Innovate

– Educate – Create / Het Library Learning Centre van de TU Delft

Liesbeth Mantel en Wilma van Wezenbeek

Tien jaar geleden kon niemand voorspellen hoe het studielandschap van de huidige
student er uit zou zien. Ook wist niemand dat de digitalisering zo’n enorme vlucht
zou nemen. Voor de TU Delft Library waren de veranderende student en zijn
gebruik van de bibliotheek redenen om na ruim tien jaar de inrichting kritisch te
bekijken en aan te passen, ook om efficiënt gebruik van ruimtes te bevorderen. De
bibliotheek wordt een Library Learning Centre waar innovate, educate, create het
motto is. Een gebouw waar je je thuis voelt en langdurig wilt verblijven. Maar niet
alleen de student, ook de andere gebruikers van de bibliotheek zijn welkom. Jong,
oud, gepensioneerd of gewoon geïnteresseerd, iedereen voelt zich thuis in ons
centre of belonging.

Project
In de aanloop naar het project werd duidelijk dat er op de campus van de TU
Delft plannen leefden om ook een nieuw Learning Centre te bouwen. Om geen
dubbel werk te doen en om te kunnen profiteren van elkaars expertise hebben
wij een projectteam samengesteld waarin collega’s van het nieuwbouwproject en
vanuit het project Library Learning Centre van de bibliotheek zitting namen.

Het projectteam heeft een aantal gebouwen bezocht die qua nieuwbouw of
inrichting interessant waren voor beide projecten. Ook is er veel onderzoek
gedaan. Door middel van brainstormsessies, meetings met bedrijven, architecten
en gebruikers zijn wij aan het einde van 2007 gekomen tot een
ambitiedocument. Hierin staan een aantal kernwaarden die belangrijk zijn voor
het Library Learning Centre zoals studieplek, aantrekkingskracht, cutting edge,
huiskamer, schatkamer, kennisadviseur en flexibiliteit. Voor elk van deze
kernwaarden is een werkgroep samengesteld met gebruikers en medewerkers
van de bibliotheek. Zij hebben nagedacht over de kernwaarde en ideeën
gegenereerd die in het uiteindelijke projectplan terecht zijn gekomen.

Deze manier van werken zorgt ervoor dat de aanloop tot het uiteindelijke
herinrichten langer duurt dan wellicht wenselijk is. Maar juist door iedereen te
betrekken bij de plannen werd draagvlak gecreëerd, zodat toen de uitvoering
daadwerkelijk startte er ook snel geschakeld kon worden.


Doe
elgroepen

Het LLibrary Learn ning Centre iss de duurzamee, constante ffactor voor de
e gebruiker. HHet is het ‘Centre
of beelonging’ in d
de levensloop vvan de aan dee TU Delft opggeleide ingeniieur. Van schoolier, naar
stud
dent, young prrofessional enn senior lid va n de arbeidsm
markt tot (geppensioneerd) hobbyist: ze
kereen telkens weeer terug naar deze centralee ontmoeting gsruimte.

De TTU Delft Library kent verschillen nde soorten gebruikers die zij opp de volgen nde
wijzze – bij voo
orkeur als ppreferred su upplier vann kennis – ffaciliteert ddoor
hemm/haar:
‐ op
p maat te innformeren
‐ te laten leren
n wanneer relevant
‐ te laten sameenwerken w wanneer geewenst
De ggebruikerss van de bib bliotheek ziijn ingedeeeld in drie d
doelgroepenn.

Studdenten
De ggrootste dooelgroep va an de TU Deelft Libraryy zijn de stu
udenten vaan de TU De elft.
Zij k
komen naaar de TU De elft Library om rustig tte studeren n en voor hhet verkrijg
gen
vann informatiee. De TU De elft Libraryy wordt gewwaardeerd om deze ruustige
omggeving die zij creëert. Als gevolgg hiervan on ntstaat er e
een piek in het gebruik
vann de TU Delft Library ttijdens de ttentamenpeeriodes. Echter, de am mbitie van d
de
TU Delft Libraary is juist o
om ook bui ten de tenttamenperio odes aantreekkelijk te zijn
vooor studenten. Het Library Learnin ng Centre m
moet meer een logischhe plek
worrden voor sstudenten o om heen tee gaan, elkaaar te ontmoeten, te sttuderen,
infoormatie te zzoeken etc..

‘In d
de witte week is de bibliotheek ‘the placee to be seen’. H
Het heeft een hele sociale ffunctie. Somm
mige
mensen brengen b bijna de hele dag door in dde koffiehoek.’
TU DDelft student T
Techniek, Besstuur en Manaagement

Ond
derzoekerss/docenten
Ond
derzoekerss zijn afhankelijk van h
het wetenschappelijk materiaal dat onder
and
dere de TU Delft Libra
ary hen aannbiedt. In diit kader verrvult de TU
U Delft Librrary
een belangrijke functie voor hen, niet alleen door hen op de juiste bronnen te
attenderen, maar ook door kennis van zaken over (trends in) het
wetenschappelijk veld en wetenschappelijk publiceren. Daarnaast is er een
tendens waarneembaar waarbij interdisciplinair onderzoek gedaan wordt door
geografisch verspreide onderzoekers. Deze nieuwe tendens voorziet in een
behoefte voor een onderliggende infrastructuur waarbij onderzoekers kunnen
samenwerken, kennis kunnen delen en online toegang hebben tot relevante
informatie en bronnen. Deze infrastructuur wil het Library Learning Centre
aanbieden.
Hiernaast kan het Library Learning Centre voor de docenten/onderzoekers ook
de plaats zijn waar zij hun successen laten zien aan het grotere publiek. Door
middel van exposities en lezingen kan het Library Learning Centre hierin
voorzien.

‘De TU Delft is bij uitstek een plek waar de nieuwste technologieën bedacht en ontwikkeld worden.
Deze ontwikkelingen kunnen heel goed een platform vinden in de vernieuwde bibliotheek.’
Medewerker van FMVG

Maatschappij en overheid
Het bedrijfsleven en andere externen nemen momenteel een marginale rol in
binnen het gebouw van de TU Delft Library terwijl zij vanuit de landelijke taak
wel een belangrijke doelgroep zijn. Dit kan veranderen als het Library Learning
Centre hen de mogelijkheid biedt om in contact te komen met het
arbeidspotentieel dat op de TU Delft aanwezig is of als een inspirerende
omgeving voor brainstormsessies. Bedrijfsleven, onderzoekers en studenten
kunnen in het Library Learning Centre met elkaar van gedachten wisselen en
kennis delen in een ontspannen omgeving.

Organisatie
De herinrichting van de bibliotheek omvat niet alleen een transformatie van de
fysieke ruimte maar ook een verandering in de organisatie. Zo is het ontwerp
van de nieuwe balie aanleiding om het proces rondom het informatiepunt te
evalueren en worden de medewerkers, die traditioneel achter de balie zitten,
opgeleid tot medewerker publieksruimte, waarbij zij verantwoordelijk zijn voor
de vragen van de gebruiker, maar ook voor de organisatie van evenementen en
activiteiten. Zij krijgen daarmee veel meer de rol van gastheer/vrouw en
worden, doordat zij rond gaan lopen toegankelijker voor de gebruiker die een
vraag wil stellen. De beide processen (transformatie fysieke ruimte en
organisatie) gaan hand in hand en moeten soms op elkaar wachten. Hierdoor
heeft het project geen vertraging opgelopen, wel is er vertraging geweest
doordat er is gekozen om het gebouw open te laten zijn tijdens de verbouwing.
Tussen de tentamenperioden door kan er verbouwd worden en dan het liefste
zonder al te veel overlast voor de gebruiker. Planning is daarmee een onderdeel
dat binnen dit project veel aandacht heeft gekregen.

Twee fasen
Het project Library Learning Centre is opgedeeld in twee onderdelen, de eerste
(snel & zichtbaar genoemd) omvatte de herinrichting van de centrale hal en een
aantal ruimten hieromheen met nieuw meubilair. Fase 2 (structureel &
duurzaam) ging om de veranderingen in de organisatie en de delen van de
herinrichting die meer voorbereiding vergen, zoals de informatiebalie, de
coffeecorner en de vernieuwde leeszaal Tresor.
In de zomer van 2008 is het project van start gegaan met een tentoonstelling in
de centrale hal. Op deze manier lieten wij de gebruiker kennis maken met onze
plannen. Ook werd een weblog ingericht om de gebruiker op de hoogte te
houden. In het voorjaar van 2009 waren de eerste veranderingen zichtbaar; de
projectruimten waren gereed en de Glazen Zaal (stille werkplekken met of
zonder pc) kon in gebruik worden genomen. De projectruimten (ingericht op
landenthema) zijn een enorm succes, studenten reserveren deze ruimten al ver
van te voren om met een groep te kunnen samenwerken. Het smartboard in de
ruimte ondersteunt ze bij de samenwerking.
De Glazen Zaal was ook voor de verbouwing al een ruimte waar studenten graag
komen. De vaste pc’s zijn niet vervangen door laptopplekken omdat de gebruiker
hier duidelijk om vroeg. Onze verwachting dat alle studenten een laptop hebben
werd niet waargemaakt en dus kwamen de vaste pc’s weer terug. Wel hebben
wij voor de laptopgebruiker extra vloerpotten in de centrale hal aangelegd zodat
zij hier kunnen werken, ook als de batterij van de laptop bijna leeg is.

De eerste fase snel & zichtbaar werd in de zomer van 2009 afgerond. Toen werd
al hard nagedacht over de volgende fase en werden architecten ingeschakeld om
de nieuwe informatiebalie en het RFID‐meubel te ontwerpen. Ook is er
nagedacht over de Leeszaal Tresor. Deze leeszaal voor de bijzondere collectie
van de bibliotheek is momenteel achter de blauwe boekenwand gevestigd, dus in
het kantoorgedeelte en hiermee onzichtbaar voor de gebruiker. Omdat wij de
collectie bijzonder materialen erg belangrijk vinden is er gekozen om deze
leeszaal naar de centrale hal te verplaatsen. Wel in een afgesloten ruimte, die, als
de leeszaal niet geopend is, gebruikt kan worden als stille studieplek.
Naast de leeszaal Tresor worden er ook twee multifunctionele ruimtes ingericht
die buiten tentamenperiodes te huur zijn voor externen. Dit kunnen docenten
van de TU Delft zijn die met studenten de bibliotheek en de collectie willen
gebruiken, maar ook bedrijven die lezingen willen geven, of bijvoorbeeld
Studium Generale (een organisatie die de kennis van de Nederlandse student wil
verbreden en verrijken) die een activiteit in de bibliotheek wil organiseren. Het
houden van lezingen, evenementen en feesten wordt de komende tijd toegestaan
in de bibliotheek. Wij denken na over wanneer het wel en niet kan, zo moet een
evenement altijd een relatie hebben met onderwijs of onderzoek en het liefste
ook met de TU Delft. Omdat wij nu nog niet kunnen inschatten hoe succesvol wij
zijn in het organiseren van lezingen en evenementen wordt 2010 gebruikt als
proefperiode en zijn alle aanvragen welkom. Per keer beoordelen wij wat er
nodig is om een evenement te hosten en wat dit kost zodat wij aan het einde van
het jaar een goed onderbouwd voorstel kunnen doen naar die gebruiker die iets
bij ons wil organiseren.

Balie
Dat de rol van de medewerker publieksruimte de komende tijd verandert werd
al snel duidelijk. Zoals gezegd worden zij meer gastheer/vrouw, gaan zij
rondlopen en zijn zij aanspreekpunt tijdens evenementen. Deze verandering in
taken zie je ook terugkomen in het ontwerp van de nieuwe balie. De huidige balie
is een balie met meerdere loketten. Zo is het het loket voor ontvangst en
informatie, het loket voor ondersteuning bij ICT‐vragen en het loket voor
verdiepingsvragen over bijvoorbeeld wiskunde. Dit laatste loket is alleen tijdens
tentamenperioden open. De gebruiker weet, als hij de bibliotheek binnenkomt,
niet bij welk loket hij zich moet melden. Dit zorgt voor, zoals wij dat noemen,
loketleed. Met de nieuwe balie willen wij dit voorkomen. Dus wordt de nieuwe
balie zo ingericht dat er één loket is. Hier kun je je vraag stellen en word je
verder geholpen. De balie is een cirkelvorm. Aan de, verhoogde, achterkant
worden drie werkplekken opgenomen. Hier kan de medewerker publiekruimte
in rust werken, zonder dat hij gestoord wordt door een klant. Het verhogen van
de balie en een extra scherm zorgen hiervoor. Toch zijn de medewerkers wel
inzetbaar als dat nodig mocht zijn.

Coffeecorner
De coffeecorner moet meehelpen aan het huiskamergevoel, een van de
kernwaarden uit het ambitiedocument. In de coffeecorner komen een bar, maar
ook koffieautomaten. Omdat wij nu nog niet kunnen inschatten of een bemenste
coffeecorner rendabel is, is gekozen voor een hybride oplossing. Dus bemenst als
er een evenement in de bibliotheek en onbemenst als het rustig is in de
bibliotheek. Het komende jaar gaan wij monitoren of een bemenste balie
haalbaar is. In samenwerking met Sodexo (de partner van de TU Delft in de
exploitatie van restauratieve voorzieningen) zullen wij het komende jaar
evalueren.

The place to be
In december 2010 zal het project Library Learning Centre afgerond worden. De
fysieke ruimte is dan opnieuw ingericht, de nieuwe balie en het RFID meubel zijn
in gebruik genomen en met enige regelmaat wordt de TU Delft Library ingericht
als locatie voor een evenement. De Leeszaal Tresor wordt goed bezocht en
dankzij de nieuwe zichtbaarheid vallen tentoonstellingen op. De gebruiker vindt
de TU Delft Library een fijne plaats om te vertoeven, hij drinkt een goede kop
koffie, ontmoet bekenden en grasduint in de collectie. En soms, als hij iets wil
vragen, hoeft hij alleen maar op te kijken, de medewerker publieksruimte is
altijd in de buurt om hem te helpen. De TU Delft Library is the place to be, het is
het Centre of Belonging op de TU Delft campus.

Context en achtergrond
De bibliotheek
De universiteitsbibliotheek van Delft heeft in 1998 een nieuw gebouw betrokken
op de campus van de TU Delft. Voorheen was zij gehuisvest in een monumentaal
pand in de binnenstad van Delft. Het gebouw van Mecanoo architecten is een
prachtig statement, en is in feite geen gebouw, maar een oplopend landschap,
met als herkenningspunt en contrast in het landschap een kegel. De TU Delft
Library acquireert, beheert en archiveert kennis voor en over de technische
wetenschap in Nederland in samenwerking met belangrijke interne en externe
spelers. Als grootste technisch‐wetenschappelijke bibliotheek van Nederland
heeft de TU Delft Library ook formeel de landelijke taak om dit te doen. Binnen
de campus is de bibliotheek actief betrokken bij alle activiteiten waar opslag,
delen of vinden noodzakelijk zijn, zoals recent bij i‐Tunes U en Open Courseware.

De universiteit
De TU Delft bestaat sinds 1842, en is daarmee de oudste technische universiteit
van Nederland. Een groeiend aantal studenten (begin 2010 net iets meer dan
15000, waarvan 14% buitenlands) en bijna 3000 wetenschappers studeren en
werken aan de acht faculteiten. De voortdurende drijfveer van het onderzoek
aan de TU Delft is de samenleving. De universiteit doet onderzoek naar
oplossingen voor de maatschappij, nu en in de toekomst. Ook het verrichten van
fundamenteel onderzoek hoort hierbij. De TU Delft geeft extra aandacht aan de
maatschappelijke vraagstukken op het gebied van energie, infrastructuur,
leefomgeving en gezondheid via de Delft Research Initiatives.