bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o §¸p ¸n – thang ®iÓm

------------------------- ®Ò thi tuyÓn sinh §¹i häc, Cao ®¼ng n¨m 2004
----------------------------
®Ò ChÝnh thøc M«n: V¨n, Khèi D
(§¸p ¸n - Thang ®iÓm cã 03 trang)

C©u ý Néi dung §iÓm

I Nªu nh÷ng nÐt chÝnh trong sù nghiÖp v¨n häc cña NguyÔn Tu©n 2,0
1 NguyÔn Tu©n lµ mét nhµ v¨n lín cña v¨n häc ViÖt Nam. Sù nghiÖp cña «ng tr¶i ra 0,25
trªn hai chÆng ®−êng, tr−íc vµ sau 1945: tr−íc 1945, lµ nhµ v¨n l·ng m¹n; sau
1945, chuyÓn biÕn thµnh nhµ v¨n c¸ch m¹ng.
2 Tr−íc1945, s¸ng t¸c cña NguyÔn Tu©n xoay quanh c¸c ®Ò tµi chÝnh: 1,0
a. Chñ nghÜa xª dÞch: ViÕt vÒ b−íc ch©n cña c¸i t«i l·ng tö qua nh÷ng miÒn quª,
trong ®ã hiÖn ra c¶nh s¾c vµ phong vÞ quª h−¬ng, cïng mét tÊm lßng yªu n−íc tha
thiÕt. T¸c phÈm chÝnh: Mét chuyÕn ®i, ThiÕu quª h−¬ng,...
b. VÎ ®Ñp "vang bãng mét thêi": Lµ nh÷ng nÐt ®Ñp cßn v−¬ng sãt l¹i cña mét thêi
®· lïi vµo dÜ v·ng g¾n víi líp nho sÜ cuèi mïa. T¸c phÈm chÝnh: Vang bãng mét
thêi,...
c. §êi sèng trôy l¹c: Ghi l¹i qu·ng ®êi do hoang mang bÕ t¾c, c¸i t«i l·ng tö ®· lao
vµo r−îu, thuèc phiÖn vµ h¸t c« ®Çu, qua ®ã thÊy hiÖn lªn t©m tr¹ng khñng ho¶ng
cña líp thanh niªn ®−¬ng thêi. T¸c phÈm chÝnh: ChiÕc l− ®ång m¾t cua, Ngän ®Ìn
dÇu l¹c ...
3 Sau 1945, s¸ng t¸c NguyÔn Tu©n tËp trung ph¶n ¸nh hai cuéc kh¸ng chiÕn, qua ®ã 0,5
thÊy ®−îc vÎ ®Ñp cña ng−êi ViÖt Nam võa anh dòng võa tµi hoa. T¸c phÈm chÝnh:
T×nh chiÕn dÞch, §−êng vui, Hµ Néi ta ®¸nh Mü giái,... ¤ng còng viÕt vÒ c«ng cuéc
x©y dùng ®Êt n−íc, trong ®ã hiÖn lªn con ng−êi ViÖt Nam víi vÎ ®Ñp cÇn cï mµ rÊt
mùc tµi hoa. T¸c phÈm chÝnh: S«ng §µ, Ký NguyÔn Tu©n,...
4 NguyÔn Tu©n lµ nhµ v¨n suèt ®êi t×m kiÕm vµ kh¼ng ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ nh©n v¨n 0,25
cao quý, víi nh÷ng nÐt phong c¸ch næi bËt: tµi hoa, uyªn b¸c, hiÖn ®¹i mµ cæ ®iÓn...
¤ng cã nhiÒu ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn cña thÓ tuú bót vµ tiÕng ViÖt...
L−u ý
ThÝ sinh cã thÓ kh«ng viÕt theo tr×nh tù nh− ®¸p ¸n, nh−ng néi dung vÉn cÇn lµm râ
nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶: C¸c chÆng s¸ng t¸c chÝnh, ®Ò tµi chÝnh, t¸c phÈm tiªu
biÓu cho c¸c ®Ò tµi ®ã ...
II Ph©n tÝch ®o¹n th¬ sau trong bµi TiÕng h¸t con tµu (ChÕ Lan Viªn) ®Ó 5,0
lµm râ nh÷ng t×nh c¶m s©u nÆng cña t¸c gi¶ ®èi víi nh©n d©n:
"Con gÆp l¹i nh©n d©n... ®Êt ®∙ ho¸ t©m hån"
1 Nªu kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm (0,5 ®iÓm)
a. ChÕ Lan Viªn: Nhµ th¬ lín cña th¬ ca hiÖn ®¹i. ChuyÓn biÕn tõ nhµ th¬ l·ng m¹n thµnh
nhµ th¬ c¸ch m¹ng. Th¬ «ng giµu chÊt trÝ tuÖ, chÊt sö thi, h×nh ¶nh tr¸ng lÖ,... 0,25
TiÕng h¸t con tµu: Lµ bµi th¬ xuÊt s¾c cña ChÕ Lan Viªn, ra ®êi trong kh«ng khÝ
miÒn B¾c ®ang dÊy lªn phong trµo ®ång bµo miÒn xu«i lªn ph¸t triÓn kinh tÕ - v¨n
hãa miÒn nói, trong ®ã cã T©y B¾c. Néi dung næi bËt nhÊt lµ bµy tá t×nh c¶m s©u
nÆng cña m×nh ®èi víi nh©n d©n. RÊt tiªu biÓu cho phong c¸ch th¬ giµu chÊt trÝ tuÖ
cña ChÕ Lan Viªn...
b. VÒ ®o¹n trÝch: 0,25
+ Néi dung bao trïm: Bµy tá t×nh c¶m s©u nÆng víi nh©n d©n vµ suy t− s©u s¾c
vÒ nh÷ng chuyÓn ho¸ k× diÖu cña t©m hån.
+ Tr×nh tù m¹ch th¬: §o¹n trÝch cã ba phÇn kh¸ râ rÖt. Khæ th¬ ®Çu bµy tá niÒm
h¹nh phóc lín lao khi ®−îc vÒ víi nh©n d©n; 3 khæ th¬ tiÕp theo håi t−ëng vÒ nh÷ng
hi sinh ®Çy ©n t×nh ©n nghÜa cña ng−êi d©n T©y B¾c; khæ th¬ cuèi ®óc kÕt thµnh triÕt
lÝ vÒ sù chuyÓn ho¸ k× diÖu cña t©m hån con ng−êi.

1
2 Ph©n tÝch cô thÓ (4,5 ®iÓm)
a. Khæ th¬ ®Çu (cña ®o¹n trÝch) 1,0
- T×nh c¶m bao trïm lµ lßng biÕt ¬n s©u nÆng vµ niÒm h¹nh phóc lín lao cña c¸i t«i
tr÷ t×nh khi tõ bá thÕ giíi nhá hÑp cña c¸ nh©n ®Ó vÒ víi nh©n d©n.
§èi víi ng−êi con ë ®©y, nh©n d©n lµ nh÷ng g× th©n th−¬ng mËt thiÕt, lµ ngän
nguån sù sèng, lµ bÇu sinh khÝ, lµ nguån sinh lùc, lu«n c−u mang, che chë, tiÕp
søc... Cho nªn vÒ víi nh©n d©n lµ mét lÏ sèng lín, mét h¹nh phóc lín. Ph©n tÝch
®−îc ý nghÜa ®ã trong c¸c cÆp h×nh ¶nh: Con gÆp l¹i nh©n d©n nh− nai vÒ suèi cò,
cá ®ãn giªng hai, chim Ðn gÆp mïa, ®øa trÎ th¬ ®ãi lßng gÆp s÷a, chiÕc n«i ngõng
bçng gÆp c¸nh tay ®−a... CÇn thÊy ®ã còng chÝnh lµ mèi quan hÖ thiªng liªng gi÷a
c¸ nh©n vµ céng ®ång, gi÷a con ng−êi vµ cuéc sèng nãi chung.
- NghÖ thuËt næi bËt lµ viÖc t¹o ra nh÷ng cÆp h×nh ¶nh giµu tÝnh t−îng tr−ng, mçi 0,5
cÆp mét s¾c th¸i kh¸c nhau: nai - suèi cò, cá - th¸ng giªng, chim Ðn - mïa xu©n,
chiÕc n«i ngõng - c¸nh tay ®−a, c¬n kh¸t trÎ th¬ - bÇu s÷a mÑ. §ång thêi, chó ý c¶
tÝnh trïng ®iÖp cña chuçi so s¸nh dµi Êy, t¹o nªn kiÓu so s¸nh trïng ®iÖp. Nhê ®ã
mµ c¶m xóc thªm nång nµn, suy t− thªm s©u s¾c.
b. Ba khæ th¬ tiÕp theo (cña ®o¹n trÝch) 1,0
- T×nh c¶m bao trïm lµ nçi nhí da diÕt vÒ nh÷ng kØ niÖm víi T©y B¾c cña mét
ng−êi con lu«n kh¾c cèt ghi t©m bao ¬n nghÜa. Nhí vÒ nh÷ng viÖc lµm ®Çy hi sinh,
®ïm bäc, c−u mang rÊt cô thÓ cña ng−êi anh (cho tÊm ¸o tr−íc lóc hi sinh), ng−êi
em liªn l¹c (m−êi n¨m liÒn tËn tôy miÖt mµi ), ng−êi mÑ (thøc suèt mét mïa dµi ®Ó
©n cÇn ch¨m sãc). Ph©n tÝch nh÷ng h×nh ¶nh c¶m ®éng: ChiÕc ¸o n©u anh mÆc ®ªm
c«ng ®ån - ChiÕc ¸o n©u suèt mét ®êi v¸ r¸ch - §ªm cuèi cïng anh cëi l¹i cho con,
Rõng th−a em b¨ng, rõng rËm em chê... M−êi n¨m trßn ch−a mÊt mét phong th−,
Löa hång soi tãc b¹c - N¨m con ®au mÕ thøc mét mïa dµi,... vµ nh÷ng t©m nguyÖn
®inh ninh: Con víi mÕ kh«ng ph¶i hßn m¸u c¾t - Nh−ng trän ®êi con nhí m·i ¬n
nu«i.
- NÐt nghÖ thuËt næi bËt ë ®©y lµ viÖc t¹o ra nhiÒu h×nh ¶nh ch©n thùc, g©y ®−îc Ên t−îng 0,5
m¹nh. H×nh ¶nh ®−îc t¹o b»ng thñ ph¸p ®èi lËp nhuÇn nhuyÔn: chiÕc ¸o n©u - mét ®êi v¸
r¸ch, m−êi n¨m trßn - mét phong th−, löa hång - tãc b¹c, n¨m con ®au - mÕ thøc mét
mïa dµi,... §ång thêi, lµ c¸ch x−ng h« theo quan hÖ m¸u mñ ruét thÞt: anh con, em con,
mÕ. Nhê nh÷ng nÐt nghÖ thuËt Êy mµ h×nh ¶nh s¾c nÐt, lêi th¬ thÊm thÝa, c¶m xóc da
diÕt...
c. Khæ th¬ cuèi (cña ®o¹n trÝch) 1,0
- Bao trïm lªn khæ th¬ nµy lµ niÒm nhí th−¬ng ®»m th¾m, s©u nÆng víi nh÷ng
miÒn quª m×nh ®· tõng qua víi lêi nhí th−¬ng, lêi kh¼ng ®Þnh, cïng nh÷ng h×nh
¶nh th©n th−¬ng: Nhí b¶n s−¬ng gi¨ng, nhí ®Ìo m©y phñ - N¬i nao qua lßng l¹i
ch¼ng yªu th−¬ng. §ång thêi lµ suy t− s©u s¾c vÒ nh÷ng chuyÓn ho¸ k× diÖu cña t©m
hån con ng−êi ®−îc ®óc kÕt thµnh triÕt lÝ : Khi ta ë, chØ lµ n¬i ®Êt ë - Khi ta ®i, ®Êt
®· ho¸ t©m hån. §ã lµ ®iÒu k× diÖu mµ t×nh c¶m con ng−êi ®· lµm ®−îc ®Ó biÕn kØ
nÞªm víi nh÷ng miÒn ®Êt m×nh tõng qua thµnh t©m hån cña chÝnh m×nh.
- §o¹n nµy, thñ ph¸p trïng ®iÖp tiÕp tôc ®−îc sö dông, víi c¸c ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷: 0,5
Nhí... nhí ..., Khi ta..., Khi ta... Nh−ng quan träng h¬n c¶ lµ lèi suy t−ëng: Khi ta ë,
chØ lµ n¬i ®Êt ë - Khi ta ®i, ®Êt ®· ho¸ t©m hån. T¸c gi¶ t¹o ra sù phi lý bÒ ngoµi
(®Êt ho¸ t©m hån) lµm h×nh thøc chøa ®ùng ch©n lÝ bªn trong: T×nh c¶m g¾n bã gi÷a
con ng−êi víi nh÷ng miÒn ®Êt sÏ theo thêi gian mµ ©m thÇm båi ®¾p nªn t©m hån
cho con ng−êi. §©y lµ mét triÕt lÝ s©u s¾c, th©u tãm ®−îc mét qui luËt phæ biÕn
trong ®êi sèng nh©n sinh. Tõ c¶m xóc suy t− ®óc kÕt thµnh nh÷ng triÕt lÝ chÝnh lµ
mét nÐt ®éc ®¸o cu¶ nghÖ thuËt th¬ ChÕ Lan Viªn.
L−u ý
Cã thÓ cã hai c¸ch lµm chÝnh ®èi víi c©u nµy: mét lµ, dùa theo m¹ch th¬ ®Ó ph©n
tÝch lÇn l−ît tõng phÇn; hai lµ, chia ra thµnh hai ph−¬ng diÖn néi dung vµ nghÖ
thuËt råi ph©n tÝch. Tuy nhiªn ph¶i lµm râ ®−îc t×nh c¶m s©u nÆng cña t¸c gi¶.

2
III Ph©n tÝch diÔn biÕn t©m tr¹ng ChÝ PhÌo (truyÖn ng¾n ChÝ PhÌo cña Nam 3,0
Cao) tõ buæi s¸ng sau khi gÆp ThÞ Në ®Õn khi kÕt thóc cuéc ®êi ®Ó lµm
râ bi kÞch cña nh©n vËt nµy
1 Kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm vµ bi kÞch cña nh©n vËt (0,75 ®iÓm)
a. Nam Cao: Lµ nhµ v¨n hiÖn thùc xuÊt s¾c trµn ®Çy tinh thÇn nh©n ®¹o. S¸ng t¸c 0,25
tr−íc C¸ch m¹ng xoay quanh hai ®Ò tµi chÝnh lµ n«ng d©n nghÌo vµ trÝ thøc nghÌo.
Bao trïm lµ nçi ®au ®ín dai d¼ng tr−íc t×nh tr¹ng nh©n c¸ch con ng−êi bÞ huû ho¹i.
Khuynh h−íng hiÖn thùc ®µo s©u vµo thÕ giíi t©m lÝ.
b. TruyÖn ng¾n ChÝ PhÌo: KiÖt t¸c cña Nam Cao. Thuéc ®Ò tµi ng−êi n«ng d©n 0,5
nghÌo. Lµ kÕt tinh kh¸ ®Çy ®ñ cho nghÖ thuËt Nam Cao. T¸c phÈm viÕt vÒ tÊn bi
kÞch cña nh©n vËt ChÝ PhÌo. Bi kÞch cña ChÝ PhÌo gåm hai bi kÞch tiÕp nèi. Tr−íc
hÕt, lµ bi kÞch tha ho¸: tõ mét ng−êi l−¬ng thiÖn bÞ biÕn thµnh kÎ bÊt l−¬ng, thËm
chÝ thµnh quØ d÷; tiÕp nèi lµ bi kÞch bÞ tõ chèi quyÒn lµm ng−êi.
§o¹n m« t¶ ChÝ PhÌo tõ buæi s¸ng sau khi gÆp ThÞ Në ®Õn khi kÕt thóc cuéc ®êi
thuéc bi kÞch thø hai.
2 Ph©n tÝch cô thÓ diÔn biÕn t©m tr¹ng ChÝ PhÌo (2,0 ®iÓm)
a. Tr−íc hÕt lµ sù thøc tØnh. B¾t ®Çu lµ tØnh r−îu, sau ®ã míi tØnh ngé. TØnh r−îu: 0,5
nh÷ng c¶m nhËn vÒ kh«ng gian (c¨n lÒu cña m×nh), vÒ cuéc sèng xung quanh
(nh÷ng ©m thanh h»ng ngµy cña cuéc sèng) vµ vÒ t×nh tr¹ng thª th¶m cña b¶n th©n
(giµ nua, c« ®éc, tr¾ng tay). TØnh ngé: §−îc ThÞ Në ch¨m sãc th× c¶m ®éng tr−íc
t×nh ng−êi. ChÝ nhËn ra thùc tÕ ®au lßng lµ m×nh ch−a tõng ®−îc ch¨m sãc nh− thÕ.
Chó ý chi tiÕt b¸t ch¸o hµnh vµ ChÝ PhÌo khãc. CÇn thÊy ®ã lµ nh÷ng dÊu hiÖu cña
nh©n tÝnh bÞ vïi lÊp ®ang trë vÒ.
b. Sau ®ã lµ niÒm hi väng. ¦íc m¬ l−¬ng thiÖn trë vÒ. ThÌm l−¬ng thiÖn. §Æt hi 0,5
väng lín vµo ThÞ Në. H×nh dung vÒ t−¬ng lai sèng cïng ThÞ Në. Ngá lêi víi ThÞ Në.
Tr«ng ®îi ThÞ Në vÒ xin phÐp bµ c«. CÇn thÊy kh¸t khao l−¬ng thiÖn vµ hi väng nµy
lµ biÓu hiÖn m¹nh mÏ nhÊt cña nh©n tÝnh trong ChÝ PhÌo.
c. TiÕp ®ã lµ nh÷ng thÊt väng vµ ®au ®ín. Bµ c« kh«ng cho ThÞ Në lÊy ChÝ PhÌo. 0,5
ThÞ Në tõ chèi. ChÝ ch¹y theo n¾m lÊy tay ThÞ Në nh− lµ nç lùc cuèi cïng ®Ó nÝu
ThÞ l¹i víi m×nh. ThÞ ®Èy ChÝ ng·, tá sù c¾t ®øt døt kho¸t. §au ®ín vµ c¨m hËn mï
qu¸ng, ChÝ nguyÒn sÏ giÕt chÕt bµ c« ThÞ Në vµ ThÞ Në.
d. Cuèi cïng lµ tr¹ng th¸i phÉn uÊt vµ tuyÖt väng. ChÝ vÒ nhµ uèng r−îu (chi tiÕt: 0,5
cµng uèng cµng tØnh). ¤m mÆt khãc r−ng røc (chi tiÕt h¬i ch¸o hµnh), ®ã lµ ®Ønh
®iÓm cña bi kÞch tinh thÇn trong ChÝ PhÌo. §au ®ín cïng cùc th× x¸ch dao ®i (chi
tiÕt miÖng vÉn nãi ®©m chÕt "nã" ch©n l¹i ®i ®Õn nhµ B¸ KiÕn). Dâng d¹c ®ßi l−¬ng
thiÖn. ThÊy râ t×nh thÕ ®Çy bi kÞch cña m×nh lµ "kh«ng thÓ cßn l−¬ng thiÖn ®−îc
n÷a". GiÕt B¸ KiÕn. Tù s¸t. CÇn lµm râ tÝnh chÊt bÕ t¾c vµ c¸c chi tiÕt dù b¸o vÒ sù
tiÕp diÔn cña tÊn bi kÞch nµy.
3 KÕt luËn chung: 0,25
§ã lµ bi kÞch cña con ng−êi "sinh ra lµ ng−êi mµ kh«ng ®−îc lµm ng−êi". ThÓ hiÖn
sù c¶m th«ng s©u s¾c cña Nam Cao víi kh¸t väng l−¬ng thiÖn trong con ng−êi vµ sù
bÕ t¾c cña nh÷ng kh¸t väng trong hiÖn thùc x· héi Êy.
L−u ý
- T©m tr¹ng ChÝ PhÌo diÔn biÕn kh¸ phøc t¹p, thÝ sinh cã thÓ lµm theo mét trong hai
c¸ch chÝnh: mét lµ, dùa theo m¹ch truyÖn ®Ó ph©n tÝch; hai lµ, kh¸i qu¸t thµnh
nh÷ng tr¹ng th¸i næi bËt cña t©m tr¹ng råi ph©n tÝch. Song ph¶i lµm râ nh÷ng diÔn
biÕn chÝnh cña t©m tr¹ng nh©n vËt ChÝ PhÌo.
- ThÝ sinh kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i nªu kh¸i niÖm "bi kÞch", kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ph©n
tÝch khÝa c¹nh nghÖ thuËt. Nh−ng thÝ sinh nµo cã tr×nh bµy vµ tá ra n¾m ®−îc kh¸i
niÖm "bi kÞch" trong khi ph©n tÝch, hoÆc thÝ sinh nµo cã ý thøc ph©n tÝch c¶ khÝa
c¹nh nghÖ thuËt n÷a th× ®−îc ®¸nh gi¸ cao h¬n.