Εγχειρίδιο για

Διατηρητέες Οικοδομές
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Εισαγωγή
1.1 Βασικοί στόχοι
1.2 Ορισμός και Αρχές

2. Διαδικασίες διατήρησης/συντήρησης παραδοσιακών οικοδομών

2.1 Κήρυξη οικοδομής ως διατηρητέα
2.2 Οικοδομικές εργασίες και μετατροπές σε διατηρητέες οικοδομές
2.3 Εξασφάλιση απαιτούμενων εγκρίσεων/αδειών
2.4 Ζήτηση προσφορών
2.5 Εξασφάλιση οικονομικών κινήτρων
2.6 Σταδιακή παροχή επιχορήγησης
2.7 Επίβλεψη/έλεγχος οικοδομικών εργασιών

3. Οικονομικά κίνητρα για διατηρητέες οικοδομές

3.1 Κριτήρια οικονομικών κινήτρων
3.2 Κατηγορίες κινήτρων
3.3 Χρηματοδοτικά κίνητρα
3.4 Μεταφορά συντελεστή δόμησης
3.5 Φορολογικά κίνητρα
3.6 Κίνητρα προς τους ενοικιαστές διατηρητέων οικοδομών
3.7 Άμεσες επεμβάσεις για στήριξη διατηρητέων οικοδομών

4. Παράρτημα 1
Γενικές οδηγίες σε σχέση με την κατασκευή και τη μορφολογία της διατηρητέας
οικοδομής

5. Παράρτημα 2
Γενικές οδηγίες σε σχέση με την τυπολογία της διατηρητέας οικοδομής
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η αρχιτεκτονική μας κληρονομιά αποτελεί μια αναντικατάστατη έκφραση του

πλούτου και της ποικιλίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, μια ανεκτίμητη
μαρτυρία του παρελθόντος μας και ένα κοινό αγαθό για όλους τους
Ευρωπαίους. Γι’ αυτό και η Κυπριακή Δημοκρατία έχει υιοθετήσει και
υπογράψει όλες τις συμφωνίες που έχουν γίνει για την προστασία της
Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς (Χάρτα της Βενετίας (1964), Διακήρυξη του
Άμστερνταμ (1975), Σύμβαση της Γρανάδας (1985), Διεθνής Χάρτα για την
Προστασία των Ιστορικών Πόλεων (1987) κλπ).

1.1 Βασικοί στόχοι

Με τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, εξασφαλίζεται η διατήρηση

της ιστορικής μνήμης κάθε λαού και η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Σήμερα,
ενώ οι κίνδυνοι για την πολιτιστική κληρονομιά παραμένουν σοβαροί
(αλλοίωση του χώρου (κτιστού και φυσικού), λανθασμένη τουριστική
αξιοποίηση, εγκατάλειψη, φυσική φθορά κλπ), η κοινωνική αντίληψη για την
αξία της είναι αυξημένη. Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί ότι η διάσωση των
παραδοσιακών κτιρίων βοηθά στην εξοικονόμηση των φυσικών πόρων και
την καταπολέμηση της σπατάλης -ζητήματα πολύ σημαντικά για τη σημερινή
κοινωνία- καθώς και στον έλεγχο του σφετερισμού της γεωργικής/αγροτικής
γης και στη μείωση των μετακινήσεων του πληθυσμού προς επίτευξη
αειφόρου ανάπτυξης.

...Η προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς είναι ευθύνη όλων μας και για
την εφαρμογή της θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η συνέχεια της
υφιστάμενης κοινωνικής και φυσικής πραγματικότητας στις κοινότητες,
αγροτικές και αστικές. Το μέλλον δεν μπορεί και δεν πρέπει να κτίζεται σε
βάρος του παρελθόντος...
(Διακήρυξη του Άμστερνταμ,1975)
1.2 Ορισμός και Αρχές

Η αρχιτεκτονική κληρονομιά περιλαμβάνει όχι μόνο μεμονωμένα κτίρια

εξαιρετικής ιστορικής, αρχιτεκτονικής, αρχαιολογικής αξίας και το άμεσο
περιβάλλον τους, αλλά και περιοχές ιστορικού ή πολιτιστικού ενδιαφέροντος ή
αρχιτεκτονικά σύνολα που περιλαμβάνουν όλα τα κτίρια πολιτιστικής αξίας,
από τα πιο σημαντικά μέχρι τα πιο απλά κτίρια συνοδείας.

Η διατήρηση και συντήρηση μιας παραδοσιακής οικοδομής βασίζεται στις

ακόλουθες αρχές:

(α) Η συντήρηση ενός κτιρίου συνεπάγεται τη συντήρηση όλων των

στοιχείων του (αρχικά παραδοσιακά υλικά, κατασκευαστικές
λεπτομέρειες, «τελειώματα», ζωγραφικά/ διακοσμητικά στοιχεία,
κλπ), καθώς και του άμεσου περιβάλλοντος και της κλίμακάς του.
Κατά συνέπεια, θα αποκλείεται κάθε αλλοίωση που θα μπορούσε
να αλλάξει τις σχέσεις των όγκων, της μορφής, των υλικών και
των χρωμάτων του.

(β) Οι νέες προσθήκες πρέπει να σέβονται όλα τα μέρη του κτιρίου, το

παραδοσιακό του πλαίσιο, την ισορροπία της σύνθεσής του, τις
σχέσεις του με τον περιβάλλοντα χώρο και ταυτόχρονα πρέπει να
διαχωρίζονται από τα αυθεντικά μέρη του, φέροντας τη σφραγίδα
της εποχής τους. Επιπλέον οι προσθήκες να είναι κατά το
δυνατόν αναστρέψιμες έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα
επαναφοράς του κτιρίου στην κατάσταση που βρισκόταν πριν την
επέμβαση (αρχή αναστρεψιμότητας).

(γ) Να γίνεται, γενικά, χρήση παραδοσιακών υλικών και μεθόδων

δόμησης και μόνο όπου αυτές κρίνονται ανεπαρκείς, να
εφαρμόζονται σύγχρονες τεχνικές, των οποίων όμως η
αποτελεσματικότητα και η συνεργασία (συμβατότητα) με τα
παραδοσιακά υλικά να έχει αποδειχθεί επιστημονικά και
εμπειρικά.

(δ) Στα διατηρητέα κτίρια μπορούν να προσδοθούν όλες οι

επιτρεπόμενες χρήσεις, σύμφωνα με τις ισχύουσες πολεοδομικές
ζώνες, εφόσον σέβονται τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των κτιρίων
(τυπολογία και μορφολογία) και δεν αλλοιώνουν τη διάρθρωσή
τους.
2. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ/ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ

Διατηρητέα οικοδομή ονομάζεται κάθε οικοδομή για την οποία έχει εκδοθεί
Διάταγμα Διατήρησης από τον Υπουργό Εσωτερικών σύμφωνα με το Άρθρο
38 του Νόμου περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας. Το εκάστοτε Διάταγμα
δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας.

Διάταγμα Διατήρησης μπορεί να εκδοθεί για οικοδομές με ειδικό

αρχιτεκτονικό, ιστορικό, κοινωνικό ή άλλο ειδικό ενδιαφέρον ή χαρακτήρα. Η
τυπολογία, η μορφολογία και τα υλικά κατασκευής της οικοδομής, καθώς και
τυχόν ιστορικά/κοινωνικά γεγονότα που σχετίζονται με αυτή, διαδραματίζουν
ρόλο στην αξιολόγησή της. Σημαντικό κριτήριο αποτελεί και η θέση της, αν
δηλαδή βρίσκεται σε περιοχή ειδικού χαρακτήρα ή συμπαγή
ιστορικό/παραδοσιακό πυρήνα. Οικοδομές εκτός των περιοχών αυτών
μπορούν να κηρυχθούν διατηρητέες μόνο σε περίπτωση που είναι εξαιρετικής
ή ιδιάζουσας σημασίας.
Εννοείται ότι η οικοδομή που αξιολογείται ότι πληρεί τα κριτήρια για ένταξη σε
διάταγμα κηρύσσεται ως διατηρητέα με το άμεσο περιβάλλον της που
συνήθως είναι το τεμάχιό της, το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει και
μεταγενέστερες οικοδομές που δεν είναι διατηρητέες και δεν επωφελούνται
οποιωνδήποτε κινήτρων.

2.1 Κήρυξη οικοδομής ως διατηρητέα

Μια οικοδομή, δεδομένου ότι πληρεί τα σχετικά κριτήρια μπορεί να κηρυχθεί

ως διατηρητέα με έναν από τους ακόλουθους τρόπους:

(α) Ύστερα από αίτηση του ενδιαφερόμενου ιδιοκτήτη της συγκεκριμένης

οικοδομής για έκδοση σχετικού Διατάγματος Διατήρησης, ή
(β) ύστερα από εισήγηση του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως ή της
Τοπικής Αρχής προς τον Υπουργό Εσωτερικών για τη συγκεκριμένη
οικοδομή, καθώς και για ομάδα οικοδομών σε ευρύτερη περιοχή (όπως
 ιστορικούς και παραδοσιακούς πυρήνες πόλεων /χωριών κλπ.). Εννοείται
ότι μπορούν να κηρυχθούν και κενά τεμάχια που αποτελούν
αναπόσπαστο μέρος ιστορικής περιοχής ή περιοχής φυσικής καλλονής.

Αιτήσεις για κήρυξη οικοδομών/περιοχών ως διατηρητέων μπορούν να γίνουν

για οικοδομές/περιοχές που βρίσκονται σε όλα τα μέρη της Κύπρου (πόλεις
και χωριά). Η αίτηση θα πρέπει να υπογράφεται από όλους τους ιδιοκτήτες
και να συνοδεύεται από τα απαιτούμενα στοιχεία (αντίγραφα τίτλου
ιδιοκτησίας και χωρομετρικού σχεδίου, φωτογραφίες, κλπ.). Η αίτηση
υποβάλλεται σε ειδικό έντυπο, στον Κλάδο Διατήρησης που βρίσκεται στα
Κεντρικά Γραφεία του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως.

2.2 Οικοδομικές εργασίες και μετατροπές σε διατηρητέες οικοδομές

Για οποιεσδήποτε επεμβάσεις σε διατηρητέα οικοδομή (συντήρηση,

οικοδομικές εργασίες ή μετατροπές), πρέπει, εκτός από τις απαιτούμενες
άδειες σύμφωνα με τη Νομοθεσία (Πολεοδομική Άδεια, Άδεια Οικοδομής),
πρώτα να εξασφαλιστεί ειδική άδεια (Συναίνεση Υπουργού Εσωτερικών) η
οποία εκδίδεται από:
(α) το Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως όσον αφορά
τις διατηρητέες οικοδομές σε όλη τη Κύπρο, εκτός από αυτές που βρίσκονται
στα όρια του Δήμου Λευκωσίας, και
(β) το Δήμο Λευκωσίας όσον αφορά τις διατηρητέες οικοδομές του εν λόγω
Δήμου,
στους οποίους εκχωρήθηκε η σχετική εξουσία. Σημειώνεται ότι, οι ιδιοκτήτες
μπορούν να προβούν σε γενική συντήρηση, μετατροπές, αποκατάσταση,
κατασκευή προσθήκης κλπ., με σκοπό τη βελτίωση της οικοδομής τους, την
κάλυψη σύγχρονων και άλλων αναγκών τους, ή την αύξηση των οικονομικών
τους απολαβών, φτάνει αυτές να συνάδουν και να μην επηρεάζουν αρνητικά
τον αυθεντικό χαρακτήρα της οικοδομής. Επιπλέον, αναφέρεται ότι δεν
υπάρχουν οποιοιδήποτε περιορισμοί όσον αφορά τη μεταβίβαση, πώληση ή
ενοικίαση μιας διατηρητέας οικοδομής, πέραν των όρων που αναφέρονται στο
Διάταγμα Διατήρησης.

2.3 Εξασφάλιση απαιτούμενων εγκρίσεων/αδειών

° Ετοιμασία των απαιτούμενων αρχιτεκτονικών σχεδίων μέσω του ιδιωτικού

τομέα.
° Εξασφάλιση της Συναίνεσης του Υπουργού Εσωτερικών. Απαιτούνται
πλήρη αρχιτεκτονικά σχέδια αποτύπωσης καθώς και πρότασης σε κλίμακα
1:50, περιγραφή εργασιών και πλήρης εσωτερική και εξωτερική φωτογραφική
αποτύπωση- πριν από το στάδιο αυτό, συστήνεται η διαβούλευση των
μελετητών με τις υπεύθυνες αρχές που θα εκδώσουν τη σχετική Συναίνεση. Η
αίτηση αυτή υποβάλλεται στους Δήμους Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας και
Πάφου και στα Επαρχιακά Γραφεία Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως
Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας, Πάφου και Αμμοχώστου, ανάλογα με το πού
βρίσκεται η διατηρητέα οικοδομή. Η Συναίνεση εκδίδεται από το Δήμο
Λευκωσίας για τις διατηρητέες οικοδομές που βρίσκονται εντός των ορίων του
και από το Διευθυντή Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως για όλες τις
υπόλοιπες περιπτώσεις.
° Εξασφάλιση της Πολεοδομικής Άδειας από την Πολεοδομική Αρχή αν
απαιτείται (δεν χρειάζεται υποβολή νέας αίτησης, καθώς η αίτηση για
Συναίνεση είναι και αίτηση για Πολεοδομική Άδεια) η οποία εκδίδεται από την
Αρμόδια Πολεοδομική Αρχή, ύστερα από την εξασφάλιση της Συναίνεσης του
Υπουργού Εσωτερικών. Σημειώνεται ότι για όλες τις διατηρητέες οικοδομές
που βρίσκονται στα όρια των Δήμων Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου, η
Πολεοδομική Άδεια εκδίδεται από τον Αρμόδιο Δήμο, ενώ για τις υπόλοιπες
οικοδομές η Πολεοδομική Άδεια εκδίδεται μαζί με τη σχετική Συναίνεση, από
το Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και το Δήμο
Λευκωσίας ανάλογα με το πού βρίσκεται η οικοδομή.
° Εξασφάλιση Άδειας Οικοδομής από την αρμόδια αρχή (Δήμο ή Επαρχιακή
Διοίκηση), αν απαιτείται, ύστερα από υποβολή σ’αυτήν σχετικής αίτησης.

2.4 Ζήτηση προσφορών

Απαιτείται η κατάθεση δύο τουλάχιστον προσφορών από εργολάβους.

Σημειώνεται ότι τα σχέδια και η περιγραφή εργασιών που θα ετοιμαστούν από
τους μελετητές του έργου, θα πρέπει να περιλαμβάνουν οπωσδήποτε και
τους όρους της σχετικής Συναίνεσης που θα εξασφαλιστεί. Η
προϋπολογιζόμενη δαπάνη με βάση την προσφορά που έχει κατακυρωθεί, θα
πρέπει να συμπληρώνεται πάνω στο ειδικό έντυπο ανάλυσης εργασιών που
διατίθεται στον Κλάδο Διατήρησης του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως.

2.5 Εξασφάλιση Οικονομικών Κινήτρων

Οι ενδιαφερόμενοι ιδιοκτήτες θα πρέπει να υποβάλουν σχετική αίτηση σε

ειδικό έντυπο, στον Κλάδο Διατήρησης του Τμήματος Πολεοδομίας και
Οικήσεως (Κεντρικά Γραφεία) για εξασφάλιση έγκρισης των οικονομικών
ωφελημάτων από το Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως.

2.6 Σταδιακή Παροχή Επιχορήγησης

Αφού αρχίσουν οι οικοδομικές εργασίες με ιδιώτη εργολάβο στον οποίο θα

ανατεθεί το έργο από τον ιδιοκτήτη, πρώτα δαπανείται η συνεισφορά του
ιδιοκτήτη με ίδια κεφάλαια ή δάνεια και μετά αρχίζει να δίνεται η επιχορήγηση
σταδιακά, πρώτα το μέρος της που προέκυψε από μεταφορά χαρισμένου
συντελεστή δόμησης (αν υπάρχει) και στη συνέχεια το μέρος που έχει εγκριθεί
από το Ειδικό Ταμείο Διατήρησης μέχρι και σε τέσσερις δόσεις, σύμφωνα με
την πρόοδο των οικοδομικών εργασιών, μέχρι τη λήξη τους και εφόσον
πιστοποιείται από αρμόδιο Λειτουργό/Τεχνικό του Κλάδου Διατήρησης του
Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως ή του Δήμου Λευκωσίας ανάλογα με την
περιοχή, ότι αυτές εκτελούνται σύμφωνα με τα εγκριμένα σχέδια και τους
όρους.

2.7 Επίβλεψη/έλεγχος οικοδομικών εργασιών

Η επίβλεψη των οικοδομικών εργασιών θα γίνεται από τον επιβλέποντα

μελετητή, ο οποίος έχει και τη γενική ευθύνη του έργου. Ο μελετητής ειδοποιεί
γραπτά τους αρμόδιους για την έναρξη των εργασιών επισυνάπτοντας
αντίγραφο της Άδειας Οικοδομής και στη συνέχεια, κατά στάδια τα οποία
κρίνει κατάλληλα ο ίδιος (και τα οποία δεν πρέπει να ξεπερνούν τους δύο
μήνες), θα καλεί εκπρόσωπο των υπεύθυνων αρχών, για έλεγχο με βάση τα
εγκριμένα σχέδια και τους όρους της σχετικής Συναίνεσης. Τέλος, ο μελετητής
ειδοποιεί γραπτά τους αρμόδιους για τη λήξη των εργασιών επισυνάπτοντας
πλήρη σειρά φωτογραφιών του τελειωμένου έργου.

Σε περίπτωση που, κατά τη διάρκεια των εργασιών έγιναν

μικροτροποποιήσεις που δεν αλλοιώνουν τον χαρακτήρα της οικοδομής
(εξωτερικές όψεις, ογκομετρία οικοδομής κλπ), τότε υποβάλλονται δύο σειρές
των νέων τροποποιημένων σχεδίων για ενημέρωση των σχετικών φακέλλων.
Σε περίπτωση που οι τροποποιήσεις είναι σημαντικές, τότε πρέπει να
εξασφαλιστούν νέες άδειες πριν την παραχώρηση των αντίστοιχων κινήτρων.
Γενικότερα, όπου απαιτείται η έκδοση νέων αδειών, αυτές θα πρέπει να
εξασφαλίζονται σύμφωνα με την ισχύουσα Νομοθεσία.
3. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΕΣ

3.1 Κριτήρια οικονομικών κινήτρων

° Όλα τα κίνητρα αφορούν τη συντήρηση/αποκατάσταση της οικοδομής και

παρέχονται ως ενιαίο σύνολο μόνο για την ολοκληρωμένη συντήρησή της,
μια μόνο φορά. Είναι δυνατό να παρασχεθούν εκ νέου για ολοκληρωμένη
συντήρηση οικοδομής, μετά από περίοδο είκοσι περίπου χρόνων από την
προηγούμενη παραχώρηση κινήτρων, εκτός αν η οικοδομή υποστεί ζημιά
πέραν από τη συνήθη φθορά του χρόνου από συγκεκριμένα αίτια(π.χ.
σεισμός, φωτιά, καθίζηση εδάφους)

° Η έγκριση για παροχή των κινήτρων εξασφαλίζεται κατά κανόνα πριν από
την έναρξη των εργασιών ή κατά την εκτέλεση των εργασιών συντήρησης
μιας διατηρητέας οικοδομής, νοουμένου ότι έχουν ήδη εξασφαλιστεί οι
απαιτούμενες άδειες (Συναίνεση, Πολεοδομική Άδεια και Άδεια Οικοδομής).

° Αιτήσεις για έγκριση παροχής κινήτρων εκ των υστέρων είναι δυνατό να

εξεταστούν σε εξαιρετικές περιπτώσεις, αφού αξιολογηθούν οι λόγοι για την
μη τήρηση της καθορισμένης διαδικασίας. Σχετική αίτηση μελετάται με τις
δικές της ιδιομορφίες και δικαιολογητικά και εγκρίνεται με βάση τα κίνητρα
που ίσχυαν κατά την περίοδο εκτέλεσης του μεγαλύτερου μέρους των
εργασιών συντήρησης, νοουμένου ότι εξυπηρετείται ο γνήσιος σκοπός της
πολιτικής για τη διατήρηση.

° Γενικά δεν εγκρίνονται αιτήσεις που αφορούν επιχορήγηση εργασιών

που έγιναν στο παρελθόν, σε περίοδο που δεν υπήρχαν κίνητρα ή δεν
υπήρχαν τα συγκεκριμένα κίνητρα για τα οποία υποβάλλεται η αίτηση, εκτός
αν δόθηκε για τούτο ειδική άδεια. Εννοείται ότι δεν δίνονται κίνητρα για
εργασίες που έγιναν στην οικοδομή πριν αυτή κηρυχθεί διατηρητέα,
έστω και αν αυτές εκτελέστηκαν με βάση εγκριμένα σχέδια. Επιπλέον, τα
κίνητρα παρέχονται μόνο για το αυθεντικό τμήμα της οικοδομής που υπάρχει
επιτόπου και σε καμιά περίπτωση για ανακατασκευή νέας οικοδομής στα
ίχνη παλιάς που κατεδαφίστηκε ή κατέρρευσε, ανεξάρτητα με την απαίτηση
της Πολεοδομικής ή Τοπικής Αρχής για επαναφορά στην αρχική της
κατάσταση.

° Ιδιοκτήτης διατηρητέων οικοδομών πέραν της μίας, είναι δυνατό να

επωφεληθεί από τα παρεχόμενα κίνητρα ξεχωριστά για την κάθε ανεξάρτητη
(σε ξεχωριστό τεμάχιο) οικοδομή του.

° Δύο ή περισσότερες κύριες οικοδομές σε ένα τεμάχιο θα επωφελούνται

των κινήτρων ως δύο ή περισσότερες ξεχωριστές οικοδομές, νοουμένου ότι
λειτουργούσαν με ξεχωριστή κύρια χρήση η καθεμιά πριν το 1992 και
νοουμένου ότι θα εξασφαλίσουν ξεχωριστό τίτλο ιδιοκτησίας.

° Ιδιοκτήτης οικοδομής στην οποία στεγάζονται πέραν της μίας μονάδας

μιας ή περισσοτέρων χρήσεων, θα επωφεληθεί των κινήτρων μια φορά μόνο,
για το σύνολο της ενιαίας οικοδομής, εκτός αν για την κάθε μονάδα/χρήση
υπήρχε ξεχωριστός τίτλος ιδιοκτησίας πριν το 1992, οπότε θα επωφεληθεί
ξεχωριστά για την κάθε μία.

° Σε περίπτωση συνιδιοκτησίας διατηρητέας οικοδομής, ο κάθε

συνιδιοκτήτης θα επωφελείται των κινήτρων, σύμφωνα με το εμβαδόν του
τμήματος της οικοδομής που ανήκει σε αυτόν, νοουμένου ότι έχει ξεχωριστό
τίτλο ιδιοκτησίας και το συνολικό ποσοστό επιχορήγησης όλων των
συνιδιοκτητών είναι το ίδιο ως η οικοδομή να ήταν μια. Σε περίπτωση που, για
διάφορους λόγους (που αφορούν κύρια το Τμήμα Κτηματολογίου και
Χωρομετρίας), δεν έχει ακόμη εξασφαλιστεί ξεχωριστός τίτλος ιδιοκτησίας, θα
γίνονται αποδεκτά στοιχεία που να αποδεικνύουν την πρόθεση του ιδιοκτήτη.
Εξαίρεση από την αναφερόμενη πρόνοια θα αποτελούν οι περιπτώσεις κατά
τις οποίες υπήρχε ξεχωριστός τίτλος ιδιοκτησίας πριν από το 1992, οπότε οι
επιμέρους μονάδες θα αντιμετωπίζονται ως ξεχωριστές οντότητες.

3.2 Κατηγορίες κινήτρων

Τα οικονομικά κίνητρα για διατηρητέες οικοδομές χωρίζονται βασικά σε τρεις

κατηγορίες:

Α. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΚΙΝΗΤΡΑ-που είναι η απευθείας χορηγία που δίνεται

από το Κράτος στον ιδιοκτήτη για την ολοκληρωμένη συντήρηση της
διατηρητέας του οικοδομής. Για μερική συντήρηση οικοδομής δεν παραχω-
ρούνται κίνητρα.

Β. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ ΔΟΜΗΣΗΣ-που είναι αφ’ενός η αξιοποίηση

αναπτυξιακών δικαιωμάτων που δεν χρησιμοποιούνται στο διατηρητέο
τεμάχιο με πώληση υπολειπόμενου συντελεστή δόμησης και αφετέρου η
εξασφάλιση πρόσθετης χορηγίας στο κόστος συντήρησης με πώληση
χαρισμένου συντελεστή δόμησης. Το εν λόγω κίνητρο λειτουργεί στην
ελεύθερη αγορά χωρίς τη μεσολάβηση του κράτους.

Γ. ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΚΙΝΗΤΡΑ-που είναι οι φοροαπαλλαγές που μπορεί να

πάρει ο ιδιοκτήτης μιας διατηρητέας οικοδομής που την έχει συντηρήσει
σύμφωνα με τις Αρχές Διατήρησης.

3.3 Χρηματοδοτικά κίνητρα

Για να υπολογιστεί κατ’αρχάς η χορηγία για την κάθε διατηρητέα οικοδομή

που συντηρείται, πρώτα καθορίζεται το κόστος συντήρησής της που
αναγνωρίζεται από το Κράτος. Λαμβάνονται δύο τιμές υπόψη για τον
καθορισμό του κόστους:

Η πρώτη τιμή είναι το πραγματικό κόστος της συντήρησης της οικοδομής,

δηλαδή η κοστολόγηση με τις τιμές του εργολάβου, που εξασφαλίζεται ύστερα
από την υποβολή προσφορών.

Η δεύτερη τιμή είναι το μέγιστο κόστος ανά τ.μ. βάσει της κοστολόγησης που
καθορίζεται από το Κράτος για το αναγνωρισμένο εμβαδόν της οικοδομής,
σύμφωνα με την τελευταία αναθεώρηση κινήτρων που έγινε το 2008.

Ως αναγνωρισμένο κόστος οικοδομής θεωρείται το χαμηλότερο από τις

δύο αυτές τιμές.

3.3.1 Αναγνωρισμένο εμβαδόν

Για το αναγνωρισμένο εμβαδόν επιμετρείται το εμβαδόν της υφιστάμενης

παραδοσιακής /αξιόλογης οικοδομής με προσθήκη μέχρι 30% του εμβαδού
της για επεκτάσεις που αποτελούν βοηθητικό λειτουργικό μέρος της
διατηρητέας οικοδομής (π.χ. χώροι υγιεινής, κουζίνα, υπνοδωμάτια,
αποθήκη). Σημειώνεται ότι προσθήκες που αποτελούν ανεξάρτητη κύρια
χρήση δεν επιχορηγούνται.

3.3.2 Αναγνωρισμένο κόστος

Ως μέγιστη τιμή ανά τ.μ. θεωρείται:

- €1200/τ.μ. για οικοδομές με εμβαδόν μέχρι 120 τ.μ.

- €1100/τ.μ. για οικοδομές με εμβαδόν από 121 τ.μ.- 1000 τ.μ.

- €700/τ.μ. για οικοδομές με εμβαδόν πάνω από 1001 τ.μ.

Σε περίπτωση που το μέγιστο αναγνωρισμένο κόστος είναι μικρότερο από το

πραγματικό (επιλεγμένη προσφορά εργολάβου), τότε για τον τελικό
υπολογισμό του θα προστίθενται σ’αυτό και το κόστος ειδικών εργασιών που
αφορούν ως επί το πλείστον, τη διαμόρφωση της αυλής του τεμαχίου καθώς
ιστορικά η αυλή αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος της οικοδομής. Σε αυτές τις
εργασίες περιλαμβάνεται η αποκατάσταση/κατασκευή παραδοσιακού
περιτειχίσματος, ξηρολιθικής δόμης, παραδοσιακών πλακόστρωτων
/λιθόστρωτων, φούρνου, στέρνας και άλλων αυθεντικών στοιχείων, καθώς και
συντήρηση υφιστάμενων αξιόλογων τοιχογραφιών, εξειδικευμένες στατικές
εργασίες και άλλες τυχόν ειδικές κατασκευές. Επίσης ως ειδική εργασία θα
υπολογίζονται τα επιπρόσθετα κόστη μεταφοράς υλικών, σε
περίπτωση που μια διατηρητέα οικοδομή δεν διαθέτει πρόσβαση από
κανονικά οχήματα. Τα ανώτατα ποσά και τα ποσοστά των ειδικών εργασιών
καθορίζονται από το Διευθυντή Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, με τη
σύμφωνη γνώμη της Συμβουλευτικής Επιτροπής Παροχής Κινήτρων
Διατήρησης, της οποίας προεδρεύει και στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι
του Υπουργείου Οικονομικών και του Γραφείου Προγραμματισμού.

Μετά την έγκριση για παροχή χορηγίας, δεν γίνεται δεκτή οποιαδήποτε
αναθεώρηση του αναγνωρισμένου κόστους όταν αυτή συνεπάγεται
αύξηση.

3.3.3 Επιχορηγήσεις

Σε όλες τις διατηρητέες οικοδομές που βρίσκονται στις περιοχές των Σχεδίων
Ανάπτυξης των Αστικών Συμπλεγμάτων Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας,
Πάφου και Πόλης Χρυσοχούς, η επιχορήγηση ανέρχεται στο 40% του
αναγνωρισμένου κόστους συντήρησης.

Για όλες τις υπόλοιπες διατηρητέες οικοδομές, οι οποίες δεν επωφελούνται

από το κίνητρο της μεταφοράς του υπολειπόμενου συντελεστή δόμησης, η
επιχορήγηση φτάνει το 50% του αναγνωρισμένου κόστους συντήρησης.

Το ανώτατο ποσό κατευθείαν χορηγίας από το Κράτος που δίνεται, δεν

υπερβαίνει τα €90000. Το ποσό αυτό συμπεριλαμβάνει επίσης και το 50% της
μελέτης /επίβλεψης του έργου μέχρι το ποσό των €4000, με ανώτατο
ποσοστό αμοιβής το 10% του πραγματικού κόστους του έργου.

Το συνολικό ποσό της επιχορήγησης (από το Ειδικό Ταμείο Διατήρησης και

από μεταφορά χαρισμένου συντελεστή δόμησης) δεν θα ξεπερνά το 50% του
αναγνωρισμένου κόστους.

3.4 Μεταφορά συντελεστή δόμησης

Τα αναπτυξιακά δικαιώματα μιας οικοδομής δεν χάνονται λόγω της

διατήρησής της αλλά μπορούν να μεταφερθούν/πωληθούν σε άλλη
περιοχή. Επιπρόσθετα χαρίζονται και τετραγωνικά μέτρα, ώστε με την
πώλησή τους να ενισχύεται η δυνατότητα αύξησης της επιχορήγησης
για τη συντήρηση της οικοδομής.

Συγκεκριμένα ο ιδιοκτήτης μιας διατηρητέας οικοδομής, μπορεί να μεταφέρει

τετραγωνικά μέτρα δόμησης σε άλλη οικοδομή μέσω δύο διαδικασιών:

- Με τη μεταφορά χαρισμένου συντελεστή δόμησης, δηλαδή ενός αριθμού

τ.μ. που του χαρίζεται, τα οποία ο ιδιοκτήτης μπορεί να πωλήσει για να
αυξήσει την επιχορήγησή του μέχρι το 50% του ανεγνωρισμένου κόστους
συντήρησης της διατηρητέας του οικοδομής. Αυτή η διαδικασία γίνεται μόνο
πριν ή κατά τη διάρκεια των οικοδομικών εργασιών συντήρησης. Όλες οι
διατηρητέες οικοδομές οπουδήποτε βρίσκονται μπορούν να πωλήσουν
χαρισμένο συντελεστή σε συγκεκριμένες περιοχές-δέκτες που ορίστηκαν
σύμφωνα με σχετικό Διάταγμα. Οικοδομές που έχουν σχεδόν
ολοκληρώσει ή πλήρως ολοκληρώσει τις οικοδομικές τους εργασίες δεν
δικαιούνται το κίνητρο αυτό, που σύμφωνα με το σχετικό άρθρο του
Νόμου δίνεται νοουμένου ότι η οικοδομή χρειάζεται συντήρηση.

- Με τη μεταφορά υπολειπόμενου συντελεστή δόμησης, δηλαδή των

τετραγωνικών μέτρων που δικαιούται ο ιδιοκτήτης να κτίσει στο διατηρητέο
τεμάχιο, αλλά δεν μπορεί να τα κτίσει λόγω της διατήρησης της οικοδομής
του. Τα εν λόγω τετραγωνικά μέτρα μπορεί να μεταφέρει σε άλλο τεμάχιο. Σε
αυτήν τη περίπτωση, μόνο οι διατηρητέες οικοδομές που βρίσκονται στις
αστικές περιοχές που καθορίζονται στο σχετικό Διάταγμα, μπορούν να
πωλήσουν υπολειπόμενο συντελεστή δόμησης σε οικοδομές που
βρίσκονται σε συγκεκριμένες περιοχές-δέκτες που ορίστηκαν σύμφωνα
με σχετικό Διάταγμα. Ο λόγος είναι διότι στην ύπαιθρο η αξία γης είναι
πολύ χαμηλότερη σε σχέση με τις περιοχές που μπορούν να
αγοράσουν το συντελεστή αυτό, με αποτέλεσμα η μεταφορά να είναι
πρακτικά αδύνατη. Η μεταφορά του υπολειπόμενου συντελεστή δόμησης
μπορεί να γίνει οποτεδήποτε στη ζωή του κτιρίου, με την προϋπόθεση ότι
αυτό είναι ορθά συντηρημένο.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2

Ας θεωρήσουμε ότι μια οικοδομή έχει
εμβαδόν 200τ.μ. με πραγματικό
κόστος συντήρησης €180.000 και
αμοιβή μελετητή €16.000. Το ανώτατο
καθορισμένο κόστος από το κράτος
είναι €1100/τ.μ. δηλαδή 1100 Χ
200τ.μ.= €220.000. Άρα, το
ανεγνωρισμένο κόστος συντήρησης
είναι €180.000, που είναι το
χαμηλότερο από τις δύο τιμές.
Ας θεωρήσουμε ότι μια οικοδομή έχει
εμβαδόν 220τ.μ. με πραγματικό
κόστος συντήρησης €250.000 και
αμοιβή μελετητή €20.000. Το καθο-
ρισμένο κόστος από το κράτος είναι
€1100/τ.μ. δηλαδή 1100 Χ 220τ.μ.=
€242.000. Άρα, το ανεγνωρισμένο
κόστος συντήρησης είναι €242.000,
που είναι το χαμηλότερο από τις δύο
τιμές.

Αν η οικοδομή αυτή είναι σε πόλη θα Αν η οικοδομή αυτή είναι σε πόλη θα

πάρει 40% χορηγία από τα €180.000
δηλαδή €72.000 συν €4.000 για το
μελετητή και τη δυνατότητα να πουλή-
σει χαρισμένο συντελεστή για άλλα
€14.000 για να συμπληρώσει τα μισά
του κόστους (180000÷2= 90000).
πάρει 40% χορηγία από τα €242.000
με μέγιστο το ποσό των €90.000
συμπεριλαμβανομένου του ποσού
των €4.000 για την αμοιβή του
μελετητή και τη δυνατότητα να
πουλήσει χαρισμένο συντελεστή για
άλλα €31.000, ώστε να συμπληρώσει
τα μισά του κόστους (242000÷2=
121000).

Αν η οικοδομή είναι στην ύπαιθρο, θα Αν η οικοδομή είναι στην ύπαιθρο,

πάρει 50% χορηγία, δηλαδή €90.000, μπορεί να πάρει 50% χορηγία με
 συμπεριλαμβανομένου του ποσού των
€4.000 για την αμοιβή του μελετητή.
μέγιστο ποσό τα €90.000 συμπερι-
λαμβανομένου του ποσού των €4.000
για την αμοιβή του μελετητή, και τη
δυνατότητα να πουλήσει χαρισμένο
συντελεστή για άλλα €31.000, ώστε να
συμπληρώσει τα μισά του κόστους.

3.5 Φορολογικά κίνητρα

Τα φορολογικά κίνητρα δίνονται, αφού η διατηρητέα οικοδομή έχει

συντηρηθεί συνολικά και ορθά/ ή σε περίπτωση που έχει ελεγχθεί από
τον Κλάδο Διατήρησης του Τμήματος Πολεοδομίας Οικήσεως και δε
χρειάζεται συντήρηση διότι είναι ήδη ορθά συντηρημένη. Τότε
εκδίδονται τα σχετικά Πιστοποιητικά του Υπουργού Εσωτερικών που
αφορούν 4 φορολογικές εκπτώσεις:

(α) Απαλλαγή από το φορολογητέο εισόδημα του ιδιοκτήτη ολόκληρου του

ποσού των δαπανών, νοουμένου ότι αυτό δεν ξεπερνά το ανεγνωρισμένο
κόστος συντήρησης, αφού αφαιρεθούν οι επιχορηγήσεις που θα δοθούν για
την οικοδομή. Το κόστος θα αποσβεστεί για όσα χρόνια απαιτηθεί.

(β) Φοροαπαλλαγή των ενοικίων που εισπράττει ο ιδιοκτήτης μιας

διατηρητέας οικοδομής.

(γ) Απαλλαγή της διατηρητέας οικοδομής από το φόρο ακίνητης ιδιοκτησίας,

και

(δ) Επιστροφή μεταβιβαστικών τελών εφόσον η οικοδομή ήταν διατηρητέα

όταν έγινε η μεταβίβαση και εφόσον η συντήρησή της συμπληρώθηκε μέσα σε
6 χρόνια από την ημερομηνία μεταβίβασης.

3.6 Κίνητρα προς τους ενοικιαστές διατηρητέων οικοδομών

Ενοικιαστής διατηρητέας οικοδομής που προχωρεί στην συνολική συντήρηση/

αποκατάστασή της, μπορεί να επωφεληθεί από μέρος ή από το σύνολο των
παρεχόμενων κινήτρων που προβλέπονται για τον ιδιοκτήτη της διατηρητέας
οικοδομής εκτός της μεταφοράς υπολειπόμενου συντελεστή δόμησης,
νοουμένου ότι πληρούνται οι πιο κάτω προϋποθέσεις:
(α) Η αίτηση να προσυπογράφεται από τον ιδιοκτήτη της διατηρητέας
οικοδομής, και
(β) να έχουν τηρηθεί όλες οι απαιτήσεις και να έχουν εξασφαλιστεί όλες οι
άδειες που προβλέπονται από την ισχύουσα Νομοθεσία για τη συντήρηση της
διατηρητέας οικοδομής.
Σημειώνεται ότι ο ιδιοκτήτης διατηρητέας οικοδομής ο οποίος προσυπογράφει
οποιαδήποτε αίτηση όπως αναφέρεται πιο πάνω, θεωρείται ότι συναινεί
αμετάκλητα στην παροχή στον ενοικιαστή των αιτούμενων κινήτρων και, σε
περίπτωση ικανοποίησης της αίτησης, αυτός στερείται του δικαιώματος
μελλοντικής διεκδίκησης για τον εαυτό του των παρασχεθέντων κινήτρων στο
βαθμό και την έκταση που αυτά έχουν όντως παρασχεθεί.
3.7 Άμεσες επεμβάσεις για στήριξη διατηρητέων οικοδομών

Σε περίπτωση που η κατάσταση μιας διατηρητέας οικοδομής ή τμημάτων της

κριθεί επικίνδυνη τότε είναι δυνατή, μετά από απευθείας σχετική έγκριση από
τον Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, η εκτέλεση άμεσων
εργασιών σωστικής φύσης από τον ιδιοκτήτη- ο οποίος έχει και την ευθύνη για
τη διατήρηση της οικοδομής του,- για διασφάλιση της στατικής επάρκειας της
οικοδομής του και αποφυγή κατάρρευσής της. Το κόστος των εργασιών
αυτών θα περιληφθεί στο συνολικό κόστος συντήρησης της οικοδομής κατά
την ολοκληρωμένη αποκατάστασή της μετά την εξασφάλιση όλων των
απαιτούμενων αδειών.

Σε περίπτωση που οι άμεσες επεμβάσεις διενεργούνται από τις Αρμόδιες

Αρχές (άρθρο 15(Α) του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου), αυτές
μπορούν να επιχορηγηθούν από το Ταμείο Διατήρησης κατά τα 2/3 της
δαπάνης, νοουμένου ότι το υπόλοιπο 1/3 θα καταβληθεί από την Αρμόδια
Αρχή και όλα τα έξοδα θα ζητηθούν/ καταβληθούν από τον ιδιοκτήτη. Το
μέγιστο ποσό που μπορεί να δοθεί από το Ταμείο είναι €5.000, για σύνολο
κόστους άμεσης επέμβασης €7500, ενώ σε εξαιρετικές περιπτώσεις που το
συνολικό κόστος των άμεσων επεμβάσεων υπερβαίνει το καθορισμένο ποσό
των €7500, τότε το θέμα θα παραπέμπεται για λήψη απόφασης στη
Συμβουλευτική Επιτροπή Παροχής Κινήτρων Διατήρησης. Η Επιτροπή αυτή
θα εισηγείται στον Διευθυντή Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως την
έγκριση του απαιτούμενου ποσού πέραν των €5000, που θα δοθεί από το
Ειδικό Ταμείο Διατήρησης, νοουμένου ότι η συνεισφορά εξακολουθεί να είναι
ένα τρίτο από την Αρμόδια Αρχή και δύο τρίτα από το Ταμείο και νοουμένου
ότι πρόκειται για διατηρητέα οικοδομή που θεωρείται πολύ αξιόλογη και δεν
μπορεί να αφεθεί σε κατάρρευση.
 Π ΑΡ ΑΡΤΗΜ Α 1

Γενικές οδηγίες σε σχέση με την Κατασκευή

και τη Μορφολογία της διατηρητέας οικοδομής

Με ενδεικτικά παραδείγματα και φωτογραφίες

για την ορθή μετάδοση των βασικών αρχών επέμβασης
Δομικό σύστημα

Για την αντιμετώπιση τυχόν στατικών

προβλημάτων και ανεπαρκειών στις
τοιχοποιίες των παραδοσιακών
οικοδομών, όπως συρραφή ρωγμών,
σύνδεση γωνιών, τοποθέτηση
περιμετρικής δοκού κλπ., συστήνεται η
αποκατάσταση των αρχικών ξύλινων
κατασκευών (π.χ. ξυλοδεσιές, γωνιές,
μαντωσιές).

Η επιδιόρθωση του παραδοσιακού

φέροντος οργανισμού δεν πρέπει να
αλλοιώνει τη στατική λειτουργία του,
Τοποθέτηση μαντωσιάς
γι’αυτό και η ενίσχυσή του, όπου είναι
αναγκαίο, συστήνεται να γίνεται με
πρόσθετα στοιχεία στήριξης (π.χ. ξύλινα
ή μεταλλικά), νοουμένου ότι αυτά
εντάσσονται αρμονικά, τόσο στατικά όσο
και αρχιτεκτονικά, στην υφιστάμενη
αυθεντική κατασκευή, παραμένοντας
όμως εμφανή ώστε να αναγνωρίζεται
η σχετική επέμβαση.

Δεν συστήνεται η χρήση σκελετού από

οπλισμένο σκυρόδεμα που αποτελεί
διαφορετικό δομικό σύστημα σε σχέση
με τις παραδοσιακές φέρουσες
τοιχοποιίες και επειδή το οπλισμένο
σκυρόδεμα σαν υλικό δεν είναι συμβατό Ξύλινες γωνιές για δέσιμο τοιχοποιίας
με τα παραδοσιακά υλικά και έχει σαφώς
μικρότερο χρόνο ζωής.

Ενίσχυση με μεταλλικές στηρίξεις

Τοιχοποιία

Εμφανής πέτρινη τοιχοποιία με

χαλίκωμα

Η επιδιόρθωση και συμπλήρωση της

εξωτερικής πέτρινης τοιχοποιίας, αφού
καθαριστεί από τυχόν επιχρίσματα, θα
γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο και
υλικά, ώστε η τελική εικόνα να είναι η ίδια
με την αρχική αυθεντική (κατασκευή με
«ράμματα» κλπ).

Ιδιαίτερη προσοχή να δίνεται στην

αρμολόγηση, το χαλίκωμα, τα μεγέθη και
την πυκνότητα των πέτρων και των
χαλικιών, ενώ σε καμιά περίπτωση να
μην βάφονται ούτε να τσιμεντώνονται οι
αρμοί. Το συνδετικό κονίαμα να είναι στο
χρώμα της τοπικής γης και να
τοποθετείται σε εσοχή ώστε να είναι
σχεδόν αθέατο.

Εμφανής λαξευτή πέτρινη τοιχοποιία

Κατασκευή τοιχοποιίας με «ράμματα»
Η εξωτερική επεξεργασμένη λιθοδομή,
καθώς και όλα τα λαξευτά πέτρινα
στοιχεία της οικοδομής, όπως πλαίσια
κουφωμάτων, γείσα, ακμές τοίχων κλπ.,
θα αποκαθίστανται στην αυθεντική τους
μορφή, αφού καθαριστούν από βαφές κι
επιχρίσματα και συντηρηθούν κατάλλη-
λα, ώστε η πέτρα να παραμείνει
εμφανής.

Για την επισκευή της λιθοδομής

(τμήματα πέτρας με μικρές φθορές) να
χρησιμοποιείται φαρασάνι (κονίαμα με
βάση κονιορτοποιημένη πέτρα) στην ίδια
Χαλίκωμα παραδοσιακής τοιχοποιίας
χρωματική απόχρωση με την πέτρα, ενώ
τα πολύ φθαρμένα τμήματά της θα
αντικαταθίστανται με ιδίου τύπου πέτρα,
κατάλληλα λαξευμένη.

Νοείται ότι με κανένα τρόπο δεν θα

βάφονται, ούτε θα τσιμεντώνονται οι
αρμοί, ενώ το συνδετικό κονίαμα θα
είναι στο χρώμα της πέτρας.
Εμφανής οπτοπλινθοδομή

Η επιδιόρθωση και συμπλήρωση της

υφιστάμενης οπτοπλινθοδομής
(συμπαγές τουβλάκι) να γίνει με τον
παραδοσιακό τρόπο και υλικά αφού
αυτή καθαριστεί από μεταγενέστερα
επιχρίσματα και συντηρηθεί κατάλληλα,
ώστε να αποκατασταθεί η αρχική
αυθεντική της μορφή.

Ιδιαίτερη προσοχή να δοθεί στη

διατήρηση των χαρακτηριστικών
δόμησης του τούβλου (ακμές
τοιχοποιίας, ανώφλια, πλαίσια
κουφωμάτων κλπ).
Οικοδομή με κολώνες από συμπαγές
Νοείται ότι σε καμμιά περίπτωση δεν θα τουβλάκι
βάφονται οι αρμοί ενώ το συνδετικό
κονίαμα θα είναι στο χρώμα του
τούβλου και θα τοποθετείται σε εσοχή.

Επιχρισμένη τοιχοποιία

Η επιδιόρθωση της επιχρισμένης

τοιχοποιίας, σε περίπτωση που
αποκαλυφθεί πλήρως με την αφαίρεση
των υφιστάμενων επιχρισμάτων, θα
γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο και τα
αρχικά παραδοσιακά υλικά της κάθε
οικοδομής (πέτρα, πλιθάρι ή ντολμά).

Το επίχρισμα πρέπει να συντηρείται ή να

ανακατασκευάζεται στη αρχική του
μορφή (ασπρόγιασμα, ασβέστωμα,
γύψωμα κλπ) με τον παραδοσιακό
τρόπο και υλικά ( π.χ. χρήση ξύλινων
σφηνών στο πλιθάρι ), ενώ δεν θα διατη-
ρούνται ή κατασκευάζονται επιχρίσματα Αποκατάσταση πρόσοψης με λαξευτή
με υλικά ασύμβατα με τα παραδοσιακά πέτρινη και επιχρισμένη τοιχοποιία
(π.χ. τσιμεντοσουβάς, σπρίτς, χρήση
μεταλλικών ή άλλων πλεγμάτων για
στήριξη επιχρίσματος), ώστε η τελική
εικόνα να είναι ίδια με την αρχική
αυθεντική και ταυτόχρονα να επιτρέπεται
η διαπνοή της τοιχοποιίας.

Θα διατηρείται πάντοτε η αυθεντική

σχέση επιχρισμένων επιφανειών και
επιφανειών με εμφανή πέτρα.
Οροφές

Η αυθεντική κατασκευή των οροφών

(στέγαση) των οικοδομών θα διατηρείται
και αποκαθίσταται αφού γίνει η
κατάλληλη συντήρηση, ενώ όπου αυτό
είναι αναγκαίο θα χρησιμοποιούνται νέα
στοιχεία πανομοιότυπα με τα
υφιστάμενα (ξύλινη κατασκευή με
βολίτζια ή τσάπες πάνω στα οποία
τοποθετούνται πλατιά σανίδια, καλα-
μωτές, ψαθαρκές ή κλαδιά (σχιδάτζια) με
κάλυψη από κεραμίδι χωλετρωτό ή
γαλλικού τύπου ή ελαφρομπετόν στη
θέση που παραδοσιακά υπήρχε χώμα)
και θα διατηρούνται οι αρχικές κλίσεις και Κατασκευή παραδοσιακού δώματος
μορφές.

Οι απολήξεις των οροφών (καρκάνια,

κροδώματα κλπ) θα αποκαθίστανται στις
αυθεντικές τους μορφές ή, όπου αυτό
είναι αναγκαίο, θα ανακατασκευάζονται
σύμφωνα με την αρχική λεπτομέρεια και
τα παραδοσιακά πρότυπα που επικρα-
τούν στη κάθε περιοχή.

Η στέγαση ενδεχόμενης προσθήκης θα

πρέπει να έχει ξεκάθαρη μορφή και
αρμονική σχέση με τη διατηρητέα Αποκατάσταση επίπεδης οροφής με
οικοδομή ενώ σε καμία περίπτωση δεν βολίτζια, σχιδάτζια και σιδηρονευκά
θα επηρεάζει στοιχεία της αυθεντικής
στέγης. Επιπλέον πρέπει να τηρεί την
παραδοσιακή κλίμακα. Σε πολύ μικρής
έκτασης προσθήκες πρέπει να
αποφεύγεται η χρήση κεκλιμένης στέγης.

Μορφή παραδοσιακής απόληξης στέγης

Δάπεδα

Τα αυθεντικά δάπεδα των οικοδομών

(παραδοσιακά πλακάκια με έγχρωμα
διακοσμητικά μοτίβα, γυψομάρμαρα,
πήλινες πλάκες, σανιδωτά) να διατη-
ρούνται και σε περίπτωση αποκα-
τάστασής τους, τα νέα δάπεδα να είναι
πανομοιότυπα με τα αυθεντικά.

Μόνο σε ειδικές περιπτώσεις να γίνεται

χρήση νέων υλικών (π.χ. χώροι
υγιεινής).

Πλακάκια με έγχρωμα μοτίβα

Πάτωμα με παραδοσιακά γυψομάρμαρα

Ιδιαίτερη προσοχή να δίνεται στην

αποκατάσταση των κατωφλιών στην
αυθεντική τους μορφή (χρήση συμπα-
γών λίθινων τεμαχίων κλπ) ενώ σε κα-
μιά περίπτωση να μην επενδύονται με
πλάκες.

Κατώφλι από συμπαγή λίθινα τεμάχια

Κουφώματα

Τα αυθεντικά παραδοσιακά κουφώ-

ματα των οικοδομών θα πρέπει να
διατηρούνται, συντηρούνται ή να
αποκαθίστανται στην αρχική τους
μορφή (μέγεθος, αναλογίες, θέση)
και όχι να αντικαθίστανται με νέα
εκτός και αν έχουν υποστεί
ανεπανόρθωτη ζημιά, οπότε θα
αντικαθίστανται με όμοια με τα
αυθεντικά παραδοσιακά της
οικοδομής.

Όπου σχεδιάζεται η διάνοιξη νέων

ανοιγμάτων θα πρέπει να Αποκατάσταση αρχικών ανοιγμάτων
λαμβάνεται υπόψη η συνολική όψη
ώστε να μην διαταράσσεται η
ισορροπία στη σχέση
κενού/πλήρους της τοιχοποιίας. Δεν
είναι αποδεκτή κατά κανόνα η
διάνοιξη ανοιγμάτων ή ή
τροποποίηση της θέσης και
μορφής υφιστάμενων αυθεντικών
ανοιγμάτων στις προσόψεις των
οικοδομών και ιδιαίτερα στις
οικοδομές με αστικές επιρροές
όπου τα ανοίγματα είναι αυστηρά
διατεταγμένα.

Τυχόν νέα ανοίγματα να

σχηματίζονται με ξύλινο ανώφλι στο
πάνω μέρος, που παραμένει
Αποκατάσταση ανοίγματος σε πέτρινη
εμφανές εξωτερικά στην περίπτωση
τοιχοποιία
των ανεπίχριστων τοιχοποιιών. Σε
καμία περίπτωση δεν πρέπει να
κατασκευάζονται ψεύτικα πλαίσια
από σουβά ή νέα πλαίσια από πέτρα
γύρω από τα ανοίγματα, ή να
τοποθετούνται εξωτερικές πατούδες
ή μπετονένια ανώφλια σε αυτά.

Όσα κουφώματα τυχόν χρειαστεί να

αντικατασταθούν, να τοποθετούνται
στην αρχική /αυθεντική τους θέση,
δηλαδή να τοποθετούνται σε επαφή
με την εξωτερική πλευρά των τοίχων
εκτός στην περίπτωση κουφωμάτων
που περιβάλλονται με πέτρινα Παραδοσιακό άνοιγμα που έχει
πλαίσια και να διατηρούνται όλα τα αποκατασταθεί στην αρχική του μορφή
αυθεντικά ξύλινα ανώφλια και μεταλ-
λικά στοιχεία των αρχικών κατα-
σκευών (π.χ. σύρτες, μηχανισμοί
ασφαλείας, κλειδαριές, πόμολα,
μεντεσέδες, μεταλλικά εξαρτήματα
κλπ.).

Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να

χρησιμοποιούνται ψευδοπαραδο-
σιακά ή σύγχρονα αταίριαστα
εξαρτήματα.

Στην περίπτωση επιχρισμένων

τοιχοποιιών να πλαισιώνονται περι-
μετρικά με αρμοκάλυπτρα ενώ σε
περίπτωση ανεπίχριστων τοιχο-
ποιιών δεν θα τοποθετείται
αρμοκάλυπτρο. Σημειώνεται ότι όλα
τα νέα ανοίγματα θα ακολουθούν τις
αναλογίες (καθετότητα) των παραδο- Τοποθέτηση μεταλλικού τζαμλικιού
σιακών ανοιγμάτων. σε παραδοσιακό άνοιγμα

Τα αυθεντικά εξωτερικά φύλλα στα

πορτοπαράθυρα, να διατηρούνται
αφού συντηρηθούν κατάλληλα, και
μόνο όπου αυτό είναι αναγκαίο να
αντικαθίστανται με νέα πανομοιό-
τυπα με τα υφιστάμενα, ενώ όλα τα
εσωτερικά (τζαμλίκια) να αποτελούν-
ται από ξύλινο ανοιγόμενο σκελετό
διαχωρισμένο σύμφωνα με τα
παραδοσιακά πρότυπα. Σε περίπτω-
ση όπου δεν υπάρχουν υφιστάμενα
τζαμλίκια είναι αποδεκτή η τοποθέ- Κατασκευή φεγγίτη οροφής σε
τηση νέων, σύμφωνα με τα παραδο- παραδοσιακό δωμάτιο
σιακά πρότυπα.

Επιπλέον, σε περιπτώσεις οικοδο-

μών με εμπορική ή δημόσια χρήση
στο ισόγειο όπου δεν υφίστανται
εξωτερικά φύλλα και προτείνεται να
τοποθετηθούν τζαμλίκια, μπορεί να
γίνουν αποδεκτά τζαμλίκια απλής
μορφής ή χοντρό γυαλί χωρίς
πλαίσια.

Σε περίπτωση κατάργησης
υφιστάμενων αυθεντικών ανοιγμά-
των πρέπει να παραμένουν τα ίχνη
του ανοίγματος με δημιουργία
ειδικής διαμόρφωσης (διατήρηση
του εξωτερικού φύλλου, δημιουργία
εσοχής με επίχρισή της κλπ).
Ιδιόμορφα αρχιτεκτονικά στοιχεία

Τα ιδιόμορφα παραδοσιακά στοιχεία

κάθε οικοδομής ( ηλιακοί, στύλλοι με
μάλες και μεσοδότζια, καμάρες,
εξώστες, στέγαστρα, εξωτερικά και
εσωτερικά κλιμακοστάσια, τζάκια,
τσιμινιές, παρμακωτά ή άλλα ιδιό-
μορφα κουφώματα, κόγχες,
τοιχάρμαρα κλπ.) θα διατηρούνται
και αποκαθίστανται στην αυθεντική
τους μορφή.
Παραδοσιακή τσιμινιά

Ιδιαίτερη προσοχή να δίνεται στην

ανακατασκευή των ξύλινων
κατασκευών (μόνο όπου είναι αδύ-
νατη η συντήρηση της παλιάς
ξυλείας) με χρήση πανομοιότυπων
στοιχείων ίδιων διατομών με τις
αρχικές αυθεντικές (δοκοί, στύλλοι Αποκατάσταση εσωτερικού
κλπ), ώστε να αποφεύγονται κλιμακοστασίου
κατασκευές με αταίριαστες μορφές
και μεγαλύτερες διατομές, μεταφέ-
ροντας έτσι λανθασμένες πληροφο-
ρίες σχετικά με την ιστορία της
οικοδομής.

Διατήρηση υφιστάμενης παραδοσιακής

νευκάς με μεσοδότζι
Αυλή-Εξωτερική διαμόρφωση

Η αυλή να διαμορφώνεται
κατάλληλα, ώστε να προβάλλεται ο
αυθεντικός χαρακτήρας της
οικοδομής, διατηρώντας ισόρροπη
σχέση πρασίνου – σκληρών
επιφανειών, σύμφωνα με τα
παραδοσιακά πρότυπα. Οποιαδή-
ποτε νέα τοπιοτέχνηση να ακολουθεί
λιτές μορφές που να σέβονται και να
εναρμονίζονται με τα υφιστάμενα
κατάλοιπα της αρχικής διαμόρ-
φωσης.

Ιδιαίτερη προσοχή να δίνεται στη

διατήρηση και συντήρηση τυχόν
αυθεντικών πλακόστρωτων ή
λιθόστρωτων επιφανειών, ενώ η
ύπαρξη τμήματος της αυλής από
χώμα όπου φυτρώνουν τα
παραδοσιακά δέντρα ή λουλούδια
συμβάλλει σημαντικά στο χαρακτήρα
του χώρου και θα πρέπει να
διατηρείται.

Ανακατασκευή λιθοστρώτων
Τα περιτειχίσματα που περιβάλλουν
τις αυλές, να αποκαθίστανται/
ανακατασκευαζονται στην αρχική
τους μορφή και ύψος, συμπερι-
λαμβανομένης και της εισόδου τους
(ξύλινο ξωπόρτι, περίτεχνη σιδερέ-
νια καγκελόπορτα πλαισιωμένη από
πέτρινα κολωνάκια κλπ).

Αποκατάσταση παραδοσιακού ξωπορτιού

Χρωματισμοί

Οι αυθεντικοί χρωματισμοί της

οικοδομής πρέπει να διατηρούνται ή
να επαναφέρονται.

Τα κουφώματα και η τοιχοποιία να

βάφονται σε χρωματισμούς που
υπήρχαν αρχικά στην οικοδομή ή σε
παρόμοια κτίσματα της περιοχής, μετά
από σχετική έρευνα.

Για την ξυλεία η οποία δεν θα

ελαιοχρωματιστεί, να χρησιμοποιείται
βερνίκι ματ σκούρου χρώματος για τη Διατήρηση αρχικών χρωματισμών
νέα ξυλεία ή άχρωμο για την κουφωμάτων
υφιστάμενη αρχική ξυλεία, ενώ σε
καμιά περίπτωση να μην είναι
κοκκινωπής ή κιτρινωπής
απόχρωσης.

Χρωματισμοί υδροροών στο χρώμα της

Τα μεταλλικά στοιχεία (π.χ. σιδεριές τοιχοποιίας
στα παράθυρα) να βάφονται σύμφωνα
με τα παραδοσιακά πρότυπα, και σε
καμιά περίπτωση στο χρώμα των
εξωτερικών φύλλων των
κουφωμάτων.

Οι υδρορροές (χωλέτρες) να βάφονται

σε απόχρωση όμοια με αυτήν της
εξωτερικής τοιχοποιίας. Γενικά να
αποφεύγεται η χρήση γυαλιστερών
βαφών και βερνικιών.
Διαφημιστικές πινακίδες

Οι επιγραφές/πινακίδες θα πρέπει
να τοποθετούνται διακριτικά στην
οικοδομή, να καταλαμβάνουν τη
μικρότερη δυνατή επιφάνεια και να
είναι γραμμένες στην Ελληνική και
δευτερευόντως στην Αγγλική ή
άλλη γλώσσα.

Το μέγεθος της πινακίδας θα

πρέπει να σχετίζεται με τα
ανοίγματα σε ύψος και πλάτος.
Καμιά διαφημιστική πινακίδα δεν
θα τοποθετείται στην οροφή, στη
στέγη, στον ελεύθερο χώρο γύρω
από την οικοδομή ή άλλο σημείο,
εκτός από την πρόσοψη της
οικοδομής.

Οι επιγραφές θα είναι λιτές,

διαφανείς ή σε χρωματισμούς που
εναρμονίζονται με τα χρώματα του
κτιρίου, ενώ τυχόν υφιστάμενες
αυθεντικές παραδοσιακές επιγρα-
φές συστήνεται να διατηρούνται
και να επανατοποθετούνται.
Συστήνεται η στερέωση απλών
μεμονωμένων γραμμάτων στις
τοιχοποιίες.
Διαφανείς πινακίδες σε διατηρητέα κτίρια

Στερέωση μεμονωμένων γραμμάτων

στηντοιχοποιία
Ηλεκτρομηχανολογικές και άλλες εγκαταστάσεις

Όλες οι εγκαταστάσεις (ηλεκτρικές,

υδραυλικές, ντεπόζιτα, κλιματισμός,
κλπ.) να είναι αφανείς και μόνο οι
ηλιακοί συλλέκτες μπορούν να
στερεωθούν εφαπτομενικά πάνω
στην οροφή νοουμένου ότι δεν είναι
ορατοί από δημόσιο δρόμο, διαφο-
ρετικά να αποφεύγεται η χρήση
ηλιακού θερμοσίφωνα και να
χρησιμοποιείται ηλεκτρικός.

Απόκρυψη των μηχανολογικών

εγκαταστάσεων στο πατάρι
του χώρου υγιεινής

Ιδιαίτερη προσοχή να δίνεται στη

διακριτική τοποθέτηση ηλεκτρικών
και τηλεφωνικών καλωδίων και
κιβωτίων στις εξωτερικές όψεις της
οικοδομής, καθώς και κεραίων
(αντένων) ή φουγάρων στην οροφή.
Συστήνεται η τοποθέτηση παραδο-
σιακών πήλινων ή απλών μεταλ-
λικών φουγάρων με το ελάχιστο
λειτουργικά αναγκαίο ύψος.

Φουγάρα σε διατηρητέες οικοδομές

Όσον αφορά τις εγκαταστάσεις

κλιματισμού, να προτιμούνται οι
αεριστήρες οροφής αντί των
συσκευών κλιματισμού και αερο-
συμπιεστών (κομπρεσόρων) που
δεν εναρμονίζονται με το χαρακτήρα
της οικοδομής και δυνατόν να
επηρεάσουν αρνητικά τις ανέσεις
γειτονικών κτιρίων.

Κλιματισμός με αεριστήρες οροφής

 Π ΑΡ ΑΡΤΗΜ Α 2

Γενικές οδηγίες σε σχέση με

την Τυπολογία της διατηρητέας οικοδομής

Με ενδεικτικά παραδείγματα και φωτογραφίες

για την ορθή μετάδοση των βασικών αρχών επέμβασης
Εσωτερικές μετατροπές

Ενοποίηση χώρων στο εσωτερικό

της οικοδομής

Η ανάγκη για ενοποίηση χώρων

μπορεί να ικανοποιηθεί με την
κατεδάφιση τμημάτων των
μεσότοιχων χωρίς να επηρεάζεται η
ιεράρχηση των βασικών χώρων. Η
κατεδάφιση δεν θα πρέπει να είναι
εκτεταμένη, ούτε να καταργεί
αξιόλογα αρχιτεκτονικά στοιχεία της
οικοδομής (π.χ. αντικρυστά ανοίγμα-
τα ή τοποθετημένα συμμετρικά,
κόγχες, σουβάντζες, τσιμινιές κλπ) ή
να αναιρεί την καθαρότητα των
σχημάτων της κάτοψης (π.χ.
τριμερής διάρθρωση).

Οι φέροντες τοίχοι θα πρέπει

απαραίτητα να παραμένουν
συνδεδεμένοι για να μην επηρεάζεται
η στατική επάρκεια του κτιρίου.
Επιπλέον, σε περίπτωση
κατεδάφισης, η θέση τους θα πρέπει Δημιουργία νέου ανοίγματος με απλή
να σηματοδοτείται (με τμήματα ορθογωνική μορφή και διαφοροποίηση
τοίχων που παραμένουν, με αλλαγή πατώματος
υλικού ή μορφής πάτωματος, με
ανώφλι από σιδηροδοκούς κλπ),
ώστε να γίνεται αναφορά στην
αρχική κατάσταση της οικοδομής.

Σημειώνεται ότι η νέα κατασκευή

τοξωτών και καμαρωτών στοιχείων
σε καμία περίπτωση δεν είναι
αποδεκτή γιατί δίνει λανθασμένες
πληροφορίες για τα ιστορικά στοιχεία
της οικοδομής.

Προσθήκη βοηθητικών χώρων και

κατασκευών

Οποιαδήποτε προσθήκη δεν θα

πρέπει να αλλοιώνει τις βασικές
σχέσεις λειτουργίας των παρα-
δοσιακών χώρων (όπως τη σχέση
μέσα και έξω χώρου, τη διαμπε-
ρότητα του ηλιακού, σχέση σκάλας
και ηλιακού κλπ.).
Προσθήκη ελαφριάς κατασκευής σε
Οι τοιχοποιίες/οροφή των βοηθητι- εσωτερικό χώρο
κών χώρων που τοποθετούνται
εσωτερικά στη διατηρητέα οικοδομή,
πρέπει να μένουν πιο χαμηλά από
τα αντίστοιχα υφιστάμενα ταβάνια,
έτσι ώστε να παραμένει συνεχόμενη
η παραδοσιακή οροφή και να
αναγνωρίζονται τα αρχικά μεγέθη
των δωματίων.

Να αποφεύγεται, όσο είναι

δυνατόν, η προσθήκη νέων βοη-
θητικών χώρων στα κύρια
δωμάτια της οικοδομής π.χ.
ηλιακούς, δίχωρα, που έχουν
συνήθως αξιόλογα στοιχεία όπως
καμάρες, διακοσμητικά πλακάκια
στο πάτωμα, σουβάντζες, Προσθήκη εσωτερικού βοηθητικού χώρου
στύλλους με νευκές και μάλες κ.α.

Επιπλέον, οποιεσδήποτε νέες

κατασκευές (σκάλες, τζάκια κλπ) να
μην αντιγράφουν παραδοσιακές
μορφές για αποφυγή πλαστογρά-
φησης των ιστορικών στοιχείων της
οικοδομής.

Μετατροπή ημιυπαίθριων
ηλιακών σε εσωτερικό χώρο

Η μετατροπή ημιυπαίθριου ηλιακού

(πόρτιου) σε εσωτερικό χώρο, είναι
αποδεκτή ως λύση ανάγκης, παρά
το γεγονός ότι καταργείται ένας
μεταβατικός υπαίθριος χώρος.
Προσθήκη κουζίνας σε παραδοσιακό δωμάτιο
Η εν λόγω μετατροπή θα πρέπει να
γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μην
αναιρείται η βασική οπτική και
λειτουργική σχέση δρόμου-αυλής.

Το αποτέλεσμα αποτελεί παρά-

δειγμα της δυνατότητας για προσαρ-
μογή της οικοδομής σε μεταβαλ-
λόμενες ανάγκες και η επιτυχία του
σχετίζεται άμεσα με τη λιτότητα της
επέμβασης. Ως παράδειγμα αναφέ-
ρεται το κλείσιμο του καμαρωτού
ανοίγματος με υαλοπίνακα χωρίς
πλαίσιο ή με μεταλλικό πλαίσιο
λεπτής διατομής. Δεν είναι αποδεκτή Κατασκευή υαλοστασίου χωρίς πλαίσιο στην
η χρήση χοντρών ξύλινων ή καμάρα του ηλιακού
μεταλλικών διατομών. Το νέο
κούφωμα θα πρέπει να εξακολουθεί
να παρέχει απρόσκοπτα πρόσβαση
προς την εσωτερική αυλή.
Εξωτερικές μετατροπές

Προσθήκη νέων κτιριακών όγκων

Η προσθήκη νέων οικοδομών θα

πρέπει να σέβεται και να εναρμο-
νίζεται με την παραδοσιακή τυπολογία
της υφιστάμενης οικοδομής, αλλά και
να διαφοροποιείται από αυτή ώστε να
αναγνωρίζεται η εποχή της.

Δεν γίνονται αποδεκτές προσθήκες

δωματίων που καταργούν τις βασικές
σχέσεις της οικοδομής(διαμπερότητα
ηλιακού, σχέση μέσα-έξω, τρόπος
εισόδου από δρόμο κλπ.).

Η προσθήκη τμήματος οικοδομής στο

ισόγειο ή στον όροφο δεν πρέπει να
αλλοιώνει τον κύριο κτιριακό όγκο Προσθήκη νέου κτιριακού όγκου με
ή να καθιστά αναγκαία την αλλαγή της παρεμβολή γυάλινης συνδετικής κατασκευής
μορφής της στέγης ή της κλίμακάς
του. Ειδικότερα, οι προσθήκες
ορόφων θα πρέπει να περιορίζονται
σε δευτερεύοντα /βοηθητικά τμήματα
των οικοδομών στο πίσω μερος των
τεμαχίων, ενώ δεν είναι αποδεκτές σε
κύρια τμήματα οικοδομών (δίχωρα
κλπ) καθώς και επί των οδικών συνό-
ρων, αφού αυτό έχει ως αποτέλεσμα
μεγάλη αλλοίωση της ογκομετρίας της
οικοδομής.

Σύγχρονα υλικά/μορφές
Κατασκευή μικρής προσθήκης σε διατηρητέα
Σε περίπτωση νέων προσθηκών, η οικοδομή
χρήση σύγχρονων υλικών/μορφών
μέσα στα πλαίσια αναζητήσεων
σύγχρονων αρχιτεκτονικών ρευμάτων
είναι ευπρόσδεκτη, νοουμένου ότι
παρουσιάζεται μια ολοκληρωμένη και
τεκμηριωμένη μελέτη που δείχνει τη
συσχέτιση με το παλιό και τη
συμβατότητα των υλικών.

Κατεδαφίσεις

Η κατεδάφιση τμημάτων παραδο-

σιακής οικοδομής επιτρέπεται κατά
κανόνα μόνο όταν αυτά αποτελούν Προσθήκη με χρήση σύγχρονων υλικών
καθαρά νεώτερες ή μεταγενέστερες
αταίριαστες προσθήκες ή/και που
αναιρούν τις βασικές χωρικές σχέσεις,
ή πρόκειται για ετοιμόρροπα
βοηθητικά προσκτίσματα.