You are on page 1of 14

A.

Më ®Çu

ThÝ nghiÖm ho¸ häc gióp häc sinh lµm quen víi tÝnh chÊt, mèi
liªn hÖ vµ quan hÖ cã quy luËt gi÷a c¸c ®èi tîng nghiªn cøu, lµm c¬ së
®Ó n¾m v÷ng c¸c quy luËt, c¸c kh¸i niÖm khoa häc vµ biÕt khai th¸c
chóng.
ThÝ nghiÖm cßn gióp häc sinh s¸ng tá mèi liªn hÖ ph¸t sinh gi÷a
c¸c sù vËt, gi¶i thÝch ®îc b¶n chÊt cña c¸c qu¸ tr×nh x¶y ra trong tù
nhiªn, trong s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.
Nhê thÝ nghiÖm mµ con ngêi cã thÓ thiÕt lËp ®îc nh÷ng qu¸
tr×nh mµ trong thùc tÕ tù nhiªn hoµn toµn kh«ng cã ®îc vµ kÕt qu¶ ®·
t¹o ra nh÷ng chÊt míi. Nã cßn gióp häc sinh kh¶ n¨ng vËn dông nh÷ng
qu¸ tr×nh nghiªn cøu trong nhµ trêng, trong phßng thÝ nghiÖm vµo
ph¹m vi réng r·i trong c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña con ngêi.
§èi víi bé m«n Ho¸ häc, thÝ nghiÖm gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan
träng trong nhËn thøc, ph¸t triÓn, gi¸o dôc nh mét bé phËn kh«ng thÓ
t¸ch rêi cña qu¸ tr×nh d¹y- häc. Ngêi ta coi thÝ nghiÖm lµ c¬ së cña
viÖc häc ho¸ häc vµ ®Ó rÌn kÜ n¨ng thùc hµnh. Th«ng qua thÝ
nghiÖm, häc sinh n¾m kiÕn thøc mét c¸c høng thó, v÷ng ch¾c vµ s©u
s¾c h¬n.
ThÝ nghiÖm ho¸ häc cßn cã t¸c dông ph¸t triÓn t duy, gi¸o dôc thÕ
giíi quan duy vËt biªn chøng vµ cñng cè niÒm tin khoa häc cho häc sinh,
gióp h×nh thµnh nh÷ng ®øc tÝnh tèt: ThËn träng, ng¨n n¾p, trËt tù, gän
gµng…… §Æc biÖt víi viÖc thay ®æi néi dung ch¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o
khoa vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc míi theo híng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña
häc sinh nh hiÖn nay th× thÝ nghiÖm cµng ®îc coi träng, nhÊt lµ c¸c
thÝ nghiÖm ®îc tiÕn hµnh thùc hiÖn b»ng ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.(häc
sinh nghiªn cøu thÝ nghiÖm do gi¸o viªn biÓu diÔn hoÆc nhãm häc
sinh tù nghiªn cøu thÝ nghiÖm ®Ó rót ra ®îc kiÕn thøc cÇn lÜnh héi)
V× vËy, ®Ó lµm tèt ®iÒu nµy th× ngêi gi¸o viªn cÇn cã kinh nghiÖm
vµ biÕt sö dông thÝ nghiÖm sao cho phï hîp víi néi dung kiÕn thøc vµ
môc tiªu cña bµi häc nh»m ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng
t¹o cña häc sinh. Bªn c¹nh ®ã, khi gi¸o viªn tiÕn hµnh thùc hiÖn c¸c thÝ
nghiÖm biÓu diÔn th× ph¶i ®¶m b¶o c¸c thÝ nghiÖm ®ã thµnh c«ng ë
møc cao nhÊt.

Trong d¹y - häc ho¸ häc, thÝ nghiÖm ho¸ häc ®îc ph©n lo¹i nh sau:
ThÝ nghiÖm biÓu diÔn cña gi¸o viªn vµ thÝ nghiÖm cña häc
sinh.
ThÝ nghiÖm biÓu diÔn lµm c¬ së ®Ó cô thÓ ho¸ nh÷ng kh¸i
niÖm vÒ chÊt vµ c¸c ph¶n øng ho¸ häc. NÕu trong thÝ nghiÖm biÓu
diÔn gi¸o viªn lµ ngêi thùc hiÖn c¸c thao t¸c, ®iÒu khiÓn c¸c qu¸ tr×nh
biÕn ®æi cña chÊt, häc sinh chØ theo dâi, quan s¸t nh÷ng qu¸ tr×nh ®ã,
th× thÝ nghiÖm cña häc sinh, c¸c em theo dâi, quan s¸t nh÷ng thay ®æi
vµ c¸c qu¸ tr×nh ®ã do chÝnh b¶n th©n m×nh thùc hiÖn lÊy. §ã lµ sù
kh¸c nhau chñ yÕu gi÷a hai lo¹i thÝ nghiÖm.
Trong ph¹m vi cña s¸ng kiÕn kinh nghiÖm, t«i chØ xin ®îc ®Ò
cËp ®Õn thÝ nghiÖm biÓu diÔn cña gi¸o viªn nh»m tÝch cùc ho¸ ho¹t
®éng häc tËp cña häc sinh.
XuÊt ph¸t tõ môc tiªu vµ vai trß quan träng cña thÝ nghiÖm nh ®· nªu
trªn, ®ång thêi mong muèn ngµy cµng n©ng cao chÊt lîng, sù thµnh
c«ng trong thÝ nghiÖm cïng víi kinh nghiÖm qua nh÷ng n¨m gi¶ng d¹y
m«n Ho¸ häc, t«i lùa chän, nghiªn cøu vµ viÕt s¸ng kiÕn kinh nghiÖm:
“Sö dông thÝ nghiÖm biÓu diÔn trong d¹y häc ho¸ häc tÝch cùc vµ
kinh nghiÖm ®Ó thµnh c«ng khi thùc hiÖn mét sè thÝ nghiÖm biÓu
diÔn vÒ clo, oxi, lu huúnh.” (Ho¸ häc 10 - Ban c¬ b¶n)

b. néi dung

I. ThÝ nghiÖm biÓu diÔn trong d¹y häc ho¸ häc tÝch cùc.

1. Nh÷ng yªu cÇu chung khi tiÕn hµnh thùc hiÖn c¸c thÝ
nghiÖm biÓu diÔn.
Tríc khi tiÕn hµnh thùc hiÖn c¸c thÝ nghiÖm biÓu diÔn gi¸o viªn
cÇn n¾m ®îc nh÷ng vÊn ®Ò quan träng sau ®©y:
a. B¶o ®¶m an toµn thÝ nghiÖm:
An toµn thÝ nghiÖm lµ yªu cÇu tríc hÕt ®èi víi mäi thÝ nghiÖm.
§Ó ®¶m b¶o an toµn gi¸o viªn ph¶i x¸c ®Þnh ý thøc tr¸ch nhiÖm cao vÒ

1
søc khoÎ tÝnh m¹ng cña häc sinh. MÆt kh¸c gi¸o viªn cÇn n¾m ch¾c kÜ
thuËt vµ ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh thÝ nghiÖm.

VD: Tríc khi ®èt hi®ro, metan, axetilen….. ®Òu ph¶i thö ®é tinh khiÕt
cña chóng.
Khi lµm viÖc víi c¸c chÊt ®éc h¹i nh : Clo, brom, lu huúnh
®ioxit…. ph¶i cã biÖn ph¸p b¶o hiÓm.
Kh«ng dïng qu¸ liÒu lîng ho¸ chÊt dÔ ch¸y, dÔ næ ®· ghi trong
tµi liÖu híng dÉn.
C¸c thÝ nghiÖm t¹o thµnh chÊt ®éc bay h¬i cÇn tiÕn hµnh trong
tñ hèt hoÆc ë cuèi chiÒu giã.
b. §¶m b¶o kÕt qu¶ thÝ nghiÖm.
Thùc hiÖn thÝ nghiÖm thµnh c«ng cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn
chÊt lîng d¹y häc vµ cñng cè niÒm tin cña häc sinh vµo khoa häc .Muèn
®¶m b¶o kÕt qu¶ thÝ nghiÖm tríc hÕt gi¸o viªn ph¶i n¾m v÷ng kÜ
thuËt tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, ph¶i thö nhiÒu lÇn tríc khi biÓu diÔn trªn
líp. C¸c dông cô vµ ho¸ chÊt ph¶i ®îc chuÈn bÞ chu ®¸o, ®ång bé.NÕu
ch¼ng may thÝ nghiÖm kh«ng thµnh c«ng, gi¸o viªn cÇn b×nh tÜnh
kiÓm tra l¹i c¸c bíc tiÕn hµnh, t×m nguyªn nh©n vµ gi¶i thÝch cho häc
sinh.
c. §¶m b¶o tÝnh trùc quan.
Trùc quan lµ mét yªu cÇu c¬ b¶n cña thÝ nghiÖm biÓu diÔn .§Ó
®¶m b¶o tÝnh trùc quan, khi chuÈn bÞ gi¸o viªn cÇn lùa chän c¸c dông
cô vµ sö dông lîng ho¸ chÊt thÝch hîp. C¸c dông cô cÇn cã kÝch thíc ®ñ
lín ®Ó häc sinh ngåi cuèi líp cã thÓ quan s¸t ®îc, cã mµu s¾c hµi hoµ,
bµn biÓu diÔn thÝ nghiÖm ph¶i cã ®é cao cÇn thiÕt, c¸c dông cô thÝ
nghiÖm cÇn bè trÝ sao cho häc sinh cã thÓ nh×n râ.
§èi víi c¸c thÝ nghiÖm cã kÌm theo sù thay ®æi mµu s¾c, cã c¸c
khÝ sinh ra nh : Cl2, NO2…. hoÆc c¸c chÊt kÕt tña t¹o thµnh th× dïng
ph«ng ®Æt ë phÝa sau c¸c dông cô thÝ nghiÖm.
Ngoµi nh÷ng yªu cÇu trªn, vÒ mÆt ph¬ng ph¸p ®Ó n©ng cao
chÊt lîng c¸c thÝ nghiÖm biÓu diÔn gi¸o viªn cÇn chó ý thªm ®Õn néi
dung sau ®©y:
- Sè lîng thÝ nghiÖm trong mét bµi nªn lùa chän võa ph¶i.
- CÇn lùa chän nh÷ng thÝ nghiÖm phôc vô träng t©m bµi häc vµ
phï hîp víi thêi gian trªn líp.

2
- Trong thÝ nghiÖm nªn sö dông c¸c ho¸ chÊt häc sinh ®· quen
biÕt. §¬ng nhiªn thÝ nghiÖm nghiªn cøu bµi míi th× chÊt ®ã ph¶i lµ míi
®èi víi häc sinh. Nhng khi sö dông chÊt ®Ó rót ra nh÷ng kÕt luËn nµo
®ã, th× nªn dïng c¸c chÊt quen thuéc.

- Chän c¸c dông cô ®¬n gi¶n, ®¶m b¶o tÝnh khoa häc, s ph¹m, mü
thuËt.
- Chän c¸c ph¬ng ¸n thÝ nghiÖm ®¬n gi¶n, tiÕt kiÖm ho¸ chÊt,
dÔ thµnh c«ng vµ ®Æc biÖt lµ ®¶m b¶o an toµn cho häc sinh.
§Ó gióp häc sinh tËp trung cao vµo c¸c ph¶n øng ho¸ häc diÔn ra
trong c¸c dông cô thÝ nghiÖm, nÕu cã ®iÒu kiÖn tríc khi tiÕn hµnh
thÝ nghiÖm gi¸o viªn nªn gióp häc sinh t×m hiÓu vÒ cÊu t¹o, t¸c dông
vµ c¸ch sö dông c¸c dông cô ®ã.
- Trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh thÝ nghiÖm cÇn cã biÖn ph¸p tÝch
cùc nh»m thu hót sù chó ý cña häc sinh vµo viÖc quan s¸t, gi¶i thÝch c¸c
hiÖn tîng x¶y ra b»ng c¸ch ®Æt c©u hái ë c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña
thÝ nghiÖm ®Ó häc sinh chó ý quan s¸t, nhËn xÐt vµ tr¶ lêi. CÇn híng
sù chó ý cña häc sinh vµo sù quan s¸t nh÷ng hiÖn tîng c¬ b¶n nhÊt cña
thÝ nghiÖm cã liªn quan ®Õn néi dung bµi häc.

2. Sö dông thÝ nghiÖm biÓu diÔn trong d¹y häc ho¸ häc tÝch cùc.
Sö dông thÝ nghiÖm biÓu diÔn trong gi¶ng d¹y lµ mét yªu cÇu
hÕt søc quan träng v× m«n Ho¸ häc lµ bé m«n khoa häc thùc nghiÖm,
kh«ng cã thÝ nghiÖm sÏ ¶nh hëng râ rÖt ®Õn viÖc n¾m b¾t kiÕn thøc
cña häc sinh.
Vai trß cña thÝ nghiÖm trong giê ho¸ häc cã thÓ kh¸c nhau.
Chóng cã thÓ minh häa c¸c kiÕn thøc do gi¸o viªn tr×nh bµy, cã thÓ lµ
nguån kiÕn thøc mµ häc sinh tiÕp thu díi sù híng dÉn cña gi¸o viªn
trong qu¸ tr×nh quan s¸t thÝ nghiÖm. V× vËy, c¸c thÝ nghiÖm biÓu
diÔn cã thÓ tiÕn hµnh thùc hiÖn b»ng hai ph¬ng ph¸p chÝnh:
- Ph¬ng ph¸p minh häa.
- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
Tuú theo néi dung kiÕn thøc vµ môc tiªu cña bµi häc mµ c¸c thÝ
nghiÖm biÓu diÔn ®îc gi¸o viªn tiÕn hµnh thùc hiÖn theo ph¬ng ph¸p
minh ho¹ hay ph¬ng ph¸p nghiªn cøu hoÆc cã thÓ tiÕn hµnh biÓu diÔn
theo c¶ hai ph¬ng ph¸p.

3
Tuy nhiªn trong hai ph¬ng ph¸p trªn th× ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cã
gi¸ trÞ lín h¬n, v× nã t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kh¶ n¨ng nhËn thøc cña
häc sinh nh :
- Häc sinh n¾m ®îc môc ®Ých cña thÝ nghiÖm.
- quan s¸t, m« t¶ hiÖn tîng.

- gi¶i thÝch hiÖn tîng.


- rót ra kÕt luËn vÒ tÝnh chÊt cña chÊt.
§Æc biÖt lµ cã t¸c dông kÝch thÝch häc sinh lµm viÖc tÝch cùc
h¬n, chñ ®éng h¬n. Phï hîp víi viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc, néi
dung ch¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa nh hiÖn nay.

Mét sè vÝ dô.
*VD 1: ThÝ nghiÖm vÒ Cl2 t¸c dông víi kim lo¹i Na (hoÆc víi Cu,
Fe)
Víi thÝ nghiÖm nµy, gi¸o viªn cã thÓ tiÕn hµnh thùc hiÖn theo
ph¬ng ph¸p minh ho¹ hay ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
- Ph¬ng ph¸p minh ho¹:
Gi¸o viªn th«ng b¸o cho häc sinh biÕt:
Na nãng ch¶y ch¸y trong khÝ Cl2 víi ngän löa s¸ng chãi t¹o thµnh
NaCl. TiÕp theo, gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng,
c©n b»ng, x¸c ®Þnh sè oxiho¸, cuèi cïng gi¸o viªn tiÕn hµnh thùc hiÖn
thÝ nghiÖm biÓu diÔn theo ph¬ng ph¸p minh ho¹ cho nh÷ng ®iÒu mµ
gi¸o viªn võa th«ng b¸o.
Sau khi hoµn thµnh thÝ nghiÖm, häc sinh sÏ thÊy nh÷ng ®iÒu
gi¸o viªn m« t¶ ®îc kh¼ng ®Þnh vÒ mÆt thùc nghiÖm. Hay nãi c¸ch
kh¸c, gi¸o viªn ®· minh ho¹ cho c¸c kiÕn thøc ®· ®a ra b»ng thÝ
nghiÖm(thÝ nghiÖm minh ho¹)
- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò:
Cl2 cã t¸c dông ®îc víi kim lo¹i nh Na( hoÆc víi Cu, Fe) hay
kh«ng?

4
Tríc khi tiÕn hµnh thùc hiÖn thÝ nghiÖm biÓu diÔn, gi¸o viªn yªu
cÇu häc sinh tËp trung quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra, sau ®ã gi¸o viªn biÓu
diÔn thÝ nghiÖm theo ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
KÕt thóc thÝ nghiÖm, gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c¸c c©u hái
sau:
+ Nªu môc ®Ých cña thÝ nghiÖm?
+ HiÖn tîng quan s¸t ®îc?
+ ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng. Gi¶i thÝch?
+ Rót ra kÕt luËn vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña Cl 2 khi t¸c dông víi
kim lo¹i Na( hoÆc víi Cu, Fe)?
Qua ®ã ta thÊy r»ng, víi cïng mét néi dung thÝ nghiÖm mµ gi¸o
viªn cã thÓ tiÕn hµnh biÓu diÔn thÝ nghiÖm theo hai ph¬ng ph¸p kh¸c
nhau. Nhng râ rµng víi ph¬ng ph¸p nghiªn cøu häc sinh ®îc tham gia vµo
ho¹t ®éng häc tËp nhiÒu h¬n ( tr¶ lêi nhiÒu c©u hái vµ trªn c¬ së ®ã rót
ra ®îc kiÕn thøc cÇn lÜnh héi) chñ ®éng h¬n vµ ®Æc biÖt lµ ph¸t huy
®îc tÝnh tÝch cùc cña häc sinh.
Cßn ®èi víi thÝ nghiÖm biÓu diÔn tiÕn hµnh thùc hiÖn b»ng ph-
¬ng ph¸p minh ho¹ th× häc sinh Ýt ®îc tham gia vµo ho¹t ®éng häc tËp
vµ c¸c ho¹t ®éng häc tËp ®ã mang tÝnh thô ®éng, ¸p ®Æt, Ýt ph¸t huy
®ùîc tÝnh tÝch cùc, kh«ng t¹o ®îc yÕu tè bÊt ngê vµ sù høng thó cho
häc sinh mµ trong häc tËp tÝch cùc th× nh÷ng yÕu tè nµy l¹i rÊt cÇn
thiÕt. V× tríc khi ®îc quan s¸t thÝ nghiÖm do gi¸o viªn lµm, häc sinh ®·
®îc th«ng b¸o hiÖn tîng x¶y ra còng nh s¶n phÈm t¹o thµnh sau ph¶n
øng.V× vËy, thÝ nghiÖm ë ®©y chØ mang tÝnh chÊt minh ho¹ cho
nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc th«ng b¸o.
ë thÝ nghiÖm Cl2 t¸c dông víi kim lo¹i Na nh ®· nªu trªn, gi¸o viªn
cã thÓ biÓu diÔn thÝ nghiÖm theo ph¬ng ph¸p minh ho¹ mÆc dï ph¬ng
ph¸p nµy cßn nhiÒu h¹n chÕ so víi ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. Tuy nhiªn,
®Ó ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc ë häc sinh th× trong thùc tÕ gi¶ng d¹y
gi¸o viªn cÇn sö dông ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
Cã nh÷ng thÝ nghiÖm gi¸o viªn ph¶i biÕt lùa chän, sö dông ph¬ng
ph¸p tiÕn hµnh thÝ nghiÖm phï hîp míi ®¶m b¶o ®óng ®îc môc tiªu vÒ
kiÕn thøc, vÒ mÆt khoa häc thùc nghiÖm, khoa häc bé m«n.
Nh khi nghiªn cøu ®é tan cña khÝ hi®ro clorua trong níc, ta tiÕn
hµnh thùc hiÖn thÝ nghiÖm biÓu diÔn b»ng c¶ hai ph¬ng ph¸p minh
ho¹ vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.Th«ng qua hai ph¬ng ph¸p nµy, ta h·y so
5
s¸nh ®Ó thÊy r»ng ph¶i sö dông ph¬ng ph¸p nghiªn cøu míi ®¶m b¶o ®-
îc nh÷ng môc tiªu nh ®· nªu trªn.
* VD 2: ThÝ nghiÖm vÒ tÝnh tan cña khÝ hi®ro clorua.
- Ph¬ng ph¸p minh ho¹:
Gi¸o viªn th«ng b¸o : TiÕn hµnh thùc hiÖn thÝ nghiÖm vÒ khÝ
hi®ro clorua ta thÊy níc cã thÓ tù ch¶y ngîc vµo b×nh ®ùng khÝ hi®ro
clorua do khÝ hi®ro clorua tan rÊt nhiÒu trong níc .
Lµm thÝ nghiÖm chÝnh x¸c, ngêi ta ®· x¸c ®Þnh ®îc ë 20 0C,
mét thÓ tÝch níc cã thÓ hoµ tan tíi gÇn 500 thÓ tÝch khÝ hi®ro clorua.

Sau khi th«ng b¸o nh trªn, gi¸o viªn míi tiÕn hµnh lµm thÝ nghiÖm
biÓu diÔn theo ph¬ng ph¸p minh ho¹ ®ång thêi yªu cÇu häc sinh quan
s¸t thÝ nghiÖm.
KÕt thóc thÝ nghiÖm, gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c¸c c©u
hái sau:
+ Nªu hiÖn tîng x¶y ra?
+ V× sao níc trong chËu phun vµo b×nh?
+ KÕt luËn vÒ ®é tan cña khÝ hi®ro clorua?
Qua quan s¸t thÝ nghiÖm vµ tr¶ lêi c©u hái häc sinh sÏ thÊy
nh÷ng ®iÒu gi¸o viªn th«ng b¸o lµ ®óng víi thùc nghiÖm.
- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
Dïng ph¬ng ph¸p nghiªn cøu gi¸o viªn chØ cÇn ®Æt vÊn ®Ò
ng¾n gän nh díi ®©y ®Ó híng sù tËp trung cao nhÊt cña häc sinh vµo
quan s¸t thÝ nghiÖm:
KhÝ hi®ro clorua cã tan trong níc kh«ng, møc ®é tan cña khÝ
hi®ro clorua nh thÕ nµo? §Ó tr¶ lêi c©u hái nµy t«i vµ c¸c em cïng nhau
nghiªn cøu thÝ nghiÖm vÒ ®é tan cña khÝ hi®ro clorua trong níc.
Sau khi ®Æt vÊn ®Ò nh trªn, gi¸o viªn tiÕn hµnh biÓu diÔn thÝ
nghiÖm theo ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
KÕt thóc thÝ nghiÖm, gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi nh÷ng
c©u hái nh ë phÇn ph¬ng ph¸p minh ho¹.
Tõ thÝ nghiÖm vÒ ®é tan cña khÝ hi®ro clorua ®îc biÓu diÔn
b»ng hai ph¬ng ph¸p kh¸c nhau, ta dÔ dµng thÊy ë ph¬ng ph¸p nghiªn
cøu sÏ ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng cña häc sinh h¬n. MÆt
kh¸c, yÕu tè bÊt ngê ®Ó g©y nªn sù hµo høng trong häc tËp lµ rÊt tèt,

6
v× häc sinh ph¶i tù m×nh nghiªn cøu thÝ nghiÖm do gi¸o viªn biÓu
diÔn trªn c¬ së c¸c ho¹t ®éng häc tËp nh :
Quan s¸t, tr¶ lêi c©u hái, tõ ®ã rót ra ®îc kiÕn thøc cÇn lÜnh héi:
KhÝ hi®ro lµ khÝ tan rÊt nhiÒu trong níc.
Víi ph¬ng ph¸p minh ho¹ th× tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng ë häc sinh
bÞ mÊt ®i rÊt nhiÒu ®Æc biÖt lµ yÕu tè bÊt ngê kh«ng cßn n÷a, häc
sinh cã thÓ kh«ng quan s¸t thÝ nghiÖm nhng vÉn cã thÓ tr¶ lêi ®îc c©u
hái do gi¸o viªn ®Æt ra. V× phÇn lín hiÖn tîng x¶y ra trong thÝ nghiÖm
vµ néi dung c©u tr¶ lêi ®· ®îc gi¸o viªn th«ng b¸o tríc khi tiÕn hµnh
lµm thÝ nghiÖm.

Qua vÝ dô trªn râ rµng lµ ®Ó phï hîp víi viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p
d¹y häc, néi dung ch¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o khoa nh hiÖn nay th× sö dông
ph¬ng ph¸p nghiªn cøu trong thÝ nghiÖm biÓu diÔn sÏ ph¸t huy ®îc
tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n trong häc tËp ë
häc sinh. MÆt kh¸c, kiÕn thøc lÜnh héi theo ph¬ng ph¸p nµy bÒn
v÷ng, s©u s¾c h¬n so víi ph¬ng ph¸p minh ho¹.
Víi ph¬ng ph¸p minh ho¹ gi¸o viªn thêng chØ dïng khi d¹y thÝ
nghiÖm vÒ ®iÒu chÕ hay nhËn biÕt c¸c chÊt.

II. Kinh nghiÖm ®Ó thµnh c«ng khi thùc hiÖn mét sè thÝ nghiÖm biÓu diÔn
vÒ clo, oxi, lu huúnh. (líp 10 - Ban c¬ b¶n)
Trong ho¸ häc, ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng thÝ nghiÖm nãi chung
vµ thÝ nghiÖm biÓu diÔn nãi riªng th× ngoµi viÖc n¾m v÷ng nguyªn
t¾c vµ ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh thÝ nghiÖm ®ßi hái ngêi gi¸o viªn ph¶i cã
kinh nghiÖm thùc tÕ trong khi lµm thÝ nghiÖm, ®Æc biÖt lµ ®èi víi
c¸c thÝ nghiÖm khã thµnh c«ng.
Díi ®©y, t«i xin nªu lªn kinh nghiÖm ®Ó thµnh c«ng khi tiÕn
hµnh thùc hiÖn thÝ nghiÖm biÓu diÔn vÒ Cl 2, O2, S víi mét sè kim lo¹i.
§©y lµ nh÷ng thÝ nghiÖm biÓu diÔn trong ch¬ng tr×nh ho¸ häc líp 10
– Ban c¬ b¶n.

1. ThÝ nghiÖm vÒ S t¸c dông víi Fe.


- HiÖn tîng:

7
Nh÷ng hiÖn tîng thêng gÆp lµ S ch¶y ra, Fe kh«ng ch¸y, ®èt 2-3
phót hoÆc l©u h¬n kÕt qu¶ vÉn nh vËy.
- Nguyªn nh©n:
+ Bét Fe kh«ng mÞn.
+ TØ lÖ vÒ khèi lîng hoÆc tØ lÖ vÒ thÓ tÝch cha ®óng.
- Kinh nghiÖm ®Ó thÝ nghiÖm thµnh c«ng:
+ Bét Fe ph¶i nhuyÔn, mÞn, tØ lÖ vÒ khèi lîng lµ 7g Fe vµ 4g S
(hoÆc cã thÓ íc lîng b»ng m¾t 3 thÓ tÝch Fe víi 1 thÓ tÝch S)
ThÝ nghiÖm nµy thêng lµm sau khi trén lÉn gi÷a Fe vµ S mµ u
thÕ h¬n thuéc vÒ bét Fe kh«ng mÞn. Do ®ã, nÕu ®èt hçn hîp bét Fe
kh«ng mÞn, S nãng ch¶y trong toµn khèi hçn hîp vµ Fe kh«ng cßn ®Ó
ph¶n øng.

+ V× ph¶n øng to¶ nhiÖt nªn chØ cÇn ®èt cha tíi mét phót mét
®èm ®á ë ®¸y èng xuÊt hiÖn (lu ý khi ®ã ë phÇn gi÷a hçn hîp ®en ®i
do S nãng ch¶y nhng nöa bªn trªn vÉn cßn nguyªn mµu vµng vµ x¸m cña
hçn hîp) lËp tøc rót ®Ìn cån ra vÖt s¸ng ®á tù ch¸y tan dÇn kh¾p hçn
hîp.
KÕt qu¶ thÝ nghiÖm thµnh c«ng. HiÖn tîng ph¶n øng x¶y ra rÊt
®Ñp vµ hÊp dÉn.

2. ThÝ nghiÖm vÒ O2 t¸c dông víi Fe.


- HiÖn tîng:
HiÖn tîng thêng gÆp lµ que diªm hay mÈu than måi bÞ r¬i xuèng
b×nh O2, Fe kh«ng ch¸y. B×nh thñy tinh bÞ vì khi ®ang lµm thÝ
nghiÖm.
- Nguyªn nh©n:
+ Do buéc kh«ng chÆt que diªm hay mÈu than hoÆc ®Ó than
ch¸y qu¸ l©u nªn thÓ tÝch than nhá l¹i vµ r¬i xuèng khi Fe cha kÞp ch¸y.
+ HoÆc do miÖng b×nh oxi nhá, d©y s¾t vµ que diªm måi qu¸
dµi v× thÕ d©y s¾t bÞ rung, thao t¸c chËm lµm mÊt nhiÖt hoÆc que
diªm qu¸ dµi ch¸y l©u lµm mÊt mét lîng lín oxi nªn kh«ng ®ñ oxi cho Fe
ph¶n øng.
+ Kh«ng cho níc hoÆc Ýt c¸t vµo b×nh oxi.
+ D©y Fe bÞ gØ hoÆc bÞ bÈn.
+ D©y Fe qu¸ to.

8
+ MÈu than cha nung nãng ®á(nÕu måi lµ than).
- Kinh nghiÖm ®Ó thÝ nghiÖm thµnh c«ng:
+ Cho Ýt níc trong b×nh oxi.(hoÆc Ýt c¸t s¹ch)
+ Dïng giÊy nh¸m chµ s¹ch gØ hoÆc bÈn trªn d©y Fe (d©y s¾t
kh«ng nªn to qu¸, tèt nhÊt lµ 1 d©y phanh xe ®¹p) dµi ®é 30 cm cuén
thµnh lß so vµ ë ®Çu buéc chÆt 1/ 3 que diªm.
+ §èt cho que diªm ch¸y(hoÆc nung nãng ®á mÈu than) vµ ®a
nhanh vµo b×nh oxi. Que diªm ch¸y m¹nh lµm cho sîi d©y Fe nãng lªn
vµ ch¸y khi hÕt oxi ë ®Çu d©y Fe, Fe nãng ch¶y viªn thµnh giät trßn.

3. ThÝ nghiÖm vÒ Cl2 t¸c dông víi Fe.


- HiÖn tîng:
HiÖn tîng thêng gÆp lµ d©y Fe kh«ng ch¸y hoÆc ch¸y qu¸
nhanh.

- Nguyªn nh©n:
+ Do nung d©y Fe cha ®ñ nãng hoÆc thao t¸c ®a d©y Fe vµo
b×nh Cl2 chËm lµm mÊt nhiÖt.
+ D©y Fe cha ®îc lµm s¹ch gØ hay bÈn hoÆc d©y Fe nhá qu¸
ch¸y nhanh nªn häc sinh kh«ng kÞp quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra.
+ Kh«ng ®ñ Cl2 ®Ó ph¶n øng víi Fe do thu khÝ Cl 2 vµo b×nh qu¸
nhá hoÆc thu Cl2 vµo b×nh nhng cha ®ñ.
- Kinh nghiÖm ®Ó thÝ nghiÖm thµnh c«ng:
+ Dïng d©y Fe to b»ng 1 sîi d©y phanh xe ®¹p hoÆc to h¬n mét
chót (tèt nhÊt dïng lu«n 1 sîi d©y phanh xe ®¹p) cä s¹ch, dµi 30 cm, mét
®Çu quÊn chÆt vµo ®òa thuû tinh xuyªn qua nót cao su, mét ®Çu cuén
thµnh h×nh lß xo.
+ Thu ®Çy khÝ Cl2 vµo b×nh cÇu ®¸y b»ng hoÆc b×nh tam gi¸c
250 ml.
+§èt nãng ®á ®Çu d©y Fe ®· cuén h×nh lß xo råi ®a nhanh vµo b×nh
dùng Cl2.

9
C. KÕt luËn

ThÝ nghiÖm ho¸ häc gi÷ vai trß rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh
nhËn thøc, ph¸t triÓn vµ gi¸o dôc. Sö dông thÝ nghiÖm gãp phÇn n©ng
cao chÊt lîng d¹y häc m«n Ho¸ häc. §Æc biÖt lµ khi sö dông thÝ
nghiÖm biÓu diÔn b»ng ph¬ng ph¸p nghiªn cøu v× ph¬ng ph¸p nµy
ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh. Do ®ã,
gi¸o viªn cÇn chó träng sö dông ph¬ng ph¸p nµy trong qu¸ tr×nh gi¶ng
d¹y bé m«n. NÕu trong mét thÝ nghiÖm biÓu diÔn cã thÓ sö dông ®îc
c¶ hai ph¬ng ph¸p minh ho¹ vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu th× gi¸o viªn th-
êng ph¶i sö dông ph¬ng ph¸p thø hai. Tuy nhiªn, tuú thuéc vµo môc tiªu
cña bµi häc mµ gi¸o viªn cã thÓ lùa chän ph¬ng ph¸p minh ho¹ hay ph-
¬ng ph¸p nghiªn cøu cho phï hîp. MÆt kh¸c, gi¸o viªn cÇn vËn dông linh
ho¹t viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc, sö dông c¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc
hiÖn ®¹i vµ nhÊt lµ ®¶m b¶o thÝ nghiÖm thµnh c«ng ë møc cao nhÊt,
t¹o ®îc niÒm tin khoa häc cho häc sinh. §iÒu nµy chØ cã ®îc khi gi¸o
viªn t×m tßi nghiªn cøu, lµm nhiÒu thÝ nghiÖm ®Ó rót ra ®îc nh÷ng
bµi häc kinh nghiÖm cho b¶n th©n.

10
Néi dung s¸ng kiÕn kinh nghiÖm trªn ®· ®îc kiÓm nghiÖm qua
thùc tÕ gi¶ng d¹y t¹i trêng TCSP cho thÊy nã phï hîp víi viÖc ®æi míi
ph¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay.
MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng, song cã thÓ cßn nh÷ng thiÕu sãt, rÊt
mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp cña quý cÊp trªn vµ ®ång nghiÖp ®Ó s¸ng
kiÕn kinh nghiÖm cña t«i hoµn thiÖn h¬n.
Xin tr©n träng c¶m ¬n!

NghÜa Lé, ngµy 30 th¸ng 12 n¨m 2007.


Ngêi viÕt

Ph¹m Hoµi Minh

môc lôc Trang

A. Më ®Çu. 1

B.Néi dung. 2

I. ThÝ nghiÖm biÓu diÔn ®Ó d¹y häc ho¸ häc tÝch cùc. 2

II. Kinh nghiÖm thµnh c«ng khi thùc hiÖn mét sè thÝ 8

nghiÖm biÓu diÔn vÒ clo, oxi, lu huúnh.

C. KÕt luËn. 11

11
Tµi liÖu tham kh¶o

1. Tµi liÖu båi dâng gi¸o viªn m«n Ho¸ häc 10.
(Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc – N¨m 2006)
T¸c gi¶: NguyÔn Xu©n Trêng
Lª Xu©n Träng
2.Tµi liÖu båi dâng gi¸o viªn m«n Ho¸ häc 11.
(Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc – N¨m 2007)
T¸c gi¶: NguyÔn Xu©n Trêng
Lª Xu©n Träng
3.ThÝ nghiÖm ho¸ häc.
( Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc - N¨m 2001)
T¸c gi¶: TrÇn Quèc §¾c

3.ThÝ nghiÖm thùc hµnh lÝ luËn d¹y häc ho¸ häc.


( Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc - N¨m 1980)

12
T¸c gi¶: NguyÔn C¬ng
D¬ng Xu©n Trinh
TrÇn Träng D¬ng

13

You might also like