Tuoi Tho Khat Vong

TUÖÍI THÚ KHAÁT VOÅNG
MUÅC LUÅC
VUÄ ÀÛÁC NGUYÏN VÚÁI "TUÖÍI THÚ KHAÁT VOÅNG" ............................................................. 2
PHÊÌN MÖÅT: ÀOÅ SÛÁC VÚÁI TÛÃ THÊÌN ................................................................................... 6
PHÊÌN HAI : NAÂNG TIÏN TRÏN CUNG QUAÃNG VAÂ CON CHOÁ VAÂNG............................. 28
PHÊÌN BA : CUÖÅC "HAÂNH QUÊN TRONG BÖÌ” .................................................................. 49
PHÊÌN BÖËN : "PHÖË" DÖËC TRÊÌU ........................................................................................ 78
PHÊÌN NÙM : THÙÇNG XÊÍM VAÂ CHUÁ BEÁ QUEÂ CÊÅU BEÁ CÊM VÚÁI CÖ BEÁ ÀIÏËC ............. 107
LÚÂI CUÖËI SAÁCH ............................................................................................................... 136
http://ebooks.vdcmedia.com
Vuä Àûác Nguyïn 2
VUÄ ÀÛÁC NGUYÏN VÚÁI "TUÖÍI THÚ KHAÁT VOÅNG"
Sau lêìn xuêët baãn thûá nhêët truyïån "Tuöíi thú khaát voång", cuöën
saách maâ taác giaã viïët tùång caác em nhoã bõ têåt nguyïìn, Vuä Àûác
Nguyïn gûãi möåt phêìn tiïìn nhuêån buát tùång trûúâng cêm àiïëc Xaä
Àaân - Haâ Nöåi. Buöíi gùåp mùåt giûäa taác giaã cuöën saách vúái caác em nhoã
úã àêy diïîn ra thêåt xuác àöång.
Tham dûå buöíi hoåp mùåt höm êëy coá àaåi diïån nhiïìu cú quan,
àoaân thïí, coá nhiïìu baâi phaát biïíu nhiïåt thaânh. Caác em nhoã ngoan
ngoaän, chùm chuá lùæng nghe, hên hoan vöî tay nhûng qua aánh mùæt
caác em ta thêëy, úã caác em chûa xuêët hiïån nhûäng caãm xuác àùåc biïåt.
Nhûng khi nhêån ra ngûúâi àûúåc giúái thiïåu laâ nhaâ vùn Vuä Àûác
Nguyïn àang têåp tïînh bûúác túái, caác em uâa laåi, vêy quanh, coá em
veán hùèn caã hai öëng quêìn nhaâ vùn lïn àïí têån mùæt, têån tay thêëy
àûúåc àöi chên khùèng khiu, bïn cao bïn thêëp, möåt baân chên húi
veåo, di chûáng cuãa cùn bïånh baåi liïåt àeo àùèng anh suöët àúâi. Caác em
lñu rñu, cöë diïîn àaåt bùçng lúâi, bùçng ngön ngûä tay àùåc biïåt cuãa nhûäng
ngûúâi chûa noái àûúåc troån lúâi vaâ aánh mùæt... nhûäng aánh mùæt rûng
rûng. Hoáa ra, duâ bõ têåt nguyïìn tûâ beá cuäng coá ngûúâi thaânh àûúåc nhaâ
vùn. Àêy laâ nhaâ vùn! Taác giaã nhûäng têåp saách maâ caác em àaä àûúåc
thêëy tûâ mêëy höm trûúác.
"... Àûáa vûâa cêm vûâa àiïëc cêìm nùæm xöi ài trûúác, àûáa àiïëc
coäng àûáa queâ, dùæt àûáa muâ lïëch thïëch theo sau. Chuáng lñu rñu bïn
nhau, chia xeã vúái nhau miïëng xöi, mêíu sùæn. Chuáng khuyïn nhuã,
thuác eáp àûáa queâ, ngûúâi duy nhêët trong nhoám coân khaã nùng hoåc
àûúåc phaãi ài hoåc, röìi thay nhau coäng, dòu baån àïën trûúâng..." Gêëp
têåp saách Tuöíi thú khaát voång laåi, nhûäng hònh aãnh trïn cûá chêåp
chúân trûúác mùæt ngûúâi àoåc. Ta höìi höåp röìi sung sûúáng thêëy caãnh cûa
cùæt nhûäng têëm göî muåc laâm aáo quan cho Vûäng àaä chêëm dûát, chuá beá
àaä vuâng ra àûúåc khoãi tay thêìn chïët. Ta laåi chia xeã niïìm vui vúái
Vûäng khi chuá keáo quïåt chên khoá nhoåc bûúác àûúåc nhûäng bûúác àêìu
tiïn sau hún möåt nùm nùçm liïåt giûúâng. Tònh baån vúái cö beá haâng
xoám, vúái nhûäng treã têåt nguyïìn khaác àaä giuáp Vûäng vûúåt lïn trïn
caãnh àúâi khöng may vaâ nhiïìu mêët maát cuãa mònh. Ta xuác àöång àoåc
tûâ trang naây àïën trang khaác búãi nhûäng caãnh trong truyïån laâ
nhûäng caãnh àúâi rêët thêåt, vêîn xaãy ra àêu àoá quanh ta, búãi lúâi vùn
möåc maåc cuãa löëi tûå truyïån.
Vêåy àêy laâ tûå truyïån cuãa taác giaã chùng? Cuöåc àúâi cuãa möåt
àûáa beá taân têåt coá nhiïìu cay àùæng ï chïì, liïåu viïët ra coá ñch gò cho
ngûúâi àoåc vaâ ngûúâi àoåc coá chêëp nhêån khöng? Vaâ, trong caãnh àúâi êëy,
coá nhûäng sûå thêåt maâ chó chúåt nghô àïën cöí hoång àaä ngheån laåi, nûúác
mùæt traâo ra khöng sao haå buát xuöëng àûúåc. Vuä Àûác Nguyïn àaä trùn
trúã rêët nhiïìu vaâ viïët taác phêím naây rêët lêu trong khi anh thûúâng
hoaân thaânh nhûäng tiïíu thuyïët daây 500-700 trang vúái thúâi gian
khöng nhiïìu.
Nhûäng ngûúâi viïët tûå truyïån thûúâng cöë yá mûúån trang saách àïí
thanh minh àiïìu gò àoá trong àúâi mònh hoùåc nïu cao nhûäng baâi hoåc
vïì àaåo lyá. Vuä Àûác Nguyïn trung thûåc vaâ khiïm töën, haån chïë mònh
chó phaãn aánh niïìm khao khaát àûúåc söëng laâm ngûúâi, möåt ngûúâi
bònh thûúâng, möåt ngûúâi nuöi nöíi mònh bùçng chñnh baân tay mònh,
niïìm khaát voång êëy da diïët nhûng cuäng laâ leä thûúâng cuãa möåt chuá beá
taân têåt vaâ nhûäng ngûúâi baån têåt nguyïìn khaác cuãa chuá.
Vò nhûäng leä trïn, duâ taác phêím mang dêëu êën nhiïìu kyã niïåm
cuãa àúâi taác giaã, noá vêîn laâ möåt saáng taác vùn hoåc hêëp dêîn cuãa möåt
ngoâi buát trung thûåc, khiïm töën vaâ àêìy tñnh traách nhiïåm.
Cuäng nhû chuá beá Vûäng, coân hún chuá beá Vûäng, Vuä Àûác
Nguyïn àaä hai lêìn hêët bêåt àûúåc tay thêìn chïët. Lêìn trûúác, laâ khi 7
tuöíi, do cùn bïånh hiïím ngheâo, trong hoaân caãnh vö cuâng khoá khùn
thiïëu thuöëc, thiïëu àuã thûá trong tònh traång xaä höåi laåc hêåu. Lêìn sau,
khi àaä úã tuöíi trûúãng thaânh nhûng vò taân têåt nïn nhiïìu trûúâng
khöng muöën nhêån hoåc, khöng möåt cú quan naâo chõu nhêån cho vaâo
laâm viïåc. Khaát voång söëng, söëng vaâ laâm viïåc àaä giuáp anh vûúåt qua.
Vuä Àûác Nguyïn viïët vùn àïí giaäi baây têm sûå nhû möåt nhu cêìu
söëng. Têm tônh - tuïå saáng (loâng yïn tônh thò trñ saáng suöët) möåt
nguyïn lyá cuãa tû tûúãng triïët hoåc phûúng Àöng cao caã, vúái Vuä Àûác
Nguyïn laâ möåt minh chûáng. Anh bïìn bó vûúåt qua moåi bêët haånh,
moåi sûå àöë kyå cuãa ngûúâi àúâi, luön giûä cho têm mònh trong saáng,
khöng xao àöång, chñnh vò vêåy maâ úã anh sûác saáng taåo phaát triïín
maånh meä, chó trong khoaãng mûúâi nùm (1982 - 1993) anh àaä cho ra
àúâi 7 böå tiïíu thuyïët daây: Hoa dûâa nûúác, Chuyïån laâng Khï, Caái àïm
êëy trïn söng, Àúâi khöng yïn aã, Trinh nûä, Con soáng baåc àêìu, Lúä thò
vaâ nhiïìu nhûäng trang saách khaác.
Viïët nhûäng doâng naây, chó vúái tû caách laâ baån cêìm buát söëng
gêìn vúái Vuä Àûác Nguyïn, töi chên thaânh chia xeã nhûäng caãm nghô
cuãa mònh vúái caác baån àoåc nhoã tuöíi.
Ngaây 6 thaáng 4 nùm 1993
Nguyïîn Vùn Hoan
Töi viïët cuöën saách naây laâ àïí tûúãng nhúá hûúng höìn öng
ngoaåi, vaâ tùång con trai töi, cuâng caác em nhoã taân têåt yïu thûúng.
Vuä Àûác Nguyïn
PHÊÌN MÖÅT
ÀOÅ SÛÁC VÚÁI TÛÃ THÊÌN
Khöng hiïíu sao böîng töi tónh taáo hùèn. Nhêån biïët moåi vêåt
xung quanh rêët roä rïåt. Töi lêëy laâm ngaåc nhiïn vò sao trong nhaâ laåi
coá àöng ngûúâi àïën vêåy. Öng ngoaåi ngöìi xïëp bùçng troân thu lu trïn
phaãn, sùéng gioång:
- Tûâ naäy àïën giúâ àaä coá àûáa naâo sùæc nûúác truác lõch cho noá uöëng
chûa?
Meå töi tûâ ngoaâi hiïn bûúác vaâo, miïång lêìu bêìu gò àoá, quêín
quanh trong nhaâ möåt tyá röìi laåi bûúác ra ngoaâi sên àïën chöî mêëy
ngûúâi maâ töi chó nhòn thêëy loaáng thoaáng, àûúng cûa mêëy miïëng göî,
nïån buáa kyâ caåch.
Öng ngoaåi gùæt lïn:
- Ö hay... Meå thêìy Thaânh laå nhó! Thêìy àaä baão laâ phaãi sùæc
nûúác truác lõch cho noá uöëng thò múái haå àúâm thúã hùæt ra àûúåc chûá.
Sao töi laåi phaãi uöëng nûúác truác lõch àïí thúã hùæt ra nhó? Vaâ
nûúác truác lõch laâ thûá gò? Coá giöëng nûúác thuöëc bùæc sùæc trong êëm àêët
chùæt ra tûâng baát maâ töi vêîn uöëng khöng?
- Àïën khöí! Noá haânh haå ngûúâi ta roâng raä haâng nùm trúâi röìi
coân gò...
Töi nghe roä tiïëng meå noái nhêëm nhùèng úã chöî mêëy ngûúâi àang
àoáng "aáo quan" voång vaâo. Mêëy ngûúâi naây cùçn nhùçn vïì nhûäng
miïëng göî àêìu thûâa àuöi theåo muåc muãn hïët caã. Chùæc meå töi nhùåt
nhaånh úã àêu àoá hoùåc xin nhaâ haâng xoám. Röìi baâ noái vúái hoå:
- Thöi caác baác aå. Nhaâ coá gò àoáng nêëy. Noá coân laâ treã con, àoáng
caái hoâm bùçng göî naâo chaã àûúåc, cöët cho kñn. Chûá caác baác cûá... - röìi
baâ oaâ khoác. - Roä khöën khöí cho caái thên töi!
Töi coá caãm giaác úán laånh suöët doåc söëng lûng. Ö kòa... sao laåi
àoáng quan taâi chön töi xuöëng àêët?... Töi mùæc töåi gò?... Töi mùæc töåi gò
maâ àem chön söëng töi?
Cha meå úi, sao töi laåi khöng biïët ngûúâi chïët chön xuöëng àêët
laâ nhû thïë naâo. Töi àaä tûâng ài xem rêët nhiïìu àaám ma, töi àaä tûâng
nhòn thêëy nhûäng ngûúâi àoái lùn ra chïët. Giúâ töi vêîn coân nhúá nhû in
höìi baâ ngoaåi qua àúâi. Luác liïåm baâ ngoaåi vaâo quan taâi, luä chaáu chùæt
lau nhau chuáng töi àûúåc vaâo têån núi nhòn mùåt baâ lêìn cuöëi cuâng.
Töi khöng thïí naâo quïn àûúåc caái caãm giaác luác àoá. Töi khöng nhêån
ra àûúåc mùåt baâ ngoaåi nûäa. Baâ ngoaåi khi coân söëng mùåt nom khaác cú.
Baâ khöng ûa ba anh em chuáng töi. Vò lyá do gò thò töi chùèng biïët.
Song anh em töi möîi khi vïì quï ngoaåi laâ àïìu quêën lêëy öng baâ,
thñch thuá vaâ vui sûúáng. Vêåy maâ baâ nùçm bêët àöång trïn phaãn, toåp ài
nhû thên cêy cùçn cöîi khö möëc, cong queo. Baâ ngoaåi hoaân toaân
thaânh ngûúâi khaác röìi. Thaânh thûã töi thêëy rúân rúån. Sinh khñ trong
con ngûúâi baâ siïu thoaát chó coân àïí laåi möåt caái xaác khöng, vö höìn,
chùèng coân nöíi noáng caáu gùæt möîi khi chuáng töi nö àuâa nghõch ngúåm
nûäa. Vêåy maâ töi laåi súå. Súå àïën run caã ngûúâi. Luä chaáu chùæt àûáa naâo
cuäng lêíy bêíy vaâo ngoá baâ ngoaåi röìi uâ teá chaåy ra baám vaâo ngûúâi lúán.
Tröëng ngûåc àêåp thònh thõch.
Giúâ töi cuäng giöëng nhû thïë û?
Cöí töi àang bõ mùæc möåt caái gò àoá úã trong êëy nïn khoá thúã quaá.
Töi gùæng lêëy hïët sûác mònh. Vêîn chó thêëy tiïëng khoâ kheâ, khoâ kheâ.
Bêët lûåc, töi àaânh nùçm ò ra, nûúác mùæt giaân giuåa vò tuãi thên. Röìi töi
laåi lõm dêìn ài, thiïm thiïëp mú maâng.
Coá ai àoá àûa thòa caåy miïång töi múã ra, chiïu mêëy cuâi dòa
nûúác cay cay. Cûá thïë, àïën vaâi ba lêìn. Töi chùèng hay biïët gò, nhûng
do baãn nùng maâ vêîn cöë nuöët tûâng nguåm nûúác cay cay möåt caách khoá
nhoåc. Quaã nhiïn, àaám àúâm tùæc ngheän úã cöí hoång bõ thûá nûúác êm êëm
cay cay kia laâm tan ra, röìi tuöåt xuöëng daå daây. Vêåy laâ töi thúã àûúåc
liïìn. Töi hñt lêëy hñt àïí khöng khñ vaâo löìng ngûåc. Bêìu khöng khñ
nhû coá pheáp laå, nhû liïìu thuöëc tiïn, chui vaâo buöìng phöíi trong
ngûåc töi, vûåc sûå söëng àang hêëp höëi nhû àaám lûãa taân saáng bûâng
lïn. Àïí röìi töi dêìn dêìn tónh taáo laåi.
Öng ngoaåi àûúng bûúác laåi giûúâng töi nùçm kia kòa. Töi giûúng
troân àöi mùæt nhòn öng. Öng ngoaåi khöng noái gò, lùång leä súâ vaâo cöí
tay töi xem maåch, beåo beåo vaâo baân chên röìi lïn hai cöí chên. Töi
khöng thêëy coá caãm giaác gò, nhû chûa hïì coá ai beåo cêëu vaâo chên
mònh, nùçm ò ra hïåt caái xaác khöng höìn, khöng sûå söëng.
Luác quay trúã ra caái phaãn maâ öng ngoaåi vêîn ngöìi, öng noái khe
kheä, nhû noái vúái chñnh mònh, cho möåt mònh nghe:
- Chïët tûâ chên lïn röìi...
Öng ngoaåi ngöìi xuöëng phaãn, co chên lïn xïëp bùçng troân nhû
cuä. Röìi öng keáo caái àiïëu baát laåi gêìn chöî mònh, möìi thuöëc, chêm lûãa
huát. Caái àiïëu baát rñt lïn soâng soåc möåt traâng daâi àanh tiïëng. Nhaã
khoái ra, öng laåi ngöìi im lùång, giöëng nhû pho tûúång trong àïìn maâ
töi àaä nhòn thêëy trong dõp ài höåi Phuã Giêìy. Töi bùæt àêìu chïët röìi
hay sao? Chïët tûâ chên lïn röìi! Nghe öng ngoaåi noái thïë, töi beân thûã
co hai chên laåi xem sao. Khöng taâi naâo nhuác nhñch cûã àöång àûúåc.
Hay laâ ngoå nguêåy mêëy ngoán chên vêåy. Cuäng vêîn cûáng àú ra. Töi
chùèng hïì thêëy bêët kyâ möåt thûá caãm giaác naâo tûâ hai baân chên truyïìn
lïn caã. Chao öi... khuãng khiïëp biïët chûâng naâo! Töi àang chïët. Chïët
thêåt. Giöëng nhû baâ ngoaåi mêët röìi. Töi bùæt àêìu ài vaâo coäi chïët tûâ
hai baân chên thûåc röìi. Vaâ luác naây, khöng hiïíu sao töi laåi tónh taáo
àïën vêåy. Moåi viïåc xaãy ra quanh mònh úã trong caái nhaâ naây, töi àïìu
nhêån biïët vaâ phên biïåt àûúåc möåt caách roä rïåt. Trñ nhúá vuåt loáe saáng
khúi dêåy tiïìm thûác trong töi hiïån ra trûúác mùæt nhûäng gò maâ trñ
khön cuãa möåt àûáa treã lïn taám chñn tuöíi ghi nhêån àûúåc tûâ bêëy lêu
nay, caái lúâ múâ phaãng phêët, caái àêåm neát roä raâng. Sûå söëng coân laåi
chuát naâo trong ngûúâi töi chúåt buâng lïn trong giêy phuát cuöëi cuâng
àïí röìi tùæt ngêëm chùng?
*
* *
Hùèn trúâi àaä töëi lùæm röìi nïn aánh saáng tûâ chiïëc àeân hoa kyâ toãa
ra tuâ muâ giöëng nhû aánh saáng phaát ra tûâ buång con àom àoám bay
giûäa ao beâo.
Trong nhaâ böîng öìn aâo. Töi cöë ngoaái àêìu nhòn ra. Anh Thaânh
vaâ thùçng Bïìn vaâo trong laâng Hïå Dûúäng vûâa vïì àang röëi rñt khoe
öng ngoaåi goái xöi cuãa nhaâ cö Thùæm gûãi biïëu. Chùæc nhaâ cö Thùæm àöì
xöi thùæp hûúng vaâo ngaây möìng Möåt àêìu thaáng àêy. Gia àònh töi
thûúâng qua laåi nhaâ cö vò cö laâ caán böå àoaân thïí cuãa xaä. Cha töi laâm
caán böå khaáng chiïën hoaåt àöång úã vuâng naây nïn múái àûa meå con töi
tûâ quï ngoaåi taãn cû vaâo àêy.
Nghe noái coá xöi, tûå dûng töi thêëy àoái vaâ theâm ùn àïën thïë. Roä
raâng gêìn möåt nùm trúâi öëm àau töi khöng hïì muöën ùn möåt thûá gò.
Möîi ngaây chó cöë nuöët mêëy thòa nûúác chaáo. Coá leä sûå söëng keáo daâi
àûúåc nhû vêåy chùæc chùæn laâ nhúâ thuöëc bùæc. Töi uöëng liïn tuåc nhû
uöëng nûúác vöëi. Giúâ böîng töi laåi thêëy àoái coá kyâ khöng? Töi gùæng sûác
vûún caánh tay gêìy guöåc hïåt hai àoaån nûáa teáp nöëi vúái nhau chúi vúi
trong khöng gian, xoâe nùm ngoán tay xûúng xêíu ra xin:
- Anh Thaânh úi... cho em ùn xöi vúái!
Meå töi úã ngoaâi sên bûúác vaâo nghe thêëy vêåy, liïìn gùæt:
- Sùæp chïët maâ vêîn coân àoâi ùn aâ?
Nhû chaåm phaãi lûãa, töi co giêåt caánh tay gaây guöåc àang chúái
vúái cuãa mònh vaâo, raä rúâi tûå noá rúi böåp xuöëng giûúâng. Traái tim töi
nhû coá súåi dêy thùæt chùåt laåi, nhoái àau, tuãi húân. Töi quay mùåt vaâo
bûác vaách, mùåc kïå cho nûúác mùæt ûáa ra giaân giuåa.
Chúåt coá tiïëng öng ngoaåi quaát:
- Meå thùçng Thaânh noái vúái con nhû vêåy haã?
Röìi öng dõu gioång:
- Chaáu Thaânh cuãa öng àêu röìi naâo?
- Daå chaáu úã àêy... - anh Thaânh tûâ ngoaâi hiïn bûúác vaâo.
- Chaáu àem xöi vaâo cho em Vûäng ùn ài.
- Eo! Em Vûäng sùæp chïët röìi öng aå.
- Thò chaáu cûá àem vaâo cho em noá ùn vúái, keão töåi.
- ÛÁ...
Thaânh àûáng têìn ngêìn. Tûâ beá anh êëy vöën àaä coá tñnh ùn tham.
Meå töi vêîn thûúâng nhùæc laåi chuyïån höìi anh Thaânh múái lïn böën.
Möåt höm ùn cúm, mêm cúm chó coá möåt àôa con thõt rang. Böë töi thoâ
àuäa gùæp möåt miïëng. Thaânh nhòn thêëy oâa lïn khoác liïìn, miïång gaâo
theát lïn: "Giaã thõt con àêy, giaã thõt con àêy!..."
- Mang vaâo cho em ùn ài chûá! - Öng ngoaåi laåi giuåc.
Anh Thaânh vêîn cûá àûáng têìn ngêìn. Thùçng Bïìn thêëy thïë liïìn
chaåy vaâo giú nùæm xöi trûúác mùåt:
- Öng úi! Chaáu cho anh Vûäng nùæm xöi cuãa chaáu nheá.
Vêåy laâ anh Thaânh àûúåc gúä bñ, nhaãy toát ra ngoaâi hiïn. Noái röìi
thùçng Bïìn chaåy lon ton túái bïn giûúâng töi. Noá múái hún nùm tuöíi
nïn chûa thïí biïët chuyïån töi àang chïët dêìn tûâ chên lïn seä ra laâm
sao. Búãi thïë noá àêu coá súå. Noá lay ngûúâi töi, miïång reo to:
- Anh Vûäng úi, dêåy ùn xöi naây...
Thùçng Bïìn duái vaâo tay töi nùæm xöi. Töi khöng thïí naâo cûåa
quêåy àïí nhêëc mònh ngöìi lïn àûúåc. Hai chên töi luác naây nhû àöi öëng
giang, cûáng àúâ, nùång trõch, khöng chuát caãm giaác. Töi nùçm ngûãa vaâ
nheát tûâng duám xöi vaâo miïång, nhai ngêëu nghiïën àïën ngon laânh.
Thùçng Bïìn ngoá gêìn saát xem töi ùn xöi möåt luác röìi chaåy ra
ngoaâi hiïn khoe:
- Meå úi!... Anh Vûäng ùn xöi ngon lùæm!
Meå töi àang maãi giêìn gaåo, khöng roä noái vúái noá hay noái vúái ai:
- Chùæc ùn giaã bûäa röìi chïët thöi.
Töi maãi ùn nïn khöng bêån loâng àïën nhûäng lúâi noái àoá. Xöi
ngon thêåt. Töi chûa bao giúâ thêëy thoâm theâm nhû luác naây.
Öng ngoaåi vêîn ngöìi xïëp bùçng troân thu lu trïn phaãn. AÁnh àeân
dêìu luâ muâ nïn nhòn öng nhû möåt caái boáng àen sêîm, luâ luâ.
No buång, trong ngûúâi töi caãm thêëy dïî chõu laå thûúâng. Thùçng
Bïìn laåi vaâo leo lïn giûúâng, ngöìi vúái töi. Àïën khi meå töi tröng thêëy,
baâ quaát luön:
- Bïìn! Coá ra ngoaâi ài khöng? Maây muöën lêy bïånh chïët theo
noá aâ?
Giêåt mònh, thùçng Bïìn ngoá laåi vaâo mùåt töi, toâ moâ, khoá hiïíu.
Töi vêîn nùçm im trûúác mùåt noá àêy. Töi laâ anh noá, vêîn thûúâng coäng
noá ài chúi daåo naâo. Vêåy maâ ngöìi vúái töi seä lêy bïånh chïët theo.
Ngûúâi ta seä mang ra chön úã ngoaâi baäi tha ma. Ma laâ gò nhó? Thùçng
Bïìn naâo coá biïët. Nhûng möîi khi ngûúâi ta dûá ma laâ noá súå. Noá hònh
dung ma laâ con vêåt quaái dõ vaâ àöåc aác lùæm. Hùèn vò thïë maâ hïî treã con
húân quêëy laâ caác baâ meå, baâ chõ ùém treã con àïìu lêëy ma ra àïí doåa.
Nhû vêåy thò anh Vûäng cuãa noá seä thaânh ma. Ai chïët maâ chaã hoáa ra
ma. Thïë thò khiïëp quaá! Nghô sao àoá böîng noá nhòn töi chùçm chùçm,
luâi àñt ra meáp giûúâng, tuåt xuöëng. Vêîn khöng rúâi mùæt nhòn töi, ài
giêåt luâi. Nhû gùåp quaái vêåt, àûáa treã vûâa nhòn thùèng súå haäi àoán chúâ
tai hoåa, vûâa luâi bûúác tòm àûúâng thoaát thên. Gêìn àïën cûãa, noá uâ teá
quay ra öm chêìm lêëy meå töi, hoaãng höët vaâ kinh haäi.
Töi vêîn cûá nùçm ngûãa, duöîi thùèng hai chên cûáng nhùæc, giaá
laånh khöng coân thêëy caãm giaác gò nûäa, nhòn lïn maái nhaâ töëi om.
Khöng roä giêëc nguã keáo àïën hay laâ töi laåi thiïëp lõm ài, hay laâ àñch
thõ Tûã Thêìn àaä hiïån ra lêën dêìn tûâng bûúác. Khi àaä cûúáp xong àöi
chên, liïìn bùæt àêìu nuöët túái phêìn thên xaác töi vaâo miïång Caái Chïët.
Toaân thên töi chúåt nheå bêîng. Töi coá caãm giaác nhû mònh àang böìng
bïình tröi nöíi chúi vúi giûäa khoaãng khöng. Töi chïët thêåt àïën núi röìi.
Tiïëng buáa àoáng àanh gheáp quan taâi caânh caåch úã ngoaâi sên
voång vaâo nhû tiïëng moä ngoaâi chuâa, múâ toã, huyïìn hoùåc, xa xöi, hû
aão. Töi naâo coá hay biïët gò àêu. Thên xaác hay linh höìn töi bay böíng,
lûúån lúâ. Ngoån àeân dêìu àïí giûäa phaãn núi öng ngoaåi àang ngöìi, ai àoá
hay chñnh öng ngoaåi àaä vùån nhoã laåi, àöëm lûãa beá bùçng haåt àöî xanh
toãa thûá aánh saáng lúâ múâ nhúåt nhaåt, khiïën cho khöng gian trong nhaâ
nhêåp nhoaång, töëi tùm.
Ngoaâi trúâi, gioá aâo aâo vïì tûâng àúåt tûâng àúåt, àêåp vaâo vaách nuái
Ngang, lêåt nhûäng têëm gianh lúåp trïn maái nhaâ chöëc chöëc laåi loaåt
xoaåt.
Àïm
Caã vuâng nuái àaá vöi chòm vaâo àïm töëi, tônh mõch, thùèm sêu,
hoang daä, chûáa chêët bao àiïìu bñ êín. Àuáng nhû trong caác truyïån cöí
tñch maâ luä treã con chuáng töi vêîn thûúâng nghe öng ngoaåi kïí vaâo
nhûäng buöíi töëi coá trùng trong nhûäng dõp heâ vïì thùm quï haâng
nùm.
Töi àang trong giêy phuát "ra ài" vïì núi thiïn cöí nïn khöng
thêëy coá möåt ai vaâo vúái töi nûäa. Moåi ngûúâi àïìu àaä lïn giûúâng ài nguã
caã röìi. Chó coá mònh öng ngoaåi laâ vêîn coân thûác, cûá ngöìi thu lu trïn
phaãn nhû caái cêy giaâ cöîi uã ruä chúâ ngaây taân luåi hùèn. Öng ngoaåi àaä
ngoaâi saáu mûúi tuöíi röìi. Voác ngûúâi vöën nhoã nhùæn, vïì giaâ caâng toåp
ài, gên guöëc vaâ khùæc khöí. Vöën laâ möåt nhaâ nho hay chûä trong laâng
nïn coá àoåc möåt söë saách thuöëc. Öng khöng laâm thêìy lang kiïëm tiïìn,
nhûng baâ con hoå haâng hay laáng giïìng coá ngûúâi naâo àau öëm àïën
nhúâ cêåy, öng sùén loâng àïën thùm con bïånh, bùæt maåch kï àún cho hoå
ài cùæt thuöëc. Hùèn luác naây, trûúác tñnh maång àûáa chaáu ngoaåi maâ
phaãi chõu boá tay buöng cho Tûã Thêìn cûúáp noá ài thò loâng öng àau
àúán lùæm.
Öng ngoaåi vêîn cûá ngöìi lùång thêìm suy tû trong boáng töëi.
Laâ ngûúâi coá àöng con, lùæm chaáu. Nhûng trong thêm têm, öng
ngoaåi daânh tònh yïu thûúng cho ngûúâi con gaái thûá nùm naây. Búãi
trong söë nhûäng àûáa con kïí tûâ caác con vúå caã àïën caác con vúå ba, noá laâ
ngûúâi chêët phaác thêåt thaâ. Nùm noá mûúâi taám tuöíi, öng cho con gaái
ài lêëy chöìng. Chaâng rïí quï úã maäi ngoaâi tónh Haâ Àöng. Nhaâ ngheâo
phaãi ài kiïëm söëng tûâ thuúã mûúâi lùm, mûúâi saáu. Öng thuêån ûng,
thêåm chñ coân giêëu vúå cuâng caác con mònh, giuái tiïìn cho chaâng rïí
tûúng lai lo àöì sñnh lïî. Ún trúâi noá laâ möåt trong nhûäng chaâng rïí töët
nhêët trong söë caác con rïí cuãa öng, laåi laâ ngûúâi lanh lúåi, coá chñ tiïën
thuã nïn ùn úã trong hoå ngoaâi laâng ai ai cuäng yïu thûúng quyá mïën.
Öng nhûäng mûâng. Tuy nhiïn cuäng phaãi noái thêåt, höìi vúå öng coân
söëng, baâ êëy thûúng con gaái theo caái kiïíu àaân baâ nhaâ quï, mùæt chûa
bao giúâ nhòn vûúåt khoãi caái búâ dêåu cuác têìn nhaâ mònh. Thêëy cêy maâ
chùèng thêëy rûâng. Chó ham cho con vaâo nhûäng nhaâ coá cuãa. Nïn baâ
êëy chï thùçng chöìng noá ngheâo, àöëi xûã coá phêìn tïå baåc vúái con. Giúâ
con rïí öng theo caách maång, laâm caán böå thoaát ly hoaåt àöång cho
khaáng chiïën. Con gaái öng úã nhaâ möåt naách ba àûáa con moån. Öng
khöng lûu têm chùm nom con chaáu sao àûúåc. Hún nûäa, ba àûáa
chaáu ngoaåi naây àïìu àûúåc sinh ra vaâ lúán lïn trïn quï meå noá nïn
öng biïët roä tûâng àûáa. Búãi vêåy, khi nghe tin thùçng Vûäng öëm, tuy
ngûúâi àang mïåt, öng vêîn bùæt thùçng Tuâng vúái con Thaão (laâ nhûäng
ngûúâi con coân àang söëng vúái öng) voäng vaâo thùm bïånh cho chaáu.
Noá laâ àûáa khöi ngö linh lúåi nhêët trong ba thùçng chaáu ngoaåi naây.
Giúâ öng àaânh chõu boá tay... Nhû thïë coá nghôa laâ bêët lûåc àûáng nhòn
thùçng chaáu chïët. Noá maâ chïët thêåt thò chùæc chùæn, öng seä buöìn loâng
röìi khöng kheáo chïët theo chaáu cuäng nïn.
Öng ngoaåi vêîn coân ngöìi lùång ngûúâi nhû chòm vaâo boáng töëi,
suy ngêîm möåt mònh. Öng nhûäng giêån con gaái. ÛÂ thò caái chuyïån con
caái noá öëm àau roâng raä möåt nùm trúâi, chaåy chûäa thuöëc men mêët àûát
ài mêëy lûáa lúån thêåt. Thúâi buöíi chiïën tranh loaån laåc laâm ùn kiïëm ra
àöìng baåc naâo coá dïî, laåi coân phaãi chùm soác àûáa treã àau öëm, húân
quêëy cuäng vêët vaã maâ vêîn khöng cûáu chûäa nöíi, ai chaã xoát thûúng.
Nhiïìu khi caáu bùèn. Chùèng nhûäng thïë, noá laåi laâ àûáa con nuöi. Con
nuöi nhûng laåi coân hún con àeã. Búãi böë meå noá àïìu ài laâm caách
maång, sinh con trong nhaâ tuâ. Ngaây Viïåt Minh cûúáp chñnh quyïìn àaä
kõp thúâi chiïëm ngay nhaâ giam, giaãi thoaát àûúåc hai meå con. Nhûng
chùèng bao lêu thò ngûúâi meå qua àúâi búãi kiïåt sûác. Böë thùçng beá thò bõ
giùåc àêìy ài Cön Àaão khöng biïët söëng chïët ra sao. Laâ baån cuâng hoaåt
àöång, con rïí öng àaä nhêån àûáa beá vïì, thuyïët phuåc vúå nuöi. Êu cuäng
laâ caái söë kiïëp noá vaâo nhúâ cêåy cûãa nhaâ mònh. Chùèng löåc cuãa thò cuäng
löåc con trúâi cho. Quaã nhiïn con gaái öng àeã soân soân, toaân con trai caã.
Thùçng Vûäng lúán lïn söëng hoâa mònh vúái luä chaáu öng, khöng möåt ai
trong nhaâ àûúåc pheáp cho noá biïët sûå thêåt. Vaâ röìi "böë meå" cuäng nhû
chuá baác, cêåu dò khöng hïì bêån têm túái töng tñch noá nûäa, coi noá àñch
thõ laâ con àeã, chaáu ruöåt cuãa mònh. Vêåy àaä thûúng thò thûúng cho
troát. Àùçng naây... Giúâ noá sùæp chïët röìi. Àaåo lyá cuãa ngûúâi laâm cha laâm
meå söëng úã àúâi sao laåi núä noái nùng cay nghiïåt vúái con caái thïë? Maâ
naâo noá coá laâm nïn töåi tònh gò. Nay öng trúâi bùæt noá "ài" vïì vúái böë meå
noá núi "chñn suöëi", àaânh phaãi cùæn rùng chõu àûång chûá biïët laâm sao.
Ngêîm ngúåi gò àêëy, chúåt öng lùæc àêìu lêím bêím möåt mònh: "Noá caån
nghô nhû meå noá ngaây xûa vêåy. Thûúng chöìng thûúng con nhûng
thiïín cêån vaâ xöëc nöíi quaá!".
Àïm chuyïín dêìn vïì saáng. ÚÃ vuâng nuái, muâa heâ cuäng vêåy, àïm
bao giúâ cuäng laânh laånh. Thûác maäi chùæc laâ mïåt moãi lùæm röìi. Öng
ngoaåi vùån ngoån àeân dêìu cho àöëm lûãa àïìu bêëc to lïn, aánh saáng
bûâng thïm möåt chuát. Öng kheä lêìn bûúác àïën giûúâng töi nùçm, àûa
tay lïn súâ nùæn khùæp ngûúâi thùçng chaáu beá boãng àaä beán sêu vaâo loâng
yïu thûúng cuãa öng. "Khöng leä noá laåi chïët û?" Thoaáng trong àêìu
öng cêu hoãi. Öng àûáng lùång yïn nhòn töi höìi lêu. Khöng noái gò. Röìi
öng lùång leä quay ra, thu doån àiïëu baát, êëm tñch vaâ àôa cheán, lêëy caái
göëi mêy àùåt xuöëng phaãn ngaã lûng nùçm.
Ngoån àeân dêìu lêîn vaâo boáng àïm búãi àöëm lûãa úã àêìu bêëc chó
coân beá tñ nhúâ nhúâ xanh xanh nhû aánh lên tinh ngoaâi baäi tha ma.
Chó coá gioá laâ khöng nguã, vêîn thûác àêåp vaâo chaái höìi, àêåp vaâo
vaách nuái hun huát, loaåt xoaåt.
Roä raâng laâ töi khöng chïët nïn moåi sûå viïåc àïìu àûúåc lûu giûä
trong trñ nhúá. Sûå söëng trong con ngûúâi töi chó coân thoi thoáp úã traái
tim beá nhoã, yïëu àuöëi. Thónh thoaãng noá múái gùæng goä möåt nhõp àïën
laâ khoá khùn, cöë sûác àêíy chuát maáu coá trong cú thïí lïn nuöi böå oác. Àïí
töi coá thïí söëng trong möåt giêëc mú kyâ laå vaâ khoá hiïíu.
Cho àïën bêy giúâ töi vêîn khöng hay biïët möåt tñ gò vïì sûå thêåt
con ngûúâi töi. Múái taám chñn tuöíi àêìu, têm höìn coân thú treã nïn töi
khöng hïì bêån têm vïì bêët cûá möåt sûå bñ êín naâo. Töi àinh ninh mònh
àûúåc söëng trong gia àònh vúái böë meå vaâ anh em êëm ïm, hoâa thuêån
nhû bêët kyâ möåt àûáa treã naâo. Àïën tuöíi hoåc haânh àûúåc cùæp saách àïën
trûúâng.
Gia àònh töi vöën laâm ùn sinh söëng úã thõ xaä Ninh Bònh. Sau
mêëy lêìn chaåy taãn cû loanh quanh, luêín quêín. Göìng gaánh chaåy ra
vuâng Thûúång Àöìng, röìi laåi böìng bïë nhau ài vaâo thõ trêën Cêìu Cûâ
tónh Thanh Hoáa. ÚÃ àoá khöng àûúåc bao lêu laåi trúã ra laâng Böå Àêìu
giaáp cêìu Yïn laâ quï meå töi. Meå töi thöi khöng baán thuöëc laâo maâ
chuyïín sang múã haâng xeán baán úã phöë ga Cêìu Yïn. Phöë ga khaá àöng
vui, chaåy tûâ möë cêìu phña nam vaâo túái khu nhaâ ga hoãa xa, phaãi túái
hún cêy söë. Bïn kia àûúâng sùæt laâ caánh àöìng chiïm bao boåc lêëy laâng
Àöng Trang. Bïn naây àûúâng nhûåa laâ nhaâ cûãa, phöë xaá vúái àuã caác
haâng quaán, cûãa hiïåu, àùçng sau liïìn vúái laâng Böå Àêìu. Öng ngoaåi töi
cuäng coá möåt ngöi nhaâ ngoái hai gian úã mùåt phöë.
Giùåc Phaáp chiïëm àoáng dûúái Phaát Diïåm, xêy böët úã nuái Sêåu,
thónh thoaãng laåi ài caân queát quanh vuâng, cûúáp boác cuãa caãi, gaåo
thoác, trêu boâ gaâ lúån vaâ phaá phong traâo du kñch, hoùåc cêu àaåi baác
lïn vuâng ven thõ xaä Ninh Bònh. Maâ quï ngoaåi töi caách thõ xaä coá
nùm saáu cêy söë laâ cuâng. Nïëu tñnh theo àûúâng chim bay thò coân
ngùæn hún nhiïìu. Thaânh thûã lùæm khi àaån laåc xuöëng. Àaä coá mêëy nhaâ
úã daäy phöë Cêìu Yïn truáng àaån röìi. Meå töi múái àaânh àûa gia àònh
vaâo úã nuái Ngang thuöåc xûá àaåo Hïå Dûúäng àïí traánh bom àaån. Cuäng
coá nhiïìu gia àònh úã phöë Cêìu Yïn chaåy vaâo. Àöng vui vaâ thaânh xoám
Nuái Ngang. Xoám Nuái Ngang nhaâ naâo cuäng dûång möåt àêìu höìi nhaâ
aáp saát vaách nuái àïí tiïån khi taâu bay Phaáp coá àïën oanh taåc thò chaåy
vaâo hang êín nêëp cho nhanh. Àêìu höìi kia chôa ra phña caánh àöìng
chiïm truäng.
Nhûäng àûáa treã lúán bùçng töi trúã lïn àïìu ài hoåc. Vaâo hoåc têån
trong laâng Hïå Dûúäng êëy. Lúáp hoåc múã úã chuâa cuãa dên bïn "àúâi"
dûång dûúái chên nuái giaáp laâng. Tûâ ngöi chuâa àïën nhaâ thúâ xûá àaåo
cuäng rêët gêìn.
Thêìy giaáo daåy töi laâ möåt öng y taá àaä ngoaâi böën mûúi tuöíi, tïn
laâ Kyâ. Khöng roä vò lyá do gò maâ öng boã nhaâ thûúng trïn thõ xaä Ninh
Bònh vïì laâng söëng vúái vúå con. Àoaân thïí múâi öng ra daåy àaám treã con
hoåc chûä.
Töi laâ àûáa hoåc troâ chùm chó vaâ cuäng saáng daå nïn àûúåc thêìy
giaáo yïu mïën. Möåt höm vaâo nhaâ öng chúi, thêëy coá nhiïìu saách xïëp
àûáng thaânh tûâng haâng àïí trong tuã, töi beân hoãi:
- Bêím thêìy... thêìy coá caác quyïín saách gò àïí trong tuã kia aå?
Öng giaáo Kyâ troân mùæt nhòn töi. Coá leä vò ngaåc nhiïn lùæm, búãi
àaám hoåc troâ öng daåy àïìu laâ nhûäng àûáa treã tinh nghõch, maãi nö àuâa
hún laâ phaãi ngöìi laâm tñnh, viïët têåp thêåt nùæn noát tûâng chûä, tûâng
doâng, caâng ngaåi viïët aám taã1 vaâ rêët súå laâm têåp laâm vùn, chûá àûâng
noái gò àïën chuyïån buöåc chuáng noá ngöìi möåt chöî àoåc saách.
Töi run lêíy bêíy, khoanh hai tay trûúác ngûåc àûáng thùèng ngûúâi
y nhû möåt àûáa hoåc troâ àûáng chõu löîi trûúác mùåt thêìy giaáo. Búãi töi
ngúä öng phêåt loâng, khoá chõu vò sûå toâ moâ cuãa töi. Àïën khi nhûäng neát
nhùn trïn mùåt öng Kyâ daän ra, aánh mùæt dõu ài, nheo nheo nhû cûúâi,
töi múái hoaân höìn. Öng Kyâ haâo hûáng:
- Toaân saách truyïån caã àêëy, con aå! Con coá muöën àoåc truyïån
khöng?
- Bêím thêìy... coá aå!
Öng Kyâ lêëy laâm thñch thuá búãi ñt coá ngûúâi mûúån saách cuãa öng
àïí àoåc. Dên quï, dûúâng nhû caã laâng chó coá vaâi ba ngûúâi biïët chûä
quöëc ngûä laâ cuâng. Coân àaám quan viïn, haâo lyá trong laâng chó biïët
àöåc coá möîi chûä Nho thöi. Nhûng caái thûá Haán tûå naây xem ra hoåc
cuäng khoá vaâo nïn coá ngûúâi àoåc viïët àûúåc, coá ngûúâi chó àoåc àûúåc
thöi, hiïíu nghôa lú mú lùæm. Öng lêìn trong tuái aáo lêëy ra chuâm chòa
khoáa, choån chòa röìi múã tuã. Nom öng àûáng nghiïng nghiïng caái àêìu
ngoá nhòn khùæp lûúåt caác haâng saách, àïën àiïåu. Daáng veã haâo hoa lõch
laäm ngûúâi thaânh phöë coá hoåc chûá khöng nghiïm nghõ khoá tñnh nhû
öng thêìy àöì daåy töi hoåc chûä Thaánh Hiïìn úã laâng Böå Àêìu. Sau möåt
luác lûåa choån, öng vaåch haâng saách ruát ra möåt quyïín, quay laåi àûa
cho töi:
- Thêìy cho con mûúån quyïín naây. Phaãi giûä gòn saách cêín thêån
àêëy. Thêëy khöng, saách cuãa thêìy vêîn coân múái nguyïn. Khi naâo àoåc
xong thò traã, khöng àûúåc chuyïìn tay ngûúâi khaác laâm bêín saách. Röìi
thêìy seä cho con mûúån tiïëp quyïín khaác.
Mùæt töi saáng lïn, hai tay run run àoán lêëy cuöën saách. Töi
àûáng ngêy ra ngùæm nghña caái bòa coá hònh ngûúâi àaân baâ ùn vêån kiïíu
1
aám taã: Bêy giúâ goåi laâ mön chñnh taã.
quêìn aáo thuúã xûa, phña sau thêëp thoaáng coá boáng nuái xa múâ. Lêìn
àêìu tiïn trong àúâi möåt àûáa treã töi àûúåc nhòn thêëy quyïín saách
truyïån. Vaâ quyïín truyïån trong tay töi múái àeåp laâm sao! Têm trñ töi
cuöën huát vaâo bûác tranh in úã bòa. Tröng hïåt ngûúâi thêåt. Ai àoá veä
àûúåc nhû thïë naây thò thêåt laâ kyâ taâi quaá. Vaâ cuäng laâ lêìn àêìu tiïn
trong àúâi töi caãm nhêån thêëy con ngûúâi coá thïí laâm àûúåc cho mònh
nhiïìu thûá àöì duâng tuyïåt myä, nhû cuöën saách naây chùèng haån.
Öng giaáo Kyâ noái ngûúâi ta in trong saách bao chuyïån. Caã
nhûäng chuyïån cöí tñch maâ öng ngoaåi kïí cuäng coá in trong saách. Àoåc
saách laâ caách múã mang kiïën thûác vaâ coân "söëng" àûúåc nhiïìu hún so
vúái nhûäng ngûúâi caã àúâi khöng biïët möåt cuöën truyïån laâ gò. Cuöëi
cuâng, öng giaáo noái vúái töi:
- Thöi... cûá thïë nhaá. Con mang saách vïì maâ àoåc.
Töi chúåt bûâng tónh, ngêíng àêìu nhòn öng vúái nöîi niïìm hên
hoan, miïång lùæp bùæp:
- Cho con mûúån thêìy àem vïì nhaâ àoåc aå!
Noái röìi töi nhaãy toát qua cûãa, voåt ra sên, quïn caã chaâo thêìy.
Öng Kyâ noái vúái theo:
- Nhúá giûä gòn saách cho saåch seä nghe con...
Vïì nhaâ, töi leo lïn hang àaá giúã cuöën truyïån ra àoåc. Àêy laâ
quyïín truyïån "Chaâng rïí coác" viïët bùçng vùn vêìn. Cêu chuyïån cöí
tñch naây laâm cho töi xuác àöång àïën khoá taã. Têm höìn thú beá trong töi
àinh ninh tin laâ cuöåc àúâi coá thêåt cêu chuyïån xaãy ra nhû thïë. Nhiïìu
buöíi chiïìu nùçm daâi trong hang àaá búãi chùèng biïët chúi troâ gò vaâ
cuäng khöng coá chöî naâo nö àuâa, töi nhûäng miïn man vúái bao yá nghô.
Têm höìn nhû phiïu diïu, böìng bïình mûúâng tûúång ra trong oác caãnh
söëng thuúã "ngaây xûãa ngaây xûa" naâo àoá. Àïí röìi chñnh nhûäng àiïìu
mònh tûúãng tûúång nghô ra laåi hêëp dêîn cuöën huát têm trñ mònh.
Töi àêm ra mï àoåc truyïån. Truyïån naâo cuäng àoåc. Coân öng
giaáo Kyâ thò lêëy laâm vui thñch coá àûáa hoåc troâ ham àoåc saách.
Ban àêìu öng giaáo cho töi àoåc "Chaâng rïí coác", tiïëp túái truyïån
"Thaåch Sanh", truyïån "Têëm Caám". Röìi àïën "Töëng Trên - Cuác Hoa",
"Nhõ àöå mai", "Cung oaán ngêm khuác", "Truyïån Kiïìu"... Cuöëi cuâng
thò àuã loaåi: "Chinh àöng, chinh têy", "Tam quöëc", "Thuãy hûã", "Àöng
chu liïåt quöëc", "Têy du kyá", "Àöi lûáa xûáng àöi", "Bó voã"... Rêët nhiïìu.
Cûá àoåc xong möåt quyïín, àïën lúáp, öng thêìy laåi bùæt töi kïí laåi cho
chuáng baån nghe. Ban àêìu thò coá run run, êëp uáng. Dêìn dêìn thaânh
quen nïn töi kïí chuyïån ngaây caâng lûu loaát, maåch laåc. Öng giaáo Kyâ
àûáng tûåa lûng vaâo cûãa lúáp hoåc nhòn töi, thónh thoaãng laåi gêåt guâ.
Röìi öng coân noái cho töi nghe nhûäng àiïìu hay dúã cuãa cuöën truyïån
maâ öng lêëy laâm têm àùæc. Öng giaáo coân ngaåc nhiïn trûúác sûå àoåc
saách nhanh cuãa töi. Coá lêìn höm trûúác mûúån saách, höm sau àïën lúáp
hoåc töi àaä mang traã. Öng hoãi:
- Thïë con khöng thñch àoåc quyïín truyïån naây aâ?
- Thûa thêìy, con àoåc xong röìi aå.
Öng giaáo tröë mùæt ra nhòn töi àùm àùæm:
- Con àoåc xong röìi? Thïë vïì nhaâ con khöng ài chúi aâ?
- Trònh thêìy úã xoám Nuái Ngang chuáng con chaã coá chöî naâo maâ
nö àuâa caã. Leo treâo maäi lïn nuái cuäng chaán lùæm, chui ruác maäi trong
caác hang àaá cuäng buöìn. Con chó ngöìi àoåc saách thöi. Buöíi töëi, àaám
treã con xoám Nuái Ngang thûúâng ruã nhau tuå têåp ngöìi chúi úã cûãa
hang. Chuáng töi nùån nhûäng con võt, con ngan bùçng àêët röîng buång,
khoeát möåt löî nhoã úã ngang sûúân bïn naây, hai löî nhoã úã ngang sûúân
bïn kia, phúi khö thöíi thaânh tiïëng nhû tiïëng tuâ vaâ nghe buöìn
buöìn, nhêët laâ khi tiïëng nuái vùèng êm trúã laåi. Thöíi nhû thïë maäi cuäng
chaán. Chuáng noá quay ra bùæt töi kïí chuyïån. Röìi thaânh quen, thaânh
lïå.
Möîi lêìn kïí cho chuáng baån nghe nhûäng chuyïån àaä àoåc úã trong
saách, têm höìn töi nhû hoâa nhêåp vaâo caác nhên vêåt àoá, vûâa thú ngêy
con treã, vûâa ngöå nghônh höìn nhiïn. Àaám baån quêy quêìn quanh töi
lùæng nghe, nhiïìu àûáa haá höëc möìm, àöi luác bêåt cûúâi thñch thuá...
Vêåy maâ töi àaä öëm liïåt giûúâng möåt nùm nay röìi. Chïët ài söëng
laåi àïën mêëy lêìn. Àaám baån xoám Nuái Ngang àêu caã? Böë meå, anh em
töi àêu caã? aång giaáo Kyâ úã àêu? Caã öng ngoaåi töi nûäa kòa. Öng ài
àêu röìi? Sao chó coá mònh töi... chó coá möåt mònh töi laåc giûäa caánh
rûâng ma thiïng nûúác àöåc hoang vùæng, cöí xûa thïë naây? Ö kòa... àaân
voi tûâ rûâng giaâ Chêu Phi keáo nhau túái kòa. aåi... con coåp tûâ trong
truyïån Thuãy Hûã
nhaãy chöìm ra kòa. Trúâi àêët úi! Àêy múái khiïëp chûá, con Trùn
tinh tûâ trong miïëu thêìn trûúân àïën nhe caái miïång àêìy rùng nuöët
chaâng Thaåch Sanh... Coá möåt caái gò, nhû möåt baân tay khöíng löì giûä
lêëy töi, nhû coá taãng àaá àeâ nùång trïn ngûåc khöng thïí cûåa quêåy,
khöng thïí thöët lïn thaânh tiïëng kïu cûáu. Töi coá caãm giaác run bùæn,
co ruám ngûúâi laåi nhû sùæp chïët àïën núi. Töi nhùæm nghiïìn mùæt laåi
khöng daám nhòn nhûäng con quaái vêåt trûúác mùåt nûäa. Khi töi múã
mùæt ra, nhûäng con quaái vêåt biïën hïët saåch. Hoaân höìn. Töi ngú ngaác
giûäa rûâng xanh hoang daä. Chúåt Buåt hiïån lïn kia kòa. Buåt giöëng
öng ngoaåi nhû hïåt. Buåt cêët tiïëng noái hùèn hoi. Tiïëng Buåt thoaãng
trong thinh khöng, nheå nhû gioá thoaãng: "Têëm úi... con àûâng khoác
nûäa..." Buåt túái xoa tay vaâo traán töi, àûa cho töi uöëng baát nûúác vöëi
àen àen: "Thuöëc tiïn cûáu con söëng laåi àêëy, con aå!" Töi gùæng sûác haá
miïång uöëng baát thuöëc tiïn Buåt mang túái. "Thöi... àûúåc röìi. Con
nùçm yïn nguã ài. Tûã Thêìn seä bõ àuöíi ra khoãi ngûúâi con, sûå söëng seä
dêìn dêìn höìi sinh..." Khi töi tónh giêëc thò trúâi àaä saáng baãnh mùæt röìi.
Töi múã to hai mùæt nhòn thao laáo lïn noác nhaâ. Trong ngûúâi
nheå nhoäm, àêìu oác tónh taáo àïën mûác töi tûúãng nhû mònh vêîn khoãe
khoùæn, chûa bao giúâ bõ öëm liïåt giûúâng, söëng bònh thûúâng nhû anh
Thaânh, thùçng Bïìn, nhû moåi àûáa treã khaác. Töi nghe rêët roä tiïëng
cêåu Tuâng vaâ dò Thaão, chùæc nguã nhúâ bïn nhaâ haâng xoám àïm qua àaä
vïì, àang rò rêìm noái chuyïån vúái nhau úã ngoaâi sên:
- Chùæc thùçng Vûäng chïët röìi hay sao maâ im lùång quaá thïë naây?
Dò Thaão suåt suâi khoác:
- Chaáu Vûäng úi... sao chaáu núä vöåi boã öng baâ, böë meå, cêåu dò, boã
anh em maâ ài haã chaáu? Chaáu coá biïët dò voäng öng vaâo thuöëc thang
cûáu chûäa chaáu khöng?
Cêåu Tuâng noái khe kheä:
- Thò haäy cûá vaâo nhaâ xem sûå thïí noá ra sao àaä naâo.
Öng ngoaåi tïì chónh aáo quêìn, àêìu chñt khùn oaån maâu tñm
thêîm goån thaânh tûâng voâng nhû khùn xïëp, ngöìi xïëp chên bùçng
troân, uöëng nûúác úã phaãn giûäa nhaâ tûâ bao giúâ. Thêëy meå töi tûâ buöìng
giaáp hang nuái ài ra, öng baão:
- Meå thùçng Thaânh thûã ngoá xem thùçng Vûäng noá thïë naâo?
Meå töi giêåt bùæn ngûúâi:
- Khiïëp! Con súå lùæm! Thöi... àùçng naâo thò cuäng àïí tñ nûäa chuá
Thòn vúái caác cêåu caác dò vïì àöng àuã - Baâ bûúác ra cûãa: - Öi... cêåu
Tuâng, dò Thaão dêåy súám thïë?
Dò Thaão mïëu maáo hoãi meå töi:
- Liïåu chaáu Vûäng noá coá coân söëng khöng haã chõ?
- Dò vaâo giûúâng noá xem höå töi möåt caái.
Cêåu Tuâng bûúác lïn hiïn caâu nhaâu:
- Chõ àïën thêåt laâ... àaä coi laâ con chaáu trong nhaâ maâ coân súå aâ?
Thùçng Bïìn cuäng thûác giêëc tûâ luác naâo khöng hay. Noá chaåy vaâo
giûúâng vúái töi:
- Anh Vûäng úi...
Vûâa goåi noá vûâa lay ngûúâi töi. Töi quay mùåt ra nhòn noá. Noá êëp
uáng hoãi:
- Anh coân söëng aâ?
Töi múã to mùæt ra nhòn noá trûúác cêu hoãi. Ö hay... sao thùçng
Bïìn laåi hoãi töi thïë? Töi coá chïët àêu, vêîn söëng àêëy chûá. Laå nhó. Töi
chïët laâm sao àûúåc. Töi laâ thùçng beá khoãe maånh nhêët nhaâ. Nùm lïn
baãy tuöíi töi tûâng vêåt anh Thaânh ngaä chöíng kïình, suyát va àêìu vaâo
caái cöëi àaá úã nhaâ cêåu Haão, coá cêåu Phuâng - con uát cuãa öng ngoaåi traåc
tuöíi anh Thaânh - laâm chûáng. Chûá khöng thò töi bõ möåt trêån àoân
nïn thên vò töåi daám àaánh anh.
Thùçng Bïìn tuåt xuöëng giûúâng chaåy ra khoe vúái öng ngoaåi:
- Öng úi! Anh Vûäng coân söëng kia kòa...
Öng ngoaåi gêåt gêåt àêìu, gûúng mùåt bûâng saáng nhû möåt ngûúâi
thaânh àaåt sau möåt cuöåc thi cùng thùèng àaä vûúåt qua àûúåc moåi khoá
khùn, àaä tòm gúä àûúåc möëi hoác hiïím àïí giaãi trònh cêu hoãi cuãa giaám
khaão. ÚÃ àêy, roä raâng coân hún cuöåc thi. Búãi vêåt nhau vúái caái chïët,
giûä laåi sûå söëng cho töi múái thêåt sûå laâ khoá khùn vaâ hoác hiïím, nhûäng
tûúãng phaãi chõu boá tay.
Vûâa luác cêåu Tuâng bûúác vaâo nhaâ:
- Chaáu Vûäng söëng laåi röìi haã thêìy?
- ÛÂ!
Öng ngoaåi gêåt àêìu, chó "ûâ" möåt tiïëng goån khöng, saãng khoaái,
röìi keáo caái àiïëu baát laåi gêìn, so xe àiïëu, möìi thuöëc vaâo, chúâ cêåu
Tuâng lêëy àoám chêm lûãa cho öng huát thuöëc. Öng ngoaåi noái, gioång
nhoã nheå:
- Àïm qua thêìy ngöìi ngêîm nghô maäi. Khöng coá nheä mònh
chõu boá tay àïí chaáu noá chïët. Thêìy liïìu cho noá uöëng möåt cheán thuöëc
tûå mònh sùæc lêëy. Luác bêëy giúâ àaä quaá àïm röìi. Nïëu noá uöëng cheán
thuöëc naây maâ khöng bõ "cöng", têm lûåc chõu àûång nöíi thò dûát khoaát
söëng. Coân bùçng khöng... thò chïët luön...
Àoán que àoám beán lûãa, öng ngoaåi àûa xe àiïëu vaâo miïång. Caái
àiïëu baát kïu reáo lïn soâng soåc. Öng nhaã khoái, lêëy laâm khoan khoaái,
röìi noái tiïëp:
- Thùçng beá quaã laâ àûáa chõu khoá uöëng thuöëc. Noá cuäng biïët súå
chïët chûá cûá gò ngûúâi lúán. Thêìy baão: "Chaáu ngoan cuãa öng cöë sûác
uöëng cheán thuöëc naây nheá. Uöëng xong laâ seä khoãi bïånh, khöng thïí
chïët àûúåc. Chõu khoá naâo. Röìi choáng khoãe ra úã vúái öng. Öng seä kïí
cho chaáu nghe nhiïìu chuyïån cöí tñch". Noá nûãa mï nûãa tónh nhûng
vêîn cöë ngoác àêìu lïn cho thêìy bïë ngöìi, röìi haá miïång uöëng ûâng ûåc
hïët cheán thuöëc. Thuöëc naây àùæng lùæm. Möåt luác sau thò ngûúâi noá êëm
dêìn röìi thêìy thêëy maåch. Cêìm chùæc noá söëng. ÙÉm noá nguã möåt luác
lêu, thêìy múái àùåt noá xuöëng giûúâng, quêën chiïëc chùn chiïn cho chùåt
kñn quanh mònh. Ra phaãn nùçm chúåp mùæt àûúåc möåt tñ thò thêìy nghe
tiïëng tiïëng gaâ àaä gaáy voång tûâ trong Hïå Dûúäng ra têån àêy röìi.
Meå töi tûâ dûúái bïëp ài lïn, dò Thaão tûâ ngoaâi sên vaâo, chuá Thòn
àang cho lúån ùn cuäng boã caã àêëy. Caã nhaâ nhöën nhaáo öìn aâo mûâng vui
lêîn buöìn tuãi.
Töi nùçm ngêy ra ngú ngaác nhòn moåi ngûúâi chùèng hiïíu laâ taåi
sao laåi nhû vêåy.
Tiïëng baác Vinh gaái, haâng xoám nhaâ töi, vûâa bûúác lïn hiïn àaä
hoãi:
- Thùçng Vûäng söëng laåi röìi haã öng? Trúâi úi... phuác àûác laâm sao!
Röìi baác Vinh bûúác laåi bïn giûúâng töi nùçm:
- Vûäng naây öì! Chaáu coân söëng thêåt röìi. Naây nghe chaáu, chaáu
phaãi biïët ún öng ngoaåi àêëy, chaáu nhaá. Öng ngoaåi àaä cûáu chaáu söëng
àêëy.
Baác Vinh quay ra goåi àûáa con gaái xêëp xó tuöíi töi, cuâng hoåc
möåt lúáp vúái nhau:
- Dung naây vaâo àêy vúái anh Vûäng. Anh söëng laåi röìi àêy naây...
Trúâi saáng roä. AÁnh bònh minh rûåc rúä bûâng lïn khùæp moåi núi.
Öng ngoaåi vaâo thùm bïånh laåi cho töi. Öng nhòn kyä gûúng mùåt, sùæc
da úã ngûúâi, röìi súâ nùæn tay chên mònh mêíy, xem laåi maåch tay, maåch
chên. Àêìu öng luác gêåt gêåt, khi lùæc lùæc. Xong àêu àêëy, öng trúã ra
ngöìi boâ trïn phaãn viïët. Möåt luác sau öng ngöìi thùèng dêåy. Moåi ngûúâi
ngöìi úã giûúâng, úã bêåc heâm cûãa chúâ öng cùæt àùåt tûâng viïåc.
Öng goåi meå töi ra ngöìi úã phaãn àïí öng noái, gioång nhoã nheå
thûúng caãm vúái nöîi vêët vaã cuãa con gaái:
- Thêìy vûâa xem laåi bïånh cho chaáu. Coân nûúác coân taát, àaä
thûúng thò thûúng cho choát, con aå. Thêìy tñnh vêìy. Hai con lúån
trong chuöìng nhaâ maây coân beá quaá. Haäy cûá àïí àêëy nuöi. Thêìy cho
noá con lúån chùæc xêëp xó taám mûúi cên gò àêëy, àïí chaåy thuöëc thang
ngay bêy giúâ cho noá. Nïëu bêy giúâ maây khöng coân àöìng naâo thò giêåt
taåm cuãa ai àoá àûa cho chuá Thòn ài xuöëng chúå Tu cùæt thuöëc. Àún
thuöëc cùæt cho noá àêy.
Öng ngoaåi àûa laá àún vúái nhûäng cöåt chûä Nho thùèng tùæp, àïìu
àùån vaâ vuöng vùæn, viïët bùçng buát löng, mûåc Taâu. Chuá Thòn àûa hai
ngoán tay àoán lêëy röìi gêëp tû, boã vaâo tuái aáo, gaâi ghim bùng cêín thêån.
Chuá laâ em ruöåt böë töi, múái mûúâi taám tuöíi, vaâo úã vúái meå töi àûúåc vaâi
ba nùm nay. Öng ngoaåi dùån laåi chuá Thòn möåt lêìn nûäa, àïën laâ cùån
keä: nïëu thiïëu võ naây thò thay bùçng võ kia, bao nhiïu àöìng cên möåt
võ möîi thang. Àoaån, öng quay sang baão cêåu Tuâng: - Con vïì nhaâ
ngay bêy giúâ. Nhúá bùæt con lúån lúán nhêët trong chuöìng baán ài röìi
mang tiïìn vaâo cho chõ maây thuöëc thang cho chaáu. Khi vaâo nhúá
gaánh cho noá gaánh gaåo thöng1. Àúä thïm cho meå con nhaâ noá. Coân con
Thaão, úã laåi vúái chõ maây vaâ caác chaáu. Höm naâo thùçng Tuâng vaâo thò
hai àûáa voäng thêìy vïì.
Tûâ naäy àïën giúâ meå töi cûá ngöìi mùåt bêìn thêìn, rêìu rô vaâ im
lùång. Chùæc àoaán biïët laâ meå töi chùèng coân àöìng naâo dñnh tuái, baác
Vinh gaái liïìn lïn tiïëng:
- Thöi ún giúâi, cêåy nhúâ coá cuå àêy nïn chaáu noá söëng laåi laâ
mûâng röìi. Nïëu baác Thaânh khöng coân àöìng naâo thò em vïì lêëy bïn
nhaâ mang sang cho baác giêåt taåm möåt ñt.
Noái xong, baác Vinh àûáng lïn ngay, vïì nhaâ möåt tñ àaä nhaâo
sang, ngaåi nguâng àûa tiïìn cho meå töi.
- Caãnh ngheâo tuáng vúái nhau, em coá tûâng naây baác cêìm lêëy àûa
cho chuá Thòn ài cùæt thuöëc ngay keão trûa mêët röìi.
Caãm thêëy moán tiïìn chùèng àaáng laâ bao, chúåt sûåc nhúá, baác
Vinh vöåi cúãi bao thùæt lûng xanh úã buång ra:
- A... coân chöî naây nûäa, göåp caã laåi. Cûá taåm mua cho chaáu noá
chuåc thang caái àaä.
Moåi ngûúâi taãn ra, ai vaâo viïåc nêëy. Anh Thaânh cùæp saách ài
hoåc. Caái Dung höm nay àûúåc nghó nïn úã nhaâ sang chúi vúái thùçng
Bïìn. Chuáng treâo caã lïn giûúâng troâ chuyïån vúái töi luön miïång.
Nhûng töi laåi thiïëp ài. Tûã Thêìn chûa àuã sûác maånh cûúáp àûúåc töi
ài, song sûå söëng thò haäy coân mong manh lùæm.
Cha töi taåt vïì nhaâ àûúåc vaâi ba ngaây. Cöng taác àoaân thïí cuöën
huát öng nïn chuyïån töi öëm àau roâng raä möåt nùm trúâi, dêîu coá biïët,
öng vêîn khöng thïí vïì nhaâ àûúåc. Vaã laåi moåi viïåc àaä coá öng ngoaåi lo
toan caã röìi. Öng ngoaåi coá chên trong Mùåt trêån Liïn Viïåt huyïån,
vêîn thûúâng xuyïn höåi hoåp nïn cuäng gùåp cha töi luön. Búãi vêåy, khi
nhòn thêëy töi nhû caái boáng ma trïn giûúâng, cha töi cuäng khöng lêëy
laâm ngaåc nhiïn. Öng ngöìi bïë töi möåt luác àúåi chuá Thòn ài xuác cua
vïì. Cha töi noái chuyïån gò àoá vúái chuá höìi lêu röìi ài vaâo Hïå Dûúäng.
Öng noái laâ öng ài àïën gùåp cha xûá úã àêëy àïí baân viïåc laâm lïî phoáng
thñch cho möåt söë lñnh vïå sô cöng giaáo theo Phaáp ài caân queát bõ ta
bùæt. Sau möåt thúâi gian giaáo duåc, chñnh quyïìn khaáng chiïën khoan
höìng cho vïì sinh söëng laâm ùn vúái vúå con gia àònh.
Höìi naây meå töi baán haâng xeán àïí nuöi con caái nïn tûâ súám tinh
mú àaä göìng gaánh àöi böì lïn thuyïìn chöëng saâo àïën caác chúå quanh
vuâng cho túái têån khuya. ÚÃ nhaâ, chuá Thòn thûúâng vaâo Hïå Dûúäng
xuác cua úã caác ao beâo luåc bònh, hay cêët voá te kiïëm ñt teáp vuån.
Saáng höm sau, vò coá chuyïån to tiïëng giûäa böë meå vúái nhau nïn
töi múái biïët roä sûå thïí. Chuyïån laâ nhû thïë naây: Chuyïën naây cha töi
vïì nhaâ mêëy ngaây khöng phaãi vò chuyïån töi suyát chïët. Tuy thûúng
con àûát ruöåt nhûng cha töi khöng thïí laâm àûúåc gò, cho duâ chó coá ñt
tiïìn gûãi vïì àïí àúä àêìn meå töi. Búãi caán böå khaáng chiïën àêu coá lûúng
böíng, ài àïën àêu söëng dûåa vaâo dên úã àoá. Àöìng baâo coá gò cho, ùn
nêëy. Cha töi taåt vïì nhaâ chñnh vò chuyïån chuá Thòn. Thò ra cha töi
àõnh àûa chuá Thòn ài toâng quên. Cöë nhiïn laâ chuá Thòn thñch röìi.
Búãi chuá laâ thanh niïn sûác daâi vai röång, chaåy giùåc phaãi boã quï vaâo
àêy. Chùèng biïët laâm gò àïí kiïëm söëng, cûá ru ruá úã nhaâ vúái mêëy àûáa
chaáu cuäng chaán, ùn baám chõ dêu maäi caâng khöng tiïån. Riïng meå
töi thò lêëy laâm bûåc tûác. Chùèng phaãi laâ haám lúåi gò, song phêån àaân baâ
con moån coá möåt mònh chaåy loaån laâm sao? Hún nûäa laåi coân thùçng
con àang söëng dúã chïët dúã nùçm trïn giûúâng kia nûäa chûá. Chaã nheä
boã mùåc noá àêëy àïí chaåy lêëy thên mònh. Phaãi töåi vúái giúâi! Meå töi àöí
moåi sûå cho cha töi. Nïëu khöng coá thùçng Vûäng. Sao laåi khöng coá töi?
Meå töi àeã töi ra laâ chuyïån miïîn cûúäng hay sao? Nïëu khöng coá
thùçng Vûäng. Nïëu... tiïëng noái cuãa meå töi cûá vùèng àïën tai töi. Chó
noái coá nhû thïë thöi thò baâ ngêåp ngûâng. Cha töi suyåt cùæt ngang lúâi.
Tñnh öng noáng nhû lûãa, àaä quyïët laâ laâm. Meå töi àaânh chõu. Àaânh
chõu trong sûå phêîn chñ. Baâ giêån döîi boã buöíi chúå, úã nhaâ.
Vêåy laâ chuá Thòn xùng xaái ài ngay xuöëng chúå Tu mua sùæm
mêëy thûá lùåt vùåt àïí súám höm sau cuâng cha töi lïn àûúâng.
Trúâi böîng nöíi giöng. Mêy àen keáo vïì. Gioá löìng löån nhû con
ngûåa bêët kham tung voá giûäa thaão nguyïn. Mûa. Nûúác nhû truát tûâ
trïn trúâi xuöëng aâo aâo. Gioá hêët töëc maái chuöìng lúån. Thïë laâ khöng ai
baão ai cha meå töi cuâng chaåy ra sûãa laåi maái chuöìng.
Trong nhaâ khöng coân möåt ai. Anh Thaânh vaâ thùçng Bïìn chaåy
sang chúi bïn nhaâ chõ Nhaân. Mûa khöng vïì àûúåc. Chó coân möîi
mònh töi àang nùçm quay mùåt vaâo vaách.
Ngoaâi trúâi mûa nhû xöëi nûúác, sêëm chúáp uâng oaâng nhò nhùçng
nhûäng lûúäi lûãa chöëc laåi loáe saáng. Khöng hiïíu sao, töi böîng theâm
nhòn ra xem trúâi mûa thïë. Töi gùæng lêëy hïët sûác àïí tûå lêåt ngûúâi
quay mùåt nhòn ra cûãa maâ khöng taâi naâo cûã àöång nöíi. Thên xaác töi
cûá ò ra nhû àöëng thõt bêët àöång. Chó coá möîi bïn chên tay phaãi thò coá
khaá möåt chuát. Tûác laâ co laåi duöîi ra àûúåc möåt tñ, rï ài rï laåi nhñch
möåt teåo. Töi àaânh bêåt miïång kïu:
- Thêìy u úi! Vaâo lêåt ngûúâi cho con quay mùåt nhòn ra cûãa vúái.
Tiïëng meå töi gùæt goãng quaát úã ngoaâi chuöìng lúån xuyïn laân
mûa voång vaâo:
- Laâm nuäng vûâa vûâa chûá! Hêìu haå maây suöët ngaây khöng àuã
hay sao maâ hïî àöång möåt tñ laâ haânh ngûúâi ta! Khöng tûå quay ra
àûúåc thò cûá nùçm thïë àaä sao?
- Nhûng con tï ngûúâi lùæm röìi.
- Thïë cuäng khöng chïët àûúåc àêu maâ súå.
Töi bêåt khoác reá lïn vò tuãi húân vaâ àau àúán. Tim töi thùæt laåi,
toaân thên raä rúâi. Töi naâo coá daám laâm nuäng àoâi hoãi caái gò. Töi nùçm
quay mùåt vaâo vaách suöët tûâ saáng túái giúâ, cöë hïët sûác röìi maâ khöng
thïí tûå lêåt nöíi ngûúâi àêëy chûá. Mûa vêîn cûá rúi xöëi xaã nhû vêîy goåi,
giuåc giaä nöîi theâm muöën khaát voång àûúåc quay nhòn ra. Trúâi mûa coá
sûác hêëp dêîn laå kyâ caám döî töi.
Chùæc laâ doåi xong maái chuöìng lúån, cha töi chaåy vaâo. Öng túái bïë
töi ra àùåt nùçm úã phaãn giûäa, ngoaãnh mùåt nhòn mûa rúi.
- Coá laånh khöng Vûäng? Nïëu laånh thêìy mùåc thïm aáo cho con.
Töi lùæc àêìu, nûúác mùæt àêìm àòa. Cha töi nûång:
- Thöi nñn ài con! Àïí thêìy tùæm keão caãm laånh. Röìi thêìy vaâo
nùçm vúái con.
Höìi lêu. Rêët lêu. Khi cha töi àïën nùçm xuöëng bïn caånh, nêng
àêìu göëi lïn caánh tay ngûúâi, quùåp hai chên khùèng khiu cuãa töi vaâo
loâng cho êëm thò töi àaä nguã thiïëp ài röìi...
Chiïìu höm àoá, chuá Thòn ngöìi bïë töi caã buöíi. Hùèn chuá thûúng
töi lùæm nïn trûúác khi ài xa, chuá daânh caã thúâi gian coân laåi àïí an uãi
töi. Chuá thuã thó cùn dùån töi phaãi gùæng chõu khoá uöëng thuöëc, ùn
thêåt nhiïìu cúm cho choáng khoãe röìi coân phaãi ài hoåc nûäa chûá.
Súám höm sau. Trûúác khi ài, cha töi noái vúái meå töi:
- Meå thùçng Thaânh àûâng caáu gùæt vúái thùçng Vûäng nhû thïë. Con
noá coân nhoã daåi, laåi öëm àau bïånh têåt chûá noá coá nhoäng nheäo gò àêu.
Töi seä reä vïì laâng múâi öng ngoaåi vaâo thùm laåi bïånh cho noá.
Röìi cha töi vaâo bïë töi lïn, thúm hai bïn maá. Töi thêëy mùæt öng
rûng rûng. Chuá Thòn cuäng vaâo bïë töi. Chuá noái nhû mïëu:
- Àûâng chïët chaáu nheá! Röìi chuá seä vïì thùm chaáu. Chuá seä dêîn
chaáu ài hoåc.
Cha töi cuâng chuá Thòn khoaác tuái dïët ài ra. Bïn ngoaâi, trúâi
vêîn coân nhêåp nhoaång. Nhûng àoá àêy àaä coá nhiïìu tiïëng gaâ gaáy saáng
vaâ tiïëng choá suãa vang. Töi khöng thïí biïët rùçng tûâ giúâ phuát naây töi
bùæt àêìu phaãi tûå laâm nhiïìu viïåc cho chñnh mònh chûá chùèng coân ai úã
nhaâ nêng giêëc nhû trûúác nûäa. Loâng töi dêng traâo möåt nöîi bêng
khuêng, caãm nhêån thêëy sûå thiïëu vùæng chuá Thòn nhû thiïëu huåt möåt
núi nûúng tûåa, chúã che.
Röìi töi laåi thiu thiu nguã.
PHÊÌN HAI
NAÂNG TIÏN TRÏN CUNG QUAÃNG VAÂ CON CHOÁ
VAÂNG
Mêëy ngaây sau öng ngoaåi laåi vaâo. Sau khi thùm bïånh cho töi,
öng goåi meå töi vaâo baão:
- Thùçng Vûäng noá bõ baán thên bêët toaåi röìi1.
Meå töi sêìm mùåt laåi nhùn nhoá àïën khoá coi. Nöîi thêët voång hiïån
ra roä neát. Nhû thïë coá nghôa laâ noá mang têåt nguyïìn suöët àúâi sao?
Noá nùçm chïët gñ möåt chöî, phaãi mêët möåt ngûúâi hêìu haå, nêng giêëc.
Baâ mïëu maáo:
- Thêìy baão con phaãi laâm thïë naâo bêy giúâ? Löåc con löåc cuãa úã
àêu thò chùèng biïët, chûá tai vaå suöët tûâ ngaây àoá cho àïën nay coân gò.
Têët caã laâ taåi nhaâ con hïët. Giúâ àêm ra möåt naách ba àûáa con moån,
chöìng laåi ài cöng taác thoaát ly chùèng àúä àêìn àûúåc gò. Coá chuá Thòn úã
nhaâ tröng nom chuáng noá giuáp con thò böë thùçng Thaânh laåi cho ài
toâng quên. Nay caái bïånh bùæt noá nùçm liïåt àêëy, ai laâ ngûúâi hêìu haå?
Röìi meå töi khoác oâa lïn:
- Sao caái thên töi khöí súã thïë naây! Naâo töi coá ùn úã bêët lûúng
maâ öng giúâi àêìy aãi àúâi töi long àong lêån àêån gian truên nhû vêåy.
Con vúái caái! Söëng thò nuöi, chïët thò chön cho raãnh. Chûá söëng nhû
thïë, sau naây cuäng chó ùn baáo cö thöi...
Öng ngoaåi gùæt lïn:
1
Baán thên bêët toaåi: Baåi liïåt nûãa ngûúâi.
- Ö hay con meå thùçng Thaânh laå nhó? Coá con thò phaãi khöí vúái
con chûá.
- Nhûng noá coá phaãi... laåi dúã söëng dúã chïët nhû vêåy thò ai hêìu
haå suöët àúâi àûúåc.
- Thò cûá cöë chaåy chûäa thuöëc men àaä.
Meå töi phên trêìn:
- Thò thêìy tñnh chaåy chûäa àïën bao giúâ? Cùæt thuöëc nhû uöëng
nûúác vöëi roâng raä hún nùm trúâi röìi coá ñt oãi gò àêu. Kiïëm àûúåc àöìng
naâo laâ àöåi noán ra ài saåch, laåi coân mang cöng mùæc núå nûäa.
Noái röìi baâ suåp xuöëng bêåc cûãa khoác hu hu, than thên traách
phêån, kïí lïí moåi cöng lao khoá nhoåc bêëy lêu nay laâm cho öng ngoaåi
cuäng phaãi muãi loâng. Öng vï àiïëu thuöëc laâo tra vaâo noä àiïëu, röìi
chêm lûãa huát. Öng ngöìi ngêîm nghô höìi lêu múái noái:
- Àïí thêìy lo liïåu vêåy. Giúâ caác con lúán àïìu àaä ra úã riïng caã röìi.
Meå maây qua àúâi àaä àoaån tang. Nay chó coân thùçng Tuâng, con Thaão,
con Chñn vaâ thùçng Phuâng úã vúái thêìy. Con Chñn vúái thùçng Phuâng
thò beá quaá. Cöng viïåc àöìng aáng döìn lïn vai thùçng Tuâng vúái con
Thaão thò laâm khöng xuïí. Nïn thêìy tñnh chia ruöång àïìu cho caác
con. Gaái cuäng nhû trai. Ruöång nhaâ ta caã thaãy coá ba mêîu, con nhêån
lêëy mêëy saâo maâ cêëy.
Meå töi noái xen vaâo cùæt ngang lúâi öng:
- Con ài chúå suöët ngaây baán haâng nuöi caác chaáu, laâm sao maâ
cêëy àûúåc?
- Àïí thêìy noái hïët àaä naâo! - Gioång öng ngoaåi húi sùéng - Thò con
cûá nhêån. Thêìy seä baão thùçng Tuâng con Thaão noá laâm giuáp.
Töi nùçm im ùæng nghe öng ngoaåi vúái meå töi baân tñnh lo toan
cho söë phêån cuãa töi maâ loâng nhûäng ngêåm nguâi buöìn tuãi xen lêîn
giêån húân. Töi böîng caãm thêëy tai hoåa thêåt sûå àaä giaáng xuöëng cuöåc
àúâi mònh ngay tûâ khi bùæt àêìu öëm cú. Vaâ bi kõch ngaây caâng hiïån ra
möåt caách khuãng khiïëp thï thaãm. Giaã sûã nïëu coá söëng, sau naây lúán
lïn töi cuäng chó laâ con ngûúâi vö duång. Giúâ àêy tuy àaä coá hy voång
söëng laåi maâ sao töi laåi muöën chïët quaách cho xong! Búãi söëng maâ
suöët àúâi ùn baám böë meå, anh em thò söëng laâm gò? Söëng nhû vêåy thò
tuãi heân lùæm, cay àùæng lùæm.
Öng ngoaåi chia ruöång cho caác con thêåt. Khöng nhûäng thïë,
öng coân chia àïìu taâi saãn tûâ caái baát caái àuäa trúã lïn. Öng cho ngûúâi
ài goåi cha töi vïì. Cha töi chó nhêån ba saâo ruöång thöi. Coân taâi saãn
cha töi nhûúâng phêìn cuãa meå töi cho thïm cêåu Phuâng, laâ em röët
múái mûúâi möåt tuöíi. Nhûng öng ngoaåi vêîn eáp cha töi phaãi nhêån caái
àónh, möåt caái nöìi mûúâi lùm cuâng vúái àöi mêm àöìng vaâ caái chêåu
thau lúán. Ngoaâi ra öng ngoaåi coân cho cha töi têët caã nhûäng cuöën
saách thuöëc cuãa mònh. Àïí àêìy möåt caái hoâm göî lúán. Öng ngoaåi baão
cha töi laâ ngûúâi hiïëu hoåc, saáng daå, laåi coá àûác nïn öng muöën truyïìn
laåi nghïì thuöëc cho.
Ñt lêu sau, öng ngoaåi gûãi thuöëc vaâ miïëng cao höí cöët bùçng bao
diïm vaâo cho töi. Öng viïët thû dùån doâ tó mó vaâ nhùæc nhúã töi phaãi
gùæng sûác uöëng hïët nûãa laång cao àoá.
Quaã àuáng nhû trong thû cuãa öng ngoaåi. Uöëng cao höí rêët
tanh. Thónh thoaãng úå nûúác miïëng lïn miïång thò tanh lùæm, vêîn
khöng àûúåc khaåc, àûúåc nön ra. Khoá hún caã uöëng thuöëc bùæc. Töi cöë
raáng sûác chõu àûång. Chõu àûång möåt caách nhêîn naåi.
Sûác khoãe cuãa töi höìi laåi tröng thêëy, trong ngûúâi nheå nhoäm,
àêìu oác luác naâo cuäng tónh taáo. Töi àaä thêëy àoái vaâ theâm ùn àuã thûá.
Ngaây ngaây meå töi thûác giêëc tûâ súám tinh mú nêëu cúm àïí laåi
cho ba anh em chuáng töi röìi göìng gaánh ài chúå. Anh Thaânh sau khi
boán cúm cho töi ùn xong, àûa thùçng Bïìn sang gûãi bïn nhaâ chõ
Nhaân, ài hoåc cho àïën chiïìu múái vïì.
Nhaâ chó coân möåt mònh töi nùçm úã phaãn. Nhúá lúâi öng ngoaåi
dùån, töi cöë cûã àöång tay chên. Thêåt khoá khùn. Thên thïí, tay chên
töi nhû thên cêy chuöëi nùçm thùèng àú. Töi cöë lêëy sûác lùn toaân thên
lêåt sang phaãi hoùåc sang traái àïìu khöng thêëy àöång àêåy gò. Gùæng sûác
àïën vaä möì höi cuäng chùèng ùn thua. Suöët saáng sang chiïìu, röìi túái
töëi. Àïën luác mïåt quaá laâ nguã thiïëp ài luác naâo khöng biïët. Cuöëi cuâng
töi àaânh tòm caách têåp khaác. Tay chên bïn phaãi coá khaá hún bïn
traái. Vêåy laâ caã ngaây lêîn àïm, hïî luác naâo thûác laâ töi cûã àöång chuáng.
Thúâi gian nùång nïì vaâ chêåm chaåp tröi qua.
Thúâi gian trúã thaânh möåt sûå thûã thaách khùæc nghiïåt àöëi vúái töi.
Noá cêm lùång nhûng caám döî cuöåc söëng laâm sao! Noá laâm cho con
ngûúâi vui tûúi, ham muöën, ûúác voång. Song cuäng sùén saâng quêåt ngaä
con ngûúâi àïën thêët baåi, vaâ laâm hoå naãn chñ àïën raä rúâi.
Khöng coân caách naâo khaác, cuöåc söëng buöåc töi phaãi kiïn trò,
kiïn trò möåt caách baãn nùng. Röìi àïën möåt luác, caác ngoán chên, ngoán
tay bïn phaãi cuãa töi cûã àöång àûúåc nhanh hún, hoaåt hún. Töi liïìn
têåp caã bïn traái. Roä raâng bïn naây thêåt khoá suy suyïín. Phaãi rêët lêu
mêëy ngoán tay múái àöång àêåy coân caác ngoán chên vêîn "nùçm ò ra" nhû
chïët röìi, nhû khöng phaãi laâ ngoán chên nûäa.
Dêìn daâ baân chên phaãi, baân tay phaãi, röìi chuyïín túái cöí chên,
cöí tay cûã àöång. Töi têåp co vaâo, duöîi ra, rï ài rï laåi. Röìi tiïën cao hún
laâ thûã nhùæc tay chên lïn. Àïën khöí. Gùæng sûác nêng tay nêng chên
lïn vûâa khoãi mùåt phaãn thò noá rúi àïën bõch xuöëng ngay. Cûá thïë àïën
haâng trùm haâng nghòn röìi haâng vaån lêìn, lùåp ài lùåp laåi khöng biïët
chaán, khöng biïët mïåt moãi, chên tay bïn phaãi cuãa töi múái tûå nêng
cao lïn khoãi mùåt phaãn àûúåc möåt chuát, lêu chûâng vaâi chuåc giêy laâ
cuâng. Nhûng töi khöng naãn. Vaã laåi töi cuäng khöng coân biïët cêåy nhúâ
ai xoa boáp vaâ "khúãi àöång" giuáp cho tay chên co duöîi.
Chùæc chùæn laâ do cöng hiïåu cuãa thuöëc cuâng vúái taác duång cuãa
cao höí cöët vaâ sûå kiïn trò luyïån têåp maâ chên tay bïn phaãi cuãa töi cûã
àöång co duöîi mau leå hún, tay bïn traái cuäng bùæt àêìu chuyïín biïën.
Vêåy laâ tay chên bïn phaãi cûá àaåp tûá tung quúâ quaång loaån xaå. Vaâ röìi
tûå àêíy thên thïí di àöång xï dõch trïn phaãn. Cöí cûáng dêìn vaâ àaä nhêëc
nöíi àêìu lïn. Lêåt àûúåc ngûúâi bïn naây sang bïn kia röìi. Sûúáng quaá!
Lêìn àêìu tiïn lêåt uáp àûúåc ngûúâi xuöëng phaãn thò laåi khöën, vò
khöng thïí naâo xoay ngûúâi lêåt ngûãa lïn àûúåc. Töi tòm moåi caách.
Nhûng chó coá möåt bïn tay chên phaãi cûã àöång nïn chùèng ùn thua gò.
Mïåt raä rúâi vaâ àoái quaá, töi àaânh cûá nùçm uáp ngûúâi xuöëng mùåt phaãn
nhû thïë suöët ngaây. Óa àaái dêìm dïì nhêìy nhuåa. Àïën khi anh Thaânh
ài hoåc vïì thêëy thïë khiïëp quaá kïu chõ Nhaân sang bïë töi ra vaåi nûúác
tùæm rûãa cho múái thoaát naån.
Töi vêîn cûá têåp. Àûúåc caái laâ chõ Nhaân thónh thoaãng laåi chaåy
sang lêåt ngûúâi cho töi nùçm ngûãa.
Cûá thïë, thaáng naây nöëi tiïëp thaáng sau. Cho àïën muâa con nûúác
nùm túái laåi lïn, traân vaâo meáp hiïn nhaâ thò töi ngöìi dêåy àûúåc. Luác
naây tay bïn traái co duöîi, giú lïn haå xuöëng chó keám tay bïn phaãi ba
böën phêìn. Chên traái bùæt àêìu coá tñn hiïåu nhuác nhñch cûã àöång. Nöîi
khaát voång àûúåc ài laåi, chaåy nhaãy, nö àuâa nhû anh Thaânh, thùçng
Bïìn, nhû chuáng baån xoám Nuái Ngang caâng nön nao raåo rûåc trong
loâng töi. Trñ nhúá vaâ sûå nhêån biïët ngaây caâng höìi phuåc thò nöîi khaát
voång, mú ûúác àûúåc nhû moåi àûáa treã coá tay chên khoãe maånh ngaây
caâng chaáy boãng, thöi thuác vaâ dùçn vùåt têm can töi. Troân möåt nùm
saáu thaáng töi nùçm bïåt trong xoá nhaâ nïn theâm lï tûâ phaãn sang
giûúâng, tûâ goác nhaâ naây túái bïn goác nhaâ kia, theâm ra túái ngoaâi hiïn
nhòn caánh àöìng ngêåp nûúác moåc àêìy coã baái, àûúåc tröng thêëy nuái
Chaáy úã bïn kia caánh àöìng nom giöëng nhû con gaâ tröëng vûún cöí gaáy
àaánh thûác mùåt trúâi buöíi súám. Trûúác khi töi bõ öëm, buöíi töëi naâo, luä
treã con xoám Nuái Ngang cuäng tuå têåp nhau ngöìi nhòn nhûäng àöëm
saáng di àöång, luác êín luác hiïån laå kyâ trïn sûúân nuái àen kõt àïí dûá doåa
àûáa nhaát gan, baão àoá laâ "ma trúi", laâm nhiïìu cu cêåu vaâ boån caái hôm
súå teá àaái ra quêìn; hoùåc ngöìi nghe töi kïí chuyïån. Töi theâm àûúåc leo
lïn sûúân nuái bùæt chim, nùçm trïn hang àaá cao lûng chûâng nuái hoáng
maát. Theâm ài haái suán àaá1 vaâo nhûäng ngaây mûa raâo thaáng ba mang
vïì nêëu canh chua, hoùåc luöåc lïn ùn sêìn sêåt nhû möåc nhô, laåi coá võ
chua chua. Theâm àûúåc cheâo thuyïìn chúi trïn caánh àöìng nûúác haái
nhûäng böng hoa suáng tim tñm àïën laâ àeåp. Theâm àûúåc cùæp saách
tung tùng àïën lúáp hoåc vúái chuáng baån, nghe öng giaáo Kyâ giaãng baâi,
hoùåc nghe öng kïí nhûäng chuyïån vïì ngûúâi thöí dên da àoã chêu Myä,
ngûúâi Eskimö úã Bùæc Cûåc, hay nhûäng con àûúâi ûúi ngûãng mùåt cûúâi
nhùn nhoá vúái öng trúâi. Töi yïu quyá vaâ kñnh phuåc sûå hiïíu biïët cuãa
öng giaáo. Khöng hiïíu bêy giúâ öng coá coân kïí nhiïìu chuyïån cho luä
hoåc troâ cûá haá höëc möìm, nghïëch mùåt ngöìi nghe nûäa khöng?
1
Suán àaá: möåt loaåi àõa y moåc úã vaách àaá vöi, muâa hanh khö teo ài, gùåp mûa raâo thaáng
ba núã nhû möåc nhô.
Túái kyâ nghó heâ, anh Thaânh úã nhaâ nïn töi àúä buöìn. Nhûng
anh êëy ham chúi nïn chöëc chöëc laåi toát sang nhaâ haâng xoám, coá höm
ài biïåt àïën trûa múái vïì. Cöë nhiïn laâ töi khöng daám maách meå. Lú
mú laâ anh Thaânh doåa àaánh liïìn. Chùèng riïng gò töi, thùçng Bïìn maâ
àoâi theo phaá thöëi cuäng ùn baåt tai, àaá àñt... Thaânh thûã vêîn chó coá
mònh töi úã nhaâ, vêîn tûå luyïån têåp möåt mònh.
Cuäng may laâ caái Dung thûúâng sang chúi vúái töi luön. Coá höm
úã caã ngaây. Töi noái vúái noá:
- Tûâ khi öëm dêåy àïën giúâ túá quïn khöng biïët àûáng nûäa röìi.
- Khöng phaãi àêu. Taåi àùçng êëy coân yïëu quaá àêëy.
Töi thuá nhêån:
- Túá nhû àûáa beá múái mûúâi thaáng êëy, phaãi têåp lêîy têåp boâ àïën
khöí.
- Cûá chõu khoá têåp ài, àaä coá túá giuáp.
Thïë laâ noá giuáp töi têåp àûáng. Höm àêìu caái Dung hùm húã bùåm
möi bïë xöëc töi dêåy, nùång nhoåc lïî mïî nhû con coác tha con nhaái. Töi
hún noá chûâng möåt tuöíi laâ cuâng. Giaá nhû töi khöng bõ öëm chùæc noá
chó cao àïën tai töi thöi. Nhûng bêy giúâ noá àaä nhónh bùçng àêìu töi
röìi. Noá àïí cho hai baân chên töi chaåm xuöëng mùåt phaãn thò buöng
tay ra àõnh xöëc laåi caái quêìn cuãa noá bõ tuåt. Khöng ngúâ hai öëng chên
töi daâi ngoùçng giöëng àöi öëng nûáa teáp mïìm nhuän nhû buán. Noá
khöng kõp àúä, àaânh àïí caái quêìn tuåt giaãi ruát tuöåt xuöëng àêìu göëi maâ
töi thò vêîn cûá ngaä àöí chöíng kïình xuöëng phaãn, hai chên treåo ra,
àau àiïëng àïën nöîi töi bêåt khoác oâa. Caái Dung caâng hoaãng höët vaâ súå
haäi. Noá luáng tuáng quïn khuêëy keáo quêìn lïn, vaâ cuäng chùèng biïët
laâm gò, oâa lïn khoác theo.
Nghe thêëy tiïëng hai àûáa treã khoác, chõ Nhaân chaåy sang nom
caãnh ngöå chuáng töi àïën tûác cûúâi. Caái Dung quêìn tuåt xuöëng àïën
chên, àûáng mïëu maáo. Coân töi hai chên öëng giang xoaåc ra, mùåt
nhùn nhoá, miïång suåt sõt.
Chõ Nhaân bïë töi lïn, nùæn nùæn hai chên:
- Khöng sao... khöng sao! Caã hai àûáa nñn ài naâo. Dung, maây
keáo quêìn lïn thùæt laåi giaãi ruát ài chûá.
Röìi chõ keáo caái Dung ngöìi xuöëng saát vaâo mònh:
- Thöi nñn ài. Chõ nùæn laåi chên thùçng Vûäng röìi. Maây laâ con beá
ngoan lùæm. ÚÃ chúi vúái noá nheá.
Ngöìi vúái chuáng töi möåt luác thò chõ vïì nhaâ. Nhaâ chõ Nhaân chó
coá hai meå con. Töi khöng roä meå con chõ úã àêu maâ chaåy vaâo taãn cû
túái úã trong nuái Ngang naây. Vaâ töi cuäng khöng àûúåc biïët meå con chõ
sinh söëng bùçng caách gò. Meå chõ ài suöët ngaây. Baâ hiïìn laânh phuác
hêåu lùæm. Töëi töëi baâ vêîn sang bïn nhaâ töi chúi. Coá höm ngöìi bïë töi
suöët buöíi. Chùèng mêëy khi thêëy baâ noái chuyïån. Chõ Nhaân giöëng meå
nhû àuác, tuöíi múái mûúâi lùm, mûúâi saáu laâ cuâng. Daáng ngûúâi chõ
maãnh khaãnh, böå ngûåc bùæt àêìu núã nang, khöng vêën toác nhû caác baâ
caác cö úã àêy maâ chõ buöåc tuám laåi phña sau bùçng möåt súåi len àoã.
Gûúng mùåt traái xoan, húi gêìy, xanh xanh, àûúåc àöi mùæt troân to vaâ
saáng luác naâo cuäng nhû àang cûúâi. Chõ úã nhaâ bùm beâo nêëu caám nuöi
hai con lúån, chùèng hïì ài chúi àêu. Chó túái muâa cêëy, khi luáa àang
thò con gaái chõ múái ài keáo voá te, kiïëm àûúåc roä nhiïìu caá vuån vaâ töm
teáp, ùn khöng hïët, àem phúi khö la liïåt meåt noå giêìn kia röìi cho vaâo
huä àêåy kñn bùçng laá chuöëi khö, àïí laâm thûác ùn phoâng ngaây mûa baäo
chûá khöng àem baán.
Töi khöng daám têåp àûáng tïnh tïnh nhû àûáa treã mûúâi thaáng,
vaâ cuäng khöng chõu àïí cho caái Dung bïë thöëc àûáng lïn röìi buöng tay
ra nûäa. Sau caái lêìn ngaä àau àiïëng ngûúâi êëy, töi hoaãng súå thûåc sûå.
Coá leä khöng bao giúâ töi coá thïí àûáng àûúåc chûá àûâng noái àïën chuyïån
ài laåi, chaåy nhaãy. Thaânh thûã khi moát ài tiïíu hay muöën ra ngoaâi
hiïn ngùæm nhòn bêìu trúâi, àöìng nûúác, nuái non... töi chó coân caách boâ
ra meáp phaãn, tuåt ngûúâi ngöìi bïåt xuöëng àêët lï àñt "ài" thöi.
Caái Dung khöng chõu boá tay. Noá loay hoay tòm caách. Ngaây
naâo cuäng xùng xaái möåt caách nhiïåt thaânh. Nhûng cuäng chaã tòm
àûúåc caách gò. Noá ngöìi àêìn mùåt ra, röìi nûång töi nhû nûång em beá:
- Àùçng êëy khöng chõu têåp àûáng thò chùèng bao giúâ àûáng àûúåc
àêu, chùèng bao giúâ ài laåi àûúåc nhû túá àêu. Àùçng êëy chõu khoá àïí cho
túá bïë lïn vêåy. Túá khöng àïí àùçng êëy ngaä nûäa àêu maâ súå.
Noá noái roä nhiïìu. Rùçng noá seä àûáng öm chùåt lêëy töi àïí cho hai
baân chên cuãa töi àùåt xuöëng mùåt phaãn cho quen. Thêåt quen àaä.
Rùçng sau àoá noá múái buöng tay, nhûng àïí töi võn chùåt vaâo ngûúâi noá.
Nhû thïë seä khöng bao giúâ ngaä. Gioång noá thên thiïët dõu ngoåt laå
luâng:
- Nhû thïë seä khöng ngaä àêu. Thêåt maâ. Àùçng êëy àûâng súå.
Töi buöåc phaãi nghe theo noá chûá coân biïët laâm caách naâo àïí tûå
àûáng lïn àûúåc maâ têåp ài. Anh Thaânh thò ham chúi quaá khöng mêëy
khi nhoâm ngoá àïën töi. Anh êëy coá caái thoái biïët meå töi vïì vaâo luác naâo
laâ anh êëy vïì trûúác möåt tñ àïí doån deåp nhaâ cûãa cho goån keão meå töi
rêìy la. Thaânh thûã baâ khöng thïí biïët úã nhaâ anh Thaânh nhû thïë
naâo. Nhiïìu khi coân khen anh êëy nûäa. Àûúåc thïí anh Thaânh caâng
lïn nûúác. Töi vaâ thùçng Bïìn súå anh bùçng pheáp. Ngêåm miïång khöng
daám maách àiïìu gò. Töi chó coân nhúâ àûúåc caái Dung thöi.
Hai àûáa chuáng töi cûá öm nhau àûáng lïn ngöìi xuöëng suöët
buöíi. Búãi töi vêîn súå ngaä, öm chùåt lêëy caái Dung chûá khöng chõu àïí
cho noá buöng tay ra.
Ngaây höm sau. Röìi ngaây höm sau nûäa. Cuäng thïë.
Thûåc tònh töi naãn lùæm röìi. Song caái Dung vêîn khöng chõu
buöng tha. Àêìu oác töi trò àöån quaá khöng tòm àûúåc caách khaác. Coân
caái Dung laåi vêîn luêín quêín vúái caái troâ bïë töi àûáng lïn. Cuäng laå. Noá
khöng biïët mïåt hay sao?
Chõ Nhaân àaä sang gúä thïë bñ cho chuáng töi. Chõ mang chiïëc
ghïë àêíu ra, àùåt buång töi aáp vaâo mùåt ghïë àïí thoäng hai chên chaåm
xuöëng mùåt àêët cho quen dêìn àaä. Coá thïë maâ chuáng töi cuäng khöng
nghô ra! Töi caãm thêëy thoaãi maái chûá khöng goâ boá nhû àïí caái Dung
bêåm möi gùæng sûác bïë àûáng dêåy. Luác naâo moãi, hoùåc chaán thò töi múái
tuåt ngûúâi ngöìi bïåt xuöëng àêët chùèng hïì àau àúán gò. Cûá thïë thaânh
quen.
Röìi töi àuã sûác tûâ tûâ vûún thùèng ngûúâi àûáng võn chùåt vaâo
thaânh ghïë. Thñch quaá! Töi ngêy ngêët vò vui sûúáng. Vaâ, lêìn àêìu tiïn
töi àïí yá àïën caái Dung. Nhaâ noá chaåy taãn cû vaâo Nuái Ngang cuâng vúái
nhaâ töi. Böë noá cuäng ài khaáng chiïën nïn úã nhaâ chó coá hai meå con noá
thöi. Baác Vinh gaái laâ dên thaânh thõ nïn thaåo buön baán lùæm, nhaâ
laåi khaá giaã. Caái Dung cuâng hoåc vúái töi möåt lúáp. Tñnh noá nheå nhaâng
ñt noái. Noá chúi vúái töi àïën thên vaâ rêët thñch nghe töi kïí chuyïån. Coá
bao giúâ töi àïí têm àïën noá àêu. Töi cûá maãi nhûäng chuyïån àêíu àêu,
hïët saách laåi vúã, vuâi àêìu vaâo àoåc truyïån. Coân noá thò hïî röîi raãnh laåi
sang chúi vúái töi luön. Tûå noá àïën chûá chùèng ai xui hay khiïën maâ
töi cuäng khöng thïí naâi bùæt noá àûúåc. Noá chùèng mêëy khi rúâi töi nûãa
bûúác.
Luác naây caái Dung àang ngöìi úã phaãn nhòn töi àûáng võn vaâo
ghïë àêíu. Hùèn noá cuäng thêëy vui thñch nïn gûúng mùåt tûúi tùæn lùæm.
Hai nuám àöìng tiïìn bïn maá löå roä, àïën xinh. Noá trùæng treão, mùåt traái
mêån, coá maái toác daâi chêëm gêëu aáo sau lûng àen nhaánh.
Caã töi lêîn caái Dung àïìu àaä chñn mûúâi tuöíi röìi. Boån con trai nhû töi
vêîn maãi chúi, ham nghõch vaâ vêîn coân tùæm truöìng töìng ngöìng ngoaâi
vaåi nûúác. Nhûng caái Dung àaä bùæt àêìu biïët giûä yá tûá, e theån vaâ xêëu
höí. Noá ra daáng ngûúâi lúán hún töi. Khöng hiïíu sao töi caãm nhêån
moåi sûå ên cêìn cuãa noá, ngoan ngoaän nhû möåt àûáa em trai vúái chõ
gaái. Phaãi thïë chùng maâ caái Dung möîi ngaây möåt khùèng àõnh thïm
sûå khön lúán cuãa noá bùçng caách cû xûã, chúi àuâa vúái töi vaâ chuáng baån.
Caãm thêëy mònh àaä àûáng vûäng, töi thûã buöng tay võn ghïë ra.
Möåt àûáa treã chñn mûúâi tuöíi laåi têåp àûáng tïnh tïnh nhû àûáa beá chñn
mûúâi thaáng. Chao öi... àûáng buöng àûúåc tay ra àïën laâ thñch! Caái
Dung thêëy thïë mûâng quaá nhaãy toát xuöëng àêët, reo röëi rñt:
- Àûáng àûúåc röìi! Àûáng àûúåc röìi!...
Töi nhòn noá, tñt mùæt cûúâi khoaái chñ, cuäng reo theo nïn mêët
thùng bùçng ngaä bïåt xuöëng ngay. May, cuäng chó laâ àau àñt thöi.
Sang bûúác têåp cao hún: têåp ài. Luác naây àêìu oác töi cuäng khöng
àïën nöîi àêìn àöån lùæm. Töi tûå tòm ra caách cho mònh têåp. Töi lêìn
quanh giûúâng, quanh phaãn cho hai chên thïm cûáng caáp, cho baân
chên baám vaâo mùåt àêët chùæc chùæn hún, "thêåt " chên hún. Töi mï
maãi say sûa. Caâng lêìn ài caâng hùng caâng vûäng hún. Hai àêìu göëi
búát run hún, chên bûúác maånh baåo hún. Töi vúái caái Dung hoùåc thùçng
Bïìn chúi troâ àuöíi nhau quanh giûúâng. Chuáng noá cûá àûáng chúâ cho
töi lêìn ài gêìn túái thò laåi nhaão ra xa hún, àïën tûác. Nhûng maâ ham.
Laåi coân thñch nûäa. Nhaâ luác naâo cuäng vang tiïëng la heát, tiïëng reo
cûúâi nùæc neã àïën öìn aä. Khöng coân vùæng lùång, teã nhaåt, cö àún nûäa.
Sau àoá, töi baão chuáng noá xïëp giuáp cho mêëy caái ghïë àêíu caách
xa nhau hún tûâ phaãn ra cûãa, röìi ra hiïn.
Töi àaä ài ra àûúåc àïën hiïn, röìi xuöëng sên. Noái laâ "ài àûúåc"
nhûng chó coá chên bïn phaãi laâ co bûúác àûúåc thöi. Coân chên bïn traái
vêîn coân quaá yïëu nïn chó keáo lïët trïn mùåt àêët. Song dêìu sao töi vêîn
tûå ài àûúåc ra sên, mùåc duâ phaãi võn vaâo ghïë, cuäng thêëy khoaái lùæm
röìi. Bêìu trúâi àaä hiïån ra trûúác mùåt. Töi laåi nom thêëy nuái Chaáy vaâ
daäy nuái àaá vöi truâng àiïåp chùèng roä noá bùæt àêìu tûâ àêu vaâ àïën chöî
naâo múái kïët thuác. Töi thñch thuá ngùæm nhòn thiïn nhiïn quanh
mònh nhû laâ keã àêìu tiïn khaám phaá ra xûá súã maâu múä vaâ tûúi xanh
cuãa chuáng ta.
Con Vaâng chaåy àïën. Noá àûa caái muäi hñt hñt hai chên töi, ve
vêíy àuöi mûâng rúä nhû àûúåc gùåp laåi chuã cuä, hay laâ noá mûâng vò thêëy
töi coân söëng àïí nö àuâa vúái noá? Töi vöî vöî tay vaâo lûng noá trong têm
traång haâo hûáng khoá taã. Giöëng nhû trûúác ngaây töi bõ öëm, möîi khi ài
hoåc vïì noá àïìu àûáng àoán töi trûúác cûãa nhaâ, chöìm lïn giú hai chên
trûúác àùåt trïn ngûåc. Töi nùæm lêëy chên con Vaâng, lùæc lùæc, gêåt àêìu
vúái noá. Giaá töi coá caái gò laâm quaâ cho noá nhó? Töi noái vúái con Vaâng:
- Vaâng úi... maây vêîn coân nhúá tao aâ?
Cö Thùæm úã Hïå Dûúäng cho nhaâ töi con Vaâng höìi noá àûúåc hún
möåt thaáng. Caã nhaâ töi ai cuäng thñch noá. Ùn khoãe, lúán nhanh, khöng
cùæn tröåm nhûng laåi biïët giûä nhaâ, quyïën luyïën chuã. Caâng lúán nom
con Vaâng caâng àeåp maä. Noá cao to gêìn nhû choá laâi, löng vaâng mûúåt,
àöi tai vïính lïn hûúáng vïì phña trûúác àïën thñch, caái moäm vûâa phaãi
vaâ cùåp mùæt saåch seä, tinh nhanh. Ai vaâo nhaâ töi chúi cuäng khen,
àïìu dùån hïî noá àeã thò àïí cho hoå möåt con. Anh Thaânh vúái töi àïìu hay
cho noá theo treâo lïn nuái hoáng maát, bùæt chim hoùåc dêîn noá ài sùn
chuöåt trong caác hang dûúái chên nuái. Con Vaâng luön toã ra hùng haái,
àoán yá chuã vaâ cuäng "saáng daå" àaáo àïí. Coân àiïìu naây nûäa thò caã töi
lêîn anh Thaânh àïìu khöng noái ra. êëy laâ meå töi thûúâng hay ài chúå
àïën khuya. Búãi úã vuâng tûå do1 tuây àõa àiïím cuãa tûâng laâng xaä quanh
vuâng maâ hoåp chúå vaâo buöíi saáng, buöíi chiïìu hoùåc buöíi töëi àïí phoâng
traánh taâu bay Phaáp oanh taåc. Nïn úã nhaâ chó coá mêëy anh em chuáng
töi thöi. Thûåc tònh chuáng töi cuäng thêëy súâ súå. Nhêët laâ töëi àïën. Tûâ
khi xin con Vaâng vïì nuöi, àïm töëi noá luâng suåc chöî naây, goác kia
trong nhaâ, ngoaâi sên. Hïî thêëy àöång laâ noá suãa liïìn nïn anh em töi
yïn têm lùæm. Anh Thaânh chuáa súå ma. Töëi hay lónh ài chúi. Àïën khi
vïì nhaâ laâ toát lïn giûúâng nguã ngay. Thaânh thûã töi phaãi thu doån nhaâ
cûãa, xem chuöìng gaâ, con lúån. Coá con Vaâng ài bïn vûäng buång hùèn.
Hún nùm nay töi nùçm liïåt giûúâng, chùæc con Vaâng bùn khoùn
lùæm thò phaãi. Búãi khöng thêëy töi nö àuâa vúái noá, hoùåc thiïëu vùæng töi
trong nhûäng cuöåc leo nuái vui nhöån vaâ thuá võ.
Giúâ con Vaâng àaä thaânh "meå sïì" cuãa mêëy lûáa con röìi. Noá àùçm
tñnh vaâ caâng tinh khön hún trûúác. Noá quanh quêín bïn töi möåt luác
röìi phöëc ra caánh àöìng. Chaåy àûúåc möåt quaäng noá dûâng laåi quay àêìu
ngoá nhòn töi. Thêëy chuã vêîn àûáng ò ra nhòn, noá liïìn quay laåi, ngoaåm
vaâo öëng quêìn töi giùçng giùçng keáo ài. Töi àaä chaåy nhaãy àûúåc àêu
maâ ài theo noá. Cuái xuöëng vuöët nheå tay lïn lûng con Vaâng, töi noái:
- Tao chûa ài laåi bònh thûúâng àûúåc. Thöi... möåt mònh maây
chaåy ra caánh àöìng ài.
Hiïíu yá. Con Vaâng cuái àêìu lûúån voâng quanh töi mêëy lêìn röìi
múái thong thaã bûúác tûâng bûúác möåt ài chöî khaác. Chùæc noá caãm thêëy
nö àuâa ngoaâi caánh àöìng möåt mònh thò buöìn lùæm. Töi àûáng têìn
ngêìn nhòn noá, loâng nhûäng thên thiïët mïën yïu nhû ngûúâi baån thên.
Mùåt trúâi àaä chui toåt xuöëng sau rùång nuái àaá vöi truâng àiïåp.
Bêìu trúâi coân bûâng saáng nhúâ aánh hoaâng hön do sûå khuác xaå cuãa mùåt
trúâi phaãn chiïëu. Nuái non baâng baåc möåt maâu xanh lam huyïìn aão.
Tûâng àaân chim àang saãi caánh bay vïì nuái, chêëp chúái dêåp dúân trïn
caác têìng mêy. Töi nhòn thêëy roä ngûúâi ài kiïëm cuãi àang gaánh xuöëng
queân bïn nuái Chaáy. Liïåu àïën bao giúâ töi múái coá thïí ài àûúåc túái àêëy?
Caái Dung sang giuáp töi thu doån mêëy caái ghïë àêíu, röìi muác
nûúác vaâo chêåu thau rûãa mùåt muäi tay chên cho töi. Noá laâm vúái moåi
cûã chó cuãa ngûúâi chõ gaái, àïën thaáo vaát, goån gaâng. Chõ Nhaân ài gaánh
nûúác qua thêëy thïë cûá têëm tùæc khen maäi. Àïën khi anh Thaânh vúái
thùçng Bïìn ài chúi keáo nhau vïì thò coân coá möîi viïåc ài thöíi cúm. Töi
baám vaâo thùçng Bïìn têåp tïînh lï bûúác chên túái bïëp. Anh Thaânh
àong gaåo, vo, nhoám lûãa cho töi ngöìi àun. Thùçng Bïìn haâo hûáng kïí
chuyïån noá theo anh Thaânh ài thaã diïìu úã bïn kia nuái Ngang, chöî
caái queân döëc maâ trûúác àêy coá lêìn con Vaâng xöì vaâo hang bùæt chuöåt,
khi chaåy ra trûúåt cùèng lùn theo sûúân nuái xuöëng, suyát chïët.
Rùçm thaáng Taám.

Xoám Nuái Ngang nhaâ naâo cuäng laâm cöî "tröng trùng" vui tïët
Trung thu. Nhaâ khaá giaã thò giïët gaâ giïët võt laâm cöî baân cúm rûúåu,
baánh traái hoa quaã. Nhaâ ngheâo khoá nhêët cuäng cöë kiïëm quaã boâng,
naãi chuöëi hoùåc vaâi traái öíi cho con. Thaânh thûã caái xoám Nuái Ngang
heo hùæt böîng röån rõp tûng bûâng.
Cûá nhû moåi nùm thò meå con chuáng töi böìng bïë nhau ra nhaâ
öng ngoaåi ùn cöî, chúi búâi àïën ngaây höm sau múái vïì.
Khi coân söëng, baâ ngoaåi quaã laâ möåt ngûúâi taâi àaãm nhêët vuâng.
Chaã thïë maâ ngaây bûúác vïì nhaâ chöìng chó coá hai baân tay trùæng, cú
ngúi nhaâ chöìng luåp xuåp ngheâo tuáng, tuy phêån laâm hai, baâ xin ra úã
riïng, tûå mònh lo toan tñnh toaán cöng viïåc laâm ùn. Vêåy maâ chó mêëy
nùm sau, baâ àaä têåu ruöång têåu trêu, tröng nom cêëy caây haâng mêîu
ruöång. Röìi mua àêët laâm nhaâ. Toâa nhaâ àïën àeåp. Àaá phiïën boá thïìm
daâi röång hún möåt meát. Nhaâ xêy dûång kiïíu Têy, coá trêìn queát vöi
saáng, veä nhûäng hoa vùn maâu xanh maâu àoã àïën vui mùæt. Cêåu Tuâng
thûúâng leo lïn trêìn nhaâ bùæt chim ngoái, xiïn nûúáng chaã cho chuáng
töi ùn, ngon hïët chöî noái.
Tuy laâ ngaây tïët cuãa treã con, nhûng vò àöng con, lùæm chaáu nïn
öng ngoaåi thûúâng giïët lúån laâm cöî hùèn hoi. Con chaáu dêu rïí nöåi
ngoaåi vïì hïët. Caã nhaâ quêy quêìn àoaân tuå àïën vui. Luä treã con chuáng
töi coá dõp quen biïët vaâ nhêån anh, nhêån em vui chúi thoãa thñch.
Tûâ ngaây töi öëm àau àïën giúâ, meå töi khöng mêëy khi nghó chúå
cho anh em chuáng töi ra nhaâ öng ngoaåi chúi.
Dêîu sao anh em chuáng töi vêîn cûá haáo hûác chúâ mong tûâ mêëy
ngaây höm trûúác. Chaã laâ caác anh chõ Thanh niïn cûáu quöëc trong Hïå
Dûúäng töí chûác cho àöåi thiïëu nhi ùn cúm kïët àoaân, rûúác àeân, phaá cöî
têåp àoaân vaâ coân diïîn caã kõch. Khöng khñ naáo nûác chuêín bõ ngaây
Trung thu cuöën huát töi hoâa nhêåp cuâng anh em vaâ chuáng baån baân
tñnh caác troâ vui. Nhiïìu khi töi quïn khuêëy mònh laâ thùçng beá taân
têåt öëm yïëu.
Höìi thaáng ba. Khi chuá Thòn coân úã nhaâ. Nhên mêëy ngaây mûa
têìm taä, röîi raäi chùèng coá viïåc gò, chuá kiïëm mêëy thanh tre, tó mêín
voát nan laâm cho anh em töi möåt chiïëc àeân con thoã. Daán giêëy vaâng,
àiïím tai mùæt muäi miïång bùçng giêëy trùæng, nom giöëng úi laâ giöëng.
Röìi chuá lêëy möåt túâ giêëy baãn roä to, boåc kñn laåi àïí giûä àeân cho múái.
Treo cêët lïn xaâ nhaâ. Chuá dùån àïí àïën tïët Trung thu múái àûúåc lêëy
xuöëng chúi.
Giúâ ba anh em töi cuäng röëi rñt vúái chiïëc àeân. Cöë nhiïn laâ töi
chó biïët coá tröë mùæt ngöìi nhòn anh Thaânh húán húã cêìm cêy àeân giú
lïn cao hyá hûãng chaåy lùng xùng quanh trong nhaâ, ra ngoaâi hiïn,
mùåc cho thùçng Bïìn àuöíi theo tuám vaâo chên gaâo theát àoâi.
Meå töi vêîn ài chúå nhû thûúâng ngaây. Baâ àïí sùén naãi chuöëi vúái
quaã boâng cho anh em töi, chúâ töëi àïën cuâng "phaá cöî". Nhên thïí vaâo
nùm hoåc múái, meå töi may cho anh Thaânh möåt böå quêìn aáo bùçng vaãi
diïìm bêu Nam Àõnh nhuöåm nêu höìi heâ. Nghô maâ tuãi. Suöët ngaây
töi ngöìi úã nhaâ tröng miïëng vaãi nhuöåm phúi ngoaâi sên maâ nhûäng
theâm mong àûúåc may aáo quêìn bùçng miïëng vaãi àoá. Meå töi baão seä
may têët cho caã ba àûáa àïí khoãi phaãi tranh nhau. Àïën khi mang ài
may. Töi thêëy meå baão coá möîi möåt mònh anh Thaânh àïën nhaâ baác
thúå may ào vaãi. Töi àoâi theo. Meå töi baão khöng àuã vaãi. Töi khöng
thïí nhû thùçng Bïìn chaåy theo gaâo khoác. Ngöìi úã nhaâ rên rêën nûúác
mùæt nhêîn nhõn.
Vöën àaä trùæng treão vaâ xinh trai, anh Thaânh mùåc quêìn aáo múái,
nom caâng khaáu khónh, saåch seä, baãnh bao. Thùçng Bïìn laåi àûúåc dõp
húân suöët buöíi vò khöng àûúåc quêìn aáo múái. Teá ra baác thúå may ào
laâm pheáp ngûúâi noá. Coân töi, cuäng chó biïët nhòn, cöë gaåt ài maâ vêîn cûá
theâm. Nhaâ töi ngheâo quaá. Töi laåi öëm àau bïånh têåt chïët ài söëng laåi
mêëy phen. Dai dùèng, roâng raä suöët möåt nùm trúâi. Thò coân lêëy àêu ra
maâ may mùåc mua sùæm thûá gò. Dêîu töi coá àoâi thò meå cuäng khöng
thïí kiïëm àêu ra vaãi may cho. Vaã laåi töi bõ queâ quùåt thïë naây, coá ài
laåi àûúåc àêu maâ cêìn àïën quêìn aáo àeåp. Ngay tûâ luác coân böën nùm
tuöíi, chùèng mêëy khi töi àûúåc may quêìn aáo múái. Toaân mùåc quêìn aáo
anh Thaânh chêåt truát cho.
Röìi àïën lûúåt thùçng Bïìn ra àúâi. Noá khöng bõ rúi vaâo caãnh nhû
töi vò quêìn aáo töi coá thaãi ra thò cuäng chó coân laâm àûúåc khùn lau
baân, gieã rûãa baát laâ cuâng! Nhiïìu khi cuäng thêëy tuãi thên. Nghô maâ
ûáa nûúác mùæt.
Töëi àïën, anh Thaânh böí quaã boâng chia cho möîi àûáa möåt phêìn.
Naãi chuöëi cuäng àûúåc cùæt ra tñnh tûâng quaã, thêåt cöng bùçng, khöng
àûáa naâo hún keám àûáa naâo. Ai ùn hïët thò thöi. Àûáa naâo àïí daânh
cuäng tuây.
Töi coá ài àêu chúi búâi àûúåc maâ ùn cho vöåi.
Thùçng Bïìn cheán liïìn. Nhûng noá khöng thïí ùn hïët àûúåc ngay
phêìn cuãa mònh. Anh Thaânh quêën vaâo ùn döî cuãa noá. Coân phêìn cuãa
mònh, anh êëy giêëu vaâo khe àaá àêìu höìi nhaâ. Anh êëy hûáa seä coäng
thùçng Bïìn vaâo Hïå Dûúäng cho cuâng ài rûúác àeân vaâ xem kõch. Thùçng
Bïìn húán húã khöng àoâi quêìn aáo múái nûäa. Khöng nhûäng thïë, coân quaã
chuöëi, muái boâng naâo noá àïìu àûa hïët cho anh Thaânh ùn.
Coá mêëy àûáa baån goåi úã ngoaâi sên. Khöng kõp àoáng chuöìng gaâ,
ngoá qua con lúån, anh Thaânh vöåi cêìm cêy àeân con thoã chaåy toát ra
vúái chuáng baån, quïn khuêëy lúâi hûáa vúái thùçng Bïìn. Noá bêåt gaâo khoác
chaåy àuöíi theo goåi. Vûúáng heâm cûãa nïn khöng tuám àûúåc aáo anh
Thaânh giûä laåi, noá ngöìi bïåt xuöëng àêët, tay chên caâo àaåp tûá tung.
Anh Thaânh maãi chaåy theo chuáng baån, noái voång laåi qua húi thúã:
- Maây úã nhaâ chúi vúái thùçng Vûäng. Ài theo tao löåi qua doâng
nûúác thïë naâo àûúåc.
Thaáng naây, tuy con nûúác roâng nhûng chöî àêìu nuái Ngang
sang laâng Hïå Dûúäng laâ quaäng àöìng truäng, ài qua laåi phaãi löåi bò
boäm àïën buång chên ngûúâi lúán. Àaám treã em phaãi tuåt quêìn löåi qua.
Töi bûúác lêìn ra ngöìi döî thùçng Bïìn maäi maâ noá vêîn khöng thöi
gaâo khoác. Khöng nhûäng thïë, noá coân nùçm boâ ra àêët ùn vaå. Töi
nhûäng tûác anh Thaânh quaá. Thaâ anh êëy àûâng noái döëi, mùåc noá chúi
tûâ chêåp töëi thò àêu coá àïën nöng nöîi naây! Chùæc nghe thêëy tiïëng khoác
gaâo cuãa thùçng Bïìn, chõ Nhaân chaåy sang:
- Thïë thùçng Thaânh àêu röìi?
- Anh êëy mang àeân vaâo Hïå Dûúäng ài rûúác vúái àaám thiïëu nhi
trong êëy röìi.
Töi noái, loâng nhûäng êëm ûác, suyát nûäa thò cuäng khoác oâa. Chõ
Nhaân bïë thöëc thùçng Bïìn lïn:
- Thöi... Vûäng lïn giûúâng nguã ài. Chõ bïë thùçng Bïìn cho noá
chúi röìi nguã luön úã bïn nhaâ vúái chõ.
Chõ Nhaân ài röìi, tiïëng thùçng Bïìn khoác tó ti vêîn coân voång laåi.
*
* *
Thïë laâ chó coân möîi möåt mònh töi úã nhaâ. Ngoaâi trúâi trùng àaä
lïn. Saáng quaá. Bêìu trúâi trong vùæt, cao thùèm, daát vaâng xuöëng mùåt
àêët, ruöång àöìng, nuái non, laâng xoám. aánh trùng hùæt vaâo cûãa nhaâ
laâm bûâng saáng moåi chöî. Laâm sao maâ töi coá thïí lïn giûúâng ài nguã
ngay àûúåc. Tiïëng tröëng ïëch caâ ruâng, caâ ruâng tûâ trong laâng Hïå
Dûúäng voång ra luác roä luác múâ. Chùæc anh Thaânh àang húán húã àöët
ngoån àeân dêìu bùçng caái loå thuöëc têy nuát kñn coá súåi bêëc, nheát vaâo
àêìu öëng nûáa teáp trong mònh caái löìng àeân con thoã, hoâa vaâo àoaân treã
con röìng rùæn cuâng giú cêy àeân lïn cao. Giúâ naây, luä treã con xoám Nuái
Ngang vaâo àêëy hïët caã röìi nïn im ùæng möåt caách laå luâng. Töi thêëy
buöìn buöìn vaâ cö quaånh quaá.
Trùng saáng toã, baát ngaát vaâ dõu maát laâm sao! Töi lïët chên
bûúác ra hiïn. Bêìu trúâi cao vúâi vúåi nïn aánh trùng cûá huyïìn aão,
möång mõ möåt thûá aánh saáng dõu mùæt vaâ mún trúán. Khöng gian thïm
bao la. Caánh àöìng luáa lïn xanh nhêëp nhö muön lúáp soáng túái chên
nuái Chaáy. Coân daäy nuái àaá vöi truâng àiïåp nhû bûác tûúâng thaânh luác
naây êín hiïån baâng baåc tùæm trong aánh trùng.
Töi thêîn thúâ àûáng nhòn trúâi àêët höìi lêu. Cûá thïë cho àïën khi
moãi chên, töi ngöìi bïåt xuöëng thïìm hiïn trûúác cûãa nhaâ.
Con Vaâng tûâ àêu àoá ngoaâi chuöìng lúån ài vaâo. Noá ngú ngaác
nhòn töi àang ngöìi nhû möåt caái boáng. Khöng roä noá coá àoaán biïët
àûúåc têm traång töi luác naây hay khöng maâ noá cûá û ûã trong hoång
nhû muöën noái àiïìu gò àoá. Quêín quanh bïn töi möåt luác röìi böîng noá
phöëc vaâo nhaâ. Chùèng biïët noá luåc suåc moâ mêîm gò àêëy höìi lêu. Luác
sau con Vaâng tha ra tuám chuöëi böën quaã àem laåi chöî töi ngöìi, nhaã
miïång àïí àêëy. Noá hñ hûãng laâm àûúåc möåt viïåc cho chuã, chiïëu thùèng
hai mùæt nhòn töi. Töi kinh ngaåc trûúác sûå viïåc vaâ ngúä ngaâng àöëi vúái
"ngûúâi baån" thên yïu naây. Sao noá tinh khön àïën thïë? Thên tònh
àïën thïë?
- Vaâng úi... Maây àem cho tao àêëy aâ?
Töi kheä thöët lïn hoãi noá. Maâ khöng biïët taåi sao töi laåi buöåt
miïång hoãi con vêåt nhû thïë. Con Vaâng chùèng roä coá hiïíu àûúåc cêu
hoãi cuãa töi hay khöng maâ noá gêåt gêåt caái àêìu, trong miïång û ûã, caái
àuöi ngoaáy tñt.
Töi cêìm lêëy tuám chuöëi. Con Vaâng àïën khön. Noá ngoaåm vaâo
cuöång chuöëi chûá khöng ngoaåm vaâo quaã. Nhòn tuám chuöëi töi múái
ngêín ra. Böën quaã chuöëi naây laâ cuãa anh Thaânh. Anh êëy giêëu kñn
vaâo khe àaá kia maâ. Chùæc laâ noá àïí yá nïn múái biïët. Töi chöëng tay
àûáng dêåy cêìm lêëy tuám chuöëi cêët ài. Ai laåi ùn vuång phêìn cuãa anh
êëy. Con Vaâng cuöën vaâo chên töi yá khöng bùçng loâng. Töi vêîn nheå
tay àêåp àêåp vaâo lûng noá:
- Àêy laâ phêìn cuãa anh Thaânh àêëy. Maây khöng biïët aâ? Tao
khöng ùn vuång cuãa anh êëy àêu.
Con Vaâng suãa gêu gêu mêëy tiïëng. Noá vêîn baám theo töi vaâo
nhaâ. Töi cêët tuám chuöëi ài cho anh Thaânh. Röìi laåi lïët chên bûúác ra
thïìm hiïn trûúác cûãa. Ngöìi ngùæm nhòn bêng quú trúâi àêët, nuái non
àöìng ruöång àûúåc aánh trùng nhuöåm cho caái maâu thêìn thoaåi maâ töi
mûúâng tûúång tûâ trong truyïån cöí tñch vêîn thûúâng nghe öng ngoaåi
kïí. Con Vaâng àaânh chõu. Noá luâng suåc quanh nhaâ, chuöìng gaâ,
chuöìng lúån nhû laâm cöng viïåc thuöåc böín phêån cuãa mònh - tïn lñnh
gaác giûä nhaâ cho chuã. Noá ùng ùèng suãa chöî naây, goác kia nhû àaánh
tiïëng ài tuêìn. Xong àêu àêëy, noá laåi quay vaâo nùçm caånh chöî töi
ngöìi.
Chúåt coá möåt con chuöåt àöìng to bùçng con choá con chûa múã mùæt
chaåy vuát ngang qua sên vaâo chöî vaåi nûúác giaáp chên nuái. Töi run
bùæn ngûúâi, höët hoaãng. Gùæng lêëy hïët sûác bònh sinh àïí tûå chuã, xua
àuöíi sûå súå haäi ài. Chên queâ chaåy tröën laâm sao àûúåc. Con Vaâng mùæt
tinh lùæm, noá phöëc àuöíi theo liïìn. Nhûng khöng kõp röìi. Con chuöåt
àen truäi àaä kõp lêín tröën thoaát thên vaâo möåt khe nuái naâo àêëy. Khi
töi hoaân höìn laâ luác con Vaâng suãa vuöët àuöi möåt caách giêån dûä vaâ
bêët lûåc. Tiïëng suãa cuãa noá àêåp vaâo vaách nuái voång ra êm oang nhaåi
laåi nghe àïën ruâng rúån, cöí xûa, hoang hoaãi.
Cuöëi cuâng, con Vaâng cuäng àaânh trúã vaâo nùçm xuöëng chöî cuä
bïn caånh töi, miïång coân û ûã hêåm hûåc. Töi keáo cöí noá öm vaâo loâng, vöî
vïì cho noá nguöi cún bûåc tûác, thên thiïët nhû ngûúâi baån.
Trûúác àêy töi vöën àaä thñch con Vaâng. Vaâ bêy giúâ, cuöåc söëng
caâng gùæn boá noá vúái töi. Noá laâ ngûúâi baån trung thaânh vaâ thuãy chung
nhêët mûåc. Bêët chúåt töi böîng theâm muöën giaá noá coá thïí biïën ra ngûúâi
nhó? Nïëu khöng àûúåc, thò cuäng biïët noái nhû ngûúâi. Hùèn luác naây töi
seä sung sûúáng biïët bao. Búãi àûúåc nhû thïë, töi seä khöng bõ cö àún
nûäa, coá "ngûúâi" àïí troâ chuyïån vúái nhau. Töi seä chia seã nöîi buöìn sêu
kñn trong loâng mònh vúái noá. Tiïëc thay, con Vaâng chó laâ möåt con choá.
Dêîu khön àïën mêëy, noá cuäng khöng thïí noái àûúåc nhû ngûúâi. Khiïën
töi... nhûäng luác nhû thïë naây, coá miïång noái thaânh thûâa, buöåc phaãi
cêm lùång. Vaâ nhû thïë, möåt àûáa treã hiïëu àöång, mau möìm mau
miïång nhû töi laâm sao maâ chõu nöíi. Töi cûá vêín vú nghô ngúåi. Cuäng
chùèng biïët nghô ngúåi gò. Buöìn quaá. Buöìn àïën ûáa nûúác mùæt.
Trùng àaä lïn qua khoãi bïn sûúân nuái Ngang. Trùng troân nhû
quaã boáng vaâng au. Töi man maác nhúá túái cêu chuyïån Chuá Cuöåi ngöìi
göëc cêy àa, beân chùm chuá nhòn lïn Cung Quaãng. Thûã tòm xem luác
naây Chuá Cuöåi ngöìi úã chöî naâo? Tòm maäi... tòm maäi cho àïën moãi mùæt
cuäng chùèng thêëy. Mùåt trùng chó laâ möåt caái àôa daát vaâng lú lûãng
giûäa bêìu trúâi. Nhûng têm trñ töi vêîn cûá bõ huát vaâo cêu chuyïån cöí
tñch. Àïí röìi àùæm mònh trong möåt giêëc mú. Coá tiïëng ai àoá haát
thoaãng àïën tai töi, gioång con treã veáo von vang lïn giûäa tônh mõch
nghe sao maâ laåc loäng, àún àiïåu vaâ thoaáng buöìn man maác:
Chuá Cuöåi ngöìi göëc cêy àa
Àïí trêu ùn luáa goåi cha úâi úâi
Cha coân cùæt coã trïn trúâi.
Meå thò cûúäi ngûåa ài chúi thuyïìn röìng...
Töi ngoaãnh nhòn àoá àêy moåi phña xem tiïëng haát àoá vang ra
tûâ àêu. Trúâi àêët quanh töi lùång túâ. Rûâng nuái xoám laâng múâ dêìn
trong sûúng. Àïm thu. Trùng saáng àïën laånh luâng. Töi böîng thêëy
mònh beá nhoã quaá, cö àún quaá.
Chúåt coá tiïëng bûúác chên ngûúâi laåo xaåo giêîm trïn àûúâng àaá ài
vïì phña nhaâ töi. Anh Thaânh ài rûúác àeân àaä vïì û? Khöng phaãi! Töi
böìi höìi chúâ àúåi. Caái Dung nhû tûâ trong aánh trùng, hïåt nhû möåt cö
tiïn beá nhoã xinh xùæn vaâ löång lêîy, bûúác ra tiïën laåi chöî töi.
- Àùçng êëy ngöìi möåt mònh úã nhaâ aâ?
Khöng hiïíu sao töi laåi xõu mùåt khöng noái gò. Caái Dung sûúáng
thêåt. Noá vûâa xinh xùæn laåi laâ con nhaâ giêìu, àûúåc böë meå chiïìu
chuöång ùn diïån thoãa thñch. Coân töi... Töi cuäng laâ möåt àûáa treã nhû
noá. Vêåy maâ sao töi... sao töi... Töi nhûäng ngheån ngaâo, coá caái gò
ngheän tùæc úã cöí hoång.
Caái Dung ngöìi suåp xuöëng bïn caånh töi:
- Sao... àùçng êëy khoác aâ?
Töi böîng nêëc lïn nhû àûáa treã tuãi húân vúái chõ gaái. Caái Dung
quaâng tay öm töi vöî vïì:
- Thöi... nñn ài! Túá mang baánh deão cho àêy naây...
Noá duái vaâo tay töi goái baánh vaâ kïí lïí:
- Meå túá dêîn túá vaâo trong Hïå Dûúäng ùn úã cöî nhaâ möåt ngûúâi
cuâng quï chaåy taãn cû vaâo àêyy. Chûá khöng, túá àaä sang chúi vúái
àùçng êëy tûâ chiïìu cú.
Töi noái trong tiïëng nêëc:
- Thïë khöng xem rûúác àeân aâ?
- Khöng. Ùn cöî xong laâ túá àoâi meå ài vïì.
Löåi sang nuái ûúát hïët caã quêìn àêy naây.
Noái xong, caái Dung buöng töi ra, àûáng dêåy: - Tûúãng àùçng êëy
ài nguã nïn túá khöng mang xöi sang. Àïí túá vïì lêëy cho nheá.
- Túá khöng ùn àêu - Töi lùæc àêìu.
- Khöng. Xöi ngon lùæm! Coá caã thõt gaâ nûäa...
Noá vuåt chaåy vïì nhaâ. Tiïëng àaá laåo xaåo dûúái chên. Töi keáo vaåt
aáo lïn lau nûúác mùæt. Nöîi buöìn tuãi dêìn dêìn tan biïën. Caái Dung trúã
sang vúái goái xöi to tûúáng boåc laá chuöëi:
- Àùçng êëy ùn ài naây.
Töi lùæc àêìu:
- Túá khöng ùn thêåt maâ. Buång no röìi.
- Thïë chiïìu nay àùçng êëy ùn cúm vúái gò?
- Ùn vúái mùæm cua.
- Vêåy thò ùn thïm ñt xöi vúái thõt gaâ ài. Ngon lùæm cú.
Töi xua tay:
- Túá chùèng ùn nûäa àêu.
Thêëy töi dûát khoaát. Caái Dung àaânh chõu, noá döî daânh:
- Vêåy túá cêët vaâo nhaâ àïí saáng mai àùçng êëy ùn nheá?
Chùèng cêìn töi coá àöìng yá hay khöng, caái Dung cûá mang goái xöi
vaâo àïí trïn phaãn. Khi quay ra noá baão:
- Coân caái baánh deão thò àùçng êëy ùn ngay vêåy.
Röìi noá cûá bùæt töi phaãi ùn bùçng àûúåc. Töi deâ dùåt cùæn möåt
miïëng beá. Chao öi... ngon quaá ài thöi. Muâi böåt nïëp thúm lûång, deão
deão laâ. Nûúác miïëng ûáa ra àêìy miïång. Caái Dung im lùång nhòn töi
ùn. Noá nghô gò? Naâo töi coá biïët. Röìi noá lïn tiïëng:
- Höm nay meå con túá gùåp öng giaáo Kyâ àêëy.
- Thïë haã?
Töi ngûúác mùæt nhòn noá, khöng biïët thêìy giaáo Kyâ coá coân nhúá
töi nûäa khöng? Caái Dung kïí cho töi nghe moåi chuyïån. Öng giaáo Kyâ
múâi meå con noá vaâo nhaâ chúi. Nhaâ öng laâm cöî Trung thu to lùæm.
Hoa quaã, baánh traái xïëp àêìy trïn ban thúâ. Öng giaáo noái vúái meå noá
nhiïìu chuyïån lùæm. Öng Kyâ khen noá viïët chûä àeåp, chùm chó hoåc têåp
úã lúáp. Öng coân hoãi meå caái Dung coá biïët vò sao töi boã hoåc khöng. Meå
noá liïìn kïí moåi sûå thïí. Öng Kyâ ngöìi ngêín ra nghe. Öng cûá lùæc àêìu
traân:
- Noá laâ thùçng beá hoåc saáng daå lùæm - öng noái: - Thêåt laâ töåi
nghiïåp cho thùçng beá. Chûá nïëu noá vêîn khoãe maånh, àûúåc hoåc haânh
thò seä têën túái àêëy.
Cuöëi cuâng, caái Dung baão:
- Öng giaáo àûa túá mang caái baánh deão vïì cho àùçng êëy àêëy.
Nghe caái Dung noái maâ loâng töi böîng xöën xang möåt nöîi khaát
khao khoá taã. Liïåu àïën bao giúâ thò töi chaåy nhaãy ài laåi nhû chuáng
baån àïí cuâng cùæp saách túái lúáp hoåc?
Sûåc nhúá ra àiïìu gò, caái Dung reo to:
- AÂ... Öng giaáo Kyâ baão túá hoãi àùçng êëy coá coân nhúá mùåt chûä, àoåc
saách àûúåc khöng?
- Àïí laâm gò?
- Öng giaáo seä cho àùçng êëy mûúån saách truyïån maâ àoåc.
Töi lùæc àêìu thêët voång:
- Nhûng túá laâm sao ài àûúåc vaâo trong laâng?
Caái Dung hiïíu yá töi muöën noái, noá bêåt cûúâi:
- Roä ngöëc! Túá seä mûúån mang vïì cho àùçng êëy chûá.
Töi ngöìi ngêín ra. Tûâ ngaây öëm dêåy, sao töi khöng nghô túái
chuyïån hoåc haânh, àoåc saách cho noá búát buöìn? Töi àûa tay gaäi gaäi
àêìu:
- ÛÂ nhó. Nhûng chaã biïët bêy giúâ giúã vúã ra xem chûä túá coá coân
nhúá hay khöng àêy.
Töi beân baão caái Dung vaâo lêëy vúã cuãa anh Thaânh ra cho töi
xem thûã. Chaâ khoaái quaá! Töi vêîn coân nhúá mùåt chûä, àoåc lûu loaát
nhû trûúác coá sûúáng khöng. Caái Dung nhòn töi móm cûúâi, loäm sêu
maá luám àöìng tiïìn trïn maá. Nhûng caã hai tay töi cêìm quyïín vúã cûá
run run. Caái Dung baão laâ khöng sao caã. Töi coá viïët laách gò àêu maâ
lo. Cûá àùåt saách xuöëng phaãn röìi lêåt tûâng trang ra maâ àoåc.
Àaä khuya. Caái Dung ra vïì. Töi cuäng vaâo nhaâ, lïn giûúâng ài
nguã. Con Vaâng suãa öng öíng phña ngoaâi chuöìng lúån röìi vaâo nùçm úã
hiïn trûúác cûãa ra vaâo. Noá coân û ûã trong hoång mêëy tiïëng nûäa múái
thöi. Noá thêåt laâ con vêåt mêîn caán vúái cöng viïåc thuöåc böín phêån maâ
chuã nhaâ phoá thaác.
AÁnh trùng hùæt vaâo bûâng saáng caã goác nhaâ. Töi nùçm thiu thiu
ài vaâo giêëc nguã luác naâo khöng hay, ngon laânh vaâ thanh thaãn.
PHÊÌN BA
CUÖÅC "HAÂNH QUÊN TRONG BÖÌ”
Vaâo möåt buöíi saáng. Khi tónh giêëc töi àaä thêëy trong nhaâ coá
böën nùm ngûúâi àaân öng coân rêët treã. Hoå ùn vêån aoá quêìn giöëng
nhau, àêìu ngûúâi naâo cuäng gêìn nhû caåo troåc, àang troâ chuyïån rêm
ran. Ngûúâi nùçm, ngûúâi ngöìi. Coá möåt ngûúâi öm caái höåp bùçng göî hònh
thuâ rêët laå, giöëng nhû quaã bêìu phònh ra thùæt vaâo coá caái cêìn daâi, àêìu
cêìn coá nhûäng caái nuám, cùng saáu dêy song song vúái nhau, anh gaäi
mêëy ngoán tay vaâo bêåt thaânh tiïëng trêìm böíng, thaánh thoát ngên
vang, miïång anh khe kheä haát lúâi baâi ca nghe àïën du dûúng:
Laâng töi xanh boáng tre
Tûâng tiïëng chuöng ban chiïìu
Tiïëng chuöng nhaâ thúâ rung...
Laâng töi theo àoaân quên du kñch
Cûúáp lêëy suáng quên thuâ, traã thuâ xûa...
Töi bêìn thêìn nhòn hoå vûâa laå lêîm vûâa khoá hiïíu nhûng vêîn bõ
hêëp dêîn vaâ cuöën huát. Röìi möåt ngûúâi trong söë hoå tröng thêëy töi, lïn
tiïëng:
- Em nhoã nguã dêåy röìi àêëy aâ?
Töi lùæp bùæp traã lúâi ngûúâi khaách laå:
- Daå... vêng...
Anh Thaânh bûng nöìi cúm tûâ dûúái bïëp lïn, giuåc töi ài rûãa mùåt.
Töi liïìn tuåt xuöëng lïët tûâng bûúác ra vaåi nûúác. Töi hoãi anh:
- Mêëy ngûúâi àang úã trong nhaâ mònh laâ ai thïë?
- Caác anh böå àöåi Cuå Höì àêëy. Hoå vïì höìi khuya, àoáng quên raãi
khùæp tûâ trong Hïå Dûúäng ra xoám Nuái Ngang mònh. Àöng lùæm. Chùæc
caác anh êëy sùæp keáo xuöëng àaánh boån Têy úã phña Phaát Diïåm hay sao
êëy.
- Sao anh biïët?
- Thò nghe caác anh êëy xò xaâo noái chuyïån vúái nhau. Tao àoaán
thïë.
- U coá biïët caác anh êëy vïì troå úã nhaâ mònh khöng?
- Coá chûá. U cho nùm ngûúâi úã nhaâ mònh. Caái anh àang nùçm
nguã tïn laâ Haâo. Chó huy àêëy. Coân anh àang àaánh àaân ghi ta tïn laâ
Phaã laâm y taá tiïíu àoaân, quï maäi úã Haâ Nöåi cú.
Töi cûá laác mùæt nghe anh Thaânh noái. Anh êëy biïët àïën nhiïìu.
Suöët ngaây töi cûá ru ruá úã nhaâ nïn chùèng hiïíu mö tï gò caã.
Töi lïët chên bûúác vaâo túái hiïn thò anh Phaã buöng cêy àaân
xuöëng giûúâng, chaåy ra àúä töi.
- Em bõ liïåt chên aâ? - Anh hoãi.
- Öng ngoaåi em baão em bõ baán thên bêët toaåi aå.
- Nùm nay em mêëy tuöíi röìi?
- Daå... em àaä mûúâi tuöíi aå.
- Tïn em laâ gò?
Töi ngoaãnh lïn nhòn anh Phaã. Cuäng chó hún chuá Thòn töi möåt
hai tuöíi laâ cuâng:
- Tïn em laâ Vûäng aå.
Anh Phaã nùæm chùåt caánh tay töi dùæt lïn thïìm.
Anh Thaânh ài hoåc. Thùçng Bïìn chaåy theo mêëy àûáa treã con
trong xoám lau nhau saáu baãy tuöíi nö nghõch quanh quêín bïn sûúân
nuái. Anh Phaã vúái mêëy anh böå àöåi röìi cuäng ài. Nhaâ chó coân laåi mònh
töi vúái quyïín truyïån maâ caái Dung mûúån giuáp úã nhaâ öng giaáo Kyâ.
*
* *
Tûâ höm coá böå àöåi Cuå Höì vïì àoáng quên, xoám Nuái Ngang vaâ
nhêët laâ nhaâ töi luác naâo cuäng coá ngûúâi qua laåi nhöån nhõp. Töi khöng
coân cö àún buöìn chaán nûäa. Ngaây naâo anh Phaã cuäng tùæm rûãa cho ba
anh em töi saåch seä. Nhêët laâ töi. Luác röîi raäi anh coân kïí chuyïån hay
daåy töi haát. Anh laâm y taá nïn biïët tiïm thuöëc vaâ chûäa bïånh. Anh
baão nïëu höìi töi múái öëm maâ àûúåc àûa ài nhaâ thûúng chûäa súám thò
khöng nhû thïë naây. Tuy laâ ngûúâi thaânh phöë, anh Phaã da àen nheãm
nhû cuã suáng. Vêåy maâ nom anh àïën duyïn. Chaã thïë maâ daåo naây chõ
Nhaân höm naâo cuäng lêëy cúá sang vúái töi àïí nghe anh Phaã haát, nghe
anh Phaã gêíy àaân ghi ta. Töi thêëy anh Phaã cuäng chiïìu chõ Nhaân
lùæm. Nhiïìu khi anh ngöìi haâng buöíi gêíy àaân vaâ haát cho chõ Nhaân
nghe. Tiïëng àaân vaâ lúâi ca quyïån vaâo nhau trêìm böíng, thaánh thoát
du dûúng khuêëy àöång laâm xao xuyïën têm höìn thú beá cuãa töi. Töi
böìi höìi nhû nghe roä tiïëng haåt mûa thu rúi. Töi bêng khuêng nhû
chñnh mònh laâ ngûúâi lûä khaách bïn söng ngoáng cö laái àoâ. Töi thöín
thûác cuâng chaâng trai naâo d?y ngêín ngo chùèng thêëy boáng daán g cö
b?n laáng giïìg àêu. Vaâ, töi coân mu?ng tu?ng àûúåc caã m?t bu?i chiïìu
? trïn chiïën khu r?ng núi Vi?t B?c xa m?, v?i nh?ng cö son n? ài
trong rûâng vùæng...
Chõ Nhaân bïë töi ngöìi lïn loâng. Nhiïìu luác chõ ghò chùåt töi,
nhòn anh Phaã khöng chúáp mùæt, aánh mùæt long lanh, àöi maá ûãng
höìng tröng xinh hún moåi ngaây.
Chùæc chùæn coá boån Viïåt gian chó àiïím nïn chó mêëy ngaây sau,
vaâo buöíi chiïìu thûá saáu, giùåc Phaáp cho maáy bay àïën neám bom oanh
taåc xûá àaåo Hïå Dûúäng vaâ caác laâng lên cêån túái chêåp töëi múái yïn.
Boån treã con xoám Nuái Ngang hoaãng höët súå haäi, khöng àûáa naâo
daám nhñ nhöë àûáng ngoaâi ngoá lïn trúâi xem taâu bay nhaâo löån nhû
moåi bêån nûäa, chui toåt caã vaâo hang. Àïën khiïëp! Bom tûâ trïn trúâi rúi
xuöëng laä chaä tûâng chuâm nhû phên trêu. Nöí inh tai löång oác. Anh
Phaã àeâ lïn töi che chùæn keão maãnh bom bùæn vaâo hang truáng phaãi
ngûúâi. Möîi lêìn tiïëng bom nöí gêìn, sûác eáp tuáa vaâo miïång hang hêët
chuáng töi lïn. Nuái Ngang nhû con voi khöíng löì thúâi tiïìn sûã nùçm
phuã phuåc giûäa caánh àöìng rung chuyïín lay àöång àïën têån loâng nuái.
Gêìn töëi luä taâu bay Phaáp múái cuöën goái saåch. Bêìu trúâi trúã laåi
yïn tônh. Nhûäng caánh àöìng, laâng xoám vaâ nuái non quanh vuâng Hïå
Dûúäng nhû ró maáu, toang hoaác nhûäng vïët thûúng, nhaâ chaáy, thaáp
chuöng nhaâ thúâ saåt àöí vaâ laâm nhiïìu ngûúâi chïët, bõ thûúng.
Àún võ àoáng quên trong vuâng coá mêëy chiïën sô hy sinh, anh
liïn laåc cuãa tiïíu àoaân bõ maãnh bom phaåt cùæt àûát baân chên. Con lûâa
chuyïn ài taãi gaåo cho böå àöåi bõ bùæn chïët doåc àûúâng.
Töëi mõt cha töi tûâ cú quan tónh böå mùåt trêån vïì. Öng gùåp anh
Haâo. Hai ngûúâi dùæt nhau ra àêìu nuái trao àöíi chuyïån gò àoá.
Mêëy anh nuöi mang thõt lûâa àem chia cho nhûäng gia àònh
ngheâo úã xoám Nuái Ngang. Nhiïìu nhaâ khöng chõu nhêån baão àïí böå
àöåi laâm thûác ùn ài àûúâng.
Àïm höm êëy cha töi ài luön. Töi coá linh caãm cuöåc söëng nhû
àang ngêëm ngêìm xaãy ra möåt caái gò àoá rêët troång àaåi, nïn cha töi
cuäng nhû caác anh böå àöåi chuyïån troâ vúái nhau cûá thò thêìm, bñ mêåt
lùæm.
Saáng ra, töi khöng thêëy anh böå àöåi naâo coân úã nhaâ mònh nûäa.
Caác anh àaä bñ mêåt lïn àûúâng haânh quên tûâ luác khuya, caã xoám Nuái
Ngang khöng möåt ai biïët. Cùn nhaâ töi laåi tröëng vùæng nhû trûúác.
Töi caãm thêëy hêîng möåt caái gò, thiïëu vùæng möåt caái gò. Chúåt coá tiïëng
chõ Nhaân haát vùèng sang:
Caác anh ài ngaây êëy àaä lêu röìi Xoám laâng töi coân nhúá maäi Caác
anh ài àïën bao giúâ trúã laåi...
Loâng töi cûá nön nao nöîi nhúá. Caác anh böå àöåi haânh quên ài
àêu? Luác naây caác anh coá mùåt úã vuâng naâo?
Ñt lêu sau, cú quan Ty nöng chñnh tónh chuyïín túái xoám Nuái
Ngang úã. Nhaâ töi laâ núi úã vaâ laâm viïåc cuãa baác trûúãng ty, mêëy nhên
viïn vùn thû, àaánh maáy vaâ nêëu cúm.
Viïåc hoåc haânh cuãa anh Thaânh vaâ caái Dung giaán àoaån vò lúáp
khöng thïí múã àûúåc. Taâu bay Phaáp suöët ngaây àïm veâ veâ trïn trúâi
thaám thñnh. Cuäng may, nhûäng luác röîi raäi caác baác caác chuá caán böå Ty
nöng chñnh daåy àaám treã laâm tñnh, viïët aám taã. Thaânh ra töi coá àiïìu
kiïån theo hoåc àûúåc. Töi thûã sûác cuâng hoåc baâi vúái caái Dung xem coá
àûúåc khöng. Sau mêëy buöíi, caác chuá baão töi hoåc àûúåc, àöi khi laåi coân
khen tiïëp thu nhanh. Töi haâo hûáng hoåc têåp vaâ caãm thêëy mònh
khöng bõ boã rúi, laåc loäng nhû trûúác nûäa. Coá àiïìu tay phaãi töi cêìm
buát vêîn coân ngûúång ngêåp vaâ run lùæm, khiïën chûä viïët nguïåch ngoaåc
nhû gaâ búái.
Vûâa saáng ra. Bêìu trúâi u aám vaâ buöìn teã. Ba anh em chuáng töi
àang ngöìi ùn cúm thò baác Vinh chaåy sang:
- Ö hay! Sao meå caác chaáu ài chúå súám vêåy?
Töi hoãi baác Vinh:
- Coá chuyïån gò thïë baác?
- Ngûúâi ta àöìn boån Têy úã dûúái böët Phaát Diïåm àûúng àaánh lïn
thõ xaä Ninh Bònh röìi àêëy.
Baác àûa mùæt nhòn khùæp nhaâ röìi baão:
- Thöi... caác chaáu ùn cúm nhanh lïn. Anh em baão nhau thu
doån àöì àaåc goån laåi chúâ meå vïì ài taãn cû ngay keão khöng kõp.
Noái xong, baác Vinh húát haãi quay ra, miïång lêím bêím:
- Roä khöí... Têy caân àïën núi röìi maâ meå chuáng noá coân tiïëc buöíi
chúå! Khöng kheáo giùåc noá keáo àïën thò khöën...
Ba anh em chuáng töi ngú ngaác nhòn nhau röìi àöåt nhiïn cuöëng
lïn. Ùn vöåi ùn vaâng. Nhêët laâ nghe thêëy tiïëng tuâ vaâ tûâ trong Hïå
Dûúäng voång ra nghe uâ uá rúân rúån. Xoám Nuái Ngang böîng nhöën nhaáo
tiïëng bûúác chên, tiïëng ngûúâi goåi nhau ñ úái, gùæt goãng hoùåc quaát
thaáo, tiïëng treã con gaâo khoác cuâng vúái tiïëng lúån kïu, choá suãa. Nhòn
ra caánh àöìng, ngûúâi taãn cû göìng gaánh bïë böìng höëi haã bûúác thêëp
bûúác cao, boån treã con chaåy theo baåt maång löåi bò boäm, löi thöi lïëch
thïëch. Trêu boâ löìng túán lïn phña trûúác, taåt qua caã ruöång luáa xanh
rúân maâ vêîn bõ quêët roi vun vuát vaâo möng, kïu röëng lïn, voång vaâo
nuái àaá.
Meå con chõ Nhaân têët tûúãi tay naãi, bõ gêåy, gaánh göìng ra ài.
Thêëy ba anh em töi àûáng neáp vaâo nhau trûúác cûãa nhúán nhaác nhû
mêëy con chim non vùæng meå gùåp baäo, chõ Nhaân aái ngaåi ngoaãnh laåi
baão: - Meå con chõ chaåy trûúác nheá. Àûáng úã cûãa laâm gò nûäa. Vaâo thu
doån àöì àaåc giûúâng chiïëu ài.
Röìi túái meå con baác Vinh ài tiïëp. Caái Dung cuöëng cuöìng chaåy
sang an uãi:
- Chùæc meå àùçng êëy sùæp vïì röìi. Têy ài caân tan chúå coân gò. Thöi
túá ài nhaá.
Noá nhòn vaâo mùæt töi nhû muöën noái gò nûäa maâ khöng noái àûúåc
röìi quay ài. Cûá thïë. Tiïëng chên ngûúâi, tiïëng lúån kïu, choá suãa vaâ
tiïëng goåi nhau giuåc giaä, ñ úái, ài qua.
Anh Thaânh chaåy loanh quanh trong nhaâ röìi laåi ngoá ra cûãa
chùèng biïët thu doån caái gò. Thùçng Bïìn tûå dûng oâa lïn khoác. Coân
töi... thûåc sûå laâ töi lo súå quaá. Liïåu meå töi coá vïì kõp khöng? Maâ vïì
kõp thò chaåy ài àêu? Ai laâ ngûúâi gaánh göìng àöì àaåc haâng hoáa? Ai laâ
ngûúâi àõu thùçng Bïìn, coäng töi? Hay laâ mònh töi úã laåi? Cha meå úi,
töi maâ phaãi úã laåi, Têy noá àïën noá giïët töi mêët. Khuãng khiïëp quaá!
Caái thùçng Têy ngûúâi cao lïu àïu, löng laá, muäi khoùçm khoùçm, mùæt
sêu hoùæm xò xöì ra lïånh cho thùçng lñnh bùæn. Möåt phaát àaån nöí
àoaâng. Thïë laâ töi lùn àuâng ra chïët. Hay laâ... coá khi thïë laåi hay, àúä
khöí cho meå töi, àúä vêët vaã cho moåi ngûúâi.
Töi ngöìi àêìn mùåt ra voâ àêìu beåo chên. Thêåt khöën khöí! Töi laâ
àûáa beá biïët ùn biïët noái vaâ biïët nghô. Giúâ àêy trûúác loaån laåc caâng
böåc löå roä töi chó laâ caái bõ thõt, söëng chó ùn baáo cö chûá àûúåc tñch sûå gò.
Söëng maâ nhû thïë naây thò cuäng coi nhû àaä chïët.
Con Vaâng cuäng quyánh lïn. Noá quêën vaâo töi ngú ngú ngaác
ngaác. Chûa àûúåc yïn chöî möåt luác noá laåi chaåy ra quêën vaâo chên anh
Thaânh àïí tröng cêåy sûå chúã che. Noá àaä caãm thêëy tai hoåa àang àïën
gêìn. Vûúáng cùèng, anh Thaânh àaá vaâo möng noá. Con Vaâng kïu "ùèng"
lïn möåt tiïëng nhêîn chõu chûá khöng daám cùæn laåi chuã, àaânh quay laåi
chöî töi, nùçm phuã phuåc nghïëch caái àêìu, mùæt lú laáo nhòn. Khöng roä
noá ngêîm nghô caái gò.
Khoaãng trûa meå töi múái vïì túái nhaâ. Húát haãi vaâ lo súå. Baâ quaát
thaáo êìm lïn. Anh Thaânh giuáp meå töi cêët giêëu caái àónh àöìng, caái nöìi
mûúâi lùm, chêåu thau, àöi mêm vaâ hoâm saách thuöëc öng ngoaåi cho
vaâo hang.
Xoám Nuái Ngang vùæng teo. Chùæc chó coân gia àònh töi vúái vaâi
nhaâ nûäa laâ cuâng. Meå töi cuöëng cuöìng thu doån chöî haâng xeán goån
vaâo möåt caái böì, coân caái böì kia àûång ñt gaåo, vaâi thûá nöìi niïu baát àôa,
tay naãi quêìn aáo, haâng hoáa àöì àaåc cuãa gia àònh döìn lïn vai meå töi,
laâm sao coá thïí mang hïët àûúåc ài bêy giúâ? Baâ trúã nïn quêîn trñ, rïn
ró chûãi ruãa chuáng töi. Nhêët laâ töi. Röìi baâ oâa khoác. Thùçng Bïìn nhúán
nhaác khoác theo. Cuöëi cuâng thò anh Thaânh vúái töi cuäng mïëu maáo.
- Thùçng Thaânh coá coäng àûúåc thùçng Vûäng khöng? - Meå töi hoãi.
- Thïë coân thùçng Bïìn? Coân hai con lúån? - anh Thaânh bùn
khoùn hoãi laåi.
Töi têåp tïînh lï bûúác chên laåi phña meå:
- Thöi con úã laåi vúái con Vaâng tröng nhaâ vaâ tröng hai con lúån.
Hai mùæt meå töi aánh lïn caái nhòn laå lùæm:
- Maây muöën chïët aâ? Queâ thò queâ nhûng Têy noá coá Viïåt gian.
Chuáng noá seä biïët maây laâ con Viïåt Minh, böë laâm caán böå khaáng
chiïën, noá giïët chûá khöng tha àêu.
Tiïëng mooác-chi-ï tûâ dûúái Phaát Diïåm, dûúái böët nuái Sêåu cuãa
giùåc Têy àaä bùæn lïn, thónh thoaãng laåi tùæc boåp... veo, uâng oaâng nhû
thuác àñt moåi ngûúâi. Böën meå con chuáng töi àûúng dúã khoác dúã mïëu
loay hoay vúái àöi böì, tay naãi aáo quêìn vaâ röí baát àuäa thò chúåt coá möåt
ngûúâi àaân öng tûâ trong laâng Hïå Dûúäng ài ra tòm vaâo nhaâ töi.
- Töi laâ Thõnh - ngûúâi àaân öng xûng tïn - úã xoám nhaâ thúâ trong
Hïå. Anh Thaânh nhùæn àoaân thïí xaä giuáp àúä àûa chõ vaâ caác chaáu taãn
cû vaâo Àònh Trung, chöî cú quan Ty nöng chñnh vûâa chuyïín àïën.
Nïëu tònh hònh àúåt naây giùåc Phaáp caân ta cùng, Ty nöng chñnh
chuyïín àêu thò anh em seä àûa chõ vaâ caác chaáu chaåy theo.
- Thïë coân nhaâ töi? - meå töi mïëu maáo hoãi.

- Anh Thaânh phaãi úã laåi laänh àaåo chöëng caân.
- Anh coá biïët nhaâ töi úã àêu khöng?
- Töi khöng àûúåc biïët. Anh êëy vïì cú quan huyïån uãy tûâ tuêìn
trùng trûúác röìi. Thöi... töi cuäng chùèng biïët gò hún àïí noái cho chõ
biïët àêu. Chõ chuêín bõ quang gaánh töi quêíy giuáp cho. Caái gò nùång
chõ cûá chuyïín cho töi.
Bêìu khöng khñ höët hoaãng vaâ bïë tùæc bao truâm lêëy meå con töi
àûúåc phaá tan. Ngûúâi àaân öng tïn laâ Thõnh bïë töi vaâ thùçng Bïìn àùåt
vaâo möåt bïn thuáng caái, coân bïn thuáng kia chêët naâo gaåo, nöìi niïu
baát àuäa, tay naãi quêìn aáo. Meå töi gaánh möåt bïn böì àûång haâng xeán,
caái chiïëu, têëm chùn chiïn; möåt bïn böì nheát àuã thûá tûâ huä mùæm cua,
niïu muöëi, chai dêìu têy... nghôa laâ nom thêëy thûá gò coá thïí mang ài
àûúåc laâ vú raáo boã têët vaâo böì.
Anh Thaânh lùng xùng àeo tuái dïët àûång mêëy quyïín vúã vúái caái
chùn chiïn cuöån laåi buöåc cheáo vai, dùæt con Vaâng chaåy trûúác. Chuá
Thõnh nhùæc gaánh lïn vai raão bûúác. Chó möåt luác sau, caã meå töi lêîn
anh Thaânh vûâa chaåy vûâa thúã cuäng khöng àuöíi kõp.
Ngöìi trong thuáng chao ài chao laåi theo nhõp chên bûúác, thùçng
Bïìn lêëy laâm khoaái chñ nhû ngöìi úã trong nöi. Noá hoâ heát goåi anh
Thaânh, goåi meå röëi rñt. Nhiïìu khi noá coân co quang rûúán ngûúâi àûáng
lïn laâm cho chuá Thõnh phaãi quaát mêëy lêìn. Coân töi, chó biïët ngöìi
lùång im ngú ngaác nhòn lïn bêìu trúâi àêìy mêy àang keáo vïì phuã kñn.
Dên caác laâng trong vuâng keáo nhau luä lûúåt chaåy taãn cû vaâo
nuái. Caã dên ngoaâi Böå Àêìu quï ngoaåi töi nûäa. Röìi thêëy caã dên thõ
xaä cuäng chaåy vaâo àêy. Taáo taác vöåi vaâng.
Trúâi nöíi giöng, khöng khñ maát dõu.
Túái Àònh Trung vaâo luác chaång vaång töëi. Cú quan Ty nöng
chñnh àoáng úã möåt caái hang àaá cao röång nhû möåt toâa nhaâ lúán chûáa
àûúåc haâng trùm ngûúâi. Thêëy meå con töi göìng gaánh nhau vaâo, mêëy
baác caán böå nhaâo ra àoán. Ngûúâi àúä meå töi, ngûúâi àúä chuá Thõnh,
ngûúâi dùæt anh Thaânh.
Con Vaâng nhaãy phöëc lïn hang, ngoaáy tñt àuöi mûâng gùåp laåi
ngûúâi quen. Mêëy baác caán böå cûá traách meå töi:
- Àaä baão chõ cho caác chaáu chuyïín cuâng chuáng töi tûâ tuêìn
trûúác thò àêu àïën nöîi. Giúâ àöì àaåc, àaân lúån phaãi boã laåi àêëy.
- Mai em quay vïì mang baán ài vêåy.
- Chùæc mai coá coân khöng?
Àuöëc àûúåc àöët lïn. Meå con chuáng töi ngöìi bïåt xuöëng nhûäng
taãng àaá trong hang nghó möåt chuát cho àúä mïåt. Noái gò àoá vúái mêëy
baác caán böå Ty nöng chñnh röìi ra chaâo meå con töi - chuá Thõnh quay
vïì laâng ngay àïí kõp chuêín bõ chöëng caân. Chuáng töi khöng kõp àun
nûúác múâi chuá uöëng.
- Khöng viïåc gò phaãi khaách khñ nhû vêåy, chõ aå. Àûa meå con
chõ vaâo àêy traánh giùåc cuäng laâ nhiïåm vuå cuãa àoaân thïí àõa phûúng.
Noái röìi, chuá Thõnh nhaãy möåt caái lïn cûãa hang. Töi chó coân
nghe thêëy tiïëng àaá laåo xaåo, àoaán chùæc chuá àang lêìn xuöëng nuái.
Meå con töi vöåi thu xïëp möåt chöî àïí úã taåm.
Trong luác naây, töi thûåc sûå laâ àûáa beá vö duång. Coân hún thïë, vò
töi maâ moåi ngûúâi khoá nhoåc. Boã töi úã laåi chùæc meå khöng àang têm,
maâ tha cho àûúåc múái cûåc nhoåc laâm sao. Baâ úã trong têm traång
hoang mang, chaã biïët tñnh toaán àõnh liïåu cho mêëy àûáa con thïë naâo
cho phaãi. Nghe binh tònh chuyïën naây giùåc Phaáp múã àúåt caân queát
lúán lùæm, lan röång ra khùæp vuâng têy nam Ninh Bònh. Laâm thïë naâo
chaåy thoaát vaâ laâm gò àïí sinh söëng bêy giúâ? Caác baác úã Ty nöng
chñnh baân vúái meå con töi laâ cú quan chuyïín àïën àêu hoå seä àûa meå
con töi theo túái àoá. Coân chuyïån cúm chaáo thò coá gò ùn nêëy, khi bùæt
àûúåc liïn laåc vúái tónh, ùæt coá tiïëp tïë thöi. Xem chûâng meå töi vêîn
khöng yïn buång. Cú quan àaä thiïëu thöën moåi bïì, laåi coân lónh kónh
àöì àaåc, höì sú giêëy maá, maáy chûä maáy in... giúâ àa mang caã meå con töi
sao xuïí. Meå töi àõnh buång seä quay vïì Nuái Ngang baán àöi lúån vúái söë
àöì àöìng cêët giêëu trong hang àaá. Gom lêëy ñt tiïìn röìi tòm àûúâng àûa
anh em chuáng töi chaåy vaâo Thanh Hoáa.
Chùæc mïåt lùæm nïn meå töi vúái anh Thaânh nguã roä say. Riïng
töi thò vêîn khöng thïí naâo chúåp mùæt àûúåc.
- Meå thùçng Thaânh coá trong àoá khöng?
Töi vuâng dêåy, lêìn laåi chöî meå töi nùçm lay ngûúâi. Baâ àang mïåt,
vûâa thiïëp ài àûúåc möåt luác nïn gùæt:
- Àïí cho tao nguã! Óa àaái thò cûá lêìn ra cûãa hang êëy.
Töi gùæng dùçn loâng laåi, noái:
- Coá ai goåi u úã cûãa hang chûá con coá muöën gò àêu.
Nghe vêåy meå töi múái nhoãm dêåy:
- Hay laâ thêìy maây àïën tòm cuäng nïn...
Tiïëng ngûúâi goåi úã ngoaâi cûãa hang laåi voång vaâo:
- Meå thùçng Thaânh coá úã trong àoá khöng?
- Coá! - Meå töi nhêån ra tiïëng àaáp nhû caái maáy. Baâ vöåi boâ lïn
cûãa hang:
- Ai goåi àêëy?... aâ... thêìy vaâo àêëy aå?
Hoáa ra öng ngoaåi cuâng cêåu Phuâng vaâo tòm àoán meå con töi àûa
ài taãn cû lïn Rõa.
- Sao laåi ài lïn Rõa haã thêìy? - Meå töi hoãi laåi.
- Cûá chaåy lïn àêëy àaä röìi liïåu tñnh sau. Chöìng maây coá taåt qua
laâng gùåp thêìy. Noá cho biïët coá thïí giùåc Phaáp tung lñnh múã caân lúán
ra khùæp têy nam Ninh Bònh. Chuyïën naây coá khi àaánh nhau to.
Chuáng rao ai bùæt àûúåc chöìng maây seä àûúåc thûúãng ba vaån àöìng
Àöng Dûúng. Chuáng coân treo giaãi cho ngûúâi bùæt àûúåc meå con nhaâ
maây nûäa...
Meå con töi nghe öng ngoaåi noái maâ buãn ruãn caã chên tay. Töi lo
súå cho cha töi quaá. Giúâ cha töi úã laåi chöëng caân, ngöå nhúä sa vaâo tay
giùåc thò chïët vúái chuáng. Àûúåc dõp meå töi liïìn ca cêím oaán traách cha
töi àuã àiïìu. Rùçng ngûúâi ta lêëy chöìng àûúåc cêåy nhúâ chöìng. Àùçng
naây, àaä chaã giuáp gò cho vúå àúä cûåc, laåi coân àa mang àeâo boâng, vêîn
chó möåt thên möåt mònh gaánh vaác gia àònh. Giúâ sûå thïí àïën nöng nöîi
naây coân biïët liïåu tñnh sao? Khöng chaåy kõp thò... chaã nheä chõu chïët?
Nghe öng kïí moåi chuyïån töi múái biïët laâ öng coá ài hoåp trïn
huyïån, àûúåc nghe noái roä tònh hònh hùèn hoi. Nhûng öng cheáp
miïång:
- Àïën khöí, vïì vêån àöång baâ con dên laâng ài taãn cû súám, laâm
vûúân khöng nhaâ tröëng àïí giuáp du kñch tiïån böë trêån àaánh giùåc thò
chaã ai nghe cho. Chuã quan. Àïën khi Têy noá bùæn àò àoaâng úã dûúái
Phaát Diïåm lïn, thïë laâ nhaáo nhaâo nhû töí ong vúä...
Ngoaâi trúâi vêîn raã rñch mûa. Bùçng moåi caách meå con töi phaãi ra
àïën Ghïình trûúác raång àöng.
Meå töi vaâo goåi möåt baác caán böå cuãa Ty nöng chñnh, gûãi lúâi chaâo
moåi ngûúâi, röìi têët taã quêíy àöi böì nùång trôu vai xuöëng nuái.
Öng ngoaåi àöåi noán, khoaác aáo túi laá coäng töi, chöëng gêåy doâ dêîm
ài tûâng bûúác. Anh Thaânh vaâ cêåu Phuâng coäng thùçng Bïìn cuäng
khoaác möîi ngûúâi möåt chiïëc aáo túi laá. Riïng meå töi thò buöåc têëm vaãi
nhûåa àïí àùåt àoân gaánh trïn vai cho dïî. Àöi böì àûúåc che bùçng miïëng
vaãi nhûåa keão àöì àaåc thêëm nûúác.
Mûa dai dùèng vaâ nùång haåt. Àûúâng trún nhû àöí múä. Àïm
chuyïín vïì saáng töëi nhúâ nhúâ. Ngûúâi noå chúâ ngûúâi kia ài nhû boâ tûâng
bûúác.
Mûa thûa haåt dêìn röìi taånh hùèn. Trúâi chuyïín mêy trong ra.
Boáng töëi loaäng hún. Àaä nhòn thêëy mùåt ngûúâi nhoå nhem. Chöëc chöëc
öng ngoaåi laåi lïn tiïëng nhùæc töi:
- Öm chùåt lêëy öng, àûâng nguã chaáu nheá!
Cuöëi cuâng, chuáng töi cuäng túái bïën àoâ. Thêëy chuáng töi túái, öng
laái àoâ lïn tiïëng giuåc:
- Coá ài sang Ghïình thò mau chên xuöëng thuyïìn. Nghe noái
Têy noá chiïëm thõ xaä röìi.
Thïë laâ cha con öng chaáu vöåi vaâng böìng bïë nhau xuöëng
thuyïìn cho mau. Khi ngûúâi laái àoâ chöëng saâo sùæp túái búâ bïn kia thò
chuáng töi nghe thêëy tiïëng choá suãa öng öíng voång theo.
- Con Vaâng! - Töi thöët kïu lïn.

Mêëy meå con töi àïìu ngêín ra. Con Vaâng àang suãa goåi chuáng
töi àoá. Búãi caã nhaâ quyánh lïn vúái àöì àaåc göìng gaánh nïn quïn bùéng
noá. Hùèn laâ noá chaåy àuöíi theo nhûng khöng kõp. Giúâ biïët laâm thïë
naâo? aång laái àoâ cuäng vöåi lùæm röìi. Töi ngöìi úã saåp thuyïìn nghe con
Vaâng suãa theo laåc caã gioång maâ cûá ngêín ngú thûúng tiïëc. Con
thuyïìn gêìn túái búâ bïn naây thò búâ bïn êëy cuäng xa. Töi cùng mùæt
nhòn laåi. Mùåt nûúác mïnh mang túái chên daäy nuái àen thêîm truâng
àiïåp. Khöng taâi naâo nhòn thêëy con Vaâng àûúåc. Nhûng tiïëng noá suãa
àûúåc vaách nuái voång àïën êm vang khùæc khoaãi.
Túái búâ. Cha con öng chaáu laåi gaánh göìng böìng bïë nhau löåi qua
caánh àöìng ngêåp nûúác àïën mùæt caá chên, ài lïn Ghïình. Im ùæng àïën
rúån ngûúâi. Coá vaâi boáng àen ài ngûúåc laåi. Cêåu Phuâng vúái anh Thaânh
chúåt àûáng sûäng, khe kheä goåi:
- Thêìy úi...
- Öng úi...
Khi gêìn giaáp mùåt nhau, möåt trong mêëy ngûúâi kia lïn tiïëng
hoãi trûúác:
- Ai...? aâ chaåy taãn cû haã?
Khöng kõp àïí öng ngoaåi traã lúâi ngûúâi àoá noái tiïëp:
- Ài mau chên lïn.
Meå töi höín hïín hoãi:
- Têy noá àïën àêu röìi, caác öng?
- Hònh nhû noá àïën Cêìu Yïn röìi thò phaãi! Chuá yá khöng coá boån
Viïåt gian giaán àiïåp phuåc kñch àêëy nheá.
Tûâ Cêìu Yïn vaâo túái Ghïình khöng xa. Meå töi böîng cuöëng lïn
giuåc:
- Thöi mau chên lïn, thêìy úi...
Cêåu Phuâng vaâ anh Thaânh bõ thuác chaåy nhanh lïn trûúác. Ai
nêëy àïìu phêëp phoãng lo gùåp phaãi Têy hay boån Viïåt gian mai phuåc
rònh nêëp àêu àoá. Cûá gùåp buåi cêy daåi naâo um tuâm laâ lïn tiïëng hoãi:
"Ai?" Chùèng coá ma naâo traã lúâi. Vêåy maâ cûá len leán bûúác qua, mùæt
khöng rúâi buåi cêy àen kõt im lòm. Chúåt öng ngoaåi noái:
- Mêëy ngûúâi ban naäy laâ du kñch àêëy.
- Thïë hoå ài àêu vêåy thêìy? - Meå töi hoãi cöët àïí vûäng daå.
Töi ngöìi sau lûng öng cuäng thêëp thoãm lùæng nghe. Öng ngoaåi
laåi lïn tiïëng:
- Hoå ài caâi chöng hay gaâi mòn àêëy.
- Àïí laâm gò aå? - Meå töi hoãi àïën ngúá ngêín.
- Àïí caãn àûúâng boån giùåc chûá àïí laâm gò...
Àïën Ghïình thò gaâ te te gaáy. Saáng àïën núi röìi. Chuáng töi vaâo
möåt nhaâ bïn àûúâng nghó chên. Chuã nhaâ cho gia àònh taãn cû saåch
chó coân laåi möåt mònh tröng nom àöì àaåc chûa chuyïín àûúåc. Öng ta
noái chuyïån vúái öng ngoaåi vaâ meå töi, thò thaâo chûá khöng thaânh
tiïëng. Baão meå töi giïët gaâ nêëu cúm ài. Tyá nûäa saáng baåch thò khöng
thïí àun nêëu gò àûúåc àêu.
Cêåu Phuâng, anh Thaânh vaâ thùçng Bïìn nùçm lùn ra àêët nguã.
Mïåt quaá maâ. Öng ngoaåi vúái chuã nhaâ ngöìi lùång yïn nhû hai caái
boáng. Thónh thoaãng múái noái khe kheä vúái nhau àöi ba cêu, hoùåc huát
thuöëc soâng soåc. Hai mùæt töi dñp laåi röìi töi nguã thiïëp ài luác naâo
khöng biïët.
Chuáng töi bõ àaánh thûác dêåy. Vûâa duåi mùæt vûâa ùn cúm. Vêåy
maâ meå töi vêîn giuåc ùn tûáa lïn chûá khöng Têy noá àïën núi bêy giúâ.
Sau möåt àïm göìng gaánh vaâ lo êu, meå töi höëc haác tröng thêëy. Mùåt
vaâng bïåch, mùæt thêm quêìng, luác naâo cuäng cau coá.
Àang ùn cúm thò cêåu Tuâng tûâ Rõa trúã laåi nhû öng ngoaåi àaä
heån. Caã nhaâ mûâng rúä. Cêåu mûúån àûúåc chiïëc xe àaåp coåc caåch, khöng
chuöng, khöng phanh... Chó trú khêëc caái khung cuâng àöi baánh...
thïë thöi. Dùæt xe dûång vaâo vaách. Cêåu noái vúái öng ngoaåi:
- Giúâ con àeâo thùçng Vûäng ài trûúác. Xong con trúã laåi. Tyá nûäa
thùçng Sún, con nuöi anh Böåi cuäng mang xe àaåp àïën rûúác thêìy. Caái
Thaão àang úã ngoaâi àûúâng, noá gaánh cho chõ Thaânh möåt ñt àöì àaåc.
Öng ngoaåi gêåt àêìu:
- Thïë cuäng àûúåc. Thêìy tñnh caã nhaâ cûá lïn àûúâng ài tiïëp röìi
mêëy àûáa bay quay laåi gùåp àêu àoán àoá. Chûá binh tònh naây khöng
thïí dïình daâng, Têy noá keáo túái Ghïình khöng biïët àêu maâ lûúâng.
Trúâi saáng àaä nhòn roä mùåt nhau. Àùçng àöng ûãng höìng núi
chên mêy baáo hiïåu möåt ngaây nùæng raáo.
Cêåu Tuâng buöåc caái chùn chiïn vaâo doáng ngang xe àaåp. Bïë töi
ngöìi lïn, baão hai tay nùæm chùåt lêëy ghi àöng cho chùæc. Cêåu du du xe
thûã xem töi ngöìi àaä vûäng chûa röìi nhaãy pï-àan phoáng xe voåt lïn.
Luác àêìu töi lêëy laâm khoaái àûúåc ngöìi xe àaåp phoáng nhû bay ài
trûúác, thñch thuá nhòn caãnh vêåt hai bïn àûúâng. Con àûúâng tûâ
Ghïình ài lïn Rõa laâ con àûúâng àêët àöìi. Cuäng chùèng coá gò ngoaâi
nhûäng buåi cêy daåi um tuâm vaâ nhûäng cêy thuöìng muöìng tröí àêìy
buöìng quaã chaåy suöët hai bïn àûúâng lïn àïën àónh àöìi, baåt ngaân nhû
rûâng. Giúâ töi múái biïët àêy laâ con àûúâng ài chúå Vônh Khûúng maâ töi
àûúåc nghe kïí, ngaây coân söëng, baâ ngoaåi vêîn thûúâng mang rûúåu, vaãi
voác lïn baán hoùåc àöíi cho baâ con ngûúâi Mûúâng lêëy luáa vïì xay. Suöët
àúâi baâ chó coá laâm nhû thïë maâ baâ nuöi nöíi möåt gia àònh hún mûúâi
miïång ùn, laåi coân xêy nhaâ têåu ruöång, daåy döî con caái tröìng böng, se
súåi dïåt vaãi... thaânh möåt nhaâ khaá giaã trong laâng.
Röìi xe xoác. Töi ngöìi ï caã möng chó muöën mau túái Rõa. Àûúâng
möîi luác möåt àöng ngûúâi chaåy taãn cû. Toaân àöí lïn Rõa. Xe ngûåa loåc
coåc chaåy qua, ngûúâi àaánh xe naâo cuäng vuát roi liïn tiïëp vaâo möng
ngûåa thuác phi nûúác àaåi. Àûúâng qua trêån mûa raâo ban àïm, giúâ raáo
nûúác àoã quaåch. Nùæng lïn. Àêët àöìi rûåc möåt maâu gaåch cua.
Cêåu Tuâng voâng tay laái, àaåp xe reä vaâo löëi nhoã bïn àûúâng caái
chöî coá cêy mñt caânh laá töët xanh.
- Àïën nhaâ röìi.
Töi nhòn thêëy chõ Yïën vaâ anh Tõnh con baác Böåi chaåy ra:
- Vûäng àêëy aâ... xuöëng ài!

Cêåu Tuâng àöî xe, nhûng vêîn àïí töi ngöìi trïn doáng khung, dùæt
vaâo nhaâ múái bïë töi xuöëng.
Töi ngûúác nhòn ngöi nhaâ àïën laå cuãa baác Böåi maâ sau naây àûúåc
biïët àoá laâ nhaâ saân.
Ngöi nhaâ rêët to, cao ngêët, sûâng sûäng nhûäng cöåt göî caã voâng
tay öm múái xuïí. Dûúái saân khöng coá thûng vaách gò caã, boã tröëng
tuïình, ngöín ngang nhûäng cûa, baân möåc vaâ àöì nghïì àuåc chaåm cuãa
thúå, hai caái xe trêu àûúng àoáng dúã, dùm caái voâng baánh göî àaä lùæp
vaâo vaânh sùæt. Coân göî thò haâng àöëng chêët cao coá ngoån ngoaâi sên. Tûâ
saân àïën maái lúåp nûáa, che chùæn bùçng nhûäng têëm phïn cûáng caáp vaâ
chùæc chùæn, möîi gian àïìu múã cûãa söí coá chêën song göî. Ngöi nhaâ àûúåc
bao boåc möåt vûúân cêy mñt luác lóu nhûäng quaã quanh thên.
Chõ Yïën vúái anh Tõnh troân mùæt nhòn töi kinh ngaåc sau vaâi
nùm múái gùåp laåi nhau. Töi vöën laâ thùçng beá khoãe maånh, linh lúåi.
Giúâ àûáng trûúác mùæt hoå laâ möåt "böå xûúng quùåt queåo" vúái caái àêìu
troåc tïëu to tûúáng nhû caái soå dûâa, möng teo laåi, toaân thên "cùæm"
trïn hai caái chên chó coân da boåc xûúng nhùèng nhû hai caái tùm oùåt
ra sau nhû caái troâ lêëy cuã lang laâm thùçng ngûúâi cùæm mêëy caái tùm
laâm chên tay. Nhû vêåy, chõ Yïën anh Tõnh khöng thêëy laå lêîm sao
àûúåc. Nhêët laâ chõ Yïën. Chõ bùçng tuöíi töi. Nùm lïn saáu tuöíi töi gùåp
chõ Yïën úã nhaâ öng ngoaåi. Höìi êëy chuáng töi vïì chõu tang baâ mêët.
Töi cuäng nhòn laåi chõ Yïën, anh Tõnh ngúä ngaâng trûúác sûå ngaåc
nhiïn cuãa hoå. Coá leä khöng tin vaâo mùæt mònh hay sao nïn chõ Yïën
laåi àaánh tiïëng hoãi:
- Vûäng àêëy aâ?
Töi nhòn chõ, chúáp chúáp mùæt vaâ gêåt àêìu, caãm thêëy mònh yïëu
àuöëi vaâ tiïìu tuåy quaá.
Cêåu Tuâng vaâo bïëp uöëng nûúác röìi ài ra. Cêåu khöng àïí yá àïën
chuáng töi àûúng nhòn nhau nhû keã úã Cung Trùng vúái ngûúâi úã Traái
Àêët. Cêåu hoãi:
- Thùçng Sún phoáng xe ài rûúác öng röìi aâ?
- Vêng aå! - Chõ Yïën lïî pheáp àaáp.

- Thïë maâ tao khöng gùåp... Thöi, caái Yïën dùæt thùçng Vûäng vaâo
hêìm traánh maáy bay, ngöìi chúi. Cêåu àaåp xe quay laåi àoán thùçng Bïìn
àêy.
Noái röìi cêåu laåi nhaãy lïn xe ài thùèng. Töi têåp tïînh lï tûâng
bûúác möåt theo chõ Yïën ài ra phña àùçng sau nhaâ saân àïën trûúác cûãa
hêìm khoeát úã sûúân àöìi. Sau giêy phuát ban àêìu baâng hoaâng àïën khoá
hiïíu, treã con chuáng töi rêët choáng laâm quen nhau nïn chùèng mêëy
chöëc àaä rñu rñt troâ chuyïån cúãi múã. Töi kïí cho chõ Yïën nghe chuyïån
töi bõ öëm suyát chïët nhû thïë naâo, meå con töi chaåy taãn cû ra laâm sao,
vaâ töi tiïëc ngêín tiïëc ngú khi nghe tiïëng con Vaâng suãa öng öíng goåi
theo tûâ bïn daäy nuái àaá vöi voång túái. Chõ Yïën an uãi: - Thöi àûúåc. Àïí
chõ noái vúái baác cho nhaâ em möåt con choá khaác. Con choá Böng nhaâ
chõ vûâa múái àeã möåt lûáa nùm con, löng trùæng àeåp lùæm.
Chõ Yïën khöng hiïíu. Töi àêu tiïëc vò mêët con choá röìi thay
bùçng möåt con choá khaác laâ xong. Con Vaâng nhaâ töi khön lùæm. Noá
khöng chó laâ möåt con choá giûä nhaâ, noá laâ ngûúâi baån cuãa anh em töi.
Nhêët laâ töi. Con choá Böng löng trùæng cuãa chõ Yïën àeåp thêåt. Song
àem so noá vúái con Vaâng cuãa töi laâm sao àûúåc. Khöng roä tûâ luác suãa
goåi chuáng töi àïën giúâ, noá coá coân quêín quanh úã bïën àoâ nûäa hay thöi?
Noá àaä biïët mònh laåc chuã chûa? Liïåu noá coá biïët tòm àûúâng tröën vaâo
nuái kiïëm ùn khöng hay laåi cûá laãng vaãng úã àêëy thò Têy àïën, chïët vúái
tuåi noá mêët thöi...
Coá tiïëng maáy bay veâ veâ trïn àêìu dûát nhûäng yá nghô cuãa töi vïì
con Vaâng. Anh Tõnh keáo töi:
- Vaâo hêìm ài Vûäng. Maáy bay caâo caâo bay thaám thñnh àêëy.
Hêìm traánh maáy bay cuãa nhaâ baác Böåi àaâo sêu vaâo loâng àöìi,
àêm thùèng röìi taách àöi theo hònh chûä T. Noác hêìm àûúåc ken àêìy
nhûäng àoaån göî to nhû thên cêy chuöëi àïí chöëng sêåp; hai bïn vaách
hêìm thùèng àûáng, nhùén nhû tûúâng; nïìn hêìm àûúåc raãi möåt lúáp vaán
cho saåch. Hêìm traánh maáy bay nhû thïë naây thò suöët ngaây úã àêy
cuäng khöng chaán.
Mêëy àûáa àang maãi noái chuyïån huyïn thuyïn vúái nhau thò
baác Böåi gaái ài chúå Rõa vïì. Nghe noái töi àaä lïn àang ngöìi trong hêìm,
baác chaåy vaâo mang theo möåt chuâm quaã ào àoã bùçng ngoán chên caái
ngûúâi lúán:
- Thùçng Vûäng àaä lïn àêëy aâ? Ùn dêu da ài chaáu.
Baác nùæn chên nùæn tay töi röìi baão:
- Thöi... söëng àûúåc thïë naây cuäng laâ phuác àûác lùæm röìi! Nghe
öng ngoaåi noái maâ baác cûá röëi caã ruöåt, ú thïë meå chaáu àêu?
- Meå chaáu vúái öng ngoaåi coân ài sau aå.
- Thïë... ngöìi chúi nheá. Mïåt thò cûá nùçm kïình ra saân göî maâ
nghó. Baác ài nêëu cúm khöng trûa àïën núi röìi.
Túái trûa. Öng ngoaåi cuâng meå töi, dò Thaão, cêåu Phuâng, anh
Thaânh, thùçng Bïìn túái Rõa. Hoáa ra cêåu Tuâng vúái anh Sún lai möîi
ngûúâi tûâng quaäng búãi ai nêëy cuöëc böå àïìu moãi mïåt quaá.
Moåi ngûúâi àang öìn aâo troâ chuyïån hoùåc rûãa mùåt muäi tay chên
lêëm buåi àûúâng, àöåt nhiïn bêìu trúâi êìm êìm tiïëng maáy bay nhaâo löån
trïn àêìu neám bom oanh taåc. Tiïëng suáng maáy bùæn tûâ trïn maáy bay
xuöëng liïn höìi, tiïëng bom nöí inh tai löång oác. Vêåy laâ ngûúâi lúán, treã
con nhaáo nhaâo chaåy vaâo hêìm, quaát thaáo goåi nhau êìm ô.
Cêåu Phuâng chui vaâo hêìm bïë töi lïn loâng:
- Coá súå khöng chaáu?
Töi neáp vaâo ngûúâi cêåu khöng noái gò. Cêåu Phuâng chó lúán hún
töi coá mêëy tuöíi maâ moåi viïåc cêåu àïìu xûã sûå nhû ngûúâi lúán. Ngay caã
vúái anh Thaânh, tuy bùçng tuöíi nhau, cuäng vêåy.
Ngúát tiïëng bom.
Boån treã con tuáa ra khoãi hêìm nhû bêìy chim rñu ran chuyïån
troâ laâm quen nhau, chùèng hïì lo súå chiïën tranh giùåc giaä. Ngûúâi lúán
thùm hoãi, kïí lïí cho nhau nghe nhûäng chuyïån gia àònh laâm ùn
buön baán, cêëy caây.
Bûäa cúm trûa phaãi mêëy lêìn giaán àoaån vò maáy bay lûúån qua,
vaâ cûá thïë cho túái chiïìu, hïët àúåt neám bom naây àïën àúåt neám bom
khaác.
Töëi àïën. Baác Böåi trai vïì cuâng vúái töëp thúå, baân baåc cöng viïåc
cuãa xûúãng möåt luác lêu. Nghe noái cú quan khaáng chiïën yïu cêìu
xûúãng möåc cuãa baác phaãi àoáng gêëp mêëy chuåc chiïëc xe trêu lo viïåc
vêån taãi tiïëp tïë cho böå àöåi ngoaâi mùåt trêån. Xong àêu àêëy baác lïn saân
chaâo öng ngoaåi. Hai cha con ngöìi noái chuyïån vúái nhau gò àêëy. Chùæc
laâ öng ngoaåi noái vúái baác Böåi viïåc meå con töi chaåy taãn cû lïn àêy úã
taåm nûúng nhúâ nhaâ baác ñt ngaây.
Baác Mêîn dêîn anh Thûúâng vaâ anh Thuåy laåi thùm hoãi meå con
töi. Vêåy laâ mêëy chõ em gaái keáo nhau vaâo buöìng noái chuyïån. Anh
Thûúâng vaâ anh Thuåy cuâng traåc tuöíi anh em chuáng töi, àïìu laâ treã
con vúái nhau caã nïn cuäng choáng thên quen. Töi àûúåc biïët baác Mêîn
laâ em gaái baác Böåi gaái, con baâ caã. Coân meå töi laâ con baâ hai maâ. Chó
möåt luác sau mêëy anh em àaä nö àuâa êìm ô, chaåy nhaãy bùæt nhau
ngoaâi sên.
Töi naâo coá tham gia àûúåc, ngöìi möåt mònh úã trïn saân nhaâ ngoá
qua cûãa söí nhòn lïn bêìu trúâi trùng saáng vùçng vùåc. Rûâng nuái núi
àêy sau trêån maáy bay oanh taåc ban chiïìu, trúã laåi yïn tônh êm u.
Tiïët trúâi laânh laånh. Traãi qua mêëy ngaây chaåy giùåc cùng thùèng trong
lo êu súå haäi, túái àêy meå con töi vêîn àûúåc veån toaân, àûúåc àoaân tuå
trong àaåi gia àònh hoå haâng anh em ruöåt thõt. Phuát chöëc loâng töi
bêng khuêng nhûäng yá nghô con treã thú ngêy. Vaâ hún luác naâo hïët,
töi giêån thên tuãi cûåc vò yïëu àuöëi taân têåt. Vaâ cuäng hún luác naâo hïët,
töi theâm khaát àûúåc nhû möåt àûáa treã söëng bònh thûúâng, tûå mònh
laâm lêëy moåi viïåc maâ mònh muöën, khöng phaãi tröng chúâ nhúâ cêåy
ngûúâi khaác.
Nhòn xuöëng dûúái sên, thêëy àaám anh em vui chúi möåt caách
haâo hûáng, coân töi khöng thïí naâo tuåt xuöëng cêìu thang maâ nhêåp vaâo
cuöåc vui. Mêëy nùm vïì trûúác töi cuäng chaåy nhaãy nghõch ngúåm phaãi
biïët.
Chúåt coá baân tay con gaái àùåt vaâo vai laâm töi giêåt naãy mònh,
quay laåi:
- Chõ Yïën! Laâm em hïët höìn...

- Vûäng coá muöën xuöëng dûúái sên khöng?
- Em coá chaåy nhaãy nö àuâa àûúåc àêu maâ xuöëng.
- Thò cûá xuöëng! Chõ dêîn Vûäng ài loanh quanh cho àúä buöìn.
Chõ Yïën giuáp töi tuåt dêìn xuöëng cêìu thang. Chuáng töi thuãng
thùèng tûâng bûúác ài ra ngoä. Qua chõ Yïën kïí, töi àûúåc biïët Rõa laâ möåt
thõ trêën àöng vui. Mêëy nùm gêìn àêy coá nhiïìu gia àònh tûâ khùæp núi
keáo àïën sinh söëng. Cuäng coá phöë xaá vaâ chúå buáa nïn khaá sêìm uêët,
búãi coá caã bïën söng, thuyïìn beâ têëp nêåp.
- Thuyïìn ài túái àêu haã chõ? - Töi hoãi.
- Àoâ doåc ài Ninh Bònh, Phuã Lyá, Nam Àõnh, ài vaâo thõ xaä
Thanh Hoáa... Röìi chõ seä dêîn Vûäng ra bïën söng chúi. Vûäng seä thêëy
cú man nhûäng thuyïìn laâ thuyïìn. Ngûúâi ta chúã gaåo, mùæm muöëi, caá
khö lïn àêy. Chaã thiïëu thûá gò.
Ài daåo möåt luác, súå töi moãi chên, chõ Yïën dùæt töi lïn cêìu
thang. Öng ngoaåi nom thêëy beân goåi:
- Daå... chaáu àêy.
- Vaâo àêy nguã vúái öng naâo.
Öng ngoaåi lêím nhêím trong miïång haát ru töi nhû ru àûáa treã
möåt hai tuöíi. Luác naây töi múái thûåc sûå thêëm mïåt, nùçm xuöëng möåt tñ
laâ nguã liïìn.
*
* *
ÚÃ àêy àûúåc vaâi tuêìn thò cha töi tûâ vuâng àõch hêåu ra tòm, xin
pheáp öng ngoaåi vaâ baác Böåi àûa gia àònh taãn cû vaâo Thanh Hoáa.
Gia àònh chuáng töi lïn àûúâng tûâ luác mùåt trúâi chûa moåc.
Cuöåc chia tay vúái öng ngoaåi vaâ gia àònh baác Böåi diïîn ra trong
boáng töëi. Chó daám thêìm thò noái vúái nhau àöi ba cêu, cûá nhû súå àêu
àoá coá Viïåt gian rònh nêëp nghe loãm. Öng ngoaåi buöìn rêìu, coân vúå
chöìng baác Böåi lêëy laâm aáy naáy vaâ lo ngaåi cho gia àònh chuáng töi.
Chõ Yïën vúái anh Tõnh cuäng tónh giêëc, bõn rõn khöng muöën mêëy anh
em chuáng töi ra ài.
Thïë laâ chõ Yïën chûa kõp thûåc hiïån lúâi hûáa dêîn töi daåo chúi
khùæp thõ trêën vaâ ra xem bïën àoâ Rõa. Tuy àaä söëng úã àêy mêëy tuêìn
nhûng töi naâo àaä àûúåc ài àêu. Chaã hiïíu phöë xaá, chúå buáa thïë naâo.
Cha coäng töi trïn lûng. Meå gaánh àöi böì àûång àöì àaåc, haâng
hoáa vaâ thùçng Bïìn, coân anh Thaânh cuöëc böå theo.
Àöìi nuái chêåp chuâng, cêy rûâng rêåm raåp. Khöng gian yïn tônh.
Caái yïn tônh coân laåi cuãa ban àïm sùæp taân. Trúâi saáng nhêåp nhoaång
nïn töi àaä nhòn thêëy caãnh vêåt hai bïn àûúâng möåt caách lúâ múâ.
Muöng thuá bùæt àêìu tónh giêëc. Töi laå lêîm lùæng tai nghe tiïëng chim
rûâng, thoaåt tiïn coân thûa thúát, sau möîi luác möåt nhiïìu hún, khiïën
cho buöíi bònh minh núi àêy röån raä muön êm thanh, cung bêåc trêìm
böíng cuãa ban nhaåc thiïn nhiïn.
Caã nhaâ töi ai nêëy àïìu lêìm luäi bûúác ài, àöi luác bûúác thêëp bûúác
cao, hoùåc vêëp chên vaâo àaá, chïåch choaång tûúãng ngaä. Chuyïën ài naây
khöng phaãi lo súå giùåc àuöíi sau lûng nhûng têm traång ngûúâi naâo
cuäng moãi mïåt, buöìn baä. Vò leä gò? Töi naâo biïët àûúåc. Ngay töi cuäng
caãm thêëy laâm sao êëy. Dûúâng nhû chuáng töi àûúng dêën thên vaâo
chöën hang cuâng ngoä heãm naâo àoá àïí röìi àaânh phaãi quay laåi Rõa
cuäng nïn. Chùèng roä con àûúâng naây coá tûâ bao giúâ maâ sao hoang
vùæng thïë? Caãnh vêåt mõt muâng rúân rúån. Song chuáng töi àïìu thêëy laâ
phaãi túái chöî rûâng sêu, ma thiïng nûúác àöåc thò múái söëng yïn öín
àûúåc. Chûá chöî nhiïìu ngûúâi qua laåi hoùåc àöng vui sêìm uêët dêîu
khöng bõ maáy bay oanh taåc thò giùåc Phaáp cuäng xua lñnh àïën caân
queát. Vaâ seä coá boån Viïåt gian chó àiïím gia àònh töi laâ gia àònh coá
ngûúâi ài khaáng chiïën.
Khöng hiïíu sao töi chúåt nhúá túái nhûäng cêu chuyïån vïì höí baáo
úã chöën rûâng xanh vêîn àoåc trong saách hoùåc nghe ngûúâi lúán kïí. Àêm
ra coá caãm giaác súâ súå. Búãi biïët àêu àêëy, trong heãm nuái hay trong
rûâng kia, bêët thêìn coá con coåp naâo àêëy àang rònh nhaãy ra vöì cha
meå, anh em töi thò sao? Röìi nhûäng con rùæn àöåc, nhûäng con trùn
àêët, khöng biïët êín naáu tûâ chöî naâo vùng mònh túái quêën lêëy ngûúâi
thò chïët. Súå haäi àïën mûác töi nñn thúã, toaân thên run lïn. Cha töi ngúä
töi lïn cún söët, hoãi:
- Vûäng laâm sao thïë? Con thêëy mïåt lùæm khöng?
Töi àaânh phaãi noái sûå thêåt cho cha biïët. - Con coá trñ tûúãng
tûúång nhû thïë laâ töët. Rêët coá thïí trong rûâng nuái vuâng naây lùæm höí
baáo vaâ nhiïìu loaâi rùæn rïët. Phaãi nghô túái àiïìu àoá. Nghô túái laâ àïí
caãnh giaác àïì phoâng bêët trùæc, chûá khöng phaãi àïí lo súå. Nhû vêåy laâ
khöng àûúåc. Ngûúâi ta seä coi mònh laâ keã yïëu heân, nhuát nhaát. Con
ngûúâi trûúác thiïn nhiïn hoang daåi quaã laâ beá nhoã. Nhûng con ngûúâi
coá trñ khön àïí nhòn nhêån thiïn nhiïn con aå. Vaâ con ngûúâi seä trúã
thaânh khöíng löì nïëu hoå thöng minh vaâ coá loâng can àaãm.
Cha töi vûâa ài vûâa thuãng thùèng noái. Töi caãm nhêån tûâng lúâi
cuãa öng nhû möåt sûå chï traách mònh. Töi tûâng coi anh Thaânh nhuát
nhaát súå ma. êëy vêåy maâ anh Thaânh coân hùng haái ài lïn phña trûúác
kia kòa. Coá súå höí baáo gò àêu, laåi coân loâ coâ chên saáo nûäa chûá. Vaã laåi,
cha töi coân àeo möåt khêíu suáng bïn höng àêy thöi. Lú tú mú thêëy
àöång tônh gò laâ öng ruát ra bùæn liïìn.
Mùåt trúâi àaä bùæt àêìu lïn. Nuái rûâng quanh töi hiïån ra roä àûúâng
neát vaâ maâu sùæc, huâng vô vaâ mõt muâng, tûúi maát trong nùæng súám.
Lêìn àêìu tiïn ài sêu vaâo rûâng nuái töi múái têån mùæt thêëy àiïåp truâng
nhêëp nhö cuãa muön lúáp nuái naây tiïëp nöëi rùång nuái kia, vaåt rûâng naây
lan túái caánh rûâng noå. Töi àaä thêëy vûåc sêu, queân döëc vaâ caãnh mêy
bay dûúái chên mònh.
Cha töi baão caã nhaâ dûâng chên. Meå töi liïìn àùåt gaánh xuöëng,
ngöìi bïåt ra vïå coã, keáo vaåt aáo lau möì höi roâng roâng quanh cöí, thúã
nhû keáo bïî loâ reân. Anh Thaânh túái chöî taãng àaá thùèng bïn àûúâng,
nùçm kïình duöîi thùèng cùèng hai chên. Cha töi ngöìi xuöëng bïn caånh
anh Thaânh, lêëy caái muä caát trïn àêìu phe phêíy quaåt. Coân töi, tûâ luác
tuåt trïn lûng cha xuöëng àêët, hai chên àûáng oùåt ra maãi nhòn xuöëng
vûåc sêu thùm thùèm.
- Thùçng ranh! Coá àïën chöî thêìy maâ ngöìi khöng? Löån cöí xuöëng
àêët bêy giúâ.
Töi giêåt naãy mònh nghe tiïëng meå quaát, quay laåi lï bûúác chên
àïën chöî cha, hoãi:
- Àêy laâ àêu húã thêìy?
- Böë con mònh àang ngöìi úã chên döëc Giang. - aång chó tay noái: -
Con döëc cao chûa, bïn kia laâ vûåc.
Töi ngûúác mùæt nhòn theo hûúáng tay cha töi chó. Con döëc vûún
daâi lûúån lïn lûng chûâng nuái khi àöí xuöëng phña bïn kia coá thoai
thoaãi hún. Ngûúâi ta baåt nuái laâm con àûúâng. Thaânh thûã noá chïnh
vïnh, phaãi ài giaáp vaâo bïn vaách nuái.
- Thêìy àaä qua àêy lêìn naâo chûa?
- Ài röìi nïn múái biïët chûá con. Àïën ngaây höåi àïìn Soâng, con
àûúâng naây têëp nêåp ngûúâi qua laåi. Chuáng ta nghó lêëy sûác àïí vûúåt
möåt maåch qua döëc keão trûa maáy bay giùåc àïën oanh taåc.
Chöëc chöëc laåi coá möåt gia àònh göìng gaánh chaåy taãn cû vûúåt
qua chuáng töi. Röìi xe trêu, xe ngûåa goä moáng xuöëng mùåt àûúâng loåc
coåc. Anh Thaânh noái nhû van vó:
- Thêìy úi, con moãi cùèng lùæm. Baân chên sûng têëy lïn àêy naây.
Quaã thêåt, baân chên anh Thaânh sûng vuâ lïn nhû bõ phuâ. Cha
töi nhaâo ra àûúâng ngaáng möåt chiïëc xe trêu:
- Baác laâm ún cho töi gûãi thùçng chaáu qua con döëc naây coá àûúåc
khöng? Chaáu noá ài böå nhiïìu quaá, giúâ hai chên sûng têëy lïn khöng
thïí bûúác àûúåc.
Ngûúâi àaánh xe trêu nhòn gia àònh chuáng töi röìi gêåt àêìu:
- Baác baão chaáu leo lïn xe.
Öng ta phaân naân nhû àïí thanh minh:
- Xe chúã nùång quaá chûá khöng töi cho baác gaái gûãi àöi böì kia
lïn nûäa.
Khi anh Thaânh treâo lïn xe, ngûúâi àaánh xe coân dùån:
- Nhúá luác xuöëng döëc chúá coá ngoá ra ngoaâi keão löån cöí xuöëng vûåc
àêëy.
Chuáng töi cuâng lïn àûúâng. Chiïëc xe trêu loác coác chuyïín
baánh. Thùçng Bïìn nguã guåc trong böì bêy giúâ múái tónh. Noá àoâi sang
xe trêu ngöìi vúái anh Thaânh. Öng àaánh xe khöng bùçng loâng, súå
àûúâng xoác noá lùn xuöëng vûåc. Vûåc sêu hun huát. Maâ dûúái êëy cuäng laâ
nuái àaá vöi vaâ nhûäng khe nûúác.
Nùæng choái chang. Khöng khñ nöìng nûåc, oi bûác. Caâng lïn döëc,
con àûúâng caâng löå ra giûäa trúâi. Ai nêëy àïën phaãi mau chên bûúác. Töi
ngoaái àêìu nhòn laåi phña sau mònh. Nhûäng ngûúâi coân úã dûúái chên
döëc beá tñ nhû àaân kiïën luái huái chêåm nhû ruâa boâ lïn.
Cha töi cuäng bùæt àêìu thúã döëc. Thónh thoaãng öng laåi xöëc töi
trïn lûng. Töi im lùång súå laâm àiïìu gò khöng phaãi àïí öng nöíi caáu thò
khöën. Tai hoåa giaáng xuöëng àúâi töi khuãng khiïëp cho àïën chïët vêîn
phaãi gaánh chõu. Suöët tûâ ngaây tónh laåi cho àïën nay töi caâng nhêån
thêëy tai hoåa hiïån ra cuå thïí. Con àûúâng múã ra trûúác mùåt hïåt nhû
con àûúâng leo döëc maâ cha con töi àûúng coäng nhau vûúåt qua. Noá
ngoùçn ngoeâo, khuác khuyãu, gêåp ghïình luác êín luác hiïån trong mêy,
lêín vaâo sûúng muâ. Liïåu töi coá àuã sûác vûúåt qua? Vûúåt qua bùçng
caách naâo? Töi àaä bûúác sang tuöíi thûá mûúâi. Nhû vêåy laâ seä coân söëng
nhiïìu nùm nûäa. Meå töi noái khöng sai. Töi coá söëng cuäng chó laâ àûáa
ùn baáo cö maâ thöi. Àuáng, töi chó laâ möåt àöëng thõt biïët ùn vaâ biïët
noái. Múái mûúâi tuöíi àêìu, cuöåc söëng buöåc töi phaãi súám nghô vïì con
ngûúâi vaâ cuöåc àúâi. Cöë nhiïn àoá laâ nhûäng yá nghô taãn maån, lung
tung. Vaâ nhiïìu luác cuäng chùèng nghô àûúåc gò.
Xuöëng döëc.
Chiïëc xe trêu lùn baánh àïën nhanh. Vûúåt chuáng töi. Ngûúâi
àaánh xe nhaãy xuöëng àêët gùæng sûác ghòm chiïëc xe laåi.
Meå töi mêëy lêìn suyát ngaä. Thùçng Bïìn thónh thoaãng laåi àoâi ài
àaái. Baâ vûâa thúã vûâa gùæt goãng. Vêîn phaãi mau chên bûúác. Chöëc chöëc
vùèng àïën tiïëng maáy bay giùåc nhû hùm doåa vaâ thuác giuåc sau lûng.
Vûâa xuöëng túái chên döëc bïn naây thò maáy bay Têy êåp àïën
oanh taåc. Ngûúâi ài trïn àûúâng chaåy baåt vaâo rûâng. Nhûäng ngûúâi coân
trïn àónh döëc höët hoaãng, kïu khoác loaån xõ.
Chuáng töi chui vaâo möåt caái hang bïn sûúân nuái caách con
àûúâng caái khöng xa. Caã nhaâ ai nêëy àïìu mïåt lûã vaâ àoái. Cha töi baão
lêëy cúm nùæm ra ùn. Cúm gaåo thöng àoã nhû xöi gêëc thêîm maâu,
chêëm vúái "caá biïín" rang khö, giaä nhoã, nhai kyä cuäng thêëy ngon
miïång. Chúåt meå töi noái:
- Thêìy noá coá chaåy taãn cû vúái meå con töi múái thêëy vêët vaã. Binh
tònh naây maâ thêìy noá laåi ài, coá möåt mònh töi seä xoay xúã ra sao?
- Thò biïët tñnh thïë naâo bêy giúâ? Cöng taác àoaân thïí khöng boã
àêëy cho caác àöìng chñ khaác àûúåc. Ta àang döëc sûác cho cuöåc khaáng
chiïën mau túái ngaây thùæng lúåi. Meå noá baão töi boã dúã giûäa chûâng û?
- Thïë thêìy noá baão vaâo Thaåch Thaânh thò úã chöî naâo àïí sinh
söëng?
- Nghe noái xaä Kim Tên coá nhiïìu gia àònh taãn cû vaâo söëng úã
àêëy tûâ mêëy nùm nay röìi. Cuäng àöng àuác, tiïån chúå buáa vaâ tiïån
àûúâng thoaát lïn Hoâa Bònh nïëu giùåc Phaáp àaánh chiïëm lïn Rõa. Vaâo
àoá, töi seä liïn hïå vúái caác àöìng chñ úã àõa phûúng, nhúâ hoå giuáp àúä.
*
* *
Chiïìu maát. Sau khi àaä nguã àûúåc möåt giêëc àïí lêëy sûác, gia àònh
chuáng töi laåi lïn àûúâng. Khöng roä ngûúâi taãn cû úã àêu ra maâ ài
haâng àoaân rêìm rêåp nhû ài trêíy höåi. Hònh nhû meå töi búát lo ngaåi
hún. Thò ngûúâi ta cuäng chaåy caã vaâo Thaåch Thaânh àêëy thöi.
Trúâi töëi àïën mau. Àûúâng rûâng laåi caâng töëi. Nhûäng ngûúâi chaåy
taãn cû laåi phaãi àöët àuöëc soi àûúâng ài. Gia àònh töi nhêåp vaâo àoaân
ngûúâi nïn àúä naãn loâng. Giúâ àêy chó thêëy rûâng cêy vaâ àöìi nuái vêy
quanh chuáng töi. Àoaân ngûúâi taãn cû vûâa ài vûâa noái chuyïån vúái
nhau to dêìn, röìi öìn aâo. Thò ra toaân laâ nhûäng gia àònh coá ngûúâi ài
khaáng chiïën. Dên Haâ Nöåi, Nam Àõnh, Haãi Phoâng... coá caã. Hoå àaä
chaåy voâng vo röìi múái keáo vaâo àêy. Cuäng chûa àõnh liïåu úã àêu, cöët
tòm ngûúâi thên àang laâm viïåc úã caác cú quan khaáng chiïën thuöåc liïn
khu Böën röìi múái lo tñnh sau.
Àïën khuya. Nhên gùåp möåt xoám nhoã bïn àûúâng, àoaân taãn cû
dûâng chên. Möîi gia àònh thu xïëp cho mònh möåt chöî nùçm, liïìn nhau
àïì phoâng daä thuá hoùåc rùæn rïët. Àaân baâ vaâ treã con nùçm lùn ra nguã.
Àaám àaân öng tuám nùm tuåm ba ngöìi huát thuöëc laâo, noái chuyïån vúái
nhau nhûäng caãnh tang thûúng maâ hoå nhòn thêëy qua caác laâng maåc
thön xoám bõ giùåc Phaáp caân queát àöët phaá.
Nhûäng ngoån àuöëc chaáy taân dêìn. Tiïëng ngûúâi troâ chuyïån cuäng
thûa ài. Àïën khi khöng coân lêëy möåt àöëm lûãa thò tiïëng ngaáy nguã nöíi
lïn tûâ àêìu naây túái àêìu àùçng kia.
*
* *
Saáng súám höm sau, àoaân ngûúâi laåi keáo nhau lïn àûúâng.
Nhiïìu gia àònh bùæt àêìu quen nhau, àúä àêìn qua laåi. Boån treã con tñu
tñt chaåy ài trûúác, bùæt àêìu nö àuâa vaâ giúã troâ nghõch ngúåm. Töi rêët
theâm àûúåc ài böå cuâng vúái luä treã. Thaânh thûã ngöìi trïn lûng cha coäng
maâ cûá nhû bõ giam. Thùçng Bïìn khöng chõu ngöìi trong böì nûäa. Noá
tung tùng chaåy theo anh Thaânh àïën sûúáng.
Chúåt giûäa chöën rûâng xanh, nuái non bao boåc truâng àiïåp hiïån
ra trûúác mùæt chuáng töi daäy phöë chaåy daâi, caãnh quan sún thuãy hûäu
tònh hïåt nhû trong tranh. Töi nhöím trïn lûng cha töi:
- Thêìy úi, àêy laâ àêu?
- Phöë Caát àêëy con aå.
Möåt luác sau thò àoaân ngûúâi ài túái Phöë Caát. Töi ngú ngaác nhòn
quanh. Hai bïn àûúâng nhaâ cûãa, haâng quaán tûúm têët. Nhiïìu gia
àònh nghó chên. Coá nhaâ lo nêëu cúm, coá nhaâ vaâo quaán ùn. Boån treã
con nhöën nhaáo ài xem haâng quaán hoùåc ài vaâo àïìn Soâng chúi.
Meå töi kiïëm ñt caânh cêy khö laâm cuãi nhoám bïëp. Baâ lùång leä
laâm moåi viïåc. Cha töi tòm chöî traãi chiïëu nùçm nghó. Öng giêëu bao
suáng ngùæn vaâo böì. Coân anh Thaânh, tuy moãi raä cùèng nhûng vêîn haáo
hûác chaåy loùng quùng ngoá nhòn caãnh vêåt laå mùæt. Meå töi beân bùæt
anh êëy dêîn thùçng Bïìn vaâo àïìn Soâng chúi àïí noá khoãi nom ngûúâi ta
ngöìi ùn uöëng trong caác haâng quaán.
Töi cuäng muöën theo nhûng chùèng coá ai coäng ài. Vaâo àïìn Soâng
phaãi nhaãy qua möåt quaäng àêìy nhûäng moãm àaá nhêëp nhö nhû möåt
sûå sùæp àùåt sùén cuãa thiïn nhiïn röìi múái túái caái cêìu cong lûng bùæc
qua doâng nûúác trong vùæt. Nhòn roä caã àaá cuöåi dûúái àaáy vaâ tûâng àaân
caá búi löåi tung tùng.
Töi àaânh ngöìi xuöëng chiïëu nhòn ngûúâi qua àûúâng, nhòn phöë
xaá vaâ caãnh vêåt xung quanh vûâa laå lêîm ngaåc nhiïn, vûâa cuöën huát
têm trñ thú beá trong töi. Khöng roä luác yïn haân, ngaây höåi àïìn Soâng
àöng vui nhöån nhõp nhû thïë naâo. Chûá nhòn caãnh nuái non, rûâng
xanh, söng suöëi núi àêy thò ai chùèng thñch túái vaän caãnh.
Ngöi àïìn cöí xûa dûång bïn chên nuái coá doâng suöëi uöën khuác
chaãy qua öm voâng bao quanh. Cêy rûâng xen keä thaânh bûác reâm
thiïn nhiïn khiïën ngûúâi ta chó nhòn thêëy ngöi àïìn thêëp thoaáng.
Taåo nïn khung caãnh khöng gian vûâa hoang hoaãi trang nghiïm laåi
vûâa huyïìn thoaåi. Cûá nhû àûa ta trúã laåi vúái cuöåc söëng tûâ thúâi xa xûa
möng muöåi, rûâng thiïng nûúác àöåc hoang vu. Töi böîng nhúá túái
nhûäng cêu chuyïån cöí tñch. Thöi àuáng röìi. Chùæc chùæn tûâ ngaây xûãa
ngaây xûa, úã möåt chöî naâo àoá quanh àêy, coá chaâng Thaåch Sanh vêîn
thûúâng kiïëm cuãi nuöi thên bõ tïn Lyá Thöng lûâa àïën nguã trong ngöi
àïìn kia àïí hiïën maång cho Trùn tinh. Cuöåc giao tranh àaä xaãy ra aác
liïåt núi cûãa àïìn dûúái chên nuái naây... Trñ tûúãng tûúång cuãa töi thöi
thuác sûå toâ moâ ngêy thú treã con, gaán nhûäng àiïìu àaä àoåc trong saách
vúái caãnh vêåt trûúác mùæt. Vaâ töi nhû hoáa thên mònh vaâo cêu chuyïån
Thaåch Sanh. Tiïëng öng ngoaåi thêìm thò vùèng àïën bïn tai: Ngaây
xûãa, ngaây xûa...
Suöët bûäa ùn, töi ngöìi haá miïång nghe anh Thaânh kïí nhûäng
thûá úã trong àïìn Soâng vúái nöîi theâm khaát chaáy loâng.
*
* *
Töi khöng thïí nhúá laâ chuáng töi àaä leo qua bao nhiïu con döëc,
vûúåt qua bao chùång àûúâng xuyïn rûâng. Caâng ài caâng chêåm chaåp vaâ
moãi mïåt. Con àûúâng cûá tñt tùæp lêîn vaâo cêy rûâng, huát vaâo heãm nuái.
Cêu chuyïån cuãa àoaân ngûúâi taãn cû trïn doåc àûúâng nhaåt dêìn. Röìi
khöng thêëy ai noái nûäa. Àïën chiïìu, chuáng töi àïën döëc Trêìu.
Cha töi baão àêy laâ thuöåc àõa phêån xaä Kim Tên, huyïån Thaåch
Thaânh, tónh Thanh Hoáa. Töi ngêín ra khöng hiïíu gò hïët. Tûúãng
Thanh Hoáa laâ úã thõ trêën Cêìu Cûâ êëy chûá. Àùçng naây chùèng thêëy laâng
xoám àêu caã. Xung quanh tûá bïì toaân àöìi nuái vaâ rûâng xanh mõt muâ
êm u.
Cha töi xöëc töi baá chùåt vai, gêìn nhû boâ, gùæng sûác vûúåt lïn.
Nghó úã àónh döëc lêëy sûác, khi quay xuöëng àúä anh Thaânh öng dùån töi
chuá yá khöng rùæn rïët úã trïn cêy vùng xuöëng cùæn. Töi ngöìi thu lu ngoá
nghiïng xem coá àöång tônh gò úã coã cêy, caânh laá. Anh Thaânh tûå leo
lïn. Cha töi liïìn gaánh höå meå töi àöi böì. Nhòn thêëy ngöi nhaâ àêìu
tiïn dûång bïn àûúâng döëc, cha töi thöët lïn:
- Caác àöìng chñ úã Rõa noái vúái töi àuáng quaá.
Coá dên taãn cû vaâo söëng úã döëc Trêìu kia kòa.
Gia àònh chuáng töi xin úã nhúâ möåt ngûúâi Haâ Nöåi. Vúå chöìng
öng baâ chuã nhaâ ên cêìn vaâ sùén loâng giuáp àúä.
Töëi höm àoá, sau khi gia àònh chuáng töi àaä doån deåp xong chöî úã
taåm thúâi. Öng baâ chuã nhaâ ngöìi haân huyïn vúái böë meå töi hoaân caãnh
cuãa nhau.
Baác Cêìn trai - chuã nhaâ, vöën laâ ngûúâi tham gia khaáng chiïën,
sau möåt thúâi gian bõ bïånh, baác nghó cöng taác thoaát ly, àûa gia àònh
taãn cû vaâo àêy sinh söëng àûúåc hai nùm röìi. Vúå baác -möåt ngûúâi àaân
baâ àêîy àaâ, traåc tuöíi meå töi. Xem ra baác Cêìn gaái múái laâ ngûúâi cai
quaãn gia àònh. Baác coá hai muån con gaái. Möåt àûáa bùçng thùçng Bïìn,
möåt àûáa nhoã hún. Caã hai àïìu troân nhû viïn baánh tröi, trùæng nhû
cuåc böåt.
ÚÃ àêy coá caã möåt "daäy phöë" chaåy daâi xuöëng chên döëc theo con
àûúâng ài vaâo chúå Kim Tên. Dên thaânh thõ taãn cû àïën àêy khaá
àöng.
Mêëy ngaây liïìn cha meå töi ài hïët khùæp phöë, laåi xuöëng chúå Kim
Tên thùm thuá tònh hònh vaâ tòm chñnh quyïìn khaáng chiïën àõa
phûúng àïí liïn hïå nhúâ hoå giuáp àúä. Cuöëi cuâng cha töi baân laâ nïn
laâm nhaâ úã phöë döëc Trêìu naây. Theo öng, núi àêy tiïån traánh maáy bay
àaánh phaá, coá thïí múã cûãa haâng xeán buön baán. Chûá xuöëng dûúái chúå
Kim Tên úã, vûâa laâ muåc tiïu maáy bay oanh taåc, vûâa bêët tiïån cho
sinh hoaåt. Cha töi khöng muöën àïí anh em chuáng töi söëng úã núi chúå
buáa "dïî hû thên". Meå töi laåi muöën laâm nhaâ úã phöë chúå. Nhuâng
nhùçng cho túái höm cha töi nhùæn àûúåc cêåu Tuâng vaâo. Cêåu Tuâng
cuâng àöìng tònh vúái yá cuãa cha töi. Moåi chuyïån múái ài àïën quyïët
àõnh.
Cêåu Tuâng trúã ra Rõa. Àïën töëi höm sau laåi trúã vaâo ngay cuâng
vúái ngûúâi thúå úã xûúãng möåc cuãa baác Böåi. Vêåy laâ têët bêåt tòm àêët dûång
nhaâ. Dên taãn cû àïën trûúác laâm nhaâ tûâ phña àónh döëc chaåy xuöëng
löëi ài chúå Kim Tên. Cho nïn gia àònh töi dûång nhaâ úã cuöëi "phöë"
phña bïn kia àûúâng coá mêëy vaåt nûúng cuãa dên àõa phûúng.
Töi khöng ngúâ laâm nhaâ laåi nhanh àïën thïë. Chó vaâi ngaây sau
àaä doån vaâo úã. Baâ con löëi phöë keáo túái laâm giuáp àïën àöng. Ngûúâi vaâo
rûâng chùåt göî, chùåt bûúng, chùåt vêìu. Ngûúâi lïn àöìi cùæt coã tranh vïì
lúåp nhaâ, àêåp nûáa àan phïn thûng vaách. Ba anh em chuáng töi nö
àuâa, quïn beáng mêëy ngaây ài àûúâng vêët vaã lo êu.
ÖÍn àõnh núi ùn chöën úã xong àêu àêëy, cha töi laåi ra ài. Öng
quay vaâo vuâng tïì baám dên trong loâng àõch àïí giûä vûäng phong traâo.
Böën meå con töi úã laåi ai nêëy àïìu buöìn. Cuöåc söëng nay mai àïën vúái
chuáng töi seä nhû thïë naâo? Cha töi söëng trong vuâng kòm keåp cuãa
giùåc coá an toaân khöng?
Höm cha töi ra ài trúâi mûa raã rñch. Àûúâng àêët àöìi vûâa dñnh
vûâa trún. Nêën naá maäi, öng dùçn loâng lïn àûúâng mùåc meå con töi bõn
rõn, suåt sõt khoác. Hònh aãnh öng ghi àêåm vaâo têm trñ töi. Öng thùæt
bao suáng ngùæn vaâo buång, truâm aáo ra ngoaâi, khoaác têëm vaãi nhûåa
àöåi chiïëc noán laá lïn àêìu nhû nhûäng ngûúâi thûúâng dên vêîn qua laåi
giûäa vuâng àõch vaâ vuâng tûå do buön baán caác loaåi haâng hoáa, tay
chöëng gêåy raão bûúác ra àûúâng.
Bêìu trúâi xaám xõt nhûäng àaám mêy suäng nûúác. Gioá aâo thöíi trïn
àónh rûâng thaânh nhûäng tiïëng huá u uá êm vang.
PHÊÌN BÖËN
"PHÖË" DÖËC TRÊÌU
Cuöåc söëng luön xaãy ra nhûäng àiïìu bêët ngúâ maâ boån treã con
chuáng töi chûa hiïíu àûúåc. Ngay chuyïån töi gùåp laåi caái Dung cuäng
vêåy. Thò ra gia àònh töi laâm nhaâ úã gêìn nhaâ caái Dung. Caách nhau coá
möåt quaäng thöi. Mêëy ngaây àêìu meå con chuáng töi khöng biïët laâ vò
baác Vinh gaái àûa caái Dung ài thõ xaä Thanh Hoáa tòm ngûúâi baâ con
hoå haâng sinh söëng úã àêëy tûâ höìi trûúác caách maång thaáng Taám. Nhên
tiïån baác êëy cêët ñt haâng vïì baán.
Nghe noái chuáng töi àaä vaâo àêy, vûâa múái vïì, baác Vinh liïìn
nhaâo sang thùm. Chuáng töi vui mûâng nhû gùåp laåi baâ con ruöåt thõt
sau bao nùm xa caách. Ngay tûâ höm chaåy taãn cû úã nuái Ngang ra ài,
meå con baác Vinh lïn Ghïình röìi thuï àûúåc xe ngûåa chaåy thùèng vaâo
àêy. Cho nïn baác cuäng khöng biïët Têy noá àaánh vaâo Hïå Dûúäng ra
sao, chuáng àöët saåch xoám Nuái Ngang thïë naâo. Nghe meå töi kïí, baác
Vinh cûá xuyát xoa:
- Cuäng may maâ meå con nhaâ baác chaåy kõp, chûá mùæc keåt laåi thò
khöën vúái chuáng noá.
Nhõp söëng cuãa baâ con dên phöë Döëc Trêìu cuöën huát meå con töi
hoâa nhêåp vaâo guöìng maáy cuãa noá àïën nhanh. Chó sau coá ñt ngaây,
chuáng töi quen biïët hïët thaãy nhûäng nhaâ söëng quanh mònh.
Cûá saáng saáng, meå töi múã cûãa doån haâng ra baán. Anh Thaânh
cùæp saách ài hoåc. Lúáp hoåc múã trong rûâng vêìu, phña sau lûng phöë Döëc
Trêìu. Thêìy giaáo laâ caác anh hoåc sinh trûúâng Trung hoåc Lam Sún
Thanh Hoáa taãn cû lïn Thaåch Thaânh àïën daåy. Tuêìn hoåc hai buöíi.
Töi úã nhaâ chúi vúái thùçng Bïìn. Meå töi àûa hai àûáa ra tùng-xï
àaâo úã àùçng sau nhaâ giûäa àaám lau moåc àêìy kñn caã möåt reão chên àöìi.
Ngöìi úã àêëy suöët ngaây àïí traánh maáy bay.
Ban àêìu thêåt khöí súã. Meå töi bïë hai àûáa cho xuöëng ngöìi dûúái
tùng-xï chúi vúái nhau. Caái hêìm caá nhên àaâo sêu ngêåp àêìu ngûúâi
lúán bïn dûúái àaâo thïm böën caái ngaách àïí möîi ngûúâi ngöìi vaâo möåt caái
ngaách àoá. êím ûúát vaâ nhiïìu coác nhaái àïën ghï ngûúâi. Nhûng chaán
hún laâ hai àûáa bõ tuâ tuáng quaá. Y hïåt hai thùçng tuâ treã con bõ giam
xuöëng àõa nguåc.
Dêîu sao thò töi cuäng àaä lúán nïn biïët phaãi chõu àûång. Hún nûäa
laåi laâ àûáa queâ quùåt yïëu àuöëi, cûá hïî möåt tñ laâ laåi goåi meå ra bïë xuöëng
keáo lïn thò khöng nhûäng laâm baâ vêët vaã, maâ nïëu coá ra töi laåi bõ
mùæng hoùåc "ùn" vaâi caái phaát. Töi àaânh yïn phêån nhêîn chõu, ngöìi
xïëp chên bùçng troân dûúái hêìm nhû öng sû ngöìi niïåm Phêåt. Chaán
thò nùçm co chên laåi, nguã. Nguã chaán laåi dêåy, ngöìi thu lu. Khöng
gian quaá chêåt chöåi. Bao boåc quanh mònh chó laâ àêët vaâ sûå êím ûúát.
Ngûúác mùæt nhòn trúâi, khoaãng trúâi troân vo trong caái miïång hêìm nïn
cuäng chaã thêëy gò, àún àiïåu vaâ teã nhaåt.
Traái laåi, thùçng Bïìn chùèng nhûäng khöng chõu ngöìi yïn maâ coân
bùæt töi cöng kïnh cho noá treâo lïn miïång hêìm. Ngöìi dûúái hêìm töi
naâo coá àûúåc yïn thên. Noá maâ nghõch ngúåm trïn àoá thò meå töi thïë
naâo cuäng biïët. Y rùçng, baâ tröng thêëy liïìn chaåy túái xaách cöí thùçng
Bïìn tûâ trong buåi lau ra, quêët cho mêëy caái "chaáy" möng nöíi lùçn àoã,
röìi quùèng noá xuöëng vúái töi, mùæng:
- Sao höëc thò khoãe thïë! Coá viïåc ngöìi chúi vúái noá àïí tao baán
haâng maâ cuäng khöng xong laâ nghôa laâm sao, húã thùçng ùn haåi?
Thùçng Bïìn vêîn gaâo khoác. Noá àaåp tûá tung laâm töi ngaä lùn ra
àêët. Hùèn meå töi ngöìi trong cûãa haâng khöng nghe thêëy àûúåc. Nïn
khoác maäi moãi möìm thùçng Bïìn àaânh phaãi nñn.
Hai anh em khöng thïí bêìy troâ gò chúi dûúái hêìm àûúåc. Chó coá
nùçm nguã laâ giïët àûúåc möåt ñt thúâi gian thöi.
Mêëy höm sau töi lïët sang nhaâ caái Dung xem noá coá quyïín
saách gò thò mûúån vïì xuöëng tùng-xï àoåc. Caái Dung phaãi chaåy lïn
nhaâ öng Phuâ Lûu múã hiïåu baán thuöëc têy trïn àêìu phöë mûúån höå.
Thaânh quen. Töi vaâ thùçng Bïìn àúä buöìn chaán. Röìi möåt höm caái
Dung baão töi:
- Àùçng êëy ài hoåc vúái chuáng túá cho vui.
- Túá khöng ài àûúåc àêu.
- Àùçng êëy noái sao laå thïë? Khöng ài àûúåc maâ sang bïn nhaâ
mònh àûúåc aâ?
- Ài hoåc phaãi leo lïn àöìi röìi vaâo rûâng thò túá laâm sao ài nöíi.
Cuöåc söëng coá sûå caám döî bònh thûúâng maâ bêët kyâ àûáa treã naâo
cuäng coá thïí àoán nhêån àûúåc. Vêåy maâ riïng töi... Nïëu töi bõ loâa
khöng nhòn thêëy gò àaä àaânh. Song àùçng naây... Bêìu trúâi trong xanh
trïn àêìu, rûâng nuái truâng àiïåp xung quanh, phöë xaá, ruöång àöìng...
töi àïìu nhêån biïët. Vêåy maâ cûá phaãi ngöìi möåt chöî maâ ao ûúác vaâ khöí
àau trong dùçn vùåt.
Töëi töëi, meå töi gaánh àöi böì haâng xeán xuöëng chúå Kim Tên baán.
Ba anh em úã nhaâ chúi vúái nhau. Anh Thaânh dùæt thùçng Bïìn sang
chúi nhaâ bïn caånh, hoùåc ngûúåc lïn phöë àïën nhaâ nhûäng àûáa cuâng
hoåc vúái nhau nö àuâa. Chó coá möåt mònh töi úã nhaâ vúái ngoån àeân tuâ
muâ boáng bùçng voã chai cùæt àaáy vaâ àoaån cöí. Höm naâo hïët dêìu têy thò
àöët àuöëc traám muâ khoái vaâ kheát leåt. Töi chaã biïët laâm gò ngoaâi möîi
viïåc têåp ài voâng quanh nhaâ cho vûäng chên. Cûá thïë, möîi töëi töi ài
haâng trùm voâng coá khi haâng nghòn voâng. Luác àêìu thò coân àïëm thûã,
sau chaán vaâ buöìn quaá khöng coân thiïët àïëm nûäa. Nghó möåt luác cho
àúä moãi cùèng, laåi ài, cho àïën khi buöìn nguã múái thöi.
Röìi töi daám baám theo anh Thaânh ài xa hún, ra caã ngoaâi baäi
tha ma. Ngûúâi ta baão àoá laâ baäi tha ma, úã ngay bïn kia àûúâng trûúác
mùåt nhaâ töi, luä treã con thûúâng keáo nhau ra chúi troâ àaánh trêån giaã.
Àuáng nhû lúâi cha töi noái, höm öng lïn Rõa tòm gia àònh. Giùåc
Phaáp múã caân queát lêìn naây àïí núái röång vuâng chiïëm àoáng cuãa chuáng.
Nhiïìu gia àònh taãn cû laåi phaãi quay vïì laâng xoám quï hûúng mònh
baám ruöång àöìng laâm ùn.
Dên laâng Böå Àêìu dêìn dêìn vïì hïët. Gia àònh naâo cuäng phaãi
laâm laåi nhaâ àïí úã. Khùæp laâng tröëng trún khöng möåt búâ tre, khoám
chuöëi. Ai cuäng phaãi tòm laåi maãnh àêët cuä cuãa mònh búãi giùåc Phaáp
duâng xe uãi san bònh àõa khöng coân lêëy möåt chuát dêëu tñch búâ raâo
ngaây trûúác. Höì ao gêìn nhû bõ lêëp saåch. Ngûúâi naâo vïì àïën laâng cuäng
ngêín ngú baâng hoaâng, nûúác mùæt giaân giuåa vûâa àau àúán, vûâa hêån
thuâ quên giùåc.
Öng ngoaåi töi vûâa vïì àïën àêìu laâng thò giùåc êåp túái bùæt luön.
Chuáng giaãi öng lïn böët huyïån. Khi meå con töi biïët tin thò öng ngoaåi
àaä àûúåc thaã ra. Chuáng khöng moi nöíi lúâi khai naâo cuãa öng giaâ. Hoãi
ngûúâi laâng, hoå àïìu noái öng ngoaåi laâ ngûúâi laâm ùn lûúng thiïån. Mùåt
trêån Liïn Viïåt múâi öng tham gia búãi öng ngoaåi laâ ngûúâi coá uy tñn
vúái baâ con xoám giïìng. Thïë thöi, chûá öng naâo coá biïët ai laâ du kñch, ai
laâ àaãng viïn maâ tra khaão. Thïë maâ boån giùåc giam öng túái möåt
thaáng.
Khi trúã vïì laâng, caác cêåu töi àûa öng lïn Rõa ngay àïí öng nghó
ngúi vaâ dûúäng bïånh úã nhaâ baác Böåi. Thaânh ra öng khöng thïí vaâo
àoán meå con chuáng töi àûúåc. Öng nhùæn qua ngûúâi laâng vaâo buön
baán úã chúå Kim Tên hoãi thùm tònh hònh sûác khoãe cuãa töi. Rùçng
thùçng Vûäng àaä ài laåi thêåt vûäng chên chûa? Àûáng lêu coá hay bõ giêåt
gên ngaä khöng?
Suöët mêëy ngaây liïìn töi nhûäng vêín vú nghô túái öng ngoaåi.
Nùçm nguã töi cuäng mú thêëy öng ngoaåi, daáng ngûúâi nhoã nhùæn,
khuön mùåt vuöng vuöng vúái chiïëc khùn nhiïîu maâu tñm chñt thaânh
tûâng nïëp trïn àêìu cuãa öng cûá hiïån ra trong oác töi. Hònh aãnh öng
khùæc àêåm vaâo têm trñ töi àïën mûác nhùæm mùæt laåi töi vêîn hònh dung
ra àûúåc tûâng chi tiïët. Vêåy maâ boån giùåc Phaáp àaä bùæt öng ngoaåi. Hùèn
chuáng troái giêåt caánh khuyãu öng ngoaåi dong ài. Chao öi... àöi tay
gêìy cuãa öng ngoaåi tûâng öm êëp bïë böìng töi. Röìi chuáng àaánh àêåp tra
têën öng nûäa chûá. Öng giaâ yïëu laâm sao chõu nöíi. Töi coân mûúâng
tûúång ra nhûäng thùçng Têy cao lúán lïnh khïnh, chên tay mùåt muäi
tua tuãa nhûäng löng laá giöëng hïåt luä quyã sûá dûúái àõa nguåc trong caác
tranh maâ töi àaä tûâng àûúåc xem ngûúâi ta daán úã àïìn trong caác ngaây
lïî, xuám vaâo cêëu xeá öng ngoaåi...
Töi khöng hiïíu taåi sao nhûäng ngûúâi töët, nhû öng ngoaåi chùèng
haån, laåi chõu nhiïìu cay àùæng khöí aãi àïën vêåy? Töi laåi caâng khöng
hiïíu laâ taåi sao con ngûúâi söëng vúái nhau laåi cheám giïët, àaánh chûãi vaâ
àöëi xûã vúái nhau thuâ hùçn vaâ aác àöåc àïën vêåy? Sao ngûúâi nûúác naây ài
àaánh ngûúâi nûúác kia? Treã con chuáng töi àêu coá töåi tònh gò maâ
chuáng cuäng cheám giïët daä man thïë? Liïåu giïët ngûúâi laâm àiïìu aác
chuáng coá run tay khöng?
Khöng thêëy coá ngûúâi lúán naâo giaãng giaãi cho töi biïët caã.
Nhûäng cêu hoãi àoá cûá hiïån ra trong àêìu oác con treã cuãa töi.
Meå con chuáng töi nhûäng muöën ra thùm öng ngoaåi maâ khöng
thïí böìng bïë nhau ài àûúåc. Vaâ khöí têm hún laâ chuáng töi khöng coá
möåt thûá gò àïí gûãi ra biïëu öng. Nhaâ töi ngheâo quaá. Meå töi múã haâng
xeán baán chaác chùèng àûúåc laâ bao. Hy voång ngûúâi laâng tòm thêëy söë àöì
àöìng cêët giêëu trong hang nuái Ngang cuâng vúái ba saâo luáa chñn nhúâ
cùæt giuáp cuäng àïìu mêët saåch. Meå töi gùæng kiïëm àïí gia àònh ngaây coá
hai bûäa cúm ùn vúái rau lang, rau dïìn, hoùåc baát caâ gheám vêîn chûa
nöíi. Tiïìn nong dêën vöën khöng coá. Vay mûúån thúâi loaån ai ngûúâi ta
cho vay. Vaã laåi toaân laâ dên taãn cû úã vúái nhau coá mêëy gia àònh dû
dêåt.
Ngûúâi naâo cuäng phaãi phoâng xa nhúä khi sa cú lúä vêån. Chúå Kim
Tên nùm ngaây múái hoåp möåt lêìn. Thaânh thûã meå töi phaãi ài àêíy xe
thöì(1) kiïëm thïm. Vêët vaã lùæm. Baâ cuâng mêëy ngûúâi dên phöë caãnh
ngheâo vúái nhau, ài ngûúåc trúã ra, tuây sûác khoãe maâ ài xa hay gêìn,
àoán nhûäng ngûúâi thöì haâng vaâo chúå Kim Tên, àêíy giuáp hoå qua tûâng
con döëc. Tuây theo döëc cao hay thêëp, daâi hoùåc ngùæn maâ hoå traã cho
vaâi trùm tiïìn khaáng chiïën. Nïn meå con chuáng töi dêîu coá thûúng
öng ngoaåi cuäng chó biïët khoác thêìm vúái nhau.
Dên phöë Döëc Trêìu hùng haái tham gia phong traâo hoåc bònh
dên àïí xoáa naån muâ chûä. Ngûúâi ta vêån àöång caã meå töi. Àûúåc thïí, töi
xin meå cho töi ài hoåc.
- Ai cêëm maây? Nhûng ài àûáng laâm sao àûúåc. Vêåy laâ töi ài.
Saáng dêåy. Meå töi ùn vöåi baát cúm nguöåi röìi ài àoán xe thöì tûâ
súám. Anh Thaânh dêîn thùçng Bïìn sang gûãi bïn nhaâ cö Bûúãi, úã giaáp
bïn caånh. Röìi anh êëy phöëc ngay àïën lúáp hoåc. Töi loay hoay buöåc
hai quyïín vúã cuâng vúái caái buát cuöån laåi, àeo vaâo vai. Xong àêu àêëy,
töi têåp tïînh lïët tûâng bûúác möåt theo löëi moân voâng veâo lïn àöìi xuöëng
döëc. Moãi cùèng laåi àûáng nghó. Lêìn tiïëp vaâo rûâng vêìu. Túái àêy, ài
luöìn trong rûâng vêìu coá dïî hún. Vêìu moåc gêìn nhau, khöng coá caânh
gai goác, nhû nhûäng cêy gêåy àûáng sùén thùèng tùæp àïí cho töi võn vaâo.
Khöng thïí taã hïët nöîi haâo hûáng, hên hoan cuãa töi khi àûúåc
àïën lúáp hoåc. Suöët àïm töi khöng sao chúåp mùæt nöíi, haáo hûác mong
cho trúâi mau saáng lïn. Töi mûúâng tûúång ra caãnh lúáp hoåc àöng vui
cuâng chuáng baån nghe thêìy giaáo cêët cao tiïëng giaãng baâi, múã ra
trûúác mùæt àaám hoåc troâ chên trúâi tûúi saáng vaâ xa xöi àang úã àêu àoá,
vïì nhûäng miïìn quï, laâng xoám bïn Phi Chêu, vïì nhûäng thöí dên da
àoã úã maäi bïn kia Àaåi Têy Dûúng trong rûâng hoang Myä Chêu, vïì
nhûäng con chuöåt tuái úã uác Àaåi Lúåi, nhûäng con khó àöåc söëng trïn
quêìn àaão Nam Dûúng... maâ höìi hoåc úã Hïå Dûúäng öng giaáo Kyâ
thûúâng kïí. Töi khöng thïí naâo quïn ngûúâi thêìy giaáo vöën laâ möåt y taá
naây cuâng vúái tuã saách to àuâng cuãa öng.
Túái lúáp hoåc vêîn coân súám. Töi thêëy chuáng baån cuäng àaä àïën
àöng àuác. Vaåt rûâng vêìu söi àöång vaâ saáng rûåc maâu sùæc aáo quêìn, rñu
ran tiïëng noái hoâa vúái tiïëng chim hoát.
Thêìy giaáo troân mùæt nhòn töi hoãi:
- Thïë em àaä biïët àoåc biïët viïët chûa?
- Em laâm àûúåc caã tñnh àöë röìi. - Töi àaáp, trong loâng nhen
nhoám möåt chuát haänh diïån.
Thêìy vêîn nhòn töi veã khoá hiïíu. Chùæc thêìy nghô töi laâ thùçng
beá taân têåt thò laâm sao àaä biïët àûúåc chûä. Nïn nghe töi traã lúâi thïë thò
lêëy laâm laå luâng lùæm. Caái Dung úã àêu àoá nhòn thêëy töi, beân chaåy túái
noái vúái thêìy giaáo:
- Thûa thêìy, cho cêåu êëy hoåc cuâng lúáp vúái em àûúåc aå.
- Sao em biïët? - Thêìy giaáo hoãi caái Dung.
- Vûäng trûúác àêy cuâng hoåc vúái em maâ. Hoåc gioãi lùæm. Cêåu êëy
múái öëm khoãi àêëy aå!
Röìi noá kïí cho thêìy giaáo nghe töi hoåc khaá nhû thïë naâo, ham
àoåc truyïån ra laâm sao. Noá coân noái caã nhûäng àiïìu öng giaáo Kyâ khen
töi nûäa. Mùåt muäi töi àoã bûâng vò xêëu höí, coân thêìy giaáo nghe cûá
chùm chuá nhòn töi.
Thêìy móm cûúâi, ghi tïn töi vaâo söí àiïím danh. Töi bûúác àïën
chöî lúáp hoåc caái Dung. Nhiïìu cùåp mùæt nhòn theo cuãa àaám hoåc troâ
cuâng tuöíi. Hùèn chuáng nhòn thêëy thùçng queâ nhû töi maâ coân ài hoåc
thò laå lùæm. Töi àûáng sûäng nhòn lúáp hoåc maâ ngúä ngaâng.
Trûúác mùæt töi àaám hoåc troâ lau nhau möîi àûáa choån möåt chöî
ngöìi vaâo nhûäng khoaãng tröëng giûäa vaåt rûâng vêìu moåc thûa. Möîi
àûáa àïìu àùåt trûúác mùåt möåt miïëng göî trïn böën caái coåc, duâng laâm
baân viïët.
Nhûäng höm trúâi mûa, chùæc chùæn khöng coá maáy bay giùåc thaám
thñnh thò lúáp hoåc chuyïín vaâo trong ngöi nhaâ tranh dûång caånh hiïåu
thuöëc têy cuãa öng Phuâ Lûu úã trïn àêìu phöë.
Töi söëng trong têm traång haâo hûáng vúái viïåc laåi àûúåc ài hoåc.
Vïì nhaâ, nïëu laâm àûúåc viïåc gò giuáp meå hoùåc anh Thaânh thò töi gùæng
laâm cho goån röìi sau àoá mang saách vúã ra hoåc. Töi boã hoåc lêu quaá röìi,
nïn theo àûúåc caác baån rêët khoá khùn. Baâi vúã cuäng nhiïìu. Naâo toaán
têåp, naâo laâm luêån1, hoåc thuöåc loâng caác baâi sûã kyá, àõa dû hoùåc caác
baâi thú. Haáo hûác thêåt, nhûng nhiïìu khi àêìu oác muå mêîm thïë naâo
êëy. Coá mêëy khöí thú maâ àoåc ài àoåc laåi haâng buöíi chiïìu vêîn chûa
1
Luêån: Mön têåp laâm vùn.
nhêåp têm, nhúá cêu trûúác, quïn cêu sau. Lùæm khi caáu tiïët töi cûá dûát
dûát toác trïn àêìu maâ noá vêîn khöng chõu nhúá cho. Dêîu sao, ài hoåc
àûúåc àöëi vúái töi laâ sûúáng röìi. Búãi nhû thïë laâ töi àûúåc hoâa nhêåp vaâo
cuöåc söëng cuâng vúái moåi àûáa treã. Thñch vêåy coân mong gò hún.
Lêu nay töi vêîn thêëy möåt thùçng con trai chûâng mûúâi möåt,
mûúâi hai tuöíi vaâ möåt àûáa con gaái lúán hún thûúâng àïën àûáng xem
chuáng töi hoåc. Chùèng coá àûáa hoåc troâ naâo àïí yá àïën chuáng noá. Töi lêëy
laâm laå, beân hoãi caái Dung. Nghe noá kïí töi múái biïët. Thò ra thùçng beá
êëy bõ cêm, con nhaâ baâ Xuãng baán xöi, tïn noá laâ Quyá. Coân àûáa con
gaái tïn laâ Hùçng, con öng Thïnh múã hiïåu chûäa xe àaåp, bõ àiïëc. Thaão
naâo chuáng noá khöng hoåc àûúåc àaânh àûáng ngoaâi ngoá xem.
Vaâo giúâ nghó giaãi lao, töi thûúâng laãng chúi möåt mònh keão laâm
vûúáng cùèng caái Dung. Daåo naây noá coá nhiïìu baån múái. Xem yá chuáng
noá chùèng thñch töi mêëy. Töi maâ cûá baám theo caái Dung thò chó laâm
noá khoá xûã. Hún nûäa, caái Dung giúâ cuäng àöíi khaác so vúái höìi úã nuái
Ngang. Cuäng coá thïí ngaây thïm khön lúán, caái Dung chùèng mêëy
thêëy thñch thuá gò chúi vúái töi nïn coá phêìn nhaåt dêìn. Töi nhêån ra
àiïìu àoá trong nöîi buöìn man maác, xoát xa nhû ngûúâi mùæc bïånh huãi
bõ ngûúâi thên xa laánh súå bõ lêy. Búãi thïë, töi lêìn àïën chöî thùçng Quyá
vúái caái Hùçng àûáng. Caái Hùçng chó vaâo chên töi, hoãi:
- Àùçng êëy bõ Têy noá bùæn vaâo cùèng aâ?
- Khöng phaãi, túá bõ öëm suyát chïët àêëy.
Caái Hùçng nghiïng nghiïng caái àêìu nghïëch tai vïì hûúáng töi.
Nhûng vêîn khöng nghe thêëy gò thò phaãi.
- Caái gò? - Noá hoãi laåi.
Töi àûáng àûåc ra nhû ngûúâi àiïëc nghe keân. Thùçng Quyá liïìn vöî
vaâo vai töi, miïång uú uúá, khoa tay laâm hiïåu möåt luác. Töi vêîn àêìn
mùåt, haá höëc miïång, nhòn maâ khöng taâi naâo hiïíu nöíi chuáng noá "noái"
gò, thùçng Quyá nhêån ra töi chûa quen "nghe" thûá ngön ngûä noá "noái"
nïn cau mùåt laåi ngêîm nghô. Nom àïën cûåc. Röìi noá hêìm hêìm keáo
àêìu töi gheá gêìn vaâo tai caái Hùçng. Möåt tay noá chó vaâo tai caái Hùçng,
coân tay kia vöî vöî vaâo miïång noá thaânh tiïëng "oa, oa". Ra thïë. Coá
nghôa laâ töi phaãi noái thêåt to vaâo saát tai caái Hùçng thò noá múái nghe
àûúåc. Töi laâm theo. Caái Hùçng gêåt àêìu, khua tay, ngaã ngûúâi laâm
àiïåu böå "lïn cún söët" àïí "noái" laåi cho thùçng Quyá biïët. Thùçng Quyá
beân gêåt àêìu ra àiïìu hiïíu yá, nhòn töi uá úá. Caái Hùçng baão:
- Àùçng êëy töåi nhó? Giaá àùçng êëy khöng bõ öëm...
Töi keáo àêìu caái Hùçng cuái thêëp xuöëng, gheá vaâo tai noái nhû
theát:
- Trûúác túá khoãe lùæm! Coân cao hún caái Dung kia kòa...
Caái Hùçng nhòn theo tay töi chó vïì phña caái Dung àang noái
chuyïån gò àoá vúái chuáng baån. Noá gêåt àêìu:
- Noá cuäng xinh àêëy nhó?
Chuáng töi noái chuyïån vúái nhau nhû quaát thaáo nïn boån hoåc
troâ àïí yá quay laåi nhòn. Chuáng phaá lïn cûúâi ngùåt ngheäo, chó troã vïì
phña ba àûáa chuáng töi röìi chuáng diïîn laåi cho nhau xem àïí giïîu cúåt
thùçng queâ, con àiïëc, àûáa cêm chúi vúái nhau. Caái Dung lónh biïën
vaâo möåt chöî. Hònh nhû noá thêëy xêëu höí vïì viïåc töi laâ baån noá hay
sao? Tûå dûng mùåt töi àoã lûång, noáng ran khùæp ngûúâi. Nöîi tuãi húân
cay àùæng dêng traâo àïën ngheån thúã. Töi chúåt nhúá túái thùçng muâ haát
xêím vêîn thûúâng qua laåi phöë Döëc Trêìu. Dên phöë xuám àïën nghe noá
haát àöng lùæm. Nhiïìu ngûúâi cho tiïìn vaâ muãi loâng thûúng haåi. Song
coá ngûúâi tuy cho noá ñt tiïìn nhûng laåi trïu choåc ngay caái têåt nguyïìn
cuãa noá. ÊËy laâ thûã xem noá coá nhêån ra tûâng loaåi tiïìn hay khöng nïn
cho hai chuåc, laåi baão laâ nùm chuåc hoùåc möåt trùm. Thùçng xêím súâ
tay vaâo túâ giêëy baåc, nùæn vuöët möåt luác röìi àûa lïn muäi ngûãi. Àuáng
tiïìn thêåt röìi. Nhûng khöng phaãi nhû ngûúâi böë thñ xûúáng cho noá.
Miïång noá nhoeãn cûúâi nhû mïëu: "Caác baác laåi àuâa trïu chaáu muâ loâa
röìi. Àêy laâ túâ baåc hai chuåc thöi!". Àaám àöng vêy quanh nghe haát
xêím cûúâi röå lïn vui thñch vò thùçng muâ tinh quaá. Noá chó súâ súâ, ngûãi
ngûãi maâ noái àuáng tiïìn tûâng loaåi. Thïë múái taâi chûá. Trong khi àoá,
thùçng xêím chùèng hiïíu vò sao laåi tûå beåo vaâo hai bïn goâ maá mònh.
Chùæc chùæn laâ noá beåo vaâo maá nhiïìu lêìn lùæm röìi nïn hai bïn goâ maá
noá luác naâo cuäng sûng têëy lïn. Thïë thò noá ài haát rong úã núi khaác
chùæc cuäng hay bõ ngûúâi ta trïu choåc nhûäng àûáa têåt nguyïìn. Töi
buöìn muöën khoác lïn àûúåc. Taåi sao ngûúâi ta àöåc aác vêåy?...
Töi quay laåi chöî ngöìi hoåc. Im lùång khöng hïì àïí yá àïën àûáa
ngöìi caånh. Thöi àûúåc, boån bay cûá viïåc giïîu tao queâ quùåt. Bïånh têåt
gêy nïn tao thïë, chûá nhûäng àûáa khoãe chên maånh tay maâ hoåc döët
nhû boâ "àöåi noán" chuyïn mön quay coáp baâi cuãa baån thò hay húám gò?
Sau naây khi chúi thên vúái nhau röìi, töi àûúåc biïët caái Hùçng bõ
àiïëc laâ do sûác eáp cuãa bom àïën àöå laâm tuáa maáu ra àùçng muäi, àùçng
tai, àùçng miïång, ngêët xóu ài. Àïën khi chûäa khoãi múái biïët bõ àiïëc.
Maâng nhô caã hai tai àïìu bõ raách saåch. Coân thùçng Quyá thò bõ cêm,
àiïëc bêím sinh. Noá laâ àûáa cûåc hún hai chuáng töi. Cho àïën bêy giúâ,
thùçng Quyá vêîn khöng hïì biïët möåt thûá tiïëng àöång naâo úã bïn ngoaâi
noá ra laâm sao. Thêëy töi hay laåi chöî hai àûáa noá àûáng chúi, chuáng
beân bùæt quen, saáng naâo cuäng àïën dòu töi ài hoåc.
Meå töi bõ caãm röìi lùn ra öëm liïåt giûúâng. Tai hoåa giaáng xuöëng
ba anh em chuáng töi thûåc laâ thï thaãm. Anh Thaânh trúã thaânh ngûúâi
chó huy töëi cao trong nhaâ. Nhûng anh êëy khñ àuåt nïn chùèng biïët lo
toan gò. Meå töi vêîn cûá phaãi cùæt àùåt cöng viïåc nhaâ cho tûâng àûáa.
Thùçng Bïìn àúä nö nghõch quêëy quaã hún. Töi nhêån thïm viïåc nêëu
cúm, nêëu chaáo sùæc thuöëc cho meå. Anh Thaânh vûâa baán haâng vûâa lo
chaåy múâi öng y taá vïì thùm bïånh cho meå.
Töi vaác raá ài vay gaåo hïët nhaâ cö Bûúãi laåi sang nhaâ chõ Ngêìn,
röìi àïën nhaâ baác Vinh maâ bïånh meå töi vêîn chûa thuyïn giaãm.
Khöng nhùæn àûúåc ai ra Rõa àïí baáo cho baác Böåi biïët. Vay àûúåc ñt
tiïìn chó mua vaâi chai dêìu têy vaâ dùm têëm vaãi nhûåa laâ hïët. Bêìy
haâng baán cêu dêìm. Meå con ùn caã vaâo laäi lêîn vöën.
Nghô laåi nhûäng ngaây meå töi chûa öëm, baâ lùn löån chaåy ùn cho
con, mêëy anh em töi úã nhaâ nêëu cúm maâ coân tyå naånh nhau tûâng
viïåc. Giúâ vaác raá ài vay ï mùåt töi múái thêëm thña. Àïí coá höåt gaåo thöíi
cúm múái khoá nhoåc chûá caái viïåc xaách nûúác, rûãa rau, nhoám bïëp thò
nùång nhoåc khoá khùn gò àêu maâ cûá àuân àêíy cho nhau! S úác gò
thuâng gaåo nhaâ töi chùèng khi naâo vúi àïí haâng ngaây anh em töi khoãi
phaãi thay phiïn nhau mang raá sang vay haâng xoám.
Meå töi cûá luác söët luác tónh. Coá ngaây ùn àûúåc lûng baát chaáo
haânh. Nhûng cuäng coá ngaây baâ kïu àùæng miïång khöng hïì nuöët lêëy
möåt thòa nûúác àûúâng caát. Öng y taá baão meå töi bõ ngaä nûúác, cho
uöëng tuyïìn kyá-ninh vaâng. Ba anh em töi cûá ngú ngaác nhû bêìy
chim vùæng meå gùåp baäo, nhúán nhaác lo êu, chùèng àûáa naâo daám ùn
no, coá bûäa nöìi cúm coân nguyïn. Khöng khñ nùång nïì bi thaãm bao
truâm khùæp nhaâ. Thêëm vaâo caã thùçng Bïìn. Dûúâng nhû noá caãm thêëy
coá möåt caái gò àoá kinh haäi lùæm seä xaãy ra. Nïn noá cûá uã döåt àïën töåi.
Töëi töëi cö Bûúãi hay chõ Ngêìn, baác Vinh sang nguã àúä àêìn meå
töi. Nhûäng khi cún söët rûát, meå töi tónh taáo, baâ rêìm rò noái chuyïån.
Töi nùçm nguã úã giûúâng bïn naây, naâo coá nguã àûúåc, mùæt múã thao laáo
nhòn lïn noác nhaâ, lùång im lùæng nghe. Dêìn dêìn chùæp nöëi nhûäng
àoaån meå töi kïí vúái baâ con xoám giïìng löëi phöë maâ töi hònh dung ra
cuöåc àúâi cuãa cha meå töi...
*
* *
Baâ ngoaåi thên sinh ra meå töi laâ vúå hai öng ngoaåi. Nhûng laåi
laâ ngûúâi laâm nïn cú nghiïåp nhaâ chöìng. Baâ ngoaåi sinh àûúåc chñn
ngûúâi con. Tuy nhaâ khaá giaã, baâ ngoaåi vêîn bùæt têët caã con caái mònh
àïìu phaãi lùn lûng ra laâm. Ai coá viïåc êëy. Tûâ ùém em, giaä gaåo cho túái
viïåc àöìng aáng, tröìng böng se súåi... Nùm meå töi mûúâi ba tuöíi, baâ
ngoaåi cho meå töi lïn tónh tröng cûãa haâng baán thuöëc laâo. Chaã laâ
ngûúâi chõ gaái meå töi lêëy chöìng quï vuâng Tiïn Laäng, Vônh Baão tónh
Kiïën An1 laâ vuâng tröìng thuöëc laâo coá tiïëng. Baâ ngoaåi töi coá mua möåt
ngöi nhaâ múã cûãa hiïåu baán thuöëc laâo, phong goái bùçng giêëy àoã, trûng
biïín An Khï hùèn hoi.
1
Nay thuöåc Haãi Phoâng.
Nùm nùm sau, tûác nùm mûúâi taám tuöíi thò meå töi lêëy chöìng.
Cuöåc tònh duyïn naây, nhû meå töi kïí, êu noá cuäng laâ caái duyïn caái söë
giúâi se. Búãi cha töi, ngûúâi quï maäi têån ngoaâi tónh Haâ Àöng1, súám
möì cöi meå phaãi lang baåt ài kiïëm ùn khùæp xûá àïí goáp phêìn nuöi cha
giaâ vaâ em daåi, nïn ngheâo kiïët xaác. Vêåy maâ gùåp nhau, röìi quen biïët
nhau, meå töi àaä bùçng loâng àïí cha töi daåm hoãi. Baâ ngoaåi vaâ ngûúâi
anh trai meå töi khöng ûng thuêån. Khöng ûng thuêån vò cha töi laâ keã
khöën khoá chûá chùèng phaãi laâ ngûúâi xêëu xa gò. Coân hún thïë, cha töi
laåi laâ möåt chaâng trai mùåt maây saáng suãa, hoaåt baát linh lúåi. Song meå
töi àaä vûúåt qua moåi sûå caãn trúã phaá ngang cuãa nhûäng ngûúâi trong
nhaâ, cuâng vúái nhûäng lïî nghi phong kiïën troái buöåc. Àûúåc öng ngoaåi,
vöën laâ ngûúâi hiïíu biïët dêîu khöng laâm ra àûúåc cuãa caãi cho gia àònh,
nhûng vêîn laâ ngûúâi àûáng cêìm cên naãy mûåc, thuêån loâng, cuöëi cuâng
cha meå töi múái nïn vúå thaânh chöìng. Cöë nhiïn laâ baâ ngoaåi giêån con
gaái nïn chùèng cho gò.
Vöën laâ möåt cö gaái nöng thön nïët na, chêët phaác, meå töi chó biïët
chùm chó baán haâng, tiïìn nong thu àûúåc bao nhiïu àïìu àûa laåi cho
gia àònh. Khöng biïët trñ traá, búát xeán. Chùèng hïì toåc maåch chuyïån
buön baán laâm ùn cuãa meå ra sao. Khöng hïì àoâi hoãi ùn tiïu, àua àoâi
löëi söëng thõ thaânh. Thuêìn phaác àïën mûác chùèng giao lûu baån beâ vúái
ai trong phöë. Giúâ lêëy chöìng chó coá hai baân tay trùæng vïì núi "àêët
khaách quï ngûúâi" laâm ùn. Trong khi àoá cha töi vêîn úã laåi thõ xaä.
Sau naây meå töi múái biïët öng hoaåt àöång caách maång nïn khöng àûa
baâ vïì quï cuâng sinh söëng.
Laå nûúác laå caái. Laå ngûúâi laå caãnh. Nhaâ chöìng ngheâo àïën mûác
ngoaâi mêëy vuöng àêët laâm nhaâ úã, coân thò chùèng coá lêëy möåt maãnh
vûúân hay saâo ruöång naâo àïí caây cêëy. Anh em bïn chöìng àïìu ài laâm
mûúán kiïëm ùn. Meå töi àaânh xoay sang buön thuáng baán meåt khùæp
caác chúå quanh vuâng.
Röìi möåt höm coá ngûúâi laâng Böå Àêìu laâm ùn úã ngoaâi Haâ Nöåi ài
qua bùæt gùåp meå töi baán muöëi úã ga chúå Tña. Thêëy caãnh gieo neo vêët
vaã quaá, khi vïì quï ngûúâi àoá coá noái laåi cho öng baâ ngoaåi biïët
1
Nay thuöåc Haâ Têy.
chuyïån. Öng ngoaåi thûúng con gaái, beân cho ngûúâi ra Haâ Àöng goåi
meå töi vaâo. Giêëu vúå giêëu con, öng ngoaåi duái cho meå töi ñt tiïìn laâm
lûng vöën buön baán úã chúå tónh. Röìi anh Thaânh ra àúâi, àïën töi xuêët
hiïån... Röìi caách maång thaáng Taám nùm 1945 buâng lïn. Cha töi cuâng
moåi ngûúâi dên thõ xaä vuâng lïn cûúáp chñnh quyïìn tónh. Röìi cuöåc
khaáng chiïën toaân quöëc buâng nöí. Meå con töi mêëy lêìn chaåy taãn cû
vaâo Thanh Hoáa röìi laåi phaãi trúã ra quï ngoaåi úã ngay phöë Cêìu Yïn
buön baán. Àïën lûúåt àeã ra thùçng Bïìn thò loaån laåc giùåc daä caân queát
khuãng khiïëp. Kiïëm ra àöìng baåc khoá biïët mêëy. Cho àïën àêån töi öëm
thò nhaâ töi thûåc sûå khaánh kiïåt...
*
* *
Tiïëng meå töi thónh thoaãng laåi rò rêìm noái chuyïån vúái baác
Vinh, gioång mïåt moãi:
- Baác tñnh, con caái àûáa naâo maâ mònh chùèng thûúng chùèng
quyá. Nhêët laâ thùçng Vûäng...
Noái àïën àêy baâ ngûâng möåt chuát àïí thúã röìi noái tiïëp:
- Caái hoaân caãnh em nuöi noá eáo le lùæm... Maâ em... thûåc tònh
em coi noá nhû àûáa con àeã dûát ruöåt ra...
Baác Vinh ngaåc nhiïn hoãi, cùæt ngang lúâi meå töi, laåc caã gioång:
- Baác noái sao laå thïë? Thùçng Vûäng laâ con riïng cuãa baác trai û?
- Khöng phaãi con riïng cuãa nhaâ töi àêu.
- Laåi coân thïë nûäa cú. Vêåy noá laâ con nuöi aâ?
Khöng hiïíu sao meå töi böëi röëi noái thò thêìm:
- Khöng phaãi con nuöi. Em vêîn coi noá nhû con àeã. Nhiïìu luác
thêëy coân yïu quyá hún caã thùçng Thaânh, thùçng Bïìn nûäa kia. Noá laâ
thùçng beá khöi ngö, hiïëu thaão...
Baác Vinh caâu nhaâu. Coá leä baác êëy chaã hiïíu nhûäng àiïìu meå töi
noái.
- Baác noái laãm nhaãm thïë naâo êëy. Thöi, khuya röìi nguã ài cho àúä
mïåt.
Nhûng meå töi vêîn cûá thò thêìm:
- Em khöng noái laãm nhaãm àêu. Thùçng Vûäng khöng phaãi laâ
con em àeã ra, khöng phaãi con riïng cuãa nhaâ em...
- Nïëu khöng coá gò phaãi giûä keä thò baác kïí ài.
Cuöåc söëng coá sûác maånh laå kyâ. Nïëu khöng coá ai àaánh thûác dô
vaäng thò àïën ngay töi cuäng khöng thïí biïët roä mònh söëng nhûäng
ngaây thú beá nhû thïë naâo. Nhûng möåt khi àaä àûúåc khïu gúåi thò
böîng nhiïn trñ nhúá chúåt hiïån ra àêìy àuã moåi tònh tiïët cuöåc söëng, cûá
nhû trûúác mùæt ta laâ maân aãnh àang chiïëu phim vêåy.
Gioång noái cuãa meå töi vêîn àïìu àïìu. Töi chòm àùæm vaâo cêu
chuyïån baâ kïí vúái baác Vinh...
*
* *
Möåt höm em ài chúå Röìng vïì àïën phöë nhaâ em úã. Thêëy moåi
ngûúâi vêy quanh trûúác heâ phöë hiïåu aãnh Àöng ñch xem anh ta veä
chên dung Cuå Höì trïn möåt miïëng vaãi cùng röång bùçng caái chiïëu àaåi.
Giöëng quaá ài thöi. Ngûúâi xem ai nêëy àïìu trêìm tröì khen. Em cuäng
dûâng laåi, ngoá coi. Cha meå úi, caái anh Àöng ñch naây àïën taâi. Biïët
chuåp aãnh laåi coân biïët caã veä nûäa. Em àûáng ngêy ra ngùæm maäi bûác
chên dung Cuå Höì. Nhaâ em baão Cuå Höì laâ nhaâ aái quöëc vô àaåi, laänh
tuå töëi cao cuãa cuöåc caách maång thaáng Taám. Nhòn traán Cuå röång
mïnh möng, àöi mùæt saáng long lanh hiïìn hêåu maâ loâng em nhûäng
böìi höìi ûúác ao giaá àûúåc thêëy Cuå thò thêåt laâ sung sûúáng biïët bao.
Chúåt coá tiïëng ngûúâi goåi phña sau lûng laâm em giêåt caã mònh:
- Chõ Thaânh coân chûa vïì nhaâ aâ? Anh êëy ngoáng chõ moãi mùæt
röìi.
Em quay laåi. Hoáa ra nhaâ cö Teäo, vuá em úã nhaâ öng phaán Hoaân
bïn caånh nhaâ em. Vêåy laâ em têët tûúãi vïì nhaâ.
Túái cûãa àaä thêëy nhaâ em ngoá ra:
- Sao meå thùçng Thaânh vïì muöån vêåy?

- Em qua hiïåu aãnh Àöng ñch thêëy anh êëy veä tranh Cuå Höì àeåp
quaá nïn àûáng laåi ngoá xem möåt luác.
Vûâa noái vûâa àùåt caái laân xuöëng phaãn, em nhòn thêëy möåt thùçng
beá con àang ngöìi úã trïn giûúâng kï giaáp buöìng trong, miïång ùn
baánh àa vûâng nhai rau raáu, beân hoãi:
- Con ai àêëy haã mònh?
Nhaâ em ngöìi xuöëng phaãn, miïång tuãm tóm:
- Con riïng cuãa töi mònh aå.
Em sûäng súâ giêy laát. Song, laåy Phêåt, cuäng trêën tônh àûúåc
ngay. Quay laåi nhòn kyä thùçng beá. Noá chó múái hún hai tuöíi laâ cuâng.
Keám thùçng Thaânh hai ba tuöíi. Nhû thïë thò khöng thïí laâ con riïng
cuãa anh êëy àûúåc. Em biïët roä nhaâ em chûá. Anh êëy khöng coá tñnh
trai gaái cúâ baåc rûúåu cheâ. Vaã laåi, thùçng beá kia chùèng coá neát gò giöëng
nhaâ em caã. Ngay àïën nûúác da cuäng khaác. Em lêëy laâm yïn têm, bêåt
cûúâi:
- Nïëu laâ con riïng thò mònh bïë noá ài ngay vïì nhaâ meå noá maâ úã.
Nhaâ em vöën khöng biïët àuâa dai. Anh êëy kïí roä sûå thïí. Hoáa ra
noá laâ con möåt ngûúâi cuâng hoaåt àöång caách maång vúái nhaâ em bõ giùåc
Phaáp àaây ài Cön Àaão tûâ nùm 1943, khi àoá meå noá vûâa múái mang
thai. Röìi meå noá cuäng bõ sa vaâo tay giùåc. Chõ ta sinh con trong nhaâ
tuâ. Höìi trûúác caách maång thaáng Taám thaânh cöng mêëy thaáng, àoaân
thïí tòm caách giaãi thoaát cho meå con chõ ra khoãi nhaâ tuâ. Nay chõ lêm
bïånh hiïím ngheâo múái qua àúâi mêëy ngaây, àïí laåi àûáa con nhoã daåi
Thïë laâ chuyïån àaä roä. Nhaâ em muöën àûa noá vïì nuöi. Hoaân caãnh àaä
àïën nöng nöîi êëy maâ em gaåt ài laâm sao àaânh loâng àûúåc. Vêåy laâ tûâ
àoá thùçng Vûäng trúã thaânh con em. Nhaâ em dùån khöng àûúåc cho möåt
ai biïët chuyïån, nhêët laâ àöëi vúái thùçng beá. Bïn nhaâ chöìng em úã têån
ngoaâi Haâ Àöng nïn khöng möåt ai roä sûå thïí. Coân bïn em chó coá möåt
mònh thêìy em laâ biïët thöi. Thùçng Vûäng trúã thaânh con em nhû möåt
leä thûúâng tònh. Em àeã thùçng Thaânh, ba nùm sau múái sinh ra noá
kia maâ. Ai chaã tin nhû thïë. Giúâ em kïí, baác nghe àïí buång biïët vêåy
thöi. Thùçng Vûäng tuy coân beá nhûng caã nghô lùæm. Nhêët laâ tûâ khi noá
öëm àau bïånh têåt túái nay...
Àïí kïët thuác, meå töi thúã daâi:
- Caái söë em khöí caã àúâi baác aå! Ai cuäng baão àeã àûúåc mêëy àûáa
con trai thò sûúáng. Sûúáng caái nöîi gò húã baác? Coá chöìng maâ em àêu coá
nhúâ cêåy àûúåc gò. Nhaâ em cûá ài biïìn biïåt. Giúâ em möåt naách ba àûáa
con moån, laåi chaåy loaån, laåi öëm àau...
*
* *
Töi nghe roä tiïëng meå töi suåt suâi khoác, tiïëng thúã daâi cuãa baác
Vinh. Höìi lêu meå töi chúåt mïëu maáo:
- Ngöå nhúä em khöng qua khoãi... nhúâ baác nhùæn öng ngoaåi caác
chaáu vaâo... àúä àêìn em nuöi caác chaáu. Thùçng Thaânh vúái thùçng Bïìn
thò chaã laâm sao, chûá coân thùçng Vûäng thò... thêåt töåi nghiïåp! Noá seä
khöí suöët àúâi. Em maâ söëng àûúåc... em coân têìn taão nuöi noá...
- Àûâng coá daåi miïång! Chïët thïë naâo àûúåc - Baác Vinh gùæt: - Mai
cho thùçng Thaânh lïn nhaâ öng Phuâ Lûu mua tiïëp ñt thuöëc nûäa maâ
tiïm, hoùåc uöëng cho dûát cún söët.
- Tiïìn nong àêu maâ mua. Chaã nheä mua chõu ngûúâi ta maäi
hay sao.
Baác Vinh vêîn sùéng gioång:
- Roä dúã húi! Thiïëu bao nhiïu thò cûá noái vúái töi. Chõ em cuâng
caãnh chaåy loaån vúái nhau, viïåc gò phaãi giûä keä nhû thïë.
Gioång meå töi thïìu thaâo mïåt moãi:
- Baác cûá noái thïë chûá. Hoaân caãnh em cûá tuáng quêîn maäi thò lêëy
cuãa àêu ra traã cho baác sau naây.
Baác Vinh bêåt cûúâi:
- Thò gaán núå thùçng Thaânh cho töi vêåy.
Meå töi cuäng phò cûúâi, nhûng cûúâi trong nûúác mùæt:
- Ún giúâi, sau naây noá maâ àûúåc laâm rïí nhaâ baác thò sûúáng caã
möåt àúâi...
Tiïëng rò rêìm troâ chuyïån dêìn dêìn lùång im. Hùèn meå töi vúái baác
Vinh àaä thiu thiu nguã. Àïm vïì saáng caâng thïm tônh mõch. Thónh
thoaãng coá tiïëng hoùéng kïu vùèng àïën laåc loäng. Chùæc con vêåt hiïìn
laânh àang taáo taác chaåy sao cho thoaát khoãi nanh vuöët con coåp àuöíi
sau àuöi àêy. Cêìu trúâi cho noá thoaát naån.
Töi gùæng nhùæm mùæt laåi höìi lêu maâ vêîn khöng thïí keáo àûúåc
giêëc nguã àïën. Àêìu oác tónh taáo nhû vûâa chúåp mùæt àûúåc möåt giêëc
ngon laânh.
Giúâ àêy, töi múái thêëu toã cuöåc àúâi cha meå vaâ cuöåc àúâi töi. Chao
öi! Möåt khi àûúåc nhòn thêëy sûå thêåt, thò sûå thêåt múái nghiïåt ngaä laâm
sao! Nïëu khöng lêëy cha töi, hùèn cuöåc àúâi meå töi àêu àïën nöîi vêët vaã
gian truên. Giaá nhû töi khöng "bûúác vaâo" cûãa nhaâ baâ thò hùèn baâ
cuäng àúä cú cûåc bêìn haân. Tuáng quêîn quaá nïn meå töi trúã nïn bùèn
tñnh, suöët ngaây gùæt goãng, lùæm khi quêîn trñ àaánh chûãi caác con. Vêåy
böë meå thêåt cuãa töi laâ ai... laâ ai? Töi khöng hïì biïët möåt chi tiïët duâ
nhoã nhùåt nhêët vïì cha meå àeã ra mònh, boáng daáng hoå nhû thïë naâo.
Xin cuöåc àúâi haäy tha thûá cho àûáa treã khöën khöí naây! Àûâng ai nhùæc
túái caái sûå thêåt phuä phaâng àúán àau cuãa töi. Xin haäy cûá àinh ninh
rùçng àêy laâ böë meå àeã ra töi. Nhû vêåy, coá leä cuöåc söëng cuãa töi dõu
búát nöîi xoát xa hún nhiïìu. Xin àûâng ai nhùæc àïën sûå thêåt... Sûå thêåt
nhiïìu khi laâm ta ûáa maáu vaâ tuãi húân..
Ngêîm nghô, töi múái thêëy cuöåc àúâi mònh khöng coá ngûúâi meå
nhû baâ thò chùèng roä thên phêån töi söëng chïët thïë naâo. Suöët àúâi baâ
chó biïët lo gaánh vaác cöng viïåc gia àònh, chõu moåi cûåc khöí. Giúâ àêy
öëm àau cuäng chó möåt mònh. Vêåy maâ töi... maâ töi... sao laåi coá nhûäng
yá nghô khöng hay vïì meå, sao laåi àoâi hoãi quaá àaáng, sao laåi cûá ghen
tyå vúái anh em chuáng baån? Naâo coá möåt ai laâm cho töi àïën nöng nöîi
naây àêu. Meå töi àaä gùæng chaåy chûäa thuöëc men hïët sûác röìi àêëy chûá.
Töi thêåt laâ möåt àûáa treã töåi löîi vaâ heân keám. Trúâi úi... giaá töi chïët
quaách ài tûâ daåo naâo coá phaãi hún khöng?
Mêëy höm nay trúâi mûa dêìm. Bêìu trúâi luác naâo cuäng sêìm sò
àêìy mêy àen bûng kñn khùæp moåi chöî. Phöë xaá vùæng ngùæt. Mûa thïë
naây khöng coá mêëy ai mang haâng tûâ vuâng tïì ra. Àûúâng saá lêìy löåi.
Àeâo cao döëc thùèm. Thónh thoaãng gioá laåi u uá trïn àónh rûâng traân
qua. Vaâo nhûäng ngaây mûa raã rñch, dên vuâng nuái cuäng chó baám
quanh bïëp lûãa giûäa nhaâ saân chûá chùèng ài àêu.
Töëi àïën. Doåc daäy phöë Döëc Trêìu nhaâ naâo cuäng àoáng cûãa súám.
Sau khi cùæt cún söët, meå töi vêîn nùçm beåp giûúâng. Baâ àuöëi sûác
quaá. Vaã laåi cuäng chaã coá gò àïí têím böí. Vêîn ngaây ùn vaâi baát chaáo,
bûäa vúái muöëi, bûäa vúái thòa àûúâng caát. Anh em chuáng töi khöng coân
lo meå chïët, nhûng khöng khñ trong nhaâ vêîn cûá buöìn buöìn.
Àïm êëy...
Àaä khuya lùæm röìi. Rûâng nuái yïn tônh àïën nöîi coá thïí nghe
àûúåc tiïëng höí gêìm gûâ trong rûâng sêu voång vïì. Meå con chuáng töi ai
nêëy àïìu nguã thiïëp ài vò moãi mïåt. Chúåt coá tiïëng ngûúâi goåi úã ngoaâi
àûúâng.
- Coá phaãi nhaâ chõ Thaânh àêy khöng?
Caã nhaâ töi vêîn àang trong giêëc nguã say nïn khöng möåt ai
nghe thêëy tiïëng goåi:
- Coá phaãi nhaâ chõ Thaânh úã àêy khöng?
Cö Bûúãi úã nhaâ bïn caånh chó caách bûác vaách bùçng phïn nûáa,
nghe thêëy beân lïn tiïëng:
- Ai goåi àêëy?
Ngûúâi úã ngoaâi àûúâng traã lúâi:
- Töi àêy. Töi laâ Haâo àêy. Coá phaãi nhaâ chõ Thaânh úã àêy
khöng aå?
- Àuáng röìi baác aå. Àïí töi goåi höå cho...
Röìi cö Bûúãi àêåp tay vaâo phïn nûáa, goåi:
- Chõ Thaânh! Chõ Thaânh!... Coá ai goåi chõ úã ngoaâi àûúâng àêëy.
Mêëy meå con chuáng töi cuâng bûâng tónh. Anh Thaânh vöåi àaánh
bêåt lûãa thùæp àeân, ra múã then cûãa:
- Ai hoãi meå em àêëy?
Ba ngûúâi tûâ trong boáng töëi úã ngoaâi àûúâng nhaãy qua raänh
nûúác vaâo thïìm nhaâ. Möåt ngûúâi lïn tiïëng:
- Chaáu Thaânh àêëy aâ? Chuá Haâo àêy. Chaáu coân nhúá chuá
khöng?
Anh Thaânh ngûúác mùæt nhòn ba ngûúâi àaân öng röìi thöët lïn:
- Ö... chuá Haâo thêåt! U úi... chuá Haâo! Vûäng, Bïìn úi... chuá Haâo
àêy naây.
Meå töi ngöìi nhöím dêåy. Anh Thaânh phaãi àöët thïm ngoån àuöëc
traám cho saáng. Töi vúái thùçng Bïìn sau giêy phuát ngú ngaác cuäng
nhaáo nhaác ngoá nhòn ba ngûúâi khaách. Chuá Haâo àöå naây giaâ hùèn. Dêîu
vêîn nhanh nheån nhû xûa nhûng àöi neát àûúâng bïå cuãa ngûúâi chó
huy àaä xuêët hiïån. Hai anh böå àöåi cuâng ài àïìu laâ ngûúâi chuáng töi
múái gùåp lêìn àêìu.
Cúãi muä, aáo mûa ruä saåch nûúác ngoaâi hiïn, ba anh böå àöåi to xuâ
nhûäng ba lö vaâ bao gaåo trïn ngûúâi bûúác vaâo nhaâ.
- Sao tröng chõ gêìy thïë? ... Múái öëm dêåy haã? - Chuá Haâo nhòn
meå töi hoãi liïn tiïëp.
- Töi suyát chïët àêëy, chuá Haâo aå! - Meå töi thïìu thaâo traã lúâi.
Sau khi thaáo cúãi naâo nhûäng ba lö, bao gaåo, tuái dïët àïí goån vaâo
goác nhaâ, ba anh böå àöåi ra ngoaâi giïëng khúi keáo nûúác rûãa mùåt muäi
tay chên. Meå töi sai anh Thaânh nhoám bïëp nêëu cúm cho khaách.
Chuá Haâo gaåt ài moác trong tuái dïët ra goái cúm nùæm vêîn coân nguyïn.
Giûäa àïm khuya nhaâ töi böîng öìn aâo tiïëng ngûúâi troâ chuyïån.
Caái khöng khñ vùæng ngùæt buöìn àïën hiu hùæt àûúåc ba chuá böå àöåi xua
tan. Thöi thò höìi tûúãng laåi nhûäng ngaây söëng úã xoám Nuái Ngang,
àiïím tïn tûâng ngûúâi quen biïët. Anh Phaã lïn cöng taác úã quên y
trung àoaân, anh liïn laåc bõ thûúng úã baân chên höm maáy bay oanh
taåc xûá àaåo Hïå Dûúäng àûúåc ài hoåc trïn chiïën khu Viïåt Bùæc... Chuá
Haâo noái cho meå con chuáng töi biïët laâ chuá ài cöng taác lïn miïìn Têy
Bùæc, nghe noái gia àònh chuáng töi chaåy taãn cû vaâo àêy, tiïån àûúâng
chuá hoãi thùm. Thêåt laâ cuöåc gùåp gúä bêët ngúâ àïën ngúä ngaâng. Sau naây
töi múái biïët àêån àoá chuá Haâo vaâo quên tònh nguyïån sang Laâo àaánh
giùåc giuáp nûúác baån.
Suöët àïm, caã nhaâ khöng ai chúåp mùæt àûúåc, chöëc chöëc laåi rò
rêìm noái chuyïån vúái nhau àöi ba cêu.
Gêìn saáng thò chuá Haâo cuâng hai chuá chiïën sô lïn àûúâng. Chuá
àïí laåi cho meå con chuáng töi hai bao gaåo, möåt caái chùn trêën thuã,
loâng nhûäng ngêåm nguâi aái ngaåi cho hoaân caãnh meå con töi.
- Chùèng coá gò àïí laåi thïm cho chõ vaâ caác chaáu caã! Thöi... chõ
vaâ caác chaáu haäy gùæng chõu àûång túái ngaây khaáng chiïën thùæng lúåi.
Ngaây êëy chùæc seä khöng xa...
Anh em chuáng töi bõn rõn baám lêëy caác chuá böå àöåi, nûúác mùæt
àêìm àòa:
- Chuá nhúá quay trúã laåi vúái chuáng chaáu nheá.
Ngoaâi trúâi mûa raã rñch, gioá vêîn aâo aâo thöíi tûâ trïn àónh rûâng
traân vïì. Böën meå con chuáng töi àûáng neáp vaâo nhau úã bêåc cûãa nhòn
theo ba caái boáng àen hoâa vaâo àïm töëi nhêåp nhoaång luác vïì saáng.
Con àûúâng lêìy löåi vaâ trún nhû àöí múä. Caác chuá böå àöåi ài vïì phña chúå
Kim Tên àïí sang miïìn Têy. Miïìn Têy úã àêu? Miïìn Têy coá xa lùæm
khöng? Chuá Haâo noái miïìn Têy coá rûâng nuái giöëng nhû úã àêy, coá baâ
con àöìng baâo cuäng àuâm boåc yïu thûúng böå àöåi Cuå Höì nhû úã àêy. Coá
thêåt thïë khöng chuá Haâo?
*
* *
Töi chuêín bõ saách vúã ài hoåc.

Trúâi mûa, meå töi khöng múã cûãa baán haâng. Vaã laåi baâ vêîn chûa
höìi sûác. Hïî cûá ngöìi lêu möåt luác laâ choáng mùåt. Höm nay lúáp anh
Thaânh nghó hoåc nïn meå töi bùæt anh dêîn töi ài. Nhòn trúâi mûa raã
rñch vaâ con àûúâng trún lêìy löåi àêët vaâng quaánh, anh Thaânh lêëy laâm
ngaåi nguâng:
- Thöi... nghó möåt buöíi hoåc Vûäng aå. Maây ài àïën lúáp thò bêín
hïët ngûúâi.
- Bêín thò bêín em cuäng cûá ài. - Töi noái nhû van vó.
- Ngöå nhúä thêìy giaáo cuäng khöng àïën thò sao? - Anh Thaânh
vêîn baân chuân.
- Thêìy giaáo khöng thïí lúä heån àûúåc.
Àêìu oác töi ngaây thïm saáng ra, hoåc àêu nhêåp têm àêëy, têën túái
tröng thêëy nïn töi caâng ham hoåc. Hai ba thaáng nay töi àïìu xïëp thûá
nhêët hoùåc thûá nhò trong lúáp. Coân caái Dung chó xïëp thûá hai mûúi
nhùm, gùæng lùæm múái nhñch lïn hai mûúi ba laâ hïët sûác, thaáng vûâa
röìi laåi tuåt xuöëng hai mûúi tû. Àïën laå. Noá naâo coá lûúâi nhaác cho cam.
Thïë maâ àiïím trung bònh thaáng naâo cuäng chûa àûúåc nùm phêíy theo
thang mûúâi àiïím. Thaânh ra noá coá veã chaán hoåc lùæm röìi. Caái àêìu noá
böîng dûng muå mõ àïën vêåy. Nhûng noá àûúåc caái khöng bao giúâ bõ meå
mùæng moã rêìy la. Baác Vinh vêîn cûng noá nhû cuåc vaâng.
Daåo naây meå töi cuäng búát chûãi búái, caáu gùæt vúái töi. Töi àoaán
chùæc mêëy lêìn thêìy giaáo gùåp baâ noái chuyïån vïì töi gò àêëy. Thêìy giaáo
thûúng töi lùæm, tuêìn naâo cuäng tòm saách cho töi àoåc. Naâo "Àöi lûáa
xûáng àöi" cuãa Nam Cao, naâo "Giöng töë" cuãa Vuä Troång Phuång, "Bó
voã" cuãa Nguyïn Höìng... Vêåy maâ anh Thaânh laåi baão töi boã möåt buöíi
hoåc! Anh êëy nghô thïë naâo chûá riïng töi thò töi thêëy tiïëc lùæm.
Lêu nay töi cuäng muöën laãng traánh, ñt muöën phiïìn caái Dung.
Hún nûäa töi thêëy noá khang khaác thïë naâo êëy. Caâng ngaây Dung caâng
toã ra laâ ngûúâi lúán hún töi, luön bêån röån vúái àaám baån múái. Tuy noá
vêîn sùén loâng giuáp töi viïåc noå viïåc kia, song laåi rêët ñt khi noái chuyïån
vúái töi. Sao nhó? Hònh nhû noá coân ngaâi ngaåi gùåp töi trûúác moåi ngûúâi
nûäa cú. Àaä thïë töi "coác cêìn". Noá thñch chúi vúái anh Thaânh cuäng
phaãi thöi. Anh êëy xinh xeão, muáa deão maâ laåi. Daåo naây noá thûúâng ruã
anh êëy ài rûâng kiïëm cuãi, hay xuöëng chúå Kim Tên xem gaánh xiïëc
rong biïíu diïîn. Nghô àïën caái àïm baác Vinh gaái sang nguã cuâng meå
töi höìi baâ öëm ngaä nûúác. Hai baâ rò rêìm troâ chuyïån vúái nhau. Töi biïët
baác Vinh quyá anh Thaânh lùæm. Chaã roä àuâa hay thêåt maâ baác êëy àaä
ûúám lúâi xin anh êëy laâm con rïí. Nïëu sau naây chuyïån àoá thaânh sûå
thûåc thò caái Dung laâ chõ dêu töi aâ? Laâm chõ... beá hún töi maâ àoâi laâm
chõ? Àaä thïë töi coác nhúâ noá dêîn ài hoåc nûäa. Töi tûå möåt mònh ài. Àaä
sao? Töi beân noái vúái meå: - Thöi... khöng cêìn anh Thaânh dêîn, con tûå
ài möåt mònh cuäng àûúåc.
Meå töi sùéng gioång:
- Tûå ài möåt mònh thïë naâo àûúåc! Hay laâ goåi caái Dung noá cuâng
ài hoåc vúái maây.
- ÛÁ, con khöng ài vúái noá.
Meå töi vêîn caâu caåu:
- Trúâi mûa, àûúâng trún thïë kia ngûúâi lúán ài khöng kheáo coân
ngaä nûäa laâ maây. Thùçng Thaânh àêu? Coäng em ài hoåc chûá.
Anh Thaânh phuång phõu, ra àiïìu kiïån vúái töi:
- Tao coäng maây maâ ngaä thò chúá coá kïu àau nheá.
Noái vêåy chûá anh Thaânh vêîn cûá chêìn chûâ. Súå muöån giúâ hoåc töi
baão:
- Thöi, chaã cêìn anh coäng nûäa àêu. Em tûå ài möåt mònh vêåy.
Naâo ngúâ, anh Thaânh coá cúá kñch töi nhûng laåi phên trêìn vúái
meå:
- Maây àoâi tûå mònh maâ ài àûúåc aâ? Möåt mònh maây ài nheá.
Töi khöng noái gò thïm nûäa, cuái xuöëng xùæn quêìn lïn têån àêìu
göëi, khoaác aáo túi laá, àöåi noán vaâo àêìu hùm húã bûúác ra àûúâng. Múái rúâi
khoãi nhaâ àûúåc mûúi bûúác laâ töi böîng trûúåt chên, ngûúâi lêåt ngûãa,
hai tay chúái vúái. May quaá, töi kõp baám àûúåc vaâo cêy coåc búâ dêåu sùæn
cuãa nhaâ baác Chñnh laâm nghïì chuåp aãnh, gùæng sûác co ngûúâi, tûâ tûâ co
chên traái coân yïëu liïåt ra khoãi vuâng àêët nhaäo nhoeát nûúác mûa. Tûå
dûng coá ai àoá àúä ngûúâi töi. Töi ngoaái cöí nhòn sang. Caái Hùçng vúái
thùçng Quyá nhû coá pheáp thêìn kõp thúâi hiïån ra hai bïn.
- Caác cêåu ài àêu àêëy? - Khi àaä àûáng lïn àûúåc, töi gheá vaâo tai
caái Hùçng hoãi.
- Boån túá àïën àoán cêåu ài hoåc chûá coân ài àêu nûäa. Sao khöng
chúâ?
- Tûúãng trúâi mûa, caác cêåu úã nhaâ.
- Mûa to mêëy chuáng túá cuäng àïën. Cêåu hoåc àûúåc thò phaãi hoåc
cho caã chuáng túá nûäa.
Caái Hùçng baão töi baá vaâo cöí cho noá coäng. Töi khöng nghe. Coá
àúâi thuúã nhaâ ai con trai laåi öm lûng cho con gaái coäng bao giúâ. Xêëu
höí lùæm. Boån treã con khùæp phöë seä giïîu cho thöi. Caái Hùçng vaâ thùçng
Quyá àaânh phaãi chõu. Búãi thùçng Quyá laåi khöng thïí coäng nöíi töi. Vêåy
laâ ba àûáa chuáng töi nhuâng nhùçng, dùæt dñu nhau ài ngûúåc lïn Döëc
Trêìu àïën lúáp hoåc úã bïn caånh hiïåu thuöëc têy nhaâ öng Phuâ Lûu.
Chuáng töi laâm khuêëy àöång daäy phöë im lòm giûäa rûâng trong trúâi
mûa nïn nhiïìu nhaâ hai bïn àûúâng múã cûãa nhòn ra. Thêëy chuáng töi
löi thöi lïëch thïëch dùæt nhau ài röìng rùæn chùæc laâ ngöå lùæm nïn hoå bêåt
cûúâi ngùåt ngheäo, goåi nhau ñ úái. Boån treã con thñch chñ chó troã hoâ reo
inh oãi. Coá àûáa vûâa heát vûâa vöî tay:
- Àöìng baâo haäy xem: thùçng queâ, con àiïëc, àûáa cêm laâm xiïëc
kòa.
Caái Hùçng vúái thùçng Quyá khöng nghe thêëy. Coân töi thò tñm
mùåt, uêët àïën ngheån cöí. Töi muöën ài cho choáng àïën lúáp maâ khöng
thïí vöåi vaä mau cùèng àûúåc. Caái Hùçng vaâ thùçng Quyá chùèng nhûäng
khöng biïët ngûúâi hai bïn phöë àang giïîu, laåi coân khoa tay ra hiïåu
"noái" vúái nhau. Caâng nhñ nhöë laâm cho hoå cûúâi àïën sùåc suåa.
Töi cùæn rùng lúâ ài, hoãi caái Hùçng.
- Sao àùçng êëy khöng ài chûäa tai cho khoãi àiïëc?
Noá lùæc àêìu.
Töi khöng hiïíu hïët yá nïn laåi hoãi:
- Nhaâ àùçng êëy giêìu thïë maâ khöng coá tiïìn mua thuöëc aâ?
Caái Hùçng nhòn thùèng vaâo mùæt töi, aánh mùæt thêåt laå luâng:
- Böë túá tòm khùæp núi maâ khöng coá thêìy thuöëc.
Ra thïë. Nhû vêåy laâ nïëu coá thêìy thuöëc thò caái Hùçng seä ài chûäa
khoãi àiïëc. Coân töi? Àûúåc öng ngoaåi kï àún cùæt thuöëc chûäa maâ sao
chên tay coân yïëu àuöëi thïë naây? Liïåu coá phaãi laâ do khöng coá thêìy
thuöëc khöng? Öng y taá úã phöë Döëc Trêìu vêîn ài khaám bïånh tiïm
thuöëc àêëy thöi. Chùèng àaä chûäa cho meå töi khoãi öëm laâ gò? Coá khi caái
Hùçng khöng biïët gò nïn múái noái thïë. Meå töi vêîn thûúâng baão caái söë
töi trúâi bùæt thïë phaãi chõu. Maâ baâ Xuãng meå thùçng Quyá cuäng noái caái
söë thùçng Quyá phaãi gaánh chõu nhû vêåy. Chó riïng caái Hùçng laâ àöí
cho khöng coá thêìy thuöëc. Noái pheát thò coá! Chûá àaä laâ caái söë trúâi bùæt
àiïëc thò àiïëc thöi.
Thêëy trúâi mûa maâ töi vêîn àïën lúáp hoåc, thêìy giaáo thñch lùæm.
Tûâ trong nhaâ, thêìy nhaãy qua raänh àoán töi, dùæt vaâo: - Bûúác kheáo
nheá... thïë. Àïí thêìy nhêëc böíng em qua raänh naâo.
Lúáp hoåc vùæng mûúâi àûáa. Caái Dung cuäng khöng coá mùåt.
Luác nghó giaãi lao, töi lêìn àïën bïn thêìy giaáo hoãi:
- Thêìy Khang úi...
- Gò àêëy? - Thêìy quay laåi hoãi.
- Liïåu coá thêìy thuöëc khöng aå?
Thêìy giaáo nhòn töi cûúâi:
- Tûúãng em hoãi gò. Sao laåi khöng? Coá thêìy thuöëc chûá.
- Vêåy sao caái Hùçng àûáng kia kòa, noá baão vò khöng coá thêìy
thuöëc nïn khöng coá ai chûäa cho noá khoãi àiïëc.
Thêìy giaáo Khang gêåt àêìu:
- Em Hùçng noái àuáng àêëy. Chiïën tranh giùåc giaä thïë naây, àïën
nhaâ thûúng sao àûúåc àïí chûäa bïånh haã em.
Röìi thêìy nùæm tay töi noái tiïëp:
- Khi naâo khaáng chiïën thaânh cöng. Vûäng phaãi àïën nhaâ
thûúng chûäa bïånh cho tay chên cûáng caáp khoãe maånh nhû moåi
ngûúâi.
- Coá chûäa khoãi bïånh thêåt khöng thûa thêìy?
- Thêåt chûá!
Töi àûáng nghïåt mùåt ra buöìn vui lêîn löån. Liïåu àïën bao giúâ
khaáng chiïën thaânh cöng àïí töi ài nhaâ thûúng chûäa bïånh? Töi baám
lêëy tay thêìy giaáo, laåi hoãi:
- Em muöën sau naây lúán lïn seä laâm thêìy thuöëc, coá àûúåc khöng
aå?
Thêìy giaáo Khang nghiïng àêìu nhòn töi höìi lêu, kheä noái:
- Em muöën trúã thaânh baác sô aâ?
- Baác sô laâ gò aå?
- Laâ àöëc-túâ êëy maâ...
Töi ngú ngaác vò chùèng hiïíu gò hïët. Thêìy Khang beân giaãng
giaãi:
- Àöëc-túâ tûác laâ baác sô laâ thêìy thuöëc. Sau naây Vûäng muöën laâm
baác sô chûäa bïånh cho moåi ngûúâi thò phaãi hoåc thêåt gioãi àïí thi vaâo
trûúâng Y.
Thêìy giaáo cùæt nghôa cho töi nghe trûúâng Y laâ gò, thi vaâo khoá
thïë naâo, vaâ phaãi hoåc nhiïìu mön ra sao múái laâm àûúåc baác sô...
Suöët giúâ hoåc tiïëp, àêìu oác töi cûá löån xöån nhûäng yá nghô vúái caác
chuyïån maâ thêìy giaáo Khang vûâa noái. Giaá maâ coá thêìy thuöëc thò
mêëy àûáa chuáng töi, kïí caã thùçng xêím nûäa, chùæc chùæn seä àûúåc chûäa
khoãi àiïëc, khoãi cêm, hïët queâ, mùæt saáng trúã laåi. Chao öi... nïëu àûúåc
nhû vêåy thò sûúáng úi laâ sûúáng! Seä khöng coân ai cêm, àiïëc, muâ, queâ
nûäa. Nhûäng àûáa têåt nguyïìn chuáng töi seä khöng coân bõ ai trïu àuâa
giïîu cúåt nûäa. Khöng phaãi tröng mong vaâo sûå thûúng haåi cuãa ai caã...
YÁ nghô laâm cho têm höìn töi bay böíng. Cuöåc söëng vêîn àaáng
yïu laåi múã ra trûúác mùæt vêîy goåi töi duäng caãm bûúác vaâo.
*
* *
Cha töi úã trong vuâng àõch hêåu ra. Meå con chuáng töi múái biïët
tin öng ngoaåi cuäng bõ öëm nùång.
Sau àúåt giùåc Phaáp tung quên àaánh lïn thõ trêën Nho Quan,
baác Böåi chuyïín phêìn lúán xûúãng möåc vaâo khu rûâng bïn àûúâng Hoa
Soái nïn höìi meå töi öëm ngaä nûúác, öng ngoaåi khöng vaâo thùm àûúåc.
Chuáng töi àûúåc söëng trong mêëy ngaây gia àònh àoaân tuå àöng
vui. Bûäa ùn cuäng àûúåc meå töi "haâo phoáng" caãi thiïån thïm hoùåc àôa
thõt rang, hoùåc àôa caá kho. Töëi naâo cuäng vêåy, trûúác khi ài nguã laâ
cha töi bùæt töi nùçm ngûãa ra giûúâng àïí öng xoa nùæn chên tay höìi
lêu cho êëm. Neát mùåt cha ûu tû phiïìn muöån. Röìi öng nùçm xuöëng
bïn caånh töi, hoãi chuyïån hoåc haânh. Töi hoãi cha nhûäng àiïìu chûa
hiïíu trong caác baâi sûã kyá hoùåc àõa dû. Nhên möåt höm chó coá hai cha
con úã nhaâ, töi ûúám lúâi hoãi:
- Thêìy úi... coá phaãi con laâ...
Thoaåt tiïn cha töi lú àïînh khöng àïí yá àïën cêu hoãi cuãa töi, öng
tûúãng töi e súå nïn giuåc:
- Con cûá noái...
- Con khöng phaãi laâ con àeã cuãa thêìy u phaãi khöng?
Nghe hïët cêu, töi thêëy öng sûäng ra giêy laát röìi chuyïín neát
mùåt àïën nhanh:
- Con nghô vúá vêín!
Töi nhòn chùçm chùçm vaâo mùæt öng:
- Thêìy noái ài. Con laâ con nuöi chûá gò?
- Ai noái vúái con thïë?
Töi khöng daám noái laâ nghe meå kïí vúái Baác Vinh. Súå öng nöíi
giêån mùæng baâ. Hún nûäa töi laåi nghe loãm múái biïët àûúåc chuyïån.
Nghô maäi, töi múái tòm àûúåc caách traã lúâi:
- Con nhòn kyä trong gûúng khöng thêëy con giöëng thêìy u gò caã.
Cha töi bêåt cûúâi, öng tûå nhuã sau mêëy giêy xuác àöång vò cêu
hoãi thêåt bêët ngúâ.
- Con ngöëc lùæm - Cha töi noái: - gûúng mùåt vuöng chûä àiïìn cuãa
con laâ giöëng thêìy. Nûúác da thêët bò laâ nûúác da cuãa u con. Thöi, àûâng
coá nghô bêåy nûäa. Con öëm yïëu thêìy u vêîn thûúng.
Öng giaãng giaãi cùån keä, gioång àïìu àïìu khiïën töi thiu thiu nguã
ài luác naâo khöng biïët.
Nhûng lùæm àïm àang nguã böîng tónh giêëc, töi nghe tiïëng
tiïëng meå töi noái rò rêìm. Thoaåt àêìu töi ngúä baâ noái möåt mònh. Meå töi
vêîn coá caái têåt nhû thïë. Lo toan tñnh toaán cöng viïåc gia àònh, chùèng
biïët baân cuâng ai, cûá àïm khuya bûâng tónh luác naâo, nghô ngúåi àiïìu
gò laâ baâ noái lêím bêím trong miïång àiïìu êëy. Nhû àang noái chuyïån
vúái ngûúâi naâo àêëy. Nhûng sau nghe thêëy tiïëng cha àaáp laåi thò töi
múái vúä leä. Cha meå töi àûúng baân baåc vïì cuöåc söëng gia àònh vaâ caác
chuyïån vïì con caái.
Meå töi kïí lïí khöng biïët bao nhiïu laâ chuyïån xaãy ra trong
nhûäng thaáng vûâa qua. Trñ nhúá cuãa baâ kïí cuäng thêìn tònh. Baâ
"dûång" laåi khöng thiïëu soát möåt chuyïån vuån vùåt naâo. Baâ ûáa nûúác
mùæt möîi khi nhùæc àïën nhûäng gian truên vêët vaã. Cuäng may laâ cha
töi mang mêëy yïën gaåo vaâ ñt tiïìn àoaân thïí trúå cêëp vïì cho meå con töi
kõp traã nöët núå nêìn vaâ sinh söëng. Meå töi khen anh Thaânh hïët lúâi.
Quaã thûåc, anh Thaânh caâng lúán caâng xinh trai trùæng treão, caâng
giöëng cha töi y hïåt. Chaã thïë maâ baác Vinh gaái cûá nûãa àuâa nûãa thêåt
xin anh êëy laâm con rïí. Àïën chïët cûúâi. Coân thoâ loâ muäi xanh maâ
ngûúâi lúán àaä lo tñnh àïën chuyïån tú duyïn vúå chöìng. Caái Dung thñch
chúi vúái anh Thaânh lùæm. Nhûng thêëy meå töi vúái baác Vinh chïë laâ
mùåt àoã gay, nhoäng nheäo:
- ÛÁ ûâ... meå àûâng chïë con, chuáng baån noá giïîu cho xêëu höí lùæm.
Baác Vinh cûúâi löå haâm rùng àen haåt na, mùæng yïu con gaái:
- Töng mön nhaâ cö! Ngûúâi ta lïn taám tuöíi àaä vïì nhaâ chöìng
röìi. Àùçng naây cö àaä mûúâi möåt mûúâi hai chûá coân beá boãng gò nûäa maâ
nhoäng nheäo. Roä dú chûa!
Kïí laåi cho cha töi nghe chuyïån naây, meå cuäng bêåt phò cûúâi. Töi
nhêån thêëy baâ toã ra vui thñch vò böåc löå niïìm sung sûúáng vïì àûáa con
cuãa mònh.
Cuäng laâ möåt àûáa treã maâ khöng möåt ngûúâi naâo àïí yá túái. Moåi
viïåc chùm soác, giuáp àúä cuãa nhûäng ngûúâi xung quanh chó laâ sûå
thûúng haåi àöëi vúái keã têåt nguyïìn yïëu àuöëi. Traái tim töi nhoái àau
hïåt nhû coá nhûäng muäi kim chêm.
Meå töi chuyïín sang noái chuyïån vïì thùçng Bïìn. Ngaây noá múái coá
möåt hai tuöíi, sau àúåt bõ thuãy àêåu, ngûúâi chúát nhû caá trï chuöåi da.
Vêåy maâ bêy giúâ nghõch ngúåm, àaánh nhau khùæp phöë. Caái thùçng àïën
cuåc. Lúán lïn sau naây thò gan coác tña vaâ ngang bûúáng nhêët nhaâ...
- Thùçng Vûäng chuyïën naây töi cuäng thêëy khaá àêëy chûá? - Chúåt
cha töi lïn tiïëng nhû muöën gúåi chuyïån vïì töi.
Meå töi im lùång höìi lêu röìi thúã daâi:
- Coá khoãe lïn. Nhûng sau naây khöng biïët coá laâm àûúåc gò àïí tûå
nuöi söëng nöíi mònh khöng àêy?
Töi nùçm im lùæng nghe xem cha meå noái chuyïån vúái nhau vïì töi
thïë naâo. Maäi vêîn khöng thêëy ai lïn tiïëng noái thïm gò nûäa. Im lùång
keáo daâi. Töi chúâ àúåi àïën ngheån caã thúã. Roä lêu. Vêîn im nhû thoác. Coá
leä cha meå töi thöi khöng noái chuyïån nûäa, nguã thiïëp ài röìi cuäng
nïn. Chöëc chöëc vùèng àïën tiïëng hoùéng kïu goåi bêìy.
Hai mùæt töi tûâ tûâ dñp laåi thiu thiu nguã thò tiïëng meå töi rò rêìm
laåi vang lïn. Töi giêåt mònh múã cùng mùæt xua cún buöìn nguã.
- Kïí noá chïët höìi öëm baåi liïåt thò thûúng àûát ruöåt àêëy, nhûng
yïn phêån noá. Àùçng naây noá laåi söëng, coân mang thïm caã têåt nguyïìn,
vûâa khöí caái thên noá, vûâa khöí caã mònh... Bêy giúâ mònh vúái töi coân
khoãe, laâm ùn nuöi noá àûúåc. Chûá chiïën tranh loaån laåc thïë naây, söëng
chïët ai lûúâng trûúác àûúåc thò noá söëng ra sao? Àêëy, caái àêån töi öëm
ngaä nûúác vûâa röìi nhûäng tûúãng saãy àaân tan ngheá.
Tiïëng thúã daâi cuãa cha töi nhû cöë xua ài cêu chuyïån bïë tùæc vïì
töi. Öng nghô gò nhó?
Àaä nhiïìu lêìn töi thêëy cha meå baân baåc vúái nhau vïì töi. Caâng
lúán töi caâng thïm hiïíu biïët àïí àoaán xeát yá tûá moåi ngûúâi nïn coá daám
àoâi hoãi, tõ naånh vúái anh hoùåc em, hay nhuäng nhiïîu gò àêu. Töi biïët
thên phêån mònh chûá.
Chúåt cha töi lïn tiïëng:
- Àaânh vêåy chûá coân biïët laâm thïë naâo bêy giúâ. Mònh coá cùæn rûát
töi thò caái sûå noá vêîn vêåy. Thöi, haäy cûá biïët laâ mònh coân söëng nuöi
noá. Mong cho ngaây khaáng chiïën thùæng lúåi àïën mau àïí yïn öín laâm
ùn, xêy dûång àúâi söëng múái xem noá ra sao àaä...
... Sau àoá cha töi laåi ra ài. Cuöåc khaáng chiïën bûúác sang giai
àoaån múái. Öng trúã vaâo vuâng àõch hêåu thuác àêíy phong traâo uãng höå
khaáng chiïën, gûãi luáa gaåo, thuöëc men ra mùåt trêån, àûa thanh niïn
trai traáng ra vuâng tûå do toâng quên ài giïët giùåc, àûa àöìng baâo ài
dên cöng phuåc vuå tiïìn tuyïën... Thaão naâo daåo naây böå àöåi, dên cöng
cûá nûúâm nûúåp haânh quên qua phöë Döëc Trêìu. Suáng öëng àaån dûúåc
uân uân hïët àoaân xe thöì naây laåi túái àoaân xe thöì khaác. Nghe noái böå
àöåi ta àang tiïën quên giaãi phoáng miïìn Têy Bùæc, kheáp chùåt voâng
vêy cûá àiïím Àiïån Biïn Phuã. Töi thêëy nhûäng chuá beá liïn laåc traåc
tuöíi töi cuäng ba lö, tuái dïët khoaác vai chaåy theo àoaân quên maâ theâm
àïën chaáy ruöåt. Giaá töi àûúåc nhû mêëy chuá beá liïn laåc êëy nhó?
PHÊÌN NÙM
THÙÇNG XÊÍM VAÂ CHUÁ BEÁ QUEÂ CÊÅU BEÁ CÊM VÚÁI CÖ
BEÁ ÀIÏËC
1
Saáng ra.
Ùn cúm xong laâ anh Thaânh vaác caái chöíi keåp bùçng taâu laá coå,
phöëc ra phöë àïën têåp trung úã sên boáng chuyïìn. Höm nay àöåi thiïëu
nhi Döëc Trêìu laâm töíng vïå sinh àûúâng phöë.
Boån treã con phöë Döëc Trêìu chùèng roä nghe ai noái, khaáo nhau
êìm ô laâ coá böå àöåi àùåt nhûäng cöî suáng to lùæm úã trïn àöìi àïí bùæn maáy
bay nïn chuáng múái khöng daám bay qua vuâng naây. Vaâ cuäng lêu lùæm
röìi, khöng thêëy maáy bay caâo caâo thaã truyïìn àún noái xêëu khaáng
chiïën.
Dên phöë Döëc Trêìu naáo nûác hûúáng theo khaáng chiïën. Nhiïìu
thanh niïn ài toâng quên, nhiïìu ngûúâi ài thanh niïn xung phong
laâm tiïëp vêån cho mùåt trêån, nhiïìu ngûúâi ài dên cöng hoãa tuyïën.
Lêìn àêìu tiïn töi thêëy boån treã con khöng goåi nhau bùçng "àùçng êëy"
hoùåc "noá", boã löëi xûng hö "maây tao chi túá" àïí noái vúái nhau laâ "baån".
Nghe laâ laå àïën thñch.
Têët nhiïn chó coá riïng töi, caái Hùçng, thùçng Quyá laâ khöng
thêëy caác anh chõ phuå traách nhùæc àïën tïn cho vaâo danh saách goåi ài
sinh hoaåt. Chuáng töi cuäng buöìn. Töi vaâ caái Hùçng buöìn nhêët.
Thùçng Quyá thò noá chùèng thiïët gò caã. Noá coá nghe coá noái àûúåc àêu maâ
theâm khaát. Höm thùçng Xêím trúã laåi phöë haát rong, töi coá noái chuyïån
naây cho noá biïët. Noá ngöìi im möåt luác, chúáp chúáp àöi mùæt àuåc ngêìu
àoã nhû khoái bïëp röìi kheä khaâng: - Maây buöìn rêìu laâm gò cho noá cûåc
thên! Öng giúâi bùæt maây queâ cuäng nhû bùæt tao muâ loâa, bùæt con Hùçng
àiïëc, bùæt thùçng Quyá caã cêm lêîn àiïëc, thaânh thên phêån keã têåt
nguyïìn heân keám, sau naây laâm àûúåc gò maâ söëng? Caái khöí cuãa boån
mònh laâ úã chöî àoá. Chûá caái chuyïån nhaãy muáa, haát hoâ khöng coá cuäng
chùèng sao. Boån maây bêy giúâ coân coá böë meå nuöi àaä sûúáng hún tao
röìi. Coá lo laâ lo sau naây phaãi söëng tûå lêåp êëy.
Nghe noá noái maâ töi súãn gai öëc khùæp ngûúâi. Quaã àuáng nhû thïë
thêåt. Dêîu sao töi cuäng coân sûúáng hún noá laâ coá böë coá meå. Thò thêìy u
töi chùèng möåt mûåc baão töi laâ con àeã laâ gò. Sau naây nïëu cha meå töi
khöng coân sûác laâm ùn nuöi nöíi con caái thò hoãi liïåu töi laâm gò àïí
kiïëm söëng? Nhûäng chûä "Nïëu"... cûá naãy núã hiïån ra laâm töi kinh
hoaâng. Töi seä söëng ra sao khi chó laâ möåt cêåu beá taân têåt? Seä ài ùn
maây hay haát rong nhû thùçng muâ û? Chao öi, caái viïîn caãnh xaám xõt
hiïån ra trûúác mùæt töi múái u töëi buöìn thaãm laâm sao!
Bêët giaác, töi ngûúác mùæt nhòn lïn bêìu trúâi. Bêìu trúâi trong
xanh cao vúâi vúåi, thùèm sêu vaâ im lùång. Töi àaão mùæt nhòn caãnh vêåt
àöìi nuái bao quanh, maâu xanh cêy rûâng ngúâi ngúâi trong nùæng súám.
Tûâng àaân bûúám vaâng, bûúám trùæng bay dêåp dúân qua caác luâm cêy.
Thiïn nhiïn sinh àöång vaâ rûåc rúä maâu sùæc cuãa sûå söëng.
Thùçng Bïìn chaåy ngûúåc lïn phöë theo kõp anh Thaânh. Thaânh
thûã chó coá möåt mònh töi úã nhaâ. Nhûäng yá nghô cûá luêín quêín trong
àêìu. Liïåu trïn àúâi naây coá ai taân têåt giöëng töi maâ laâm nïn cöng
traång àûúåc nhû ngûúâi maånh chên khoãe tay khöng?
Luác sau caái Hùçng vaâ thùçng Quyá chaåy àïën tòm töi, xön xao
nhûäng chuyïån úã chöî boån thiïëu nhi doån vïå sinh.
- Vûäng úi caác anh chõ thanh niïn phaåt àaám lau caånh giïëng
thêëy hang rùæn to lùæm. Trûáng rùæn trùæng xoáa dûúái àêët, coân rùæn con
thò nhiïìu nhung nhuác.
Thùçng Quyá uá úá gên cöí "noái" chen vaâo. Hai tay noá khua khua
veä nhûäng àûúâng lûúån soáng trong khöng gian möåt höìi röìi ngoaáy tñt.
Coá nghôa laâ nhiïìu vö kïí.
- Buåi lau úã àùçng sau nhaâ anh thúå khùæc àêëy. - Caái Hùçng noái
thïm, noá hoãi töi: - Vûäng coân nhúá chuyïån Rùæn Thêìn khöng?
- Sao laåi khöng nhúá. Nhûng...
Töi phaãi heát vaâo tai caái Hùçng. Noá dõu daâng baão:
- Thïë maâ daåo êëy dên phöë laåi àöìn anh thúå khùæc dêëu vúái nhaâ cö
Maán trïn rûâng bïn La Thaåch. Röìi cö ta...
Phaãi röìi, töi vêîn coân nhúá nhû in sûå thïí xaãy ra. Búãi höìi àoá luä
treã lau nhau baân caäi êìm ô àïën haâng thaáng vïì chuyïån naây. Trñ
tûúãng tûúång con treã cuãa chuáng töi àûúåc naãy núã trong àêìu möîi àûáa.
Biïën nhûäng cêu chuyïån cöí tñch, chuyïån thêìn thoaåi maâ ngûúâi lúán
thûúâng kïí, gùæn liïìn cuöåc àúâi vaâo anh thúå khùæc dêëu. Vêåy maâ bêy giúâ
laåi thêëy hang rùæn. Nhû thïë coá nghôa laâ... àûáa treã naâo cuäng laâ thùçng
böëc pheát. Coân anh thúå khùæc dêëu thaânh keã laâm troâ cûúâi cho thiïn
haå.
Cêu chuyïån Rùæn Thêìn vaâ anh thúå khùæc dêëu laâ nhû thïë naây:
... Söë laâ anh thúå khùæc dêëu söëng coá möåt mònh, laâm nhaâ múã hiïåu
haânh nghïì úã gêìn giïëng nûúác chung cuãa daäy phöë. Caái nghïì chùèng coá
mêëy khaách haâng. Àöi khi coá cú quan khaáng chiïën nhúâ khùæc möåt söë
baãn tin hay cöng baáo àïí in thaânh nhiïìu baãn gûãi túái tûâng gia àònh
thò múái coá viïåc. Cho nïn anh ta phaãi ài buön àïí kiïëm söëng. Anh
àïën caác xaä lên cêån coá nhiïìu àöìng baâo thiïíu söë sinh söëng mua caác
thûá lêm saãn cuãa hoå vïì baán cho ngûúâi trong vuâng tïì ra chúå Kim Tên
àoán haâng. Coá àúåt anh ta ài biïìn biïåt haâng thaáng trúâi.
Vaâo möåt buöíi chiïìu, anh thúå khùæc dêëu vïì nhaâ, vûâa múã cûãa laâ
nhòn thêëy ngay möåt con rùæn to nhû àoaån tre lúán, daâi túái hai meát,
àêìu coá maâo, tûâ trong phña chaån baát lao ra. Anh hoaãng loaån kïu la
haâng xoám sang cûáu. Dên phöë àöí xö àïën. Ngûúâi ta xöng vaâo àaánh
chïët con rùæn.
Moåi ngûúâi vêy quanh con vêåt hung dûä laâ thïë, giúâ nùçm im
dûúái àêët nhû möåt àoaån tre möëc thïëch, baân taán àuã chuyïån. Àaám treã
con àûúåc möåt phen súå huá vña, mùåt xanh àñt nhaái... cuäng nhùång xõ
dûá doåa nhau, tranh caäi vïì con rùæn. Khöng coá nheä noá laâ Rùæn Thêìn.
Rùæn thûúâng sao laåi coá maâo? Maâ laâ Rùæn Thêìn thò àaánh chïët àûúåc û?
Höm àoá töi quaã quyïët vúái chuáng noá àêy laâ con Trùn tinh trong
chuyïån Thaåch Sanh. Chúåt coá möåt ngûúâi àaân öng dên àõa phûúng ài
qua àûúâng thêëy àaám àöng tuå têåp baân taán beân ngoá vaâo xem. Öng ta
ngoã lúâi xin con rùæn. Anh thúå khùæc dêëu bùçng loâng ngay. Dên phöë
chùèng ai phaãn àöëi. Ngûúâi àaân öng beân cuöån con rùæn chïët àoá laåi, boã
vaâo àêìy caái thuáng caái, àöåi lïn àêìu, ài vïì nhaâ. Nhaâ öng ngûúâi
Mûúâng naây úã trïn àöìi sau vaåt rûâng vêìu caånh Döëc Trêìu.
Ngay saáng höm sau dên phöë Döëc Trêìu laåi möåt phen baân taán.
Thò ra trïn àûúâng mang con rùæn vïì nhaâ ngûúâi àaân öng khöng àïí yá
túái con vêåt àaä chïët naây. Nhûng thêåt sûå noá chó bõ àaánh chïët giêëc
thöi. Thïë laâ rùæn höìi tónh laåi vùng mònh xuöëng àêët quêën chùåt lêëy
ngûúâi àaân öng maâ noá tûúãng laâ keã àaä àaánh noá. Vöën laâ ngûúâi quen
bùæt rùæn nïn öng ta bònh tônh tòm caách chöëng laåi. Öng gùæng sûác lùn
ngûúâi vïì phña taãng àaá ven àûúâng. Khi caái àuöi rùæn ngoe nguêíy gêìn
cöí, ngûúâi àaân öng gheá miïång cùæn vaâo. Lêåp tûác rùæn vùng mònh ra.
Thûâa cú öng ta bûng taãng àaá àõnh nïån vaâo àêìu rùæn. Con vêåt khöng
àïën nöîi ngu döët vùng mònh túái àúáp vaâo chên keã thuâ. Ngûúâi àaân öng
hùng maáu liïìu maång cheån àêìu noá laåi, àeâ ngûúâi lïn röìi nïån cêåt lûåc
taãng àaá vaâo àêìu noá cho àïën naát beát. Cuöåc giao tranh quyïët liïåt xaãy
ra chûa àêìy dùm phuát. Vïì àïën nhaâ ngûúâi àaân öng sai vúå ài lêëy laá
dõt vaâo chöî rùæn cùæn. Nhûng muöån röìi. Baâ chûa kõp xuöëng saân thò
öng ta co giêåt toaân thên röìi lùn àuâng ra chïët...
Hùçng àiïëc noái vúái töi:
- Àuáng laâ Rùæn Thêìn àêëy Vûäng aå.
Anh thúå khùæc dêëu súå vúå con rùæn traã thuâ phaãi boã ài biïåt mêëy
ngaây.
Möåt höm, khi trúã vïì vaâo luác chêåp töëi. Vaâo ruä giûúâng chiïëu àïí
nguã, anh ta giêåt mònh vuåt lao ra àûúâng hö hoaán, miïång lñu caã lûúäi:
- Rùæn... rùæn... n...oá nùçm dûúái chiïëu.
Dên phöë laåi möåt phen nûäa vaác gêåy àïën àaánh. Con rùæn naây
nhoã hún con rùæn trûúác möåt tñ.
Àïën lêìn thûá ba. Caách túái hún möåt thaáng sau, tûúãng àaä yïn öín
anh thúå khùæc dêëu múái trúã vïì. Khöng ngúâ "chaåm traán" ngay möåt con
rùæn cuöån mònh trïn doáng tre ngang cûãa ra vaâo. Anh àaânh sang úã
nhúâ bïn hiïåu tröìng rùng.
Nhên coá àúåt àoaân thïí phöë vêån àöång ài thanh niïn hoãa tuyïën,
anh thúå khùæc dêëu laâm àún tònh nguyïån lïn àûúâng...
Chuyïån xaãy ra laâ nhû thïë. Nhûng dên phöë Döëc Trêìu laåi xò
xaâo nhoã to vúái nhau laâ anh thúå khùæc dêëu bõ cö Maán boã buâa mï. Anh
êëy khöng giûä àuáng lúâi hûáa heån nïn cö Maán leán vaâo nhaâ boã thuöëc
nhûã rùæn àöåc vaâo trõ töåi anh chaâng phaãn phuác. Chaã roä àuáng hay
khöng? Riïng luä treã con chuáng töi àïìu quaã quyïët àoá laâ Rùæn Thêìn
chûá khöng coá cö Maán naâo qua àêy leãn vaâo boã thuöëc nhûã chuáng àïí
traã thuâ keã baåc tònh.
Nay laâm vïå sinh phaåt hïët buåi lau múái löå ra hang rùæn. Sûå thêåt
laâm àaão löån tuâng pheâo moåi àiïìu tranh caäi trûúác àêy.
Caái Hùçng ngúä töi laâ àûáa vö têm, nghô sao àoá, noá thuã thó noái:
- Vûäng aå! Con Trùn tinh trong chuyïån
Thaåch Sanh chûa chùæc àaä coá thêåt àêu. Àêëy thöi, con rùæn coá
maâo vaâo nhaâ anh thúå khùæc dêëu chaã kinh aâ? Thïë maâ dên phöë mònh
laåi àaánh chïët noá àûúåc àêëy.
Töi muöën àïën xem hang rùæn noá nhû thïë naâo quaá. Caái Hùçng
caãn: - Caác anh chõ thanh niïn doån saåch röìi, coân àêu maâ xem.
- Sao doån nhanh thïë? Khöng súå rùæn noá cùæn aâ?
- Coá mêëy ngûúâi Mûúâng ài qua beân túái bùæt hïët rùæn mang vïì.
Eo úi! Hoå baåo lùæm, khöng súå rùæn cùæn àêu. Thoâ tay bùæt nhû bùæt lûún
êëy.
Töi tröë mùæt nghe caái Hùçng kïí. Giaá maâ töi àûúåc xem hoå bùæt
rùæn nhó?
Möåt höm caái Dung àïën ruã anh Thaânh ài rûãa rau cêu àïí nêëu
thaåch. Boån thiïëu nhi chuáng noá múã quaán nûúác àïí böå àöåi hay dên
cöng ài qua dûâng nghó chên vaâo uöëng giaãi khaát. Noá mang cho töi
vúái thùçng Bïìn cuã sùæn nûúáng àïí úã nhaâ chúi vúái nhau. Töi theâm gò cuã
sùæn maâ noá dûá nhû dûá treã con. Cûá laâm nhû àaä laâ chõ töi khöng
bùçng. Töi khöng cêìm. Noá àaânh duái vaâo tay thùçng Bïìn. Thùçng Bïìn
hñ hûãng boác voã ùn liïìn. Muâi sùæn nûúáng àïën thúm. Töi phaãi quay
mùåt ài cho khoãi theâm. Khi anh Thaânh vúái caái Dung dùæt tay nhau
àïën nhaâ chõ phuå traách lêëy rau cêu mang ra giïëng rûãa thò thùçng
Bïìn vêîn baám theo. Töi cuäng kheáp cûãa laåi ài ngûúåc lïn phöë àïën nhaâ
caái Hùçng chúi. Àang têåp tïînh bûúác chúåt nghe tiïëng haát xêím:
... Ai vïì chúå huyïån Thanh Vên
Hoãi thùm cö Tuá àaánh vêìn àûúåc chûa?...
Tiïëng haát ngên nga nhû caác baâ meå vêîn thûúâng ru con aâ úi
bùçng caái gioång buöìn buöìn trêìm böíng theo nhõp goä vaâo öëng tre laâm
phaách. Àñch thõ thùçng Xêím laåi àïën phöë Döëc Trêìu haát rong röìi. Töi
bûúác mau chên vêåy maâ vêîn laåch baåch nhû võt bêìu trong thaáng àeã.
Tiïëng haát laåi vang lïn, chuyïín gioång sang baâi múái:
Kòa xa núi Cön Àaão u uâ...
Laåi baâi haát vïì nhûäng ngûúâi bõ àêìy ài Cön Àaão maâ ai àoá àaä
daåy thùçng Xêím haát. Lúâi baâi haát nghe roä buöìn. Vûâa naäo nïì vûâa
bêng khuêng man maác. Töi chúåt nhúá túái cêu chuyïån giûäa meå töi vaâ
baác Vinh. Cha àeã töi bõ giùåc àûa ài àêìy ngoaâi Cön Àaão. Coá thêåt
nhû thïë khöng? Cûá möîi lêìn nghe thùçng Xêím haát baâi naây laâ töi laåi
ngheån ngaâo, nhiïìu khi ûáa nûúác mùæt. Maâ sao thùçng Xêím biïët ñt baâi
haát thïë? Quanh ài quêín laåi hïët "Ai vïì chúå huyïån Thanh Vên", laåi
àïën "Con coâ bay laã bay la", röìi cuöëi cuâng laâ "Àûa con thuyïìn vûúåt
muön truâng dûúng...". Àïåm cho tiïëng haát khaân khaân do viïm hoång
maän tñnh laâ tiïëng àaân bêìu tûng tûãng nghe roä chaán. Maâ caái àaân bêìu
cuãa noá àêu coá ra caái àaân bêìu. Noá chó laâ caái voã àöì höåp bùçng sùæt têy,
àûúåc àuåc möåt caái löî buöåc àêìu súåi dêy cûúác vaâo, coân àêìu dêy cûúác
kia cuöën vaâo caái thanh tre, chûá khöng phaãi cêìn tre, àïí co ra hoùåc
chuâng tay luác bêåt dêy cûúác ngên thaânh tiïëng trêìm böíng. Höìi coân úã
thõ xaä Ninh Bònh, luác chûa bõ têåt nguyïìn nhû bêy giúâ, töi àaä tûâng
chaåy theo nhûäng ngûúâi haát xêím. Hoå haát àïën hay. Baâi naâo cuäng ai
oaán nghe maâ rúát nûúác mùæt. Coân àùçng naây thùçng Xêím chùèng thuöåc
àûúåc mêëy baâi, laåi khöng tûå vêån àûúåc lúâi ca, maâ gioång cûá khaân khaân
nhû gaâo thò àuáng hún. êëy vêåy maâ dên phöë Döëc Trêìu keáo àïën nghe
àöng àaáo àïí.
Töi reä àaám ngûúâi vaâo ngöìi xuöëng bïn caånh thùçng Xêím. Noá
àûa tay dúâ dúâ vaâo ngûúâi töi, nhêån ra ngay:
- Û, tao vûâa àïën. Thïë maây túái àêy luác naâo àêëy?
- ÚÃ maäi chúå Kim Tên cuäng chaán. Nhúá chuáng maây quaá nïn
tao thuãng thùèng ài ra àêy tûâ saáng. May gùåp mêëy ngûúâi ài cuâng
àûúâng, nhúâ hoå dùæt, bûúác cuäng choáng.
Röìi noá laåi cêët gioång haát, miïång deão queåo:
... Anh àûâng tûåa cûãa chúâ sung, mong àöåc lêåp hö to núi cûãa
phoâng. Em mong trong àoaân quên nguä ài chiïën chinh laåi coá tïn
anh...
Noá co chên ngöìi xïëp bùçng troân, hai baân chên àen àuãi vaâ möëc
thïëch quùåp chùåt caái "àaân" àïí möåt tay co thanh tre cùng dêy cûúác,
tay kia gaãy tûãng tûng. Haát xong noá quúâ tay cêìm lêëy caái noán mï
ngûãa ra chòa trûúác mùåt, gioång thöëng thiïët van vó:
- Xin öng ài qua, xin baâ ài laåi... àoaái thûúng àïën keã muâ loâa,
cho chaáu dùm chuåc, möåt trùm kiïëm baát chaáo miïëng cúm nuöi
miïång.
Töi thoâ tay vaâo tuái. Tuái röîng khöng chùèng coá thûá gò cho thùçng
Xêím. Mêëy lêìn trûúác töi àïìu daânh phêìn cho noá, khi cuã sùæn luöåc, luác
chuâm dêu da hay höìng bò. Ban àêìu noá nhêët mûåc khöng nhêån, baão
töi laâ àûáa taân têåt coá àêu dû dêåt maâ àem cho noá. Töi phaãi thïì söëng
thïì chïët rùçng töi coá nhiïìu, vaã laåi ùn no röìi, keáo tay noá àùåt vaâo buång
mònh xem. Töi ngêåm húi cho cùng buång àïí noá tin. Noá cêìm cuã sùæn
àûa lïn muäi ngûãi, miïång toáp teáp: "Sùæn thúm nhó!" Töi ngöìi nom noá
ùn àïën ngon laânh, vûâa thûúng noá vûâa tuãi cho phêån mònh. "Tao
chûa thêëy ai töët vúái tao nhû maây!", ùn xong noá quïåt tay lau miïång
noái thïë. "Thò maây cuäng töët vúái tao àêëy thöi!" - töi noái àïí an uãi noá:
"Dêîu sao tao cuäng coân böë meå. Chûá maây...". Thùçng Xêím chúáp chúáp
mùæt, nhûäng gioåt lïå ûáa ra tûâ tûâ lùn xuöëng goâ maá. Noá thïìu thaâo baão
töi: "Maây chûa vêëp phaãi gai nhoån àêm vaâo cuöåc àúâi nïn nghô thïë
thöi. Chûá con ngûúâi, möåt khi àaä àöåc aác thò aác àöåc hún caã daä thuá
àêëy. Nhûng maâ thöi, maây cuäng àûâng nghô lùæm cho noá khöí thên.
Biïët àêu maây seä gùåp toaân nhûäng sûå töët laânh thò sao...". Töi maâ gùåp
nhûäng sûå töët laânh û? Khöng àêu Xêím úi. Maây laâ thùçng muâ, coân tao
laâ àûáa queâ... Nhûäng ngûúâi taân têåt nhû chuáng mònh thò àûâng coá mú
haäo huyïìn rùçng seä gùåp moåi sûå may mùæn maâ röìi laåi khöí àau hún.
Töi thêìm nghô.
Thoaáng trong àêìu töi bao chuyïån vïì thùçng Xêím. Trong con
ngûúâi noá chûáa chêët bao àiïìu bñ êín. Thò ra moåi sûå àúâi noá àïìu biïët
caã, song noá cûá ngêy ngö laâm nhû chùèng hiïíu gò, laâm nhû khöng
thêëy ngûúâi ta giïîu cúåt hay aác àöåc àöëi vúái noá. Muâ loâa coân nhòn thêëy
chi. Chao öi! Nhiïìu ngûúâi saáng mùæt múái ngu ngöëc laâm sao!
Trong tuái aáo töi chùèng coá gò. Biïët vêåy luác naäy töi cêìm cuã sùæn
cuãa caái Dung laåi hay. Töi seä beã cho thùçng Bïìn möåt nûãa, coân laåi àïí
daânh cho thùçng Xêím. Naâo coá ngúâ bûäa nay noá àïën. Töi cêìm lêëy tay
noá lùæc lùæc:
- Giaá ban naäy tao cêìm cuã sùæn cuãa caái Dung thò maây àúä àoái.
Khöng ngúâ thùçng Xêím cùçn nhùçn:
- Maây lêëy cuãa ngûúâi khaác cho tao laâm gò. ùn nhûäng thûá àoá
chùèng no buång àûúåc àêu.
Töi àaânh ngöìi nñn lùång. Àaám ngûúâi nghe haát laác àaác àaä coá
mêëy caánh tay vûún ra boã vaâo caái noán mï túâ giêëy baåc hai chuåc àöìng
tiïìn khaáng chiïën. Thùçng Xêím sau möåt höìi cêët lúâi xin mêëy lêìn, àùåt
noán xuöëng àêët, súâ soaång baân tay gêìy guöåc nhem nhuöëc nhùåt tiïìn,
vo troân laåi giùæt vaâo caåp quêìn. Xong àêu àêëy, noá laåi cêìm thanh tre
co dêy cûúác, daâi miïång haát:
Trïn trúâi coá àaám mêy xanh
ÚÃ giûäa mêy trùæng, xung quanh mêy vaâng
Ûúác gò anh lêëy àûúåc naâng...
Möåt luác sau múái thêëy caái Hùçng vaâ thùçng Quyá àïën. Thùçng
Xêím thöi khöng haát nûäa hoãi:
- Sao höm nay khöng thêëy boån treã con, chuáng maây nhó?
- AÂ, chuáng noá ài sinh hoaåt àöåi thiïëu nhi caã röìi. Chuáng múã
quaán nûúác àoán böå àöåi, dên cöng qua àûúâng dûâng chên nghó vaâo
uöëng giaãi khaát. Vui lùæm maây aå.
- Sao mêëy àûáa maây khöng àïën àêëy maâ chúi?
- Àïën àêëy àïí àûáng chêìu ròa aâ? Chuáng noá khöng cho mònh
tham gia. Àïëch theâm àïën xem. Chúi möåt mònh cuäng àûúåc.
Thùçng Quyá böîng röëi rñt khua tay "noái". Caái Hùçng rêët thaåo
thûá "ngön ngûä" cuãa noá nïn "dõch" laåi cho chuáng töi nghe:
- Thùçng Quyá baão meå noá cho noá nùæm xöi to lùæm. Mêëy àûáa cuâng
ùn nheá.
Chuáng töi liïìn dùæt thùçng Xêím ra àùçng sau phöë, lïn àöìi ngöìi
chúi ùn xöi vúái nhau. Caái Hùçng àoâi coäng töi àïí bûúác cho nhanh, tay
noá dùæt thùçng Xêím. Coân thùçng Quyá cêìm goái xöi ài trûúác.
Mùåt trúâi àaä lïn cao. Nùæng choái chang. Böën àûáa treã têåt nguyïìn
dùæt dñu nhau lïn àöìi tòm chöî vùæng chúi vúái nhau, traánh sûå öìn aâo
ngoaâi àûúâng phöë, traánh sûå diïîu cúåt cuãa àaám treã con khoãe tay maånh
chên vaâ nhûäng ngûúâi nhúán röîi nhaân suöët ngaây ngöìi tûåa cûãa chùèng
biïët laâm viïåc gò, àúåi àïën bûäa ùn vaâ mong súám hoâa bònh yïn öín àïí
àûúåc trúã vïì thaânh phöë, khöng hïì lo lùæng àïën cuöåc söëng vaâ thúâi buöíi
chiïën tranh loaån laåc.
*
* *
Ùn xöi xong, böën àûáa chuáng töi khöng biïët baây ra troâ gò maâ
chúi àûúåc vúái nhau. Möîi àûáa mang têåt nguyïìn möåt kiïíu thaânh thûã
khöng nghô ra troâ naâo àïí cuâng nhau tham gia àûúåc.
Thùçng Quyá hiïëu àöång nïn bûát rûát chên tay lùæm. Noá uú uúá ra
hiïåu röìi boã ài, xuöëng àöìi ra phöë. Töi vúái thùçng Xêím nùçm kïình
xuöëng àaám coã dûúái göëc cêy trêíu. Caái Hùçng ngöìi bïn caånh töi lêëy
caânh laá phe phêíy quaåt. Ba àûáa àïìu im lùång nhû cuåc àêët.
Chúåt thùçng Xêím hoãi töi:
- Tao nghe noái maây laâ àûáa hoåc gioãi lùæm phaãi khöng?
- Sao maây biïët?

- ÊËy laâ tao nghe ngûúâi ta noái thïë.
Nghô àïën nhûäng lêìn cha meå noái vúái nhau vïì tûúng lai mai
sau cuãa töi, töi thúã daâi:
- Dêîu tao coá hoåc gioãi thêåt thò cuäng chùèng laâm àûúåc gò nïn
chaán lùæm.
Thùçng Xêím mùæng töi:
- Maây ngöëc boã meå! Maây maâ hoåc gioãi thò sau naây thïë naâo cuäng
kiïëm àûúåc möåt chên laâm baân giêëy vùn phoâng. Thiïëu gò viïåc.
- Ai ngûúâi ta nhêån thùçng queâ?
- Sao laåi khöng nhêån? öëi ngûúâi mùæt tinh, khoãe tay maånh chên
nhûng khöng biïët chûä thò chó coá ài caây maâ thöi. Laâm baân giêëy vùn
phoâng phaãi biïët chûä. Maây hiïíu chûa?
Töi hoãi:
- Thïë viïåc baân giêëy úã vùn phoâng laâ viïåc gò? Thùçng Xêím noái
vanh vaách nhû noá àaä tûâng qua caái viïåc àoá:
- Laâm thû kyá viïët laách naây, àaánh maáy chûä naây, chaåy giêëy túâ
naây... khöëi viïåc. Cöët coá ñt tiïìn loát tay cho chuã súã.
Töi bêåt phò cûúâi. Thùçng Xêím gùæt:
- Maây cûúâi caái gò?
- Laâ tao cûúâi vò maây muâ loâa biïët quaái gò chuyïån baân giêëy vùn
phoâng maâ cuäng böëc pheát.
Thùçng Xêím ngöìi nhöím dêåy nhû bêåt loâ xo:
- Maây tûúãng tao khöng biïët thêåt aâ?
Töi cuäng nhöím ngûúâi dêåy:
- Vêåy ai noái cho maây biïët?
Mùåt thùçng Xêím cau coá, cùåp maây dñu laåi nhû muöën dñnh vaâo
nhau, mêëy neát nhùn trïn traán hùçn sêu. Noá chûâng mûúâi lùm mûúâi
saáu tuöíi laâ cuâng. Sao tröng noá luác naây y hïåt nhû öng laäo saáu mûúi.
Àöi vai gêìy nhö lïn giú moãm xûúng baã vai búãi caái aáo cöåc tay raách
toaåc àïën naách. Hai chên daâi nhùèng, gêìy guöåc vaâ gên guöëc ngöìi xöím
àêìu göëi chêëm tai. Maái toác rïî tre buâ xuâ àoã quaåch truâm lïn khuön
mùåt choùæt laåi, höëc haác vúái àöi goâ maá luác naâo cuäng têëy àoã. Noá kheä
mêëp maáy cùåp möi:
- Tao múái bõ loâa nùm saáu nùm nay thöi.
- Thïë haã?
Töi ngoá gêìn saát vaâo mùåt noá kinh ngaåc vaâ khoá hiïíu, nhû àïí
kiïím chûáng tûå thêåt. Àöi con ngûúi mùæt noá hùçn lïn nhûäng tia maåch
maáu trïn loâng trùæng àaä biïën thaânh maâu khoái bïëp. Àöi con mùæt...
caái cûãa söí têm höìn con ngûúâi... caái thêìn sùæc cuãa gûúng mùåt con
ngûúâi... khöng coá nheä... khöng coá nheä noá múái bõ loâa. Nhûng sûå thêåt
thùçng Xêím baão thïë cú maâ. Chao öi, ban àêìu noá cuäng laâ àûáa treã
laânh lùån mùåt muäi chên tay û? Töi bêåt lïn cêu hoãi nhû theát vaâo mùåt
noá:
- Vò sao maây bõ muâ hûã? Böë meå anh em maây àêu?
Töi hoãi noá döìn dêåp trong nöîi xuác àöång. Caái Hùçng khöng nghe
thêëy gò, nhûng nhòn vaâo miïång töi hùèn àoaán biïët hai àûáa àang noái
chuyïån vúái nhau. Coá thïí laâ do tñnh toâ moâ, nïn noá hoãi chen vaâo:
- Chuáng maây caäi nhau aâ?
Töi gheá vaâo tai caái Hùçng noái nhû heát cho noá biïët chuyïån
thùçng Xêím. Noá gêåt guâ:
- Cuäng nhû tao thöi. Tao múái àiïëc mêëy nùm nay thöi maâ...
Thùçng Xêím ngöìi im nhû tûúång àaá. Noá ngêîm nghô gò àêëy mùåt
hûúáng lïn trúâi, chöëc chöëc laåi nhñu maây, bùåm möi nom àïën laå. Höìi
lêu noá múái súâ tay quúâ quúâ tòm töi:
- Tûúãng maây ngöìi àêu. Nhû thïë laâ boån chuáng maây sûúáng hún
tao röìi. Dêîu sao chuáng maây cuäng chûa bao giúâ phaãi nhõn àoái dùm
ba ngaây nhû tao, coá ngûúâi thên yïu thûúng àuâm boåc, chúã che, coá
nïëp nhaâ maâ úã. Coân tao... Suöët ngaây tao phaãi lang thang àêìu àûúâng
xoá chúå, àïën caái öí choá cuäng khöng coá àïí maâ chui ruác, nhûäng ngûúâi
ruöåt thõt thò ruöìng boã. Àïí kiïëm miïëng ùn, tao phaãi boã qua moåi sûå
giïîu cúåt, choåc gheåo moác maáy cuãa ngûúâi àúâi àïí hoå böë thñ cho haâo baåc
hay nùæm gaåo...
- Chùæc maây boã nhaâ ài lang thang chûá gò?
Caái Hùçng kheä hoãi.
Thùçng Xêím chúåt nöíi caáu:
- Coá àiïn múái boã nhaâ ài ùn maây!
Ba àûáa chuáng töi àïìu im lùång. Möåt sûå im lùång buöìn baä.
Thùçng Xêím khua tay súâ khùæp àaám coã röìi ngaã lûng nùçm.
- Nùçm xuöëng àêy vúái tao, - noá kheä keáo tay töi, noái tiïëp nhû àïí
laái sang chuyïån khaác: - Vûäng naây, maây phaãi cöë gùæng maâ hoåc nghe
khöng! Tao noái thêåt àêëy. Cêìu trúâi khêën Phêåt cho maây àûâng khöí
nhû tao. Maây khöng chõu àûång nöíi àêu...
Töi nùçm xuöëng bïn caånh noá, quïn beáng sûå coá mùåt cuãa caái
Hùçng. Thùçng Xêím àûa tay súâ khùæp mònh mêíy chên tay töi, noá coân
súâ caã mùåt muäi toác tai töi nûäa. Àïí laâm gò nhó? Noá kheä noái nhû noái
vúái chñnh mònh:
- Tao "thêëy" mònh mêíy mùåt muäi maây cuäng àûúåc àêëy. Chó töåi
bõ hai caái cùèng...
Chùæc chùæn laâ thùçng Xêím xuác àöång vïì chuyïån gò àêëy hoùåc laâ
tin cêåy töi nhû möåt ngûúâi thên coá thïí truát bêìu têm sûå àûúåc nïn noá
baão:
- Vûäng úi... maây phaãi caám ún àúâi vò chûa bõ rúi vaâo hoaân caãnh
nhû tao...
Töi nùçm yïn nghe noá noái. Caái Hùçng àïën laå. Chùèng roä noá coá
nghe thêëy thùçng Xêím noái khöng maâ ngöìi dõch gêìn göëc trêíu, tûåa
lûng vaâo thên cêy cho àúä moãi, phe phêíy caânh laá quaåt cho hai àûáa
chuáng töi.
*
* *
- Tao tïn laâ Quyïìn, - thùçng Xêím têm sûå. - Nhaâ tao àöng túái
taám chõ em. Tao laâ em röët. Gia àònh tao vöën laâ möåt nhaâ giaâu coá úã
thõ xaä Thanh Hoáa. Baâ meå tao ngûúâi àêîy àaâ, trùæng treão, taâi àaãm
nhûng tñnh khñ cuäng quaá trúâi. Baâ laâ chuã hiïåu cao lêu, cöng viïåc
phoá thaác cho viïn quaãn lyá, coân suöët ngaây ngöìi àaánh chùæn. Viïn
quaãn lyá naây laâ möåt gaä àaân öng mùåt muäi saáng suãa, aáo quêìn luác naâo
cuäng chaãi chuöët, xu nõnh vaâ laáu caá, nïn chiïëm àûúåc loâng tin yïu
cuãa meå tao. Chùèng roä giûäa meå tao vaâ laäo quaãn lyá coá tû tònh vúái
nhau khöng nhûng cha tao hêåm hûåc, cùm gheát gaä naây lùæm. Cùm
gheát maâ chùèng laâm àûúåc gò búãi öng súå meå tao bùçng pheáp. Sau naây
cha tao tùçng tõu vúái möåt con beá bùçng tuöíi chõ gaái thûá hai cuãa tao,
ngûúâi úã Nöng Cöëng röìi àûa nhau vaâo Vinh sinh söëng. Caác chõ gaái
tao lêìn lûúåt lúán khön, mûúâi saáu mûúâi baãy tuöíi laâ ài lêëy chöìng,
cuöîm cuãa meå tao ñt tiïìn xong laâ ra úã riïng. Baâ naâo cuäng chanh
chua àanh àaá. Nhûng baâ naâo cuäng vúá phaãi thùçng chöìng "duâi àuåc
chêëm mùæm caáy". Cûúâi àêëy röìi àaánh chûãi nhau ngay àêëy.
Tao àûúåc sinh ra trong sûå ùn mùåc àêìy àuã, song thiïëu thöën
tònh caãm möåt caách khoá hiïíu. Caã gia àònh tao ai nêëy àïìu lao vaâo
kiïëm tiïìn cuöìng say, khöng mêëy ngûúâi àoaái hoaâi nhoâm ngoá àïën
nhau. Ngay caã meå tao àöëi vúái caác con cuäng thïë. Tao àûúåc baâ vuá em
chùm soác ên cêìn vaâ têån têm àïën nöîi nhiïìu khi cûá ngúä baâ chñnh laâ
meå tao múái phaãi.
Nùm taám tuöíi, tao theo àaám treã con cuâng phöë nö àuâa chaåy
nhaãy, chùèng may trûúåt chên ngaä va àêìu vaâo taãng àaá bïn àûúâng.
Àau àiïëng ngûúâi àïën nöîi nöí àom àoám mùæt. Meå tao cho ngûúâi àûa
tao vaâo nhaâ thûúng chaåy chûäa nhûng vö voång. Thïë laâ mùæt tao bõ
loâa tûâ àêëy...
Àïën àêìu nùm 1946 thò thaãm hoåa múái thûåc sûå giaáng xuöëng
àêìu tao. Chùèng roä vò sao, baâ meå tao lùn àuâng ra chïët àöåt ngöåt. Gaä
quaãn lyá khoùæng saåch cuãa, chuöìn thùèng. Xaác meå tao vûâa liïåm vaâo
quan taâi laâ caác anh chõ tao, caã dêu lêîn rïí àaánh chûãi nhau om soâm
vò chia böi tranh nhau gia taâi.
Tao coân beá, laåi laâ àûáa muâ loâa nïn caâng röëi muâ khöng coân biïët
cuöåc söëng noá laâ thïë naâo nûäa. Khöng coân ai àûáng ra giaân xïëp. Cha
tao söëng trong Vinh khöng ra àûúåc. Maâ dêîu öng coá ra kõp cuäng chaã
ai nghe öng hoâa giaãi. Caác anh chõ àuân àêíy cho nhau phaãi nhêån
nuöi tao. Tao khöng thïí naâo quïn cuöåc caäi nhau naây. Lêìn àêìu tiïn
trong àúâi tao bûâng tónh àïí àoán nhêån sûå thêåt. Ngay caã nhûäng anh
chõ maâ tao yïu mïën, thûúâng laâm theo lúâi hoå xui àaánh cùæp tiïìn cuãa
meå tao cho hoå, cuäng kiïëm cúá gaåt tao cho ngûúâi khaác. Coá möåt viïåc
àïën giúâ tao múái thêëy "lyá thuá" laâ höm caäi nhau àoá, anh chõ naâo cuäng
khoác thuát thñt, xoa àêìu tao, naâo nhûäng thûúng nhûäng khöí Quyïìn
úi!
Cuöëi cuâng, chñnh baâ vuá àaä giaãi thoaát cho caác anh caác chõ tao.
Baâ nhêån àûa tao vïì nhaâ nuöi. Baâ khöng khoác thuát thñt nhû hoå. Tûâ
nhaâ ngang baâ sêën söí lïn noái vúái caác anh chõ tao:
- Caác ngûúâi lêëy nûúác mùæt khoe loâng xoát thûúng thùçng beá.
Nûúác mùæt coá nuöi nöíi noá khöng? Khöng möåt ai nhêån chùm soác
thùçng beá haã? Im thïë? Thöi àûúåc, cûá àïí cho töi caáng àaáng.
Nhûng nhaâ baâ vuá ngheâo quaá. Vêîn biïët baâ êëy thûúng tao nhû
con, nhûng tao khöng thïí úã nhaâ baâ àïí thïm gaánh nùång àeâ lïn vai
ngûúâi àaân baâ töët buång naây àûúåc.
Ñt lêu sau tao tòm caách tröën baâ ra ài.
Àïí khöng möåt ai biïët töng tñch mònh, vaâ traánh mùåt nhûäng
ngûúâi thên thñch, tao baám theo caác àoaân dên cöng maâ ài àïën chöî
thêåt xa. Xa hùèn núi chön rau cùæt röën, xa hùèn nhûäng kyã niïåm êëu
thú chùèng roä vui hay buöìn nûäa. Hún mûúâi tuöíi àêìu chûa hïët
choaáng vaáng vïì nöîi khöí àau bõ muâ loâa thò tao phaãi nhêån thïm sûå
àau xoát múái. Àoá laâ sûå hùæt huãi ruöìng rêîy cuãa nhûäng ngûúâi ruöåt thõt,
buöåc tao phaãi bûúác vaâo cuöåc söëng vúái hai baân tay trùæng.
Tao ài qua nhiïìu laâng xoám, chúå buáa phöë huyïån vúái caái "nghïì"
ùn maây, röìi sau àoá nhúâ möåt öng laäo cêët voá khuyïn baão, tao chuyïín
sang haát xêím. Kïí cho maây nghe caãnh tao söëng lang thang suöët
mêëy nùm qua röìi tröi giaåt túái àêy thò daâi doâng lùæm. Noái vùæn tùæt cho
maây biïët thïë naây: àoái, reát, cö àún vaâ buöìn tuãi luön luön laâ "baån" chñ
cöët quanh quêín quanh tao. Àûúâng àúâi dêìn dêìn "múã mùæt" cho thùçng
beá muâ loâa bûâng ngöå leä söëng. Kiïëp haát rong àûa tao ài àêy àoá. Nïëm
traãi khöng biïët bao cay àùæng. Vaâ tao cuäng àûúåc nghe nhiïìu chuyïån
thûúng têm maâ con ngûúâi àoåa àêìy lêîn nhau. Thoaåt àêìu tao coân
vêín vú vúái caác kyã niïåm ïm êëm trong caãnh gia àònh sung tuác. Röìi
sau cuöåc söëng ï chïì laâm têm höìn coân chuát treã thú trong tao chai
saån ài. Tao nghiïåm thêëy moåi chuyïån àïìu döëi traá caã thöi. Àïën nöîi
tao khöng hïì thêëy rung àöång möåt caái gò, khöng theâm tûå aái vúái ai.
Ngûúâi ta böë thñ cho tao chuåc baåc, nùæm gaåo thò hoå cuäng bùæt tao phaãi
traã laåi bùçng möåt baâi haát nó non, hoùåc lúâi van xin cho boä. Thêåm chñ
ngûúâi ta cûá viïåc bêìy ra caác troâ dûá möåt thùçng muâ loâa cuäng chùèng
sao. Tao chûa thêëy coá ngûúâi naâo cho tao maâ khöng àoâi hoãi caái gò.
Ngay caã nhûäng ngûúâi lûúng thiïån vaâ àûáng àùæn. Coá möåt lêìn nhêån
möåt nùæm gaåo cuãa möåt baâ úã phöë chúå cho, tao chûa kõp n oái: "Chaáu àöåi
ún baâ" thò baâ ta àaä keáo daâi gioång: "Gúám... àaä ùn maây maâ coân khinh
khónh thïë!". Maây thêëy khöng, con ngûúâi cuäng coá nhiïìu keã àöåc aác
lùæm...
Noá thöi khöng noái nûäa. Im lùång höìi lêu. Töi ngú ngaác nhû
muöën nghe tiïëp cêu chuyïån. Caái Hùçng vêîn kiïn trò ngöìi quaåt bùçng
caânh laá tûâ naäy túái giúâ cho chuáng töi, lùång leä nhû möåt caái boáng, àöi
mùæt böì cêu cuãa noá múã to hûúáng caái nhòn xa xùm xuöëng phña daäy
phöë.
Thùçng Xêím laåi cêët tiïëng laâm töi phaãi quay laåi nhòn noá.
- Vûäng aå, tûâ ngaây gùåp boån chuáng maây úã phöë Döëc Trêìu naây,
khöng hiïíu sao tao böîng thêëy quyïën luyïën quaá. Xa chuáng maây
dùm bûäa nûãa thaáng laâ tao khöng chõu nöíi, laåi lêìn ra.
Nhû àïí kïët thuác cêu chuyïån, noá thúã daâi röìi noái:
- Chùèng biïët àïën ngaây naâo khaáng chiïën múái thaânh cöng àïí
nhûäng àûáa têåt nguyïìn nhû chuáng mònh àúä khöí nhó?
*
* *
Thùçng Xêím chúåp mùæt nguã thiïëp ài röìi. Töi vêîn nùçm bïn caånh
vêín vú ngêîm nghô nhûäng àiïìu noá noái. Röìi töi ngêín ra. Thùçng Xêím
noái àuáng quaá. Töi cuäng àaä tûâng chûáng kiïën hoùåc gaánh chõu nhûäng
caãnh y nhû cêu chuyïån cuãa noá. Ngay àïën baác Vinh, töi vêîn coi laâ
ngûúâi töët maâ möåt höm töi ài sang tòm caái Dung, cuäng nghe thêëy
baác êëy mùæng con gaái úã trong nhaâ vùèng ra: "Coá röîi raãnh thò con ngöìi
hoåc ài chûá. Cûá quêën lêëy thùçng Vûäng maâ khöng thêëy xêëu höí aâ?".
Caái Dung noái laåi: "Noá bõ queâ, chùèng ai àúä àêìn, con giuáp noá maâ meå
cuäng...". Baác Vinh àaânh dõu gioång, noái nhoã vúái noá: "Noá queâ thò àaä
coá böë meå, anh em noá àúä àêìn. Viïåc cuãa maây àêu. Bêy giúâ coân àûúåc
chûá mai naây lúán lïn, chuáng baån maây noá cûúâi cho". Töi lùèng lùång lï
goát chên quay vïì nhaâ. Tûâ àoá töi caåch, khöng bao giúâ bûúác chên àïën
nhaâ caái Dung chúi nûäa. Loâng töi nhûäng buöìn. Khöng coá nheä bõ têåt
nguyïìn laâ möåt töåi löîi hay sao?
Möåt höm, vaâo buöíi chiïìu, coá mònh töi úã nhaâ. Chùèng biïët laâm
gò, töi thú thêín ra ngöìi úã bêåc cûãa vêín vú nhòn àûúâng phöë. Vêîn caãnh
nuái rûâng bao boåc àiïåp truâng, yïn tônh nhû muön thuúã núi àêy vêîn
sùén thïë. Chöëc chöëc múái laåi coá dùm baãy ngûúâi dên àõa phûúng ài chúå
Kim Tên qua, nùång trïn vai nhûäng guâi haâng toaân mùng khö, möåc
nhô, nêëm hûúng hoùåc hoa traái trong vûúân.
Daåo naây àïm naâo cuäng thêëy maáy bay liïn tuåc bay veâ veâ
ngang qua vuâng töi, bêåt àeân àoã nhêëp nhaáy. Ngûúâi ta baão giùåc Phaáp
àang thua to úã Àiïån Biïn Phuã.
ÚÃ möåt goác rûâng heão laánh, dên phöë Döëc Trêìu, tûâ ngûúâi giaâ cho
túái treã con lau nhau chuáng töi àïìu theo doäi tin tûác tûâ caác mùåt trêån.
Nïëp söëng söi àöång hûúáng ra tiïìn phûúng. Moåi sinh hoaåt tûâ buön
baán laâm ùn, hoåp baân àoáng goáp ngûúâi ra hoãa tuyïën, cho túái caác mùåt
thöng tin, vùn nghïå hoåc bònh dên àïìu röån raâng. Àöìng baâo úã caác
baãn trong rûâng, trïn nuái xuöëng, ngûúâi tûâ caác cú quan khaáng chiïën
àoáng úã àêu àoá ra mua, ngûúâi qua keã laåi àöng àuác hún, coá höm têëp
nêåp nhû giûäa vuâng tïì vúái vuâng tûå do àaä thöng thûúng.
Chúå Kim Tên giúâ laåi nhoám hoåp caã ngaây cho têån àïën khuya
múái tan. Töëi töëi caác cö gaái Mûúâng xuöëng chúå vïì baãn àöët àuöëc saáng
bûâng nom nhû con rùæn lûãa voâng veâo lïn nuái, cuâng vúái tiïëng haát veáo
von àûúåc rûâng nuái ngên vang, nghe maâ böìi höìi xao xuyïën: "In
nooång úi... Caái nooång húâi..." Thónh thoaãng toâa aán khaáng chiïën laåi
múã möåt phiïn toâa xûã töåi nhûäng tïn Viïåt gian laâm tay sai cho giùåc,
núå maáu nhên dên úã ngay chúå Kim Tên. Kyâ naâo anh Thaânh cuäng ài
xem vïì kïí cho töi nghe. Giaá nhû khöng coá nhûäng keã theo giùåc nhû
chuáng thò cuöåc khaáng chiïën àaä túái ngaây thùæng lúåi lêu röìi... Töi cûá
miïn man suy nghô.
Böîng tûâ xa coá tiïëng ö tö chaåy. Àaám treã con tai thñnh phaát
hiïån ra tiïëng ò ò trûúác nhêët. Chuáng chaåy ra giûäa àûúâng ngoá quanh
xem chiïëc ö tö àoá àang tiïën àïën phöë Döëc Trêìu tûâ hûúáng naâo.
Kia röìi. Töi àaä nhòn thêëy tûâ phña dûúái chúå Kim Tên möåt chêëm àoã
vaâ oang oang cêët tiïëng haát qua maáy phoáng thanh. Chêëm àoã to dêìn
röìi nom roä. Laá cúâ àoã sao vaâng àang tung bay phêìn phêåt trïn noác
chiïëc ö tö.
Tiïëng haát bay túái nhanh nhêët, aát caã tiïëng maáy xe.
"Qua miïìn Têy Bùæc nuái nguát ngaân truâng xa. Suöëi sêu àeâo cao
bao khoá khùn vûúåt qua. Böå àöåi ta vêng lïånh cha giaâ..."
Chiïëc ö tö tiïën àïën gêìn phöë, töëc àöå giaãm dêìn röìi lùn baánh tûâ
tûâ. Ngûúâi con gaái ngöìi caånh anh laái xe cêët tiïëng lanh laãnh voång
qua maáy phoáng thanh gêìn úã phña àêìu xe:
- A lö!... A lö!... Xin múâi àöìng baâo hai bïn phöë chuá yá àoán nghe
tin chiïën thùæng. Xin múâi àöìng baâo chuá yá àoán nghe...
Töi ngoá trûúác ngoaãnh sau, ngûúác lïn phña trïn àónh döëc, dên
phöë Döëc Trêìu àöí xö ra hai bïn àûúâng tûâ luác naâo khöng biïët, cûá nhû
àaä àûáng sùén chúâ tûâ trûúác. Boån treã con chen lêën nhau chaåy laåi vêy
kñn xung quanh ö tö. Anh Thaânh àaä phöëc vïì túái nhaâ röëi rñt:
- Vûäng úi! Giaãi phoáng Àiïån Biïn Phuã röìi! Hoan hö chiïën
thùæng Àiïån Biïn...
Quêín quanh trong nhaâ chûa àûúåc chöëc laát, anh êëy laåi phöëc ra
ngoaâi àûúâng:
- Vûäng úã nhaâ nheá, anh ài theo ö tö lïn phöë möåt tñ.
Thùçng Bïìn vûâa àuöíi kõp anh Thaânh vïì àïën nhaâ, laåi cuöëng
cuöìng chaåy theo. Tay chên töi cuäng bûát rûát àûáng ngöìi khöng yïn.
Töi àõnh lïët chên ra theo ö tö, nhûng khöng hiïíu sao böîng laåi nhaãy
cêîng lïn reo to:
- Hoan hö chiïën thùæng Àiïån Biïn!
Chên töi àaä cûáng caáp nhû moåi àûáa treã bònh thûúâng àêu, nïn
töi ngaä àïën oaåch xuöëng àêët. Àau àïën chaãy nûúác mùæt, song vêîn cöë
gûúång cûúâi:
- Chiïën thùæng röìi...
Caái Hùçng vaâ thùçng Quyá àïën trong luác töi ngöìi bïåt giûäa saân
chúâ dõu cún àau. Chuáng noá uâa vaâo nhû cún löëc:
- Vûäng úi... giaãi phoáng Àiïån Biïn röìi! Hoâa bònh àïën núi röìi!
Thùçng Quyá thò heát lïn uú uúá, khoùæng hai tay trong khoaãng
khöng thaânh nhûäng àûúâng kyâ dõ vaâ khoá hiïíu.
Saáng höm sau àïën lúáp hoåc, thêìy giaáo Khang xuác àöång noái vúái
chuáng töi:
- Caác em aå, höm nay laâ buöíi hoåc cuöëi cuâng cuãa chuáng ta.
Luä hoåc troâ chuáng töi ngú ngaác nhòn thêìy giaáo. Lúáp hoåc im
lùång àïën ngheåt thúã. Nghe thêìy giaáo noái maâ töi cuäng baâng hoaâng.
Thêìy giaáo ài àêu? Vò sao laåi boã lúáp chuáng töi maâ ra ài? Hay àaä hoâa
bònh röìi?
Thêìy giaáo laåi noái tiïëp:
- Vò àêy laâ buöíi hoåc cuöëi cuâng nïn caác em xïëp saách vúã laåi,
chuáng ta noái chuyïån vúái nhau möåt luác àïí röìi chia tay...
Thêìy giaáo kïí cho chuáng töi nghe vïì chiïën dõch Àiïån Biïn.
Chao öi, nhûäng nùm mûúi nhùm ngaây àïm quên ta bao vêy chia
cùæt têåp àoaân cûá àiïím cuãa giùåc thaânh tûâng cuåm àïí tiïu diïåt chuáng,
gian khöí vaâ hy sinh biïët bao xûúng maáu maâ chuáng töi ngöìi hoåc
trong rûâng vêìu naây chùèng biïët tñ gò. Thò ra nhûäng àoaân böå àöåi
haânh quên qua Döëc Trêìu àöå noå laâ ài lïn giaãi phoáng miïìn Têy Bùæc.
Nhûäng hún möåt vaån saáu nghòn binh lñnh lï dûúng vaâ toaân böå tûúáng
taá Böå chó huy Phaáp úã têåp àoaân cûá àiïím Àiïån Biïn Phuã bõ quên ta
bùæt söëng. Thò ra nhûäng cöî suáng haâng mêëy ngûúâi khiïng laâ suáng
phaáo, giúâ thêìy Khang noái chuáng töi múái biïët. Luä hoåc troâ haá möìm
troân mùæt ra nghe thêìy giaáo thuêåt laåi tûâng trêån àaánh. Gûúng anh
Phan Àònh Gioát lêëy thên mònh lêëp löî chêu mai cho àöìng àöåi tiïën
lïn, gûúng anh Tö Vônh Diïån xaã thên cheân phaáo àïí khoãi lao xuöëng
vûåc thùèm, gûúng anh Bïë Vùn Àaân coâng lûng xuöëng laâm giaá suáng
cho anh Puâ queát bùng àaån tiïu diïåt giùåc, ngùn bûúác tiïën cuãa
chuáng. Thêìy giaáo Khang rûng rûng xuác àöång. Nhiïìu àûáa hoåc troâ
chuáng töi oâa lïn khoác. Nûúác mùæt töi chùèng biïët chaãy tûâ bao giúâ, lùn
xuöëng maá noáng höíi.
Thêìy giaáo coá giêëy triïåu têåp trúã vïì trûúâng cuä. Thïë laâ lúáp hoåc
chuáng töi kïët thuác súám. Nay mai hoâa bònh àïën núi röìi, möîi àûáa
chuáng töi cuäng seä trúã vïì quï hûúng thöi. Nghe nhûäng tin naây töi cûá
ngúä nhû trong mú. Múái ngaây naâo caách àêy hún möåt thaáng laâ cuâng,
töi cuâng caái Hùçng vaâ thùçng Xêím ngöìi noái chuyïån vúái nhau úã àöìi
trêíu. Thùçng Xêím mong mau túái ngaây khaáng chiïën thùæng lúåi àïí
nhûäng àûáa treã têåt nguyïìn chuáng töi búát khöí. Giúâ khaáng chiïën
thaânh cöng àïën núi röìi... Chùèng roä vò sao lêu nay khöng thêëy
thùçng Xêím trúã ra àêy? Noá coân úã dûúái chúå Kim Tên nûäa hay khöng?
Hay noá lang baåt túái núi àêu? Thêìy giaáo phaát cho hoåc troâ möîi àûáa
möåt túâ giêëy chûáng nhêån cuãa chñnh quyïìn khaáng chiïën àõa phûúng
àïí sau naây vïì quï tiïån xin hoåc úã trûúâng múái. Töi ngùæm nghña maäi
túâ giêëy trong tay bùçng khöí túâ giêëy hoåc sinh coá in caác tiïu àïì vaâ
tûâng muåc bùçng mûåc tñm. Neát chûä khùæc trïn göî dêåp vaâo giêëy khöng
"ùn" mûåc lùæm nhûng cuäng àoåc àûúåc. Tûå tay thêìy giaáo Khang àiïìn
tïn töi vaâo, caã mêëy doâng ghi nhêån xeát roä raâng vaâ cuå thïí.
Xong àêu àêëy, chuáng töi uâa vêy quanh thêìy giaáo bõn rõn vaâ
lûu luyïën. Biïët àïën bao giúâ múái laåi coá dõp gùåp nhau úã lúáp hoåc trong
rûâng vêìu naây?
Trûúác luác chia tay, thêìy giaáo Khang goåi töi laåi, noái riïng:
- Vûäng aå, chó nay mai laâ coá lïånh ngûâng bùæn. Hoâa bònh seä àûúåc
lêåp laåi. Vïì quï, em haäy gùæng sûác chõu khoá hoåc haânh nheá. Khöng
àûúåc möåt phuát naãn loâng, àûâng coá bi quan. Nïëu em khao khaát trúã
thaânh ngûúâi thêìy thuöëc àem sûác lûåc vaâ taâi nùng phuåc vuå nhên
dên, chûäa chaåy cho nhûäng ngûúâi taân têåt nhû em àûúåc laânh lùån
nguyïn veån thò phaãi chuyïn têm hoåc têåp múái àaåt àûúåc. Thêìy tin laâ
em seä vûúåt qua moåi khoá khùn. Tûúng lai àaä múã ra trûúác mùåt vêîy
goåi em kia röìi...
Dên phöë Döëc Trêìu töí chûác àïm liïn hoan vùn nghïå mûâng
chiïën thùæng. Sên khêëu àûúåc chuêín bõ tûâ ngaây höm trûúác úã baäi
àaánh boáng chuyïìn. Khöng khñ haâo hûáng rêåm rõch tûâ àêìu phöë túái
cuöëi phöë. Nhaâ naâo cuäng treo cúâ àoã sao vaâng trûúác cûãa. Nhûäng laá cúâ
àoã thùæm tung bay trûúác gioá nhû muön baân tay höìng tûúi vêîy goåi,
hên hoan. Caác anh chõ thanh niïn ài khùæp moåi nhaâ mûúån voã chùn
hoùåc vaãi röìi khêu àñnh laåi thaânh phöng, maân, maân gioá, caánh gaâ...
àêìy àuã nhû sên khêëu cuãa gaánh haát Laåc Viïåt úã Cêìu Cûâ trûúác àêy.
Mêëy ngûúâi ài dên cöng hoãa tuyïën vûâa trúã vïì mang caái duâ "chiïën lúåi
phêím" àïën àïí cùng phuã noác sên khêëu. Töi chûa thêëy sên khêëu
diïîn kõch àûúåc trang hoaâng löång lêîy nhû thïë bao giúâ. Xung quanh
baäi boáng àïìu chön cöåt nûáa treo cúâ àuöi nheo cùæt bùçng giêëy àiïìu. Caã
phöë vui nhû ngaây höåi, nhaâ naâo cuäng "ùn tûúi". Meå töi khao möåt
bûäa cúm canh cua nêëu vúái rau àay ngon úi laâ ngon. Bûäa ùn àïën
vui. Thùçng Bïìn daám thi ùn úát caã vúái töi. Noá cuäng cùæn nhûäng quaã úát
chó thiïn cay xeá lûúäi nhai vúái caâ gheám rau raáu. Àïën nöîi xong bûäa
cúm, möi noá àoã choát vò úát cay. Meå töi àöíi khaác möåt caách laå luâng. Caái
sûå cau coá gùæt goãng haâng ngaây tan biïën ài àêu êëy röìi, thay vaâo àêëy
laâ gioång noái dõu daâng hún. Baâ baão:
- Töëi nay u nghó möåt buöíi chúå. Caã nhaâ seä ài xem liïn hoan
vùn nghïå.
Baâ nhòn anh Thaânh, aánh mùæt saáng long
lanh. Töëi nay anh Thaânh cuâng àöåi thiïëu nhi lïn muáa trïn
sên khêëu maâ. Suöët hún möåt tuêìn qua anh êëy bêån röån caã ngaây. Hïët
ài têåp muáa, vïì nhaâ laâ chaåy khùæp núi mûúån àöì hoáa trang, laåi coân
nhúâ töi voát nan uöën voâng luöìn vaâo muä bï rï, cùæt bòa daán laâm vaânh
muä lñnh thuãy, röìi "tröí" haâng chûä bùçng giêëy trùæng daán vaâo vaânh
muä: "Thuãy quên Viïåt Nam". Laâm möåt caái voâng troân to bùçng caái
vaânh noán, daán giêëy àoã giêëy xanh vaâo cho caái Dung laâm "àaåo cuå
muáa". Töi vöën saáng yá vaâ kheáo tay, cùæt veä àïìu khaá, nïn cuäng buâ àêìu
vaâo viïåc giuáp boån thiïëu nhi chuáng noá trang àiïím y phuåc ài muáa, tûâ
caái phuâ hiïåu moã neo àïën viïìn vaáy hoa vùn cho caác cö gaái "dên töåc".
Caái Hùçng baám riïët bïn töi nhû hònh vúái boáng. Àïí noá àúä buöìn,
thónh thoaãng töi laåi nhúâ noá àúä cho viïåc naây viïåc noå. Noá thñch thuá vaâ
haâo hûáng laâm theo yá töi. Töi rêët tyã myã vaâ kyä tñnh. Vêåy maâ noá laâm
khöng sai tyá naâo. Con beá kïí cuäng saáng daå. Chó tiïëc noá bõ àiïëc nïn
khöng àûúåc hoåc haânh gò. Töi noái vúái noá:
- Giaá cêåu àûúåc úã trong àöåi muáa thò túá seä trang àiïím böå aáo vaáy
thêåt àeåp. Y hïåt aáo vaáy cuãa caác cö Thaái trùæng êëy.
Caái Hùçng nhòn töi nhoeãn miïång cûúâi. Caái miïång noá roä tûúi.
Töi chúåt ngùæm kyä noá. Àuáng thêåt, giaá noá àûúåc úã trong àöåi muáa nhó?
Caái Hùçng nom cuäng khaáu àêëy chûá. Gûúng mùåt troân troân, trùæng
höìng, vúái àöi mùæt böì cêu luác naâo cuäng múã to höìn nhiïn nhû tñnh
tònh cuãa noá. Thên thïí noá àêîy àaâ nhûng khöng nùång nïì uåc õch. Mùåc
böå vaáy aáo àaä àiïím trang vaâo thò ùn àûát nhûäng àûáa con gaái laânh lùån
úã phöë Döëc Trêìu naây. Vêåy maâ noá chùèng àûúåc...
Mêëy chõ thanh niïn phuå traách àöåi muáa àïën xem töi cùæt daán
trang àiïím cûá trêìm tröì khen hïët lúâi khiïën töi bûâng àoã tña tai. Song
caái Hùçng laåi lêëy laâm maän nguyïån. Noá thuã thó noái vúái töi:
- Vûäng taâi thêåt! Höm nay Vûäng veä cho túá àöi bûúám bay trïn
caânh hoa ban vaâo goác khùn muâi xoa àïí túá thïu nheá!
Töi nhòn vaâo mùæt noá, gêåt àêìu.
Riïng thùçng Quyá laâ cûá chaåy lùng xùng àêu àêëy röìi saâ àïën chöî
töi àûáng xem möåt tñ, laåi phöëc ài ngay. Noá nhaãy cêîng lïn nhû thùçng
röì. Töi laâm cho noá möåt caái muä ca-lö bùçng giêëy, coá daán ngöi sao
vaâng hùèn hoi. Noá àöåi suöët ngaây rong chúi khùæp phöë...
Töëi àïën, caái Hùçng thùçng Quyá àïën ruã töi ài xem. Thùçng Quyá
mang cho töi möåt goái xöi laåc àïën ngon. †n vúái nhau xong, noá uú uúá
gò àêëy röìi chaåy biïën ài àêu àoá. Chó coá töi vúái caái Hùçng ài ra baäi
boáng chuyïìn. Taåi àêy, nhiïìu ngûúâi lúán vaâ àaám treã con lñt nhñt àaä
àïën ngöìi kñn phña trûúác mùåt sên khêëu. Caác anh trong töí aánh saáng
àang hò huåi búm àeân mùng-xöng, laåi coân àùåt ngûãa böën caái xe àaåp
lïn böën mùåt baân úã quanh baäi trûúác sên khêëu, quay pï-àan àïí baánh
sau xe àaåp quay siïët cho ài-na-mö chaåy bêåt àeân chiïëu saáng lïn
khaán àaâi. Chuáng töi choån chöî ngöìi nhòn bao quaát àûúåc sên khêëu.
Laát sau, ngûúâi keáo àïën chêåt sên baäi boáng chuyïìn ra àïën têån àûúâng
caái.
*
* *
Ài xem vïì, lïn giûúâng nùçm höìi lêu töi vêîn khöng thïí naâo nguã
àûúåc. Cuöåc söëng röån raâng vui tûúi khuêëy àöång trong loâng töi.
Trong àöåi hònh àiïåu muáa "Thuãy quên Viïåt Nam" anh Thaânh àûúåc
choån àûáng cêìm laá cúâ "Quyïët chiïën quyïët thùæng" trïn haâng àêìu. Àöåi
muáa mùåc quêìn xanh aáo trùæng lñnh thuãy, àöåi muä bï-rï coá hai giaãi
àuöi nheo; àaám con gaái mùåc vaáy xanh aáo trùæng, àöåi muä ca-lö bùçng
giêëy maâu xanh. Chuáng noá muáa roä àïìu, hoâa cuâng vúái tiïëng haát vaâ
tiïëng tröëng ïëch nhõp nhaâng. Ngûúâi xem vöî tay raâo raâo. Röìi àïën caác
anh chõ thanh niïn úã trûúâng trung hoåc Lam Sún, Thanh Hoáa trònh
diïîn caác àiïåu muáa dên gian Möng Cöí. Tiïëng tröëng tiïëng moä nhû
tiïëng ngûåa phi hoâa vúái tiïëng àaân mùng-àö-lin, ghi-ta vang tiïëng
nhaåc: "Son son son myâ, son son àöë la son son...". Ngûúâi xem vui
miïång cêët tiïëng haát theo baãn nhaåc, vöî tay bùæt nhõp. Röìi baâi haát ru
con Nam Böå ngên vang, baâi haát têåp thïí: "Hoâ úi luáa chñn vaâng".
Caái Hùçng keáo töi ngöìi saát bïn ngûúâi noá, kheä noái:
- Vûäng úi... mai möët hoâa bònh röìi. Vûäng vïì quï phaãi hoåc cho
gioãi nûäa nheá. Túá nghe caác anh chõ thanh niïn noái vúái nhau thïë naây:
"Thùçng Vûäng maâ chõu khoá seä thaânh taâi àêëy. Noá hoåc gioãi, laåi kheáo
tay, thûá gò cuäng biïët. Chó hiïìm möåt nöîi bõ queâ chûá khöng chùèng coá
àûáa treã naâo úã Döëc Trêìu naây ùn àûát noá àêu..." - Nhûng nhaâ túá
ngheâo lùæm. Khaáng chiïën ài hoåc bònh dên khöng mêët tiïìn coân àûúåc.
Chûá sau naây, lêëy cuãa àêu ra maâ ùn hoåc. Vaã laåi túá yïëu àuöëi thïë naây.
Caái Hùçng thúã daâi. Laát sau, chaã roä noá nghô gò àêëy röìi laåi kheä
noái: - Giaá maâ nhaâ túá úã cuâng quï vúái nhaâ cêåu nhó?
- Àïí laâm gò? - Töi quay laåi nhòn noá.
- Lúán lïn túá seä ài laâm thuï nuöi cêåu ùn hoåc, thêåt maâ!
Loâng töi böìi höìi nghe nhûäng lúâi caái Hùçng noái. Chaã àûúåc àêu,
möîi àûáa möåt quï, biïët àêu maâ tòm àïën nhau. Töi noái vûâa nhû tûå an
uãi mònh vûâa àïí an uãi noá:
- Nïëu àûúåc ài hoåc thò túá seä chõu khoá gùæng hoåc cho thêåt gioãi àïí
laâm nghïì thêìy thuöëc. Túá seä chûäa chaåy cho cêåu khoãi àiïëc.
Caái Hùçng kheä thöët lïn, aánh mùæt saáng long lanh:
- Thêåt nheá!...
Àïm vïì khuya. Caác tiïët muåc haát trong töëi liïn hoan vêîn cûá
hiïån ra trong àêìu töi, aâo aåt vaâ söi àöång. Chó coá tiïëng ngaáy nguã cuãa
meå töi, tiïëng noái mú cuãa anh Thaânh chöëc chöëc laåi röån lïn möåt chuát
nhû nhùæc nhúã töi nguã ài, trúâi sùæp saáng àïën núi röìi.
Vaâo möåt buöíi saáng, khi meå töi àaä chuêín bõ gaánh àöi böì haâng
xeán ài chúå Kim Tên thò coá hai ngûúâi, möåt àaân öng vaâ möåt àaân baâ
coân rêët treã nhaãy qua raänh nûúác vaâo cûãa nhaâ töi. Ngûúâi con gaái reo
to:
- Trúâi úi thñm Thaânh!
Meå töi àûáng ngêy ra nhû trúâi tröìng giûäa nhaâ, miïång haá höëc
khöng noái nöíi thaânh tiïëng. Ngûúâi con gaái röëi rñt:
- Kòa em Thaânh, em Vûäng khöng nhúá chõ aâ?
Töi vaâ anh Thaânh cuäng ngêín ra.
Sau giêy phuát bêët ngúâ trûúác sûå xuêët hiïån àöåt ngöåt cuãa hai
ngûúâi khaách laå, meå töi múái thöët lïn:
- Vui àêëy û chaáu? Thùçng Vûäng kòa, chõ Vui àêëy.
Giúâ töi múái nhúá ra. Chõ Vui con gaái baác caã, anh ruöåt cha töi úã
ngoaâi Haâ Àöng. Khoaãng nùm 1947 hay 1948 gò àoá, khi êëy töi múái
nùm saáu tuöíi thöi coân anh Thaânh lïn taám lïn chñn laâ cuâng, cha töi
coá cho hai anh em vïì quï söëng vúái gia àònh baác caã. Baác sinh con
möåt bïì, laåi coá àûúåc möîi möåt mònh chõ Vui thöi.
Nhûng hai anh em chuáng töi chûa vïì túái quï thò gùåp gia àònh
baác caã chaåy taãn cû xuöëng vuâng Khaã Liïîu. Thïë laâ chuáng töi úã laåi
àêëy. Höìi chõ Vui bùçng tuöíi töi bêy giúâ.
- Thïë coân ai àêy? - Meå töi chó vaâo ngûúâi con trai, hoãi chõ Vui.
- Nhaâ chaáu àêëy, - chõ Vui giúái thiïåu: - Chuáng chaáu lêëy nhau
àûúåc hún möåt nùm röìi... AÂ , em Bïìn kia phaãi khöng?
Thùçng Bïìn nhòn chõ Vui laå lêîm röìi saán laåi chöî meå töi.
Moåi chuyïån röìi cuäng roä.
Cha töi khöng coân cöng taác úã tónh nûäa maâ lïn laâm viïåc úã cú
quan khaáng chiïën Liïn khu Ba. Khi ban böë lïånh àònh chiïën Àöng
Dûúng, cha töi ài cöng taác vïì Haâ Àöng nïn coá reä thùm laâng quï,
gùåp laåi anh em ruöåt thõt, hoå haâng nïn baác caã cho anh chõ Vui vaâo
tòm meå con töi, àoán töi vúái anh Thaânh vïì quï trûúác. Àïí meå töi tin,
cha töi coá biïn thû cho anh chõ Vui cêìm vaâo. Vêåy laâ töi vúái anh
Thaânh chó coân úã laåi àêy coá mêëy ngaây nûäa röìi seä höìi hûúng vïì quï
cha àêët töí.
Meå töi röëi caã lïn, nhûäng chûa muöën cho hai anh em vïì trûúác.
Song súå phêåt yá cha töi, baâ àaânh phaãi chêëp nhêån.
Mêëy ngaây thñm chaáu, chõ em haân huyïn vúái nhau bao
chuyïån. Chuáng töi kïí cho vúå chöìng chõ Vui nghe caãnh chaåy taãn cû
cuãa mònh, coân anh chõ Vui thuêåt laåi cuöåc söëng laâng quï trong vuâng
giùåc chiïëm àoáng. Dêìn dêìn töi mûúâng tûúång ra caãnh laâng xoám quï
hûúng. Caái laâng coá tïn laâ Khïnh úã àêu àoá maäi ngoaâi tónh Haâ Àöng.
Laâng Khïnh cuãa töi röång lùæm, coá tû thêët quan Ngheâ bïì thïë vúái
nhûäng dinh thûå àöì söå nhû cung vua, coá àònh chuâa, àïìn miïëu vaâ coá
caã nhaâ hai têìng kiïíu têy. Àûúâng ài löëi laåi trong laâng àïìu laát gaåch
röång thïnh. Coá trûúâng hoåc vaâ nhaâ höå sinh xêy dûång tûâ nùm 1927.
Lùæm luác töi tûå hoãi, êëy vêåy sao nhaâ cha töi ngheâo thïë? Sao meå
töi laåi khöng muöën vïì?
Riïng töi, böîng trñ nhúá khúi dêåy nhûäng ngaây töi vúái anh
Thaânh úã nhaâ baác caã dûúái Khaã Liïîu. Baác trai àïën laânh, ngaây úã nhaâ
nêëu hai bûäa ùn vaâ xay böåt laâm baánh cho baác gaái àem ài chúå baán.
Chõ Vui hay àuâa trïu chuáng töi laâ dên söëng úã vuâng trong ra, noái
gioång lñu lö vaâ quen miïång duâng thöí ngûä cuãa àõa phûúng: "Ài àùçng
mö, vïì àùçng tï, ngoä öng tïì, coá caái giïëng..." Röìi khöng hiïíu sao, cha
töi ra àoán hai àûáa vaâo. Töi khöng thïí naâo quïn àûúåc caãnh cö Lên,
em gaái cha töi, cheâo àoâ àûa ba cha con sang bïn Cöëng Thêìn - Chúå
Àaåi. Ngaây àoá cö töi múái mûúâi taám tuöíi laâ cuâng. Hònh aãnh cö mùåc aáo
daâi guå, thùæt lûng bao xanh, àöåi noán baâi thú àûáng trïn thuyïìn
chöëng saâo trïn söng nûúác chang bang aánh nùæng, nhòn theo chuáng
töi àang bûúác lïn búâ. Ngaây àoá, töi chûa bõ öëm àau têåt nguyïìn, lúán
phöíng phao vûúåt anh Thaânh möåt caái àêìu, mùåc quêìn sooác, aáo sú mi
cöåc tay trùæng toaát möåt maâu. Nhûäng ngûúâi úã phöë chúå Àaåi àïìu noái
vúái cha töi: "Anh coá thùçng con khaáu khónh khöi ngö quaá!" Cha nhòn
töi, ngûúâi móm cûúâi, aánh mùæt long lanh. Ngaây àoá... Giúâ gùåp laåi chõ
Vui töi, töi múái laåi sûåc nhúá túái.
*
* *
Töi àïën chia tay vúái caái Hùçng vaâ thùçng Quyá. Chuáng noá ngúä
ngaâng vaâ bõn rõn thïë naâo êëy.
- Àaä hoâa bònh röìi aâ? - Caái Hùçng troân mùæt hoãi töi.
- ÛÂ. Thêìy túá biïn thû vaâo cho biïët thïë.
Caái Hùçng beân chaåy vïì nhaâ luåc loåi gò àêëy möåt luác múái quay laåi
chöî thùçng Quyá gùåp töi:
- Túá cho cêåu mêëy thûá naây. Cêåu cêìm lêëy ài.
Töi àûa tay àoán goái giêëy cuãa caái Hùçng trao. Múã ra thêëy coá caái
buát maáy Pùæc-ke vaâ chiïëc khùn muâi xoa do tay töi veä cho caái Hùçng
thïu. Töi rûng rûng nhòn caái Hùçng, xuác àöång. Caái Hùçng thuã thó:
- Àûâng quïn Hùçng, Vûäng nheá. Hoâa bònh röìi, Hùçng seä ài chûäa
tai cho khoãi àiïëc, röìi seä hoåc chûä. Lúán lïn Hùçng seä ài tòm Vûäng.
Vûäng phaãi hoåc cho thaânh taâi khöng thò Hùçng giêån àêëy, seä chùèng
nhêån Vûäng laâ baån nûäa àêu.
Töi khöng sao noái àûúåc, ngheån ngaâo trong cöí, chúáp chúáp mi
mùæt mùåc cho nhûäng gioåt lïå lùn xuöëng goâ maá. Caái Hùçng töët vúái töi
quaá. Liïåu töi coá laâm àûúåc gò àïí àaáp laåi têëm loâng cuãa noá?
Thùçng Quyá nom thêëy hai àûáa chuáng töi nhû thïë thò cûúâi hò
hò, noá uá úá, khoùæng hai tay tñt muâ. Caái Hùçng gêåt àêìu, hiïíu yá:
- ÛÂ nhó! Vûäng úi, chuáng mònh xuöëng chúå Kim Tên tòm thùçng
Xêím ài.
- Nhûng caác cêåu phaãi ài thû thaã cho túá theo kõp cú, - töi giao
heån.
Vêåy laâ ba àûáa dùæt dñu nhau ài. Qua nhaâ, töi reä vaâo cêët caái
buát maáy Pùæc-ke vaâ chiïëc khùn muâi xoa. Anh chõ Vui cuäng ài chúå
Kim Tên vúái meå töi röìi. Chùæc anh Thaânh vúái thùçng Bïìn chaåy ài
chúi àêu àoá. Hay laâ theo anh chõ Vui xuöëng chúå? Töi vöåi àoáng cûãa
laåi, ra àûúâng. Caái Hùçng nùæm tay töi dùæt ài:
- Moãi chên thò Hùçng coäng cho mau.
- Daåo naây túá ài böå xa àûúåc röìi. Chó töåi chêåm thöi.
Phaãi gêìn túái trûa múái àïën chúå. Chúå àöng quaá. Chùèng roä ngûúâi
úã nhûäng àêu maâ àöí ra chúå nhiïìu thïë? Thùçng Quyá leãn ài möåt mònh
luác naâo khöng biïët, chó coân töi vúái caái Hùçng dùæt nhau len qua hïët
daäy laán chúå naây sang daäy lïìu chúå khaác, voâng ài quanh quêín túái daäy
nhaâ úã cuãa dên phöë chúå. Khöng thêëy boáng thùçng Xêím úã àêu. Thêëy
ngûúâi xuám àöng xem caái gò àêëy, töi baão caái Hùçng chen vaâo. Noá
quay ra lùæc àêìu:
- Ngûúâi ta xem rùæn, Vûäng aå. Thöi, vïì ài.
Coá leä thùçng Xêím ài chöî khaác tûâ lêu röìi.
Töi àûáng têìn ngêìn möåt luác múái quay goát, chùèng coân têm trñ
maâ xem chúå buáa thïë naâo.
Ài àûúåc möåt quaäng thò thùçng Quyá àuöíi kõp.
Noá khoa tay muáa chên röëi rñt tñt muâ höìi lêu. Caái Hùçng chùm
chuá nhòn àïí xem noá "noái gò". Röìi noá noái laåi vúái töi.
- Vûäng úi, chùèng roä thùçng Quyá noá "noái" coá àuáng khöng. Noá
baão ngûúâi úã chúå kïí laâ thùçng Xêím chïët röìi. Noá ngaä xuöëng höë tùng xï
nïn khöng ai biïët, mêëy ngaây sau múái phaát hiïån àûúåc.
Töi àûáng lùång ngûúâi. Xêím Quyïìn úi, maây chïët thêåt röìi û? Töi
muöën gaâo lïn goåi noá. Nhûng noá coá úã àêy àêu, noá coá coân söëng nûäa
àêu. Hoâa bònh röìi maây chïët laâm gò cho uöíng?... Töi lùæc àêìu! Khöng!
Khöng thïí nhû thïë àûúåc. Thùçng Quyá "nghe" ngûúâi ta noái bêåy àêëy.
Nïëu thùçng Xêím chïët thêåt thò dên chúå Kim Tên phaãi àöìn êìm lïn
chûá, úã phöë Döëc Trêìu ngûúâi ta cuäng biïët thöi. Töi gheá vaâo tai noái vúái
caái Hùçng nhûäng yá nghô cuãa mònh. Noá gêåt àêìu:
- Chùæc laâ thùçng Xêím ài chöî khaác thöi. Coá khi noá trúã vïì quï
cuäng nïn, hoâa bònh röìi maâ.
Chuáng töi lïn àûúâng tûâ luác túâ múâ saáng àïí khöng cho thùçng
Bïìn biïët àoâi theo. Töëi höm qua meå con baác Vinh sang chúi, cho anh
em chuáng töi möåt nghòn tiïìn khaáng chiïën. Caái Dung quyïën luyïën
anh Thaânh lùæm. Noá noái vúái töi möåt caách khaách khñ:
- Chuác baån vïì quï maånh khoãe, hoåc têåp thêåt gioãi sau naây laâm
baác sô nheá!
Töi cuäng àaáp laåi cho phaãi leä:
- Baån vïì quï sau, àûâng quïn nhûäng ngaây thaáng quen biïët
nheá!
Caái Hùçng vúái thùçng Quyá heån tiïîn chên töi; nhûng töi khöng
kõp baáo cho chuáng noá biïët phaãi ài súám. Thïë naâo saáng ra chuáng noá
cuäng seä laåi nhaâ töi...
Vúå chöìng chõ Vui seä thay phiïn nhau coäng töi, coân anh
Thaânh ài böå. Qua Döëc Trêìu nïëu gùåp xe trêu hay xe ngûåa thò xin ài
nhúâ. Giúâ ngûúåc trúã laåi, töi khöng coân laå lêîm gò vúái con àûúâng naây.
Khi qua nhaâ caái Hùçng, thùçng Quyá töi muöën goåi chuáng noá quaá
chûâng, àaânh thöi vò trúâi coân töëi lùæm.
Cuäng may, chuáng töi gùåp xe ngûåa ngay khi xuöëng chên döëc.
Ngûúâi àaánh xe lêëy tiïìn phaãi chùng nïn chuáng töi àïìu lïn xe. Moáng
ngûåa nïån xuöëng mùåt àûúâng loác coác. Xêím töëi chuáng töi àaä coá mùåt úã
Rõa.
Reä vaâo nghó úã nhaâ baác Böåi. Xûúãng möåc cuãa baác úã àûúâng Hoa
Soái cuäng àaä doån vïì àêy röìi. Töi gùåp laåi öng ngoaåi. Öng chaáu mûâng
tuãi öm chêìm lêëy nhau.
- Öi thùçng chaáu töi khoãe lùæm röìi. Khaá... khaá lùæm. Chaáu ài
vûäng àûúåc nhû thïë naây laâ khaá lùæm!
Nghó úã nhaâ baác Böåi möåt àïm, Saáng höm sau chúng tôi di choi
ch? Rõa àïí àïën chiïìu ra bïën ài xuöi Phuã Lyá. Öng ngoaåi coäng töi ra
bïën söng. Thuyïìn beâ àêåu san saát. Sau mêëy ngaây nùæng raáo, chiïìu
êëy böîng nöíi cún giöng, mêy àen keáo vïì bao kñn bêìu trúâi. Trûúác khi
xuöëng thuyïìn öng ngoaåi àûa cho chöìng chõ Vui 1 àún thuöëc kï àïí
töi tiïëp vïì tiïëp tuåc uöëng cho khoeã khoùæn. Röìi öng baão töi xoeâ hai
baân ta ra. Öng ngoaåi nhöí vaâo loâng möîi baân tay töi möåt ñt nûúác boåt.
Töi nùæm hai baân ta laåi àïí giûä chuát nûúác miïëng öng ngoaåi nhöí laâm
khûúác. Nhòn töi höìi lêu, öng kheä lùæc àêìu noái nhoã, nhû àïí cho hñnh
mònh nghe thöi.
- Khöng biïët öng coá coân àûúåc gùåp laåi chaáu lêìn naâo nûäa
khöng...
Töi ngûúác mùæt nhòn öng trong giêëy phuát, caãm nhêån moåi tònh
caãm sêu lùæng maâ öng ngoaåi vêîn hùçng daânh riïng cho mònh, kheä
hoãi:
- Öng úi, sao öng laåi khoác?
Öng ngoaåi quay sang phña anh chõ Vui àïí traánh traã lúâi cêu
hoãi cuãa töi, noái:
- Thùçng Vûäng sau naây laâ àûáa khaá nhêët trong mêëy thùçng con
nhaâ meå Thaânh. Anh chõ àûa em vïì, nïëu coá àiïìu kiïån cöë thïm thuöëc
thang cho noá.
Àaä coá nhûäng haåt mûa löåp àöåp rúi. Öng chaáu töi vöåi chia tay nhau.
Anh Thaânh àaä xuöëng dûúái thuyïìn tûâ lêu, cuöëng quyát goåi:
- Mau chên lïn keão mûa ûúát hïët bêy giúâ, chõ Vui úi.
Xuöëng thuyïìn, töi ngûúác nhòn lïn bïën thêëy öng ngoaåi vêîn coân
àûáng oã hiïn ngöi nhaâ haâng nûúác. Daáng ngûúâi öng nhoã nùæhn, aáo
quêìn maâu guå cuâng vúái chiïëc khùn nhiïîu tñm chñt thaânh nhiïìu nïëp
trïn àêìu, öng giú tay vêîy xuöëng. Töi beân giú tay vêîy lïn goåi:
- Öng ngoaåi úi! Öng vïì ài keão trúâi mûa to seä bõ ûúát mêët.
Khi vúå chöìng ngûúâi laái àoâ chöëng saâo àêíy con thuyïìn rúâi bïën
laâ luác trúâi êåp mûa nhû truát nûúác.
Khöng hiïìu sao töi böîng nhúá caái Hùçng, thùçng Quyá vaâ thùçng
Xêím Quyïìn àïën thïë. Chùæc boån noá saáng höm qua àaä àïën nhaâ töi àïí
chia tay. Khöng ùåp töi chuáng noá coá giêån khöng?
Töi ngú ngaác ngoaái nhòn laåi phña sau. Chùèng thêëy gò ngoaâi
caãnh trúâi mûa xöëi xaã. Chúåt hiïån ra trûúác mùæt töi hònh aãnh phöë Döëc
Trêìu vúái nhûäng vaåt rûâng rêåm rõt cùng cuâng vúái caái Hùçng vaâ thùçng
Quyá àang àûáng duåi mùæt nhòn theo. Hònh nhû chuáng noá nom thêëy
töi röìi thò phaãi nïn thùçng Quyá khoùæng hai tay tñt vaâo khoaãng
khöng miïång thò uá úá, coân caái Hùçng cêìm khùn muâi xoa trùæng tinh
vêîy vêîy...
LÚÂI CUÖËI SAÁCH
Hon mu?i nam sau...

Ngay chñnh töi cuäng khöng thïí nhúá laâ mònh àaä vûúåt qua àûúåc
bao nhiïu khoá khùn, ngang trúã cuãa cuöåc söëng àúâi thûúâng àöëi vúái keã
têåt nguyïìn trong hoåc têåp, thi cûã vaâ cöng taác.
Thaáng 8 nùm 1965 töi sung sûúáng nhêån têëm bùçng töët nghiïåp
kyä thuêåt viïn xeát nghiïåm àaåt loaåi khaá taåi trûúâng Àaåi hoåc Y khoa
Haâ Nöåi. Vaâ töi ài vaâo cuöåc söëng tûå lêåp cuãa möåt ngûúâi coá cöng ùn
viïåc laâm nhû nhûäng ngûúâi bònh thûúâng. Caái khaát voång tuöíi thú
nùm naâo àaä dêìn dêìn thaânh hiïån thûåc. Töi chúåt chú caác baån têåt
nguyïìn thuúã nhoã. Chùèng biïët Hùçng àiïëc, Quyá cêm giúâ nhû thïë
naâo? Hùèn cuöåc söëng cuäng seä töët laânh àïën vúái hoå? Coân Xêím Quyïìn?
Töi vêîn cûá àinh ninh laâ ngaây àoá Xêím Quyïìn khöng chït. Möåt àûáa
treã ùn xin maâ súám coá sûå nhêån biïët cuöåc söëng nhû vêåy thò laâm sao
maâ chïët àûúåc, phaãi khöng? Töi tin laâ Xêím Quyïìn seä vûúåt qua moåi
khöí àau giaânh lêëy cho mònh möåt chöî àûáng trong cuöåc àúâi.
Ngaây êëy...
Vêåy maâ mûúâi mêëy nùm tröi qua. Chiïën tranh chöëng Myä
khöng
V?y mà dã mu?i m?y nam trôi qua. Chi?n tranh ch?ng Myä keáo
töi trúã laåi núi tuöíi thú vúái bao kyã niïåm vui buöìn àùæng cay trong
möåt chuyïën ài cöng taác vaâo bïånh viïån giao thöng úã tuy?n l?a.
G?t c?n s?, d?n ga cho xe tùng töëc boâ con döëc trûúác mùåt, cêåu laái xe
noái vúái töi:
- Naây öng! Döëc Trêìu àêëy...
- öì... Döëc Trêìu haã?
Töi sûãng söët, buöåt miïång hoãi laåi, vöåi ngoá àêìu qua cûãa ca bin
nhòn caãnh vêåt bïn àûúâng. Hònh nhû... con àûúâng naây múái àûúåc tu
böí laåi àïí phuåc vuå quöëc phoâng thò phaãi. Döëc Trêìu bõ baåt ài khaá
nhiïìu. Giúâ noá thoai thoaãi chûá khöng nhö söëng trêu nhû trûúác àêy.
- Àöî laåi! Cho xe dûâng laåi ài, öng baån. Túá muöën xuöëng àêy möåt
tñ. - Töi noái vúái ngûúâi laái xe. Röìi múã cûãa ca bin nhaãy àaåi xuöëng
àûúâng.
Anh ta toâ moâ ngoá theo töi, miïång lêím bêím:
- Chùæc böë maây bõ "Taâo Thaáo" àuöíi àêy nïn múái phaãi cuöëng
quyát thïë?
Töi têåp tïînh bûúác voâng lïn voâng xuöëng mêëy lêìn ngoá nghiïng
tòm kiïëm nhûäng dêëu tñch "phöë" Döëc Trêìu nùm xûa. Chùèng coân gò
ngoaâi vaåt rûâng vêìu nay àaä lan kñn xuöëng meáp àûúâng. Töi lùæc àêìu
têìn ngêìn àûáng nhòn cêy coã. Maâ hònh nhû coã cêy bêy giúâ cuäng àïën
laå. Bêët giaác töi móm cûúâi. Roä thêåt vúá vêín! Àaä mûúâi mêëy nùm tröi
qua röìi coân gò. Nhúá laåi höìi naâo, trong buöíi hoåc cuöëi cuâng úã giûäa vaåt
rûâng vêìu kia mêëy àûáa treã têåt nguyïìn chuáng töi tûâng noái vúái nhau
laâ khöng biïët àïën bao giúâ múái coá dõp quay trúã laåi núi àêy. Hoâa bònh
röìi, möîi àûáa höìi cû vïì quï hûúng cuãa mònh. Cuöåc söëng yïn haân
trong hoåc têåp vaâ lao àöång múã ra trûúác mùåt. Cuöåc söëng... Chao öi!
Töi quïn sao àûúåc ngaây êëy, mêëy àûáa treã têåt nguyïìn ruã nhau lïn
àöìi trêíu kia kòa, ngöìi chuyïån troâ vaâ mong àúåi vúái nöîi khaát voång
chaáy loâng trong töi, thöi thuác töi vûún túái...
Tiïëng cêåu laái xe laâm töi giêåt mònh:
- Ö hay! Öng àûáng ngêy ra thïë laâ nghôa laâm sao? Khöng ài vïå
sinh thò trúã laåi xe ài chûá...
Töi bûâng tónh, vöåi raão bûúác trúã laåi. Vaâo ngöìi caånh cêåu laái xe,
töi noái:
- Öng baån, thöng caãm cho! Chaã laâ höìi khaáng chiïën chöëng
Phaáp gia àònh túá chaåy taãn cû vaâo àêy sinh söëng. Ngaây àoá Döëc Trêìu
coá möåt daäy phöë chaåy daâi.
Cêåu laái xe nheo mùæt cûúâi:
- Öng maâ cuäng laäng maån nhû nhaâ vùn. Vaâo túái Trûúâng Sún aá,
öng seä gùåp nhiïìu caãnh vêåt vaâ con ngûúâi dïî laâm cho ta xuác àöång
lùæm. Nhûng töi noái thêåt nheá. Chiïën tranh seä khöng cho öng dû dêåt
thúâi gian àïí maâ möång tûúãng àêu...
Töi lùæc àêìu röìi ngaã vaâo àïåm xe. Roä raâng cêåu laái xe naây chùèng
àïí yá túái têm traång töi luác naây. Töi cuäng khöng noái laåi vúái anh ta
laâm gò. Töi nhùæm mùæt nhû ngûúâi buöìn nguã àïí àûúåc söëng laåi vúái
tuöíi thú trong khoaãnh khùæc trïn àûúâng ra trêån...
Viïët xong taåi Nghôa Àö - Haâ Nöåi Thaáng 7-1991
Vuä Àûác Nguyïn

Tuoi Tho Khat Vong

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tuoi Tho Khat Vong

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TUÖÍI THÚ KHAÁT VOÅNG

VUÄ ÀÛÁC NGUYÏN VÚÁI "TUÖÍI THÚ KHAÁT VOÅNG" ............................................................. 2

PHÊÌN MÖÅT: ÀOÅ SÛÁC VÚÁI TÛÃ THÊÌN ................................................................................... 6

PHÊÌN BA : CUÖÅC "HAÂNH QUÊN TRONG BÖÌ” .................................................................. 49

PHÊÌN BÖËN : "PHÖË" DÖËC TRÊÌU ........................................................................................ 78

LÚÂI CUÖËI SAÁCH ............................................................................................................... 136

VUÄ ÀÛÁC NGUYÏN VÚÁI "TUÖÍI THÚ KHAÁT VOÅNG"

Nguyïîn Vùn Hoan

Vuä Àûác Nguyïn

Rùçm thaáng Taám.

- Thïë coân nhaâ töi? - meå töi mïëu maáo hoãi.

- Con Vaâng! - Töi thöët kïu lïn.

- Vûäng àêëy aâ... xuöëng ài!

- Vêng aå! - Chõ Yïën lïî pheáp àaáp.

- Chõ Yïën! Laâm em hïët höìn...

- Sao meå thùçng Thaânh vïì muöån vêåy?

Töi chuêín bõ saách vúã ài hoåc.

- Sao maây biïët?

LÚÂI CUÖËI SAÁCH

Hon mu?i nam sau...

Viïët xong taåi Nghôa Àö - Haâ Nöåi Thaáng 7-1991

Vuä Àûác Nguyïn

You might also like