Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 1

BOÀI DÖÔÕNG HOÏC SINH GIOÛI MOÂN HOAÙ HOÏC 9

PHAÀN I :LYÙ THUYEÁT

A - C¸c c«ng thøc ¸p dông ®Ó gi¶i bµi tËp
1- C«ng thøc chuyÓn ®æi gi÷a khèi lîng , lîng chÊt vµ thÓ tÝch
n: sè mol (mol)
m
* n= M
m:Khèi lîng chÊt(g)
M : Khèi lîng mol(g)

* V= n. 22,4 ( V- thÓ tÝch khÝ ë ®ktc( lit)

( ë to phßng : V = n. 24)
2. C«ng thøc tÝnh tØ khèi cña chÊt khÝ
dA/B – TØ khèi cña khÝ A so víi khÝ B
MA
dA/B = MB
MA – khèi lîng mol cña khÝ A(Mkk = 29)
MB - khèi lîng mol cña khÝ B
3. C«ng thøc tÝnh ®é tan (S )

mct
S  100 ( gam/ 100g H2O ®Ó ®¹t dd b·o hoµ)
mH
2O
4. C«ng thøc tÝnh nång ®é dd
* Nång ®é M( mol/ l)
n
CM = V
* Nång ®é % cña dd( C%)
mct
C% = mdd
.100%
5. C«ng thøc tÝnh khèi lîng riªng cña dd
mdd
Ddd = Vdd
(g/ml = g/cm3)
6. §Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng
mA + mB + … = mC + mD +... A,B...- lµ c¸c chÊt tham gia
C, D ...lµ c¸c chÊt t¹o thµnh
7. C«ng thøc tÝnh sè ntö( ph©n tö)
Sè ntö( ph©n tö) = n. 6.1023
B - KiÕn thøc c¬ b¶n
OXIT
I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC:
OXIT BAZÔ OXIT AXIT
1) 1 soá Oxit bazô + nöôùc  dd bazô 1) nhieàu Oxit axit + nöôùc  dung dòch axit
2) oxit bazô + axit  muoái + nöôùc 2) Oxit axit + dd bazô  muoái + nöôùc
3) 1 soá Oxit bazô + oxit axit  muoái 3) Oxit axit +1 soá oxit bazô  muoái
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 2

Löu yù :
- Caùc oxit trung tính ( CO,NO,N2O ) khoâng taùc duïng vôùi nöôùc, axit, bazô ( khoâng taïo
muoái )
- Moät soá oxit löôõng tính ( Al2O3, ZnO, BeO, Cr2O3 …) taùc duïng ñöôïc vôùi caû axit vaø dd
bazô
Vd : Al2O3 + 2NaOH  2NaAlO2 + H2O
Al2O3 + 6HCl  2AlCl3 + 3H2O
- Caùc oxit löôõng tính taïo ra goác axit coù daïng chung : RO2 , coù hoaù trò = 4 – hoaù trò
kim loaïi R
- Moät soá oxit hoãn taïp khi taùc duïng vôùi axit hoaëc dung dòch bazô thì taïo ra nhieàu
muoái
Vd: Fe3O4 laø oxit hoãn taïp cuûa Fe(II) vaø Fe(III)
Fe3O4 + 8HCl  FeCl2 + 2FeCl3 + 4H2O
II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP
1)Ñoát caùc kim loaïi hoaëc phi kim trong khí O2 ( tröø Ag,Au,Pt vaø N2 ):
t 0C
2) Nhieät phaân bazô khoâng tan Ví duï : 2Fe(OH)3  Fe2O3 + 3H2O
3) Nhieät phaân moät soá muoái : Cacbonat ,nitrat , sunfat … cuûa moät soá caùc kim loaïi
Ví duï : 2Cu(NO3)2  t 0C
2CuO + 4NO2  + O2 
CaO + CO2 
0
CaCO3 
t C

4) Ñieàu cheá caùc hôïp chaát khoâng beàn phaân huyû ra oxit
Ví duï : 2AgNO3 + 2NaOH  2NaNO3 + AgOH

Ag2O  H2O
-------------------------------------
BAZÔ
I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
BAZÔ TAN BAZÔ KT
1) Laøm ñoåi maøu chaát chæ thò 1) Bazô + axit  muoái + nöôùc
QT  xanh 2) Bazô t 0C
oxit bazô + nöôùc
dd bazô +
Pheânolphtalein :  * Al(OH)3 + NaOH  NaAlO2 + 2H2O
hoàng
2) bazô + axit  muoái + nöôùc
3) dd bazô + oxit axit  muoái +
nöôùc
4) dd BZ + dd M  Mm + BZm( ñk)

II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP

1) Ñieàu cheá bazô tan
* Kim loaïi töông öùng + H2O  dd bazô + H2 
* Oxit bazô + H2O  dd bazô
* Ñieän phaân dung dòch muoái ( thöôøng duøng muoái clorua, bromua … )
ñpdd
Ví duï : 2NaCl + 2H2O   2NaOH + H2 + Cl2 
coùmaøng ngaên
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 3
* ddMuoái + dd bazô  muoái môùi + bazô môùi
2) Ñieàu cheá bazô khoâng tan
* ddMuoái + dd bazô  muoái môùi + bazô môùi
-----------------------------------------
AXIT
I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
1) Taùc duïng vôùi chaát chæ thò maøu:
Dung dòch axit laøm quì tím  ñoû
2) Taùc duïng vôùi kim loaïi :
a) Ñoái vôùi caùc axit thöôøng (HCl, H2SO4 loaõng )
Axit + kim loaïi hoaït ñoäng ( ñöùng tröôùc H)  muoái + H2 

b) Ñoái vôùi caùc axit coù tính oxi hoaù maïnh nhö H2SO4 ñaëc , HNO3
H2SO4 ñaëc SO2 (haéc )
Kim loaïi ( tröø Au,Pt) + HNO3 ñaëc Muoái HT cao + H2O +
NO2 (naâu) HNO3 loaõng
NO
Ví duï : 3Fe + 4HNO3 loaõng  Fe(NO3)3 + 2H2O + NO 
Cu + 2H2SO4ñ -  CuSO4 + SO2 + H2O
to

3) Taùc duïng vôùi bazô ( Phaûn öùng trung hoaø )

Axit + bazô  muoái + nöôùc
4) Taùc duïng vôùi oxit bazô
Axit + oxit bazô  muoái + nöôùc
Löu yù: Caùc axit coù tính oxi hoaù maïnh ( HNO3, H2SO4 ñaëc ) khi taùc duïng vôùi caùc hôïp
chaát oxit, bazô, hoaëc muoái cuûa kim loaïi coù hoaù trò chöa cao thì cho saûn phaåm nhö khi taùc
duïng vôùi kim loaïi
Ví duï : 4HNO3 + FeO  ñaëc noùng
 Fe(NO3)3 + 2H2O + NO2 
5) Taùc duïng vôùi muoái
Axit + M  Mm + Axm( ñk)
II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP
1) Ñoái vôùi axit coù oxi :
* oxit axit + nöôùc  axit töông öùng
* axit + muoái  muoái môùi + axit môùi
2) Ñoái vôùi axit khoâng coù oxi
* Phi kim + H2  hôïp chaát khí ( Hoaø tan trong nöôùc thaønh dung dòch axit )
* Halogen (F2 ,Cl2,Br2…) + nöôùc :
Ví duï : 2F2 + 2H2O  4HF + O2 
* Muoái + Axit  muoái môùi + axit môùi
III- Thang pH
Thang pH cho bieát moät dung dòch coù tính bazô hay tính axit:
- Neáu pH < 7  moâi tröôøng coù tính axit ( pH caøng nhoû thì axit caøng maïnh )
- Neáu pH = 7  moâi tröôøng trung tính ( nöôùc caát, moät soá muoái : NaCl, Na2SO4 … )
- Neáu pH > 7  moâi tröôøng coù tính Bazô ( pH caøng lôùn thì bazô caøng maïnh )
MUOÁI
I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
1) Taùc duïng vôùi kim loaïi
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 4
DD M + KL muoái môùi + Kim loaïi môùi(ñk)
Ñieàu kieän : kim loaïi tham gia phaûi maïnh hôn kim loaïi trong muoái
2) Taùc duïng vôùi muoái :
Hai dung dòch muoái taùc duïng vôùi nhau taïo thaønh 2 muoái môùi(ñk)
3) Taùc duïng vôùi bazô
Dung dòch muoái + dung dòch bazô  muoái môùi + bazô môùi(ñk)
4) Taùc duïng vôùi axit
Muoái + dung dòch axit  muoái môùi + axit môùi (ñk)
5) Muoái bò nhieät phaân huyû:
II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP
1) Caùc phaûn öùng thoâng thöôøng
Coù theå ñieàu cheá caùc muoái baèng sô ñoà toùm taét nhö sau:

Kim loaïi (1 ) ( 1’ ) Phi kim

Muoái
(2 ) ( 2’)
Oxit bazô oxit axit

(3) Muoái + H2  (3’) Axit

Hoaëc khí khaùc

Bazô (4) Muoái + H2O (4’)

(4) (4’)
+ KL, Axit, muoái, dd bazô
Muoái Muoái

Giaûi thích : Caùc chaát ôû nhaùnh traùi taùc duïng caùc chaát cuøng soá ôû nhaùnh phaûi taïo
saûn phaåm ôû trung taâm.
Ví duï : ( 2 ) + ( 2’) : oxit bazô + oxit axit  muoái
2) Caùc phaûn öùng chuyeån ñoåi giöõa muoái trung hoaø vaø muoái axit.
* Muoái axit + kieàm  muoái trung hoaø + nöôùc
ví duï : NaHCO3 + NaOH  Na2CO3 + H2O
2NaHCO3 + Ca(OH)2  CaCO3  + Na2CO3 + 2H2O
* Muoái trung hoaø + Axit töông öùng( oxit töông öùng / H2O)  muoái axit
Ví duï : 2CaCO3 + CO2 + H2O  Ca(HCO3)2 (1)
2- Muoái axit cuûa axit maïnh theå hieän ñaày ñuû tính chaát hoaù hoïc cuûa axit töông
öùng.
2NaHSO4 + Na2CO3  2Na2SO4 + H2O + CO2
2KHSO4 + Ba(HCO3)2  BaSO4 + K2SO4 + 2CO2  + 2H2O
* Trong phaûn öùng treân, caùc muoái NaHSO4 vaø KHSO4 taùc duïng vôùi vai troø nhö
H2SO4.
3) Phaûn öùng chuyeån möùc hoaù trò cuûa kim loaïi
 PK maïnh ( Cl , Br ... )
Muoái Fe(II) 

2 2
 Muoái Fe(III)

 Fe (Cu )

(
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 5
Ví duï : 2FeCl2 + Cl2  2FeCl3
6Fe(NO3)2 + 3Cl2  4Fe(NO3)3 + 2FeCl3
Fe2(SO4)3 + Fe  3FeSO4
2FeCl3 + Cu  2FeCl2 + CuCl2
--------------------------------------
MOÄT SOÁ PHAÛN ÖÙNG NHIEÄT PHAÂN MUOÁI
1) 2NaNO3  2NaNO2 t 0C
+ O2 
t 0C
2) CaCO3   CaO + CO2
3- Nhieät phaân muoái Hiñrocacbonat
t 0C
Hiñrocacbonat  Cacbonat trung hoøa + CO2  + H2O
CO2 +
0
Ca(HCO3)2 
t C
 CaCO3 + H2O
4) t 0C
2KClO3  2KCl + 3O2 
5) 2KMnO4   K2MnO4 + MnO2 + O2
0
t C

6- Nhieät phaân muoái Amoâni :

* Amoni cuûa goác axit deã bay hôi (- Cl, = CO3 …) : saûn phaåm laø Axit taïo muoái + NH3

Ví duï :  NH3  + HCl
0
NH4Cl  t C

(NH4)2CO3  t 0C
 2NH3  + H2O + CO2 
PHAÛN ÖÙNG ÑIEÄN PHAÂN MUOÁI

1) Ñieän phaân noùng chaûy:

Thöôøng duøng muoái clorua cuûa caùc kim loaïi maïnh , oxit kim loaïi (maïnh), hoaëc caùc bazô
(beàn vôùi nhieät).
-Toång quaùt: 2RClx  ñpnc
 2R + xCl2 
Ví duï: 2NaCl  ñpnc
 2Na + Cl2 
2) Ñieän phaân dung dòch
a) Ñoái vôùi muoái cuûa kim loaïi tan :
* ñieän phaân dd muoái Halogenua ( goác : – Cl , – Br …) coù maøng ngaên
ñp
Ví duï : 2NaCl + 2H2O  2NaOH + H2 + Cl2 
coùmaøng ngaên

* Neáu khoâng coù maøng ngaên caùch ñieän cöïc döông thì Cl2 taùc duïng vôùi NaOH taïo dd
JaVen
ñp
Ví duï : 2NaCl + H2O  NaCl + NaClO + H2
khoâng coùmaøng ngaên

( dung dòch Javen )

II- PHAÛN ÖÙNG TRAO ÑOÅI TRONG DUNG DÒCH
1) Khaùi nieäm
Phaûn öùng trao ñoåi laø phaûn öùng hoaù hoïc trong ñoù hai hôïp chaát trao ñoåi thaønh phaàn
caáu taïo ñeå taïo ra caùc saûn phaåm
Vd : phaûn öùng cuûa muoái vôùi : muoái, bazô, axit ( keå caû phaûn öùng cuûa axit vôùi bazô)
2) Ñieàu kieän ñeå phaûn öùng trao ñoåi xaûy ra ñöôïc
Saûn phaåm sinh ra coù ít nhaát moät chaát khoâng tan, hoaëc chaát khí, hoaëc nöôùc

---------------------------------------------
KIM LOAÏI
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 6
I- DAÕY HOAÏT ÑOÄNG HOAÙ HOÏC CUÛA KIM LOAÏI
K, Na, Mg, Al,- Zn, Fe, Pb,(H), -Cu, Ag, Au.
KL h/ñ maïnh--- KL h/ñ TB -- KL H/ñ yeáu
* YÙ nghóa
- Mức độ hoạt động hoá học của các kim loại giảm dần từ trái qua phải
- Kim loại đứng trước Mg + H2O ( to thường )  kiềm + H2
- Kim loại đứng trước H + một số dung dịch axit ( HCl, H2SO4 loãng … )  H2
- Kim loại đứng trước ( trừ Na, K, Ba, Ca… ) đẩy kim loại đứng sau ra khỏi dung dịch muối
II- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
1) Taùc duïng vôùi nöôùc ( ôû nhieät ñoä thöôøng)
* Kim loaïi ( Na, K, Ba, Ca....) + H2O  dung dòch bazô + H2 
Ví duï : Ca + 2H2O  Ca(OH)2 + H2 
2) Taùc duïng vôùi axit
* Kim loaïi hoaït ñoäng + dd axit (HCl,H2SO4 loaõng)  muoái + H2 
Ví duï : 2Al + 6HCl  2AlCl3 + 3H2 
* Kim loaïi khi taùc duïng vôùi HNO3 vaø H2SO4 ñaëc thöôøng khoâng giaûi phoùng khí H2
Ví duï : Ag + 2HNO3  ñaëc, noùng
AgNO3 + NO2  + H2O
* Al,Fe : Khoâng taùc duïng vôùi HNO3 ñaëc, H2SO4 ñaëc ôû nhieät ñoä thöôøng:
3) Taùc duïng vôùi muoái :
* Kim loaïi + dd Muoái  Muoái môùi + Kim loaïi môùi (ñk)
Ví duï : Cu + 2AgNO3  Cu(NO3)2 + 2Ag 
4) Taùc duïng vôùi phi kim ôû nhieät ñoä cao:
a) Vôùi O2  oxit bazô
t0C
Ví duï: 3Fe + 2O2   Fe3O4 ( Ag,Au,Pt khoâng Pö )
b) Vôùi phi kim khaùc ( Cl2,S … )  muoái
t0C
Ví duï: 2Al + 3S   Al2S3
5) Taùc duïng vôùi kieàm :
* Kim loaïi löôõng tính ( Al,Zn,…) + dd bazô  muoái + H2 
Ví duï: 2Al + 2NaOH + 2H2O  2NaAlO2 + 3H2 
III- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP.
1) Nhieät luyeän kim
* Ñoái vôùi caùc kim loaïi trung bình vaø yeáu : Khöû caùc oxit kim loaïi baèng H2,C,CO,
Al …
Ví duï: CuO + H2  t0C
 Cu + H2O 
* Ñoái vôùi caùc kim loaïi maïnh: ñieän phaân noùng chaûy muoái clorua
Ví duï: 2NaCl  2Na + Cl2 
ñpnc

2) Thuyû luyeän kim: ñieàu cheá caùc kim loaïi khoâng tan trong nöôùc
* Kim loaïi maïnh hôn ñaåy kim loaïi yeáu hôn ra khoûi dd muoái
Ví duï: Fe + CuSO4  FeSO4 + Cu 
* Ñieän phaân dd muoái cuûa kim loaïi trung bình vaø yeáu:
Ví duï: FeCl2  ñpdd
 Fe + Cl2 
3) Ñieän phaân oxit kim loaïi maïnh :
Ví duï: 2Al2O3  ñpnc
 4Al + 3O2 
4) Nhieät phaân muoái cuûa kim loaïi yeáu hôn Cu:
Ví duï: 2AgNO3  t0C
 2Ag + O2  + 2NO2 
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 7
PHI KIM
I- TRAÏNG THAÙI CUÛA PHI KIM
ÔÛ ñieàu kieän thöôøng caùc phi toàn taïi ñöôïc 3 traïng thaùi :
-Khí : H2,N2, O2, Cl2, F2…
-Raén : C.S,P,Si …
-Loûng : Br2
II- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC CUÛA PHI KIM
1) Taùc duïng vôùi oxi  oxit:
t0C
Ví duï: 4P + 5O2   2P2O5
Löu yù : N2 khoâng chaùy, caùc ñ/c Cl2,Br2,I2 khoâng taùc duïng tröïc tieáp vôùi oxi
2) Taùc duïng vôùi kim loaïi  muoái
3) Taùc duïng vôùi Hiñro  hôïp chaát khí
t0C
Ví duï: H2 + S   H2S
H2 + Cl2  2HCl a.s

H2 + F2   2HF ( Xaûy ra ngay trong boùng toái )

4) Moät soá tính chaát ñaëc bieät cuûa phi kim
a) Caùc phi kim F2,Cl2 … : Taùc duïng ñöôïc vôùi nöôùc
Ví duï : Cl2 + H2O  HCl + HClO ( khoâng beàn deã huyû ra : HCl + O )
2F2 + 2H2O  4HF + O2 
Löu yù : HF coù khaû naêng aên moøn thuyû tinh : SiO2 + 4HF  SiF4 + 2H2O
b) Caùc phi kim Cl2,F2 , … : Taùc duïng ñöôïc vôùi kieàm
Ví duï : Cl2 + 2NaOH  NaCl + NaClO + H2O
III- CÔ SÔÛ ÑAÙNH GIAÙ ÑOÄ MAÏNH YEÁU CUÛA PHI KIM
Phi kim naøo deã phaûn öùng vôùi H2 hôn , hoaëc deã phaûn öùng vôùi kim loaïi hôn thì phi kim
ñoù maïnh hôn
t0C
Ví duï: H2 + S   H2S
H2 + Cl2  2HCl a.s

H2 + F2   2HF ( Xaûy ra ngay trong boùng toái )

Suy ra : F2 > Cl2 > S ( chuù yù : F2 laø phi kim maïnh nhaát )
IV- ÑIEÀU CHEÁ PHI KIM
* Caùc phi kim ñöôïc ñieàu cheá chuû yeáu döïa vaøo caùc phaûn öùng ñieän phaân , nhieät
phaân
* Duøng phi kim maïnh ñaåy phi kim yeáu hôn khoûi hôïp chaát ( thöôøng duøng muoái )
Ví duï : Cl2 + 2NaBr  2NaCl + Br2
------------------------------
MOÄT SOÁ PHAÛN ÖÙNG NAÂNG CAO

I- Phaûn öùng ñoát chaùy:

Khi ñoát moät hôïp chaát trong khoâng khí thì caùc nguyeân toá chuyeån sang daïng oxit ( tröø
N,Ag,Au,Pt )
t0C
4FeS2 + 11O2   2Fe2O3 + 8SO2
t0C
2H2S + 3O2   2SO2 + 2H2O ( ñuû oxi, chaùy hoaøn toaøn )
0
2H2S + O2  t C
 2S + 2H2O ( thieáu oxi, chaùy khoâng hoaøn toaøn )
II- Phaûn öùng saûn xuaát moät soá phaân boùn
t 0 C, x.t
-Saûn xuaát Ureâ: 2NH3 + CO2   CO(NH2)2 + H2O
-Saûn xuaát Amoni nitrat : Ca(NO3)2 + (NH4)2CO3  2NH4NO3 + CaCO3 
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 8
-Ñieàu cheá Supe photphat ñôn : hoãn hôïp Ca(H2PO4)2 + CaSO4
2H2SO4 + Ca3 (PO4)2  3CaSO4 + 2H3PO4
Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 ñaëc  Ca(H2PO4)2 + 2CaSO4
-Ñieàu cheá Supe Photphat keùp : 4 H3PO4 + Ca3 (PO4)2  3Ca(H2PO4)2
- Saûn xuaát muoái amoni : Khí amoniac + Axit  Muoái amoâni
III- Caùc phaûn öùng quan troïng khaùc
1) 4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O   4Fe(OH)3
(*) t0C
2) 2Mg + CO2   2MgO + C
3) 2NaOH  2Na + 2H2O + O2
ñpnc

4) NaAlO2 + CO2 + H2O  Al(OH)3  + NaHCO3
5) SO2 + H2S  S  + H2O
6) SO2 + Br2 + 2H2O  2HBr + H2SO4 ( töông töï cho khí Cl2)
7) NaCl (r) + H2SO4 ñaëc  250 0 C
NaHSO4 + HCl 
0
8) 2KNO3 + 3C + S  t C
 K2S + N2 + 3CO2 + Q ( Pö cuûa thuoác noå ñen)
9) Caùc PK keùm hoaït ñoäng : H2, N2 , C chæ taùc duïng ñöôïc vôùi kim loaïi maïnh ôû nhieät
ñoä raát cao:
t0C
Ví duï : 4Al + 3C   Al4C3
t0C
Ca + 2C   CaC2 ( Canxi cacbua – thaønh phaàn chính cuûa ñaát ñeøn
)
t0C
2Na + H2   2NaH ( Natri hiñrua )
10) Ñieàu cheá Cl2:
2KMnO4 + 16HCl 
ñun nheï
 2KCl + 2MnCl2 + 5 Cl2  + 8H2O
MnO2 + 4HCl ñun nheï
 MnCl2 + Cl2  + 2H2O
11) Si + 2NaOH + H2O  t0C
 Na2SiO3 + 2H2 
12) NH4Cl + Na2CO3  NaCl + H2O + CO2  + NH3  ( xem NH4Cl  HCl.NH3 )

13) FeS2 + 2HCl  FeCl2 + H2S  + S ( xem FeS2  FeS dö S )

14) C12H22O11  
H 2 SO 4 ñ
 11H2O + 12C
15) CaCO3 + CO2 + H2O Ca(HCO3)2
16) 4HF(dd) + SiO2(r)  SiF4(k) + H2O(l)(pö khaéc thuyû tinh)
--------------------------------------------------
CAÙC CHAÁT QUAN TROÏNG
1. Ñôn chaát:
- Kim loaïi: Al, Fe
- Phi kim: O2, H2, C
2. Hôïp chaát:
- Oxit: SO2,CO2, CaO,CO
- Axit: HCl, H2SO4
- Bazô: NaOH, Ca(OH)2
- Muoái: NaCl, NaNO3
* Chuù yù: Tìm hieåu veà t/c, ñ/c, caùch nhaän bieát.

(*)
phaûn öùng soá 4 giaûi thích ñöôïc vì sao khoâng duøng CO2 ñeå chöõa chaùy trong caùc ñaùm chaùy Mg
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 9

PHÇN II: C¸C D¹NG BµI TËP

D¹ng I: VIÕT PTHH:
( vieát PTHH, ñieàu cheá chaát voâ cô, so saùnh, moâ taû, giaûi thích hieän töôïng vaø
thöïc hieän sô ñoà chuyeån ñoåi hoaù hoïc)
A- PHÖÔNG PHAÙP CHUNG:
* §Ó lµm tèt bµi tËp thuéc d¹ng nµy, HS cÇn n¾m v÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc cña mçi lo¹i
chÊt, viÕt ®óng PTHH cho mçi tÝnh chÊt.
* Chuù yù: Caân baèng PTHH theo phöông phaùp ion.
- Soá oxihoaù:
+ Caùc ñôn chaát coù soá oxihoaù = 0
+ Trong caùc hôïp chaát, soá oxi hoaù cuûa H = +1, O = -2, caùc kim loaïi ôû
nhoùm 1,2,3 coù soá oxi hoaù töông öùng laø +1, +2,+3
- Trong 1 hôïp chaát toång soá oxi hoaù = 0
- Trong 1 pöhh toång e cho = toång e nhaän.
VD: Caân baèng caùc pö hh sau baèng phöông phaùp ion.
1) NH3 + O2 ----> NO + H2O
2) HCl + KMnO4 ----> KCl + MnCl2 + H2O + Cl2
3) Fe + HNO3 ----> Fe(NO3)3 + N2O + H2O
4) Cl2 + NaOH ----> NaCl + NaClO3 + H2O
5) MnO2 + HCl ----> MnCl2 + Cl2 + H2O
B. bµi tËp minh ho¹
Caâu 1: Trong dd coù theå toàn taïi ñoàng thôøi caùc caëp chaát sau ñaây khoâng? Giaûi
thích?
a) Na2S vaø HCl c) Na 2SO4 vaø KNO3
b) K2SO4 vaø BaCl2 d) K2S vaø FeSO4
Caâu 2: Ñeå laøm khoâ khí CO2( coù laãn hôi nöôùc), coù theå duøng hoaù chaát naøo trong
soá caùc hoaù chaát sau: KOH raén, CuSO4 khan, P2O5, H2SO4 ñaäm ñaëc, CaO môùi nung,dd
Ca(OH)2? Giaûi thích?
Caâu 3:
a) Vieát 4 loaïi phaûn öùng khaùc nhau taïo thaønh NaOH?
b) Vieát 8 loaïi phaûn öùng khaùc nhau taïo thaønh CO2?
c) Vieát 5 loaïi phaûn öùng khaùc nhau taïo thaønh SO2?
Caâu 4: Ñeå ñieàu cheá m(g) CuSO4, thì phöông phaùp naøo sau ñaây tieát kieäm ñöôïc axit
H2SO4 hôn? Giaûi thích?
a) Cho Cu taùc duïng vôùi axit H2SO4 ñaäm ñaëc.
b) Cho CuO taùc duïng vôùi axit H2SO4 .
Caâu 5: Trong PTN coù caùc hoaù chaát sau: NaCl, H2O, MnO2, KMnO4, dd HCl. Coù theå
duøng hoaù chaát naøo ñeå ñieàu cheá khí Cl2? Vieát PTHH?
Caâu 6: Coù theå ñieàu cheá Cu(OH)2 chæ vôùi 3 chaát Cu, NaCl, H2O ñöôïc khoâng? Vieát
caùc PTHH?( Caùc ñieàu kieän caàn thieát coi nhö ñuû)
Caâu 7: Vieát 5 PTHH khaùc nhau ñeå thöïc hieän phaûn öùng ñieàu cheá NaCl nhö sau:
BaCl2 + .......?....... NaCl + ......?.......
Caâu 8: Vieát PTHH bieåu dieãn söï ñieàu cheá tröïc tieáp muoái FeSO4 töø kim loaïi Fe
baèng 3 caùch khaùc nhau?
Caâu 9: Vieát phöông trình phaûn öùng hoaøn thaønh sô ñoà sau:
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 10

1. FeCl2 FeSO4 Fe(NO3)2 Fe(OH)2

Fe Fe2O3
FeCl3 Fe2(SO4)3 Fe(NO3)3 Fe(OH)3

SO3 
 H2SO4
2 FeS2 
 SO2 SO2
NaHSO3   Na2SO3
Al2O3   Al2(SO4)3 NaAlO2
3) Al Al(OH)3
AlCl3  Al(NO3)3 Al2O3
Caâu 10: Haõy tìm 2 chaát voâ cô thoaû maõn chaát R trong sô ñoà sau:
A B C
R R R R
X Y Z
Caâu 11: Choïn caùc chaát thích hôïp vaø hoaøn thaønh caùc PTHH sau( ghi roõ ñieàu
kieän)
R1 + O2  R2( Khí khoâng maøu, muøi haéc) R3 + R4  R5
R2 + O2  R3 R2 + R4 + Br2  R5 + R6
H2S + R2  R1 + R4 R5 + Na2SO3 R2 + R4+ R7
Caâu 12: Choïn caùc chaát A, B, C, D thích hôïp vaø hoaøn thaønh sô ñoà sau ( ghi
roõ ñk)
A

B Ca(OH)2 D

C
Caâu 13: Choïn caùc chaát voâ cô A1, A2, A3, A4, A5 thích hôïp thoaû maõn sô ñoà sau:
Ñieän phaân
A1 A2 Pö oxi hoaù khöû A1 Pö hoùa hôïp A3 pö trung hoaø A4 pö trao ñoåi A5 pö theá
A2
(1) (2) (3) (4) (5) (6)

Caâu 14: Choïn caùc chaát thích hôïp ñeå hoaøn chænh caùc PTHH sau ñaây:
X1 + X2 ----> Fe2(SO4)3 + SO2 + H2O
X1 + X3 ----> FeSO4 + X4
X5 + X6 ----> NH3 + Ca(NO3)2 + H2O
X7 + X8 + H2O ----> ......
X9 + X1----> Ag2SO4 + SO2 + H2O
X10 + X11 ----> HNO3 + X12
X1 + X13 ----> BaSO4 + X14
X15 + X16 ----> Mg(OH)2 + NaCl
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 11
Caâu 15: Cho Na vaøo dd 2 muoái Al2(SO4)3 vaø CuSO4 thì thu ñöôïc khí A, dd B vaø keát
tuûa C. Nung keát tuûa ñöôïc chaát raén D. Cho H2 ñi qua D nung noùng ñöôïc chaát raén E.
Hoaø tan E vaøo dd HCl thì thaáy E tan 1 phaàn. Giaûi thích vaø vieát PTHH?
Caâu 16: Choïn caùc chaát thích hôïp ñeå hoaøn chænh caùc PTHH sau ñaây(ghi roõ ñk
neáu coù)
A + MnO2  ñun nheï
 MnCl2 + B + D
H2 + B  A
A + Na2CO3  E + G + D
E + D  B + H2 + M
G + M  Na2CO3
G + M  Na HCO3
Caâu 17: Töø caùc chaát FeS, Zn, MnO2, (NH4)2CO3, Cu vaø caùc dd HCl, NaOH, HNO3.
Baèng phaûn öùng tröïc tieáp giöõa chuùng coù theå ñieàu cheá ñöôïc nhöõng khí gì? Vieát
caùc PTHH?
Caâu 18: Hoãn hôïp A goàm Fe3O4, Al, Al2O3, Fe. Cho A tan trong dd NaOH dö ñöôïc hoãn
hôïp chaát raén A1, dd B1 vaø khí C1.
Khí C1 dö cho taùc duïng vôùi A1 nung noùng, ñöôïc hoãn hôïp chaát raén A2. Dung dòch B1
cho taùc duïng vôùi H2SO4 loaõng dö ñöôïc dd B2. Chaát raén A2 taùc duïng vôùi H2SO4 ñaëc
noùng ñöôïc dd B3 vaø khí C2. Cho B3 taùc duïng vôùi boät Fe ñöôïc dd B4. Vieát caùc PTHH?
Caâu 19: Töø caùc chaát NaCl, KI, H2O. Haõy vieát PTPÖ ñieàu cheá: Cl2, nöôùc Javen, dung
dòch KOH, I2, KClO3.
Caâu 20:
Vieát PTHH nhieät phaân caùc muoái KHCO3, Ca(HCO3)2, Na2SO4.10H2O, FeSO4.
Caâu 21: Coù caùc kim loaïi : Al, Na, Cu, Ag, Fe.
a) Saép xeáp caùc kim loaïi treân theo thöù töï hoaït ñoäng hoaù hoïc giaûm daàn?
b) Choïn nhöõng thí nghieäm hoaù hoïc thích hôïp ñeå chöùng minh cho söï saép xeáp caùc kim
loaïi ñoù? Vieát PTHH?
-----------------------------------------------------------
D¹NG II: C¸c bµi tËp nhËn biÕt, t¸ch vµ tinh chÕ c¸c chÊt v« c¬
I. NhËn biÕt
1. Nguyªn t¾c
- N¾m v÷ng tÝnh chÊt vËt lÝ, ho¸ häc c¬ b¶n cña chÊt ®ã
- Cã thÓ dïng ph¬ng ph¸p vËt lÝ vµ ho¸ häc ®Ó nhËn biÕt chÊt, nhng thêng u tiªn ph¬ng ph¸p vËt lÝ
tríc
- C¸c ph¶n øng dïng ®Ó nhËn biÕt ph¶i ®¬n gi¶n, cã dÊu hiÖu râ rµng: cã kÕt tña xuÊt hiÖn, cã
khÝ tho¸t ra, dung dÞch ®æi mµu…Cã nh÷ng ph¶n øng x¶y ra nhng kh«ng cã dÊu hiÖu râ rÖt th×
kh«ng ®îc dïng ®Ó nhËn biÕt, vÝ dô NaOH + HCl
- NÕu cã nhiÒu thuèc thö cã thÓ dïng ®Ó nhËn biÕt th× u tiªn thuèc thö dÔ t×m kiÕm vµ rÎ
tiÒn, cho hiÖn tîng râ rµng h¬n
- C¸c chÊt dïng ®Ó nhËn biÕt ®Òu ®îc gäi lµ thuèc thö kÓ c¶ qu× tÝm, níc…
- §Ò bµi yªu cÇu nhËn biÕt c¸c chÊt riªng biÖt th× ta chØ cÇn t×m ra ( n -1) chÊt, cßn nÕu ®Ò
bµi yªu cÇu chøng minh sù cã mÆt cña n chÊt trong hçn hîp th× phÈi nhËn biÕt n chÊt ®ã.
2. Ph¬ng ph¸p
Bíc 1: LÊy mÉu thö vµ ®¸nh sè thø tù (nÕu cÇn)
Bíc 2: Lùa chän thuèc thö, cho vµo tõng mÉu thö
Bíc 3: Nªu hiÖn töôïng quan s¸t ®îc, rót ra kÕt luËn ®ã lµ chÊt g×, viÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc
minh häa ( nÕu cã ).
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 12
3. C¸c d¹ng bµi tËp nhËn biÕt
a) NhËn biÕt c¸c chÊt riªng biÖt:
+ Thuèc thö kh«ng h¹n chÕ
+ Thuèc thö h¹n chÕ
+ Kh«ng dïng thªm thuèc thö ( ph©n biÖt b»ng tÝnh chÊt vËt lÝ, ®un nãng c¸c chÊt hoÆc cho c¸c
chÊt ph¶n øng víi nhau tõng ®«i mét )
b) Chøng minh sù cã mÆt cña nhiÒu chÊt trong hçn hîp
4. Caùc thuoác thöû vaø daáu hieäu nhaän bieát 1 soá chaát voâ cô
Chaát caàn nhaän bieát Thuoác thöû Daáu hieäu ( Hieän töôïng)
dd axit * Quì tím *Quì tím  ñoû
* Quì tím *Quì tím  xanh
dd kieàm * phenolphtalein *Pheânolphtalein  hoàng
*Coù keát tuûa traéng : BaSO4 
Axit sunfuric H2SO4 + BaCl2  BaSO4  + 2HCl
* ddBaCl2
vaø muoái sunfat
Na2SO4 + BaCl2  BaSO4  + 2NaCl
*Coù keát tuûa traéng : AgCl 
Axit clohiñric HCl + AgNO3  AgCl  + HNO3
* ddAgNO3
vaø muoái clorua
2NaCl + Pb(NO3)2  PbCl2  + 2NaNO3
Muoái cuûa Cu (dd Xanh *Keát tuûa xanh lô : Cu(OH)2 
lam) Cu(NO3)2 +2NaOH  Cu(OH)2  + 2NaNO3
*Keát tuûa traéng xanh bò hoaù naâu ñoû
trong kk :
Muoái cuûa Fe(II) * Dung dòch kieàm FeCl2 + 2NaOH  Fe(OH)2  + 2NaCl
(dd luïc nhaït )
4Fe(OH)2 + 2H2O + O2  4Fe(OH)3
( Traéng xanh) ( naâu ñoû )
Muoái Fe(III) (dd vaøng * Keát tuûa naâu ñoû Fe(OH)3
naâu) FeCl3 + 3NaOH  Fe(OH)3  + 3NaCl
*Keát tuûa keo tan ñöôïc trong kieàm dö :
d.dòch muoái Al, Al(OH)3  ( traéng
* Dung dòch kieàm, dö
AlCl3 + 3NaOH  Al(OH)3  + 3NaCl
Al(OH)3 + NaOH  NaAlO2 + 2H2O
*Khí muøi khai : NH3 
Muoái Amoni * dd kieàm, ñun nheï NH4Cl + NaOH  NH3 + H2O + NaCl
NH4 Cl 
to
NH3 + HCl
* dd AgNO3 *Keát tuûa vaøng: Ag3PO4 
Muoái Photphat Na3PO4 + 3AgNO3  Ag3PO4  + 3NaNO3
(maøu vaøng)
* Axit maïnh *Khí muøi tröùng thoái : H2S 
* dd CuCl2, Pb(NO3)2 *Keát tuûa ñen : CuS  , PbS 
Muoái Sunfua Na2S + 2HCl  2NaCl + H2S 
Na2S + Pb(NO3)2  PbS  + 2NaNO3
Muoái Cacbonat *Coù khí thoaùt ra : CO2  , SO2  ( muøi
* Axit (HCl, H2SO4 ) haéc)
vaø muoái Sunfit
* Nöôùc voâi trong
* Nöôùc voâi bò ñuïc: do CaCO3, CaSO3 
Axit HNO3 vaø Muoái * ddH2SO4 ñaëc / Cu *Dung dòch maøu xanh , coù khí maøu naâu
Nitrat NO2 
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 13

4HNO3 + Cu  Cu(NO3)2 + 2NO2  + 2H2O

Kim loaïi hoaït ñoäng * Dung dòch axit
* H2O
* Ñoát chaùy, quan saùt
Kim loaïi ñaàu daõy :
maøu ngoïn löûa
K , Ba, Ca, Na…
*Coù khí bay ra : H2 
* Coù khí thoaùt ra ( H2 ) , toaû nhieàu
nhieät
* Na ( vaøng ) ; K ( tím ) ; Li ( ñoû tía ) ;
Ca ( ñoû cam) ; Ba (luïc vaøng )…

*Dung dòch kieàm *Kim loaïi tan ra vaø coù suûi boït khí H2 
Kim loaïi löôõng tính: 2Al+2NaOH +2H2O  2NaAlO2 + 3H 2
Al; Zn; Be; Cr… 

* Kim loaïi tan + NO2  ( naâu )

Kim loaïi yeáu : ( neáu phaûi phaân bieät caùc Kim loaïi naøy
Cu, Ag, Hg vôùi nhau thì choïn thuoác thöû ñeå phaân bieät
caùc muoái).
( thường để lại sau cùng) *HNO3 ñaëc
Ví duï : muoái taïo keát tuûa vôùi NaCl laø
AgNO3 suy ra kim loaïi ban ñaàu
laø Ag.

Caùc hôïp chaát coù kim

loaïi hoaù trò thaáp nhö : *Coù khí bay ra :
*HNO3 , H2SO4 ñaëc
FeO, Fe3O4, NO2 ( maøu naâu ), SO2 ( muøi haéc )…
FeS,FeS2,Fe(OH)2,,Cu2S
BaO, Na2O, K2O * tạo dd trong suoát, laøm quì tím  xanh
CaO * H2O * Tan , taïo dung dòch ñuïc
P2O5 * Dung dòch taïo thaønh laøm quì tím  ñoû
SiO2 (coù trong thuyû * Chaát raén bò tan ra.
*dd HF
tinh) 4HF(dd) + SiO2(r)  SiF4(k) + H2O(l)
* Dung dòch maøu xanh lam : CuCl2
CuO * Keát tuûa traéng AgCl 
Ag2O *dung dòch HCl * Coù khí maøu vaøng luïc : Cl2 
( ñun noùng neáu MnO2,PbO2 )
MnO2, PbO2 MnO2+ 4HCl  ñun nheï
 MnCl2+ Cl2 + 2H2O

* Dung dòch Broâm * vaån ñuïc, maát maøu da cam cuûa dd Br2
* Khí H2S SO2 + Ca(OH)2  CaSO3  + H2O
* Nöôùc voâi trong SO2 + 2H2O + Br2  H2SO4 + 2HBr
Khí SO2
* Xuaát hieän chaát raén maøu vaøng ( S  )
SO2 + H2S  S + H2O

*Nöôùc voâi trong bò ñuïc ( do keát tuûa ) :

Khí CO2 *Nöôùc voâi trong
CaCO3 
Khí SO3 *dd BaCl2 *Coù keát tuûa traéng : BaSO3 
Khí HCl ; H2S *Quì tím  ñoû
Khí NH3 *Quì tím taåm nöôùc *Quì tím  xanh
Khí Cl2 *Quì tím ñoû  maát maøu ( do
HClO )
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 14
Khí O2 *Than noùng ñoû *Than buøng chaùy
*Ñoát trong khoâng khí *Chaùy, ngoïn löûa maøu xanh nhaït
* Ñi qua CuO nung * Chuyeån CuO (ñen) thaønh ñoû.
Khí CO, H2 noùng CO + CuO to
 Cu + CO2 
(ñen) (ñoû)

Löu yù : * Dung dòch muoái cuûa Axit yeáu vaø Bazô maïnh laøm quì tím hoùa xanh ( Ví duï: Na2CO3)
* Dung dòch muoái cuûa Axit maïnh vaø Bazô yeáu laøm quì tím hoùa ñoû. ( Ví duï : NH4Cl )
* Neáu A laø thuoác thöû cuûa B thì B cuõng laø thuoác thöû cuûa A.
* Daáu hieäu nhaän bieát phaûi ñaëc tröng vaø daáu hieäu roõ raøng, khoâng gioáng caùc chaát khaùc .
-------------------------
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 15
5) Baøi taäp minh hoaï
C©u 1: Tr×nh bµy ph¬ng ph¸p ho¸ häc ®Ó nhËn biÕt tõng dung dÞch trong c¸c trêng hîp sau:
a) NaCl, NaNO3 vµ HCl ®ùng trong 3 lä riªng biÖt
b) NaCl, CaCl2 vµ AlCl ®ùng trong 3 lä riªng biÖt
C©u 2: Cã 5 mÉu kim lo¹i : Ba, Mg, Al, Fe, Ag. NÕu chØ dïng dd H2SO4 lo·ng th× cã thÓ nhËn
biÕt ñöîc nh÷ng kim lo¹i nµo?
C©u 3: ChØ dïng thªm 1 ho¸ chÊt, h·y ph©n biÖt c¸c oxit riªng biÖt sau: K2O, Al2O3, MgO
C©u 4: H·y chän 1 thuèc thö thÝch hîp ®Ó nhËn biÕt c¸c dd riªng biÖt sau:
a) NaOH, Ba(OH)2, Na2SO4 vµ NaCl
b) NH4Cl, (NH4)2SO4, NaNO3, Al(NO3)3, MgCl2, FeCl2, FeCl3.
C©u 5: ChØ dïng H2O vµ CO2 cã thÓ nhËn biÕt ®îc 5 chÊt bét mµu tr¾ng sau ®©y kh«ng:
Na2CO3, NaCl, Na2SO4, BaCO3 vµ BaSO4 .
C©u 6: NhËn biÕt c¸c dd sau mµ kh«ng dïng thuèc thö bªn ngoµi: Na2CO3 , NaCl, H2SO4,
Ba(OH)2.
C©u 7: Cã 5 lä mÊt nh·n mçi lä ®ùng 1 trong c¸c dung dÞch sau: NaHCO3, NaHSO4, Mg(HCO3)2,
Na2SO3, Ba(HCO3)2. Tr×nh bµy c¸ch nhËn biÕt tõng dung dÞch mµ kh«ng dïng ho¸ chÊt kh¸c.
Caâu 8: Coù 4 oáng nghieäm, moãi oáng chöùa 1 dung dòch muoái (khoâng truøng kim loaïi
cuõng nhö goác axit) laø: clorua, sunfat, nitrat, cacbonat cuûa caùc kim loaïi Ba, Mg, K, Pb.
a) Hoûi moãi oáng nghieäm chöùa dung dòch cuûa muoái naøo?
b) Neâu phöông phaùp phaân bieät 4 oáng nghieäm ñoù?.
Caâu 9: ChØ dïng 1 thuèc thö h·y phaân bieät 3 loaïi phaân boùn hoaù hoïc: phaân kali (KCl),
ñaïm 2 laù (NH4NO3), vaø supephotphat keùp Ca(H2PO4)2.
Caâu 10: Baèng phöông phaùp hoaù hoïc haõy nhaän bieát caùc hoãn hôïp sau: (Fe + Fe2O3), (Fe +
FeO), (FeO + Fe2O3).
Caâu 11: Coù 3 loï ñöïng ba hoãn hôïp daïng boät: (Al + Al 2O3), (Fe + Fe2O3), (FeO + Fe2O3).
Duøng phöông phaùp hoaù hoïc ñeå nhaän bieát chuùng. Vieát caùc phöông trình phaûn öùng xaûy ra.
Caâu 12: Chæ ñöôïc duøng theâm quyø tím vaø caùc oáng nghieäm, haõy chæ roõ phöông phaùp
nhaän ra caùc dung dòch bò maát nhaõn: NaHSO4, Na2CO3, Na2SO3, BaCl2, Na2S.
Caâu 13: Coù 4 oáng nghieäm ñöôïc ñaùnh soá (1), (2), (3), (4), moãi oáng chöùa moät trong 4
dung dòch sau: Na2CO3, MgCl2, HCl, KHCO3. Bieát raèng:
- Khi ñoå oáng soá (1) vaøo oáng soá (3) thì thaáy keát tuûa.
- Khi ñoå oáng soá (3) vaøo oáng soá (4) thì thaáy coù khí bay leân.
Hoûi dung dòch naøo ñöôïc chöùa trong töøng oáng nghieäm.
Caâu 14: Trong 5 dung dòch kyù hieäu A, B, C, D, E chöùa Na 2CO3, HCl, BaCl2, H2SO4, NaCl.
Bieát:
- Ñoå A vaøo B  coù keát tuûa.
- Ñoå A vaøo C  coù khí bay ra.
- Ñoå B vaøo D  coù keát tuûa.
Xaùc ñònh caùc chaát coù caùc kí hieäu treân vaø giaûi thích.
Caâu 15: Khoâng ñöôïc duøng theâm hoaù chaát naøo khaùc , haõy nhaän bieát 4 dd ñöïng trong
caùc loï maát nhaõn sau: NaCl, HCl, Na2CO3, AgNO3.
Caâu 16: Khoâng ñöôïc duøng theâm hoaù chaát naøo khaùc , haõy nhaän bieát 5 loï maát nhaõn
sau: NaHSO4, Mg(HCO3)2, Ca(HCO3)2, Na2CO3, KHCO3.
C©u 17:Dïng ph¬ng ph¸p ho¸ häc ®Ó nhËn biÕt 3 chÊt r¾n bÞ mÊt nh·n ®ùng trong 3 lä riªng
biÖt: NaCl, Na2SO3, hçn hîp NaCl vµ Na2SO3
C©u 18: Cã 6 lä bÞ mÊt nh·n ®ùng c¸c dd kh«ng mµu lµ: Na 2SO4, Na2CO3, BaCl2, Ba(NO3)2,
AgNO3, MgCl2. B»ng ph¬ng ph¸p ho¸ häc vµ kh«ng dïng thªm ho¸ chÊt kh¸c, h·y tr×nh bµy
c¸ch nhËn biÕt c¸c dd trªn . BiÕt r»ng chóng ®Òu cã nång ®é ®ñ lín ®Ó c¸c kÕt tña Ýt tan
còng t¹o thµnh.( Kh«ng cÇn viÕt PTHH)
II – D¹ng t¸ch vµ tinh chÕ chÊt tõ hçn hîp c¸c chÊt v« c¬
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 16
1) PHÖÔNG PHAÙP CHUNG:
a) Sö dông ph¬ng ph¸p vËt lÝ:
- Ph¬ng ph¸p läc: t¸ch chÊt kh«ng tan ra khái hçn hîp láng
- Ph¬ng ph¸p chiÕt: t¸ch c¸c chÊt láng ra khái hçn hîp láng kh«ng ®ång nhÊt.
- Ph¬ng ph¸p chng cÊt ph©n ®o¹n: c¸c chÊt cã tos kh¸c nhau nhiÒu.
- Ph¬ng ph¸p lµm ®«ng ®Æc: c¸c chÊt cã nhiÖt ®é ®«ng ®Æc kh¸c nhau nhiÒu
- Ph¬ng ph¸p lîm nhÆt: c¸c chÊt r¾n cã mµu s¾c kh¸c nhau
- Ph¬ng ph¸p tõ tÝnh; c« c¹n
b) Sö dông ph¬ng ph¸p ho¸ häc
* Sô ñoà taùch hoãn hôïp rôøi khoûi nhau:
Y
A AC   A  Thu giaù n tieá
p A.
Hoãn hôïp : X
B B  , (Thu tröïc tieá
p B)
-Trong ñoù X thöôøng laø chaát duøng hoaø tan hoãn hôïp. Chaát Y duøng ñeå taùi taïo laïi chaát
ñaõ bò bieán ñoåi trong laàn hoaø tan vaøo X.
-Chæ thu ñöôïc moät chaát tinh khieát neáu caùc chaát trong moâi tröôøng khaùc theå vôùi noù.
-Coù theå keát hôïp vôùi phöông phaùp vaät lyù ñeå taùch : gaïn, chöng caát, coâ caïn, hoaø tan
trong nöôùc, chieát …
VÍ DUÏ:
Hoãn hôïp
0
CuO +d.d HCl ( dö ) CuCl2 (dd) 
+ d.dNaOH
 Cu(OH )2  
t C
 CuO(Thu ñöôïc)
 
SiO2 SiO2  (Thu tröïc tieá
p B)

Caùc PTHH xaûy ra: CuO + 2HCl  CuCl2 + H2O

CuCl2 + 2NaOH  Cu(OH)2 + 2NaCl
Cu(OH)2  t0C
 CuO + H2O 
* Ph¶n øng dïng ®Ó t¸ch ph¶i tho· m·n 3 yªu cÇu:
- ChØ t¸c dông lªn chÊt cÇn t¸ch trong hçn hîp
- Tõ s¶n phÈm t¹o thµnh cã thÓ t¸ch dÔ dµng khái hçn hîp
- Tõ s¶n phÈm t¹o thµnh dÔ dµng t¸i t¹o l¹i ®îc chÊt ban ®Çu
Lu ý: Kh¸c víi bµi tËp nhËn biÕt, bµi tËp t¸ch chÊt yªu cÇu ph¶i t¸ch toµn bé c¸c chÊt
ra khái nhau v× vËy ph¶i tiÕn hµnh tÊt c¶ ®èi víi hçn hîp. Nãi c¸ch kh¸c lµ kh«ng lÊy
mÉu.
* Laøm khoâ khí : duøng caùc chaát coù khaû naêng huùt aåm nhöng chaát naøy khoâng ñöôïc
taùc duïng vôùi chaát caàn laøm khoâ. Thöôøng duøng Axit ñaëc ( H 2SO4), caùc anhiñric axit (P2O5);
caùc muoái khan hoaëc kieàm khan .v.v.
2. Bµi tËp
Caâu 1: Taùch rieâng dung dòch töøng chaát sau ra khoûi hoãn hôïp dung dòch AlCl 3, FeCl3,
BaCl2.
Caâu 2: Neâu phöông phaùp taùch hoãn hôïp goàm 3 khí: Cl 2, H2 vaø CO2 thaønh caùc chaát
nguyeân chaát.
Caâu 3: Neâu phöông phaùp taùch hoãn hôïp ñaù voâi, voâi soáng, silic ñioxit vaø saét (II)
clorua thaønh töøng chaát nguyeân chaát.
Caâu 4: Trình baøy phöông phaùp hoaù hoïc ñeå laáy töøng oxit töø hoãn hôïp : SiO 2, Al2O3,
Fe2O3 vaø CuO.
Caâu 5: Trình baøy phöông phaùp hoaù hoïc ñeå laáy töøng kim loaïi Cu vaø Fe töø hoãn hôïp
caùc oxit SiO2, Al2O3, CuO vaø FeO.
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 17
Caâu 6: Baèng phöông phaùp hoaù hoïc haõy taùch töøng kim loaïi Al, Fe, Cu ra khoûi hoãn
hôïp 3 kim loaïi.
Caâu 7: Tinh cheá:
a) O2 coù laãn Cl2 , CO2
b) Cl2 coù laãn O2, CO2, SO2
c) AlCl3 laãn FeCl3 vaø CuCl2
Caâu 8: Moät loaïi muoái aên coù laãn caùc taïp chaát: Na 2SO4, MgCl2, CaCl2, CaSO4. Haõy
trình baøy phöông, phaùp hoaù hoïc ñeå laáy NaCl tinh khieát. Vieát PTPÖ.
C©u 9: Cã hçn hîp c¸c chÊt r¾n Na2CO3, NaCl, CaCl2, NaHCO3, lµm thÕ nµo ®Ó thu ®îc
NaCl tinh khiÕt. ViÕt c¸c PTHH.
C©u 10:T¸ch riªng mçi chÊt ra khái hçn hîp gåm: BaCO 3, BaSO4, KCl, MgCl2 b»ng ph¬ng
ph¸p ho¸ häc.
C©u 11: Trong phßng thÝ nghiÖm thêng ®iÒu chÕ CO2 tõ CaCO3 vµ HCl do ®ã CO2 bÞ lÉn
mét Ýt khÝ HCl vµ h¬i níc. Lµm thÕ nµo ®Ó cã CO2 hoµn toµn tinh khiÕt.
C©u 12: Tr×nh bµy ph¬ng ph¸p ho¸ häc ®Ó t¸ch riªng tõng kim lo¹i ra khái dd cã chøa nh÷ng
chÊt sau:
a) FeSO4 vµ CuSO4 b) NaCl vµ CuCl2
Caâu 13:. §Ó lµm kh« khÝ NH3, HCl ngêi ta lµm thÕ nµo.
Caâu 14: Cu kim loaïi thöôøng coù laãn 1 ít Ag kim loaïi . Haõy trình baøy 2 phöông phaùp
ñieàu cheá Cu(NO3)2 tinh khieát töø kim loaïi Cu noùi treân. Vieát caùc PTHH?
---------------------------------------------------------------------
D¹ng III- D¹ng bµi To¸n vÒ ®é tan vµ tinh thÓ hy®rat ho¸
1)Công thức toán:
mct S .mdd
S  100 ( gam/ 100g H2O), mct =
mH 100  S
2O
C%
S 100 ( C% là nồng độ % của dung dịch bão hòa)
100  C%
S
C%  100% ( C% là nồng độ % của dung dịch bão hòa)
100  S
2) Bài toán xác định lượng kết tinh.
* Khi làm lạnh một dung dịch bão hòa chất tan rắn thì độ tan thường giảm xuống, vì vậy có
một phần chất rắn không tan bị tách ra ( gọi là phần kết tinh):
+ Nếu chất kết tinh không ngậm nước thì lîng nước trong hai dung dịch bão hòa bằng nhau.
+ Nếu chất rắn kết tinh có ngậm nước thì lượng nước trong dung dịch sau ít hơn trong dung
dịch ban đầu:
mH (dd sau)  m H (dd bñ) - m H (KT)
2O 2O 2O
* Các bước giải toán:
TH1: chất kết tinh không ngậm nước TH 2: chất kết tinh ngậm nước
B1: Xác định mct và m H2O có trong ddbh ở t0 B1: Xác định mct và m H2O có trong ddbh ở t0
cao. cao.
B2: Xác định mct có trong ddbh ở t0 thấp B2: Đặt số mol của hiđrat bị kết tinh là a
( lượng nước không đổi) (mol)
m ct 
S
m  mct (KT) vaøm H2O (KT)
100 H2O B3: Lập phương trình biểu diễn độ tan của
B3: Xác định lượng chất kết tinh: dung dịch sau ( theo ẩn a)
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 18
m KT  mct (nhieät ñoäcao)  m ct ( nhieät ñoäthaáp) m ct
S2  100
m H
2O
B4: Giải phương trình và kết luận.

VD1: Coù bao nhieâu gam NaNO3 seõ taùch ra khoûi 200gam dd baõo hoaø NaNO 3 ôû 50oC, neáu dd
naøy ñöôïc laøm laïnh ñeán 20oC? ( Bieát: SNaNO3( 50oC) = 114g; SNaNO3( 20oC) = 88g)
ÑS = 24,29g
VD2: Giaû thieát ñoä tan cuûa CuSO4 ôû 10oC vaø 80oC laàn löôït laø 17,4g vaø 55g. laøm
laïnh 1,5kg dd CuSO4 baõo hoaø ôû 80oC xuoáng 10oC. tính soá g CuSO4.5H2O taùch ra.
VD3: Noàng ñoä dd KAl(SO4)2 baõo hoaø ôû 20oC laø 5,66%
a) Tính ñoä tan cuûa KAl(SO4)2 ôû 20oC
b) Laáy 900 g dd baõo hoaø KAl(SO 4)2 ôû 20oC ñem ñun noùng ñeå laøm bay hôi heát 300
g nöôùc. Phaàn coøn laïi ñöôïc laøm laïnh ñeán 20 oC. Hoûi coù bao nhieâu g tinh theå pheøn
KAl(SO4)2.12H2O keát tinh?
ÑS = 34,8 g
-------------------------------------------------
IV – D¹ng to¸n vÒ nång ®é dung dÞch
I. Coâng thöùc tính
1. Noàng ñoä phaàn traêm (C%): laø löôïng chaát tan coù trong 100g dung dòch.
m ct
Coâng Thöùc: C%   100% m ct : Khoái löôïng chaát tan (g)
m dd
m dd : Khoái löôïng dung dòch (g)
Vôùi: m dd = V.D V: Theå tích dung dòch (ml)
D: Khoái löôïng rieâng (g/ml)
m ct m ct
Vaäy: C%   100% = 100%
m dd V.D
2. Noàng ñoä mol (CM): Cho bieát soá mol chaát tan coù trong 1 lít dung dòch.
n
Coâng thöùc: CM  (mol/l)
V
m
m
Maø n suy ra: m (mol/l) hay (M)
M CM  M 
V M.V
3. Quan heä giöõa noàng ñoä phaàn traêm vaø ñoä tan S
S
C%  100%
S +100
4. Quan heä giöõa noàng ñoä phaàn traêm vaø noàng ñoä mol.
m ct
n
CM   M  m ct .1000D  m ct .100. 10D  C%. 10D
Ta coù: m dd
V m dd .M m dd M M
1000.D
10D M
 CM  C%. hay C%  C M .
M 10D
II- Caùc daïng baøi taäp
1. Pha cheá dd theo noàng ñoä cho tröôùc
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 19
Caùch laøm: Tính khoái löôïng chaát tan
Tính khoái löôïng nöôùc( theå tích dd)
VD: haõy tính toaùn vaø neâu caùch pha cheá 50 g CuSO4 coù noàng ñoä 10%.
2. Pha loaõng dd theo noàng ñoä cho tröôùc
Caùch laøm: - Tính khoái löôïng hoaëc theå tích dd ban ñaàu caàn laáy
- Tính khoái löôïng nöôùc caàn theâm hoaëc Vdd sau khi pha.
3. Khi pha troän dung dòch:
* Phương pháp giải thông minh:Söû duïng quy taéc ñöôøng cheùo:
a) Troän m1 gam dung dòch coù noàng ñoä C1% vôùi m2 gam dung dòch coù noàng ñoä
C2%, dung dòch thu ñöôïc coù noàng ñoä C% laø:
m1 gam dung dòch C1 C2  C
m1 C 2  C
C  
m 2 C1  C
m 2 gam dung dòch C2 C1  C

b) Troän V1 ml dung dòch coù noàng ñoä C1 mol/l vôùi V2 ml dung dòch coù noàng ñoä C2
mol/l thì thu ñöôïc dung dòch coù noàng ñoä C (mol/l), vôùi Vdd = V1 + V2.
V1 ml dung dòch C1 C2  C
C V1 C2  C
 
V2 ml dung dòch C2 C1  C V2 C1  C

c) Troän V1 ml dung dòch coù khoái löôïng rieâng D1 vôùi V2 ml dung dòch coù khoái
löôïng rieâng D2, thu ñöôïc dung dòch coù khoái löôïng rieâng D.
V1 ml dung dòch D1 D2  D
D V1 D 2  D
 
V2 ml dung dòch D 2 D1  D V2 D1  D

2) Coù theå söû duïng phöông trình pha troän:

m1C1  m 2 C2   m1 + m 2  C (1)
m1 , m 2 laø khoái löôïng cuûa dung dòch 1 vaø dung dòch 2.
C1 , C2 laø noàng ñoä % cuûa dung dòch 1 vaø dung dòch 2.
C laø noàng ñoä % cuûa dung dòch môùi.
(1)  m1C1  m 2 C 2  m1C + m 2 C
 m1  C1 - C   m 2  C - C2 
m1 C2 - C
 
m 2 C1 - C
3) Ñeå tính noàng ñoä caùc chaát coù phaûn öùng vôùi nhau:
- Vieát caùc phaûn öùng xaûy ra.
- Tính soá mol (khoái löôïng) cuûa caùc chaát sau phaûn öùng.
- Tính khoái löôïng hoaëc theå tích dung dòch sau phaûn öùng.
 Löu yù: Caùch tính khoái löôïng dung dòch sau phaûn öùng.
 Neáu saûn phaåm khoâng coù chaát bay hôi hay keát tuûa.
m dd sau phaûn öùng   khoái löôïng caùc chaát tham gia
 Neáu saûn phaåm taïoï thaønh coù chaát bay hôi hay keát tuûa.
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 20
m dd sau phaûn öùng   khoái löôïng caùc chaát tham gia  m khiù
m dd sau phaûn öùng   khoái löôïng caùc chaát tham gia  m keát tuûa
 Neáu saûn phaåm vöøa coù keát tuûa vaø bay hôi.
m dd sau phaûn öùng   khoái löôïng caùc chaát tham gia  m khiù m keát tuûa
VD1: Coù 2 dung dòchHCl noàng ñoä 0,5M vaø 3M. Tính theå tích dung dòch caàn phaûi laáy
ñeå pha ñöôïc 100ml dung dòch HCl noàng ñoä 2,5M.
VD2: Khi hoaø tan m (g) muoái FeSO 4.7H2O vaøo 168,1 (g) nöôùc, thu ñöôïc dung dòch
FeSO4 coù noàng ñoä 2,6%. Tính m?
VD3: Laáy 12,42 (g) Na2CO3.10H2O ñöôïc hoaø tan trong 50,1ml nöôùc caát (D = 1g/ml).
Tính noàng ñoä phaàn traêm cuûa dung dòch thu ñöôïc.
--------------------------------------------------
D¹ng V: TÝnh theo CTHH
1) Bieát CTHH cuûa hôïp chaát, haõy xaùc ñònh thaønh phaàn % caùc nguyeân toá
trong hôïp chaát.
* Phöông phaùp:
Giaû söû : CTHH cuûa hôïp chaát laø: AxBy Cz......thì:
xMA
%A = MAxByCz .100%
xMB
%B = MAxByCz 100%
xMC
%C = MAxByCz .100%( hay 100% - (%A +%B))
VD1:Coù 3 loaïi quaëng saét:
- Loaïi 1: chöùa 60% Fe2O3
- Loaïi 2: Chöùa 70% FeO
- Loaïi 3 : Chöùa 50% Fe3O4
Hoûi loaïi quaêïng naøo coù haøm löôïng Fe cao nhaát
VD2: Moät ngöôøi laøm vöôøn ñaõ duøng 500g (NH4)2SO4 ñeå boùn rau. Tính khoái löôïng cuûa
nguyeân toá dinh döôõng boùn cho ruoäng rau?
2) Bieát thaønh phaàn caùc nguyeân toá, haõy xaùc ñònh CTHH cuûa hôïp chaát
* Phöông phaùp :
- Tìm khoái löôïng cuûa moãi nguyeân toá coù trong 1 mol hôïp chaát.
- Tìm soá mol nguyeân töû cuûa moãi nguyeân toá coù trong 1 mol hôïp chaát.
- Vieát CTHH
* Chuù yù: Chæ caàn bieát tæ leä soá mol nguyeân töû cuûa töøng nguyeân toá(tæ leä giöõa caùc
chæ soá) trong hôïp chaát voâ cô ta seõ ruùt ra ñöôïc CTHH cuûa hôïp chaát.)
VD1: Moät loaïi oxit saét coù thaønh phaàn laø: 7 phaàn khoái löôïng saét keát hôïp vôùi 3 phaàn
khoái löôïng oâxi. Haõy xaùc ñònh CTHH cuûa oxit treân.
---------------------------------------------------------

D¹ng VI: TÝnh theo PTHH

* Phöông phaùp chung:
B1: Xöû lí soá lieäu( Ñoåi soá lieäu ñaàu baøi ra soá mol, ñaët aån..)
B2: Laäp luaän vaø vieát caùc PTHH, ruùt tæ leä mol(gam)
B3: Töø löôïng chaát ñaõ bieát  tính löôïng chaát chöa bieát
B4: Tính theo yeâu caàu cuûa baøi
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 21
* Löu yù: Ñoái vôùi baøi toaùn cho khoái löôïng quaù lôùn neân ruùt tæ leä gam
Chuyeân ñeà 1: Xaùc ñònh CTHH cuûa chaát
* Phöông phaùp: Coù theå söû duïng 1 trong 4 caùch sau:
- Ñaët aån ñeå xaùc ñònh M
- Bieän luaän M theo hoaù trò(m)
- Tính khoaûng M : a < M< b
- Phöông phaùp trung bình
VD1: Khi hoaø tan 21g moät kim loaïi hoaù trò II trong dung dòch H 2SO4 loaõng dö, ngöôøi ta
thu ñöôïc 8,4 lít hiñro (ñktc) vaø dung dòch A. Khi cho keát tinh muoái trong dung dòch A thì thu
ñöôïc 104,25g tinh theå hiñrat hoaù.
a) Cho bieát teân kim loaïi.
b) Xaùc ñònh CTHH cuûa tinh theå muoái hiñrat hoaù ñoù.
ÑS: a) Fe ; b) FeSO4.7H2O
VD2: Hoøa tan 1 muoái cacbonat kim loaïi M baèng 1 löôïng vöøa ñuû dd H 2SO4 9,8% thu
ñöôïc dd muoái sunfat coù noàng ñoä 14,18 %.Tìm kim loaïi M.
Giaûi:
Coâng thöùc muoái M2(CO3)n ( n laø hoùa trò kim loaïi)
M2(CO3)n + nH2SO4 M2(SO4)n + nH2O + nCO2
(2M +60n)g 98ng (2M+96n)g 44ng
98n.100
khoái löôïng dd axit = 1000n
9,8
(2 M  96n).100
theo ñeà baøi ta coù: = 14,18  M =28n
1000n  2 M  60n  44n
Bieän luaän : n = 1  M = 28  loaïi
n= 2 ,M=56 (Fe)
n = 3  M = 84  loaïi
VD3: (Ñeà naêm 2005- 2006)
Hoãn hôïp A chöùa Fe vaø kim loaïi M coù hoaù trò khoâng ñoåi. Tæ leä soá mol cuûa M vaø
Fe trong A
laø 2: 3
Chia A thaønh 3 phaàn baèng nhau:
* Phaàn 1: Ñoát chaùy heát trong Oxi thu ñöôïc 66,8 ghoãn hôïp goàm Fe 3O4 vaø oxit cuûa kim
loaïi M.
* Phaàn 2: Hoaø tan heát vaøo dd HCl thu ñöôïc 26,88 lit Hiñro ôû ñktc.
* Phaàn 3: Taùc duïng vöøa ñuû vôùi 33,6 lítClo ôû ñktc.
Xaùc ñònh teân kim loaïi M vaø khoái löôïng cuûa töøng kim loaïi trong hoãn hôïp A.
VD4: (Ñeà naêm 2005- 2006)
Coù hoãn hôïp Fe vaø 1 kim loaïi A hoaù trò n. Neáu hoaø tan hoaøn toaøn hoãn hôïp treân
trong dd HCl thì thu ñöôïc 7,84 lit H2( ñktc). Neáu cho hoãn hôïp treân taùc duïng vôùi Clo thì
theå tích khí Clo caàn duøng laø 8,4 lít ( ñktc) . Bieát soá mol nguyeân töû Fe vaø soá mol nguyeân
töû kim loaïi A trong hoãn hôïp tæ leä vôùi nhau laø 1:4
a)Tính theå tích khí Clo ôû( ñktc) ñaõ hoaù hôïp vôùi kim loaïi A.
b) Xaùc ñònh hoaù trò n cuûa kim loaïi A.
c) Neáu khoái löôïng cuûa A trong hoãn hôïp laø 5,4g thì A laø kim loaïi naøo?
VD5: (Ñeà naêm 2003- 2004)
Hoaø tan hoaøn toaøn 15,3 g hoãn hôïp A goàm 1 muoái Caùcbonat cuûa kim loaïi M( hoaù
trò I) vaø 1 muoái Caùcbonat cuûa kim loaïi R( hoaù trò II) trong dd HCl taïo thaønh 3,36 lít khí
ôûû ñktc.
a) Neáu coâ caïn dd sau phaûn öùng thì thu ñöôïc bao nhieâu gam muoái?
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 22
b) Xaùc ñònh kim loaïi M, R bieát:
nM 2CO3 1

nRCO3 2
Chuyeân ñeà 2:BAØI TOAÙN TAÊNG, GIAÛM KHOÁI LÖÔÏNG(Kim loaïi phaûn öùng
vôùi muoái)
* Höôùng giaûi: - Goïi x (g) laø khoái löôïng cuûa kim loaïi maïnh.
- Laäp phöông trình hoaù hoïc.
- Döïa vaøo döõ kieän ñeà baøi vaø PTHH ñeå tìm löôïng kim loaïi tham gia.
- Töø ñoù suy ra löôïng caùc chaát khaùc.
* Löu yù: Khi cho mieáng kim loaïi vaøo dung dòch muoái, Sau phaûn öùng thanh kim loaïi
taéng hay giaûm:
- Neáu thanh kim loaïi taêng: m kim loaïi sau  m kim loaïi tröôùc  m kim loaïi taêng
- Neáu khoái löôïng thanh kim loaïi giaûm: m kim loaïi tröôùc  m kim loaïi sau  m kim loaïi giaûm
- Neáu ñeà baøi cho khoái löôïng thanh kim loaïi taêng a% hay giaûm b% thì neân ñaët
thanh kim
loaïi ban ñaàu laø m gam ( m coù theå laø 1 soá cuï theå). Vaäy khoái löôïng thanh kim loaïi taêng a%
 m hay b%  m.
 cần lưu ý:Khi bài cho phản ứng xảy ra hoàn toàn thì một trong hai chất tham gia phải
hết hoặc hết cả hai
 Bài cho sau một thời gian thì có thể cả hai chất tham gia đều dư
VD1 : Cho a gam boät kim loaïi M coù hoùa trò khoâng ñoåi vaøo 500ml dd hoãn hôïp goàm
Cu(NO3)2 vaø AgNO3 ñeàu coù noàng ñoä 0,4M. Sau khi caùc phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn, ta loïc
ñöôïc (a + 27,2 gam) chaát raén A goàm ba kim loaïi vaø ñöôïc moät dd chæ chöùa moät muoái tan
.haõy xaùc ñònh kim loaïi M vaø vaø soá mol muoái taïo thaønh trong dd.
Giải:
Bài cho sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn và có 3 kim loại tạo thành chứng tỏ hỗn hợp muối tham
gia hết
M + nAgNO3 M(NO3)n + nAg (*)
0,2/n 0,2mol 0,2mol
2M + nCu(NO3)2 2 M(NO3)n + nCu (**)
0,4/n 0,2mol 0,2mol
0, 2 0, 4
Theo đề ra và pt ta có: a - M + 108.0,2 - M + 64.0,2 = a +27,2
n n
0,6M = 7,2n  n = 2 và M =24 vậy kim loại là Mg.
VD2: Ngaâm moät mieáng saét vaøo 320 gam dung dòch CuSO 4 10%. Sau khi taát caû ñoàng bò
ñaåy ra khoûi dung dòch CuSO4 vaø baùm heát vaøo mieáng saét, thì khoái löôïng mieáng saét taêng
leân 8%. Xaùc ñònh khoái löôïng mieáng saét ban ñaàu.
VD3: Nhuùng thanh saét coù khoái löôïng 50 gam vaøo 400ml dung dòch CuSO 4. Sau moät thôøi
gian khoái löôïng thanh saét taêng 4%.
A- Xaùc ñònh löôïng Cu thoaùt ra. Giaû söû ñoàng thoaùt ra ñeàu baùm vaøo thanh saét.
B- Tính noàng ñoä mol/l cuûa dung dòch saét(II) sunfat taïo thaønh. Giaû söû theå tích dung dòch
khoâng thay ñoåi.
VD4: ( Ñeà naêm 2008- 2009)
Moät thanh kim loaïi R ñöôïc ngaâm trong dd CuSO 4. Sau khi phaûn öùng keát thuùc, thanh
kim loaïi nheï bôùt ñi so vôùi ban ñaàu. Cuõng thanh kim loaïi R nhö vaäy, sau khi ngaâm trong dd
AgNO3, keát thuùc phaûn öùng thì khoái löôïng thanh kim loaïi baây giôø laïi naëng theâm so vôùi
ban ñaàu. Cho bieát R coù hoaù trò II; taát caû kim loaïi sinh ra ñeàu baùm vaøo thanh R; phaàn
khoái löôïng naëng theâm gaáp 75,5 laàn phaàn khoái löôïng nheä bôùt ñi; soá mol kim loaïi baùm
vaøo thanh kim loaïi R trong 2 thí nghieäm ñeàu baèng nhau.
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 23
a) Xaùc ñònh kim loaïi R.
b) Neáu thanh kim loaïi R ñem thí nghieäm coù khoái löôïng laø 20 g; dd CuSO 4 coù theå tích
laø 125ml vaø noàng ñoä 0,8M thì trong thí nghieäm vôùi dd AgNO3, thanh kim loaïi taêng
bao nhieâu % veà khoái löôïng ? Theå tích dd AgNO3 0,4M caàn duøng laø bao nhieâu
VD5: : ( Ñeà naêm 2007- 2008)
Nhuùng 1 mieáng nhoâm naëng 10g vaøo 1 coác ñöïng 500ml dd CuSO4 0,4M. Khuaáy ñeàu
hoãn hôïp 1 thôøi gian sau ñoù ñem loïc thu ñöôïc 11,38 gam chaát raén vaø dd B.
a) Tính noàng ñoä mol cuûa chaát coù trong dd B( theå tích dd khoâng ñoåi)
b) Nhuùng 1 thanh kim loaïi R naëng 30g vaøo 1/10 dd B, khuaáy ñeàu ñeå phaûn öùng xaûy
ra hoaøn toaøn. Sau ñoù laáy thanh R ra khoûi dd caân ñöôïc 30,662 g. Giaû söû taát caû kim
loaïi taùch ra ñeàu baùm vaøo thanh R. Xaùc ñònh kim loaïi R.
Chuyeân ñeà 3: X¸c ®Þnh thµnh phÇn trong hçn hîp
1) Phöông phaùp:
- Ñaët aån cho töøng thanh phaàn( theo soá mol)
- Vieát PTHH, tính theo PTHH vôùi caùc aån
- Laäp phöông trình toaùn lieân heä giöõa caùc aån vaø caùc döõ kieän
- Giaûi phöông trình tìm aån
- Hoaøn thaønh yeâu caàu cuûa ñeà
2) Aùp duïng
VD1: ( Ñeà 2008-2009)
Hoaø tan 1,42(g) hoãn hôïp goàm Mg, Al, Cu baèng dd HCl dö thu ñöôïc dd A, khí B,
chaát raén D. Cho A taùc duïng vôùi dd NaOH dö vaø loïc keát tuûa nung ôû nhieät ñoä cao ñeán
khoái löôïng khoâng ñoåi thu ñöôïc 0,4 g chaát raén E. Nung chaát raén D trong khoâng khí ñeán
khoái löôïng khoâng ñoåi thu ñöôïc 0,8 g chaát raén F. Tính khoái löôïng cuûa moãi kim loaïi trong
hoãn hôïp ban ñaàu
VD2: ( Ñeà 2007-2008)
Cho 1 loaïi ñaù voâi chöùa CaCO 3, MgCO3, Fe2O3 vaø SiO2. Nghieàn nhoû ñaù voâi thaønh
daïng boät troän ñeàu vaø chia thaønh 3 phaàn baèng nhau, moãi phaàn coù khoái löôïng laø 6,24g
Ñem ñun noùng phaàn 1 ôû to cao ñeán khi thu ñöôïc chaát raén coù khoái löôïng khoâng ñoåi laø
4,04g
Phaàn 2 : Cho taùc duïng vôùi löôïng dö dd HCl, phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn thu ñöôïc dd A
vaø coøn laïi 0,6g chaát raén khoâng tan. Coâ caïn caån thaän dd A thu ñöôïc 7,015g hoãn hôïp muoái
khan.
a) Vieát caùc PTHH.
b) Tính % khoái löôïng cuûa caùc chaát coù trong ñaù voâi ñoù?
c) ......
VD3: ( Ñeà 2005-2006)
Cho hoãn hôïp goàm MgCl2, BaCO3, MgCO3 taùc duïng vöøa ñuû voùi m(g) dd HCl 20% thu ñöôïc
khí A vaø dd B. Cho dd B taùc duïng vöøa ñuû vôùi dd NaOH thu ñöôïc keát tuûa vaø dd C. Loïc keát
tuûa röûa saïch, saáy khoâ roài nung ñeán khoái löôïng khoâng ñoåi thu ñöôïc 0,6 g chaát raén. Coâ
caïn nöôùc loïc thu ñöôïc 3,835 g muoái khan. Neáu cho khí A vaøo ø bình ñöïng 500 ml dd Ca(OH) 2
0,02 M thì thu ñöôïc 0,5 g keát tuûa.
a) Vieát PTHH xaûy ra.
b) Tính khoái löôïng moãi chaát trong hoãn hôïp ban ñaàu
c) Tính khoái löôïng dd HCl caàn duøng
Bieát caùc phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn.
VD4: ( Ñeà 2009-2010)
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 24
Daãn khí H2 dö ñi qua 25,6 g hoãn hôïp X goàm Fe 3O4, MgO, CuO( nung noùng) cho ñeán khi
phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn. Sau phaûn öùng thu ñöôïc 20,8 g chaát raén, Maët khaùc 0,15 mol
hoãn hôïp X taùc duïng vöøa ñuû vôùi 225 ml dd HCl 2,0M .
a) Vieátù caùc PTHH xaûy ra.
b) Tính % soá mol caùc chaát trong hoãn hôïp X.
VD5: ( Ñeà 2003-2004)
Hoaø tan 15,8 g hoãn hôïp goàm Na2CO3, K2CO3, Na2O baèng dd HCl thu ñöôïc 3,3g khí CO2 vaø
dd B. Coâ caïn dd B ñöôïc 22,025g hoãn hôïp C goàm 2 muoái khan. Tính % veà khoái löôïng cuûa
caùc chaát trong hoãn hôïp ban ñaàu vaø hoãn hôïp C.

Chuyeân ñeà 4: BÀI TOÁN HIỆU SUẤT PHẢN ỨNG

I- KIẾN THỨC CẦN NHỚ
1) Các bài toán cho phản ứng hoàn toàn (hiệu suất đạt 100%) thì có ít nhất một chất tham gia
phải hết.
2) Nếu hiệu suất H% < 100% thì lượng chất TG thực dùng nhiều hơn lượng lý thuyết ( tính theo
ptpư ) còn lượng SP thu được bao giờ cũng nhỏ hơn lượng SP tính theo lý thuyết.
3) Công thức tính hiệu suất phản ứng :
* Theo một chất tham gia :
löôïng chaát TG phaû
n öùng
H%   100%
löôïng chaát TG thöïc duøng

* Theo một chất sản phẩm:

löôïng SP thöïc teá
H%   100%
löôïng SP lyùthuyeá t

4) Nếu cả hai chất tham gia đều biết lượng dùng ban đầu, thì H% phải được xác định dựa vào
chất có khả năng hết ( nếu để phản ứng hoàn toàn )
5) Hiệu suất quá trình gồm nhiều phản ứng nối tiếp:
H% = h1 h2  h3  … hn  100%
( trong đó các hiệu suất thành phần dạng thập phân, ví dụ 25% = 0,25 )
6) Khi đề bài cho lượng chất mang đơn vị lớn : kg, tấn … thì nên giải bài toán bằng phương pháp
khối lượng.
II- BÀI TẬP ÁP DỤNG
Caâu 1 : Từ 320 tấn quặng pirit sắt có chứa 45% lưu huỳnh đã sản xuất được 506,25 tấn dung dịch
H2SO4 80%. Hãy tính hiệu suất của quá trình.
Caâu 2 ; Từ một tấn quặng pyrit sắt chứa 20% tạp chất, điều chế axit H 2SO4 theo phương pháp
tiếp xúc, qua các giai đoạn ( có ghi hiệu suất mỗi giai đoạn) như sau:
FeS2  90%
 SO2  64%
 SO3  80%
 H 2 SO4
Tính khối lượng của dung dịch H2SO4 72% điều chế được.
Caâu 3: Trong coâng nghieäp saûn xuaát H2SO4 töø quaëng FeS2 theo sô ñoà sau:
FeS2 SO2 SO3 H2SO4
b. Vieát caùc phaûn öùng vaø ghi roõ ñieàu kieän
c. Tính löôïng axit 98% ñieàu cheá ñöôïc töø 1 taán quaëng chöùa 60% FeS 2. Bieát hieäu suaát
cuûa quaù trình laø 80%
Chuyeân ñeà 5: BAØI TOAÙN XAÙC ÑÒNH LOAÏI MUOÁI TAÏO THAØNH KHI
CHO CO2, SO2 TAÙC DUÏNG VÔÙI KIEÀM.
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 25
a) Phaûn öùng cuûa CO2 hoaëc SO2 taùc duïng vôùi kieàm cuûa kim loaïi hoaù trò I (Na, K,…)
CO2 + NaOH  NaHCO3
CO2 + 2NaOH  Na2CO3 + H2O
Coù 3 tröôøng hôïp xaûy ra:
nNaOH
(1) Neáu 1 < < 2  taïo 2 muoái
nCO2
nNaOH
(2) Neáu  1  taïo muoái NaHCO3
nCO2
nNaOH
(3) Neáu  2  taïo muoái Na2CO3
nCO2
b) Phaûn öùng cuûa CO2 hoaëc SO2 vôùi kieàm cuûa kim loaïi hoaù trò II (Ca, Ba,…), Phaûn
öùng xaûy ra theo thöù töï sau:
CO2 + Ca(OH)2  CaCO3  + H2O
CaCO3 + CO2 + H2O  Ca(HCO3)2
Neáu suïc khí CO2 dö vaøo dd Ca(OH)2 thì thaáy xuaát hieän keát tuûa, sau ñoù keát tuûa laïi
tan.
Coù 3 tröôøng hôïp xaûy ra:
2CO2 + Ca(OH)2  Ca(HCO3)2
CO2 + Ca(OH)2  CaCO3  + H2O
nCO2
(1) Neáu 1 < < 2  taïo 2 muoái
nCa ( OH )2
nCO2
(2) Neáu  1  taïo muoái CaCO3
nCa ( OH )2
nCO2
(3) Neáu  2  taïo muoái Ca(HCO3)2
nCa ( OH )2
* Löu yù: Ñeå bieát loaïi muoái taïo thaønh thöôøng phaûi laäp tæ leä giöõa soá mol kieàm vaø
oxit. Chuù yù laáy soá mol cuûa chaát naøo khoâng thay ñoåi ôû 2 phöông trình laøm maãu soá ñeå
xeùt baát ñaúng thöùc.
BAØI TAÄP:
Caâu 1:.Duøng 30 gam NaOH ñeå haáp thuï 22 gam CO2
a. Coù nhöõng muoái naøo taïo thaønh
b. Tính khoái löôïng caùc muoái taïo thaønh .
Caâu 2: Cho 9,4 gam K2O vaøo nöôùc . Tính löôïng SO2 caàn thieát ñeå phaûn öùng vôùi dung
dòch treân ñeå taïo thaønh :
a. Muoái trung hoøa .
b. Muoái axit
c. Hoãn hôïp muoái axit vaø muoái trung hoøa theo tæ leä mol laø 2 : 1
Caâu 3 : Hoaø tan hoaøn toaøn 20 gam hoãn hôïp goàm MgCO3 vaø RCO3 (tæ leä mol 1 : 1) baèng
dung dòch HCl. Löôïng khí CO2 sinh ra cho haáp thuï hoaøn toaøn bôûi 200ml dung dòch NaOH 2,5M
ñöôïc dung dòch A. Theâm BaCl2 dö vaøo dung dòch A thu ñöôïc 39,4g keát tuûa.
a) Ñònh kim loaïi R.
b) Tính % khoái löôïng caùc muoái cacbonat trong hoãn hôïp ñaàu.
Ñaùp soá: a) Fe ; b) %MgCO3 = 42% vaø %FeCO3 = 58%
Caâu 4: Cho luoàng khí CO ñi qua oáng xöù nung noùng chöùa m gam Fe xOy cho ñeán khi phaûn
öùng xaûy ra hoaøn toaøn.Daãn toaøn boä löôïng khí sinh ra ñi chaäm vaøo 1 lit dd Ba(OH) 2 0,1M thu
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 26
ñöôïc 9,85 gam keát tuûa.Maët khaùc khi hoøa tan toaøn boä löôïng kim loaïi saét treân vaøo V lit dd
HCl 2M dö thì thu ñöôïc moät dd, sau khi coâ caïn thu ñöôïc 12,7 muoái khan.
a. Xaùc ñònh coâng thöùc oxit saét
b. Tìm m
c. Tính V,bieát axit duøng dö 20% so vôùi löôïng caàn thieát.
ÑS:Fe2O3; m =8 gam; V = 0,12 lít
Chuyeân ñeà 6: BAØI TOAÙN QUY VEÀ 100
Caâu 1:: Hoãn hôïp goàm CaCO3 laãn Al2O3vaø Fe2O3 trong ñoù nhoâm oxit chieám 10,2 % ,saét III
oxit chieám 9,8 % . nung hoãn hôïp naøy ôû nhieät ñoä cao thu ñöôïc chaát raén coù löôïng baèng
67% löôïng hoãn hôïp ban ñaàu . Tính % chaát raén taïo ra
Giải:
Giả sử hỗn hợp ban ñaàu laø 100 gam, thì lượng Al2O3 =10,2 gam , Fe2O3= 9,8 gam vaø lượng
CaCO3=80 gam
Khi nung hỗn hợp : CaCO3 CaO + CO2
Độ giảm 100- 67 =33g = à khối lượng CO2
Số mol CO2 = số mol CaCO3 = 33/44 = 0,75 mol
Sau phản ứng có : 10,2g Al2O3= 15,22%
9,8g Fe2O3 = 14,62%
CaCO3 dư 80-75 = 5 gam ( 7,4%)
CaO = 62,6%
Caâu 2.Hoãn hôïp chöùa FeO, Fe2O3, Fe neáu hoaø tan a gam hoãn hôïp baèng baèng HCl dö thì
löôïng H2 thoaùt ra baèng 1% löôïng hoãn hôïp ñem thí nghieäm ,neáu khöû a gam hh baèng H 2 noùng,
dö thì thu ñöôïc 1 löôïng nöôùc baèng 21,15% löôïng hoãn hôïp ñem thí nghieäm.xaùc ñònh % moãi
chaát tronh HH .
Caâu 3.Hoãn hôïp muoái A taïo bôûi Kim loaïi M(II) vaø phi kim X (I) .Hoaø tan moät löôïng A vaøo
nöôùc ñöôïc dd B. Neáu theâm AgNO3 dö vaøo B thì löôïng keát tuûa taùch ra baèng 188% löôïng
A .Neáu theâm Na2CO3 dö vaøo dd B thì löôïng keát tuûa taùch ra baèng 50% löôïng A tìm kim loaïi
M vaø phi kim X
Caâu 4. Hoãn hôïp A goàm kim loaïi Mg, Al .Cu, .Oxi hoaù hoaøn toaøn m gam A thu ñöôïc 1,72m
gam hoãn hôïp 3 oxit vôùi hoaù tri cao nhaát cuûa moãi kim loaïi . Hoaø tan m gam A baèng HCl dö
thu ñöôïc 0,952m dm3 lít khí . Tính % moãi kim loaïi trong A
Chuyeân ñeà 7 : BAØI TOAÙN VEÀ LÖÔÏNG CHAÁT DÖ
* Khi tröôøng hôïp gaëp baøi toaùn cho bieát löôïng cuûa hai chaát tham gia vaø yeâu caàu tính
löôïng chaát taïo thaønh.
- T/h1 : Ñeà baøi cho phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn thì trong soá hai chaát tham gia phaûn
öùng seõ coù moät chaát tham gia phaûn öùng heát, chaát kia coù theå phaûn öùng heát hoaëc dö.
Löôïng chaát taïo thaønh tính theo löôïng chaát naøo phaûn öùng heát, do ñoù phaûi tìm xem trong hai
chaát cho bieát, chaát naøo phaûn öùng heát. Caùch giaûi: Laäp tæ soá, ví duï phöông trình phaûn
öùng:
xA + yB  z C + n D
nA nB
So saùnh 2 tæ soá vaø y tæ soá naøo lôùn hôn thì chaát ñoù dö, chaát kia phaûn öùng
x
heát. Tính löôïng caùc chaát saûn phaåm theo chaát phaûn öùng heát.
- T/h 2: Ñeà baøi cho sau 1 thôøi gian……… thì coù theå caû 2 chaát tham gia ñeàu dö
BAØI TAÄP:
Caâu 1: Ñun noùng 16,8 gam boät saét vaø 6,4 gam boät löu huyønh (khoâng coù khoâng khí)
thu ñöôïc chaát raén A. Hoaø tan A baèng HCl dö thoaùt ra khí B. Cho khí B ñi chaäm qua dung dòch
Pb(NO3)2 taùch ra keát tuûa D maøu ñen. Caùc phaûn öùng ñeàu xaûy ra 100%.
a) Vieát phöông trình phaûn öùng ñeå cho bieát A, B, D laø gì?
b) Tính theå tích khí B (ñktc) vaø khoái löôïng keát tuûa D.
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 27
c) Caàn bao nhieâu theå tích O2 (ñktc) ñeå ñoát hoaøn toaøn khí B.
Caâu 2: Troän 100 ml dung dòch Fe2(SO4)3 1,5M vôùi 150 ml dung dòch Ba(OH)2 2M thu ñöôïc keát
tuûa A vaø dung dòch B. Nung keát tuûa A trong khoâng khí ñeán löôïng khoâng ñoåi thu ñöôïc chaát
raén D. Theâm BaCl2 dö vaøo dung dòch B thì taùch ra keát tuûa E.
a) Vieát phöong trình phaûn öùng. Tính D vaø E.
b) Tính noàng ñoä mol chaát tan trong dung dòch B (coi theå tích thay ñoåi khoâng ñaùng keå khi
xaûy ra phaûn öùng).
Caâu 3: Cho13,6 gam hoãn hôïp goàm Mg vaø Fe ñöôïc hoaø tan trong 100 ml dung dòch CuSO 4.
Sau phaûn öùng nhaän ñöôïc dung dòch A vaø 18,4 gam chaát raén B goàm 2 kim loaïi. Theâm NaOH
dö vaøo A roài loïc keát tuûa taùch ra nung noùng trong khoâng khí ñeán khoái löôïng khoâng ñoåi
nhaän ñöôïc chaát raén D goàm MgO vaø Fe2O3 naëng 1,2 gam. Tính löôïng Fe, Mg ban ñaàu.
Caâu 4: ( Ñeà naêm 2009-2010)
Moät hoãn hôïp goàm Zn vaø Fe coù khoái löôïng laø 37,2g. Hoaø tan hoãn hôïp naøy trong 2
lít dd H2SO4 0,5M .
a) Chöùng toû raèng hoãn hôïp naøy tan heát.
b) Neáu duøng 1 löôïng hoãn hôïp Zn vaø Fe gaáp ñoâi tröôøng hôïp tröôùc, löôïng H2SO4 vaãn
nhö cuõ thì hoãn hôïp moùi naøy coù tan heát hay khoâng?
c) Trong tröôøng hôïp (a) haõy tính khoái löôïng moãi kim loaïi trong hoãn hôïp bieát raèng
löôïng H2 sinh ra trong phaûn öùngvöøa ñuû taùc duïng vôùi 48 g CuO.

AXIT + BAZƠ
Ví dụ:
Troän 120ml dd H2SO4 vôùi 40 ml dd NaOH.Dung dòch sau khi troän chöùa moät muoái axit vaø
coøn dö axit coù noàng ñoä 0,1M.Maët khaùc neáu troän 60ml dd H 2SO4 vôùi 60 ml dd NaOH
naøy thì trong dd sau khi troän coøn dö NaOH vôùi noàng ñoä 0,16M.Tìm noàng ñoä cuûa hai dd
ban ñaàu.
Giaûi
Goïi x,y laàn löôït laø noàng ñoä ban ñaàu cuûa H2SO4 vaø NaOH
Thí nghieäm 1: H2SO4 + NaOH NaHSO4 + H2O (1)
0,04y 0,04y
Töø ñeà vaø (1) ta coù: 0,12x-0,04y =0,1x0,16=0,016(*)
Thí nghieäm 2: H2SO4 + 2NaOH Na2SO4 + H2O (2)
0,04x 0,08x
Töø 2 vaø ñeà ta coù: 0,06y-0,08x =0,016(**)
Töø * vaø ** giaûi ra x =0,4M; y = 0,8M.
Baøi taäp

Caâu 1.Troän 50 ml dung dòch HNO3 noàng ñoä x M vôùi 150 ml dung dòch Ba(OH)2 0,2 M thu
ñöôïc dung dòch A . Cho moät ít quyø tím vaøo dung dòch A thaáy coù maøu xanh . Theâm töø töø
100 ml dung dòch HCl 0,1 M vaøo d/dòch A thaáy quyø trôû laïi thaønh maøu tím . Tính x ?
Caâu 2.Dung dòch X chöùa hoãn hôïp KOH vaø Ba(OH) 2 coù noàng ñoä laàn löôït laø 0,2M vaø
0,1M.Dung dòch Y chöùa hoãn hôïp H2SO4 vaø HCl coù noàng ñoä laàn löôït laø 0,25M vaø 0,75 M.
a. tính theå tích dung dòch vöøa ñuû ñeå trung hoøa 40 ml dd Y vaø khoái löôïng keát tuûa taïo
thaønh sau phaûn öùng.
b.Duøng V ml dd Y ñeå hoøa tan vöøa ñuû m gam CuO,laøm taïo thaønh dd Z.Cho 12gam boät
Mg Vaøo Z sau phaûn öùng keát thuùc loïc ñöôïc 12,8 gam chaát raén.Tính m
Caâu 3. A laø dd HCl, B laø dd Ba(OH) 2. troän 50 ml dd a vôùi 50ml dd B ñöôïc ddC.Theâm ít quyø
tím vaøo dd C thaáy maøu ñoû.Theâm töø töø dd NaOH 0,1M vaøo C cho tôùi khi quyø trôû laïi maøu
tím,thaáy toán heát 50 ml NaOH.troän 50 ml dd A vôùi 150 ml ddB ñöôïc dd D.Theâm quyø tím vaøo
Bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 9 28
ddD thaáy maøu xanh,Theâm töø töø dd HNO3 0,1M vaøo dd D cho tôùi khi quyø trôû laïi maøu tím
thaáy toán heát 350 ml dd HNO3. tính noàng ñoä cuûa ddA, ddB.
Caâu 4. troän laãn dd A chöùa NaOH vaø dd B chöùa Ba(OH) 2 chöùa bieát noàng ñoä theo tæ leä theå
tich 1:1 thu ñöôïc dd C. laáy 100ml dd c trung hoøa baèng H 2SO4 2M thì vöøa heát 14ml vaø thu ñöôïc
2,33g keát tuûa.
a. xaùc ñònh noàng ñoä mol cuûa A,B
b. caàn theâm bao nhieâu ml dd B vaøo 10 ml; dd A cho treân ñeå trung hoøa vöøa ñuû 7,6 ml dd HCl
2M.
Caâu 5. cho a gam dd H2SO4 24,5% vaøo b gam dd NaOH 8% thì taïo ñöôïc 3,6 gam muoái axit vaø
2,84 gam muoái trung hoøa.
a. Tính a,b
b. Tính noàng ñoä% cuûa dd sau phaûn öùng
……………………………………………………………………………………………………………
PhÇn iii: Mét sè ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp ®Þnh lîng
I – Phöông phaùp baûo toaøn khoái löôïng nguyeân töû( Soá mol ntöû, khoái löôïng cuûa nguyeân
toá)
II- Phöông phaùp ñöôøng cheùo
III-Phöông phaùp trung bình
IV- Phöông phaùp taêng giaûm khoái löôïng
V-Phöông phaùp töï choïn löôïng chaát

TEÂN THÖÔØNG GOÏI CUÛA MOÄT SOÁ CHAÁT VOÂCÔ

Dieâm tieâu: KNO3

Muoái aên: NaCl
Ñaù voâi: CaCO3
Voâi soáng: CaO
Voâi toâi: Ca(OH)2
Thaïch cao soáng: CaSO4.2H2O
Thaïch cao nung: 2CaSO4.H2O
Thaïch cao khan: CaSO4
Quaëng : Heâmatic: Fe2O3
Quaëng Manheâtic: Fe3O4
Quaëng pyrit: FeS2
Qaëng cupit : Cu2S
Dieâm sinh: S
Xuùt : NaOH
Potat: KOH
Thaïch anh: SiO2
OÂleâum: H2SO4.nSO3