Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

Trêng ®¹i häc ngo¹i th¬ng

TiÓu luËn triÕt häc:

Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi

tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt

vµ vËn dông vµo sù nghiÖp ®æi míi ë níc ta hiÖn nay

Ngêi híng dÉn: TS §oµn V¨n Kh¸i

Ngêi thùc hiÖn : Hå ThÞ Thuú Trang

Häc viªn cao häc 12
KTTG & QHKTQT

Hµ Néi – 2005
Môc lôc
Lêi nãi ®Çu
 I. Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng
s¶n xuÊt.

1. C¸c kh¸i niÖm liªn quan

1.1 Lùc lîng s¶n xuÊt (LLSX)

LLSX lµ toµn bé nh÷ng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña mét x· héi nhÊt ®Þnh ë mét thêi
kú nhÊt ®Þnh.

LLSX biÓu hiÖn mèi quan hÖ t¸c ®éng gi÷a con ngêi víi tù nhiªn, biÓu hiÖn
tr×nh ®é s¶n xuÊt cña con ngêi, n¨ng lùc ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt.

LLSX bao gåm TLSX vµ ngêi lao ®éng víi tri thøc vµ ph¬ng ph¸p s¸n xuÊt, kü
n¨ng, kü x¶o vµ thãi quen lao ®éng cña hä. Ngµy nay, khkoa häc ®· trë thµnh
LLSX trùc tiÕp. Nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc ®îc vËt chÊt ho¸ trong TLSX,
hoÆc th«ng qua kü n¨ng cña ngêi lao ®éng cã hiÖu suÊt cao.

Trong c¸c yÕu tè hîp thµnh LLSX, ngêi lao ®éng lµ chñ thÓ, bao giê còng lµ
LLSX c¬ b¶n, quyÕt ®Þnh nhÊt cña x· héi.

1.2 Quan hÖ s¶n xuÊt (QHSX)

QHSX lµ quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi, trao
®æi vµ tiªu dïng s¶n phÈm x· héi.

Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, con ngêi kh«ng chØ cã quan hÖ víi tù nhiªn, t¸c
®éng vµo giíi tù nhiªn, mµ cßn cã quan hÖ víi nhau, t¸c ®éng lÉn nhau. H¬n n÷a
chØ cã trong quan hÖ t¸c ®éng lÉn nhau th× con ngêi míi cã sù t¸c ®éng vµo tù
nhiªn vµ míi cã s¶n xuÊt.

QHSX lµ h×nh thøc x· héi cña s¶n xuÊt, biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi
ngêi trªn ba mÆt chñ yÕu sau:
 - Quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong viÖc chiÕm h÷u T liÖu s¶n xuÊt chñ
yÕu cña x· héi ( quan hÖ së h÷u)

- Quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong viÖc tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt x· héi vµ
trong trao ®æi ho¹t ®éng cho nhau (quan hÖ tæ chøc qu¶n lý)

- Quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong ph©n phèi vµ lu th«ng s¶n phÈm x· héi (
quan hÖ ph©n phèi lu th«ng)

C¸c mÆt nãi trªn cña QHSX cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, t¸c ®éng qua
l¹i lÉn nhau, trong ®ã quan hÖ së h÷u gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh.

Tuy vËy, quan hÖ tæ chøc qu¶n lý vµ quan hÖ ph©n phèi lu th«ng còng cã t¸c
®éng trë l¹i quan hÖ së h÷u.

QHSX trong tÝnh hiÖn thùc cña nã kh«ng ph¶i lµ nh÷ng quan hÖ ý chÝ, ph¸p
lý mµ lµ quan hÖ kinh tÕ ®îc biÓu hiÖn thµnh c¸c ph¹m trï, quy luËt kinh tÕ.

QHSX mang tÝnh kh¸ch quan, kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ chñ quan cña con
ngêi. Sù thay ®æi cña c¸c kiÒu quan hÖ s¶n xuÊt phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña LLSX x· héi.

1.3 Ph¬ng thøc s¶n xuÊt (PTSX)

PTSX lµ ph¬ng thøc khai th¸c nh÷ng cña c¶i vËt chÊt bao gåm t liÖu s¶n xuÊt
vµ t liÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng tån t¹i vµ ph¸t triÓn x· héi.

Sù thèng nhÊt vµ t¸c ®éng qua l¹i gi÷aLLSX víi QHSX t¹o thµnh PTSX. Hay
nãi c¸ch kh¸c LLSX vµ QHSX kh«ng ph¶i lµ hai bé phËn mµ lµ hai lo¹i quan hÖ
trong mét thùc thÓ thèng nhÊt cÊu thµnh PTSX.

VÒ mÆt nhËn thøc luËn, ®ã lµ hai gãc ®é tiÕp cËn ®Ó xem xÐt mét thùc
thÓ. Tøc lµ nÕu ph©n tÝch PTSX theo quan hÖ gi÷a con ngêi víi giíi tù nhiªn th×
®ã lµ ph©n tÝch LLSX, nÕu ph©n tÝch PTSX Êy theo quan hÖ gi÷a ngêi víi ng-
êi th× ®ã lµ ph©n tÝch QHSX.
 2. Néi dung cña quy luËt

2.1 Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt

LLSX lµ yÕu tè ®éng nhÊt, c¸ch m¹ng nhÊt, lµ néi dung vËt chÊt cßn QHSX
lµ h×nh thøc x· héi cña nÒn s¶n xuÊt vËt chÊt, néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc.

Sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña LLSX sÏ ®ßi hái, thóc ®Èy QHSX ph¸t triÓn. Do
LLSX lµ yÕu tè ®éng nhÊt, c¸ch m¹ng nhÊt nªn thêng ph¸t triÓn nhanh cßn
QHSX thêng ®i sau mét bíc. Khi LLSX ph¸t triÓn mµ QHSX cha theo kÞp th× sÏ
n¶y sinh m©u thuÉn. Trong x· héi cã giai cÊp, m©u thuÉn nµy ®îc biÓu hiÖn
thµnh m©u thuÉn gi÷a c¸c giai cÊp ®èi kh¸ng. M©u thuÉn nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn
®Êu tranh giai cÊp, næ ra c¸ch m¹ng x· héi, thay thÕ QHSX cò, l¹c hËu b»ng
QHSX míi tiÕn bé h¬n, ra ®êi PTSX cao h¬n trong lÞch sö. LÞch sö x· héi loµi
ngêi ®· tr¶i qua c¸c PTSX: c«ng x· nguyªn thñy, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t
b¶n chñ nghÜa vµ ®ang qu¸ ®é lªn PTSX céng s¶n chñ nghÜa mµ giai ®o¹n ®Çu
lµ CNXH.

2.2 Sù t¸c ®éng trë l¹i cña QHSX ®èi víi LLSX.

Trong sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a LLSX víi QHSX, LLSX gi÷ vai trß
quyÕt ®Þnh ®èi víi QHSX. ·H ph¶i thay ®æi cho phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn
cña LLSX. Tuy nhiªn QHSX kh«ng ph¶i hoµn toµn thô ®éng mµ cã t¸c ®éng trë
l¹i lùc lîng s¶n xuÊt.

NÕu QHSX phï hîp víi tr×nh ®é cña LLSX th× nã sÏ më ®êng cho LLSX ph¸t
triÓn, ngîc l¹i nã k×m h·m LLSX, mÆc dï chØ lµ sù k×m h·m t¹m thêi.

QHSX cã thÓ t¸c ®éng ®Õn LLSX v× nã quy ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt,
¶nh hëng ®Õn lîi Ých vµ th¸i ®é cña ngêi lao ®éng s¶n xuÊt, yÕu tè c¬ b¶n nhÊt
cña x· héi.

Tãm l¹i, LLSX vµ QHSX n»m trong thÓ thèng nhÊt cña hai mÆt ®èi lËp trong
PTSX x· héi nhÊt ®Þnh. Chóng quy ®Þnh, chÕ íc, t¸c ®éng qua l¹i, thóc ®Èy lÉn
nhau ph¸t triÓn, trong ®ã LLSX lu«n lu«n gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh, QHSX ph¶i
phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX. Sù thèng nhÊt m©u thuÉn nµy kh«ng
ngõng tù s¶n sinh vµ tù gi¶i quyÕt, lµ ®éng lùc vËn ®éng néi t¹i cña PTSX, c¬ së
ph¸t triÓn cña toµn bé lÞch sö x· héi loµi ngêi.

II. VËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-
îng s¶n xuÊt vµo sù nghiÖp ®æi míi cña níc ta hiÖn nay.

Trong c«ng cuéc §æi míi kinh tÕ hiÖn nay ë níc ta, viÖc n¾m v÷ng vµ vËn
dông mét c¸ch ®óng ®¾n, s¸ng t¹o quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é
ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt ®ang lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn
quan träng.

Kinh nghiÖm ®· qua trªn thÕ giíi hay ë níc ta ®Òu cho thÊy mçi khi coi nhÑ
®iÒu nµy th× ph¶i tr¶ gi¸ nh thÕ nµo. Tríc §æi míi, chóng ta ®· x©y dùng QHSX
míi bÊt chÊp t×nh tr¹ng thÊp kÐm cña LLSX. Sù vît tríc nµy cña QHSX trong khi
tr×nh ®é cña LLSX cha cho phÐp ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt x· héi.
§Êt níc ta r¬i vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi.

§Õn §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng, víi t duy míi chóng ta nhËn ra r»ng QHSX lµ
vËt c¶n cña LLSX kh«ng chØ trêng hîp QHSX ®i sau mµ cßn c¶ trong trêng hîp
vît lªn tríc, t¸ch rêi LLSX. Nguyªn lý QHSX ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é cña LLSX
bao giê còng ®óng trªn mçi bíc ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy tõ sau §¹i héi §¶ng lÇn
thø VI, chóng ta lu«n cè g¾ng thiÕt lËp sù ®ång bé gi÷a c¸c yÕu tè trong QHSX,
trong LLSX vµ gi÷a QHSX víi LLSX. §¹i héi §¶ng VII ®· chØ râ: “ ..... phï hîp vãi
sù ph¸t triÓn cña LLSX, thiÕt lËp tõng bíc QHSX XHCN tõ thÊp ®Õn cao....”

1. Tr×nh ®é cña LLS X trong thêi kú §æi míi hiÖn nay ë níc ta

Sau gÇn 20 n¨m §æi míi, víi t duy kinh tÕ míi, víi quyÕt t©m cao vµ víi sù
l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña §¶ng cïng víi xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, LLSX cña níc
ta d· ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ tõ t liÖu s¶n xuÊt ®Õn con ngêi vµ khoa häc
c«ng nghÖ. Tuy nhiªn, so víi tr×nh ®é ph¸t triÓn chung cña LLSX trªn thÕ giíi th×
LLSX cña chóng ta cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh.
 Thø nhÊt, tr×nh ®é cña LLSX cña chóng ta hiÖn nay so víi mÆt b»ng chung
thÕ giíi cßn thÊp, chóng ta cßn ®i sau hä hµng thËp kû. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ
trªn tÊt c¶ c¸c mÆt cña LLSX:

VÒ t liÖu s¶n xuÊt: Tríc ®©y chóng ta nãi chóng ta cã “rõng vµng biÓn b¹c,
®Êt ph× nhiªu”, nhng hiÖn nay nh÷ng nguån lùc nµy ®ang ngµy cµng c¹n dÇn do
chóng ta khai th¸c kh«ng cã quy ho¹ch. V× thÕ ®èi tîng lao ®éng cña ngµnh c«ng
nghiÖp khai th¸c rÊt Ýt ái. Cßn ®èi tîng lao ®éng lµ nguyªn liÖu, ®èi tîng lao
®éng cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn th× kh«ng ®îc khai th¸c cã hiÖu qu¶.
C¶nh nh÷ng xe mÝa nguyªn liÖu cña n«ng d©n xÕp hµng dµi tríc c¸c nhµ m¸y ®-
êng chê hµng hµng tuÇn hay hµng hµ sa c©y cµ phª ph¶i chÆt trong mïa thu
ho¹ch lµ nh÷ng c¶nh thêng thÊy trong thêi gian gÇn ®©y.

T liÖu lao ®éng tõ c«ng cô lao ®éng, c¸i ®îc coi lµ “ x¬ng cèt vµ b¾p thÞt”
cña nÒn s¶n xuÊt ®Õn t liÖu lao ®éng víi t c¸ch lµ ph¬ng tiÖn ®Ó b¶o qu¶n
nh÷ng ®èi tîng lao ®éng mµ ®îc gäi chung lµ “hÖ thèng b×nh chøa cña nÒn s¶n
xuÊt” vµ t liÖu lao ®éng víi t c¸ch lµ kÕt cÊu h¹ tÇng s¶n xuÊt nh ®êng s¸, bÕn
c¶ng, s©n bay, ph¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i, ®iÖn, níc, thuû lîi, bu ®iÖn, th«ng
tin liªn l¹c .... nãi chung ®Òu l¹c hËu so víi c¸c níc NIC 20-30 n¨m vµ 50 n¨m ®èi
víi c¸c níc ph¸t triÓn. ChÝnh v× c«ng cô lao ®éng phÇn lín cßn l¹c hËu mµ lao
®éng thñ c«ng vÉn cßn phæ biÕn ë ViÖt Nam nhÊt lµ trong lÜnh vùc n«ng
nghiÖp, vµ “ hÖ thèng b×nh chøa”, kÕt cÊu h¹ tÇng s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ
quèc d©n cßn thÊp gi¸ trÞ gia t¨ng cña n«ng s¶n phÈm chóng ta cßn thÊp.

VÒ lùc lîng lao ®éng, yÕu tè c¬ b¶n nhÊt cña LLSX còng cßn cã rÊt nhiÒu
vÊn ®Ò cÇn ph¶i bµn. Ngêi lao ®éng ViÖt Nam ®îc ®¸nh gi¸ lµ dåi dµo, cÇn cï,
chÞu khã vµ th«ng minh nhng ®¸ng tiÕc tr×nh ®é lao ®éng cña chóng ta nh×n
chung cßn thÊp. Lùc lîng lao ®éng ®a sè lµ thiÕu kü n¨ng, cha ®îc ®µo t¹o
chuyªn s©u vÒ nghÒ nghiÖp l¹i thiÕu t¸c phong lµm viÖc c«ng nghiÖp nªn gi¸
nh©n c«ng cña chóng ta rÎ lµ mét ®iÒu dÔ hiÓu. Chóng ta cã nguån chÊt x¸m rÊt
lín nhng nguån lùc v« gi¸ nµy l¹i cha ®îc biÕn thµnh søc m¹nh vËt chÊt, thóc ®Èy
lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
 VÒ khoa häc c«ng nghÖ, ngµy nay khoa häc c«ng nghÖ còng ®· trë thµnh lùc
lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp. Nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc c«ng nghÖ ®îc vËt chÊt
ho¸ trong t liÖu s¶n xuÊt hoÆc th«ng qua kü n¨ng cña ngêi lao ®éng cã hiÖu suÊt
cao.

§Õn nay khoa häc c«ng nghÖ níc ta cã nhiÒu bíc ph¸t triÓn míi, thu ®îc nh÷ng
thµnh tùu quan träng, ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc thóc ®Èy LLSX ph¸t triÓn,
vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña kinh tÕ x· héi. Tuy nhiªn so víi yªu cÇu do §¶ng vµ
Nhµ níc ®Æt ra, so víi sù ph¸t triÓn nh vò b¶o cña Khoa häc c«ng nghÖ trªn thÕ
giíi th× khoa häc c«ng nghÖ cña ViÖt Nam vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, cha thùc sù
trë thµnh yÕu tè ®éng lùc cho t¨ng trëng kinh tÕ, tiÒm lùc khoa häc c«ng nghÖ
ch a ®îc gi¶i phãng nªn tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ ViÖt Nam vÉn cßn ë tèp sau
cña thÕ giíi.

Thø hai, tr×nh ®é LLSX cña níc ta hiÖn nay kh«ng chØ thÊp mµ cßn ph¸t
triÓn ë nhiÒu møc ®é kh¸c nhau, kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng, c¸c ngµnh. NÒn
kinh tÕ níc ta lµ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt nhá lµ phæ biÕn, l¹i tr¶i
qua chiÕn tranh l©u dµi. Do ®ã, sù ph¸t triÓn cña LLSX rÊt kh«ng ®ång ®Òu
nhau, gi÷a c¸c vïng, ngµnh kinh tÕ cña ®Êt níc, gi÷a miÒn xu«i víi miÒn ngîc,
gi÷a thµnh thÞ víi n«ng th«n.

HiÖn nay, tr×nh ®é LLSX trªn c¶ ba mÆt lµ t liÖu s¶n xuÊt, ngêi lao ®éng vµ
khoa häc c«ng nghÖ gi÷a c¸c vïng kinh tÕ cña ®Êt níc nh Hµ Néi, Hå ChÝ Minh,
§µ N½ng, H¶i Phßng víi c¸c vïng kinh tÕ kh¸c cña ®Êt níc ®Æc biÖt lµ c¸c vïng
s©u, vïng xa, miÒn nói, h¶i ®¶o, gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a ®ång b»ng
vµ miÒn nói cßn cã sù chªnh lÖch râ rÖt.

Sù chªnh lÖch nµy kh«ng chØ tån t¹i gi÷a c¸c vïng, miÒn vµ gi÷a c¸c ngµnh
cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. NÕu nh c¬ së vËt chÊt kü thuËt trong c¸c ngµnh bu
chÝnh viÔn th«ng, ng©n hµng, hµng kh«ng ®· hiÖn ®¹i ho¸ gÇn hÕt c¸c kh©u,
c¸c c«ng ®o¹n th× trong c¸c ngµnh thuéc khu vùc kinh tÕ n«ng nghiÖp vÉn chñ
yÕu lµ thñ c«ng.
 Nãi tãm l¹i LLSX cña chóng ta mÆc dï ®· cã nh÷ng bíc tiÕn míi nhng tr×nh
®é vÉn cßn thÊp vµ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng.

2. VËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc
lîng s¶n xuÊt vµo sù nghiÖp ®æi míi hiÖn nay cña níc ta.

Lý luËn vµ thùc tiÔn ®· chøng minh tÝnh ch©n lý cña quy luËt quan hÖ s¶n
xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX. VËy vËn dông quy luËt nµy nh
thÕ nµo víi nh÷ng ®Æc ®iÓm cña LLSX cña níc ta nh ®· ph©n tÝch ë trªn ®Ó
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña LLSX nh»m t¹o c¬ së vËt chÊt cho qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, nhiÖm vô träng t©m cña sù nghiÖp ®æi
míi hiÖn nay cña níc ta. §©y lµ mét vÊn ®Ò võa mang tÝnh lý luËn võa mang
tÝnh thùc tiÔn rÊt lín. Víi kiÕn thøc vµ thêi gian cã h¹n trong khu«n khæ cña tiÓu
luËn nµy ngêi viÕt chØ xin m¹nh d¹n nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ sù vËn
dông quy luËt nµy vµo sù nghiÖp §æi míi hiÖn nay cña níc ta.

2.1 §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u.

Së h÷u lµ mét néi dung cña QHSX. QHSX gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi hai
néi dung cßn l¹i cña QHSX. Sù vËn ®éng cña së h÷u vÒ h×nh thøc, tÝnh chÊt vµ
ph¹m vi, møc ®é lµ do ®ßi hái kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn cña LLSX.

HiÖn nay níc ta ®ang trong thêi ký chuyÓn ®æi, LLSX do ®ã, nh ®· ph©n
tÝch ë trªn, ph¸t triÓn cha cao vµ cã nhiÒu tr×nh ®é kh¸c nhau. ChÝnh v× thÕ
®ßi hái ph¶i cã c¸c h×nh thøc së h÷u t¬ng øng, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña
LLSX ë tõng vïng, miÒn vµ tõng ngµnh kinh tÕ kh¸c nhau.

HiÖn nay trong nÒn kinh tÕ níc ta ®ang tån t¹i nhiÒu lo¹i h×nh së h÷u vÒ t
liÖu s¶n xuÊt, ®ã lµ: së h÷u c«ng céng, së h÷u t nh©n vµ së h÷u hçn hîp. Trong
mçi lo¹i h×nh së h÷u t liÖu s¶n xuÊt tån t¹i nh÷ng h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vµ
v× thÕ trong nÒn kinh tÕ cã nhiÒu h×nh thøc së h÷u: së h÷u nhµ níc, së h÷u tËp
thÓ, së h÷u c¸c thÓ, së h÷u t b¶n t nh©n, së h÷u hçn hîp gi÷a nhµ níc vµ t nh©n....
 Thùc hiÖn nhÊt qu¸n ®êng lèi ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u ®· gãp phÇn
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña LLSX, ®a nÒn kinh tÕ níc ta tõng bíc tho¸t ra khái
khñng ho¶ng vµ hiÖn nay ®ang bíc vµo thêi kú®Èy m¹nh CNH-H§H.

2.2 X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn

Thµnh phÇn kinh tÕ lµ khu vùc kinh tÕ , kiÓu quan hÖ kinh tÕ dùa trªn mét
h×nh thøc së h÷u nhÊt ®Þnh vÒ t liÖu s¶n xuÊt.

Trong thêi kú §æi míi hiÖn nay ë níc ta, LLSX tån t¹i ë nhiÒu thang bËc kh¸c
nhau, do ®ã nh ®· nªu trªn, chÕ ®é së h÷u vÒ TLSX sÏ cã nhiÒu h×nh thøc, tøc lµ
nÒn kinh tÕ sÏ cã nhiÒu thµnh phÇn.

Theo tinh thÇn NghÞ quyÕt IV cña §¶ng hiÖn nay níc ta ®ang duy tr× s¸u
thµnh phÇn kinh tÕ lµ kinh tÕ nhµ níc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ c¸ thÓ tiÓu chñ,
kinh tÕ t b¶n t nh©n, kinh tÕ t b¶n nhµ níc vµ kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi,
trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o.

ViÖc chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ víi hai thµnh phÇn kinh tÕ chñ yÕu lµ kinh
tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ tríc ®©y sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn
nh hiÖn nay phï hîp víi thùc tr¹ng thÊp kÐm vµ kh«ng ®ång ®Òu cña LLSX trong
thêi kú qu¸ ®é. Sù phï hîp nµy cã t¸c dông thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng
trëng kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trong c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ vµ trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. MÆt kh¸c c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn t¹o tiÒn ®Ò kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®éc quyÒn, t¹o ra quan hÖ c¹nh
tranh, ®éng lùc quan träng thóc ®Èy c¶i tiÕn kü thuËt, ph¸t triÓn LLSX.

2.3 Thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp c¸ nh©n

T¬ng øng víi tr×nh ®é LLSX cßn thÊp kÐm l¹i kh«ng ®ång ®Òu lµ nÒn kinh
tÕ nhiÒu thµnh ph©n cã nhiÒu h×nh thøc së h÷u vµ kÐo theo nã lµ tÝnh tÊt yÕu
cña ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp c¸ nh©n.

§¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh vµ §¹i héi
§¶ng lÇn thø IX còng tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh: “ thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n
phèi, lÊy ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chñ yÕu,
®ång thêi ph©n phèi dùa trªn møc ®ãng gãp c¸c nguån lùc kh¸c vµo kÕt qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh vµ ph©n phèi th«ng qua phóc lîi x· héi.

Sù biÕn ®æi lÞch sö cña LLSX vµ QHSX kÐo theo sù biÕn ®æi cña quan hÖ
ph©n phèi. §ång thêi quan hÖ ph©n phèi cã t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi quan hÖ së
h÷u vµ do ®ã ®èi víi LLSX. Ph©n phèi thu nhËp c¸ nh©n(ph©n phèi hiÓu theo
nghÜa hÑp) ®óng ®¾n cã vai trß ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, kÝch thÝch
s¶n xuÊt ph¸t triÓn.

Tríc ®©y do chØ ¸p dông mét h×nh thøc ph©n phèi duy nhÊt ®· lµm thui chét
®éng lùc ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt do cµo b»ng mäi lîi Ých c¸ nh©n, lµm ngêi
lao ®éng kh«ng cã ®éng lùc ph¸t triÓn. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n
chÝnh dÉn tíi t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nh÷ng n¨m 1980.

ViÖc thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi sÏ kÝch thÝch lùc lîng lao ®éng
trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ gãp phÇn ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña LLSX.
 KÕt luËn

Quy luËt QHSX phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX lµ quy luËt
chung cho mäi PTSX. Trong nÒn kinh tÕ cha thËt sù ph¸t triÓn cao, LLSX lu«n
tån t¹i ë nhiÒu tr×nh ®é kh¸c nhau, viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷, x©y
dùng c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi
thu nhËp lµ sù “cëi trãi” cho LLSX ph¸t triÓn, lµ sù vËn dông s¸ng t¹o quy luËt
chung nµy vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam. HiÖn nay viÖc vËn dông nµy
®ang ph¸t huy tèt vai trß cña nã, gãp phÇn vµo ®Èy m¹nh tèc ®é t¨ng trëng GDP
h¬n 7% hiÖn nay cña níc ta, gãp phÇn vµo n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh
thÇn cña níc ta, æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi vµ n©ng cao vÞ thÕ cña níc ta trªn tr-
êng quèc tÕ.

Tuy nhiªn LLSX lµ mét yÕu tè hÕt søc ®éng, do ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i
lu«n n¾m v÷ng quy luËt vµ b¸m s¸t thùc tiÔn ®Ó ph¸t huy t¸c dông cña quy luËt.
Tµi liÖu tham kh¶o

1. V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia,
Hµ Néi 2001.

2. Gi¸o tr×nh triÕt häc – Dïng cho nghiªn cøu sinh vµ häc viªn cao häc kh«ng
thuéc chuyªn ngµnh triÕt häc- TËp I, III, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi
2003.

3. Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c – Lªnin – Dïng cho khèi ngµnh kinh tÕ,
qu¶n trÞ kinh doanh trong c¸c trêng ®¹i häc, cao ®¼ng, Nxb ChÝnh trÞ
quèc gia, Hµ Néi 2004.

4. Thîng t¸, TS häc viÖn chÝnh trÞ qu©n sù Hoµng Minh Th¶o: “ Mét sè vÊn
®Ò vÒ së h÷u t liÖu s¶n xuÊt sau gÇn 20 n¨m ®æi míi ë ViÖt Nam”, T¹p
chÝ céng s¶n sè 44, n¨m 2003.
5. §¹i t¸, TS kinh tÕ häc viÖn chÝnh trÞ qu©n sù NguyÔn Minh Kh¶i: “ B¶o
®¶m ®Þnh híng nÒn kinh tÕ ®a d¹ng ho¸ c¸c hinh thøc c«ng h÷u”, T¹p chÝ
céng s¶n sè 48, n¨m 2003.

6. GS Lª Xu©n Tïng: “ Quan hÖ s¶n xuÊt XHCN kh«ng chØ lµ ph¬ng tiÖn
®Ó ph¸t triÓn LLSX”, T¹p chÝ céng s¶n sè 4, n¨m 2003.

7. TS Hå Ngäc LuËt: “ G¾n khoa häc c«ng nghÖ víi s¶n xuÊt kinh doanh
thµnh ®éng lùc thóc ®Èy CNH-H§H ®Êt níc”, T¹p chÝ céng s¶n sè 84, n¨m
2005.

8. Bµi ph¸t biÓu cña Tæng bÝ th N«ng §øc M¹nh khai m¹c héi nghÞ lÇn thø
chÝn Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng kho¸ IX: “ §¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng,
kiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn th¾ng lîi toµn diÖn nghÞ quyÕt ®¹i héi
IX cña §¶ng”.

9. PGS.TS §Æng H÷u Toµn “ Qu¸ ®é lªn CNXH theo con ®êng “Ph¸t triÓn rót
ng¾n ë ViÖt Nam” – T¹p chÝ céng s¶n sè