You are on page 1of 36

PhẦN 2 ( Tiếp theo )

Nh÷ng chuyÖn kÓ vÒ tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh


(KÌm theo kÕ ho¹ch sè - KH/, ngµy 0 / /2007 cña Héi thi “B¸o c¸o viªn giái kÓ
chuyÖn vÒ tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh” - C«ng ty TNHH nhµ níc mét
TV Kim lo¹i mÇu Th¸i Nguyªn
§îc chän läc trong cuèn “117 chuyÖn kÓ vÒ tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ
Minh” cña Trung t©m th«ng tin c«ng t¸c t tëng - Ban Tuyªn gi¸o Trung ¬ng, Hµ
néi-2007 ®Ó sö dông t¹i Héi thi “B¸o c¸o viªn giái kÓ chuyÖn vÒ tÊm g¬ng
®¹o ®øc Hå ChÝ Minh” trong §¶ng bé C«ng ty. C¸c c©u chuyÖn díi ®©y ®îc
®· ®îc s¾p xÕp theo chñ ®Ò ®Ó thÝ sinh c¸c ®¬n vÞ tham kh¶o.
* Lu ý: + Ch÷ sè in ®Ëm kh«ng cã ngoÆc (vÝ dô 1-) lµ dù kiÕn sè thø
tù chuyÖn ®îc s¾p xÕp theo chñ ®Ò
+ Ch÷ sè trong ngoÆc vu«ng (vÝ dô [6.]) lµ sè thø tù cña c©u
chuyÖn trong cuèn “117 chuyÖn kÓ vÒ tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå
ChÝ Minh” do Trung t©m th«ng tin c«ng t¸c t tëng - Ban Tuyªn
gi¸o Trung ¬ng biªn tËp.

14- [58.] §îc B¸c ®æi tªn.


- Sao chó l¹i tªn lµ ThÓu?
Kh«ng nÐn næi xóc ®éng. ThÓu lÆng ngêi ®i, níc m¾t trµo ra.
B¸c ®a cho ThÓu mét chÐn níc, ThÓu nghÑn ngµo kÓ l¹i víi B¸c t×nh
c¶nh riªng cña m×nh.
Nhµ ThÓu nghÌo l¾m. Lóc nhá ThÓu ®îc cha mÑ ®Æt tªn lµ “th»ng cu
NËy”. ThÓu còng biÕt r»ng tªn ®ã kh«ng hay, nhng quanh xãm, bän trÎ cïng
c¶nh nghÌo nh ThÓu, tªn còng xÊu vËy th«i. ChØ cã con nhµ giµu míi cã tªn
®Ñp! Råi ®Õn n¨m 1945, mÑ ThÓu chÕt ®ãi, cha ThÓu ph¶i bång bÕ d¾t
dÝu con ngîc dßng s«ng Lam, sang tËn bªn Lµo kiÕm sèng. C¬ cùc qu¸, kh«ng
nu«i næi c¸c con, cha ThÓu ph¶i b¸n c¸c em cho nhµ giµu. Cßn ThÓu th× lang
thang thÊt tha thÊt thÓu, ®Çu ®êng xã chî kiÕm ¨n. Còng tõ ®ã, ngêi ta quen
gäi nã lµ “th»ng ThÓu” vµ thÕ lµ c¸i tªn “th»ng NËy” mµ cha mÑ nã ®Æt ra
còng mÊt nèt.
Vµo bé ®éi, chiÕn ®Êu dòng c¶m, trë thµnh ChiÕn sÜ thi ®ua, ThÓu vÉn
gi÷ c¸i tªn cò.
L¾ng nghe ThÓu kÓ xong, B¸c rÊt xóc ®éng. Ngêi cÇm tay ThÓu vµ nãi:
- B¸c ch¸u ta lµm c¸ch m¹ng ®Ó xo¸ bá kiÕp sèng cò, x©y dùng cuéc ®êi
míi, chó nªn ®Æt tªn míi ®Ó thÓ hiÖn sù thay ®æi cña cuéc ®êi m×nh.
B¸c ngõng lêi, nh×n c¸c chiÕn sÜ mét lît. C¸c chiÕn sÜ, nhÊt lµ ThÓu,
cïng nh×n B¸c ch¨m chó chê ®îi.
B¸c nãi tiÕp:
- Tõ nay chó ThÓu sÏ tªn lµ Th¶o. Nh thÕ võa gi÷ ®îc vÇn cò, l¹i cã ý
nghÜa hiÕu th¶o víi nh©n d©n.

-1-
ThÓu c¶m ®éng vµ sung síng nhËn tªn míi: NguyÔn V¨n Th¶o.
Sau ®ång chÝ Th¶o, gÆp ®ång chÝ Th¸i Do·n ThiÕp. B¸c l¹i hái:
- Sao tªn chó l¹i nh tªn con g¸i vËy:
C©u hái cña B¸c lµm ThiÕp xÊu hæ.
- Tha B¸c, ch¸u kh«ng râ ¹!
B¸c nãi:
- C¸c cô ®Æt tªn lµ cã ý l¾m vµ bao giê còng gi¶i thÝch cho con ch¸u
nghe ý nghÜa tªn cña m×nh.
- Tha B¸c, ch¸u nghe cha mÑ ch¸u nãi lµ v× hiÕm hoi, lóc míi sinh ch¸u l¹i
gÇy yÕu vµ tr«ng nh con g¸i, nªn míi lÊy tªn con g¸i ®Ó ®Æt tªn cho ch¸u ¹!
B¸c cêi vµ nãi:
- õ, thÕ míi ®óng - B¸c nh×n ThiÕp vµ nãi tiÕp - B©y giê chó lµ chiÕn
sÜ b¶o vÖ - chiÕn sÜ b¶o vÖ th× kh«ng nh÷ng ph¶i dòng c¶m, c¶nh gi¸c, th«ng
minh, tËn tuþ, mµ cßn ph¶i lÞch thiÖp n÷a. Cho nªn ®æi tªn “ThiÕp” thµnh tªn
“ThiÖp” lµ h¬n.
ThiÕp phÊn khëi nhËn ngay c¸i tªn míi mµ B¸c võa ®Æt cho: Th¸i Do·n
ThiÖp.
TrÝch trong cuèn KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4, tr.33
[60.] NhËn tªn míi.
Mét ®ång chÝ trong chóng t«i hái B¸c:
- Tha B¸c, chóng ch¸u nghÜ m·i vÉn cha râ t¹i sao ph¶i ®¸nh trêng kú, v×
®¸nh trêng kú th× h¹i ngêi, h¹i cña l¾m!
B¸c ph©n tÝch cho chóng t«i râ c¸c mÆt lîi h¹i, råi lÊy mét vÝ dô:
- Søc ta lóc nµy nh trai mêi s¸u, mµ giÆc nh mét l·o giµ quû quyÖt, ®éc
¸c. NÕu ta cËy søc ®¸nh bõa sao ch¾c th¾ng ®îc! Ph¶i võa ®¸nh võa nu«i søc
cho m×nh lín lªn. Khi søc ®· khoÎ, giÆc ®· suy yÕu, giµ cçi, ta míi lõa thÕ
quËt ng·, nh vËy cã ch¾c th¾ng kh«ng?
B¸c dõng l¹i nh×n chóng t«i. Vµ khi thÊy chóng t«i ®· nhËn thøc ®îc, B¸c
kÕt luËn:
- V× vËy míi nãi trêng kú kh¸ng chiÕn nhÊt ®Þnh th¾ng lîi.
Sau ®ã, B¸c b¶o chóng t«i:
- C¸c chó ë ®©y mçi ngêi mét tªn, khã gäi, dÔ lé bÝ mËt. §Ó dÔ gäi, ®Ó
gi÷ bÝ mËt vµ còng thÓ hiÖn quyÕt t©m kh¸ng chiÕn cña chóng ta, tõ nay B¸c
®Æt cho c¸c chó tªn míi theo c©u B¸c võa nãi. C¸c chó cã ®ång ý kh«ng?
- D¹! - chóng t«i ®Òu phÊn khëi nhËn tªn míi.
B¸c chØ vµo t«i vµ lÇn lît ®Æt tªn cho tõng ®ång chÝ. Tõ ®ã t¸m anh em
chóng t«i cã tªn míi lµ: Trêng, Kú, Kh¸ng, ChiÕn, NhÊt, §Þnh, Th¾ng, Lîi.
TrÝch trong cuèn KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4, tr.40
15- [64.] Bµi th¬ næi tiÕng cña B¸c Hå c¨n dÆn thanh niªn ®îc ra ®êi nh
thÕ nµo.

-2-
§éi thanh niªn xung phong c«ng t¸c trung ¬ng ®Çu tiªn thµnh lËp ngµy
15/7/1950 theo chØ thÞ cña Trung ¬ng §¶ng vµ Hå Chñ tÞch. Sau khi phôc vô
chiÕn dÞch Biªn giíi, §éi ®îc giao nhiÖm vô b¶o vÖ tuyÕn ®êng quan träng:
Cao B»ng - B¾c C¹n - Th¸i Nguyªn. §éi ®· ®îc tæ chøc thµnh nhiÒu Liªn ph©n
®éi r¶i qu©n däc tuyÕn ®êng vµ nhËn nhiÖm vô b¸m trô nh÷ng n¬i hiÓm
yÕu. Liªn ph©n ®éi TNXP 321 cña chóng t«i ®îc nhËn träng tr¸ch b¶o vÖ cÇu
Nµ Cï (thuéc huyÖn B¹ch Th«ng, tØnh B¾c C¹n), n»m trªn tuyÕn ®êng tõ thÞ
x· B¾c C¹n ®i Cao B»ng. CÇu Nµ Cï lóc nµy kh«ng nh÷ng ®· trë thµnh môc
tiªu nÐm bom b¾n ph¸ cña m¸y bay ®Þch, mµ cßn cã nguy c¬ bÞ níc lò cuèn
tr«i.
Trung tuÇn th¸ng 9/19501, chóng t«i ®îc tin b¸o cã ®ång chÝ TrÇn §¨ng
Ninh, Chñ nhiÖm Tæng côc Cung cÊp (nay lµ Tæng côc HËu cÇn) sÏ ®Õn
th¨m ®¬n vÞ. §ªm h«m ®ã, chóng t«i tæ chøc löa tr¹i trong rõng Nµ Tu ®Ó ®ãn
kh¸ch. Võa tr«ng thÊy ¸nh ®Ìn pin thÊp tho¸ng tõ ngoµi cöa rõng ®i vµo, ®o¸n
lµ kh¸ch ®· ®Õn, t«i cho anh chÞ em vç tay hoan h«: "Hoan h« ®ång chÝ TrÇn
§¨ng Ninh". Kh¸ch vµo tíi n¬i, ®Þnh thÇn nh×n l¹i, tÊt c¶ chóng t«i ®Òu s÷ng
sê tríc niÒm h¹nh phóc thËt bÊt ngê: B¸c Hå ®Õn th¨m. Hµng ngò cña chóng t«i
trë nªn x¸o ®éng…, nhng do viÖc gi÷ bÝ mËt ®· ¨n s©u vµo ý thøc tõng ngêi
nªn trong hµng ngò còng chØ truyÒn ®i nh÷ng tiÕng reo khe khÏ: "B¸c Hå! B¸c
Hå!". Râ rµng B¸c ®ang ë tríc m¾t mµ chóng t«i cø ngì nh mét giÊc chiªm bao!
B¸c vÉn gi¶n dÞ víi bé quÇn ¸o bµ ba mµu n©u, chiÕc kh¨n quµng cæ che kÝn
c¶ chßm r©u. §i bªn c¹nh B¸c lµ ®ång chÝ TrÇn §¨ng Ninh.
B¸c t¬i cêi nh×n chóng t«i vµ gi¬ tay ra hiÖu:
- C¸c ch¸u ngåi c¶ xuèng.
Chóng t«i ®Òu r¨m r¾p nghe theo lêi B¸c, im lÆng ngåi xuèng.
Nh÷ng c©u ®Çu tiªn B¸c hái chóng t«i lµ nh÷ng lêi hái th¨m ©n cÇn vÒ
t×nh h×nh ®êi sèng cña ®¬n vÞ.
B¸c hái: - C¸c ch¸u ¨n uèng cã ®ñ no kh«ng?
- Tha B¸c cã ¹!
- C¸c ch¸u cã ®ñ muèi ¨n kh«ng?
- Tha B¸c ®ñ ¹!
- QuÇn ¸o, ch¨n mµn, thuèc phßng bÖnh ch÷a bÖnh cã ®ñ kh«ng?
- Tha B¸c ®ñ ¹!
Qua nô cêi hiÒn hËu trªn nÐt mÆt cña B¸c, chóng t«i thÊy B¸c biÕt thõa
lµ chóng t«i nãi dèi ®Ó B¸c vui lßng.
B¸c ®· ®îc ®ång chÝ Chñ nhiÖm Tæng côc Cung cÊp b¸o c¸o ®Çy ®ñ
vÒ chÕ ®é cÊp ph¸t l¬ng thùc, thuèc men, qu©n trang cho TNXP cßn thiÕu
thèn. B¸c l¹i hái:
- C¸c ch¸u cã biÕt §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam kh«ng?
- Tha B¸c cã ¹!
Sau ®ã B¸c l¹i hái tiÕp:
1
Hå ChÝ Minh toµn tËp, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia 1995, T.6, tr.95

-3-
- §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam víi §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng kh¸c nhau ë
®iÓm nµo?
Mét sè ngêi trong chóng t«i ®îc B¸c kiÓm tra trùc tiÕp to¸t må h«i, nªn tr¶
lêi rÊt lóng tóng.
Sau ®ã b»ng nh÷ng c©u ng¾n gän, B¸c ®· truyÒn ®¹t tinh thÇn NghÞ
quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø II võa míi häp vÒ viÖc ®æi tªn §¶ng Céng s¶n §«ng
D¬ng thµnh §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam. TiÕp ®ã B¸c nh¾c nhë:
- LÇn sau c¸i g× kh«ng biÕt c¸c ch¸u ph¶i nãi kh«ng biÕt, kh«ng biÕt mµ
nãi biÕt lµ giÊu dèt.
Råi B¸c ®ét ngét hái tiÕp:
- §µo nói cã khã kh«ng?
Chóng t«i ai còng dÌ dÆt kh«ng d¸m tr¶ lêi µo µo nh tríc n÷a. ThÕ lµ Ng-
êi tr¶ lêi: khã, ngêi sî nãi khã bÞ cho lµ t tëng ng¹i khã nªn tr¶ lêi kh«ng khã.
Tr¶ lêi xong mµ cø n¬m níp sî B¸c hái thªm. B¸c cha kÕt luËn mµ hái thªm
chóng t«i:
- Cã ai d¸m ®µo nói kh«ng?
Vµ chØ ®Þnh mét ®éi viªn g¸i ngåi ngµy tríc mÆt B¸c, ®ång chÝ nµy
m¹nh d¹n ®øng lªn tha:
- Tha B¸c cã ¹! TNXP chóng ch¸u ngµy ngµy vÉn ®ang ®µo nói ®Ó ®¶m
b¶o giao th«ng ®Êy ¹! (Håi bÊy giê chóng t«i ®µo nói b»ng cuèc, xÎng, kh«ng
®îc c¬ giíi ho¸ nh b©y giê). Nghe xong, B¸c cêi:
- §µo nói kh«ng khã lµ kh«ng ®óng, nhng khã mµ con ngêi vÉn d¸m lµm
vµ lµm ®îc. ChØ cÇn c¸i g×?
Chóng t«i ®· b×nh tÜnh, lÊy l¹i ®îc tinh thÇn vµ m¹nh d¹n h¼n lªn, thi
nhau gi¬ tay lªn ph¸t biÕt, cã ngêi tr¶ lêi "cÇn quyÕt t©m cao", cã ngêi "cÇn
kiªn gan bÒn chÝ", "cÇn vît khã vît khæ", cã ngêi "cÇn xung phong dòng c¶m",
toµn lµ nh÷ng khÈu hiÖu hµnh ®éng cña TNXP chóng t«i håi ®ã.
B¸c ®éng viªn chóng t«i:
- C¸c ch¸u tr¶ lêi ®Òu ®óng c¶: Tãm l¹i viÖc g× khã mÊy còng lµm ®îc,
chØ cÇn quyÕt chÝ. Tôc ng÷ ta cã c©u: "Cã c«ng mµi s¾t cã ngµy nªn kim".
§Ó ghi nhí buæi nãi chuyÖn cña B¸c ch¸u ta h«m nay, B¸c tÆng c¸c ch¸u mÊy
c©u th¬:
Kh«ng cã viÖc g× khã
ChØ sî lßng kh«ng bÒn
§µo nói vµ lÊp biÓn
QuyÕt chÝ ¾t lµm nªn.
§äc xong mçi c©u th¬, B¸c l¹i b¶o chóng t«i ®ång thanh nh¾c l¹i. Cuèi
cïng B¸c chØ ®Þnh t«i nh¾c l¹i c¶ bµi th¬ cho tÊt c¶ ®¬n vÞ nghe. ThËt may
m¾n, t«i ®· nh¾c tr«i ch¶y kh«ng sai ch÷ nµo.
Gi÷a rõng ®ªm khuya, díi ¸nh löa bËp bïng, B¸c cïng chóng t«i hoµ nhÞp
theo bµi ca "Nh¹c tuæi xanh". Chóng t«i h¸t hµo høng, say mª. §Õn khi bµi h¸t

-4-
®îc h¸t l¹i lÇn thø hai, nh×n l¹i th× kh«ng thÊy B¸c ®©u n÷a! B¸c xuÊt hiÖn vµ
ra ®i nh mét «ng tiªn trong chuyÖn cæ tÝch huyÒn tho¹i. §¸m thanh niªn chóng
t«i ngÈn ng¬ nuèi tiÕc håi l©u.
Bµi th¬ næi tiÕng cña B¸c Hå c¨n dÆn thanh niªn ®îc ra ®êi nh thÕ ®ã.
RÊt méc m¹c, gi¶n dÞ nhng l¹i v« cïng s©u s¾c. Bµi th¬ ®· lµ nguån cæ vò,
®éng viªn líp líp TNXP chóng t«i lao vµo cuéc kh¸ng chiÕn vµ kiÕn quèc. Sau
nµy mçi khi gÆp khã kh¨n, h×nh ¶nh cña B¸c Hå vµ bèn c©u th¬ cña B¸c l¹i ®-
îc t¸i hiÖn trong lßng chóng t«i, tiÕp cho chóng t«i thªm søc m¹nh ®Ó vît qua.
TrÝch trong cuèn KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4,tr.57
16- [66.] C¸c ch¸u h¸t ®îc bµi KÕt ®oµn chø?
B¸c ®i vÒ phÝa chóng t«i. C¸c ®ång chÝ ban tæ chøc ca nh¹c thÊy B¸c,
kh¸ch quèc tÕ vµ c¸c ®ång chÝ cïng ®i ®«ng qu¸, véi ch¹y lo ®i t×m ghÕ cho
B¸c vµ c¸c ®¹i biÓu. Nhng gom gãp l¹i còng chØ ®îc chôc c¸i, ai ngåi, ai
kh«ng?
Võa lóc ®ã, B¸c ®· nhanh nhÑn bíc tíi, h×nh nh viÖc gi¶i quyÕt linh ho¹t
c¸c khã kh¨n dï lín, dï nhá ®· thµnh thãi quen ®èi víi B¸c. B¸c cêi víi chóng t«i
råi ngåi ngay xuèng b·i cã phÝa tríc. C¸c ®¹i biÓu §¶ng b¹n ®i sau ®Òu theo
B¸c mµ ngåi c¶ xuèng cá. Ban tæ chøc thë phµo, trót ®îc mèi lo. Sè ghÕ Ýt ái
®· chuÈn bÞ ®©m ra thõa.
Anh NguyÔn H÷u HiÕu chØ huy chóng t«i tr×nh bµi ca ngîi §¶ng vµ ca
ngîi B¸c. Cha bao giê chóng t«i biÓu diÔn trong tr¹ng th¸i say mª ®Õn thÕ!
¢m hëng bµi h¸t ca ngîi B¸c cha døt, niÒm say mª cña chóng t«i cha kÞp
l¾ng xuèng th× B¸c ®øng lªn, tiÕn vÒ phÝa chóng t«i. Chóng t«i sung síng chê
nghe tiÕng nãi hån hËu cña B¸c mµ phÇn lín chóng t«i chØ ®îc nghe qua loa
truyÒn thanh.
Nhng kh«ng, B¸c kh«ng nãi chuyÖn víi chóng t«i mµ ®Õn gÇn bôc chØ
huy råi bíc lªn. Vµ tríc nçi thÝch ®Õn muèn reo lªn cña chóng t«i, B¸c cÇm lÊy
®òa chØ huy cña anh NguyÔn H÷u HiÕu.
Chóng t«i cµng thÝch thó khi thÊy c¸c ®ång chÝ b¹n x«n xao kinh ng¹c.
NhiÒu vÞ ®øng lªn, råi tÊt c¶ cïng ®øng lªn ®Ó nh×n B¸c cho râ h¬n.
C¸c ®ång chÝ b¹n ng¹c nhiªn lµ ph¶i, v× trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña
B¸c, mäi ngêi chØ biÕt B¸c ®· tõng tr¶i qua nhiÒu ngµnh nghÒ, nhng cã ai
nghe nãi B¸c chØ huy dµn nh¹c bao giê ®©u, mµ ®©y l¹i lµ mét dµn nh¹c giao
hëng hiÖn ®¹i víi c¶ khèi hîp xíng ngãt ngh×n ngêi.
B¸c vÉn ®iÒm tÜnh hái chóng t«i:
- C¸c ch¸u h¸t ®îc bµi KÕt ®oµn chø?
Vµ chóng t«i ®· ®µn vµ h¸t bµi KÕt ®oµn díi sù chØ huy cña B¸c.
B¸c kh«ng nãi lêi d¹y b¶o g× kh¸c ®èi víi chóng t«i, B¸c chØ b¾t nhÞp
cho chóng t«i h¸t bµi KÕt ®oµn; chÝnh lµ chóng t«i ®· h¸t lªn lêi d¹y b¶o cña
B¸c.
Theo V¨n Long (Nhµ
th¬)

-5-
[67.] Thanh niªn ph¶i g¬ng mÉu trong ®oµn kÕt vµ kû luËt
LÇn nµo gÆp B¸c, c©u ®Çu tiªn B¸c thêng hái lµ: "ThÕ c¸c chó cã ®oµn
kÕt kh«ng, cã th¬ng yªu nhau kh«ng?" råi B¸c dÆn: "Thanh niªn ph¶i g¬ng
mÉu trong ®oµn kÕt vµ kû luËt".
C¶ chi ®oµn ®· lÊy lêi nãi ®ã cña B¸c lµm néi dung tu dìng. Mçi khi cã
g× va ch¹m, kÐm g¾n bã víi nhau, anh chÞ em l¹i rÊt ©n hËn lµ cha xøng ®¸ng
víi lêi B¸c dÆn, cã anh chÞ em khãc nøc në v× hèi hËn cha thùc hiÖn ®îc theo
®óng lêi B¸c.
Cã lÇn B¸c hái t«i: "Trong chi ®oµn ch¸u, cã ®oµn viªn nµo cã t tëng
muèn lµm "ng«i sao" kh«ng?".
T«i cßn ®ang lóng tóng, B¸c ®· b¶o: "BiÓu diÔn thËt hay ®Ó phôc vô
nh©n d©n ®îc nhiÒu lµ tèt. Nhng nÕu cã t tëng muèn lµm "ng«i sao" th× ng«i
sao cã khi tá, cã khi lÆn, lóc ng«i sao lÆn th× l¹i buån. Trong ®oµn ch¸u cã
thanh niªn nµo cã t tëng muèn lµm "ng«i sao" th× ch¸u ph¶i gióp ®ì".
LÇn cuèi cïng t«i ®îc gÆp B¸c lµ vµo th¸ng 7… Sau khi ®i diÔn ë Ph¸p,
ý, Angiªri, Liªn X«, Trung Quèc… vÒ, c¶ ®oµn l¹i ®îc qu©y quÇn quanh B¸c.
T«i lµ Phã trëng ®oµn, nªn còng ®îc ®Õn gÆp B¸c vµ b¸o c¸o víi B¸c lµ ë
Angriªri còng nh ë Ph¸p, ë ý…, cø mçi lÇn tiÕt môc cña ta hay, hä vç tay ®Õn
vì nhµ h¸t vµ h«: ViÖt Nam - Hå ChÝ Minh, ViÖt Nam - §iÖn Biªn Phñ.
B¸c vui vÎ b¶o:
- ThÕ lµ ngêi ta hoan nghªnh c¸c ch¸u, c¸c ch¸u cã hÕch mòi lªn kh«ng?
(B¸c ®a tay ®Èy mòi lªn).
C¶ ®oµn cêi ré vµ ai nÊy ®Òu hiÓu ®ã lµ B¸c cã ý r¨n b¶o.
Xong B¸c b¶o: "Ngêi ta hoan h« c¸c ch¸u, hay hoan h« B¸c lµ ngêi ta hoan
h« cña d©n téc m×nh, c¶ d©n téc ViÖt Nam anh hïng…".
Theo Thuý Quúnh (DiÔn viªn móa) S®d, T.4, tr. 84
[69.] Sù ra ®êi cña mét bµi th¬
Nh÷ng n¨m ®Çu c¸ch m¹ng, trong hoµn c¶nh ®Êt níc cßn nhiÒu khã
kh¨n, B¸c ph¶i ch¨m lo tr¨m c«ng ngµn viÖc. Nh©n d©n ta ai còng lo cho søc
khoÎ cña B¸c. NhiÒu ngêi víi t c¸ch c¸ nh©n, tËp thÓ ®· dµnh thêi giê ®Õn
th¨m B¾c Bé phñ - n¬i ë vµ lµm viÖc cña ChÝnh phñ ta håi ®ã - th¨m søc khoÎ
cña B¸c. Lóc bÊy giê, viÖc ®Õn th¨m vÞ Chñ tÞch níc kh«ng ®Õn nçi ph¶i qua
nhiÒu thñ tôc phiÒn phøc r¾c rèi.
Nh©n chuyÕn vµo Thanh Hãa cã viÖc riªng, n÷ thi sÜ H»ng Ph¬ng ®·
nghÜ lµm sao khi vÒ ph¶i cã mãn quµ ®Çy ý nghÜa ®Õn th¨m søc khoÎ cña
B¸c. T¹i Thanh Hãa cã lo¹i cam lµng Giang ngon næi tiÕng. Nhµ th¬ liÒn chän
mua chôc qu¶ vÒ biÕu B¸c.
Ngåi trªn xe trë vÒ Hµ Néi, võa kh kh «m tói cam, võa nghÜ ®Õn ngµy
mai vµo B¾c Bé phñ gÆp B¸c nªn nãi c©u g×, vµ nãi thÕ nµo cho ph¶i phÐp
víi B¸c. H»ng Ph¬ng nhÈm ngay mét bµi th¬:

-6-
Cam ngon Thanh Ho¸ vèn dßng
KÝnh d©ng Chñ tÞch tá lßng mÕn yªu
§¾ng cay Cô tr¶i ®· nhiÒu
Ngät bïi trêi tr¶ ®ñ ®iÒu tõ ®©y
Cïng quèc d©n hëng nh÷ng ngµy
Tù do h¹nh phóc trµn ®Çy trêi Nam
Anh hïng tá mÆt giang san
Lu danh thiªn cæ vÎ vang gièng nßi.
S¸ng h«m sau, nhµ th¬ cÈn thËn gãi cam vµo giÊy ®Ñp, tr©n träng chÐp
l¹i bµi th¬ råi ®Õn B¾c Bé phñ th¨m B¸c.
Võa ®Õn cæng, bµ liÒn ®îc ®ång chÝ b¶o vÖ chØ ®êng vµo phßng
lµm viÖc cña B¸c. Nhng lóc ®ã B¸c cßn bËn tiÕp mét vÞ kh¸ch níc ngoµi ë
phßng tiÕp kh¸ch. §ång chÝ v¨n phßng b¶o nhµ th¬ ngåi chê mét l¸t. Nhng nhµ
th¬ thÊy B¸c bËn qu¸, kh«ng muèn lµm phiÒn B¸c, bÌn göi cam vµ bµi th¬ l¹i
råi xin phÐp ra vÒ.
Sau khi tiÔn ch©n ngêi kh¸ch níc ngoµi, B¸c trë l¹i v¨n phßng vµ biÕt bµ
kh¸ch ®· vÒ råi. Nh×n gãi cam vµ ®äc bµi th¬, B¸c rÊt c¶m ®éng, nhng l¹i
kh«ng biÕt tªn vµ ®Þa chØ cña kh¸ch, B¸c liÒn lµm mét bµi th¬ ®¨ng B¸o Phô
n÷ ®Ó tr¶ lêi. Bµi th¬ ®Ò lµ "TÆng cam":
C¶m ¬n bµ biÕu gãi cam
NhËn th× kh«ng ®Æng, tõ lµm sao ®©y
¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y
Ph¶i ch¨ng khæ tËn ®Õn ngµy cam lai.
Bµi th¬ bµy tá lêi c¶m ¬n, ®ång thêi nh©n ®ã nªu lªn bµi häc ®¹o ®øc
tõ mét c©u tôc ng÷ rÊt quen thuéc vµ kh¼ng ®Þnh niÒm tin vµo th¾ng lîi s¾p
tíi.
MÊy chôc n¨m qua, bµi th¬ ®· ®i vµo lßng mäi ngêi, nhng Ýt ai chó ý
®Õn chi tiÕt bµ biÕu gãi cam - mét chi tiÕt gîi c¶m høng cho sù ra ®êi mét bµi
th¬ cã gi¸ trÞ cña B¸c.
TrÝch trong cuèn KÓ chuyÖn B¸c Hå S®d, T.4. tr. 104

17- [79.] Thêi gian quý b¸u l¾m.


Sinh thêi, B¸c Hå cña chóng ta yªu c¸i g× nhÊt, ghÐt c¸i g× nhÊt? KÓ
còng h¬i khã tr¶ lêi cho thËt chÝnh x¸c, bëi ë ta kh«ng cã thãi quen "tù b¹ch" vµ
kÝn ®¸o, ý nhÞ vèn lµ mét ®Æc ®iÓm cña lèi øng xö ph¬ng §«ng.
Tuy nhiªn, theo dâi qua t¸c phÈm, ho¹t ®éng vµ sinh ho¹t ®êi thêng, ®iÒu
ta cã thÓ thÊy râ c¸i mµ Ngêi ghÐt nhÊt, "ghÐt cay, ghÐt ®¾ng, ghÐt vµo tËn
t©m" lµ c¸c thãi quan liªu, tham nhòng, xa hoa, l·ng phÝ tiÒn b¹c vµ thêi gian
cña nh©n d©n.

-7-
ë mét møc ®é kh¸c, thÊp h¬n, nh÷ng ngêi cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc vµ lµm
viÖc víi B¸c Hå, ®Òu thÊy râ nhÊt lµ B¸c rÊt khã chÞu khi thÊy c¸n bé lµm
viÖc kh«ng ®óng giê.
N¨m 1945, më ®Çu bµi nãi chuyÖn t¹i lÔ tèt nghiÖp khãa V Trêng huÊn
luyÖn c¸n bé ViÖt Nam, Ngêi th¼ng th¾n gãp ý: "Trong giÊy mêi tíi ®©y nãi
8 giê b¾t ®Çu, b©y giê 8 giê 10 phót råi mµ nhiÒu ngêi cha ®Õn. T«i khuyªn
anh em ph¶i lµm viÖc cho ®óng giê, v× thêi gian quý b¸u l¾m".
Trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, mét ®ång chÝ cÊp tíng ®Õn lµm viÖc
víi B¸c sai hÑn mÊt 15 phót, tÊt nhiªn lµ cã lý do: ma to, suèi lò, ngùa kh«ng
qua ®îc. B¸c b¶o:
- Chó lµm tíng mµ chËm ®i mÊt 15 phót th× bé ®éi cña chó sÏ hiÖp
®ång sai ®i bao nhiªu? H«m nay chó ®· chñ quan, kh«ng chuÈn bÞ ®Çy ®ñ
c¸c ph¬ng ¸n, nªn chó ®· kh«ng giµnh ®îc chñ ®éng.
Mét lÇn kh¸c, B¸c vµ ®ång bµo ph¶i ®îi mét ®ång chÝ c¸n bé ®Õn ®Ó
b¾t ®Çu cuéc häp. B¸c hái:
- Chó ®Õn chËm mÊy phót?
- Tha B¸c, chËm mÊt 10 phót ¹!
- Chó tÝnh thÕ kh«ng ®óng, 10 phót cña chó ph¶i nh©n víi 500 ngêi ®îi
ë ®©y.
B¸c quý thêi gian cña m×nh bao nhiªu th× còng quý thêi gian cña ngêi
kh¸c bÊy nhiªu, v× vËy thêng kh«ng bao giê ®Ó bÊt cø ai ph¶i ®îi m×nh.
N¨m 1953, B¸c quyÕt ®Þnh ®Õn th¨m líp chØnh huÊn cña anh chÞ em
tri thøc, lóc ®ã ®ang bíc vµo cuéc ®Êu tranh t tëng gay go. Tin vui ®Õn lµm
n¸o nøc c¶ líp häc, mäi ngêi håi hép chê ®îi.
Bçng chuyÓn trêi ®ét ngét, m©y ®en ïn ïn kÐo tíi, råi mét c¬n ma dån
dËp, xèi x¶, tèi ®Êt, tèi trêi, hai ba tiÕng ®ång hå kh«ng døt. Ai còng xuýt xoa,
tiÕc rÎ: ma thÕ nµy, B¸c ®Õn sao ®îc n÷a, trêi h¹i qu¸.
Gi÷a lóc trêi ®ang trót níc, lßng ngêi ®ang thÊt väng, th× tõ ngoµi hiªn
líp häc cã tiÕng r× rµo, råi bËt lªn thµnh tiÕng reo ¸t c¶ tiÕng ma ngµn, suèi lò:
- B¸c ®Õn råi, anh em ¬i! B¸c ®Õn råi!
Trong chiÕc ¸o ma ít sòng níc, quÇn s¾n ®Õn qu¸ ®Çu gèi, ®Çu ®éi
nãn, B¸c hiÖn ra gi÷a niÒm ng¹c nhiªn, h©n hoan vµ sung síng cña tÊt c¶ mäi
ngêi.
VÒ sau, anh em ®îc biÕt: gi÷a lóc B¸c chuÈn bÞ ®Õn th¨m líp th× trêi
®æ ma to. C¸c ®ång chÝ lµm viÖc bªn c¹nh B¸c ®Ò nghÞ B¸c cho b¸o ho·n
®Õn mét buæi kh¸c. Cã ®ång chÝ ®Ò nghÞ tËp trung líp häc ë mét ®Þa ®iÓm
gÇn n¬i ë cña B¸c…
Nhng B¸c kh«ng ®ång ý: "§· hÑn th× ph¶i ®Õn, ®Õn cho ®óng giê, ®îi
trêi t¹nh th× biÕt ®Õn khi nµo? Thµ chØ mét m×nh B¸c vµ mét vµi chó n÷a
chÞu ít cßn h¬n ®Ó c¶ líp häc ph¶i chê uæng c«ng!".

-8-
Ba n¨m sau, gi÷a thñ ®« Hµ Néi ®ang vµo xu©n, c©u chuyÖn cã thªm
mét ®o¹n míi. Vµo dÞp tÕt cæ truyÒn cña d©n téc, hµng tr¨m ®¹i biÓu c¸c
tÇng líp nh©n d©n thñ ®« tËp trung t¹i Uû ban Hµnh chÝnh thµnh phè ®Ó lªn
chóc tÕt B¸c Hå. S¾p ®Õn giê lªn ®êng, trêi bçng ®æ ma nh trót. Gi÷a lóc mäi
ngêi cßn ®ang lóng tóng thu xÕp ph¬ng tiÖn cho ®oµn ®i ®Ó B¸c khái ph¶i
chê l©u th× bçng xÞch, mét chiÕc xe ®Ëu tríc cöa. B¸c Hå tõ trªn xe bíc xuèng,
cÇm « ®i vµo, lÇn lît b¾t tay, chóc tÕt mçi ngêi, trong nçi bÊt ngê rng rng c¶m
®éng cña c¸c ®¹i biÓu.
Th× ra, thÊy trêi ma to, th«ng c¶m víi khã kh¨n cña ban tæ chøc vµ kh«ng
muèn c¸c ®¹i biÓu v× m×nh mµ vÊt v¶, B¸c chñ ®éng, tù th©n ®Õn t¹i chç
chóc tÕt c¸c ®¹i biÓu tríc. ThËt ®óng lµ mèi h»ng t©m cña mét l·nh tô suèt ®êi
quªn m×nh, chØ nghÜ ®Õn nh©n d©n, cho ®Õn tËn phót l©m chung, vÉn
kh«ng quªn dÆn l¹i: "Sau khi t«i ®· qua ®êi, chí nªn tæ chøc ®iÕu phóng linh
®×nh, ®Ó khái l·ng phÝ thêi giê vµ tiÒn b¹c cña nh©n d©n".
Song Thµnh (Theo lêi kÓ cña ®ång chÝ Huy V©n)
Trong cuèn "B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch",
NXB Lao ®éng, H. 1993, T.1.
[110.] øng biÕn nhanh giÆc nµo còng th¾ng.
Nh©n dÞp ®ãn c¸c ®ång chÝ ë miÒn Nam ra th¨m miÒn B¾c vµo dÞp
TÕt Nguyªn ®¸n, V¨n phßng Trung ¬ng §¶ng tæ chøc b÷a c¬m th©n mËt..
C¸c ®ång chÝ vµ gia ®×nh ®îc mêi ®· ®Õn dù ®«ng ®ñ. Riªng cßn
thiÕu gia ®×nh §¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p, Ban Tæ chøc cã ý ®îi mét l¸t…
B¸c b¶o: “§óng giê ta ®i ¨n c¬m, ai tíi chËm ®Ó phÇn”.
§ang lóc mäi ngêi chuÈn bÞ n©ng cèc th× §¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p vµ gia
®×nh tíi. BiÕt chËm, §¹i tíng mÆc dï mÆc qu©n phôc vÉn véi bÕ hai ch¸u nhá
khÈn tr¬ng bíc vµo phßng. Vî ®ång chÝ cïng ch¸u lín theo sau véi v·…
ThÊy §¹i tíng, B¸c xem giê råi nãi: “Chó V¨n chËm 5 phót? §¹i tíng còng
chËm giê µ?”…
§¹i tíng véi ®Æt hai ch¸u xuèng råi l¹i tríc B¸c ®øng nghiªm nãi:
- Tha B¸c, riªng qu©n chñ lùc th× c¬ ®éng dÔ dµng. Song cßn “lùc lîng
d©n qu©n du kÝch” ®«ng ®¶o thÕ nµy c¬ ®éng khã qu¸ ¹!
B¸c cêi vµ khen:
- Giái! Chó øng biÕn nhanh nh vËy, nÕu n¾m v÷ng lùc lîng cña m×nh
th× giÆc nµo còng th¾ng.
Nãi råi B¸c chØ vµo bµn ¨n:
- Xung trËn!
Mäi ngêi cïng cêi å c¶ lªn vµ theo B¸c vµo “trËn”.
Minh HiÒn
TrÝch trong “B¸c Hå víi chiÕn sÜ” Nxb Q§ND, H.1994
18- [81.] B¸c cã ph¶i lµ vua ®©u?

-9-
Cã mét sè ngêi cã ng«i cao, chøc c¶, sèng trong sù träng väng, chiÒu
chuéng cña mäi ngêi, thêng xuyªn ®îc hëng sù u ®·i ®Æc biÖt, l©u dÇn còng
quen ®i mµ kh«ng hÒ biÕt r»ng m×nh ®· nhiÔm ph¶i thãi ®Æc quyÒn, ®Æc
lîi.
Suèt ®êi t©m niÖm lµ ngêi c«ng béc cña nh©n d©n, lo tríc thiªn h¹ vui
sau thiªn h¹, B¸c Hå cña chóng ta lu«n lu«n hßa m×nh vµo cuéc sèng chung cña
®ång bµo, ®ång chÝ, kh«ng nhËn bÊt cø mét sù u tiªn nµo cña ngêi kh¸c dµnh
cho m×nh.
Kh¸ng chiÕn toµn quèc bïng næ, nhiÒu nh©n sÜ, trÝ thøc cao tuæi theo
B¸c lªn ViÖt B¾c, ®i kh¸ng chiÕn, ®Ìo cao, suèi s©u, ®êng bïn lÇy, nhiÒu vÞ
ph¶i n»m c¸ng. Anh em phôc vô lo B¸c mÖt còng ®Ò nghÞ B¸c lªn c¸ng, B¸c g¹t
®i: B¸c cßn khoÎ, cßn ®i ®îc, c¸c chó cã nhiÖm vô ®a B¸c ®i nh thÕ nµy lµ tèt
råi.
N¨m 1950, B¸c Hå ®i chiÕn dÞch biªn giíi. ChuyÕn ®i dµi ngµy, gian
khæ. Anh em c¶nh vÖ kiÕm ®îc mét con ngùa, mêi B¸c lªn, B¸c cêi: chóng ta cã
7 ngêi, ngùa chØ cã mét con, B¸c cìi sao tiÖn?
Anh em võa khÈn kho¶n: chóng ch¸u cßn trÎ, B¸c ®· cao tuæi, ®êng xa,
viÖc nhiÒu, … Kh«ng nì tõ chèi, B¸c tr¶ lêi:
- Th«i ®îc, c¸c chó cø mang ngùa theo ®Ó nã ®ì hé ba l«, g¹o níc vµ thøc
¨n. Trªn ®êng ®i, ai mÖt th× cìi. B¸c mÖt, B¸c còng sÏ cìi.
Cuèi n¨m 1961, B¸c vÒ th¨m x· VÜnh Thµnh, huyÖn Yªn Thµnh, tØnh
NghÖ An, mét x· cã phong trào trång c©y tèt. T¹i mét ngän ®åi thÊp, B¸c ®øng
nãi chuyÖn víi nh©n d©n trong x·. Trêi ®· gÇn tra, tuy ®· sang ®«ng mµ
n¾ng cßn gay g¾t. Nh×n B¸c ®øng gi÷a n¾ng tra, ai còng b¨n kho¨n. §ång chÝ
Chñ tÞch huyÖn cho t×m mîn ®îc chiÕc «, ®Þnh gi¬ng lªn che n¾ng cho B¸c,
th× B¸c quay l¹i hái:
- ThÕ chó cã ®ñ « che cho tÊt c¶ ®ång bµo kh«ng? Th«i, cÊt ®i, B¸c cã
ph¶i lµ vua ®©u?
Mét lÇn, trong b÷a ¨n, ®ång chÝ phôc vô dän lªn cho B¸c mét ®Üa c¸
anh vò, mét lo¹i c¸ s«ng quý hiÕm thêng chØ cã ë khóc s«ng Hång ®o¹n B¹ch
H¹c - ViÖt Tr×. Nh×n ®Üa c¸ biÕt ngay lµ cña hiÕm, B¸c khen vµ b¶o:
- C¸ ngon qu¸, thÕ mµ chó T« (tøc ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång) l¹i ®i
v¾ng. Th«i, c¸c chó ®Ó ®Õn chiÒu ®ång chÝ T« vÒ cïng thëng thøc.
MiÕng ngon kh«ng bao giê B¸c chÞu ¨n mét m×nh. Chia sÎ ngät bïi lµ
thÕ, tëng chuyÖn còng sÏ qua ®i. Nhng ®Õn b÷a sau, trong m©m c¬m l¹i cã
mãn c¸ h«m tríc. Nh×n ®Üa c¸, B¸c hiÓu ngay vµ tá ra kh«ng b»ng lßng.
- B¸c cã ph¶i lµ vua ®©u mµ ph¶i cung víi tiÕn!
Råi Ngêi kiªn quyÕt b¾t mang ®i kh«ng ¨n n÷a. Nh B¸c ®· tõng nãi, ë
®êi ai ch¼ng thÝch ¨n ngon, mÆc ®Ñp, nhng nÕu miÕng ngon ®ã l¹i ®¸nh
®æi b»ng sù mÖt nhäc, phiÒn hµ cña ngêi kh¸c th× B¸c ®©u cã chÊp nhËn.
Nh÷ng anh em c«ng t¸c trong Phñ Chñ tÞch hµng ngµy vÉn thêng ®i l¹i
b»ng xe ®¹p, thØnh tho¶ng cã gÆp B¸c ®i bé. Nh×n thÊy B¸c, mäi ngêi ®Òu

-10-
xuèng d¾t xe chê B¸c ®i qua råi míi lªn xe ®i tiÕp. ThÊy vËy, B¸c thêng kho¸t
tay ra hiÖu b¶o anh em cø ®i tiÕp, kh«ng cÇn xuèng xe. Nhng ai cã thÓ cho
phÐp m×nh ngåi trªn xe khi B¸c ®i bé. Mét lÇn, B¸c gäi ®ång chÝ võa xuèng
d¾t xe l¹i gÇn vµ b¶o:
- C¸c chó cã c«ng viÖc cña m×nh nªn cø tiÕp tôc ®¹p xe mµ ®i. B¸c ®©u
cã ph¶i lµ c¸i ®Òn cã biÓn "h¹ m·" ë tríc ®Ó ai ®i qua còng ph¶i xuèng xe,
xuèng ngùa?
L·o Tö cã nãi: "Trêi ®Êt së dÜ cã thÓ dµi vµ l©u v× kh«ng sèng cho
m×nh nªn míi ®îc trêng sinh. Th¸nh nh©n ®Æt th©n m×nh ë sau mµ l¹i lªn tríc,
®Æt th©n m×nh ë ngoµi mµ l¹i cßn". B¸c Hå sèng quªn m×nh, kh«ng nghÜ
®Õn m×nh mµ l¹i trë thµnh sèng m·i. Lêi L·o Tö thËt s©u s¾c l¾m thay!
TrÇn HiÕu
Trong cuèn "B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch",
TËp 1, NXB Lao ®éng, H. 1993.
[63.] TÆng Thñ tíng bã hoa nµy th× tèt l¾m!
Chóng t«i võa tíi phßng ®îi th× Ngêi tõ phßng riªng bíc ra. ThÊy chóng
t«i, Ngêi t¬i cêi nãi:
- A! N¨m míi B¸c mõng c¸c chó thªm mét tuæi! B¸c göi c¸c chó lêi chóc
mõng n¨m míi ®îc m¹nh khoÎ, s¶n xuÊt, tiÕt kiÖm tèt tíi c¸c cô, c¸c thÝm, c¸c
ch¸u ë nhµ!
Råi B¸c khen:
- N¨m míi cã kh¸c, tr«ng chó nµo còng ®Ñp trai!
ThÊy ®ång chÝ ®¹i biÓu cÇm bã hoa bíc ra, B¸c bµo ngay:
- C¸c chó thËt khÐo vÏ chuyÖn! B¸c víi c¸c chó sèng bªn nhau hµng ngµy,
viÖc g× ph¶i hoa!
Ngêi ngõng l¹i, cïng chóng t«i cêi vui råi nãi tiÕp:
- D¸ng chõng cho B¸c ¨n cç TÕt mµ ®Õn tay kh«ng th× ng¹i, ph¶i kh«ng?
C¸c chó trång ®îc nhiÒu rau tèt, sao kh«ng chän nh÷ng c©y nµo ®Ñp, tèt, trång
vµo chËu c¶nh mang tíi biÕu B¸c. B¸c sÏ ®Æt nã ë tríc phßng kh¸ch. Kh¸ch tíi
B¸c sÏ giíi thiÖu lµ c¸c chó trång, hÕt TÕt c¸c chó l¹i mang rau vÒ dïng. ThÕ lµ
B¸c cã quµ tÆng, c¸c chó ®îc tuyªn truyÒn mµ l¹i ch¼ng mÊt g× c¶! Nh vËy cã
tèt h¬n kh«ng?
Chóng t«i ®a m¾t nh×n nhau thËt lµ ngîng ngËp. §Ó ®¹i biÓu tÆng hoa
B¸c lóc nµy còng dë, mµ mang vÒ còng dë…
May sao B¸c gì thÕ bÝ cho chóng t«i, Ngêi b¶o:
- C¸c chó mua ®îc hoa ®Ñp ®Êy! Ta mang sang chóc tÕt Thñ tíng ®i!
TÆng Thñ tíng bã hoa nµy th× tèt l¾m!
Mõng qu¸ chóng t«i reo lªn, theo Ngêi sang chóc tÕt ®ång chÝ Thñ tíng.
GÇn tíi nhµ ®ång chÝ Thñ tíng, B¸c vui vÎ nãi to lªn:
- N¨m míi, c¸c chiÕn sÜ, c¸n bé tíi chóc tÕt Thñ tíng. Chóc Thñ tíng m¹nh
khoÎ, cïng nh©n d©n giµnh nhiÒu th¾ng lîi míi!

-11-
§ång chÝ Thñ tíng nghe thÊy giäng nãi cña B¸c, véi vµng tõ trong nhµ bíc
ra ®ãn, nÐt mÆt Thñ tíng vui vÎ, sung síng, ®¸p lÔ l¹i lêi chóc mõng cña B¸c.
Vµ, kÓ tõ n¨m Êy cø 30 TÕt lµ chóng t«i l¹i chän bèn c©y b¾p c¶i, bèn c©y su
hµo, lo¹i to nhÊt, ®Ñp nhÊt trong vên ®a tíi chóc tÕt B¸c. B¸c ®em ®Æt ë hai
bªn bËc lèi vµo phßng kh¸ch, xen lÉn víi nh÷ng gèc quÊt, gèc ®µo.
Ai nh×n thÊy quÊt ®á, ®µo hång bªn c¹nh nh÷ng c©y su hµo, b¾p c¶i,
xanh m¬n mën còng khen lµ ®Ñp.
TrÝch trong cuèn KÓ chuyÖn B¸c Hå
S®d, T.4, tr.48
19- [82.] Tõ ®«i dÐp ®Õn chiÕc xe « t«
§«i dÐp cña B¸c "ra ®êi" vµo n¨m 1947, ®îc "chÕ t¹o"tõ mét chiÕc lèp
«t« qu©n sù cña thùc d©n Ph¸p bÞ bé ®éi ta phôc kÝch t¹i ViÖt B¾c.
§«i dÐp ®o c¾t kh«ng dµy l¾m, quai tríc to b¶n, quai sau nhá rÊt võa
ch©n B¸c.
Trªn ®êng c«ng t¸c, B¸c nãi vui víi anh em c¸n bé ®i cïng:
- §©y lµ ®«i hµi v¹n dÆm trong chuyÖn cæ tÝch ngµy xa… §«i hµi
thÇn ®Êt, ®i ®Õn ®©u mµ ch¼ng ®îc.
Ch¼ng nh÷ng khi "hµnh qu©n" mµ c¶ mïa ®«ng, B¸c ®i thªm ®«i tÊt
cho Êm ch©n, tiÕp kh¸ch trong níc, kh¸ch quèc tÕ vÉn thêng thÊy B¸c ®i ®«i
dÐp Êy.
GÆp suèi hoÆc trêi ma tr¬n, bïn níc vµo dÐp khã ®i, B¸c tôt dÐp x¸ch
tay. §i th¨m bµ con n«ng d©n, s¶i ch©n trªn c¸c c¸nh ®ång ®ang cÊy, ®ang vô
gÆt, B¸c l¹i x¾n quÇn cao léi ruéng, tay x¸ch hoÆc n¸ch kÑp ®«i dÐp…
Mêi mét n¨m råi vÉn ®«i dÐp Êy… C¸c ®ång chÝ c¶nh vÖ còng ®· ®«i
ba lÇn "xin" B¸c ®æi dÐp nhng B¸c b¶o "vÉn cßn ®i ®îc".
Cho ®Õn mét lÇn ®i th¨m Ên §é, khi B¸c lªn m¸y bay, ngåi trong buång
riªng th× anh em lËp mÑo giÊu dÐp ®i, ®Ó s½n mét ®«i giÇy míi…
M¸y bay h¹ c¸nh xuèng Niu §ª-li. B¸c t×m dÐp. Anh em tha:
- Cã lÏ ®· cÊt xuèng khoang hµng cña m¸y bay råi… Tha B¸c…
B¸c «n tån nãi:
- B¸c biÕt c¸c chó cÊt dÐp cña B¸c ®i chø g×. Níc ta cßn cha ®îc ®éc
lËp hoµn toµn. Nh©n d©n ta cßn khã kh¨n. B¸c ®i dÐp cao su nhng bªn trong
l¹i cã ®«i tÊt míi thÕ lµ ®ñ l¾m mµ vÉn lÞch sù…
ThÕ lµ c¸c «ng "tham mu con" ph¶i tr¶ l¹i dÐp ®Ó B¸c ®i v× díi ®Êt chñ
nhµ ®ang nãng lßng chê ®îi…
Trong suèt thêi gian ë Ên §é, c¸c chÝnh kh¸ch, nhµ b¸o, quay phim, chôp
¶nh l¹i rÊt quan t©m ®Õn ®«i dÐp cña B¸c. Hä cói xuèng sê n¾p quai dÐp, thi
nhau bÊm m¸y tõ nhiÒu gãc ®é, ghi ghi chÐp chÐp… lµm anh em c¶nh vÖ l¹i
ph¶i mét phen xem chõng vµ b¶o vÖ "®«i hµi thÇn kú" Êy.
N¨m 1960, B¸c ®Õn th¨m mét ®¬n vÞ H¶i qu©n nh©n d©n ViÖt Nam.
VÉn ®«i dÐp "th©m niªn Êy". B¸c ®i th¨m n¬i ¨n, chèn ë, tr¹i ch¨n nu«i cña

-12-
®¬n vÞ. C¸n bé vµ chiÕn sÜ rång r¾n kÐo theo, ai còng muèn chen ch©n, vît
lªn ®Ó ®îc gÇn B¸c, B¸c vui cêi n¾m tay chiÕn sÜ nµy, vç vai chiÕn sÜ kh¸c.
Bçng B¸c dõng l¹i:
- Th«i, c¸c ch¸u dÉm lµm tôt quai dÐp cña B¸c råi…
Nghe B¸c nãi, c¶ ®¸m dõng l¹i cói xuèng yªn lÆng nh×n ®«i dÐp råi l¹i
ån µo lªn:
- Tha B¸c, ch¸u, ®Ó ch¸u söa…
- Tha B¸c, ch¸u, ch¸u cã "rót dÐp" ®©y…
Nhao nh¸c, Çm Ü nh thÕ, nhng ®ång chÝ c¶nh vÖ chØ ®øng cêi v×
biÕt ®«i dÐp cña B¸c ®· ph¶i ®ãng ®inh råi, cã "rót" còng v« Ých…
B¸c cêi nãi:
- Còng ph¶i ®Ó B¸c ®Õn chç gèc c©y kia, cã chç dùa mµ ®øng ®· chø!
B¸c "lÑp xÑp" lÕt ®«i dÐp ®Õn gèc c©y, mét tay vÞn vµo c©y, mét
ch©n co lªn th¸o dÐp ra, "th¸ch thøc":
- §©y! Ch¸u nµo giái th× ch÷a hé dÐp cho B¸c…
Mét anh nhanh tay giµnh lÊy chiÕc dÐp, gi¬ lªn nhng ngí ra, lóng tóng.
Anh bªn c¹nh liÕc thÊy, "vît v©y" ch¹y biÕn…
B¸c ph¶i giôc:
- ¥ k×a, ng¾m m·i thÕ, nhanh lªn cho B¸c cßn ®i chø. Anh chiÕn sÜ lóc
n·y ch¹y ®i ®· trë l¹i víi chiÕc bóa con, mÊy c¸i ®inh:
- T«i, ®Ó t«i söa dÐp…
Mäi ngêi d·n ra. Phót chèc, chiÕc dÐp ®· ®îc ch÷a xong.
Nh÷ng chiÕn sÜ kh«ng ®îc may m¾n ch÷a dÐp phµn nµn:
- T¹i dÐp cña B¸c cò qu¸, Tha B¸c, B¸c thay dÐp ®i ¹…
B¸c nh×n c¸c chiÕn sÜ nãi:
- C¸c ch¸u nãi ®óng… nhng chØ ®óng mét phÇn… §«i dÐp cña B¸c cò
nhng nã chØ míi tôt quai. Ch¸u ®· ch÷a l¹i ch¾c ch¾n cho B¸c thÕ nµy th× cßn
"thä" l¾m! Mua ®«i dÐp kh¸c ch¼ng ®¸ng lµ bao, nhng khi cha cÇn thiÕt
còng cha nªn… Ta ph¶i tiÕt kiÖm v× ®Êt níc ta cßn nghÌo…
§«i dÐp c¸ nh©n ®· vËy, cßn "®«i dÐp" « t« cña B¸c còng thÕ!.
ChiÕc xe "Pa-biÕt-®a" s¶n xuÊt t¹i Liªn X« B¸c vÉn ®i, ®· cò, V¨n
phßng xin "®æi" xe kh¸c, "®êi míi" h¬n, tèt h¬n, nhng B¸c kh«ng chÞu:
- Xe cña B¸c háng råi µ?
Anh em tha r»ng cha háng, nhng muèn thay xe ®Ó B¸c ®i nhanh h¬n, ªm
h¬n.
B¸c nãi:
- Ai thÝch nhanh, thÝch ªm th× ®æi…
H«m sau ®Õn giê ®i lµm, kh«ng biÕt lµ xe háng thËt hay "ai" xui mµ
B¸c ®øng ®îi bªn xe mµ xe cø "×" ra. B¸c cêi b¶o ®ång chÝ l¸i xe:

-13-
- M¸y mãc cã trôc trÆc, chó cø b×nh tÜnh söa. Söa xong B¸c ch¸u ta ®i
còng kÞp…
Vµi phót sau, xe næ m¸y…
B¸c l¹i cêi nãi víi ®ång chÝ l¸i xe, c¶nh vÖ:
- ThÕ lµ xe vÉn cßn tèt!
Minh Anh (theo ®ång chÝ Phan V¨n Xoµn, Côc c¶nh vÖ)
TrÝch trong cuèn "B¸c Hå víi chiÕn sÜ" NXB Qu©n ®éi nh©n d©n, H. 199
[72.] ViÖc chi tiªu cña B¸c Hå
C¸c ®ång chÝ ë gÇn B¸c ®Òu cho biÕt B¸c rÊt tiÕt kiÖm. Cã ®«i tÊt
r¸ch ®· v¸ ®i, v¸ l¹i mÊy lÇn B¸c còng kh«ng dïng tÊt míi. B¸c nãi:
- C¸i g× cßn dïng ®îc nªn dïng. Bá ®i kh«ng nªn…
Khi tÊt r¸ch cha kÞp v¸, anh em ®a ®«i míi ®Ó B¸c dïng, B¸c xoay chç
r¸ch vµo bªn trong råi cêi xÝ xo¸:
- §Êy, cã tr«ng thÊy r¸ch n÷a ®©u…
Cã qu¶ chuèi h¬i nÉu, anh c¸n bé chª kh«ng ¨n, B¸c lÊy dao gät phÇn nÉu
®i, bãc ¨n ngon lµnh, råi nãi:
- ë chiÕn khu cã ®îc qu¶ chuèi nµy còng ®· quý…
C©u nãi vµ viÖc lµm cña B¸c lµm ®ång chÝ c¸n bé "khiÕp vÝa", hèi
hËn m·i.
Dï cho ®· lµm ®Õn Chñ tÞch níc, suèt trong nh÷ng n¨m ë ViÖt B¾c, ë Hµ
Néi, B¸c cha bao giê "cã tiÒn" (nh anh em c¸n bé, chiÕn sÜ c«ng t¸c quanh B¸c
thêng nhËn xÐt).
Thùc tÕ lÞch sö cho thÊy r»ng: suèt cuéc ®êi ho¹t ®éng cña B¸c ë níc
ngoµi, B¸c gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vÒ tµi chÝnh do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c
nhau. §îc ®ång nµo, chñ yÕu do lao ®éng tù th©n mµ cã, B¸c dµnh cho c«ng
t¸c c¸ch m¹ng. B¸c chi tiªu rÊt dÌ xÎn, c©n nh¾c tõng xu. Liªn hoan mõng thµnh
lËp §¶ng còng chØ cã b¸t c¬m, mãn xµo, t« canh, ®Üa c¸. Chiªu ®·i ®ång chÝ
Lý Béi QuÇn, ngêi Trung Quèc, ngêi ®· mua chiÕc m¸y ch÷ tõ H¶i Phßng vÒ
tÆng m×nh (n¨m 1939), B¸c còng chØ "khao mét mãn canh vµ 2 ®Üa thøc ¨n,
thªm hai l¹ng rîu, tæng céng cha hÕt mét ®ång b¹c".
Tù thÕt ®·i m×nh "khi nghe tin Hång qu©n b¾t sèng 33 v¹n qu©n HÝtle ë
Xtalingr¸t n¨m 1943", t¹i nhµ tï, trong tói chØ cßn vÎn vÑn mét ®ång b¹c, B¸c ®·
"nhê ngêi lÝnh g¸c mua giïm cho Ýt kÑo vµ dÇu ch¶ quÈy". Sau khi phÊn khëi
h« mÊy khÈu hiÖu hoan nghªnh th¾ng lîi cña Liªn X«, B¸c "ngåi mét m×nh,
chÐn t¹c, chÐn thï rÊt ®µng hoµng vui vÎ"…
N¨m 1957, B¸c vÒ th¨m NghÖ TÜnh, khi ¨n c¬m chung víi ®ång chÝ
NguyÔn SÜ QuÕ, NguyÔn ChÝ Thanh, Hoµng V¨n DiÖm, B¸c ®· ®Ó bít ra
ngoµi m©m mÊy mãn ¨n, råi nãi: "¡n hÕt lÊy thªm, kh«ng ¨n hÕt ®Ó ngêi kh¸c
¨n, ®õng ®Ó ngêi ta ¨n thõa cña m×nh".

-14-
Cã thÓ dÉn ra nhiÒu n÷a nh÷ng vÝ dô vÒ c¸ch chi tiªu, sö dông tiÒn
b¹c, c¬ së vËt chÊt cña B¸c, rÊt "m©u thuÉn thèng nhÊt": ch¾t chiu, tÇn tiÖn
nhng vÉn réng r·i, kh«ng hoang phÝ mµ còng kh«ng keo kiÖt, "ki bo".
ThÕ giíi, loµi ngêi tù hµo vÒ B¸c. Lµ ngêi ViÖt Nam, ®ång h¬ng cña
B¸c, chóng ta cÇn tù hµo biÕt bao! C¸ch øng xö cña B¸c víi tiÒn tµi, víi c¸i ¨n,
c¸i mÆc, víi c¬ së vËt chÊt nãi chung ®©u cã ph¶i lµ cao qu¸ mµ chóng ta
kh«ng häc tËp ®îc, ®©u cã ph¶i lµ mét toµ thµnh cÊm uy nghiªm mµ chóng ta
kh«ng ®Æt ch©n lªn ®îc thÒm bËc, dï lµ bËc thÒm thø nhÊt?
Theo NguyÔn ViÖt Hång
Mét sè lêi d¹y vµ mÈu chuyÓn vÒ tÊm g¬ng ®¹o ®øc cña Chñ tÞch Hå ChÝ
Minh,
NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 2007, tr.76.
[107.] Thi ®ua vÒ lßng yªu níc th× chóng ta th¾ng.
Nh÷ng bøc ¶nh cña B¸c Hå chóng ta biÕt ®îc ®Õn ngµy nay, thêng lµ
kh«ng thÊy B¸c mÆc Com-plª, th¾t cla-v¸t. Nhí l¹i kho¶ng th¸ng 10 n¨m 1945,
khi ®i th¨m tØnh Th¸i B×nh, B¸c gÆp mét ®éi viªn b¶o vÖ ch©n ®i giÇy ghÖt,
th¾t lng to b¶n (bÊy giê gäi lµ xanh-tuya-r«ng…) vµ th¾t c¶ cla-v¸t n÷a. B¸c
dõng l¹i nãi:
- Chó mµ còng ph¶i th¾t c¸i nµy µ?
Trong B¾c Bé phñ, thÊy cã mét sè c¸n bé tõ chiÕn khu míi vÒ ®· “xóng
xÝnh”, B¸c nhÑ nhµng:
- Tr«ng c¸c chó ra d¸ng ngêi thµnh phè råi…
B¸c bao giê còng mong ®ång bµo ai còng cã c¬m ¨n, ¸o mÆc, ®îc häc
hµnh. Råi B¸c cßn mong c¸c ch¸u cã ¸o ®Ñp, cô giµ cã kh¨n lôa… B¸c kh«ng
bao giê lÊy ý cña m×nh ¸p ®Æt cho ngêi kh¸c, kh«ng b¾t ai cø ph¶i theo m×nh.
LÇn sang th¨m mét níc b¹n, mét c¸n bé ngo¹i giao xin phÐp ra phè. B¸c
b¾t c¸n bé ®ã mÆc quÇn ¸o, th¾t cla- v¸t nghiªm chØnh råi míi cho phÐp ®i.
B¸c nãi:
- §êi sèng kh¸ h¬n th× ¨n mÆc còng ®îc kh¸ lªn. Nhng ph¶i tuú c¶nh, tuú
thêi.
“Thêi” vµ “c¶nh” n¨m 1945 lµ ®a sè ®ång bµo ta võa qua 80 n¨m bÞ ¸p
bøc n« lÖ, qua c¬n ®ãi Êt DËu, võa bÞ lôt b·o, miÕng c¬m, cñ khoai cha ®ñ
¨n, ¸o kh«ng ®ñ mÆc. ThÕ mµ c¸c c¸n bé - lµ nh÷ng ®Çy tí cña nh©n d©n, nh
lêi B¸c d¹y - l¹i mÆc nh÷ng bé quÇn ¸o sang träng, ®¾t tiÒn, kh«ng ph¶i lóc,
th× “khã coi”. Khi B¸c ®i th¨m ®ång bµo n«ng d©n, B¸c ®i dÐp, tíi ruéng, B¸c
bá dÐp, s¾n quÇn léi ruéng, t¸t níc víi bµ con. Trong khi ®ã, cã anh c¸n bé, ®i
giÇy bãng lo¸ng, chØ cã thÓ ®øng trªn bê hái th¨m.
B¸o Nh©n d©n ngµy 18/5/1994, cã ®¨ng mét bµi, néi dung tãm t¾t nh
sau:
ChuyÖn r»ng vµo kho¶ng cuèi th¸ng 4 n¨m 1946, do t×nh h×nh thùc d©n
Ph¸p kh«ng chÞu tõ bá ý ®å x©m lîc trë l¹i ViÖt Nam, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn, thêi

-15-
gian chuÈn bÞ kh¸ng chiÕn, B¸c vµ ph¸i ®oµn do Thñ tíng Ph¹m V¨n §ång lµm
trëng ®oµn, sang th¨m Ph¸p ®iÒu ®×nh víi ChÝnh phñ Ph¸p.
Tríc ngµy ra ®i, vÉn thÊy B¸c lµm viÖc theo ®óng thêi gian biÓu ®·
®Þnh, ch¼ng thÊy B¸c “s¾m söa g×”. Trong khi ®ã, mét sè c¸n bé trong ph¸i
®oµn lo t×m hiÓu “mèt” Pa-ri, lo may mÆc nh÷ng bé com-plª, s¬-mi, cla-v¸t,
®ãng giÇy míi, vµ cã ngêi cßn lo c¶ kho¶n níc hoa.
ViÖc lµm Êy cña c¸c c¸n bé còng lµ ®iÒu tèt. Nhng cã ®iÒu ch¾c lµ c¸c
“vÞ” ®i h¬i xa, hay cã thÓ h¬i “ån µo”, cã vÎ nh mét cuéc thi ®ua may s¾m.
ChuyÖn ®ã ®Õn t¹i B¸c.
Th¬ng yªu, b×nh ®¼ng, nhng kh«ng thÓ kh«ng nh¾c nhë, B¸c nãi:
- C¸c chó muèn thi ®ua víi Tæng thèng, Thñ tíng níc ngoµi vÒ ¨n mÆc
th× thua hä th«i. B¸c ch¸u ta thi ®ua víi hä vÒ lßng yªu níc, th¬ng d©n th× ta
míi th¾ng.
NguyÔn ViÖt Hång
TrÝch trong “B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch
TËp 4, Nxb Lao ®éng, H.1993
20- [89.] §¹o ®øc ngêi ¨n c¬m.
Mét chiÕn sÜ b¶o vÖ B¸c - sau nµy ®îc phong qu©n hµm cÊp tíng - cã
lÇn nãi r»ng:
“B¸c thêng d¹y qu©n d©n ta “cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng v« t”,
B¸c d¹y ph¶i lµm g¬ng tríc. B¸c d¹y ph¶i nªu cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Cã c¸n bé
nghÜ r»ng “®¹o ®øc” c¸ch m¹ng lµ ®Ó ¸p dông trong c«ng t¸c th«i. B¶n th©n
t«i, ®îc gÇn B¸c thÊy ngay trong khi ¨n c¬m, B¸c còng ®· d¹y cho chóng t«i
thÕ nµo lµ “®¹o ®øc”.
Thø nhÊt, B¸c kh«ng bao giê ®ßi hái lµ Chñ tÞch níc ph¶i ®îc ¨n thø nµy,
thø kia. Kh¸ng chiÕn gian khæ ®· ®µnh lµ B¸c sèng nh mét ngêi b×nh thêng, khi
hoµ b×nh lËp l¹i cã ®iÒu kiÖn B¸c còng kh«ng muèn coi m×nh lµ “vua” cã g×
ngon, l¹ lµ “cèng, hiÕn”.
Thø hai, mãn ¨n cña B¸c rÊt gi¶n dÞ, toµn c¸c mãn d©n téc, t¬ng cµ, c¸
kho… thêng lµ chØ 3 mãn trong ®ã cã b¸t canh, kh¸ h¬n lµ 4-5 mãn th«i…
Thø ba, B¸c thêng b¶o chóng t«i, ¨n mãn g× cho hÕt mãn Êy, kh«ng
®ông ®Üa vµo c¸c mãn kh¸c. G¾p thøc ¨n ph¶i cho cã ý. C¾t miÕng b¬ còng
ph¶i cho vu«ng vøc. Nhí lÇn ®i khu 4, ®ång chÝ BÝ th vµ Chñ tÞch Qu¶ng
B×nh ¨n c¬m víi B¸c, trong m©m cã mét b¸t m¾m NghÖ h¬i nhiÒu. B¸c dïng
b÷a xong tríc, ngåi bªn m©m c¬m. Hai c¸n bé tØnh ¨n tiÕp råi bu«ng ®òa. B¸c
nh×n b¸t m¾m nãi:
- Hai chó xÎ b¸t m¾m ra, cho c¬m thªm vµo ¨n cho hÕt.
Hai “quan ®Çu tØnh” ®µnh ph¶i ¨n tiÕp võa no, võa mÆn… ChiÒu
h«m ®ã, hai ®ång chÝ ®a B¸c ®i th¨m bê biÓn, trêi n¾ng, ¨n mÆn nªn kh¸t níc
qu¸.

-16-
LÇn kh¸c, mét c¸n bé ngo¹i giao cao cÊp ngêi Hµ TÜnh ®îc ¨n c¬m víi
B¸c, ®· g¾p mÊy cäng rau muèng cuèi cïng vµo b¸t t¬ng ¨n hÕt. Tëng lµ ®·
“hoµn thµnh nhiÖm vô” nµo ngê B¸c l¹i nãi:
- T¬ng NghÖ ®ång bµo cho B¸c, ngon l¾m. Ch¸u cho thªm Ýt c¬m vµo
b¸t “quÑt” cho hÕt…
Thø t, cã mãn g× ngon kh«ng bao giê B¸c ¨n mét m×nh, B¸c sÏ cho ngêi
nµy, ngêi kia råi sau cïng míi ®Õn phÇn m×nh, thêng lµ phÇn Ýt nhÊt. ¡n xong
thu xÕp b¸t ®òa gän gµng, ®Ó ®ì vÊt v¶ cho ngêi phôc vô.
Thø n¨m, t«i cã c¶m gi¸c lµ ®«i khi ¨n c¬m cã nh÷ng gi©y phót B¸c cÇm
®«i ®òa, n©ng b¸t c¬m. B¸c nh t lù vÒ ®iÒu g× ®ã. Tëng nh B¸c nghÜ ®Õn
®ång bµo, cô giµ, em bÐ ®ãi r¸ch ë ®©u ®©u. Tëng nh B¸c nhí l¹i nh÷ng ngµy
lao ®éng ë xø ngêi kiÕm tõng mÈu b¸nh ®Ó ¨n, ®Ó uèng, ®Ó lµm c¸ch
m¹ng… Hay lµ B¸c l¹i nghÜ ®Õn nh÷ng lÇn tï ®µy kh«ng cã g× ¨n. ThËt khã
hiÓu mµ cµng khã hiÓu, t«i l¹i cµng th¬ng B¸c qu¸, th¬ng qu¸. B©y giê vµo
nh÷ng b÷a tiÖc cao l¬ng, mü vÞ, rîu bia thøc ¨n bµy la liÖt, qu¸i l¹ t«i l¹i nhí
®Õn B¸c råi… cã ¨n còng ch¼ng thÊy ngon nh khi xa ngåi vµo m©m c¬m ®¹m
b¹c víi B¸c”.
TrÝch trong cuèn “TÊm lßng cña B¸c” S®d, tr.107
[93.] ¡n no råi h·y ®Õn lµm viÖc.
Anh em, b¹n bÌ, hä hµng l©u ngµy gÆp nhau, cïng uèng mét chÐn rîu, ¨n
víi nhau mét b÷a c¬m còng lµ viÖc thêng t×nh. C¸i chÝnh lµ ë tÊm lßng trung
thùc, t×nh nghÜa, kÝnh träng, yªu th¬ng nhau chø kh«ng nªn “kh¸ch mét khøa m-
êi” tranh thñ chi tiªu “tiÒn chïa” x¶ l¸ng. Kh¸ch kh«ng nªn v× c¬ng vÞ “gîi ý”
khÐo ®Ó chñ nhµ “nghªnh tiÕp”.
Anh em ë gÇn B¸c cho biÕt, dï trong kh¸ng chiÕn ë ViÖt B¾c, hay khi
®· vÒ Hµ Néi, kÓ c¶ trong nh÷ng n¨m chèng Mü, cøu níc, hÔ ®i c«ng t¸c xa,
gÇn, lµ nhÊt ®Þnh B¸c “b¾t” mang c¬m ®i theo. Khi c¬m n¾m, ®én c¶ ng«,
m×. Khi lµ b¸nh m× víi thøc ¨n nguéi. ChØ cã canh lµ cho vµo phÝch ®Ó ®Õn
b÷a, B¸c dïng cho nãng.
Nhí lÇn vÒ th¨m tØnh Th¸i B×nh, TØnh uû vµ Uû ban nh©n d©n cè nµi
B¸c ë l¹i ¨n c¬m. B¸c nãi: “§i th¨m tØnh lôt cßn ¨n uèng nçi g×”. Nãi xong, B¸c
l¹i th¬ng c¸n bé v× ®· cã c¬m s½n. B¸c gäi ®ång chÝ c¶nh vÖ ®a c¬m n¾m
thøc ¨n mÆn cña B¸c ®Õn vµ b¶o:
- Mêi ®ång chÝ BÝ th vµ Chñ tÞch ®Õn ¨n c¬m víi B¸c. Cßn chó vµ b¸c
sÜ sang m©m kia ¨n c¬m víi c¸n bé tØnh.
Thêng lµ ®i c«ng t¸c, ®Õn b÷a B¸c cho dõng xe, chän n¬i v¾ng, m¸t,
s¹ch, B¸c, ch¸u mang c¬m ra ¨n. Lµm viÖc xong, B¸c chän giê ra vÒ ®Ó kÞp ¨n
c¬m “ë nhµ”. NÕu kh«ng, l¹i cã c¬m nÊu b÷a thø hai mang theo.
ChØ khi nµo ë ®©u, c«ng t¸c l©u B¸c míi chÞu “¨n” c¬m ë ®Þa ph¬ng.
Bao giê B¸c còng dÆn “chñ nhµ”:
- §oµn B¸c ®i cã tõng nµy ngêi. NÕu ®îc, chØ ¨n tõng nµy, tõng nµy…

-17-
Dï kh«ng nghe lêi B¸c, chñ nhµ dän “cç” ra, B¸c còng cã c¸ch riªng cña
B¸c. B¸c nãi víi anh em:
- B¸c ch¸u ta chØ ¨n hÕt mãn nµy, mãn nµy th«i. Cßn mãn nµy ®Ó
nguyªn.
Nhµ chñ thiÕt tha mêi B¸c dïng thö mãn “c©y nhµ l¸ vên”, B¸c còng chØ
g¾p vµo b¸t anh em vµ b¸t m×nh mçi ngêi mét miÕng råi l¹i xÕp ngay ng¾n
®Üa thøc ¨n Êy, kiªn quyÕt ®Ó ra ngoµi m©m, ngêi ngoµi nh×n vµo thÊy ®Üa
thøc ¨n vÉn nh nguyªn vÑn. B¸c nãi víi c¸n bé:
- Ngêi ta dän mét b÷a sang, B¸c ch¸u m×nh cã khi còng ch¼ng ¨n ®©u,
ch¼ng ¨n hÕt. Nhng ®i råi ®Ó l¹i c¸i tiÕng: §Êy, B¸c Hå ®Õn th¨m còng lµm
c¬m thÕ nµy, thÕ nä, còng ®iÒu ®éng ngêi nµy, ngêi nä tõ giao tÕ sang, mÊt
thêi gian. ThÕ lµ, tù m×nh, B¸c bao che cho c¸i chuyÖn x«i, thÞt… Cø ¨n no råi
®Õn lµm viÖc.
NguyÔn ViÖt Hång

TrÝch trong “B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch


TËp 4, Nxb Lao ®éng, H.1993
[85.] Ai ¨n th× ngêi Êy tr¶ tiÒn
N¨m 1954, hoµ b×nh lËp l¹i trªn nöa níc. §ång bµo c¸c ®Þa ph¬ng cã s¶n
vËt g× quý ®Òu göi mét Ýt lªn biÕu B¸c ®Ó giíi thiÖu thµnh tÝch t¨ng gia víi
Ngêi.
Trong mét b÷a c¬m, B¸c thÊy cã mãn cµ NghÖ, qu¶ nhá, cïi dßn, ng©m
m¾m. B÷a Êy B¸c ¨n rÊt ngon. H«m sau l¹i cã mãn cµ quª h¬ng. B¸c ¨n hÕt vµi
ba qu¶. ThÊy thÕ ®ång chÝ anh nu«i l¹i dän cµ.
B¸c hái:
- Cµ muèi mua hay ai cho thÕ?
- Tha B¸c, ®ång bµo NghÖ An ®a ra tÆng B¸c.
- Cã nhiÒu kh«ng?
- D¹, mét « t« ¹.
B¸c chËm r·i nãi:
- ThÕ nµy nhÐ. Cµ NghÖ ¨n rÊt ngon. B¸c ¨n mÊy b÷a liÒn lµ ®ñ råi.
B©y giê ai muèn ¨n n÷a th× tr¶ tiÒn cho ®ång bµo NghÖ An.
§ång chÝ chiÕn sÜ anh nu«i lïi ra nãi:
- ChÕt cha! §· b¶o mµ.
BÝch H¹nh "B¸c Hå víi chiÕn sÜ"
TËp 3, NXB Qu©n ®éi nh©n d©n. H. 1998.
[83.] B÷a c¬m kh¸ng chiÕn
Kho¶ng gi÷a n¨m 1952, §oµn ®¹i biÓu qu©n ®éi gåm 20 ngêi tiªu biÓu
cña c¸c ®¬n vÞ chñ lùc, bé ®éi ®Þa ph¬ng vµ d©n qu©n du kÝch trong c¶ níc
®Õn Tuyªn Quang dù "§¹i héi liªn hoan anh hïng chiÕn sÜ thi ®ua c«ng n«ng
binh toµn quèc".

-18-
Tríc khi vµo §¹i héi, B¸c mêi c¬m mäi ngêi. Cô Hoµng Hanh, ThiÕu tíng
TrÇn §¹i NghÜa, anh Ng« Gia Kh¶m, chÞ NguyÔn ThÞ Chiªn vµ mét em thiÕu
nhi ®îc B¸c gäi ngåi cïng m©m víi B¸c.
Trªn chiÕc bµn b»ng tre nøa s¹ch sÏ, thøc ¨n ®îc bµy lªn, cã thÞt gµ, c¸
r¸n, da chua, rau vµ c¶ mét b¸t da nÊu dÊm c¸. B¸c nãi: "§©y lµ b÷a c¬m kh¸ng
chiÕn ®Ó chóc mõng c¸c chiÕn sÜ thi ®ua ®· lËp nhiÒu thµnh tÝch trong s¶n
xuÊt vµ chiÕn ®Êu. Trung ¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ kh«ng cã g× nhiÒu, chØ
toµn nh÷ng thø do anh em trong c¬ quan vµ B¸c trång trät, ch¨n nu«i thu h¸i ® -
îc, mêi cô, c¸c c« c¸c chó ¨n. §· ¨n lµ ¨n thËt no, ¨n no ®Ó ®ñ søc tham gia héi
nghÞ, nghe hiÓu hÕt mäi ®iÒu vÒ nãi l¹i víi nh©n d©n. Nµo, xin mêi! Råi B¸c
cÇm ®òa g¾p thøc ¨n vµo b¸t cho tõng ngêi.
Cã ®ång chÝ nãi: "Chao «i! B¸c thÕt chóng ch¸u nhiÒu mãn qu¸". B¸c
quay sang vui vÎ nãi: "TÊt c¶ ®©y ®Òu lµ kÕt qu¶ t¨ng gia s¶n xuÊt cña tËp
thÓ c¬ quan: gµ vµ c¸ lµ B¸c tù nu«i. Rau th× c¸c c« c¸c chó xem k×a - B¸c chØ
tay ra kho¶ng ®Êt phÝa sau héi trêng. Gi÷a t¸n c©y cao, cã mét kho¶ng n¾ng
réng, nh×n râ c¸c luèng rau xanh vµ giµn bÇu t¬i. B¸c tiÕp: Rau th¬m, hµnh tái
còng kh«ng ph¶i mua. H«m nay cha giÕt lîn, ®Ó Héi nghÞ thµnh c«ng, råi sÏ
khao chung mét b÷a.
Mäi ngêi m¶i nghe B¸c nãi, kh«ng ai g¾p thøc ¨n. B¸c l¹i vån v· giôc:
"Nµo tÊt c¶ ¨n ®i, ¨n xong ta sÏ nãi chuyÖn víi nhau".
Cã B¸c cïng ¨n, mäi ngêi ¨n rÊt ngon lµnh, vui vÎ. Trong b÷a ¨n, nh×n anh
Ng« Gia Kh¶m cã th¬ng tËt ë tay, cÇm th×a xóc ¨n thËt vÊt v¶, B¸c r¬m rím níc
m¾t vµ cø g¾p cho anh ®Òu. ThÊy chÞ Chiªn thÝch ¨n c¸, B¸c hái:
- Quª ch¸u cã nu«i c¸ kh«ng?
- Tha B¸c, kh«ng nu«i ¹. Khi muèn ¨n th× x¸ch giá ra ®ång, hoÆc ®¸nh
b¾t ë ao, hå, s«ng.
- ë ®©y, B¸c vµ anh em trong c¬ quan chØ ng¨n l¹i mét qu·ng suèi, vËy
mµ c¸ to thÕ ®Êy.
B¸c vui vÎ hái chuyÖn mäi ngêi. B÷a ¨n h«m Êy thËt ngon miÖng, tho¶i
m¸i vµ th©n thiÕt.
Trung Kiªn TrÝch trong cuèn “B¸c Hå víi chiÕn sÜ"
NXB Qu©n ®éi nh©n d©n, H. 1994.
21- [116.] §ãn vua hay ®ãn B¸c.
Håi cßn bÐ, t«i ®îc thÊy mét lÇn nh©n d©n huyÖn ThiÖu Ho¸ tæ chøc
®ãn B¶o §¹i ®Õn kh¸nh thµnh trêng tiÓu häc cña huyÖn.
Kh«ng biÕt thî ë ®©u vÒ, hä dùng cæng chµo b»ng gç, b»ng m©y, b»ng
cµnh dõa, ®an, cµi hoa l¸, viÕt ch÷, treo cê, gi¨ng ®Ìn rÊt c«ng phu… C¸c quan
së t¹i tõ c¸c x· xa vÒ, mò ¸o thông xanh, giµy hia xóng xÝnh ch¾p tay chê ®îi.
LÝnh tr¸ng sóng èng canh g¸c nghiªm ngÆt. Tr«ng ®Õn l¹ m¾t…
Lín lªn theo c¸ch m¹ng, t«i ®îc chøng kiÕn mét sè lÇn c¸c c¬ quan, ®¬n
vÞ, ®oµn thÓ, héi nghÞ ®ãn B¸c…

-19-
LÇn B¸c ®Õn dù lÔ kû niÖm thµnh lËp qu©n ®éi ë nhµ kh¸ch quèc tÕ
trªn ®êng Ph¹m Ngò L·o. B¸c tõ mét chiÕc xe kh«ng ®îc ®Ñp l¾m bíc xuèng,
anh em chóng t«i quªn c¶ kû luËt ch¹y ra v©y lÊy B¸c. MÊy ®ång chÝ b¶o vÖ
x« bËt chóng t«i ra. B¸c chØ nãi nhÑ nhµng:
- C¸c ch¸u ®Ó B¸c ®i. C¸c chó ®õng lµm thÕ.
LÇn vµo Vinh, s¸ng sím, hoa trong vên t¬i lµ thÕ mµ míi 9, 10 giê ®· rò
xuèng lµm cho c¸c vÞ chñ nhµ hÐo h¾t c¶ ruét gan.
B¸c ra vên, cÇm c©y hoa nhæ lªn. Th× ra kh«ng ph¶i lµ c©y hoa trång
mµ míi c¾m… B¸c còng nhÑ nhµng nãi:
- Kh«ng nªn lµm thÕ…
N¨m 1953, Trung ¬ng Héi Phô n÷ mêi B¸c ®Õn th¨m. ChÞ em h« hµo
quÐt nhµ trong, vên ngoµi, ®Çu cæng s¹ch sÏ. C¸c chÞ c¨ng mét khÈu hiÖu c¾t
d¸n ch÷ “Hå ChÝ Minh mu«n n¨m” nhng kh«ng d¸n c¸c dÊu. L¹i mét cæng chµo
kÕt l¸, cµi hoa rõng… Ai còng b¶o nhau mÆc quÇn ¸o thËt ®Ñp råi xÕp hai
hµng, tõ cæng vµo nhµ nh kiÓu “hµng rµo danh dù”, håi hép, chê ®îi…
S¬ng sím ViÖt B¾c ®· tan, trêi ®· ®Ñp. Chê m·i kh«ng thÊy kh¸ch
®Õn. Chñ tÞch Héi ®· sèt ruét hÕt ®i ra, l¹i ®i vµo. Bçng cã tiÕng b¸o:
- ChÞ XuyÕn ¬i! B¸c ë trong nµy råi!...
ThÕ lµ hµng rµo danh dù tan! ïa vµo trong nhµ ®· thÊy B¸c ®ang th¨m
vên rau, giÕng níc… B¸c bíc ra cæng, B¸c nãi:
- Chµo c¸c c«, c¸c ch¸u. Vµo nhµ thÊy v¾ng. B¸c ®o¸n ngay lµ tÊt c¶ ë
ngoµi nµy.
Nh×n lªn khÈu hiÖu, B¸c cêi:
- TiÕng ViÖt ta cã dÊu, ph¸t ©m rÊt hay, ph©n biÖt râ rµng. D¸n ch÷
thÕ nµy ®äc thÕ nµo còng ®îc, sai ý cña m×nh ®i.
Vµo ®Õn Héi trêng B¸c hái:
- C¸c c« ®ãn ai thÕ?
Mäi ngêi ngí ra, kh«ng râ ý B¸c lµ thÕ nµo.
- Tha B¸c, ®ãn B¸c ®Êy ¹!
B¸c «n tån nãi:
- µ ra thÕ. C¸c c« ®ãn B¸c, chø cã ph¶i ®ãn «ng vua, «ng quan nµo ®©u
mµ söa so¹n trang trÝ cÇu kú nh thÕ!...
NghÜ th¬ng c¸c chÞ mÊt vui, B¸c “rÏ” sang chuyÖn kh¸c khen:
- S¹ch sÏ, gän gµng thêng xuyªn hay chØ ®îc h«m nay th«i ®Êy!...
B©y giê c¸c chÞ em míi d¸m “b¾t chuyÖn”:
- D¹ tha B¸c, thêng xuyªn ¹.
Th¶o H¹nh (Theo chÞ X vµ c¸c anh H.§)
TrÝch trong cuèn: “TÊm lßng cña B¸c”
Nxb C«ng an ND, H.2005
[78.] Mét b÷a ¨n tèi cña B¸c

-20-
Th¸ng 4 n¨m 1946, gi÷a lóc ®Êt níc ®ang bÒ bén c«ng viÖc, th× B¸c
vÉn dµnh nh÷ng th× giê quý b¸u vÒ Ninh B×nh dµn xÕp nh÷ng vÊn ®Ò ®èi
néi, ®èi ngo¹i cã lîi cho quèc gia. Vµo kho¶ng ngµy 10 ®Õn 12, B¸c ®i qua thÞ
x· Ninh B×nh ®Ó xuèng Ph¸t DiÖm. Lóc ®ã t«i lµ quyÒn Chñ tÞch Uû ban
hµnh chÝnh tØnh. Mét dÞp may hiÕm cã ®îc ®ãn B¸c vÒ tØnh, nghÜ vËy, t«i
mêi ®ång chÝ Uû viªn th ký kiªm Phã chñ tÞch vµ Ch¸nh V¨n phßng ®Õn héi ý.
Hai ®ång chÝ còng cïng chung mét ý nghÜ nh t«i.
T«i ph©n c«ng ®ång chÝ Phã Chñ tÞch huy ®éng nh©n d©n ra tËp
trung ®ãn B¸c, ®ång chÝ Ch¸nh V¨n phßng chuÈn bÞ c¬m mêi B¸c, cßn t«i phô
tr¸ch viÖc dän dÑp v¨n phßng, chuÈn bÞ chç nghØ vµ chç ngñ cho B¸c qua
®ªm.
Qu¶ nh t«i dù ®o¸n, s¸u giê chiÒu th× xe B¸c vÒ ®Õn phÝa nam thÞ x·
Ninh B×nh. Nh©n d©n ®· vÉy cê, h« khÈu hiÖu råi ïa xuèng lßng ®êng ®ãn
B¸c. B¸c ra khái xe vÉy chµo nh©n d©n. Nh©n lóc ®ã chóng t«i mêi B¸c vµo
trô së Uû ban hµnh chÝnh tØnh.
Tríc sù nhiÖt t×nh cña nh©n d©n thÞ x·, kh«ng nì tõ chèi, B¸c ®· vµo
gÆp Uû ban hµnh chÝnh tØnh Ninh B×nh.
§Õn cæng c¬ quan, B¸c b¶o ®ång chÝ l¸i xe dõng l¹i råi xuèng ®i bé.
Võa ®i B¸c võa hái t×nh h×nh ®êi sèng cña nh©n d©n, ®Æc biÖt ®ång bµo ë
vïng c«ng gi¸o. Chóng t«i b¸o c¸o víi B¸c vÒ nh÷ng khã kh¨n trong tØnh, mét sè
n¬i n«ng d©n cßn bÞ ®ãi.
B¸c c¨n dÆn chóng t«i ph¶i chó ý ®oµn kÕt l¬ng gi¸o, ®éng viªn bµ con
tÝch cùc t¨ng gia s¶n xuÊt ®Ó chèng ®ãi, chó ý c«ng t¸c diÖt giÆc dèt, më
nhiÒu líp b×nh d©n häc vô vµo buæi tra, buæi tèi, vËn ®éng bµ con ®i häc.
Chóng t«i mêi B¸c nghØ l¹i c¬ quan cho ®ì mÖt råi dïng b÷a tèi. Thùc ra
b÷a c¬m chóng t«i chuÈn bÞ cho B¸c kh«ng cã g× ngoµi mét con gµ giß luéc, n-
íc dÊm nÊu bÝ ®ao, v× lóc ®ã kinh phÝ cña Uû ban hµnh chÝnh tØnh còng
hÕt søc khã kh¨n.
B¸c nãi:
- Hµng ngµn ®ång bµo ta ®ang chê B¸c ngoµi kia, B¸c kh«ng thÓ nghØ
ë ®©y ®Ó ¨n c¬m ®îc v× 9 giê tèi B¸c ®· cã viÖc ë Chñ tÞch phñ. B©y giê c¸c
chó gióp B¸c: mét chó ra tËp hîp ®ång bµo vµo mét ng· t réng gÇn ®©y ®Ó
B¸c ra nãi chuyÖn víi ®ång bµo m¬i phót, mét chó ra cöa hµng b¸nh mua cho
B¸c mét cÆp b¸nh giß. Cßn c¸c chó ®i víi B¸c th× tranh thñ ¨n c¬m tr íc. Nãi
chuyÖn xong, B¸c ngîc Hµ Néi ngay cho kÞp hÑn. Trong xe B¸c sÏ ¨n b¸nh võa
®ì tèn kÐm, võa tiÕt kiÖm ®îc thêi gian cho B¸c.
Chóng t«i v©ng lêi B¸c lµm theo.
Nãi chuyÖn víi ®ång bµo Ninh B×nh h«m ®ã, B¸c nhÊn m¹nh:
- §ång bµo chó ý ®oµn kÕt l¬ng gi¸o v× ©m mu cña kÎ thï lu«n t×m c¸ch
chia rÏ ®ång bµo l¬ng gi¸o.
- §ång bµo tÝch cùc t¨ng gia s¶n xuÊt chèng giÆc ®ãi, chèng giÆc dèt.

-21-
- §ång bµo chuÈn bÞ tinh thÇn chÞu ®ùng gian khæ ®Ó chèng giÆc
ngo¹i x©m b¶o vÖ Tæ quèc.
KÕt thóc, B¸c hái:
- §ång bµo cã ®ång ý thùc hiÖn ba ®iÒu t«i nªu ra kh«ng?
- §ång ý! §ång ý! Hå Chñ tÞch mu«n n¨m.
Hµng ngµn n¾m tay g©n guèc gi¬ lªn hëng øng. TiÕng h« vµ tiÕng vç
tay r©m ran.
B¸c vÉy tay chµo ®ång bµo råi lªn xe vÒ Hµ Néi. Xe ®i ®îc mét qu·ng
B¸c míi b¾t ®Çu dïng "b÷a ¨n tèi" cña m×nh.
PhÝ V¨n B¸i kÓ, Hå Vò ghi
Trong cuèn "B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch"
TËp 1, NXB Lao ®éng, H. 1992.
22- [103.] T×nh yªu th¬ng bao la1
§oµn chuyªn gia y tÕ Céng hoµ D©n chñ §øc chóng t«i sang tíi thñ ®«
Hµ Néi vµo ngµy 2 th¸ng 2 n¨m 1956, sau mét thêi gian ngãt ba tuÇn ®¸p tµu
liªn vËn quèc tÕ tõ thµnh phè BÐc-lin. Chóng t«i c¶ th¶y gåm 35 ngêi, do Gi¸o
s TiÕn sÜ KiÕc-s¬, nhµ gi¶i phÉu xuÊt s¾c lµm trëng ®oµn. TÊt c¶ chóng t«i
sang ViÖt Nam lÇn ®Çu vµ ®Òu tù hµo nhng còng ®Òu lo l¾ng, håi hép tríc
nhiÖm vô mµ Héi ®ång toµn quèc mÆt trËn d©n téc ®· giao cho lµ gióp trang
bÞ nhµ th¬ng Phñ Do·n, tøc bÖnh viÖn H÷u NghÞ ViÖt Nam - Céng hoµ D©n
chñ §øc ngµy nay, b»ng nh÷ng m¸y mãc vµ dông cô y tÕ do nh©n d©n níc
chóng t«i göi tÆng nh©n d©n ViÖt Nam anh em.
Riªng t«i vµ mét vµi anh chÞ em n÷a, trong ®ã cã ®ång chÝ ThÝt-xkª,
T«n-man, §vª-s¬, VÝt-xtu-ba cã nhiÖm vô hoµn thµnh xëng lµm ch©n tay gi¶
cho c¸c ®ång chÝ th¬ng binh ViÖt Nam.
T«i cßn nhí, nh÷ng ngµy ®Çu tíi ViÖt Nam, thêi tiÕt kh¸ l¹nh vµ tÕt
Nguyªn §¸n còng s¾p ®Õn. C¶ mét kh«ng khÝ n« nøc chuÈn bÞ TÕt. Chóng t«i
®· ®îc sèng víi c¸c b¹n ViÖt Nam trong kh«ng khÝ Êy vµ sÏ kh«ng bao giê quªn
c¸c mãn ¨n d©n téc, c¸c phong tôc, c¸c trß vui trong TÕt cæ truyÒn. Riªng ®ång
chÝ trëng ®oµn cña chóng t«i cßn ®îc hëng mét vinh dù ®Æc biÖt cïng mét sè
b¹n quèc tÕ ¨n TÕt víi B¸c Hå. §i dù vÒ, ®ång chÝ ®· kÓ cho chóng t«i nghe
nhiÒu mÈu chuyÖn lý thó trong dÞp hiÕm cã Êy vµ chóng t«i ®Òu hy väng
r»ng trong thêi gian c«ng t¸c ë ViÖt Nam sÏ cã dÞp ®îc tr«ng thÊy Ngêi. Vµ,
kh«ng ngê lµ chóng t«i ®· kh«ng nh÷ng ®îc tr«ng thÊy vÞ l·nh tô kÝnh yªu cña
nh©n d©n ViÖt Nam mµ cßn ®îc tha chuyÖn víi Ngêi, ®îc ë bªn Ngêi nhiÒu
lÇn.
LÇn thø nhÊt lµ tèi mïng 9 th¸ng 6, chóng t«i ®îc B¸c mêi ®Õn dù cuéc
vui trong vên Phñ Chñ tÞch do Ngêi tæ chøc riªng cho c¸c chuyªn gia c¸c níc x·
héi chñ nghÜa ë Ch©u ¢u. T«i nhí ®ªm ®Êy B¸c rÊt vui, coi chóng t«i nh ngêi
quen th©n ®· l©u vµ chÝnh v× vËy, ngay tõ giê phót ®Çu, chóng t«i ®· hoµn
toµn kh«ng c¶m thÊy nh÷ng ng¨n c¸ch gi÷a vÞ l·nh ®¹o tèi cao cña mét Nhµ níc
1
ViÕt theo lêi kÓ cña ®ång chÝ Quyn-th¬ ¤-®¬, b¸c sÜ næi tiÕng khoa chØnh h×nh.

-22-
víi nh÷ng c«ng d©n b×nh thêng. B¸c ®· kÓ chóng t«i nghe vÒ nh÷ng ngµy
®Çu kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p, vÒ nh÷ng ®au th¬ng, mÊt m¸t mµ
nh©n d©n ViÖt Nam ph¶i chÞu ®ùng ®Ó giµnh cho ®îc nÒn ®éc lËp, tù do
ch©n chÝnh cña m×nh. B¸c nãi: B¸c thay mÆt ChÝnh phñ vµ nh©n d©n ViÖt
Nam chµo mõng nh÷ng ngêi anh em x· héi chñ nghÜa ®· tõ nh÷ng ph¬ng trêi
xa sang ®©y chung søc, chung lßng gióp ®ì nh©n d©n ViÖt Nam trong c«ng
cuéc x©y dùng l¹i ®Êt níc. B¸c chØ nãi cã thÕ, kh«ng ®äc diÔn v¨n trang
nghiªm g× c¶, còng chÝnh v× vËy mµ chóng t«i cµng thÊm thÝa nh÷ng ®iÒu
B¸c mong muèn. B¸c ®· ®i gÆp, nãi chuyÖn víi tõng ®oµn chuyªn gia. Víi
®oµn chóng t«i, B¸c còng hái rÊt kü vÒ c«ng viÖc cña tõng nhãm, tõng ngêi.
BiÕt t«i phô tr¸ch nhãm chØnh h×nh, B¸c dõng l¹i hái kh¸ kü vÒ néi dung c«ng
viÖc vµ dÆn nÕu cã yªu cÇu g× th× cø cho B¸c biÕt. ThÊy chóng t«i cßn rÊt
trÎ, B¸c hái th¨m t×nh h×nh gia ®×nh, vî con ra sao. T«i cã tha víi B¸c lµ t«i cha
x©y dùng gia ®×nh, ngêi yªu cña t«i ®ang c«ng t¸c ë thñ ®« BÐc-lin. Chóng t«i
høa hÑn víi nhau lµ sÏ lµm lÔ thµnh h«n sau chuyÕn ®i c«ng t¸c nµy. B¸c vç
vai th©n mËt nãi: “Cho t«i göi lêi th¨m ngêi b¹n g¸i th©n yªu cña ®ång chÝ vµ
mong hai ngêi viÕt th ®Òu cho nhau”. T«i rÊt sung síng ®îc chuyÓn lêi th¨m
cña Ngêi tíi ngêi yªu cña t«i. Trong chÝn th¸ng c«ng t¸c ë ViÖt Nam, t«i ®· viÕt
cho c« Êy nh÷ng bøc th vµ ®iÒu thó vÞ lµ cho ®Õn nay, nh÷ng bøc th Êy vÉn
cßn gi÷ ®îc c¶. B¸c còng cã hái th¨m ®ång chÝ ¸c-n« Brèc, ngêi võa míi cíi vî
®îc ba th¸ng th× nhËn ®îc lÖnh ®i c«ng t¸c ë ViÖt Nam. §ång chÝ Brèc b¸o
c¸o víi B¸c r»ng, lóc ®Çu ngêi vî Êy còng buån, nhng khi hiÓu râ ý nghÜa c«ng
viÖc mµ chång sÏ lµm th× l¹i vui vÎ ngay…
Còng trong cuéc vui Êy, B¸c ®· ®Ò nghÞ tõng ®ång chÝ chuyªn gia h¸t
mét bµi d©n ca cña níc m×nh. Më ®Çu lµ tiÕng h¸t ªm dÞu cña mét n÷ v¨n
c«ng ViÖt Nam. Chóng t«i thÊy gay qu¸, bëi v× lµm thÇy thuèc chóng t«i ®©u
cã tµi h¸t! Mµ c¸c chuyªn gia níc kh¸c còng ch¼ng h¬n g× chóng t«i! Nhng råi
ai còng h¸t. §oµn chóng t«i rÊt ©n hËn lµ kh«ng thuéc mét bµi d©n ca nµo c¶,
cho nªn ®· xin phÐp B¸c h¸t bµi “L÷ ®oµn Ten-l¬-man”, mét bµi h¸t quen
thuéc cña nh÷ng ngêi ®· tõng chiÕn ®Êu ë T©y Ban Nha. Vµ B¸c còng gËt
®Çu khen.
Nhê cã lÇn gÆp Êy, ®îc B¸c Hå quan t©m, khuyÕn khÝch, t«i cµng tù
tin trong c«ng viÖc cña m×nh. Ch¼ng h¹n viÖc më réng xëng chØnh h×nh lóc
®Çu kh«ng ph¶i lµ ®· ®îc nhiÒu ®ång chÝ ViÖt Nam t¸n thµnh. T«i ®· tr×nh
bµy ý kiÕn cña t«i víi mét ®ång chÝ c¸n bé cao cÊp cña ViÖt Nam vµ kh«ng
ngê B¸c còng biÕt chuyÖn nµy. Cuèi cïng ý kiÕn cña t«i ®· ®îc B¸c, ®ång chÝ
Trêng Chinh håi Êy lµ Tæng BÝ th §¶ng vµ ®ång chÝ Thñ tíng Ph¹m V¨n §ång
ñng hé.
Ngµy 28 th¸ng 7 n¨m 1956, nh©n kh¸nh thµnh BÖnh viÖn H÷u nghÞ
ViÖt Nam - Céng hoµ D©n chñ §øc, B¸c Hå ®· tíi th¨m, mang ®Õn cho c¸n bé,
c«ng nh©n viªn ViÖt Nam vµ Céng hoµ D©n chñ §øc niÒm phÊn khëi ®Æc
biÖt. TiÕc r»ng, t«i kh«ng cã mÆt h«m ®ã v× bËn ®i c«ng t¸c ®Þa ph¬ng. Nh-
ng Ýt l©u sau, vµo ngµy 12 th¸ng 8, t¹i cuéc chiªu ®·i tiÔn §oµn ®¹i biÓu MÆt
trËn D©n téc níc Céng hoµ D©n chñ §øc do ®ång chÝ SmÝt-xl¬ dÉn ®Çu

-23-
®ang ë th¨m ViÖt Nam, t«i sung síng ®îc gÆp l¹i B¸c vµ cã ®iÒu kiÖn b¸o c¸o
víi Ngêi vÒ c«ng viÖc cña chóng t«i. T«i còng kh«ng quªn bµy tá niÒm xóc
®éng cña m×nh vÒ sù quan t©m cña B¸c. B¸c b¶o: “Chóng t«i c¶m ¬n c¸c ®ång
chÝ míi ®óng chø!”. B¸c tá ý quan t©m ®Æc biÖt víi vÊn ®Ò lµm ch©n tay
gi¶ vµ c«ng t¸c th¬ng binh x· héi nãi chung. Qua nh÷ng ®iÒu Ngêi hái, t«i
nhËn thÊy rÊt râ t×nh c¶m yªu th¬ng cña B¸c ®èi víi anh em th¬ng binh. ThËt
ra, t«i ®· nhËn thÊy ®iÒu ®ã ngay tõ khi mét ®ång chÝ b¸c sÜ ViÖt Nam cho
t«i xem bøc th cña B¸c Hå göi anh em th¬ng binh, bÖnh binh n¨m 1948. L¸ th
ng¾n, nhng trµn ®Çy t×nh th¬ng yªu cña vÞ cha giµ ®èi víi nh÷ng ngêi con u
tó cña Tæ quèc, ®ång thêi thÓ hiÖn néi dung hÕt søc ®óng ®¾n ®èi víi c«ng
t¸c th¬ng binh. T«i nhí m·i mét c©u trong l¸ th ®ã: “T«i cïng ®ång bµo lu«n
lu«n nhí ®Õn c¸c ®ång chÝ”. Võa qua, t«i ®· ®îc ®i nghiªn cøu t×nh h×nh
c«ng t¸c th¬ng binh trªn toµn miÒn B¾c, vµo ®Õn tËn khu giíi tuyÕn ë VÜnh
Linh, cho nªn ®· cã thÓ b¸o c¸o víi B¸c Hå mét sè suy nghÜ cña t«i. B¸c tõng
nãi “Th¬ng binh tµn chø kh«ng phÕ”, t«i nghÜ ®ã lµ mét ý kiÕn hÕt søc quan
träng, bëi v× nã ®éng viªn m¹nh mÏ anh em th¬ng binh lu«n lu«n nh×n thÊy
triÓn väng cña ®êi m×nh, nghÜa lµ cã thÓ trë thµnh ngêi cã Ých cho x· héi.
B¸c Hå rÊt chó ý l¾ng nghe nh÷ng ®iÒu t«i tha víi Ngêi.
Sau ®ã, B¸c nh×n t«i víi vÎ trÇm ng©m:
- §ång chÝ ¤-®¬, ®ång chÝ cã vui lßng viÕt thµnh v¨n b¶n cho t«i
nh÷ng ý kiÕn ®ång chÝ võa nãi kh«ng?
T«i sung síng ®¸p:
- D¹ tha B¸c, ®îc ¹!.
B¸c tá ý hµi lßng. Mét l¸t sau Ngêi l¹i nãi:
- Hay thÕ nµy vËy: t«i sÏ ®Ò nghÞ mét nhµ b¸o cña chóng t«i ®Õn ghi
l¹i nh÷ng ý kiÕn cña ®ång chÝ vµ cho ®¨ng lªn b¸o.
T«i kh«ng ngê ®iÒu t«i nãi l¹i cã thÓ cã Ých nh vËy. Ýt h«m sau, cã mét
®ång chÝ ë b¸o Nh©n d©n ®Õn t×m gÆp t«i vµ chóng t«i ®· lµm viÖc víi
nhau trong hai giê liÒn theo chØ thÞ cña B¸c. DÜ nhiªn, t«i cã thÓ nãi tØ mØ
h¬n lµ khi tha chuyÖn víi B¸c, vµ ®· nãi thªm vÒ tÇm quan träng cña thÓ dôc
thÓ thao ®èi víi søc khoÎ cña anh em th¬ng binh - thËt t×nh lµ nã cßn quan
träng h¬n c¶ ®èi víi ngêi thêng - nã gióp anh em v÷ng tin ë søc lùc m×nh, tù
thÊy lµm chñ ®îc søc khoÎ cña m×nh, kh«ng bÞ lÖ thuéc vµo th¬ng tËt hay trë
ng¹i v× th¬ng tËt. T«i còng tr×nh bµy mét sè kinh nghiÖm vÒ viÖc d¹y nghÒ
cho th¬ng binh ë Céng hoµ D©n chñ vµ b¸o Nh©n d©n còng giíi thiÖu l¹i.
Lµ mét thÇy thuèc, t«i rÊt xóc ®éng tríc sù quan t©m cña B¸c ®èi víi th-
¬ng binh, mét mèi quan t©m chøa chan t×nh th¬ng yªu. ChÝnh t×nh c¶m ®ã
cña Ngêi ®· ®éng viªn t«i nhiÒu trong nh÷ng ngµy c«ng t¸c ë ViÖt Nam còng
nh trong suèt qu¸ tr×nh c«ng t¸c sau nµy cña t«i. Cã thÓ nãi: Chóng t«i ®· lµm
viÖc víi tÊt c¶ tr¸i tim m×nh.
TrÝch trong: “B¸c Hå nh chóng t«i ®· biÕt
S®d, tr.158

-24-
[105.] Ngêi Ph¸p, ngêi Mü
TuÇn b¸o “§©y Paris” ra ngµy 18/6/1946 lµ mét trong nh÷ng bµi viÕt
sím nhÊt, t¬ng ®èi ®Çy ®ñ nhÊt vÒ phong c¸ch cña B¸c Hå.
“Chñ tÞch níc ViÖt Nam lµ mét ngêi gi¶n dÞ qu¸ ®çi. Quanh n¨m «ng
chØ mÆc mét bé ¸o ka ki xoµng xÜnh vµ khi nh÷ng ngêi céng t¸c quanh «ng
®Ó ý, nãi víi «ng r»ng víi ®Þa vÞ «ng ngµy nay, nhiÒu khi cÇn ph¶i mÆc cho
®îc trang träng, th× «ng chØ mØm cêi tr¶ lêi:
Chóng ta tëng r»ng chóng ta ®îc quý träng v× cã ¸o ®Ñp mÆc, trong khi
bao nhiªu ®ång bµo m×nh trÇn ®ang rÐt run trong thµnh phè vµ c¸c vïng quª”.
Sù ¨n ë gi¶n dÞ ®Õn cùc ®é, nh mét nhµ Èn sÜ, ®ã lµ mét ®øc tÝnh râ
rÖt nhÊt cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Mét tuÇn lÔ «ng nhÞn ¨n mét b÷a, kh«ng
ph¶i lµ ®Ó hµnh h¹ m×nh cho khæ së mµ lµ ®Ó nªu mét tÊm g¬ng dÌ xÎn g¹o
cho ®ång bµo ®Æng lµm gi¶m bít n¹n ®ãi trong níc. HÕt th¶y mäi ngêi xung
quanh ®Òu b¾t chíc hµnh ®éng ®ã cña «ng.
Trong nh÷ng ngµy thêng, «ng thêng dïng c¬m ë B¾c Bé phñ, ngåi chung
víi hÕt th¶y mäi ngêi. Ngêi ta thÊy qu©y quÇn xung quanh bµn ¨n: c¸c bé trëng,
nh÷ng th ký vµ c¶ nh÷ng cËu thiÕu niªn phôc vô bµn giÊy. Nhê cã ®øc tÝnh
gi¶n dÞ cña «ng mµ khi ngåi ¨n víi mäi ngêi «ng kh«ng lµm cho ai ph¶i gi÷ kÏ
nhiÒu qu¸, mµ tr¸i l¹i, kh«ng khÝ chung lé ra, lóc nµo còng th©n mËt, còng vui
vÎ, g©y cho b÷a ¨n mét vÎ gia ®×nh.
TÝnh gi¶n dÞ vµ th©n mËt cña «ng cßn biÓu lé ra trong nh÷ng bµi diÔn
v¨n. Kh«ng bao giê «ng tá vÎ th«ng th¸i, vèn rÊt réng cña «ng. «ng th«ng th¹o
b¶y thø tiÕng kh¸c nhau vµ nãi ®îc rÊt nhiÒu tiÕng thæ ©m, tr¸i l¹i «ng chØ
dïng nh÷ng c©u n«m na, khiÕn cho mét ngêi dï quª mïa chÊt ph¸c nghe còng
hiÓu ngay ®îc. Ngµy «ng viÕt x· luËn cho B¸o Cøu quèc, tríc khi ®em bµi cho
nhµ in, bao giê «ng còng ®em ®äc cho mét sè ngêi kh«ng biÕt ch÷, «ng giµ, bµ
giµ cïng nghe. NÕu «ng thÊy thÝnh gi¶ tá vÎ kh«ng hiÓu mÊy nh÷ng ý tëng
trong bµi viÕt lËp tøc «ng viÕt l¹i ngay bµi kh¸c. TÊt c¶ ®øc tÝnh Hå ChÝ
Minh bao gåm trong mét cö chØ bÐ nhá ®ã.
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh rÊt ghÐt thãi khoa tr¬ng, v¨n vÎ. Mçi bµi diÔn
v¨n cña «ng lµ mét bµi häc nhá kÕt luËn b»ng mét ý kiÕn ®¹o ®øc. Bëi nh÷ng
ý tëng hÕt søc gi¶n ®¬n Êy mµ bµi diÔn v¨n cña «ng cã mét tiÕng vang lín
trong giíi trÝ thøc vµ d©n chóng”.
Hai m¬i l¨m n¨m sau bµi viÕt trªn, n¨m 1971 - sau khi B¸c Hå ®· mÊt,
mét ngêi Mü - nhµ b¸o, nhµ v¨n §©y-vÝt Han-bíc-st¬n trong cuèn s¸ch “Hå”
cña m×nh, do Nhµ xuÊt b¶n R¨ng-®«m Hao-s¬ ë Niu-Oãc Ên hµnh ®· viÕt:
“… Hå ChÝ Minh lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt kú l¹ cña thêi ®¹i nµy -
H¬i gièng G¨ng-®i, h¬i gièng Lª-nin, hoµn toµn ViÖt Nam. Cã lÏ h¬n bÊt kú
mét ngêi nµo kh¸c cña thÕ kû nµy, ®èi víi d©n téc cña «ng, vµ ®èi víi c¶ thÕ
giíi «ng lµ hiÖn th©n cña cuéc c¸ch m¹ng. ThÕ nhng ®èi víi hÇu hÕt n«ng d©n
ViÖt Nam, «ng lµ biÓu tîng cña cuéc sèng, hy väng, ®Êu tranh, hy sinh vµ
th¾ng lîi cña hä. ¤ng lµ mét ngêi ViÖt Nam lÞch sù, khiªm tèn, nãi n¨ng hoµ
nh·, kh«ng mµng ®Þa vÞ, lu«n lu«n mÆc quÇn ¸o ®¬n gi¶n nhÊt - c¸ch ¨n

-25-
mÆc cña «ng kh«ng kh¸c mÊy ngêi n«ng d©n nghÌo nhÊt - mét phong c¸ch mµ
ph¬ng T©y ®· chÕ giÔu «ng trong nhiÒu n¨m, cêi «ng thiÕu nghi thøc quyÒn
lùc, kh«ng cã ®ång phôc, kh«ng theo thêi trang. Cho ®Õn mét ngµy hä míi
tØnh ngé vµ nhËn thÊy chÝnh c¸i tÝnh gi¶n dÞ Êy, c¸i sïng b¸i sù gi¶n dÞ Êy,
c¸i kh¶ n¨ng hoµ m×nh vµo nh©n d©n Êy lµ c¬ së cho sù thµnh c«ng cña «ng.
Trong mét níc khi mµ d©n chóng ®· thÊy nh÷ng ngêi cÇm ®Çu ®¹t tíi
mét ®Þa vÞ nµo ®ã råi trë thµnh “T©y” h¬n lµ “ViÖt Nam”, bÞ quyÒn lùc,
tiÒn b¹c vµ lèi sèng ph¬ng T©y lµm thèi n¸t; trong mét níc khi nh÷ng ngêi ®ã
®· ngoi lªn kh¸ cao th× kh«ng lµm g× cho d©n chóng c¶, lËp tøc bÞ b¸n m×nh
cho ngêi níc ngoµi, tÝnh gi¶n dÞ cña «ng Hå lµ mét søc m¹nh. §Þa vÞ cµng cao
sang, «ng cµng gi¶n dÞ vµ trong s¹ch. H×nh nh «ng lu«n lu«n gi÷ ®îc nh÷ng gi¸
trÞ vÜnh cöu cña ngêi ViÖt Nam: kÝnh giµ, yªu trÎ, ghÐt tiÒn cña. «ng Hå
kh«ng cè t×m kiÕm cho m×nh nh÷ng c¸i trang søc quyÒn lùc v× «ng tù tin ë
m×nh vµ ë mèi quan hÖ cña «ng víi nh©n d©n, víi lÞch sö ®Õn nçi kh«ng cÇn
nh÷ng pho tîng, nh÷ng c¸i cÇu, nh÷ng pho s¸ch, nh÷ng tÊm ¶nh ®Ó chøng tá
®iÒu ®ã cho m×nh vµ cho thiªn h¹ biÕt. ViÖc «ng tõ chèi sù sïng b¸i c¸ nh©n
lµ ®Æc biÖt ®¸ng chó ý trong c¸i x· héi kÐm ph¸t triÓn…”
NguyÔn ViÖt Hång
TrÝch trong “B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch
TËp 4, Nxb Lao ®éng, H.1993

23- [106.] C¸i ®u«i T«n Ngé Kh«ng.


Mét c¸n bé cao cÊp dù líp ChØnh §¶ng Trung ¬ng kho¸ 1, n¨m 1952 t¹i
ViÖt B¾c nãi víi chóng t«i:
- B©y giê xem T©y Du Ký hay, ®Ñp thËt ®Êy nhng m×nh vÉn nhí m·i
c©u chuyÖn “ngoµi” T©y Du Ký hay nhÊt mµ m×nh ®îc B¸c Hå d¹y.
“N¨m Êy, B¸c ®Õn líp. B¸c nãi: “C¸c c«, c¸c chó (bao giê B¸c còng gäi
c¸c c« tríc, ®ång bµo, chiÕn sü tríc) häc ®· c¨ng th¼ng, nªn B¸c ®Ò nghÞ tèi
nay nghØ häc ®Ó B¸c ch¸u ta nãi chuyÖn vui.
C¶ líp vç tay hoan h«, kh«ng khÝ líp häc s«i næi h¼n lªn.
B¸c hái: “Trong c¸c chó ë ®©y, ai ®· ®äc T©y Du Ký?” NhiÒu c¸nh tay
gi¬ lªn. B¸c nh×n «ng T«n Quang PhiÖt lµ nhµ ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, ngêi ®·
tham gia s¸ng lËp §¶ng T©n ViÖt, bÊy giê lµ Tæng Th ký Uû ban Thêng trùc
Quèc héi, B¸c mêi «ng PhiÖt, ®ång h¬ng NghÖ An lªn kÓ chuyÖn, nhng yªu
cÇu chØ ®îc nãi trong 15 phót. ¤ng PhiÖt míi “®i” ®îc vµi ®o¹n ®· hÕt giê,
®µnh thó thùc “kÓ v¾n t¾t khã l¾m” vµ «ng PhiÖt “trªu” l¹i B¸c: “xin mêi
B¸c”.
B¸c cêi, “th«ng c¶m” råi kÓ:
“Tõ khi loµi ngêi cã ®Çu ãc t h÷u th× sinh ra nhiÒu thãi h, tËt xÊu. §êng
T¨ng lµ mét vÞ ch©n tu, b¶n chÊt tèt, cã lßng nh©n hËu, cã tÝnh khoan dung.
¤ng ta muèn chèng ¸p bøc, nh÷ng kh«ng cã ®êng lèi c¸ch m¹ng dÉn ®êng. Tin
vµo søc m¹nh c¶m ho¸ cña ®¹o PhËt, nªn «ng t×nh nguyÖn ®i lÊy Kinh PhËt
®Ó truyÒn b¸. Sau 14 n¨m trêi, tøc lµ qua 5.048 ngµy ®ªm, thµy trß §êng T¨ng

-26-
vît 18 v¹n 8 ngµn dÆm ®êng, chÞu ®ùng 81 tai ¬ng ®Ó lÊy ®îc 55 bé kinh
gåm 5.048 quyÓn. §ã lµ pho truyÖn dµi, ®Êu tranh gi÷a thiÖn vµ ¸c, chÝnh
nghÜa vµ phi nghÜa. Cßn cã thÓ t×m thÊy ë T©y Du Ký nhiÒu vÊn ®Ò bæ
Ých n÷a. §êng T¨ng lµ mét ngêi cã lËp trêng kiªn ®Þnh, cã b¶n lÜnh, t¹o ®îc c¸i
“bÊt biÕn” ®Ó ®èi phã víi c¸i “v¹n biÕn”.
Cßn T«n Ngé Kh«ng v× kh«ng tu thµnh ®¹o ®îc nªn vÉn cßn c¸i ®u«i.
Khi T«n Ngé Kh«ng biÕn thµnh c¸i ®×nh th× c¸i ®u«i ë sau ph¶i ho¸ phÐp lµm
c¸i cét cê. Bän ma v¬ng thÊy l¹, t¹i sao cét cê ë phÝa sau ®×nh, ph¸t hiÖn ra c¸i
®u«i cña TÒ Thiªn §¹i Th¸nh nªn kh«ng bÞ m¾c lõa, kh«ng vµo ®×nh n÷a, nªn
mu cña hä T«n bÞ thÊt b¹i…”.
Nghe ®Õn ®©y chóng t«i “sî” qu¸. Qu¶ lµ ®îc nghe mét b¶n “tæng
thuËt” vÒ gi¸ trÞ vÒ T©y Du Ký. BiÕt ch¾c lµ B¸c cßn c¸i g× ®ã n÷a nªn
chê…
B¸c nãi tiÕp:
“Ngêi c¸ch m¹ng chóng ta nÕu kh«ng tu dìng th× còng cã phen cã c¸i
®u«i Êy, dï nhá sÏ cã ngµy g©y hËu qu¶ kh«n lêng”…
C¶ líp ngåi im…
NguyÔn ViÖt Hång
TrÝch trong “B¸c Hå, con ngêi vµ phong c¸ch
S®d, tr. 177
[111.] Ch÷ “Quan liªu” viÕt thÕ nµo?
N¨m 1952, trong mét lÇn ®Õn th¨m líp “chØnh huÊn” chÝnh trÞ c¸n bé
trung, cao cÊp, anh em qu©y quÇn xung quanh B¸c, nghe B¸c kÓ chuyÖn, dÆn
dß.
Cuèi buæi, B¸c cÇm mét c¸i que nãi:
- C¸c chó häc ®· giái, b©y giê B¸c ®è ch÷ nµy xem c¸c chó cã biÕt
kh«ng nhÐ!
Anh em hëng øng “V©ng ¹! V©ng ¹!”. Ngêi nµo biÕt tiÕng Anh, tiÕng
Ph¸p, tiÕng Trung Quèc th× “nhÈm” l¹i kiÕn thøc cña m×nh, ngêi kh«ng biÕt
tiÕng níc ngoµi th× b¨n kho¨n cã ch÷ g× khã mµ l¹i kh«ng ®äc ®îc nhØ?
B¸c vÏ mét g¹ch ngang trªn mÆt ®Êt råi hái:
- Ch÷ g× nµo?
Tëng ch÷ “ph¹n”… ch÷ “cæ ®¹i” nµo chø ch÷ ®Êy ai mµ kh«ng biÕt. C¶
líp hß lªn: Tha B¸c, ch÷ “nhÊt” ¹.
B¸c khen:
- Giái ®Êy.
Råi B¸c l¹i g¹ch mét g¹ch n÷a díi ch÷ nhÊt. Cha kÞp hái, anh em ®· ån lªn:
- Ch÷ “nhÞ” ¹.
B¸c ®éng viªn:
- Giái l¾m…
Ngêi l¹i g¹ch thªm mét g¹ch n÷a díi hai g¹ch cò.

-27-
- Ch÷ “tam” ¹…
B¸c cêi:
- Kh¸ l¾m.
Råi Ngêi v¹ch thªm mét v¹ch n÷a díi ch÷ “tam”
- Ch÷ g× nµo?
“C¸c vÞ” ®í ngêi ra, nh×n vµo v¹ch ®Çu tiªn th× võa ph¶i, v¹ch thø hai
dµi h¬n ®· cã h¬i lÖch mét chót, v¹ch thø ba dµi h¬n tÝ n÷a còng kh«ng ®îc
“song song” cho l¾m, v¹ch thø t dµi nhÊt, cã vÎ ®· “cong” l¾m råi… TiÕng
Ph¸p th× kh«ng ph¶i. TiÕng H¸n ch÷ “tø” viÕt kh¸c c¬!
B¸c giôc:
- ThÕ nµo? C¸c nhµ “m¸c-xÝt”?
B¸c l¹i cÇm mét c¸i que v¹ch mét v¹ch, råi hai v¹ch däc tõ trªn xuèng díi,
ban ®Çu th× th¼ng ®øng, xuèng ®Õn v¹ch ngang thø hai ®· “queo”, v¹ch thø
ba th× “quÑo”, v¹ch bèn nh mét con giun, lo»ng ngo»ng nh c¸i ®u«i chuét
nh¾t…
B¸c ®øng dËy:
- ChÞu hÕt µ? Cã thÕ mµ kh«ng ®o¸n ra… C¸c chó biÕt c¶ ®Êy…
§Ó que xuèng ®Êt, B¸c nãi:
- Chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch, ®êng lèi cña §¶ng ®óng ®¾n… ®Õn tØnh th×
®· h¬i cong, ®Õn huyÖn ®· “t¶ h÷u”, ®Õn x· ®· sai lÖch. V× sao? V× c¸n bé
kh«ng lµm ®óng, kh«ng n¾m ch¾c chñ tr¬ng ®êng lèi, kh«ng gÇn gòi d©n,
kh«ng chÞu lµm “®Çy tí nh©n d©n” mµ chØ muèn lµm “quan c¸ch m¹ng”.
Cho nªn ch÷ Êy lµ ch÷ “quan liªu”. C¸c chó kh«ng häc nhng biÕt vµ vÉn lµm.
Cßn c¸i c¸c chó häc, th× c¸c chó l¹i Ýt lµm…
Häc viªn c¶ líp ®øng im, kh«ng d¸m nh×n vµo B¸c.
NguyÔn Hång Nhung trÝch trong “B¸c Hå víi chiÕn sü
Nxb Q§ND, H.1994
24- [117.] “C¸ch m¹ng” theo ý B¸c Hå.
N¨m 1946, khi nªu lªn khÈu hiÖu “cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng v«
t”, mét sè c¸n bé ®· gãp ý víi Ngêi lµ nghe “nã cò qu¸”. B¸c ®· gi¶i thÝch, ®¹i ý
“kh«ng ph¶i c¸i g× còng bá”.
N¨m 1947, ë chiÕn khu ViÖt B¾c, víi tªn ký lµ T©n Sinh, B¸c viÕt cuèn
“§êi sèng míi”, xuÊt b¶n lÇn ®Çu tiªn ngay trong n¨m ®ã.
Trong trang ®Çu tiªn ®Ò cËp tíi “§êi sèng míi”, t¸c gi¶ viÕt: “Kh«ng
ph¶i c¸i g× cò còng bá hÕt, kh«ng ph¶i c¸i g× còng lµm míi. C¸i g× cò lµ xÊu,
th× ph¶i bá. ThÝ dô: ta ph¶i bá hÕt tÝnh lêi biÕng, tham lam. C¸i g× cò kh«ng
xÊu nhng phiÒn phøc th× ph¶i söa ®æi l¹i cho hîp lý. ThÝ dô: ®¬n cö cíi hái
qu¸ xa xØ, ta ph¶i gi¶m bít ®i. “C¸i g× cò mµ tèt th× ph¶i ph¸t triÓn thªm. ThÝ
dô, ta ph¶i t¬ng th©n, t¬ng ¸i, tËn trung víi níc, tËn hiÕu víi d©n h¬n khi tríc.
C¸i g× míi mµ hay th× ta ph¶i lµm. ThÝ dô, ¨n ë cho hîp vÖ sinh, lµm viÖc cho
cã ng¨n n¾p”. N¨m 1958, khi ®ång chÝ Giang §øc TuÖ, BÝ th TØnh uû Th¸i

-28-
B×nh ®Õn gÆp B¸c t¹i V¨n phßng Chñ tÞch ngµy 20 th¸ng 10, B¸c dÆn: “C¸ch
m¹ng chØ xo¸ bá c¸i xÊu, c¸i dë vµ gi÷ l¹i c¸i tèt, c¸i hay”.
V¨n phßng Héi ®ång Bé trëng cã lu tr÷ mét bµi nãi chuyÖn cña B¸c, nhan
®Ò “Thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng tham « l·ng phÝ, chèng bÖnh quan liªu” (cha
x¸c minh chÝnh x¸c ngµy th¸ng ra ®êi cña v¨n kiÖn nªn t¹m xÕp vµo n¨m
1952).
B¸c nãi: “C¸ch m¹ng lµ tiªu diÖt nh÷ng c¸i xÊu, x©y dùng nh÷ng c¸i g×
tèt”.
B¸c thùc sù ®· cho ta mét tÊm g¬ng s¸ng vÒ lêi nãi vµ c¶ vÒ hµnh ®éng
c¸ch m¹ng.
B¸c ®· nghiªn cøu, ®èi chiÕu, g¹n läc, xo¸ bá tÊt c¶ nh÷ng c¸i “xÊu”
ngay trong lßng x· héi míi hiÖn ®¹i, v¨n minh nhÊt ®¬ng thêi, ®ång thêi ®·
ph¸t hiÖn vµ gi÷ l¹i tÊt c¶ nh÷ng c¸i hay, tèt, ®Ñp cña lÞch sö ph¸t triÓn c¸c
d©n téc trªn thÕ giíi, cæ, kim, ®«ng, t©y. Ngêi ®· thÊy ®îc c¸i hay, c¸i tèt
trong PhËt gi¸o, Thiªn chóa gi¸o, trong Khæng häc ®Ó vËn dông vµo cuéc c¸ch
m¹ng ViÖt Nam díi ¸nh s¸ng nh÷ng ®iÒu hay, ®iÒu tèt cña chñ nghÜa M¸c -
Lªnin.
B¸c còng thÊy ®îc trong tõng con ngêi, tõng céng ®ång ngêi, tuy “cò”,
tuy “xÊu”, nhng vÉn cã c¸i “tèt” ®Ó phôc vô c¸ch m¹ng, mµ c¸i tèt trªn hÕt “lµ
lßng yªu Tæ quèc, yªu níc, th¬ng nßi”. Cho nªn, ®· cã nh÷ng ngêi lµm quan to
cho Ph¸p, cho triÒu ®×nh HuÕ, ®· häc vµ kiÕm ®îc nhiÒu tiÒn trªn ®Êt níc
“t b¶n”, nh÷ng nhµ “t s¶n”, nh÷ng “®Þa chñ”, nh÷ng c«ng d©n sèng l©u, sèng
s©u víi kÎ ®Þch, nhng hä vÉn thÊy ®îc c¸i ®iÒu “c¸ch m¹ng” ë Chñ tÞch Hå
ChÝ Minh, tin vµ ®i theo “Cô Hå”.
Ngêi ®· ®Õn viÕng vµ th¾p h¬ng ë ®Òn Bµ TriÖu t¹i Thanh Ho¸,
thÝch c¸c lµn ®iÖu d©n ca NghÖ TÜnh, ViÖt Nam, Ph¸p, ý. Khi nãi, khi viÕt
®Òu dïng lêi lÏ, ch÷ nghÜa gi¶n dÞ, khi cÇn thiÕt còng ®· nªu lªn nh÷ng ý hay
cña Tæng thèng Hoa Kú, dÝ dám cña ngêi Anh, s©u s¾c cña Khæng Tö. TÊt c¶
nh÷ng ®iÒu Êy vµ biÕt bao ®iÒu kh¸c n÷a ®©u cã thÓ nãi lµ B¸c “cò”!.
B¸c ®· tõng nãi “Mét ®oµn thÓ m¹nh th× c¸i tèt ngµy cµng ph¸t triÓn, c¸i
dë ngµy cµng bít ®i. Mét ®iÒu tèt ph¶i ®a ra cho tÊt c¶ mäi ngêi cïng häc, mét
®iÒu xÊu ph¶i ®a ra cho tÊt c¶ mäi ngêi cïng biÕt mµ tr¸nh”. Ngêi còng ®· d¹y
r»ng xo¸ ®iÒu xÊu, lµm ®iÒu tèt kh«ng thÓ gÊp g¸p ®îc. V× nÕu cã nÊu c¬m
còng ph¶i 15 phót míi chÝn, huèng chi lµ söa ch÷a c¶ mét níc ®· 80 n¨m n« lÖ,
ngêi tèt cã, ngêi xÊu cã, mét ®¸m ruéng cã lóa l¹i cã cá, muèn nhæ cá còng ph¶i
vµi ba giê míi xong”.
Trong t×nh h×nh ®æi míi cña níc ta hiÖn nay, côm tõ “C¸ch m¹ng, c¸i
xÊu, c¸i tèt”, nhÊt thiÕt còng cÇn cho chóng ta suy nghÜ. Më cöa ®ãn giã bèn
ph¬ng, kh«ng ph¶i “nhËp” c¶ nh÷ng ®iÒu “míi”, “hiÖn ®¹i” nhng l¹i xÊu xa,
®åi b¹i, cã nh÷ng c¸i kh«ng tèt cña “kh¸ch” mµ chÝnh hä còng bá, tëm lîm, cµng
kh«ng ph¶i mét cuéc “lo¹i bá” nh÷ng c¸i “cò” ®Ñp dÇn mÊt ®i, c¸i míi cha tèt l¹i
®ang ®îc o bÕ, ®ang cã “m«i trêng” sinh s«i, n¶y në. §iÒu nµy lµm cho nh÷ng

-29-
ai ®ã, rÊt cùc ®oan, muèn trë l¹i hai ®Çu “cò, cò hÕt, míi, míi hÕt; cò xÊu hÕt,
míi tèt hÕt”. §ã lµ mét th¸i ®é kh«ng “c¸ch m¹ng”, nh lêi B¸c d¹y.
Theo cuèn: “Nhí lêi B¸c d¹y”
[88.] So s¸nh.
S¸ch "Söa ®æi lèi lµm viÖc" ký tªn X.Y.Z cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
viÕt vµo th¸ng 10/1947, ®îc Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt xuÊt b¶n lÇn ®Çu tiªn vµo
n¨m 1948, lÇn thø 7 vµo n¨m 1959. Tõ n¨m 1959 ®Õn nay, s¸ch cha cã ®iÒu
kiÖn t¸i b¶n n÷a.
Ch¬ng V cña s¸ch cã tiªu ®Ò “C¸ch l·nh ®¹o”. TiÕt 3 cña ch¬ng nµy ®îc
B¸c ®Æt tªn “Häc hái quÇn chóng nhng kh«ng theo ®u«i quÇn chóng”, trong
bµi cã ®o¹n B¸c nhÊn m¹nh r»ng “D©n chóng ®ång lßng viÖc g× còng lµm ®-
îc”, “D©n chóng kh«ng ñng hé viÖc g× lµm còng kh«ng nªn”. D©n chóng sÏ
kh«ng tin chóng ta nÕu c¸n bé kh«ng nhiÖt thµnh, khiªm tèn, chÞu khã häc hái
d©n chóng, “BiÕt, hä kh«ng nãi. Nãi, hä còng kh«ng nãi hÕt lêi”
§Ò cËp ®Õn ®Æc ®iÓm râ nhÊt trong t tëng cña d©n chóng lµ hä hay
“so s¸nh”, B¸c viÕt rÊt cô thÓ: “Hä so s¸nh b©y giê vµ hä so s¸nh thêi kú ®·
qua. Hä so s¸nh tõng viÖc vµ hä so s¸nh toµn bé. Do sù so s¸nh, hä thÊy chç
kh¸c nhau, hä thÊy mèi m©u thuÉn. Råi l¹i do ®ã, hä kÕt luËn, hä ®Ò ra c¸ch
gi¶i quyÕt”.
Trong khi viÕt bµi cña m×nh, B¸c Hå cho biÕt: “D©n chóng so s¸nh
®óng, gi¶i quyÕt ®óng”, lµ v× tai m¾t hä nhiÒu, viÖc g× hä còng nghe, còng
thÊy.
V× sù so s¸nh kü cµng ®ã mµ c¸ch gi¶i quyÕt cña d©n chóng bao giê
còng gän gµng, hîp lý, c«ng b×nh”, “D©n chóng còng do c¸ch so s¸nh ®ã
mµ hä biÕt râ rµng (c¸n bé)…”
B¸c cßn dÆn: “Trong d©n chóng, cã nhiÒu tÇng líp kh¸c nhau, tr×nh ®é
kh¸c nhau, ý kiÕn kh¸c nhau”, “Cè nhiªn kh«ng ph¶i d©n chóng nãi g×, ta còng
cø nh¾m m¾t theo”.
Vµ B¸c Hå d¹y c¸n bé còng ph¶i biÕt so s¸nh, “So ®i s¸nh l¹i, sÏ lßi ra mét
ý kiÕn mµ mäi ngêi ®Òu t¸n thµnh, hoÆc sè ®«ng ngêi t¸n thµnh”, “thµnh mét
ý kiÕn ®Çy ®ñ, ý kiÕn ®ã tøc lµ c¸i kÝch thíc nã tá râ sù ph¸t triÓn tr×nh ®é
cña d©n chóng trong n¬i ®ã, trong lóc ®ã. Theo ý kiÕn ®ã mµ lµm, nhÊt
®Þnh thµnh c«ng”.
“So ®i s¸nh l¹i, ph©n tÝch râ rµng lµ c¸ch lµm viÖc cã khoa häc”. Cuèi
cïng B¸c Hå c¨n dÆn vµ mong muèn “lµm nh thÕ míi tr¸nh khái c¸i ®éc ®o¸n,
míi tr¸nh khái sai lÇm”.
C¸n bé lµ “Trung t©m cña vÊn ®Ò”, rêng cét cña tæ chøc, “c¸n bé quyÕt
®Þnh tÊt c¶”. CÇn ph¶i “so ®i s¸nh l¹i” ®Ó chän ®óng c¸n bé cÇn cho §¶ng,
cho qu©n ®éi. “Lµm nh thÕ, chÝnh s¸ch c¸n bé, nh©n d©n sÏ nhÊt trÝ, mµ
§¶ng ta sÏ ph¸t triÓn rÊt mau chãng vµ v÷ng vµng”.
§ã lµ nh÷ng dßng ch÷ kÕt luËn cuèi cïng cña B¸c Hå trong bµi viÕt n¨m
1947 Êy.

-30-
Theo cuèn “Nhí lêi B¸c d¹y” S®d, tr.222
25- [84.] QuyÒn lao ®éng cña B¸c
ë ViÖt B¾c trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, B¸c cã viÖc ph¶i ®i gi÷a mét
ngµy ma rÊt to. Anh em c¶nh vÖ lo t×m ngùa ®Ó B¸c ®i cho ®ì mÖt. B¸c nãi:
- Chóng ta cã 7 ngêi. Ngùa chØ cã mét con, B¸c ®i sao tiÖn. B¸c ch¸u ph¶i
cïng ®i bé chø. Th«i, ®em tr¶ ngùa cho d©n.
Anh em n»n n× m·i, B¸c míi ®ång ý cho dÉn ngùa theo ®Ó mang ®ì ®å
®¹c.
ë an toµn khu, mÆc dÇu xa ®Þch, nhng mçi lÇn chuyÓn ®Þa ®iÓm,
ngoµi viÖc lµm l¸n tr¹i, B¸c ch¸u cßn ph¶i ®µo hÇm, hè. B¸c thêng gióp ®ì c¸c
chiÕn sü b¶o vÖ vÏ mÉu hÇm, c¸ch cÇm xÎng, ph¸ ®Êt ®¸, nÖn “choßng”…
Ngay trong hÇm mçi nhµ, mçi l¸n B¸c ®Òu cho ®µo c«ng sù ®Ò phßng m¸y
bay tËp kÝch bÊt ngê, c©y rõng ®æ xuèng. Cø mçi ngµy B¸c ®µo mét Ýt, sau
giê lµm viÖc vµi ba buæi lµ xong. Ai muèn ®Õn gióp, B¸c ng¨n l¹i, kh«ng
®ång ý vµ nãi:
- §©y lµ quyÒn lao ®éng cña B¸c.
Hång D¬ng trÝch trong cuèn “B¸c Hå víi chiÕn sü”
TËp3, Nxb Qu©n ®éi nh©n d©n, H. 1998.
[74.] B¸c Hå t¨ng gia rau c¶i
Mïa ®«ng n¨m 1952, lóc ®ã t«i ®ang c«ng t¸c ë V¨n phßng Trung ¬ng
§¶ng. Trô së cë quan ®ãng t¹i ®Ìo De (nói Hång). C¬ quan Phñ Chñ tÞch còng ë
s¸t ngay c¹nh ®ã. Sau héi nghÞ chÝnh quyÒn lÇn thø 5 (th¸ng 3/1952), ChÝnh
phñ ®· ph¸t ®éng phong trµo t¨ng gia, s¶n xuÊt, tiÕt kiÖm trong toµn quèc.
ë Trung ¬ng, c¬ quan nµy thi ®ua t¨ng gia víi c¬ quan kh¸c. V× hai c¬ quan
gÇn nhau, t«i ®îc c«ng ®oµn cö ra thi ®ua víi c¬ quan bªn Phñ Chñ tÞch. Bªn
V¨n phßng Phñ Chñ tÞch l¹i cö B¸c lµ ®¹i diÖn c¸ nh©n thi ®ua t¨ng gia víi c¬
quan V¨n phßng Trung ¬ng.
Buæi lÔ ph¸t ®éng thi ®ua diÔn ra thËt s«i næi. T«i ®ang søc trÎ nªn thay
mÆt anh em ®øng lªn th¸ch thøc thi ®ua cïng mét kho¶ng ®Êt nh nhau 36m2,
trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh t«i xin trång rau ¨n víi s¶n lîng cao nhÊt. B¸c
còng ®øng lªn: B¸c nhËn th¸ch thøc thi ®ua t¨ng gia víi chó Th«ng, víi m¶nh
®Êt 36m2 trong mét thêi gian b»ng nhau, ®¹t s¶n lîng rau nhiÒu h¬n chó Th«ng.
Mäi ngêi vç tay hoan h«. Mét sè ®ång chÝ x× xµo: “Mét cuéc thi ®ua kh«ng
c©n søc. B¸c võa giµ, võa bËn nhiÒu viÖc, ®Þch sao ®îc víi cËu Th«ng khoÎ
nh voi, trång rau ®· quen”. Cã ngêi nªu: “Gi¶i thëng thi ®ua lµ mét con gµ trèng
2 kg”. Mäi ngêi l¹i hoan h« t¸n thëng. MÊy ®ång chÝ ë V¨n phßng Trung ¬ng
nãi to: “NhÊt ®Þnh chuyÕn nµy chóng ta ®îc ¨n thÞt gµ cña Phñ Chñ tÞch”.
B¸c nãi vui: “C¸c chó muèn ¨n gµ cña Chñ tÞch th× ph¶i tÝch cùc t¨ng gia ®Ó
cã nhiÒu rau xanh cung cÊp cho nhµ bÕp c¬ quan”.
T«i vÒ suy nghÜ: ®Ó ch¾c ¨n vµ cã n¨ng suÊt cao th× trång c¶i cñ, v× c¶i
cñ ë vïng nµy cñ rÊt to, rÊt nÆng. T«i trao ®æi víi anh em c«ng ®oµn, mäi ngêi
ñng hé cho lµ s¸ng kiÕn.

-31-
Sau mét tuÇn, t«i ®· lµm ®Êt vµ trång xong 36m 2 c¶i cñ. Ngay s¸t m¶nh
®Êt cña t«i, B¸c vµ anh em bªn Phñ Chñ tÞch lµm rÊt kü, ®Êt nhá, mÞn vµ s¹ch
cá. H¬n mét tuÇn th× B¸c reo h¹t c¶i mµo gµ (c¶i xanh l¸ xoan). Anh em V¨n
phßng Phñ Chñ tÞch lµm chç ®i tiÓu gÇn nhµ vµ mua mét nåi h«ng lín ®Ó
høng níc tiÓu. PhÝa V¨n phßng Trung ¬ng t«i còng huy ®éng anh em lµm nhµ
tiªu ®Ó lÊy ph©n bãn.
Sau mét tuÇn c¸c c©y c¶i mäc ®Òu vµ ®Ñp. B¸c lÊy níc tiÓu pha lo·ng t-
íi. Cßn t«i lÊy ph©n b¾c t¬i hoµ ra tíi. Mçi lÇn tíi c¶ c¬ quan bÞt mòi.
Sau mét th¸ng, hai v¹t c¶i tèt ngang nhau. NhiÒu ngêi ñng hé t«i cho r»ng
t«i sÏ th¾ng v× cñ c¶i lín rÊt nhanh.
Mét h«m B¸c nhæ rau b¸n cho nhµ bÕp chØ ®îc 15 kg. B¸c ®Ó l¹i nh÷ng
c©y to, khoÎ, mçi c©y c¸ch nhau chõng hai gang. Mét sè anh em lo l¾ng v×
thÊy vên rau B¸c nhæ ®i x¬ x¸c mµ chØ ®îc cã 15 kg rau c¶i con. Ba buæi
chiÒu liÒn, sau giê lµm viÖc B¸c ®Òu ra vên dïng chiÕc dÇm xíi ®Êt cho c¶i
vµ tíi níc gi¶i ®Òu.
Sau hai th¸ng 10 ngµy th× cñ c¶i cña t«i ®· to b»ng b¾p tay vµ cã c©y ®·
cã nô. T«i nhæ vµ c©n cho nhµ bÕp ®îc 60 kg. T«i vui mõng v× th¾ng lîi. Nh-
ng còng lóc ®ã, c©y c¶i mµo gµ cña B¸c ®· to b»ng c¸i n¬m, cø 5 ngµy mét
lÇn B¸c tØa tµu c©n cho nhµ bÕp kho¶ng 10 kg. Kú l¹ thay c¶i mµo gµ cµng
tØa c©y cµng lín, tµu cµng to vµ cµng trÎ l©u. Sau hai th¸ng rìi c¶i míi cã
ngång. Lóc ®ã B¸c nhæ c¶ c©y cho nhµ bÕp muèi da. B¸c cßn ®em biÕu cô
giµ d©n téc gÇn ®ã 2 c©y rÊt to lµm gièng. Cô giµ sung síng khoe víi mäi ng-
êi: “Rau c¶i cô Hå tèt thËt”.
Më sæ nhµ bÕp ra céng
- C¶i con: 15 kg
- Tµu c¶i canh: 14 lÇn x 10 kg = 140 kg
- C©y c¶i lµm da nÐn: 20 kg
Céng 175 kg
VËy t«i thua ®· râ rµng. C«ng ®oµn V¨n phßng Trung ¬ng ph¶i nép con
gµ trèng nu«i ®îc cho c«ng ®oµn V¨n phßng Phñ Chñ tÞch. Nhê cã rau t¨ng gia
mµ c¶ mïa ®«ng mµ nhµ bÕp ®ñ rau nÊu, kh«ng ph¶i ra d©n mua. Buæi tæng
kÕt thËt vui vÎ. T«i ®øng dËy xin nhËn thua. B¸c nãi chuyÖn víi anh em: khi
t¨ng gia, c¸c c«, c¸c chó ph¶i lu ý bèn ®iÒu kiÖn: gièng, cÇn, ph©n, níc. Gièng:
nªn chän lo¹i rau trång mét lÇn, ¨n nhiÒu lÇn, cñ c¶i dÔ trång, n¨ng suÊt cao nh-
ng chØ ¨n ®îc mét lÇn th× kh«ng b»ng c¶i mµo gµ, trÎ l©u, tØa ¨n ®îc nhiÒu
lÇn. CÇn: ngêi trång rau ph¶i ch¨m chØ, chän ®óng thêi vô trång lo¹i rau cho
hîp khÝ hËu, rau míi tèt. Vun xíi ph¶i ®óng c¸ch. C¶i mµo gµ khi tèt cø mêi
ngµy xíi mét lÇn cho rÔ con ®øt, chóng ra nhiÒu nh¸nh rÔ h¬n vµ hót ®îc
nhiÒu ph©n bãn, muèi kho¸ng trong ®Êt. Ph©n: ph¶i chän lo¹i ph©n bãn thÝch
hîp. C¶i canh rÊt hîp níc tiÓu pha lo·ng. Thø ph©n t¬i chó Th«ng bãn còng tèt
®Êy nhng mÊt vÖ sinh l¾m. Níc: ph¶i tíi ®Òu vµ tíi ®ñ ®é Èm rau míi trÎ l©u
vµ xanh tèt”.

-32-
LÇn Êy thua B¸c, t«i hÕt søc chñ quan vµ rót ra ®îc bµi häc míi vÒ t¨ng
gia.
NguyÔn Th«ng kÓ, Hå Vò ghi S®d, tr.78

26- [99.] TÊm lßng cña B¸c víi th¬ng binh, liÖt sü
Ngµy 10 th¸ng 3 n¨m 1946 b¸o Cøu quèc ®¨ng th cña Chñ tÞch Hå ChÝ
Minh göi ®ång bµo Nam bé. Trong th cã ®o¹n Ngêi viÕt: “T«i xin kÝnh cÈn
cói chµo vong linh c¸c anh chÞ em ®· bá th©n v× níc vµ c¸c ®ång bµo ®· hy
sinh trong cuéc ®Êu tranh cho níc nhµ. Sù hy sinh ®ã kh«ng ph¶i lµ uæng”.
TiÕp sau ®ã, trong Th göi ®ång bµo miÒn Nam, Chñ tÞch Hå ChÝ
Minh l¹i viÕt: “T«i nghiªng m×nh tríc anh hån nh÷ng chiÕn sÜ vµ ®ång bµo
ViÖt Nam ®· v× Tæ quèc mµ hy sinh anh dòng”.
H¬n nöa th¸ng sau khi ®i Ph¸p vÒ, ngµy 7 th¸ng 11 n¨m 1946, Ngêi ®·
®Õn dù lÔ “Mïa ®«ng binh sÜ” do Héi liªn hiÖp quèc d©n ViÖt Nam tæ chøc
t¹i Nhµ h¸t lín thµnh phè Hµ Néi, vËn ®éng ®ång bµo ë hËu ph¬ng ®ãng gãp
tiÒn cña ®Ó may ¸o trÊn thñ cho chiÕn sÜ, th¬ng binh, bÖnh binh.
Cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc chèng Ph¸p ®· thu hót nhiÒu thanh niªn nam
n÷ tham gia qu©n ®éi. Mét sè chiÕn sÜ ®· hy sinh anh dòng, mét sè n÷a lµ th-
¬ng binh bÖnh binh, ®êi sèng gÆp nhiÒu khã kh¨n, mÆc dÇu anh chÞ em t×nh
nguyÖn chÞu ®ùng kh«ng kªu ca, phµn nµn.
Tríc t×nh h×nh Êy, th¸ng 6 n¨m 1947, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Ò nghÞ
ChÝnh phñ chän mét ngµy nµo ®ã trong n¨m lµm “Ngµy Th¬ng binh” ®Ó
®ång bµo ta cã dÞp tá lßng hiÕu nghÜa, yªu mÕn th¬ng binh. Cã lÏ - trõ nh÷ng
ngµy ngµy kû niÖm quèc tÕ - “Ngµy Th¬ng binh” lµ ngµy kû niÖm trong níc
®Çu tiªn ®îc tæ chøc.
Hëng øng vµ ®¸p l¹i tÊm lßng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, mét héi nghÞ
trï bÞ ®· khai m¹c t¹i x· Phó Minh, huyÖn §¹i Tõ tØnh Th¸i Nguyªn gåm mét sè
®¹i biÓu ë Trung ¬ng, khu vµ tØnh. Héi nghÞ nhÊt trÝ lÊy ngµy 27 th¸ng 7
hµng n¨m lµ Ngµy Th¬ng binh LiÖt sÜ vµ tæ chøc ngay lÇn ®Çu trong n¨m
1947.
B¸o VÖ quèc qu©n sè 11, ra ngµy 27 th¸ng 7 n¨m 1947 ®· ®¨ng th cña
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh göi Thêng trùc Ban tæ chøc “Ngµy Th¬ng binh toµn
quèc”. §Çu th Ngêi viÕt: “§ang khi Tæ quèc l©m nguy, giang s¬n, sù nghiÖp,
må m¶, ®Òn chïa, nhµ thê cña tæ tiªn ta bÞ uy hiÕp. Cha mÑ, anh em, vî con,
ao vên, lµng m¹c ta bÞ nguy ngËp. Ai lµ ngêi xung phong tríc hÕt ®Ó chèng cù
qu©n thï? §ã lµ nh÷ng chiÕn sÜ mµ nay mét sè ®· thµnh ra th¬ng binh”.
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh gi¶i thÝch: “Th¬ng binh lµ ngêi ®· hy sinh gia
®×nh, hy sinh x¬ng m¸u ®Ó b¶o vÖ Tæ quèc, b¶o vÖ ®ång bµo. V× lîi Ých
cña Tæ quèc, cña ®ång bµo mµ c¸c ®ång chÝ ®ã chÞu èm yÕu, quÌ quÆt. V×
vËy, Tæ quèc vµ ®ång bµo ph¶i biÕt ¬n, ph¶i gióp ®ì nh÷ng ngêi con anh
dòng Êy”.

-33-
Cuèi th, Ngêi vËn ®éng ®ång bµo nhêng c¬m sÎ ¸o, gióp ®ì th¬ng binh.
B¶n th©n Ngêi ®· xung phong gãp chiÕc ¸o lôa, mét th¸ng l¬ng vµ tiÒn ¨n mét
b÷a cña Ngêi vµ cña tÊt c¶ c¸c nh©n viªn cña Phñ Chñ tÞch, tæng céng lµ mét
ngµn mét tr¨m hai m¬i b¶y ®ång (1.127 ®ång) ®Ó tÆng th¬ng binh.
N¨m sau, ngµy 27 th¸ng 7 n¨m 1948, trong mét th dµi ®Çy t×nh th¬ng
yªu, B¸c nãi: “N¹n ngo¹i x©m nh trËn lôt to ®e däa trµn ngËp c¶ non s«ng Tæ
quèc, ®e däa cuèn tr«i c¶ ®Þnh mÖnh, tµi s¶n, ch×m ®¾m c¶ bè mÑ, vî con,
d©n ta. Trong c¬n nguy hiÓm Êy, sè ®«ng thanh niªn yªu quý cña níc ta quyÕt
®em x¬ng m¸u cña hä ®¾p thµnh mét bøc têng ®ång, mét con ®ª v÷ng ®Ó
ng¨n c¶n n¹n ngo¹i x©m trµn ngËp Tæ quèc, lµm h¹i ®ång bµo”.
Ngêi xãt xa viÕt: “Hä quyÕt liÒu chÕt chèng ®Þch, ®Ó cho Tæ quèc vµ
®ång bµo sèng. Ngµy nay, bè mÑ hä mÊt mét ngêi con yªu quý. Vî trÎ trë nªn
bµ go¸. Con d¹i trë nªn må c«i. Trªn bµn thê gia ®×nh cã thªm mét linh bµi tö
sÜ. Tay ch©n tµn phÕ cña th¬ng binh sÏ kh«ng mäc l¹i ®îc. Vµ nh÷ng tö sÜ sÏ
kh«ng thÓ t¸i sinh”.
TrÝch trong cuèn “TÊm lßng cña B¸c”
Nxb C«ng an nh©n d©n, H. 2005.
[97.] §Ó B¸c qu¹t
N¨m Êy, B¸c ®Õn th¨m tr¹i ®iÒu dìng th¬ng binh ë Hµ Néi.
Tin B¸c ®Õn nhanh chãng lan ra kh¾p tr¹i. Anh chÞ em th¬ng binh ai
còng muèn len vµo gÇn B¸c, quªn c¶ n¹ng ph¶i dïng ®Ó ®i.
§ang lóc B¸c th¨m hái søc khoÎ th¬ng binh bçng mét ®ång chÝ háng m¾t
nhê mét y t¸ dÉn ®Õn xin ®øng bªn B¸c. §ång chÝ Ninh ®i víi B¸c ®Þnh bíc l¹i
®ì ®ång chÝ Êy, nhng B¸c ®· ®i tíi, gi¬ hai tay ra ®ãn. §ång chÝ th¬ng binh
«m chÇm lÊy B¸c nghÑn ngµo “B¸c ¬i!”. B¸c lÆng ®i gi©y l¸t råi míi tiÕp tôc
c©u chuyÖn th¨m hái.
B¸c ®Õn tõng giêng anh chÞ em ®au nÆng hái th¨m bÖnh tËt ®· ®ì cha,
mçi b÷a ¨n ®îc bao nhiªu b¸t c¬m. H«m Êy, trêi nãng bøc, B¸c lÊy c¸i qu¹t giÊy
vÉn dïng qu¹t cho c¸c th¬ng binh. Cã ngêi ®Þnh lµm thay, B¸c nãi:
- §Ó B¸c qu¹t.
H«m Êy, lóc ra vÒ B¸c kh«ng vui.
Vµ cã lÏ v× thÕ mµ khi c¬ quan ®Þnh l¾p m¸y ®iÒu hoµ nhiÖt ®é n¬i
B¸c ë, B¸c b¶o ®em ra cho c¸c ®ång chÝ th¬ng binh.
Nguyªn Dung
TrÝch trong: “B¸c Hå víi chiÕn sü”
Nxb Qu©n ®éi nh©n d©n, H. 1998, T.3.

* Nh÷ng dßng ch÷ ®á.


Vµo mét ngµy cuèi n¨m 1963, ®ång chÝ Hång Long, Uû viªn Ban ChÊp
hµnh §¶ng bé Khu Gang thÐp Th¸i Nguyªn kho¸ I (tõ th¸ng 8-1961 ®Õn th¸ng 7
n¨m 1964), Tæng Gi¸m ®èc C«ng ty Gang thÐp Th¸i Nguyªn (1970-1974) ®îc

-34-
trao mét tê giÊy tr¾ng do B¸c Hå viÕt b»ng bót bi ®á yªu cÇu cho Ngêi biÕt
mét sè vÊn ®Ò vÒ Khu Gang thÐp tríc khi lªn th¨m.
Xóc ®éng tríc nh÷ng t×nh c¶m, sù quan t©m s©u s¾c cña Chñ tÞch Hå
ChÝ Minh ®èi víi Khu Gang thÐp, ®ång chÝ Hång Long ®· viÕt b¶n håi ký
víi tiªu ®Ò: Nh÷ng dßng ch÷ ®á. Díi ®©y lµ néi dung b¶n håi ký:
“Vµo mét ngµy th¸ng Ch¹p n¨m 1963, lß cao sè 1 võa kh¸nh thµnh xong
®îc mÊy h«m, th× anh §inh §øc ThiÖn (BÝ th §¶ng uû, Tæng Gi¸m ®èc) cho
t«i biÕt lµ B¸c s¾p lªn th¨m nh©n d©n Th¸i Nguyªn vµ Khu Gang thÐp.
Tin vui ®Õn lµm t«i nhí l¹i ngµy míi më c«ng trêng, B¸c Hå ®· lªn th¨m
Khu Gang thÐp hai lÇn, nh÷ng lÇn Êy n¬i ®©y vÉn cßn ®åi hoang vµ cá d¹i.
B©y giê nhµ m¸y ®· vµo s¶n xuÊt, nh÷ng khu nhµ míi mäc lªn nguy nga nh mét
thµnh phè.
Còng nh mäi anh chÞ em c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc ë ®©y ®Òu mong
®îi ngµy B¸c Hå vÒ th¨m Khu Gang thÐp, nªn khi ®îc tin nµy, t«i rÊt xóc
®éng.
Anh §inh §øc ThiÖn ®a cho t«i xem mét tê giÊy tr¾ng ®· gÊp t cÈn thËn,
råi nãi:
- §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò B¸c cÇn biÕt râ tríc khi lªn ®©y. Anh chuÈn bÞ
thªm t×nh h×nh råi cïng ®i víi anh TÊn lªn trùc tiÕp gÆp B¸c, xem B¸c cã hái
g× thªm kh«ng. Tù tay B¸c viÕt ®Êy!
T«i v« cïng xóc ®éng cø ng¾m nghÝa m·i tê giÊy trªn tay. §ã lµ mét tê
giÊy tr¾ng kh«ng cã dßng kÎ, chØ cã mêi bèn dßng ch÷ v¾n t¾t viÕt b»ng bót
bi mµu ®á. Nguyªn v¨n nh sau:
“Gang thÐp Th¸i Nguyªn
Sè ®.c. chuyªn za.
Sè cb kü thuËt - sè cb kh¸c.
Sè c«ng nh©n: trai, g¸i.
Anh hïng lao ®éng - chiÕn sÜ thi ®ua.
Qu©n nh©n chuyÓn ngµnh.
§éi lao ®éng xhcn.
L¬ng cao nhÊt, thÊp nhÊt, trung b×nh.
T¨ng za tù tóc.
§¶ng viªn - §oµn viªn.
Phong trµo thi ®ua - u ®iÓm - khuyÕt ®iÓm.
Ngµy th¸ng b¾t ®Çu x©y zùng.
Quan hÖ z÷a chuyªn za vµ cbé vµ c«ng nh©n.
Qu©n hÖ z÷a cb víi nhau vµ víi cg nh©n”.
T«i båi håi nh×n nh÷ng dßng ch÷ B¸c viÕt vµ suy nghÜ: B¸c bËn tr¨m
c«ng ngh×n viÖc lín lao, nhng B¸c vÉn quan t©m ®Õn nhiÒu mÆt cña Khu
Gang thÐp, B¸c muèn biÕt tõ møc l¬ng thÊp nhÊt ®Õn tõng luèn rau, con gµ,

-35-
con lîn t¨ng gia tù tóc cña nh÷ng c«ng nh©n, B¸c muèn biÕt ®Õn quan hÖ gi÷a
chóng t«i vµ c¸c chuyªn gia b¹n; gi÷a chóng t«i vµ c«ng nh©n nh thÕ nµo…
T«i tr¶ l¹i tê giÊy cña B¸c cho anh ThiÖn. Råi vÒ chuÈn bÞ lªn chç anh
Chu V¨n TÊn. Trªn ®êng ®i, t«i cø nghÜ ®Õn nh÷ng ®iÒu ®ang cÇn ph¶i
chuÈn bÞ ®Ó trùc tiÕp b¸o c¸o víi B¸c, råi l¹i nghÜ ®Õn nh÷ng kû niÖm vÒ
nh÷ng lÇn ®îc gÆp B¸c. Tù nhiªn lßng t«i cø xèn xang xao ®éng mét niÒm
vui”.
TrÝch trong “B¸c Hå víi Th¸i Nguyªn - Th¸i Nguyªn víi B¸c
Nxb Lý luËn ChÝnh trÞ.

--------------------------------

-36-

You might also like