Co So Du Lieu Phan Tan

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n
Ch¬ng I: C¬ së d÷ liªu ph©n t¸n
Giíi thiÖu tæng qu¸t vÒ c¬ së d÷ liÖu vµ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Ph©n

biÖt c¬ së d÷ liÖu tËp trung víi c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®Ó thÊy ®îc kh¸c
biÖt gi÷a hai c¬ së d÷ liÖu vµ lîi Ých cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n.
Ch¬ng II: ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n.
Ch¬ng nµy m« t¶ çch thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ë møc thÊp nh

ph©n chia quan hÖ thµnh çc ®o¹n, cÊp ph¸t ®o¹n, ®¸nh gi¸ çc çch ph©n
t¸n d÷ liÖu sao cho hîp lý nhÊt. Träng t©m lµ ph©n ®o¹n ngang, ph©n ®o¹n
däc vµ ph©n ®o¹n hçn hîp. Tõ tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n còng ®a ra ®îc
hµm gi¸ trÞ cña çc çch ph©n ®o¹n.
Ch¬ng III X©y dùng hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n trong kÕ to¸n tµi chÝnh.
Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 1

Ch¬ng I
Giíi thiÖu c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n
Nh÷ng n¨m cña thËp kû 70, m¸y tÝnh ®· cã ®ñ kh¶ n¨ng x©y dùng hÖ
thèng th«ng tin vµ hÖ c¬ së d÷ liÖu. Mét mÆt ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
çc m« h×nh lý thuyÕt cho hÖ c¬ së d÷ liÖu vµ mÆt kh¸c nh÷ng nguån ph¸t
triÓn hÖ thèng øng dông ngµy cµng cã nhiÒu kinh nghiÖm. HÖ thèng th«ng
tin h×nh thµnh trªn c¬ së kÕt nèi çc m¸y tÝnh kh¸c nhau.
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc ph¸t triÓn dùa trªn
c¬ së d÷ liÖu vµ m¹ng m¸y tÝnh. C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n gåm nhiÒu c¬ së
d÷ liÖu tÝch hîp l¹i víi nhau th«ng qua m¹ng m¸y tÝnh ®Ó trao ®æi d÷ liÖu,
th«ng tin... C¬ së d÷ liÖu ®îc tæ chøc vµ lu tr÷ ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau
trong m¹ng m¸y tÝnh vµ ch¬ng tr×nh øng dông lµm viÖc trªn c¬ së truy cËp
d÷ liÖu ë nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau ®ã.
VÊn ®Ò hoµn toµn míi lµ x©y dùng vµ cµi ®Æt mét c¬ së d÷ liÖu
ph©n t¸n. CÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x©y dùng vµ cµi ®Æt c¬ së d÷ liÖu
ph©n t¸n cô thÓ nh vÊn ®Ò thiÕt kÕ ph©n t¸n, thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu...
I.C¬ së d÷ liÖu
VÒ c¬ b¶n c¬ së d÷ liÖu (Database) lµ tËp hîp d÷ liÖu ®îc lu tr÷ mét

çch cã tæ chøc ®Ó phôc vô cho c«ng viÖc sö dông thuËn tiÖn nhÊt. D÷
liÖu lµ sè liÖu, h×nh ¶nh... cÇn ®îc lu tr÷ díi d¹ng file, record...tiÖn lîi cho
ngêi dïng ®èi víi viÖc tham kh¶o, xö lý...
Mçi c¬ së d÷ liÖu cÇn cã ch¬ng tr×nh qu¶n lý, x¾p xÕp, duy tr×....d÷
liÖu gäi lµ hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu (DBMS - Database Management
System). HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®îc coi lµ bé diÔn dÞch ng«n ng÷ bËc
cao ®Ó dÞch çc c«ng viÖc ngêi sö dông thao t¸c trªn d÷ liÖu mµ ngêi dïng
kh«ng cÇn quan t©m ®Õn thuËt to¸n.
VÒ mÆt kiÕn tróc, c¬ së d÷ liÖu ®îc ph©n chia thµnh çc møc kh¸c
nhau. Mét c¬ së d÷ liÖu c¬ b¶n cã ba phÇn chÝnh lµ møc vËt lý, møc kh¸i
niÖm vµ møc thÓ hiÖn. Tuy nhiªn víi c¬ së d÷ liÖu cÊp cao th× cã thÓ cã
nhiÒu møc ph©n ho¸ h¬n.
Møc vËt lý: lµ møc thÊp nhÊt cña kiÕn tróc hÖ c¬ së d÷ liÖu, ë møc
nµy d÷ liÖu ®îc tæ chøc díi nhiÒu cÊp kh¸c nhau nh b¶n ghi, file...
Møc kh¸i niÖm: lµ sù biÓu diÔn trõu tîng cña c¬ së d÷ liÖu vËt lý vµ
cã thÓ nãi møc vËt lý lµ sù cµi ®Æt cô thÓ cña c¬ së d÷ liÖu ë møc kh¸i
niÖm.
Møc thÓ hiÖn: khi c¬ së d÷ liÖu ®îc thiÕt kÕ, nh÷ng g× thÓ hiÖn
(giao diÖn, ch¬ng tr×nh qu¶n lý, b¶ng...) gÇn gòi víi ngêi sö dông víi c¬ së
d÷ liÖu ë møc kh¸i niÖm gäi lµ khung nh×n. Nh vËy sù kh¸c nhau gi÷a
khung nh×n vµ møc kh¸i niÖm kh«ng lín.
M« h×nh phæ biÕn nhÊt cña c¬ së d÷ liÖu lµ m« h×nh quan hÖ: trong
m« hinh quan hÖ xÐt tËp con cña tÝch Decard cña çc miÒn D (Domain) víi
miÒn lµ mét tËp çc gi¸ trÞ. Gäi D1, D2, D3,...Dn lµ n miÒn. TÝch Decard
cña çc miÒn D1 D2 D3...Dn lµ tËp tÊt c¶ n bé (v1,v2,v3...,vn) sao cho
vi  Di víi i=1,..,n. Mçi hµng cña quan hÖ lµ mét bé (tuples). Quan hÖ lµ tËp
con cña tÝch Decard D1 D2 D3...Dn gäi lµ quan hÖ n ng«i. Khi ®ã
mçi bé cã n thµnh phÇn ( n cét ), mçi cét cña quan hÖ gäi lµ thuéc tÝnh.
II.C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n vµ c¬ së d÷ liÖu tËp trung
C¬ së d÷ liÖu tËp trung cïng víi c¬ së d÷ liÖu kh«ng qua thiÕt kÕ h×nh
thµnh tríc khi cã c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Hai h×nh thøc nµy ph¸t triÓn trªn c¬
së tù ph¸t vµ hÖ thèng tËp trung. Nh vËy hai h×nh thøc nµy kh«ng ®¸p øng
®îc yªu cÇu tæ chøc vµ c«ng viÖc trªn ph¹m vi lín.
C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc thiÕt kÕ kh¸c c¬ së d÷ liÖu tËp trung. Do

®ã cÇn ®èi s¸nh çc ®Æc trng cña c¬ së d÷ liªu ph©n t¸n víi c¬ së d÷ liÖu
tËp trung ®Ó thÊy ®îc lîi Ých cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. §Æc trng m« t¶
c¬ së d÷ liÖu tËp trung lµ ®iÒu khiÓn tËp trung, ®éc lËp d÷ liÖu, gi¶m bít
d thõa, c¬ cÊu vËt lý phøc t¹p ®èi víi kh¶ n¨ng truy cËp, toµn vÑn, håi phôc,
®iÒu khiÓn t¬ng tranh, biÖt lËp vµ an toµn d÷ liÖu.
§iÒu khiÓn tËp trung: §iÒu khiÓn tËp trung çc nguån th«ng tin cña c«ng
viÖc hay tæ chøc. Cã ngêi qu¶n trÞ ®¶m b¶o an toµn d÷ liÖu.
Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: kh«ng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò ®iÒu khiÓn
tËp trung. Ngêi qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu chung ph©n quyÒn cho ngêi qu¶n trÞ
c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng.
§éc lËp d÷ liÖu: lµ mét trong nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn cÊu tróc c¬
së d÷ liÖu ®Ó tæ chøc d÷ liÖu chuyÓn cho ch¬ng tr×nh øng dông. TiÖn lîi
chÝnh cña ®éc lËp d÷ liÖu lµ çc ch¬ng tr×nh øng dông kh«ng bÞ ¶nh hëng
khi thay ®æi cÊu tróc vËt lý cña d÷ liÖu. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, ®éc
lËp d÷ liÖu cã tÇm quan träng còng nh trong c¬ së d÷ liÖu truyÒn thèng.
Kh¸i niÖm c¬ së d÷ liÖu trong suèt m« t¶ ho¹t ®éng ch¬ng tr×nh trªn c¬ së
d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc viÕt nh lµm viÖc trªn c¬ së d÷ liÖu tËp trung. Hay nãi
çch kh¸c tÝnh ®óng ®¾n cña ch¬ng tr×nh kh«ng bÞ ¶nh hëng bëi viÖc di
chuyÓn d÷ liÖu tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c trong m¹ng m¸y tÝnh. Tuy nhiªn tèc
®é lµm viÖc bÞ ¶nh hëng do cã thêi gian di chuyÓn d÷ liÖu.
Gi¶m d thõa d÷ liÖu: Trong c¬ së d÷ liÖu tËp trung, tÝnh d thõa h¹n chÕ
®îc cµng nhiÒu cµng tèt v×:

-D÷ liÖu kh«ng ®ång nhÊt khi cã vµi b¶n sao cña cïng c¬ së d÷ liÖu
logic; ®Ó tr¸nh ®îc nhîc ®iÓm nµy gi¶i ph¸p lµ chØ cã mét b¶n sao duy
nhÊt.
-Gi¶m kh«ng gian lu tr÷. Gi¶m d thõa cã nghÜa lµ cho phÐp nhiÒu øng
dông cïng truy cËp ®Õn mét c¬ së d÷ liÖu mµ kh«ng cÇn ®Õn nhiÒu b¶n
sao ë nh÷ng n¬i ch¬ng tr×nh øng dông cÇn .
Trong c¬ së d÷ liÖu truyÒn thèng tÝnh d thõa d÷ liÖu còng cÇn quan
t©m v×:
-TÝnh côc bé cña ch¬ng tr×nh øng dông sÏ t¨ng nÕu d÷ liÖu ®Æt ë mäi
n¬i mµ ch¬ng tr×nh øng dông cÇn.
-Kh¶ n¨ng s½n sµng cña hÖ thèng cao bëi v× khi cã lçi ë mét n¬i nµo ®ã
trong hÖ thèng th× kh«ng c¶n trë ho¹t ®éng cña ch¬ng tr×nh øng dông.
Nãi chung, nguyªn nh©n ®èi lËp víi tÝnh d thõa ®a ra trong m«i trêng
truyÒn thèng vÉn cßn ®óng cho hÖ thèng ph©n t¸n vµ v× vËy c«ng viÖc
®Þnh gi¸ møc ®é tèt cña tÝnh d thõa ®ßi hái ®Þnh gi¸ l¹i c«ng viÖc lùa chän
møc ®é d thõa d÷ liÖu.
C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n kh¾c phôc ®îc hai nhîc ®iÓm nµy v× d÷ liÖu
®îc chia ra thµnh nhiÒu phÇn nhá vµ chØ cã mét b¶n sao logic tæng thÓ duy
nhÊt ®Ó tiÖn cho viÖc truy cËp d÷ liÖu.
CÊu tróc vËt lý vµ kh¶ n¨ng truy cËp: ngêi sö dông truy cËp ®Õn c¬ së
d÷ liÖu tËp trung ph¶i th«ng qua cÊu tróc truy cËp phøc t¹p: ®Þnh vÞ c¬ së
d÷ liÖu, thiÕt lËp ®êng truyÒn...
Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, cÊu tróc truy cËp phøc t¹p kh«ng ph¶i lµ
c«ng cô chÝnh ®Ó truy cËp hiÖu qu¶ ®Õn c¬ së d÷ liÖu. HiÖu qu¶ cã
nghÜa lµ thêi gian t×m kiÕm vµ chuyÓn d÷ liÖu nhá nhÊt, chi phÝ truyÒn
th«ng thÊp nhÊt.
Mçi çch thøc truy cËp c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n viÕt bëi ngêi lËp tr×nh
hoÆc t¹o ra bëi mét bé tèi u. C«ng viÖc viÕt ra mét çch thøc truy cËp c¬ së
d÷ liÖu ph©n t¸n còng gièng nh viÕt ch¬ng tr×nh duyÖt trong c¬ së d÷ liÖu
tËp trung. C«ng viÖc mµ ch¬ng tr×nh duyÖt nµy lµm lµ x¸c ®Þnh xem cã
thÓ truy cËp ®Õn ®îc bao nhiªu c¬ së d÷ liÖu.
TÝnh toµn vÑn, håi phôc vµ ®iÒu khiÓn t¬ng tranh: MÆc dï trong c¬
së d÷ liÖu, tÝnh toµn vÑn, håi phôc vµ ®iÒu khiÓn ®ång thêi liªn quan
nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan lÉn nhau. Më réng h¬n vÊn ®Ò nµy lµ viÖc cung
cÊp çc giao t¸c. Giao t¸c lµ ®¬n vÞ c¬ b¶n cña viÖc thùc hiÖn: giao t¸c cô
thÓ lµ bã c«ng viÖc ®îc thùc hiÖn toµn bé hoÆc kh«ng ®îc thùc hiÖn.

Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, vÊn ®Ò ®iÒu khiÓn giao t¸c tù trÞ cã ý
nghÜa quan träng: hÖ thèng ®iÒu phèi ph¶i chuyÓn ®æi çc quü thêi gian
cho çc giao t¸c liªn tiÕp. Nh vËy giao t¸c tù trÞ lµ ph¬ng tiÖn ®¹t ®îc sù
toµn vÑn trong c¬ së d÷ liÖu Cã hai mèi nguy hiÓm cña giao t¸c tù trÞ lµ lçi
vµ t¬ng tranh.
TÝnh biÖt lËp vµ an toµn: trong c¬ së d÷ liÖu truyÒn thèng, ngêi qu¶n
trÞ hÖ thèng cã quyÒn ®iÒu khiÓn tËp trung, ngêi sö dông cã ch¾c ch¾n
®îc ph©n quyÒn míi truy cËp vµo ®îc d÷ liÖu. §iÓm quan träng lµ trong
çch tiÕp cËn c¬ së d÷ liÖu tËp trung, kh«ng cÇn thñ tôc ®iÒu khiÓn chuyªn
biÖt.
Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, nh÷ng ngêi qu¶n trÞ ®Þa ph¬ng còng ph¶i
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t¬ng tù nh ngêi qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu truyÒn thèng.
Tuy nhiªn, hai vÊn ®Ò ®Æc biÖt sau ®©y cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cã
ý nghÜa quan träng khi ®Ò cËp ®Õn:
-Thø nhÊt trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n víi cÊp ®é tù trÞ cao ë mçi
®iÓm, ngêi cã d÷ liÖu ®Þa ph¬ng sÏ c¶m thÊy an toµn h¬n v× hä cã thÓ tù
b¶o vÖ d÷ liÖu cña m×nh thay v× phô thuéc vµo ngêi qu¶n trÞ hÖ thèng tËp
trung.
-Thø hai, vÊn ®Ò an toµn thùc chÊt víi hÖ thèng ph©n t¸n kh«ng gièng
nh çc hÖ thèng th«ng thêng kh¸c mµ cßn liªn quan ®Õn m¹ng truyÒn th«ng.
Nh vËy trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n vÊn ®Ò an toµn c¬ së d÷ liÖu phøc

t¹p h¬n vµ ®ßi hái nhiÒu kü thuËt b¶o vÖ. Nguyªn nh©n g©y ra lµ hÖ thèng
nµy cã tÝnh më vµ nhiÒu ngêi dïng trong cïng hÖ thèng sö dông nhiÒu c¬ së
d÷ liÖu.
III.Kh¸i niÖm vÒ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n
V× yªu cÇu cña c«ng ty, doanh nghiÖp, ®¬n vÞ kinh doanh... vÒ vÊn
®Ò tæ chøc sao cho kinh doanh cã hiÖu qu¶ nhÊt vµ n¾m b¾t th«ng tin
nhanh nhÊt khi çc c¬ së cña c«ng ty hiÖn ë nh÷ng ®Þa ®iÓm xa nhau cho
nªn x©y dùng mét hÖ thèng lµm viÖc trªn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ phï hîp
xu híng hiÖn nay v× hÖ thèng nµy tho¶ m·n ®îc nh÷ng yªu cÇu tæ chøc cña
®¬n vÞ. Lîi ®iÓm vÒ tæ chøc vµ kü thuËt cña xu híng ph¸t triÓn c¬ së d÷
liÖu ph©n t¸n lµ: gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng h¹n chÕ cña c¬ së d÷ liÖu tËp trung
vµ phï hîp xu híng ph¸t triÓn tù nhiªn víi c¬ cÊu kh«ng tËp trung cña çc tæ
chøc, c«ng ty doanh nghiÖp...
Nãi mét çch ®¬n gi¶n, c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ tËp hîp d÷ liÖu logic
thuéc vÒ cïng mét hÖ thèng nhng tr¶i réng ra nhiÒu ®iÓm trªn m¹ng m¸y
tÝnh. Nh vËy cã hai vÊn ®Ò cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n víi tÇm quan träng
t¬ng ®¬ng nhau:

ViÖc ph©n t¸n: Trong thùc tÕ d÷ liÖu kh«ng ®Æt trªn cïng mét vÞ trÝ
v× vËy ®©y lµ ®Æc ®iÓm ®Ó ph©n biÖt c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n víi c¬ së
d÷ liÖu tËp trung vµ c¬ së d÷ liÖu ®¬n lÎ.
Liªn quan logic: Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, d÷ liÖu cã mét sè ®Æc
tÝnh liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau nh tÝnh kÕt nèi, tÝnh liªn quan logÝc..
Trong c¬ së d÷ liÖu tËp trung, mçi vÞ trÝ qu¶n lý mét c¬ së d÷ liÖu vµ ng êi
sö dông ph¶i truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau ®Ó lÊy
th«ng tin tæng hîp.
IV.Lîi ®iÓm cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n
Cã nhiÒu nguyªn nh©n ®Ó ph¸t triÓn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n nhng tùu
trung l¹i chØ gåm nh÷ng ®iÓm sau ®©y:
Lîi ®iÓm vÒ tæ chøc vµ tÝnh kinh tÕ: tæ chøc ph©n t¸n nhiÒu chi nh¸nh
vµ dïng c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n phï hîp víi çc tæ chøc kiÓu nµy. Víi vai trß
lµ ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ th¬ng m¹i ph¸t triÓn réng h¬n, th× viÖc ph¸t
triÓn çc trung t©m m¸y tÝnh ph©n t¸n ë nhiÒu vÞ trÝ trë thµnh nhu cÇu
cÇn thiÕt.
TËn dông nh÷ng c¬ së d÷ liÖu s½n cã: H×nh thµnh c¬ së d÷ liÖu ph©n
t¸n tõ çc c¬ së d÷ liÖu tËp trung cã s½n ë çc vÞ trÝ ®Þa ph¬ng.
ThuËn lîi cho nhu cÇu ph¸t triÓn: Xu híng dïng c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n sÏ
cung cÊp kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thuËn lîi h¬n vµ gi¶m ®îc xung ®ét vÒ chøc
n¨ng gi÷a çc ®¬n vÞ ®· tån t¹i vµ gi¶m ®îc xung ®ét gi÷a çc ch¬ng tr×nh
øng dông khi truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu. Víi híng tËp trung ho¸, nhu cÇu
ph¸t triÓn trong t¬ng lai sÏ gÆp khã kh¨n.
Gi¶m chi phÝ truyÒn th«ng: Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ch¬ng tr×nh
øng dông ®Æt ë ®Þa ph¬ng cã thÓ gi¶m bít ®îc chi phÝ truyÒn th«ng khi
thùc hiÖn b»ng çch khai th¸c c¬ së d÷ liÖu t¹i chç.
T¨ng sè c«ng viÖc thùc hiÖn: HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cã thÓ t¨ng sè
lîng c«ng viÖc thùc hiÖn qua ¸p dông nguyªn lý xö lý song song víi hÖ thèng
xö lý ®a nhiÖm. Tuy nhiªn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n còng cã tiÖn lîi trong
viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu nh t¹o ra çc ch¬ng tr×nh øng dông phô thuéc vµo tiªu
chuÈn më réng vÞ trÝ lµm cho çc n¬i xö lý cã thÓ hç trî lÉn nhau. Do ®ã
tr¸nh ®îc hiÖn tîng t¾c nghÏn cæ chai trong m¹ng truyÒn th«ng hoÆc trong
çc dÞch vô th«ng thêng cña toµn bé hÖ thèng.
TÝnh dÔ hiÓu vµ s½n sµng: Híng ph¸t triÓn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n
còng nh»m ®¹t ®îc tÝnh dÔ hiÓu vµ tÝnh s½n sµng cao h¬n. Tuy nhiªn ®Ó
®¹t ®îc môc tiªu nµy kh«ng ph¶i lµ dÔ lµm vµ ®ßi hái sö dông kü thuËt
phøc t¹p. Kh¶ n¨ng xö lý tù trÞ cña çc ®iÓm lµm viÖc kh¸c nhau kh«ng
®¶m b¶o tÝnh dÔ sö dông.

Hai nguyªn nh©n vÒ mÆt kü thuËt ®¸p øng cho sù ph¸t triÓn hÖ c¬ së
d÷ liÖu ph©n t¸n:
-C«ng nghÖ t¹o ra m¸y tÝnh nhá vµ nÒn t¶ng phÇn cøng cã kh¶ n¨ng
phôc vô x©y dùng hÖ thèng th«ng tin ph©n t¸n.
-Kü thuËt thiÕt kÕ hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc ph¸t triÓn v÷ng ch¾c
dùa trªn hai kü thuËt thiÕt kÕ chÝnh lµ Top-down vµ Bottom-up tõ nh÷ng
n¨m thËp kû 60.
Kü thuËt thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n phøc t¹p nhng hÖ c¬ së d÷

liÖu ph©n t¸n còng cÇn thiÕt cho xu híng ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay.
V.HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n
HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cung cÊp c«ng cô nh t¹o lËp vµ qu¶n
lý c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm cña hÖ thèng qu¶n trÞ c¬
së d÷ liÖu ph©n t¸n nh díi ®©y ®Ó ph©n biÖt hÖ thèng ph¸t triÓn theo
kiÓu th¬ng m¹i cã s½n vµ kiÓu mÉu ph©n t¸n.
HÖ thèng ph¸t triÓn theo kiÓu th¬ng m¹i cã s½n ®îc ph¸t triÓn bëi nh÷ng
ngêi cung cÊp hÖ c¬ së d÷ liÖu tËp trung. HÖ c¬ së d÷ liÖu tËp trung më
réng b»ng çch thªm vµo nh÷ng phÇn bæ xung qua çch cung cÊp thªm ®êng
truyÒn vµ ®iÒu khiÓn gi÷a çc hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu tËp trung cµi
®Æt ë nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau trªn m¹ng m¸y tÝnh. Nh÷ng phÇn mÒm cÇn
thiÕt cho viÖc x©y dùng c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ:
PhÇn qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu ( Database Management - DB ).
PhÇn truyÒn th«ng d÷ liÖu (Data Communication - DC ).
Tõ ®iÓn d÷ liÖu ®îc më réng ®Ó thÓ hiÖn th«ng tin vÒ ph©n t¸n d÷
liÖu trong m¹ng m¸y tÝnh (Data Dictionary - DD).
PhÇn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n (Distributed Database DDB).
M« h×nh çc thµnh phÇn cña hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph¸t triÓn theo
kiÓu th¬ng m¹i (Truy cËp tõ xa trùc tiÕp).
C¬ së
DB DC DDB
d÷ liÖu
®Þa ph DD
¬ng 1
C¬ së
DD DDB
d÷ liÖu
®Þa ph DB DC
¬ng 2 §H Quèc Gia Hµ Néi
Khoa CNTT §H KHTN Trang 7
Nh÷ng dÞch vô hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu cung cÊp:
-Çch thøc truy cËp d÷ liÖu tõ xa: b»ng ch¬ng tr×nh øng dông.
-Lùa chän mét cÊp ®é trong suèt ph©n t¸n thÝch hîp: cho phÐp më réng
hÖ thèng theo nhiÒu çch kh¸c nhau theo tõng hoµn c¶nh (ph¶i c©n nh¾c
gi÷a cÊp ®é trong suèt ph©n t¸n vµ ph©n chia c«ng viÖc thùc hiÖn ®Ó
c«ng viÖc qu¶n trÞ hÖ thèng ®¬n gi¶n h¬n).
-Qu¶n trÞ vµ ®iÒu khiÓn c¬ së d÷ liÖu bao gåm c«ng cô qu¶n lý c¬ së

d÷ liÖu, tËp hîp th«ng tin vÒ çc thao t¸c trªn c¬ së d÷ liÖu vµ cung cÊp
th«ng tin tæng thÓ vÒ file d÷ liÖu ®Æt ë çc n¬i trong hÖ thèng.
-§iÒu khiÓn t¬ng tranh vµ ®iÒu khiÓn håi phôc d÷ liÖu cña giao t¸c
ph©n t¸n.
Çch thøc truy cËp c¬ së d÷ liÖu tõ xa qua ch¬ng tr×nh øng dông theo hai
çch c¬ b¶n: Truy cËp tõ xa trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp.
Ph¬ngTruy
thøccËp
truy
cËpsëd÷
c¬ d÷liÖu
liÖu
Ch¬ng tr×nh HÖ qu¶n
øng dông trÞ c¬ së d÷
liÖu 1
HÖ qu¶n C¬ së d÷
trÞ c¬ së d÷ liÖu 2
liÖu 2 KÕt qu¶
M« h×nh truy cËp tõ xa qua ph¬ng thøc c¬ së cña hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷

liÖu
Theo m« h×nh trùc tiÕp trªn, ch¬ng tr×nh øng dông ®a ra yªu cÇu truy
cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu tõ xa, yªu cÇu nµy ®îc hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu tù
®éng t×m n¬i ®Æt d÷ liÖu vµ thùc hiÖn yªu cÇu t¹i ®iÓm ®ã. KÕt qu¶ ®îc
tr¶ l¹i cho ch¬ng tr×nh øng dông. §¬n vÞ chuyÓn ®æi gi÷a hai hÖ qu¶ trÞ
c¬ së d÷ liÖu lµ ph¬ng thøc truy cËp c¬ së d÷ liÖu vµ kÕt qu¶ nhËn ®îc
(th«ng qua viÖc thùc hiÖn ph¬ng thøc truy cËp nµy). Víi çch thøc truy cËp
tõ xa nh vËy cÊp ®é trong suèt ph©n t¸n ®îc x©y dùng b»ng çch t¹o ra tªn
file toµn bé ®Ó ®¸nh ®Þa chØ thÝch hîp cho nh÷ng ®iÓm lu tr÷ d÷ liÖu ë
xa.
M« h×nh díi ®©y m« t¶ çch thøc truy cËp phøc t¹p h¬n (truy cËp gi¸n
tiÕp):
Ch¬ng tr×nh
øng dông HÖ qu¶n
trÞ c¬ së d÷
liÖu 1
KÕt qu¶
Ch¬ng tr×nh phô toµn bé HÖ qu¶n

HÖ qu¶n
trÞ c¬ së d÷
trÞ c¬ së
liÖu 2
d÷ liÖu 2
Theo m« h×nh truy cËp nµy, ch¬ng tr×nh øng dông thùc hiÖn yªu cÇu
qua ch¬ng tr×nh phô ë ®iÓm kh¸c. Ch¬ng tr×nh phô nµy ®îc ngêi lËp tr×nh
øng dông viÕt ®Ó truy cËp tõ xa ®Õn c¬ së d÷ liÖu vµ tr¶ vÒ kÕt qu¶ cña
ch¬ng tr×nh øng dông yªu cÇu.
HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cung cÊp c¶ hai kiÓu truy cËp bái
v× mçi çch truy cËp ®Òu cã u ®iÓm cña nã.
VI.Çc møc trong suèt cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n
Trong hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, nh÷ng ngêi thiÕt kÕ hÖ thèng ®· x©y

dùng lªn mét hÖ çc phÇn mÒm phôc vô yªu cÇu ngêi dïng trªn c¬ së d÷ liÖu
®· cã s½n. H×nh díi ®©y tr×nh bµy kiÕn tróc chung cña c¬ së d÷ liÖu ph©n
t¸n. TÊt nhiªn kiÕn tróc nµy kh«ng biÓu diÔn têng minh cho mäi hÖ c¬ së d÷
liÖu ph©n t¸n. Çc møc cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc tr×nh bµy mang
tÝnh kh¸i niÖm thÝch hîp ®Ó dÔ hiÓu vÒ tæ chøc cña çc c¬ së d÷ liÖu
ph©n t¸n nãi chung.

S¬ ®å toµn thÓ
S¬ ®å ph©n ®o¹n
S¬ ®å cÊp ph¸t
S¬ ®å ¸nh x¹ S¬ ®å ¸nh x¹
DBMS ë vÞ trÝ ®Þa ph¬ng 1 ®Þa ph¬ng 2 DBMS ë vÞ trÝ
1 2
C¬ së d÷ C¬ së d÷
liÖu 1 liÖu 2
Møc ®Ønh cña lîc ®å lµ s¬ ®å toµn thÓ: M« t¶ mäi d÷ liÖu n»m trong
c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n nh kh«ng bÞ ph©n t¸n. Tuy nhiªn m« h×nh d÷ liÖu sö
dông ®Ó x¸c ®Þnh s¬ ®å toµn thÓ ®Ó x¸c ®Þnh çch thøc ¸nh x¹ ®Õn
nh÷ng møc kh¸c cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Theo çch sö dông m« h×nh s¬
®å toµn thÓ, s¬ ®å toµn thÓ x¸c ®Þnh mét tËp çc quan hÖ chung nhÊt cña
hÖ thèng.
Mçi quan hÖ cã thÓ chia ra çc phÇn kh«ng chång lªn nhau gäi lµ ®o¹n.
Cã nhiÒu çch chia: chia theo chiÒu ngang, chia theo chiÒu däc vµ chia theo
kiÓu hçn hîp theo chiÒu ngang vµ chiÒu däc. ¸nh x¹ nµy gi÷a quan hÖ vµ
çc ®o¹n ®îc x¸c ®Þnh trong s¬ ®å ph©n ®o¹n. ¸nh x¹ theo kiÓu 1:n (mét
quan hÖ sang nhiÒu ®o¹n) lµ mét ®o¹n t¬ng øng mét quan hÖ vµ mét quan
hÖ t¬ng ®¬ng víi mét sè ®o¹n. §o¹n x¸c ®Þnh bëi mét quan hÖ qua chØ sè
(chØ sè ®o¹n d÷ liÖu).
§o¹n lµ phÇn logic cña quan hÖ, ®îc ®Æt vËt lý t¹i mét hay vµi vÞ trÝ
trªn m¹ng m¸y tÝnh. S¬ ®å cÊp ph¸t x¸c ®Þnh nh÷ng vÞ trÝ ®Æt ®o¹n.
KiÓu ¸nh x¹ x¸c ®Þnh trong s¬ ®å cÊp ph¸t cho phÐp nhËn ra mét c¬ së d÷
liÖu ph©n t¸n lµ d thõa hay kh«ng d thõa
VÒ mÆt h×nh thøc ¸nh x¹ thêng tõ mét quan hÖ sang nhiÒu ®o¹n, trong
trêng hîp ¸nh x¹ 1:1 th× mét ®o¹n ®îc ¸nh x¹ tõ mét quan hÖ. Mäi ®o¹n d÷
liÖu t¬ng øng víi cïng mét quan hÖ R vµ ®Æt ë cïng vÞ trÝ j t¹o ra “¶nh vËt
lý” cña quan hÖ R ë vÞ trÝ j. V× vËy cã ¸nh x¹ 1:1 gi÷a ¶nh vËt lý vµ mét
cÆp (quan hÖ, ®o¹n). Mçi ¶nh vËt lý cã thÓ ®îc chØ ®Þnh bëi mét tªn quan
hÖ vµ mét chØ sè vÞ trÝ. §Ó ph©n biÖt ¶nh vËt lý, quan hÖ víi ®o¹n d÷
liÖu, ký hiÖu Rj chØ ¶nh vËt lý cña quan hÖ R ë vÞ trÝ j.

ThuËt ng÷ trong suèt m« t¶ b»ng b¶n sao cña ®o¹n tham chiÕu ®Õn vÞ
trÝ lu tr÷ vµ b¶n sao x¸c ®Þnh qua tªn quan hÖ vµ hai chØ sè (chØ sè ®o¹n
vµ chØ sè vÞ trÝ).
Trong kiÕn tróc lîc ®å trªn cã ba møc ®é ®éc lËp theo thø tù gi¶m: møc
tæng thÓ, møc cÊp ph¸t vµ møc ¸nh x¹. V× vËy, ë møc thÊp h¬n cÇn thiÕt
ph¶i ¸nh x¹ sang møc cao h¬n. ViÖc ¸nh x¹ nµy gäi lµ s¬ ®å ¸nh x¹ vµ phô
thuéc vµo kiÓu cña c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng. Trong hÖ thèng ®ång nhÊt
møc ®é ®éc lËp cã mét sè kiÓu kh¸c nhau khi ¸nh x¹ ®Þa ph¬ng ë çc vÞ trÝ
kh¸c nhau.
KiÕn tróc nµy cung cÊp kh¸i niÖm c¬ së vµ dÔ hiÓu vÒ c¬ së d÷ liÖu

ph©n t¸n. Ba ®èi tîng quan träng thóc ®Èy ph¸t triÓn cÊu tróc nµy lµ tÝnh
riªng rÏ cña viÖc ph©n ®o¹n d÷ liÖu, cÊp ph¸t ®o¹n, ®iÒu khiÓn d thõa vµ
®éc lËp d÷ liÖu ®èi víi hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng.
1.Ph©n ®o¹n d÷ liÖu vµ cÊp ph¸t d÷ liÖu.
Sù chia xÎ nµy cho phÐp ph©n biÖt hai møc kh¸c nhau cña møc ®é
trong suèt ph©n t¸n, cã tªn lµ trong suèt ph©n ®o¹n vµ trong suèt ®Þnh vÞ.
Trong suèt ph©n ®o¹n: lµ cÊp ®é cao nhÊt cña møc ®é trong suèt, ngêi
sö dông hoÆc ch¬ng tr×nh øng dông chØ lµm viÖc trªn çc quan hÖ cña c¬
së d÷ liÖu. Trong suèt ®Þnh vÞ lµ cÊp ®é thÊp h¬n cña ®é trong suèt v× hÖ
thèng yªu cÇu ngêi sö dông hay chu¬ng tr×nh øng dông ph¶i lµm viÖc trªn
®o¹n logÝc thay v× lµm viÖc trªn çc quan hÖ cña c¬ së d÷ liÖu. Tuy nhiªn
ngêi ®ã kh«ng biÕt ®o¹n ®ã ®îc ®Æt ë vÞ trÝ nµo trong c¬ së d÷ liÖu.
2.§iÒu khiÓn d thõa.
KiÕn tróc tham chiÕu cho phÐp ®iÒu khiÓn d thõa d÷ liÖu ë møc ®o¹n.
Çc ®o¹n cã thÓ cã d÷ liÖu gièng nhau dïng ®Ó kÕt nèi d÷ liÖu ®ã lµ
nguyªn nh©n d thõa d÷ liÖu.
3.§éc lËp víi hÖ qu¶n trÞ cë së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng.
§Æc ®iÓm nµy gäi lµ ¸nh x¹ trong suèt ®èi víi c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng:
qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n kh«ng cÇn quan t©m ®Õn kiÓu d÷ liÖu x¸c
®Þnh cña c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng.
Møc trong suèt b¶n sao liªn quan chÆt chÏ tíi møc trong suèt ®Þnh vÞ.
Møc trong suèt b¶n sao cã nghÜa lµ ngêi sö dông kh«ng biÕt b¶n sao cña
®o¹n ®Æt ë vÞ trÝ nµo. Møc trong suèt b¶n sao t¬ng ®¬ng møc trong suèt
®Þnh vÞ. Tuy nhiªn, trong nh÷ng trêng hîp thùc tÕ ngêi sö dông kh«ng cã
møc trong suèt ®Þnh vÞ nhng l¹i cã møc trong suèt b¶n sao.
Ph©n r· quan hÖ thµnh çc ®o¹n thùc hiÖn qua viÖc ¸p dông hai ph©n
®o¹n: ph©n ®o¹n ngang vµ ph©n ®o¹n däc.
Ph©n ®o¹n ngang: mét ®o¹n ®îc x¸c ®Þnh qua biÓu thøc ®¹i sè quan hÖ
víi quan hÖ lµ to¸n tö vµ çc ®o¹n lµ kÕt qu¶. Hay nãi çch kh¸c, viÖc ph©n
®o¹n ngang bao gåm viÖc chia çc bé cña quan hÖ thµnh çc tËp con. Mçi
tËp con nµy cã thuéc tÝnh vÞ trÝ th«ng thêng. Çc ®o¹n nµy ®îc x¸c ®Þnh
qua viÖc coi mçi ®o¹n lµ to¸n tö chän trªn quan hÖ.
Ph©n ®o¹n däc: ph©n ®o¹n däc mét quan hÖ lµ viÖc chia nhá tËp thuéc
tÝnh thµnh nhiÒu nhãm quan hÖ vµ ®o¹n däc. Ph©n ®o¹n ®óng khi mçi
thuéc tÝnh ®Òu ¸nh x¹ Ýt nhÊt sang mét thuéc tÝnh cña ®o¹n. H¬n n÷a, cã
thÓ t¹o l¹i quan hÖ ban ®Çu b»ng liªn kÕt çc ®o¹n víi nhau.
Cã mét sè luËt ®Ó x¸c ®Þnh çc ®o¹n:
§iÒu kiÖn hîp: mäi d÷ liÖu cña quan hÖ ph¶i ¸nh x¹ ®Õn çc ®o¹n.
Kh«ng x¶y ra trêng hîp d÷ liÖu thuéc vÒ quan hÖ nhng kh«ng thuéc vÒ mét
®o¹n nµo.
§iÒu kiÖn t¸i t¹o l¹i quan hÖ: lu«n lu«n cã kh¶ n¨ng t¹o l¹i quan hÖ tõ çc
®o¹n cña quan hÖ. §iÒu kiÖn cÇn: mçi ®o¹n ®îc lu tr÷ trong c¬ së d÷ liÖu
ph©n t¸n vµ quan hÖ ph¶i x©y dùng l¹i ®îc khi cÇn thiÕt.
§iÒu kiÖn kh«ng liªn kÕt: thÝch hîp khi çc ®o¹n kh«ng liªn kÕt víi nhau
v× vËy çc b¶n d÷ liÖu lÆp l¹i cã thÓ ®îc ®iÒu khiÓn râ rµng ë çc møc
cÊp ph¸t. §iÒu kiÖn nµy chñ yÕu cã Ých víi ph©n ®o¹n ngang.
VII.Qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n
Qu¶n trÞ hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph¸t triÓn,
®iÒu khiÓn, duy tr× vµ kiÓm tra phÇn mÒm cña ch¬ng tr×nh øng dông
dïng c¬ së d÷ liÖu. Qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu kh«ng chØ lµ c«ng viÖc kü thuËt
mµ bao gåm c¶ th«ng b¸o vÒ çch t¹o ph¬ng thøc ®Ó ngêi sö dông truy cËp
®îc ®Õn c¬ së d÷ liÖu. Trong phÇn nµy quan t©m ®Õn nh÷ng néi dung sau
®©y:
+Néi dung vµ çch qu¶n lý b¶ng danh môc.
B¶ng danh môc chøa çc th«ng tin hÖ thèng cho ch¬ng tr×nh øng dông
khi cã yªu cÇu truy cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu. Trong hÖ thèng ph©n t¸n, b¶ng
danh môc chøa çc m« t¶ vÒ viÖc ph©n ®o¹n, cÊp ph¸t d÷ liÖu vµ ¸nh x¹ tíi
tªn c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng. Nh vËy nh÷ng b¶ng danh môc trë thµnh c¬ së
d÷ liÖu ph©n t¸n ®Ó ph©n t¸n t¹i çc vÞ trÝ vµ qu¶n lý mét çch hiÖu qu¶.
+Më réng c¬ chÕ b¶o vÖ vµ ph©n quyÒn ®èi víi hÖ thèng ph©n t¸n.
VÊn ®Ò quan träng nhÊt trong qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu lµ cÊp ®é tù trÞ
cña çc vÞ trÝ tù trÞ ®Þa ph¬ng. Cã hai çch gi¶i quyÕt cùc ®oan lµ kh«ng
cã tÝnh tù trÞ ®Þa ph¬ng vµ tù trÞ ®Þa ph¬ng hoµn toµn.

Trêng hîp thø nhÊt, chøc n¨ng cña ngêi qu¶n trÞ ®Þa ph¬ng kh«ng kh¸c
so víi ngêi qu¶n trÞ ë çc c¬ së d÷ liÖu tËp trung. Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn
çc chøc n¨ng cña ngêi qu¶n trÞ khã h¬n khi ph©n t¸n hÖ thèng. Mét hÖ
thèng kh«ng cã tÝnh tù trÞ ®Þa ph¬ng cã thÓ kh¸c nhiÒu vÒ phÝa cÊp ®é
ph©n t¸n cña bµi to¸n thiÕt lËp çc chøc n¨ng qu¶n trÞ.
Trêng hîp thø hai, chøc n¨ng cña ngêi qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu hoµn toµn
bÞ giíi h¹n v× mçi vÞ trÝ ®Òu qu¶n trÞ ®éc lËp hay tù trÞ. ViÖc chia xÎ d÷
liÖu gi÷a hai vÞ trÝ lµ kÕt qu¶ cña sù tho¶ thuËn gi÷a hai vÞ trÝ ®ã. Hai vÞ
trÝ th©m nhËp lÉn nhau trªn c¬ së tù trÞ ®Ó quyÕt ®Þnh phÇn d÷ liÖu nµo
sÏ ®îc chia sÎ cho vÞ trÝ kia vµ theo nguyªn t¾c nµo ®Ó truy cËp tõ xa ®Õn
çc ngêi sö dông kh¸c.
1.Qu¶n lý b¶ng danh môc trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n:
B¶ng danh môc cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lu tr÷ mäi th«ng tin cã Ých
cho hÖ thèng ®Ó truy cËp d÷ liÖu ®óng ®¾n, hiÖu qu¶ vµ ®Ó thay ®æi
çch thøc ngêi sö dông cã quyÒn kh¸c nhau truy cËp ®Õn d÷ liÖu. B¶ng
danh môc dïng ®Ó:
-DÞch çc ch¬ng tr×nh øng dông: Ch¬ng tr×nh øng dông tham chiÕu
®Õn d÷ liÖu ë çc møc trong suèt kh¸c nhau ®Ó ¸nh x¹ ®Õn d÷ liÖu vËt lý.
-Tèi u ho¸ çc ch¬ng tr×nh øng dông. Yªu cÇu ®Ó t¹o ra çch thøc truy
cËp qua c«ng viÖc cÊp ph¸t d÷ liÖu, lu tr÷ çc çch thøc truy cËp d÷ liÖu cã
ë mçi vÞ trÝ vµ th«ng tin thèng kª ghi ë b¶ng danh môc.
-Thùc hiÖn çc ch¬ng tr×nh øng dông. Th«ng tin vÒ b¶ng dïng ®Ó thay
®æi çc çch thøc truy cËp ®óng ®¾n mµ ngêi sö dông cã çc quyÒn truy
cËp kh¸c nhau.
B¶ng danh môc lu«n lu«n ®îc cËp nhËt khi ngêi sö dông thay ®æi d÷
liÖu. CËp nhËt vµo b¶ng danh môc x¶y ra khi quan hÖ, ®o¹n hoÆc ¶nh vËt
lý ®îc t¹o ra hay di chuyÓn, cÊu tróc truy cËp ®Þa ph¬ng thay ®æi hoÆc
luËt qu¶n trÞ bÞ thay ®æi.
2.Néi dung cña b¶ng danh môc:
Cã mét sè çch ph©n lo¹i th«ng tin lu tr÷ trong b¶ng danh môc c¬ së d÷
liÖu ph©n t¸n. Sau ®©y lµ çc cÊu tróc tham chiÕu:
-M« t¶ s¬ ®å toµn bé: Gåm tªn cña quan hÖ vµ çc thuéc tÝnh.
-M« t¶ ph©n ®o¹n: Trong ph©n ®o¹n ngang ph©n chia d÷ liÖu thµnh çc
®o¹n cã cïng tÝnh chÊt hay thuéc tÝnh nµo ®ã nh ph©n chia theo çc bé.
Ph©n ®o¹n däc lµ c«ng viÖc ph©n chia çc thuéc tÝnh thµnh çc nhãm nhá.
Ph©n ®o¹n hçn hîp chØ lµ sù kÕt hîp hai c«ng viÖc ph©n ®o¹n ngang vµ
ph©n ®o¹n däc.
-M« t¶ c«ng viÖc cÊp ph¸t: §a ra ¸nh x¹ gi÷a çc ®o¹n vµ ¶nh vËt lý.
-¸nh x¹ ®Õn tªn c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng: Dïng ®Ó tËp hîp çc tªn cña
¶nh vËt lý sang tªn cña d÷ liÖu ®Þa ph¬ng lu tr÷ ë mçi vÞ trÝ.
-M« t¶ çch thøc truy cËp: M« t¶ çc çch thøc truy cËp cã s½n ë mçi vÞ
trÝ ®Þa ph¬ng.
-Thèng kª tªn c¬ së d÷ liÖu: Gåm nh÷ng th«ng tin s¬ lîc vÒ c¬ s¬ d÷

liÖu.
-TÝnh v÷ng ch¾c cña th«ng tin (b¶o vÖ vµ rµng buéc toµn vÑn): Çc
th«ng tin nµy bao gåm th«ng tin vÒ c«ng viÖc qu¶n trÞ ngêi sö dông ®Ó truy
cËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu hay rµng buéc toµn vÑn trªn nh÷ng gi¸ trÞ cho phÐp
cña c¬ së d÷ liÖu. Nh quyÒn truy cËp cña ngêi sö dông ®Ó thao t¸c trªn mét
phÇn cña d÷ liÖu, ®iÓn h×nh nh ®äc, xo¸, cËp nhËt di chuyÓn d÷ liÖu. Cho
phÐp ngêi sö dông kh¶ n¨ng ph©n quyÒn cho nh÷ng ngêi sö dông kh¸c çc
quyÒn trªn.
Th«ng tin tr¹ng th¸i vÒ néi dung b¶ng danh môc dïng ®Ó t×m kiÕm hay
håi phôc d÷ liÖu. Th«ng tin cña b¶ng danh môc coi nh mét phÇn cÊu tróc d÷
liÖu cña hÖ thèng.
3.Ph©n t¸n b¶ng danh môc:
Çc b¶ng danh môc dïng ®Ó thiÕt lËp c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. C«ng
viÖc ph©n ®o¹n, vµ cÊp ph¸t cña c¬ së d÷ liÖu ®îc thiÕt kÕ theo çc nguyªn
t¾c thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n.
Th«ng tin cña b¶ng danh môc chØ lu tr÷ l¹i khi b¶ng danh môc dïng cho
viÖc dÞch, tèi u ho¸ vµ thùc hiÖn çc ch¬ng tr×nh øng dông còng nh sö dông
®Ó liªn kÕt khi cã cËp nhËt thay ®æi d÷ liÖu. Mét vµi hÖ thèng, thèng kª
nh÷ng thay ®æi ®îc cËp nhËt sau mçi c«ng viÖc thùc hiÖn. Nhng ®iÓn
h×nh vÉn lµ cËp nhËt ®Ó thèng kª thay ®æi th«ng tin vÒ nh÷ng c«ng viÖc
®îc thùc hiÖn theo bã. Nãi chung c«ng viÖc lu tr÷ lµ quan träng nhÊt ®Ó tû
lÖ gi÷a c«ng viÖc cËp nhËt vµ c«ng viÖc hái ®¸p trªn c¬ së d÷ liÖu lµ nhá
nhÊt.
ViÖc cËp nhËt vµ ®iÒu khiÓn b¶ng danh môc liªn quan chÆt chÏ víi cÊp
®é tù trÞ ®Þa ph¬ng cña mçi vÞ trÝ. Thùc tÕ cã mét ®Æc trng ®Ó ph©n
biÖt ®iÓm tù trÞ lµ mçi ®iÓm cã kh¶ n¨ng tù ®iÒu khiÓn d÷ liÖu t¹i vÞ trÝ
®ã. §Ó gi÷ g×n çc vÞ trÝ tù trÞ, c¬ chÕ ®Æt tªn ph¶i ®¶m b¶o ®îc tªn míi
t¹o ra ph¶i duy nhÊt trong hÖ thèng ph©n t¸n vµ kh«ng truy cËp ®Õn tÊt c¶
çc b¶ng danh môc. Th«ng tin b¶ng danh môc vÒ ®èi t¬ng míi t¹o ra kh«ng
cÇn hiÖn ra ngay ®èi víi çc vÞ trÝ kh¸c. §iÓm tù trÞ kh«ng yªu cÇu nhng
viÖc t¹o ra mét ®èi täng míi cã thÓ bao gåm c¶ viÖc truy cËp ®Õn b¶ng
danh môc cã ®èi tîng míi t¹o ra ë mäi vÞ trÝ.

Çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò qu¶n lý b¶ng danh môc th«ng qua viÖc qu¶n lý
çc ®iÓm tù trÞ ë møc ®é kh¸c nhau. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, b¶ng
danh môc ®îc cÊp ph¸t theo nhiÒu çch kh¸c nhau. Cã ba çch sau ®©y:
-B¶ng danh môc tËp trung: B¶ng danh tæng thÓ ®îc lu tr÷ ë mét vÞ trÝ.
Çch lµm nµy râ rµng cã h¹n chÕ nh thiÕu chç cña ch¬ng tr×nh øng dông v×
ch¬ng tr×nh øng dông nµy kh«ng ®Æt ë vÞ trÝ trung t©m vµ thiÕu tÝnh
s½n sµng cña hÖ thèng v× phô thuéc vµo chØ mét vÞ trÝ trung t©m.
-B¶ng danh môc sao ®Çy ®ñ: B¶ng danh môc ®îc sao chÐp ®Çy ®ñ t¹i
mçi ®iÓm, nhng chØ cho ®äc b¶ng môc nµy. V× vËy viÖc thay ®æi b¶ng
danh môc lµ c«ng viÖc phøc t¹p khi cã yªu cÇu cÇn cËp nhËt th«ng tin vµo
b¶ng danh môc ë mäi vÞ trÝ.
-B¶ng danh môc ®Þa ph¬ng: B¶ng danh môc ®îc ph©n m¶nh vµ cÊp
ph¸t theo çch chóng lu tr÷ t¹i cïng vÞ trÝ víi d÷ liÖu cã thÓ truy cËp tíi.
Cã thÓ cã mét sè çch thay ®æi: cã c¶ hai b¶ng danh môc nghÜa lµ mét
b¶ng ë c¬ së d÷ liÖu t¹i mét vÞ trÝ trung t©m vµ mét b¶ng danh môc ®Þa
ph¬ng t¹i vÞ trÝ kh¸c. §©y lµ kiÓu ®iÓn h×nh cña hÖ thèng ph©n t¸n víi
mét ®iÓm tËp trung vµ m¹ng h×nh sao ®Ó nèi vÞ trÝ trung t©m víi çc vÞ
trÝ kh¸c. NÕu th«ng tin b¶ng danh môc t×m thÊy ë t¹i chç th× ch¬ng tr×nh
øng dông ®îc xö lý t¹i chç vµ nÕu b¶ng danh môc t×m thÊy ë ®iÓm trung
t©m th× ®îc xö lý ë trung t©m.
Mét çch gi¶i quyÕt ®Æc biÖt sö dông trong mét sè hÖ thèng lµ lµm
c«ng viÖc lu tr÷ ®Þnh kú th«ng tin kh«ng lu tr÷ ë ®Þa ph¬ng. Vµ çch gi¶i
quyÕt nµy kh¸c víi viÖc cã b¶ng danh môc b¶n sao toµn bé v× th«ng tin lu
tr÷ kh«ng cËp nhËt thêng xuyªn. Th«ng tin ®· thay ®æi chØ ®îc cËp nhËt
vµo chØ khi ®Õn thêi ®iÓm cÇn cËp nhËt.
4.Qu¶n trÞ vµ b¶o vÖ:
a.B¶o vÖ gi÷a çc vÞ trÝ :
VÊn ®Ò n¶y sinh trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n lµ vÊn ®Ò an toµn, thªm
vµo ®ã lµ viÖc b¶o vÖ trong truyÒn th«ng. Khi truyÒn d÷ liÖu, hai vÞ trÝ
cÇn ph¶i ch¾c ch¾n:
-ë phÝa ®Ých cña ®êng truyÒn cho phÐp trao ®æi th«ng tin lµ vÞ trÝ
tho¶ thuËn tríc.
-Kh«ng ngêi x©m nhËp bÊt hîp ph¸p nµo cã thÓ ®äc hay ®iÒu khiÓn
çc th«ng b¸o trao ®æi gi÷a çc vÞ trÝ kh¸c nhau trªn ®êng truyÒn.
Yªu cÇu ®Çu tiªn ®îc ®¶m b¶o th«ng qua viÖc thiÕt lËp giao thøc ®ång
nhÊt gi÷a çc ®iÓm ë xa nhau. Khi hai c¬ së d÷ liÖu ë xa nhau, truyÒn th«ng
víi nhau, yªu cÇu ®Çu tiªn lµ hai vÞ trÝ cã së d÷ liÖu nµy göi lÉn nhau mËt
khÈu, gièng nh c«ng viÖc x¶y ra khi hai ngêi sö dông ë hai vÞ trÝ kh¸c nhau
quyÕt ®Þnh chia xÎ d÷ liÖu.
Yªu cÇu thø hai lµ b¶o vÖ néi dung th«ng b¸o chuyÓn mçi lÇn truyÒn
khi truyÒn th«ng. Th«ng b¸o trong m¹ng m¸y tÝnh lµ çc nhiÖm vô vµ yªu
cÇu t¹o çc bé nhí t¹m thêi ®Ó lu tr÷ çc th«ng b¸o. Yªu cÇu mµ çc bíc trung
gian ®îc thùc hiÖn sau mét ký hiÖu vµ díi c¬ chÕ an toµn kh«ng thÝch hîp
vµ hiÖu qu¶ v× sè lîng lín çc nót cã thÓ thay ®æi .
Çch gi¶i quyÕt tèt nhÊt ®èi víi vÊn ®Ò nµy lµ sö dông ph¬ng ph¸p m·
ho¸. Ph¬ng ph¸p m· hãa lµ kü thuËt tiªu chuÈn thêng dïng trong hÖ thèng
th«ng tin ph©n t¸n. VÝ dô nh ®Ó b¶o vÖ truyÒn th«ng gi÷a thiÕt bÞ ngo¹i
vi vµ bé xö lý th«ng tin ®îc truyÒn trªn m¹ng ®îc m· ho¸ vµ ®îc gi¶i m· ë
®iÓm nhËn. Ph¬ng ph¸p m· ho¸ kh«ng chØ lµ viÖc chuyÓn nhãm bit nµy
vµo nhãm bit kh¸c mµ cßn ho¸n ®æi thø tù vµ to¸n tö logÝc. Tuy nhiªn
nh÷ng to¸n tö nµy cã thÓ phñ ®Þnh ®îc. Nguyªn t¾c ®Ó m· ho¸ vµ gi¶i m·
gäi lµ kho¸ cña hÖ thèng gi¶i mËt m·. Ph¬ng ph¸p gi¶i mËt m· gi÷a hai vÞ
trÝ yªu cÇu ngêi göi vµ ngêi nhËn ®ång ý trªn c¬ së kho¸ gi¶i mËt m· ®·
tho¶ thuËn gi÷a hai bªn.
b.X¸c nhËn ngêi sö dông:
Khi mét ngêi kÕt nèi víi c¬ së d÷ liÖu, ngêi ®ã ph¶i ®îc hÖ thèng nhËn
biÕt. Nh©n d¹ng lµ yªu cÇu chñ yÕu ®Ó gi÷ g×n tÝnh an toµn v× nÕu mét
ngêi x©m nhËp bÊt hîp ph¸p cã thÓ gi¶ d¹ng mét ngêi hîp lÖ, tÝnh an toµn
cña hÖ thèng bÞ x©m ph¹m. Gi¶ sö cã mét c¬ chÕ mËt khÈu, çch nhËn d¹ng
nµy yªu cÇu ngêi sö dông cung cÊp mËt khÈu ®Ó liªn kÕt víi mËt khÈu cã
s½n trong hÖ thèng. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, theo nguyªn t¾c ngêi së
dông cã thÓ tù nhËn ra m×nh ë t¹i vÞ trÝ cña c¬ së d÷ liÖu. Tuy nhiªn ®Æc
®iÓm nµy ®îc thµnh lËp theo hai çch sau:
-MËt khÈu cã thÓ bÞ sao l¹i ë mäi vÞ trÝ cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n.
Çch nµy cho phÐp çch nhËn d¹ng ngêi sö dông thùc hiÖn ë ®Þa ph¬ng nh-
ng còng tho¶ hiÖp tÝnh an toµn cña mËt khÈu khi mét ngêi x©m nhËp bÊt
hîp ph¸p truy cËp vµo c¬ së d÷ liÖu.
-Ngêi sö dông cã thÓ cã mét vÞ trÝ t¹i chç mµ c«ng viÖc nhËn d¹ng thùc
hiÖn. Trong hoµn c¶nh nµy ngêi sö dông ®îc nhËn d¹ng kÕt nèi víi vÞ trÝ
kh¸c b»ng c«ng viÖc göi mét yªu cÇu.
5.¸p ®Æt luËt ph©n quyÒn:
Mçi nguêi sö dông ®îc nhËn d¹ng theo nhiÒu çch kh¸c nhau, hÖ c¬ së
d÷ liÖu dïng luËt ph©n quyÒn ®Ó quy ®Þnh çc thao t¸c thùc hiÖn trªn mét
sè ®èi tîng c¬ së d÷ liÖu qua çc luËt ph©n quyÒn nµy. Trong m«i trêng
ph©n t¸n, nh÷ng c«ng viÖc n¶y sinh lµ c«ng viÖc cÊp ph¸t nh÷ng luËt nµy
vµ t¹o c¬ cÊu ph©n t¸n dïng ®Ó ¸p ®Æt çc luËt ph©n quyÒn. LuËt ph©n
quyÒn lµ mét phÇn cña b¶ng danh môc. Cã hai híng gi¶i quyÕt kh¸c nhau
lµ :
a.B¶n sao ®Çy ®ñ çc luËt ph©n quyÒn.
Híng gi¶i quyÕt nµy thÝch hîp víi trêng hîp cã b¶n sao b¶ng danh môc
®Çy ®ñ ë çc vÞ trÝ vµ yªu cÇu c¬ chÕ thich hîp ®Ó ph©n t¸n trùc tuyÕn
cËp nhËt ®îc ®Õn çc b¶ng danh môc nµy. Tuy nhiªn híng gi¶i quyÕt nµy
cho phÐp çc çch ph©n quyÒn kiÓm tra khi b¾t ®Çu ch¬ng tr×nh biªn
dÞch hay b¾t ®Çu thùc hiÖn c«ng viÖc. Thùc tÕ ngêi sö dông cã yªu cÇu
truy cËp kh«ng ®óng ®¾n sÏ bÞ ph¸t hiÖn t¹i chç vµ do ®ã dÔ dµng t¨ng
kh¶ n¨ng nhËn biÕt ch¬ng tr×nh dÞch hay c«ng viÖc thùc hiÖn lµ kh«ng
thÝch hîp .
b.CÊp ph¸t luËt ph©n quyÒn cho çc ®èi tîng ë cïng mét vÞ trÝ mµ luËt
ph©n quyÒn tham chiÕu tíi.
Híng gi¶i quyÕt nµy thÝch hîp víi b¶ng danh môc ®îc ®Æt ë ®Þa ph¬ng
vµ kh«ng m¾c ph¶i lçi kh«ng cã quyÒn nhng truy cËp bÊt hîp ph¸p. Tuy
nhiªn, ngêi sö dông kh«ng cã quyÒn truy cËp hîp ph¸p xö lý b»ng çch cho
truy cËp ®Õn d÷ liÖu trong kho nhí trung gian. Trêng hîp truy cËp kh«ng
®óng ®¾n th× c«ng viÖc yªu cÇu sÏ kh«ng ®îc thùc hiÖn.
Híng gi¶i quyÕt thø hai thÝch hîp víi çc vÞ trÝ tù trÞ trong khi ®ã çch
thø nhÊt thÝch hîp víi c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n trong hÖ thèng riªng lÎ. Trong
híng gi¶i quyÕt thø nhÊt dïng b¶n sao ®Çy ®ñ çc luËt ph©n quyÒn theo
nhiÒu çch kh¸c nhau nÕu tÝnh ®Õn gi¸ c¶ thùc hiÖn.
Ph©n quyÒn cho ngêi sö dông trong hÖ thèng tËp trung bao gåm ph©n
çc quyÒn: ®äc, chÌn, t¹o vµ xo¸ çc ®èi tîng (vÝ dô nh bé) vµ c«ng viÖc t¹o,
xo¸ çc ®èi tîng (nh quan hÖ cña çc ®o¹n). Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n,
bæ xung nh÷ng quyÒn ®Æc biÖt nh mét ngêi di chuyÓn mét ®èi tîng tõ vÞ
trÝ nµy sang vÞ trÝ kh¸c. §Ó cã quyÒn ®Æc biÖt di chuyÓn mét ®èi tîng
khã kh¨n h¬n khi cÊp c¶ hai quyÒn chÌn vµ xo¸. ViÖc di chuyÓn mét ®èi t-
îng nÕu chØ th«ng qua hai c«ng viÖc xo¸ ®èi tîng ë vÞ trÝ nµy vµ t¹o ®èi t-
îng ®ã ë vÞ trÝ kh¸c nhng kh«ng ®¶m b¶o th«ng tin vÒ ®èi tîng kh«ng bÞ
mÊt vµ kh«ng th«ng tin nµo ®îc t¹o thªm vµo.
6.Ph©n líp ngêi sö dông:
§Ó ®¬n gi¶n ho¸ c¬ cÊu gi¶i quyÕt viÖc ph©n quyÒn vµ viÖc s¾p xÕp
th«ng tin, çc ngêi sö dông riªng rÏ ®îc nhãm thµnh çc nhãm vµ mçi nhãm
®îc ph©n çc quyÒn gièng nhau. ViÖc ph©n thµnh nhãm sÏ dÔ qu¶n lý h¬n
thay v× viÖc qu¶n lý tõng ngêi sö dông.
Trong c¬ së d÷ liÖu, ph©n líp ngêi sö dông theo quyÒn cÇn c©n nh¾c
c«ng viÖc sau ®©y:

-Sù s¾p xÕp mét çch tù nhiªn nh÷ng ngêi sö dông lµ mét vÊn ®Ò trong
viÖc ph©n t¸n c¬ së d÷ liÖu cho nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau. Gièng nh mäi ngêi
sö dông ë vÞ trÝ x cã cïng cã mét vµi ®Æc tÝnh theo quan ®iÓm qu¶n trÞ.
Ph¶i thµnh lËp c¬ cÊu ®Æt tªn thÝch hîp cho líp ngêi sö dông.
-Mét sè vÊn ®Ò xuÊt hiÖn khi chia nhãm gåm nh÷ng ngêi sö dông vÝ
nh n¬i nµo lu tr÷ th«ng tin vÒ quyÒn truy cËp cña nhãm ngêi sö dông vµ
luËt nµo sÏ ®îc sö dông ®Ó tÝnh to¸n viÖc chia nhãm ngêi sö dông. VÊn
®Ò ®Æc biÖt phøc t¹p khi nhiÒu nhãm ngêi sö dông ë çc vÞ trÝ ®îc xem
xÐt trong hoµn c¶nh lµ nh÷ng vÞ trÝ tù trÞ. XuÊt hiÖn vÊn ®Ò xem xÐt
quyÕt ®Þnh ®èi víi çc nhãm lµm viÖc nh bá quyÒn hoÆc thªm quyÒn vµ
xo¸ mét thµnh viªn. V× vËy c¬ chÕ nµy ph¶i cã sù nhÊt trÝ cña ®a sè hay
cña toµn bé çc vÞ trÝ trong cïng nhãm hoÆc cña ngêi qu¶n trÞ ë cÊp cao
h¬n.
KÕt luËn
Mäi ®Æc ®iÓm cña c«ng viÖc qu¶n trÞ hÖ c¬ së d÷ liÖu tËp trung
®Òu quy ®Þnh cho c«ng viÖc qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. C«ng viÖc
qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n phô thuéc vµo cÊp ®é tù trÞ cña hÖ thèng
víi sù v¾ng mÆt cña nh÷ng vÞ trÝ tù trÞ, tuy nhiªn cÊp ®é ph©n t¸n c¶
thuËt to¸n thiÕt lËp hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n
t¸n, b¶ng danh môc kh«ng bÞ rµng buéc trong viÖc ph©n t¸n vµ cÊp ph¸t.

ch¬ng II
ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n
Khi c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n míi ë giai ®o¹n ph¸t triÓn ban ®Çu, nh÷ng
ngêi thiÕt kÕ cha cã nhiÒu kinh nghiÖm vÒ viÖc lµm thÕ nµo ®Ó thiÕt kÕ
c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Tuy nhiªn viÖc thiÕt kÕ mét c¬ së d÷ liÖu trong hÖ
thèng ®¬n lÎ vÒ mÆt kü thuËt vµ tæ chøc ®· rÊt khã kh¨n v× vËy viÖc
thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cµng khã kh¨n h¬n.
VÊn ®Ò míi n¶y sinh vÒ mÆt kü thuËt nh viÖc nèi liÒn çc ®iÓm lµm
viÖc víi nhau qua m¹ng m¸y tÝnh vµ tèi u ho¸ viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu còng
nh øng dông ®Ó tèi u c«ng viÖc thùc hiÖn. VÒ phÝa tæ chøc, vÊn ®Ò
ph©n quyÒn rÊt quan träng khi hÖ thèng ph©n t¸n ®iÓn h×nh thay thÕ cho
hÖ thèng lín, hÖ thèng tËp trung. Trong trêng hîp nµy, cã thÓ xung ®ét vÒ
phÝa c«ng t¸c tæ chøc.
MÆc dï cßn h¹n chÕ vÒ kinh nghiÖm thiÕt kÕ hÖ thèng ph©n t¸n, vÊn
®Ò nµy lµ lÜnh vùc ®îc nghiªn cøu réng r·i. Quan ®iÓm vÒ mÆt to¸n häc
cña c¬ s¬ d÷ liÖu ®èi víi viÖc ph©n t¸n tèt d÷ liÖu qua m¹ng m¸y tÝnh ®·
®îc ph©n tÝch trong hÖ thèng file ph©n t¸n vµ gÇn ®©y lµ trong c¬ së d÷
liÖu ph©n t¸n. KÕt qu¶ chÝnh cña c«ng viÖc nghiªn cøu ®îc dïng ®Ó thiÕt
kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n:
-Ph¬ng ph¸p ®Ó cã thÓ ph©n t¸n d÷ liÖu mét çch thuËn tiÖn.
-C¬ së vÒ mÆt to¸n häc dïng ®Ó trî gióp thiÕt kÕ trong viÖc x¸c ®Þnh
viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu.
Ch¬ng nµy sÏ giíi thiÖu mét c¬ së cho thiÕt kÕ c¬ s¬ d÷ liÖu ph©n t¸n
qua viÖc nhÊn m¹nh nh÷ng bíc trong thiÕt kÕ vµ còng chØ ra ®èi tîng cña
thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, híng ph¸t triÓn top-down vµ bottom-up.
I.C¬ së thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n:
ThuËt ng÷ thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cã nghÜa rÊt réng vµ kh«ng
chÝnh x¸c. ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu tËp trung gåm cã çc c«ng viÖc sau:
-ThiÕt kÕ s¬ ®å kh¸i niÖm: m« t¶ c¬ së d÷ liÖu ®· hîp nhÊt (mäi d÷

liÖu ®îc sö dông bëi øng dông c¬ së d÷ liÖu).
-ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu vËt lý: tham chiÕu tõ lîc ®å kh¸i niÖm tíi vïng
lu tr÷ vµ x¸c ®Þnh çc çch thøc truy cËp kh¸c nhau.
Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, cã hai vÊn ®Ò x¶y ra khi thiÕt kÕ s¬ ®å

toµn bé vµ khi thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu vËt lý ë ®Þa ph¬ng (ë mçi vÞ trÝ).
Nh÷ng kü thuËt cã thÓ øng dông cho hai vÊn ®Ò trªn còng gièng nh trong c¬

së d÷ liÖu ph©n t¸n. Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n bæ xung vµo hai vÊn ®Ò
n÷a:
-ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n: x¸c ®Þnh çch thøc ph©n chia nh÷ng quan hÖ
toµn bé thµnh nh÷ng ®o¹n d÷ liÖu theo chiÒu däc ,chiÒu ngang vµ kiÓu hçn
hîp.
-ThiÕt kÕ cÊp ph¸t ®o¹n d÷ liÖu: x¸c ®Þnh çch thøc ®o¹n d÷ liÖu tham
kh¶o ®Õn ¶nh vËt lý nµo vµ còng x¸c ®Þnh çc b¶n sao cña ®o¹n d÷ liÖu.
ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n míi ®îc nghiªn cøu gÇn ®©y, tuy nhiªn c«ng viÖc
ph©n ®o¹n trë thµnh ®Æc trng cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Bªn c¹nh ®ã vÊn
®Ò cÊp ph¸t còng ®îc nghiªn cøu khi ph¸t triÓn hÖ thèng file ph©n t¸n v×
trong c¬ së d÷ liÖu tËp trung cã thiÕt bÞ lu tr÷ phøc t¹p. Çch ph©n biÖt hai
vÊn ®Ò nµy râ rµng, vÊn ®Ò thø nhÊt ®éng lùc cña viÖc ph©n m¶nh quan
hÖ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tiªu chuÈn vÒ logic; vÊn ®Ò thø hai gi¶i quyÕt vÊn
®Ò vÒ n¬i ®Æt vËt lý cña d÷ liÖu ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau. Tuy nhiªn ph¶i
rÊt cÈn thËn khi ph©n biÖt theo çch nµy v× kh«ng thÓ x¸c ®Þnh çch
ph©n ®o¹n tèt nhÊt vµ c«ng viÖc cÊp ph¸t b»ng çch gi¶i quyÕt hai vÊn ®Ò
®éc lËp v× r»ng hai vÊn ®Ò liªn quan nhau.
C«ng viÖc thiÕt kÕ ch¬ng tr×nh øng dông ®îc thùc hiÖn sau khi thiÕt
kÕ s¬ ®å vµ cã kiÕn thøc vÒ yªu cÇu cña ch¬ng tr×nh øng dông. ThiÕt kÕ
s¬ ®å ®Ó cã kh¶ n¨ng cung cÊp hiÖu qu¶ çc ch¬ng tr×nh øng dông. V× vËy
trong thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, hiÓu biÕt râ rµng vµ ®Çy ®ñ vÒ yªu
cÇu cña ch¬ng tr×nh øng dông lµ cÇn thiÕt ®èi víi ch¬ng tr×nh øng dông
quan träng. Nh÷ng c«ng viÖc thiÕt kÕ ®îc thùc hiÖn thêng xuyªn ®Ó c«ng
viÖc thùc hiÖn cña thiÕt kÕ ®óng ®¾n. Nh÷ng yªu cÇu trong ch¬ng tr×nh
øng dông:
-VÞ trÝ n¬i ch¬ng tr×nh øng dông ®îc ®a ra (còng gäi lµ vÞ trÝ c¬ së
cña ch¬ng tr×nh øng dông ).
-TÝnh thêng xuyªn ho¹t ®éng cña ch¬ng tr×nh øng dông: sè lÇn yªu cÇu
cña chu¬ng tr×nh øng dông trong mét kho¶ng thêi gian. Trêng hîp th«ng th-
êng ch¬ng tr×nh øng dông cã thÓ ®îc ®a ra ë nhiÒu vÞ trÝ kh¸c nhau v×
vËy ph¶i biÕt tÇn suÊt ho¹t ®éng cña ch¬ng tr×nh øng dông t¹i mçi vÞ trÝ.
-Sè lîng, kiÓu vµ ph©n t¸n thèng kª çc lÇn truy cËp ®èi víi mçi ®èi tîng
d÷ liÖu ®îc yªu cÇu bëi çc ch¬ng tr×nh øng dông.
ViÖc m« t¶ nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy kh«ng quan träng, h¬n n÷a phÇn nµy
chØ quan t©m ®Õn nh÷ng d÷ liÖu ®iÓn h×nh cho quan hÖ vµ ph¶i dÞch
®óng ®¾n sang lo¹i cã thÓ ¸p dông ®îc cho çc ®o¹n. KÕt qu¶ cña c«ng
viÖc thiÕt kÕ ®îc dïng khi ph©n ®o¹n, nh÷ng d÷ liÖu nµy ph¶i nhËn biÕt
bëi çc çch ph©n ®o¹n kh¸c nhau khi thiÕt kÕ.

1.§èi tîng thiÕt kÕ cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n
Trong thiÕt ph©n t¸n d÷ liÖu, nh÷ng ®èi tîng sau ®©y ®îc quan t©m:
TiÕn tr×nh ®Þa ph¬ng: ph©n t¸n d÷ liÖu ®Ó cùc ®¹i ho¸ tiÕn tr×nh
®Þa ph¬ng hay t¨ng thêi gian bé xö lý trung t©m cho tiÕn tr×nh ®Þa ph¬ng
t¬ng øng víi nguyªn t¾c lµ ®¬n gi¶n ho¸ c«ng viÖc: ®Æt d÷ liÖu gÇn ch¬ng
tr×nh øng dông thêng xuyªn sö dông d÷ liÖu ®ã. Thùc hiÖn ®îc tiÕn tr×nh ë
®Þa ph¬ng lµ môc ®Ých chÝnh cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Çch ®¬n gi¶n
nhÊt ®Ó m« t¶ tiÕn tr×nh ®Þa ph¬ng lµ chó ý ®Õn hai lo¹i tham chiÕu tíi
d÷ liÖu: tham chiÕu ®Þa ph¬ng vµ tham chiÕu tõ xa. Mét vÞ trÝ c¬ së cña
ch¬ng tr×nh øng dông ®· x¸c ®Þnh th× tÝnh ®Þa ph¬ng vµ tÝnh biÖt lËp
cña c«ng viÖc tham chiÕu cña ch¬ng tr×nh ®ã chØ phô thuéc vµo viÖc
ph©n t¸n d÷ liÖu.
ThiÕt kÕ ph©n t¸n d÷ liÖu ®Ó cùc ®¹i ho¸ tiÕn tr×nh ë ®Þa ph¬ng cã
thÓ thùc hiÖn qua viÖc thªm vµo mét sè tham chiÕu ®Þa ph¬ng vµ tham
chiÕu tõ xa t¬ng øng víi mçi ph©n ®o¹n.
Mét çch më réng tÇm quan träng cña viÖc tèi u ho¸ lµ ®a vµo mét sè
môc tiªu khi ch¬ng tr×nh øng dông cã tÝnh ®Þa ph¬ng hoµn toµn. ThuËt
ng÷ nµy ®Ó chØ râ nh÷ng ch¬ng tr×nh øng dông nµy cã thÓ hoµn toµn thùc
hiÖn ë vÞ trÝ c¬ së. TiÖn lîi chÝnh cña tÝnh ®Þa ph¬ng kh«ng chØ hoµn
toµn lµ viÖc gi¶m c«ng viÖc truy cËp tõ xa mµ bªn c¹nh ®ã còng lµm t¨ng
tÝnh ®¬n gi¶n trong ®iÒu khiÓn thùc hiÖn ch¬ng tr×nh øng dông.
TÝnh s½n cã vµ dÔ hiÓu cña d÷ liÖu ph©n t¸n: CÊp ®é cao cña tÝnh
s½n cã ®èi víi ch¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh chØ ®äc ®¹t ®îc qua
viÖc lu tr÷ çc b¶n sao cña cïng mét th«ng tin. HÖ thèng ph¶i chuyÓn sang
mét b¶n sao kh¸c khi mét b¶n sao nµo ®ã truy cËp ë ®iÒu kiÖn kh«ng b×nh
thêng hay b¶n sao ®ã kh«ng cã s½n.
TÝnh dÔ hiÓu còng ®¹t ®îc khi lu tr÷ nhiÒu b¶n sao cña cïng mét th«ng
tin khi cho phÐp håi phôc tõ nh÷ng háng hãc hay tõ nh÷ng ph¸ hñy vÒ mÆt
vËt lý cña cïng mét b¶n sao b»ng çch dïng mét b¶n sao kh¸c (khi vÉn tån t¹i
çc b¶n sao kh¸c). Háng hãc trong m¸y tÝnh thêng lµ nh÷ng sù kiÖn x¶y ra
mµ kh«ng cßn kh¶ n¨ng håi phôc l¹i. Nh vËy viÖc ®Æt nhiÒu b¶n sao ë trªn
nh÷ng vÞ trÝ ®Þa lý r¶i r¸c kh¾p n¬i lµ gi¶i ph¸p hîp lý.
Ph©n chia khèi lîng c«ng viÖc: Ph©n t¸n c«ng viÖc cho nh÷ng vÞ trÝ lµ
®Æc ®iÓm quan träng cña hÖ thèng m¸y tÝnh ph©n t¸n. ViÖc ph©n chia
c«ng viÖc còng nh»m môc ®Ých ®¹t ®îc tiÖn lîi vÒ kh¶ n¨ng hoÆc tiÖn
Ých m¸y tÝnh ë mçi vÞ trÝ trªn m¹ng vµ còng ®Ó t¨ng cÊp ®é thùc hiÖn
song song cña ch¬ng tr×nh øng dông. Khi ph©n chia khèi lîng c«ng viÖc cã
thÓ ¶nh hëng xÊu ®Õn tiÕn tr×nh xö lý ®Þa ph¬ng vµ cÇn thiÕt c©n nh¾c
®Õn lîi h¹i trong thiÕt kÕ d÷ liÖu ph©n t¸n.

Gi¸ c¶ thiÕt bÞ lu tr÷ vµ tÝnh s½n cã: Ph©n t¸n d÷ liÖu cã thÓ ph¶n ¸nh
gi¸ c¶ vµ tÝnh s½n cã cña thiÕt bÞ lu tr÷ ë çc vÞ trÝ kh¸c nhau. Tuy nhiªn cã
thÓ cã nh÷ng ®iÓm ®Æc biÖt trong m¹ng ®Ó lu tr÷ d÷ liÖu hoÆc cã nh÷ng
®iÓm lµm viÖc kh«ng cung cÊp kho d÷ liÖu. Gi¸ c¶ cña thiÕt bÞ lu tr÷
kh«ng thÓ thÝch hîp khi so s¸nh víi CPU - ®¬n vÞ xö lý trung t©m, thiÕt bÞ
vµo ra vµ gi¸ c¶ truyÒn th«ng cña ch¬ng tr×nh øng dông, do ®ã giíi h¹n
tÝnh s½n cã cña thiÕt bÞ lu tr÷ ë mçi vÞ trÝ ph¶i ®îc c©n nh¾c.
Sö dông mäi tiªu chuÈn ë cïng mét vÞ trÝ (c¬ së d÷ liÖu) lµ c«ng viÖc
rÊt khã kh¨n vµ dÉn tíi m« h×nh tèi u phøc t¹p. Cã thÓ xem xÐt mét vµi
®Æc ®iÓm trªn ®©y nh nh÷ng rµng buéc.
2.Híng thiÕt kÕ Top-dowwn vµ Bottom-up c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n
Cã hai ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ lµ híng thiÕt kÕ Top-dowwn vµ Bottom-up.
Trong híng thiÕt kÕ Top-down, b¾t ®Çu bëi viÖc thiÕt kÕ s¬ ®å

tæng thÓ, tiÕp tôc thiÕt kÕ ph©n ®o¹n c¬ së d÷ liÖu vµ sau ®ã cÊp ph¸t çc
®o¹n nµy cho çc vÞ trÝ, t¹o h×nh ¶nh vËt lý cña d÷ liÖu. Hoµn thµnh híng
nµy qua viÖc thùc hiÖn thiÕt kÕ vËt lý d÷ liÖu ®Ó cÊp ph¸t cho d÷ liÖu.
§èi víi hÖ thèng ph¸t triÓn tõ nh÷ng hÖ thèng hçn t¹p th× ph¬ng ph¸p nµy cã
søc hÊp dÉn lín v× nã cho phÐp thùc hiÖn thiÕt kÕ dùa trªn çc gi¶i ph¸p hîp
lý theo tõng trêng hîp.
Dïng thiÕt kÕ Bottom-up khi c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc ph¸t triÓn
qua viÖc liªn kÕt c¬ së d÷ liÖu ®· cã s½n. Thùc tÕ, trong trêng hîp nµy s¬
®å toµn thÓ ®îc ®îc t¹o ra bëi sù tho¶ hiÖp gi÷a çc lo¹i m« t¶ d÷ liÖu cã
s½n. ThËm chÝ cã thÓ mçi cÆp c¬ së d÷ liÖu cã s½n kh«ng phô thuéc viÖc
kÕt hîp víi nhau khi sö dông s¬ ®å gi¶i thÝch. Tuy nhiªn dÉn tíi çc hÖ thèng
trong kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ kiÕn tróc tham chiÕu.
Khi c¬ së d÷ liÖu cã s½n ®îc liªn kÕt víi nhau thµnh c¬ së d÷ liÖu
ph©n t¸n, çc c¬ së d÷ liÖu nµy cã thÓ dïng hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®Þa
ph¬ng ë vÞ trÝ ®ã. §Ó hÖ thèng ®ång bé cÇn cã thªm mét sè viÖc phøc t¹p
nh ®ång bé d÷ liÖu cÇn ph¶i gi¶i thÝch gi÷a çc mÉu c¬ së d÷ liÖu kh¸c
nhau. Trong trêng hîp nµy cã thÓ t¹o b¶n gi¶i thÝch 1:1 gi÷a hai hÖ qu¶n trÞ
c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng. Trong thùc tÕ hÇu hÕt çc hÖ thèng ®ång bé
®Òu sö dông híng thiÕt kÕ nµy ®Ó ra chän m« h×nh d÷ liÖu th«ng thêng
vµ sau ®ã chuyÓn sang mÉu c¬ së d÷ liÖu duy nhÊt ®èi víi s¬ ®å kh¸c nhau
trong hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu.
Nãi chung çc yªu cÇu cña thiÕt kÕ Bottom-up gåm:
-Chän m« h×nh c¬ së d÷ liÖu th«ng thêng ®Ó thiÕt kÕ lîc ®å toµn bé

cña c¬ së d÷ liÖu.
-DÞch chuyÓn mçi lîc ®å ®Þa ph¬ng sang m« h×nh d÷ liÖu th«ng thêng.

-TÝch hîp s¬ ®å ®Þa ph¬ng sang s¬ ®å toµn bé th«ng thêng.
V× vËy thiÕt kÕ theo híng Bottom-up ®ßi hái gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò
kh«ng ®Æc biÖt ®èi víi c¬ s¬ d÷ liÖu ph©n t¸n nhng còng tån t¹i trong hÖ
thèng tËp trung.
II.ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n c¬ së d÷ liÖu
HÇu hÕt çc hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc t¹o míi cho nªn chóng ta chØ
®Ò cËp ®Õn thiÕt kÕ theo híng Top down. ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n lµ c«ng
viÖc ®Çu tiªn ph¶i gi¶i quyÕt trong thiÕt kÕ Top-down c¬ së d÷ liÖu ph©n
t¸n. Môc ®Ých cña viÖc ph©n ®o¹n ®Ó nhËn ra nh÷ng ®o¹n kh«ng trïng
nhau (®o¹n nh vËy ®îc gäi lµ ®¬n vÞ cÊp ph¸t logÝc).
Râ rµng, çc bé hoÆc çc thuéc tÝnh cña quan hÖ kh«ng thÓ ®îc xem
nh mét ®¬n vÞ cÊp ph¸t v× sÏ lµm cho viÖc cÊp ph¸t trë lªn phøc t¹p h¬n.
ThiÕt kÕ ph©n ®o¹n bao gåm c«ng viÖc nhãm çc bé trong trêng hîp ph©n
®o¹n ngang hay nhãm çc thuéc tÝnh trong trêng hîp ph©n ®o¹n däc cã cïng
®Æc tÝnh theo quan ®iÓm cÊp ph¸t. Mçi nhãm çc bé hoÆc thuéc tÝnh cã
cïng ®Æc tÝnh hay tÝnh chÊt ®Ó thµnh lËp mét ®o¹n. ý c¬ b¶n lµ nÕu bÊt
cø hai ®¬n vÞ cÊp ph¸t nµo cña cïng mét ®o¹n th× cã cïng ®Æc tÝnh theo
quan ®iÓm cÊp ph¸t. Mçi çch thøc dïng ®Ó cÊp ph¸t d÷ liÖu sÏ chän lùa çc
®o¹n nµy víi nhau. V× vËy çc ®o¹n h×nh thµnh nhê çc ph¬ng ph¸p nµy t¹o
ra çc ®¬n vÞ cÊp ph¸t kh¸c nhau.
§iÓm chó ý ë trong c«ng viÖc ph©n ®o¹n lµ vÞ trÝ c¬ së cña mçi ch-
¬ng tr×nh øng dông ph¶i thÝch hîp ®Ó nhËn biÕt ®Æc tÝnh ®Þa ph¬ng
®èi víi c«ng viÖc x¸c ®Þnh vÞ trÝ thÝch hîp cña ®o¹n . V× vËy cÇn quan
niÖm r»ng ch¬ng tr×nh øng dông thùc hiÖn ë nhiÒu vÞ trÝ kh¸c nhau cã vai
trß nh çc ch¬ng tr×nh øng dông kh¸c nhau thËm chÝ ngay c¶ khi chóng thùc
hiÖn cïng chøc n¨ng.
TiÕp theo lµ m« t¶ c«ng viÖc ph©n ®o¹n ngang, ph©n ®o¹n däc vµ
ph©n ®o¹n hçn hîp (chÐo ®éc lËp).
1.Ph©n ®o¹n ngang
C«ng viÖc x¸c ®Þnh çch thøc ph©n ®o¹n ngang cña c¬ së d÷ liÖu lµ
vÊn ®Ò cã ®Æc tÝnh logic cña d÷ liÖu, vÞ tõ ph©n ®o¹n, thèng kª ®Æc
tÝnh cña d÷ liÖu, sè lîng ch¬ng tr×nh øng dông tham chiÕu ®Õn çc ®o¹n
vµ tæ chøc cña mÆt nµo ®ã vÒ mÆt vËt lý vµ thèng kª.
Ph©n ®o¹n c¬ së: ph©n ®o¹n ngang c¬ së ®îc t×m ra khi sö dông phÐp
chän quan hÖ. TÝnh ®óng ®¾n cña ph©n ®o¹n ngang c¬ së ®ßi hái mçi bé
cña quan hÖ ®îc chän vµo mét vµ chØ mét ®o¹n. V× vËy viÖc x¸c ®Þnh
ph©n ®o¹n ngang c¬ së cña mét quan hÖ yªu cÇu x¸c ®Þnh mét tËp çc vÞ tõ
chän ra kh«ng liªn kÕt hoÆc hoµn toµn liªn kÕt. Yªu cÇu ®èi víi mçi ®o¹n

lµ çc thµnh phÇn cña nã ph¶i tham chiÕu ®ång ®Òu bëi ch¬ng tr×nh øng
dông.
Gi¶ sö R lµ mét quan hÖ cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra ph©n ®o¹n ngang c¬ së.
Ph¶i x¸c ®Þnh:
1.VÞ tõ ®¬n gi¶n lµ vÞ tõ cã d¹ng.
Thuéc_tÝnh = gi¸_trÞ
2.VÞ tõ minterm y ®èi víi mét tËp P cña nh÷ng vÞ tõ ®¬n gi¶n lµ mèi
liªn hÖ gi÷a mäi vÞ tõ xuÊt hiÖn trong P, cã thÓ kiÓu liªn kÕt nµy lµ kh¼ng
®Þnh hay phñ ®Þnh nhng kh«ng m©u thuÉn nhau. V× vËy:
y = pi p pi*
víi pi* = p, pi* = NOT pi vµ y  false.
3.§o¹n lµ mét tËp çc bé mµ vÞ tõ minterm n¾m gi÷ ®îc.
4.Mét vÞ tõ ®¬n pi thÝch hîp víi mèi quan hÖ trong tËp P mµ biÓu thøc
cña çc vÞ tõ chØ kh¸c trong vÞ tõ pi (biÓu thøc xuÊt hiÖn trong d¹ng kh¼ng
®Þnh trong mét sè trêng hîp vµ phñ ®Þnh ë mét sè trêng hîp kh¸c).V× vËy
çc ®o¹n t¬ng ®¬ng ®îc tham chiÕu theo nhiÒu çch bëi Ýt nhÊt mét ch¬ng
tr×nh øng dông.
2. Çc ph©n ®o¹n ngang suy diÔn
Çc ph©n ®o¹n ngang suy diÔn sau khi ph©n ®o¹n ngang cña quan hÖ
R kh«ng dùa trªn c¬ së ®Æc tÝnh cña çc thuéc tÝnh nhng t¹o ra ®îc tõ ph©n
®o¹n ngang cña quan hÖ kh¸c. Çc ph©n ®o¹n ngang suy diÔn ®Ó thuËn
tiÖn khi t¹o mèi liªn kÕt gi÷a çc ®o¹n.
Mèi liªn kÕt ph©n t¸n lµ liªn kÕt gi÷a çc quan hÖ ®îc ph©n ®o¹n
ngang. Khi ch¬ng tr×nh øng dông yªu cÇu liªn kÕt gi÷a hai quan hÖ R vµ S
th× mäi bé cña R vµ S cÇn ®îc so s¸nh víi nhau. V× vËy theo nguyªn t¾c,
cÇn ph¶i so s¸nh mäi ®o¹n Ri cña R víi mäi ®o¹n Sj cña S. Tuy nhiªn mét sè
trêng hîp cã thÓ suy diÔn mét sè liªn kÕt bé phËn R i JN Sj lµ rçng bªn trong.
§èi víi viÖc ph©n t¸n d÷ liÖu, trêng hîp nµy x¶y ra khi gi¸ trÞ cña thuéc tÝnh
liªn kÕt ë ®o¹n Ri vµ Sj kh«ng liªn kÕt víi nhau.
Mèi liªn kÕt ph©n t¸n thÓ hiÖn hiÖu qu¶ khi sö dông m« h×nh liªn
kÕt. M« h×nh liªn kÕt G cña liªn kÕt ph©n t¸n R JN S lµ m« h×nh (N,E) khi
nót N thÓ hiÖn ®o¹n cña R vµ S vµ biªn kh«ng trùc tiÕp gi÷a hai nót biÓu
hiÖn liªn kÕt gi÷a hai ®o¹n kh«ng rçng bªn trong. §Ó ®¬n gi¶n hãa, kh«ng
chøa trong N çc ®o¹n cña R hay S. Mét sè vÝ dô vÒ m« h×nh liªn kÕt:
R1 R1 S1
S1
R2
R2 §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi
Khoa CNTT S2 Trang 24
S2 R3
S 3
Cã thÓ nãi r»ng mçi m« h×nh liªn kÕt lµ toµn bé khi m« h×nh nµy gåm
mäi biªn cã thÓ gi÷a çc ®o¹n cña R vµ S. Liªn kÕt gi¶m khi kh«ng cã sè
biªn gi÷a çc ®o¹n cña R vµ çc ®o¹n cña S. Hai kiÓu gi¶m liªn kÕt ®Æc
biÖt thÝch hîp lµ:
-Gi¶m m« h×nh liªn kÕt bé phËn nÕu m« h×nh ®îc t¹o thµnh tõ hai hay
nhiÒu m« h×nh con kh«ng cã biªn gi÷a chóng.
-Gi¶m m« h×nh liªn kÕt ®¬n gi¶n nÕu nã lµ bé phËn vµ mçi m« h×nh
liªn kÕt con cã mét biªn.
X¸c ®Þnh liªn kÕt cã trong m« h×nh liªn kÕt ®¬n gi¶n lµ quan träng
trong thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu. Mçi cÆp ®o¹n ®îc liªn kÕt víi nhau bëi biªn,
trong m« h×nh liªn kÕt ®¬n lÎ cã mét tËp gi¸ trÞ cña çc thuéc tÝnh kÕt nèi.
V× vËy cã kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh çch ph©n ®o¹n vµ cÊp ph¸t cña quan hÖ to¸n
h¹ng gi÷a R vµ S, vµ m« h×nh liªn kÕt ®¬n gi¶n vµ t¬ng xøng víi çc ®o¹n
®îc cÊp ph¸t ë cïng mét vÞ trÝ. Sau ®ã liªn kÕt ®îc thùc hiÖn trong çc çch
ph©n t¸n qua çc cÆp liªn kÕt ®Þa ph¬ng cña çc ®o¹n vµ tiÕp theo lùa
chän kÕt qu¶ liªn kÕt bé phËn nµy. V× vËy quan träng ®Ó thiÕt kÕ c¬ së
d÷ liÖu ph©n t¸n cho çc mèi liªn kÕt ®îc thùc hiÖn thêng xuyªn qua m«
h×nh liªn kÕt c¬ b¶n.
Xem xÐt çch ph©n ®o¹n t×m ®îc trong mèi liªn hÖ nµy: quan hÖ R cã
çc ®o¹n lµ Ri t×m ®îc tõ çch ph©n ®o¹n cña S qua liªn kÕt phô:
Ri = R SJF Sj
3.Ph©n ®o¹n däc:
X¸c ®Þnh ph©n ®o¹n däc cña quan hÖ R lµ chia nhãm çc thuéc tÝnh
thµnh tËp çc thuéc tÝnh ®Ó çc ch¬ng tr×nh øng dông tham chiÕu ®Õn.
Tuy nhiªn ph¶i ph©n biÖt vÊn ®Ò chia phÇn theo chiÒu däc vµ theo
çch nµy çc tËp kh«ng liªn kÕt víi nhau tõ nh÷ng vÊn ®Ò chia nhãm theo
chiÒu ngang. §iÒu kiÖn ®óng ®èi víi viÖc chia theo chiÒu ngang lµ ®ßi hái
mçi thuéc tÝnh cña quan hÖ R ph¶i Ýt nhÊt thuéc vÒ mét tËp mµ mçi tËp
gåm cã kho¸ cña R hoÆc mét tËp çc minh chøng.
Môc ®Ých cña viÖc ph©n ®o¹n däc lµ nhËn ra çc ph©n ®o¹n R i, nh
vËy nhiÒu ch¬ng tr×nh øng dông cã thÓ ®îc thùc hiÖn thao t¸c trªn d÷ liÖu
mµ chØ cÇn sö dông mét ®o¹n.
VÝ dô, xem quan hÖ R ®îc ph©n ®o¹n däc thµnh R1 vµ R2. Ch¬ng tr×nh
øng dông thÝch hîp víi ph©n ®o¹n däc nÕu çc ch¬ng tr×nh nµy cã thÓ thùc
hiÖn qua viÖc sö dông mét trong hai ®o¹n R 1 vµ R2. Tuy nhiªn nÕu ch¬ng
tr×nh øng dông yªu cÇu c¶ hai ®o¹n R 1 vµ R2 th× çch ph©n ®o¹n däc kh«ng
cã lîi Ých v× cÇn ph¶i thªm mét liªn kÕt t vµo ®Ó yªu cÇu t¹o l¹i quan hÖ.
Tiªu chuÈn nµy còng ¸p dông cho c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Trong c¬ së d÷
liÖu ph©n t¸n, tiÖn lîi cña viÖc ph©n ®o¹n däc khi nhiÒu ch¬ng tr×nh øng
dông sö dông R1 vµ nhiÒu ch¬ng tr×nh øng dông sö dông R 2 ë çc vÞ trÝ
kh¸c nhau. Theo çch nµy ®Æt quan hÖ R ë mét vÞ trÝ cã thÓ xung ®ét gi÷a
çc ch¬ng tr×nh øng dông khi cïng truy cËp vµo.
C«ng viÖc x¸c ®Þnh çch ph©n ®o¹n cho quan hÖ R kh«ng dÔ dµng v×
sè lîng nh÷ng phÇn cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cã thÓ kÕt hîp víi sè lîng çc thuéc
tÝnh cña quan hÖ R vµ sè lîng çc bã cã kh¶ n¨ng lín thªm. V× vËy thÓ hiÖn
cña quan hÖ lín, theo híng tiÕp cËn heuristic cÇn thiÕt ®Ó x¸c ®Þnh çc
phÇn hay çc nhãm thuéc tÝnh ®Ó ph©n chia hîp lý. Cã hai çch ph©n chia
çc thuéc tÝnh:
-Híng chia tõ trªn xuèng: quan hÖ ®îc liªn tôc chia thµnh çc ®o¹n (kh«ng
chän läc).
-Híng nhãm tõ díi lªn: çc thuéc tÝnh liªn kÕt ®Ó t¹o thµnh çc ®o¹n (cã
chän läc).
C¶ hai híng cã thÓ ®îc ph©n lo¹i riªng rÏ nh d·y heuristic, çc ®o¹n nµy
®îc sö dông ®Ó chuyÓn sang ®¸nh dÊu mçi c«ng viÖc lÆp l¹i kh¶ n¨ng lùa
chän tèt nhÊt. Trong c¶ hai trêng hîp sö dông c«ng thøc b¸o hiÖu kh¶ n¨ng
chia hay hîp tèt nhÊt. Mét sè kiÓu lïi cã thÓ ®îc dïng ®Ó thö chuyÓn thuéc
tÝnh tõ tËp thuéc tÝnh nµy sang tËp thuéc tÝnh cßn l¹i ®Ó chia tiÕp.
Nhãm çc thuéc tÝnh theo chiÒu däc ®a ra b¶n lÆp mét sè thuéc tÝnh
trong çc ®o¹n qua viÖc ®¸nh ®Êu mçi kh¶ n¨ng chän tèt nhÊt nh÷ng c«ng
viÖc lÆp l¹i. B¶n lÆp l¹i cã ¶nh hëng kh¸c nhau ®Õn ch¬ng tr×nh øng dông
cã thuéc tÝnh chØ ®äc vµ cËp nhËt. Ch¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh
chØ ®äc cã lîi thÕ cña b¶n lÆp l¹i v× çc ch¬ng tr×nh nµy lµm c«ng viÖc
gièng nh tham chiÕu ®Õn d÷ liÖu ë ®Þa ph¬ng. §èi víi ch¬ng tr×nh óng
dông cã thuéc tÝnh chØ cËp nhËt, t¹o b¶n lÆp l¹i kh«ng thÝch hîp khi çc
ch¬ng tr×nh nµy cËp nhËt mäi b¶n sao ®Ó b¶o ®¶m tÝnh ®óng ®¾n.
4.Ph©n ®o¹n hçn hîp:
Çch ®¬n gi¶n nhÊt ®Ó ph©n ®o¹n hçn hîp gåm cã :
-¸p dông ph©n ®o¹n ngang cho çc ®o¹n ph©n chi theo chiÒu däc.
-¸p dông ph©n ®o¹n däc cho çc ®o¹n ph©n chi theo chiÒu ngang.
MÆc dï çc c«ng viÖc nµy cã thÓ lÆp l¹i, t¹o ra c©y ph©n ®o¹n phøc
t¹p nµo ®ã, cã nghÜa lµ cã hai hay nhiÒu cÊp ph©n ®o¹n sinh ra trong thùc

tÕ. Hai vÊn ®Ò trªn cho phÐp c¶ hai çch ph©n ®o¹n ®îc xem xÐt mçi quan
hÖ vµ v× vËy kh«ng ®¹t ®îc tiÖn lîi cÇn thiÕt. Çch ph©n ®o¹n lÇn thø hai
cã thÓ ¸p dông cho ®o¹n con tõ çch ph©n ®o¹n thø nhÊt.
III.CÊp ph¸t cho çc ®o¹n:
Çch dÔ nhÊt thùc hiÖn c«ng viÖc cÊp ph¸t file lµ xem mçi ®o¹n nh mét
file riªng rÏ. Tuy nhiªn çch nµy kh«ng thÝch hîp do ba lý do:
-Çc ®o¹n kh«ng m« h×nh hãa thÝch hîp nh çc file riªng rÏ v× çc ®o¹n
kh«ng cã cÊu tróc nh file dÉn ®Õn khã t¸c ®éng ®Õn ®o¹n.
-Sè ®o¹n nhiÒu h¬n quan hÖ c¬ së nh vËy nhiÒu m« h×nh ph©n tÝch
kh«ng tÝnh to¸n ®îc gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy.
-M« h×nh hãa t¸c ®éng ch¬ng tr×nh øng dông víi hÖ thèng file rÊt ®¬n
gi¶n trong khi ch¬ng tr×nh øng dông ë c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cã thÓ t¹o
çch sö dông d÷ liÖu dÔ dµng.
Mét sè vÊn ®Ò nµy hiÖn cha ®îc gi¶i quyÕt tháa ®¸ng, vÝ dô nh vÊn
®Ò thø 3 ®Æc biÖt khã v× ®ßi hái ph¶i tèi u ch¬ng tr×nh øng dông, t¸i t¹o l¹i
quan hÖ vµ nhiÒu tÝnh to¸n phøc t¹p.
1.Çc chuÈn th«ng thêng cña c«ng viÖc cÊp ph¸t cho çc ®o¹n:
Trong çc c«ng viÖc cÊp ph¸t cho çc ®o¹n, quan träng ph©n biÖt ®îc
thiÕt kÕ cÊp ph¸t cho çc ®o¹n d thõa hay kh«ng d thõa. Çch dÔ nhÊt lµ h-
íng “phï hîp nhÊt”: tiªu chuÈn vÞ trÝ kÕt hîp víi kh¶ n¨ng cÊp ph¸t cho çc
®o¹n. Híng nµy kh«ng quan t©m ®Õn ¶nh hëng qua l¹i cña viÖc ®Æt mét
®o¹n ë vÞ trÝ nh÷ng ®o¹n liªn quan còng ®Æt ë vÞ trÝ ®ã.
B¶n lÆp l¹i çc ®o¹n lµm phøc t¹p c«ng viÖc thiÕt kÕ h¬n v×:
-CÊp ®é nh÷ng b¶n sao cña mçi ®o¹n thÝch hîp víi vÊn ®Ò cã thÓ thay
®æi thiÕt kÕ.
-M« h×nh hãa ch¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh chØ ®äc bÞ lµm phøc
t¹p bëi thùc tÕ ch¬ng tr×nh øng dông cã thÓ chän mét trong sè vµi vÞ trÝ
kh¸c nhau ®Ó truy cËp ®Õn çc ®o¹n.
§Ó x¸c ®Þnh cÊp ph¸t ®o¹n d thõa th× ph¶i dïng hai çch thøc sau:
-X¸c ®Þnh nhãm mäi vÞ trÝ cã lîi Ých dông cÊp ph¸t ®o¹n vµ cÊp ph¸t
b¶n sao cña ®o¹n cao h¬n chi phÝ vµ cÊp ph¸t çc b¶n sao cña ®o¹n cho çc
vÞ trÝ thµnh phÇn cña nhãm nµy. Çch nµy cã nghÜa lµ lùa chän çc vÞ trÝ
cã lîi nhÊt.

-§Çu tiªn x¸c ®Þnh gi¶i ph¸p cña bµi to¸n cÊp ph¸t kh«ng sao l¹i çc ®o¹n
vµ sau ®ã tiÕp tôc sao l¹i çc b¶o sao b¾t ®Çu tõ n¬i cã tÝnh chÊt lîi Ých
nhÊt. TiÕn tr×nh nµy ®îc kÕt thóc khi b¶n sao kh«ng cã lîi.
C¶ hai ph¬ng ph¸p cã mét sè nhîc ®iÓm. Trong ph¬ng ph¸p mäi vÞ trÝ cã
lîi nhÊt ®¸nh gi¸ chi phÝ vµ lîi Ých c¬ b¶n cho viÖc cÊp ph¸t çc ®o¹n riªng
rÏ h¬n trêng hîp kh«ng d thõa v× kh«ng quan t©m ®Õn t¸c ®éng qua l¹i khi
cÊp ph¸t nh÷ng b¶n sao kh¸c nhau cña cïng mét ®o¹n. Ph¬ng ph¸p thªm b¶n
lÆp l¹i lµ híng tiÕp cËn theo heuristic theo çch nµy cã thÓ ®a vµo nguyªn
nh©n t¨ng møc ®é d thõa Ýt h¬n ph¬ng ph¸p tèt nhÊt. C¶ hai tÝnh s½n cã vµ
tÝnh d thõa cña hÖ thèng t¨ng nÕu cã hai b¶n sao cña mçi ®o¹n nhng nh÷ng
b¶n sao sau nµy Ýt t¨ng theo tØ lÖ.
2.§¸nh gi¸ møc ®é quan träng vÒ gi¸ trÞ vµ lîi Ých cña c«ng viÖc cÊp
ph¸t ®o¹n:
C«ng thøc ®¬n gi¶n ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ vµ lîi nhuËn cña c«ng viÖc cÊp
ph¸t ®o¹n cho quan hÖ R.
nkj = kj + ki
Víi: i lµ ®o¹n index vµ J lµ vÞ trÝ index.
kj tÇn xuÊt sö dông cña ch¬ng tr×nh øng dông k t¹i vÞ trÝ j.
kj lµ sè lîng tham chiÕu cã tÝnh chÊt håi phôc cña ch¬ng tr×nh øng
dông k sang ®o¹n j.
kj sè lîng tham chiÕu cã thuéc tÝnh cËp nhËt cña ch¬ng tr×nh øng dông
k sang ®o¹n i;
§èi víi ph©n ®o¹n ngang:
-Sö dông híng ph©n ®o¹n phï hîp nhÊt ®èi víi cÊp ph¸t kh«ng lÆp l¹i:
®Æt ®o¹n R ë vÞ trÝ cã sè lîng ch¬ng tr×nh øng dông tham chiÕu ®Õn
®o¹n R lín nhÊt. §¸nh gi¸ sè lîng tham chiÕu cña çc ch¬ng tr×nh øng dông ë
®Þa ph¬ng tíi ®o¹n Ri ë vÞ trÝ j ®îc tÝnh theo c«ng thøc tæng çc tham
chiÕu håi phôc víi tÇn xuÊt sö dông:
Bij = k kj. kj
Bij sè lîng tham chiÕu cña çc ch¬ng tr×nh øng dông.
§o¹n Rj ®îc ®Æt t¹i vÞ trÝ j* víi Bþi* cùc ®¹i (j*lµ vÞ trÝ lùa chän) .
-Sö dông ph¬ng ph¸p ®Æt ®o¹n ë mäi vÞ trÝ cã lîi nhÊt ®èi víi c«ng
viÖc cÊp ph¸t çc b¶n sao: ®Æt ®o¹n Rj ë çc vÞ trÝ j cã chi phÝ tham

chiÕu, håi phôc cña ch¬ng tr×nh lín h¬n chi phÝ tham chiÕu cËp nhËt ®Õn
®o¹n Ri tõ ch¬ng tr×nh ë çc vÞ trÝ kh¸c. BiÓu thøc ®¸nh gi¸ tÝnh nh sau:
Bi j =k  k j . k i - C. k j’  j k j’ uk i
Víi C lµ h»ng sè, h»ng sè nµy lµ tû lÖ gi÷a chi phÝ lo¹i truy cËp ®Ó
cËp nhËt vµ lo¹i chi phÝ ®Ó håi phôc . Truy cËp mang tÝnh cËp nhËt ®¾t
h¬n khi yªu cÇu sè lîng lín th«ng b¸o ®iÒu khiÓn vµ thùc hiÖn nhiÒu c«ng
viÖc cña ch¬ng tr×nh øng dông ë ®Þa ph¬ng ( v× vËy C  1).
§o¹n Ri ®îc cÊp ph¸t ë mäi vÞ trÝ j*víi biÓu thøc ®¸nh gi¸ B i j* víi gi¸ trÞ
tuyÖt ®èi. B¶n sao cña ®o¹n Ri ®îc cÊp ph¸t ë vÞ trÝ víi biÓu thøc ®¸nh gi¸
Bi j lín nhÊt.
3.Sö dông ph¬ng ph¸p thªm b¶n Ri ®èi víi çch ph©n ®o¹n lÆp l¹i.
ChØ cã thÓ ®o lîi Ých ®Æt b¶n sao cña ®o¹n R i trong giíi h¹n kh¶ n¨ng
t¨ng vµ kh¶ n¨ng s½n cã cña hÖ thèng. Khi b¾t ®Çu c«ng viÖc cÊp ph¸t, lîi
Ých nµy kh«ng t¨ng tû lÖ víi ®é d thõa cña ®o¹n Ri. Gi¶ sö di t¬ng ®¬ng víi
cÊp ®é d thõa cña ®o¹n Ri vµ gi¶ sö Fj t¬ng ®¬ng víi lîi Ých víi viÖc cã
®o¹n Rj ®Çy lÆp l¹i ®ñ ë mçi vÞ trÝ. Hµm (di) ®o lîi Ých nµy:
(di) = ( 1 - 21-di )Fi
Chó ý ( 1 ) = 0,  ( 2 ) = Fi/2, ( 3 ) = 3Fi. Sau ®ã tÝnh to¸n lîi Ých cña

viÖc rót ra b¶n sao míi cña R i ë vÞ trÝ j qua viÖc thay ®æi c«ng thøc ë trêng
hîp 2 nh sau:
Bi j =k  k j . k i - C. k j’  j k j’ uk i + (di)
§¸nh gÝa sè lîng tham chiÕu ®Õn ph©n ®o¹n theo chiÒu ngang:
§Ó ®o lîi Ých cña çc phÇn ph©n ®o¹n ngang cña ®o¹n R i ®Æt ë vÞ trÝ
thµnh hai ®o¹n Rs vµ Rt ®Æt ë vÞ trÝ r vµ vÞ trÝ t. Xem xÐt çc tËp sau
®©y:
-Cã hai nhãm ch¬ng tr×nh øng dông As vµ At sö dông thuéc tÝnh chØ tõ
Rs vµ Rt ®o¹n cña ch¬ng tr×nh øng dông xö lý ë vÞ trÝ s vµ t vµ ®a ra ë vÞ
trÝ ®Þa ph¬ng s vµ t, mèi liªn quan gi÷a çc ch¬ng tr×nh øng dông nµy lµ
®Òu tham chiÕu tõ xa.
-Cã mét tËp At ch¬ng tr×nh øng dông t¹i vÞ trÝ r vµ chØ sö dông çc
thuéc tÝnh cña Rs hoÆc Rt. Çc ch¬ng tr×nh øng dông nµy cÇn t¹o ra mét
tham chiÕu ®Þa ph¬ng tõ xa.
-Cã mét tËp A2 ch¬ng tr×nh øng dông t¹i vÞ trÝ r vµ sö dông c¶ çc thuéc
tÝnh cña Rs vµ Rt. Çc ch¬ng tr×nh øng dông nµy cÇn t¹o ra hai tham chiÕu
®Þa ph¬ng tõ xa.
-Cã mét tËp A3 ch¬ng tr×nh øng dông ë çc vÞ trÝ kh¸c nhau r, s vµ t
tham chiÕu ®Õn c¶ hai ®o¹n R s vµ Rt. Çc ch¬ng tr×nh øng dông nµy cÇn
t¹o mét tham chiÕu ®Þa ph¬ng tõ xa
§o lîi Ých nµy theo c«ng thøc sau:
Btst =  kA sksnki +  kAtktnki -  kA1krnki + 2  kA2 . krnki +
 kA3k r, s, tkjnki
§Ó ®¬n gi¶n ho¸, c«ng thøc nµy ®Õm sè lîng çc lÇn truy cËp. Ph©n
biÖt truy cËp håi phôc vµ cËp nhËt ®a vµo tµi kho¶n çc gi¸ trÞ kh¸c nhau,
çc gi¸ trÞ nµy kh«ng hiÖu qu¶ khi dïng (rk i + C . uki) thay v× nk i.
C«ng thøc nµy cã thÓ sö dông trong thuËt to¸n chia nhá ®Ó x¸c ®Þnh cã
chia Ri ë vÞ trÝ i vµo ®o¹n R së vÞ trÝ s vµ ®o¹n R t ë vÞ trÝ t thÝch hîp qua
viÖc thö mäi kh¶ n¨ng kÕt hîp cña vÞ trÝ s vµ t chó ý trêng hîp khi r = s
hay r = t.
Nhãm theo çc thuéc tÝnh chiÒu däc:
§o lîi Ých cña viÖc nhãm çc thuéc tÝnh cña ®o¹n Ri j theo chiÒu däc ë
vÞ trÝ r thµnh hai ®o¹n ®Æt ë vÞ trÝ s vµ t víi thuéc tÝnh lÆp lµ I. ViÖc
nhãm ®ßi hái çc nhãm ch¬ng tr×nh øng dông t¬ng ®¬ng ®a ra tõ çc phÇn
theo chiÒu ngang:
+As gåm çc ch¬ng tr×nh øng dông ®Æt ë vÞ trÝ s v× çc ch¬ng tr×nh
nµy:
-§äc çc thuéc tÝnh cña ®o¹n Rs hoÆc
-CËp nhËt çc thuéc tÝnh cña Rs kh«ng lÆp l¹i ë thuéc tÝnh lÆp I
còng nh ®èi v¬Ý As.
+As gåm çc ch¬ng tr×nh øng dông cã thuéc tÝnh chØ ®äc mét çch h×nh
thøc ®Æt vµo vÞ trÝ R mét thao t¸c truy cËp vµo thuéc tÝnh lÆp I th× thao
t¸c nµy truy cËp ®Õn c¶ hai ®o¹n Rs vµ Rt..
+As gåm çc ch¬ng tr×nh øng dông ë çc vÞ trÝ kh¸c r,s hay t cËp nhËt
vao thuéc tÝnh I th× ph¶i truy cËp ®Õn c¶ hai ®o¹n Rs vµ Rt..

Ch¬ng III
X©y dùng mét hÖ c¬ cë d÷ liÖu trong kÕ to¸n
tµi chÝnh
I.Yªu cÇu
Mét trong nh÷ng ®iÒu quan träng ®¶m b¶o cho kinh doanh thµnh
c«ng lµ cã hÖ thèng kÕ to¸n. HÖ thèng kÕ to¸n gióp cho çc nhµ doanh
nghiÖp, ngêi ®Çu t, ngêi qu¶n lý thÊy râ ®îc thùc chÊt cña qu¸ tr×nh kinh
doanh qua sè liÖu cô thÓ, chÝnh x¸c, kh¸ch quan vµ khoa häc.
KÕ to¸n ®îc coi lµ ho¹t ®éng cã tÝnh dÞch vô. Chøc n¨ng cña kÕ to¸n lµ
®o lêng çc ho¹t ®éng kinh doanh b»ng çch lu tr÷ çc sè liÖu ®Ó sö dông
trong t¬ng lai vµ qua xö lý ®Ó ®a th«ng tin h÷u Ých cho nh÷ng ngêi quyÕt
®Þnh còng nh nh÷ng ngêi cã quyÒn lîi trong ho¹t ®éng kinh doanh. Th«ng
tin ®ã ph¶i cã b¶n chÊt tµi chÝnh vµ cã môc dÝch sö dông trong qu¶ tr×nh
ra çc quyÕt ®Þnh kinh tÕ. Çc b¸o ço kÕ to¸n ®îc dïng ®Ó m« t¶ ho¹t
®éng vµ thùc tr¹ng tµi chÝnh cña çc lo¹i h×nh tæ chøc kh¸c nhau. Tæ chøc
nµy trong c¶ lÜnh vùc kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Cã
thÓ nãi ®Çu vµo cña hÖ thèng kÕ to¸n lµ çc sè liÖu vÒ ho¹t ®éng kinh
doanh vµ ®Çu ra cña hÖ thèng kÕ to¸n lµ th«ng tin h÷u Ých cho ngêi lµm
quyÕt ®Þnh.
1.KÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ
KÕ to¸n lµ hÖ thèng th«ng tin ®o lêng, xö lý vµ truyÒn ®¹t çc th«ng tin
cÇn thiÕt cho viÖc lµm quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn còng cã hai kh¸i niÖm kÕ
to¸n qu¶n trÞ vµ kª to¸n tµi chÝnh. Nãi ®Õn kÕ to¸n qu¶n trÞ lµ tÊt c¶ çc
lo¹i th«ng tin kÕ to¸n ®· ®îc ®o lêng xö lý vµ truyÒn ®¹t ®Ó sö dông trong
qu¶n trÞ néi bé cña c¬ së kinh doanh. KÕ to¸n tµi chÝnh cung cÊp th«ng tin
kÕ to¸n ngoµi viÖc sö dông trong viÖc qu¶n trÞ néi bé cña c¬ së kinh doanh
cßn cã thÓ ®Ó cho ngêi ngoµi c¬ së kinh doanh sö dông.
QuyÕt Ngêi lµm quyÕt ®Þnh
®Þnh
Ho¹t Nhu cÇu Th«ng tin
®éng th«ng tin
kinh KÕ to¸n §olêng T Xö lý Th«ng tin
doanh
Thùc hiÖn Thùc
Thùc hiÖn qua lu tr÷ hiÖn qua
qua vµ lËp b¸o b¸o ço
tÝnh to¸n ço

Th«ng tin kÕ to¸n vµ viÖc lµm quyÕt ®Þnh
Th«ng tin do kÕ to¸n cung cÊp lµm nÒn t¶ng cña nh÷ng quyÕt ®Þnh
kinh tÕ quan träng cho c¶ bªn trong còng nh bªn ngoµi ®¬n vÞ kinh doanh.
V× thÕ th«ng tin kÕ to¸n lµ mét c«ng cô còng nh hÇu hÕt çc c«ng cô kh¸c
cho nªn ngêi lµm kÕ to¸n ph¶i cung cÊp th«ng tin ®Ó
- mäi ngêi cã thÓ sö dông ®îc dï ngêi ®ã chuyªn nghiÖp hay kh«ng
chuyªn nghiÖp. KÕ to¸n cung cÊp th«ng tin ®Ó thùc hiªn ba chøc n¨ng sau:
lËp kÕ ho¹ch, kiÓm tra thùc thi kÕ ho¹ch vµ ®¸nh gi¸ thùc hiÖn kÕ ho¹ch.
2.Nh÷ng ngêi sö dông hÖ thèng th«ng tin kÕ to¸n:
a)Ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp:
Ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp lµ nhãm ngêi trong mét c¬ së kinh doanh cã
tr¸ch nhiÖm ®iÒu hµnh vµ thùc hiÖn çc môc tiªu cña c¬ së kinh doanh.
Trong mét c¬ së kinh doanh nhá, ban l·nh ®¹o gåm cã nh÷ng ngêi chñ cña c¬
së kinh doanh nµy. Trong c¬ së kinh doanh lín, ban l·nh ®¹o gåm çc nhµ
qu¶n lý ®îc thuª mín. Môc tiªu cña çc c¬ së kinh doanh thêng phøc t¹p vµ
kh¸c nhau. Çc môc tiªu nµy nh»m ®¹t ®îc møc lîi nhuËn cao cã thÓ ®¹t ®îc,
cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô cã chÊt lîng víi gi¸ thÊp, t¹o ra çc s¶n phÈm
míi, t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho mäi ngêi, c¶i thiÖn m«i trêng vµ
hoµn thµnh nhiÒu c«ng viÖc. Muèn ®¹t ®îc çc môc tiªu nµy th× ®¬n vÞ
kinh doanh ph¶i kinh doanh cã l·i víi m«i trêng kinh doanh cã tÝnh c¹nh tranh
cao. Nh vËy môc tiªu ®Æt ra cho ngêi l·nh ®¹o ph¶i chó ý vµo hai môc tiªu
quan träng: kh¶ n¨ng t¹o lîi nhuËn vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî. Kh¶ n¨ng
t¹o lîi nhuËn lµ kh¶ n¨ng kiÕm ®ñ lîi nhuËn ®Ó thu hót vµ duy tr× vèn kinh
doanh. Kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî lµ kh¶ n¨ng t¹o s½n tiÒn ®Ó tr¶ nî khi
hÕt h¹n thanh to¸n.
Çc nhµ qu¶n lý thêng quyÕt ®Þnh ph¶i lµm g×, lµm nh thÕ nµo vµ
®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®¹t ®îc cã ®óng víi kÕ ho¹ch ban ®Çu hay kh«ng. Çc
c«ng viÖc ®ã ph¶i trªn c¬ së th«ng tin cã gi¸ trÞ vµ kÞp thêi. PhÇn lín nh÷ng
quyÕt ®Þnh nµy dùa trªn sè liÖu th«ng tin kÕ to¸n vµ sù ph©n tÝch çc sè
liÖu nµy. Do ®ã ban l·nh ®¹o lµ mét trong nh÷ng thµnh phÇn sö dông th«ng
tin kÕ to¸n quan träng nhÊt vµ nhiªm vô cña kÕ to¸n lµ cung cÊp cho ban
l·nh ®¹o th«ng tin cÇn thiÕt vµ h÷u Ých.
Çc nhµ ®Çu t hiÖn t¹i hoÆc t¬ng lai:
Nh÷ng ngêi ®ang dù tÝnh ®Çu t vµo mét c¬ së kinh doanh vµ nh÷ng
nhµ ph©n tÝch tµi chÝnh lµm cè vÊn cho çc nhµ ®Çu t ®Òu quan t©m
®Õn kÕt qu¶ thu ®îc c¶ trong qu¸ khø vµ tiÒm n¨ng t¹o lîi nhuËn trong t¬ng
lai cña c¬ së kinh doanh. Sau khi ®Çu tu çc nhµ ®Çu t ph¶i lu«n lu«n theo
®âi çc th«ng tin nµy.

b)Nh÷ng ngêi sö dông th«ng tin kÕ to¸n (cã quyÒn lîi trùc tiÕp vÒ tµi
chÝnh)
Ngoµi nhiÖm vô kÓ trªn, kÕ to¸n cßn ph¶i ho¹ch to¸n vµ b¸o ço kÕt qu¶
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ kinh doanh ®ã. HÇu hÕt çc c¬
së kinh doanh ®Òu ph¸t hµnh ®Þnh kú mét bé b¸o ço kÕ to¸n tæng qu¸t, nªu
râ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh nh»m môc tiªu t¹o lîi nhuËn vµ thanh to¸n
c«ng nî. Çc b¶n b¸o ço kÕ to¸n nµy tr×nh bµy nh÷ng c«ng viÖc ®· x¶y ra
vµ dïng lµm híng ®Ó ph¸t triÓn trong t¬ng lai. Nh÷ng ngêi ngoµi c¬ së kinh
doanh còn6g dïng th«ng tin cña çc b¶n b¸o ço nµy.
Çc chñ nî hiªn t¹i vµ t¬ng lai:
HÇu hÕt çc c«ng ty ®Òu vay nî ®Ó ®¸p øng çc nhu cÇu ng¾n h¹n hay
dµi h¹n. Çc nhµ chñ nî cho vay tiÒn hoÆc giao hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch
vô tríc khi ®îc thanh to¸n, ®Òu quan t©m ®Õn viÖc kh¶ n¨ng tr¶ nî cña c«ng
ty khi hÕt h¹n vµ tiÒn lêi thu ®îc. Hä sÏ nghiªn cøu kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng
nî còng nh lu lîng tiÒn mÆt cïng víi kh¶ n¨ng t¹o ra lîi nhuËn cña c«ng ty ®ã.
Çc ng©n hµng, c«ng ty tµi chÝnh, c«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty b¶o hiÓm,
çc nhµ cung cÊp, ç nh©n vµ çc c¬ së kh¸c cho vay tiÒn ®Òu muèn ph©n
tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña mét c¬ së kinh doanh tríc khi cho c¬ së nµy
vay tiÒn.
c)Nh÷ng ngêi sö dông th«ng tin kÕ to¸n cã quyÒn lîi gi¸n tiÕp vÒ tµi
chÝnh:
X· héi nãi chung, th«ng qua çc viªn chøc nhµ níc vµ çc tæ chøc c«ng
céng, gÇn ®©y ®· trë thµnh mét trong nh÷ng thµnh phÇn quan träng sö
dông th«ng tin kÕ to¸n. Nh÷ng thµnh phÇn cÇn th«ng tin kÕ to¸n ®Ó lµm
quyÕt ®Þnh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c«ng céng gåm çc c¬ quan thuÕ vô, c¬ quan
lËp quy, çc kÕ ho¹ch gia kinh tÕ vµ çc thµnh phÇn kh¸c.
Çc c¬ quan thuÕ vô:
Çc c¬ quan chÝnh quyÒn cña Nhµ níc ®îc tµi trî b»ng nguån thu thuÕ.
Cã nhiÒu nguån thu thuÕ, mçi nguån thu thuÕ cã tê khai thuÕ riªng vµ thêng
®ßi hái mét hå s¬ phøc t¹p kÌm theo khi khai b¸o. HiÖn t¹i cã nhiÒu luËt chi
phèi viÖc lËp b¸o ço kÕ to¸n ®Ó dïng vµo viÖc tÝnh thuÕ lîi tøc.
Çc c¬ quan lËp quü:
HÇu hÕt çc c¬ quan ®iÒu hîp ë cÊp Nhµ níc hoÆc ®Þa ph¬ng. TÊt c¶
çc c«ng ty cã ®¨ng ký kinh doanh chøng qu¸n ®Òu ph¶i b¸o ço ®Þnh kú.
Çc nhãm kh¸c:
Çc c¬ së kinh doanh lín nghiªn cøu b¸o ço cña çc c¬ së kinh doanh nhá
®Ó chuÈn bÞ cho çc hîp ®ång quan träng. ViÖc tÝnh to¸n ®Ó cã ®îc çc sè
liÖu vÒ doanh thu vµ chi phÝ thêng rÊt quan träng trong çc cuéc th¬ng lîng.
Nh÷ng ngêi cè vÊn cho çc nhµ ®Çu t vµ çc chñ nî còng cã mèi quan t©m
gi¸n tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ ph¸t triÓn cña c¬ së kinh doanh ®ã.
Trong nh÷ng ngêi cè vÊn cã nh÷ng ngêi ph©n tÝch vµ çc cè vÊn tµi chÝnh,
ngêi m«i giíi bu«n b¸n, çc c«ng ty b¶o hiÓm, luËt s... vµ b¸o ço vÒ tµi
chÝnh. Nhãm tiªu thô, kh¸ch hµng vµ nh©n d©n nãi chung ngµy cµng quan
t©m nhiÒu h¬n vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ thu nhËp cña c«ng ty còng nh hËu
qu¶ cña c«ng ty g©y ra nh l¹m ph¸t, vÊn ®Ò x· héi vµ gi¸ trÞ cña ®êi sèng.
Theo m« h×nh nghiÖp vô cña tæ chøc kinh doanh nãi chung, ch¬ng tr×nh
nµy ph©n nhãm ngêi t¸c ®éng ®Õn hÖ th«ng kÕ to¸n nµy:
Çc ®èi t¸c: lµ ngêi mua hµng cña c¬ së kinh doanh th«ng qua çc ®¬n
yªu cÇu,ho¸ ®¬n thanh to¸n, phiÕu giao nhËn hµng... vµ ngêi cung cÊp hµng
ho¸ cho c¬ së kinh doanh nµy.
Ng©n hµng: lµ n¬i c¬ së kinh doanh më tµi kho¶n vµ cã çc ho¹t ®éng
nh göi tiÒn, rót tiÒn, chuyÓn kho¶n... víi çc ®èi t¸c vµ çc ho¹t ®éng néi bé
cña c«ng ty ®ã.
Chñ doanh nghiÖp hay chñ c¬ sá kinh doanh vµ çc ®èi t îng sö dông
th«ng tin kÕ to¸n: ®©y lµ çc ®èi tîng bªn ngoµi hÖ thèng kÕ to¸n nhng sö
dông th«ng tin kÕ to¸n ®Ó ®a ra quyÕt ®Þnh.
Bé phËn theo dâi ®¬n hµng: bé phËn nµy qu¶n lý çc ®¬n hµng tËp
trung çc ®¬n hµng l¹i ®Ó t¹o th«ng tin t¸c ®éng ®Ó hÖ thèng ho¹t ®éng.
Bé phËn theo dâi kh¸ch hµng vµ ng©n hµng: th«ng tin cña bé phËn nµy
quan träng ®èi víi çc giap dÞch cña doanh nghiÖp hay c¬ së kinh doanh v×
nã lµ c¬ së cho çc ho¹t ®éng mua b¸n, chuyÓn kho¶n...
3.NghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh lµ ®èi tîng cña ®o lêng trong kÕ to¸n
tµi chÝnh:
NghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh lµ nh÷ng sù kiÖn kinh tÕ cã ¶nh hëng ®Õn
t×nh h×nh tµi chÝnh cña mét c¬ së kinh doanh. Çc c¬ së kinh doanh cã thÓ
cã nhiÒu nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh mçi ngµy. Çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t
sinh dïng ®Ó t¹o ra çc b¶n b¸o ço kÕ to¸n.
Mét nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh cã thÓ liªn quan ®Õn nh÷ng trao ®æi
vÒ gi¸ trÞ nh viÖc mua b¸n, chi tr¶, thu nî hoÆc vay mîn gi÷a hai hay nhiÒu
bªn. Mét nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh còng cã thÓ lµ mét sù kiÖn kinh tÕ
kh«ng cã tÝnh chÊt trao ®æi nhng cã cïng kÕt qu¶ nh mét nghiÖp vô kinh tÕ
ph¸t sinh cã tÝnh chÊt trao ®æi.
Thíc ®o b»ng tiÒn:

TÊt c¶ çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®îc ghi chÐp b»ng tiÒn gäi lµ th-
íc ®o b»ng tiÒn. Nhng nh÷ng sè liÖu cã ®Æc tÝnh phi tµi chÝnh cã thÓ ghi
chÐp b»ng ngo¹i tÖ tÝnh theo gi¸ trÞ c¶u çc nghiÖp vô kinh tÕ vµ çc ho¹t
®éng cña doanh nghiÖp. TiÒn tÖ lµ yÕu tè chung nhÊt ®èi víi tÊt c¶ çc
nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vµ nh vËy nã lµ ®¬n vÞ ®o lêng duy nhÊt cã
thÓ t¹o ®îc d÷ liÖu tµi chÝnh gièng nhau ®Ó cã thÓ so s¸nh ®îc.
Th«ng tin çc b¸o ço lÊy tõ sæ nhËt ký çi vµ sæ nhËt ký tæng qu¸t. Çc
nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®îc ghi vµo sæ nhËt ký tæng qu¸t ®îc tãm lîc
nh sau:
-Ghi ngµy, th¸ng, n¨m cña sù kiÖn kinh tÕ ph¸t sinh.
-ViÕt ®óng tªn cña çc tµi kho¶n ghi nî vµ ghi cã trong cét diÔn gi¶i.
Chän lo¹i m· tµi kho¶n cÊp mét, tµi kho¶n cÊp hai cña tµi kho¶n vµ ghi vµo
nhËt ký tæng qu¸t.
-Ghi lo¹i cña tµi kho¶n ®Ó dÔ tÝnh tæng tµi kho¶n khi viÕt tµI kho¶n
vµo sæ çi.
-Ghi sè tiÒn t¬ng ®¬ng víi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh.
Tõ çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ph¶i tæng kÕt th«ng tin vµ ghi vµo
sæ çi.
Ghi çc th«ng tin cña çc tµi kho¶n cã çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh
trong th¸ng nh m· tµi kho¶n, tªn tµi kho¶n,.
Ghi sè tiÒn t¬ng øng víi mçi tµi kho¶n cÊp hai. Çch tÝnh sè tiÒn t¬ng
øng víi mçi tµi kho¶n lµ tÝnh tæng lîng tiÒn trong çc nghiÖp vô kinh tÕ
ph¸t sinh trong th¸ng. §èi víi tµi kho¶n cÊp mét cã sè tiÒn d b»ng tæng sè
tiÒn d cña çc tµi kho¶n cÊp hai thuéc lo¹i tµi kho¶n cÊp mét.
Nguyªn t¾c t¹o ra b¸o ço lµ çc b¸o ço ®îc t¹o ra theo th¸ng vµ cã thÓ
t¹o ra ngµy cuèi th¸ng hay ngµy nµo ®ã sau th¸ng cÇn lµm b¸o ço.
4.Nguyªn t¾c thiÕt kÕ hÖ thèng
Trong viÖc thiÕt kÕ hÖ thèng kÕ to¸n, ®iÒu quan träng lµ ph¶i dùa vµo
bèn nguyªn t¾c chung: nguyªn t¾c lîi h¹i, nguyªn t¾c kiÓm so¸t, nguyªn t¾c
®ång bé vµ nguyªn t¾c linh ®éng.
Nguyªn t¾c lîi h¹i: theo nguyªn t¾c nµy th× gi¸ trÞ ho¨c lîi Ých mµ th«ng
tin do hÖ thèng cung cÊp ph¶i b»ng hoÆc lín h¬n chi phÝ sö dông hÖ thèng
®ã. Ngoµi nh÷ng c«ng viÖc th«ng thêng cña hÖ thèng kÕ to¸n nh lËp b¶ng l-
¬ng, kª khai thuÕ, lËp b¸o ço kÕ to¸n vµ duy tr× c«ng t¸c néi kiÓm, ban l·nh
®¹o cã thÓ ®îc cung cÊp çc th«ng tin kh¸c. Çc th«ng tin nµy ph¶i trung
thùc, kÞp thêi vµ cã Ých cho ban l·nh ®¹o. cÇn ph¶i c©n nh¾c gi÷a çc lîi
Ých cña çc th«ng tin nµy vµ çc chi phÝ h÷u h×nh vµ v« h×nh ®îc sö dông
trong viÖc sö dông th«ng tin ®ã. Trong çc chi phÝ h÷u h×nh cã chi phÝ vÒ
nh©n viªn vµ thiÕt bÞ. Mét trong nh÷ng chi phÝ v« h×nh lµ chi phÝ do
quyÕt ®Þnh sai lÇm v× thiÕu th«ng tin chÝnh x¸c.
Nguyªn t¾c kiÓm so¸t: Nguyªn t¾c kiÓm so¸t ®ßi hái hÖ thèng kÕ to¸n
ph¶i cung cÊp çc quy ®Þnh then chèt cña c«ng t¸c kiÓm tra néi bé ®Ó b¶o
vÖ tµi s¶n vµ b¶o ®¶m ®îc møc ®é trung thùc cña sè liÖu.
Nguyªn t¾c ®ång bé: Nguyªn t¾c ®ång bé chñ tr¬ng r»ng viÖc thiÕt kÕ
mét hÖ thèng kÕ to¸n ph¶i hµi hoµ víi çc yÕu tè tæ chøc vµ nh©n sù cña
doanh nghiÖp. Mét tæ chøc gåm nhiÒu ngêi lµm nhiÒu viÖc kh¸c nhau vµ
trong çc nhãm kh¸c nhau. Çc yÕu tè tæ chøc liªn quan ®Õn nhiÒu loai
doanh nghiÖp cña tæ chøc vµ çc bé phËn kh¸c nhau cña doanh nghiÖp ®ã
chÝnh thøc liªn kÕt víi nhau theo ph¬ng çch nµo ®ã ®Ó hoµn thµnh c«ng
viÖc.
Nguyªn t¾c linh ®éng: nguyªn t¾c linh ®éng ®ßi hái hÖ thèng kÕ to¸n
ph¶i ®ñ mÒm dÎo ®Ó sau nµy ph¸t triÓn çc nghiÖp vô kinh tÕ vµ thùc
hiÖn çc thay ®æi vÒ tæ chøc cña doanh nghiÖp. Çc doanh nghiÖp kh«ng
bao giê gi÷ nguyªn t×nh tr¹ng ban ®Çu mµ lu«n lu«n ph¸t triÓn, t¹o thªm s¶n
phÈm míi , më thªm chi nh¸nh míi ... hoÆc thùc hiÖn nh÷ng thay ®æi kh¸c
®ßi hái ph¶i cã sù ®iÒu ch Ønh trong hÖ thèng kÕ to¸n. Mét hÖ thèng kÕ
to¸n ®îc thiÕt kÕ ph¶i cho phÐp doanh nghiÖp ph¸t triÓn vµ thay ®æi mµ
kh«ng cã sù ®iÒu chØnh ®¸ng kÓ. Ch¼ng h¹n nh hÖ thèng tµi kho¶n ph¶i
thiÕt kÕ sao ®Ó cã chç thªm çc tµi kho¶n míi vÒ tµi s¶n, nî ph¶i tr¶, vèn
chñ së h÷u, doanh thu hoÆc chi phÝ mµ kh«ng ¶nh hëng ®Õn viÖc sö dông
hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n nµy.
5.T×nh h×nh tµi chÝnh vµ ph¬ng tr×nh kÕ to¸n:
T×nh h×nh tµi chÝnh cña mét c«ng ty lµ tµi nguyªn kinh tÕ cña c«ng ty
®ã vµ çc tr¸i quyÒn ®èi víi tµi nguyªn nµy ë méi thêi ®iÓm nµo ®ã. Tr¸i
quyÒn cã nghÜa lµ vèn. Nh vËy c«ng ty ®îc xem xÐt qua hai phÇn tµi
nguyªn kinh tÕ vµ tr¸i quyÒn ®èi víi çc tµi nguyªn nµy.
Tµi nguyªn kinh tÕ = vèn
Mäi c«ng ty ®Òu cã hai lo¹i vèn, vèn cña chñ nî vµ vèn cña chñ së h÷u.
Nh vËy:
Tµi nguyªn kinh tÕ = vèn chñ nî + vèn chñ së h÷u
V× trong thuËt ng÷ kÕ to¸n, tµi nguyªn kinh tÕ ®îc coi nh tµi s¶n vµ
vèn chñ nî ®îc coi nh nî ph¶i tr¶, ph¬ng tr×nh kÕ to¸n cã thÓ ®îc viÕt nh
sau:

Tµi s¶n = Nî ph¶i tr¶ + Vèn chñ së h÷u
Ph¬ng tr×nh nµy gäi lµ ph¬ng tr×nh kÕ to¸n. Hai vÕ cña ph¬ng tr×nh
lu«n lu«n b»ng nhau hoÆc c©n b»ng. Çc thµnh phÇn sÏ ®îc ®Þnh nghÜa
sau ®©y:
Tµi s¶n: lµ nguån lîi kinh tÕ mµ mét c¬ së kinh doanh cã thÓ kiÓm so¸t
®îc trong t¬ng lai nhê vµo nh÷ng nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh hoÆc nh÷ng
sù kiÖn x¶y ra trong qu¸ khø.
Nî ph¶i tr¶: lµ nh÷ng thiÖt thßi vÒ quyÒn lîi vÒ kinh tÕ trong t¬ng lai
ph¸t sinh tõ nh÷ng kho¶n nî hiÖn t¹i cña c¬ së kinh doanh lµ ph¶i chuyÓn
nhîng tµi s¶n hoÆc ph¶i cung cÊp çc dÞch vô cho nh÷ng ®¬n vÞ kinh doanh
kh¸c trong t¬ng lai do çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh hoÆc çc sù kiÖn ®·
x¶y ra trong qu¸ khø.
Vèn chñ së h÷u: lµ phÇn vèn cßn l¹i trong tµi s¶n cña mét c¬ së kinh
doanh sau khi trõ ®i nî ph¶i tr¶. §èi vÕ cña ph¬ng tr×nh kÕ to¸n trªn, cã thÓ
x¸c ®Þnh vèn chñ së h÷u nh sau:
Vèn chñ së h÷u = Tµi s¶n - Nî ph¶i tr¶
6.Môc tiªu th«ng tin kÕ to¸n qua çc b¸o ço kÕ to¸n
Çc b¸o ço kÕ to¸n lµ träng t©m cña kÕ to¸n v× b¸o ço kÕ to¸n lµ ph-
¬ng tiÖn chÝnh ®Ó truyÒn ®¹t th«ng tin kÕ to¸n quan träng ®èi víi ngêi sö
dông. Nh÷ng b¶n b¸o ço díi ®©y chØ lµ m« h×nh b¶n mÉu. Cã bèn b¶ng
b¸o ço kÕ to¸n ®îc sö dông ®Ó truyÒn ®¹t th«ng tin kÕ to¸n cÇn thiÕt vÒ
mét c¬ së kinh doanh.
B¸o ço kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh: lµ b¶n kª vÒ tµi chÝnh tæng hîp
çc kho¶n thu chi cña mét c¬ së kinh doanh qua mét giai ®o¹n thêi gian. Cã
thÓ nãi ®©y lµ mét b¸o ço quan träng nhÊt v× môc ®Ých ®o lêng xem
doanh nghiÖp cã ®¹t ®îc môc tiªu thu lîi nhuËn hay kh«ng.
B¸o ço vÒ vèn chñ së h÷u: tr×nh bµy tÊt c¶c nh÷ng biÕn ®éng cña vèn
chñ së h÷u qua mét giai ®o¹n thêi gian.
B¸o ço c©n ®èi tµi s¶n: b¶ng c©n ®èi tµi s¶n tr×nh bµy t×nh tr¹ng tµi
chÝnh cña mét doanh nghiÖp vµo mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. V× lý do nµy
mµ b¸o ço c©n ®èi tµi s¶n ®îc gäi lµ b¶n kª t×nh tr¹ng tµi chÝnh vµo ngµy
th¸ng nhÊt ®Þnh nµo ®ã.
B¸o ço lu chuyÓn tiÒn mÆt: B¸o ço kÕt qu¶ kinh doanh chØ tr×nh bµy
nh÷ng biÕn ®éng vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña çc ho¹t ®éng t¹o ra lîi nhuËn
hay lç. Vµ b¸o ço kÕt qu¶ kinh doanh kh«ng thÓ hiÖn nhiÒu biÕn cè quan
träng kh¸c ®Æc biÖt lµ nh÷ng biÕn cè liªn quan ®Õn çc ho¹t ®éng tµi
chÝnh vµ ®Çu t ®· ph¸t sinh trong kú kÕ to¸n nhng l¹i kh«ng thÓ hiÖn trong
ho¹t ®éng b¸o ço kÕt qu¶ kinh doanh. Giai ®o¹n nµy gåm c¶ viÖc rµ so¸t
çc viÖc tæ chøc c¬ cÊu c¬ së kinh doanh, çc m« t¶ c«ng t¸c vµ sù nghiªn
cøu vÒ çc mÉu biÓu chøng tõ, b¸o ço thñ tôc vµ çc ph¬ng ph¸p xö lý d÷
liÖu vµ hÖ thèng néi t¹i ®ang sö dông.
ThiÕt lËp hÖ thèng míi hay thay ®æi hÖ thèng hiÖn t¹i ph¶i ®îc b¾t
®Çu tõ giai ®o¹n thiÕt kÕ hÖ thèng vµ dùa trªn viÖc nghiªn cøu kh¶ thi
trong giai ®o¹n nghiªn cøu. ViÖc thiÕt kÕ quan t©m ®Õn ngêi sö dông vµ
®iÒu hµnh hÖ thèng, tµi liÖu vµ hå s¬ sö dông, thñ tôc vËn hµnh, çc lo¹i
b¸o ço cÇn thiÕt lËp vµ çc thiÕt bÞ sö dông trong hÖ thèng. Mèi quan hÖ
qua l¹i gi÷a tÊt c¶ çc thµnh phÇn trªn ®©y ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c
vÒ thiÕt kÕ hÖ thèng kÕ to¸n.
Ngoµi çc b¸o ço vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cßn cã çc lo¹i b¸o ço chØ
dïng trong néi bé cña c¬ s¬ kinh doanh nh b¸o ço vÒ ®èi t¸c vµ ng©n hµng.
HÖ thèng kÕ to¸n kÐp
HÖ thèng kÕ to¸n kÐp ®îc coi nh lµ mét trong nh÷ng kh¸m ph¸ tèt cña
trÝ tuÖ loµi ngêi. HÖ thèng kÕ to¸n kÐp dùa trªn nguyªn t¾c lìng diÖn, cã
nghÜa lµ mäi biÕn cè cã tÇm quan träng vÒ kinh tÕ ®Òu cã hai mÆt cè
g¾ng-khen thëng, hy sinh-quyÒn lîi, nguån gèc vµ sö dông. Hai khÝa c¹nh
nµy c©n ®èi nhau. Trong hÖ thèng kÕ to¸n kÐp, mçi nghiÖp vô kinh tÕ
ph¸t sinh ph¶i ®îc ghi chÐp vµo sæ Ýt nhÊt lµ mét lÇn lµ mét lÇn ghi nî vµ
mét lÇn ghi cã, lµm thÕ nµo ®Ó tæng sè tiÒn bªn nî vµ tæng sè tiÒn bªn cã
c©n b»ng nhau. Nhê çch thiÕt kÕ nh vËy nªn hÖ thèng kÕ to¸n kÐp lu«n
lu«n c©n b»ng. TÊt c¶c çc hÖ thèng kÕ to¸n phøc t¹p ®Òu dïng nguyªn t¾c
lìng diÖn cña hÖ thèng kÕ to¸n kÐp. Nghiªn cøu hÖ thèng kÕ to¸n kÐp b¾t
®Çy b»ng tµi kho¶n ch÷ T.
Tµi kho¶n ch÷ T: H×nh thøc ®¬n gi¶n nhÊt cña tµi kho¶n gåm ba phÇn:
(1) tªn tµi kho¶n tµi s¶n, nî ph¶i tr¶ hoÆc vèn chñ së h÷u; (2) bªn tr¸i gäi lµ
bªn nî vµ (3) bªn ph¶i gäi lµ bªn cã. Tµi kho¶n nµy gäi lµ tµi kho¶n ch÷ T bëi
v× nã gièng ch÷ T, dïng ®Ó ph©n tÝch nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh
Tªn tµi kho¶n
Bªn tr¸i Bªn ph¶i

( Bªn nî ) ( Bªn cã )
Theo m« h×nh nµy bÊt cø mét môc nµo ghi vµo bªn tr¸i cña tµi kho¶n lµ
mét ph¸t sinh nî hay lµ bót to¸n ghi nî vµ bÊt cø môc nµo ghi vµo bªn ph¶i
cña tµi kho¶n lµ ph¸i sinh cã hoÆc bót to¸n ghi cã.
Ph©n tÝch çc nghiÖp cô kinh tÕ ph¸t sinh

Nguyªn t¾c hÖ thèng kÕ to¸n kÐp lµ mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh
®Òu cã ¶nh hëng Ýt nhÊt ®Õn hai tµi kho¶n. Nãi çch kh¸c ph¶i cã mét
hoÆc nhiÒu tµi kho¶n ®îc ghi vµo bªn Nî vµ mét hoÆc nhiÒu tµi kho¶n ®îc
ghi vµo bªn Cã vµ tæng sè tiÒn cña çc tµi kho¶n ghi Nî ph¶i b»ng víi tæng
sè tiÒn cña çc tµi kho¶n ghi Cã.
Theo ph¬ng tr×nh kÕ to¸n:
Tµi s¶n = Nî ph¶i tr¶ + Vèn chñ së h÷u
Nh vËy nÕu mét tµi kho¶n ghi bªn Nî lµm t¨ng tµi s¶n th× ph¶i sö dông
mét tµi kho¶n ghi Cã ®Ó lµm t¨ng Nî ph¶i tr¶ hay Vèn chñ së h÷u. MÆt kh¸c
nÕu mét kho¶n ghi cã lµm gi¶m tµi s¶n th× ph¶i cã mét kho¶n ghi nî ®Ó chØ
sù gi¶m Nî ph¶i tr¶ hoÆc Vèn chñ së h÷u.
Çc nguyªn t¾c nµy ®èi nghÞch nhau bëi v× Tµi s¶n n»m ë vÕ ®èi
nghÞch vãi Nî ph¶i tr¶ vµ Vèn chñ së h÷u.
Tµi s¶n Nî ph¶i tr¶ Vèn chñ së h÷u

T¨ng Gi¶m = T¨ng Gi¶m + Gi¶m T¨ng
ghi bªn Nî ghi bªn Cã ghi bªn Nî ghi bªnCã ghi bªn Nî ghi bªn Cã
Ph¸t sinh t¨ng cña Tµi s¶n ghi vµo bªn Nî çc tµi kho¶n Tµi s¶n. Ph¸t sinh
gi¶m cña Tµi s¶n ghi vµo bªn Cã çc tµi kho¶n tµi s¶n.
Ph¸t sinh t¨ng cña Nî ph¶i tr¶ vµ Vèn chñ së h÷u ghi vµo bªn Cã çc tµi
kho¶n Nî ph¶i tr¶ vµ Vèn chñ së h÷u. Ph¸t sinh gi¶m Nî ph¶i tr¶ vµ vèn chñ
së h÷u ghi bªn Nî çc tµi kho¶n Nî ph¶i tr¶ vµ Vèn chñ së h÷u.
II.ChiÕn lîc.
Qua viÖc tiÕp xóc víi kh¸ch hµng ®Ó x¸c ®Þnh chiÕn lîc cho bµi to¸n,
nãi cô thÓ h¬n lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng yªu cÇu cña kh¸ch hµng phôc vô
cho c«ng viÖc thiÕt kÕ. §èi víi bµi to¸n kÕ to¸n th× môc tiªu cña nghiÖp vô
lµ :
+ ViÖc ®Þnh kho¶n trong kÕ to¸n vµ çc tÝnh to¸n b¸o ço ph¶i ®îc thùc
hiÖn tù ®éng.
+ T×m kiÕm, in ra çc chøng tõ.

+ Çc b¸o ço kÕ to¸n lµ träng t©m cña kÕ to¸n bëi v× chóng lµ nh÷ng
ph¬ng tiÖn chÝnh yÕu ®Ó truyÒn ®¹t th«ng tin kÕ to¸n quan träng ®Õn
ngêi sö dông.
+ Ch¬ng tr×nh ph¶i tæ chøc c¬ së d÷ liÖu theo c¬ chÕ ph©n quyÒn truy
nhËp tíi tõng c¬ së d÷ liÖu ®Ó ®¶m b¶o tÝnh b¶o mËt.
+ Ch¬ng tr×nh ph¶i cã kh¶ n¨ng ph©n t¸n d÷ liÖu.
+ HÖ thèng ph¶i cã tÝnh më.
+ T¹o ra çc b¸o çc chi tiÕt theo yªu cÇu cô thÓ nh lµ: B¸o ço vÒ tiÒn
göi ë ng©n hµng, B¸o ço vÒ çc kho¶n c«ng nî víi ®èi t¸c.
+ Ngoµi ra cßn cã thÓ t¹o ra çc b¸o ço vÒ viÖc thanh to¸n ®èi víi tõng
ho¸ ®¬n mua b¸n.
III.Ph©n tÝch
1.ThiÕt lËp hÖ thèng kÕ to¸n
Môc ®Ých cña viÖc nghiªn cøu hÖ thèng lµ ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng nhu
cÇu vÒ mét hÖ thèng míi, hoÆc nhËn xÐt vÒ hÖ thèng ®ang sö dông. Giai
®o¹n nµy liªn quan ®Õn viÖc nghiªn cøu çc nhu cÇu th«ng tin cña nhµ qu¶n
lý, t×m çc nguån cung cÊp th«ng tin nµy vµ ph¸c ho¹ çc bíc cïng çc ph¬ng
ph¸p cÇn thiÕt ®Ó biÕn çc sè liÖu nµy thµnh h×nh thøc h÷u dông. Giai
®o¹n nµy gåm c¶ viÖc rµ so¸t tæ chøc doanh nghiÖp, çc b¶ng m« t¶ c«ng t¸c
vµ nghiªn cøu vÒ çc mÉu biÓu , chøng tõ, b¸o ço, thñ tôc vµ çc ph¬ng
ph¸p xö lý d÷ kiÖn vµ hÖ thèng néi t¹i ®ang sö dông.
ThiÕt lËp hÖ thèng míi hay thay ®æi hÖ thèng hiÖn t¹i b¾t ®Çu tõ giai
®o¹n thiÕt kÕ hÖ thèng vµ dùa trªn nghiªn cøu kh¶ thi trong giai ®o¹n nghiªn
cøu. C«ng viÖc thiÕt kÕ cÇn quan t©m ®Õn ngêi sö dông vµ ®iÒu hµnh
hÖ thèng, tµi liÖu vµ hå s¬ sö dông, thñ tôc vËn hµnh, çc lo¹i b¸o ço cÇn
thiÕt lËp, çc thiÕt bÞ sö dông trong hÖ thèng.
Çc nghiÖp vô kinh tÕ liªn quan ®Õn chøc n¨ng nµy ®Òu dùa vµo çc
chøng tõ gèc lµ chøng cø b»ng v¨n b¶n ®Ó chøng minh cho nghiÖp vô kinh
tÕ. Chøng tõ gèc chøng minh sù kiÖn nghiÖp vô kinh tÕ ®ã x¶y ra vµ cung
cÊp chi tiÕt vÒ nghiÖp vô kinh tÕ ®ã.

Sau khi ®· xö lý çc nghiÖp vô kinh tÕ xong, bíc tiÕp theo lµ ph¶i hoµn
tÊt thñ tôc cËp nhËt nhËt ký tæng qu¸t. Th«ng qua çc bót to¸n cña sæ nhËt
ký tæng qu¸t ghi vµo sæ çi çc lo¹i tµi kho¶n. Tõ th«ng tin cña sæ çi sÏ cã
ch¬ng tr×nh tÝnh to¸n sè liÖu ®Ó sinh ra çc b¸o ço.
Ph©n tÝch d÷ liÖu:
Ph©n tÝch d÷ liÖu: hÖ thèng cÇn cã mét kh¸i niÖm râ rµng vÒ th«ng tin
®îc qu¶n lý vµ xö lý. M« h×nh thùc thÓ - liªn kÕt lµ kü thuËt chñ chèt hÇu
nh trong çc ph¬ng ph¸p ph©n tÝch thiÕt kÕ hÖ thèng. ViÖc x¸c ®Þnh çc
th«ng tin cÇn thiÕt cho hÖ thèng cÇn ph¶i ®Þnh nghÜa çc th«ng tin quan
träng trong mét tæ chøc çc thùc thÓ, ®Æc trng cña çc th«ng tin ( cña çc
thuéc tÝnh ) vµ mèi quan hÖ gi÷a çc thùc thÓ.
Çc m« h×nh ®éc lËp víi ph¬ng ph¸p lu tr÷ vµ cËp nhËt d÷ liÖu:
-Thùc thÓ: mét thùc thÓ lµ mét chñ ®iÓm, mét ®èi tîng hay mét vÊn ®Ò
cã ý nghÜa trong thùc tÕ hay tëng tîng vÒ th«ng tin cÇn quan t©m hay n¾m
gi÷. Thùc thÓ cã thÓ lµ mét líp hay mét nhãm thÓ hiÖn hay b¶n th©n thÓ
hiÖn ®ã. Mét thùc thÓ ®îc thÓ hiÖn díi d¹ng hîp b»ng mét x©u ch÷ hoa
trong hå s¬.
Çc luËt cña thùc thÓ:
-Mçi ®èi tîng chØ cã thÓ thÓ hiÖn b»ng mét thùc thÓ, cã nghÜa lµ çc
thùc thÓ lo¹i trõ lÉn nhau trong mäi trêng hîp.
-Mçi thùc thÓ ph¶i ®îc x¸c ®Þnh duy nhÊt.
-Mçi thÓ hiÖn cña thùc thÓ ph¶i t¸ch biÖt vµ ph©n biÖt víi çc thÓ
hiÖn. kh¸c cña tõng lo¹i thùc thÓ ®ã.
Thuéc tÝnh: Mçi thuéc tÝnh lµ bÊt cø chi tiÕt nµo phôc vô cho viÖc
®¸nh gi¸ chÊt lîng, çch gäi tªn, ph©n líp, ®¸nh gi¸ khèi lîng hoÆc biÓu
®iÔn tr¹ng th¸i c¶u mét thùc thÓ, hay thuéc tÝnh lµ bÊt cø m« t¶ cã ý nghÜa
vÒ ®èi tîng.
Qu¸ tr×nh ph©n tÝch b¾t nguån tõ nguån th«ng tin mµ hÖ th«ng cÇn xö
lý vµ n¾m b¾t. Nh vËy nguån th«ng tin cÇn thiÕt ®îc t×m ra tõ thÕ giíi
thùc, sau ®ã biÕn ®æi nguån th«ng tin nµy thµnh çc thùc thÓ vµ çc thuéc
tÝnh cña thùc thÓ ®ã. C«ng viÖc nµy gäi lµ viÖc m« h×nh ho¸ th«ng tin cho
hÖ thèng tõ thÕ giíi thùc.
Chän khãa: sau khi x¸c ®Þnh ®îc thùc thÓ vµ çc thuéc tÝnh cña thùc
thÓ, theo luËt çc thùc thÓ cÇn ph¶i chän cho thùc thÓ ®ã mét khãa ®Ó t¸ch
biÖt vµ x¸c ®Þnh duy nhÊt çc thÓ hiÖn cña cïng mét thùc thÓ. Khãa cã thÓ
gåm mét thuéc tÝnh hay mét tËp çc thuéc tÝnh gäi lµ khãa kÐp.

NhiÒu khi xem xÐt tÊt c¶ çc thuéc tÝnh cña çc thùc thÓ cã thÓ kh«ng
cã çc thuéc tÝnh nµo cã thÓ riªng biÖt râ rµng v× mäi thuéc tÝnh ®Òu cã
thÓ trïng lÆp. Trong trêng hîp nµy ph¶i thªm mét thuéc tÝnh khãa vµo thùc
thÓ.
Khi x¸c ®Þnh thùc thÓ vµ thuéc tÝnh ph¶i chuÈn hãa nh»m ®¶m b¶o bÊt
kú th«ng tin nµo cña thÕ giíi thùc ®îc biÓu diÔn chØ mét lÇn trong m«
h×nh thùc thÓ nh»m tr¸nh trïng lÆp, d thõa th«ng tin, tr¸nh nhËp nh»ng.
ChuÈn ho¸ cÇn c©n nh¾c:
-ViÖc lËp mét danh s¸ch çc môc d÷ liÖu.
-X¸c ®inh çc danh môc d÷ liÖu dÉn xuÊt tõ çc môc kh¸c ( kÕt qu¶ bµi
to¸n ) chän mét khãa.
-T¸ch tÊt c¶ çc nhãm lÆp víi kho¸ ®ã ( çc thuéc tÝnh lËp).
-T¸ch çc thuéc tÝnh phô thuéc mét phÇn hay hoµn toµn vµo khãa.
§Ó x¸c ®Þnh çc thùc thÓ ph¶i nghiªn cøu çc chøng tõ, ho¸ ®¬n, çc ho¹t
®éng vµ çc kh¸i niÖm tëng tîng.
Tõ çc kh¸i niÖm vµ thùc tÕ cña bµi to¸n kÕ to¸n tµi chÝnh ®· x©y dùng
lªn ®îc çc thùc thÓ minh ho¹ cho chøc n¨ng b¸o ço tæng qu¸t.
Trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu vÒ hÖ thèng th«ng tin kÕ to¸n vÒ mua b¸n
hµng cña mét doanh nghiÖp cÇn ph¶i tæ chøc çc thùc thÓ vµ tiÕn hµnh
chuÈn ho¸ chóng vÒ d¹ng chuÈn 3 ®îc çc thùc thÓ sau:
Thùc thÓ DAU_TU dïng ®Ó lu çc th«ng tin vÒ vèn ®Çu t cña chñ
nh©n khi míi b¾t ®Çu më doanh nghiÖp hay khi ®Çu t thªm vèn ®Ó më
réng doanh nghiÖp, thùc thÓ ®ã bao gåm çc thuéc tÝnh sau:
MA_DAU_TU trêng kho¸ cña thùc thÓ ®Çu t.
NGAY_DAU_TU ngµy ph¸t sinh nghiÖp vô ®Çu t.
SO_TIEN_DAU_TU sè tiÒn chñ nh©n ®Çu t.
2. Thùc thÓ RUT_VON dïng ®Ó lu çc th«ng tin vÒ viÖc rót vèn cña chñ
nh©n, nã cã nh÷ng thuéc tÝnh sau:
MA_RUT_VON trêng kho¸ cña thùc thÓ rót vèn.

NGAY_RUT_VON ngµy ph¸t sinh nghiÖp vô rót vèn.
SO_TIEN_RUT_VON sè tiÕn mµ chñ nh©n rót ra.
3. Thùc thÓ HOA_DON_MUA lu çc th«ng tin chung vÒ ho¸ ®¬n mua, nã
bao gåm çc thuéc tÝnh sau:
MA_HD_MUA trêng kho¸.
NGAY_HD_MUA ngµy ph¸t sinh ho¸ ®¬n mua.
MA_DOI_TAC lu m· cña ngêi cung cÊp.
TONG_TIEN_MUA tæng tiÒn cña ho¸ ®¬n mua.
NO_MUA sè tiÒn cßn nî cña ho¸ ®¬n mua nµy.
NGAY_PHAI_TRA_HDM ngµy ph¶i tr¶ ho¸ ®¬n mua ®ã.
THUE_MUA tæng tiÒn thuÕ ph¶i tr¶ cho ho¸ ®¬n mua nµy.
GHI_CHU_HDM ghi chó vÒ ho¸ ®¬n mua ®ã.
SO_CT_GOC sè chøng tõ liªn quan ®Õn nghiÖp vô nµy cña ngêi cung
cÊp.
TRANG_THAI_HDM tr¹ng th¸i cña ho¸ ®¬n mua nµy.
4. Thùc thÓ DONG_HOA_DON_MUA dïng ®Ó m« t¶ chi tiÕt vÒ tõng mÆt

hµng trong ho¸ ®¬n mua, gåm çc thuéc tÝnh sau:
STT_HD_MUA trêng kho¸ vµ lµ sè thø tù cña çc mÆt hµng trong ho¸
®¬n mua.
MA_MAT_HANG kho¸ ngoµi liªn kÕt víi thùc thÓ

DANH_MUC_MAT_HANG.
MA_HD_MUA kho¸ ngoµi liªn kÕt víi thùc thÓ HOA_DON_MUA.

SO_LUONG_MUA sè lîng cña hµng mua.
DON_VI_TINH ®¬n vÞ tÝnh.
GIA_MUA gi¸ mua cña mÆt hµng.
THANH_TIEN_DHDM thµnh tiÒn cña mÆt hµng ®ã.
THUE_DONG_MUA thuÕ cña hµng ®ã.
BIEU_THUE biÓu thuÕ cña mÆt hµng ®ã.
5. Thùc thÓ HOA_DON_BAN lu çc th«ng tin chung vÒ ho¸ ®¬n b¸n, nã bao
gåm çc thuéc tÝnh sau:
MA_HD_BAN trêng kho¸.
NGAY_HD_BAN ngµy ph¸t sinh ho¸ ®¬n b¸n.
MA_DOI_TAC lu m· cña kh¸ch hµng.
TONG_TIEN_BAN tæng tiÒn cña ho¸ ®¬n b¸n.
NO_BAN sè tiÒn kh¸ch hµng cßn nî cña ho¸ ®¬n b¸n nµy.
NGAY_PHAI_TRA_HDB ngµy ph¶i tr¶ ho¸ ®¬n b¸n ®ã.
THUE_BAN tæng tiÒn thuÕ ph¶i tr¶ cho ho¸ ®¬n b¸n nµy.
GHI_CHU_HDB ghi chó vÒ ho¸ ®¬n b¸n ®ã.
TRANG_THAI_HDB tr¹ng th¸i cña ho¸ ®¬n b¸n nµy.
6. Thùc thÓ DONG_HOA_DON_BAN dïng ®Ó m« t¶ chi tiÕt vÒ tõng

mÆt hµng trong ho¸ ®¬n b¸n, gåm çc thuéc tÝnh sau:
STT_HD_BAN trêng kho¸ vµ lµ sè thø tù cña çc mÆt hµng trong ho¸
®¬n b¸n.

MA_MAT_HANG kho¸ ngoµi liªn kÕt víi thùc thÓ
DANH_MUC_MAT_HANG.
MA_HD_BAN kho¸ ngoµi liªn kÕt víi thùc thÓ HOA_DON_BAN.
SO_LUONG_BAN sè lîng cña hµng b¸n.
DV_TINH ®¬n vÞ tÝnh.
GIA_BAN gi¸ b¸n cña mÆt hµng.
THANH_TIEN_DHDB thµnh tiÒn cña mÆt hµng ®ã.
THUE_DONG_BAN thuÕ b¸n cña hµng ®ã.
BIEU_THUE biÓu thuÕ b¸n cña mÆt hµng ®ã.
7. Thùc thÓ DANH_MUC_DOI_TAC dïng ®Ó lu çc th«ng tin vÒ ®èi

t¸c (ngêi cung cÊp vµ kh¸ch hµng) liªn quan ®Õn doanh nghiÖp, cã çc thuéc
tÝnh sau:
MA_DOI_TAC trêng kho¸ cña thùc thÓ.
TEN_DOI_TAC tªn cña ®èi t¸c.
DIA_CHI_DOI_TAC ®Þa chØ cña ®èi t¸c.
SO_DIEN_THOAI sè ®iÖn tho¹i cña ®èi t¸c.
8. Thùc thÓ DANH_MUC_NGAN_HANG, dïng ®Ó lu danh môc çc

ng©n hµng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, nã bao gåm çc
thuéc tÝnh sau:
MA_NGAN_HANG trêng kho¸ cña thùc thÓ.
TEN_NGAN_HANG tªn cña ng©n hµng ®ã.
DIA_CHI_NGAN_HANG ®Þa chØ cña ng©n hµng ®ã.

SO_DIEN_THOAI_NH sè ®iÖn tho¹i cña ng©n hµng.
9. Thùc thÓ DOI_TAC_NGAN_HANG ®©y lµ thùc thÓ trung gian gi÷a ®èi
t¸c vµ ng©n hµng, gåm nh÷ng thuéc tÝnh sau.
MA_NH_DT trêng kho¸ .
MA_NGAN_HANG kho¸ ngoµi liªn kÕt víi thùc thÓ

DANH_MUC_NGAN_HANG.
MA_DOI_TAC kho¸ ngoµi liªn kÕt víi thùc thÓ

DANH_MUC_DOI_TAC.
SO_TK_DOI_TAC sè tµi kho¶n cña ®èi t¸c.
10. Thùc thÓ SO_TAI_KHOAN_O_NH dïng ®Ó lu sè tµi kho¶n cña doanh

nghiÖp t¹i ng©n hµng, nã gåm nh÷ng thuéc tÝnh sau:
MA_SO_TK trêng kho¸ cña thùc thÓ.
MA_NGAN_HANG kho¸ ngoµi kÕt nèi víi thùc thÓ

DANH_MUC_NGAN_HANG.
SO_TK_O_NH sè tµi kho¶n cña doanh nghiÖp ë ng©n hµng.
11. Thùc thÓ CHUNG_TU_NGAN_HANG dïng ®Ó lu çc th«ng tin liªn

quan ®Õn ng©n hµng nh lµ viÖc göi tiÒn, rót tiÒn tõ ng©n hµng, hay viÖc
thanh to¸n ®¬n hµng th«ng qua ng©n hµng. Nã bao gåm nh÷ng th«ng tin sau:
MA_PHIEU trêng kho¸ cña thùc thÓ.
NGAY_PHAT_SINH lu ngµy ph¸t sinh chøng tõ.
GUI_OK trêng nµy x¸c nhËn viÖc göi hay rót tiÒn khái ng©n hµng.
MA_DOI_TAC nÕu trêng nµy cã nã sÏ thÓ hiªn viÖc thanh to¸n cña
®èi t¸c víi doanh nghiÖp th«ng qua ng©n hµng.

MA_HD_BAN trêng nµy thÓ hiªn viÖc kh¸ch hµng hay doanh
nghiÖp thanh to¸n cho ho¸ ®¬n mua b¸n nµo.
SO_LUONG_TIEN sè tiÒn cña nghiÖp vô.
TRANG_THAI_CT_NH thÓ hiÖn tr¹ng th¸i cña chøng tõ ®ã.
12. Thùc thÓ PHIEU_THU_CHI dïng ®Ó lu th«ng tin thu chi tiÒn theo ho¸
®¬n mua b¸n hµng. Nã bao gåm çc thuéc tÝnh sau:
MA_PHIEU_THU_CHI trêng kho¸ cña thùc thÓ.
NGAY_PHIEU_THU_CHI ngay ghi phiÕu thu.
MA_DOI_TAC m· cña kh¸ch hµng thanh to¸n.
MA_HD_BAN m· ho¸ ®¬n thanh to¸n.
MA_HD_MUA ta thanh to¸n cho m· ho¸ ®¬n nµo.
SO_TIEN_THU_CHI sè tiÒn thu.
PHIEU_THU trêng nµy thÓ hiÖn ®©y lµ phiÕu thu hay phiÕu chi.
TRANG_THAI_PTC tr¹ng th¸i cña phiÕu thu.
13. Thùc thÓ DANH_MUC_MAT_HANG lu çc th«ng tin vÒ mÆt hµng,

bao gåm çc thuéc tÝnh sau:
MA_MAT_HANG trêng kho¸.
TEN_HANG tªn cña mÆt hµng.
MO_TA_MAT_HANG m« t¶ vÒ mÆt hµng.
SO_TK_CAP_1 sè tµi kho¶n cÊp 1 cña mÆt hµng ®ã.

MA_NHOM_HANG m· cña nhãm hµng ®Ó ®¸nh thuÕ.
14. Thùc thÓ MAT_HANG_VA_DOI_TAC lµ thùc thÓ trung gian

gi÷a thùc thÓ DANH_MUC_MAT_HANG vµ thùc thÓ
DANH_MUC_DOI_TAC, nã bao gåm çc thuéc tÝnh sau:
MA_MH_DT trêng kho¸.
MA_MAT_HANG trêng kho¸ ngoµi kÕt hîp víi thùc thÓ

DANH_MUC_MAT_HANG.
MA_DOI_TAC trêng kho¸ ngoµi liªn kÕt víi thùc thÓ

DANH_MUC_DOI_TAC.
GIA_CHUAN gi¸ tham kh¶o chuÈn t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã.
15. Thùc thÓ NHOM_HANG dïng ®Ó lu çc nhãm hµng ®Ó phôc vô

viÖc ®¸nh gi¸ vÒ møc ®é tiªu thô cña çc lo¹i hµng, cã çc thuéc tÝnh sau:
MA_NHOM_HANG trêng kho¸ cña thuéc tÝnh.
TEN_NHOM_HANG tªn cña nhãm hµng.
16. TÊt c¶ çc th«ng tin vÒ nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh th× ®Òu ®îc
®Þnh kho¶n vµ lu trong sæ nhËt ký tæng qu¸t. Ta cã thùc thÓ
SO_NHAT_KI_TONG_QUAT, nã bao gåm çc thùc thÓ sau:
STT trêng kho¸ cña thùc thÓ.
TK_NO_CAP_1 sè cña tµi kho¶n ghi nî cÊp 1
TK_CO_CAP_1 Sè cña tµi kho¶n ghi cã cÊp 1
TK_NO_CAP_2 sè cña tµi kho¶n ghi cã cÊp 2

TK_CO_CAP_2 sè cña tµi kho¶n ghi cã cÊp 2
LOAI_NGHIEP_VU_1 lo¹i cña nghiÖp vô ph¸t sinh g©y ra.
MA_NGHIEP_VU_1 m· cña nghiÖp vô ph¸t sinh
NGAY_NGHIEP_VU_1 ngµy ph¸t sinh nghiÖp vô.
LOAI_NGHIEP_VU_2 lo¹i nghiÖp vô lµ nguyªn nh©n g©y ra nghiÖp

vô trªn.
MA_NGHIEP_VU_2 m· cña nghiÖp vô lµ nguyªn nh©n g©y ra

nghiÖp vô trªn.
DIEN_GIAI diÔn gi¶i vÒ nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh.
SO_TIEN sè tiÒn cña nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh.
MA_DOI_TAC lu m· cña ®èi t¸c ®Ó phôc vô viÖc b¸o ço theo tõng
®èi t¸c.MA_NGAN_HANG lu m· ng©n hµng ®Ó phôc vô cho
viÖc b¸o ço theo tõng ng©n hµng.
17. Thùc thÓ SO_CAI dïng ®Ó tæng kÕt tÊt c¶ çc tµi kho¶n, bao gåm
çc thuéc tÝnh sau:
SO_TK_CAP_1 sè tµi kho¶n cÊp 1.
SO_TK_CAP_2 sè tµi kho¶n cÊp 2.
TEN_TK_CAP_1 tªn cña tµi kho¶n cÊp 1.
TEN_TK_CAP_2 tªn cña tµi kho¶n cÊp 2.
LOAI_TK_1 lo¹i tµi kho¶n 1 phôc vô cho viÖc lµm b¸o ço thu nhËp.
LOAI_TK_2 lo¹i tµi kho¶n 1 phôc vô cho viÖc lµm b¶ng tæng kÕt tµi
s¶n.

SO_DU_BAN_DAU sè d cña tµi kho¶n ban ®Çu.
SO_DU_THANG_1 sè d cña tµi kho¶n ë th¸ng 1.
18.Thùc thÓ BAO_CAO chñ yÕu m« t¶ çc th«ng tin nh tiªu ®Ò, lo¹i
b¸o ço. Çc thuéc tÝnh cña BAO_CAO:
SO_TT_BC m« t¶ sè thø tù cña çc b¸o ço vµ còng lµ thuéc

tÝnh kho¸.
CONG_TY Tªn c«ng ty lËp b¸o ço.
TEN_BC Tªn cña b¸o ço.
THANG Th¸ng lËp b¸o ço.
NAM N¨m lËp b¸o ço
NGUOI_LAP Tªn cña ngêi lËp b¸o ço.
NGAY_LAP Ngµy lËp ra b¸o ço.

DON_VI_TINH §¬n vÞ tÝnh to¸n çc sè liÖu trªn b¸o ço.
LOAI_BAO_CAO Thuéc tÝnh nµy dïng ®Ó ph©n lo¹i çc b¸o ço.
Theo hÖ thèng kÕ to¸n cã bèn lo¹i b¸o ço chÝnh:
0 - B¸o ço lêi lç.
1 - B¸o ço vÒ vèn chñ së h÷u.
2 - B¸o ço c©n ®èi tµi s¶n.
3 - B¸o ço lu chuyÓn tiÒn mÆt. DOANH_THU doanh thu cña b¸o ço
kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh.
Trong ®ã ba lo¹i b¸o ço ®Çu 0 - 2 ®îc lËp theo th¸ng vµ b¸o ço thø 4 ®-
îc lËp theo n¨m ho¹t ®éng cña c«ng ty.
CHI_PHI chi phÝ cña b¸o ço kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh.
LOI_RONG lêi rßng hay lç rßng cña b¸o ço kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh
doanh.
VON_DAU_THANG vèn t¹i thêi ®iÓm ®Çu th¸ng cña chñ nh©n.
DAU_TU sè tiÒn ®Çu t cña chñ nh©n trong th¸ng.
RUT_VON sè tiÒn rót vèn cña chñ nh©n trong th¸ng.
VON_DAU_THANG Vèn chñ së h÷u cuèi th¸ng.
VON_CUOI_THANG Vèn chñ së h÷u cuèi th¸ng.
TAI_SAN Tµi s¶n cña c«ng ty.
NO_PHAI_TRA Sè tiÒn nî ph¶i tr¶.
TIEN_HD_KINH_DOANH Lu lîng tiÒn trong ho¹t ®éng kinh doanh.
TIEN_HD_DAU_TU Lu lîng tiÒn trong ho¹t ®éng ®Çu t.
TIEN_HD_TAI_CHINH Lu lîng tiÒn trong ho¹t ®éng tµi chÝnh.
TANG_RONG Lîng tiÒn t¨ng rßng trong n¨m.
TIEN_DAU_NAM Lîng tiÒn vµo c«ng ty ®Çu n¨m.
TIEN_CUOI_NAM Lîng tiÒn vµo c«ng ty cuèi n¨m.

Trong ®ã ba lo¹i b¸o ço ®Çu 0 - 2 ®îc lËp theo th¸ng vµ b¸o ço thø 4
®îc lËp theo n¨m ho¹t ®éng cña c«ng ty.
19.M« t¶ néi ®ung cña b¸o ço dïng thùc thÓ DONG_BAO_CAO víi çc
thuéc tÝnh nh sau:
SO_TT_BC number(5) foreign_key lµ kho¸ ngoµi cña thùc thÓ ®Ó

liªn kÕt hai thùc thÓ BAO_CAO vµ DONG_BAO_CAO.
MA M· cña tµi kho¶n hay tµi s¶n.
MO_TA M« t¶ tªn tµi kho¶n hay tµi s¶n.
SO_DU Sè d cña tµi kho¶n hay tµi s¶n sau th¸ng lËp b¸o b¸o.

Physical Data Model
Project: He tro giup thong tin doanh nghiep
DOI_TAC DOI_TAC_NGAN_HANG
MAT_HANG___DOI_TAC
MA_DOI_TAC VARCHAR2(10) MA_NGAN_HANG VARCHAR2(10)
MA_NHOM_HANG = MA_NHOM_HANG MA_MAT_HANG VARCHAR2(10)
NHOM_HANG
MA_MAT_HANG = MA_MAT_HANG
TEN_DOI_TAC VARCHAR2(30) MA_DOI_TAC VARCHAR2(10)
MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC
MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC MA_DOI_TAC = MA_DOI_TAC
MA_DOI_TAC VARCHAR2(10)
DIA_CHI_DOI_TAC VARCHAR2(30) SO_TK_DOI_TAC INTEGER
MA_NHOM_HANG VARCHAR2(10)
GIA_CHUAN NUMBER(6,2)
SO_DIEN_THOAI_DT NUMBER(9)
SO_TK_CAP_1 NUMBER(3)
ST_DOI_TAC_NO NUMBER(17,2) MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG
TEN_NHOM_HANG VARCHAR2(30)
SO_TK_CAP_2 NUMBER(4)
MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG NGAN_HANG
MA_NGAN_HANG VARCHAR2(10)
D_HOA_DON_BAN
MA_NHOM_HANG = MA_NHOM_HANG
HOA_DON_BAN TEN_NGAN_HANG VARCHAR2(30)
MA_DH_BAN MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG
VARCHAR2(10)
MA_DH_BAN VARCHAR2(10) DIA_CHI_NGAN_HANGVARCHAR2(30)
STT_HD_BAN NUMBER(4)
MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG MA_DOI_TAC VARCHAR2(10) SO_DIEN_THOAI_NH NUMBER(10)
MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG
MAT_HANG MA_MAT_HANG VARCHAR2(10)
TONG_TIEN_BAN NUMBER(15,2)
SO_LUONG_BAN INTEGER SO_TAI_KHOAN_O_NH
MA_MAT_HANG VARCHAR2(10) NO_BAN NUMBER(15,2)
GIA_BAN NUMBER(16,2)
TEN_HANG VARCHAR2(30) MA_NGAN_HANG VARCHAR2(10)
MA_DH_BAN = MA_DH_BAN NGAY_HD_BAN DATE
THANH_TIEN_DHDBNUMBER(17,2)
MA_NHOM_HANG = MA_NHOM_HANG
MO_TA_MAT_HANG VARCHAR2(50) DIA_CHI_GIAO_HANG VARCHAR2(80) MA_SO_TK NUMBER(10)
THUE_DONG_BAN
MA_MAT_HANG = MA_MAT_HANG NUMBER(15,2)
MA_NHOM_HANG VARCHAR2(10) GHI_CHU_HDB VARCHAR2(40) SO_TK_O_NH NUMBER(10)
BIEU_THUE_BAN NUMBER(5,2)
SO_TIEN_CON_LAI NUMBER(17,2)
NGAY_PHAI_TRA DATE
DV_TINH VARCHAR2(4)
THUE_BAN NUMBER(4,2)
MA_NHOM_HANG = MA_NHOM_HANG MA_NHOM_HANG VARCHAR2(10) MA_NGAN_HANG = MA_NGAN_HANG
MA_MAT_HANG = MA_MAT_HANG
TRANG_THAI_HDB INTEGER
MA_SO_TK = MA_SO_TK
CT_NGAN_HANG
HOA_DON_MUA MA_PHIEU NUMBER(10)
D_HOA_DON_MUA MA_DOI_TAC VARCHAR2(10)

MA_HD_MUA VARCHAR2(12)
MA_HD_MUA VARCHAR2(12) MA_DOI_TAC VARCHAR2(10)
MA_SO_TK NUMBER(10)
STT_DH_MUA NUMBER(4) TONG_TIEN_MUA NUMBER(15,2) MA_DH_BAN = MA_DH_BAN
NGAY_GUI_RUT DATE
MA_MAT_HANG VARCHAR2(10) NO_MUA NUMBER(15,2) MA_DH_BAN = MA_DH_BAN
MA_DOI_TAC==MA_HD_MUA
MA_DOI_TAC
MA_HD_MUA
SO_LUONG_TIEN NUMBER(17,2)
SO_LUONG_MUA INTEGER NGAY_HD_MUA DATE
GUI_OK NUMBER(1)
GIA_MUA NUMBER(16,2) THUE_MUA NUMBER(15,2)
MA_HD_MUA = MA_HD_MUA
TRANG_THAI_CT_NH INTEGER
THANH_TIEN_DHDMNUMBER(17,2) NGAY_PHAI_TRA_HDM DATE
MA_DH_BAN VARCHAR2(10)
THUE_DONG_MUA NUMBER(15,2) GHI_CHU_HDM VARCHAR2(40) PHIEU_THU_CHI
MA_HD_MUA VARCHAR2(12)
BIEU_THUE_MUA NUMBER(5,2) TRANG_THAI_HDM INTEGER
MA_PHIEU_THU_CHI NUMBER(10)
DON_VI_TINH VARCHAR2(4) SO_CT_GOC NUMBER(10)
BAO_CAO
SO_TIEN_THU_CHI NUMBER(15,2)
SO_TT_BC NUMBER(8)
PHIEU_THU NUMBER(1)
TEN_BC VARCHAR2(30)
NGAY_PHIEU_THU_CHIDATE
CONG_TY VARCHAR2(30)
TRANG_THAI_PTC INTEGER
THANG NUMBER(2)
SO_NK_TQ MA_HD_MUA = MA_HD_MUA MA_DH_BAN VARCHAR2(10)
DAU_TU NAM NUMBER(7)
STT NUMBER(12) MA_HD_MUA VARCHAR2(12)
MA_PHIEU_DAU_TU NUMBER(10) NGAY_LAP DATE
TK_NO_CAP_1 NUMBER(3)
MA_NGAN_HANG VARCHAR2(10) NGUOI_LAP VARCHAR2(30)
TK_CO_CAP_1 NUMBER(3)
SO_TIEN_DAU_TU NUMBER(15,2) DON_VI_TINH NUMBER(17,2)
TK_NO_CAP_2 NUMBER(4)
NGAY_PHIEU_DAU_TU DATE LOAI_BAO_CAO NUMBER(1)
TK_CO_CAP_2 NUMBER(4)
TRANG_THAI_PDT INTEGER DOANH_THU NUMBER(17,2)
MA_PHIEU_RUT_VON NUMBER(10)
CHI_PHI NUMBER(17,2)
MA_NGHIEP_VU_1 VARCHAR2(12)
LOI_RONG NUMBER(17,2)
NGAY_NGHIEP_VU_1 DATE SO_CAI
VON_DAU_THANG NUMBER(17,2)
MA_NGHIEP_VU_2 VARCHAR2(12) SO_TK_CAP_1 NUMBER(3)
DAU_TU NUMBER(17,2)
DIEN_GIAI VARCHAR2(30) TEN_TK_CAP_1 VARCHAR2(30)
RUT_VON RUT_VON NUMBER(17,2)
SO_TIEN NUMBER(17,2) LOAI_TK_THU_NHAP INTEGER
VON_CUOI_THANG NUMBER(17,2)
MA_PHIEU_RUT_VON NUMBER(10) LOAI_TK_CDTS INTEGER
TAI_SAN NUMBER(17,2)
MA_PHIEU_RUT_VON = MA_PHIEU_RUT_VON
MA_NGAN_HANG VARCHAR2(10) SO_DU_BAN_DAU NUMBER(17,2)
NO_PHAI_TRA NUMBER(17,2)
SO_TIEN_RUT_VON NUMBER(15,2) SO_TK_CAP_1 = TK_CO_CAP_1 SO_DU_THANG_1 NUMBER(17,2)
TIEN_HD_KINH_DOANHNUMBER(17,2)
NGAY_PHIEU_RUT_VON DATE SO_TK_CAP_2
SO_TK_CAP_1
= TK_CO_CAP_2
= TK_NO_CAP_1 SO_DU_THANG_2 NUMBER(17,2)
SO_TK_CAP_2 = TK_NO_CAP_2
TIEN_HD_DAU_TU NUMBER(17,2)
TRANG_THAI_PRV INTEGER
SO_DU_THANG_3 NUMBER(17,2)
TIEN_HD_TAI_CHINH NUMBER(17,2)
TANG_RONG NUMBER(17,2)
TK_CAP_2 SO_TK_CAP_1 = SO_TK_CAP_1
TIEN_DAU_NAM NUMBER(17,2)
SO_TK_CAP_1 NUMBER(3) TIEN_CUOI_NAM NUMBER(17,2)
SO_TK_CAP_1 = SO_TK_CAP_1 SO_TK_CAP_2 NUMBER(4)
SO_TK_CAP_2 = SO_TK_CAP_2 SO_DU_THANG_8 NUMBER(17,2)
TEN_TK_CAP_2 VARCHAR2(40)
SO_TT_BC = SO_TT_BC
DONG_BAO_CAO
SO_TT_BC NUMBER(8)
MA NUMBER(4)
MO_TA VARCHAR2(30)
SO_DU NUMBER(17,2)

M« h×nh thùc thÓ x©y dùng tõ hÖ thèng tµi chÝnh kÕ to¸n:
Mét sè thuËt to¸n chuyªn sæ vµ tÝnh to¸n sè liÖu cho çc b¸o ço
Tõ th«ng tin cña çc thùc thÓ trªn ®îc sinh ra trong qu¸ tr×nh hÖ thèng
lµm viÖc, th«ng tin trong hai sæ çi vµ sæ nhËt ký tæng qu¸t ®îc nhËp vµo
theo hai thuËt to¸n tr×nh bµy díi ®©y:
ThuËt to¸n chuyÓn tõ sæ NKTQ sang sæ çi
Cho mçi NK ( nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ) ®Õn ngµy cÇn tÝnh (thêng
lµ cu«Ý th¸ng) lµm çc c«ng viÖc sau
NÕu TK bªn nî cña NK thuéc lo¹i tÝnh sè d bªn nî => s« d TK= sè d TK +

sè tiÒn NK
nÕu TK bªn nî cña NK thuéc lo¹i tÝnh sè d bªn cã => s« d TK= sè d TK -

sè tiÒn NK
nÕu TK bªn cã cña NK thuéc lo¹i tÝnh sè d bªn cã => s« d TK= sè d TK +

sè tiÒn NK
nÕu TK bªn cã cña NK thuéc lo¹i tÝnh sè d bªn nî => s« d TK= sè d TK -

sè tiÒn NK
ThuËt to¸n tÝnh b¸o ço doanh thu (tÝnh doanh thu, tÝnh chi phÝ, hiÖu
= lîi nhuËn)
B¸o ço ®oanh thu ®îc lËp sau mèi th¸ng ho¹t ®éng kinh doanh, m« t¶ lîi
nhuËn cña c«ng ty th¸ng ®ã.
1.Sè ® cña tµi kho¶n Doanh thu cÊp mét trong sæ çi.
Sè ® cña tµi kho¶n chi phÝ cÊp mét trong sæ çi.
Lêi rßng = sè d TK doanh thu -sè d Tk chi phÝ.
ThuËt to¸n tÝnh b¸o ço vÒ vèn chñ së h÷u ( tÝnh sè d vèn th¸ng tríc +
®Çu t vèn trong th¸ng + lîi nhuËn - tiÒn chñ së h÷u rót vèn )
B¸o ço vÒ vèn chñ së h÷u ghi biÕn ®éng vÒ vèn cña chñ së h÷u ®µu t
vµo c¬ së kinh doanh.
Sè d th¸ng tríc cña tµi kho¶n ®Çu t
Sè d trong th¸ng cña tµi kho¶n ®Çu t.
Lîi nhuËn trong th¸ng ë b¸o ço lêi lç.
Sè d cña tµi kho¶n rót vèn trong th¸ng.

Vèn chñ së h÷u = sè ® th¸ng tríc cña Tk ®Çu t + sè ® trong th¸ng cña
TK ®Çu t +lîi nhuËn - sè d TK rót vèn
ThuËt to¸n tÝnh b¸o ço c©n ®èi tµi s¶n ( tµi s¶n = nî ph¶i tr¶ + vèn chñ
së h÷u )
B¸o ço c©n ®èi tµi s¶n so s¸nh hai vÕ cña ph¬ng tr×nh kÕ to¸n.
Tµi s¶n= sè d cña Tk tiÒn mÆt+ sè d Tk ph¶i thu+ sè d TK chi phÝ+ sè

d TK tµi s¶n cè ®Þnh.
Sè d tk nî ph¶i tr¶ + vèn chñ së h÷u trong b¸o ço vÒ vèn chñ së h÷u.
ThuËt to¸n tÝnh b¸o ço lu chuyÓn tiÒn mÆt
(TiÒn mÆt vµo cuèi n¨m = lîng tiÒn mÆt rßng trong kinh doanh+ lîng
tiÒn mÆt rßng trong ho¹t ®éng tµi chÝnh - lîng tiÒn mÆt rßng trong ho¹t
®éng ®Çu t+ tiÒn mÆt vµo ®Çu n¨m )
Lu lîng tiÒn mÆt trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh= lîi nhuËn-(sè d
trong TK ph¶i thu - sè d TK chi phÝ + sè d trong Tk nî ph¶i tr¶).
Lu lîng tiÒn mÆt trong ho¹t ®éng ®Çu t = sè d TK cè ®Þnh.
Lu lîng tiÒn mÆt trong ho¹t ®éng tµi chÝnh = sè d TK ®Çu t -sè d TK
rót vèn.
TiÒn mÆt vµo ®Çu n¨m = sè d ®Çu n¨m.
Ph©n tÝch chøc n¨ng:
Qu¸ tr×nh ph©n tÝch chøc n¨ng ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc nghiªn cøu
nghiÖp vô cña hÖ thèng vµ tiÕp xóc víi ngêi dïng, ph©n r· çc chøc n¨ng lín
thµnh çc chøc n¨ng nhá h¬n cho ®Õn khi çc chøc n¨ng kh«ng thÓ ph©n
nhá ®îc n÷a. Çc chøc n¨ng nµy gäi lµ chøc n¨ng nguyªn tè. Sau khi ph©n r·
çc chøc n¨ng lín thµnh çc chøc n¨ng nguyªn tè ph¶i qua bíc kiÓm tra tõ díi
lªn ®Ó ph¸t hiÖn çc chøc n¨ng cßn thiÕu.
M« h×nh møc ®Ønh cña hÖ thèng tµi chÝnh kÕ to¸n.

Phieu gui tien
phieu tra no
Phieu rut tien
Phieu thu no
Ngan hang
Doi tac
Danh muc doi tacDanh muc ngan hang
Hoa don mua 1
Phieu
Hoarut
donvon
ban
Giay bao chuyen tien
Hoat dong tai chinh ke toan
Bao cao tong hop
Phieu yeu cau chuyen tien
Phieu dau tu
Bo phan theo doi don hang yc
Danh muc mat hang
Chu doanh nghiep yeu cau
Bao cao ve doi tac

Bo phan theo doi don
hang
Bao cao theo don hang
Chu doanh nghiep
Danh muc tai khoan
Bo phan theo doi

khach hang va
Bo phan theo doi doi tac yc
ngan hang

Hoadonmua
Phieuyeucauchuyentien
Doi tac phieutrano
Danhmucdoi tac
Phieugui tien Nganhang
Doi tac
Doi tac Danhmucnganhang Phieuthuno
Nganhang
Danhmuctai khoan Nganhang Doi tac Doi tac
Danhmucmat hang
Chudoanhnghiep Nganhang
Chudoanhnghiep
Phieurut von 1.1
laydmmh Hotu
adonban Phieurut tien
Phieudau Kiemtrava Giaybaochuyentien luuycchuyentien
luuhdmua
Laydmnh luutru luuphieubaokhchuyentien
laydmdt luuphieurut tien
luuhdban
1.5
Quanlydanh luudmmh
luu muc
luudmtk
luuhoadonnhantien Nganhang
Chudoanhnghiep
Chudoanhnghiep
luudmnh luuphieugui tien
luuhoadontratien luuhoadonrut von
Phieuyeucau
luuhoadondautu chuyentien
Hoadonban Hoadonnhantien
Danhmucdoi tac Danhmucngan
hang rut tien
dautu
hoadontratien
hoadonmua Phieubaokh
rut von chuyentien
gui tien
Danhmuctai khoan docphieudautu
dochdnhantien
Danhmucmat hang
docphieurut von
1.2
dochdtratien Xulychungtu docphieugui tien
docghi hdban goc docphieurut tien
docghi hdmua docphieubaokhchuyentien
laytai khoan docphieuycchuyentien
Baocaotheodonhang
capnhat 1.3
laythongtin
Bophantheodoi donhang Tonghopvao
socai cactai
Bophantheodoi donhangyc khoan
Bophantheodoi donhang Sonhat ki tongquat
1.4 laydugh
lieiutonghop
Taobaocao
dochoadonban
tonghop Baocaovedoi tac
dochoadonmua
socai cactai khoan

Baocaotonghop
Chudoanhnghiep
Bophantheodoi doi tacyc
Bophantheodoi khachhangvanganhang
Chudoanhnghiepyeucau Bophantheodoi khachhangvanganhang
Chudoanhnghiep

III.ThiÕt kÕ
Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch chØ nªu ra çc th«ng tin d÷ liÖu vµ çch sö
xö lý d÷ liÖu. §Çu vµo cña qu¸ tr×nh thiÕt kÕ lµ çc ®Æc t¶ yªu cÇu ®· ® -
îc x©y dùng trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch, bao gåm:
-M« h×nh thùc thÓ liªn kÕt.
-M« h×nh ph©n cÊp chøc n¨ng.
-Çc tµi liÖu hç trî.
1.ThiÕt kÕ çc b¶ng d÷ liÖu.
C«ng viÖc thiÕt kÕ çc b¶ng d÷ liÖu dùa trªn çc thùc thÓ ®· t¹o ra ë
phÇn ph©n tÝch. Çc quy t¾c ®Ó chuyÓn çc thùc thÓ nµy thµnh çc b¶ng
d÷ liÖu nh sau:
Thùc thÓ ( entity ) B¶ng d÷ liÖu ( table )
Thuéc tÝnh ( artribute ) ->Colum ( cét ) trong b¶ng d÷ liÖu
Quan hÖ ( relationship ) ->Foreign key colum
UID ( unique identifer ) -> Primary key
Domain ->Domain
Trong ®ã UID cã thÓ lµ mét thuéc tÝnh, mét tËp hîp çc thuéc tÝnh, tæ
hîp nhiÒu quan hÖ, tæ hîp nhiÒu thuéc tÝnh trong quan hÖ sao cho nã x¸c
®Þnh duy nhÊt mçi thÓ hiÖn cña mét thuéc tÝnh. Ngoµi ra çc thuéc tÝnh
cña thùc thÓ ®îc ®Þnh nghÜa khiÓu nh varchar2(n), number(n),
number(n,s), char(n) . . . m« t¶ trong s¬ då thùc thÓ.
2.M« t¶ çc chøc n¨ng:
HÖ thèng tµi chÝnh kÕ to¸n ®îc nghiªn cøu vµ chia lµm bèn chøc n¨ng
chÝnh nh m« h×nh díi ®©y theo:
-Qu¶n lý b¶ng danh môc.
-Xö lý chøng tõ gèc.
-KiÓm tra vµ lu tr÷.
-ChuyÓn sæ nhËt ký tæng qu¸t sang sæ çi.
-T¹o b¸o ço

Qu¶n lý danh môc ®èi t¸c

Qu¶n lý b¶ng Qu¶n lý danh môc mÆt hµng
danh môc Qu¶n lý danh môc ng©n hµng
Qu¶n lý danh môc tµi kho¶n
NhËp ho¸ ®¬n mua
Xö lý chøng tõ NhËp ho¸ ®¬n b¸n
gèc NhËp chóng tõ ®Çu t
NhËp phiÕu thu chi
Ho¹t NhËp chøng tõ ng©n hµng
®éng
tµi KiÓm tra vµ l
chÝnh u tr÷
kÕ
to¸n
ChuyÓn sæ nhËt ký
tæng qu¸t sang sæ
çi
B¸o ço lîi nhuËn

T¹o b¸o ço B¸o ço vÒ vèn chñ së h÷u
B¸o ço c©n ®èi
B¸o ço lu chuyÓn tiÒn
mÆt
III.M« t¶ thiÕt kÕ hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cho hÖ th«ng kÕ to¸n

tµi chÝnh.
§Ó phôc vô cho thiÕt kÕ mét hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n cho hÖ th«ng

kÕ to¸n tµi chÝnh, luËn v¨n nµy dïng lý thuÕt ®· tr×nh bµy ë çc ch¬ng tríc
lµm tiªu chuÈn. Do ®ã th«ng thêng thiÕt kÕ mét hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n
cÇn ph¶i lµm çc c«ng viÖc sau:
+ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n: lµm çc c«ng viÖc ph©n ®o¹n, cÊp
ph¸t, tèi u cÊp ph¸t ®o¹n.
+DÞch çc c©u hái ®¸p tæng thÓ vÒ c¬ së d÷ liÖu thµnh c©u hái ®¸p
vÒ çc ®o¹n ®Ó tõng phÇn cña hÖ thèng chØ lµm viÖc trªn çc ®o¹n.
+Tèi u ho¸ chiÕn lîc truy cËp.

+Qu¶n trÞ çc giao t¸c ph©n t¸n.
+§iÒu khiÓn t¬ng tranh.
+Qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n.
HÖ thèng kÕ to¸n tµi chÝnh nµy thiÕt kÕ dùa trªn c¬ së d÷ liÖu

ORACLE, c«ng cô ®Ó kÕt nèi c¬ së d÷ liÖu, hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu... ®·
cã s½n. V× vËy c«ng viÖc thiÕt kÕ cßn l¹i chØ lµ thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu
ph©n t¸n vµ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n.
HÖ thèng ho¹t ®éng khi cã çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh, nh©n viªn
trong c«ng ty sÏ cËp nhËt d÷ liÖu vµo c¬ së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng ë vÞ trÝ ®ã.
Trong c¬ së d÷ liÖu nµy cã çc phÇn sau:
Qu¶n lý danh môc ®èi t¸c.
Qu¶n lý danh môc mÆt hµng.
Qu¶n lý danh môc ng©n hµng.
Qu¶n lý danh môc tµi kho¶n.
HÖ thèng çc ho¸ ®¬n, chøng tõ ®îc lu tr÷ ®Ó xö lý.
Cã thÓ xem nh ®©y lµ nhãm çc ngêi sö dông hÖ thèng cã cïng tÝnh
chÊt c«ng viÖc lµ cËp nhËt th«ng tin.
C«ng viÖc kÕ to¸n tµi chÝnh sö dông th«ng tin tõ nhãm lµm viÖc trªn
®Ó th«ng kª vµ xö lý th«ng tin. Nh vËy c«ng viÖc kÕ to¸n tµi chÝnh cÇn
çc b¶n sao cña c¬ së d÷ liÖu ë nhãm cËp nhËt d÷ liÖu ®Ó t¹o ra sæ nhËt ký
tæng qu¸t, sæ çi vµ çc b¸o ço. Nhãm lµm c«ng viÖc kÕ to¸n tµi chÝnh cã
çc quyÒn cËp nhËt,xem vµ söa th«ng tin H¬n n÷a khi çc b¸o ço ®îc t¹o ra
còng cÇn c¬ së d÷ liÖu ®Ó lu tr÷. Hai nhãm ngêi sö dông th«ng tin cña çc
b¸o ço lµ nhãm l·nh ®¹o c«ng ty vµ nhãm ngêi ngoµi c«ng ty. Nhãm l·nh
®¹o c«ng ty cã quyÒn xem vµ söa th«ng tin cña çc b¸o ço.
V× vËy c«ng viÖc cßn l¹i bao gåm:
X¸c ®Þnh yªu cÇu thiÕt kÕ hÖ thèng kÕ to¸n:
C«ng viÖc x¸c ®Þnh yªu cÇu cña hÖ thèng cã nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng vµ
cã thÓ cã nhiÒu m©u thuÉn nhau cho nªn nh÷ng yªu cÇu ®a ra sau ®©y ®èi
víi hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n còng cha cã thÓ gäi lµ ®Çu ®ñ:
-Th«ng tin cËp nhËt nhanh nhÊt.
-Tr¶ lêi yªu cÇu cña kh¸ch hµng còng nh çc giao dÞch trong kho¶ng thêi
gian ng¾n nhÊt.
-Th«ng tin ®Ó hç trî cho c«ng viÖc giao dÞch (th«ng tin vÒ ng©n hµng,
kh¸ch hµng.. ) cã thêi gian ®¸p øng nhá nhÊt ®Ó tiÖn lîi cho viÖc giao dÞch
vµ b¸n hµng.
-HÖ thèng lµm viÖc ph¶i tho¶ m·n sao cho gi¸ c¶ cña dÞch vô gi¶m.
-Qu¸ tr×nh t¹o ra b¸o ço nhanh, ®óng kú h¹n. Th«ng tin cña b¸o ço
chÝnh x¸c.
-Gi¸ c¶ ®Ó x©y dùng hÖ thèng nhá nhÊt.
Trªn c¬ së çc yªu cÇu, vÞ trÝ cña çc c¬ së d÷ liÖu ®îc ®Æt nh sau.
1.Lùa chän vÞ trÝ ®Æt c¬ së d÷ liÖu vµ ph©n nhãm ngêi sö dông
§¸nh gÝa vÞ trÝ ®Æt c¬ së d÷ liÖu theo mét sè tiªu chuÈn sao cho vÞ trÝ
®Æt c¬ së d÷ liÖu tiÖn lîi nhÊt:
+TÇn xuÊt sö dông c¬ së d÷ liÖu.
+Sè lÇn liªn kÕt c¬ së d÷ liÖu.
+Çc tham chiÕu ®Õn c¬ së d÷ liÖu ®Ó cËp nhËt, ®äc hay thay ®æi.
Dùa trªn çc tiªu chuÈn trªn vµ tÝnh chÊt cña hÖ th«ng tin tµi chÝnh kÕ
to¸n cã thÓ lùa chän hÖ thèng theo hai nhãm chÝnh t¬ng ®¬ng víi hai c¬ së
d÷ liÖu:
C¬ së d÷ liÖu 1: lµ nhãm ngêi cËp nhËt th«ng tin vµo hÖ thèng. C¬ së

d÷ liªu cña nhãm nµy ®Æt t¹i vÞ trÝ nhãm lµm viÖc. Do yªu cÇu cña c«ng
viÖc, gi÷a çc nhãm cã thÓ lÊy mét sè phÇn th«ng tin cña nhau theo quyÒn.
Theo yªu cÇu ph¸t triÓn hÖ thèng cã thÓ më réng nhiÒu c¬ së d÷ liÖu cã cÊu
tróc vµ nhiÖm vô gièng nh c¬ së d÷ liÖu 1.
C¬ së d÷ liÖu trung t©m: gåm cã hai nhãm lµ l·nh ®¹o c«ng ty, nhãm ng-
êi ngoµi c«ng ty vµ nhãm kÕ to¸n tµi chÝnh. Nhãm kÕ to¸n tµi chÝnh cã çc
quyÒn cËp nhËt, söa ®æi, ghi vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu riªng lµ sæ nhËt kÝ
tæng qu¸t, çc b¸o ço vµ b¶n sao lÆp l¹i th«ng tin c¬ së d÷ liÖu cña nhãm 1.
Nhãm ngêi ngoµi c«ng ty dïng c¬ së d÷ liÖu nµy ë phÇn b¸o ço vµ chØ cã
quyÒn duy nhÊt lµ xem. Nhãm l·nh ®¹o cã thÓ ®äc tÊt c¶ th«ng tin trng c¬
së d÷ liÖu nµy nhng chØ cã thªm quyÒn söa ®èi víi phÇn b¸o ço.
Theo çch thiÕt kÕ nµy hÖ thèng sÏ dÔ thay ®æi khi ph¸t triÓn thªm
nhiÒu ®iÓm kinh doanh.
S¬ ®å m« t¶ çch kÕt nèi th«ng tin gi÷a çc c¬ së d÷ liÖu.



 C¬ së d÷ liÖu n
C¬ së d÷ liÖu 2
Nhãm lµm viÖc
Nhãm lµm viÖc

Nhãm kÕ to¸n tµi chÝnh
B¶n sao c¬ së d÷ liÖu 1... n

C¬ së d÷ liÖu 1
C¬ së d÷ liÖu trung t©m
Nhãm lµm viÖc

Nhãm l·nh ®¹o Nhãm ngoµi hÖ thèng
ë s¬ ®å thiÕt kÕ trªn mçi nhãm ngêi cã quyÒn chØ cËp nhËt t¬ng øng víi
mét c¬ së d÷ liÖu. Vµ c¬ së d÷ liÖu nµy cã mét b¶n sao t¹i c¬ së d÷ liÖu
trung t©m, mçi b¶n sao nµy ®îc lµm cËp nhËt ( update ) theo chu kú sau
kho¶n thêi gian t¬ng ®èi lín nh tuÇn, th¸ng. HÖ thèng nµy cã thÓ cã nhiÒu
c¬ së d÷ liÖu t¹i nhiÒu n¬i vµ chØ cã mét c¬ së d÷ liÖu trung t©m. Tuy
nhiªn nh©n viªn ë çc nhãm cã c¬ së d÷ liÖu ®Òu cã thÓ ph©n quyÒn lÉn
nhau theo nguyªn t¾c.
Ph©n quyÒn ngêi sö dông d÷ liÖu:
R: quyÒn ®äc
W: quyÒn ghi
U: cËp nhËt

D: QuyÒn xo¸
Thùc thÓ Nhãm Nhãm Nhãm Nhãm

l·nh lµm kÕ to¸n ngoµi
®¹o viÖc hÖ
thèng
DAU_TU RWU R R R
RUT_VON RWU R R R
HOA_DON_MUA R WRU R .
DONG_HOA_DON_MUA R WRD R .
HOA_DON_BAN R WRD R .
DONG_HOA_DON_BAN R WRD R .
DANH_MUC_NGAN_HANG R WRD R .
DANH_MUC_DOI_TAC R WRD R .
DOI_TAC_NGAN_HANG R WRD R .
TAI_KHOAN_O_NH R WRD R .
CHUNG_TU_NGAN_HANG R WRD R .
PHIEU_THU_CHI R WRD R .
DANH_MUC_NGAN_HANG R WRD R .
MAT_HANG_VA_DOI_TAC R WRD R .
NHOM_HANG R WRD R .
SO_NHAT_KI_TONG_QUAT RWD . WRU R
SO_CAI RWD . WRU R
BAO_CAO RWD . WRU R

DONG_BAO_CAO RWD . WRU R
Trong c¬ së d÷ liÖu, mçi thùc thÓ trong c¬ së d÷ liÖu lµ mét b¶ng d÷

liÖu vËt lý vµ çc b¶ng vËt lý nµy ®îc c¬ së d÷ liÖu ORACLE qu¶n lý vµ
ng«n ng÷ SQL trong DELPHI sÏ qu¶n lý viÖc cËp nhËt c¬ së d÷ liÖu nµy
theo quyÒn.
Danh môc
®èi t¸c
Danh môc
ng©n hµng B¶n sao
cña çc DB
Danh môc
tµi kho¶n
Danh môc Sæ çi

ng©n hµng
Ho¸ ®¬n vµ
chøng tõ.
Çc b¸o ço
Sæ nhËt
ký tæng
qu¸t C¬ së d÷
C¬ së d÷ liªu x liÖu trung
t©m
S¬ ®å trªn m« t¶ thiÕt kÕ hai c¬ së d÷ liÖu ®iÓn h×nh cña hÖ thèng kÕ
to¸n tµi chÝnh. Trong hai c¬ së d÷ liÖu cã m« t¶ çc thµnh phÇn cña c¬ së
d÷ liÖu.
V.s¬ ®å chøc n¨ng cña ch¬ng tr×nh:
Ch¬ng tr×nh cã giao diÖn menu thiÕt kÕ nh sau:

Qu¶n trÞ hÖ thèng
-trao quyÒn: chøc n¨ng nµy chØ cã ngêi qu¶n trÞ hÖ thèng ®îc sö dông
®Ó trao nh÷ng quyÒn t¬ng øng khi thªm cã ngêi tham gia vµo hÖ thèng.
-Rót quyÒn: chøc n¨ng nµy ®Ó ngêi qu¶n trÞ hÖ thèng huû bá çc quyÒn
cña mét ngêi sö dông trong hÖ thèng.
-Tho¸t khái ch¬ng tr×nh
§¨ng ký hÖ thèng
-§¨ng ký ®èi t¸c: lu tr÷ th«ng tin vÒ çc ®èi t¸c cã giao dÞch víi c«ng ty.
-§¨ng ký ng©n hµng: lu th«ng tin vÒ çc ng©n hµng mµ c«ng ty cã tµi
kho¶n vµ tiÒn göi ë ng©n hµng ®ã.
-§¨ng ký hµng ho¸: lu th«ng tin vÒ çc lo¹i hµng ho¸ mµ c«ng ty mua b¸n.
-§¨ng ký tµi kho¶n: trong mét ng©n hµng, c«ng ty cã thÓ cã nhiÒu tµi
kho¶n, nªn chøc n¨ng nµy lu th«ng tin vÒ çc tµi kho¶n.
NhËp d÷ liÖu
-NhËp chøng tõ ®Çu t: lu th«ng tin vÒ ho¹t ®éng ®Çu t cña chñ së h÷u
vµo tµi s¶n cña c«ng ty.
-NhËp chøng tõ rót vèn: lu th«ng tin vÒ ho¹t ®éng rót vèn cña chñ së h÷u
tõ tµi s¶n cña c«ng ty.
-NhËp ho¸ ®¬n mua: nhËp th«ng tin mua hµng cña c«ng ty.
-NhËp ho¸ ®¬n b¸n: nhËp th«ng tin b¸n hµng cho kh¸ch hµng.
-NhËp phiÕu thu chi: nhËp phiÕu thu chi cña c«ng ty ®èi víi çc kho¶n
thu chi.
-NhËp chøng tõ ng©p hµng: nhËp th«ng tin vÒ viÖc giao dÞch cña c«ng
ty qua ng©n hµng vµ tµi kho¶n.
Xö lý
-ChuyÓn sæ: xö lý chuyÓn th«ng tin vÒ çc tµi kho¶n vµ sè tiÒn sang sæ
çi ®Ò lËp b¸o ço.
-T¹o b¸o ço theo th¸ng: b¸o ço lîi nhu©n, b¸o ço vÒ vèn, b¸o ço c©n
®èi.
-T¹o b¸o ço theo n¨m: b¸o ço lu chuyÓn tiÒn mÆt.

Xem b¸o ço
-B¸o ço lîi nhuËn
-B¸o ço vÒ vèn chñ së h÷u
-B¸o ço c©n ®èi tµi s¶n
-B¸o ço lu chuyÓn tiÒn mÆt
Trî gióp
-Néi dung.
-T¸c gi¶
Mçi phÇn cña menu t¬ng ®¬ng mét c«ng viÖc cña tõng nhãm ngêi trong
hÖ thèng. Ngêi sö dông khi lµm viÖc trong hÖ thèng cÇn ph¶i ®îc ®¨ng ký
qua ngêi qu¶n trÞ hÖ thèng trªn c¬ së çc quyÒn vµ tÝnh chÊt c«ng viÖc cña
ngêi ®ã. Ngêi qu¶n trÞ hÖ thèng kÕ to¸n tµi chÝnh cã tÊt c¶ çc quyÒn vµ
chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t hÖ thèng ho¹t ®éng.
DELPHI hç trî c¬ chÕ qu¶n lý ngêi sö dông th«ng qua ng«n ng÷ SQL
gåm çc c«ng viÖc nh: toµn vÑn d÷ liÖu, ®iÒu khiÓn t¬ng tranh, x¸c ®Þnh
luËt lµm viÖc, quyÒn truy cËp d÷ liÖu, thiÕt kÕ giao diÖn client/server.
Xö lý
Qu¶n lý hÖ thèng
ChuyÓn sæ
Trao quyÒn
T¹o b¸o ço theo th¸ng
Rót quyÒn
T¹o b¸o ço theo ¨m
Tho¸t khái ch¬ng tr×nh
§¨ng ký hÖ thèng Xem b¸o ço
§¨ng ký ®èi t¸c: B¸o ço lîi nhuËn

§¨ng ký ng©n hµng B¸o ço vÒ vèn chñ së h÷u
§¨ng ký hµng ho¸ B¸o ço c©n ®èi tµi s¶n
§¨ng ký tµi kho¶n B¸o ço lu chuyÓn tiÒn mÆt
NhËp d÷ liÖu Trî gióp
NhËp chøng tõ ®Çu t Néi dung

NhËp ho¸ ®¬n mua T¸c gi¶
NhËp ho¸ ®¬n b¸n
Khoa CNTT §HphiÕu
KHTN thu
§H Quèc 66
NhËp chi Gia Hµ Néi Trang
NhËp chøng tõ ng©n hµng
Tµi liÖu tham kh¶o
1.NhËp m«n c¬ së d÷ liÖu quan hÖ - Lª TiÕn V¬ng- 1996. Nhµ xuÊt b¶n
khoa häc vµ kü thuËt
2.DElPHI 2 - Deverlopment guide -Vier Pacheco Steve Teixeira. Borland

technical Tem.
3.Principle of accounting. Americal
4.Distributed Database ( Principle and systems) Stefano Ceri - Giuseppee

Pelagatti -1985.

Phô lôc: Ch¬ng tr×nh trªn delphi
unit delphi_ketoan;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Classes, Graphics, Controls, Forms,

Dialogs,
Menus;
type
Tke_toan = class(TForm)
MainMenu1: TMainMenu;
Nhpdliu1: TMenuItem;
Toboco1: TMenuItem;
Bocochitit1: TMenuItem;
Bocotnghp1: TMenuItem;
Bocovcngnviitc1: TMenuItem;
Bocovtingingnhng1: TMenuItem;
Bc_loinhuan: TMenuItem;
bcvevon: TMenuItem;
Bccandoi: TMenuItem;
Bbclchuyen: TMenuItem;
Trgip1: TMenuItem;

tacgia: TMenuItem;
N3: TMenuItem;
Chs1: TMenuItem;
Hthng1: TMenuItem;
N4: TMenuItem;
thoat: TMenuItem;
N6: TMenuItem;
Xl1: TMenuItem;
rutquyen: TMenuItem;
xemsonktq: TMenuItem;
N7: TMenuItem;
xemsocai: TMenuItem;
Traoquyn1: TMenuItem;
dangki: TMenuItem;
dmdoitac: TMenuItem;
dmnganhang: TMenuItem;
dmhanghoa: TMenuItem;
dmtaikhoan: TMenuItem;
dautu: TMenuItem;
rutvon: TMenuItem;
N5: TMenuItem;
hdmua: TMenuItem;
hdban: TMenuItem;
pthuchi: TMenuItem;
N8: TMenuItem;
ctnganhang: TMenuItem;

N1: TMenuItem;
Tobocotheothng1: TMenuItem;
Tobocotheonm1: TMenuItem;
procedure thoatClick(Sender: TObject);
procedure dautuClick(Sender: TObject);
procedure tacgiaClick(Sender: TObject);
procedure rutvonClick(Sender: TObject);
procedure dmdoitacClick(Sender: TObject);
procedure dmnganhangClick(Sender: TObject);
procedure dmhanghoaClick(Sender: TObject);
procedure dmtaikhoanClick(Sender: TObject);
procedure xemsonktqClick(Sender: TObject);
procedure xemsocaiClick(Sender: TObject);
procedure Nhpdanhmchngho1Click(Sender: TObject);
procedure tdautuClick(Sender: TObject);
procedure trutvonClick(Sender: TObject);
procedure hdmuaClick(Sender: TObject);
procedure hdbanClick(Sender: TObject);
procedure pthuchiClick(Sender: TObject);
procedure ctnganhangClick(Sender: TObject);
procedure Bc_loinhuanClick(Sender: TObject);
procedure bcvevonClick(Sender: TObject);
procedure BccandoiClick(Sender: TObject);
procedure BbclchuyenClick(Sender: TObject);
procedure Tobocotheothng1Click(Sender: TObject);
procedure Tobocotheonm1Click(Sender: TObject);

private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
ke_toan: Tke_toan;
implementation
uses rutvon, about, dautu, dmdoitac, dmnganhang, hdmua , hdban,
dmhanghoa, dmtaikhoan, Unitnktq, Unitsocai, thuchi, psnganhang,

hoi_tt1,
hoi_tt2, hoi_tt3, hoi_tt4, lapbcth, lapbcnam ;
{$R *.DFM}
procedure Tke_toan.thoatClick(Sender: TObject);
begin
close;
end;
procedure Tke_toan.dautuClick(Sender: TObject);
begin
dautu := TMenuItem.Create(dau_tu);
dau_tu.Show;
end;
procedure Tke_toan.tacgiaClick(Sender: TObject);
begin
tacgia := TMenuItem.Create(thong_tin);
thong_tin.Show;

end;
procedure Tke_toan.rutvonClick(Sender: TObject);
begin
rutvon := TMenuItem.Create(rut_von);
rut_von.Show;
end;
procedure Tke_toan.dmdoitacClick(Sender: TObject);
begin
dmdoitac := TMenuItem.Create(doi_tac);
doi_tac.Show;
end;
procedure Tke_toan.dmnganhangClick(Sender: TObject);
begin
dmnganhang := TMenuItem.Create(ngan_hang);
ngan_hang.Show;
end;
procedure Tke_toan.dmhanghoaClick(Sender: TObject);
begin
dmhanghoa := TMenuItem.Create(pshang_hoa);
pshang_hoa.Show;
end;
procedure Tke_toan.dmtaikhoanClick(Sender: TObject);
begin
dmtaikhoan := TMenuItem.Create(tai_khoan);
tai_khoan.Show;
end;

procedure Tke_toan.xemsonktqClick(Sender: TObject);
begin
xemsonktq := TMenuItem.Create(nk_tq);
nk_tq.Show;
end;
procedure Tke_toan.xemsocaiClick(Sender: TObject);
begin
xemsocai := TMenuItem.Create(so_cai);
so_cai.Show;
end;
procedure Tke_toan.Nhpdanhmchngho1Click(Sender: TObject);
begin
dmhanghoa := TMenuItem.Create(pshang_hoa);
pshang_hoa.Show;
end;
procedure Tke_toan.tdautuClick(Sender: TObject);
begin
dautu := TMenuItem.Create(dau_tu);
dau_tu.Show;
end;
procedure Tke_toan.trutvonClick(Sender: TObject);
begin
rutvon := TMenuItem.Create(rut_von);
rut_von.Show;

end;
procedure Tke_toan.hdmuaClick(Sender: TObject);
begin
hdmua := TMenuItem.Create(hd_mua);
hd_mua.Show;
end;
procedure Tke_toan.hdbanClick(Sender: TObject);
begin
hdban := TMenuItem.Create(pshd_ban);
pshd_ban.Show;
end;
procedure Tke_toan.pthuchiClick(Sender: TObject);
begin
pthuchi := TMenuItem.Create(phieu_thu_chi);
phieu_thu_chi.Show;
end;
procedure Tke_toan.ctnganhangClick(Sender: TObject);
begin
ctnganhang := TMenuItem.Create( ps_nh);
ps_nh.Show;
end;
procedure Tke_toan.Bc_loinhuanClick(Sender: TObject);
begin
bc_loinhuan:=TmenuItem.create(hoitt1);
hoitt1.show;
end;

procedure Tke_toan.bcvevonClick(Sender: TObject);
begin
bcvevon:=TmenuItem.create(hoitt2);
hoitt2.show;
end;
procedure Tke_toan.BccandoiClick(Sender: TObject);
begin
bccandoi:=TmenuItem.Create(hoitt3);
hoitt3.show;
end;
procedure Tke_toan.BbclchuyenClick(Sender: TObject);
begin
bbclchuyen:=TmenuItem.create(hoitt4);
hoitt4.show;
end;
procedure Tke_toan.Tobocotheothng1Click(Sender: TObject);
begin
Tobocotheothng1:=TmenuItem.create(bcthang);
bcthang.show;
end;
procedure Tke_toan.Tobocotheonm1Click(Sender: TObject);
begin
tobocotheonm1:=TmenuItem.create(lbc_nam);
lbc_nam.show;
end;
end.


Co So Du Lieu Phan Tan

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Co So Du Lieu Phan Tan

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Ch¬ng I: C¬ së d÷ liªu ph©n t¸n

Giíi thiÖu tæng qu¸t vÒ c¬ së d÷ liÖu vµ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n. Ph©n

Ch¬ng II: ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n.

Ch¬ng nµy m« t¶ c¸ch thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ë møc thÊp nh

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 1

Giíi thiÖu c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

VÒ c¬ b¶n c¬ së d÷ liÖu (Database) lµ tËp hîp d÷ liÖu ®îc lu tr÷ mét

II.C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n vµ c¬ së d÷ liÖu tËp trung

C¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n ®îc thiÕt kÕ kh¸c c¬ së d÷ liÖu tËp trung. Do

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 3

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 4

Nh vËy trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n vÊn ®Ò an toµn c¬ së d÷ liÖu phøc

III.Kh¸i niÖm vÒ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 5

IV.Lîi ®iÓm cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 6

Kü thuËt thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n phøc t¹p nhng hÖ c¬ së d÷

V.HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

PhÇn qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu ( Database Management - DB ).

PhÇn truyÒn th«ng d÷ liÖu (Data Communication - DC ).

PhÇn c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n (Distributed Database DDB).

Nh÷ng dÞch vô hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu cung cÊp:

-Qu¶n trÞ vµ ®iÒu khiÓn c¬ së d÷ liÖu bao gåm c«ng cô qu¶n lý c¬ së

M« h×nh truy cËp tõ xa qua ph¬ng thøc c¬ së cña hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷

Ch­¬ng tr×nh phô toµn bé HÖ qu¶n

VI.C¸c møc trong suèt cña c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Trong hÖ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, nh÷ng ngêi thiÕt kÕ hÖ thèng ®· x©y

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 9

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 10

KiÕn tróc nµy cung cÊp kh¸i niÖm c¬ së vµ dÔ hiÓu vÒ c¬ së d÷ liÖu

1.Ph©n ®o¹n d÷ liÖu vµ cÊp ph¸t d÷ liÖu.

2.§iÒu khiÓn d thõa.

3.§éc lËp víi hÖ qu¶n trÞ cë së d÷ liÖu ®Þa ph¬ng.

Cã mét sè luËt ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ®o¹n:

VII.Qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

+Néi dung vµ c¸ch qu¶n lý b¶ng danh môc.

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 12

1.Qu¶n lý b¶ng danh môc trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n:

2.Néi dung cña b¶ng danh môc:

-Thèng kª tªn c¬ së d÷ liÖu: Gåm nh÷ng th«ng tin s¬ lîc vÒ c¬ s¬ d÷

3.Ph©n t¸n b¶ng danh môc:

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 14

4.Qu¶n trÞ vµ b¶o vÖ:

a.B¶o vÖ gi÷a c¸c vÞ trÝ :

b.X¸c nhËn ngêi sö dông:

5.¸p ®Æt luËt ph©n quyÒn:

a.B¶n sao ®Çy ®ñ c¸c luËt ph©n quyÒn.

6.Ph©n líp ngêi sö dông:

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 17

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 18

ThiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

I.C¬ së thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n:

-ThiÕt kÕ s¬ ®å kh¸i niÖm: m« t¶ c¬ së d÷ liÖu ®· hîp nhÊt (mäi d÷

Trong c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n, cã hai vÊn ®Ò x¶y ra khi thiÕt kÕ s¬ ®å

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 19

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 20

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 21

2.Híng thiÕt kÕ Top-dowwn vµ Bottom-up c¬ së d÷ liÖu ph©n t¸n

Cã hai ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ lµ híng thiÕt kÕ Top-dowwn vµ Bottom-up.

Trong híng thiÕt kÕ Top-down, b¾t ®Çu bëi viÖc thiÕt kÕ s¬ ®å

Nãi chung c¸c yªu cÇu cña thiÕt kÕ Bottom-up gåm:

-Chän m« h×nh c¬ së d÷ liÖu th«ng thêng ®Ó thiÕt kÕ lîc ®å toµn bé

Khoa CNTT §H KHTN §H Quèc Gia Hµ Néi Trang 22

Ch¬ng tr×nh phô toµn bé HÖ qu¶n