Ch−¬ng 7

Tæ chøc l∙nh thæ dÞch vô ViÖt Nam

I. Vai trß cña dÞch vô trong ®êi sèng kinh tÕ x∙ héi

Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, dÞch vô trë thµnh mét m¶ng kinh tÕ thùc sù, ®èi
t−îng ho¹t ®éng cña m¶ng ngµnh nµy lµ khai th¸c mäi tiÒm n¨ng cña kÕt cÊu h¹ tÇng
®Ó phôc vô cho nÒn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi.
Kh¸c víi c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, dÞch vô lµ mét ngµnh kh«ng t¹o ra cña
c¶i vËt chÊt nh−ng cã ý nghÜa ®Æc biÖt nhê viÖc lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ cña hµng ho¸.
Vai trß to lín cña ngµnh dÞch vô ®−îc thÓ hiÖn nh− sau:
- Tr−íc hÕt kinh tÕ dÞch vô tham gia vµo viÖc chu chuyÓn ho¹t ®éng kinh tÕ x·
héi, thóc ®Èy sù g¾n kÕt gi÷a c¸c s¶n phÈm cña hÖ thèng víi nhau.
- Kinh tÕ dÞch vô thóc ®Èy mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ngµnh, liªn vïng vµ lµm cho
giao l−u th«ng suèt, chèng l¹i mäi ¸ch t¾c.
- §Æc biÖt kinh tÕ dÞch vô thóc ®Èy viÖc më mang kinh tÕ ®èi ngo¹i, t¹o ra sù
hoµ nhËp hai chiÒu gi÷a n−íc ta vµ thÕ giíi.

II. §Æc ®iÓm cña tæ chøc l∙nh thæ dÞch vô

2.1. Kh¸i niÖm dÞch vô
DÞch vô lµ mét khu vùc kinh tÕ, nã bao gåm mét tæ hîp réng r·i c¸c ngµnh
nh»m cung cÊp c¸c s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu cña s¶n xuÊt, cña ®êi sèng vËt chÊt vµ
tinh thÇn cña d©n c−, ®¶m b¶o sù ho¹t ®éng b×nh th−êng, liªn tôc, ®Òu ®Æn vµ cã
hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ.
2.2. Ph©n lo¹i dÞch vô
VÒ c¬ cÊu dÞch vô lµ mét tæ hîp bao gåm nhiÒu ngµnh. Nã rÊt ®a d¹ng, phøc t¹p
vÒ tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm, ®èi t−îng. DÞch vô cã mét sè ngµnh chñ yÕu sau:
+ Ngµnh giao th«ng vËn t¶i
+ Ngµnh th«ng tin liªn l¹c, b−u chÝnh viÔn th«ng
+ Ngµnh th−¬ng nghiÖp (néi th−¬ng, ngo¹i th−¬ng)
+ Ngµnh du lÞch
+ Ngµnh gi¸o dôc
+ Ngµnh y tÕ

96
 + C¸c ngµnh kh¸c: ng©n hµng, b¶o hiÓm, qu¶ng c¸o, t− ph¸p, h¶i quan, thuÕ
quan, v¨n häc nghÖ thuËt, thÓ thao, an ninh,…
2.3. §Æc ®iÓm tæ chøc l·nh thæ dÞch vô
a) Trong ho¹t ®éng dÞch vô, ng−êi s¶n xuÊt vµ ng−êi tiªu dïng th−êng xuyªn tiÕp
cËn víi nhau, phèi hîp víi nhau ®Ó t¹o ra s¶n phÈm, v× vËy c¸c c¬ së dÞch vô chØ cã
thÓ h×nh thµnh, ho¹t ®éng, ph¸t triÓn vµ ph©n bè ë nh÷ng n¬i cã nhu cÇu dÞch vô,
ng−êi tiªu dïng dÞch vô. VÝ dô ë ViÖt Nam, §«ng Nam Bé lµ vïng cã nÒn kinh tÕ
ph¸t triÓn nhÊt c¶ n−íc, n¬i ®©y cã møc sèng vËt chÊt, tinh thÇn ngµy cµng cao, do ®ã
§«ng Nam Bé chiÕm tíi 60% thÞ phÇn miÒn Nam. Th«ng th−êng ®ã lµ c¸c trung t©m
kinh tÕ lín, nh÷ng n¬i tËp trung d©n c− ®«ng ®óc, c¸c ®« thÞ, chïm ®« thÞ.
b) Ho¹t ®éng dÞch vô th−êng cã xu h−íng c¸ biÖt ho¸, h¬n n÷a qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
vµ tiªu dïng dÞch vô diÔn ra cïng mét lóc nªn khã cã thÓ tù ®éng ho¸, tiÕn hµnh s¶n
xuÊt hµng lo¹t, khã cã thÓ tån kho… V× vËy c¸c c¬ së dÞch vô th−êng ph¸t triÓn vµ
ph©n bè g¾n víi s¶n xuÊt, kinh doanh vµ sinh ho¹t cña sè ®«ng d©n c− lµm xuÊt hiÖn
c¸c ®iÓm d©n c− ®« thÞ.
c) DÞch vô hiÖn ®¹i ®ang cã xu h−íng ph¸t triÓn trªn c¬ së c¸c kü thuËt vµ c«ng
nghÖ cao ®Ó t¹o ra ngµy cµng nhiÒu s¶n phÈm hçn hîp võa h÷u h×nh, võa v« h×nh
nh− c¸c dÞch vô tin häc, b−u chÝnh viÔn th«ng… Do ®ã c¸c ho¹t ®éng dÞch vô
th−êng ®−îc ph¸t triÓn vµ ph©n bè ë nh÷ng n¬i tËp trung c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kü
thuËt cao, c¸c trung t©m khoa häc c«ng nghÖ, c¸c trung t©m v¨n ho¸ ®µo t¹o.

III. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn vµ ph©n bè mét sè ngµnh dÞch vô

chñ yÕu
3.1. Ngµnh giao th«ng vËn t¶i
HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i cña ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn toµn diÖn nh−ng quy m«
ch−a lín vµ chÊt l−îng cßn thÊp. Giao th«ng vËn t¶i cña chóng ta bao gåm: §−êng bé,
®−êng s¾t, ®−êng s«ng, ®−êng biÓn, ®−êng hµng kh«ng vµ ®−êng èng.
a) §−êng « t«:
M¹ng l−íi ®−êng « t« ph¸t triÓn nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng cuéc ®æi míi
c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng. Cho ®Õn nay m¹ng l−íi ®−êng « t« ®· phñ kh¾p c¸c
vïng víi tæng chiÒu dµi ®−êng c¸c lo¹i lµ 181.421 km ®¹t mËt ®é 55km/100 km2.
Trong ®ã quèc lé chiÕm 10%, tØnh lé 14%, huyÖn lé 24%, ®−êng ®« thÞ 2,1%, ®−êng
chuyªn dïng 5% vµ sè cßn l¹i lµ ®−êng lµng x· chiÕm 44,9%. So víi c¸c n−íc trong
khu vùc §«ng Nam ¸ tuy mËt ®é ®−êng cña chóng ta t−¬ng ®èi dÇy nh−ng chÊt
l−îng cßn rÊt thÊp hÇu hÕt lµ ®−êng khæ hÑp, mét sè Ýt ch−a tr¶i nhùa hoÆc bª t«ng,
víi nhiÒu cÇu phµ, kh¶ n¨ng th«ng hµnh kÐm.

97
 §−êng « t« cã hai ®Çu mèi lín nhÊt lµ Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh víi
c¸c tuyÕn quan träng sau:
- Quèc lé 1A tr¶i däc theo chiÒu dµi ®Êt n−íc tõ biªn giíi ViÖt - Trung thuéc
L¹ng S¬n (H÷u NghÞ Quan) cho tíi mòi Cµ Mau - tØnh Cµ Mau víi chiÒu dµi h¬n
2000 km. §©y lµ tuyÕn ®−êng dµi nhÊt, quan träng nhÊt, cã ý nghÜa ®Æc biÖt ®èi víi
sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, an ninh quèc phßng kh«ng chØ ë trong n−íc mµ cßn më
réng ra ë c¸c n−íc trong khu vùc.
- Quèc lé sè 2 nèi Hµ Néi víi mét sè tØnh trung du vµ miÒn nói §«ng B¾c ®i
qua VÜnh Yªn, ViÖt Tr×, thÞ x· Tuyªn Quang tíi tËn MÌo V¹c (Hµ Giang). Víi chiÒu
dµi 316km, nã c¾t qua c¸c vïng giµu tµi nguyªn, c¸c vïng chuyªn canh c©y c«ng
nghiÖp dµi ngµy t¹o nªn mèi liªn hÖ kinh tÕ gi÷a miÒn ng−îc vµ miÒn xu«i.
- Quèc lé sè 3 tõ Hµ Néi qua Th¸i Nguyªn, B¾c C¹n, Cao B»ng tíi Thuû KhÈu
(Cao B»ng) vµ th«ng sang Trung Quèc. Trªn chiÒu dµi 382 km con ®−êng xuyªn qua
vïng kim lo¹i mµu quan träng nhÊt cña §«ng B¾c.
- Quèc lé sè 4 lµ tuyÕn ®−êng ngang ch¹y song song víi biªn giíi ViÖt Trung.
Dµi 315 km tõ cao nguyªn §ång V¨n (Hµ Giang) qua Cao B»ng, L¹ng S¬n, Mãng
C¸i vµ ®Õn Mòi Ngäc Qu¶ng Ninh. §©y lµ tuyÕn ®−êng chiÕn l−îc nèi víi vïng biªn
giíi phÝa B¾c. Tuy nhiªn chÊt l−îng ®−êng cßn thÊp.
- Quèc lé 5 dµi 103 km nèi Hµ Néi víi thµnh phè H¶i Phßng. §ã lµ huyÕt
m¹ch c¾t ngang trung t©m tam gi¸c t¨ng tr−ëng kinh tÕ phÝa B¾c (Hµ Néi - H¶i
Phßng- Qu¶ng Ninh) thuéc vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé. ViÖc ®Çu t− n©ng cÊp
quèc lé nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nã trë thµnh mét hµnh lang kinh tÕ nh»m ®Èy
m¹nh tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña toµn vïng. HiÖn nay toµn bé tuyÕn ®−êng ®·
®−îc x©y dùng theo tiªu chuÈn cÊp I ®−êng ®ång b»ng víi 4 lµn xe c¬ giíi, 2 lµn xe
th« s¬ (khu vùc Hµ Néi 6 lµn xe c¬ giíi, 2 lµn xe th« s¬) ch¹y qua 12 cÇu t−¬ng ®èi
hiÖn ®¹i, víi chÊt l−îng ®−êng tèt nhÊt trong c¸c tuyÕn quèc lé phÝa B¾c.
- Quèc lé sè 6 dµi kho¶ng 500 km, nèi thñ ®« Hµ Néi víi vïng T©y B¾c. TuyÕn
®−êng nµy ®i tõ Hµ Néi qua Hoµ B×nh, lªn cao nguyªn Méc Ch©u, Yªn Ch©u, S¬n La tíi
thÞ x· Lai Ch©u, vßng xuèng §iÖn Biªn, tíi M−êng Khoa vµ sang Lµo. Nã cã ý nghÜa
sèng cßn ®èi víi toµn vïng T©y B¾c c¶ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi vµ quèc phßng.
- Quèc lé 10 tõ phÝa Qu¶ng Yªn nèi thµnh phè H¶i Phßng víi Th¸i B×nh, Nam
§Þnh, Ninh B×nh. §©y lµ tuyÕn ®−êng ®i qua vïng lóa g¹o trï phó vµ d©n c− ®«ng
vµo bËc nhÊt cña §ång b»ng s«ng Hång. ChÊt l−îng ®−êng ®· ®−îc n©ng cÊp, cÇu
T©n §Ö ®· ®i vµo ho¹t ®éng.
- Quèc lé 18 tõ B¾c Ninh qua Ph¶ L¹i, §«ng TriÒu, U«ng BÝ, thµnh phè H¹
Long, ®Õn CÈm Ph¶, Tiªn Yªn vµ gÆp quèc lé sè 4.

98
 Mét sè tuyÕn ®−êng ë Trung bé:
- Quèc lé 7 nèi liÒn Xiªng Kho¶ng (Lµo) víi DiÔn Ch©u vµ c¶ng Cöa Lß. §©y
lµ mét trong nh÷ng tuyÕn ®−êng quan träng nhÊt ®i ra biÓn cña c¸c tØnh thuéc §«ng
B¾c cña Lµo.
- Quèc lé 8 tõ Thµ KhÑt (Lµo) qua H−¬ng S¬n (Hµ TÜnh) ®Õn c¶ng Vòng ¸ng
(Hµ TÜnh).
- Quèc lé 9 lµ tuyÕn ®−êng ngang quan träng nèi Lµo víi miÒn §«ng. Tõ
Xavanakhet (Lµo) v−ît qua ®Ìo Lao B¶o ®Õn §«ng Hµ (Qu¶ng TrÞ). Ngoµi ý nghÜa
chiÕn l−îc vÒ qu©n sù, con ®−êng nµy cßn cã nhiÖm vô nèi liÒn vïng Trung vµ H¹
Lµo víi c¸c c¶ng cña ViÖt Nam.
Ngoµi ra cßn cã mét sè tuyÕn ®−êng kh¸c theo h−íng §«ng - T©y nh− ®−êng
217 nèi Thanh Ho¸ víi biªn giíi ViÖt Lµo sang SÇm N−a; ®−êng 19 tõ Quy Nh¬n
qua Pl©ycu, §øc C¬ sang Campuchia; ®−êng 26 tõ Nha Trang ®i Bu«n Mª Thuét vµ
mét sè tuyÕn ®−êng nèi hai trôc däc quèc lé 1A, quèc lé 14 víi nhau.
ë Nam Bé cã mét sè tuyÕn ®−êng tõ thµnh phè Hå ChÝ Minh to¶ ra nhiÒu tuyÕn
®−êng ®Õn c¸c vïng phô cËn cã ý nghÜa trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ thóc
®Èy c¸c mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a §«ng, T©y Nam Bé víi nhau vµ víi c¸c n−íc l¸ng
giÒng. Mét sè tuyÕn quan träng bao gåm:
- Quèc lé 20 tõ thµnh phè Hå ChÝ Minh qua Xu©n Léc, B¶o Léc (vïng chÌ vµ
d©u t»m) ®i §µ L¹t. TuyÕn nµy t−¬ng ®èi nhén nhÞp víi c¸c s¶n phÈm rau qu¶, chÌ,
cµ phª vµ dßng kh¸ch du lÞch ®Õn L©m §ång.
- Quèc lé 51 lµ tuyÕn xuyªn suèt tam gi¸c t¨ng tr−ëng kinh tÕ phÝa Nam (thµnh
phè Hå ChÝ Minh-Biªn Hoµ-Vòng Tµu).
- Ngoµi ra cßn nhiÒu tuyÕn kh¸c nh− ®−êng tõ thµnh phè Hå ChÝ Minh ®i Méc Bµi
(T©y Ninh) vµ thÞ x· T©y Ninh qua cöa khÈu Xa M¸t, tuyÕn phÝa B¾c s«ng TiÒn vµ ch¹y
ven bê s«ng sang Campuchia, tuyÕn Hµ Tiªn- R¹ch Gi¸ (Kiªn Giang) ch¹y däc bê biÓn råi
ng−îc lªn vµ v−ît qua s«ng HËu tíi VÜnh Long ®Ó nèi víi c¸c tuyÕn kh¸c…
b) §−êng s¾t:
HiÖn nay tæng chiÒu dµi ®−êng s¾t cña n−íc ta lµ 2528 km, mËt ®é trung b×nh
cao h¬n nhiÒu n−íc §«ng Nam ¸ vµ ®¹t 0,8km /100km2. Trõ tuyÕn ®−êng s¾t Thèng
NhÊt, c¸c tuyÕn cßn l¹i hÇu hÕt tËp trung ë miÒn B¾c.
VÒ chÊt l−îng, 84% tæng chiÒu dµi ®−êng s¾t cã khæ réng 1 mÐt, kho¶ng 7% lµ
®−êng cã tiªu chuÈn quèc tÕ réng 1,435 m vµ 9% ®−êng võa 1m võa 1,435m. Bao
gåm mét sè tuyÕn chñ yÕu sau:

99
 - TuyÕn Hµ Néi - thµnh phè Hå ChÝ Minh: lµ tuyÕn quan träng nhÊt vµ cã ý nghÜa
kinh tÕ lín nhÊt (tuyÕn ®−êng s¾t Thèng NhÊt), lµ tuyÕn dµi nhÊt ViÖt Nam dµi 1.730
km ch¹y suèt chiÒu dµi ®Êt n−íc, gÇn nh− song song víi ®−êng quèc lé 1A t¹o nªn
mét trôc giao th«ng quan träng. H¬n 2/3 khèi l−îng hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch do
ngµnh ®−êng s¾t ®¶m nhiÖm ®−îc chuyªn chë trªn tuyÕn ®−êng nµy. TuyÕn ®−êng s¾t
Thèng NhÊt gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc t¹o nªn mèi liªn hÖ nhiÒu mÆt gi÷a c¸c vïng,
c¸c ®Þa ph−¬ng trong n−íc vµ gi÷a n−íc ta víi c¸c n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
- TuyÕn Hµ Néi - Lµo Cai dµi 285 km, nèi Thñ ®« víi vïng trung du miÒn nói
phÝa B¾c giµu l©m s¶n, kho¸ng s¶n cïng víi c¸c thµnh phè c«ng nghiÖp vµ tíi V©n
Nam (Trung Quèc). §©y lµ tuyÕn ®−êng quan träng nhÊt víi viÖc khai th¸c cã hiÖu
qu¶ tiÒm n¨ng cña thung lòng s«ng Hång vµ phô cËn, ®ång thêi nã cßn mang ý
nghÜa quèc tÕ ®èi víi V©n Nam (Trung Quèc).
- TuyÕn Hµ Néi - §ång §¨ng dµi 163km ®i qua mét sè tØnh §«ng B¾c nèi Thñ
®« víi vïng cã tiÒm n¨ng vÒ kinh tÕ, quèc phßng vµ víi Trung Quèc.
- TuyÕn Hµ Néi - H¶i Phßng dµi 102km nèi Hµ Néi vµ mét phÇn §ång b»ng
s«ng Hång víi cöa ngâ th«ng ra biÓn. TuyÕn ®−êng nµy chñ yÕu phôc vô vËn
chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña ®Êt n−íc.
- TuyÕn Hµ Néi- Qu¸n TriÒu dµi 76km nèi Hµ Néi víi c¸c khu c«ng nghiÖp c¬
khÝ, luyÖn kim quan träng cña ®Êt n−íc.
- TuyÕn L−u X¸-KÐp - B·i B»ng dµi 155km nèi Th¸i Nguyªn víi vïng than
Qu¶ng Ninh vµ khu du lÞch H¹ Long.
c) M¹ng l−íi ®−êng s«ng:
§−êng s«ng chñ yÕu tËp trung ë hai hÖ thèng s«ng Hång - Th¸i B×nh vµ h¹ l−u
s«ng §ång Nai- Mª K«ng. C¸c s«ng miÒn Trung ng¾n chØ khai th¸c phÇn h¹ l−u vµo
môc ®Ých giao th«ng ®èi víi mét sè s«ng t−¬ng ®èi lín trong vïng.
ë ViÖt Nam, ngoµi hÖ thèng s«ng tù nhiªn cßn cã nhiÒu kªnh ®µo. S«ng ngßi
cña chóng ta nhiÒu nh−ng hiÖn nay chØ cã 11.000 km ®−îc sö dông vµo môc ®Ých
giao th«ng, mËt ®é trung b×nh lµ 136km/100km2.
- HÖ thèng ®−êng s«ng ë Nam Bé:
L−u vùc Nam Bé víi m¹ng l−íi s«ng ngßi kªnh r¹ch ch»ng chÞt, rÊt thuËn lîi
cho vËn t¶i b»ng ®−êng s«ng. C¸c s«ng chÝnh lµ s«ng TiÒn, s«ng HËu, s«ng Vµm Cá
§«ng, s«ng Soµi R¸p, s«ng §ång Nai. M¹ng l−íi s«ng ngßi nµy kh«ng chØ cã ý
nghÜa trong n−íc mµ cßn cã ý nghÜa quèc tÕ víi Lµo vµ C¨mpuchia.
C¶ng Sµi Gßn n»m s©u trong ®Êt liÒn 84km, tµu träng t¶i kho¶ng 3 v¹n tÊn cã
thÓ ra vµo dÔ dµng. M¹ng l−íi s«ng ngßi tù nhiªn bao gåm c¸c s«ng chÝnh nh− s«ng

100
Vµm Cá §«ng, Vµm cá T©y, s«ng Sµi Gßn, s«ng Xoµi R¸p, s«ng Lßng Tµu… ë
§«ng Nam Bé vµ s«ng TiÒn, s«ng HËu víi c¸c chi l−u cña chóng ë T©y Nam Bé lµ
®iÒu kiÖn hÕt søc thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn giao th«ng ®−êng s«ng. Cïng víi c¸c dßng
s«ng tù nhiªn lµ hÖ thèng kªnh r¹ch ®−îc ph©n bè kh¸ ®ång ®Òu theo l·nh thæ ®ã lµ
c¸c kªnh VÜnh TÕ, Tri T©n, R¹ch Gi¸, C¸i BÌ, Phông HiÖp. §Çu mèi giao th«ng
quan träng nhÊt lµ thµnh phè Hå ChÝ Minh sau ®ã to¶ ®i nhiÒu tuyÕn: Sµi Gßn- Hµ
Tiªn dµi 395km, Sµi Gßn - Cµ Mau dµi 365km.
- HÖ thèng ®−êng s«ng ë B¾c Bé:
Giao th«ng ®−êng s«ng phÇn lín nhê vµo hÖ thèng s«ng Hång vµ s«ng Th¸i
B×nh. Hai hÖ thèng s«ng nµy ®−îc nèi víi nhau b»ng s«ng §uèng vµ s«ng Luéc. B¾c
Bé h×nh thµnh c¸c tuyÕn vËn t¶i ®−êng s«ng: Hµ Néi - H¶i Phßng theo s«ng Luéc vµ
s«ng §uèng; H¶i Phßng- B¾c Giang theo s«ng CÇu, s«ng Th−¬ng; H¶i Phßng- Nam
§Þnh theo s«ng Luéc, s«ng ®µo Nam §Þnh; Hµ Néi - Th¸i B×nh; Hµ Néi - ViÖt Tr×;
Hµ Néi - Hoµ B×nh.
ë Trung Bé: §−êng s«ng bÞ h¹n chÕ nhiÒu bëi s«ng ng¾n vµ dèc. Tuy vËy
phÇn h¹ l−u cã thÓ khai th¸c ®Ó ph¸t triÓn ®èi víi mét sè s«ng nh− s«ng M·, s«ng
C¶, s«ng Gianh, s«ng NhËt LÖ, s«ng Thu Bån, s«ng Trµ Khóc…
d) M¹ng l−íi ®−êng biÓn:
Víi 3260 km bê biÓn ch¹y dµi tõ Mòi Ngäc (Qu¶ng Ninh) ®Õn Hµ Tiªn (Kiªn
Giang) cïng víi nhiÒu vòng vÞnh kÝn giã vµ nhiÒu ®¶o, quÇn ®¶o ®ã lµ ®iÒu kiÖn
thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn ®−êng biÓn.
C¶ n−íc cã 73 c¶ng biÓn lín nhá víi n¨ng lùc th«ng qua c¶ng lµ 31 triÖu
tÊn/n¨m. PhÇn lín c¸c c¶ng tËp trung ë miÒn Trung vµ §«ng Nam Bé. ë miÒn B¾c
cã c¶ng H¶i Phßng, C¸i L©n, Cöa ¤ng…
- HÖ thèng c¶ng ë miÒn B¾c:
+ C¶ng H¶i Phßng n»m trªn bê Nam s«ng CÊm, ®©y lµ c¶ng cöa s«ng c¸ch biÓn
39 km, lµ c¶ng quan träng nhÊt trong xuÊt nhËp khÈu ë c¸c tØnh phÝa B¾c.
+ C¶ng C¸i L©n n»m trªn vòng Cöa Lôc, s©u vµ kÝn giã, trong t−¬ng lai ®©y lµ
c¶ng lín nhÊt miÒn B¾c lµm nhiÖm vô vËn t¶i tæng hîp.
- HÖ thèng c¶ng ë miÒn Trung:
+ C¶ng §µ N½ng n»m trªn cöa s«ng Hµn víi mùc n−íc s©u trªn 5m, phÝa ngoµi
vïng §µ N½ng cã c¶ng n−íc s©u 15m c¹nh b¸n ®¶o S¬n Trµ.
+ C¶ng Cam Ranh lµ c¶ng cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng n»m trong vïng biÓn kÝn
giã, xung quanh ®Òu cã c¸c nói b¶o vÖ. DiÖn tÝch mÆt n−íc −íc tÝnh 40.000 ha trong

101
®ã 4.800 ha cã ®é s©u trªn 10m. Cam Ranh lµ mét trong nh÷ng c¶ng tù nhiªn tèt
nhÊt thÕ giíi.
- HÖ thèng c¶ng ë miÒn Nam:
+ Næi tiÕng lµ c¶ng Sµi Gßn, lµ c¶ng cöa s«ng c¸ch biÓn 84 km. §æ vÒ ®©y cã 3
l¹ch s«ng s©u lµ Lßng Tµu, §«ng Thµnh vµ Soµi R¸p thuéc hÖ thèng s«ng §ång Nai.
§©y lµ c¶ng xuÊt nhËp khÈu quan träng cña Nam Bé.
e) M¹ng l−íi ®−êng hµng kh«ng:
HiÖn nay ViÖt Nam cã kho¶ng 300 ®iÓm gäi lµ s©n bay trong ®ã 80 s©n bay cã
kh¶ n¨ng ho¹t ®éng, ®· sö dông 17 s©n bay d©n dông ®ång thêi khai th¸c 24 ®−êng
bay quèc tÕ, 27 ®−êng bay trong n−íc víi nh÷ng lo¹i m¸y bay t−¬ng ®èi hiÖn ®¹i.
C¸c ®−êng bay trong n−íc ®−îc khai th¸c trªn c¬ së ®Çu mèi lµ Hµ Néi, thµnh
phè Hå ChÝ Minh, §µ N½ng.
- Tõ Hµ Néi cã c¸c ®−êng bay tíi §µ N½ng (606 km), §iÖn Biªn Phñ (301km),
thµnh phè Hå ChÝ Minh (1.138km), HuÕ (549km), Nµ S¶n - S¬n La (145km), Nha
Trang (1.039km).
- Tõ thµnh phè Hå ChÝ Minh cã c¸c ®−êng bay tíi Bu«n Mª Thuét (§¾c L¾c)
260km, §µ L¹t 214 km, H¶i Phßng 1111km, HuÕ 630 km, Nha Trang 318km, Phó
Quèc 300km…
- Tõ §µ N½ng cã c¸c ®−êng bay ®i Bu«n Mª Thuét 260km, §µ L¹t 467km, H¶i
Phßng 554km, thµnh phè Hå ChÝ Minh 603km…
- C¸c ®−êng bay quèc tÕ: Tõ Hµ Néi ®i B¨ng Cèc 969km, Qu¶ng Ch©u 797
km, ®i Hång K«ng 817km, ®i X¬un 2730km. Tõ thµnh phè Hå ChÝ Minh cã c¸c
®−êng bay ®i B¨ng Cèc 742km, ®i Cao Hïng (§µi Loan) 1961km, ®i Kualal¨mp¬
1010km, ¤saka 3945km, ®i Xitni 6849km….
- HiÖn nay ViÖt Nam cã 3 s©n bay quèc tÕ: s©n bay T©n S¬n NhÊt lµ s©n bay
lín nhÊt c¶ n−íc víi c¬ së h¹ tÇng t−¬ng ®èi hiÖn ®¹i, dÔ dµng ®æi míi vµ héi nhËp
víi quèc tÕ. §ã lµ s©n bay ra ®êi sím nhÊt ë ViÖt Nam nãi riªng vµ §«ng Nam ¸
nãi chung (®Çu thÕ kû 20). §©y lµ cöa ngâ giao l−u cña vïng kinh tÕ träng ®iÓm
phÝa Nam vµ cho c¶ T©y Nguyªn, §ång b»ng s«ng Cöu Long vµ miÒn Nam Trung
Bé. S©n bay Néi Bµi (khëi c«ng ngµy 1/5/1960), lµ cÇu nèi cña vïng kinh tÕ träng
®iÓm phÝa B¾c víi c¸c vïng trong n−íc vµ quèc tÕ. S©n bay §µ N½ng lµ s©n bay lín
nhÊt miÒn Trung, víi c¸c tØnh miÒn Trung ®©y lµ cöa ngâ quan träng nhÊt ®Ó tiÕp
cËn nhanh víi thÕ giíi bªn ngoµi.

102
g) M¹ng l−íi ®−êng èng:
HiÖn nay hÖ thèng ®−êng èng dÉn cña n−íc ta chñ yÕu tõ c¶ng dÇu B12 (B·i
Ch¸y - H¹ Long) ®−êng kÝnh 273mm vµ 159 mm, dµi 275 km vËn chuyÓn x¨ng dÇu
vµo ®ång b»ng B¾c Bé. Ngoµi ra cßn cã mét vµi tuyÕn kh¸c. GÇn ®©y ®−êng èng dÉn
khÝ tõ n¬i khai th¸c dÇu khÝ ngoµi thÒm lôc ®Þa vµo ®Êt liÒn ®· ®−îc x©y dùng.
Trong t−¬ng lai, ngoµi hÖ thèng ®−êng èng dÉn n−íc ë c¸c thµnh phè, m¹ng
l−íi ®−êng èng sÏ ®−îc ph¸t triÓn ®Ó phôc vô ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÇu khÝ vµ nhÊt
lµ c«ng nghiÖp ho¸ dÇu, gãp phÇn thùc hiÖn th¾ng lîi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vµ
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc.
3. 2. Ngµnh th«ng tin liªn l¹c
Th«ng tin liªn l¹c lµ ch×a kho¸ cho t−¬ng lai. C¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin kü thuËt
cao ra ®êi ®· gióp cho mäi ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi trªn thÕ giíi tho¸t ra nh÷ng h¹n
chÕ vÒ kho¶ng c¸ch vµ thêi gian, gióp cho ng−êi ta xÝch l¹i gÇn nhau cho dï trªn
thùc tÕ lµ rÊt xa nhau.
H¬n thÕ n÷a viÖc quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay ®· thóc ®Èy nhu
cÇu th«ng tin nhanh, kü thuËt hiÖn ®¹i. §iÒu ®ã lµm cho viÖc thu thËp, xö lý vµ l−u gi÷
th«ng tin cã hiÖu qu¶ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c d÷ kiÖn th«ng tin ®−îc tËp hîp l¹i mét
c¸ch cã hÖ thèng, thuËn lîi cho viÖc khai th¸c c¸c ngµnh kinh tÕ, tµi chÝnh vµ c¸c ho¹t
®éng kh¸c. Do ®ã hiÖn nay th«ng tin ®−îc coi mét d¹ng tµi nguyªn ®Æc biÖt.
Th«ng tin liªn l¹c ®−îc coi lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó mäi ng−êi cã thÕ ph¸t
triÓn c¸ nh©n cao h¬n, nhËn thøc thÕ giíi s©u thªm lµm cho ®êi sèng tinh thÇn phong
phó thªm.
Th«ng tin liªn l¹c lµ mét ngµnh kinh tÕ thùc sù víi ba lo¹i h×nh dÞch vô quan
träng: (1) cung cÊp c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin, truyÒn th«ng, (2) truyÒn tin, (3) l¾p
®Æt, duy tu, b¶o d−ìng ph−¬ng tiÖn.
a) M¹ng ®iÖn tho¹i: Bao gåm m¹ng néi h¹t vµ m¹ng ®−êng dµi.
+ M¹ng néi h¹t lµ tæng thÓ c¸c ®µi, tr¹m ®iÖn tho¹i, hÖ thèng truyÒn dÉn vµ c¸c
m¸y ®iÖn tho¹i thuª bao trªn ph¹m vi mét l·nh thæ hµnh chÝnh. HiÖn nay m¹ng nµy
®−îc tæ chøc ë c¸c thµnh phè, tØnh lþ, thÞ x· vµ c¸c huyÖn trong toµn quèc. N¨m
2000 c¶ n−íc cã 2904176 m¸y ®iÖn tho¹i.
+ M¹ng ®iÖn tho¹i ®−êng dµi: lµ tæng thÓ c¸c tr¹m ®iÖn tho¹i ®−êng dµi, c¸c
nót chuyÓn m¹ch tù ®éng vµ c¸c kªnh ®iÖn tho¹i tiªu chuÈn nèi c¸c tr¹m ®−êng dµi
c¸c nót chuyÓn m¹ch víi nhau. ë n−íc ta ®· h×nh thµnh ba trung t©m th«ng tin
®−êng dµi cÊp khu vùc lµ Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh, §µ N½ng vµ c¸c trung
t©m cña cÊp tØnh, cÊp huyÖn, thÞ.

103
 + §iÖn tho¹i quèc tÕ cã ba cöa chÝnh lµ Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ §µ
N½ng, víi nhiÒu kªnh liªn l¹c trùc tiÕp víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc.
+ M¹ng l−íi ®iÖn tho¹i, sè m¸y ®iÖn tho¹i ë ViÖt Nam t¨ng víi tèc ®é nhanh.
Tuy nhiªn sù ph©n bè l¹i kh«ng ®Òu vµ phô thuéc vµo t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi cña mçi vïng còng nh− mçi ®Þa ph−¬ng.

BiÓu 7.1. Sè m¸y ®iÖn tho¹i ph©n theo vïng

§¬n vÞ tÝnh: chiÕc
C¸c vïng 1998 1999 2000
§«ng b»ng s«ng Hång 525.425 576.983 778.515
§«ng B¾c 113.892 136.272 179.549
T©y B¾c 18.074 21.207 26.322
B¾c Trung Bé 119.459 138.189 185.107
Duyªn h¶i Nam Trung Bé 146.174 269.960 213.108
T©y Nguyªn 74.947 86.177 110.649
§«ng Nam Bé 627.117 764.195 996.272
§ång b»ng s«ng Cöu Long 255.390 316.228 414.659
C¶ n−íc 2.031.647 2.401.391 2.904.176
Nguån: Niªn Gi¸m thèng kª n¨m 2001

b) M¹ng phi tho¹i ®ang ®−îc më réng vµ ph¸t triÓn víi nhiÒu lo¹i h×nh dÞch vô
míi, kü thuËt tiªn tiÕn. Mét sè m¹ng míi xuÊt hiÖn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ
ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh. M¹ng Facimin míi ®−îc ph¸t triÓn tõ n¨m 1998 tíi nay
víi hai h×nh thøc fax c«ng céng vµ fax thuª bao.
c) M¹ng truyÒn trang b¸o trªn kªnh th«ng tin ®ang ®−îc sö dông ®Ó cïng mét lóc
cã thÓ in b¸o ë nhiÒu n¬i nh»m gi¶m c−íc phÝ vËn chuyÓn. HiÖn nay ®· tæ chøc
m¹ng truyÒn trang b¸o trªn kªnh th«ng tin Hµ Néi- §µ N½ng- thµnh phè Hå ChÝ
Minh, chñ yÕu ®Ó in b¸o Nh©n D©n vµ b¸o Qu©n §éi ra hµng ngµy t¹i ba n¬i ®ã vµo
cïng mét lóc.
d) M¹ng truyÒn dÉn Lµ m¹ng dïng ®Ó truyÒn toµn bé c¸c d¹ng tÝn hiÖu kh¸c nhau
(®iÖn tho¹i, phi ®iÖn tho¹i, tÝn hiÖu, ph¸t thanh truyÒn h×nh vµ c¸c d¹ng tÝn hiÖu
chuyªn dông kh¸c) theo c¸c h−íng mµ ng−êi sö dông yªu cÇu.
M¹ng truyÒn dÉn hiÖn nay sö dông rÊt nhiÒu ph−¬ng thøc kh¸c nhau.

104
 + M¹ng dÉn trÇn lµ ph−¬ng thøc truyÒn dÉn cæ truyÒn vµ chñ yÕu cña ViÖt Nam
ë m¹ng liªn tØnh vµ néi tØnh.
+ M¹ng v« tuyÕn sãng ng¾n ®−êng trôc liªn tØnh ë n−íc ta ®· ®−îc ph−¬ng thøc
truyÒn dÉn kh¸c ®¶m nhËn vµ hiÖn nay chØ lµm nhiÖm vô dù phßng.
+ M¹ng truyÒn dÉn viba trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®−îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ.
HiÖn nay phÇn lín c¸c tØnh, thµnh phè ®· cã viba liªn tØnh xuÊt hiÖn tõ hai nót trung
t©m Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh, trong ®ã nhiÒu n¬i ®· ®−îc trang bÞ kü thuËt
míi víi chiÒu dµi tuyÕn hµng ngµn km.
+ M¹ng c¸p sîi quang gÇn ®©y ®· ®−îc l¾p ®Æt, chñ yÕu nèi liÒn Hµ Néi víi
thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ mét vµi tØnh kh¸c. N¨m 1995 l¾p ®Æt hoµn chØnh m¹ng
c¸p quang qua biÓn nèi Th¸i Lan- ViÖt Nam - Hång K«ng víi dung l−îng 7.000
kªnh mçi h−íng, dµi 3.600 km khai tr−¬ng ngµy 8/2/1996.
3.3. Th−¬ng m¹i
Th−¬ng m¹i víi vai trß ®Æc biÖt cña nã cã thÓ lµm cho mäi thø hµng ho¸ ë
kh¾p n¬i trªn thÕ giíi ®Õn ®−îc tay ng−êi tiªu dïng.
NÒn kinh tÕ thÞ tr−êng nãi riªng vµ nÒn s¶n xuÊt ®−îc x· héi ho¸ nãi chung ®ßi
hái ph¶i cã sù cung øng vµ trao ®æi th«ng suèt, nhanh chãng c¸c lo¹i s¶n phÈm. V×
thÕ th−¬ng m¹i gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. Mçi l·nh thæ,
mçi n−íc ®Òu cã thÓ chuyªn m«n ho¸ mét hoÆc mét vµi lo¹i s¶n phÈm phï hîp víi
c¸c nguån lùc cô thÓ cña m×nh ®Ó trao ®æi víi l·nh thæ kh¸c, n−íc kh¸c. MÆt kh¸c
c¸c l·nh thæ kia còng cã nh÷ng s¶n phÈm chuyªn m«n ho¸ cung cÊp trë l¹i. §· tõ
l©u, th−¬ng m¹i ®−îc sù quan t©m cña Nhµ n−íc, cña tËp thÓ, cña c¸c c¸ nh©n vµ nã
®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo GDP cña mçi ®Êt n−íc. Cã thÓ nãi th−¬ng m¹i ®· gãp phÇn
vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ nãi chung vµ ph©n c«ng lao ®éng theo l·nh thæ
trong mçi quèc gia nãi riªng. V× vËy th−¬ng m¹i mang l¹i lîi Ých cho tõng ng−êi nãi
riªng vµ cho c¶ x· héi nãi chung.
a) Néi th−¬ng:
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña néi th−¬ng lµ rÊt cÇn thiÕt, nã phôc vô cho ®êi sèng
vµ s¶n xuÊt cña nh©n d©n. Song ho¹t ®éng cña nã tuú thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn
kinh tÕ vµ chÝnh trÞ - x· héi trong tõng giai ®o¹n lÞch sö.
Sù ph¸t triÓn cña néi th−¬ng cã thÓ ®−îc thÓ hiÖn ë tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸
cña x· héi. Trªn ph¹m vi c¶ n−íc, ho¹t ®éng néi th−¬ng diÔn ra kh«ng ®ång ®Òu
theo c¸c vïng. Trªn thùc tÕ c¸c vïng cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®ång thêi còng lµ
nh÷ng vïng bu«n b¸n tÊp nËp, cã møc b¸n lÎ hµng ho¸ cao. §Ó minh chøng cho ®iÒu
®ã chóng ta h·y xem nh÷ng sè liÖu ë biÓu 7.2.

105
 BiÓu 7.2. Tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ vµ doanh thu dÞch vô khu vùc kinh tÕ
trong n−íc ph©n theo ®Þa ph−¬ng
§¬n vÞ tÝnh: tû ®ång
C¸c vïng 1998 1999 2000
§ång b»ng s«ng Hång 33.041,8 36.618,4 41.741,2
§«ng B¾c 10.730,0 10.566,1 11.316,2
T©y B¾c 1.802,7 1.901,2 2.059,4
B¾c Trung Bé 12.339,5 13.237,7 14.858,0
Duyªn h¶i Nam Trung Bé 15.775,0 17.168,4 16.996,9
T©y Nguyªn 5.217,2 6.466,5 7.521,2
§«ng Nam Bé 68.763,9 73.601,1 79.099,5
§ång b»ng s«ng Cöu Long 35.588,0 38.756,9 43.356,9
C¶ n−íc 183.212,1 198.292,2 216.949,6
Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2001

HiÖn nay m¹ng l−íi th−¬ng m¹i ®ang cã xu h−íng ®æi míi ®Ó tËp trung kinh
doanh nh÷ng mÆt hµng chiÕn l−îc vµ ë nh÷ng ®Þa bµn kinh tÕ quan träng. ViÖc më
c¸c siªu thÞ ë mét sè thµnh phè lín (Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh) lµ mét trong
nh÷ng minh chøng cô thÓ.
b) Ngo¹i th−¬ng:
ë ViÖt Nam, ngo¹i th−¬ng chØ thùc sù ph¸t triÓn sau khi c«ng cuéc ®æi míi
®−îc khëi x−íng, ®Æc biÖt vµo thËp kû 90 cña thÕ kû XX.
Thêi kú ®Çu ®æi míi, ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng cña chóng ta chÞu ¶nh h−ëng bëi
sù tan r· cña c¸c n−íc §«ng ¢u vµ sù sôp ®æ cña Liªn X«. ThÞ tr−êng truyÒn thèng
bÞ co hÑp l¹i. Tuy vËy trong thêi gian ng¾n chóng ta ®· t×m ®−îc mét sè thÞ tr−êng
míi, tõ ®ã ho¹t ®éng cña ngo¹i th−¬ng cã nh÷ng thay ®æi râ nÐt.
Trong m−êi n¨m 1992-2001, xuÊt khÈu rßng cña chóng ta lu«n cã gi¸ trÞ ©m,
song nh÷ng n¨m gÇn ®©y kho¶ng c¸ch gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu ®· xÝch l¹i gÇn
h¬n, ®ã lµ dÊu hiÖu tèt cho nÒn kinh tÕ. Trong ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng cã nh÷ng ®æi
míi vÒ c¬ chÕ qu¶n lý, ®ã lµ viÖc më réng quyÒn cho c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph−¬ng vµ
chuyÓn sang h¹ch to¸n kinh doanh, t¨ng c−êng sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc b»ng ph¸p
luËt.

106
 BiÓu 7.3. Tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu
§¬n vÞ tÝnh: tû ®ång

Trong ®ã
N¨m Tæng sè XuÊt khÈu rßng
XuÊt khÈu NhËp khÈu
1992 5.121,4 2.580,7 2.540,7 40
1993 6.909,2 2.985,2 3.924,0 -927,8
1994 9.880,1 4.064,3 5.825,8 -1.761,5
1995 13.604,3 5.448,9 8.155,4 -2.706,5
1996 18.399,5 7.255,9 11.143,6 -3.887,7
1997 20.777,3 9.185,0 11.592,3 -2.407,3
1998 20.869,9 9.360,3 11.499,6 -2.139,3
1999 23.383,5 11.541,4 11.742,1 -200,7
2000 30.119,2 14.482,7 15.636,5 -1.153,8
2001 31.189,0 15.027,0 16.162,0 -1.135,0
Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2001
C¬ cÊu gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu: c¸c nhãm hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ
c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n, n«ng s¶n...
§èi víi hµng nhËp khÈu chñ yÕu lµ t− liÖu s¶n xuÊt, nguyªn, nhiªn, vËt liÖu,
thiÕt bÞ toµn bé, dÇu khÝ vµ hµng tiªu dïng.
Chóng ta chñ yÕu xuÊt khÈu sang c¸c n−íc ch©u ¸, ch©u ¢u. Hµng ho¸ chóng ta
nhËp còng nhiÒu nhÊt tõ c¸c n−íc ch©u ¸, trong ®ã quan träng nhÊt lµ Singapo, Hµn
Quèc, NhËt B¶n. C¸c n−íc vµ l·nh thæ nhËp nhiÒu hµng ho¸ cña ViÖt Nam lµ NhËt
B¶n, Singapo, §µi Loan.
3.4. Du lÞch
Cïng víi xu h−íng ph¸t triÓn trªn toµn cÇu cïng víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng
vÒ kinh tÕ x· héi, du lÞch ®· vµ ®ang trë thµnh nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong
®êi sèng cña mçi ng−êi.
Theo Ph¸p lÖnh du lÞch do Chñ tÞch n−íc Céng hoµ XHCN ViÖt Nam ký ngµy
20/2/1999, du lÞch lµ ho¹t ®éng cña con ng−êi ngoµi n¬i c− tró th−êng xuyªn cña

107
m×nh nh»m tho¶ m·n c¸c nhu cÇu tham quan, gi¶i trÝ, nghØ d−ìng trong mét thêi
gian nhÊt ®Þnh (§iÓm 1, §iÒu 10, trang 8) .
VÒ ý nghÜa kinh tÕ, du lÞch lµm t¨ng GDP, víi ý nghÜa x· héi, du lÞch t¹o thªm viÖc
lµm cho ng−êi lao ®éng. H¬n thÕ n÷a du lÞch gióp ng−êi ta thay ®æi m«i tr−êng vµ c¶m
xóc míi, ®ång thêi gãp phÇn më mang kiÕn thøc ®¸p øng lßng ham hiÓu biÕt vÒ thiªn
nhiªn vµ x· héi. Th«ng qua du lÞch, gi¸o dôc lßng yªu quª h−¬ng ®Êt n−íc, gi÷ g×n vµ
ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc. Qua ®ã con ng−êi hiÓu biÕt lÉn nhau, hiÓu thªm vÒ lÞch sö,
v¨n ho¸, phong tôc tËp qu¸n cña d©n téc. Râ rµng du lÞch gãp phÇn khai th¸c, b¶o tån
c¸c di s¶n v¨n ho¸ vµ d©n téc, b¶o vÖ vµ t«n t¹o m«i tr−êng thiªn nhiªn, x· héi.
Tµi nguyªn du lÞch cña ViÖt Nam bao gåm c¶nh quan thiªn nhiªn, di tÝch lÞch sö,
di tÝch c¸ch m¹ng, gi¸ trÞ nh©n v¨n, c«ng tr×nh lao ®éng s¸ng t¹o cña con ng−êi. Tµi
nguyªn ®ã ®−îc sö dông ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu du lÞch. §ã còng lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó
h×nh thµnh c¸c ®iÓm du lÞch, khu du lÞch nh»m thu hót du kh¸ch trong vµ ngoµi n−íc.
Ngµnh du lÞch n−íc ta chÝnh thøc ra ®êi ngµy 9/7/1960 theo NghÞ ®Þnh 26/CP
cña ChÝnh phñ.
Sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch g¾n bã mËt thiÕt víi dßng kh¸ch du lÞch. L−îng
kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam thÓ hiÖn qua biÓu 7.4.
BiÓu 7.4. L−îng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam
§¬n vÞ tÝnh: ngh×n l−ît kh¸ch
Ph©n theo quèc tÞch 1995 1998 1999 2000 2001
§µi Loan 222,1 138,5 170,5 210,0 119,6
NhËt B¶n 119,5 95,3 110,6 142,9 206,1
Ph¸p 118,0 68,2 68,8 88,2 99,7
Mü 57,5 39,6 62,7 95,8 230,4
Anh 52,8 39,6 40,8 53,9 64,7
Th¸i Lan 23,1 16,5 19,3 20,8 31,6
Trung Quèc 62,6 420,7 484,0 492,0 675,7
Tæng sè 1.351,3 1.520,1 1.781,8 2.140,1 2.330,8
Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2001

ViÖc x¸c ®Þnh ph©n ho¸ l·nh thæ du lÞch vµ ph©n chia ra c¸c vïng du lÞch ®−îc
tiÕn hµnh ë ViÖt Nam vµo cuèi nh÷ng n¨m 1980, ®Çu nh÷ng n¨m 1990. Ph−¬ng ¸n 3
vïng du lÞch n»m trong quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam ®Õn n¨m
2010 ®· ®¹t ®−îc ChÝnh phñ phª duyÖt n¨m 1995. §ã lµ c¸c vïng du lÞch:

108
a) Vïng du lÞch B¾c Bé:
Vïng ®−îc giíi h¹n tõ Hµ Giang ®Õn Hµ TÜnh trong ®ã cã Thñ ®« Hµ Néi lµ
trung t©m cña c¶ n−íc, cã tam gi¸c t¨ng tr−ëng kinh tÕ Hµ Néi- H¶i Phßng- Qu¶ng
Ninh. §©y lµ vïng biÓu hiÖn ®Çy ®ñ vµ tËp trung nhÊt c¸c ®Æc ®iÓm vÒ ®Êt n−íc, con
ng−êi ViÖt Nam. C¶nh quan tù nhiªn ë ®©y thËt phong phó ®a d¹ng vµ mang nhiÒu
nÐt ®éc ®¸o cña thiªn nhiªn nhiÖt ®íi giã mïa nãng Èm.
Vïng du lÞch B¾c Bé víi tiÒm n¨ng phong phó, ®a d¹ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng
®−îc c¸c nhu cÇu cña nhiÒu lo¹i h×nh du lÞch víi nhiÒu ®èi t−îng du kh¸ch trong vµ
ngoµi n−íc.
C¸c khu vùc du lÞch tiªu biÓu nhÊt cña vïng lµ:
- VÞnh H¹ Long lµ di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi, mét th¾ng c¶nh næi tiÕng ë vïng
§«ng B¾c B¾c Bé, thuéc tØnh Qu¶ng Ninh c¸ch Hµ Néi 151 km vÒ phÝa §«ng.
- Tam §¶o: N»m trong ®é cao tuyÖt ®èi 879km, phong c¶nh nói non hïng vÜ
cã kh¶ n¨ng bao qu¸t c¶ mét vïng réng lín cña ®ång b»ng B¾c Bé.
- Chïa H−¬ng lµ mét th¾ng c¶nh næi tiÕng ë ViÖt Nam, c¸ch Thñ ®« Hµ Néi
60km vÒ phÝa Nam. N¬i ®©y gåm c¶ nói, rõng, hang, ®éng, s«ng, suèi n»m trªn ®Þa
phËn huyÖn Mü §øc tØnh Hµ T©y.
- Kim Liªn-Nam §µn: n¬i ®©y gåm c¸c ®iÓm du lÞch thuéc lµng Sen, quª néi
cña Hå Chñ tÞch, mé bµ Hoµng ThÞ Loan, khu vùc thÞ trÊn Nam §µn cã nhµ cô Phan
Béi Ch©u…
b) Vïng du lÞch Trung Bé:
Vïng nµy ë vÞ trÝ trung gian cña c¶ n−íc. §©y lµ m¶nh ®Êt ®· chøng kiÕn biÕt
bao biÕn ®éng trong suèt chiÒu dµi lÞch sö ®Êt n−íc.
NÐt ®Æc s¾c ®a d¹ng vÒ thiªn nhiªn cña m¶nh ®Êt qu¸ nhiÒu thö th¸ch qua c¸c
biÕn cè lÞch sö cña d©n téc ®· t¹o cho vïng c¸c lo¹i h×nh du lÞch, tham quan, nghØ
m¸t, ®iÒu d−ìng, t¾m biÓn, thÓ thao mµ trung t©m lµ HuÕ- §µ N½ng.
Mét vµi khu du lÞch cña vïng :
- §éng Phong Nha n»m trªn ®Þa phËn tØnh Qu¶ng B×nh cßn ®−îc gäi lµ ®éng
Trêi hay chïa Hang, n»m ë vïng nói ®¸ v«i KÎ Bµng c¸ch thÞ x· §ång Híi 50km vÒ
phÝa T©y B¾c, víi chiÒu dµi 7.729 m ®éng gåm 14 hang. N¬i ®©y cßn b¶o tån ®−îc
tÝnh chÊt nguyªn thuû cña nã.
- Cè ®« HuÕ lµ n¬i tËp trung nhiÓu ®iÓm du lÞch ®Æc s¾c vÒ c¶nh quan vµ di tÝch
v¨n ho¸ lÞch sö cã gi¸ trÞ.
- D¶i ven biÓn tõ b¸n ®¶o S¬n Trµ ®Õn vïng Non n−íc - Ngò Hµnh S¬n. Khu

109
vùc nµy ®−îc du kh¸ch nãi tíi nh− mét d¶i ®¨ng ten viÒn r×a phÝa §«ng cña thµnh
phè §µ N½ng.
- §« thÞ cæ Héi An lµ mét di tÝch kiÕn tróc ®« thÞ n»m c¸ch thµnh phè §µ N½ng
30km vÒ phÝa Nam . §©y lµ mét di s¶n v¨n ho¸ cña nh©n lo¹i.
c) Vïng du lÞch Nam Trung Bé vµ Nam Bé:
Vïng nµy bao gåm mét l·nh thæ réng lín víi c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x·
héi rÊt ®a d¹ng.
So víi c¸c vïng trong n−íc, n¬i ®©y cã nhiÒu nÐt ®Æc tr−ng ®a d¹ng vÒ tù nhiªn,
phong phó vÒ s¾c th¸i d©n téc song kh«ng ®ång ®Òu vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ.
Do lîi thÕ vÒ vÞ trÝ, víi ®Þa h×nh ®a d¹ng vïng nµy cã søc hót du kh¸ch rÊt lín.
Khu vùc b·i biÓn ®Ñp nhÊt n−íc ta kÐo dµi tõ §¹i L·nh qua vÞnh V¨n Phong tíi
Nha Trang. Ngoµi ra cßn cã Quy Nh¬n, Long H¶i, Vòng Tµu víi c¸c b·i t¾m ®Ñp.
- C¸c khu du lÞch tiªu biÓu cña vïng:
+ Nha Trang: Thµnh phè næi tiÕng n»m trªn mét vïng biÓn ®Ñp, giµu h¶i s¶n nhÊt
ViÖt Nam, víi chiÒu dµi 7km bê biÓn toµn b·i t¾m ®Ñp. BÇu trêi Nha Trang hÇu nh−
kh«ng mét gîn m©y khiÕn du kh¸ch tíi ®©y nghÜ r»ng m×nh ®ang ®øng d−íi bÇu trêi
§Þa Trung H¶i.
+ §µ L¹t: Thµnh phè trªn cao nguyªn ë ®é cao tuyÖt ®èi 1500 m gåm c¸c mÆt
b»ng l−în sãng, tho¶i, réng ®−îc cÊu t¹o chñ yÕu b»ng ®¸ phiÕn biÕn chÊt vµ ®¸
granit. C¶nh quan thiªn nhiªn cña §µ L¹t v« cïng ngo¹n môc. Tíi §µ L¹t du kh¸ch
lu«n lu«n ®−îc sèng trong tiÕt trêi thu bÊt tËn cña thµnh phè hå.
+ §¶o Phó Quèc lµ hßn ®¶o lín nhÊt n−íc ta. Phó Quèc næi tiÕng ®−îc bao
phñ bëi diÖn tÝch rõng nguyªn sinh t−¬ng ®èi lín. Phó Quèc víi c¸c c¶nh quan nói-
s«ng - rõng - biÓn. Cßn ghi dÊu ngµn ®êi tªn tuæi cña nhiÒu anh hïng, chiÕn sü c¸ch
m¹ng, c¸c tï chÝnh trÞ ®· cèng hiÕn trän ®êi cho sù nghiÖp ®Êu tranh chèng x©m
l−îc cña nh©n d©n ViÖt Nam.

110