõ çc nguyªn liÖu s½n cã trong tùu nhiªn díi d¹ng dÞch ®Ëm ®Æc vit E (®i tõ dÇu çc h¹t
®ang nÈy mÇm nh h¹t b«ng, ®Ëu t¬ng b»ng ph¬ng ph¸p cÊt ph©n tö ).
* Ngµy nay ®iÒu chÕ chñ ý b»ng ph¬ng ph¸p tæng hîp ho¸ häc: Nguyªn liÖu lµ Phytol hoÆc phytylbromid vµg
çc dÇu ch©t thÓ metyl cña çc hydroquinol t¬ng øng.
VÝ dô: 2,3,5- trimithl hydroquinon + phyton α -Tocoferol
Cã 8 vit E trong tù nhiªn, α -Tocoferol chiÕm 90 % vµ lµ quan träng nhÊt
3. CÊu tróc ho¸ häc:
Çc tocoferol trong tù nhiªn thuéc lo¹i dÇu chÊt tocol hoÆc tocotrienol chøa: + mét nh©n choroman, çc
tocoferol kh¸c vÒ sè lîng vµ vÞ trÝ nhãm methyl g¾n vµo nh©n chroman.
- 54 -
+ VÞ trÝ 6 cã nhãm hychoxy
+ VÞ trÝ 2 cã nhãm methyl, gèc phytyl (®èi víi dÉn chÊt tocol), mét gèc kh«ng no (C16H17) ®èi víi dÉn
chÊt tocotrienol
CH3
H3C
O CH3
CH3
CH3 CH3 CH3
HO
CH3
-tocoferol (2, 5, 8- tetramethyl- 2- (4,8, 12 - trimethyltridecy) croman -6-ol)
4.tÝnh chÊt:
Lý tÝnh:
- çc tocoferol vµ çc acetat cña chóng lµ chÊt láng s¸nh nh dÇu,mµu vµng s¸ng,ko mïi,ko vÞ
- ko tan trg níc,tan trg EtOH, çc DM h÷u c¬ vµ dÇu bÐo
- d¹ng succinat lµ bét mÇu tr¾ng, ko tan trg níc, tan trg EtOH vµ ®Çu thùc vËt
Ho¸ tÝnh:
- trong ph©n tö cã C bÊt ®èi  cã çc ®ång ph©n quang häc, çc ®ång ph©n h÷u truyÒn (d¹ng d ) cã ht >
®ång ph©n t¶ truyÒn (d¹ng l ) Çc tocoferol trong TN ë d¹ng d, TH d¹ng racemic.
- Nhãm Hydrofenol cã tÝnh khö, tÝnh acid :
+ tocoferol dÔ tham gia ph¶n øng thÕ vµo vÞ trÝ orther hoÆc para nÕu çc vtrÝ ®ã cßn trèng
+.T¸c nh©n xt¸c sù OXH: tia tö ngo¹i, chÊt bÐo ®· bÞ «i, muãi KL nÆng vµ mt kiÒm.
+ øng dông :
pha chÕ vµ b¶o qu¶n:
.,dïng Vit E b¶o qu¶n caroten, Vit
., ®ùng Vit E trg chai kÝn, thuû tinh mµu ,m¸t tr¸nh a/s
., chÕ phÈm dîc dông :d¹ng acetat or succinat v× bÒn v÷ng h¬n tocoferol
kiÓm nghiÖm: ®Þnh tÝnh ,®Þnh lîng
.,Vit E dÔ tan trg dd kiÒm
.,td víi HNO3 t¹o orto tocoferylquinon mµu ®á + ortho phenyl diamin  t¹o sp azo cã huúnh quang
., t/d FeCl3 => sp cã mµu vµng thªm dipyridin =>cho dd mµu ®á
., ®Þnh lîng : pp ®o Ce, chØ thÞ diphenylamin
- Çc tocoferol (hoÆc tocotrienol ) cã R5 hoÆc / vµ R7 = - H th× dÔ dµng tham gia ph¶n øng thÕ; chóng t¹o
phÈm mµu azo khi t¸c dông víi muèi diazoni (nh β hoÆc δ - tocoferol ; β hoÆc δ tocotrienol).
- Nh©n chroman hÊp thô UV => ®t vµ ®l vit E
5.dîc ®éng häc
- hÊp thu : qua niªm m¹c R. t¬ng tù nh çc vit (+)/ dÇu kh¸c, sù hÊp thu cña vit E cÇn cã acid mËt lµm chÊt
nhò ho¸.
- Ph©n bè : Vµo m¸u vit E liªn kÕt víi lipopr huyÕt t¬ng
ph©n bè réng r·i vµo çc m«, tÝch luü nhiÒu ë gan vµ çc m« mì.
- Th¶i trõ chñ yÕu qua ph©n.
6.T¸c dông vµ c¬ chÕ t¸c dông:
+ Chèng OXH (ng¨nm c¶n qu¸ tr×nh OXH ®éc h¹i), b¶o vÖ mµng TB khái sù tÊn c«ng cña çc gèc tù do.
Nhê ®ã b¶o vÖ ®îc tÝnh toµn vÑn cña mµng tÕ bµo .
+ T¸c dông hiÖp ®ång víi vit C, selen , vit A vµ caroten. §b vit E b¶o vÖ vit A, lµm bÒn v÷ng vit A
+ Khi thiÕu vit E cã thÓ gÆp çc triÖu chøng : RLTK, thÊt ®iÒu, yÕu c¬, Rung giËt nh·n cÇu, gi¶m
nh¹y c¶m vÒ xóc gi¸c, dÔ tæn th¬ng da, dÔ vì hång cÇu, dÔ tæn th¬ng c¬ vµ tm. §b trªn c¬ quan sinh s¶n khi
thiÕu vit E thÊy tæn th¬ng c¬ quan sinh dôc g©y v« sinh ë nam vµ n÷, sÈy thai, RLKN, rèi lo¹n tm m¹ch.
Tuy nhiªn cha cã b»ng chøng nµo chøng minh çc tæn th¬ng trªn chØ lµ do thiÕu vit E g©y nªn vµ còng
cha chøng minh ®îc hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ cña vit E trªn çc bÖnh nµy.
7. C§:
+ Dïng phßng vµ ®iÒu trÞ thiÕu vit E
+ Phßng vµ chèng OXH (kÕt hîp víi vit A , vit C vµ selen )trong çc bÖnh tim m¹ch ( x¬ v÷a ®éng
m¹ch, t¨ng lipoprotein huyÕt ,..).
+ Dïng phèi hîp ®iÒu trÞ do¹ sÈy thai, sÈy thai liªn tiÕp, v« sinh, thiÓu n¨ng t¹o tinh trïng, rèi lo¹n thêi kú
tiÒn m·n kinh, cËn thÞ tiÕn triÓn thiÕu m¸u tan m¸u , teo c¬, lo¹n dìng c¬, dïng ngoµi ®Ó ng¨n t¸c dông toa cùc
tÝm.
- 55 -
8.TDKMM: So víi vit A, vit D th× vit E Ýt g©y t¸c dông kh«ng mong muèm h¬n, c¬ thÓ gÆp lµ: buån n«n, n«pn,
®Çy h¬i, tiªu chÈy, ®©u ®Çu, chãng mËt...
9. CF: + Viªn nÐn, viªn nang, viªn bao ®êng: 10, 50, 100, 200 vµ 250 mg
+ Dung dÞch tiªm: 30, 100, 250 mg/ ml
+ T' mì, kem dïng ngoµi çc lo¹i hµm lîng phèi hîp víi çc T' kh¸c .
B. Çc Vit (+) / H2O
2.1. Vitamin C:
CH2OH
CHOH
O
HO OH
- Tªn Quèc tÕ Acid Ascorbic
5 - (1,2 - hydroxyethyl) -3 , 4 - dihydroxy - 5H - feiran - 2 – on
1. Ngu«n gèc vµ çc ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ
+ Nguån gèc: Chñ yÕu cã trong thùc vËt (trong çc lo¹i rau qu¶ t¬i), trong ®éng vËt chØ cã mét lîng rÊt
nhá. Trong dÞch Ðp cam hoÆc chanh chøa kho¶ng 9 mg A. ascorbic / ml
Do kh«ng bÒn víi nhiÖt ®é, ¸nh s¸ng nªn cã thÓ rÊt dÔ thiÕu vit C.
+ §iÒu chÕ: b»ng ph¬ng ph¸p tæng hîp ho¸ häc
Nguyªn liÖu lµ glucose
D-glucose + H2 D-sorbitol VK A. suboxydan L-sorbose +aceton/H2SO4 Diaceton
sorbose KMn O4/thuû ph©n 2-ceto L-gulonic CH3OH/HCl (-CH3ONa) A.A
2.tÝnh chÊt
lý tÝnh
- tinh thÓ or bét kÕt tinh mµu tr¾ng h¬i ngµ vµng, ko mïi
- khi tiÕp xóc víi as bÞ vµng dÇn
- d¹ng kh«:bÒn v÷ng víi kh«ng khÝ, d¹ng dd nhanh chãng bÞ ph©n huû khi cã kh«ng khÝ ®b trg mt kiÒm
- Tn/c= 190
- N¨ng suÊt quay cùc : 20,5- 21,5
- DÔ tan trg níc, EtOH. Ko tan trg cloroform, ether, benzen
ho¸ tÝnh
Nhãm Endiol=> tÝnh acid vµ tÝnh khö:
- tÝnh acid:
+dÔ tan trg hydroxyd vµ carbonat kim lo¹i kiÒm
+td víi muèi t¹o muèi míi =>t¹o dg muèi ascorbat natri dÔ tan trg níc =>®c thuèc tiªm
+td víi Fe II or III =>cho muèi mÇu tÝm
- tÝnh khö:
+d¹ng dd trg nc, khi cã mÆt cña kk Vit C dÔ dµng bÞ oxh
+®é bÒn v÷ng cña Vit C trg dd t¨ng theo sù gi¶m PH vµ sù t¨ng nång ®é
+t¸c nh©n oxh lµ : kk ,a/s, nhiÖt ®é, kiÒm vµ mét sè kl
+oxh Vit x¶y ra ë 2 møc ®é kh¸c nhau:
.oxh thuËn nghÞch: Vit C ->a.dehydroascobic
.oxh ko thuËn nghÞch :Vit C thµnh sp ko ho¹t tÝnh vµ biÕn mµu
Do nhãm Endiol liªn hîp víi nhãm Carboxyl => Vit C hÊp thô UV
3.kiÓm nghiÖm
§Þnh tÝnh
- td víi Fe (II) or Fe (III) cho muèi cã mµu tÝm
- lµm mÊt mµu xanh dd 2,6 –diclorophenol indophenol, dd Iod, dd KMn O4
- AgNO3 => tña ®en
- Tt Fehling => tña ®á g¹ch
- ®o UV
- 56 -
§Þnh lîng
- pp ®o kiÒm :chØ thÞ phenolphtalein, dm lµ níc
- pp ®o Iod : chuÈn ®é b»ng 2,6-diclorophenol indophenol
- ®o UV :  = 243 nm, dd cp 0,001% /HCl 0,01N
4. øng dông tÝnh chÊt ho¸ häc trg pha chÕ vµ b¶o qu¶n
Pha chÕ
- Vit C dÔ tan trg dd kiÒm vµ carbonat kiÒm ; td víi muèi t¹o muèi míi => ®/c d¹ng dd tiªm cã nång ®é cao
vµ ë PH gÇn nh trung tÝnh
- Trong chÕ biÕn tp nªn dïng rau qu¶ t¬i
- Ko nªn ®un nÊu l©u, nªn cho rau vµo lóc nc ®ang s«i
- Ko cho soda vµo tp khi dun nÊu
B¶o qu¶n
- b¶o qu¶n tr¸nh a/s, ®Ó trg lä thuû tinh mµu vµng
- dd tiªm :pH dd f¶i acid, thuû tinh ®ùng ph¶i trung tÝnh, mµu vµng, thªm çc chÊt chèng oxh ®ång thêi lo¹i
hÕt t¸c nh©n oxh
- dïng Vit C ®Ó b¶o qu¶n tp do tÝnh chèng oxh cña nã.
5.dîc ®éng häc
HÊp thu: dÔ dµng qua niªm m¹c ruét non
Ph©n bè
- Tíi hÇu hÕt çc m« ®b lµ tuyÕn yªn, thîng thËn, n·o, b¹ch cÇu
- Ko tÝch kuü trong c¬ thÓ
Th¶i trõ : qua nc tiÓu d¹ng d· chuyÓn ho¸ lµ oxalat vµ urat
6.t¸c dông vµ c¬ chÕ
- tham gia t¹o colagen vµ 1 sè tp kh¸c t¹o nªn m« liªn kÕt ë x¬ng ,r¨ng, m¹ch m¸u
=> thiÕu Vit C :thµnh m¹ch m¸u ko bÒn, g©y ch¶y m¸u ch©n r¨ng or mµng x¬ng, sng níu r¨ng, ...
- tham gia çc qtr×nh ch.ho¸ of c¬ thÓ : L, G ,P
- t/g TH 1 sè chÊt: catecholamin, HM vá thîng thËn
- xt¸c qtr×nh chuyÓn Fe (III) ->Fe(II) gióp HT Fe ë t¸ trµng (v× Fe(II) míi ®cj HT )
 thiÕu Vit C g©y thiÕu m¸u do thiÕu Fe
- t¨ng t¹o Interferon, lµm  nh¹y c¶m cña c¬ thÓ víi His ,chèng stress =>  søc ®Ò kh¸ng cho c¬ thÓ
- chèng OXH b»ng çch trung hoµ çc gèc tù do s¶n sinh ra tõ çc ph¶n øng chuyÓn ho¸ =>b¶o vÖ ®c tÝnh
toµn vÑn cña mµng tb (KH víi Vit A vµ Vit E)
7.chØ ®Þnh
- phång vµ ®trÞ thiÕu Vit C (Scorbut)
- t¨ng søc ®Ò kh¸ng c¬ thÓ khi nhiÏm khuÈn, nhiÔm ®éc
- thiÕu m¸u
- phèi hîp víi thuèc chèng dÞ øng
8.tdkmm
- it gÆp tdkmm khi dïng <1g/ ngµy
- khi dïng liÒu cao liªn tôc, dµi ngµy g©y:
+ loÐt d¹ dµy t¸ trµng, viªm bµng quang, tiªu ch¶y
+ t¨ng t¹o sái thËn, g©y bÖnh gut do thuèc (do th¶i nhiÒu oxalat vµ urat qua thËn)
+ g©y hiÖn tîng bËt l¹i :khi dïng thêng xuyªn Vit C, c¬ thÓ ®èi phã b»ng çch t¨ng ph¸ huû, khi dõng ®ét ngét
dÔ gÆp hiÖn tîng thiÕu
- tiªm TM liÒu cao dÔ g©y tan m¸u, gi¶m ®é bÒn HC (®b ë ngêi thiÕu G6PD), dÔ bÞ shock f¶n vÖ
9.cp- liÒu dïng
- Cp : viªn nÐn, viªn sñi :50, 100, 200, 500,1000 mg
Viªn sñi, gãi bét sñi :1000mg
Dd tiªm 5%, 10% èng 1ml, 2ml, 5ml
Ngoµi ra cßn cã d¹ng kÑo ngËm,vµ d¹ng phèi hîp víi çc Vit kh¸c
- liÒu:
dù phßng: 50- 100 mg/24h
®trÞ 200-500mg/24h
chèng stress ,t¨ng søc ®Ò kh¸ng dïng liÒu cao h¬n (ko qu¸ 1g/ngµy)
- 57 -
Vitamin B1
H3C N NH2
CH2CH2OH
.Cl- ; HCl (Br- ; HBr); NO3-

N
N
+
CH3
3-{(4-amino –2- methyl-5-pyrimidinyl) methyl}-5-(2-hydroxy ethyl)- 4-methyl thiazolium chlorid
monohydrochlorid (bromid hydrobromid; nitrat)
1.nguån gèc
- trong ®éng ,thùc vËt
- cã nhiÒu trg men bia, trg h¹t ngò cèc,...
- ®/c :tæng hîp ho¸ häc
2.tÝnh chÊt
lý tÝnh:
d¹ng chlorid :
- tinh thÓ ko mµu or bét kÕt tinh tr¾ng nhá, cã mïi ®Æc trng gièng men bia, vÞ ®¾ng
- d¹ng khan dÏ hót Èm
- dd trg nc acid víi giÊy quú
- Tn/c =248
- DÔ tan trg nc, khã tan trg EtOH, ko tan trg ether, benzen, chloroform
D¹ng bromid :bét tr¾ng ¸nh vµng
ho¸ tÝnh
DÉn xuÊt pyrimidin
- tÝnh base : 2 N trg nh©n pyridin, amin th¬m cã tÝnh base yÕu=> cp dîc dông d¹ng muèi clorid or bromid.
Dung dÞch trg nc cã tÝnh acid ,®g thêi bÒn v÷ng h¬n d¹ng base
DÉn xuÊt thiazol
- lµ dÞ vßng th¬m cã N bËc 4 =>kÐm bÒn v÷ng, dÔ bÞ thuû ph©n trg m«i trêng kiÒm vµ trung tÝnh
thµnh çc sp ko cã ho¹t tÝnh Vit
=> bq ë lä thuû tinh trung tÝnh, cp dîc dông lµ d¹ng muèi bÒn v÷ng , pH dd ph¶i acid
Muèi kÕt hîp:
- ®Ó ph©n biÖt çc d¹ng muèi dïng ph¶n øng ®Æc trng cña çc anion
Nhãm 2-hydroxy ethyl:
- dÔ ester ho¸ or ether ho¸ t¹o thiamin palmatat; thiamin stearat,.. ®b lµ thiamin pyrophosphat(TPP) lµ coE
of 1 sè E quan träng
DÞ vßng th¬m: hÊp thô UV
3.kiÓm nghiÖm:
§Þnh tÝnh
- t¹o tña víi thuèc thö alc, Hg2Cl, dd Iod, a.picric; thuèc thö mayer, tt a.silicovoframic
- trg OH- : td víi kalifericyanid t¹o thiocrom cã mµu vµng vµ huúnh quang xanh da trêi
- ®o UV
- d¹ng Cl- vµ Br- : dïng AgNO3 or cloramin/chloroform
- NO3- : cp +FeSO4 +H2SO4(rãt theo thµnh èng nghiÖm) =>mÆt ph©n çch cã mµu n©u
§Þnh lîng
- ®o acid trg m«i trg khan
- ®o UV
- pp c©n :t¹o tña víi a,silicovolframic
- ®o huúnh quang
4.dîc ®éng häc
hÊp thu: dÔ dµng qua ®g tiªu ho¸. Mçi ngµy khg 1mg Vit B1 ®c sd
th¶i trõ: qua nc tiÓu
5. t¸c dông vµ c¬ chÕ
- tham gia vµo qtr×nh ch ho¸ G
- lµ coE of E decarboxylase lµ E khö nhãm carboxyl of a.-cetonic.
- Lµ coE of E transketalase lµ E tham gia ch ho¸ nhãm ceton trg ch ho¸ G (g¾n chu tr×nh petose vµo chu
tr×nh hexose)
=>thiÕu Vit B1: g©y ø ®äng chÊt cetonic trg m¸u dÉn ®Ðn RL ch ho¸ g©y bÖnh tª phï, suy tim, gi·n m¹ch
ngo¹i biªn, viªm d©y tk ngo¹i biªn,...
6.td kmm
- 58 -
- dÔ dung n¹p vµ ko tÝch luü trg c¬ thÓ =>Ýt g©y tdp
- dÞ øng or shock ph¶n vÖ khi tiªm TM (ko tiªm TM trõ khi thËt cÇn thiÕt)
7.chØ ®Þnh
- phßng vµ ®trÞ bÖnh Beri-beri
- ®trÞ çc TH :®au nhøc d©y tk lng, h«ng vµ d©y tk sinh 3 (phèi hîp víi B6 vµ B12)
- TH: mÖt mái ,ch¸n ¨n, suy dinh dìng vµ RLTH
8.chÕ phÈm- liÒu dïng
- CP: (d¹ng muèi chlorid): ViÕn nÐn : tõ 5-> 500 mg ;thuèc tiªm èng 100, 200 mg
- liÒu : beri-beri :40-100mg/24h ; ®au d©y thÇn kinh 100-500mg/24h
Vitamin B6
N CH3
.HCl
HOH2C
OH
CH2OH
(5-hydroxy-6-methylpyridin-3,4-diyl) dimethanol hydroclorid
1.nguån gèc
- cã nhiÒu trg thÞt, gan, lua mú, ngò cèc, ®Ëu,...
- ®/c :tæng hîp ho¸ häc
2.tÝnh chÊt
Lý tÝnh
D¹ng base : tinh thÓ ko mµu, tan ®c trg nc, Tn/c= 160
D¹ng muèi clorid :
- tinh thÓ ko mµu or bét kÕt tinh tr¾ng. V÷ng bÒn trg kk
- Tn/c =202- 206
- Dd trg nc acid víi giÊy quú
- DÔ Tan trg nc, tan trg EtOH , ko tan trg cloroform, ether
Ho¸ tÝnh
*Nh©n pyridin:
- tÝnh base :+td víi acid t¹o muèi => cp dîc dông lµ d¹ng muèi chlorid dÔ tan trg nc
+ t¹o tña víi tt alc
- UV
*Nhãm hydroxyphenol
- tÝnh acid :tan trg dd kiÒm ,Fe (3+) =>mµu ®á
- tÝnh khö :
+dÔ bÞ oxh :t¸c nh©n lµ tia tö ngo¹i => bq trg thuû tinh vµng, tr¸nh ¸nh s¸ng
+dÔ tham gia thÕ vµo vtrÝ 6
*Nhãm methanol ë vtrÝ 5: khi vµo c¬ thÓ nhãm methanol ester ho¸ pyridoxalphosphat 1
H2SO4
CoE cã trg tp cña nhiÒu E xt¸c çc qr×nh ch ho¸ çc aa nh :decarboxy ho¸, chuyÓn dÞch amino, racemic ho¸ vµ ch
ho¸ hydratcacbon, chÊt bÐo
3.kiÓm nghiÖm:
§Þnh tÝnh:
- t¹o tña víi a.silicovolframic vµ a.phosphovolframic
- UV :dd cp 0,001% /HCl :
- Td víi Fe(3+) =>mµu ®á
- T¹o phÈm mµu azo :td víi muèi diazoni
- Td víi 2,6-dicloroquinon clorimid =>phÈm mµu indophenol
- Ph©n biÖt : pyridoxal (R4 =CHO) , pyridoxol (R4= CH2OH), pyridoxamin (R4= CH2NH2):
+pyridoxol t¹o phøc víi acid boric chØ thÞ 2,6- dichlroquinon chlorimid
+2 chÊt cßn l¹i ko ph¶n øng
§Þnh lîng
- ®o acid trg m«i trg khan
- ®o UV
4.dîc ®éng häc
hÊp thu :dÔ qua ®g tiªu ho¸
- 59 -
chuyÓn ho¸ : gan t¹o chÊt ko cßn ho¹t tÝnh
th¶i trõ :nc tiªu
5.t¸c dông:
Tham gia vµo qtr×nh ch ho¸ aa : lµ coE of 1 sè E ch ho¸ Pr: transaminase, carboxylase, cynureinase , racemase:
- Transaminase : cã 2 lo¹i SGOT vµ SGPT ch ho¸ nhãm NH2 cña aa =>a. cetonic
- Decarboxylase : +chuyÓn a.glutamic khö CO2 GABA lµ chÊt dÉn truyÒn tk lo¹i (-)
+ xt¸c cho ph¶n øng histidin -> His vµ trytophan -> serotonin
- Cynureinase : t/g vµo ch ho¸ trytophan ->a. nicotinic =>thiÕu B6 thg kÌm thiÕu PP
- Racemase : xt¸c cho ph¶n øng aa-> d¹ng cã ho¹t tÝnh; TH a.arachidonic tõ a.linoleic vµ TH Hem lµ nh÷ng
chÊt rÊt cÇn thiÕt cho c¬ thÓ
- Tham gia vµo ch ho¸ G .L vµ chuyÓn P -> G, L
- Khi thiÕu B6 g©y çc bÖnh ë da vµ TK :viªm da, lìi, m«i kh«, dÔ bÞ kÝch thÝch. NÕu nÆng g©y viªm
d©y tk ngo¹i biªn, thiÕu m¸u, co giËt
6.chØ ®Þnh
- phßng vµ ®trÞ çc TH thiªud Vit B6
- Phßng vµ ®trÞ bÖnh ë HTK do çc thuèc kh¸c g©y ra (nh Isoniazid)
7.cp-liÒu dïng
- cp :viªn nÐn, tõ 5-> 500 mg ; dd tiªm 100 mg/ml
- liÒu :
phßng bÖnh : ngêi lín :2- 2,5 mg/24h. trÎ em 0,5- 2mg/ 24h
®trÞ : 50- 1000 mg/24h tuú thuéc vµo møc ®é thiÕu
8.tg t¸c thuèc
ko dïng ®ång thêi víi L-Dopa v× lµm gi¶m td cña L-dopa khi ®trÞ bÖnh parkinson
Vitamin B12
1.nguån gèc
- trong TN : B12 cã trg thÞt, trøng, sp b¬ s÷a ,gan
- vit B12 ko cã trg thùc vËt
- ®/c : pp lªn men
2.tÝnh chÊt
Lý tÝnh
- tinh thÓ mµu ®á tèi or bét kªt tinh or bét v« dÞnh h×nh
- d¹ng khan :dÔ hut Èm
- tan trg nc, ethanol, ko tan trg trg cloroform vµ ether
Ho¸ tÝnh
- hÖ d©y nèi ®«i lu©n phiªn =>hÊp thô UV vµ vïng bøc x¹ nh×n thÊy
3.kiÓm nghiÖm:
§Þnh tÝnh:
- ®o UV: cyanocobalamin cã 3 cùc ®¹i : 287, 361, 547-559 nm
hydroxocobalamin : 274, 351, 525nm
§Þnh lîng:
- ®o UV
- pp vi sinh :
4.dîc ®éng häc
hÊp thu:
- tiªu ho¸ ,tiªm
- tiªu ho¸: cÇn cã yÕu tè néi: lµ 1 glycoprotein do tb nm d¹ dµy tiÕt ra
ph©n bè:
- vµo m¸u B12 g¾n víi transcobalamin II ®Ó chuyÓn tíi çc m«
- tÝch tr÷ nhiÒu ë gan (90%), TKT¦, tim, nhau thai
th¶i trõ: nhanh qua nc tiÓu (trg vßng 8h ®Çu)
- 60 -
5.t¸c dông:
Çc cobalamin lµ çc coE ®ång vËn chuyÓn, t/g vµo çc qtr×nh chuyÓn ho¸ qtrg trg c¬ thª:
5-methyl tetrahydrofolat + homocystein B12 Methionin +tetrahydrofolat
§©y lµ p/ liªn quan ®Ðn ch ho¸ a.folic vµ TH ADN =>cÇn thiÕt cho sù sing s¶n HC
L-methylmalonyl-coA B12 Succinyl –coA
P/ nµy x¶y ra trg chuçi çc p/ ch ho¸ çc chÊt ceton ®Î ®a vµo chu tr×nh Kreb cÇn cho ch ho¸ L vµ ho¹t
®éng b×nh thêng cña HTK
=> khi thiÕu Vit B12 g©y thiÕu m¸u HC to vµ RLTK :viªm nhiÒu d©y TK, RL c¶m gi¸c, vËn ®éng khu tró ë
ch©n ,tay, RL trÝ nhí vµ t©m thÇn
6.chØ ®Þnh:
- thiÕu m¸u u s¾c HC to
- viªm, ®au d©y TK
- dù phßng thiÕu m¸u or tæn thg TK ë ng c¾t d¹ dµy, viªm ruét m¹n tÝnh
- phèi hîp víi Vit kh¸c :c¬ thÓ suy nhîc, SDD, TE chËm lín, PNCT vµ CCB
7.tdkmm
- cã thÓ g©y dÞ øng, shock, mµy ®ay, mÈn ngøa
8.cp-liÒu dïng
-chÕ phÈm:
cyanocobalamin: (Redisol) :èng 30, 100, 500, 1000 g
hydroxocobalamin (Codroxomin) : èng tiªm 50-5000 g ; d¹ng viªm 200, 500, 1000 g
cã nhiÒu d¹ng chÕ phÈm phèi hîp víi B1,B6
- liÒu :
®trÞ thiÕu m¸u : khëi ®Çu 100 –1000 g/ 24h dïng hµng ngµy or çch ngµy ltuc trg 1-2 tuÇn . duy tr× 100-
1000 g/1lÇn/ 1 th¸ng
®trÞ viªm d©y TK : dïng liÒu cao vµ d¹ng tiªm :500 –5000 g /ngµy
9.CC§
- ung th do lµm t¨ng tiÕn triÓn khèi u
- mÉn c¶m
Chuyªn ®Ò13
Penicillin vµ çc kh¸ng sinh b¸n tæng hîp -lactam
I,Çc Penicillin
1,§Æc ®iÓm chung
a, Nguån gèc
-TN:Benzyl pen.(G), phenoxymethyl pen.(V) thu ®îc tõ MT nu«i cÊy nÊm P. chrysogenum.
§®: phæ hÑp, ko kh¸ng-lactam ase, ko kh¸ng acid (G), kh¸ng acid (V)
-B¸n TH : tõ acid 6-aminopenicillanic (6APA) g¾n thªm çc gèc R. §®: KS phæ hÑp; kh¸ng -lactam ase do nhãm
thÕ R c¶n trë khong gian, nhng vÉn bÞ VK kh¸ng gi¸n tiÕp (VK kh¸ng Methicillin); khg/ko khg acid.
-TH toµn phÇn: Ampi, amox. §®: phæ réng; ko kh¸ng-lactam ase vµ acid
b,CÊu tróc ho¸ häc
- 61 -
-Çc P. ®Òu cã cÊu tróc c¬ b¶n gåm 2 vßng:
+ Vßng A : Thiazolidin.
+ Vßng B : -lactam
-Cã 2 vÞ trÝ VK thêng t¸c ®éng vµo:
+ V.trÝ1: Pen-ase t¸c ®éng lµm më vßng -lactam  a. penicilloic lµm mÊt t/d KS.
+ V.trÝ 2: Amidase t/d t¹o ra 6APA dïng ®Ó BTH ra Pen.kh¸c cã u ®iÓm h¬n P. tù nhiªn.
c,C¬ chÕ t¸c dông chung
-Peptidoglycan (PG) lµ thµnh phÇn c¬ b¶n t¹o nªn tÝnh v÷ng ch¾c cña v¸ch TB VK. Qu¸ tr×nh TH Peptidoglycan
®îc thùc hiÖn nhê Enzym D-alanin transpeptidase.
-Çc Penicillin : + Acyl ho¸ D-alanin trans-dase => (-) STH PG ko t¹o v¸ch tb.
+ Ho¹t ho¸ E. tù ph©n gi¶i Murein hydroxylase  t¨ng ph©n huû v¸ch TB
-VK Gr(-):+ V¸ch TB Ýt peptidoglycan--> kÐm nh¹y c¶m víi Peni
+ Cã líp vá P-L bao phñ bªn ngoµi--> P. khã thÊm qua
 P. Ýt dïng trªn VK Gr (-)
- Mét sè P. phæ réng (vd : Amox) a H2O cã thÓ ®i qua kªnh Porin trªn mµng TB .
d, C¬ chÕ kh¸ng thuèc.
Çc VK cã thÓ kh¸ng P. bao gåm :
- VK ko cã v¸ch TB hoÆc ko cã Receptor cña P.
- VK cã v¸ch TB ko cho P. thÊm qua hoÆc ko cho P. g¾n vµo Receptor
- VK t¹o -latamase (Penicillinase)
- E. tù ph©n gi¶i (murein hydroxylase) cña VK ®îc ho¹t ho¸.
e, tdKMM
-Peni thùc tÕ kh«ng ®éc
- DÞ øng cho vµi % ngêi bÖnh (phô thuéc vµo CF vµ ®êng dïng). BiÓu hiÖn : phï m¹ch,næi mÈn ë da,viªm thËn
phï,bÖnh huyÕt thanh, gi¶m b¹ch cÇu trung tÝnh – thêng xuyªn xuÊt hiÖn khi dïng liÒu cao.
-§êng uèng : buån n«n, ®au thîng vÞ, Øa ch¶y…
-Lµm thay ®æi ®¸ng kÓ hÖ VK ë ngêi,lµm RL ®«ng m¸u ,gi¶i phãng néi ®éc tè vµ çc thµnh phÇn kh¸c
cña TB VK
f, TÝnh chÊt- kiÓm nghiÖm
-§a sè cã mïi ®Æc biÖt
-lµ çc dc h÷u tuyÒn víi nhiÒu C*6,5,2.
-phæ IR, UV, çc ff s¾c ký PHLC, TLC, GC.
-Ýt tan /níc, nhng víi nhãm –COOH: t¹o muèi NA, K tan/ níc vµ muèi víi base amin cho TDKD.
-Çc ph¶n øng :
+Çc p/ oxyho¸ t¹o mµu : ., Víi acid H2SO4®
., Thuèc thö sulfoformon.
., Hydroxylamin HCl /MTkiÒm + acid +dd FeCl3 ( hoÆc CuSO4).
+Ph¶n øng ¸I nh©n vµo TT C+ cña nhãm C=O:
*-OH pø m¹nh vµo –C=O, råi khö CO2 ë vÞ trÝ7 t¹o ra a.penicilloic.
*khi khèng chÕ pø (b»ng ®é kiÒm, nh®é, thgian) 2 s¶n fÈm thuû f©n chøa çc nhãm –CHO vµ -SH, dÔ bÞ
oxy ho¸ bëi Iod hoÆc muèi Hg+2 pø ®Þnh lîng.
+Ph¶n øng ¸I ®iÖn tö: ë mt H+ sÏ h×nh thµnh TT mang ®iÖn tÝch ©m t¹i S, H+ t¸c dông vµo ®Ó ph¸ vì çc lkÕt
4-5, 7-1 mÊt ctróc -lactam.
Qua çc pø trªn Pen. kh«ng bÒn víi mt –OH, H+, amin, alcol ph¶I b¶o qu¶n b»ng çc hÖ ®Öm citrat, fosfat vµ
tñ l¹nh.
_ Thö tinh khiÕt:
+ Thö ®é hoµ tan, ®é trong, mÇu s¾c vµ pH dd
+Çc giíi h¹n t¹p chÊt (Cl-,SO42-, KL nÆng, tro sulfat….)
+ §é Èm.
+ N¨ng xuÊt quay cùc.
+T¹p chÊt liªn quan.
-§Þnh lîng :
+ PP VSV : dùa vµo kh¶ n¨ng t¹o vßng,S vßng tû lÖ thuËn víi lîng Penicillin.
+ P 2 ho¸ häc: thuû f©n/ -OH, tr.hoµ -OH, æn ®Þnh pH vµ chuÈn ®é:
., Pp ®o Iod : Dùa vµo kh¶ n¨ng bÞ OXH cña çc s¶n phÈm thuû ph©n chøa nhãm –CHO, -SH cña Peni
bëi I2. lîng I2 thõa ®îc chuÈn ®é b»ng Na thiosulfat O,1 N, chi thÞ hå tinh bét.
- 62 -
., ChuÈn ®é b»ng Hg(NO3)2 : s¶n phÈm thuû ph©n ®îc chuÈn ®é b»ng dd Hg(NO3)2 ,thùc hiÖn trong
hÖ ®Öm acetat cã pH=4,6 ; chØ thÞ ®o thÕ.
., Pp ho¸ lý : HPLC.
2,Penicillin tù nhiªn
1,Tªn. Benzyl Peni
2,C«ng thøc.
D¹ng muèi Na hoÆc K cña Peni G

3,Nguån gèc.
Lµ mét Peni tù nhiªn thu ®îc tõ MT nu«i cÊy nÊm Penicillium chrysogenum.
4,TÝnh chÊt
-Lý tÝnh :
+ Tinh thÓ tr¾ng,vÞ ®¾ng,mïi ®Æc biÖt,dÔ hót Èm(M' K dÔ hót Èm h¬n M' Na)
+ D¹ng acid khã tan /H2O ; M' K,Na tan/H2O, huyÕt thanh mÆn ngät,glycerin…
-TC-KN:
+Pø ¸I nh©n víi HO-NH2/mt OH-,trg hoµ, thªm dd Cu(NO3)2/ FeCl3 t¹o hydroxamat cã mµu.
+Pø oxy ho¸: H2SO4® + Formol.
+kÕt tña trg H+ tan khi thªm H+
+ P/ cña ion Na+,K+.
-§é TK:
+®o pH: Dd/H2O(30mg/ml) cã pH tõ 5-7,5.
+ NS quay cùc
+ §o hÊp thô UV ë 1 sè bíc sãng x® víi sai sè ®a ®Þnh.
-§Þnh lîng: fÐp ®o Hg
5, D§H
* HÊp thu: -Uèng: bÞ mÊt ho¹t tÝnh bëi dÞch vÞ. -latamase
-Tiªm: çc ®êng tiªm, chñ yÕu lµ tiªm b¾p.
®¹t Cmax sau 15-30' tiªm b¾p, duy tr× t/d trong 4h.
* P/bè: - LK 60% víi Pr huyÕt t¬ng,
- p/bè réng r·i qua çc m« vµ dÞch c¬ thÓ .X©m nhËp tèt qua hµng rµo m¸u n·o khi mµng n·o bÞ viªm,
b×nh thêng qua rÊt kÐm. Qua ®îc nhau thai vµ s÷a mÑ.
* Th¶i trõ: chñ yÕu qua níc tiÓu, t1/2=30-60' ë ngêi bthêng,suy thËn 7-10h,suy c¶ gan 20-30h.Do ®ã gi¶m liÒu ë
ngêi suy gan,suy thËn vµ > 60 tuæi.
6,Phæ td
-HÑp, chñ yÕu trªn Gr(+): Tô cÇu, liªn cÇu, PhÕ cÇu, TK uèn v¸n, TK than,TK kþ khÝ.
- VKGr(-): MNC, lËu cÇu (liÒu cao #20 tr.UI). Nãi chung ko C§ cho VK Gr(-) vµ Virut.
-Dïng ®Ó tiªm b¾p, nhng t1/2 ng¾nf¶I tiªm nhiÒu lÇn.
7,C§
§îc chØ ®Þnh trong nhiÒu bÖnh NK th«ng thêng:
-NK ®êng h« hÊp,TMH.
-NK huyÕt.
-Viªm x¬ng tñy cÊp vµ m¹n.
-Viªm mµng trong tim do liªn cÇu.
-Giang mai,lËu.
-C§ kh¸c: uèn v¸n, than ho¹i th sinh h¬i, b¹ch hÇu do VK nh¹y c¶m.
8,TdKMM
-Cã ®éc tÝnh thÊp.
-DÔ g©y dÞ øng: mÈn ngøa, mµy ®ay, ngo¹i ban, H/c Stevens-Jonhson vµ Lyell, nguy hiÓm nhÊt lµ Shock ph¶n
vÖ.
-Viªm tÜnh m¹ch huyÕt khèi, thiÕu m¸u tan m¸u, gi¶m b¹ch cÇu.
9,CC§
-DÞ øng víi Peni.
10,TTT
-T/d gi¶m khi t/d víi Tetra, Erythromycin do lµm chËm tèc ®é ph¸t triÓn of VK.
- 63 -
-Dïng ®ång thêi víi Probenecid sÏ lµm chËm th¶i trõ, t¨ng nång ®é Peni trong huyÕt t¬ng vµ kÐo dµi t¸c dông cña
Peni.
-1 sè thuèc chèng viªm NSAID (Aspirin, indomethacin, phenylbutazon..) lµm t¨ng t1/2 cña Peni
11,CF
-Benzylphenyl(Benzatec) bét pha tiªm, lä tõ 600000->10 triÖu IU.1 triÖu,5 triÖu,10 triÖu IU d¹ng muèi Na hoÆc
K
-Dïng d¹ng muèi víi base amin ®Ó cã TDKD (do chËm tan vµ gf tõ tõ Pen.G)
3,Peni phæ réng-Amoxicilin. (tæng hîp tõ 6-APA)

1,Tªn.
-BD : Clamoxyl,Amodex….
-KH : -amino-p-hydroxy benzyl penicillin.
2,C«ng thøc.
-Cã ng.tö C*: d¹ng ®f D cã TDDL tèt h¬n.
3,TÝnh chÊ-KN.
-Bét kÕt tinh tr¾ng.
-Ýt tan/H2O , (-)/ CHCl3, ether ; (+)/dd acid lo·ng vµ kiÒm lo·ng.
-§Þnh tÝnh:
+cã t/c cña a.a.: víi ninhydrin hoÆc TT Fehling.
+pø mµu víi H2SO4® + formol—vµng xÉm.
+®o IR so chuÈn, TLC.
-TTK:+®o pH, ns quay cùc, GC.
-§Þnh lîng: +®o Hg+2 cho d¹ng nguyªn liÖu.
+fÐp ®o Iod cho d¹ng bµo chÕ.
+HPLC
4,D§H
* HÊp thu: - ®êng tiªu hãa(do bÒn víi dÞch vÞ), ko bÞ ¶nh hg bëi th/¨n (so víi ampi)
- Cmax/ m¸u sau uèng 1-2h ,TB 1h.
* P/bè: nhanh vµo çc m« vµ dÞch c¬ thÓ. Qua ®îc nhau thai, s÷a mÑ, vµo dÞch n·o tñy kÐm trõ khi MN bÞ
viªm.
* Th¶i trõ: chñ yÕu qua thËn.
5,Phæ td.
KS phæ réng h¬n çc Peni kh¸c, c¶ Gr(-) vµ Gr(+):
-Gr(+) : kh«ng t¸c dông víi çc VK tiÕt Penicillase; TD < Pen.
-Gr(-) : chñng a khÝ vµ kþ khÝ Gr(-): E.coli , Salmonella…TD> Pen. vµ <Ampi.
6,C§.
- NK h« hÊp trªn do VK nh¹y c¶m: viªm xoang, viªm tai gi÷a, viªm PQ cÊp vµ m¹n,viªm n¾p thanh qu¶n. Hay dïng
cho NK toµn th©n h¬n Ampi.
- NK ®êng niÖu kh«ng biÕn chøng do E.coli ,Enterobacter
- Çc NK kh¸c : NK tiªu hãa, NK huyÕt do VK nh¹y c¶m víi Amox.
7,CF
Amox (Hiconcil , Clamocyl)
-Viªn nang 0,25g; 0,5g.
-Lä bét pha tiªm (Muèi Na): 0,25g ; 0,5g.
II,Çc Cefalosporin.
1, §Æc ®iÓm chung.
a,Nguån gèc.
- Cefa TN: ®îc ph©n lËp tõ MT nu«i cÊy nÊm Cefa acremonium, cã ho¹t tÝnh kh¸ng khuÈn yÕu nªn ko dïng/ LS.
- Cefa TH: b¸n TH tõ ax. 7-amino cephalosporinic (7ACA), cÊu tróc vßng 7ACA dÔ bÞ cefalosporinase ph¸ hñy
lµm mÊt t/d kh¸ng khuÈn.
b,CÊu tróc hãa häc:
* Ph©n tÝch cÊu tróc:
- 64 -
- cÊu tróc 2 vßng: 1  - Lactam 4 c¹nh (azetidin-2-on) g¾n víi 1 dÞ vßng 6 c¹nh (2,3-dihydro-6H-1,3-thiazin)
- cã 2C* á vÞ trÝ 6, 7. §Ó ho¹t tÝnh sinh häc cao nhÊt th× nhÊt thiÕt ph¶i cã cÊu h×nh 6R & 7R.
- d©y nèi ®ßi hái ph¶i n»m gi÷a vÞ trÝ C3-C4(  3) ®Ó t¹o hÖ nèi 2 liªn hîp víi 2 ®iÖn tö cña N vµ nhãm =CO;
nÕu ë C2-C3 (  2) th× t/d KS sÏ ko cßn n÷a.
- vÞ trÝ 2,4,6 cè ®Þnh ko thay ®æi, vÞ trÝ 4 lu«n lµ nhãm COOH (muèi or ester)
- C3 cã R3
- C7 lu«n lµ chuçi acylanin
- R1, R3 thay ®æi tïy mçi Cefa.
- R2 cã thÓ lµ H, OH, OCH3
- S ®îc thay thÕ =
- phÇn chung cho çc Cefa lµ A7AC:
* Sù liªn quan gi÷a cÊu tróc, t/d:
- nhãm thÕ R1 lµm thay ®æi t/d kh¸ng khuÈn vµ ®é bÒn v÷ng of ph©n tö
- sù kh¸ng  -lactamase cã thÓ ®¹t ®îc b»ng çch lùa chän R1, R2.
- nhãm thÕ R3 lµm thay ®æi D§H of ph©n tö (VD: t¨ng t/d kh¸ng khuÈn, ®Æc biÖt víi tô cÇu vµ Pseudomonas)
c,Ph©n lo¹i: theo thÕ hÖ, cã 4 thÕ hÖ:
theo phæ TD víi VK Gr(-) t¨ng vµ Gr(+) gi¶m khi chuyÓn tõ G1G4.
Vµ ®é bÒn v÷ng ®/v β-lactamase
THÖ §Æc ®iÓm VD
G1 -dÔ bÞ thñy ph©n bëi Cefalosporinase Cefalothin, Cefazolin,
-TD m¹nh víi Gr(+), tr.b×nh víi Gr(-) Cefalexin
G2 -Cã t/d kh¸ng  -lactamase Cefamandol,Cefuroxim,
- TD Gr(+)< G1; Gr(-) >G1 Cefoxilin
G3 - m¹nh h¬n víi Gr(-): c¶ víi TKMX, Gr- kþ khÝ Cefotaxim, Ceftriaxon
- MIC thÊp h¬n
- cã kh¶ n¨ng khuyÕch t¸n tèt tíi çc bé phËn mµ TG 1,2
ko ®Õn ®îc: ®¹t MBC/dÞch n·o tuû.
G4 bÒn v÷ng h¬n víi  -lactamase: G4>G3 Cefepim
cã ho¹t tÝnh m¹nh trªn Gr(-)
d, kiÓm nghiÖm:
* §Þnh tÝnh:
-sù liªn hîp cña nèi 2 (  3) víi vßng  -lactamasephæ UV cã max x¸c ®Þnh.
- IR, so víi chÊt chuÈn
- P/ mÇu: + víi H2SO4/HCHO
+ víi H2SO4 ë 100C
- X/® Na
- SKLM, HPLC
* §Þnh lîng
- PP hãa häc:
+ PP ®o I2: ®Þnh lîng a.Cefalosporinic (sp thñy ph©n= kiÒm of çc Cefa) b»ng I2 chuÈn d/MT CH3COOH,
®Þnh lîng I2 d= Na2CO3, chØ thÞ hå tinh bét
+ PP trung hßa: hßa tan chÕ phÈm/DMF,
®Þnh lîng chøc carboxylic ë C4 b»ng dd Methylat chuÈn, chØ thÞ ®o thÕ or chØ thÞ mµu.
- PP hãa lý:
+ Phæ UV, so víi chuÈn
+ HPLC
- PP VSV: t/d (-) sù ph¸t triÓn of VK of KS cÇn ®Þnh lîng ®v tô cÇu vµng, E.coli, B.subtilis… so víi chÊt chuÈn.
* KiÓm nghiÖm sinh häc:
- §é v« trïng
- ChÝ nhiÖt tè
- Thö ®éc tÝnh bÊt thêng trªn chuét
- Kh¸c (®«i khi): chÊt g©y h¹ HA.
E, C¬ chÕ kh¸ng khuÈn:
- 65 -
(-) TH thµnh TB VK t¬ng tù Peni.
II. Çc thuèc cô thÓ:

1-CEPHALEXIN (THÖ 1)
Tªn: Ceporecin, Keflex, Keforal
Tªn KH: acid7- (2-aminophenyl acetamido)-3-methyl cerphem carboxylic.
CÊu tróc: Ph©n tö cã m« h×nh Ampicillin (R1) nªn bÒn víi acid, R2=H; R3=-CH3.
1. TÝnh chÊt:
- bét kÕt tinh tr¾ng
- ®é tan: + ko tan/dm h/c
+ Ýt tan/H2O (1g/100ml)
+ tan/ddkiÒm lo·ng
- ®é quay cùc: +149  +158 (dd ®Öm, C=0,5%)
2. KiÓm nghiÖm:
* §Þnh tÝnh:-fæ Ø, so chuÈn; fæ UV; n/s quay cùc
- P/ mµu: + H2SO4, 100C, 1'  m.vµng nh¹t
+ HCHO/H2SO4, 100C, 1'  m.vµng
- HPLC: tÝnh t/g lu.
* §Þnh lîng: HPLC
y/c: C%= 95,0-101  g Cefa khan/1mg
3. D§H:
* HÊp thu: tèt qua tiªu hãa
* P/bè: réng kh¾p c¬ thÓ, qua nhau thai, s÷a mÑ, Ýt qua dÞch n·o tñy
* C/hãa: hÇu nh ko c/hãa trong c¬ thÓ
- Th¶i trõ: chñ yÕu qua níc tiÓu, t1/2=1-1,5h, kÐo dµi ë TSS, ngêi suy thËn
4. Phæ, c¬ chÕ t/d:
* Phæ: trung b×nh
- Gr (+):liªn cÇu, phÕ cÇu, , tô cÇu (trõ tô cÇu kh¸ng men Methicilin)
- Gr (-): E.coli, Shigella
- çc chñng kh¸ng: Enterococcus, Staphylococcus kh¸ng Methicilin
5. C§: NK th«ng thêng do VK nh¹y c¶m
- NK h« hÊp, TMH
- NK tiÕt niÖu- sinh ®ôc
- NK da, m« mÒm, x¬ng, r¨ng
6. T/d KMM:
- P/ dÞ øng: ngøa, ban da, mµy ®ay…; nÆng: sèc ph¶n vÖ, phï Quink, h/c steven- johnson (tÇn xuÊt thÊp h¬n
Peni)
- §éc víi thËn: viªm thËn kÏ
- RLTH: buån n«n, ®au bông, tiªu ch¶y
- Béi nhiÔm nÊm ë miÖng, ©m ®¹o, viªm ruét kÕt mµng gi¶, cã thÓ t¨ng BC a eosin, gi¶m BC trung tÝnh, gi¶m
TC, nhøc ®Çu, chãng mÆt
7. CC§:
- dÞ øng Cefa
- thËn träng víi ngêi suy thËn, cã tiÒn sö dÞ øng Peni (cã thÓ g©y kh¸ng chÐo)
2-CEFUROXIM (THÖ 2)
Tªn BD: Kefunox, Zinacef, Cenoxim
1. T/c:
- bét kÕt tinh tr¾ng or h¬i vµng
- ®é tan: ko tan/cån
Ýt tan/EtOH
tan/H2O, dd1% cã pH~6,7; dd 10% cã pH=7
- dd/H2O cã thÓ bÒn v÷ng 12h ë t phßng, sau ~24h bÞ ph©n hñy
- hçn dÞch tiªm gi÷ ®îc 48h ë 2-10C.
* §Þnh lîng:
HPLC, y/c chÕ phÈm dd: 855  100  g/1g tÝnh theo khan.
- 66 -
2. D§H:
- t¬ng tù Cefotaxim
- t1/2 dµi 8-12h nªn dïng 1 lÇn/ngµy, do:
+ tû lÖ kÕt hîp Pr ht cao 83-96%
+ bµi tiÕt qua níc tiÓu chËm
3. Phæ:
- réng trªn c¶ Gr(+), Gr(-)
- cã ho¹t tÝnh trªn lËu cÇu kh¸ng Peni., H.influenza
- bÒn v÷ng víi phÇn lín çc  -lactamase.
- t/d kÐm Cefutaxim ®v Gr(+), B.fragilis
- ®¹t nång ®é kh¸ cao trong dÞch n·o tñy ®Ó  VMN do H.×nluenza, MNC g©y ra (lµ dÉn chÊt duy nhÊt cña
Cefa.G2 cã TD nµy)
4. C§, CC§: ~ Cefotaxim.
3- CEFOTAXIM (THÖ 3)
Tªn BD: Claforan
C«ng thøc:
R3=-CH2-COOCH3 kh«ng bÒn, 1 fÇn bÞ thuû f©n thµnh –CH2OH Ýt t¸c dông
1. §C: b¸n TH qua 2 g®:

- §/c a.2-(2-amino thiazol-4-yl) methoxy imino acetic.
- Acyl hãa A7CA.
2. T/c:
- bét tr¾ng
- ®é tan: + ko tan/dm h/c
+ tan/níc, pH dd 10%~ 5,5
- Tn/c=163C.
3.DDH:
* H.thu: ®êng tiªm, sau khi tiªm 1g ®¹t n/®é trong huyÕt t¬ng lµ 60-140  g/ml
* P/bè: + réng kh¾p çc m«, dÞch c¬ thÓ
+ ®¹t n/®é cao trong dÞch n·o tñy, ®ñ ®Ó  viªm m.n do H.influenza, phÕ cÇu, m.n cÇu nh¹y c¶m víi
Peni g©y ra.
+ qua nhau thai, s÷a mÑ
* C/hãa: ë gan, c/hãa 1 phÇn  desacetyl cã ho¹t tÝnh thÊp h¬n.
* Th¶I trõ: chñ yÕu qua thËn.
4. Phæ:
- t/d tèt trªn Gr(-) bÒn v÷ng víi  -lactamase
- trªn Gr(+) kÐm h¬n Peni, Cefa THÖ 1.
- t/d víi P.aeruginose TKMX
5. C§: NK nÆng do VK kh¸ng Cefa THÖ 1,2
- viªm m.n, ¸p xe n·o
- NK huyÕt
- viªm néi t©m m¹c(mµng trong tin)
- NK h« hÊp nÆng
- NK tiªu hãa, ®êng mËt
- NK tiÕt niÖu-sinh dôc.
6. T/d KMM, CC§, TTT:~ Cefa THÖ 1,2.
CEFTRIAZON (G3)
BD: Rocephin
CT:
1. Ng.gèc: b¸n TH n¨m 1980

2-TÝnh chÊt: d¹ng muèi diNa: bét tinh thÓ tr¾ng-vµng nh¹t; dÔ tan/níc, Ýt tan/ethanol.
Thö ®Þnh tÝnh:
+IR, SKLM.
- 67 -
+P víi HCHO/H2SO4: mµu vµng xanh vµ vµng.
+n/s quay cùc .
+T¹p chÊt liªn quan: cïng fÐp ®Þnh lîng b¨ng HPLC.
3-C«ng dông:
-Phæ KK cña Cefa.G3: tèt ®/v lËu cÇu, VK Gr(-), ko TD trªn cÇu khuÈn ruét.
bÒn víi nhiÒu  -lactamase.
-u ®iÓm vÒ DDH: do R3 manh hÖ thèng dÞ vßng cã chøc enol mang tÝnh acid tØ lÖ liªn kÕt cña T’ víi protein
htg cao thgian t¸I ph©n bè dµI, th¶I trõ chËm, t1/2 lín TDKD, chØ cÇn dïng 1 lÇn/24h
4-ChØ ®Þnh:
-T’ ®trÞ chän läc çc NK ko b/chøng vµ ph¸t t¸n do lËu cÇu .
-VMN trÎ em ( do H.influenza, MNC), vµ çc NK nÆng kh¸c do TK Gr(-) g©y ra.
-Çc NK x¬ng khíp, æ bông, ®¬ng HH díi, chËu h«ng, ®êng tiÕt niÖu.
-Phßng NK phÉu thuËt.
5-TDKMM:
cã thÓ g©y triÖu chøng viªm tói mËt.
Chuyªn ®Ò 14:
Khaùng sinh Aminosid
I,Đại cương về nhóm thuốc..
1,Cấu trúc.
"Genin-O-Ose".
-Phần Genin : là vòng Cyclytol (Polyalcol đóng vòng).
+ Dẫn chất 1,3-diamino cyclitol : 3 cấu trúc
H
OH H
HN NH
H2N H2N H2N-C-HN
NH2 NH2 NH-C-NH2
HO OH HO OH HO OH
OH OH OH
Streptamin Deoxy-2-streptamin Streptidin
D/c Deoxy-2-streptamin có 2 nhánh đường gắn vào các vị trí 4,5 hoặc 4,6
+ Dẫn chất 1,4- diaminocycitol
-Phần đường (Ose) : đương amin 6 cạnh hoặc đường 5 cạnh.
2,Sản xuất.
-Aminosid tự nhiên được chiết xuất bằng pp lên men các chủng VSV thuộc Streptomyces
,Micromonospora , Bacillius.
- Dùng pp trao đổi ion qua cột Cationid.
3Tính chất.
-Định tính
+Thân nước do phần đường.
+Amin  tính Base : --> (+)/ H2O và trong dm hc.
--> tạo muối với acid.
+Tạo phức màu tím với ninhydrin.
-Định lượng :
+ Hoạt lực kháng khuẩn : VSV hoặc HPLC.
+ Giới hạn Sulfat : pp Complexon
4,Phổ
- Gr(-) và chọn lọc 1 số Gr (+).
- Cơ chế : A. gắn vào màng TB ,thấm qua các porin vào nội bào rồi lien kết với các yếu tố vận
chuyển tới Riboxom.
==> + Sai lệch mã di chuyển .
+ (-) tổng hợp Pr cần thiết.
+ Kìm hãm sự phát triển hoặc tiêu diệt VK.
- Cơ chế kháng : Tạo ra các E tác động vào 1 số vị trí trên phân tử chất KS --> làm mất hiệu lực.
5, Độc tính
Sử dụng liều cao và kéo dài:
- Thính giác : gây hoại tử tổ chức giây TK thính giác => ù tai,khó nghe,điếc ko hồi phục.
- 68 -
- Tiết niệu : +Kích ứng cầu thận và ống thận
+ Gây hoại tử cấp ống thận.
==> Nguyên tắc sử dụng KS Aminosid:
+ Không dùng liều cao , kéo dài. Đợt diều trị 7-10 ngày.
+ Phối hợp với các thuốc cùng tác dụng => giảm liều => giảm độc.
+ Luôn theo dõi các triệu chứng ngộ độc thuốc.
+ Ko tiêm Aminosic dẫn chất 4,5- deoxy-2- Streptamin.
II,Các thuốc cụ thể
Streptomycin Sulfat
1,Nguồn gốc
-Chiết xuất từ môi trường nuôi cấy Strep.Griseus.
- PP trao đổi ion.
2,Tính chất.
-Vật lý:
+ Bột kết tinh trắng ,ko mùi , vị đắng ,hút ẩm.
+ Dễ tan trong nước , (-) / dm hc.
- Định tính :
+ Guanin : dd Streptomycin sulfat / NaOH đun sôi NH3 làm xanh
giấy quỳ.
+ Khử (do nhóm ald của L-Streptose):
Fehling Cu2O đỏ nâu.
+ Tạo malton :
DD streptomycin sulfat / NaOH đun nóng L-Streptose -> malton tạo màu tím đỏ với
FeCl3.
- Định lượng:
+ PP VSV : hoạt lực > or = 720 UI / 1mg chất thử
3,DĐH
`- HT : + Ít hấp thu đường TH --> ko bị phá hủy với dịch vị.
--> bền vững với Penicillinase.
+ Dùng đường tiêm bắp .
+ Uống --> diệt khuẩn đường tiêu hóa.
- PB : + Ít liên kết Pr HT.
+ Ít vào dịch não tủy kể cả khi màng não bị viêm.
-TT : Qua nước tiểu.
4,Tác dụng và cơ chế.
-Gr (-).
- Gr (+) < Penicillin ; Pseudomonas < Gentamycin.
- Tác dụng tốt trên VK lao, phong,dịch hạch .đường ruột.
5,CĐ.
- Điều trị lao (Phối hợp theo phác đồ ).
- Nhiễm khuẩn do Gr (-) , dịch hạch.
- Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa , chuẩn bị phẫu thuật đường TH.
- Phối hợp với nhóm Penicillin => điều trị viêm màng trong tim do liên cầu.
6,Td KMM.
- Gây độc với thính giác : RL tiền đình , ốc tai => ù tai, điếc.
- Độc với thận (< Gentamycin).
- Dị ứng.
7,CP và liều dùng

- Lọ thuốc bột pha tiêm , 1g dạng muối sulfat.
- Liều : + Lao : 15-20g/không gian/24h (Điều trị theo phác đồ).
+ Bệnh khác : 1-2g /24h chia 2 lần.
Gentamycin
- 69 -
CP dược dụng là muối sulfat hoặc hỗn hợp Gentamycin C1,C1a , C2, C2a.
1,Nguồn gốc ..
Chiết xuất từ môi trường nuôi cấy các chủng M.purpurea và M. echinospora
2,Tính chất.
- Lý tính : + Bột kết tinh màu trắng ,hút ẩm .
+ (+) / H2O , (-) / dm hc.
- Hóa tính : Amin --> tính base.
- Định tính : + SKLM.
+ P/ứ Ninhydrin.
+ SCr
- Định lượng : pp VSV
+ Chủng VK thử : Bacillius pumilus.
+ Hoạt lực phải đạt 590 UI / 1 mg.
3,DĐH
- HT : + Ít hấp thu qua đường TH
+ Hấp thu tốt qua đường tiêm.
- PB : + Ít lkết với pr HT.
+ Ktán chủ yếu vào dịch ngoại bào.
+ Qua được nhau thai và sữa mẹ, ít vào dịch não tủy kể cả khi màng não bị viêm.
- CH : Ít chuyển hóa trong cơ thể.
- TT : + Nước tiểu.
+ T 1/2 : 2-4 h.
4, Phổ và cơ chế td
-Phổ : + VK ưa khí Gr (-).
+ Gr (+) : liên cầu, phế cầu,tụ cầu ( cả tụ cầu kháng Methicillin và tụ cầu sinh
Penicillinase).
+ Tác dụng với Actinomyces và Mycoplasma.
+ VK kháng : Mycobacterium , VK kị khí và nấm.
- Cơ chế :
+ Vào TB nhờ hệ thống vận chuyển phụ thuộc O2 trên màng
+ Gắn vào tiểu đơn vị 30S của Riboxom --> biến dạng Riboxom- --> trình tự sắp xếp aa
không đúng => tạo Pr của TB VK ko có hoạt tính.
5, CĐ.
- Điều trị NK nặng do VK Gr(-) mắc phải ở bệnh viện : đường mật, huyết, VMN , viêm phổi
,xương khớp, ổ bụng, tiết niệu.
- Dự phòng phẫu thuật.
- Gentamycin thường phối hợp với Penicillin, Quinolon, Clindamycin, Metronidazon => tăng hiệu
lực kháng khuẩn.
6, Td KMM.
-Thính giác
- Thận.
- Dị ứng : mày đay, ban da, tróc vẩy.
-  : + (-) dẫn truyền TK - cơ.
+ Trường hợp nặng gây suy hô hấp, liệt hô hấp, liệt cơ.
7, CCĐ.
- Người lớn có tổn thương thận hoặc thính giác.
- Dị ứng với Gentamycin.
8, TTT
- Dùng đồng thời với các thuốc gây độc với thận : aminosid  , vancomycin , cephalosporin ,lợi
tiểu Furosemid....tăng độc tính của thận.
- Với các thuốc (-) dẫn truyền TK-cơ gây tăng nguy cơ giãn cơ.
- Gentamycin tương kỵ với Penicillin, Cephalosporin , Furosemid .Heparin và có phản ứng với
các chất có pH kiềm hoặc với các thuốc ko bền với pH acid => ko được trộn các thuốc này với
Gentamycin trong cùng 1 dd tiêm truyền.
9, CP- Liều dùng
- Ống tiêm : 2mg/mL , 40mg/ mL ,80mg/2 mL , 160mg/ 2mL.
- Người lớn và TE : 3-5 mg/kg/24h chia 2-3 lần.
- Giảm liều ở bệnh nhân suy thận ,người cao tuổi ,TSS
- 70 -
Chuyeân ñeà 15:
Kháng sinh nhóm Macrolid
I. Đại cương về nhóm thuốc

1. Đặc điểm về cấu trúc chung của nhóm:
Là những Heterosid thân lipid ( lipophile )

+ phần genin: vòng lacton có 12  17 ng.tử hoặc hơn nữa
+ nhóm thế trên vòng lacton: hydroxy ( OH )
alkyl
Ald: đặc trưng cho Macrolid 16 ng.tử
Ceton: đặc trưng cho Mar. 14 ng.tử
+phần đường ( oza ): đường trung tính
đường amin có tính kiềm, t/d với acid thành M' tan trong nước.
2. Phân loại: dựa vào số lượng ng.tử của vòng lacton
Genin 12 ng.tử 14 ng.tử 15 ng.tử 16 ng.tử 17 ng.tử

(vòng lacton)
KS tự nhiên Methymycin Picromycin Leucomycin Lancacydin
Erythromycin Spiramycin
Oleandomycin Josamycin
Lancamycin Midecamycin
Tylosin
KS bán TH Roxithromycin Azithromycin Rokitamycin
Clarithromycin Miocamycin
Dirithromycin
Elurithromycin
3. Nguồn gốc:
- Thiên nhiên: xạ khuẩn Streptomycin
- Bán tổng hợp: từ thiên nhiên thay đổi 1 số nhóm thế nhằm khắc phục 1 số nhược điểm của mẹ.
VD: Từ Erythromycin:
thay nhóm ceton ở C9 bằng dẫn chất oxim  Roxithro
thay nhóm OH ở C6 bằng nhóm Methoxy  Clorithro
tạo sản phẩm bền hơn trong MT acid, nâng cao hoạt tính SKD hoặc mở rộng phổ t/d trên VK.
4. Đặc điểm hóa lý:-Tính base do đường amin đem lại

- Độ tan:+ dạng base ít tan/nước, tan/dm hữu cơ ko trộn với nước (chiết như alkaloid),
ko tan/CCl4 và alcan
+dạng M' với acid vô cơ dễ tan/nước tốt hơn, vị rất đắng
- Hấp thụ UV: do có dây nối đôi  ứng dụng để phân tích
- Các p/ư tạo màu: để nhận biết sơ bộ
với xanthyldrol, p-dimethylamino bnezaldehyd, HCl, H2SO4 đặc...
-SKLM, HPLC dùng định tính, ko dùng IR vì thường là hh nhiều đòng fân.
5-Đặc điểm D ĐH:
-Hấp thu tốt ở đường tiêu hoá.
-P.bố nhiều ở cơ quan nội tạng: gan, phổi, thận, khớp ( khác với β-lâctam ở cơ)
-Ch.hoá ở gan
-Đao thải: mật ruột (70-80%)  đtri viêm mật ruột.
6-CĐ: Nhiễm các VK nhạy cảm đường HH, răng lợi, nội tạng.
7-TDKMM:
-ảnh hg đến gan.
- 71 -
-Macrolid 16 ng.tử lành tính, dung với BN kém thận được.
II. Các thuoác cụ thể:

 ERYTHROMYCIN
1. DĐH
chỉ t/d khi ở dạng base, nhưng khi uống bị mất hoạt tính bởi acid dịch vị và dạng base rất đắng nên
dùng dạng M' và ester (E.stearat, E.ethylsuccinat) hoặc viên bao tan trong ruột (vào ruột mới bị thủy
phân thành dạng base có t/d).
+ hấp thu qua đường uống hoặc trực tràng (SKD 30  60% ở dạng base)
dạng M' gluceptat, lactobionat tan/nước dùng tiêm bắp hoặc tĩnh mạch
uống 500mg sau 1-2h đạt Cmax/huyết tương là: 0,5-1,9  g/ml
+ liên kết với huyết tương 70-90%
phân bố rộng khắp các mô và dịch cơ thể: vào cả dịch gỉ tai giữa, tinh dịch, tuyến tiền liệt, nhau thai
và sữa mẹ. Đạt nồng độ cao ở gan, mật, hầu như ko vào dịch não tủy.
+ chuyển hóa qua gan
+ thải trừ chủ yếu qua phân
2. Phổ, Cơ chế t/d:
* Phổ: t.bình, chú ý Gr(+): Streptococus, Staphilococus, Bacillus anthrasis..., 1 ít Gr(-) tương đương
Peni.
+ Ưu: t/d lên VK nội bào (Mycoplasma, Clamyda, Ricketsia)
+ Nhược: ko t/d lên VK Gr(-) ưu khí
* Cơ chế: kìm khuẩn
ức nhế TH Protein của TB VK do gắn vào tiểu đ.vị 50S của Riboxom, ngăncản sự chuyển vị
peptidyl-ARN từ vị trí tiếp nhận sang vị trí cho, nên các aminoacyl-ARNt mới ko thể vào vị trí tiếp nhận,
nên a.a ko gắn vào chuỗi peptid đang thành lập.
3. CĐ:
điều trị nhiễm khuẩn do VK nhạy cảm, gồm:
- NK hô hấp, da, mô mềm, hệ tiết niệu-sinh dục
- dự phòng thấp khớp cấp (thay thế Peni)
4. T/d KMM;
ít độc, ít t/d KMM nên dùng trong nhi khoa
RLTH (phổ biến): nôn nao khó chịu đau bụng, tiêu chảy
Khác:p/ư dị ứng, viêm gan, vàng da,loạn nhịp, điếc có hồi phục
Nên dùng thuốc sau khi ăn
5. CCĐ
viêm gan, rối loạn Porphyrin, mẫn cảm với thuốc
6. Tương tác thuốc:
- ức chế E. CH' ở Mycrosom gan của nhiều thuốc (Theophylin, Methylprednisolon)
- hiệp đông t/d với nhiều thuốc: Wafarin, Digoxin, Bromocriptin
nên làm tăng t/d và độc tính của các thuốc phối hợp, đặc biệt khi phối hợp với các chất gây độc với tim
như Terfenadin, Astemisol có thể gây xoắn đỉnh
- phối hợp với Macrolic khác hay Lincosamid sẽ làm giảm t/d kháng khuẩn do cạnh tranh vị trí t/d.
7. Chế phẩm và liều dùng:
* Chế phẩm: Erythromycin ( Erythrocin, Adamycin)
+ bột pha hỗn dịch uống: 125mg/5ml
+ v.nén, v.nang, v.bao tan trong ruột: 250, 500mg
+các dạng dùng ngoài: tra mắt 0,5% (Acneryne), dd nước, dd cồn, kem , thuốc mỡ (Erythrogen) 2%,
4%.
* Liều dùng: NL: 1-2g/24h, chia 2-4 lần
TE: 300mg/kg/24h
- 72 -
 SPYRAMYCIN
Cấu trúc:
Tên thường gọi: Rovamycin
1. Tính chất: đặc điểm của Marcrolid 15C

* Lý, hóa tính:
- bột kết tinh trắng hoặc vàng nhạt
- Độ tan: ít tan/nước
tan/MeOH, aceton, 1 số dm hữu cơ khác
tan /acid tạo dd muối
(ko bền /dd nước, nhưng chịu được MT acid tốt hơn Erythromycin)
- [  ] = -(80-85) (1,0g/50ml acid acetic 10%)
* Định tính:
- UV: dd 1mg/100ml MeOH,  max= 350nm
- p/ư màu: t/d với ax.sulfuric  m.nâu
2. DĐH:
- hấp thu nhanh nhưng ko hoàn toàn qua đường tiêu hóa, thức ăn ảnh hưởng hấp thụ
- liên kết với Pr h.tg kém (10%)
phân phối nhiều vào dịch phế quản, phổi, nước bọt, các xoang, xương, khớp, sữa mẹ. Ko vào dịch
não tủy.
- Chuyển hóa ở gan
- Thải trừ chủ yếu qua phân, t1/2=8h.
3. Phổ t/d:
- tương tự Ery, nhưng rộng hơn và hiệu lực mạnh hơn
- t/d với cả Toxoplasma gondic, Branhamella catarhalis, Streptococcus nhạy cảm với methicillin.
4. CĐ:
- NK ở đường hô hấp, da, cơ, xương, tiết niệu, sinh dục
- Phòng ngừa viêm màng não do não mô cầu
- Dự phòng thấp tim cấp ở bệnh nhân dị ứng với Peni
- Trị nhiễm Toxoplasma ở PNCT.

* Chế phẩm: Rovamycin: v.nén 1,5-3triệu đ.vị,
bột pha hỗn dịch uống 0,375-0,75MU
* Liều dùng: NL: 6-9triệu đ.vị/24h, chia 2-3 lần
TE: 0,75-3triệu đ.vị/24h, chia 2-3 lần
AZITHROMYCIN
Công thức:
- 73 -
1. Nguồn gốc:
bán TH từ Oxim erythromycin A, mở rộng vòng Macrolid thành 15 ng.tử, trong đó có 1N
2. Tính chất:
- bột kết tinh
- Độ tan: ít tan/nước
tan/1số dm hữu cơ
- t n/c: 113-115C
- [  ]: 45-49 (dd 20mg/ml EtOH)
3. DĐH:
- hấp thu nhanh, thức ăn lám giảm hấp thu thuốc
- phân bố rộng khắp cơ thể.
Đặc biệt thuốc đạt nồng độ trong tế bào cao hơn trong huyết tương từ 10-100lần
- t1/2 = 40-80h  TDKD.
4. Phổ t/d: tương tự Ery
- mở rộng t/d trên Gr(-)
- t/d mạnh trên H.influenza, M.catarhalis, Neisseria, VK nội bào, VK cơ hội ở bệnh nhân nhiễm
HIV/AIDS.
5. CĐ, CCĐ: tương tự Ery.
* Chế phẩm: Azithromycin (Zinthromax, Azithromax, Azinok)
v.nang, v.nén 125, 250, 500mg
hỗn dịch uống 250mg/5ml
* Liều dùng:
NL: ngày đầu 500mg/24h, chia 1-2 lần; các ngày sau 250mg/24h (đợt 5 ngày)
Hoặc 500mg/24h x 3ngày
Chưa có chỉ định dùng cho TE.
Chuyªn ®Ò 16:
Kháng sinh nhóm Quinolon và kháng sinh thực vật
I,Đại cương về nhóm thuốc

1,Cấu trúc.
O
R1
COOH
A
B
N
A : acid 1-alkyl-1,4- R2
dihydro-4-oxo-pyridin R
carboxylic.
B : Benzen , pyridin , pyrimidin ( N ở vị trí 8)
2,Phân loại.
Chia làm 2 thế hệ:
-Quinolon thế hệ 1 :
+ Không gắn F (trừ Flumequin) .
+ Phổ Gr(-) ; ko tác dụng trên trực khuẩn mủ xanh.
- Quinolon thế hệ II:
+ Các chất gắn ít nhất 1 F.(6)
+ Gr (-) : Cả VK đã kháng Q-G1 ; TKMX.
+ Gr (+) : tụ cầu vàng, liên cầu, cầu khuẩn ruột, VK kỵ khí.....
+ Đặc biệt : Legionella, chlamydia, Mycoplasma (VK nội bào), VK kháng alcol
Các FluoQuinolon mới có fổ rộng hơn, ưu điểm DDH và TDKD....
3,Cơ chế. 1trong 2 cơ chế
- (-) ADN- gyrase: T’ gắn với Enz.--> mất hoạt tính của Enz.--> ko mở vòng xoắn.
- 74 -
- Tạo phức với KL hóa trị 2 của các Pr chứa các KL này. Khi bị ion hóa, các phức nàycó hoạt
tính cao với cácEnz. c/h.
4,Liên quan giữa cấu trúc và tác dụng
- Vị trí 1:Hoạt tính tối đa đạt được khi R là- C2H5, -C3H7 ,đặc biệt là cyclopropyl.
- Vị trí 2: ko có nhóm thế, 1 ít tr.hợp thay C2 bằng N2 =>  hoạt tính diệt khuẩn,
- Vị trí 3 v à 4 là cô định. Phải là nhóm Oxo , mọi biến đổi ở vị trí này đều cho những dẫn chất ko
có tac dụng.
- Vị trí 5: c ó thÓ cã -NH2, -OCH3
- Vị trí 6 : G1 H; G2 là F, khi đó7 là nhân piperazinyl: tăng TD đáng kể, đtrị TKMX.
-Vị trí 8 : có thể thay C bằng N hoặc O
==> tăng khả năng diệt khuẩn,có tác dụng tốt trên trực khuẩn mủ xanh.
5,Tính chất.
* Tính chất
- Ít tan trong H2O , tan nhiều trong dung môi hc, (+) / kiềm.
- Tạo phức với ion KL hóa trị II => màu.
- Định tính F- (Thế hệ 2)
- IR, UV.
- TLC và HPLC.
* Định lượng :
-HPLC , đo quang.
- PP VSV.
- Đo acid (-COOH) :
+ Chuẩn bằng kiềm mạnh: Na methylat hoặc tetrebutylaminohydroxyd
+ Môi trường : DMF.
.
- Đo base (chức base ở R2): + Chất chuẩn : HClO4
+ Môi trường : acid acetic khan.
6,Công dụng.
- TH I : NK tiết niệu cấp hoặc mãn tính ko có biến chứng.
- TH II : + NK tiết niệu cấp và mãn tính kể cả có triệu chứng.
+ NK toàn thân.
7,TdKMM.
-Nhức đầu, chóng mặt, buồn nôn , cảm thụ ánh sáng; các triệu chứng mất đi sau khi dùng thuốc.
- Tai biến viêm gan:
+ Tỷ lệ thấp , hay gặp ở người cao tuổi.
+ 1/3 trường hợp đứt gân khi bị viêm gân.
8,CCĐ
-FNCT & CCB.
-TE < 18 tháng (TH II) và người cao tuổi.
- Thiếu men G6DP vì có nguy cơ thiếu máu.
- Người bị động kinh hoặc có tiền sử co giật vì bệnh sẽ tăng gây RLTT.
II,Các thuốc cụ thể
Acid Nalidixic
O
COOH
B A
N N
H3C
C2H5
Acid 1-ethyl-7-methyl-1,4-dihydr0-4-oxo-1,8-naphtyridin-3-carboxylic
1,Tính chất.
- Tính chất:
+ Bột tinh thể trắng hoặc vàng nhạt.
+ Độ tan : (-) / H2O
(+) / methylenclorid.
Ít tan / aceton,alcol.
(+) / dd hydroxyd kiềm loãng.
- 75 -
+ T n/c : 2300C.
+ UV : 1= 258nm ,2 = 334 nm.
+ Mầu : CF / HCl + -naphtol / EtOH => đỏ cam.
+ TLC.
-Định lượng:
+ MT: methylenclorid-propanol-nước (10-30-10)
+ chuẩn: NaOH/ EtOH
+ CT: điện kế
2, DĐH
- HT: + nhanh, gần như h.toàn qua đường tiêu hóa
+ uống 1g đạt Cmax=20-50  g/ml
- P/bố: + đạt n/độ cao trong nước tiểu (20-25  g/ml)
+ ít qua nhau thai, sữa mẹ
- C/hóa: c/hóa 1 phần thành a.hydroxy nalidixic có hoạt tính kháng khuẩn giống mẹ
- Thải trừ: qua nước tiểu/24h.
3,Phổ và cơ chế.
* Phổ: - Vk ưa khí Gr(-): E.coli, Proteus, Klebsiella, Enterobaccter(trừ P.aeruginose)
- ko t/d trên Gr(+), VK kỵ khí
* Cơ chế: (-) TH ADN do (-) ADN-gyrase
4,CĐ.
- NK tiết niệu, sinh dục do VK Gr(-): viêm bàng quang, viêm bể thận,...
- NK đường tiêu hóa do Gr(-): viêm dạ dày, viêm ruột,..
5,TdKMM.
- nhức đầu, chóng mặt, buồn ngủ, RL thị giác
- tiêu chảy, buồn nôn
- phát ban, đau xương khớp
-  TC, thiếu máu tan máu (ở người thiếu E. G6PD)
6,CCĐ.
- suy thận
- RL tạo máu
- động kinh, tăng áp lực sọ não
- PNCT, CCB; TE< 3 tháng
- mẫn cảm
7,TTT.
-  n/độ HT,  t/d of: Theophylin, Cafein, Coumarin...
- nitrofuratoin kiềm hóa nước tiểu, kháng ax. dạ dày làm  t/d of thuốc
8, CF - LD
* BD: Negram, Negradixid
V.nén, v.nang 500mg
* Liều: NL: 1g x 4l/24h x 7 ngày (1g x 2l/24h x 24ngày)
TE>3tháng: 50mg/kg/24h: 4l
Ciprofloxacin
O
F COOH
B A
N N
N
HN
acid 1-cyclopropyl 6-fluro 4-oxo 7-(1-piperazinyl) 1,4-dihydro 3-quinolein carboxylic

1. TC:
- dạng bột kết tinh hơi vàng
- độ tan: + tan/nước
+ khó tan/MeOH, rất khó tan/EtOH
+ ko tan/Aceton, Dicloromethan
* ĐT: - IR, TLC
- 76 -
- giới hạn nước (4,7-6,7%), pp Karl-Fisher
* ĐL: HPLC
2. DDH:
- HT: nhanh, dễ dàng qua đường tiêu hóa, SKD: 70-95%
- P/bố: + rộng khắp mô và dịch trong cơ thể
+ ít qua hàng rào máu não ở người bt, qua tốt hơn khi mn bị viêm
+ qua được nhau thai, sữa mẹ
- Thải trừ: qua thận, t1/2=3h
3. Phổ, cơ chế:
* Phổ:
- VK ưa khí Gr(-): Enterobaccter, E.coli, Shigella, Sallmonellr, P.aeruginose, Haemophilus,...
- Cầu khuẩn Gr(+): Stap, Strep, VK nội bào
- Ít t/d VK kỵ khí
* Cơ chế:
-xâm nhập vào TB VK nhờ k.tán thụ động qua kênh Porin
- (-) ADN- gyrase nên ADN ko có khả năng mở vòng xoắn  (-) TH ADN
4. CĐ: NK do VK ưa khí Gr (-), Gr (+) nhạy cảm
- NK tiết niệu, sinh dục, tiêu hóa, hô hấp
- NK xương khớp, mô mềm
- NK khác: viêm màng não, viêm nội tâm mạc, NK huyết...
 NK nặng, NK đã kháng thuốc thông thường
5. Td KMM:
- tiêu hóa: RL TH buồn nôn, nôn, tiêu chảy
- xương khớp: gây đau nhức, kém phát triển xương khớp, nhất là ở tuối đang phát triển (do thuốc c/hóa
ở sụn liên hợp, gây tổn thương sụn)
- TK: nhức đầu, chóng mặt, buồn ngủ
- Máu:  BC ưa erosin,  BC lympho,  BC đa nhân,  TC  thiếu máu
- dị ứng
6. CCĐ:
- PNCT, CCB, TE< 16tuổi
- mẫn cảm
7. TTT:
-làm chậm h.thu Fluoroquinolon: an tacíd, CP có KLh.trị II, III, chống K
- NSAIDs: tăng t/d quinolon do cạnh tranh LK Pr HT
- quinolon (-) E. CH: tăng t/d of Theophylin, chống đông máu đường uống...
8. CP, Liều:
- Ciprobay, Ciflõ, Cipro
- v.nén: 100mg, 250mg, 500mg, 750mg
- dd tiêm truyền: 200mg/100ml
- Liều: 250-500mg/1l x 2l/24h x 5-14 ngày
Hoàng lien
1-Tên cây thuốc:

Cây hoàng lien chân gà: nhiều loại như Coptis chinensis Franch, C.teeta Wall…
Họ hoàng lien- Ranunculaceae.
2-Phân bố: có nhiều ở TQ. ở VN mọc hoang vùng núi cao Hoàng lien sơn, Quảng bạ Hà giang.
3-BPD-CBBQ:
Thân rễ: thu hoạch, làm sạch, phơi khô.
4-Thành phần hh:
-chứa nhiều Alcaloid (5-8%) chủ yếu berberin và chất khác palmatin, coptisin…
-chứa tinh bột, acid hữu cơ…
5-Tác dụng- cong dụng:
-Nước sắc Hoàng lien và berberin: ức chế 1 số VK thương hàn, TC vàng, ho gà, 1 số loại Bacillus.
-Berberin liều thấp có td hưng phấn tim, giãn ĐM hạ HA,
-HLdùng làm T’ chữa lỵ amíp, lỵ trực khuẩn, viêm dạ dày, ruột, viêm tai giữa có mủ, đau mắt đỏ..
Chữa sốt nóng, vật vã, mất ngủ, thổ huyết, chảy máu cam, mụn nhọt có mủ..
Berberin đtrị lỵ ỉa chảy, NK do LC, TC…
- 77 -
6- Công năng chủ trị:
-Thanh nhiệt táo thấp: tiết tả, lỵ ra máu, viêm ruột.
-Thanh tâm trừ phiền: đtrị hồi hộp, bồn chồn, mất ngủ, NM lưỡi, miệng bị lở, phồng rộp.
-Thanh can sáng mắt: can hoả gây đau mắt đỏ, sưng phồng, chảy nước mắt.
-Chỉ huyết: huyết nhiệt gây chảy máu cam, nôn ra máu.
Giải độc hạ hoả: nhọt độc, sốt cao chóng mặt.
7-Dạng bào chế:
-Viên nén Berberin.HCl 0.05.
Phưong thuốc: Hoàng lien giải độc thang.
Hoàng bá
Phellodendron amurense Rupr (quan hoàng bá) và Ph. Chinense Schneider (xuyên HB)
Họ: cam- Rutaceae.
2-Phân bố:
có nhiều ở TQ, Nga. Hiện đang di thực và trồng thử ở VN.
3-BPD-CB: Vỏ than của cây trên 10 năm, cạo sạch lớp bần, cắt thành miếng phơi khô.
4-Thành phần hh:
-Chủ yếu là alkaloid berberin, còn có Phellodendrin, palmatin, chất béo, h/c sterolic.
5-TD-CD:
-Dịch chiết: (-) 1 số VK: TC. tả lỵ, thương hàn.
-H/c lacton /HB có td (-) TKTW, hà đường huyết trên thỏ.
-được dùng để đtrị kiết lỵ, ỉa chảy, viêm tíu mật, viêm đường tiết niệu, đái đục di tinh, khí hư, sốt, mồ hôi
trộm.
-dùng ngoài để rửa mắt, đắp chữa mụn nhọt, vết thương.
-làm nguyên liệu chiết xuất berberin.
6-Công năng chủ trị:
-Tư âm giáng hoả: đtrị âm hư phát sốt, xương đau âm ỉ, ra mồ hôi trộm.
-Thanh nhiệt táo thấp: bàng quang thấp nhiệt (đái đỏ, buốt rắt), hoàng đản thấp nhiệt (viêm gan mật)
-Giải độc tiêu viêm: đtrị lở ngứa, mụn nhọt.
7-Dạng BC: Viên nén Berberin 0,05g
Sài đất
-Cây sài đất: Wedelia calendulacae Less; họ cúc Asteraceae.
2-Phân bố: mọc hoang khắp nơi ở VN.
3-BPD-CB:
-Phần trên mặt đất của cây.
-Dụng dạng tươi, thu hái khi cây ra hoa, có thể phơi khô để dùng.
4-Thành phần hh: chứa dc nhóm coumestan là wedelolacton và 1 ít tinh dầu, muối vô cơ.
5-Tác dụng-công dụng:
-có TD kháng khuẩn yếu, nhưng dung chữa viêm nhiễm tuyến sữa, viêm bang quang, viêm TMH, mụn
nhọt, lở loét, phòng chữa rôm sảy.
-Wedelolacton có td estrogen.
6-Dạng BC: dung tươi giã, xay lấy nước uống.
Chuyeân ñeà 17:

Thuèc chèng viªm nhãm Steroid
Dîc liÖu chøa Saponin steroid
I,Thuèc chèng viªm nhãm Steroid.

A,§¹i c¬ng.
- 78 -
-Hormon lµ nh÷ng chÊt truyÒn tin ho¸ häc ®îc çc TB ®Æc biÖt s¶n xuÊt ra víi mét lîng rÊt nhá. Hormon
®îc bµi tiÕt vµo m¸u vµ vËn chuyÓn tíi çc TB ®¸p øng ®Ó ®iÒu hoµ chuyÓn ho¸ vµ ho¹t ®éng cña çc TB.
-Çc Steroid lµ çc HM vá TT.
1-CÊu tróc chung.
-Ph©n tö cã khung Cyclopentanperhydrophenantren ;
- c«ng thøc chung: -ol-21-dion-3,20 pregna-4-en
2,Ph©n lo¹i.
Theo ho¹t tÝnh sinh häc, çc HM Steroid cña tuyÕn VTT ®îc chia lµm 2 nhãm:
- Glucocorticoid:HM chÝnh lµ Hydrocortison, TD chñ yÕu lªn sù ch.ho¸ glucid, lipid, protid.
- Çc Mineralcorticoid(Aldosterol) t¸c dông chñ yÕu lªn sù trao ®æi çc chÊt kho¸ng.
3-Liªn quan cÊu tróc vµ TD dùa trªn chÊt ®¬n gi¶n nhÊt lµ DOC (deoxycorticosteron)
cã cÊu t¹o : ol-21, dion 3,20 pregna 4-en:
CÊu tróc Chèng viªm Gi÷ Na, níc §é bÒn
17α –OH ↑ ↓ ↑
∆1 ↑ ↓
11β-OH Cã TD sinh häc
11C=O ko TD sinh häc
9-X ↑ ↑ ( ko ®Òu nhau) ↑
6-αCH3; 6-α S ↑ ↓
16 –OH, -CH3 ↓ Ýt ↓ m¹nh
C21: ester th©n níc: khi thuû ph©n thµnh –OH cã TDKD.
4-TÝnh chÊt vµ KN:

-§o phæ IR, α.
-TÝnh khö: ë ®kiÖn p 21-CH2OH  -CHO cã tÝnh khö m¹nh
øng dông:+ MT –OH: p khö Ag+, TT Feling.
+dïng H2SO4® lµm p mµu, soi huúnh quang.
+-CHO t¹o phenylhydrazon mµu vµng.
-SKLM, HPLC ®Ó thö TK vµ ®Þnh lîng
-§o hÊp thô UV ë vïng 238, 241 nm/MT alcol ®Ó ®lîng.
5-,T¸c dông vµ c¬ chÕ t¸c dông chung.
-T¸c dông:
ë nång ®é sinh lý,çc chÊt nµy cÇn cho c©n b»ng néi m«,t¨ng søc chèng ®ì cña c¬ thÓ víi Stress vµ duy tr× çc
chøc n¨ng kh¸c cña c¬ thÓ.
T¸c dông chèng viªm,chèng dÞ øng vµ (-) MD.
+ T¸c dông chèng viªm :
./ G. øc chÕ Phospholipase A2 th«ng qua kÝh thÝch tæng hîp Lipocortin,lµm gi¶m tæng hîp c¶ Leucotrien vµ
Prostaglandin.
Phospholipase mµng
↓ Phosphplipase A2  Lipocortin  GC.
Acid Arachidonic
LOX Cyclooxygen  NSAID
Leucotrien Prostaglandin
C¬ chÕ chèng viªm cña G.

./ Ngoµ ra cßn cã t¸c dông øc chÕ dong b¹ch cÇu ®¬n nh©n,®a nh©n,lympho bµo ®i vµo m« ®Ó g©y khëi ph¸t
ph¶n øng viªm.
 Chèng viªm do mäi nguyªn nh©n (C¬ häc,ho¸ häc,miÔn dÞch,nhiÔm khuÈn.).
-C¬ chÕ t¸c dông:
+T¸c dông theo c¬ chÕ kh¸c hoµn toµn H. cã cÊu tróc Protein.
+Nh÷ng H. nµy cã M nhá (< 300 dalton) -> dÔ x©m nhËp vµo trong TB. Tíi TB ®Ých HM. t¸ch khëi Pr
vËn chuyÓn, qua mµng TB b»ng çch khuyÕch t¸n thô ®éng råi kÕt hîp víi Receptor trong nh©n (hoÆc R.ë bµo
t¬ng vµ ®îc vËn chuyÓn th¼ng vµo nh©n TB).ë nh©n HM ®îc g¾n vµo nh÷ng vÞ trÝ ®Æc hiÖu cña ADN.
Nh÷ng phøc hîp HM-Recep. lµ nh÷ng t¸c nh©n kÝch thÝch sù sao chÐp th«ng tin.
6,Td KMM.
-Phï,t¨ng HA do gi÷ Na vµ H2O.
-LoÐt d¹ day,t¸ trµng.
- 79 -
-VÕt th¬ng chËm lªn sÑo,dÔ nhiÔm trïng..
-T¨ng ®êng huyÕt g©y §T§ hoÆc lµm nÆng thªm bÖnh §T§.
-Nhîc c¬, teo c¬, mái c¬.
-Lo·ng x¬ng, xèp x¬ng.
-RL ph©n bè mì.
-Suy TT cÊp khi ngõng ®ét ngét.
7,D§H
-Çc GC. tù nhiªn vµ dÉn xuÊt cña nã ®îc dïng nhiÒu qua ®êng uèng,tiªm b¾p,dung dÞch,phun mï vµ b«i
trªn da.
-Nh×n chung hÊp thu tãt qua ®êng tiªu ho¸.Ph©n bè vµo tÊt c¶ çc m« trong c¬ thÓ,qua ®îc nhau thai vµ
s÷a mÑ mét lîng nhá.
-Liªn kÕt Pr huyÕt t¬ng > 90% chñ yÕu Globulin.
-ChuyÓn ho¸ ë gan vµ th¶i trõ chñ yÕu qua thËn.
8,C§.
-§iÒu trÞ thay thÕ khi VTT kh«ng tiÕt ®ñ H.(ThiÓu n¨ng VTT cÊp vµ m¹n hoÆc thiÓu n¨ng TT thø ph¸t
do rèi lo¹n vïng díi ®åi,RL tuyÕn yªn.).
-§iÒu trÞ çc bÖnh tù miÔn(bÖnh Collagen): Lupus ban ®á hÖ thèng,viªm khíp d¹ng thÊp,thÊp tim vµ
dïng trong çc phÉu thuËt cÊy ghÐp c¬ quan ®Ó chèng ph¶n øng lo¹i m¶nh ghÐp cña c¬ thÓ.
-§iÒu trÞ dÞ øng,shock ph¶n vÖ vµ çc bÖnh liªn quan ®Õn ph¶n øng dÞ øng,mµy ®ay,viªm da tiÕp xóc.
-§iÒu trÞ viªm c¬,khíp,viªm da.
-ChÈn ®o¸n héi chøng Cushing.
9,CC§
-LoÐt dd-tt.
-MÉn c¶m víi thuèc.
-NhiÔm nÊm,virus.
-§ang dïng vacxin sèng.
-ThËn träng : §T§, phï,HA cao,lo·ng x¬ng => theo dâi HA vµ Glucose /m¸u.
B, Çc thuèc cô thÓ.

I,Hydrocortison Acetat.
1,C«ng thøc
2,Tªn KH :3,20-dion-11,17,21-triol-4-pregnen-21-acetat.
3,Nguån gèc vµ çc ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ.
+Nguån gèc : tæng hîp
4,TÝnh chÊt:
-Lý tÝnh : + Bét tr¾ng,kh«ng mïi ,t0 nc 235-2450C.
+[]D =+158 -> +167 (C0,5 ,aceton).
+ (-) / H2O, khã tan/cån, CH2Cl2.
-
Ho¸ tÝnh :
+CP + Phenylhydrazin/H+  mµu vµng.
+CP + H2SO4®/ cån n©u ®Ëm vµ huúnh quang xanh, thªm H2O mÊt hq.
+Thö gèc acetyl: + Hydroxylamin/NaOH ------>Na acetohydroxamat
råi pø víi dd FeCl3 -->Fe(III) acetohydroxamat(®á tèi)
+TÝnh khö : ., P/ø tr¸ng Ag : + dd AgNO3/NH3
., + TT Feling --->  ®á g¹ch.
., + Muèi Tetrezolium ---> Çc Formazan cã mµu -Phæ IR ,SKLM.
.
-Thö tinh khiÕt : HPLC
-§Þnh lg: ®o UV ë 245,1nm víi dd 0,002%, biÕt A(1,1)= 395
- 80 -
-D¹ng bµo chÕ.
Thuèc mì hay hçn dÞch tiªm b¾p .Lä 5ml chøa 125mg Hy.acetat.
II,Prednisolon.
1,Nguån gèc.
Glucocorticoid c¶i tiÕn vßng A .B¸n tæng hîp tõ Hydrocortison.
2,C«ng thøc:
∆1,4 –Pregnandien -11,17,21 –triol –3,20 –dion.

3,TÝnh chÊt.
-Lý tÝnh :
+D¹ng bét kÕt tinh tr¾ng,kh«ng mïi ,vÞ ®¾ng,t0nc 227-2300C
+(-)/H2O , h¬i tan /EtOH ,khã tan / CHCl3.
+ []D = +96 - + 104 (C1,dioxan).
-Ho¸ tÝnh : Cho c©c ph¶n øng cña nhãm -ceton :
+ Khö dd Feling
+(+)/EtOH + dd K iodmercurat/NaOH -->dd ®ôc + Hg x¸m
-Thö TK : SKLM.
4,C§.
-T¸c dông trung b×nh : 12-36h.
-Chèng viªm : BÖnh viªm ®a khíp.
-(-) MD : §iÒu trÞ çc bÑnh tù miÔn.
5,D¹ng BC :
-Thuèc viªn , Thuèc tiªm (hçn dÞch),thuèc mì.
- Thêng gÆp d¹ng P.acetat
6, §éc B.
III, Dexamethason
1, Tªn
-BD : Cortade ,Decarcotin ,Dexeson.
-KH : 9 - fluoro -16 - methyl prednisolon.
2,C«ng thøc.
3,TÝnh chÊt.
-
Tinh thÓ hay bét kÕt tinh tr¾ng ,kh«ng mïi.
-
(-) / H2O , Ýt tan /CHCl3 , khã tan / cån 950
-
[]D = +75 ---> +80 0C (C1,dioxan)
4,C§:
-Ho¹t tÝnh m¹nh h¬n Prednisolon 7 lÇn ,Cortison 35 lÇn.
-Chèng viªm (cÊp),chèng Shock ph¶n vÖ hay phï n·o cÊp.
-T¸c dông kÐo dµi :36-72 h.
5,TdKMM :
(-) m¹nh sù t¨ng trëng,lµm t¨ng tû lÖ mÊt x¬ng vµ (-) trôc vïng díi ®åi – tuyÕn yªn – tuyÕn thîng thËn =>
kh«ng ph¶i lùa chän hµng ®Çu cho viªm m¹n.
6,D¹ng BC
-Thuèc viªn . O,5 mg / 1 viªn.
-Tiªm b¾p ,TM Di Na dexamethason phosphat.
Chuyªn ®Ò 18:
Thuèc ®iÒu trÞ viªm loÐt d¹ dµy- t¸ trµng
- 81 -
I.§¹i c¬ng vÒ bÖnh
1.§Þnh nghÜa
LoÐt d¹ dµy t¸ trµng lµ 1 bÖnh m·n tÝnh. Tæn th¬ng lµ nh÷ng vÕt loÐt tõ NM d¹ dµy-ruét cã thÓ x©m lÊn s©u
h¬n qua líp NM. VÞ trÝ hay gÆp lµ loÐt bê cong nhá, hang vÞ, m«n vÞ vµ hµnh t¸ trµng
2.nguyªn nh©n, c¬ chÕ bÖnh sinh
Sù mÊt c©n b»ng gi÷a yÕu tè t¸n c«ng (acid, pepsin, H.pylori) vµ yÕu tè b¶o vÖ (sù tiÕt chÊt nhÇy, sù nguyªn
vÑn cña líp biÓu m« bao phñ, vai trß cña tuÇn hoµn, TK,...)
- Vai trß cña acid vµ pepsin dÞch vÞ
+ yÕu tè dÔ lµm ph¸t sinh loÐt dd-tt
+ do tiÕt qu¸ nhiÒu gastrin vµ acid => g©y héi chøng Zollinger-Ellison víi nhiÒu æ loÐt ë dd-tt
+ ko f¶i mäi TH loÐt ®Òu cã t¨ng tiÕt acid
- Vtrß cña H.pylori
+ ®ãng vtrß chñ yÕu trg nguªn nh©n vµ bÖnh sinh of loÐt dd-tt
+ lµ 1 Gr(-), sèng ë díi líp NM dd-tt, lµm tæn th¬ng NM t¹i chç b»ng çch: tho¸i ho¸ líp nhµy b¶o vÖ NM, SX
ra çc men lµm tæn th¬ng tb NM:
. H.pylori tiÕt ra men urease ®Ó thuû ph©n Ure => amoniac g©y ®éc víi tb NM
.ng¨n c¶n qtr×nh TH chÊt nhµy => thay ®æi slg vµ ph©n bè chÊt nhÇy trªn bÒ mÆt NM
=> sù toµn vÑn of líp chÊt nhÇy ko cßn, kÌm theo tæn th¬ng çc tb biÓu m«, çc yÕu tè tÊn c«ng nh acid,
pepsin t¸c ®éng trùc tiÕp vµo tb biÓu m« => loÐt
- YÕu tè tinh thÇn:
+ c¬ thÓ gÆp Stress , c¨ng th¼ng tK kÐo dµi g©y co m¹ch =>t¨ng tiÕt acid g©y loÐt. vÕt loÐt (+) vá n·o vµ
vá n·o l¹i (+) d¹ dµy theo c¬ chÕ ph¶n håi
- Vai trß cña 1 sè thuèc: Çc thuèc corticoid vµ NSAIDs (-)TH PG (cã vtrß (+) sinh chÊt nhµy vµ
bicarbonat ) => lµm gi¶m bvÖ NM dd-tt
- Vai trß cña hót thuèc l¸ : thuèc l¸ lµm (-) qtr×nh TH PG
- Yõu tè di truyÒn:
+bÖnh loÐt dd-tt cã tiÒn sö gia ®×nh
+ ng cã nhãm m¸u O cã tû loÐt cao h¬n çc nhãm m¸u kh¸c
- YÕu tè ¨n uèng :¨n uèng çc chÊt kthÝch : uèng rîu, ¨n chÊt qu¸ nãng or qua l¹nh ;vËn ®éng sau khi ¨n no
=> ®Òu t¸c ®éng tæn h¹i tíi NM dd vµ thóc ®Èy vÕt loÐt nÆng h¬n
3.Nguyªn t¾c vµ ph¸c ®å ®iÒu trÞ
 môc ®Ých ®trÞ
- gi¶m yÕu tè g©y loÐt trªn bÖnh c¨n cña tõng bn
- t¨ng cêng yÕu tè bv b»ng çch t¸i t¹o NM
- diÖt trõ H.pylori b»ng KS vµ thuèc diÖt khuÈn
 chÕ ®é ¨n vµ sinh ho¹t
- ¨n nhiÒu b÷a, nhai kü
- khi ®au nªn ¨n láng, ¨n nhÑ, uèng nhiÒu nc
- ko ¨n nhiÒu chÊt g©y kÝch thÝch
- ko hót thuèc l¸
 çc thuèc ®ttrÞ loÐt dd-tt
- thuèc trung hoµ acid dÞch vÞ (antacid)
- thuèc (-) bµi tiªt HCl
+ (-) thô thÓ H2 :cimetidin, ranitidin,...
+ (-) b¬m proton : omeprazol
- thuãc bv NM vµ b¨ng bã æ loÐt
+ thuèc b¨ng bã æ loÐt
+ (+) tiÕt chÊt nhÇy vµ bicarbonat
+ vit B1, B6 ,PP bv NM ,®iÒu ®é acid, gióp cá thÓ h©p thu nhanh çc chÊt dinh dìng
- thuèc td trªn TKT¦ vµ TKTV
+ an thÇn
+ gi¶m co th¾t, gi¶m tiÕt dÞch
- diÖt H.pylori
+ HC bismuth h÷u c¬
+ KS : amox, tetra, clarythromycin
+ d/c 5- nitro imidazol
 mét sè ph¸c ®å ®trÞ
- ph¸c ®å bé 3:
Omeprazol + Amoxixilli + Clarythromycin hoÆc Omeprazol + Clarythromycin + Metronidazol
- 82 -
- ph¸c ®å bé 4
Omeprazol + h/c Bismuth + Tetra + Metro hoÆc Ome + Bismuth + Tetra + Amox
®trÞ tÊn c«ng 1-2 tuÇn vµ duy tr× 4-6 tuÇn
 chØ ®Þnh ®trÞ ngo¹i khoa
- chØ ®Þnh tuyÖt ®èi:
+ ch¶y m¸u TH ®· ®trÞ néi khoa tÝch cùc mµ ko cÇm m¸u
+ thñng æ loÐt, hÑp m«n vÞ, ung th ho¸
- chØ ®Þnh t¬ng ®èi
+ ch¶y m¸u æ loÐt t¸i ph¸t nhiÒu lÇn, co nguy c¬ sÏ ch¶y m¸u tiÕp
+bn >40t ®· ®trÞ néi khoa tÝch cùc mµ ko ®ì. ®au nhiÒu lÇn lµm a/h ®Õn kn lao ®éng vµ cuéc sèng
II.Thuèc cô thÓ
Cimetidin vµ çc thuèc cïng nhãm

1.tÝnh chÊt
1.1Cimetidin
N CH3
N-CN
N
CH2-S-CH2-NH-C-NH-CH3
2- cyano 1-methyl-3-{2-{{(5-methyl imidazol-4-yl)-methyl}-thio} ethyl} guanidin
Lý tÝnh:
- bét kªt tinh tr¾ng or hÇu nh tr¾ng, mïi khã chÞu
- Tn/c = 141 –143
- Ko tan níc, clorofrom, ether. Tan trg cån
Ho¸ tÝnh :
- N trg ph©n tö => tÝnh base yÕu. TÝnh base m¹nh nhÊt do N ë vtrÝ 3 trg vßng => td víi acid t¹o muèi .
øng dông tÝnh chÊt nµy ®Ó ®/c d¹ng muèi dÔ tan trg nc => pha dd tiªm
- Cimetidin /H2O t¹o hçn dÞch ®ôc +HCl => hçn dÞch trong + a.silicovolframic t¹o tña
- DÞ vßng =>®o UV
§Þnh lîng
- ®o acid trg mt khan :mt a.acetic khan; chØ thÞ ®o thÕ
- ®o UV
Ranitidin
CH-NO 2
(H3C)2- N -H2C O CH2 - S - CH2 - CH2- NH - C - NH - CH3
N-{2-{{{5-{(dimethylamino) methyl}-2-furanyl}methyl}thio}ethyl}-N`-methyl-2-nitro 1,1-ethendiamin HCl

Lý tÝnh
- Bét kÕt tinh tr¾ng or h¬i vµng
- DÔ tan trg nc, MeOH. Ýt tan trg EtOH. RÊt Ýt tan trg methyl clorid
Ho¸ tÝnh
- dimethyl amino => t¹o tÝnh base :
+ cp ®îc dông d¹ng muèi clorid
+ td víi kiªm => t¹o d¹ng base kÕt tña
+ td víi tt alc (a.picric; a.silicovoframic) => t¹o tña
- dÞ vßng => ®o UV
- Cl : td víi AgNO3 => t¹o tña AgCl
§Þnh lîng
- ®l HCl kÕt hîp b»ng pp ®o kiÒm
- ®l cp bµng pp ®o acid trg mt khan
- ®o UV : dd cp 0,001% /nc cã 2 cùc ®¹i : 229nm ;315nm
famotidin
- 83 -
N-SO2-NH2
(H2N)2C N S CH2-S-CH2-CH2-C-NH2
N
N`-(amino sulfonyl)-3-{{{2-(diaminomethylen) amino}-4-thiazoly}-methyl} thopropanimidamid
Lý tÝnh:
- chÊt r¾n kªt tinh mµu tr¾ng or h¬i vµng
- Tn/c = 163- 164
- RÊt dÔ tan trg a.acetic b¨ng ; Ýt tan trg MeOH ; rÊt khã tan trg nc; ko tan trg trg EtOH. Tan trg acid v« c¬
Ho¸ tÝnh : vßng thiazol => tÝnh base vµ hÊp thô UV
- tÝnh base:
+ cp ko tan trg nc + HCl lo·ng = >tan + NaOH => t¹o tña
+®/c d¹ng muèi clorid dÔ tan trg nc => ®/c dd tiªm
+ cp/ HCl + a.picric => tña vµng ; + a.silicovolframic => tña tr¾ng
- hÊp thô UV
§Þnh lîng:
- ®o acid trg mt khan :a.acetic khan ;chØ thÞ ®o thÕ
- §o UV : dd ®Öm phosphat pH =2,5 cã 1 cùc ®¹i t¹i 265 nm
2.Dîc ®éng häc:
HÊp thu:
- ht nhanh vµ hoµn toµn qua ®g tiªu ho¸
- ®¹t C max/ huyÕt t¬ng sau 1-2 h
- SKD ®g uèng 30-80% (Cimetidin)
Ph©n bè:
- g¾n víi Pr huyÕt t¬ng :50%
- qua ®c dÞch n·o tuû, rau thai vµ s÷a mÑ
ChuyÓn ho¸: c/ ho¸ ë gan khg 30%
Th¶i trõ:
- qua thËn trªn 60% d¹ng cha c/ho¸
- T1/2 : Cimetidin (1,5- 2,3h) ; Ranitidan vµ Famotidin ( 2-3h ). T¨ng lªn ë bn suy thËn
3.t¸c dông:
- (-) R H2 :
+lµm gi¶m tiÕt acid dÞch vÞ ( His, gastrin, thuèc cêng phã giao c¶m, thuèc (+) d©y X lµm t¨ng tiÕt a.dÞch
vÞ)
+ kn gi¶m tiÕt acid dÞch vÞ t¨ng dÇn : Cimetindin (50%) < Ranitidin (70%) < Famotidin (94%)
+ ko a/h ®Õn sù bµi tiÕt çc dÞch tiªu ho¸ kh¸c vµ chøc n¨ng cña d¹ dµy
- td ko liªn quan ®Õn (-) R H2
+ Cimetindin (-) Cyt P450 ë gan. Ranitidin it td vµ Famotidin ko td lªn cyt P450
+ Cimetidin g©y kh¸ng androgen (do g¾n vµo R- androgen)
C¬ chÕ:
- do cthøc gÇn gièng víi His => thuèc kh¸ng H2 tranh chÊp víi His t¹i R H2 ë tb thµnh d¹ dµy => (-) tiÕt
acid dÞch vÞ bëi çc nguyªn nh©n g©y t¨ng tiªt His ë d¹ dµy ( cêng phã giao c¶m, T¡, t¨ng tiÕt gastrin,.)
- thuèc lµm gi¶m tiÕt c¶ sè lîng vµ nång ®é HCl
- thuèc ko cã td trªn R H1 mµ chØ td chän läc trªn R H2
4.chØ ®Þnh:
- loÐt d¹ dµy t¸ trµng : rÊt hq víi loet cÊp tÝnh
- héi chøng Zollinger-Ellison (héi chøng t¨ng tiÕt acid do çc khèi u g©y t¨ng tiÕt gastrin ë tuyÕn tuþ)
- ®trÞ chøng trµo ngîc d¹ dµy thùc qu¶n
- lµm giam tiÕt dÞch vÞ trg çc TH loÐt ®g tiªu ho¸ cã liªn quan ®Õn t¨ng tiÕt dÞch vÞ (viem loÐt thùc
qu¶n, loÐt miÖng nèi d¹ dµy ruét,...)
5.tdkmm
- thuèc dïng t¬ng ®èi an toµn, Ýt tdp. Hay gÆp nhÊt ë Cimetidin, Ýt g¨p ë Nizatidin
- thêng gÆp
+ chãng mÆt nhøc ®Çu
+ RLTH : buån n«n, ph©n láng or t¸o bãn
+ ®au khíp, ®au c¬
+ Cimetidin :g©y h¹ HA, lo¹n nhÞp tim khi tiªm TM
- 84 -
- Ýt gÆp
+ trªn TKT¦ :mª s¶n, RL ý thøc (thêng gÆp víi Cimetidin)
+ néi tiÕt: cimetidin kh¸ng androgen vµ t¨ng tiÕt prolactin => chøng vó to ë ®µn «ng, ch¶y s÷a ko do sinh ®Î,
gi¶m tinh dÞch, liÖt d¬ng (gi¶m t×nh dôc) khi dïng liÒu cao kÐo dµi (h¬n 8 tuÇn)
+ RL t¹o m¸u : thiÕu m¸u, gi¶m b¹ch cÇu (suy tuû) cã håi phôc
+ gan :ø mËt do cimetidin; viªm gan do ranitidin
+ g©y ung th d¹ dµy:do lµm gi¶m ®é acid nªn 1 sè vk cã thÓ ph¸t triÓn ®c, t¹o nitrosamin tõ T¡ g©y ng th
6.cc®:
- PNCT vµ CCB :do thuèc qua ®c nhau thai vµ s÷a mÑ => chØ dïng khi thËt cÇn thiÕt
- ThËn trg tiªm TM cimetidin ®Ò phßng tôt HA vµ lo¹n nhÞp tim
7.t¬ng t¸c thuèc
- Cimetidin: (-) Cyt P450 => lµm thay ®æi SKD , t¨ng td vµ ®éc tÝnh cña çc thuèc c/ho¸ qua Cyt P450.
t¨ng T1/2 cña çc thuèc : phenytoin, theophylin, phenobarbital,...
- Antacid lµm gi¶m hÊp thu cña kh¸ng H2 => nªn uèng çch nhau 1-2h
8.chÕ phÈm:
- Cimetidin (Tagamet):
+ Viªn nÐn 200, 300, 400 ,800mg. Dd uèng 300mg/15ml. Dd tiªm 200/2ml
+ liÒu : uèng 200mg *3l vµ 400mg trc khi ®i ngñ /ngµy. ®ît ®trÞ kÐo dµi 4-8 tuÇn. liÒu duy tr× 400mg/ngµy
vµo buæi chiÒu (hnay cã xu híng dïng 800mg/ ngµy uèng trc khi ®i ngñ)
+Khi loÐt ®g tiÕn triÓn vµ cã ch¶y m¸u d¹ dµy or n«n th× tiªm b¾p or tiªm TM: 4-8 èng/ngµy. sau 7 ngµy
chuyÓn sg uèng
- Ranitidin (Zantac, Azantac, Raniplex) :m¹nh gÊp 4-10 lÇn cimetidin
+ viªn nÐn, viªn sñi : 100- 300 mg. Uèng 300mg/lÇn vµo buæi tèi
- Famotidin (Pepcid) m¹nh gÊp 30lÇn Cimetidin
+ Viªn nÐn 20, 40 mg. LiÒu 20mg* 2l/ ngµy or 40mg/ngµy *1lÇn vµo buæi tèi
Omeprazol vµ çc thuèc cïng nhãm

O
H
N S H2 C
N
N
H3CO
H3C CH3
OCH3
5-methoxy- 2- {{(4-methoxy 3,5- dimethyl-2- pyridinyl) methyl}sulfinyl}-1H- benzimidazol
1.tÝnh chÊt
Lý tÝnh:
- Bét tr¾ng or hÇu nh tr¾ng
- RÊt Ýt tan trg nc; tan trg EtOH, MeOH vµ çc dd kiÒm lo·ng
Ho¸ tÝnh:
- Pyridin => tÝnh base => td víi acid t¹o muèi ; do ®ã td víi HCl t¹o d¹ng muèi clorid dÔ tan trg nc
- Do hiÖu øng nhãm sulfonyl => H of benzimidazol linh ®éng => tÝnh acid :
+ td víi base => t¹o muèi
+ td víi kl nÆng or kl mµu => t¹o muèi kÐt tña or muèi cã mµu
+ cp tan trg dd kiÒm t¹o muèi dÔ tan trg nc => ®/c d¹ng dîc dông
- DÞ vßng => hÊp thô UV
§Þnh lîng:
- ®o acid trg mt khan
- ®o base : dm EtOH chØ thÞ ®o thÕ
- ®o UV : cp 0,02% /NaOH 0,1N cho 2 cùc ®¹i :276nm; 305nm
2.Dîc ®éng häc
H©p thu : nhanh qua ®g tiªu ho¸. Thay ®æi tuú thuéc theo liÒu vµ pH d¹ dµy
SKD : 70% nÕu dïng lÆp l¹i
Thuèc g¾n m¹nh vµo Pr HT
ChuyÓn ho¸ ë gan
Th¶i trõ qua thËn 80%. T1/2 khg 30- 90`
- 85 -
3.t¸c dông
C¬ chÕ:
- øc chÕ H+ /K+ ATPase
- thuèc thuéc dÉn xuÊt benzimidazol. Khi vµo trg c¬ thÓ ë pH < 5 nã ®c proton ho¸ thµnh 2 d¹ng acid
sulphenic vµ sulphenamic. Hai chÊt nµy g¾n thuËn nghÞch víi nhãm sulhydryl cña H+/K+ ATPase ë tb
thµnh d¹ dµy nªn øc chÕ tiÕt acid do bÊt kú nguyªn nh©n nµo
T¸c dông:
- thuèc øc chª dÆc hiÖu vµ ko håi phôc b¬m proton do td chän läc trªn tb thµnh d¹ dµy => td nhanh vµ hq,
tØ lÖ liÒn sÑo ®¹t tíi 95% sau 8 tuÇn ®rÞ
- rÊt Ýt a/h ®Õn klg dÞch vÞ, sù bµi tiÕt pepsin, yÕu tè néi d¹ dµy vµ sù co bãp d¹ dµy
4.chØ ®Þnh:
- loÐt d¹ dµy t¸ trµng tiÕn triÓn or çc TH loÐt mµ dïng thuèc kh¸ng H2 ko hq
- héi chøng Zollinger- Ellison vµ chøng trµo ngîc d¹ dµy thùc qu¶n
5.tdkmm
- RLTH :buån n«n ,t¸o bãn or tiªu ch¶y
- RLTKT¦: chãng mÆt, nhøc ®Çu , ngñ gµ
- Do (-) tiÕt acid d¹ dµy, pH d¹ dµy t¨ng lªn => ph¸t triÓn 1 sè vk g©y ung th
6.cc®
- MÉn c¶m
- LoÐt d¹ dµy ¸c tÝnh
- ThËn trg PNCT vµ CCB
7.chÕ phÈm
- Omeprazol (Losec; Mopral) : viªn nÐn, viªn bao tan trg ruét 20mg
+ ®trÞ loÐt dd-tt: 20-40mg/ngµy * 4-6 tuÇn
+ ®trÞ trµo ngc dd-tq : 20-40mg/ngµy * 4-12 tuÇn
+ ®trÞ Zollinger- Ellison: > 120mg/ ngµy chia 2-3 lÇn * 4 tuÇn
- Lansoprazol (Lanzor): viªn nang 30mg. LoÐt dd-tt : 1v/ngµy * 4 tuÇn
- Pantoprazol (Pantoloc): viªn bao tan trg ruét 40mg; lä bét pha tiªm 40mg kÌm 10ml NaCl 0,9% tiªm TM
+ uèng 40mg/ ngµy dïng ko qu¸ 8 tuÇn
- Rabenprazol (Pariet): viªn bao phim 10mg. Uèng 20mg/ngµy
Çc Antacid
1.tÝnh chÊt:
Çc Antacid lµ nh÷ng thuèc cã td trunh hoµ acid dÞch vi, n©ng pH d¹ dµy lªn 4. lµ hydroxyd of Mg; Al; Ca; Na
2.Dîc ®éng häc
- møc ®é ht kh¸c nhau gi÷a çc thuèc
- çc antacid chøa Al, Mg ®c hÊp thu rÊt Ýt nªn cã td t¹i chç
3.t¸c dông
- trung hoµ acid dÞch vÞ
- lµm t¨ng pH dÞch vÞ, (-) ht cña pepsin, t¨ng td c¶u hµng rµo chÊt nhµy, (+) kn ®Ò kh¸ng cña dd
- c¾t c¬n ®au vµ gi¶m triÖu chøng nhanh nhng ng¾n (15-30`) => dïng nhiÒu lÇn trg ngµy
4.chØ ®Þnh
- loÐt d¹ dµy t¸ trµng
- héi chøng Zollinger-Ellison, héi chøng trµo ngc d¹ dµy thùc qu¶n: antacid KH víi (-) H2 vµ omeprazol
- Al(OH)3 lµm kÕt tña pepsin nªn ®trÞ tèt trg loÐt d¹ dµy do t¨ng pepsin
5.tdkmm:
- Mg(OH)2
+ rÊt Ýt tan trg nc, xuèng ruét td víi anion SO4, CO3 t¹o muèi Ýt tan, tr¸nh ht base nªn ko g©y nhiÔm base
m¸u
+ dïng l©u: Mg 2+ sÏ gi÷ nc => td nhuËn trµng
- Al(OH)3:
+ dïng l©u: KH víi Pr NM ruét , lµm s¨n NM ruét g©y t¸o bãn
+ ko g©y base m¸u nhng do KH víi anion PO4 nªn ph¶i huy ®éng gèc phosphat tõ x¬ng ra => g©y nhuyÔn x-
¬ng=> c®é ¨n cÇn bæ xung phosphat vµ protid
- 86 -
6.cc®
- suy thËn nÆng
- ko nªn dïng antacid qu¸ m¹nh vµ kÐo dµi v× dÔ g©y viªm d¹ dµy do base ho¸
7.t¬ng t¸c thuèc
- çc antacid lµm gi¶m ht çc thuèc khi dïng cïng : thuèc khabgs H2; digoxin; tetracyclin; propanolon; cloroquin;
quinidin; fluoroquinolon; indomethacin; INH; ethambutol,...
8.chÕ phÈm:
Trong thùc tÕ dïng çc cp KH
- Maalox : viªn nÐn chøa 0,4g Al(OH)3 vµ 0,4g Mg(OH)2 : ngËm or nhai 1-2v, 1h sau b÷a ¨n or khi khã
chÞu lóc ®au
- Gastropulgite : gãi bét uèng cã 2,5g attapulgite ho¹t ho¸ + 0,5g gel kh« Al(OH)3 vµ MgCO3. 2-4g/ngµy
- Phosphalugel : gãi 100g chøa 13g AlPO4 ë d¹ng keo. Uèng 1-2gãi/1lÇn* 2-3lÇn/ngµy
Nªn uèng 1-2h sau ¨n th× td çc antacid kÐo dµi h¬n
Chuyªn ®Ò 19:
THUỐC ĐIỀU TRỊ HO HEN
I.§¹i C¬ng BÖnh

1. Ho:
* ĐN: ho là 1 động tác thở mạnh đột ngột, gồm 3 chu kỳ:
+ hít vào sâu và mạnh
+ bắt đầu thở ra mạnh, thanh môn đóng lại, áp suất lồng ngực tăng
+ thanh môn mở ra, KK trong phổi được tống ra ngoài.
* Ng.nhân: ho là p/xạ bảo vệ đường hô hấp khi có tác nhân k.thích cung p/xạ ho:
+ bệnh đường hô hấp
+ bệnh tim mạch
+ t/d KMM of thuốc
2. Hen:
* ĐN: HPQ là 1 bệnh of hệ hô hấp được đặc trưng bởi sự tắc ngẽn đường thở có hồi phục, viêm mạn
tính và tăng tính đáp ứng of đường thở đ/v nhiều k.thích khác nhau.
* Cơ chế:
Khi hít phải KN  IgE-KN được hình thành, gắn vào màng TB Mast  vỡ TB Mast, TB ái kiềm: giải
phóng các chất TGHH, hoạt hóa BC ưa ax., làm:
+ co thắt cơ trơn phế quản
+ phù nề niêm mạc phế quản
+ tăng tiết nhầy of niêm mạc phế quản, tổn thương, bong niêm mạc phế quản.
* Triệu chứng:
- LS: cơn hen
+ xảy ra vào ban đêm, khi thời tiết thay đổi
+ khởi đầu tức ngực, ho khan
+ cơn khó thở tăng, khó thở chậm, khó thở ra
+ có tiếng cò cử
+ trong cơn hen: phổi có ran ngáy, ran rít; nhịp tim nhanh, HA tăng
+ khi cơn khó thở kết thúc: ho nhiều, khạc ra đờm
- Cận LS: X-quang phổi
+ lồng ngực và cơ hoành kém di động
+ các xương sườn nằm ngang
+ 2 phổi quá sáng
- Chức năng hô hấp:
+ FEV1, PEF giảm
+ Vc bình thường
+ chỉ số sức cản đường thở tăng
- Khí máu: PaO2  , Pa CO2  , SaO2  .
- CT máu
- Test da với DN: (+)
* Điều trị:
- Mục tiêu điều trị:
+  kịp thời cơn hen cấp, đợt hen cấp
+ dự phòng cơn hen để số cơn hen xảy ra ít nhất
- 87 -
+ duy trì chức năng hô hấp bình thường or tối ưu
+ đảm bảo chất lượng cuộc sống.
+ ưu tiên thuốc dạng hít để giảm t/d phụ
+ dự phòng tắc nghẽn phổi ko hồi phục , hạn chế tử vong
- Thuốc:
+ Thuốc cắt cơn:
Khi có cơn: Salbutamol, Terbutalin, Theophylin...
Khi có cơn nặng: Thuốc giãn PQ + Corticoid
+ Dự phòng cơn hen:
Corticoid
Sodium cromoglycate: ổn định màng TB Mast và TB viêm khác
CODEIN
H3CO
O H
N-CH3
HO
3-methoxy 4,5-epoxy 7,8-dihydro 17- methyl morphinan-6-ol monohydrat

Ng.gốc: bán TH từ Morphin
1. T/c:
- tinh thể ko màu or bột kết tinh trắng
- ko mùi, vị đắng
- độ tan: ít tan/nước,
tan/ nhiều nước sôi, EtOH 96, Cloroform, a.loãng
-Tn/c 155-159C
2.KiÓm NghiÖm
*§ÞnhtÝnh:
- đo độ chảy
- IR, UV
- cp/a.H2SO4+ FeCl3 đun nóng  xanh lam+ HNO3đ  m.đỏ
- p/ư với TT Alc.
*§Þnh lîng
- MT khan: a.acetic
- chuẩn: HClO4
- chỉ thị: tím tinh thể
3.C«ng dông
- giảm đau kém do ở C3 nhóm –OCH3 thay thế -OH/ morphin
- (-) TT ho làm giảm ho giảm ho nhiều
- giảm các p/xạ k.thích gây ho
- giảm nhu động ruột
- giảm tiết dịch
* CĐ: - chữa ho (cùng v ới T’ long đ ờm)
- tiêu chảy
- an thần, giảm đau nhẹ và vừa (c ùng với T’G Đ ngoại vi: Aspirin, Para.)
* Liều:
- uống: 0,05g/l (tối đa 0,2g/24h)
- tiêm : 0,03-0,08g/24h
SALBUTAMOL SULPHAT
- 88 -
HO
.H2SO4
HOH2C CH(OH)-CH2-NH-C(CH3)3
2
1-(4-hydroxy 3-hydroxymethyl phenyl) 2-terbutylamin
1.TÝnh chÊt
- bột kết tinh trắng or gần trắng
- vị hơi đắng
- độ tan: + khó tan/ Ether
+ hơi tan/nước
+ tan/EtOH 96%
- Tn/c 155C
2.KiÓm nghiÖm
*ĐT:
- IR, UV
- cp/dd Na tetra borat+ 4-aminophenazon; K fericyanid; Cloroform, lắc  lớp Cloroform có m.đỏ cam.
* ĐL:
- MT khan
- dd: HClO4
3.Dîc §éng Häc
- H/thu: dùng đường uống or khí dung
+ uống có t/d sau 30', duy trì t/d 4-6h
+ khí dung có t/d sau 2-3'
4.T¸c dông-c¬ chÕ:
- (+)  2- Adrenergic làm:
- tăng TH AMPv
- giãn cơ trơn khí phế quản, tử cung, mạch máu
- (+) cơ vân
4.CĐ:
- hen phế quản
- dọa đẻ non
5. T/d KMM:
- run cơ, đánh trống ngực, nhịp tim nhanh
- nhức đầu, chóng mặt, mất ngủ
- dùng kéo dài gây quen thuốc
6. CCĐ:
- loạn nhịp tim
- suy mạch vành
- tăng HA
- tiểu đường
- PNCT 3 th đầu
7. CP:
- BD: Ventolin
* Liều: - khí dung: 100  g/l hít, 1-4 lần/24h
- uống: 2-4mg/l, 3-4lần/24h
* Dạng BC:
- V.nén: 2,4,8 mg
- Siro: 2mg/5ml
- Thuốc bơm hít: 90ml dạng base ~100liều
- Thuốc tiêm: 0,05g/ml; 0,2mg/ml; 0,5mg/ml
- Thuốc đan: cơn đau quặn dạ con.
Chuyên đề 20:
THUỐC ĐIỀU TRỊ BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
- 89 -
I. ĐC BỆNH:
1. ĐN, PL:
* ĐN:
ĐTĐ là 1 bệnh mạn tính, gây ra bởi sự tiếu hụt tương đối or tuyệt đối Insulin, dẫn đến RL chuyển hóa
Hydratcarbon. Bệnh được đặc trưng bởi tình trạng tăng đường huyết mạn tính.
* PL:
- ĐTĐ tup1: phụ thuộc Insulin
- ĐTĐ tup2: ko phụ thuộc Insulin
- ĐTĐ các tup đặc hiệu khác:
+ ĐTĐ thứ phát: do bệnh lý tụy ngoại tiết, nội tiết...
+ ĐTĐ thai kỳ
+ RL dung nạp glucose
2. Triệu chứng, TC chẩn đoán:
 Triệu chứng:
Đặc điểm Typ 1 Typ 2
Tuổi khởi phát <40 >40
Thể trạng Gầy Béo or bt
Insulin máu Thấp or ko đo được BT or cao
KH với HLA đặc hiệu Có Ko
Tiền sử bệnh/gđ Thường ko có Thường có
Triệu chứng - khởi phát đột ngột - khởi phát và tiến triển âm
- hội chứng tăng đường huyết thầm, ko bộc lộ TC LS.
- ceton niệu (+) - ceton niệu (-)
 Tiêu chuẩn:
- Mẫu ĐH bất kỳ >11,1mmol/l (200mg/dL), kèm theo TC LS.
- ĐH lúc đói >7mmol/l (126mg/dL)
- ĐH 2h sau khi uống 75g glucose >11,1mmol/l.
3. Biến chứng:
BC cấp tính BC mạn tính BC khác

- nhiễm toan ceton: typ1 - BC mạch máu lớn - nhiễm khuẩn
- hôn mê do tăng áp lực thẩm - bệnh lý ở mạch máu nhỏ: võng - tổn thương ở da
thấu máu mạc, thận, TK - tổn thương khớp
- hạ ĐH
4. Điều trị:
a) Typ1:
- Liệu pháp Insulin:
+ ổn định ĐH cho bệnh nhân
+ liều dùng, đường dùng cho BN
- Chế độ ăn:
+ khẩu phần ăn CB (50%G, 30-35%L, 10-15%Pr)
đb cung cấp đủ dinh dưỡng
hạn chế đường hấp thu nhanh
+ nhu cầu năng lượng fụ thuộc BN
+ chia thành nhiều bữa, giờ ăn fải đều
- Kiểm soát ĐH: định lượng ĐH thường xuyên để điều chỉnh liều thuốc phù hợp.
- Giáo dục BN: kiến thức bệnh + ng.tắc   BN phối hợp với BS trong điều trị.
- Khám định kỳ: theo dõi biến chứng.
b) Typ2:
* Chế độ ăn:
- BN béo phì:
+ ăn ít calo (<1200Kcal/ngày), giảm 20-25% so với nhu cầu NL.
+ chia 3 bữa/ngày
+ cân bằng thành phần trong khẩu phần ăn
+ hạn chế đường hấp thu nhanh
- BN cân nặng bình thường:
- 90 -
lượng calo tùy thuộc BN, nhưng phải cân bằng.
* Vận động thể lực:
điều chỉnh tùy lứa tuổi và tình trạng tim mạch, để giảm tính kháng Insulin.
* Thuốc hạ ĐH:
được chỉ định sau khi ăn và vận động thể lực trong KS ĐH bị thất bại:
- Sulfonylurea: BN cân nặng bt or thừa cân nhẹ
- Biguanid: BN béo phì.
- nếu KS ĐH chưa tốt: tăng liều or phối hợp thuốc
- dùng Insulin đơn thuần or phối hợp nếu thuốc HĐH thất bại.
* KSĐH
* GD BN
* Khám định kỳ.
II. Thuốc cụ thể:

INSULIN
1. Ng.gốc:
- trong cơ thể được TH từ TB  của tuyến tụy
- bán TH từ Insulin lợn
- dùng công nghệ tái tổ hợp ADN.
2. T/c:
- Bột trắng or hầu như ko trắng
- Độ tan: + ko tan/H2O, Ether, EtOH.
+ tan/a.vô cơ loãng, kiềm loãng
* ĐT: HPLC
3. Công dụng: điều hòa sự dự trữ và chuyển hóa Hđ, Pr, c.béo:
- tăng sử dụng Pr, c.béo, Hđ.
- kích thích TH Pr, ax.béo tự do
- (-) giải phóng ax.béo tự do ra khỏi mô mỡ.
- tăng chuyển hóa Glucose, ax.béo tự do thành dạng dự trữ glycogen, TG.
- giảm cung cấp Glucose từ gan.
4. CĐ:
- ĐTĐ Typ1:
tiêm truyền dưới da 0,5-0,12 đv USP/ ngày
- ĐTĐ Typ2:
+ dùng khi TA, C.độ thể dục, thuốc ĐTĐ đường uống thất bại
+ tiêm dưới da:5-10 đv USP/ ngày
- ĐTĐ thai kỳ: tiêm dưới da.
5. TTT:
- tăng t/d Insulin:thuốc hạ dường huyết Sulfonylure, EtOH, Salicylat, chẹn 
- giảm t/d Insulin: Adrenalin, Glucagon, Phenytoin, clonidin,...
6. DDH:
- Hấp thu: tiêm
- C/hóa: ở gan, thủy phân dây nối Peptid, cắt cầu disulfit
- Thải trừ: nước tiểu
CLOPROPAMID
Cl SO2-NH-CO-NH-CH 2-CH2-CH3
1-{(4-clorophenyl) sulphonyl}-3-propylure
Ng.gốc: TH hóa học
1. Tính chất:
* Lý:
- 91 -
- bột kết tinh trắng
- độ tan: + ko tan/H2O
+ tan/EtOH, kiềm loãng
+ dễ tan/ dicloro methan
* Hóa:
- tính ax
- nhân thơm
- ure
- Cl
2. Kiểm nghiệm
* Đt:
- UV: dd CP 0,001%/HCl có 1 cực đại 232 nm.
- tan hoàn toàn/ NaOH 10%
- CP/NaOH 30% khi đun sôi, hơi bốc lên làm xanh giấy quỳ
- vô cơ hóa  HCl
* ĐL:
- đo kiềm: + dm EtOH
+ chỉ thị Phenolphtalein
+ chuẩn NaOH
- UV: +  =232nm
+ A=598
+ dm HCl 0,1N
3. DDH:
- H/thu: tốt qua tiêu hóa
- P/bố: LK Pr ht >90%
- C/hóa: gan
- T/trừ: nước tiểu, t1/2= 36h.
4. Td, cơ chế:
- k.thích TB  ở tiểu đảo Langerthan of tuyến tụy tăng s.x Insulin  giảm [G]/ máu
- tăng số lượng R.ins ở các TB: mỡ, HC, BC đơn nhân  tăng td of Ins.
- ức chế nhẹ Glucagon  G/máu
- ko có t/d khi cơ thể ko còn khả năng tiết Ins.
5. CĐ:
ĐTĐ typ2
6. Td KMM:
- hạ ĐH
- RL Thóa
- vàng da ứ mật
- mỏi cơ
7. CCĐ:
- ĐTĐ Typ1
- PNCT
- Suy gan thận
8. TTT:
- cạnh tranh vị trí gặp Pr.ht: làm tăng t/d:Dicoumarol, Sulfamid
- thuốc tăng t/d of Sulfonylure: Cloramphenicol, IMAO, Probenecid...
- thuốc giảm t/d of Sulfonylure: Corticoid, Rifampicin...
- ko phối hợp thuốc này với (-)  -adrenergic (gây tăng HA, nhịp tim nhanh, tăng t/d hạ G máu)
9. Liều:
BD: Novopropamid 100-500mg/24h
METFORMIN
H
(H3C)2N N NH2
.HCl
NH NH
- 92 -
1,1-dimethyl biguanid hydroclorid
Ng.gốc: TH hóa học
1. Tính chất:
* Lý:
- tinh thể trắng
- độ tan: + dễ tan/ H2O
+ khó tan/ EtOH
+ ko tan/Aceton, Dicloro methan
- Tn/c 22-226
* Hóa:
- biguanid
- HCl
2. Kiểm nghiệm:
* ĐT:
- cp/NaOH đun sôi, hơi bốc lên làm xanh giấy quỳ
- AgNO3  AgCl kết tủa
- cp +  -naphtol/NaOH-NaOBr  m.hồng
* ĐL:
- đo ax.: + dm ax. formic-anhydrid acetic
+ chỉ thị đo thế
+ chuẩn HClO4
- đo kiềm
3. Td, cơ chế:
- (-) hấp thu G ở ruột
- tăng nhập G vào TB
- (+) phân hủy và (-) tái tạo G
- hạ L máu
4. CĐ:
ĐTĐ Typ2
5. Td KMM:
- tăng a.lactic gây toan máu
- miệng có vị kim loại, buồn nôn, tiêu chảy
- dùng kéo dài: chàn ăn, đắng miệng, sụt cân
6. CCĐ:
- PNCT
- suy gan, thận, tim, hô hấp
7. CP, Liều
- BD: Glucophage, Nuvo-metformin
- viên 500mg
- liều: 1-3g/24h
Chuyên đề 21:
THUỐC ĐIỀU TRỊ UNG THƯ
I. Đại cương bệnh:
1. Định nghĩa:
- Ung thư là bệnh ác tính do sự tăng sinh bất thường của TB và mô cơ thể. Trong bệnh ung thư, các TB
sinh sản 1 cách vô hạn độ, ko tuân theo cơ chế kiểm soát về phát triển của cơ thể.
- Bệnh ung thư có quá trình phát sinh, phát triển lâu dài mà ko có triệu chứng bệnh. Khi khối u phát triển
nhanh mới có biểu hiện rối loạn chức năg cơ thể. Đau dữ dội thường xuất hiện vào gđ cuối của bệnh.
- Ung thư (u ác tính) khác với u lành ở chỗ: chúng ko chỉ phát triển tại chỗ mà còn xâm lấn vào các mô
lành xung quanh và di căn tới các hạch bạch huyết or các tạng ở xa, hình thành khối u mới.
2. Phân loại: có 2 loại K thường gặp:
- Ung thư biểu mô (Carcinom): xuất phát từ TB biểu mô of các tạng, các cơ quan ung thư biểu mô di căn
theo đường bạch huyết.
- Ung thư tổ chức liên kết (Sarcom): xuất phát từ các TB of tổ chức liên kết của các cơ quan, ung thư tổ
chức liên kết thường di căn theo đường máu.
3. Chu kỳ of TB:
Là quá trình phân chia TB diễn ra ở cả TB bình thường và TB ung thư, gồm 4 pha theo thứ tự:
- 93 -
- Pha G1 (tiền TH ADN): TH các thành phần cần thiết cho quá trình TH ADN.
- Pha S (TH ADN)
- Pha G2 (tiền gián phân): nhân được sắp xếp lại chuẩn bị cho gián phân
- Pha M (gián phân): TB mẹ tách ra thành 2 TB con
- Pha Go (pha nghỉ):
+ TB ko phân chia, ko chuyển hóa tích cực.
+ trở lại chu kỳ khi TB được kích thích.
II. Đại cương về thuốc:

1. Phân loại:
* Dựa vào vị trí t/d trên CKỳ of TB:
- Thuốc t/d đặc hiệu trên 1 pha:
+ pha M: Alcaloid dừa cạn, các dẫn xuất Taxan
+ pha S: kháng chuyển hóa
- Thuốc t/d đặc hiệu trên nhiều pha:
gồm các nhóm: Alkyl hóa, kháng sinh...
* Dựa vào cấu trúc hóa học và cơ chế:
- Nhóm kháng chuyển hóa
- Nhóm Alkyl hóa
- Nhóm chống phân bào
- Nhóm KS
- Nhóm Hormon và kháng Hormon
- Nhóm E.
- Nhóm thay đổi đáp ứng miễn dịch
- Các thuốc khác
2. Sự kháng thuốc of TB ung thư:
Cơ chế:
- tăng cường sửa chữa ADN bị tổn thương
- tạo các bẫy gắn vào thuốc làm mất t/d of thuốc
- giảm tích lũy thuốc, làm thuốc ko đạt nồng độ diệt TB ung thư
- thay đổi đích E. or hoạt tính E. chuyển hóa, làm giảm hoặc mất t/d of thuốc.
3. T/d KMM:
- Trên tủy xương: độc với tủy xương, giảm HC, BC, TC
- Tiêu hóa: + buồn nôn, nôn
+ tiêu chảy, liệt ruột
+ loét miệng
- Hệ TK: dị cảm, RL hành vi, cư xử, ngủ lịm, điếc
- Da, tóc: xạm da, rụng tóc, hói đầu
- Khác: + suy tim, loạn nhịp
+ viêm phổi
+ RLCN gan, thận, tụy.
4. Nguyên tắc sử dụng thuốc trị ung thư:
- chỉ dùng thuốc khi có chẩn đoán rõ ràng bằng giải phẫu bệnh
- dùng thuốc phải kết hợp với phẫu thuật và chiếu xạ
- dùng phối hợp nhiều thuốc: + giảm HQ
+ giảm kháng thuốc
+ giảm t/d KMM
- Lưu ý: + ko phối hợp những thuốc gây độc trên cùng 1 cơ quan
+ giảm liều so với dùng đơn độc
- Lựa chọn thuốc phải phù hợp với loại ung thư, giai đoạn bệnh và tình trạng bệnh.
- Chọn liều dùng, đường dùng thích hợp.
III. Thuốc cụ thể:
 METHOTREXAT
- 94 -
NH2
O
N
N CH2-N(CH3) CO- HN CH C OH
CH2
H2N N N
CH2
C O
OH
Tên: acid 4-amino-4-deoxy-10-methylpteroyl-L-glutamic.

Nguồn gốc: TH hóa học.
1. Tính chất:
- Bột kết tinh m.vàng, vàng cam
- Độ tan: + ko tan/nước, 1-2dicloroethan, EtOH, ether
+ tan/dd ax.loãng, kiềm loãng
- Tn/c=185-204C
* Định tính: + UV, IR
+ đo năng suất quay cực
* Định lượng: HPLC.
2. DĐH:
- Hấp thu: + tiêu hóa, đường tiêm
+ đạt Cmax sau uống 1h or sau tiêm 30'.
- P/bố: + LK Pr huyết tương 50-60%
+ p/bố tốt ở các mô, ít vào dịch não tủy
- C/hóa: + ở gan, TB ung thư
+ chất c/hóa: Polyglutamin, 7-hydroxy methotrexat
- Thải trừ: nước tiểu.
3. T/d, cơ chế:
Chống ung thư loại kháng ax.folic
Cơ chế: (-) cạnh tranh với E.dihydrofolat reductase  giảm TH ax.tetrahydrofolic, thymidylat, methionin,
serin, purin (các chất cần cho quá trình TH ADN và Pr)  TB ko nhân lên được.
4. Chỉ định:
- Ung thư: nhau, vú, buồng trứng, xương, TB nhỏ.
- Điều trị: bạch cầu lympho cấp, u lympho ko Hodgkin.
5. T/d KMM:
- Thường gặp: + viêm miệng
+ buồn nôn, nôn, tiêu chảy
+ suy tủy
+ phát ban, mày đay
+ rụng tóc
(bổ sung Leucovorin)
- Khác: + suy gan, thận
+ độc với phổi, HTK
6. CCĐ: PNCT (có thể gây quái thai)
7. CP, liều dùng:
- BD: Folex, Mexate
- CP: + v.nén 2,5mg
+ ống bột pha tiêm 5-50mg.
- Liều: + khởi đầu: 25-50mg/m2/24h tiêm bắp or TM
+ duy trì: uống 15-25mg/m2/24h.
5-FLUO URACIL
H
N O
NH
F
- 95 -
Tên: 5-fluo pyrimidin dion 2-4
1. T/c: - bột kết tinh trắng, gần trắng, hầu như ko mùi
- độ tan: + tan/80 phần nước, 170 phần EtOH, 55 phần MeOH.
+ ko tan/Cloroform, Ether, Benzen.
2. Kiểm nghiệm:
* ĐT: UV, SKLM
* ĐL:
- D/m: dimethylformamid
- Chuẩn: tetra butyl aminonium hydroxyd
- Chỉ thị: thimol xanh
3. DĐH:
- HT: tiêm TM, bôi ngoài da.
- P/bố: + chủ yếu mô u, mô tăng trưởng nhanh: tủy xương, niêm mạc ruột
+ vào dịch não tủy.
- C/hóa: gan
- Thải trừ: + hô hấp: 60%
+ thận
4. T/d, cơ chế:
- Thuốc chống K kìm TB loại kháng Pyrimidin.
- Cơ chế:
+ khi vào cơ thể Fluo ruoracil  5-fluoro 2-deroxyuridin-5-monophosphat
(5-FdUMP)
+ 5-FdUMP cạnh tranh với (d UMP)  (-) thymidylat synthetase gây thiếu thymidin cho q.trình TH
ADN làm cho TB ung thư bị tiêu diệt.
5. CĐ:
- K đường tiêu hóa: thực quản, dạ dày, tụy, gan
- K biểu mô đường hô hấp
- K vú, buồng trứng, da
6. T/d KMM:
- viêm loét da, niêm mạc
- tiêu chảy, xuất huyết tiêu hóa
- buồn nôn, nôn
- độc với máu, rụng tóc, đau ngực, thay đổi điện tim
5. CP, liều dùng:
- ống tiêm 250mg/5ml, 500mg/10ml
- mỡ 5%, tuýp 20g
- liều: 6-12mg/kg/24h, tối đa 80mg/24h
dõa c¹n
1-Tªn c©y thuèc: Catharanthus roseus.
Hä tróc ®µo- Apocynaceae.
2-Ph©n bè: mäc hoang vµ trång lµm c¶nh nhiÒu n¬I ë VN, çc níc nhiÖt ®íi vµ «n ®íi.
3-BPD-CB:
-L¸: ph¬I sÊy kh«.
-RÔ: thu ho¹ch, lµm s¹ch, f¬I sÊy kh«.
4-Thµnh phÇn hh:
cã trªn 70 alcaloid chia thµnh 3 nhãm chÝnh:
+Nhãm cã nh©n Indol: perivin, catharantin…
+Nhãm cã nh©n Indolin: vindolin, ajmalin…
+Nhãm cã 2 nh©n Indol hoÆc 1 Indol+ 1 Indolin: vinblastin, vincristin..cã TD ch÷a ung th.
5-TD-CD:
-Cao láng dõa c¹n: TD h¹ HA, an thÇn, g©y ngñ.
-Vinblastin, vincristin TD chèng ung th biÓu m«, lympho h¹t vµ ®Æc biÖt bÖnh bach cÇu.
-§trÞ bÖnh bÕ kinh, cao HA, kÐm tiªu ho¸ vµ lþ.
-RÔ dïng ®Ó chiÕt ajmalicin.
6-D¹ng BC:
-Viªn Vinca.
-Vinblastin sulfat, Vincristin sulfat 1 vµ 10 mg.
-D¹ng thuèc s¾c.
- 96 -
- 97 -

Tong Hop Mot So Benh

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tong Hop Mot So Benh

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chuyªn ®Ò 1:

Tªn khoa häc: hy®razid cña acid isonicotinic

1.Nguån gèc: Tæng hîp tõ hydrazin H2N-NH2 vµ methyl isonicotinat.

I.§¹i c¬ng vÒ bÖnh.

sinh nhiÖt th¶i nhiÖt

Co th¾t phÕ qu¶n

I.§¹i c¬ng vÒ bÖnh.

1.Nguån gèc.chiÕt xuÊt tõ nhùa c©y thuèc phiÖn

1.Nguån gèc.tæng hîp ho¸ häc tõ C6H5-CH2Cl

Cây thuốc phiện (Anh túc, A phiến )

dùng trong phẫu thuật, TMP, răng

chữa cơn đau thực quản, dạ dày

I.§¹i c¬ng vÒ bÖnh.

TK giao c¶m t¨ng T¨ng ion Na T¨ng hÖ RAA

T¨ng co bãp c¬ tim Gi÷ níc

II.§¹i c¬ng vÒ nhãm thuèc.

HA = cung lîng tim * søc c¶n ngo¹i vi

V t©m thu tÇn sè tim d lßng m¹ch

T¨ng tiÒn g¸nh co th¾t

Cêng giao c¶m ph× ®¹i thµnh m¹ch

Huû giao c¶m T¨ng Renin (-) ECA

V m¸u t¨ng Angiotensin HÖ RAA

T¨ng nhËp Na thËn gi÷ Na Aldosterol (-) R AT

Thuèc lîi tiÓu

Ester dimethyl cña acid1,4-dihydro-2,6-dimethyl-4-(2-nitrophenyl) pyridin-

captopril (T’ (-) CEA, chøa nhãm –SH, td ngay)

Co th¾t phÕ qu¶n

CH2- CH(CH3)- CH3

THUỐC KHÁNG HISTAMIN VÀ DƯỢC LIỆU CHỮA DỊ ỨNG

I.Đại cương về bệnh

1. Nguồn gốc: Tổng hợp

I.§¹i c¬ng vÒ bÖnh.

N ë vtrÝ 7 : -Cl, -Br,-NO2

7-cloro 5-phenyl 1-methyl 2,3 ®ihdro-1H –1,4 Benzo®iazepin –2 on

I.§¹i c¬ng vÒ bÖnh.

1.Nguån gèc.:thuéc dÉn chÊt Imidazol, tæng hîp ho¸ häc

1.Nguån gèc: c«ng thøc C47H75NO17

I.§¹i c¬ng vÒ bÖnh.

-§trÞ c¾t c¬n

Cây Thanh cao hoa vàng

Cis - Retinal Trans - reninal

1.2. VITMIN D (Calciferol)

sorbose KMn O4/thuû ph©n 2-ceto L-gulonic CH3OH/HCl (-CH3ONa) A.A

.Cl- ; HCl (Br- ; HBr); NO3-

D¹ng muèi Na hoÆc K cña Peni G

3,Peni phæ réng-Amoxicilin. (tæng hîp tõ 6-APA)

II. C¸c thuèc cô thÓ:

1. §C: b¸n TH qua 2 g®:

1. Ng.gèc: b¸n TH n¨m 1980

7,CP và liều dùng

I. Đại cương về nhóm thuốc

Là những Heterosid thân lipid ( lipophile )

2. Phân loại: dựa vào số lượng ng.tử của vòng lacton

Genin 12 ng.tử 14 ng.tử 15 ng.tử 16 ng.tử 17 ng.tử

4. Đặc điểm hóa lý:-Tính base do đường amin đem lại

II. Các thuoác cụ thể:

Tên thường gọi: Rovamycin

1. Tính chất: đặc điểm của Marcrolid 15C

5. Chế phẩm, liều dùng:

I,Đại cương về nhóm thuốc

acid 1-cyclopropyl 6-fluro 4-oxo 7-(1-piperazinyl) 1,4-dihydro 3-quinolein carboxylic

1-Tên cây thuốc:

Chuyeân ñeà 17:

I,Thuèc chèng viªm nhãm Steroid.