Een broedplaats Jeugd in de regio steden3hoek: een voorzet.

 
 
Inleiding: 
Soms verschijnt er in sociale netwerken zoals ‘Linkedin’ en berichtje 
dat extra je aandacht trekt.  ‘Wordt het niet eens tijd dat we 
rondom jongeren de koppen bij elkaar steken?’  De reacties geven 
aan dat deze opvatting door meerdere mensen met betrokkenheid 
en passie bij jeugd gedeeld wordt, en de kiem voor misschien iets 
moois en nieuws is gelegd.  Dit soort spontane initiatieven zijn 
meestal de meest krachtige. Omdat ze komen uit een innerlijke 
drijfveer en niet aangestuurd worden door een opdracht verstrekt 
door een opdrachtgever. Het komt voort uit een wens om te delen 
en te creëren.  
De eerste bijeenkomst naar aanleiding van het bericht was 
bemoedigend enthousiast en smaakt naar meer. De bijeenkomst gaf 
ook aan dat er veel verschillende deskundigheden, culturen en 
invalshoeken zijn op het terrein jeugd. Mooi zo, hoe breder, hoe 
verrassender, hoe opener, hoe meer inspirerend.  Maar passie en 
betrokkenheid en de wens om te verbinden alleen zijn niet genoeg. Het is ook belangrijk om voor een platform 
een kader te vinden dat bindt, dat uit te dragen is en dat werkelijk iets nieuws toevoegt vanuit een 
inspirerende missie, een gedeeld beeld en een prikkelend perspectief.  
Ik heb zelf in ruim dertig jaar ervaring met jeugdbeleid de meest mooie plannen geboren zien worden of 
sterven in schoonheid van bureaucratie, tokocentrisme of in keurslijven van organisaties die  gedwongen 
werden door subsidiënten om hun professionaliteit en passie ondergeschikt te maken aan efficiency en 
afrekenmodellen. We hebben daarmee met de beste bedoelingen een omgeving ‐ een systeemwereld ‐  
gecreëerd die  vaak slechts de leefwereld van jonge mensen schampt. Jonge mensen lijken daarbij soms op 
toeristen in een door volwassenen georganiseerde busreis naar Benidorm. Georganiseerd in een route en 
bestemming waarin alles al vast lijkt te liggen ‘omdat wij weten wat goed voor je is.’ Veel jonge mensen zijn te 
weinig een ontdekkingsreiziger in een spannende 
avonturenreis die opgroeien en leren van het leven of in een 
opleiding ook zou kunnen zijn.  
 
Vanuit dat beeld heb ik op me genomen een voorzet te doen 
voor een missie voor een ontmoetingsplatform steden3hoek 
jeugd. Het is nadrukkelijk mijn scherp aangezette beeld en 
analyse, met als doel zaken helder te krijgen. Het is bedoeld 
om te prikkelen tot discussie en om te komen tot een mooi 
nieuw spraakmakend en verleidelijk perspectief en initiatief. 
 
Deventer, december 2010 
PAOLO advies, Marien van Schijndel  
 
 
Mijn TomTom doet het niet meer. 
Dit prikkelpapier begint niet in de steden3hoek maar ver van huis. Om precies te zijn, in Lyon in Frankrijk. Het 
steunpunt van de ANWB aldaar, krijgt daar veel vragen van vakantiegangers die in de problemen zijn gekomen 
of zijn gestrand.  Een vraag die regelmatig gesteld wordt is de volgende: ‘Mijn TomTom doet het niet meer, wat 
moet ik doen?’  ‘Een kaart kopen bij een tankstation’ is het eenvoudige antwoord op deze vraag, die te denken 
geeft. 
 
Deze situatie laat zich vertalen als een metafoor over onze 
samenleving:  
We leven in een moderne efficiënte samenleving met een hoog 
voorzieningenniveau: Voor ieder probleem of categorie burgers, in 
iedere sector bedenken we een innovatie, project of oplossing die 

Prikkelpapier: Een broedplaats Jeugd in de regio steden3hoek: een voorzet | December 2010  1 
Tekst : Marien van Schijndel | PAOLO advies | www.paoloadvies.nl | info@paoloadvies.nl  | M 06 510 629 15 
Illustraties: projectenlogo’s en projectideeën: eigendom PAOLO advies. 
een puzzelstukje een plek geeft. Als op een automatische piloot vanuit onze eigen kaders proberen we onze 
bestemming te vinden die onze eigen zintuigen en waarnemingen in slaap hebben doen sukkelen. Loopt het 
systeem vast dan groeit het onbehagen en raken we de weg kwijt of voelen ‘we’ ons onthand. 
We zijn een samenleving geworden waarin de verbinding van mensen met hun eigen realiteit steeds moeilijker 
is geworden. We vertrouwen professioneel op techniek, structuren, modellen en verliezen steeds meer onze 
intuïtie en verleren de vaardigheid van het kaartlezen, andere oplossingen te bedenken en de situatie zelf naar 
je hand te zetten of je eigen route uit te zetten. 
 
Individualisme 
Sociale verbanden zijn sedert de tweede wereldoorlog steeds verder 
afgekalfd. We hebben een heterogene en zeer gefragmenteerde 
samenleving die gekenmerkt wordt door individualisme. Heb je het 
juiste startkapitaal aan vaardigheden vergaard, dan vind je je weg 
wel in de samenleving, maar kun je niet aanhaken dan kieper je als 
jong en opgroeiende medeburger vaak ongewild tussen de kieren 
tussen de domeinsgewijze indeling en ‘ijsschotsen’ van onze 
systeemwereld ( WMO indeling van het opgroeispeelveld; 
opvang/educatie, gezondheidszorg, veiligheid, opvoeding en 
bescherming, vrije tijd). Cijfers geven aan dat globaal 15 % van de 
jongerenpopulatie risicogedrag vertoont en vijf procent daarvan 
kampt met meervoudige probleemsituaties. 
 
100 jaar pedagogisch beleid, 
De vraag is hoe we daar als samenleving mee omgaan? We steken ongeveer 
zes keer meer geld in deze categorie jeugd en met vaak een beperkt 
rendement dan in jeugd met wie het goed of ‘normaal’ gaat .  
Er zijn jonge mensen in de kwetsbare die soms wel twaalf verschillende 
begeleidende professionals, waardoor ze eerder een 
werkgelegenheidsproject zijn geworden in plaats van dat ze adequaat op weg 
geholpen worden om grip te krijgen op hun leven. 
Eendrachtig met de metafoor van de TomTom innovatie zijn we heel sterk 
om nieuwe structuren op producten te bedenken die de problemen moeten 
oplossen. Brede scholen, WMO loketten, regie in jeugdbeleid, vormingswerk 
dat verdwenen is in ROC’s, Centra voor Jeugd en Gezin(CJG), het 
veiligheidshuis; Je kunt zo een pagina volschrijven met concepten en ideeën 
in de opgroei en pedagogische geschiedenis van de twintigste eeuw., die zich 
kenmerken door opgroeien te problematiseren vanuit het homogene beeld, 
dat ‘jeugd met problemen, van jeugd een probleem maakt.’  
Wat al deze concepten kenmerkt is de verkniptheid en het geloof in systeemdenken en de maakbaarheid van 
alles.  Maar daar waar dit beleid of methodes  succesvol zijn komt dat minder door het systeem zelf maar veel 
meer door een gedeelde visie, passie en de juiste mix van mensen die elkaar vinden en inspireren. We varen te 
scherp op een kompas van modellen en structuren en durven te weinig in termen 
van ‘de kunst van het loslaten’ oplossingen te zoeken en ontwikkelingen over te 
laten aan zelfbewuste professionele en geïnspireerde  vrijwilligers en 
professionals.    
 
Het wordt tijd voor een herontdekking van de werkelijkheid van mensen. En in dit 
praatstuk specifiek jonge mensen en hun leefwereld die vaak haaks staat op de 
systeemwereld waarin we ze proberen te binden aan de samenleving.  
 
De paradox: inefficiëntie door efficiency 
Opgroeien lijkt steeds meer een opdracht van professionals geworden te zijn in 
plaats van ‘ de hele samenleving.’ De eigen verantwoordelijkheid, zelf activiteiten 
ontwikkelen in het gezin of de leefomgeving wordt steeds moeilijker. We hebben 
ongelooflijke haast en keuzestress neemt steeds meer toe. De pionier in 
onderzoek naar ADHD concludeerde onlangs in de Volkskrant dat het een 
Prikkelpapier: Een broedplaats Jeugd in de regio steden3hoek: een voorzet | December 2010  2 
Tekst : Marien van Schijndel | PAOLO advies | www.paoloadvies.nl | info@paoloadvies.nl  | M 06 510 629 15 
Illustraties: projectenlogo’s en projectideeën: eigendom PAOLO advies. 
welvaartsziekte is die opsteekt in samenlevingen die steeds sneller, gehaaster en efficiënter functioneren.  
Gechargeerd: ouders krijgen een kind, en vervolgens doorloopt hun kind ‘een carrière’ langs het 
kinderdagverblijf , peuterspeelzaal, school, buitenschoolse opvang in tal van arrangementen en dan zeggen we 
rond hun twintigste als alles goed gaat: ‘we hebben hem toch goed opgevoed.’ In deze overdrijving ligt een 
werkelijkheid waar we ons als professionals en vrijwilligers in het domein jeugd vaak automatisch voor 
afsluiten. Hij is namelijk niet tastbaar vanuit onze eigen perceptie, we zien het wel, maar gaan er niet over: 
‘Ik/wij  doen ons ding, en we doen het goed, en we kunnen niet verantwoordelijk zijn voor andere aspecten.’ 
 
In onze hoog efficiënte samenleving met de paradox dat alles daardoor juist 
inefficiënt wordt,  is opgroeien omgeven met bijvoorbeeld een enorme 
verantwoordingscultuur. Een verloskundige is bijna meer tijd kwijt aan het 
invullen van paperassen dan aan de bevalling zelf, een jeugdhulpverlener 
moet iedere  stap  registeren en verantwoorden. Zo ook de leerkracht wiens 
passie lesgeven is, maar die gebukt gaat onder een scherpe 
outputfinanciering. Jongerenwerkers wiens domein het was om vanuit de 
leefwereld jonge mensen te binden en verbinden aan de samenleving is een 
categorale vliegende keep geworden die in netwerken van professionals 
rondhangjongeren bezig mag houden.  
Verantwoordingscultuur en driftige maakbaarheidideologie van bestuurders  trekken een wissel op de 
effectiviteit van professionals in alle sectoren die hun autonomie en vaak daardoor ook hun passie zijn kwijt 
geraakt.  
 
Kijken naar de werkelijkheid met andere ogen 
Dit scherpe beeld schetsen is één, maar hoe komen we dan wel uit bij die 
werkelijkheid van jonge mensen die we maar niet goed en effectief kunnen 
bedienen.  
Dat vraagt om onconventioneel denken en handelen. Wil samenwerking in de 
steden3hoek op het gebied van jeugd inspirerend, passioneel en van 
toegevoegde waarde zijn, dan zal er zelfbewustzijn en enthousiasme moeten 
zijn om het speelveld te veranderen en te vergroten en het vanuit andere 
invalshoeken effectiever te maken. Om de schrijver Marcel Proust te 
parafraseren: kijken naar de werkelijkheid met andere ogen.  
Onconventionele analyses en oplossingsstrategieën maken en uitvoeren met 
elkaar van Micro tot Meso niveau, die verder reiken dan het puntje van je 
eigen instellings/organisatieneus: 
 
‐ Wat kunnen/willen wij jonge mensen ‘extra ’ aanreiken?  
‐ Hoe schakelen we hun omgeving in? 
‐ Hoe vergroten we het speelveld en de betrokkenheid op jeugd in de steden3hoek? 
‐ Wat denken we dat het beste past?  
‐ Hoe geven we deze jonge persoon startkapitaal om zijn/haar weg te vinden in de samenleving?  
 
 
Verleidend inspirerend 
De lezer zou kunnen denken, ‘ ja hallo, lekker vaag abstract verhaal’ wat 
kan ik, wat moet ik nu doen? Geef 
eens wat handvatten en wat is het resultaat?’ Die werkelijkheid van dit 
moment, wordt in dit stuk niet ontkend. Maar het moet beginnen met 
een gedeelde visie  
Maar weer een nieuw netwerk in de steden3driehoek zou iets anders 
toe moeten voegen dan het gebruikelijke. Iets dat nu nog niet bestaat, 
iets dat ons triggert en fascineert omdat we er iets anders kunnen halen 
dan we gewoon zijn in onze dagelijkse praktijk.  
Dat niet zomaar weer een nieuwe project wordt in de steeds verder 
uitdijende projectenwaaier waarin we fragmenten van de werkelijkheid 
van jongen mensen en hun leefwereld willen vangen.   

Prikkelpapier: Een broedplaats Jeugd in de regio steden3hoek: een voorzet | December 2010  3 
Tekst : Marien van Schijndel | PAOLO advies | www.paoloadvies.nl | info@paoloadvies.nl  | M 06 510 629 15 
Illustraties: projectenlogo’s en projectideeën: eigendom PAOLO advies. 
Iets dat anders opvalt en verleidend inspirerend is. 
Denkkracht, nieuwe gezichtspunten, andere invalshoeken, nieuwe vormen van samenwerking voor hetzelfde 
vraagstuk, gelegenheidscoalities  op weg naar een organische broedplaats die energie geeft en die vanuit 
oplossingen die werken denkt en niet zozeer vanuit aanbod. 
De missie van zo’n nieuw netwerk zou kunnen zijn: 
 
  Broedplaats jeugd steden3hoek wil een onconventioneel samenwerkingsverband van betrokken 
mensen op jeugd zijn. Het is een platform van gevraagde en ongevraagde samenwerking en advies 
rond het thema kansrijk opgroeien van jeugd in de steden3hoek. Het ontwikkelt initiatieven, het 
levert deelnemers behalve inspiratie ook een zichtbare meerwaarde op voor hun activiteiten op het 
terrein van jeugd  ten opzichte van formele en institutionele verbanden, netwerken en 
werkzaamheden waarin zij functioneren.   
 
‐ De Broedplaats Steden3hoek jeugd hanteert 
het uitgangspunt dat jong zijn in de 
steden3hoek betekent uitproberen: Je 
grenzen ontdekken, verleggen, er tegen 
aanbotsten, op sleeptouw genomen worden, 
ambitie ontwikkelen, je talent ontdekken, veerkracht tonen, problemen zien als kansen in 
werkkleding, competenties ontwikkelen, bijdragen aan de samenleving naar vermogen, je weg 
vinden naar een succesvol en gelukkig bestaan aansluitend op jouw palet van mogelijkheden en 
talenten: je leert middels de activiteiten van de broedplaats je eigen routeboekje voor een 
gelukkig en verantwoord bestaan samen te stellen. 
‐ De activiteiten van de broedplaats vormen een aanvulling en innovatieplatform, dwars door en 
voor formele organisaties of structuren. 
‐ De broedplaats Jeugd steden3hoek streeft naar een nieuw, ander en breder speelveld, waarbij 
niet alles aangaande jeugd automatisch op het bordje van de leerkracht of welke agoog, coach, 
doctorandus in de jeugdkunde dan ook geschoven wordt.  
‐ Het speelveld kansrijk opgroeien wordt niet alleen domeinsgewijze en institutioneel bekeken, 
maar zoekt actief naar opties en mogelijkheden of creëert ze indien noodzakelijk, vanuit een 
gedeelde missie waarin je successen met elkaar deelt en viert. 
 
Hoe is deze aanpak samen te vatten: Een broedplaats van Cocreatie in de steden3hoek, vanuit elkaar 
inspirerend pragmatisme, betrokkenheid en deskundigheid op het terrein van jeugd. 
 
Hoe kun je zoiets vorm geven? 
 
Elementen: 
 
‐ Duidelijke en meetbare (jaar)doelstellingen; wat willen we bereiken? 
‐ Een informele en aanmoedigende structuur van ontmoeting 
‐ Inspiratie opdoen, andere invalshoeken voor hetzelfde vraagstuk 
‐ Innovatie en co‐creatie 
‐ Face to face ontmoetingen minimaal 6 keer per jaar gestructureerd 
‐ Face to face ontmoetingen, spontaan op deelonderwerp en anticiperend op  
‐ Digitale communicatie ontmoetingen (permanent proces) 
‐ Inspiratie tanken dmv verhalen succestorys, lezingen 
‐ collegiale consultatie 
‐ trendwatching en duiding 
‐ netwerken 
‐ project en productontwikkeling 
‐ samenwerkingscoalities wegbereiden 
‐ beïnvloeding door middel van lobbywerk en gevraagd en ongevraagd advies 
‐ publicaties onderscheidend en op maat voor de steden3hoek 
‐ de samenwerking moet aantoonbaar winstgevend zijn ( materieel en immaterieel) 
 

Prikkelpapier: Een broedplaats Jeugd in de regio steden3hoek: een voorzet | December 2010  4 
Tekst : Marien van Schijndel | PAOLO advies | www.paoloadvies.nl | info@paoloadvies.nl  | M 06 510 629 15 
Illustraties: projectenlogo’s en projectideeën: eigendom PAOLO advies. 
Voor wie is de Broedplaats (niet)? 
Het initiatief zou een herkenbaar imago en naam  moeten hebben, met een kleine organisatie van aanjagers. 
Het is ook belangrijk om een breed scala van input na te streven om tunnelvisie te voorkomen. Zodat deze 
broedplaats meerdere terreinen en invalshoeken bestrijkt. Wetenschappers, zakenlieden, pragmatici, 
(levens)kunstenaars, politici, betrokken pensionado’s, rekenmeesters, vrijdenkers, filosofen, schriftgeleerden, 
beroepsanarchisten, verschilmakers naast het gebruikelijke scala aan professionele werkers en vrijwilligers in 
het domein jeugd.  
De connectie met jeugd zelf van deelnemers is evident in de aanpak, methodes  en filosofie.  
Hoewel jeugdparticipatie belangrijk is, is het uitgangspunt echter dat het geen netwerk voor jeugdigen zelf is.  
Deelnemers hebben een gedeelde pedagogische en opvoedkundige visie op jeugd gebaseerd op kennis en de 
levenservaring van volwassenen. Jeugd in die context ‘volwaardig’ in de broedplaats mee laten functioneren 
zou cosmetisch en ongelijkwaardig zijn. In termen van cocreatie wordt echter naar bewind van zaken 
gehandeld.   
 
 
 
 
 
 
   
  Tekst:Broedplaats jeugd stedendriehoek 
 
  Marien van Schijndel. 
     Ruim 30 jaar actief als professional op zowel uitvoeringsniveau 
en beleidsniveau als ‘vrijdenker’ op het terrein van opgroeien, 
  jeugd, participatie en welzijn, waarbij de hele samenleving, van 
     onderwijs tot gezin, van bedrijfsleven tot vrije tijd, het speelveld 
is.   
  Weet uit ervaring wat wel werkt en niet werkt en constateert 
  dat heel veel dat wordt bedacht niet werkt, omdat het topdown 
of gesegmenteerd wordt ontwikkeld en georganiseerd waarbij 
  noodzakelijke dynamiek ontbreekt.  
   Co‐creatie,  onconventionaliteit, de kracht van inspirerende 
netwerken: in plaats van projecten naar 
  samenwerkingsproducties met duidelijke en inspirerende 
  einddoelen vormen de ingrediënten voor succesvolle 
samenwerking. 
  Momenteel bezig met de ontwikkeling van ‘een ambitie en 
  talentenfabriek’ en een multimethodiekboek voor baanbrekend 
en inspirerend jeugdwerk dat past bij de tijd.  
    
 
 
 
   
 
  
 
 
 
 
 
   

Prikkelpapier: Een broedplaats Jeugd in de regio steden3hoek: een voorzet | December 2010  5 
Tekst : Marien van Schijndel | PAOLO advies | www.paoloadvies.nl | info@paoloadvies.nl  | M 06 510 629 15 
Illustraties: projectenlogo’s en projectideeën: eigendom PAOLO advies.