ARBEIDSRECHT

Goedemiddag, wij gaan jullie iets meer vertellen over het arbeidsrecht.

Het arbeidsrecht vormt een onderdeel van het sociaal recht en behoort dus tot
het privaatrecht Dit wil zeggen dat het de verhoudingen tussen de werkgevers
en werknemers weergeeft zonder dat de overheid hierin moet tussen komen.

We spreken pas over arbeid als er een arbeidsovereenkomst is gesloten. We

spreken enkel over arbeidsovereenkomsten als de werknemer werkt onder het
gezag van een werkgever. Een arbeidsovereenkomst is dus een overeenkomst
tussen werknemer en werkgever waarbij de werknemer arbeid verricht onder het
gezag van de werknemer en de werkgever hiervoor een loon betaalt aan de
werknemer.

De arbeidsovereenkomst wordt altijd schriftelijk vastgelegd en wordt

ondertekend door werknemer en werkgever.

De arbeidsovereenkomst vermeldt:
- naam en adres van de werknemer en werkgever
- datum van indiensttreding
- plaats van tewerkstelling
- omschrijving van het werk of de functie
- loon en andere vergoedingen
- uurrooster
- type contract

Het arbeidsrecht is ontstaan om de werknemers, als arbeider of bediende , te

beschermen.

In de 19de eeuw begon men te beseffen dat de werknemer en de werkgever niet

op gelijke voet stonden. Zo kwam er in 1978 het “individueel arbeidsrecht met
dwingende bepalingen. Deze bepalingen betroffen vooral het sluiten van een
arbeidsovereenkomst, het loon van de arbeiders, de uitvoering ervan en de
sancties wanneer deze bepalingen niet werden nageleefd. Het individuele
arbeidsrecht gaat over alle afspraken tussen één werkgever en één werknemer.

1
Na de invoering van het individueel arbeidsrecht heeft men ook het collectief
arbeidsrecht ingevoerd. Dit gaat over de relaties tussen de werkgevers en
werknemers als groep. De werknemers konden zich groeperen in
vakverenigingen zodat ze bij de onderhandelingen met hun werkgevers veel
sterker zouden staan. Het recht om een vakvereniging op te richten wordt
gewaarborgd in art. 27 Gw en art. 11 EVRM en het recht op syndicale acties
zoals bijvoorbeeld het stakingsrecht.

Een staking is het tijdelijk stoppen met het leveren van arbeid om de
arbeidsvoorwaarden voor werknemers te verbeteren. Het doel is het toebrengen
van schade aan werkgevers om verbetering van de arbeidsvoorwaarden af te
dwingen.
Spoorverkeer gehinderd door staking
Het spoorverkeer wordt sinds zondagavond 22 uur gehinderd door een staking bij een deel van het
NMBS-personeel. Dat wordt bevestigd door spoorinfrastructuurbeheerder Infrabel. Volgens
woordvoerder Frédéric Petit van Infrabel is de impact van de staking al duidelijk te merken. 'De
treinen die nog voor 22 uur vertrokken, rijden over het algemeen nog voort, maar voor de andere
treinen merken we dat het verkeer aan het stilvallen is, en dan vooral aan de grote stations.'
'Reizigers die tussen 22 en 24 uur ergens gestrand zouden zijn, worden geval per geval
opgevolgd', benadrukt Petit nog. 'Indien vereist zullen we het nodige doen om die mensen thuis te
krijgen.'
Beeld
De woordvoerder verwacht dat maandagochtend een duidelijker beeld van de impact van de
staking kan worden geschetst. De 24 urenstaking bij het spoor is een initiatief van de socialistische
vakbond ACOD. De actie wordt gesteund door de onafhankelijke spoorvakbond OVS, maar niet
door de liberale en de christelijke vakbond. Met de staking wordt geprotesteerd tegen de
afhandeling van de filialisering van NMBS Logistics, het vroegere B-Cargo. Maar er heerst ook
onvrede over andere knelpunten, zoals de besparingen bij de NMBS.
Bron: de Standaard, zondag 17 oktober 2010.

Er kunnen collectieve arbeidsovereenkomsten gesloten worden. De CAO’S zijn

akkoorden die gesloten worden tussen de vakbonden en de vertegenwoordigers
van de werkgevers. In deze akkoorden worden rechten en plichten van de
werknemers en de werkgevers opgenomen zoals verloning, arbeidsduur, de duur
van de vakantie, opleiding.

2
CAO’s worden op drie verschillende niveau’s gesloten, namelijk:

1. Intersectorale cao’s geldig op nationaal niveau met de N ationale

Arbeidsraad. Zij worden zowel in het Frans als het Nederlands opgesteld,
omdat zij gelden voor het gehele land.
2. Sectorale cao’s geldig op het sectoraal niveau per paritair comité
Vb.: de arbeidsduur (verschillend per sector)
3. Ondernemings-cao’s geldig op ondernemingsniveau

Een paritair comité is samengesteld uit vertegenwoordigers van werkgevers en

werknemers. Zij hebben de opdracht:
- Collectieve arbeidsovereenkomsten te sluiten
- Geschillen tussen werknemer en werkgever te voorkomen of bij te leggen

Arbeidsovereenkomsten voor arbeiders en bedienden

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een arbeidsovereenkomst voor
arbeiders en voor bedienden. Arbeiders verrichten handenarbeid en bedienden
verrichten hoofdarbeid.

De arbeidsduur bij arbeiders en bedienden bedraagt acht uren per dag en 38

uren per week, tenzij er in de CAO’S een andere uurregeling is vastgelegd. De
arbeid wordt uitgevoerd tussen 6 uur ’s morgens en 8 uur ’s avonds, anders
spreken we over nachtarbeid. Dit is verboden maar arbeiders in hotels,
bakkerijen, krantenwinkels en ziekenhuizen zijn soms verplicht om ’s nachts te
werken.

Verplichtingen van de werknemer

1. De opdrachten van de werkgever zorgvuldig, eerlijk en nauwkeurig
uitvoeren op de tijd, de plaats en volgens de regels die de werkgever hem
opgeeft en zonder de veiligheid van hemzelf en de anderen in gevaar te
brengen
2. De werknemer heeft de plicht om informatie van de werkgever geheim te
houden, zelfs na het beëindigen van de arbeidsovereenkomst
3. Berokkent de werknemer schade aan derden, dan is de werkgever
hiervoor aansprakelijk tenzij de werknemer een zware fout heeft begaan
of bedrog heeft gepleegd en hiervoor ontslagen wordt

Sociaal akkoord bij LU

3
Na een marathonvergadering die donderdag om 14 uur van start ging, hebben vakbonden en
directie van koekjesfabrikant LU in Herentals een akkoord bereikt. De werknemers schorten de
aangekondigde acties op.

Eerder deze week was er sociale onrust ontstaan na het ontslag van een werknemer met 28 jaar
dienst. Die werd ontslagen omdat, luidens het dossier, zijn collega’s hem liever niet in hun team
wilden.Ook een andere werknemer kreeg een sanctie omdat collega’s hun beklag hadden gedaan.
Samen met de hoge werkdruk vonden de bonden dat ze daarom een signaal moesten geven, wat
leidde tot korte werkonderbrekingen.
Het akkoord dat donderdagavond werd gesloten, houdt in dat de ontslagen werknemer terug in
dienst wordt genomen. Hij krijgt een tweede kans bij moederbedrijf Kraft Foods, dat vlakbij ligt.
Over het sanctiebeleid zal verder onderhandeld worden, maar het staat al vast dat opmerkingen
van collega’s niet meer in het dossier van een werknemer kunnen verzeilen. De vakbonden tonen
zich tevreden met deze conclusies en hebben hun leden aangemaand om geen werkonderbrekingen
of andere acties meer te ondernemen.

Donderdag 7 oktober 2010, de Standaard.

Als er geschillen zijn tussen de werknemer en de werkgever kan het zijn dat je
voor de arbeidsrechtbank moet verschijnen. De arbeidsrechtbanken behandelen
vooral volgende geschillen:
1. Arbeidsrecht (betwistingen tussen werkgevers en werknemers),
2. Sociale zekerheid van werknemers en zelfstandigen,
3. en Sociale bijstand

De arbeidsrechtbank doet uitspraak over betwistingen van sociaal recht en is

territoriaal enkel bevoegd in het eigen arrondissement:
 voor geschillen betreffende het recht op arbeid (dus tussen werknemer en
werkgever), als de arbeid in het arrondissement Antwerpen wordt verricht;
 voor geschillen van sociale zekerheid (werkloosheid, ziekte,
gehandicapten, bestaansminimum, pensioenen, kinderbijslag,…) als de
sociaal verzekerde zijn woonplaats heeft binnen het arrondissement
Antwerpen.
De hoofdopdracht van de magistraten van de zetel is rechtspreken.
Zeer kenmerkend voor haar werking is dat zij naast beroepsrechters ook bestaat
uit sociale rechters van het terrein (vakbonden, werkgeversorganisaties,…).

Verplichtingen van de werkgever

4
 1. Hij moet de werknemer het werk laten uitvoeren met de nodige
hulpmiddelen, in veilige omstandigheden en volgens de overeengekomen
werkwijze, plaats en tijd
2. De werkgever moet de vereiste sociale documenten opmaken
3. De werkgever mag de arbeidsvoorwaarden niet eenzijdig, ‘zonder akker
van de werknemer’, veranderen
4. De werkgever moet het overeengekomen loon betalen

Het salaris

Salaris
Bedienden ontvangen een maandelijkse wedde of een salaris. Arbeiders
ontvangen een loon per gewerkt uur.

De hoogte van het loon

De hoogte van het loon wordt bepaald in de AO waarin een brutoloon wordt
overeengekomen. Hiervan wordt de RSZ-werknemersbijdrage en de
bedrijfsvoorheffing afgetrokken. Zo bekomt men het nettoloon dat aan de
werknemer wordt betaald.

Per bedrijfstak worden er loonbarema’s vastgelegd naargelang van de functie en

de anciënniteit.

De uitbetaling van het loon

Een arbeider moet minstens tweemaal per maand loon ontvangen. Op het einde
van de eerste helft van de maand (15de, 16de van de maand) ontvangt hij een
vast voorschot op zijn maandloon. Het saldo wordt dan uitbetaald ten laatste op
de vierde werkdag na de bezoldigde maand. Een bediende ontvangt de volledige
wedde op het einde van de maand, ten laatste op de vierde werkdag na de
bezoldigde maand.

De uitbetaling van het nettoloon gebeurt via overschrijving op de bankrekening

van de werknemer. Maandelijks ontvangt de werknemer een loonbrief met de
detailberekening van het uitbetaalde loon.

Arbeidsreglement

5
In de arbeidsovereenkomst verwijst de onderneming naar de arbeidsregels. De
arbeidsregels zijn opgenomen in de arbeidsovereenkomst. Er wordt ook
informatie gegeven over de organisatie van het werk.

In kleine ondernemingen wordt het arbeidsreglement opgesteld door de

werkgever, deze houdt rekening met de opmerkingen van de werknemers.
In grote ondernemingen wordt het arbeidsreglement opgesteld door de
ondernemingsraad. Deze is samengesteld uit werkgeversafgevaardigden en
werknemersafgevaardigden. Deze ondernemingsraad beslist ook over de
verlofregelingen, voert controle uit op de toepassing van de sociale wetgeving, ze
heeft recht op informatie over de economische, financiële en sociale positie van
de onderneming en er wordt hen advies gevraagd inzake sociaal beleid.

Volgende elementen moeten verplicht vermeld worden:

- de uurroosters
- de berekening- en betalingswijze van het loon
- opzeggingstermijnen
- de straffen en boeten

Er worden meestal ook maatregelen opgenomen ter bescherming van de

werknemers tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het
werk. Ook de voorschriften inzake persoonlijke beschermingsmiddelen worden
hierin opgenomen zoals een helm, handschoenen,…
Opzegtermijn
De opzegtermijn is de tijd dat de AO nog loopt na de opzegging van de AO. De
werknemer heeft recht om tweemaal per week een halve dag afwezig te zijn,
met behoud van loon, om ander werk te zoeken.

De opzegtermijn start voor arbeiders vanaf de volgende maandag na

opzegging. Bij bedienden start die pas de volgende maand na opzegging.

Men heeft recht op een ontslagvergoeding (het brutoloon x 2). Soms wordt deze
vervangen door een verbrekingsvergoeding. De werknemer moet hier geen
prestaties meer leveren.

Proefbeding

6
De proefbeding is een proeftijd waarin de werknemer en de werkgever kunnen
evalueren of de job en de werknemer aan de verwachtingen voldoen. Voor de
bedienden duurt de proeftijd min. 1 maand en max. 6 tot 12 maanden. De
opzeggingstermijn is 7 dagen? De proeftijd bij arbeiders duurt min. 7 dagen en
max. 14 dagen. De AO kan na de eerste zeven dagen worden beëindigd zonder
opzegtermijn.

Schorsing van de arbeidsovereenkomst

In een aantal specifieke gevallen worden alle of sommige gevolgen van de
overeenkomst ophouden te bestaan, zoals het leveren van prestaties, het
uitbetalen van loon. Een schorsing betekent niet dat er een einde wordt gesteld
aan de overeenkomst zelf.

De AO kan om verschillende redenen geschorst worden:

- Verlof om dwingende reden
- Tijdskrediet

Kort verzuim of kort verlet

Een werknemer heeft recht om een korte tijd afwezig te blijven van zijn werk
door privéomstandigheden, zoals zijn huwelijk of dat van een familielid.

Het gaat telkens om korte periodes van afwezigheid. Bij een huwelijk mag je
afwezig zijn. Tijdens deze periode behoudt de werknemer zijn loon.
Na de geboorte van een kind heeft de vader het recht om gedurende 10 dagen
afwezig te zijn van zijn werk. Hij kan de 10 dagen vaderschapsverlof vrij kiezen
binnen 30 dagen vanaf de dag van de bevalling. Enkel voor de eerste 3 dagen
ontvangt hij zijn gewoon loon, de volledige zeven dagen ontvangt hij zijn loon
gedeeltelijk en begrensd.
Het bevallingsverlof begint 7 weken voor de uitgerekende datum. Je mag niet
werken de 7 dagen voor je bevalling. Na de geboorte van het kindje ben je
verplicht om 8 weken verlof op te nemen.

Soorten arbeidsovereenkomsten

Arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur

Arbeidsovereenkomst voor bepaalde duur

7
 Arbeidsovereenkomsten voor studenten
Tot op de dag van vandaag bestaat er geen algemeen wereldwijd verbod op
kinderarbeid. De Internationale Arbeidsorganisatie heeft wel een minimumleeftijd
bepaald voor kinderarbeid. De ergste vormen van kinderarbeid zijn ook verboden
zoals zeer schadelijk en/ of gevaarlijk werk. Ook het Internationale Verdrag voor
de Rechten van het Kind (artikel 32) stelt geen algemeen verbod op
kinderarbeid. (FILMPJE VAN DAENS)

Een arbeidsovereenkomst voor studenten is een gewone AO met specifieke

modaliteiten voor studenten. Vanaf 15 jaar kunnen jongeren die voltijds school
lopen een AO voor studenten sluiten. Jongeren die deeltijds school volgen
kunnen enkel tijdens de schoolvakanties gaan werken. De eerste 23
arbeidsdagen tijdens de zomermaanden (juli, augustus en september) en
daarnaast de 23 arbeidsdagen buiten de schoolvakanties zijn voor jobstudenten
vrijgesteld van RSZ-bijdragen. Een jobstudent moet ook geen belastingen
betalen tenzij hij/ zij het statuut van een werkstudent aanneemt. Een AO voor
studenten moet schriftelijk worden opgesteld.

Elke werknemer moet een aanvraag voor kinderbijslag indienen bij het
kinderbijslagfonds van we werknemer. Op deze manier genieten ze van een
kinderbijslag. Het recht op kinderbijslag wordt erkend vanaf de eerste dag van
de maand die volgt op de geboorte. De ouders hebben recht op kinderbijslag tot
het kind 18 wordt vanaf dan is men onderworpen aan enkele voorwaarden:
- Het kind moet onderwijs of een opleiding volgend met voldoende
studiepunten
- En mag maar beperkt werken (maximum 240 uren buiten de
zomermaanden) of maar een klein inkomen hebben uit werk of sociale
uitkering
De hoogte van de kinderbijslag is niet voor elk kind in het gezin even hoog. Zo is
de kinderbijslag voor het tweede kind hoger dan voor het eerste, en voor het
derde hoger dan voor het tweede kind. Telkens als een kind het gezin verlaat of
erbij komt, worden de rangen herberekend.

Arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid

Outplacement
8
Outplacement zijn begeleidende diensten verleent door de werkgever die er voor
zorgt dat de werknemer binnen en zo kort mogelijke termijn een nieuwe job
vindt of zichzelf kan ontplooien als zelfstandige. Deze begeleidingen kunnen
individueel of in groep gebeuren en worden georganiseerd door een
outplacementbureau. Outplacement betreft enkel werknemers van de
privésector. Bovendien moet de ontslagen werknemer voldoen aan enkele
voorwaarden:
- Hij mag niet ontslagen zijn om dwingende redenen zoals vb.: diefstal
- Hij moet op het ogenblik van zijn ontslag min. 45 jaar zijn
- Hij moet op het ogenblik van zijn ontslag min. 1jaar in dienst zijn van de
werkgever.
De kosten van outplacement zijn voor de werkgever die hier de opdracht
heeft voor gegeven. Een onderneming doet vooral beroep op een
outplacementbureau in het kader van herstructureringen, vooral bij
ontslagen van 45-plussers.