§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

ch¬ng 1: giíi thiÖu vÒ giao thøc TCP/IP

1.1. LÞch sö ph¸t triÓn cñaTCP/IP vµ m¹ng Internet

M¹ng Internet lµ mét m¹ng m¸y tÝnh toµn cÇu, bao gåm hµng chôc triÖu
ngêi sö dông, ®îc h×nh thµnh tõ cuèi thËp kû 60 tõ mét thÝ nghiÖm cña Bé
quèc phßng Mü. T¹i thêi ®iÓm ban ®Çu ®ã lµ m¹ng ARPAnet cña Ban qu¶n
lý dù ¸n nghiªn cøu Quèc phßng. ARPAnet lµ mét m¹ng thö nghiÖm phôc vô
c¸c nghiªn cøu quèc phßng, mét trong nh÷ng môc ®Ých cña nã lµ x©y dùng
mét m¹ng m¸y tÝnh cã kh¶ n¨ng chÞu ®ùng c¸c sù cè (vÝ dô mét sè nót m¹ng
bÞ tÊn c«ngvµ ph¸ huû nhng m¹ng vÉn tiÕp tôc ho¹t ®éng). M¹ng cho phÐp
mét m¸y tÝnh bÊt kú trªn m¹ng liªn l¹c víi mäi m¸y tÝnh kh¸c.
Kh¶ n¨ng kÕt nèi c¸c hÖ thèng m¸y tÝnh kh¸c nhau ®· hÊp dÉn mäi ngêi,
v¶ l¹i ®©y còng lµ ph¬ng ph¸p thùc tÕ duy nhÊt ®Ó kÕt nèi c¸c m¸y tÝnh cña
c¸c h·ng kh¸c nhau. KÕt qu¶ lµ c¸c nhµ ph¸t triÓn phÇn mÒm ë Mü, Anh vµ
Ch©u ¢u b¾t ®Çu ph¸t triÓn c¸c phÇn mÒm trªn bé giao thøc TCP/IP (giao
thøc ®îc sö dông trong viÖc truyÒn th«ng trªn Internet) cho tÊt c¶ c¸c lo¹i m¸y.
§iÒu nµy còng hÊp dÉn c¸c trêng ®¹i häc, c¸c trung t©m nghiªn cøu lín vµ c¸c
c¬ quan chÝnh phñ, nh÷ng n¬i mong muèn mua m¸y tÝnh tõ c¸c nhµ s¶n xuÊt,
kh«ng bÞ phô thuéc vµo mét h·ng cè ®Þnh nµo.
Bªn c¹nh ®ã c¸c hÖ thèng côc bé LAN b¾t ®Çu ph¸t triÓn cïng víi sù xuÊt
hiÖn c¸c m¸y ®Ó bµn (Desktop Workstations) vµo n¨m 1983. PhÇn lín c¸c m¸y
®Ó bµn sö dông Berkeley UNIX, phÇn mÒm cho kÕt nèi TCP/IP ®· ®îc coi
lµ mét phÇn cña hÖ ®iÒu hµnh nµy. Mét ®iÒu râ rµng lµ c¸c m¹ng nµy cã
thÓ kÕt nèi víi nhau dÔ dµng.
Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh m¹ng Internet, NSFNET (®îc sù tµi trî cña
Héi khoa häc Quèc gia Mü) ®ãng mét vai trß t¬ng ®èi quan träng. Vµo cuèi
nh÷ng n¨m 80, NFS thiÕt lËp 5 trung t©m siªu m¸y tÝnh. Tríc ®ã, nh÷ng m¸y
tÝnh nhanh nhÊt thÕ giíi ®îc sö dông cho c«ng viÖc ph¸t triÓn vò khÝ míi vµ
mét vµi h·ng lín. Víi c¸c trung t©m míi nµy, NFS ®· cho phÐp mäi ngêi ho¹t
®éng trong lÜnh vùc khoa häc ®îc sö dông. Ban ®Çu, NFS ®Þnh sö dông
ARPAnet ®Ó nèi 5 trung t©m m¸y tÝnh nµy, nhng ý ®å nµy ®· bÞ thãi quan
liªu vµ bé m¸y hµnh chÝnh lµm thÊt b¹i. V× vËy, NFS ®· quyÕt ®Þnh x©y
dùng m¹ng riªng cña m×nh, vÉn dùa trªn thñ tôc TCP/IP, ®êng truyÒn tèc ®é

Vò Khoa §TTT4 K40

1
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

56 Kbps. C¸c trêng ®¹i häc ®îc nèi thµnh c¸c m¹ng vïng vµ c¸c m¹ng vïng ®îc
nèi víi c¸c trung t©m siªu m¸y tÝnh.
Ngµy nay m¹ng Internet ®· ®îc ph¸t triÓn nhanh chãng trong giíi khoa
häc vµ gi¸o dôc cña Mü, sau ®ã ph¸t triÓn réng toµn cÇu, phôc vô mét c¸ch
®¾c lùc cho viÖc trao ®æi th«ng tin tríc hÕt trong c¸c lÜnh vùc nghiªn cøu,
gi¸o dôc vµ gÇn ®©y cho th¬ng m¹i.
Internet sö dông kü thuËt chuyÓn m¹ch gãi vµ dïng giao thøc TCP/IP.
Ngµy nay nhiÒu m¹ng víi kiÕn tróc kh¸c nhau cã thÓ nèi vµo Internet nhê c¸c
cÇu nèi ®a giao thøc.

1.2. Giao thøc TCP/IP

Kh¸i niÖm giao thøc (Protocol) lµ mét kh¸i niÖm c¬ b¶n cña m¹ng truyÒn
th«ng. Cã thÓ hiÓu mét c¸ch kh¸i qu¸t ®ã lµ tËp hîp tÊt c¶ c¸c quy t¾c cÇn
thiÕt (c¸c thñ tôc, c¸c khu«n d¹ng d÷ liÖu, c¸c c¬ chÕ phô trî....) cho phÐp c¸c
giao thøc trao ®æi th«ng tin trªn m¹ng ®îc thùc hiÖn mét c¸ch chÝnh x¸c vµ an
toµn. Cã rÊt nhiÒu hä giao thøc ®ang ®îc sö dông trªn m¹ng truyÒn th«ng
hiÖn nay nh IEEE802.X dïng trong m¹ng côc bé, CCITT (nay lµ ITU) dïng cho
liªn m¹ng diÖn réng vµ ®Æc biÖt lµ hä giao thøc chuÈn cña ISO (tæ chøc tiªu
chuÈn ho¸ quèc tÕ ) dùa trªn m« h×nh tham chiÕu b¶y líp cho viÖc kÕt nèi c¸c
hÖ thèng më. Trªn Internet hä giao thøc ®îc sö dông lµ bé giao thøc TCP/IP .
Hai giao thøc ®îc dïng chñ yÕu ë ®©y lµ TCP ( Transmision Control Protocol
) vµ IP (Internet Protocol ). TCP lµ mét giao thøc kiÓu cã kÕt nèi
(Connection-Oriented), tøc lµ cÇn ph¶i cã mét giai ®o¹n thiÕt lËp liªn kÕt gi÷a
mét cÆp thùc thÓ TCP tríc khi chóng thùc hiÖn trao ®æi d÷ liÖu. Cßn giao
thøc IP lµ mét giao thøc kiÓu kh«ng kÕt nèi (Connectionless), nghÜa lµ kh«ng
cÇn ph¶i cã giai ®o¹n thiÕt lËp liªn kÕt gi÷a mét cÆp thùc thÓ nµo ®ã tríc khi
trao ®æi d÷ liÖu . Kh¸i niÖm TCP/IP kh«ng chØ bÞ giíi h¹n ë hai giao thøc
nµy. Thêng th× TCP/IP ®îc dïng ®Ó chØ mét nhãm c¸c giao thøc cã liªn quan
®Õn TCP vµ IP nh UDP (User Datagram Protocol), FTP (File Transfer
Protocol), TELNET (Terminal Emulation Protocol) vµ v.v...
§Ó gi¶m ®é phøc t¹p cña viÖc thiÕt kÕ vµ cµi ®Æt m¹ng hÇu hÕt c¸c
m¹ng m¸y tÝnh hiÖn cã ®Òu ®îc ph©n tÝch thiÕt kÕ theo quan ®iÓm ph©n
tÇng . Mçi hÖ thèng thµnh phÇn cña m¹ng ®îc xem nh lµ mét cÊu tróc ®a
tÇng, trong ®ã mçi tÇng ®îc x©y dùng trªn c¬ së tÇng tríc ®ã. Sè lîng c¸c tÇng
cïng nh tªn vµ chøc n¨ng cña mçi tÇng lµ tuú thuéc vµo nhµ thiÕt kÕ. Hä giao
thøc cña ISO (tæ chøc tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ) dùa trªn m« h×nh tham chiÕu 7

Vò Khoa §TTT4 K40

2
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

líp cho viÖc kÕt nèi c¸c hÖ thèng më lµ hä giao thøc ®îc dïng lµm chuÈn ®Ó
c¸c hä giao thøc kh¸c so s¸nh víi nã do vËy tríc khi ®i vµo nghiªn cøu giao thøc
TCP/IP ta cÇn xem xÐt m« h×nh 7 líp OSI.
Trong m« h×nh OSI môc ®Ých cña mçi tÇng lµ cung cÊp c¸c dÞch vô cho
tÇng cao h¬n tiÕp theo, m« t¶ chi tiÕt c¸ch thøc cµi ®Æt c¸c dÞch vô nµy. C¸c
tÇng ®îc trõu tîng ho¸ theo c¸ch lµ mçi tÇng chØ biÕt r»ng nã liªn l¹c víi tÇng
t¬ng øng trªn m¸y kh¸c. Trong thùc tÕ th× mçi tÇng chØ liªn l¹c víi c¸c tÇng kÒ
trªn vµ kÒ díi nã trªn mçi hÖ thèng mµ th«i.
Trõ tÇng thÊp nhÊt trong m« h×nh m¹ng kh«ng tÇng nµo cã thÓ chuyÓn
th«ng tin mét c¸ch trùc tiÕp víi tÇng t¬ng øng trong m¹ng m¸y tÝnh kh¸c.
Th«ng tin trªn m¸y cÇn göi ph¶i ®îc chuyÓn ®i qua tÊt c¶ c¸c tÇng thÊp h¬n.
Th«ng tin sau ®ã l¹i ®îc truyÒn qua Card m¹ng tíi m¸y nhËn vµ l¹i ®îc truyÒn
lªn qua c¸c tÇng cho ®Õn khi nã ®Õn tÇng ®· göi th«ng tin ®i.
1.2.1. M« h×nh 7 líp OSI
M« h×nh nµy bao gåm 7 tÇng. Tªn gäi vµ chøc n¨ng c¸c tÇng ®îc tr×nh
bµy trong h×nh 1.1.

HÖ thèng më A HÖ thèng më B
Giao thøc tÇng 7
7 Application øng dông 7
Giao thøc tÇng 6
6 Presentation Tr×nh diÔn 6
Giao thøc tÇng 5
5 Session Phiªn 5
Giao thøc tÇng4
4 Transport Giao vËn 4
Giao thøc tÇng 3
3 Network M¹ng 3
Giao thøc tÇng 2
2 Data link Liªn kÕt d÷ liÖu 2
Giao thøc tÇng1
1 Physical VËt lý 1

§­êng truyÒn vËt lý

H×nh 1.1: M« h×nh 7 líp OSI
Chøc n¨ng cña c¸c tÇng nh sau:
1. TÇng vËt lý (Physical): Liªn quan ®Õn nhiÖm vô truyÒn dßng bits
kh«ng cã cÊu tróc qua ®êng truyÒn vËt lý, truy nhËp ®êng truyÒn vËt
lý nhê c¸c ph¬ng tiÖn c¬, ®iÖn, hµm, vËt lý.
2. TÇng liªn kÕt d÷ liÖu (Data link): Cung cÊp ph¬ng tiÖn ®Ó truyÒn
th«ng tin qua liªn kÕt vËt lý ®¶m b¶o tin cËy, göi c¸c khèi d÷ liÖu víi
Vò Khoa §TTT4 K40
3
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

c¸c c¬ chÕ ®ång bé ho¸, kiÓm so¸t lçi vµ kiÓm so¸t luång d÷ liÖu cÇn
thiÕt.
3. TÇng m¹ng (Network): Thùc hiÖn viÖc chän ®êng vµ chuyÓn tiÕp
th«ng tin víi c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch thÝch hîp, thùc hiÖn kiÓm so¸t
luång d÷ liÖu vµ c¾t/ hîp d÷ liÖu nÕu cÇn.
4. TÇng giao vËn (Transport): Thùc hiÖn viÖc truyÒn d÷ liÖu gi÷a hai
®Çu mót (end - to - end), thùc hiÖn c¶ viÖc kiÓm so¸t lçi vµ kiÓm so¸t
luång d÷ liÖu gi÷a hai ®Çu mót. Còng cã thÓ thùc hiÖn viÖc ghÐp
kªnh, c¾t / hîp d÷ liÖu nÕu cÇn.
5. TÇng phiªn (Session): Cung cÊp ph¬ng tiÖn qu¶n lý truyÒn th«ng gi÷a
c¸c øng dông, thiÕt lËp, duy tr×, ®ång bé ho¸ vµ huû bá c¸c phiªn truyÒn
th«ng gi÷a c¸c øng dông.
6. TÇng tr×nh diÔn (Presentation): ChuyÓn ®æi có ph¸p d÷ liÖu ®Ó ®¸p
øng yªu cÇu truyÒn d÷ liÖu cña c¸c tÇng øng dông qua m« h×nh OSI.
7. TÇng øng dông (Application): Cung cÊp c¸c ph¬ng tiÖn ®Ó ngêi sö
dông cã thÓ truy cËp ®îc vµo m«i trêng OSI, ®ång thêi cung cÊp c¸c
dÞch vô th«ng tin ph©n t¸n.
1.2.2. Giao thøc TCP/IP vµ m« h×nh 7 líp OSI
M¹ng Internet víi hä giao thøc TCP/IP ®îc minh ho¹ tæng qu¸t nh h×nh 1.2
víi c¸c dÞch vô mµ nã cung cÊp vµ c¸c chuÈn ®îc sö dông cã so s¸nh víi kiÕn
tróc hÖ thèng më OSI ®Ó chóng ta cã mét c¸ch nh×n tæng qu¸t vÒ hä giao thøc
nµy.

OSI Model TCP/IP Architectual Model

Application Telnet FTP SMTP DNS SNMP
Presentation
Session Transmision Control UserDatagram RIP
Protocol (TCP) Protocol (UDP) ICMP
Transport
Network ARP Internet Protocol (IP)
Data link Ethernet Tokenbus Token Ring FDDI
Physical IEEE802.3 IEEE802.4 EEE802.5 ANSI X3 T95

H×nh 1.2: Giao thøc TCP/IP khi so s¸nh víi m« h×nh OSI

Vò Khoa §TTT4 K40

4
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

Trong ®ã :
FTP – File Transfer Protocol
SMTP- Simple Mail Transfer Protocol
DNS – Domain Name System
SNMP – Simple Network Manage Protocol
ICMP- Internet Control Message Protocol
ARP - Address Resolution Protocol
FDDI - - Fiber Distributed Data Interface
RPI - - Routing Information Protocol
TCP: (Transmistion Control Protocol) Thñ tôc liªn l¹c ë tÇng giao vËn cña
TCP/IP. TCP cã nhiÖm vô ®¶m b¶o liªn l¹c th«ng suèt vµ tÝnh ®óng ®¾n cña
d÷ liÖu gi÷a 2 ®Çu cña kÕt nèi, dùa trªn c¸c gãi tin IP.
UDP: (User Datagram Protocol) Thñ tôc liªn kÕt ë tÇng giao vËn cña
TCP/IP. Kh¸c víi TCP, UDP kh«ng ®¶m b¶o kh¶ n¨ng th«ng suèt cña d÷ liÖu,
còng kh«ng cã chÕ ®é söa lçi. Bï l¹i, UDP cho tèc ®é truyÒn d÷ liÖu cao h¬n
TCP.
IP: (Internet Protocol) Lµ giao thøc ë tÇng thø 3 cña TCP/IP, nã cã tr¸ch
nhiÖm vËn chuyÓn c¸c Datagrams qua m¹ng Internet.
ICMP: (Internet Control Message Protocol) Thñ tôc truyÒn c¸c th«ng tin
®iÒu khiÓn trªn m¹ng TCP/IP. Xö lý c¸c tin b¸o tr¹ng th¸i cho IP nh lçi vµ c¸c
thay ®æi trong phÇn cøng cña m¹ng ¶nh hëng ®Õn sù ®Þnh tuyÕn th«ng tin
truyÒn trong m¹ng.
RIP: (Routing Information Protocol) Giao thøc ®Þnh tuyÕn th«ng tin
®©y lµ mét trong nh÷ng giao thøc ®Ó x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p ®Þnh tuyÕn tèt
nhÊt cho truyÒn tin.
ARP: (Address Resolution Protocol) Lµ giao thøc ë tÇng liªn kÕt d÷ liÖu.
Chøc n¨ng cña nã lµ t×m ®Þa chØ vËt lý øng víi mét ®Þa chØ IP nµo ®ã.
Muèn vËy nã thùc hiÖn Broadcasting trªn m¹ng, vµ m¸y tr¹m nµo cã ®Þa chØ
IP trïng víi ®Þa chØ IP ®ang ®îc hái sÏ tr¶ lêi th«ng tin vÒ ®Þa chØ vËt lý
cña nã.
DSN: (Domain name System) X¸c ®Þnh c¸c ®Þa chØ theo sè tõ c¸c tªn
cña m¸y tÝnh kÕt nèi trªn m¹ng.
FTP: (File Transfer Protocol) Giao thøc truyÒn tÖp ®Ó truyÒn tÖp tõ
mét m¸y nµy ®Õn mét m¸y tÝnh kh¸c. DÞch vô nµy lµ mét trong nh÷ng dÞch
vô c¬ b¶n cña Internet.
Telnet: (Terminal Emulation Protocol) §¨ng ký sö dông m¸y chñ tõ xa víi
Telnet ngêi sö dông cã thÓ tõ mét m¸y tÝnh cña m×nh ë xa m¸y chñ, ®¨ng ký

Vò Khoa §TTT4 K40

5
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

truy nhËp vµo m¸y chñ ®Ó xö dông c¸c tµi nguyªn cña m¸y chñ nh lµ m×nh
®ang ngåi t¹i m¸y chñ.
SMTP: (Simple Mail Transfer Protocol) Giao thøc truyÒn th ®¬n gi¶n: lµ
mét giao thøc trùc tiÕp b¶o ®¶m truyÒn th ®iÖn tö gi÷a c¸c m¸y tÝnh trªn
m¹ng Internet.
SNMP: (Simple Network Management Protocol) Giao thøc qu¶n trÞ m¹ng
®¬n gi¶n: lµ dÞch vô qu¶n trÞ m¹ng ®Ó göi c¸c th«ng b¸o tr¹ng th¸i vÒ m¹ng
vµ c¸c thiÕt bÞ kÕt nèi m¹ng.
1.2.3. Giao thøc liªn m¹ng IP
Môc ®Ých chÝnh cña IP lµ cung cÊp kh¶ n¨ng kÕt nèi c¸c m¹ng con
thµnh liªn m¹ng ®Ó truyÒn d÷ liÖu. Vai trß cña IP t¬ng tù vai trß cña giao thøc
tÇng m¹ng trong m« h×nh OSI. MÆc dï tõ Internet xuÊt hiÖn trong IP nhng
giao thøc nµy kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i sö dông trªn Internet. TÊt c¶ c¸c m¸y tr¹m
trªn Internet ®Òu hiÓu IP, nhng IP cã thÓ sö dông trong c¸c m¹ng mµ kh«ng cã
sù liÖn hÖ víi Internet.
IP lµ giao thøc kiÓu kh«ng kÕt nèi (Connectionless) tøc lµ kh«ng cÇn cã
giai ®o¹n thiÕt lËp liªn kÕt tríc khi truyÒn d÷ liÖu. §¬n vÞ d÷ liÖu dïng trong
giao thøc IP lµ IP Datagram hay gäi t¾t lµ Datagram.
Mét Datagram ®îc chia lµm hai phÇn : PhÇn tiªu ®Ò (Header) vµ phÇn
chøa d÷ liÖu cÇn truyÒn (Data). Trong ®ã phÇn Header gåm mét sè trêng
chøa c¸c th«ng tin ®iÒu khiÓn Datagram.
1.2.3.1.CÊu tróc cña IP Datagram
CÊu tróc tæng qu¸t cña mét IP Datagram nh sau:
DATAGAM HEADER DATAGRAM DATA AREA

CÊu tróc chi tiÕt cña mét IP Datagram Header ®îc m« t¶ nh h×nh 1.3.

Version IHL Type of Total length

service
Identification Flags Fragment offset
Time to live Protocol Header checksum
Source IP address
Destination IP address
Options Padding
Datas

Vò Khoa §TTT4 K40

6
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

H×nh 1.3: CÊu tróc cña Datagram

Trong ®ã:
 Trêng version (4 bits) cho biÕt phiªn b¶n cña IP ®ang ®îc sö dông,
hiÖn nay lµ IPv4. Trong t¬ng lai th× ®Þa chØ IPv6 sÏ ®îc sö dông.
 IHL (4 bits) ChØ thÞ ®é dµi phÇn ®Çu (Internet Header Length) cña
Datagram tÝnh theo ®¬n vÞ tõ ( 32 bits).
 Type of service (8 bits), ®Æc t¶ c¸c tham sè vÒ dÞch vô. Khu«n d¹ng cña
nã ®îc chØ ra nh sau.

0 1 2 3 4 5 6 7
Precedence D T R Reserved
8 Bits cña trêng Service ®îc chia ra lµm 5 phÇn cô thÓ nh sau :
 Precedence (3 bits) chØ thÞ quyÒn u tiªn göi Datagram, c¸c møc u
tiªn tõ 0 (b×nh thêng) ®Õn møc cao nhÊt lµ 7 (®iÒu khiÓn m¹ng)
cho phÐp ngêi sö dông chØ ra tÇm quan träng cña Datagram.
 Ba bit D, T, R nãi nªn khiÓu truyÒn Datagram, cô thÓ nh sau:
 Bit D (Delay)chØ ®é trÔ yªu cÇu.
 Bit T (Throughput) chØ th«ng lîng yªu cÇu.
 Bit R (Reliability) chØ ®é tin cËy yªu cÇu.
 Reserved (2 bits) cha sö dông.
 Total Length (16 bits) : ChØ ®é dµi toµn bé Datagram kÓ c¶ phÇn
Header. §¬n vÞ tÝnh lµ Byte.
 Identification (16 bits) Trêng nµy ®îc sö dông ®Ó gióp c¸c Host ®Ých
l¾p l¹i mét gãi ®· bÞ ph©n m¶nh, nã cïng c¸c trêng kh¸c nh Source
Address, Destination Address ®Ó ®Þnh danh duy nhÊt mét Datagram
khi nã cßn ë trªn liªn m¹ng.
 Flags( 3 bits) liªn quan ®Õn sù ph©n ®o¹n c¸c Datagrams cô thÓ nh sau:
0 1 2
0 DF MF
Trong ®ã c¸c thµnh phÇn:
Bit 0 Cha sö dông lÊy gi¸ trÞ 0.
Bit 1 (DF) DF=0: Thùc hiÖn ph©n ®o¹n.
DF=1: Kh«ng thùc hiÖn ph©n ®o¹n.
Vò Khoa §TTT4 K40
7
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

Bit 2 (MF) MF=0: Ph©n ®o¹n lÇn cuèi.

MF=1: Ph©n ®o¹n thªm.
 Fragment offset (13 bits): ChØ vÞ trÝ cña ®o¹n (Fragment) ë trong
Datagram. §¬n vÞ tÝnh lµ 64 bits (8 Bytes).
 Time to live (8 bits): Cho biÕt thêi gian tån t¹i cña Datagram trªn liªn
m¹ng. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng mét Datagram bÞ quÈn trªn liªn m¹ng. NÕu sau
mét kho¶ng thêi gian b»ng thêi gian sèng mµ Datagram vÉn cha ®Õn
®Ých th× nã bÞ huû.
 Protocol (8 bits) Cho biÕt giao thøc tÇng trªn kÕ tiÕp sÏ nhËn vïng d÷
liÖu ë tr¹m ®Ých. Giao thøc tÇng trªn cña IP thêng lµ TCP hoÆc UDP.
 Header Checksum (16 bits): §©y lµ m· kiÓm so¸t lçi 16 bits theo ph¬ng
ph¸p CRC cho vïng Header nh»m ph¸t hiÖn c¸c lçi cña Datagram.
 Source Address (32 bits) Cho biÕt ®Þa chØ IP cña tr¹m nguån.
 Destination Address (32 bits) Cho biÕt ®Þa chØ IP cña tr¹m ®Ých.
Trong mét liªn m¹ng ®Þa chØ IP cña tr¹m nguån vµ ®Þa chØ IP cña tr¹m
®Ých lµ duy nhÊt.
 Options (®é dµi thay ®æi) Dïng ®Ó khai b¸o Options do ngêi sö dông
yªu cÇu.
 Padding (®é dµi thay ®æi) Lµ mét vïng ®Öm ®îc dïng ®Ó ®¶m b¶o
cho phÇn Header lu«n kÕt thóc ë møc 32 bits. Gi¸ trÞ cña Padding gåm
toµn bit 0.
 Data (§é dµi thay ®æi) Vïng d÷ liÖu cã ®é dµi lµ béi sè cña 8 bits.
KÝch thíc tèi ®a cña trêng Data lµ 65535 Bytes.
1.2.3.2.Qu¸ tr×nh ph©n m¶nh c¸c gãi d÷ liÖu
Trong qu¸ tr×nh truyÒn d÷ liÖu, mét gãi d÷ liÖu (Datagram) cã thÓ ®îc
truyÒn ®i qua nhiÒu m¹ng kh¸c nhau. Mét gãi d÷ liÖu nhËn ®îc tõ mét m¹ng
nµo ®ã cã thÓ qu¸ lín ®Ó truyÒn ®i trong mét gãi ®¬n cña m¹ng kh¸c, bëi
vËy mçi lo¹i cÊu tróc m¹ng cho phÐp mét ®¬n vÞ truyÒn cùc ®¹i MTU
(Maximum Transmission Unit) kh¸c nhau. §©y chÝnh lµ kÝch thíc lín nhÊt
cña mét gãi mµ chóng cã thÓ truyÒn ®îc. NÕu nh mét gãi d÷ liÖu nhËn ®îc
tõ mét m¹ng nµo ®ã mµ kÝch thíc cña nã lín h¬n MTU cña m¹ng kh¸c th× nã
cÇn ®îc ph©n m¶nh ra thµnh gãi nhá h¬n gäi lµ Fragment ®Ó truyÒn ®i, qu¸
tr×nh nµy gäi lµ qu¸ tr×nh ph©n m¶nh. D¹ng cña mét Fragment còng gièng nh
d¹ng cña mét gãi d÷ liÖu th«ng thêng. Tõ thø hai trong phÇn Header chøa c¸c
th«ng tin ®Ó x¸c ®Þnh mçi Fragment vµ cung cÊp c¸c th«ng tin ®Ó hîp nhÊt

Vò Khoa §TTT4 K40

8
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

c¸c Fragments nµy l¹i thµnh c¸c gãi nh ban ®Çu. Trêng ®Þnh danh
(Indentification) dïng ®Ó x¸c ®Þnh Fragment nµy thuéc vµo gãi d÷ liÖu nµo.
Trêng ®Þnh danh cã mét gi¸ trÞ duy nhÊt cho mçi gãi d÷ liÖu ®îc vËn
chuyÓn. Mçi thµnh phÇn cña gãi d÷ liÖu bÞ ph©n m¶nh sÏ cã cïng gi¸ trÞ tr -
êng ®Þnh danh. §iÒu ®ã cho phÐp IP l¾p r¸p l¹i c¸c gãi d÷ liÖu bÞ ph©n
m¶nh mét c¸ch phï hîp.
HËu qu¶ cña viÖc ph©n m¶nh d÷ liÖu lµ c¸c gãi bÞ ph©n m¶nh sÏ ®Õn
®Ých chËm h¬n so víi mét gãi kh«ng bÞ ph©n m¶nh. V× vËy phÇn lín c¸c øng
dông ®Òu tr¸nh kh«ng sö dông kü thuËt nµy nÕu cã thÓ. V× sù ph©n m¶nh
t¹o ra c¸c gãi d÷ liÖu phô nªn cÇn qu¸ tr×nh sö lý phô lµm gi¶m tÝnh n¨ng cña
m¹ng. H¬n n÷a v× IP lµ mét giao thøc kh«ng tin cËy nªn khi bÊt kú mét gãi d÷
liÖu bÞ ph©n m¶nh nµo bÞ mÊt th× tÊt c¶ c¸c m¶nh sÏ ph¶i truyÒn l¹i. ChÝnh
v× lý do nµy nªn ph¶i göi c¸c gãi d÷ liÖu lín nhÊt mµ kh«ng bÞ ph©n m¶nh,
gi¸ trÞ nµy lµ Path MTU.
1.2.3.3. Ph¬ng ph¸p ®¸nh ®Þa chØ trong TCP/IP
§Ó cã thÓ thùc hiÖn truyÒn tin gi÷a c¸c m¸y trªn m¹ng, mçi m¸y tÝnh trªn
m¹ng TCP/IP cÇn ph¶i cã mét ®Þa chØ x¸c ®Þnh gäi lµ ®Þa chØ IP. HiÖn
nay mçi ®Þa chØ IP ®îc t¹o bëi mét sè 32 bits (IPv4)vµ ®îc t¸ch thµnh 4 vïng,
mçi vïng cã mét Byte cã thÓ biÓu thÞ díi d¹ng thËp ph©n, nhÞ ph©n, thËp lôc
ph©n hoÆc b¸t ph©n. C¸ch viÕt phæ biÕn nhÊt hay dïng lµ c¸ch viÕt dïng ký
tù thËp ph©n. Mét ®Þa chØ IP khi ®ã sÏ ®îc biÓu diÔn bëi 4 sè thËp ph©n cã
gi¸ trÞ tõ 0 ®Õn 255 vµ ®îc ph©n c¸ch nhau bëi dÊu chÊm (.). Mçi gi¸ trÞ thËp
ph©n biÓu diÔn 8 bits trong ®Þa chØ IP. Môc ®Ých cña ®Þa chØ IP lµ ®Ó
®Þnh danh duy nhÊt cho mét host ë trªn m¹ng .
IPv4 sö dông 3 lo¹i ®Þa chØ trong trêng nguån vµ ®Ých ®ã lµ:
1. Unicast: §Ó thÓ hiÖn mét ®Þa chØ ®¬n híng. §Þa chØ ®¬n híng lµ
®Þa chØ dïng ®Ó nhËn d¹ng tõng nót mét (®iÓm nót lµ tËp c¸c thiÕt
bÞ chuyÓn m¹ch n»m ë trung t©m nh Router ch¼ng h¹n ) cô thÓ lµ mét
gãi d÷ liÖu ®îc göi tíi mét ®Þa chØ ®¬n híng sÏ ®îc chuyÓn tíi nót
mang ®Þa chØ ®¬n híng ®ã.
2. Multicast: §Þa chØ ®a híng. Lµ ®Þa chØ dïng ®Ó nhËn d¹ng mét tËp
hîp nót nhng kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶. TËp hîp nót bao gåm nhiÒu nót kh¸c
nhau hîp thµnh, gãi d÷ liÖu IP göi tíi mét ®Þa chØ Multicast sÏ ®îc göi
tíi tÊt c¶ c¸c Host tham dù trong nhãm Multicast nµy.

Vò Khoa §TTT4 K40

9
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

3. Broadcast: ThÓ hiÖn tÊt c¶ c¸c tr¹m trªn m¹ng. Th«ng thêng ®iÒu ®ã
giíi h¹n ë tÊt c¶ c¸c Host trªn mét m¹ng con ®Þa ph¬ng.
C¸c ®Þa chØ IP ®îc chia ra lµm hai phÇn, mét phÇn ®Ó x¸c ®Þnh m¹ng
(net id) vµ mét phÇn ®Ó x¸c ®Þnh host (host id). C¸c líp m¹ng x¸c ®Þnh sè
bits ®îc dµnh cho mçi phÇn m¹ng vµ phÇn host. Cã n¨m líp m¹ng lµ A, B, C,
D, E, trong ®ã ba líp ®Çu lµ ®îc dïng cho môc ®Ých th«ng thêng, cßn hai líp
D vµ E ®îc dµnh cho nh÷ng môc ®Ých ®Æc biÖt vµ t¬ng lai. Trong ®ã ba líp
chÝnh lµ A,B,C.

H×nh vÏ sau cho thÊy cÊu tróc cña mét ®Þa chØ IP.

0 31

class ID Nework ID Host ID

Mçi líp ®Þa chØ ®îc ®Æc trng bëi mét sè bits ®Çu tiªn cña Byte ®Çu
tiªn cã cÊu tróc chi tiÕt nh h×nh 1.4.
Khu«n d¹ng ®Þa chØ IP líp A
0 1 7 8 31

0 Network ID Host ID

Khu«n d¹ng ®Þa chØ IP líp B

0 1 2 15 16 31

1 0 Network ID Host ID

Khu«n d¹ng ®Þa chØ IP líp C

0 1 2 3 21 22 31

1 1 0 Network ID Host ID

Khu«n d¹ng ®Þa chØ IP líp D

0 1 2 3 4 31

1 1 1 0 Multicast address

Khu«n d¹ng ®Þa chØ IP líp E

0 1 2 3 4 31

1 1 1 1 0 Reserved for future use

H×nh 1.4: CÊu tróc c¸c khu«n d¹ng ®Þa chØ

Tõ cÊu tróc ph©n líp ®Þa chØ ta cã thÓ nhËn thÊy:

Vò Khoa §TTT4 K40

10
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

 Nhá h¬n 128 lµ ®Þa chØ líp A. Byte ®Çu tiªn x¸c ®Þnh ®Þa chØ m¹ng,
ba Bytes cßn l¹i x¸c ®Þnh ®Þa chØ m¸y tr¹m.
 Tõ 128 ®Õn 191 lµ ®Þa chØ líp B. Hai Bytes ®Çu x¸c ®Þnh ®Þa chØ
m¹ng. Hai Bytes tiÕp theo x¸c ®Þnh ®Þa chØ m¸y tr¹m.
 Tõ 192 ®Õn 223 lµ ®Þa chØ líp C. Ba Bytes ®Çu x¸c ®Þnh ®Þa chØ
m¹ng. Bytes cßn l¹i x¸c ®Þnh ®Þa chØ m¸y tr¹m.
 Lín h¬n 223 lµ c¸c ®Þa chØ dïng ®Ó qu¶ng b¸ hoÆc dïng dù tr÷ cho c¸c
môc ®Ých ®Æc biÖt vµ ta cã thÓ kh«ng cÇn quan t©m.
Nh×n vµo trªn h×nh ta cã b¶ng ph©n líp ®Þa chØ IP nh b¶ng 1.1.

Network class Sè m¹ng Sè Hosts trong m¹ng

A 126 16.777.214
B 16.382 65.534
C 2.097.150 254
B¶ng 1.1: B¶ng ph©n líp ®Þa chØ
Tuy nhiªn kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c sè hiÖu m¹ng (net id) ®Òu cã thÓ dïng
®îc. Mét sè ®Þa chØ ®îc ®Ó dµnh cho nh÷ng môc ®Ých ®Æc biÖt.
Líp A cã sè m¹ng Ýt nhÊt, nhng mçi m¹ng l¹i cã nhiÒu hosts thÝch hîp víi
c¸c tæ chøc lín cã nhiÒu m¸y tÝnh.
Líp B cã sè m¹ng vµ sè hosts võa ph¶i.
Cßn líp C cã nhiÒu m¹ng nhng mçi m¹ng chØ cã thÓ cã 254 hosts, thÝch
hîp víi tæ chøc cã Ýt m¸y tÝnh.
§Ó tiÖn cho viÖc qu¶n trÞ còng nh thùc hiÖn c¸c ph¬ng ph¸p t×m ®êng
trªn m¹ng. ë c¸c m¹ng lín (líp A) hay m¹ng võa (líp B) ngêi ta cã thÓ chia chóng
thµnh c¸c m¹ng con (Subnets) . VÝ dô cho r»ng mét m¹ng con cã ®Þa chØ líp B
lµ 191.12.0.50 khi ®ã coi 191.12.0.0 lµ ®Þa chØ toµn m¹ng vµ lËp ®Þa chØ
191.12.1. cho Subnet 1 vµ 191.12.2 cho Subnet 2.
Cã thÓ dµnh trän mét nhãm 8 bits ®Ó ®¸nh ®Þa chØ Subnet vµ mét
nhãm ®Ó ®¸nh ®Þa chØ c¸c m¸y trong tõng Subnet. Nh thÕ tÊt nhiªn lµ sè
m¸y trong mét Subnet sÏ Ýt ®i t¬ng tù nh trong m¹ng nhá. Sù ph©n chia nµy
lµm gi¶m kÝch thíc cña b¶ng ®Þnh tuyÕn trong Router/ Gateway, nghÜa lµ
tiÕt kiÖm dung lîng nhí vµ thêi gian xö lý.
Sù ph©n chia mét m¹ng thµnh nhiÒu m¹ng con ph¸t sinh vÊn ®Ò lµ sè l-
îng bit dµnh ®Ó ®¸nh ®Þa chØ m¹ng con cã thÓ kh¸c nhau vµ tuú thuéc vµo
nhµ qu¶n trÞ m¹ng. Do ®ã ngêi ta ®a vµo kh¸i niÖm Subnet Mask. Subnet

Vò Khoa §TTT4 K40

11
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

Mask còng gièng nh ®Þa chØ IP bao gåm 32 bits. Môc ®Ých cña ®i¹ chØ
Subnet Mask lµ ®Ó chia nhá mét ®Þa chØ IP thµnh c¸c m¹ng nhá h¬n vµ theo
dâi vïng nµo trªn ®Þa chØ IP ®îc dïng ®Ó lµm ®Þa chØ cho m¹ng con (cßn
®îc gäi lµ c¸c Subnet) ®ã vïng nµo dïng lµm ®Þa chØ cho c¸c m¸y tr¹m.
Néi dung cña mét Subnet Mask ®îc quy ®Þnh nh sau :
C¸c bit 1 : dïng ®Ó chØ ®Þnh ®Þa chØ m¹ng trªn ®Þa chØ IP.
C¸c bit 0 : dïng ®Ó chØ ®Þnh ®Þa chØ m¸y tr¹m trªn ®Þa chØ IP.
VÝ dô ®èi víi m¹ng A cã ®Þa chØ lµ 25.0.0.0, nÕu dµnh 8 bits cho Subnet
th× mÆt n¹ cã gi¸ trÞ lµ 255.255.0.0 , nÕu dµnh 16 bits cho Subnet th× mÆt n¹
cã gi¸ trÞ lµ 255.255.255.0.
Tõ ®Þa chØ IP ta thùc hiÖn phÐp to¸n logic AND víi ®Þa chØ Subnet
Mask kÕt qu¶ sÏ t¹o ra ®îc ®Þa chØ m¹ng n¬i ®Õn. KÕt qu¶ nµy ®îc sö dông
®Ó t×m bíc tiÕp theo trong thuËt to¸n t×m ®êng trªn m¹ng. NÕu kÕt qu¶ nµy
trïng víi ®Þa chØ m¹ng t¹i tr¹m ®ang lµm viÖc th× sÏ xÐt tiÕp ®Þa chØ m¸y
tr¹m ®Ó truyÒn ®i. Theo cÊu tróc cña Subnet Mask th× ta thÊy tÊt c¶ c¸c tr¹m
lµm viÖc trong cïng mét m¹ng con cã cïng gi¸ trÞ Subnet Mask.
Víi ph¬ng ph¸p nµy sè bits dïng ®Ó ®¸nh ®Þa chØ host cã thÓ nhá h¬n 8
bits (®èi víi líp C) tøc lµ mét ®Þa chØ líp C cã thÓ ph©n nhá h¬n n÷a vµ khi
®ã c¸c m¹ng con nµy thêng ®îc x¸c ®Þnh bëi c¸c ®Þa chØ cã thªm phÇn chó
thÝch sè bits dµnh cho ®Þa chØ m¹ng, vÝ dô 203.160.0.0/25 m« t¶ Subnet
203.160.0.0 (thuéc líp C) nhng cã 25 bits dïng cho ®Þa chØ m¹ng vµ 7 bits
dïng cho ®Þa chØ Hosts tøc lµ Subnet nµy chØ cã tèi ®a lµ 128 Hosts chø
kh«ng ph¶i lµ 256 Hosts.
Trong tÊt c¶ c¸c líp ®Þa chØ m¹ng còng nh c¸c Subnets, c¸c ®i¹ chØ ®Çu
vµ cuèi cña m¹ng ®îc dïng cho c¸c môc ®Ých riªng. Mét ®Þa chØ IP cïng víi
tÊt c¶ c¸c bits ®Þa chØ m¸y tr¹m cã gi¸ trÞ cã lµ 0 (®Þa chØ ®Çu m¹ng) ® îc
dïng ®Ó chØ chÝnh m¹ng ®ã (hay ®Þa chØ x¸c ®Þnh m¹ng). VÝ dô ®Þa chØ
203.160.1.0 ®îc dïng ®Ó chØ m¹ng 203.160.1.0. Cßn nÕu tÊt c¶ c¸c bits ®Þa
chØ trong phÇn ®Þa chØ cña tr¹m ®Òu cã gi¸ trÞ lµ 1 (®Þa chØ cuèi m¹ng)
th× ®Þa chØ nµy ®îc dïng lµm ®Þa chØ qu¶ng b¸. VÝ dô ®Þa chØ qu¶ng b¸
cña m¹ng 203.160.1.0 lµ 203.160.1.255. Mét gãi d÷ liÖu göi ®Õn ®Þa chØ
nµy sÏ ®îc truyÒn ®Õn tÊt c¶ c¸c m¸y tr¹m trªn ®Þa chØ nµy.
Trªn m¹ng Internet, viÖc qu¶n lý vµ ph©n phèi ®Þa chØ IP lµ do NIC
(Network Information Center). Víi sù bïng næ cña sè m¸y tÝnh kÕt nèi vµo
m¹ng Internet, ®Þa chØ IP ®· trë thµnh mét tµi nguyªn c¹n kiÖt, ngêi ta ®·
ph¶i x©y dùng nhiÒu c«ng nghÖ ®Ó kh¾c phôc t×nh h×nh nµy. VÝ dô nh
Vò Khoa §TTT4 K40
12
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

c«ng nghÖ cÊp ph¸t ®Þa chØ IP ®éng nh BOOTP hay DHCP (Dynamic Host
Configuration Protocol). Khi sö dông c«ng nghÖ nµy th× kh«ng nhÊt thiÕt mäi
m¸y trªn m¹ng ®Òu ph¶i cã mét ®Þa chØ IP ®Þnh tríc mµ nã sÏ ®îc Server cÊp
cho mét ®Þa chØ IP khi thùc hiÖn kÕt nèi. Tuy nhiªn gi¶i ph¸p nµy chØ lµ t¹m
thêi trong t¬ng lai th× ®Þa chØ IPv6 sÏ ®îc®a vµo sö dông.

Vò Khoa §TTT4 K40

13
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

1.2.3.4.§Þa chØ IPv6

CÊu tróc Header cña gãi IPv6 ®îc tr×nh bµy trong h×nh 1.5.

Version Priority Flow Lable

Number
Pay load Length Next Header Hop limit
Source IP Address ( 128 Bits)
Destination IP Address (128 Bits)
H×nh 1.5: CÊu tróc Header gãi IPv6
CÊu tróc cña gãi IPv6 kh«ng hoµn toµn t¬ng thÝch mét c¸ch trùc tiÕp víi
cÊu tróc cña gãi IPv4, nã cã cÊu tróc ®Ó cho viÖc truyÒn dÉn cµng nhanh
cµng tèt, vµ nã vÉn cïng ho¹t ®éng víi IPv4.
IPv6 cã mét sè ®Æc ®iÓm chÝnh sau ®©y:
 128 bits ®Þa chØ thay cho 32 bits ®Þa chØ.
 ThiÕt lËp vµ cÊu h×nh ®¬n gi¶n : IPv6 cã thÓ tù ®éng ®Æt cÊu h×nh
c¸c ®Þa chØ côc bé.
 §Þnh d¹ng Header ®¬n gi¶n mét vµi trêng ®· ®îc bá ®i hoÆc trë thµnh
kh«ng b¾t buéc. Sù ®Þnh d¹ng Header míi nµy c¶i thiÖn tÝnh n¨ng cña
bé ®Þnh tuyÕn vµ dÔ dµng thªm c¸c lo¹i Header míi.
 C¶i tiÕn sù trî gióp ®èi víi c¸c tuú chän vµ c¸c më réng.
 Sù trî gióp ®èi víi viÖc x¸c nhËn ®óng vµ sù m· ho¸ d÷ liÖu. Sù trî
gióp ®èi víi viÖc x¸c nhËn ®óng, tÝnh ch©n thËt cña d÷ liÖu, tÝnh bÝ
mËt cña d÷ liÖu lµ mét phÇn cña kiÕn tróc IPv6.
 Kh«ng gièng nh IPv4 c¸c gãi d÷ liÖu trong IPv6 nãi chung kh«ng bÞ
ph©n m¶nh. NÕu sù ph©n m¶nh ®îc yªu cÇu nã sÏ ®îc thùc hiÖn kh«ng
ph¶i b»ng c¸c bé ®Þnh tuyÕn mµ b»ng nguån cña c¸c gãi d÷ liÖu. §èi víi
mét gãi d÷ liÖu bÞ ph©n m¶nh, Host nguån sÏ sinh ra mét gi¸ trÞ tù
nhËn diÖn duy nhÊt.
IPv6 cã 128 bits ®Þa chØ dµi h¬n bèn lÇn so víi IPv4 nªn kh¶ n¨ng theo lý
thuyÕt cã thÓ cung cÊp mét kh«ng gian ®Þa chØ lín h¬n nhiÒu. §©y lµ kh«ng
gian ®Þa chØ cùc lín víi môc ®Ých kh«ng chØ cho Internet mµ cßn cho tÊt c¶
c¸c m¹ng m¸y tÝnh, c¸c hÖ thèng viÔn th«ng, hÖ thèng ®iÒu khiÓn vµ thËm
chÝ cßn c¶ c¸c vËt dông trong gia ®×nh. §Þa chØ IPv6 ®îc ph©n ra lµ 3 lo¹i
chÝnh nh sau :
1. Unicast Address: §Þa chØ ®¬n híng lµ ®Þa chØ dïng ®Ó nhËn d¹ng
tõng nót mét (®iÓm nót lµ tËp c¸c thiÕt bÞ chuyÓn m¹ch n»m ë trung
Vò Khoa §TTT4 K40
14
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

t©m nh Router ch¼ng h¹n) cô thÓ lµ mét gãi d÷ liÖu ®îc göi tíi mét
®Þa chØ ®¬n híng sÏ ®îc chuyÓn tíi nót mang ®Þa chØ ®¬n híng ®ã.
2. Anycast Address: §Þa chØ bÊt kú híng nµo. Lµ ®Þa chØ dïng ®Ó nhËn
d¹ng mét tËp hîp nót bao gåm nhiÒu nót kh¸c nhau hîp thµnh, cô thÓ lµ
mét gãi sè liÖu ®îc göi tíi mét ®Þa chØ bÊt cø híng nµo sÏ ®îc chuyÓn
tíi mét nót gÇn nhÊt trong tËp hîp nót m¹ng ®Þa chØ Anycast ®ã.
3. Multicast Address : §Þa chØ ®a híng. Lµ ®Þa chØ dïng ®Ó nhËn d¹ng
mét tËp hîp nót. TËp hîp nót bao gåm nhiÒu nót kh¸c nhau hîp thµnh, cô
thÓ lµ mét gãi sè liÖu ®îc göi tíi mét ®Þa chØ ®a híng sÏ ®îc chuyÓn
tíi tÊt c¶ c¸c nót trong ®Þa chØ Multicast ®ã.
1.2.3.5. Giao thøc ARP
Khi hai m¸y trªn m¹ng Internet muèn kÕt nèi víi nhau th× chóng ph¶i
biÕt ®i¹ chØ cña nhau, ®Þa chØ ®îc sö dông lµ ®Þa chØ Internet. Tuy nhiªn
nÕu hai m¸y cïng trong mét m¹ng vËt lý th× chóng kh«ng thÓ sö dông ®Þa
chØ IP ®Ó liªn l¹c víi nhau, chóng chØ cã thÓ kÕt nèi víi nhau khi chóng biÕt
®îc ®Þa chØ vËt lý cña nhau. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm sao mét tr¹m hay mét
Router cã thÓ ¸nh x¹ ®Þa chØ IP (32 bits hoÆc 128 bits ) sang ®Þa chØ vËt lý
(48 bits) khi chóng cÇn göi mét gãi d÷ liÖu qua m¹ng vËt lý. Tríc kia trong c¸c
hÖ thèng sö dông giao thøc TCP/IP th× ph¶i cã mét b¶ng chØ ra sù liªn quan
gi÷a ®Þa chØ IP vµ ®Þa chØ vËt lý (®Þa chØ MAC) tuy nhiªn ngµy vÊn ®Ò
nµy ®îc gi¶i quyÕt th«ng qua giao thøc x¸c ®Þnh ®Þa chØ ARP (Address
Resolution Protocol). Giao thøc ARP cho phÐp mét tr¹m cã thÓ biÕt ®îc ®Þa
chØ vËt lý cña mét tr¹m kh¸c trªn cïng mét m¹ng vËt lý khi nã biÕt ®Þa chØ IP
cña tr¹m kia.
H×nh 1.6 minh ho¹ ®iÒu ®ã.

192.1.1.1 192.1.1.2
No response

No response Response

192.1.1.5 192.1.1.4
ARP request
ARP response

Vò Khoa §TTT4 K40

15
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

H×nh 1.6: Giao thøc ARP

Khi mét m¸y tr¹m cã ®Þa chØ 129.1.1.1 muèn biÕt ®Þa chØ vËt lý cña
m¸y tr¹m cã ®Þa chØ 129.1.1.4 th× nã göi ®i mét gãi tin ®Æc biÖt cã chøa
®Þa chØ IP 129.1.1.4 ®Õn tÊt c¶ c¸c tr¹m kh¸c (Sö dung chÕ ®é Broadcast)
®Ó yªu cÇu tr¶ lêi cho biÕt ®Þa chØ vËt lý cña m¸y nµy. TÊt c¶ c¸c tr¹m trªn
m¹ng ®Òu nhËn ®îc th«ng b¸o nµy nhng chØ cã tr¹m cã ®Þa chØ IP lµ
129.1.1.4 nhËn ra ®Þa chØ IP cña nã nªn nã göi cho m¸y 129.1.1.1 mét phóc
®¸p tr¶ lêi ®Þa chØ vËt lý cña nã.
Tuy nhiªn nÕu bÊt cø lóc nµo muèn kÕt nèi, mçi m¸y tr¹m ®Òu ph¶i
thùc hiÖn qu¶ng b¸ yªu cÇu ARP nh vËy sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng t¾c nghÏn trªn
m¹ng v× tÊt c¶ c¸c m¸y trong m¹ng ®Òu nhËn ®îc yªu cÇu nµy vµ ph¶i xö nã.
§Ó tr¸nh t×nh tr¹ng nµy trªn mçi m¸y tr¹m ®Òu cã thiÕt kÕ mét vïng nhí gäi lµ
ARP table hoÆc ARP cache. B¶ng nµy sÏ lu gi÷ ®Þa chØ IP t¬ng øng víi ®Þa
chØ vËt lý cña c¸c m¸y tr¹m gÇn nhÊt mµ nã nhËn ®îc vµ ®îc cËp nhËt tù
®éng khi nhËn ®îc tr¶ lêi ARP. Tríc khi göi ®i mét yªu cÇu ARP th× mét m¸y
tr¹m sÏ t×m trong ARP table xem cã ®Þa chØ vËt lý nµo t¬ng øng víi ®i¹ chØ
IP mµ nã muèn kÕt nèi hay kh«ng, nÕu cã th× nã sÏ göi d÷ liÖu mµ kh«ng
ph¶i ph¸t yªu cÇu ARP. Bªn c¹nh ®ã ®Ó gi¶m viÖc ph¸t ®i c¸c yªu cÇu ARP
th× khi mét m¸y tr¹m nµo tr¶ lêi mét yªu cÇu ARP nã sÏ tù ®éng cËp nhËt ®Þa
chØ IP vµ ®Þa chØ vËt lý cña n¬i yªu cÇu vµo ARP table. C¸c ARP table nµy
tuú theo cÊu tróc kh¸c nhau mµ cã ph¬ng ph¸p cËp nhËt hoÆc lo¹i bá ®Þa chØ
kh¸c nhau. H×nh 1.7 chØ ra c¸c ®Ó thùc hiÖn mét yªu cÇu ARP.

IP 1
ARP request 3

2, 5 ARP table
(ARP cache)
4

Data link

H×nh 1.7: C¸c bíc thùc hiÖn ARP

1. Tríc khi thùc hiÖn kÕt nèi th× m¸y tr¹m ph¶i biÕt ®Þa chØ MAC t¬ng
øng víi ®Þa chØ IP.

Vò Khoa §TTT4 K40

16
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

2. Nã sÏ t×m trong ARP table xem cã ®Þa chØ nµo phï h¬p kh«ng.
3. ARP table sÏ tr¶ lêi ®Þa chØ MAC (nÕu cã).
4. NÕu ®Þa chØ MAC kh«ng cã trong ARP table th× m¸y ®ã sÏ ph¸t ra
yªu cÇu ARP lªn trªn m¹ng, nÕu ®Þa chØ MAC cã trong ARP table th×
kÕt nèi ®îc thùc hiÖn.
5. Cïng víi viÖc nhËn ®îc tr¶ lêi ARP th× ARP table ®îc cËp nhËt.
Khu«n d¹ng cña mét gãi tin ARP còng nh RARP dïng cho m¹ng Ethernet ®-
îc m« t¶ nh h×nh 1.8.
Bit 0 Bit 16
Type of Hardware(16bits)
Type of Protocol(16bits)
Length of Hardware Length of Protocol
Address Address
Operation(16bits)
Hardware address of the source station
IP address of the source station
Hardware address of the destination station
IP address of the destination station

H×nh 1.8: Khu«n d¹ng gãi tin ARP/RARP

ý nghÜa cña c¸c trêng trong khu«n d¹ng nh sau:
 Type of Hardware (16bits): M« t¶ kiÓu giao diÖn phÇn cøng, thêng ®îc
dïng ®Ó chØ c¸c m¹ng LAN ho¹t ®éng theo c¸c chuÈn IEEE 802. Trêng
nµy mang gi¸ trÞ 1 ®èi víi c¸c m¹ng Ethernet.
 Type of Protocol (16bits): M« t¶ kiÓu ®Þa chØ giao thøc cao cÊp (IP, IPX
Apple Talk), trêng nµy mang gi¸ trÞ 0800 ë hÖ 16 ®èi víi ®Þa chØ IP.
 Length of Hardware Address: ChØ thÞ ®é dµi ®Þa chØ phÇn cøng.
 Length of Protocol Address: ChØ thÞ ®é dµi ®Þa chØ cña giao thøc cao
cÊp.
 Operation (16bits): Cho biÕt gãi tin ARP/RARP lµ gãi mang th«ng tin hái
hay phóc ®¸p:
Operation = 1: ARP Request.
= 2: ARP Response.
= 3: RARP Request.
= 4: RARP Response.
Vò Khoa §TTT4 K40
17
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

 Hardware address of the source station: §Þa chØ vËt lý cña tr¹m göi.
 IP address of the source station: §Þa chØ IP cña n¬i göi.
 Hardware address of the destination station: §Þa chØ vËt lý cña ®Ých, tr-
êng nµy thêng ®îc thiÕt lËp lµ 0 trong c¸c ARP Reqest, vµ ®îc ®iÒn vµo
b»ng c¸c thñ tôc phóc ®¸p cña tr¹m ®Ých.
 IP address of the destination station: §Þa chØ IP cña nhËn, nã ®îc thiÕt lËp
bëi tr¹m nguån.
Khi c¸c gãi tin ARP ®îc truyÒn trªn m¹ng tuú theo cÊu tróc cña c¸c m¹ng
kh¸c nhau mµ cã c¸c khung d÷ liÖu göi ®i t¬ng øng. C¸c khung d÷ liÖu nµy ®-
îc ph©n biÖt víi c¸c khung tin lo¹i kh¸c b»ng mét trêng kiÓu trong phÇn tiªu
®Ò cña khung. Víi m¹ng Ethernet, khung tin ARP cã trêng kiÓu mang gi¸ trÞ
0806 ë hÖ 16.
1.2.3.6. Giao thøc RARP(Reverse ARP)
C¸c m¸y tÝnh thêng lu tr÷ ®Þa chØ IP cña nã trªn bé nhí thø cÊp, n¬i mµ
hÖ ®iÒu hµnh cã thÓ t×m thÊy khi khëi ®éng. Nhng víi nh÷ng m¸y tÝnh
kh«ng thêng xuyªn lµm viÖc víi bé nhí thø cÊp (ch¼ng h¹n chóng lu gi÷ tËp tin
trªn mét m¸y Server ë xa) th× chóng kh«ng biÕt ®Þa chØ IP cña m×nh. V× vËy
mét m¸y tÝnh kh«ng cã æ ®Üa cøng khi khëi ®éng ph¶i liªn l¹c víi Server ®Ó
biÕt ®îc ®Þa chØ IP cña nã tríc khi kÕt nèi vµo hÖ thèng sö dông TCP/IP.
M¸y tÝnh cã thÓ nhËn biÕt ®îc ®Þa chØ vËt lý cña nã tõ phÇn cøng giao
tiÕp m¹ng ®îc cµi ®Æt trªn nã. Tõ ®Þa chØ vËt lý nµy, c¸c m¸y tÝnh kh«ng
cã bé nhí thø cÊp cã thÓ t×m ra ®Þa chØ IP cña nã th«ng qua giao thøc RARP.
Khu«n d¹ng cña th«ng b¸o RARP vÒ c¬ b¶n gièng khu«ng d¹ng cña th«ng
b¸o ARP, chØ kh¸c vÒ c¸ch thøc khai b¸o mét sè trêng trong ®ã.
Còng nh th«ng b¸o ARP, mét th«ng b¸o RARP còng ®îc ®ãng trong mét
khung th«ng tin m¹ng vµ ®îc göi tõ m¸y nµy ®Õn m¸y kh¸c. PhÇn tiªu ®Ò cña
khung tin cã chøa mét trêng kiÓu mang gi¸ trÞ 8035 ë hÖ 16 cho phÐp ph©n
biÖt khung tin chøa th«ng b¸o RARP víi c¸c khung tin d¹ng kh¸c. H×nh 1.9
minh ho¹ c¸ch thøc mµ mét m¸y sö dông RARP ®Ó x¸c ®Þnh ®Þa chØ IP cña
nã.
§Ó biÕt ®Þa chØ IP cña m×nh, ®Çu tiªn m¸y A qu¶ng b¸ mét yªu cÇu
RARP ®Õn tÊt c¶ c¸c m¸y kh¸c. A cung cÊp ®Þa chØ vËt lý cña nã trong gãi
tin RARP. TÊt c¶ c¸c m¸y trªn m¹ng ®Òu nhËn ®îc yªu cÇu nµy nhng chØ cã
m¸y nµo cung cÊp dÞch vô RARP míi tiÕn hµnh xö lý vµ tr¶ lêi yªu cÇu nµy.

Vò Khoa §TTT4 K40

18
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

Nh÷ng m¸y ®ã ®îc gäi lµ c¸c RARP Server. Trong mét m¹ng con nãi chung
cÇn ph¶i cã mét m¸y tÝnh nh vËy.

A
192.1.1.2

Response

192.1.1.5 192.1.1.4
RARP request
RARP response

H×nh 1.9 Giao thøc RARP

1.2.3.7. ARP uû quyÒn

ARP uû quyÒn lµ ph¬ng ph¸p mµ trong ®ã mét m¸y thêng lµ mét Router
tr¶ lêi c¸c yªu cÇu ARP cho c¸c m¸y kh¸c b»ng c¸ch cung cÊp ®Þa chØ vËt lý
cña chÝnh nã. B»ng c¸ch t¹o ra mét m¸y kh¸c, Router chÊp nhËn tr¸ch nhiÖm
chuyÓn c¸c gãi. Môc ®Ých cña ARP uû quyÒn lµ cho phÐp mét khu vùc sö
dông mét ®Þa chØ m¹ng víi nhiÒu ®Þa chØ vËt lý.
Nh h×nh 1.10 ARP uû quyÒn cho phÐp mét ®Þa chØ m¹ng ®îc chia sÎ
gi÷a hai m¹ng vËt lý. Router R tr¶ lêi cho c¸c yªu cÇu ARP ë mçi m¹ng cho c¸c
Hosts ë c¸c m¹ng kh¸c b»ng c¸ch ®a ra ®Þa chØ vËt lý cña nã vµ sau ®ã nã sÏ
chuyÓn tiÕp c¸c gãi khi nã nhËn ®îc. Router R biÕt m¸y nµo n»m ë m¹ng vËt
lý nµo vµ dïng ARP uû quyÒn ®Ó t¹o ra ¶o gi¸c r»ng chØ cã mét m¹ng tån t¹i.
§Ó lµm ®îc viÖc ®ã R lu gi÷ vÞ trÝ cña c¸c Hosts vµ cho phÐp tÊt c¶ c¸c
Hosts trong m¹ng liªn l¹c víi nhau nh lµ kÕt nèi trùc tiÕp.

H3
Main Network

Router

H1 H2

Hidden Network H4 H5

Vò Khoa §TTT4 K40

19
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

H×nh 1.10: ARP uû quyÒn nèi hai m¹ng vËt lý cã cïng ®Þa chØ m¹ng
Nh trong h×nh, H1 muèn göi mét gãi ®Õn H4 nã sÏ dïng yªu cÇu ARP
®Ó hái ®Þa chØ vËt lý cña H4. Do R cã phÇn mÒm ARP uû quyÒn nã thu ®-
îc yªu cÇu ARP vµ sÏ quyÕt ®Þnh göi ®i tr¶ lêi ARP b»ng ®Þa chØ vËt lý cña
nã. H1 sÏ göi gãi ®Õn R, khi R nhËn ®îc Datagram nã sÏ göi Datagram ®Õn
H4.
1.2.3.8.§Þnh tuyÕn cho IP Datagram
ViÖc ®Þnh tuyÕn cho IP Datagram trong liªn m¹ng rÊt phøc t¹p. ThuËt
to¸n ®Þnh tuyÕn IP sÏ tÝnh to¸n vµ lùa chän ®êng ®i nµo thÝch hîp nhÊt ®Ó
göi mét Datagram qua c¸c m¹ng vËt lý ®Õn tr¹m ®Ých lµ n¬i nhËn Datagram.
C¸c phÇn mÒm ®Þnh tuyÕn sÏ tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò nh: xem xÐt
kiÓu m¹ng, chiÒu dµi cña Datagram hay c¸c kiÓu dÞch vô ®îc m« t¶ trong
Datagram Header ®Ó t×m ®êng ®i tèt nhÊt.
Trong vÊn ®Ò ®Þnh tuyÕn ngêi ta ph©n ra lµm hai lo¹i, ®ã lµ ®Þnh
tuyÕn trùc tiÕp vµ ®Þnh tuyÕn gi¸n tiÕp. ViÖc truyÒn tin gi÷a hai m¸y ®îc
gäi lµ trùc tiÕp nÕu hai m¸y nµy cïng ®îc nèi vµo mét m¹ng vËt lý. ChuyÓn
gi¸n tiÕp ®îc thùc hiÖn khi khi hai m¸y kh«ng cïng kÕt nèi vµo mét m¹ng vËt
lý. V× vËy viÖc truyÒn c¸c gãi tin ®îc th«ng qua c¸c Router.
§Ó kiÓm tra xem m¸y göi vµ nhËn Datagram cã cïng trong mét m¹ng vËt
lý hay kh«ng th× bªn göi t¸ch lÊy phÇn ®Þa chØ m¹ng cña m¸y ®Ých trong
Datagram. ViÖc x¸c ®Þnh ®Þa chØ m¹ng ®îc thùc hiÖn ®¬n gi¶n b»ng c¸ch
xem xÐt 4 bis ®Çu tiªn cña ®Þa chØ IP vµ nh vËy nã sÏ x¸c ®Þnh ®îc bao
nhiªu bits ®îc dïng ®Ó ®¸nh ®Þa chØ m¹ng. §Þa chØ nµy ®îc dïng ®Ó so
s¸nh víi ®Þa chØ m¹ng cña m¸y göi nÕu bªn nhËn vµ bªn göi cïng kÕt nèi vµo
mét m¹ng vËt lý th× qu¸ tr×nh chuyÓn gãi sÏ lµ trùc tiÕp kh«ng cÇn sö dông
Router. Khi ®ã m¸y göi sÏ t×m ®Þa chØ vËt lý cña m¸y nhËn b»ng c¸ch t×m
trong ARP table hoÆc dïng ARP request. NÕu hai m¸y kh«ng cïng trong mét
m¹ng vËt lý th× khi ®ã gãi d÷ liÖu sÏ ®îc chuyÓn ®Õn Router. Sù chuyÓn
nµy còng dïng ®Þa chØ vËt lý. Router nµy sÏ ph©n ph¸t c¸c gãi ®Õn ®Ých
cuèi cïng hoÆc göi nã ®Õn Router tiÕp theo. Tuy nhiªn cÇn chó ý r»ng ®Þa
chØ vËt lý cña Router kh«ng ph¶i lµ ®Þa chØ cña ®Ých cuèi cïng do ®ã viÖc
chuyÓn c¸c gãi kh«ng ph¶i lµ trùc tiÕp.
Khi chuyÓn mét Datagram ®Õn ®Ých cuèi cïng cã thÓ sö dông c¶ hai
ph¬ng ph¸p chän ®êng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp. VÝ dô nh khi chuyÓn c¸c
Datagram qua m¹ng. Tr¹m khëi ®Çu sÏ chuyÓn nã ®Õn Router ®Ó tõ ®ã

Vò Khoa §TTT4 K40

20
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

chuyÓn ®Õn ®Ých cuèi cïng. Nã lµ chän ®êng gi¸n tiÕp. Nhng khi c¸c gãi
nµy ®Õn Router cuèi cïng th× nã ph¶i chuyÓn trùc tiÕp ®Õn ®Ých.
NÕu mét Router nhËn ®îc mét Datagram mµ nã cha ph¶i lµ ®Ých cuèi
cïng nã sÏ gi¶m trêng TTL ®i, nÕu TTL>0 nã sÏ göi Datagram ®i dùa vµo ®Þa
chØ IP cña ®Ých cuèi cïng vµ th«ng tin trong b¶ng chän tuyÕn. Router ph©n
ph¸t c¸c gãi theo nguyªn lý kh«ng kÕt nèi tøc lµ kh«ng mét Router nµo thiÕt
lËp phiªn truyÒn víi mét Router kh¸c trªn m¹ng.
B¶ng ®Þnh tuyÕn (Routing table)
B¶ng ®Þnh tuyÕn lµ n¬i lu gi÷ th«ng tin vÒ c¸c ®Ých cã thÓ ®Õn ®îc
vµ c¸ch thøc ®Ó ®Õn ®Þa chØ ®ã. Khi phÇn mÒn IP Routing t¹i mét tr¹m
hay mét Router nhËn ®îc yªu cÇu truyÒn mét gãi d÷ liÖu th× tríc hÕt nã ph¶i
tham kh¶o b¶ng ®Þnh tuyÕn cña nã ®Ó quyÕt ®Þnh xem sÏ ph¶i göi
Datagram ®Õn ®©u. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i b¶ng th«ng tin chän ®êng cña mçi
tr¹m (hay Router) lµ chøa tÊt c¶ c¸c th«ng tin vÒ c¸c tuyÕn ®êng cã thÓ ®Õn
®îc.
Trong mçi b¶ng th«ng tin chän ®êng bao gåm c¸c cÆp (N,G) trong ®ã N
lµ ®Þa chØ IP cña m¹ng ®Ých, cßn G lµ ®Þa chØ cña Router tiÕp theo trªn ®-
êng ®Õn m¹ng N.
Nh vËy, mçi Router sÏ kh«ng biÕt ®îc ®êng truyÒn ®Çy ®ñ ®Ó ®i ®Õn
®Ých. Trong b¶ng ®Þnh tuyÕn cßn cã th«ng tin vÒ c¸c cæng cã thÓ víi ®Õn
nhng kh«ng cïng n»m trªn mét m¹ng vËt lý, phÇn th«ng tin nµy ®îc che khuÊt
®i vµ ®îc gäi lµ Default Router. Khi kh«ng t×m thÊy th«ng tin cña ®Þa chØ
®Ých cÇn ®Õn th× c¸c gãi d÷ liÖu sÏ ®îc göi ®Õn cæng truyÒn ngÇm ®Þnh.
ViÖc thiÕt lËp b¶ng ®Þnh tuyÕn sö dông hai ph¬ng ph¸p lµ ph¬ng ph¸p
chän tuyÕn ®éng vµ ph¬ng ph¸p chän tuyÕn tÜnh. Ph¬ng ph¸p chän tuyÕn
tÜnh cã c¸c ®êng truyÒn ®îc tÝnh to¸n tríc vµ ®îc n¹p vµo m¹ng khi m¹ng
khëi ®éng. Ph¬ng ph¸p nµy kh«ng quan t©m ®Õn c¸c th«ng sè ®êng truyÒn
tøc thêi vµ cÊu h×nh (Topology) cña m¹ng nªn cßn ®îc gäi lµ thuËt to¸n chän
tuyÕn phi thÝch nghi. Ph¬ng ph¸p chän tuyÕn ®éng hay cßn gäi lµ ph¬ng
ph¸p chän tuyÕn thÝch nghi cho phÐp thay ®æi ®êng truyÒn gãi dùa vµo c¸c
thay ®æi cña th«ng sè truyÒn t¶i vµ cÊu h×nh cña m¹ng. Ph¬ng ph¸p chän
tuyÕn ®éng hay ®îc sö dông h¬n ph¬ng ph¸p chän tuyÕn tÜnh do cã nhiÒu u
®iÓm h¬n.
Qu¸ tr×nh göi mét Datagram tõ tr¹m nguån ®Õn tr¹m ®Ých gåm c¸c bíc
sau: khi mét tr¹m muèn göi Datagram ®Õn mét tr¹m kh¸c trªn liªn m¹ng, ®Çu
tiªn nã sÏ ®ãng gãi Datagram vµ göi ®Õn mét Router gÇn nhÊt. Datagram cÇn
göi cã thÓ sÏ ph¶i qua nhiÒu Routers tríc khi ®Õn ®Ých. Khi khung tin ®Õn
Router ®Çu tiªn, phÇn mÒm IP sÏ lÊy Datagram ®· ®îc ®ãng gãi ra, lùa chon
Vò Khoa §TTT4 K40
21
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

Router tiÕp theo cÇn ph¶i qua. Sau ®ã Datagram l¹i ®îc ®Æt vµo khung råi
®îc göi qua m¹ng vËt lý ®Õn Router thø hai. Qu¸ tr×nh nµy cø thÕ tiÕp tôc
cho ®Õn khi Datagram ®Õn ®îc ®Ých cuèi cïng. H×nh 1.11 chØ ra lîc ®å qu¸
tr×nh chän tuyÕn cho Datagram:

NhËn ®­îc gãi

Header No
vµ checksum
hîp lÖ

Yes

No Göi th«ng b¸o

Gi¶m TTL
ICMP ®Õn n¬i
TTL>0?
göi gãi
Yes
T×m ®Þa chØ m¹ng
®Ých ë trong b¶ng
chä ®­êng Huû gãi

No No
T×m thÊy Router mÆc
Router ? ®Þnh cã s½n

Yes
Yes

NÕu t×m thÊy

Router, t×m ®Þa chØ
trong ARP table

Cã ®Þa chØ No Göi ®i yªu cÇu ARP

vËt lý? vµ chê phóc ®¸p

Yes
Göi gãi ®Õn Router NhËn ®­îc phóc
tiÕp theo dùa vµo ®¸p ARP, thªm
b¶ng chän ®­êng vµo ARP table

H×nh 1.11 Lîc ®å IP routing

Vò Khoa §TTT4 K40

22
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

1.2.3.9.Qu¸ tr×nh göi, nhËn Datagrams

 §èi víi IP ë tr¹m nguån, khi nhËn ®îc mét Primitive Send (Hµm dÞch vô
nguyªn thuû yªu cÇu göi d÷ liÖu) cña tÇng trªn, nã sÏ thùc hiÖn c¸c bíc sau:
 T¹o mét IP Datagram dùa trªn c¸c tham sè cña Primitive Send.
 TÝnh Checksum vµ ghÐp vµo phÇn Header cña Datagram.
 Ra quyÕt ®Þnh chän ®êng.
 ChuyÓn Datagram xuèng tÇng díi ®Ó truyÒn qua m¹ng.
 Khi mét Gateway nhËn ®îc mét Datagram, nã sÏ thùc hiÖn c¸c bíc sau:
 TÝnh Checksum, nÕu kh«ng hîp lý th× lo¹i bá Datagram.
 Gi¶m thêi gian sèng TTL (Time to Live) cña Datagram. NÕu thêi gian
sèng ®· hÕt th× Datagram ®ã bÞ lo¹i bá.
 Ra quyÕt ®Þnh chän ®êng.
 NÕu thÊy cÇn thiÕt th× thùc hiÖn ph©n ®o¹n cho Datagram.
 Söa ®æi l¹i IP Header, bao gåm Time to Live (TTL), Fragmentation vµ
Checksum.
 ChuyÓn Datagram xuèng tÇng díi ®Ó truyÒn qua m¹ng.
 Khi nhËn ®îc Datagram, IP ë tr¹m ®Ých sÏ thùc hiÖn c¸c bíc sau:
 TÝnh Checksum, nÕu kh«ng hîp lý th× lo¹i bá Datagram .
 TËp hîp l¹i c¸c ®o¹n nÕu Datagram ®· bÞ ph©n m¶nh.
 ChuyÓn d÷ liÖu vµ c¸c tham sè lªn tÇng trªn.
1.2.4. Giao thøc TCP
TCP lµ mét giao thøc kiÓu cã liªn kÕt (Connection – Oriented), tøc lµ
ph¶i cã giai ®o¹n thiÕt lËp liªn kÕt gi÷a mét cÆp thùc thÓ TCP tríc khi truyÒn
d÷ liÖu.
Còng gièng nh c¸c giao thøc ë tÇng giao vËn TCP nhËn th«ng tin tõ c¸c
líp trªn chia nã thµnh nhiÒu ®o¹n nÕu cÇn thiÕt. Mçi gãi d÷ liÖu ®îc chuyÓn
tíi giao thøc líp m¹ng (thêng lµ IP) ®Ó truyÒn vµ ®Þnh tuyÕn. Bé xö TCP cña
nã nhËn th«ng b¸o ®· nhËn tõng gãi, nÕu nã nhËn thµnh c«ng, c¸c gãi d÷ liÖu
kh«ng cã th«ng b¸o sÏ ®îc truyÒn l¹i. TCP cña n¬i nhËn l¾p r¸p l¹i th«ng tin vµ
chuyÓn nã tíi tÇng cao h¬n khi nã nhËn ®îc toµn bé.
Tríc khi c¸c gãi d÷ liÖu ®îc göi tíi m¸y ®Ých n¬i göi vµ n¬i nhËn ph¶i
th¬ng lîng ®Ó thiÕt lËp mét kÕt nèi logic t¹m thêi. KÕt nèi nµy vÒ ®Æc trng
sÏ ë tr¹ng th¸i më trong suèt phiªn truyÒn.

Vò Khoa §TTT4 K40

23
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

§Æc ®iÓm giao thøc TCP

Trong bé giao thøc TCP/IP TCP lµ giao thøc ®îc ph¸t triÓn nh lµ c¸ch ®Ó
kÕt nèi c¸c m¹ng m¸y tÝnh kh¸c nhau vÒ c¸c ph¬ng ph¸p truyÒn dÉn vµ hÖ
®iÒu hµnh. TCP thiÕt lËp kÕt nèi hai ®êng gi÷a hai hÖ thèng cÇn trao ®æi
th«ng tin víi nhau th«ng tin trao ®æi gi÷a hai hÖ thèng ®îc chia thµnh c¸c gãi.
TCP cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
1. Hai hÖ thèng cÇn kÕt nèi víi nhau cÇn ph¶i thùc hiÖn mét lo¹t c¸c sù
b¾t tay ®Ó trao ®æi nh÷ng th«ng tin vÒ viÖc chóng muèn kÕt nèi. Qu¸
tr×nh b¾t tay ®¶m b¶o ng¨n trÆn sù trµn vµ mÊt m¸t d÷ liÖu khi
truyÒn.
2. Trong phiªn truyÒn th«ng tin, hÖ thèng nhËn d÷ liÖu cÇn ph¶i göi c¸c
x¸c nhËn cho hÖ thèng ph¸t ®Ó x¸c nhËn r»ng nã ®· nhËn ®îc d÷ liÖu.
3. C¸c gãi tin cã thÓ ®Õn ®Ých kh«ng theo thø tù s¾p xÕp cña dßng d÷
liÖu liªn tôc bëi c¸c gãi tin ®i tõ cïng mét nguån tin theo nh÷ng ®êng
dÉn kh¸c nhau ®Ó ®i tíi cïng mét ®Ých. V× vËy thø tù ®óng cña c¸c
gãi tin ph¶i ®îc ®¶m b¶o s¾p xÕp l¹i t¹i hÖ thèng nhËn.
4. Khi ph¸t hiÖn gãi tin bÞ lçi th× n¬i göi chØ ph¸t l¹i nh÷ng gãi tin bÞ lçi
nh»m ®Ó tr¸nh lo¹i bá toµn bé dßng d÷ liÖu.
H×nh 1.12 tr×nh bµy ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña giao thøc TCP.

Sending Receiving
Application Application
Presentation Presentation
Secssion TCP End to End Commmunication Secssion
TCP Router Router TCP
IP IP IP IP
Dadalink Dadalink Dadalink Dadalink
Physical Physical Physical Physical

Subnet Subnet

H×nh 1.12: TCP cung cÊp kÕt nèi tõ ®Çu cuèi ®Õn ®Çu cuèi

Vò Khoa §TTT4 K40

24
 §å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

§¬n vÞ d÷ liÖu sö dông trong giao thøc TCP ®îc gäi lµ Segment. Khu«n
d¹ng cña Segment ®îc m« t¶ nh h×nh 1.13.
Bit 0 15 16
31
Sourse Port Destination Port
Sequence Number
Acknowledgment Number
Data U A P R S F
Reserved
Offset R C S S Y I Window (16 bits)
(4 bits) (6 bits) G K H T N N
Checksum Urgent poier
Option Padding
TCPdata

H×nh 1.13: Khu«n d¹ng TCP Segment

C¸c tham sè cña khu«n d¹ng trªn cã ý nghÜa nh sau:
 Source Port (16 bits): Sè hiÖu cña cæng nguån.
 Destination Port (16 bits): Sè hiÖu cæng cña tr¹m ®Ých. Sè hiÖu nµy lµ
®Þa chØ th©m nhËp dÞch vô líp giao vËn (CCISAP Addess) cho biÕt
dÞch vô mµ TCP cung cÊp lµ dÞch vô g×. TCP cã sè lîng cæng trong
kho¶ng 0216-1 tuy nhiªn c¸c cæng n»m trong kho¶ng tõ 01023 lµ ®îc
biÕt nhiÒu nhÊt v× nã ®îc sö dông cho viÖc truy cËp c¸c dÞch vô tiªu
chuÈn, vÝ dô 23 lµ dÞch vô Telnet, 25 lµ dÞch vô mail . . . .
 Sequence Number (32 bits): Sè hiÖu cña Byte ®Çu tiªn cña Segment trõ
khi bit SYN ®îc thiÕt lËp. NÕu bit SYN ®îc thiÕt lËp th× Sequence
Number lµ sè hiÖu tuÇn tù khëi ®Çu (ISN) vµ Byte d÷ liÖu ®Çu tiªn lµ
ISN+1. Tham sè nµy cã vai trß nh tham sè N(S) trong HDLC.
 Acknowledgment Number (32 bits): Sè hiÖu cña Segment tiÕp theo mµ
tr¹m nguån dang chê ®Ó nhËn. NgÇm ý b¸o ®· nhËn tèt c¸c Segment
mµ tr¹m tr¹m ®Ých ®· göi cho tr¹m nguån. Tham sè nµy cã vai trß nh
tham sè N(R) trong HDLC.
 Data offset (4bits): Sè lîng tõ 32 bit trong TCP header (Tham sè nµy chØ
ra vïng b¾t ®Çu cña vïng d÷ liÖu ).
 Reserved (6 bits): Dµnh ®Ó dïng trong t¬ng lai.
 Control bits: C¸c bits ®iÒu khiÓn

Vò Khoa §TTT4 K40

25
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

Tõ tr¸i sang ph¶i:

 URG : Vïng con trá khÈn cã hiÖu lùc.
 ACK : Vïng b¸o nhËn (ACK number) cã hiÖu lùc .
 PSH: Chøc n¨ng PUSH.
 RST: Khëi ®éng l¹i (reset) liªn kÕt.
 SYN : §ång bé c¸c sè liÖu tuÇn tù (sequence number).
 FIN : Kh«ng cßn d÷ liÖu tõ tr¹m nguån .
 Window (16bits): CÊp ph¸t credit ®Ó kiÓm so¸t luång d÷ liÖu (c¬ chÕ
cöa sæ). §©y chÝnh lµ sè lîng c¸c Byte d÷ liÖu b¾t ®Çu tõ Byte ®îc
chØ ra trong vïng ACK number, mµ tr¹m nguån ®· s½n sµng ®Ó nhËn.
 Checksum (16bits): M· kiÓm so¸t lçi (theo ph¬ng ph¸p CRC) cho toµn
bé Segment.
 Urgent Pointer (16 bits) : Con trá nµy trá tíi sè liÖu tuÇn tù cña Byte ®i
theo sau d÷ liÖu khÈn, cho phÐp bªn nhËn biÕt ®îc ®é dµi cña d÷ liÖu
khÈn. Vïng nµy chØ cã hiÖu lùc khi bit URG ®îc thiÕt lËp .
 Option (®é dµi thay ®æi): Khai b¸o c¸c option cña TCP, trong ®ã cã ®é
dµi tèi ®a cña vïng TCP data trong mét Segment .
 Padding (®é dµi thay ®æi): PhÇn chÌn thªm vµo Header ®Ó b¶o ®¶m
phÇn Header lu«n kÕt thóc ë mét mèc 32 bits. PhÇn thªm nµy gåm toµn
sè 0.
ViÖc kÕt hîp ®Þa chØ IP cña mét m¸y tr¹m vµ sè cæng ®îc sö dông t¹o
thµnh mét Socket. C¸c m¸y göi vµ nhËn ®Òu cã Socket riªng. Sè Socket lµ duy
nhÊt trªn m¹ng.
1.2.4.1.§iÒu khiÓn luång d÷ liÖu
Trong viÖc ®iÒu khiÓn luång d÷ liÖu ph¬ng ph¸p hay sö dông lµ dïng
ph¬ng ph¸p cöa sæ trît. Ph¬ng ph¸p nµy gióp cho viÖc nhËn luång d÷ liÖu
hiÖu qu¶ h¬n.
Ph¬ng ph¸p cöa sæ trît cho phÐp níi göi (Sender) cã thÓ göi ®i nhiÒu gãi
tin råi sau ®ã míi ®îi tÝn hiÖu b¸o nhËn ACK (Acknowledgement) cña n¬i
nhËn (Receiver).Víi ph¬ng ph¸p cöa sæ trît khi cÇn truyÒn c¸c gãi tin, giao
thøc sÏ ®Æt mét cöa sæ cã kÝch cè ®Þnh lªn c¸c gãi tin. Nh÷ng gãi tin nµo
n»m trong vïng cöa sæ ë mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh sÏ ®îc truyÒn ®i. H×nh
1.14 minh ho¹ qu¸ tr×nh nµy. ë ®©y kÝch thíc cöa sæ lµ 4. Tøc lµ mçi lóc cöa
sæ chØ göi ®îc 4 gãi tin. §Çu tiªn cöa sæ göi sÏ göi 4 gãi tin tõ 1 ®Õn 4 vµ 4
gãi tin nµy sÏ ®îc göi cho bªn nhËn. Cöa sæ tiÕp tôc trît ®Ó gãi tin thø 5 ®îc

Vò Khoa §TTT4 K40

26
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

göi ®i ngay sau khi nhËn ®îc tÝn hiÖu ACK cña gãi tin thø nhÊt tõ tr¹m ®Ých
Window

12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
(a)
2 Window 1

12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

(b)
H­íng tr­ît
Window

12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

(c)
1 §· nhËn ®­îc ACK

2 Ch­a ®­îc göi

qua tr×nh nh vËy cø tiÕp tôc cho ®Õn khi gãi tin cuèi cïng ®îc chuyÓn ®i.
H×nh 1.14: Ho¹t ®éng cña cöa sæ trît
Trong qua tr×nh göi vµ nhËn d÷ liÖu, cã thÓ cã mét sè gãi tin mÆc dï ®·
®îc göi ®i nhng kh«ng cã phóc ®¸p (kh«ng nhËn ®îc b¸o nhËn) cã nghÜa lµ
bªn nhËn kh«ng nhËn ®îc th× nh÷ng gãi ®ã sÏ ®îc truyÒn l¹i.
T¹i bªn nhËn còng duy tr× mét cöa sæ trît t¬ng tù dïng ®Ó nhËn vµ b¸o
nhËn c¸c gãi tin ®· nhËn ®îc.
TCP cung cÊp mét kiÓu dÞch vô gäi lµ dÞch vô chuyÓn luång ®¸ng tin
cËy. TCP xem luång d÷ liÖu nh lµ mét thø tù c¸c Bytes d÷ liÖu ®îc t¸ch thµnh
c¸c Segments. Thêng th× mçi Segment truyÒn trong liªn m¹ng sÏ ®îc lång vµo
mét Datagram.
Víi kü thuËt cöa sæ trît, sÏ gi¶i quyÕt ®îc hai vÊn ®Ò quan träng ®ã lµ
truyÒn cã hiÖu qu¶ vµ ®iÒu khiÓn luång d÷ liÖu. TCP sö dông kü thuËt cöa
sæ trît dùa trªn kü thuËt cöa sæ trît ®· tr×nh bµy ë trªn. Nã cho phÐp göi ®îc
nhiÒu Segment tríc khi b¸o nhËn ®Õn tõ n¬i nhËn vµ do ®ã lµm t¨ng th«ng l-
îng truyÒn trªn m¹ng. Bªn c¹nh ®ã kü thuËt cöa sæ trît cßn cho phÐp bªn nhËn
tr¸nh ®îc t×nh tr¹ng d÷ liÖu bÞ mÊt b»ng c¸ch lµm gi¶m lu lîng d÷ liÖu göi
®Õn nÕu bé ®Öm cña nã kh«ng chøa thªm nhiÒu d÷ liÖu.
Kü thuËt cöa sæ trît cña TCP ®îc tiÕn hµnh ë møc Byte chø kh«ng ph¶i
ë møc Segment hay Packet nh tr×nh bµy ë trªn. C¸c Bytes cña luång d÷ liÖu ®-

Vò Khoa §TTT4 K40

27
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

îc ®¸nh sè mét c¸ch tuÇn tù vµ mét cöa sæ ®îc ®Þnh nghÜa bëi ba con trá nh
h×nh 1.15.

3
2 1

12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

Window
H­íng tr­ît
1 2 3 C¸c con trá
H×nh 1.15: CÊu h×nh cöa sæ trît
T¹i mçi thêi ®iÓm, con trá ®Çu tiªn trá vµo mÐp bªn tr¸i cöa sæ, con trá
thø hai trá vµo mÐp bªn ph¶i cöa sæ vµ con trá thø ba x¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c
Bytes ®îc göi ®i. Con trá bªn ph¶i vµ bªn tr¸i cöa sæ x¸c ®Þnh kÝch thíc cña
cöa sæ. C¸c phÇn mÒm giao thøc göi c¸c gãi bªn trong cöa sæ kh«ng cã trÔ do
®ã danh giíi bªn trong cöa sæ lu«n lu«n di chuyÓn tõ bªn ph¶i qua bªn tr¸i.
Nh trong h×nh 1.14 chØ ra Byte thø hai ®· ®îc göi vµ nhËn ®îc b¸o
nhËn, Bytes thø 3, 4 ®· ®îc göi nhng cha cã b¸o nhËn, Bytes thø 5, 6 cha ®îc
göi nhng sÏ ®îc göi mµ kh«ng cã trÔ. C¸c Bytes lín h¬n 7 cha ®îc göi cho ®Õn
khi cöa sæ di chuyÓn.
Cã mét sù kh¸c biÖt gi÷a cöa sæ trît TCP vµ cöa sæ trît ®îc tr×nh bµy ë
trªn lµ cöa sæ trît TCP cã thÓ thay ®æi kÝch thíc theo thêi gian. Trong ®ã mçi
b¸o nhËn ®Òu cã th«ng tin vÒ tr¹ng th¸i bé ®Öm t¹i bÖn nhËn, cho biÕt bªn
nhËn cã thÓ nhËn thªm ®îc bao nhiªu Bytes d÷ liÖu n÷a. NÕu nhËn ®îc th«ng
b¸o kÝch thíc bé ®Öm cßn Ýt th× bªn göi sÏ gi¶m kÝch cì cña cöa sæ vµ nã
kh«ng göi sè Bytes d÷ liÖu qu¸ kÝch thíc cña bé ®Öm. Cßn nÕu th«ng b¸o
r»ng kÝch thíc cña bé ®Öm t¨ng th× bªn göi sÏ t¨ng t¬ng øng kÝch thíc cña cöa
sæ.
V× liªn kÕt TCP lµ lo¹i kiªn kÕt ®Çy ®ñ, d÷ liÖu cã thÓ ®îc truyÒn theo
c¶ hai híng, tøc lµ t¹i mçi thêi ®iÓm d÷ liÖu cã thÓ ®îc truyÒn tõ hai ®Çu
cuèi cña liªn kÕt mét c¸ch ®éc lËp víi nhau nªn t¹i mçi ®Çu cña liªn kÕt sÏ cã
thÓ duy tr× hai cöa sæ mét ®Ó göi d÷ liÖu vµ mét ®Ó nhËn d÷ liÖu.
1.2.4.1.ThiÕt lËp vµ huû bá liªn kÕt
Nh ta ®· biÕt TCP lµ mét giao thøc kiÓu cã liªn kÕt, tøc lµ cÇn ph¶i cã
giai ®o¹n thiÕt lËp mét liªn kÕt gi÷a mét cÆp thùc TCP tríc khi truyÒn d÷
liÖu vµ huû bá liªn kÕt khi kh«ng cßn nhu cÇu trao ®æi d÷ liÖu n÷a.

Vò Khoa §TTT4 K40

28
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

ThiÕt lËp liªn kÕt TCP

Mét liªn kÕt cã thÓ ®îc thiÕt lËp theo mét trong hai c¸ch chñ ®éng
(active) vµ bÞ ®éng (passive). NÕu liªn kÕt ®îc thiÕt lËp theo c¸ch bÞ ®éng
th× ®Çu tiªn TCP t¹i tr¹m muèn thiÕt lËp liªn kÕt sÏ nghe vµ chê yªu cÇu liªn
kÕt tõ mét tr¹m kh¸c. Tuú trêng hîp cña lêi gäi hµm mµ ngêi sö dông ph¶i chØ
ra cæng yªu cÇu kÕt nèi hoÆc cã thÓ kÕt nèi víi mét cæng bÊt kú.
Víi ph¬ng thøc chñ ®éng th× ngêi sö dông yªu cÇu TCP thö thiÕt lËp mét
liªn kÕt víi mét Socket nµo ®ã víi mét møc u tiªn vµ ®é an toµn nhÊt ®Þnh.
NÕu tr¹m ë xa kia ®¸p l¹i b»ng mét hµm Passive open t¬ng hîp hoÆc ®· göi
mét active open t¬ng hîp th× liªn kÕt sÏ ®îc thiÕt lËp. NÕu liªn kÕt ®îc thiÕt
lËp thµnh c«ng th× th× hµm Open success primitive ®îc dïng ®Ó th«ng b¸o
cho ngêi sö dông biÕt (còng ®îc sö dông trong trêng hîp Passive Open) cßn
nÕu thÊt b¹i th× hµm Open failure primitive ®îc dïng ®Ó th«ng b¸o.
Huû bá mét liªn kÕt:
Khi kh«ng cßn nhu cÇu trao ®æi d÷ liÖu n÷a th× liªn kÕt TCP cã thÓ ®îc
huû bá. Liªn kÕt cã thÓ ®îc huû bá theo hai c¸ch:
 Huû bá mét c¸ch bÊt thêng.
 Huû bá mét c¸ch b×nh thêng.
Liªn kÕt ®îc huû bá mét c¸ch b×nh thêng khi toµn bé d÷ liÖu ®· ®îc
truyÒn hÕt. Tøc lµ hai bªn kh«ng cßn nhu cÇu trao ®æi d÷ liÖu n÷a.
Liªn kÕt cã thÓ bÞ huû bá mét c¸ch bÊt thêng v× mét lý do nµo ®ã(do ng-
êi sö dông hoÆc do TCP ®ãng liªn kÕt do kh«ng thÓ duy tr× ®îc liªn kÕt).
Toµn bé d÷ liÖu ®ang truyÒn cã thÓ bÞ mÊt.
1.2.4.3.TruyÒn vµ nhËn d÷ liÖu
Sau khi liªn kÕt ®îc thiÕt lËp gi÷a mét cÆp thùc thÓ TCP th× cã thÓ
tiÕn hµnh viÖc truyÒn d÷ liÖu. Víi liªn kÕt TCP d÷ liÖu cã thÓ ®îc truyÒn
theo c¶ hai híng.
Khi nhËn ®îc mét khèi d÷ liÖu cÇn chuyÓn ®i tõ ngêi sö dông, TCP sÏ l-
u gi÷ nã t¹i bé ®Öm göi. NÕu cê PUST ®îc dùng th× toµn bé d÷ liÖu trong bé
®Öm sÏ ®îc göi ®i hÕt díi d¹ng c¸c TCP Sgment. Cßn nÕu cê PUST kh«ng ®-
îc dùng th× toµn bé d÷ liÖu vÉn ®îc lu gi÷ trong bé ®Öm ®Ó chê göi ®i khi
cã c¬ héi thÝch hîp.
T¹i bªn nhËn, d÷ liÖu göi ®Õn sÏ ®îc lu gi÷ trong bé ®Öm nhËn. NÕu d÷
liÖu ®Öm ®îc ®¸nh dÊu bëi cê PUST th× toµn bé d÷ liÖu trong bé ®Öm
nhËn sÏ ®îc göi lªn cho ngêi sö dông. Cßn nÕu d÷ liÖu kh«ng ®îc ®¸nh dÊu
víi cê PUST th× chóng vÉn ®îc lu trong bé ®Öm. NÕu d÷ liÖu khÈn cÇn ph¶i

Vò Khoa §TTT4 K40

29
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

chuyÓn gÊp th× cê URGENT ®îc dïng vµ ®¸nh dÊu d÷ liÖu b»ng bit URG
®Ó b¸o r»ng d÷ liÖu khÈn cÇn ®îc chuyÓn gÊp.

Vò Khoa §TTT4 K40

30
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Giao thøc TCP/IP

1.2.5. Giao thøc UDP

UDP (User Datagram Protocol) lµ mét giao thøc kiÓu kh«ng kÕt nèi, ®îc
sö dông trong mét sè yªu cÇu øng dông thay thÕ cho TCP. T¬ng tù nh giao thøc
IP, UDP kh«ng thùc hiÖn c¸c giai ®o¹n thiÕt lËp vµ huû bá liªn kÕt, kh«ng cã
c¸c c¬ chÕ b¸o nhËn (Acknowledgement) nh trong TCP. UDP cung cÊp c¸c
dÞch vô giao vËn kh«ng ®¸ng tin cËy. D÷ liÖu cã thÓ bÞ mÊt, bÞ lçi hay bÞ
truyÒn luÈn quÈn trªn m¹ng mµ kh«ng hÒ cã th«ng b¸o lçi ®Õn n¬i göi hoÆc
n¬i nhËn. Do thùc hiÖn Ýt chøc n¨ng h¬n TCP nªn UDP ch¹y nhanh h¬n, nã th-
êng ®îc sö dông trong c¸c dÞch vô kh«ng ®ßi hái ®é tin vËy cao. §¬n vÞ d÷
liÖu dïng trong giao thóc UDP lµ UDP Datagram. Khu«n d¹ng cña mét UDP
Datagrram gåm hai phÇn : PhÇn tiªu ®Ò (Header) chøa c¸c th«ng tin ®iÒu
khiÓn vµ phÇn Data chøa d÷ liÖu
Khu«n d¹ng cña UDP Datagram cô thÓ nh h×nh 1.16.

UDP Source Port UDP Destination Port

UDP Message Length UDP Checksum
Data
... ...

H×nh 1.16: Khu«n d¹ng UDP Datagram

Trong ®ã :
 UDP Source Port (16 bits) : Cho biÕt ®Þa chØ cæng cña tr¹m nguån.
NÕu nã kh«ng ®îc chØ ra th× trêng nµy ®îc thiÕt lËp lµ 0.
 UDP Destination Port (16 bits) : Cho biÕt ®Þa chØ cæng cña tr¹m
®Ých.
 UDP Message Length (16 bits): Cho biÕt kÝch thíc cña mét UDP
Datagram (kÓ c¶ phÇn Header). KÝch thíc tèi thiÓu cña mét UDP
Datagram lµ 8 Bytes (chØ cã phÇn Header, kh«ng cã phÇn d÷ liÖu).
 UDP Checksum (16 bits): Lµ m· kiÓm so¸t lçi theo ph¬ng ph¸p CRC .
Líp UDP ®îc ®Æt trªn líp IP, tøc lµ UDP Datagram khi chuyÓn xuèng tÇng díi
sÏ ®îc ®Æt vµo IP Datagram ®Ó truyÒn trªn liªn m¹ng. IP Datagram nµy ®îc
ghÐp vµo mét khung tin råi ®îc göi tíi liªn m¹ng ®Õn tr¹m ®Ých. T¹i tr¹m
®Ých c¸c PDU ®îc göi tõ díi lªn trªn, qua mçi tÇng phÇn Header cña PDU ®îc
gì bá vµ cuèi cïng chØ cßn l¹i phÇn d÷ liÖu nh ban ®Çu ®îc chuyÓn cho ngêi
sö dông.

Vò Khoa §TTT4 K40

31
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 2: M¹ng Internet

Ch¬ng 2: m¹ng Internet

2.1.Tæ chøc cña Internet

Internet lµ mét liªn m¹ng, tøc lµ m¹ng cña c¸c m¹ng con. VËy ®Çu tiªn lµ
vÊn ®Ò kÕt nèi hai m¹ng con. §Ó kÕt nèi hai m¹ng con víi nhau, cã hai vÊn
®Ò cÇn gi¶i quyÕt VÒ mÆt vËt lý, hai m¹ng con chØ cã thÓ kÕt nèi víi nhau
khi cã mét m¸y tÝnh cã thÓ kÕt nèi víi c¶ hai m¹ng nµy. ViÖc kÕt nèi ®¬n
thuÇn vÒ vËy lý cha thÓ lµm cho hai m¹ng con cã thÓ trao ®æi th«ng tin víi
nhau. VËy vÊn ®Ò thø hai lµ m¸y kÕt nèi ®îc vÒ mÆt vËt lý víi hai m¹ng con
ph¶i hiÓu ®îc c¶ hai giao thøc truyÒn tin ®îc sö dông trªn hai m¹ng con nµy vµ
c¸c gãi th«ng tin cña hai m¹ng con sÏ ®îc göi qua nhau th«ng qua ®ã. C¸c
Bridges, Gateways hoÆc Router ®îc dïng ®Ó kÕt nèi c¸c m¹ng víi nhau
 Bridge lµ mét thiÕt bÞ m¹ng mµ cã kh¶ n¨ng kÕt nèi hai hoÆc nhiÒu
m¹ng nhng c¸c m¹ng nµy ph¶i dïng chung giao thøc chóng thêng ®îc sö
dông ®Ó nèi hai m¹ng LAN cïng lo¹i víi nhau.
 Router lµ mét nót m¹ng trong ®ã cã chøa c¸c gi¶i thuËt chän ®êng khi
nhËn ®îc mét Datagram th× nã sÏ göi chuyÓn tiÕp Datagram ®i ®Ón
nót m¹ng tiÕp theo tuú vµo ®Þa chØ cña Datagram vµ gi¶i thuËt chän
®êng.
 Gateway lµ mét thiÕt bÞ thùc hiÖn chøc n¨ng dÉn ®êng. Nã thêng lµ
mét thiÕt bÞ ®éc lËp mµ cã thÓ thùc hiÖn giao thøc truyÒn tõ m¹ng
nµy sang m¹ng kh¸c.
Th«ng thêng viÖc kÕt nèi gi÷a hai m¹ng dïng mét m¸y tÝnh m¸y tÝnh nµy
®îc gäi lµ Internet gateway hay Router.

Net 1 Net 2
Router Router

H×nh 1.17: Hai m¹ng Net 1 vµ Net 2 kÕt nèi th«ng qua Router.
Khi kÕt nèi ®· trë nªn phøc t¹p h¬n, c¸c Gateways cÇn ph¶i biÕt vÒ s¬
®å kiÕn tróc cña c¸c m¹ng kÕt nèi. VÝ dô trong h×nh 1.18 cho thÊy nhiÒu
m¹ng ®îc kÕt nèi b»ng Router.

Vò Khoa §TTT4 K40

32
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 2: M¹ng Internet

Net 1 Net 3
Router 1 Router 3

Router 2

Net 2

H×nh 1.18: Ba m¹ng kÕt nèi víi nhau th«ng qua c¸c Router
Nh h×nh 1.18, Router R1 ph¶i chuyÓn tÊt c¶ c¸c gãi th«ng tin ®Õn mét
m¸y n»m ë m¹ng Net 2 hoÆc Net 3. Víi kÝch thíc lín nh m¹ng Internet, viÖc
c¸c Routers lµm sao cã thÓ quyÕt ®Þnh vÒ viÖc chuyÓn c¸c gãi th«ng tin cho
c¸c m¸y trong c¸c m¹ng sÏ trë nªn phøc t¹p h¬n.
§Ó c¸c Routers cã thÓ thùc hiÖn ®îc c«ng viÖc chuyÓn mét sè lín c¸c gãi
th«ng tin thuéc c¸c m¹ng kh¸c nhau ngêi ta ®Ò ra quy t¾c lµ:
C¸c Routers chuyÓn c¸c gãi th«ng tin dùa trªn ®Þa chØ m¹ng cña n¬i
®Õn, chø kh«ng ph¶i dùa trªn ®Þa chØ cña m¸y m¸y nhËn.
Nh vËy, dùa trªn ®Þa chØ m¹ng nªn tæng sè th«ng tin mµ Router ph¶i lu
gi÷ vÒ s¬ ®å kiÕn tróc m¹ng sÏ tu©n theo sè m¹ng trªn Internet chø kh«ng ph¶i
lµ sè m¸y trªn Internet.
Trªn Internet, tÊt c¶ c¸c m¹ng ®Òu cã quyÒn b×nh ®¼ng cho dï chóng cã
tæ chøc hay sè lîng m¸y lµ rÊt chªnh lÖch nhau. Giao thøc TCP/IP cña Internet
ho¹t ®éng tu©n theo quan ®iÓm sau:
TÊt c¸c c¸c m¹ng con trong Internet nh lµ Ethernet, mét m¹ng diÖn réng
nh NSFNET back bone hay mét liªn kÕt ®iÓm-®iÓm gi÷a hai m¸y duy nhÊt
®Òu ®îc coi nh lµ mét m¹ng.
§iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm ®Çu tiªn khi thiÕt kÕ giao thøc
TCP/IP lµ ®Ó cã thÓ liªn kÕt gi÷a c¸c m¹ng cã kiÕn tróc hoµn toµn kh¸c nhau,
kh¸i niÖm "m¹ng" ®èi víi TCP/IP bÞ Èn ®i phÇn kiÕn tróc vËt lý cña m¹ng.
§©y chÝnh lµ ®iÓm gióp cho TCP/IP tá ra rÊt m¹nh.

Vò Khoa §TTT4 K40

33
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 2: M¹ng Internet

Nh vËy, ngêi dïng trong Internet h×nh dung Internet lµm mét m¹ng thèng
nhÊt vµ bÊt kú hai m¸y nµo trªn Internet ®Òu ®îc nèi víi nhau th«ng qua
mét m¹ng duy nhÊt. H×nh 1.19 m« t¶ kiÕn tróc tæng thÓ cña Internet díi m¾t
ngêi dïng vµ kiÕn tróc tæng qu¸t cña Internet.

Internet
Internet

Router Physical
net

host Host

(a) (b)

H×nh 1.19: (a) - M¹ng Internet díi con m¾t ngêi sö dông. C¸c m¸y ®îc
nèi víi nhau th«ng qua mét m¹ng duy nhÊt. (b) - KiÕn tróc tæng qu¸t cña m¹ng
Internet. C¸c Routers cung cÊp c¸c kÕt nèi gi÷a c¸c m¹ng.

2.2.Mét sè ph¬ng thøc kÕt nèi Internet phæ biÕn :

C¸c m¹ng m¸y tÝnh vµ m¸y tÝnh t¹o thµnh Internet n»m r¶i r¸c kh¾p n¬i
trªn thÕ giíi do ®o kÕt nèi Internet lµ kÕt nèi c¸c m¹ng diÖn réng (WAN). Cã
rÊt nhiÒu c«ng nghÖ kÕt nãi m¹ng diÖn réng ®ang ®îc sö dông trªn Internet
nhng ®îc chia lµ hai lo¹i chÝnh lµ lo¹i dïng dÞch vô ®iÖn tho¹i (Telephony) vµ
lo¹i kh«ng dïng dÞch vô ®iÖn tho¹i (Non- Telephony)
2.2.1. C¸c hÖ thèng dïng dÞch vô ®iÖn tho¹i
C¸c hÖ thèng nµy gåm cã:
2.2.1.1. Leased Line (®êng d©y thuª bao)
C¸ch kÕt nèi nµy lµ c¸ch kÕt nèi phæ biÕn nhÊt hiÖn nay gi÷a hai ®iÓm
cã kho¶ng c¸ch lín . Leased Line lµ c¸c m¹ch sè kÕt nèi liªn tôc, ®îc c¸c c«ng ty
viÔn th«ng cho thuª. Chóng ®îc ph©n ra lµm hai líp chÝnh lµ Tx ( theo chuÈn
Mü , Canada ) vµ Ex (theo tiªu chuÈn cña Ch©u ¢u, Nam Mü, ViÖt Nam..).
T0/E0 t¬ng ®¬ng víi mét kªnh tho¹i riªng lÎ chóng t¹o nÒn t¶ng cho c¸c dÞch
vô truyÒn sè liÖu tèc ®é cao h¬n.

Vò Khoa §TTT4 K40

34
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 2: M¹ng Internet

2.2.1.2.Frame Relay vµ X25

X25 lµ giao thøc truyÒn th«ng tin cã thÓ ®Þnh híng qua ®êng d©y thuª
bao X25 sö dông ®Þa chØ theo c¸ch gÇn gièng víi m¹ng côc bé. Nã cho phÐp
truyÒn c¸c khung d÷ liÖu sè ho¸ qua kho¶ng c¸ch lín
Frame Relay lµ mét thay thÕ cho X25 gióp gi¶m chi phÝ cña ®êng
truyÒn b»ng c¸ch t¹o mét m¹ch truyÒn ¶o cè ®Þnh thay v× truyÒn tõng gãi.
C«ng nghÖ nµy xo¸ bá ®îc viÖc ®¸nh ®Þa chØ vµ truyÒn th«ng tin söa lçi
cña X25.
2.2.1.3. DSL (Digital Subscriber Line)
Lµ mét biÓn thÓ cña ®êng ®iÖn tho¹i sè chuÈn, ho¹t ®éng th«ng qua kÕt
nèi ®êng ®iÖn tho¹i th«ng thêng. DSL ®îc ph¸t triÓn ®Ó cung cÊp mét dÞch
vô thay thÕ cho truyÒn h×nh nhng nã høa hÑn liªn kÕt tèc ®é cao vµ chi phÝ
thÊp
2.2.1.3. ISDN ( Integrated Services Digital Network)
Nã lµ mét m¹ch nèi kü thuËt sè quay sè (dial up digital circuit) kh«ng gièng
nh Leased-Line ®îc kÕt nèi cè ®Þnh vµo hai thiÕt bÞ ®Çu cuèi cè ®Þnh.
ISDN cho phÐp ngêi dïng t¹o ra vµ huû bá liªn kÕt bÊt kú gi÷a hai ISDN
adapter nµo. Mét ®iÓm kh¸c n÷a víi Leased-Line lµ ISDN cã thÓ dïng cho kÕt
nèi tèc ®é cao trong sö dông Internet c¸ nh©n, gia ®×nh mét c¸ch dÔ dµnh v×
nã ho¹t ®éng trªn cïng mét ®êng truyÒn vËt lý nh ®êng d©y ®iÖn tho¹i. Do
vËy cã thÓ dÔ dµng chuyÓn ®æi tõ ®êng truyÒn Telephone analog thµnh ®-
êng truyÒn ISDN b»ng c¸ch ®æi thiÕt bÞ ®Çu cuèi ë tæng ®µi trung t©m.
Tèc ®é c¬ b¶n ®îc cung cÊp lµ 128 Kbps. C¸c ®êng d©y ISDN thêng ®îc dïng
®Ó nèi tõ ngêi dïng ®Õn c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô Internet. §êng truyÒn
ISDN cã u ®iÓm lµ ®iÖn tho¹i vµ m¸y tÝnh cã thÓ dïng chung mét ®êng
truyÒn. Ngêi dïng cã thÓ nhËn ®iÖn tho¹i gäi tíi, hoÆc gäi ®iÖn tho¹i ®i
trong khi m¸y tÝnh vÉn truy cËp Internet.
2.2.1.4. ATM (Asynchronous Transfer Mode)
Lµ c«ng nghÖ míi trong cµi ®Æt ®êng truyÒn trªn ®êng ®iÖn tho¹i chÝnh
nèi gi÷a c¸c thµnh phè vµ c¸c c«ng ty . ATM cho phÐp truyÒn c¸c dÞch vô
kh¸c nhau (tèc ®é kh¸c nhau, yªu cÇu thêi gian trÔ kh¸c nhau) trªn cïng mét ®-
êng truyÒn vËt lý. ATM høa hÑn mét tèc ®é cao cho kÕt nèi Internet. ViÖc sö
dông ATM ®Ó kÕt nèi Internet sÏ ®îc tr×nh bµy trong phÇn cuèi cña ®å ¸n
nµy.

Vò Khoa §TTT4 K40

35
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 2: M¹ng Internet

2.2.1.5.§êng d©y ®iÖn tho¹i Analog

§©y lµ c¸ch phæ biÕn nhÊt hiÖn nay ®Ó kÕt nèi Internet b»ng c¸ch dïng
mét modem nèi gi÷a ®êng d©y ®iÖn tho¹i Analog vµ m¸y tÝnh. Khi muèn
truy cËp Internet th× ngêi dïng ph¶i dïng modem quay sè ®Õn nhµ cung cÊp
dÞch vô (ISP) mµ hä kÕt nèi . Modem sÏ quay sè ®Õn Modem cña nhµ cung
cÊp dÞch vô vµ m¸y tÝnh sÏ sö dông ®îc Internet . Truy nhËp kiÓu nµy cho
tèc ®é thÊp (Tèi ®a hiÖn nay lµ 56 Kbps).
2.2.2 C¸c hÖ thèng kh«ng dïng dÞch vô ®iÖn tho¹i

2.2.2.1.HÖ thèng cung cÊp c¸p quang lÆp côc bé

Cã nhiÒu c«ng ty dÞch vô tù thiÕt lËp hÖ thèng c¸p quang . HÖ thèng nµy
hoµn toµn ®îc t¹o bëi mét ®êng c¸p quang ®¬n thËp chÝ tíi tËn ®iÓm kÕt nèi
ë phÝa ngêi dïng .Khi kÕt nèi th«ng qua mét Router vµo m¹ng ,nh÷ng m¹ng
nµy cã thÓ truyÒn d÷ liÖu nhanh h¬n lµ tèc ®é tiªu thô d÷ kiÖu ë phÝa ngêi
dïng
2.2.2.2.Modem c¸p
Modem c¸p lµ lo¹i cã b¨ng truyÒn lín ho¹t ®éng ë tèc ®é rÊt cao . Modem
c¸p hay ®îc sö dông ®Ó kÕt nèi vµo m¹ng truyÒn h×nh c¸p . Nh÷ng dÞch vô
nµy thêng kh«ng c©n ®èi nghÜa lµ nã cung cÊp b¨ng th«ng t¶i xuèng lín h¬n
nhiÒu so víi b¨ng th«ng n¹p lªn. Modem c¸p ®îc kÕt nèi thêng xuyªn chø kh«ng
gièng nh modem ®iÖn tho¹i th«ng thêng.
2.2.2.3.KÕt nèi trùc tiÕp
LAN hoÆc c¸c m¸y tÝnh lín ch¼ng h¹n nh minicomputer cã thÓ kÕt nèi
trùc tiÕp vµo Internet khi LAN kÕt nèi vµo Internet th× tÊt c¶ c¸c m¸y trong
m¹ng cã thÓ truy cËp vµo Internet

2.3.C¸c dÞch vô th«ng dông cña Internet

Internet cµng ngµy cµng ph¸t triÓn vµ cung cÊp cho con ngêi nhiÒu lo¹i
dÞch vô díi ®©y tr×nh bµy mét sè dÞch vô th«ng dông cña Internet ngµy nay :
2.3.1.Th ®iÖn tö
Th ®iÖn tö (Electronic Mail) cßn ®îc gäi t¾t lµ E-mail. Môc ®Ých cña
nã lµ ®Ó göi hoÆc nhËn nh÷ng th ®iÖn tö tõ n¬i nµy qua n¬i kh¸c mét c¸ch
nhanh chãng tõ vµi gi©y cho tíi vµi phót hoÆc vµi tiÕng ®ång hå.

Vò Khoa §TTT4 K40

36
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 2: M¹ng Internet

Ngµy nay, nhê sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña Internet ngêi ta cã thÓ göi th
®iÖn tö tíi c¸c quèc gia trªn kh¾p thÕ giíi. Víi sù tiÖn lîi nh vËy cho nªn E-
Mail ®· hÇu nh trë thµnh mét nhu cÇu cÇn ph¶i cã cña mçi ngêi sö dông m¸y
tÝnh. Trªn thùc tÕ, cã rÊt nhiÒu hÖ thèng m¸y tÝnh kh¸c nhau vµ mçi hÖ
thèng l¹i cã cÊu tróc chuyÓn nhËn th ®iÖn tö kh¸c nhau. ViÖc nµy ®îc gi¶i
quyÕt b»ng c¸ch sö dông mét giao thøc chung cho th ®iÖn tö. Giao thøc chung
®ã gäi lµ giao thøc chuyÓn vËn th tõ (Simple Mail Transfer Protocol viÕt t¾t
lµ SMTP). Nhê vµo SMTP nµy mµ sù chuyÓn vËn th ®iÖn tö trªn Internet ®·
trë thµnh dÔ dµng nhanh chãng cho tÊt c¶ mäi ngêi.
2.3.2. M¹ng th«ng tin toµn cÇu (World Wide Web- WWW)
§©y dÞch vô míi vµ m¹nh nhÊt trªn Internet. WWW ®îc x©y dùng dùa
trªn mét kü thuËt cã tªn gäi lµ hypertext (siªu v¨n b¶n). Hypertext lµ kü thuËt
tr×nh bµy th«ng tin trªn mét trang trong ®ã cã mét sè tõ cã thÓ "në" ra thµnh
mét trang th«ng tin míi cã néi dung ®Çy ®ñ h¬n. Trªn cïng mét trang th«ng tin
cã thÓ cã nhiÒu kiÓu d÷ liÖu kh¸c nhau nh Text, ¶nh hay ©m thanh. §Ó x©y
dùng c¸c trang d÷ liÖu víi c¸c kiÓu d÷ liÖu kh¸c nhau nh vËy, WWW sö dông
mét ng«n ng÷ cã tªn lµ HTML (HyperText Markup Language). HTML cho
phÐp ®Þnh d¹ng c¸c trang th«ng tin, cho phÐp th«ng tin ®îc kÕt nèi víi nhau.
Trªn c¸c trang th«ng tin cã mét sè tõ cã thÓ "në" ra, mçi tõ nµy thùc chÊt
®Òu cã mét liªn kÕt víi c¸c th«ng tin kh¸c. §Ó thùc hiÖn viÖc liªn kÕt c¸c tµi
nguyªn nµy, WWW sö dông ph¬ng ph¸p cã tªn lµ URL (Universal Resource
Locator). Víi URL, WWW còng cã thÓ truy nhËp tíi c¸c tµi nguyªn th«ng tin tõ
c¸c dÞch vô kh¸c nhau nh FTP, Gopher, Wais... trªn c¸c server kh¸c nhau.
Víi sù bïng næ dÞch vô WWW, dÞch vô nµy cµng ngµy cµng ®îc më
réng vµ ®a thªm nhiÒu kü thuËt tiªn tiÕn nh»m t¨ng kh¶ n¨ng biÓu ®¹t th«ng
tin cho ngêi sö dông. Mét sè c«ng nghÖ míi ®îc h×nh thµnh nh Active X, Java
cho phÐp t¹o c¸c trang Web ®éng thùc sù më ra mét híng ph¸t triÓn rÊt lín cho
dÞch vô nµy.
2.3.3. DÞch vô truyÒn tÖp - FTP
Mét trong nh÷ng dÞch vô phæ biÕn nhÊt ®îc sö dông trªn m¹ng Internet
lµ dÞch vô truyÒn tÖp (file) qua c¸c m¸y tÝnh. DÞch vô nµy ®îc dïng ®Ó
chuyÓn t¶i c¸c file gi÷a c¸c m¸y chñ trªn m¹ng, gi÷a m¸y chñ vµ m¸y kh¸ch
(client). C¸c file cã thÓ ë d¹ng v¨n b¶n, ¶nh tÜnh, ¶nh video, c¸c th viÖn, ®Æc
biÖt lµ c¸c phÇn mÒm øng dông ®îc cung cÊp miÔn phÝ hoÆc thö nghiÖm.

Vò Khoa §TTT4 K40

37
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 2: M¹ng Internet

ViÖc truyÒn file ®îc th«ng qua mét giao thøc cña Internet gäi lµ giao thøc
FTP (File Transfer Protocol viÕt t¾t lµ FTP). Giao thøc nµy thùc hiÖn viÖc
truyÒn file gi÷a c¸c m¸y tÝnh kh«ng phô thuéc vµo vÞ trÝ ®Þa lý hay m«i tr-
êng hÖ ®iÒu hµnh. §iÒu cÇn thiÕt lµ 2 m¸y ®Òu nèi m¹ng Internet vµ ®Òu
cã phÇn mÒm cã thÓ hiÓu ®îc giao thøc FTP.
2.3.4. DÞch vô truy nhËp tõ xa -TELNET
Mét trong nh÷ng c«ng cô c¬ b¶n cña Internet lµ Telnet. Telnet lµ mét giao
thøc cho phÐp ngêi sö dông cã thÓ truy nhËp vµo mét m¸y tÝnh ë xa vµ khai
th¸c c¸c tµi nguyªn cña m¸y ®ã hoµn toµn gièng nh ®ang ngåi trªn m¸y cña
m×nh.
§iÒu kiÖn c¨n b¶n ®Ó sö dông dÞch vô Telnet lµ m¸y tÝnh cña ngêi sö
dông ph¶i ®îc nèi vµo m¹ng Internet. Ngoµi ra ngêi sö dông ph¶i cã ch¬ng
tr×nh Telnet. Khi dïng telnet ®Ó vµo mét m¸y nµo ®ã nã sÏ hái tªn truy nhËp
vµ mËt khÈu. Gièng nh FTP, trªn m¹ng Internet cã nhiÒu host cho phÐp ngêi
sö dông truy nhËp b»ng telnet nÆc danh, chØ cÇn khai b¸o ®Þa chØ E-Mail
cña m×nh.
2.3.5. DÞch vô tra cøu theo chØ môc - Gopher
Gopher lµ mét dÞch vô tra cøu th«ng tin theo chñ ®Ò vµ sö dông c¸c
thùc ®¬n. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ph©n ph¸t c¸c tµi liÖu theo mét chñ ®Ò nhÊt
®Þnh cho ngêi sö dông trªn Internet, ngêi ta ®· thiÕt lËp c¸c m¸y cã lu tr÷ tµi
liÖu. Muèn sö dông nh÷ng tµi liÖu nµy, ngêi sö dïng cÇn cã mét phÇn mÒm
®Ó kÕt nèi vµo m¸y chñ GOPHER, vµ m¸y nµy sÏ ®a ra c¸c thùc ®¬n cho ng-
êi sö dông chän lùa. Ngoµi ra trong mét sè m¸y cßn lu tr÷ c¸c chØ dÉn kÕt nèi
hoÆc ®Þa chØ cña c¸c gopher kh¸c. Th«ng qua c¸c client cña gopher, ngêi sö
dông cã thÓ nhËn nh÷ng file v¨n b¶n, h×nh ¶nh, ®å ho¹, ©m thanh.
2.3.6. DÞch vô nhãm tin - USENET
USENET lµ ch÷ ®îc gäi t¾t tõ ch÷ users’Network vµ ®îc coi lµ M¹ng
nhãm tin lín nhÊt trªn Internet. M¹ng nhãm tin nµy lµ do hµng ngµn m¸y Phôc
Vô Tin (News Host) ®îc liªn kÕt l¹i víi nhau ®Ó truyÒn ®¹t tin tøc. MÆc dï
M¹ng líi nhãm tin dïng Internet ®Ó chuyÓn t¶i vµ ph©n phèi mét phÇn lín tin
tøc nhng thËt ra nã c¸ch biÖt vµ kh¸c víi Internet. M¹ng líi nhãm tin lµ do hµng
ngµn m¸y phôc vô tin (News Host) kÕt nèi l¹i víi nhau trªn toµn cÇu. V× nã ký
sinh trªn Internet nªn ngoµi viÖc khai th¸c th«ng qua m¹ng Internet nã cßn cã c¬
chÕ khai th¸c ®éc lËp kh«ng qua m¹ng Internet mµ ®¨ng ký riªng.

Vò Khoa §TTT4 K40

38
§å ¸n tèt nghiÖp Ch¬ng 2: M¹ng Internet

M¹ng nhãm tin lµ m«i trêng tranh luËn thÕ giíi. Nã cho phÐp ngêi sö
dông cã thÓ trao ®æi th«ng tin vÒ mét chñ ®Ò mµ hä cïng quan t©m. Th trªn
usernet ®îc göi ®Õn vµ lu tr÷ trªn mét m¸y chñ chøa tin. Ngêi sö dông cã thÓ
®Æt c©u hái, ®a ra ý kiÕn tranh luËn vÒ mét chñ ®Ò nµo ®ã, göi th«ng b¸o
hoÆc c¸c tµi liÖu vµo usernet.
2.3.7. DÞch vô t×m kiÕm th«ng tin diÖn réng WAIS (Wide Area Information
Service).
WAIS lµ mét c«ng cô t×m kiÕm th«ng tin trªn m¹ng Inetrnet th«ng qua
mét chuçi c¸c ®Ò môc lùa chän, dÞch vô WAIS cho phÐp ngêi dïng t×m kiÕm
c¸c tÖp d÷ liÖu cã chøa mét x©u ký tù x¸c ®Þnh tríc.
M¹ng WAIS toµn cÇu dùa trªn c¸c th môc cña m¸y chñ (Directory of
server). §©y thùc sù lµ nh÷ng kho tµng d÷ liÖu ®Ó ngêi dïng t×m kiÕm.
Qu¸ tr×nh thùc hiÖn cuéc t×m kiÕm WAIS cã thÓ so s¸nh víi viÖc
tham kh¶o t¹i th viÖn. Bíc ®Çu tiªn cña b¹n lµ chän nh÷ng cuèn s¸ch mµ b¹n
muèn t×m th«ng tin cho chñ ®Ò ®· ®Þnh. B¹n cã thÓ tËp hîp nh÷ng cuèn s¸ch
nµy trªn kÖ s¸ch c¹nh ®ã tríc khi b¹n më mét chñ ®Ò. §iÒu nµy gièng nh chän
chñ ®Ò tõ Directory of Server, sau ®ã b¹n b¾t ®Çu t×m kiÕm vÞ trÝ lu tr÷
th«ng tin ®èi víi nh÷ng chñ ®Ò ®· chän. §ång thêi WAIS cho phÐp b¹n cËp
nhËt danh s¸ch nh÷ng tµi nguyªn WAIS chuÈn bÞ cho b¹n tiÕn hµnh t×m
kiÕm. WAIS server cßn thùc hiÖn ®Õm sè lÇn xuÊt hiÖn cña tõ trong tÖp ®Ó
tÝnh ®iÓm vµ göi vÒ cho client gióp ngêi sö dông dÔ dµng lùa chän tÖp
m×nh cÇn.
2.3.8. DÞch vô héi tho¹i trªn Internet - IRC
Internet Relay Chat (IRC - Nãi chuyÖn qua Internet) lµ ph¬ng tiÖn "thêi gian
thùc", nghÜa lµ nh÷ng tõ b¹n gâ vµo sÏ xuÊt hiÖn gÇn nh tøc thêi trªn mµn
h×nh cña ngêi nhËn vµ tr¶ lêi cña hä cña xuÊt hiÖn trªn mµn h×nh cña b¹n nh
vËy. Thay v× ph¶i chê vµi phót hay vµi ngµy ®èi víi th«ng ®iÖp, b¹n cã thÓ
trao ®æi tøc thêi víi tèc ®é gâ ch÷ cña b¹n. IRC cã thÓ mang tÝnh c¸ nh©n nh
e-mail, ngêi l¹ kh«ng kh¸m ph¸ ®îc néi dung trao ®æi cña b¹n, hoÆc b¹n cã thÓ
t¹o "kªnh më" cho nh÷ng ai b¹n muèn cïng tham gia. Ngoµi viÖc trao ®æi lêi,
ngêi dïng IRC cßn cã thÓ göi file cho nhau nh h×nh ¶nh, ch¬ng tr×nh, tµi liÖu
hay nh÷ng thø kh¸c.

Vò Khoa §TTT4 K40

39