Παλιοί

οδοστρωτήρες,
οι πρωτοπόροι
της οδοποιίας
Ιστορική εξέλιξη των μεθόδων κατασκευής
των δρόμων
Οι Ρωμαίοι κατασκεύαζαν τους δρόμους τους έτσι
ώστε να αντέχουν πολλά χρόνια. Κατ' ουσίαν ήταν
τοιχοδομές πάχους ενός μέτρου εντός του εδάφους,
των οποίων ή στέψη αποτελούσε την επιφάνεια
κυκλοφορίας.
Με την πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, για
περισσότερα από 1000 χρόνια, έπαυσε να
εφαρμόζεται η συγκεκριμένη μέθοδος αλλά και
οποιαδήποτε άλλη τεχνοτροπία, (… έπαυσαν να
κατασκευάζονται δρόμοι).
Κατά την διάρκεια του 17ου αιώνα, λόγω της
ραγδαίας ανάπτυξης του εμπορίου και της αύξησης
του αριθμού και του μεγέθους των τροχοφόρων
οχημάτων, άρχισε να γίνεται περισσότερο εμφανής
η έλλειψη καλής βατότητας και ανθεκτικών δρόμων.
Στα μέσα του 18ου αιώνα, άρχισαν να
διατυπώνονται προτάσεις για τον σχεδιασμό και την
κατασκευή των δρόμων ώστε να εξυπηρετούν
αποτελεσματικά τις κυκλοφοριακές ανάγκες της
εποχής.
Περί το 1750 ο Τρεσαγκέ στην Γαλλία και ο Μέτκάλφ στην Βρετανία, πρότειναν την θεμελίωση της
οδού σε στρώση μεγάλων λίθων και επ' αυτής τοποθέτηση μικροτέρων που σχημάτιζαν μια κυρτή
επιφάνεια κυκλοφορίας, ενώ είχαν και περιορισμένη υδροπερατότητα. Με την μέθοδος αυτή οι
δρόμοι γινόταν εξαιρετικά ανθεκτικοί, αλλά το κόστος κατασκευής και συντήρησής τους ήταν πολύ
υψηλό για τα μέτρα της εποχής.

Προς τα τέλη του 18ου αιώνα, ο Τέλφορντ, επίσης Βρετανός, πρότεινε έναν εξίσου ανθεκτικό
τρόπο κατασκευής, ίσως υπερβολικό για τις τότε υπάρχουσες ανάγκες, επειδή πίστευε ότι στο
άμεσο μέλλον θα κυκλοφορούσαν τα πρώτα ατμοκίνητα οχήματα. Η διατομή του δρόμου
περιλάμβανε συμπαγή θεμελίωση για την αντιμετώπιση της μειωμένης αντοχής του
υποκειμένου εδάφους και ως εκ τούτου η κατασκευή ήταν αρκετά πολυδάπανη.
Στις αρχές του 19ου αιώνα ο Τζων Λάουντον Μακ Άνταμ πρότεινε έναν οικονομικότερο τρόπο
κατασκευής δρόμων που παραμένει σε χρήση μέχρι σήμερα. Η προσέγγιση του McAdam βασίζεται
στην καλή αποστράγγιση του υπεδάφους, ώστε να παραμένει το έδαφος σταθερό και την
κατασκευή οδοστρώματος λεπτότερου σε πάχος και με μικρότερο κόστος κατασκευής. Υποστήριζε,
ότι το πάχος της οδοστρωσίας αφορά μόνο τον βαθμό προστασίας του υπεδάφους από την
υγρασία και όχι την φέρουσα ικανότητα του οδοστρώματος, όπως πίστευαν οι προγενέστεροί του.
Κατέληξε στο συμπέρασμά ότι οι δρόμοι έπρεπε να είναι υπερυψωμένοι σε σχέση με το έδαφος, και
να κατασκευάζονται με στρώσεις από λίθους και αμμοχάλικο. Έγραψε δύο πραγματείες
τεκμηριώνοντας την έρευνά του: "Παρατηρήσεις για το υπάρχον σύστημα οδοποιίας" (1816) και το
"Πρακτικό δοκίμιο στην επιστημονική επισκευή και συντήρηση των δρόμων" (1819).
Το 1816 διορίστηκε επιθεωρητής των έργων κατασκευής δρόμων στην περιοχή του Μπρίστολ και
άρχισε να τους ανακατασκευάζει με στρώση θρυμματισμένης πέτρας αναμεμιγμένης με αμμοχάλικο
εδραζόμενη σε σταθερή βάση λίθων. Η επιφάνεια ήταν ελαφρώς κυρτή έτσι ώστε να όμβρια να
αποστραγγίζονται γρήγορα για να μην εισχωρούν εντός της οδοστρωσίας και να καταλήγουν στην
θεμελίωση. Ο τύπος αυτός της οδού έγινε αργότερα γνωστός ως σύστημα "Μακαντάμ".
Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, οι περισσότεροι από τους κύριους δρόμους στην Ευρώπη
κατασκευάσθηκαν κατ' αυτόν τον τρόπο.
Η εφαρμογή του συστήματος κατασκευής οδών "Μακαντάμ" που άρχισε να
διαδίδεται από το 1820 στην Ευρώπη απαιτούσε την συμπύκνωση των
επιφανειακών αμμοχαλικωδών στρώσεων και οδήγησε στην ανάπτυξη του
οδοστρωτήρα.
Οι πρώτες κατασκευές ήταν λίθινοι κύλινδροι μεγάλου βάρους που τους έσερναν
άλογα. Αργότερα οι κύλινδροι άρχισαν να κατασκευάζονται από χυτοσίδηρο
(μαντέμι), ήταν κοίλοι και γέμιζαν με έρμα από πέτρες ή νερό.
Από την δεκαετία του 1860 έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτοι αυτοκινούμενοι
ατμοκίνητοι οδοστρωτήρες.
Στις αρχές του 20ού αιώνα εμφανίστηκαν οι πρώτοι οδοστρωτήρες με κινητήρα
ντήζελ και οι τεχνολογικές εξελίξεις στο τομέα τους εξοπλισμού συμπύκνωσης
άρχισαν να επιταχύνονται.
Οι παλιοί ατμοκίνητοι οδοστρωτήρες αποτελούν σήμερα μουσειακό είδος, είτε σε
στεγασμένους χώρους ή σε περίοπτα σημεία αρκετών πόλεων. Συντηρημένοι και
βαμμένοι, αρκετοί και σε λειτουργία, προκαλούν σήμερα τον θαυμασμό, πράγμα
απόλυτα δικαιολογημένο, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες που ακολουθούν.
Εφαρμογή του συστήματος "Μακαντάμ" την δεκαετία του 1820
Δρόμος Macadam περί το 1850
"σύγχρονο" εργοτάξιο οδοποιίας περί το 1860
1898 Heilbronn steamroller
1898 Maschinenbaugesellschaft HN Dampfstrassenwalze
A&P 10 ton RR 10594 'Hercules' (1923)