Chuyên đề luyện thi ĐH

Ph¬ng ph¸p ®å thÞ

C¬ së cña ph¬ng ph¸p lµ viÖc sö dông ®å thÞ trong to¸n häc ®Ó gi¶i mét sè hÖ
ph¬ng tr×nh.
Trong ho¸ häc, mét sè d¹ng bµi tËp ®îc gi¶i dùa trªn c¬ së néi dung cña ph¬ng
ph¸p nµy. §ã lµ trêng hîp mµ trong thÝ nghiÖm ho¸ häc cã hai qu¸ tr×nh lîng kÕt tña
t¨ng dÇn, sau ®ã gi¶m dÇn ®Õn hÕt khi lîng chÊt ph¶n øng cã d. Cã thÓ vËn dông
ph¬ng ph¸p nµy trong ho¸ häc ë c¸c trêng hîp chñ yÕu sau:
- Thæi khÝ CO2 vµo dung dÞch chøa hi®roxit cña kim lo¹i ph©n nhãm chÝnh
nhãm II.
- Rãt tõ tõ dung dÞch kiÒm ®Õn d vµo dung dÞch muèi nh«m hoÆc muèi kÏm.
- Rãt tõ tõ dung dÞch axit ®Õn d vµo dung dÞch muèi cã chøa anion AlO2-
hoÆc ZnO22-.
Ta xem xÐt ph¬ng ph¸p gi¶i mét sè bµi tËp dùa trªn c¬ së ®ã th«ng qua mét sè
vÝ dô sau.
II. C¸c vÝ dô
VÝ dô 1: Cho 10 lÝt (®ktc) hçn hîp A gåm N 2 vµ CO2 ë ®ktc vµo 2 lÝt dung
dÞch Ca(OH)2 0,02 M th× thu ®îc 1 gam kÕt tña.
TÝnh % CO2 trong hçn hîp A theo thÓ tÝch..
Lêi gi¶i
* Ph¬ng ph¸p tù luËn:
Ph¬ng tr×nh ho¸ häc cña nh÷ng ph¶n øng lÇn lît x¶y ra nh sau:
CO2 + Ca(OH)2  CaCO3 + H2O (1)
CO2 + H2O + CaCO3  Ca(HCO3)2 (2)
Ta cã: Sè mol Ca(OH)2 = 2. 0,02 = 0,04 (mol)
Sè mol CaCO3 = 1 : 100 = 0,01 (mol)
Trêng hîp 1: ChØ cã ph¶n øng (1)  Ca(OH)2 d.
Theo ph¬ng tr×nh ta cã:
Sè mol CO2 = Sè mol CaCO3 = 0,01 (mol)
= Sè mol Ca(OH)2 < 0,04 (mol).
0,01  22,4
VËy, A cã % CO2 =  100%  2,24% 
10
Copywriter @ Bùi Văn Vỹ - ĐHBK ĐN Email:vybv234@dtvt.org Phone:0925305837
 Chuyên đề luyện thi ĐH
Trêng hîp 2: C¶ ph¶n øng (1) vµ (2) ®Òu x¶y ra  Ca(OH)2 hÕt.
Theo ph¬ng tr×nh (1):
Sè mol CaCO3 (1) = Sè mol Ca(OH)2 = 0,04 (mol).
 Sè mol CaCO3 (2) = 0,04 - 0,01 = 0,03 (mol).
Theo ph¬ng tr×nh (1) vµ (2):
Sè mol CO2 = 0,04 + 0,03 = 0,07 (mol)
0,07  22,4
VËy, A cã % CO2 =  100%  15,68% 
10

* Ph¬ng ph¸p ®å thÞ:

Dùa vµo tû lÖ ph¶n øng ë ph¬ng tr×nh (1) vµ (2) ta vÏ ®îc ®å thÞ biÓu diÔn l-
îng kÕt tña thu ®îc theo lîng CO2 ®· ph¶n øng nh sau:
Sè mol CaCO3

0,04

0,01

0,01 0,04 0,07 0,08 Sè mol CO2

Dùa vµo ®å thÞ, nÕu sau ph¶n øng thu ®îc 1 gam kÕt tña th× ta cã ngay:
Trêng hîp 1: Sè mol CO2 = 0,01 (mol).
Trêng hîp 2: Sè mol CO2 = 0,07 (mol).

VÝ dô 2: Hoµ tan 26,64 gam chÊt X lµ tinh thÓ muèi sunfat ngËm níc cña kim
lo¹i M ho¸ trÞ n vµo níc ®îc dung dÞch A.
Cho A t¸c dông víi dung dÞch NH3 d, läc lÊy kÕt tña, nung ®Õn khèi lîng
kh«ng ®æi th× thu ®îc 4,08 gam chÊt r¾n B. NÕu cho A t¸c dông víi dung dÞch
BaCl2 d th× thu ®îc 27,96 gam kÕt tña.
a. T×m c«ng thøc cña X.
b. TÝnh thÓ tÝch dung dÞch NaOH 0,2 M cÇn thªm vµo A ®Ó thu ®îc lîng
kÕt tña lín nhÊt, nhá nhÊt.

Copywriter @ Bùi Văn Vỹ - ĐHBK ĐN Email:vybv234@dtvt.org Phone:0925305837

 Chuyên đề luyện thi ĐH
c. Cho 250 ml dung dÞch KOH t¸c dông hÕt víi A th× thu ®îc 2,34 gam kÕt
tña. TÝnh nång ®é cña dung dÞch KOH.
Lêi gi¶i
a. KÕt qu¶ tÝnh to¸n cho ta c«ng thøc muèi lµ: Al 2(SO4)3.18H2O. Nh vËy, dung
dÞch A cã:
2  4,08
Sè mol Al3+ = 2. Sè mol Al2O3 =  0,08 (mol ).
102

* Ph¬ng ph¸p tù luËn:

Ph¬ng tr×nh ho¸ häc cña nh÷ng ph¶n øng lÇn lît x¶y ra nh sau:
Al3+ + 3 OH-  Al(OH)3 (1)
Al(OH)3 + OH-  AlO2- + 2 H2O (2)
b. §Ó lîng kÕt tña lín nhÊt th× chØ x¶y ra ph¶n øng (1).
Theo ph¬ng tr×nh:
Sè mol OH- = 3. Sè mol Al3+ = 3. 0,08 = 0,24 (mol)
§Ó lîng kÕt tña nhá nhÊt th× x¶y ra c¶ ph¶n øng (1) vµ (2).
Theo ph¬ng tr×nh:
Sè mol OH- = 4. Sè mol Al3+ = 4. 0,08 = 0,32 (mol)
VËy, thÓ tÝch dung dÞch NaOH 0,2 M cÇn thªm vµo A ®Ó lîng kÕt tña thu
®îc lín nhÊt, nhá nhÊt t¬ng øng lµ:
V = 0,24 : 0,2 = 1,2 (lÝt) vµ V' = 0,32 : 0,2 = 1,6 (lÝt).
c. Sè mol kÕt tña Al(OH)3 thu ®îc lµ 2,34 : 78 = 0,03 (mol).
Trêng hîp 1: ChØ cã ph¶n øng (1)  Al3+ d.
Theo ph¬ng tr×nh ta cã:
Sè mol OH- = 3. Sè mol Al(OH)3 = 3. 0,03 = 0,09 (mol)
Sè mol Al3+ (p) = Sè mol Al(OH)3 < 0,04 (mol).
0,09
VËy, nång ®é dung dÞch KOH lµ: [KOH] = 0,25  0,36 ( M ) 

Trêng hîp 2: C¶ ph¶n øng (1) vµ (2) ®Òu x¶y ra  Al3+ hÕt.
Theo ph¬ng tr×nh (1):
Sè mol Al(OH)3 (1) = Sè mol Al3+ = 0,08 (mol).

Copywriter @ Bùi Văn Vỹ - ĐHBK ĐN Email:vybv234@dtvt.org Phone:0925305837

 Chuyên đề luyện thi ĐH
 Sè mol Al(OH)3 (2) = 0,08 - 0,03 = 0,05 (mol).
Theo ph¬ng tr×nh (1) vµ (2):
Sè mol OH- = 3. 0,08 + 0,05 = 0,29 (mol)
0,29
VËy, nång ®é dung dÞch KOH lµ: [KOH] = 0,25  1,16 ( M ) 

* Ph¬ng ph¸p ®å thÞ:

Dùa vµo tû lÖ ph¶n øng ë ph¬ng tr×nh (1) vµ (2) ta vÏ ®îc ®å thÞ biÓu diÔn l-
îng kÕt tña thu ®îc theo lîng OH- ®· ph¶n øng nh sau:
Sè mol Al(OH)3

0,08

0,03

0,09 0,24 0,29 0,32 Sè mol OH-

Dùa vµo ®å thÞ ta cã ngay:
b. Sè mol OH- cÇn cã ®Ó lîng kÕt tña thu ®îc lín nhÊt, nhá nhÊt t¬ng øng lµ
0,24 vµ 0,32 (mol).
c. NÕu sau ph¶n øng thu ®îc 2,34 gam kÕt tña th×:
Trêng hîp 1: Sè mol OH- = 0,09 (mol).
Trêng hîp 2: Sè mol OH- = 0,29 (mol).

VÝ dô 3: Hoµ tan võa hÕt m gam Al vµo dung dÞch NaOH th× thu ®îc dung
dÞch A vµ 3,36 lÝt H2 (®ktc).
a. TÝnh m.
b. Rãt tõ tõ dung dÞch HCl 0,2 M vµo A th× thu ®îc 5,46 gam kÕt tña. TÝnh
thÓ tÝch dung dÞch HCl ®· dïng.
Lêi gi¶i
a. Ph¬ng tr×nh ph¶n øng:
2 Al + 2 H2O + 2 NaOH  2 NaAlO2 + 3 H2

Copywriter @ Bùi Văn Vỹ - ĐHBK ĐN Email:vybv234@dtvt.org Phone:0925305837

 Chuyên đề luyện thi ĐH
Theo ph¬ng tr×nh: Sè mol Al = 2/3. Sè mol H2 = 0,1 (mol).
 m = 2,7 (gam).
* Ph¬ng ph¸p tù luËn:
Ph¬ng tr×nh ho¸ häc cña nh÷ng ph¶n øng lÇn lît x¶y ra nh sau:
H+ + H2O + AlO2-  Al(OH)3 (1)
3 H+ + Al(OH)3  Al3+ + 3 H2O (2)
b. Theo gi¶ thiÕt: Sè mol Al(OH)3 = 5,46 : 78 = 0,07 (mol)
Trêng hîp 1: ChØ cã ph¶n øng (1)  AlO2- d.
Theo ph¬ng tr×nh ta cã:
Sè mol H+ = Sè mol Al(OH)3 = 0,07 (mol).
Sè mol AlO2- (p) = Sè mol Al(OH)3 < 0,1 (mol).
0,07
VËy, thÓ tÝch dung dÞch HCl lµ: [HCl] = 0,2  0,35 (lÝt).

Trêng hîp 2: C¶ ph¶n øng (1) vµ (2) ®Òu x¶y ra  AlO2- hÕt.
Theo ph¬ng tr×nh (1):
Sè mol Al(OH)3 (1) = Sè mol AlO2- = 0,1 (mol).
 Sè mol Al(OH)3 (2) = 0,1 - 0,07 = 0,03 (mol).
Theo ph¬ng tr×nh (1) vµ (2):
Sè mol H+ = 0,1 + 3. 0,03 = 0,19 (mol)
0,19
VËy, nång ®é dung dÞch HCl lµ: [HCl] = 0,2  0,95 (lÝt).

* Ph¬ng ph¸p ®å thÞ:

Sè mol Al(OH)3

0,1
0,07

0,07 0,1 0,19 0,4 Sè mol H+

Dùa vµo tû lÖ ph¶n øng ë ph¬ng tr×nh (1) vµ (2) ta vÏ ®îc ®å thÞ biÓu diÔn l-
îng kÕt tña thu ®îc theo lîng H+ ®· ph¶n øng nh trªn.

Copywriter @ Bùi Văn Vỹ - ĐHBK ĐN Email:vybv234@dtvt.org Phone:0925305837

 Chuyên đề luyện thi ĐH
b. NÕu sau ph¶n øng thu ®îc 5,46 gam kÕt tña th×:
Trêng hîp 1: Sè mol H+ = 0,07 (mol).
Trêng hîp 2: Sè mol H+ = 0,19 (mol).

III. Ph¬ng ph¸p chung

Qua viÖc gi¶i c¸c bµi tËp ë trªn b»ng hai ph¬ng ph¸p kh¸c nhau ta nhËn thÊy:
- Cã thÓ gi¶i mét sè bµi tËp ho¸ häc theo ph¬ng ph¸p ®å thÞ mét c¸ch nhanh
chãng mµ kh«ng bÞ bá sãt nghiÖm.
- C¸c bµi tËp ho¸ häc gi¶i ®îc theo ph¬ng ph¸p nµy gåm hai lo¹i chñ yÕu sau:
1. TÝnh lîng chÊt ®· ph¶n øng t¬ng øng víi lîng kÕt tña thu ®îc.
2. T×m ®iÒu kiÖn ®Ó khèi lîng kÕt tña thu ®îc lín nhÊt, nhá nhÊt.
D¹ng 1: Thæi tõ tõ khÝ CO2 ®Õn d vµo dung dÞch chøa a mol Ca(OH)2 hoÆc
Ba(OH)2. Sau ph¶n øng thu ®îc b mol kÕt tña.
Sè mol kÕt tña

b
x a y 2a Sè mol CO2
Sè mol CO2 ®· ph¶n øng lµ: x = b (mol)
y = 2a - b (mol).
D¹ng 2: Rãt tõ tõ dung dÞch kiÒm ®Õn d vµo dung dÞch chøa a mol muèi Al 3+
hoÆc Zn2+. Sau ph¶n øng thu ®îc b mol kÕt tña.
* Sè mol OH- ®· ph¶n øng lµ: x = 3b (mol)
y = 4a - b (mol).

Sè mol Al(OH)3

Copywriter @ Bùi Văn Vỹ - ĐHBK ĐN Email:vybv234@dtvt.org Phone:0925305837

 Chuyên đề luyện thi ĐH
Sè mol OH-
x 3a y 4a

Sè mol Zn(OH)2

Sè mol OH-
x 2a y 4a
* Sè mol OH- ®· ph¶n øng lµ: x = 2b (mol)
y = 4a - 2b (mol).
D¹ng 3: Rãt tõ tõ dung dÞch axit ®Õn d vµo dung dÞch chøa a mol muèi AlO 2-
hoÆc ZnO22-. Sau ph¶n øng thu ®îc b mol kÕt tña.
Sè mol Al(OH)3

a
b

Sè mol H+
x a y 4a
* Sè mol OH- ®· ph¶n øng lµ: x = b (mol)
y = 4a - 3b (mol).
Sè mol Zn(OH)2

Sè mol H+
x 2a y 4a
* Sè mol H+ ®· ph¶n øng lµ: x = 2b (mol)
y = 4a - 2b (mol).

Copywriter @ Bùi Văn Vỹ - ĐHBK ĐN Email:vybv234@dtvt.org Phone:0925305837

 Chuyên đề luyện thi ĐH
1. Cho V lÝt (®ktc) khÝ CO2 hÊp thô hoµn toµn vµo 450 ml dung dÞch Ba(OH) 2
0,2M th× thu ®îc 15,76 gam kÕt tña. Gi¸ trÞ cña V lµ:
A. 1,792 lÝt. B. 2,24 lÝt. C. 2,016 lÝt. D. A vµ
B.
2. Cho m gam Na tan hÕt trong 100 ml dung dÞch Al 2(SO4)3 0,2M. Sau ph¶n øng thu
®îc 0,78 gam kÕt tña. Gi¸ trÞ cña m lµ:
A. 0,69 gam. B. 2,76 gam. C. 2,45 gam.D. 1,69 gam.
3. Rãt tõ tõ dung dÞch HCl 0,1M vµo 200 ml dung dÞch KAlO 2 0,2M. Sau ph¶n øng
thu ®îc 1,56 gam kÕt tña. ThÓ tÝch dung dÞch HCl ®· dïng lµ:
A. 0,2 vµ 1 lÝt. B. 0,4 vµ 1 lÝt. C. 0,2 vµ 0,8 lÝt. D. 0,4 vµ 1 lÝt.
4. Rãt tõ tõ dung dÞch Ba(OH) 2 0,2M vµo 150 ml dung dÞch AlCl3 0,04M ®Õn khi
thu ®îc lîng kÕt tña lín nhÊt, nhá nhÊt. ThÓ tÝch dung dÞch Ba(OH) 2 ®· dïng t¬ng
øng lµ:
A. 45 vµ 60 ml. B. 60 vµ 45 ml. C. 90 vµ 120 ml. D. 45 vµ 90 ml.

Copywriter @ Bùi Văn Vỹ - ĐHBK ĐN Email:vybv234@dtvt.org Phone:0925305837