Luan Van - Sinh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN DUY SINH
NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ RỦI RO

THANH KHOẢN TRONG CÁC NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI VIỆT NAM
Chuyên ngành: Kinh tế tài chính - ngân hàng

Mã số: 60.31.12
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. NGUYỄN ĐĂNG DỜN
TP Hồ Chí Minh tháng 07/2009

LỜI CAM ĐOAN
Nội dung và số liệu phân tích trong Luận văn này là kết quả nghiên cứu độc
lập của học viên và chưa được công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào.
-------------------
MỤC LỤC
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các từ viết tắt
Danh mục bảng biểu Trang
Mở đầu ........................................................................................ 1
Chương 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO KINH DOANH VÀ
QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TRONG NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................. 3
1.1 Tổng quan về ngân hàng thương mại ...................................... 3
1.1.1 Khái niệm .................................................................................... 3
1.1.2 Chức năng của ngân hàng thương mại ........................................ 4
1.2 Quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng .......................... 4
1.2.1 Khái niệm về rủi ro ...................................................................... 4
1.2.2 Rủi ro trong kinh doanh ngân hàng ............................................. 5
1.2.3 Quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng ................................ 6
1.2.4 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro trong kinh doanh ngân hàng .......... 7
1.2.5 Ảnh hưởng của rủi ro đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng
và nền kinh tế -xã hội .................................................................. 8
1.3 Quản trị rủi ro thanh khoản ..................................................... 9
1.3.1 Khái niệm về thanh khoản và rủi ro thanh khoản ........................ 9
1.3.2 Nội dung quản trị rủi ro thanh khoản .......................................... 13
1.3.3 Các nguyên nhân dẫn đến rủi ro thanh khoản ............................. 10
1.3.4 Cung và cầu về thanh khoản ........................................................ 11
1.3.5 Đánh giá trạng thái thanh khoản .................................................. 12
1.3.6 Chiến lược quản trị thanh khoản ................................................. 12
1.3.6.1 Đường lối chung về quản trị thanh khoản ................................... 12
1.3.6.2 Các chiến lược quản trị thanh khoản .......................................... 13
1.3.7 Các phương pháp quản lý rủi ro thanh khoản .............................. 17
1.3.7.1 Duy trì một tỷ lệ hợp lý giữa vốn dùng cho dự trữ và vốn dùng
cho kinh doanh ............................................................................ 17
1.3.7.2 Đảm bảo về tỷ lệ khả năng chi trả ............................................... 17
1.3.7.3 Sử dụng các phương pháp dự báo thanh khoản .......................... 17
1.3.8 Các tiêu chuẩn cuối cùng cho việc đánh giá quản trị thanh
khoản ........................................................................................... 21
1.4 Kiểm định các giả thiết về khả năng thanh khoản ................. 22
1.4.1 Kiểm định về chỉ số trạng thái tiền mặt H3 .................................. 23
1.4.2 Kiểm định về chỉ số năng lực cho vay H4 ................................... 24
1.4.3 Kiểm định về chỉ số dư nợ/tiền gửi khách hàng H5 ..................... 24
1.4.4 Kiểm định về chỉ số chứng khoán thanh khoản H6 ..................... 25
Kết luận Chương 1 .................................................................... 26
Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN
TRONG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM 27
2.1 Tổng quan về hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam ..... 27
2.1.1 Bức tranh tổng quan về hệ thống ngân hàng thương mại Việt
Nam ............................................................................................. 27
2.1.2 Tác động của điều kiện kinh tế vĩ mô đến hoạt động của hệ
thống ngân hàng thương mại Việt Nam ...................................... 31
2.2 Thực trạng quản trị rủi ro thanh khoản trong các ngân
hàng thương mại Việt Nam ....................................................... 33
2.2.1 Vốn điều lệ và hệ số CAR ........................................................... 35
2.2.2 Hệ số H1 và H2 ............................................................................. 38
2.2.3 Chỉ số trạng thái tiền mặt H3 ....................................................... 40
2.2.4 Chỉ số năng lực cho vay H4 ......................................................... 42
2.2.5 Chỉ số dư nợ/tiền gửi khách hàng H5 ........................................... 43
2.2.6 Chỉ số chứng khoán thanh khoản H6 ........................................... 45
2.2.7 Chỉ số trạng thái ròng đối với các TCTD H7 ............................... 46
2.2.8 Chỉ số (tiền mặt+tiền gửi tại các TCTD)/tiền gửi khách hàng H8 47
2.3 Trường hợp Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam
(BIDV) ........................................................................................ 49
2.3.1 Quy định về hoạt động quản trị thanh khoản .............................. 49
2.3.2 Thanh khoản và quản trị thanh khoản tại BIDV .......................... 52
Đánh giá chung về thanh khoản và quản trị thanh khoản
của các ngân hàng thương mại Việt Nam ................................ 53
Kết luận Chương 2 .................................................................... 55
Chương 3 MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ
QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TRONG CÁC
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM ........................... 56
3.1 Định hướng phát triển của ngành ngân hàng Việt Nam đến
năm 2010 và định hướng chiến lược đến năm 2020 ............... 56
3.1.1 Định hướng phát triển Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đến năm
2010 và định hướng chiến lược đến năm 2020 ........................... 56
3.1.2 Định hướng phát triển các tổ chức tín dụng đến năm 2010 và
định hướng chiến lược đến năm 2020 ......................................... 57
3.2 Biện pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro thanh khoản trong
các ngân hàng thương mại Việt Nam .............................................. 58
3.2.1 Về phía Chính phủ ....................................................................... 58
3.2.1.1 Một ngân hàng trung ương độc lập và đủ mạnh ......................... 58
3.2.1.2 Hoàn thiện hệ thống luật pháp đáp ứng yêu cầu hội nhập .......... 59
3.2.1.3 Đẩy nhanh tiến độ cổ phần hoá các ngân hàng thương mại nhà
nước ............................................................................................. 60
3.2.2 Về phía Ngân hàng Nhà nước ..................................................... 60
3.2.2.1 Thực thi chính sách tiền tệ linh hoạt và vừa đủ ........................... 60
3.2.2.2 Kiểm soát việc thành lập ngân hàng thương mại ........................ 61
3.2.2.3 Tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác giám sát từ xa hoạt
động của các ngân hàng thương mại .......................................... 62
3.2.3 Về phía các ngân hàng thương mại ............................................. 63
3.2.3.1 Đảm bảo vốn tự có ở mức cần thiết ............................................. 63
3.2.3.2 Tăng cường công tác dự báo các điều kiện kinh tế vĩ mô ........... 64
3.2.3.3 Xây dựng cơ chế chuyển vốn nội bộ phù hợp .............................. 64
3.2.3.4 Đảm bảo tỷ lệ cân đối giữa tài sản “Có” - tài sản “Nợ” ........... 65
3.2.3.5 Gắn rủi ro thanh khoản với rủi ro thị trường trong quản trị ...... 66
3.2.3.6 Xây dựng và hoàn thiện hệ thống đánh giá nội bộ ...................... 67
3.2.3.7 Thiết lập mô hình tổ chức phù hợp .............................................. 68
3.2.3.8 Xây dựng đội ngũ nhân viên có trình độ, năng lực và đạo đức
nghề nghiệp ................................................................................. 69
Kết luận ...................................................................................... 70
Tài liệu tham khảo
Phụ lục
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
ADB : Ngân hàng phát triển Châu Á.
BIDV : Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam.
DTBB : Dự trữ bắt buộc.
NHNN : Ngân hàng Nhà nước.
NHTM : Ngân hàng thương mại.
NHTMNN : Ngân hàng thương mại nhà nước.
NHTMCP : Ngân hàng thương mại cổ phần.
OECD : Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế.
TCTD : Tổ chức tín dụng.
WTO : Tổ chức thương mại thế giới.
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Trang
Bảng 2.1: Tỷ lệ tăng trưởng tín dụng năm 2007 so với 2006 của 33
NHTM Việt Nam ......................................................................................... 34
Bảng 2.2: Vốn điều lệ và hệ số CAR .......................................................... 36
Bảng 2.3: Hệ số H1 và H2 ........................................................................... 38
Bảng 2.4: Tiền gửi khách hàng; tiền gửi, vay từ TCTD khác; cho vay
khách hàng, sử dụng vốn khác của Đại Á, Gia Định, Kiên Long,
Trustbank năm 2007 .................................................................................... 39
Bảng 2.5: Chỉ số trạng thái tiền mặt ........................................................... 41
Bảng 2.6: Chỉ số năng lực cho vay ............................................................. 43
Bảng 2.7: Chỉ số dư nợ/tiền gửi khách hàng .............................................. 44
Bảng 2.8: Chỉ số chứng khoán thanh khoản ............................................... 45
Bảng 2.9: Chỉ số trạng thái ròng đối với các TCTD ................................... 46
Bảng 2.10: Chỉ số (tiền mặt + tiền gửi tại các TCTD)/tiền gửi khách hàng 48
-1-
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản là yếu tố quyết định sự an toàn
trong hoạt động của bất kỳ ngân hàng thương mại nào. Trong thế giới ngày nay,
nhiều ngân hàng đang phải đối mặt với tình trạng căng thẳng thanh khoản (liquidity
strains), khi mà sự cạnh tranh khốc liệt về thu hút tiền gửi buộc các ngân hàng phải
tìm kiếm các nguồn tài trợ khác. Khả năng thanh khoản không hợp lý là dấu hiệu
đầu tiên của tình trạng bất ổn về tài chính. Cùng với sự phát triển của thị trường tài
chính, cơ hội và rủi ro trong quản trị thanh khoản của các ngân hàng thương mại
cũng gia tăng tương ứng. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc kế hoạch được
nhu cầu thanh khoản bằng các phương pháp mang tính ổn định và chi phí thấp để tài
trợ cho hoạt động của các ngân hàng thương mại trong thế giới cạnh tranh ngày
càng gia tăng.
Với tốc độ tăng trưởng khá cao và vị thế ngày càng được khẳng định trên
trường quốc tế, Việt Nam đang là điểm đến của các dòng vốn đầu tư nước ngoài.
Đóng góp vào thành công đó, không thể không kể đến ngành ngân hàng, được xem
là “mạnh máu của nền kinh tế”. Tuy nhiên, với xu thế hội nhập ngày càng sâu rộng
vào nền kinh tế khu vực và thế giới, cùng với những gì đã diễn ra trên thị trường
tiền tệ Việt Nam những tháng cuối năm 2007 và đầu năm 2008 cho thấy vấn đề
thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại có ý
nghĩa cấp bách cả về lý luận và thực tiễn. Trên cơ sở vận dụng những lý thuyết
được học trong chương trình đào tạo bậc cao học - Trường đại học Kinh tế Thành
phố Hồ Chí Minh vào điều kiện Việt Nam, Luận văn này bàn về “Nâng cao hiệu
quả quản trị rủi ro thanh khoản trong các ngân hàng thương mại Việt Nam”.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
Tổng quan về ngân hàng thương mại, quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân
hàng và quản trị rủi ro thanh khoản; tính thanh khoản và quản trị thanh khoản của
các ngân hàng thương mại Việt Nam; những tồn tại, hạn chế trong lĩnh vực này và
-2-
một số biện pháp để nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro thanh khoản trong các ngân
hàng thương mại Việt Nam.
Phạm vi nghiên cứu: Đến cuối năm 2008, có 4 ngân hàng thương mại nhà
nước, 37 ngân hàng thương mại cổ phần trong đó 3 ngân hàng mới được cấp giấy
phép thành lập và hoạt động, gồm: Bảo Việt, Tiên Phong, Liên Việt. Như vậy, có
38/41 ngân hàng đã hoạt động, có số liệu lịch sử; nhưng trong đó 4 ngân hàng chưa
cung cấp báo cáo thường niên, báo cáo tài chính trên website của ngân hàng mình:
Bắc Á, Dầu Khí Toàn Cầu, Đệ Nhất, Việt Nam Thương Tín, nên học viên không
thu thập được số liệu. Tuy nhiên, các ngân hàng này có quy mô không lớn, không
có sự khác biệt đáng kể nào so với các ngân hàng còn lại, do vậy, không ảnh hưởng
đến kết quả phân tích. Luận văn sẽ khảo sát 34/41 ngân hàng thương mại nội địa,
không xét ngân hàng liên doanh và chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
3. Phương pháp nghiên cứu:
Luận văn sử dụng các phương pháp: mô tả - giải thích, so sánh - đối chiếu,
phân tích - tổng hợp, thống kê mô tả, kiểm định giả thiết...
4. Những kết quả đạt được của Luận văn:
Một là, phân tích nội dung cơ bản của quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân
hàng và quản trị rủi ro thanh khoản.
Hai là, đánh giá tính thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản, tìm ra
những hạn chế, tồn tại và một số biện pháp nhằm hoàn thiện hoạt động này trong
thời gian đến ở các ngân hàng thương mại Việt Nam.
5. Nội dung kết cấu của Luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, thư mục, tài liệu tham khảo, Luận văn gồm 3
chương.
-3-
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO KINH DOANH VÀ QUẢN TRỊ
RỦI RO THANH KHOẢN TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1 Tổng quan về ngân hàng thương mại:
1.1.1 Khái niệm:
Ngân hàng thương mại là một trung gian tài chính đóng vai trò quan trọng
trong việc đảm bảo nền kinh tế hoạt động nhịp nhàng, hiệu quả. Ngân hàng thương
mại là loại hình ngân hàng giao dịch trực tiếp với các tổ chức kinh tế và cá nhân,
bằng cách nhận tiền gửi, tiền tiết kiệm, rồi sử dụng số vốn đó để cho vay, chiết
khấu, cung cấp các phương tiện thanh toán và dịch vụ ngân hàng cho các đối tượng
nêu trên. Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng có số lượng lớn và rất phổ
biến trong nền kinh tế thị trường. Sự có mặt của loại hình ngân hàng này trong hầu
hết các hoạt động kinh tế xã hội đã chứng tỏ rằng: ở đâu có một hệ thống ngân hàng
thương mại phát triển, thì ở đó sẽ có sự phát triển với tốc độ cao của nền kinh tế.
Theo Luật các tổ chức tín dụng do Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa
Việt Nam, khoá X, kỳ họp thứ hai thông qua vào ngày 12 tháng 12 năm 1997:
“Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân
hàng và các hoạt động khác có liên quan” (Khoản 2 Điều 20). Luật này còn xác
định: “Tổ chức tín dụng là doanh nghiệp được thành lập theo quy định của Luật này
và các quy định khác của pháp luật để hoạt động kinh doanh tiền tệ, làm dịch vụ
ngân hàng với nội dung nhận tiền gửi và sử dụng tiền gửi để cấp tín dụng, cung ứng
các dịch vụ thanh toán” (Khoản 1 Điều 20) và “Hoạt động ngân hàng là hoạt động
kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền
gửi, sử dụng số tiền này để cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán”
(Khoản 7 Điều 20).
Đạo luật ngân hàng của Cộng hoà Pháp khẳng định: Ngân hàng thương mại
là những cơ sở mà nghề nghiệp thường xuyên là nhận tiền bạc của công chúng dưới
hình thức ký thác hoặc dưới các hình thức khác và sử dụng nguồn lực đó cho chính
họ trong các nghiệp vụ về chiết khấu, tín dụng và tài chính.
-4-
Như vậy, ngân hàng thương mại là một định chế tài chính trung gian quan
trọng trong nền kinh tế thị trường. Nhờ hệ thống định chế tài chính trung gian này
mà các nguồn tiền nhàn rỗi nằm rải rác trong xã hội sẽ được huy động, tập trung lại,
đồng thời số vốn đó được sử dụng để cấp tín dụng cho các tổ chức kinh tế và cá
nhân với mục đích phát triển kinh tế xã hội.
1.1.2 Chức năng của ngân hàng thương mại:
Trong điều kiện của nền kinh tế thị trường và hệ thống ngân hàng phát triển,
ngân hàng thương mại có ba chức năng cơ bản: chức năng trung gian tín dụng, chức
năng trung gian thanh toán, chức năng cung ứng dịch vụ ngân hàng.
 Chức năng trung gian tín dụng: ngân hàng thương mại đóng vai trò
trung gian trong việc tập trung, huy động các nguồn tiền tệ tạm thời, nhàn rỗi trong
nền kinh tế, bao gồm: tiền tiết kiệm của dân cư, vốn bằng tiền của các đơn vị, tổ
chức kinh tế; biến nó thành nguồn vốn tín dụng để cho vay (cấp tín dụng), đáp ứng
các nhu cầu vốn kinh doanh, vốn đầu tư cho các ngành kinh tế và nhu cầu vốn tiêu
dùng của xã hội.
 Chức năng trung gian thanh toán: ngân hàng thương mại đứng ra làm
trung gian thanh toán để thực hiện các giao dịch giữa người mua với người bán,
giữa các khách hàng với nhau nhằm hoàn tất các quan hệ kinh tế thương mại của
các đối tượng nêu trên.
 Chức năng cung ứng dịch vụ ngân hàng: nhu cầu của khách hàng ngày
càng đa dạng; do vậy, ngoài chức năng trung gian tín dụng, trung gian thanh toán
toán, ngân hàng thương mại còn thực hiện chức năng cung ứng dịch vụ ngân hàng.
1.2 Quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng:
1.2.1 Khái niệm về rủi ro:
Có nhiều định nghĩa khác nhau về rủi ro, nhưng nhìn chung có thể chia làm
hai quan điểm sau:
Theo quan điểm truyền thống: Rủi ro là những thiệt hại, mất mát, nguy
hiểm hoặc các yếu tố khác liên quan đến nguy hiểm, khó khăn, hoặc điều không
-5-
chắc chắn có thể xãy ra cho con người. Xã hội loài người càng phát triển, hoạt động
của con người càng đa dạng, thì nhiều loại rủi ro mới phát sinh.
Theo quan điểm trung hoà: Rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường được. Rủi
ro vừa mang tính tích cực, vừa mang tính tiêu cực, theo nghĩa rủi ro có thể mang
đến cho con người những tổn thất, mất mát, nguy hiểm, nhưng cũng có thể mang
đến những cơ hội, thời cơ không ngờ. Nếu tích cực nghiên cứu, nhận dạng rủi ro,
chúng ta có thể tìm ra được những biện pháp phòng ngừa, hạn chế mặt tiêu cực và
tận dụng, phát huy mặt tích cực do rủi ro mang tới.
1.2.2 Rủi ro trong kinh doanh ngân hàng:
Rủi ro trong kinh doanh ngân hàng được hiểu là những biến cố không mong
đợi mà khi xãy ra sẽ dẫn đến sự tổn thất về tài sản của ngân hàng, giảm sút lợi
nhuận thực tế so với dự kiến hoặc phải bỏ ra thêm một khoản chi phí để có thể hoàn
thành được một nghiệp vụ tài chính nhất định.
Qua khái niệm nêu trên, có thể rút ra một số nhận xét sau để hiểu rõ hơn về
bản chất của rủi ro:
Một là, rủi ro và lợi nhuận kỳ vọng của ngân hàng là hai đại lượng đồng biến
với nhau trong một phạm vi nhất định.
Hai là, khi đề cập đến rủi ro, người ta thường nhắc đến hai yếu tố mang tính
đặc trưng của rủi ro là biên độ rủi ro: mức độ thiệt hại do rủi ro gây ra và tần suất
xuất hiện rủi ro: số trường hợp thuận lợi để rủi ro xuất hiện/tổng số trường hợp đồng
khả năng.
Ba là, rủi ro là yếu tố khách quan, nên người ta không thể nào loại trừ được
hẳn mà chỉ có thể hạn chế sự xuất hiện và những tác hại của chúng gây ra.
Các loại rủi to trong kinh doanh ngân hàng:
Có bốn loại rủi ro cơ bản trong kinh doanh ngân hàng:
 Rủi ro tín dụng: là loại rủi ro phát sinh trong quá trình cấp tín dụng của
ngân hàng, biểu hiện trên thực tế qua việc khách hàng không trả được nợ hoặc trả
nợ không đúng hạn cho ngân hàng.
-6-
 Rủi ro tỷ giá hối đoái: là loại rủi ro phát sinh trong quá trình cho vay
ngoại tệ hoặc kinh doanh ngoại tệ khi tỷ giá biến động theo chiều hướng bất lợi cho
ngân hàng.
 Rủi ro lãi suất: là loại rủi ro xuất hiện khi có sự thay đổi của lãi suất thị
trường hoặc của những yếu tố có liên quan đến lãi suất dẫn đến tổn thất về tài sản
hoặc làm giảm thu nhập của ngân hàng.
 Rủi ro thanh khoản: là loại rủi ro xuất hiện trong trường hợp ngân hàng
thiếu khả năng chi trả do không chuyển đổi kịp các loại tài sản ra tiền mặt hoặc
không thể vay mượn để đáp ứng yêu cầu của các hợp đồng thanh toán.
1.2.3 Quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng:
Theo quan điểm của trường phái mới, được nhiều người đồng thuận, cho
rằng cần quản trị tất cả các loại rủi ro trong kinh doanh ngân hàng một cách toàn
diện. Theo đó, quản trị rủi ro là quá trình tiếp cận rủi ro một cách khoa học, toàn
diện và có hệ thống nhằm nhận dạng, kiểm soát, phòng ngừa và giảm thiểu những
tổn thất, mất mát, những ảnh hưởng bất lợi của rủi ro. Quản trị rủi ro bao gồm năm
bước: nhận dạng rủi ro, phân tích rủi ro, đo lường rủi ro, kiểm soát, phòng ngừa và
tài trợ rủi ro.
 Nhận dạng rủi ro:
Điều kiện tiên quyết để quản trị rủi ro là phải nhận dạng được rủi ro. Nhận
dạng rủi ro là quá trình xác định liên tục và có hệ thống các hoạt động kinh doanh
của ngân hàng; bao gồm: việc theo dõi, xem xét, nghiên cứu môi trường hoạt động
và toàn bộ hoạt động của ngân hàng nhằm thống kê được tất cả các loại rủi ro, kể cả
dự báo những loại rủi ro mới có thể xuất hiện trong tương lai, để từ đó có các biện
pháp kiểm soát, tài trợ cho từng loại rủi ro phù hợp.
 Phân tích rủi ro:
Đây chính là việc tìm ra nguyên nhân gây ra rủi ro. Phân tích rủi ro nhằm đề
ra biện pháp hữu hiệu để phòng ngừa rủi ro. Trên cơ sở tìm ra các nguyên nhân, tác
động đến các nguyên nhân làm thay đổi chúng, qua đó sẽ phòng ngừa rủi ro một
cách hiệu quả hơn.
-7-
 Đo lường rủi ro:

Muốn vậy, phải thu thập số liệu, lập ma trận đo lường rủi ro và phân tích,
đánh giá. Để đánh giá mức độ quan trọng của rủi ro đối với ngân hàng, người ta sử
dụng hai tiêu chí: tần suất xuất hiện của rủi ro và biên độ của rủi ro, tức là mức độ
nghiêm trọng của tổn thất, đây là tiêu chí có vai trò quyết định.
 Kiểm soát, phòng ngừa rủi ro:
Kiểm soát rủi ro là trọng tâm của quản trị rủi ro. Đó là việc sử dụng các biện
pháp, kỹ thuật, công cụ, chiến lược, các chương trình hoạt động để ngăn ngừa,
phòng tránh hoặc giảm thiểu những tổn thất, những ảnh hưởng không mong đợi có
thể xãy ra đối với ngân hàng. Các biện pháp kiểm soát có thể là: phòng tránh rủi ro,
ngăn ngừa tổn thất, chuyển giao rủi ro, đa dạng rủi ro, quản trị thông tin, ...
 Tài trợ rủi ro:
Mặc dù, đã thực hiện các biện pháp phòng ngừa, nhưng rủi ro vẫn có thể xãy
ra. Khi đó, trước hết cần theo dõi, xác định chính xác những tổn thất về tài sản,
nguồn nhân lực hoặc về giá trị pháp lý. Sau đó, cần thiết lập các biện pháp tài trợ
phù hợp. Nhìn chung, các biện pháp này được chia làm hai nhóm: tự khắc phục và
chuyển giao rủi ro.
1.2.4 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro trong kinh doanh ngân hàng:
Có ba nhóm nguyên nhân dẫn đến rủi ro:
Nhóm nguyên nhân thuộc về năng lực quản trị ngân hàng:
 Do không quản lý chặt chẽ thanh khoản dẫn đến thiếu khả năng chi trả.
 Cho vay và đầu tư quá mức, ví dụ tập trung cho vay quá nhiều vào một
doanh nghiệp hoặc một ngành nào đó; trong đầu tư chỉ chú trọng vào một loại
chứng khoán có rủi ro cao.
 Do thiếu am hiểu thị trường, thiếu thông tin hoặc phân tích thông tin
không đầy đủ dẫn đến cho vay hoặc đầu tư không hợp lý.
 Do hoạt động kinh doanh trái pháp luật, tham ô...
 Do cán bộ ngân hàng thiếu đạo đức nghề nghiệp, yếu kém về trình độ
nghiệp vụ.
-8-
Nhóm nguyên nhân thuộc về phía khách hàng:

 Do khách hàng vay vốn thiếu năng lực pháp lý.
 Do khách hàng sử dụng vốn sai mục đích, kém hiệu quả.
 Khách hàng kinh doanh thua lỗ liên tục, hàng hoá không tiêu thụ được.
 Quản lý vốn không hợp lý dẫn đến thiếu khả năng thanh khoản.
 Chủ doanh nghiệp vay vốn thiếu năng lực điều hành, tham ô, lừa đảo.
Nhóm nguyên nhân khách quan từ môi trường hoạt động kinh doanh:
 Do thiên tai, hoả hoạn.
 Tình hình an ninh, chính trị trong nước, khu vực không ổn định.
 Do khủng hoảng hoặc suy thoái kinh tế, lạm phát, mất cân bằng cán cân
thanh toán quốc tế dẫn đến tỷ giá hối đoái biến động bất thường.
 Môi trường pháp lý bất lợi, lỏng lẻo trong quản lý vĩ mô.
1.2.5 Ảnh hưởng của rủi ro đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng và
nền kinh tế -xã hội:
Rủi ro xãy ra sẽ gây tổn thất về tài sản cho ngân hàng. Những tổn thất
thường gặp là mất vốn khi cho vay, gia tăng chi phí hoạt động, giảm sút lợi nhuận,
giảm sút giá trị của tài sản,...
Rủi ro làm giảm uy tín của ngân hàng, sự tín nhiệm của khách hàng và có thể
đánh mất thương hiệu của ngân hàng. Một ngân hàng kinh doanh bị lỗ liên tục hoặc
thường xuyên không đủ khả năng thanh khoản có thể dẫn đến một cuộc rút tiền quy
mô lớn và con đường phá sản là tất yếu.
Rủi ro khiến ngân hàng bị lỗ và bị phá sản, sẽ ảnh hưởng đến hàng ngàn
người gửi tiền, hàng ngàn doanh nghiệp không được đáp ứng vốn... làm cho nền
kinh tế bị suy thoái, giá cả tăng cao, sức mua giảm sút, thất nghiệp tăng, gây rối
loạn trật tự xã hội, và hơn nữa sẽ kéo theo sự sụp đổ của hàng loạt các ngân hàng
trong nước và khu vực. Ngoài ra, sự phá sản của một ngân hàng sẽ dẫn đến sự
hoảng loạn của hàng loạt ngân hàng khác và ảnh hưởng xấu đến toàn bộ nền kinh tế.
Rủi ro trong hoạt động tín dụng còn ảnh hưởng đến kinh tế thế giới, bởi lẽ
trong điều kiện hội nhập và toàn cầu hoá về kinh tế hiện nay, nền kinh tế của mỗi
-9-
quốc gia đều phụ thuộc vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Mặt khác, mối liên hệ
về tiền tệ, đầu tư giữa các nước gia tăng rất nhanh nên rủi ro tín dụng ở một nước
luôn ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế các nước liên quan. Thực tiễn đã chứng
minh qua cuộc khủng hoảng tiền tệ Châu Á (1997) và cuộc khủng hoảng tài chính
Nam Mỹ (2001-2002).
1.3 Quản trị rủi ro thanh khoản:
1.3.1 Khái niệm về thanh khoản và rủi ro thanh khoản:
Tính thanh khoản của ngân hàng thương mại được xem như khả năng tức
thời (the short-run ability) để đáp ứng nhu cầu rút tiền gửi và giải ngân các khoản
tín dụng đã cam kết. Như vậy, rủi ro thanh khoản là loại rủi ro khi ngân hàng không
có khả năng cung ứng đầy đủ lượng tiền mặt cho nhu cầu thanh khoản tức thời;
hoặc cung ứng đủ nhưng với chi phí cao. Nói cách khác, đây là loại rủi ro xuất hiện
trong trường hợp ngân hàng thiếu khả năng chi trả do không chuyển đổi kịp các loại
tài sản ra tiền mặt hoặc không thể vay mượn để đáp ứng yêu cầu của các hợp đồng
thanh toán.
1.3.2 Nội dung quản trị rủi ro thanh khoản:
Quản trị rủi ro thanh khoản là việc quản lý có hiệu quả cấu trúc tính thanh
khoản (tính lỏng) của tài sản và quản lý tốt cấu trúc danh mục của nguồn vốn.
Bản chất của hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản trong ngân hàng có thể
đúc kết ở hai nội dung sau:
Một là, hiếm khi nào tại một thời điểm mà tổng cung thanh khoản bằng với
tổng cầu thanh khoản. Do vậy, ngân hàng phải thường xuyên đối mặt với tình trạng
thâm hụt hay thặng dư thanh khoản.
Hai là, thanh khoản và khả năng sinh lời là hai đại lượng tỷ lệ nghịch với
nhau, nghĩa là một tài sản có tính thanh khoản càng cao thì khả năng sinh lời của tài
sản đó càng thấp và ngược lại; một nguồn vốn có tính thanh khoản càng cao thì
thường có chi phí huy động càng lớn và do đó, làm giảm khả năng sinh lời khi sử
dụng để cho vay.
- 10 -
Ngân hàng cần dự trữ thanh khoản để chi trả những chi phí thường xuyên,
như lãi tiền gửi..., và cả những cú sốc thanh khoản không mong đợi, như một cuộc
rút tiền gửi hàng loạt hay yêu cầu vay vốn lớn. Một ví dụ điển hình cho cú sốc thanh
khoản là nhiều người đổ xô đến ngân hàng rút tiền ở cùng một thời điểm. Trong
hoàn cảnh đó, hầu như không một ngân hàng nào có thể đáp ứng hết những yêu cầu
này và dễ dẫn đến nguy cơ sụp đổ, ngay cả khi ngân hàng đó chưa mất khả năng
thanh toán. Tất nhiên, khả năng dự trữ thanh khoản kém chưa hẳn sẽ đưa đến sự sụp
đổ của một ngân hàng, nhưng chắn chắc, ngân hàng sẽ phải bỏ ra một khoản chi phí
lớn để ứng phó với một cú sốc thanh khoản không lường trước. Và điều đó sẽ làm
giảm đáng kể lợi nhuận của ngân hàng và suy đến cùng khả năng sụp đổ là hoàn
toàn có thể.
Thanh khoản mang ý nghĩa thời điểm rất lớn, theo nghĩa, một số yêu cầu
thanh khoản là tức thời hoặc gần như tức thời. Chẳng hạn, một khoản tiền gửi lớn
đến hạn và khách hàng không có ý định tiếp tục duy trì số vốn này tại ngân hàng;
khi đó, ngân hàng buộc phải tìm kiếm các nguồn vốn có thể sử dụng ngay như vay
từ TCTD khác. Ngoài ra, yếu tố thời vụ, chu kỳ cũng rất đáng quan trọng trong việc
dự kiến cầu thanh khoản dài hạn. Ví dụ, cầu về thanh khoản thường rất lớn vào mùa
hè, cuối hè gắn với ngày tựu trường, ngày nghỉ và các kế hoạch du lịch của khách
hàng. Việc kế hoạch được những yêu cầu thanh khoản này, sẽ giúp ngân hàng hoạch
định được nhiều nguồn đáp ứng cầu thanh khoản dài hạn hơn là trong trường hợp
đối với cầu thanh khoản ngắn hạn.
1.3.3 Các nguyên nhân dẫn đến rủi ro thanh khoản:
Thanh khoản có vấn đề của một ngân hàng có thể do các nguyên nhân cơ bản
sau đây:
Một là, ngân hàng vay mượn quá nhiều các khoản tiền gửi ngắn hạn từ các
cá nhân và định chế tài chính khác; sau đó chuyển hoá chúng thành những tài sản
đầu tư dài hạn. Cho nên, đã xãy ra tình trạng mất cân đối về kỳ hạn giữa nguồn vốn
và sử dụng vốn, mà thường gặp là dòng tiền thu về từ tài sản đầu tư nhỏ hơn dòng
tiền chi ra để trả các khoản tiền gửi đến hạn.
- 11 -
Hai là, sự thay đổi của lãi suất có thể tác động đến cả người gửi tiền và
người vay vốn. Khi lãi suất giảm, một số người gửi tiền rút vốn khỏi ngân hàng để
đầu tư vào nơi có tỷ suất sinh lợi cao hơn; còn những người đi vay tích cực tiếp cận
các khoản tín dụng vì lãi suất đã thấp hơn trước. Như vậy, rốt cuộc lãi suất thay đổi
sẽ ảnh hưởng trạng thái thanh khoản của ngân hàng. Hơn nữa, những xu hướng của
sự thay đổi lãi suất còn ảnh hưởng đến giá trị thị trường của các tài sản mà ngân
hàng có thể đem bán để tăng thêm nguồn cung thanh khoản và trực tiếp ảnh hưởng
đến chi phí vay mượn trên thị trường tiền tệ.
Ba là, do ngân hàng có chiến lược quản trị rủi ro thanh khoản không phù hợp
và kém hiệu quả như: các chứng khoán đang sở hữu có tính thanh khoản thấp, dự
trữ của ngân hàng không đủ cho nhu cầu chi trả...
1.3.4 Cung và cầu về thanh khoản:
Yêu cầu thanh khoản của một ngân hàng có thể được xem xét bằng mô hình
cung - cầu về thanh khoản.
 Cung về thanh khoản:
Cung thanh khoản là các khoản vốn làm tăng khả năng chi trả của ngân
hàng, là nguồn cung cấp thanh khoản cho ngân hàng, bao gồm:
- Các khoản tiền gửi đang đến.
- Doanh thu từ việc bán các dịch vụ phi tiền gửi.
- Thu hồi các khoản tín dụng đã cấp.
- Bán các tài sản đang kinh doanh và sử dụng .
- Vay mượn trên thị trường tiền tệ.
 Cầu về thanh khoản:
Cầu về thanh khoản là nhu cầu vốn cho các mục đích hoạt động của ngân
hàng, các khoản làm giảm quỹ của ngân hàng. Thông thường, trong lĩnh vực kinh
doanh của ngân hàng, những hoạt động tạo ra cầu về thanh khoản bao gồm:
- Khách hàng rút tiền từ tài khoản.
- Yêu cầu vay vốn từ những khách hàng có chất lượng tín dụng cao.
- Thanh toán các khoản vay phi tiền gửi.
- 12 -
- Chi phí phát sinh khi kinh doanh các sản phẩm, dịch vụ.
- Thanh toán cổ tức bằng tiền.
1.3.5 Đánh giá trạng thái thanh khoản:
Trạng thái thanh khoản ròng NPL (net liquidity position) của một ngân hàng
được xác định như sau:
NPL = Tổng cung về thanh khoản - Tổng cầu về thanh khoản
Có ba khả năng có thể xãy ra sau đây:
Thặng dư thanh khoản: Khi cung thanh khoản vượt quá cầu thanh khoản
(NPL>0), ngân hàng đang ở trạng thái thặng dư thanh khoản. Nhà quản trị ngân
hàng phải cân nhắc đầu tư số vốn thặng dư này vào đâu để mang lại hiệu quả cho tới
khi chúng cần được sử dụng đáp ứng nhu cầu thanh khoản trong tương lai.
Thâm hụt thanh khoản: Khi cầu thanh khoản lớn hơn cung thanh khoản
(NPL<0), ngân hàng phải đối mặt với tình trạng thâm hụt thanh khoản. Nhà quản trị
phải xem xét, quyết định nguồn tài trợ thanh khoản lấy từ đâu, bao giờ thì có và chi
phí bao nhiêu.
Cân bằng thanh khoản: Khi cung thanh khoản cân bằng với cầu thanh
khoản (NPL=0), tình trạng này được gọi là cân bằng thanh khoản. Tuy nhiên, đây là
tình trạng rất khó xãy ra trên thực tế.
1.3.6 Chiến lược quản trị thanh khoản:
1.3.6.1 Đường lối chung về quản trị thanh khoản:
Một số nguyên tắc mang tính chỉ đạo sau cần được tôn trọng để quản trị
thanh khoản một cách hiệu quả:
Một là, nhà quản trị thanh khoản phải thường xuyên bám sát hoạt động của
các bộ phận huy động vốn và sử dụng vốn để điều phối hoạt động của các bộ phận
này sao cho ăn khớp với nhau. Chẳng hạn, khi một khoản tiền gửi lớn đến hạn trong
vài ngày tới, thông tin này cần được chuyển ngay đến nhà quản trị thanh khoản, để
có quyết sách thích hợp chuẩn bị nguồn vốn đáp ứng nhu cầu này.
Hai là, nhà quản trị thanh khoản cần phải biết ở đâu, khi nào khách hàng gửi
tiền, xin vay dự định rút vốn hoặc bổ sung tiền gửi hay trả nợ vay, nhất là các khách
- 13 -
hàng lớn. Thực hiện tốt nguyên tắc này sẽ giúp nhà quản trị thanh khoản dự kiến
trước được phần thặng dư hay thâm hụt thanh khoản và xử lý có hiệu quả từng
trường hợp.
Ba là, nhu cầu thanh khoản của ngân hàng và các quyết định liên quan đến
vấn đề thanh khoản phải được phân tích trên cơ sở liên tục, tránh để kéo dài quá lâu
một trong hai tình trạng thặng dư hay thâm hụt thanh khoản. Thặng dư thanh khoản
nên được đầu tư đúng lúc khi nó xãy ra nhằm tránh một sự giảm sút trong thu nhập
của ngân hàng; thâm hụt thanh khoản nên được xử lý kịp thời để giảm bớt sự căng
thẳng trong việc vay mượn hay bán tài sản.
1.3.6.2 Các chiến lược quản trị thanh khoản:
Để xử lý vấn đề thanh khoản, các ngân hàng có thể tiếp cận theo ba hướng
sau đây:
- Tạo ra nguồn cung cấp thanh khoản từ bên trong (dựa vào tài sản “Có”).
- Vay mượn từ bên ngoài (dựa vào tài sản “Nợ”) để đáp ứng nhu cầu thanh
khoản.
- Phối hợp cân bằng ở cả hai hướng nêu trên.
 Chiến lược quản trị thanh khoản dựa vào tài sản “Có” (dự trữ, bán
các chứng khoán và tài sản):
Chiến lược tiếp cận thanh toán thực sự còn gọi là học thuyết cho vay thương
mại: Khi thực hiện chiến lược này, ngân hàng chỉ cho vay ngắn hạn. Trong trường
hợp nhu cầu thanh khoản phát sinh, ngân hàng có thể thu hồi các khoản cho vay
hoặc bán nợ để đáp ứng nhu cầu thanh khoản. Hạn chế của chiến lược này là ngân
hàng sẽ mất dần thị phần cho vay trung, dài hạn.
Chiến lược tiếp cận thị trường tiền tệ còn gọi là chiến lược tiếp cận thị
trường vốn ngắn hạn: Chiến lược này đòi hỏi ngân hàng phải dự trữ thanh khoản đủ
lớn dưới hình thức nắm giữ những tài sản có tính thanh khoản cao, chủ yếu là tiền
mặt và các chứng khoán ngắn hạn. Khi xuất hiện nhu cầu thanh khoản, ngân hàng
sẽ bán lần lượt các tài sản dự trữ cho đến khi nhu cầu thanh khoản được đáp ứng.
Chiến lược quản trị thanh khoản theo hướng này thường được gọi là sự chuyển hoá
- 14 -
tài sản, bởi lẽ nguồn cung thanh khoản được tài trợ bằng cách chuyển đổi tài sản phi
tiền mặt thành tiền mặt.
Tài sản thanh khoản phải có các đặc điểm sau:
 Phổ biến trên thị trường nên có thể chuyển hoá ra tiền một cách nhanh
chóng.
 Giá cả ổn định để không ảnh hưởng đến tốc độ và doanh thu bán tài sản.
 Người bán có thể mua lại dễ dàng với giá không cao hơn nhiều so với giá
cả đã bán ra để khôi phục khoản đầu tư ban đầu.
Những tài sản có tính thanh khoản phổ biến bao gồm: trái phiếu kho bạc, các
khoản vay ngân hàng trung ương, trái phiếu đô thị, tiền gửi tại các ngân hàng khác,
chứng khoán của các cơ quan chính phủ, chấp phiếu của ngân hàng khác. Như vậy,
trong chiến lược quản trị thanh khoản dựa trên tài sản “Có”, một ngân hàng được
coi là quản trị thanh khoản tốt nếu ngân hàng này có thể tiếp cận nguồn cung thanh
khoản với chi phí hợp lý, số lượng vừa đủ theo yêu cầu và kịp thời.
Chiến lược quản trị thanh khoản dựa vào tài sản “Có” có ưu điểm là ngân
hàng hoàn toàn chủ động trong việc tự đáp ứng nhu cầu thanh khoản cho mình mà
không bị lệ thuộc vào các chủ thể khác. Tuy nhiên, chiến lược này cũng có những
nhược điểm sau:
 Một khi bán tài sản tức là ngân hàng mất đi thu nhập mà các tài sản này
tạo ra. Như vậy, ngân hàng đã chịu chi phí cơ hội khi bán đi các tài sản đã đầu tư.
 Phần lớn các trường hợp khi bán tài sản đều tốn kém chi phí giao dịch
như hoa hồng trả cho người môi giới chứng khoán.
 Tổn thất càng lớn cho ngân hàng nếu các tài sản đem bán bị giảm giá trên
thị trường, hoặc bị người mua ép giá do phải gấp rút bán để đáp ứng nhu cầu thanh
khoản.
 Ngân hàng phải đầu tư nhiều vào các tài sản có tính thanh khoản cao, lại
là các tài sản có khả năng sinh lợi thấp nên tất yếu ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng
vốn của ngân hàng.
 Chiến lược quản trị thanh khoản dựa vào tài sản “Nợ”:
- 15 -
Đây là chiến lược quản trị thanh khoản phổ biến được các ngân hàng lớn sử
dụng vào những năm 60 và 70 của thế kỷ trước. Trong chiến lược này, nhu cầu
thanh khoản được đáp ứng bằng cách vay mượn trên thị trường tiền tệ. Việc vay
mượn chủ yếu là để đáp ứng nhu cầu thanh khoản tức thời và chỉ thực hiện khi có
nhu cầu thanh khoản phát sinh.
Nguồn tài trợ cho chiến lược này thường bao gồm: vay qua đêm, vay ngân
hàng trung ương, bán các hợp đồng mua lại, phát hành chứng chỉ tiền gửi có thể
chuyển nhượng mệnh giá lớn, ...Chiến lược quản trị thanh khoản dựa trên tài sản
“Nợ” được các ngân hàng lớn sử dụng rộng rãi và có thể lên đến 100% nhu cầu
thanh khoản.
Nhược điểm của chiến lược này là ngân hàng bị phụ thuộc vào thị trường
tiền tệ khi đáp ứng nhu cầu thanh khoản (nhưng đồng thời cũng đem lại lợi nhuận
cao nhất) do sự biến động về khả năng cho vay và lãi suất trên thị trường tiền tệ.
Hơn nữa, một ngân hàng vay mượn quá nhiều thường bị đánh giá là có khó khăn về
tài chính, khi thông tin này lan rộng ra, những khách hàng gửi tiền sẽ rút vốn hàng
loạt hoặc ngân hàng phải huy động vốn với chi phí cao gấp nhiều lần. Cùng lúc đó,
các định chế tài chính khác, để tránh rủi ro có thể gặp phải, sẽ thận trọng, dè dặt hơn
trong việc tài trợ vốn cho ngân hàng này để giải quyết khó khăn về thanh khoản.
 Chiến lược cân đối giữa tài sản “Có” và tài sản “Nợ” (quản trị thanh
khoản cân bằng):
Như phân tích ở trên, cả hai chiến lược quản trị thanh khoản dựa vào tài sản
“Có” và dựa vào tài sản “Nợ” đều có hạn chế: chịu chi phí cơ hội khi bán các tài sản
dự trữ hoặc bị phụ thuộc quá nhiều vào thị trường tiền tệ. Do đó, phần lớn các ngân
hàng thường dung hoà và kết hợp cả hai chiến lược trên để tạo ra chiến lược quản trị
thanh khoản cân bằng.
Định hướng của chiến lược này là: các nhu cầu thanh khoản thường xuyên,
hàng ngày sẽ được đáp ứng bằng tài sản dự trữ như tiền mặt, chứng khoán khả mại,
tiền gửi tại các ngân hàng khác ...; các nhu cầu thanh khoản không thường xuyên
nhưng có thể dự đoán trước như nhu cầu thanh khoản theo thời vụ, chu kỳ, xu
- 16 -
hướng ... sẽ được đáp ứng bằng các thoả thuận trước về hạn mức tín dụng từ các
ngân hàng đại lý hoặc nhà cung ứng vốn khác; các nhu cầu thanh khoản đột xuất
không thể dự báo được đáp ứng từ việc vay mượn trên thị trường tiền tệ; các nhu
cầu thanh khoản dài hạn được hoạch định và nguồn tài trợ là các khoản vay ngắn và
trung hạn, chứng khoán có thể chuyển hoá thành tiền.
Các yếu tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn các nguồn dự trữ khác nhau khi
vận dụng chiến lược quản trị thanh khoản cân bằng:
Tính cấp thiết của nhu cầu thanh khoản: Một nhu cầu thanh khoản tức
thời sẽ được tài trợ bằng ngân quỹ dự trữ, vay qua đêm hoặc tái chiết khấu tại ngân
hàng trung ương.
Thời hạn nhu cầu thanh khoản: Một nhu cầu thanh khoản kéo dài vài
ngày, vài tuần hoặc vài tháng có thể được tài trợ bằng nguồn bán tài sản “Có” hay
vay trên thị trường tiền tệ.
Khả năng thâm nhập thị trường tài sản “Nợ”: Thường chỉ có các ngân
hàng lớn mới có thể tham gia thị trường tài sản “Nợ”; cho nên nhà quản trị ngân
hàng phải giới hạn phạm vi lựa chọn các thị trường tài sản “Nợ” mà ngân hàng
muốn tham gia.
Chi phí và rủi ro: Lãi suất các nguồn vốn trên thị trường thay đổi hàng
ngày; do đó, các ngân hàng phải thường xuyên theo dõi thị trường để nắm bắt được
các thông tin về lãi suất và các điều kiện cho vay đi kèm.
Dự báo tỷ lệ lãi suất: Khi lập kế hoạch để xử lý tình trạng thâm hụt thanh
khoản dự kiến, nhà quản trị phải đưa ra các nguồn vốn có thể đáp ứng nhu cầu
thanh khoản với lãi suất mong đợi thấp nhất.
Triển vọng chính sách của ngân hàng trung ương và các khoản vay
mượn của kho bạc: Nhà quản trị cũng cần nghiên cứu động thái của ngân hàng
trung ương, tình hình ngân sách nhà nước để định hướng điều kiện tín dụng và dự
đoán lãi suất trên thị trường tiền tệ sẽ thay đổi ra sao. Chẳng hạn, một kế hoạch huy
động vốn lớn của chính phủ, hoặc việc thực thi chính sách tiền tệ thắt chặt sẽ làm
- 17 -
giảm hạn mức tín dụng và gia tăng lãi suất. Khi đó, quản trị thanh khoản gặp khó
khăn hơn và chi phí lãi vay của ngân hàng cũng tăng tương ứng.
Các quy định liên quan đến nguồn vốn thanh khoản: Các quy định của
các cơ quan quản lý ngân hàng ngày càng có xu hướng quốc tế hoá nên ngân hàng
trong nước phải vận dụng một cách sáng tạo và phù hợp với thông lệ chung.
1.3.7 Các phương pháp quản lý rủi ro thanh khoản:
1.3.7.1 Duy trì một tỷ lệ hợp lý giữa vốn dùng cho dự trữ và vốn dùng cho
kinh doanh (chiến lược thanh khoản) sao cho phù hợp với đặc điểm hoạt động của
ngân hàng.
1.3.7.2 Đảm bảo về tỷ lệ khả năng chi trả:
Tài sản “Có” có thể thanh toán ngay
Tỷ lệ về khả năng chi trả =
Tài sản “Nợ” phải thanh toán ngay
Tổ chức tín dụng phải thường xuyên đảm bảo tỷ lệ về khả năng chi trả đối
với từng loại đồng tiền, vàng như sau:
- Tỷ lệ tối thiểu 25% giữa giá trị các tài sản “Có” có thể thanh toán ngay và
các tài sản “Nợ” sẽ đến hạn thanh toán trong thời gian 1 tháng tiếp theo.
- Tỷ lệ tối thiểu bằng 1 giữa tổng tài sản “Có” có thể thanh toán ngay trong
khoảng thời gian 7 ngày làm việc tiếp theo và tổng tài sản “Nợ” phải thanh toán
trong khoảng thời gian 7 ngày làm việc tiếp theo.
1.3.7.3 Sử dụng các phương pháp dự báo thanh khoản:
Có bốn phương pháp dự báo thanh khoản sau đây:
 Phương pháp tiếp cận nguồn vốn và sử dụng vốn:
Phương pháp này bắt nguồn từ hai thực tế đơn giản sau:
Một là, khả năng thanh khoản của ngân hàng tăng khi tiền gửi tăng và cho
vay giảm.
Hai là, khả năng thanh khoản của ngân hàng giảm khi tiền gửi giảm và cho
vay tăng.
- 18 -
Ngay từ đầu năm, ngân hàng ước lượng nhu cầu thanh khoản của các tháng,
quý trong năm. Bất cứ khi nào cung thanh khoản và cầu thanh khoản không cân
bằng với nhau, ngân hàng có một độ lệch thanh khoản. Độ lệch này được xác định
như sau:
Độ lệch thanh khoản (liquidity gap) = Tổng cung thanh khoản (1) - Tổng cầu
thanh khoản (2).
Khi (1) > (2): Độ lệch thanh khoản dương. Ngân hàng phải nhanh chóng đầu
tư phần thanh khoản thặng dư này để sinh lợi.
Khi (2)>(1): Độ lệch thanh khoản âm. Ngân hàng phải tìm kiếm kịp thời các
nguồn tài trợ khác nhau với chi phí thấp nhất.
Trên thực tế, các bước cơ bản trong phương pháp tiếp cận nguồn vốn và
sử dụng vốn như sau:
 Tiền vay và tiền gửi phải được dự báo trong khoảng thời gian hoạch định
thanh khoản đã cho (ngày, tháng, quý).
 Những thay đổi về tiền vay và tiền gửi phải được tính toán cho cùng
khoảng thời gian xác định đó.
 Nhà quản trị thanh khoản ước lượng trạng thái thanh khoản ròng của
ngân hàng, hoặc thặng dư hay thâm hụt dựa vào sự biến đổi của tiền gửi và cho vay.
Để xây dựng mô hình dự báo về tiền gửi và tiền vay trong tương lai, nhà
quản trị có thể sử dụng các kỹ thuật thống kê khác nhau cộng với kinh nghiệm của
mình. Chẳng hạn, một mô hình dự báo về sự thay đổi trong tiền gửi và tiền vay có
thể như sau:
Thay đổi dự kiến của tiền vay phụ thuộc vào các biến số sau:
 Tốc độ tăng trưởng dự kiến của GDP.
 Lợi nhuận doanh nghiệp dự kiến.
 Tỷ lệ tăng trưởng về cung tiền của ngân hàng thương mại.
 Tỷ lệ tăng trưởng của tín dụng thương mại.
 Tỷ lệ lạm phát dự báo.
Thay đổi dự kiến của tiền gửi phụ thuộc vào các biến số sau:
- 19 -
 Tăng trưởng về thu nhập cá nhân dự kiến.

 Mức tăng bán lẻ dự báo.
 Tỷ lệ tăng trưởng cung tiền của ngân hàng trung ương.
 Lợi suất dự kiến của tiền gửi trên thị trường tiền tệ.
 Tỷ lệ lạm phát dự kiến.
Sau khi xây dựng được mô hình dự báo nêu trên, ngân hàng có thể ước lượng
nhu cầu thanh khoản bằng cách tính:
Mức thặng dư (+) Thay đổi Thay đổi
hay thâm hụt (-) = dự kiến - dự kiến
thanh khoản của tiền gửi của tiền vay
 Phương pháp tiếp cận cấu trúc vốn:
Phương pháp này được tiến hành theo trình tự hai bước:
Bước 1: Chia các khoản tiền gửi và các nguồn khác thành nhiều loại trên cơ
sở ước lượng xác suất rút tiền của khách hàng. Chẳng hạn, tiền gửi và các nguồn
khác của ngân hàng có thể chia thành ba loại:
 Loại 1: Ổn định thấp.
 Loại 2: Ổn định vừa phải.
 Loại 3: Ổn định cao.
Bước 2: Xác định mức dự trữ thanh khoản cho từng loại tiền gửi trên cơ sở
ấn định tỷ lệ dự trữ thích hợp với trạng thái của chúng. Ví dụ:
 Loại 1: 95%.
 Loại 2: 30%.
 Loại 3: 15%.
Như vậy, nhu cầu thanh khoản cho tổng các loại tiền gửi được tính như sau:
Dự trữ thanh khoản cho tài sản “Nợ” huy động = 95% x (Loại 1 – DTBB) +
30% x (Loại 2 – DTBB) + 15% x (Loại 3 – DTBB).
Đối với nhu cầu vay vốn của khách hàng, ngân hàng phải sẵn sàng khi khách
hàng có nhu cầu và đảm bảo các điều kiện tín dụng tức là các khoản vay chất lượng
cao. Trong trường hợp này, nhu cầu thanh khoản cho các khoản cho vay là:
- 20 -
Dự trữ thanh khoản cho tài sản “Có” cho vay = Dự trữ thanh khoản tài sản
“Nợ” huy động + Nhu cầu tiền vay tiềm năng.
 Phương pháp xác định xác suất mỗi tình huống:
Phương pháp này được thực hiện theo trình tự hai bước:
Bước 1: Ngân hàng dự đoán khả năng xãy ra của mỗi trạng thái thanh khoản
theo ba cấp độ:
 Khả năng xấu nhất khi: tiền gửi xuống thấp dưới mức dự kiến hoặc tiền
vay lên cao trên mức dự kiến.
 Khả năng tốt nhất khi: tiền gửi lên cao trên mức dự kiến hoặc tiền vay
xuống thấp dưới mức dự kiến.
 Khả năng thực tế: nằm ở cấp độ nào đó giữa hai cấp độ trên.
Bước 2: Xác định nhu cầu thanh khoản theo công thức:
n
Trạng thái thanh khoản dự kiến = ∑ PixSDi
i=1
Trong đó: Pi: Xác suất tương ứng với một trong ba khả năng.
SDi: Thặng dư hay thâm hụt thanh khoản theo mỗi khả năng.
 Phương pháp tiếp cận chỉ số thanh khoản:
Phương pháp này dựa trên cơ sở kinh nghiệm riêng có của ngân hàng và các
chỉ số trung bình trong ngành. Năm chỉ số thanh khoản sau thường được sử dụng:
Tiền mặt + tiền gửi tại các định chế tài chính
 Trạng thái tiền mặt =
Tài sản “Có”
Chỉ số này càng cao chứng tỏ ngân hàng có khả năng xử lý các tình huống
thanh khoản tức thời. Trạng thái tiền mặt phụ thuộc vào:
 Các yếu tố mà ngân hàng có thể kiểm soát được:
- Nhóm yếu tố làm tăng quỹ tiền tệ: Bán chứng khoán, nhận lãi chứng
khoán; vay qua đêm, phát hành chứng chỉ tiền gửi hay nhận tiền gửi khách hàng;
những khoản tín dụng đã đến hạn thu hồi.
- 21 -
- Nhóm yếu tố làm giảm quỹ tiền tệ: Mua chứng khoán, trả lãi tiền gửi;
khách hàng rút tiền theo định kỳ; trả nợ vay đến hạn; cho vay qua đêm; thanh toán
phí dịch vụ cho ngân hàng khác.
 Các yếu tố mà ngân hàng không thể kiểm soát được:
- Nhóm yếu tố làm tăng quỹ tiền tệ: Những khoản tiền nhận được từ
nghiệp vụ thanh toán bù trừ; các khoản thuế thu hộ, tiền mặt trong quá trình thu
(tiền đang chuyển).
- Nhóm yếu tố làm giảm quỹ tiền tệ: Các khoản phải trả trong nghiệp vụ
thanh toán tiền mặt; thuế phải thanh toán cho ngân sách; khách hàng rút tiền gửi
trước hạn.
Chứng khoán chính phủ
 Chứng khoán có tính thanh khoản =
Tài sản “Có”
Tỷ lệ chứng khoán chính phủ càng cao, trạng thái thanh khoản càng tốt.
Tổng cho vay qua đêm - tổng nợ qua đêm
 Vị trí thanh khoản =
cho vay qua đêm Tài sản “Có”
Khả năng thanh khoản tăng khi chỉ số này tăng.
Giá trị chứng khoán đã cầm cố
 Tỷ số chứng khoán cầm cố =
Tổng giá trị chứng khoán
Khả năng thanh khoản tăng khi chỉ số này giảm.
Tiền gửi giao dịch
 Tỷ số thành phần tiền biến động =
Tổng số tiền gửi
Tỷ số này giảm thể hiện yêu cầu thanh khoản giảm vì tính ổn định của tiền
gửi tăng.
1.3.8 Các tiêu chuẩn cuối cùng cho việc đánh giá quản trị thanh khoản:
- 22 -
Trên thực tế, không một ngân hàng nào có thể khẳng định dự trữ thanh khoản
của ngân hàng mình đã hợp lý hay không, nếu như chưa vượt qua thử thách của thị
trường. Do vậy, các nhà quản trị cần chú ý đến các tín hiệu sau đây của thị trường
tài chính:
 Lòng tin của công chúng: Các cá nhân và tổ chức có lo ngại về khả năng
thanh khoản của ngân hàng?
 Sự vận động trong giá cả cổ phiếu: Giá cổ phiếu của ngân hàng đang
giảm sút có phải do nhà đầu tư lo ngại về một cuộc khủng hoảng thanh khoản có thể
xãy ra đối với ngân hàng?
 Phần bù rủi ro trên chứng chỉ tiền gửi và các khoản cho vay khác:
Phần bù rủi ro này có cao hơn mức bình quân trên thị trường; điều đó thể hiện nhà
đầu tư có những lo ngại về tương lai phát triển của ngân hàng?
 Tổn thất trong việc bán tài sản: Ngân hàng có phải thường xuyên bán
tài sản với tổn thất đáng kể nhằm đáp ứng nhu cầu thanh khoản?
 Khả năng đáp ứng yêu cầu tín dụng của khách hàng: Với khoản tín
dụng chất lượng cao, ngân hàng luôn có khả năng đáp ứng hay từ chối?
 Vay vốn từ ngân hàng trung ương: Ngân hàng có phải nằm trong tình
huống bắt buộc phải vay những khoản lớn từ ngân hàng trung ương để đảm bảo khả
năng thanh toán?
Nếu câu trả lời là có cho bất kỳ tín hiệu nào trên đây, nhà quản trị cần xem
xét lại chiến lược quản trị và thực tế khả năng thanh khoản để có các quyết định
thay đổi phù hợp nhằm mang lại một kết quả tốt hơn cho trạng thái thanh khoản.
1.4 Kiểm định các giả thiết về khả năng thanh khoản:
Để phản ánh tính thanh khoản và mức độ an toàn trong 3 năm 2006, 2007,
2008 của các ngân hàng thương mại Việt Nam, chúng ta tính các hệ số an toàn và
chỉ số thanh khoản trung bình, bằng cách cộng hệ số, chỉ số của 3 năm, rồi chia ba.
Các hệ số, chỉ số bao gồm: Hệ số H1: Vốn tự có/Tổng nguồn vốn huy động; Hệ số
H2: Vốn tự có/Tổng tài sản “Có”; Chỉ số H3: (Tiền mặt+Tiền gửi tại các
TCTD)/Tổng tài sản “Có”; Chỉ số H4: Dư nợ/Tổng tài sản “Có”; Chỉ số H5: Dư
- 23 -
nợ/Tiền gửi khách hàng; Chỉ số H6: (Chứng khoán kinh doanh+Chứng khoán sẵn
sàng để bán)/Tổng tài sản “Có”; Chỉ số H7: Tiền gửi và cho vay TCTD/Tiền gửi và
vay từ TCTD; Chỉ số H8: (Tiền mặt+Tiền gửi tại TCTD)/Tiền gửi của khách hàng.
Sử dụng phần mềm SPSS, phiên bản 13.0, chúng ta có bảng thống kê mô tả
về các hệ số an toàn và chỉ số thanh khoản trung bình như sau:
Descriptive Statistics
N Minimum Maximum Mean Std. Deviation

Von tu co/Tong von huy
34 4,6291 64,1514 21,102429 16,9287214
dong
Von tu co/Tong tai san co 34 4,4212 37,2503 15,641409 9,6535622
Trang thai tien mat 34 1,3425 40,0438 13,615604 9,1065315
Nang luc cho vay 34 35,1357 74,9058 55,504179 12,3916479
Du no/Tien gui 34 56,5555 205,9790 116,5710 41,4561232
Chung khoan thanh
34 ,0000 24,5755 7,750004 6,8282490
khoan
Trang thai rong doi voi
34 ,3760 98593,14 2901,380 16908,30538
TCTD
(Tien mat + tien gui tai
TCTD)/Tien gui khach 34 3,4572 147,4051 30,977884 28,3425040
hang
Valid N (listwise) 34
Để có cơ sở xác định độ tin cậy cho các nhận định, đánh giá, phân tích trong
Chương 2, chúng ta sử dụng phần mềm SPSS, phiên bản 13.0 để tiến hành kiểm
định một số giả thiết về chỉ số thanh khoản như sau:
1.4.1 Kiểm định về chỉ số H3 - trạng thái tiền mặt:
Giả thiết đặt ra là H3 = 16,8%. Kết quả phân tích bằng SPSS:
One-Sample Statistics
Std. Error
N Mean Std. Deviation Mean
Trang thai tien mat 34 13,615604 9,1065315 1,5617573
One-Sample Test
Test Value = 16.8

95% Confidence
Interval of the
Mean Difference
t df Sig. (2-tailed) Difference Lower Upper
Trang thai tien mat -2,039 33 ,050 -3,1843964 -6,361815 -,006977
- 24 -
Chỉ số H3 bình quân của mẫu là 13,62%.

Qua kiểm định, bác bỏ giả thiết H3=16,8%, với xác suất phạm sai lầm rất
thấp 5%, chấp nhận chỉ số H3<16,8% (Mean Difference = -3,1843964). Điều đó có
nghĩa là, về tổng thể, các ngân hàng thương mại Việt Nam chỉ dự trữ tài sản thanh
khoản chưa tới 16,8% so với tổng tài sản “Có”.
1.4.2 Kiểm định về chỉ số H4 - năng lực cho vay:
Giả thiết đặt ra: H4=51,1%. Kết quả phân tích bằng SPSS:
Std. Error
Nang luc cho vay 34 55,504179 12,3916479 2,1251501
One-Sample Test
Test Value = 51.1

95% Confidence
Interval of the
Mean Difference
Nang luc cho vay 2,072 33 ,046 4,4041792 ,080529 8,727830

thấp 4,6%<5%, chấp nhận chỉ số H4>51,1% (Mean Difference = 4,4041792). Điều
đó có nghĩa là, về tổng thể, các ngân hàng thương mại Việt Nam cho vay trên
51,1% so với tổng tài sản “Có”.
1.4.3 Kiểm định về chỉ số H5 - Dư nợ/tiền gửi:
Giả thiết đặt ra: H5=102%. Kết quả phân tích bằng SPPS:
Std. Error
Du no/Tien gui 34 116,5710 41,4561232 7,1096665
- 25 -
One-Sample Test
Test Value = 102

95% Confidence
Interval of the
Mean Difference
Du no/Tien gui 2,049 33 ,048 14,570990 ,106265 29,035715

Qua kiểm định, bác bỏ giả thiết H5=102%, với xác suất phạm sai lầm rất thấp
4,8%<5%, chấp nhận chỉ số H5>102% (Mean Difference = 14,570990). Như vậy, về
tổng thể, tỷ lệ dư nợ/tiền gửi của các ngân hàng thương mại Việt Nam lớn hơn
102%. Điều này có nghĩa, bình quân ngân hàng cứ huy động được 1 đồng thì cho
vay trên 1,02 đồng. Để đảm bảo DTBB và khả năng thanh toán, các ngân hàng phải
vay mượn vốn lẫn nhau trên thị trường liên ngân hàng.
1.4.4 Kiểm định về chỉ số H6 - Chứng khoán thanh khoản:
Giả thiết đặt ra: H6=10,2%. Kết quả phân tích bằng SPPS:
Std. Error
Chung khoan
34 7,750004 6,8282490 1,1710350
thanh khoan
One-Sample Test
Test Value = 10.2

95% Confidence
Interval of the
Mean Difference
Chung khoan
-2,092 33 ,044 -2,4499964 -4,832485 -,067508
thanh khoan

thấp 4,4%<5%, chấp nhận chỉ số H6<10,2% (Mean Difference = -2,4499964). Như
vậy, về tổng thể, tỷ lệ nắm giữ chứng khoán thanh khoản của các ngân hàng thương
mại Việt Nam thấp hơn 10,2%. Tổng cộng, hai chỉ số H3, H6 qua kiểm định cho
thấy, tài sản dự trữ thanh khoản của các ngân hàng Việt Nam là 27% (16,8% +
- 26 -
10,2%), thấp hơn chỉ số bình quân (cash + securities)/Assets của 100 ngân hàng lớn
nhất của Mỹ là 32% [16].
Đánh giá kết quả kiểm định: Mức sai lầm cho phép là nhỏ hơn hoặc bằng
5%. Các kiểm định đều thoả mãn yêu cầu này; có nghĩa chúng ta hoàn toàn yên tâm
khi bác bỏ giả thiết, bởi lẽ xác suất xãy ra cho tình huống đúng với giả thiết rất thấp
≤5%. Kết quả kiểm định cho thấy những phân tích, đánh giá, nhận định về tính
thanh khoản của các ngân hàng thương mại ở Chương 2 là phù hợp: tỷ lệ nắm giữ
tài sản dự trữ cho nhu cầu thanh khoản thấp; trong khi tỷ lệ cho vay cao, ngân hàng
sử dụng gần như toàn bộ nguồn vốn huy động được để cấp tín dụng. Thực ra, số
lượng ngân hàng được khảo sát là 34/41 ngân hàng đã hoạt động, nên mức bình
quân của các chỉ số thanh khoản của mẫu đã phản ánh được mức bình quân của các
chỉ số đó ở phạm vi tổng thể. Thực hiện kiểm định bằng phần mềm SPSS, phiên bản
13.0 để tăng thêm độ tin cậy cho các phân tích, đánh giá ở phần sau.
Kết luận Chương 1: Như vậy, thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản là
vấn đề thường xuyên, then chốt quyết định đến sự tồn tại của các ngân hàng. Về lý
thuyết, có ba chiến lược, sáu phương pháp quản trị rủi ro thanh khoản. Tùy vào đặc
điểm về phạm vi, quy mô hoạt động, năng lực quản lý và môi trường kinh tế vĩ mô
mà ngân hàng lựa chọn chiến lược, phương pháp quản trị thanh khoản tương ứng.
Các ngân hàng thương mại Việt Nam nếu mong muốn nâng cao năng lực cạnh tranh
và hiệu quả, an toàn trong hoạt động, nhất là trong điều kiện hội nhập hiện nay, vấn
đề thanh khoản, quản trị rủi ro thanh khoản không thể xem nhẹ. Trong thời gian
qua, khi Ngân hàng Nhà nước thực thi chính sách tiền tệ thắt chặt, tính thanh khoản
của các ngân hàng thương mại Việt Nam đã gặp khó khăn nhất định. Chúng ta sẽ
tìm hiểu vấn đề này ở Chương 2; qua đó, một số kiến nghị và gợi ý sẽ được đưa ra ở
Chương 3, với mong muốn nhỏ góp phần nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro thanh
khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong thời gian tới.
- 27 -
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TRONG
CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM
2.1 Tổng quan về hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam:
2.1.1 Bức tranh tổng quan về hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam:
Năm 1989, hệ thống ngân hàng Việt Nam được chuyển đổi từ hệ thống ngân
hàng một cấp, trong đó Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là ngân hàng thực hiện cả
chức năng của ngân hàng thương mại và ngân hàng trung ương, sang hệ thống ngân
hàng hai cấp có định hướng thị trường hơn. Các chi nhánh ngân hàng nước ngoài
được phép tham gia vào thị trường từ năm 1994.
Do kế thừa hệ thống ngân hàng một cấp trước đây, các ngân hàng thương
mại nhà nước hiện đóng vai trò chi phối trong khu vực ngân hàng. Năm ngân hàng
thương mại nhà nước gồm Ngân hàng Ngoại thương (tính đến cuối năm 2007 đã cổ
phần hoá), Ngân hàng Công thương (tính đến cuối năm 2008 đã cổ phần hoá),
Ngân hàng Đầu tư và Phát triển, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn,
Ngân hàng phát triển Nhà Đồng bằng Sông Cửu Long chiếm 57,05% tổng dư nợ và
58,07% tổng vốn huy động của toàn hệ thống ngân hàng Việt Nam. Các ngân hàng
thương mại cổ phần, dù đã gia tăng nhanh chóng về số lượng và một số đã tăng
mạnh về tài sản “Có”, nhưng hiện vẫn chiếm một tỷ trọng khiêm tốn trên thị trường:
33,94% tổng dư nợ và 33,14% tổng vốn huy động [8]. Sự tham gia của các ngân
hàng nước ngoài vẫn còn hạn chế. Hoạt động của các ngân hàng này chiếm khoảng
10% thị phần trong năm 2007. Các ngân hàng nước ngoài nhìn chung đều tập trung
vào một phân đoạn hẹp trên thị trường là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước
ngoài và một số doanh nghiệp chọn lọc trong nước.
Vào giữa những năm 1990, Việt Nam bắt đầu cải cách hệ thống ngân hàng, ở
cả cấp độ Ngân hàng Nhà nước và cấp độ ngân hàng thương mại.
Ở cấp độ Ngân hàng Nhà nước, các hoạt động cải cách được thực hiện để
hoàn thiện hơn nữa khuôn khổ pháp lý và tạo thuận lợi cho hoạt động ngân hàng.
Cơ chế quản lý của ngân hàng trung ương đã được cải thiện đáng kể thông qua việc
- 28 -
xoá bỏ các kiểm soát trực tiếp và can thiệp vào hoạt động của các ngân hàng thương
mại, để tạo thêm quyền tự chủ và nâng cao trách nhiệm của các ngân hàng thương
mại trong việc đưa ra các quyết định kinh doanh của ngân hàng mình. Khuôn khổ
pháp lý cho hoạt động ngân hàng cũng được cải thiện. Luật Ngân hàng Nhà nước
Việt Nam và Luật các tổ chức tín dụng Việt Nam đã được ban hành thay thế các
pháp lệnh về ngân hàng ít tiên tiến hơn. Các văn bản pháp lý hỗ trợ khác cũng được
ban hành để đáp ứng với sự phát triển mới của hệ thống ngân hàng và toàn bộ khu
vực tài chính.
Ở cấp độ ngân hàng thương mại, các ngân hàng thương mại nhà nước được
khuyến khích hoạt động theo hướng thương mại hơn. Các khoản nợ xấu có nguồn
gốc từ trước đã được phân loại và xử lý thông qua một số chương trình xử lý nợ trên
phạm vi cả nước. Cho vay theo chỉ định và cho vay chính sách đã bắt đầu được tách
khỏi các hoạt động thương mại với sự ra đời của Ngân hàng người nghèo tiền thân
của Ngân hàng chính sách hiện nay, và sự ra đời của Quỹ hỗ trợ phát triển nay là
Ngân hàng phát triển. Các ngân hàng thương mại cổ phần được củng cố để vượt qua
những khó khăn và sự đổ vỡ vào những ngày đầu mới thành lập. Quản trị ngân hàng
cũng đã được cải thiện với việc ban hành mẫu điều lệ mới cho các ngân hàng
thương mại cổ phần. Cũng có vài vụ sáp nhập bắt buộc để loại bỏ những ngân hàng
thương mại cổ phần nhỏ không có khả năng tồn tại. Kết quả, quan niệm thương mại
trong hệ thống ngân hàng đã được tăng cường, khu vực ngân hàng đã được củng cố
và Việt Nam đạt được sự ổn định tài chính kể cả khi khu vực xãy ra cuộc khủng
hoảng tài chính tiền tệ năm 1997.
Vào đầu năm 2001, Việt Nam tiếp tục thực hiện một chương trình cải cách
hệ thống ngân hàng toàn diện được tiến hành trong nhiều năm nhằm tăng cường
khuôn khổ thể chế, giám sát và quản lý cho một khu vực ngân hàng hiệu quả hơn;
đa dạng hoá khu vực ngân hàng thông qua phát triển thị trường vốn; nâng cao tính
minh bạch và tự chịu trách nhiệm của khu vực tài chính; cải thiện năng lực tài chính
của hệ thống ngân hàng; áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế vào hoạt động ngân hàng;
xây dựng các chính sách khuyến khích các ngân hàng thương mại hoạt động trên cơ
- 29 -
sở thương mại hơn. Mục đích chính của chương trình cải cách là nâng cao năng lực
cạnh tranh cho từng ngân hàng trong nước và toàn bộ hệ thống để chuẩn bị hội nhập
quốc tế.
Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện quá trình cải cách. Cơ chế quản lý tín
dụng, ngoại hối và lãi suất được nới lỏng để phù hợp hơn với cơ chế thị trường.
Những hạn chế đối với hoạt động của các ngân hàng nước ngoài đã được xoá bỏ
dần. Đã có sự minh bạch hơn trong quá trình xây dựng các quy định và trong giám
sát ngân hàng. Khuôn khổ pháp lý tiếp tục được cải cách.
Điểm cốt lõi trong các nỗ lực cải cách đối với các ngân hàng thương mại là
tăng vốn cho các ngân hàng này, bao gồm tăng vốn điều lệ, tiến tới đạt được hệ số
an toàn vốn theo tiêu chuẩn quốc tế là 8% và giải quyết vấn đề nợ xấu. Quá trình cơ
cấu lại đã đạt được một số tiến bộ. Khoảng gần 5 nghìn tỷ đồng trong vốn điều lệ
của 5 ngân hàng thương mại nhà nước là do chính phủ cấp. Các ngân hàng thương
mại nhà nước đã được kiểm toán bởi các tổ chức kiểm toán quốc tế, phù hợp với các
tiêu chuẩn kế toán quốc tế. Phần lớn các ngân hàng thương mại cổ phần đã tăng vốn
điều lệ tối thiểu để đạt mức vốn pháp định.
Về mặt thể chế, các ngân hàng thương mại đã được tổ chức lại để tăng cường
chất lượng quản trị và hợp lý hoá cơ cấu tổ chức của ngân hàng. Cơ sở hạ tầng công
nghệ thông tin cũng đã được hiện đại hoá hơn, tạo điều kiện cho các ngân hàng có
thể cung cấp các dịch vụ mới cho thị trường. Các quy trình và thủ tục kinh doanh
mới đã được đưa vào áp dụng trong lĩnh vực tín dụng, quản lý tài sản “Nợ”, tài sản
“Có”, kiểm toán nội bộ và quản trị rủi ro.
Mặc dù, quá trình cải cách đã đạt được những kết quả nhất định nêu trên,
nhưng hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam vẫn còn những tồn tại, hạn chế,
ảnh hưởng không nhỏ đến độ an toàn, hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh
của toàn hệ thống.
Điểm yếu lớn nhất của hệ thống ngân hàng Việt Nam là sự chi phối của các
ngân hàng thương mại nhà nước. Về mặt truyền thống, trên thế giới, các ngân hàng
thương mại nhà nước đã có những người chủ yếu kém, không có khả năng đem lại
- 30 -
một kết quả kinh doanh bền vững hoặc thực hiện các quy định an toàn tương tự như
được đặt ra cho các ngân hàng tư nhân.
Chính phủ Việt Nam đã nhìn thấy và đề ra lộ trình cổ phần hoá các ngân
hàng thương mại nhà nước. Nhưng dường như tiến độ thực hiện đã quá thận trọng
hơn mức cần thiết. Một số chuyên gia nước ngoài còn cho rằng các ngân hàng
thương mại nhà nước có thể làm suy yếu lẫn nhau nếu thực thi những chiến lược
giống nhau và trở thành những ngân hàng đa năng. Dường như khuyến cáo trên
đang được chính các ngân hàng này hiện thực hoá bằng những bước đi tương tự như
việc bán cổ phần cho những nhà đầu tư chiến lược, liên kết với các tổng công ty lớn
và kinh doanh đa lĩnh vực.
Điểm yếu quan trọng khác làm hạn chế khả năng cạnh tranh trong hệ thống
ngân hàng là quy mô nhỏ của khu vực ngân hàng thương mại cổ phần và quy mô
nhỏ cả về tuyệt đối và tương đối của từng ngân hàng thương mại cổ phần. Cuối năm
2006 và những tháng đầu năm 2007 đã chứng kiến cuộc đua tăng vốn điều lệ của
các ngân hàng này với việc bán cổ phần cho các ngân hàng nước ngoài và tổ chức,
cá nhân trong nước. Những bước đi này đã góp phần tăng năng lực tài chính, tạo
điều kiện cho các ngân hàng hiện đại hoá nền tảng công nghệ, nâng cao kỹ năng
quản trị nhưng nhìn chung còn nhiều việc phải làm. Một trong những vấn đề cần
quan tâm đó là chất lượng của các khoản vay. Không phải ngẫu nhiên mà Ngân
hàng Nhà nước đã ban hành Chỉ thị số 03/2007/CT-NHNN ngày 28/5/2007 trong đó
khống chế dư nợ vốn cho vay, chiết khấu giấy tờ có giá để đầu tư, kinh doanh
chứng khoán ở mức dưới 3% tổng dư nợ tín dụng của các tổ chức tín dụng. Sau đó,
Ngân hàng Nhà nước ban hành Quyết định số 03/2008/QĐ-NHNN ngày 1/2/2008
thay thế Chỉ thị số 03/2007/CT-NHNN, trong đó quy định tổng dư nợ cho vay, chiết
khấu giấy tờ có giá để đầu tư và kinh doanh chứng khoán không vượt quá 20% vốn
điều lệ của tổ chức tín dụng.
Có thể nói, nếu mong muốn nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng
thương mại Việt Nam trong cuộc đua đường dài với tiến trình hội nhập, không còn
- 31 -
lựa chọn nào khác là phải tiếp tục cải cách hệ thống ngân hàng Việt Nam và tất
nhiên con đường đó không bằng phẳng.
2.1.2 Tác động của điều kiện kinh tế vĩ mô đến hoạt động của hệ thống
ngân hàng thương mại Việt Nam:
Giai đoạn 1998-2001, tốc độ tăng trưởng kinh tế Việt Nam đạt thấp dưới
7%/năm. Chính phủ đã thực hiện nhiều giải pháp kích cầu nhằm đưa nền kinh tế
thoát khỏi thời kỳ suy giảm. Không thể phủ nhận những thành công được mang lại
từ chính sách đó. Nhưng nguyên nhân của mức tăng giá “chóng mặt” năm 2004 là
do cầu kéo, có thể được giải thích một phần từ việc thực thi chính sách được đề cập
trên đây.
Tỷ lệ lạm phát và tốc độ tăng trưởng GDP năm 2004 ở mức 9,5% và 7,7%.
Có lẽ không thể chấp nhận mức lạm phát cao trong khi tốc độ tăng trưởng GDP đạt
thấp như vậy, cho nên ngay từ giữa tháng 01 năm 2005, Ngân hàng Nhà nước đã
nâng lãi suất chiết khấu và lãi suất tái cấp vốn. Sau đó, Ngân hàng Nhà nước tiếp
tục nâng hai loại lãi suất trên cùng với lãi suất cơ bản. Tổng cộng trong năm 2005,
Ngân hàng Nhà nước đã ba lần nâng lãi suất chiết khấu và tái cấp vốn, hai lần nâng
lãi suất cơ bản. Với động thái này, tỷ lệ lạm phát cuối năm 2005 và 2006 lần lượt là
8,4% và 6,6%.
Tuy nhiên, năm 2007 lại chứng kiến áp lực tăng giá tương tự năm 2004. Tình
hình có vẻ phức tạp hơn khi nền kinh tế Việt Nam đã thực sự bước vào sân chơi lớn
WTO. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đầu tư trực tiếp nước ngoài năm 2007 lên đến
20,3 tỷ USD, tăng 69,3% so với năm 2006. Cùng với vốn đầu tư trực tiếp, dòng vốn
gián tiếp cũng đang đổ vào thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản thông
qua các quỹ đầu tư nước ngoài.
Khi có lượng vốn đầu tư nước ngoài lớn vào thị trường trong nước đã gây
sức ép lên tỷ giá hối đoái. Ngân hàng Nhà nước đã phải tung tiền đồng ra để mua
ngoại tệ nhằm giữ tỷ giá ở mức có lợi cho xuất khẩu. Và để giảm nguy cơ lạm phát,
Ngân hàng Nhà nước lại tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc để thu hồi lượng cung tiền đã
phát hành. Giải pháp được lựa chọn trong tình huống này là tăng tỷ lệ dự trữ bắt
- 32 -
buộc lên gấp đôi ở các loại tiền gửi và kỳ hạn. Ngân hàng Nhà nước cho rằng, với
giải pháp đó sẽ kiềm chế được cơn tăng giá. Thế nhưng, cuối năm 2007, tỷ lệ lạm
phát ở mức “kỷ lục” 12,63% và 4 tháng đầu năm 2008 là 11,6%.
Trước tình hình khá nghiêm trọng như vậy, Ngân hàng Nhà nước thực hiện
hàng loạt biện pháp mạnh như nâng tỷ lệ dự trữ bắt buộc lên 11%, phát hành tín
phiếu bắt buộc tổng trị giá 20.300 tỷ đồng, thay đổi cơ chế điều hành và tăng lãi
suất cơ bản, lãi suất chiết khấu, lãi suất tái cấp vốn.
Kết quả của những biện pháp mạnh nêu trên đã dẫn đến những diễn biến
phức tạp trên thị trường tiền tệ những tháng cuối năm 2007 và đầu năm 2008. Có
thể có nhiều ý kiến đánh giá khác nhau về kết quả từ chính sách tiền tệ thắt chặt
được Ngân hàng Nhà nước thực thi trong giai đoạn này (tính đến trước thời điểm
Ngân hàng Nhà nước bắt đầu hạ lãi suất cơ bản bằng đồng Việt Nam từ 14%/năm
xuống 13%/năm). Tuy nhiên, kiểm soát được lạm phát là điều đáng được ghi nhận
cho chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước, góp phần vào thành công chung
của Công văn số 319/TTg-KTTH, ngày 03/03/2008 của Thủ tướng Chính phủ về
việc tăng cường các biện pháp kiềm chế lạm phát năm 2008.
Cuộc khủng hoảng bắt đầu từ nền kinh tế Mỹ từ cuối năm 2007 và năm 2008
đã khiến hàng trăm tỷ USD đã tiêu tan và sự lây lan này vẫn chưa chấm dứt. Việt
Nam cũng chịu ảnh hưởng nhất định từ cuộc khủng hoảng trên, khi mà nền kinh tế
trong nước ngày càng hội nhập đầy đủ và sâu rộng hơn vào kinh tế khu vực và thế
giới. Chính sách thắt chặt tiền tệ được thực thi khi lạm phát gia tăng cùng với tác
động từ cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu đã làm cho hoạt động sản xuất kinh
doanh của các doanh nghiệp nội địa trở nên hết sức khó khăn, đặc biệt doanh nghiệp
nhỏ và vừa. Nguy cơ hàng loạt doanh nghiệp bên vực phá sản dần hiện hữu.
Chính phủ đã nhận ra vấn đề cấp thiết đó, kịp thời ban hành Nghị quyết số
30/2008/NQ-CP ngày 11/12/2008 về những giải pháp cấp bách nhằm ngăn chặn suy
giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội. Triển khai Nghị
quyết nêu trên của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước có Chỉ thị số 06/2008/CT-
NHNN ngày 31/12/2008. Tinh thần chủ đạo của chỉ thị này là điều hành chính sách
- 33 -
tiền tệ linh hoạt, hiệu quả, vừa ngăn ngừa lạm phát trở lại, vừa ngăn chặn suy giảm
kinh tế. Các giải pháp áp dụng trong tình huống này là điều chỉnh giảm lãi suất cơ
bản và tỷ lệ DTBB. Đến cuối năm 2008, lãi suất cơ bản bằng đồng Việt Nam từ
14%/năm xuống còn 8,5%/năm; tỷ lệ DTBB giảm hơn một nửa, từ mức 11% xuống
còn 5%. Với sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, lạm phát
đã được kiềm chế, kinh tế vĩ mô cơ bản được giữ ổn định, an sinh xã hội được bảo
đảm, tốc độ tăng trưởng GDP năm 2008 đạt 6,23%, tỷ lệ lạm phát ở mức 19,89%.
2.2 Thực trạng quản trị rủi ro thanh khoản trong các ngân hàng thương
mại Việt Nam:
Với chương trình cải cách được thiết lập toàn diện và những kết quả đạt được
tưởng chừng như hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam vững vàng trước mọi
thử thách. Tuy nhiên, những gì diễn ra cuối năm 2007 và những tháng đầu năm
2008 đã chứng tỏ điều ngược lại. Trước các biện pháp mạnh của Ngân hàng Nhà
nước nhằm kiềm chế lạm phát, điểm yếu thanh khoản của các ngân hàng thương
mại dần lộ rõ. Để đảm bảo khả năng thanh khoản, các ngân hàng đã tăng lãi suất thu
hút tiền gửi của khách hàng. Điều này dẫn đến cuộc chạy đua lãi suất vào giữa
tháng 2 năm 2008 và có lẽ không có điểm dừng nếu Ngân hàng Nhà nước không
“tuýt còi” bằng Công điện số 02/CĐ-NHNN ngày 26/02/2008 khống chế trần lãi
suất huy động là 12%/năm. Lãi suất vay qua đêm trên thị trường liên ngân hàng có
lúc vượt qua con số 40%/năm, là mức tăng cao nhất chưa từng có trong lịch sử thị
trường liên ngân hàng Việt Nam. Mặc dù, các ngân hàng đều khẳng định khả năng
thanh khoản của ngân hàng mình vẫn đảm bảo. Nhưng cuộc chạy đua lãi suất không
có điểm dừng không thể chỉ do chính sách thắt chặt tiền tệ mạnh từ Ngân hàng Nhà
nước. Đó là do vấn đề quản trị rủi ro kinh doanh nói chung, quản trị rủi ro thanh
khoản nói riêng chưa được coi trọng; các ngân hàng đã tăng trưởng tín dụng quá
nhanh và đầu tư vào các lĩnh vực có rủi ro cao như chứng khoán, bất động sản. Khi
các thị trường này sụt giảm thì khả năng thu hồi các khoản cho vay đó bị ảnh
hưởng. Tỷ lệ tăng trưởng tín dụng bình quân năm 2007 so với 2006 của 33 ngân
hàng thương mại là 53,22% đã minh chứng cho nhận định trên đây (Xem Bảng 2.1).
- 34 -
Bảng 2.1 Tỷ lệ tăng trưởng tín dụng năm 2007 so với 2006 của 33
NHTM Việt Nam.
Dư nợ (triệu VND) Tăng trưởng
STT Ngân hàng
2006 2007 tuyệt đối %
1 ACB 17.014.419 31.810.857 14.796.438 86,96
2 Agribank 186.348.408 247.092.135 60.743.727 32,60
3 An Bình 1.130.930 6.858.134 5.727.204 506,42
4 BIDV 98.638.838 131.983.554 33.344.716 33,80
5 Đại Á 736.509 1.695.079 958.570 130,15
6 Đông Á 7.970.614 17.808.599 9.837.985 123,43
7 Đông Nam Á 3.363.048 11.041.087 7.678.039 228,31
8 Eximbank 10.207.392 18.452.151 8.244.759 80,77
9 Gia Định 521.006 1.051.172 530.166 101,76
10 Habubank 5.983.267 9.419.378 3.436.111 57,43
11 HDbank 2.677.532 8.912.366 6.234.834 232,86
12 Kiên Long 602.124 1.351.742 749.618 124,50
13 MB 5.836.049 11.468.742 5.632.693 96,52
14 MHB 10.113.433 13.924.999 3.811.566 37,69
15 MSB 2.888.130 6.527.868 3.639.738 126,02
16 Nam Á 2.047.540 2.698.695 651.155 31,80
17 Nam Việt 354.254 4.363.446 4.009.192 1131,73
18 OCB 4.660.540 7.557.438 2.896.898 62,16
19 Ocean 663.167 4.713.442 4.050.275 610,75
20 PAC 423.501 2.768.468 2.344.967 553,71
21 PG 801.781 1.917.609 1.115.828 139,17
22 Sacom 14.394.313 35.378.147 20.983.834 145,78
23 Saigon 4.852.177 7.363.557 2.511.380 51,76
24 SCB 8.206.696 19.477.603 11.270.907 137,34
25 SHB 492.983 4.183.502 3.690.519 748,61
26 Southern 4.665.207 5.874.117 1.208.910 25,91
27 Techcom 8.696.101 20.486.131 11.790.030 135,58
28 VIBank 9.137.163 16.744.250 7.607.087 83,25
29 Việt Á 2.730.263 5.764.145 3.033.882 111,12
30 Vietcombank 67.742.519 97.531.894 29.789.375 43,97
31 Vietinbank 80.152.334 102.190.640 22.038.306 27,50
32 VPbank 4.993.976 13.287.472 8.293.496 166,07
33 Western 293.607 628.414 334.807 114,03
Tổng cộng 302.987.012
Bình quân 9.181.425 53,22
Nguồn: Báo cáo thường niên, Báo cáo tài chính hàng năm của các ngân hàng và kết quả
tính toán của học viên. Tỷ lệ tăng trưởng = (Dư nợ 2007-Dư nợ 2006)/Dư nợ 2006*100. Ngân
hàng Trustbank không có số liệu năm 2006 để so sánh.
- 35 -
Theo lý thuyết đã trình bày ở Chương 1, các ngân hàng có thể lựa chọn chiến
lược, phương pháp quản trị thanh khoản phù hợp với đặc điểm hoạt động của ngân
hàng mình. Với nguồn dữ liệu thu thập được từ báo cáo thường niên, báo cáo tài
chính trong ba năm từ 2006 đến 2008 của 34/41 ngân hàng thương mại nội địa, luận
văn chọn cách tiếp cận qua các tiêu chí và chỉ số thanh khoản sau đây để đánh giá
tính thanh khoản và quản trị thanh khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam:
 Vốn điều lệ.
 Hệ số CAR: tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (vốn tự có/tổng tài sản “Có” rủi ro
quy đổi.
 Hệ số H1: Vốn tự có/Tổng nguồn vốn huy động.
 Hệ số H2: Vốn tự có/Tổng tài sản “Có”.
 Chỉ số H3: (Tiền mặt+Tiền gửi tại các TCTD)/Tổng tài sản “Có”; hoặc,
 *H3: (Tiền mặt+Tiền gửi thanh toán tại NHNN+Tiền gửi không kỳ hạn tại
các TCTD)/Tổng tài sản “Có”. Đây là chỉ số trạng thái tiền mặt.
 Chỉ số năng lực cho vay H4:Dư nợ/Tổng tài sản “Có”.
 Chỉ số H5:Dư nợ/Tiền gửi khách hàng.
 Chỉ số chứng khoán thanh khoản H6: (Chứng khoán kinh doanh+Chứng
khoán sẵn sàng để bán)/Tổng tài sản “Có”.
 Chỉ số H7: Tiền gửi và cho vay TCTD/Tiền gửi và vay từ TCTD.
 Chỉ số H8: (Tiền mặt+Tiền gửi tại TCTD)/Tiền gửi của khách hàng; hoặc,
 *H8: (Tiền mặt+Tiền gửi không kỳ hạn tại các TCTD)/Tiền gửi của khách
hàng.
Tiêu chuẩn đánh giá, so sánh dựa trên các quy định của Chính phủ, Ngân
hàng Nhà nước và báo cáo thực nghiệm của các tổ chức quốc tế về các ngân hàng
trên thế giới.
2.2.1 Vốn điều lệ và hệ số CAR: (Xem Bảng 2.2).
Nghị định số 141/NĐ-CP ngày 22 tháng 11 năm 2006 của Chính phủ quy định
mức vốn pháp định đối với ngân hàng thương mại nhà nước đến năm 2008 và 2010
là 3.000 tỷ VND; đối với ngân hàng thương mại cổ phần đến năm 2008 là 1.000 tỷ
- 36 -
VND, đến năm 2010 là 3.000 tỷ VND. Cuối năm 2008, phần lớn các ngân hàng đã
đạt được mức vốn điều lệ lớn hơn vốn pháp định cần thiết. Nhưng đến “phút chót”
vẫn còn 3 trường hợp chưa thể “thở phào” với quy định trên. Các ngân hàng này
buộc phải tiếp tục xây dựng phương án tăng vốn điều lệ cho đủ mức 1.000 tỷ khi
thời điểm quy định đã hết. So sánh với các ngân hàng ở các nước trong khu vực cho
thấy, mức vốn tự có của các ngân hàng thương mại Việt Nam là khá nhỏ bé. Đa
phần các ngân hàng trong nước chỉ có số vốn tự có vào cỡ từ 1.000 tỷ đến 7.000 tỷ
VND. Cá biệt một số ngân hàng có vốn tự có tương đối như: Agribank hơn 10
nghìn tỷ VND; Vietcombank hơn 12 nghìn tỷ VND tính đến cuối 2008; nhưng vẫn
chưa bằng một ngân hàng hạng trung bình trong khu vực là khoảng 1 tỷ USD tương
đương hơn 17 nghìn tỷ VND (theo tỷ giá do Ngân hàng Nhà nước công bố).
Bảng 2.2 Vốn điều lệ và hệ số CAR (thời điểm 31/12/2008).
ĐVT: tỷ VND, %
Vốn Vốn
STT Ngân hàng CAR STT Ngân hàng CAR
điều lệ điều lệ
NHTMNN 17 Nam Á 1.253 -
*
1 Agribank 10.924 7,20 18 Nam Việt 1.000 -
* *
2 BIDV 8.755 6,70 19 OCB 1.474 17,60
3 MHB 1.182 9,04 20 Ocean 1.000 -
* *
4 Vietinbank 7.608 7,27 21 PAC 566 -
NHTMCP 22 PG 1.000 -
5 ACB 6.355 12,44 23 Sacombank 5.115 12,16
6 An Bình 2.706 38,7 24 SaigonBank 1.020 -
7 Đại Á 500 - 25 SCB 2.180 9,91
*
8 Đông Á 2.880 14,36 26 SHB 2.000 -
9 Đông Nam Á 4.068 - 27 Southernbank 2.027 -
*
10 Eximbank 7.219 23 28 Techcombank 3.642 13,99
11 Gia Định 1.000 55,50 29 Trustbank 504 -
*
12 Habubank 2.800 16,90 30 VIBank 2.000 10,04
13 HDbank 1.550 - 31 Việt Á 1.359 -
14 Kiên Long 1.000 48,14 32 Vietcombank 12.100 8,9
*
15 MB 3.400 14,21 33 Vpbank 2.117 21
16 MSB 1.500 15,8 34 Western 1.000 -
Nguồn: Báo cáo thường niên, Báo cáo tài chính hàng năm của các ngân hàng. Hệ số CAR
tham khảo thêm bài viết “Niêm yết trên thị trường quốc tế - Cơ hội và thách thức đối với các
NHTM Việt Nam”, Nguyễn Hải Bình, Tạp chí ngân hàng số 13(7/2008), trang 28-33. (*) 2007.
- 37 -
Năm 2009, áp lực tăng vốn theo định hướng trên tiếp tục là một bài toán
không dễ gỡ với nhiều ngân hàng. Trong khi đó, thị trường chứng khoán Việt Nam
có sự sụt giảm đáng kế từ cuối năm 2007, cho nên kế hoạch tăng vốn này cũng
không hề dễ dàng. Một thông tin đáng chú ý là Ngân hàng Nhà nước vừa trình Thủ
tướng Chính phủ giao cho mình chỉ đạo các ngân hàng thương mại có mức vốn điều
lệ dưới 2.000 tỷ đồng chủ động xây dựng kế hoạch tăng vốn điều lệ để đạt mức tối
thiểu 2.000 tỷ đồng vào thời điểm 31/12/2009; theo dõi, giám sát việc tăng đủ vốn
lên mức 3.000 tỷ đồng vào thời điểm 31/12/2010; cho phép được áp dụng các biện
pháp cần thiết đối với ngân hàng thương mại không thực hiện đúng yêu cầu. Như
vậy, có thể sẽ có thêm một hạn định vào 31/12/2009 trên “hành trình 3.000 tỷ” này.
Hệ số CAR (Capital Adequacy Ratios) - hệ số Cooke hay hệ số siết cổ tín
dụng, phản ánh tỷ lệ vốn tự có tối thiểu ngân hàng phải đạt được trên tổng tài sản
“Có” rủi ro quy đổi. Theo Quyết định số 457/2005/QĐ-NHNN ngày 19 tháng 4 năm
2005 của Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức tín dụng, trừ chi nhánh ngân hàng nước
ngoài, phải duy trì tỷ lệ tối thiểu 8% giữa vốn tự có so với tổng tài sản “Có” rủi ro.
Nếu xét theo tiêu chí này, một số ngân hàng thương mại đã đạt được; nhưng nếu
tính theo Hiệp ước Basel II thì rất khó để đạt tới mức vốn an toàn 8% [4]. Theo
đánh giá chung, các ngân hàng thương mại Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn và
thách thức nếu như áp dụng Hiệp ước Basel II. Hiệp ước Basel II quy định tỷ lệ vốn
an toàn vẫn là 8%, nhưng gắn chặt chẽ với mức độ rủi ro của tài sản của ngân hàng;
mức độ rủi ro này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ tín nhiệm của khách hàng,
thời hạn khoản vay, độ tập trung của khoản vay vào một nhóm khách hàng nhất
định. Trên thực tế, các ngân hàng phải duy trì mức vốn cao hơn so với mức quy
định ở Hiệp ước Basel I, vì các ngân hàng phải bổ sung thêm vốn để dự phòng các
rủi ro hoạt động. Điều này sẽ bất lợi cho các ngân hàng Việt Nam, vì mức rủi ro
hoạt động thấp hơn các ngân hàng quốc tế lớn nhưng vẫn phải áp dụng chung một
mức vốn dự phòng rủi ro hoạt động là 20% tổng doanh thu. Một bất lợi khác, đó là
hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam đều không được xếp hạng; do đó, các khoản
vay đối với các doanh nghiệp này sẽ chịu mức rủi ro 100%.
- 38 -
2.2.2 Hệ số H1 và H2: (Xem Bảng 2.3).

Bảng 2.3 Hệ số H1 và H2 (thời điểm 31/12/2007; 31/12/2008).
Chỉ số H1(%) Chỉ số H2(%)
STT Ngân hàng
2007 2008 2007 2008
NHTMNN
1 Agribank 4,92 4,6 4,69 4,4
2 BIDV 6,03 5,78 5,69 5,46
3 MHB 4,04 - 3,88 -
4 Vietinbank 6,85 - 6,41 -
NHTMCP
5 ACB 7,91 7,96 7,33 7,38
6 An Bình 16,87 41,90 14,44 29,53
7 Đại Á 60,50 31,46 37,70 23,93
8 Đông Á 13,35 11,27 11,77 10,13
9 Đông Nam Á 14,72 - 12,83 -
10 Eximbank 22,96 36,28 18,67 26,62
11 Gia Định 58,98 45,95 37,10 31,48
12 Habubank 15,63 14,52 13,52 12,68
13 HDbank 5,66 21,21 5,36 17,50
14 Kiên Long 40,86 55,36 29,01 35,63
15 MB 13,61 11,79 11,98 10,55
16 MSB 12,01 6,09 10,72 5,74
17 Nam Á 14,57 28,01 12,72 21,88
18 Nam Việt 6,21 10,95 5,85 9,87
19 OCB 16,39 18,71 14,08 15,76
20 Ocean 8,87 8,29 8,15 7,65
21 PAC 17,68 13,54 15,02 11,93%
22 PG 13,13 19,89 11,61 16,59
23 Sacombank 12,84 12,79 11,38 11,34
24 SaigonBank 16,36 15,10 14,06 13,12
25 SCB 11,46 7,85 10,28 7,28
26 SHB 21,38 18,71 17,61 15,76
27 Southernbank 14,48 12,96 12,65 11,48
28 Techcombank 9,93 10,45 9,04 9,46
29 Trustbank 102,30 24,19 50,57 19,47
30 VIBank 5,88 7,07 5,55 6,60
31 Việt Á 16,31 16,76 14,02 14,36
32 Vietcombank 7,37 6,45 6,86 6,06
33 Vpbank 13,67 14,79 12,02 12,88
34 Western 22,06 45,38 18,07 41,39
tính toán của học viên.
- 39 -
Đối với hai hệ số H1 và H2, tiêu chuẩn chung là lớn hơn 5%. Nhìn chung, các
ngân hàng đều đạt được. So sánh chỉ số này với chỉ số tương đương Equity/Assets
tính bình quân cho 100 ngân hàng lớn nhất của Mỹ là 8% (Theo báo cáo thực
nghiệm “Mananging bank liquity risk: How deposit – loan synergies vary with
market conditions”, Evan Gate, Til Shuermann, Philip E. Strahan, April 2006, khảo
sát 100 ngân hàng lớn nhất ở Mỹ, từ 1990 - 2002), cho thấy phải chăng vốn tự có
của các ngân hàng thương mại Việt Nam thấp so với quy mô hoạt động. Các ngân
hàng đã tăng trưởng tài sản quá nhanh so với mức tăng trưởng của vốn tự có. Xét
dưới góc độ an toàn trong hoạt động, điều đó nên được suy xét cẩn trọng hơn.
Bảng 2.4 Tiền gửi khách hàng; tiền gửi, vay từ TCTD khác; cho vay
khách hàng, sử dụng vốn khác của Đại Á, Gia Định, Kiên Long, Trustbank
năm 2007.
Đơn vị tính: tỷ VND
Tiền gửi Tiền gửi, vay Cho vay Sử dụng Chênh
Ngân hàng khách hàng từ TCTD khác khách hàng vốn khác lệch
(1) (2) (3) (4) (1+2-3-4)
Đại Á 1.175 2,4 1.695 158,4 -676
Gia Định 417 840 1.051 784,5 -578,5
Kiên Long 952 505 1.351 661,6 -555,6
Trustbank 311,2 182 831,2 151,2 -489,2
tính toán của học viên. Sử dụng vốn khác gồm: tiền mặt + tiền gửi NHNN + tiền gửi và cho vay
TCTD khác.
Một chỉ số H1, H2 khá cao như ngân hàng Đại Á, Gia Định, Kiên Long,
Trustbank có thể là trong năm 2007, vốn tự có của các ngân hàng đã tăng nhanh
hoặc tạm thời chưa sử dụng vào mục đích tăng cường cơ sở vật chất, trong khi việc
thu hút tiền gửi khách hàng không đáp ứng đủ cho nhu cầu cho vay. Cho nên, các
ngân hàng phải huy động các nguồn vốn khác ngoài tiền gửi khách hàng để đáp ứng
nhu cầu tín dụng gia tăng. Nhưng khi hành động như vậy, các ngân hàng này sẽ gặp
khó khăn trong đầu tư nâng cấp nền tảng công nghệ, mở rộng mạng lưới, khi mà
nguồn vốn tự có phải dành để cho vay. Xét theo phương diện này, việc duy trì một
tỷ lệ cao như vậy chưa hẳn đã hiệu quả. Hơn nữa, việc thu hút tiền gửi của khách
- 40 -
hàng gặp khó khăn cho thấy các ngân hàng này có những vấn đề về thanh khoản. Số
liệu năm 2007 ở 4 ngân hàng nêu trên cho thấy rõ hơn về những nhận định này
(Xem Bảng 2.4). Riêng ngân hàng Kiên Long, do vốn điều lệ tăng cho đủ 1.000 tỷ
vào năm 2008 theo quy định (tăng 420 tỷ), nên hệ số H1, H2 năm 2008 vẫn cao vì
số vốn điều lệ tăng chưa được sử dụng. Trường hợp tương tự là ngân hàng Western
năm 2008 vốn điều lệ tăng 800 tỷ VND.
Ở thái cực khác, các ngân hàng thương mại Nhà nước: Agribank, BIDV,
MHB, Vietinbank lại có hệ số thấp, dưới hoặc trên chút ít mức 5%. Khi rủi ro xãy
ra, các ngân hàng này khó có khả năng chống đỡ. Bởi lẽ, vốn tự có được coi như
“tấm đệm” giúp ngân hàng bù đắp được những thiệt hại phát sinh, đảm bảo cho
ngân hàng tránh khỏi nguy cơ phá sản. Điều này cho thấy, tính cấp thiết của việc cổ
phần hoá các ngân hàng thương mại nhà nước.
Qua phân tích hai chỉ số H1, H2 trên đây, cho thấy hai thái cực khác hẳn
nhau, một nhóm ngân hàng có hai chỉ số thật cao, trong khi đó, một nhóm ngân
hàng có hai chỉ số này thật thấp. Nhóm ngân hàng có chỉ số cao chưa hẳn đã tốt, xét
về khía cạnh lợi nhuận; hơn nữa, có thể các ngân hàng này không phải chủ động
duy trì tỷ lệ cao như vậy, mà có thể là huy động vốn gặp khó khăn.
2.2.3 Chỉ số trạng thái tiền mặt H3: (Xem Bảng 2.5).
Chỉ số H3 là chỉ số về trạng thái tiền mặt. Với nguồn số liệu thu thập được
năm 2007, 20 ngân hàng có thuyết minh báo cáo tài chính trong đó phân tích chi tiết
tài khoản tiền gửi NHNN gồm tiền gửi DTBB và tiền gửi thanh toán; tài khoản tiền
gửi tại các TCTD gồm tiền gửi không kỳ hạn và tiền gửi có kỳ hạn. Trong trường
hợp 20 ngân hàng này, phần tử số trong công thức tính chỉ số H3 bao gồm: tiền mặt
cộng (+) tiền gửi thanh toán tại NHNN cộng (+) tiền gửi không kỳ hạn tại các
TCTD. Trường hợp các ngân hàng còn lại, do không có thuyết minh báo cáo tài
chính nên phần tử số nêu trên sẽ gồm: tiền mặt cộng (+) tiền gửi tại các TCTD kể cả
tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn. Mặc dù, cách tính giữa hai trường hợp có khác
nhau, nhưng kết quả tính toán cũng phản ánh được khả năng thanh khoản của các
ngân hàng. Bởi lẽ, tiền gửi thanh toán tại NHNN của các ngân hàng chiếm tỷ trọng
- 41 -
rất nhỏ trong tài khoản tiền gửi tại NHNN, chủ yếu tài khoản này là tiền gửi DTBB.
Ngoài ra, nếu tính cả tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn tại các TCTD vào phần tử
số mà chỉ số H3 đã thấp, thì khi loại trừ tiền gửi có kỳ hạn ra khỏi phần tử số, chỉ số
H3 còn thấp hơn nhiều.
Bảng 2.5 Chỉ số trạng thái tiền mặt (thời điểm 31/12/2007; 31/12/2008).
STT Ngân hàng STT Ngân hàng
2007 2008 2007 2008
NHTMNN 17 Nam Á 33,33 15,79
*
1 Agribank 2,51 5,39 18 Nam Việt 41,98 39,78
* *
2 BIDV 1,94 2,31 19 OCB 25,14 3,27
* *
3 MHB 2,86 - 20 Ocean 0,26 20,47
*
4 Vietinbank 3,96 - 21 PAC 25,05 6,80
NHTMCP 22 PG 23,81 33,72
* * *
5 ACB 8,07 11,73 23 Sacombank 7,28 *15,54
* *
6 An Bình 2,05 19,53 24 SaigonBank 1,97 13,46
* *
7 Đại Á 5,28 10,06 25 SCB 13,29 2,76
* * *
8 Đông Á 8,35 13,83 26 SHB 1,39 0,71
* *
9 Đông Nam Á 33,17 - 27 Southernbank 6,88 13,37
* *
10 Eximbank 7,35 15,79 28 Techcombank 24,78 28,79
11 Gia Định 36,09 41,54 29 Trustbank 10,29 12,76
* * *
12 Habubank 1,98 0,97 30 VIBank 1,38 22,78
13 HDbank 14,68 21,71 31 Việt Á 30,49 24,30
* *
14 Kiên Long 23,22 13,20 32 Vietcombank 2,77 5,92
*
15 MB 4,45 37,03 33 Vpbank 5,39 11,05
* *
16 MSB 1,01 48,44 34 Western 11,88 32,93
tính toán của học viên. (*) chỉ số *H3.
Một tỷ lệ tiền mặt và tiền gửi cao, nghĩa là chỉ số H3 cao, đảm bảo cho ngân
hàng có khả năng đáp ứng nhu cầu thanh khoản tức thời. Theo số liệu đã tính toán
năm 2007, 20 ngân hàng có chỉ số H3 dưới 10%, trong đó một số ngân hàng có chỉ
số rất thấp dưới 5% như: Agribank, BIDV, MHB, Vietinbank, An Bình, Habubank,
MB, MSB, Ocean, Saigonbank, SHB, VIBank, Vietcombank. Những ngân hàng này
khi có nhu cầu thanh khoản lớn, đột xuất, chắc chắn ngân hàng buộc phải vay trên
thị trường tiền tệ với lãi suất cao. Thực tế đã chứng minh cho nhận định này, những
tháng cuối năm 2007 và đầu năm 2008, các ngân hàng đua nhau tăng lãi suất tiền
gửi và đẩy lãi suất vay qua đêm trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng lên mức “kỷ
- 42 -
lục”: 40%/năm. Mục tiêu cuối cùng của các ngân hàng không có gì khác là đảm bảo
khả năng thanh khoản đang có nguy cơ suy giảm. Tình hình này có thể giải thích
như sau: những biện pháp mạnh của Ngân hàng Nhà nước như tăng tỷ lệ dự trữ bắt
buộc, phát hành tín phiếu bắt buộc đã thu hồi một lượng tiền lớn từ lưu thông về
“két” của Ngân hàng Nhà nước. Các ngân hàng thương mại trước đây đã không coi
trọng vấn đề thanh khoản, thậm chí có thời điểm các ngân hàng cho rằng đã “dư
thừa” vốn và hạ lãi suất huy động. Thế nhưng, khi chính sách tiền tệ thắt chặt được
thực thi quyết liệt, điểm yếu thanh khoản bộc lộ. Không còn cách nào khác, các
ngân hàng buộc phải cạnh tranh nhau để thu hút tiền gửi khách hàng và trong một
thế “cực chẳng đã”, một số ngân hàng buộc phải vay qua đêm với lãi suất cao nhằm
đảm bảo nhu cầu thanh khoản.
Chỉ số H3 trung bình hai năm 2006 - 2007 là 12,05%, chỉ số H6 trung bình
tương ứng là 7,45%, tổng cộng hai chỉ số này 19,5%; trong khi chỉ số tương đương
(cash + securities)/Assets của 100 ngân hàng lớn nhất của Mỹ là 32% [16]. Điều đó
cho thấy, các ngân hàng thương mại Việt Nam đã dự trữ các tài sản thanh khoản với
tỷ lệ thấp so với tổng tài sản “Có”. Chỉ số H3 trung bình giữa các ngân hàng năm
2006, 2007 lần lượt là 11,96%, 12,14%. Sang năm 2008, nhìn chung các ngân hàng
có sự điều chỉnh theo hướng tích cực về chỉ số này; đa số trên 10%. Tuy nhiên, một
số ngân hàng lại giảm như: Habubank, Kiên Long, Nam Á, PAC, SHB... Trong đó,
Habubank, SHB chưa cải thiện được chỉ số H3 mà còn giảm hơn dưới 1%.
2.2.4 Chỉ số năng lực cho vay H4: (Xem Bảng 2.6).
Chỉ số H4 phản ánh năng lực cho vay. Đây là chỉ số thanh khoản âm bởi vì
cho vay là tài sản có tính thanh khoản thấp nhất mà ngân hàng nắm giữ. Nhìn
chung, hoạt động chủ yếu của các ngân hàng thương mại Việt Nam vẫn là hoạt
động tín dụng: chỉ số H4 trung bình hai năm 2006 - 2007 là 54,73%, có nghĩa, tính
trung bình các khoản tín dụng chiếm trên 54% trong tổng tài sản “Có” của các ngân
hàng. Rủi ro dễ thấy nhất là rủi ro lãi suất. Khi Ngân hàng Nhà nước thực thi chính
sách tiền tệ thắt chặt, để đảm bảo khả năng thanh khoản các ngân hàng buộc phải
tăng lãi suất tiền gửi trong lúc đó lãi suất ghi trên các hợp đồng tín dụng không đổi.
- 43 -
Kết quả là thu nhập của ngân hàng giảm đi. Chưa kể việc một số ngân hàng sử dụng
vốn ngắn hạn để cho vay dài hạn, tạo nên rủi ro về kỳ hạn giữa huy động vốn và sử
dụng vốn. Năm 2007, 14 ngân hàng có chỉ số H4 trên 60%. Năm 2008, chỉ số này
chưa được cải thiện là mấy: 55,09%.
Bảng 2.6 Chỉ số năng lực cho vay (thời điểm 31/12/2007; 31/12/2008).
2007 2008 2007 2008
NHTMNN 17 Nam Á 51,50 63,31
2 BIDV 64,54 65,31 19 OCB 64,29 85,17
3 MHB 50,58 - 20 Ocean 34,45 42,14
4 Vietinbank 61,52 - 21 PAC 66,11 78,25
NHTMCP 22 PG 40,96 38,25
5 ACB 37,25 33,08 23 Sacombank 54,79 51,15
7 Đại Á 83,53 58,78 25 SCB 74,97 60,31
8 Đông Á 64,94 73,66 26 SHB 33,83 43,48
12 Habubank 40,05 44,55 30 VIBank 42,60 56,42
13 HDbank 64,48 64,61 31 Việt Á 60,88 63,71
15 MB 38,71 35,49 33 Vpbank 73,26 69,43
16 MSB 37,16 34,36 34 Western 48,52 51,27
2.2.5 Chỉ số dư nợ/tiền gửi khách hàng H5: (Xem Bảng 2.7).
Để hiểu rõ hơn về chỉ số H4, chúng ta xem xét chúng cùng với chỉ số H5, là
chỉ số dư nợ/tiền gửi khách hàng, đánh giá các ngân hàng đã sử dụng tiền gửi khách
hàng để cung ứng tín dụng với tỷ lệ bao nhiêu phần trăm. Tỷ lệ này càng cao, khả
năng thanh khoản càng thấp. Theo số liệu tính toán, năm 2007 có 21/34 ngân hàng
cho vay vượt mức tiền gửi huy động được, đặc biệt Gia Định, HDbank, PAC,
Trustbank vượt trên 200%. Chỉ số H5 trung bình hai năm 2006 - 2007 là 122,49%,
có nghĩa, tính bình quân các ngân hàng cứ huy động được 1 đồng thì cho vay trên
1,22 đồng. Như vậy, tài sản “Có” sinh lời là các khoản tín dụng chiếm tỷ trọng lớn
- 44 -
trong tổng tài sản “Có” của các ngân hàng, mà cho vay là tài sản “Có” có độ rủi ro
cao hơn nhiều so với các tài sản “Có” sinh lời khác. Bên cạnh đó, toàn bộ tiền gửi
khách hàng được sử dụng cho vay, thậm chí cho vay vượt mức huy động khá cao.
Trong trường hợp này, các ngân hàng buộc phải vay TCTD khác để đảm bảo DTBB
và đảm bảo khả năng thanh khoản.
Bảng 2.7 Chỉ số dư nợ/tiền gửi khách hàng (thời điểm 31/12/2007;
31/12/2008).
2007 2008 2007 2008
NHTMNN 17 Nam Á 96,32 109,28
2 BIDV 97,52 98,52 19 OCB 130,94 126,50
3 MHB 140,09 - 20 Ocean 194,80 92,62
4 Vietinbank 90,68 - 21 PAC 266,82 185,15
NHTMCP 22 PG 146,17 107,56
5 ACB 57,54 54,24 23 Sacombank 79,98 75,89
7 Đại Á 144,25 102,22 25 SCB 121,96 101,35
8 Đông Á 123,90 111,13 26 SHB 149,15 65,76
12 Habubank 111,24 94,89 30 VIBank 94,67 81,94
13 HDbank 251,77 142,39 31 Việt Á 125,94 88,25
15 MB 64,49 57,95 33 Vpbank 104,10 90,68
16 MSB 88,59 79,44 34 Western 109,78 158,78
Chỉ số H4 trung bình giữa các ngân hàng năm 2006, 2007 đều vượt trên 54%,
cụ thể là 55,38%; 54,09%. Chỉ số H5 trung bình giữa các ngân hàng năm 2006, 2007
đều vượt trên 120%: 120,19%; 124,79%. Ở đây, cần chú ý là: một số ngân hàng có
tỷ lệ các khoản tín dụng/tổng tài sản “Có” thấp (dưới 40%), nhưng thực tế ngân
hàng đó đã sử dụng hết tiền gửi của khách hàng và phải vay từ TCTD khác để cho
vay, như: An Bình, Habubank, Ocean, PG, SHB; thể hiện qua chỉ số H5 đều vượt
- 45 -
trên 100%, riêng Ocean gần 200% và chỉ số H7 đều nhỏ hơn 1, chỉ riêng Habubank
gần như bằng 1. Năm 2008, chỉ số H5 trung bình vẫn trên 100%: 101,54%.
2.2.6 Chỉ số chứng khoán thanh khoản H6: (Xem Bảng 2.8).
Bảng 2.8 Chỉ số chứng khoán thanh khoản (thời điểm 31/12/2007;
31/12/2008).
2007 2008 2007 2008
NHTMNN 17 Nam Á 3,76 2,60
1 Agribank 8,75 9,63 18 Nam Việt 0 0,20
2 BIDV 12,85 12,95 19 OCB 2,52 1,15
3 MHB 27,26 - 20 Ocean 17,22 27,41
4 Vietinbank 19,91 - 21 PAC 3,18 1,03
NHTMCP 22 PG 17,71 19,02
5 ACB 2,53 1,03 23 Sacombank 17,66 12,67
6 An Bình 6,68 - 24 SaigonBank 0,10 0
7 Đại Á 1,59 10,99 25 SCB 3,64 10,84
8 Đông Á 3,18 1,22 26 SHB 0,07 10,08
12 Habubank 9,44 14,27 30 VIBank 17,00 14,03
13 HDbank 0,22 0,32 31 Việt Á 1,30 2,96
14 Kiên Long 0 0 32 Vietcombank 19,22 14,32
15 MB 2,24 19,86 33 Vpbank 9,98 9,96
16 MSB 12,35 12,04 34 Western 0 0
Chỉ số H6 phản ánh tỷ lệ nắm giữ các chứng khoán có thể dễ dàng chuyển
đổi thành tiền mặt, đáp ứng nhu cầu thanh khoản trên tổng tài sản “Có” của ngân
hàng. Tỷ lệ này càng cao, trạng thái thanh khoản của ngân hàng càng tốt. Kết quả
tính toán cho thấy, hầu hết các ngân hàng đều nắm giữ chứng khoán với tỷ lệ thấp.
Đặc biệt, có ngân hàng không dự trữ loại tài sản này cho nhu cầu thanh khoản như:
Kiên Long, Nam Việt, Western. Chỉ số H6 trung bình hai năm 2006 - 2007 chỉ đạt
7,45%. So với năm 2006, trong năm 2007 các ngân hàng đã dành một phần vốn để
đầu tư chứng khoán. Có 23/34 ngân hàng gia tăng chỉ số H6; có ngân hàng từ 1,84%
tăng lên 17,66% (Sacombank); từ 9,61% lên 19,91% (Vietinbank). Một điểm cần
- 46 -
lưu ý ở đây là, có thể một vài ngân hàng dự trữ chứng khoán ở mức tương đối,
nhưng cuối năm 2007 thị trường chứng khoán Việt Nam giảm sút rất lớn nên việc
nắm giữ các chứng khoán này cũng không cải thiện được trạng thái thanh khoản;
nếu không nói có ngân hàng bị thua lỗ vì kinh doanh chứng khoán. Sang năm 2008
một số ngân hàng tăng cường nắm giữ các chứng khoán thanh khoản, nâng chỉ số
H6 lên đáng kể: Đại Á (1,59-10,99); SHB (0,07-10,08); tuy nhiên chỉ số H6 trung
bình trong năm này cũng chỉ là 7,95%.
2.2.7 Chỉ số trạng thái ròng đối với các TCTD H7: (Xem Bảng 2.9).
Bảng 2.9 Chỉ số trạng thái ròng đối với các TCTD (thời điểm 31/12/2007;
31/12/2008).
Chỉ số H7 Chỉ số H7
2007 2008 2007 2008
NHTMNN 17 Nam Á 0,93 0,58
2 BIDV 3,30 3,38 19 OCB 0,68 0,18
3 MHB 0,57 - 20 Ocean 0,48 0,46
4 Vietinbank 2,37 - 21 PAC 0,43 0,13
NHTMCP 22 PG 0,39 0,72
5 ACB 4,17 2,64 23 Sacombank 1,03 1,57
6 An Bình 0,78 - 24 SaigonBank 0,64 0,73
7 Đại Á 40,40 2,53 25 SCB 0,61 0,60
8 Đông Á 0,50 0,77 26 SHB 0,76 1,32
12 Habubank 1,01 1,04 30 VIBank 1,07 0,95
13 HDbank 0,21 0,94 31 Việt Á 0,63 1,25
15 MB 2,65 0,59 33 Vpbank 0,28 1,21
16 MSB 1,05 1,08 34 Western 1,61 1,40
Những nhận định khi phân tích 2 chỉ số H4 và H5 sẽ được minh chứng thêm
khi xét chỉ số H7 - chỉ số trạng thái ròng đối với các TCTD. Trong năm 2007, với 34
ngân hàng được khảo sát có 20 ngân hàng có chỉ số H7 nhỏ hơn 1, nghĩa là các ngân
hàng này đã đi vay nhiều hơn gửi lại đối với TCTD khác. Một vài ngân hàng nếu
- 47 -
xét riêng chỉ số H3 thì khá cao, nhưng khi xét kết hợp với chỉ số H7 cho thấy tài sản
thanh khoản (tiền mặt cộng(+) tiền gửi tại TCTD) có thể được tài trợ bởi đi vay từ
các TCTD khác, như: Đông Nam Á, Gia Định, Kiên Long, Nam Á, OCB, PAC, PG,
Việt Á; chỉ số H3 lần lượt là 33,17%; 36,09%; 23,22%; 33,33%; 25,14%; 25,05%;
23,81; 30,49%; trong khi chỉ số H7 tương ứng là 0,9; 0,87; 0,95; 0,93; 0,68; 0,43;
0,39; 0,63.
Riêng trường hợp ngân hàng Đại Á có chỉ số H7 rất cao 40,4 có thể giải
thích: thực chất ngân hàng này đã cho vay vượt mức vốn huy động 144,25% (H5) và
dư nợ chiếm tới 83,53% trên tổng tài sản “Có” (H4), cho nên việc duy trì mức chênh
lệch lớn giữa tiền gửi cộng (+) cho vay đối với TCTD và tiền gửi cộng (+) đi vay từ
TCTD chỉ có thể là khoản vốn góp của các cổ đông tạm thời chưa sử dụng được gửi
và cho vay tại các TCTD. Một điểm cần lưu ý ở đây là 3/5 ngân hàng thương mại
nhà nước: BIDV, Vietcombank (cuối năm 2007 mới cổ phần hoá) và Vietinbank
đều có chỉ số H7 lớn hơn 1, lần lượt là: 3,3; 3,28; 2,37. Điều này chứng tỏ rằng, với
lợi thế quy mô lớn, nắm giữ nhiều giấy tờ có giá, do vậy trong các phiên đấu giá của
Ngân hàng Nhà nước để bơm vốn, giúp tăng cường tính thanh khoản của hệ thống,
thì các ngân hàng thương mại nhà nước luôn chiếm ưu thế. Các ngân hàng thương
mại cổ phần không tiếp cận được nguồn vốn này, buộc phải vay lại từ những ngân
hàng trên nhằm khắc phục tình trạng căng thẳng thanh khoản, một phần từ chính
sách thắt chặt tín dụng của Ngân hàng Nhà nước. Sang năm 2008, tình hình được
cải thiện hơn, 16/34 ngân hàng có chỉ số H7 lớn hơn 1.
2.2.8 Chỉ số (tiền mặt + tiền gửi tại các TCTD)/tiền gửi khách hàng H8:
(Xem Bảng 2.10).
Chỉ số H8 được tính tương tự như chỉ số H3, đối với trường hợp 20 ngân hàng
có thuyết minh báo cáo tài chính năm 2007, phần tử số để tính chỉ số H8 bao gồm:
tiền mặt cộng (+) tiền gửi không kỳ hạn tại các TCTD. Đối với trường hợp các ngân
hàng còn lại, phần tử số nêu trên tính cả tiền mặt cộng (+) tiền gửi không kỳ hạn và
có kỳ hạn tại các TCTD. Nếu tính cả tiền gửi có kỳ hạn vào mà chỉ số H8 đã thấp,
thì khi loại khoản tiền gửi này ra khỏi tính toán, chỉ số H8 còn thấp hơn. Do vậy, cả
- 48 -
hai trường hợp đều phản ánh được khả năng thanh khoản của các ngân hàng. Với
kết quả tính toán, 15 ngân hàng có chỉ số H8 nhỏ hơn 10%, trong đó 7 ngân hàng có
chỉ số này dưới 5% như: Agribank, BIDV, MSB, Ocean, Saigonbank, VIBank,
Vietcombank, nghĩa là các ngân hàng này đã dự trữ chưa đầy 10% trên tiền gửi
khách hàng để đảm bảo nhu cầu thanh khoản.
Bảng 2.10 Chỉ số (tiền mặt + tiền gửi tại các TCTD)/tiền gửi khách hàng:
(thời điểm 31/12/2007; 31/12/2008).
2007 2008 2007 2008
NHTMNN 17 Nam Á 62,34 27,25
*
* *
2 BIDV 2,92 3,48 19 OCB 51,19 4,86
* *
3 MHB 7,91 - 20 Ocean 1,46 44,98
*
4 Vietinbank 5,83 - 21 PAC 101,11 16,09
NHTMCP 22 PG 84,95 94,84
* * *
5 ACB 12,47 19,24 23 Sacombank 10,63 *23,06
* *
* *
7 Đại Á 9,13 17,50 25 SCB 21,61 4,63
* *
8 Đông Á 15,94 20,86 26 SHB 6,13 1,07
* *
* *
* * *
12 Habubank 5,49 2,07 30 VIBank 3,06 33,08
13 HDbank 57,32 47,85 31 Việt Á 63,06 33,65
* *
*
15 MB 7,42 60,46 33 Vpbank 7,66 14,43
* *
16 MSB 2,40 112 34 Western 26,88 101,99
tính toán của học viên. (*) chỉ số *H8.
Một số ngân hàng có chỉ số H8 cao như: Đông Nam Á, Gia Định, HDbank,
Kiên Long, Nam Á, OCB, PAC, PG, Việt Á. Tuy nhiên, khi xét chúng kết hợp với
chỉ số H5 và H7 cho thấy tỷ lệ dư nợ/tiền gửi khách hàng (H5) của hầu hết các ngân
hàng này khá cao, từ 96% trở lên; có trường hợp trên 250%: Gia Định, HDbank,
PAC, do vậy việc duy trì một tỷ lệ cao của chỉ số H8 chủ yếu là tiền vay từ TCTD
khác và duy trì số vốn vay này ở tài khoản tiền mặt, hoặc tiền gửi tại các TCTD.
Chỉ số H7 của hầu hết các ngân hàng này đều nhỏ hơn 1, cá biệt có ngân hàng đạt
- 49 -
rất thấp như: HDbank (0,21), PAC (0,43), PG(0,39) đã củng cố thêm cho nhận định
trên. Sang năm 2008, trước yêu cầu phải đảm bảo mức vốn điều lệ trên 1.000 tỷ
VND, các ngân hàng đã sử dụng nhiều phương thức tăng vốn điều lệ. Nhưng số vốn
này tạm thời chưa được sử dụng nên được gửi ở các TCTD hoặc dưới dạng tiền
mặt, làm cho chỉ số H8 tăng cao đột biến như: PG, Western.
2.3 Trường hợp Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV):
Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam là một trong những ngân hàng
thương mại nhà nước. Đến cuối năm 2008, số vốn điều lệ của BIDV hơn 8 ngàn tỷ
VND. Với bề dày phát triển 52 năm, BIDV có mạng lưới rộng khắp cả nước, chỉ
xếp sau Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về số điểm giao dịch.
Trong năm 2007, 2008, không nằm ngoài xu hướng chung của hệ thống ngân hàng
Việt Nam, tính thanh khoản tại BIDV cũng có những khó khăn nhất định.
2.3.1 Quy định về hoạt động quản trị thanh khoản:
BIDV đã ban hành quy định về quản lý thanh khoản vào tháng 3 năm 2007.
Mục đích của quy định này nhằm: đáp ứng kịp thời các nghĩa vụ thanh toán đến hạn
của toàn hệ thống với chi phí hợp lý, đảm bảo an toàn trong hoạt động; giảm thiểu
rủi ro thanh khoản thông qua quá trình nhận biết, ước tính, theo dõi, kiểm soát rủi ro
theo chuẩn mực quốc tế; nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong hoạt động kinh doanh
ngân hàng.
Quản lý thanh khoản theo quy định của BIDV dựa trên sự kết hợp 2 phương
pháp: phân tích thanh khoản tĩnh và phân tích thanh khoản động. Phương pháp phân
tích thanh khoản tĩnh là phương pháp quản lý thanh khoản bằng cách phân tích các
chỉ số rút ra từ bảng tổng kết tài sản và cơ sở dữ liệu hiện tại, từ đó đưa ra giới hạn
cho các chỉ số đảm bảo thanh khoản. Phương pháp phân tích thanh khoản động là
phương pháp quản lý thanh khoản bằng cách dự đoán cung, cầu thanh khoản, dự
đoán chênh lệch cung cầu (khe hở) thanh khoản, từ đó đưa ra chính sách quản lý
thanh khoản. Hội đồng quản lý tài sản nợ có (ALCO) chịu trách nhiệm đảm bảo khả
năng thanh khoản của toàn hệ thống.
- 50 -
Phương pháp phân tích thanh khoản tĩnh: các chỉ số thanh khoản sau đây
được sử dụng:
 Chỉ số dự trữ sơ cấp:
ALCO quyết định chỉ số dự trữ sơ cấp của toàn hệ thống và của từng chi
nhánh trong cuộc họp định kỳ.
Dự trữ sơ cấp
Chỉ số dự trữ sơ cấp = x 100%
Nguồn vốn huy động
Dự trữ sơ cấp gồm: số dư tiền mặt tại quỹ, vàng, tiền gửi tại NHNN, tiền gửi
thanh toán tại các TCTD khác.
Nguồn vốn huy động bằng tổng tài sản nợ trừ vốn chủ sở hữu.
 Chỉ số dự trữ thanh toán:
ALCO quyết định chỉ số dự trữ thanh toán và các cấu phần dự trữ thanh toán
của toàn hệ thống trong cuộc họp định kỳ.
Dự trữ thanh toán
Chỉ số dự trữ thanh toán = x 100%
Nguồn vốn huy động
Dự trữ thanh toán = Dự trữ sơ cấp + Giấy tờ có giá có tính thanh khoản cao x
tỷ lệ điều chỉnh + Tiền gửi liên ngân hàng đến hạn trong 1 tháng tới.
Giấy tờ có giá có tính thanh khoản cao gồm tín phiếu, trái phiếu chính phủ,
công trái giáo dục, trái phiếu đô thị. Tỷ lệ điều chỉnh theo quy định của ALCO
nhưng tối đa bằng mức quy định của Ngân hàng Nhà nước.
 Chỉ số cho vay/tiền gửi:
ALCO quyết định chỉ số dư nợ cho vay /tiền gửi trong các cuộc họp định kỳ.
Cho vay
Chỉ số cho vay/tiền gửi = x 100%
Tiền gửi
Cho vay: dư nợ cho vay tổ chức kinh tế, tổ chức tài chính và cá nhân trước
dự phòng rủi ro, cho vay các TCTD khác, đầu tư tiền gửi liên ngân hàng.
- 51 -
Tiền gửi: Tiền gửi của tổ chức kinh tế, tổ chức tài chính và cá nhân (không
bao gồm tiền gửi và vay của các TCTD khác).
 Chỉ số khả năng thanh toán:
ALCO quyết định giới hạn chỉ số thanh toán 7 ngày và giới hạn chỉ số thanh
toán 1 tháng nhưng không thấp hơn giới hạn theo quy định hiện hành của Ngân
hàng Nhà nước.
 Chỉ số khả năng thanh toán 7 ngày:
Tổng tài sản “Có” có thể thanh toán ngay trong 7 ngày làm việc tiếp theo
=
Tổng tài sản “Nợ” phải thanh toán ngay trong 7 ngày làm việc tiếp theo
 Chỉ số khả năng thanh toán 1 tháng:
Tổng tài sản “Có” có thể thanh toán ngay trong 1 tháng tiếp theo
=
Tổng tài sản “Nợ” phải thanh toán ngay trong 1 tháng tiếp theo
Tổng tài sản “Có” có thể thanh toán ngay và tổng tài sản “Nợ” có thể thanh
toán ngay theo Quyết định số 457/2005/QĐ- NHNN ngày 19/04/2005 của Thống
đốc Ngân hàng Nhà nước về việc ban hành “Quy định về các tỷ lệ đảm bảo an toàn
trong hoạt động của TCTD”.
Phương pháp phân tích thanh khoản động: gồm các bước sau:
 Lập báo cáo cung cầu thanh khoản: Bộ phận hỗ trợ ALCO (phòng Cân
đối tổng hợp) xây dựng báo cáo cung cầu thanh khoản bằng cách phân bổ dữ liệu
gốc luồng tiền vào, luồng tiền ra đến hạn vào các dải kỳ hạn: 1 ngày, 2  7 ngày, 8
ngày  1 tháng, 1  3 tháng, 3  6 tháng.
 Phân tích mô phỏng thanh khoản: Hàng tuần, bộ phận hỗ trợ ALCO
(phòng Cân đối tổng hợp) thiết lập các kịch bản trong tương lai dựa trên các giả
định với xác suất xãy ra tối thiểu 5%. Các giả định nêu trong kịch bản bao gồm:
- Giả định thay đổi lãi suất.
- Giả định thay đổi môi trường kinh tế vĩ mô (lạm phát, tăng trưởng, chu kỳ
kinh tế…) và môi trường vi mô (cạnh tranh của các tổ chức tín dung khác, uy tín
BIDV…).
- 52 -
Với mỗi kịch bản, cần dự báo các yếu tố sau:

+ Kế hoạch cho vay mới.
+ Khả năng huy động tiền gửi mới từ các tổ chức, cá nhân.
+ Khả năng huy động vốn mới từ phát hành giấy tờ có giá.
+ Khả năng vay cầm cố, chiết khấu của Ngân hàng nhà nước.
+ Khả năng huy động thêm tiền gửi, vay các Tổ chức tín dụng khác.
+ Khả năng thực hiện hợp đồng repo (bán chứng khoán có cam kết mua lại).
+ Khả năng chuyển các tài sản khác (tài sản cố định, vốn liên doanh, cổ
phần…) thành tiền mặt.
 Phân tích khả năng thanh khoản: theo từng kịch bản, bộ phận hỗ trợ
ALCO (phòng Cân đối tổng hợp) xây dựng lại báo cáo luồng tiền vào, luồng tiền ra;
xác định trạng thái thanh khoản để dự đoán thanh khoản trong thời gian tới dư thừa
hay thiếu hụt.
Trên cơ sở kết quả của 2 phương pháp nêu trên, ALCO sẽ quyết định các
biện pháp xử lý thích ứng.
2.3.2 Thanh khoản và quản trị thanh khoản tại BIDV:
Không nằm ngoài xu hướng chung của cả hệ thống ngân hàng Việt Nam, khi
Ngân hàng Nhà nước thực thi chính sách tiền tệ thắt chặt nhằm kiểm soát lạm phát,
BIDV trong vài thời điểm đã gặp khó khăn nhất định về thanh khoản. Chỉ số H3 của
BIDV trong 2 năm 2006, 2007 là: 4,17%; 1,94%. Lượng tiền gửi thanh toán tại các
tổ chức tín dụng khác năm 2007 giảm đáng kể so với năm 2006; từ mức trên 5 ngàn
tỷ VND xuống còn 2 ngàn tỷ VND, giảm hơn 3 ngàn tỷ VND. Trong khi đó, lượng
tiền gửi có kỳ hạn tại các tổ chức tín dụng khác tăng ròng trên 6 ngàn tỷ VND. Dư
nợ cho vay năm 2007 tăng hơn 33 ngàn tỷ VND so với năm 2006; tỷ lệ tăng trưởng
là 33,8%. Tỷ lệ dư nợ/tiền gửi ở mức cao trên 90%; cụ thể là 92,62% (2006),
97,52%(2007). Như vậy, với việc đẩy mạnh cho vay và tăng lượng tiền gửi có kỳ
hạn trong năm 2007, sang đầu năm 2008 khi chính sách tiền thắt chặt được thực thi
quyết liệt, BIDV đã gặp vấn đề về thanh khoản. Để giải quyết vấn đề này, BIDV đã
tăng cường tiếp cận các tập đoàn, tổng công ty nhằm thu hút những nguồn vốn lớn;
- 53 -
tích cực tham gia các phiên đấu giá hỗ trợ thanh khoản của Ngân hàng Nhà nước ...
và quy định hệ số K (tỷ số giữa dư nợ/tiền gửi) đối với các chi nhánh. Với hệ số K
được giao, chi nhánh nào có hệ số cao hơn phải giảm xuống bằng cách hoặc đẩy
mạnh huy động vốn; hoặc giảm dư nợ tương ứng. Có thể với những biện pháp đồng
bộ như vậy, khả năng thanh khoản của BIDV được đảm bảo; tuy nhiên các chỉ số
thanh khoản năm 2008 chưa được cải thiện nhiều: H3-2,31%; H5-98,52%.
Ngoài lý do ảnh hưởng khách quan từ các chính sách và điều kiện kinh tế vĩ
mô, những hạn chế về thanh khoản của BIDV có thể xuất phát từ các nguyên nhân
chủ quan như sau:
- Mặc dù quy định về quản lý thanh khoản đã được ban hành, nhưng việc
triển khai áp dụng nhất là tại các chi nhánh chưa được quan tâm đúng mức từ cấp
lãnh đạo đến nhân viên.
- Hội sở chính chưa có quy định cụ thể về các tỷ lệ an toàn trong hoạt động
cần đảm bảo đối với các chi nhánh. Các giới hạn đặt ra cho các chỉ số cho toàn hệ
thống phải chăng chưa phù hợp, như tỷ lệ dự trữ tối thiểu chỉ là 8%.
- Bộ phận hỗ trợ ALCO khi lập báo cáo cung cầu thanh khoản, xây dựng các
kịch bản phải chăng đã kỳ vọng nhiều vào thị trường nên có những đánh giá khả
quan; từ đó đẩy mạnh cho vay, giảm dự trữ. Ngay cả khi vấn đề khó khăn về thanh
khoản qua chưa lâu, nhưng dư nợ của BIDV tăng mạnh vào các tháng cuối năm
2008 - thời điểm Ngân hàng Nhà nước giảm lãi suất cơ bản nhằm chống suy giảm
kinh tế, kích cầu đầu tư, tiêu dùng. Hiện tại, cũng như các ngân hàng thương mại
khác, BIDV đang tìm kiếm nhiều giải pháp tăng trưởng nguồn vốn đáp ứng nhu cầu
vốn cho hai gói kích cầu của Chính phủ theo quyết định 131/QĐ-TTg ngày
23/01/2009 và 443/QĐ-TTg ngày 04/04/2009.
Đánh giá chung về thanh khoản và quản trị thanh khoản của các ngân
hàng thương mại Việt Nam:
Với cách tiếp cận qua các tiêu chí và chỉ số thanh khoản nêu trên, Luận văn
đã phân tích, đánh giá, so sánh các tiêu chí, chỉ số này với các quy định của Chính
phủ, Ngân hàng Nhà nước và tiêu chí, chỉ số tương đương của các ngân hàng trên
- 54 -
thế giới. Qua đó, phản ánh dưới góc độ nhất định về tính thanh khoản và quản trị
thanh khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Những phân tích, đánh giá
trên đây cho thấy sự yếu kém trong hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản ở các
ngân hàng thương mại Việt Nam xuất phát từ các nguyên nhân chủ yếu như sau:
- Đặc trưng của nền kinh tế chuyển đổi: Có thể nói những điểm yếu trong
khả năng thanh khoản nói riêng và hoạt động kinh doanh nói chung của nhóm ngân
hàng được khảo sát thể hiện các đặc trưng của hệ thống ngân hàng thương mại ở các
nền kinh tế chuyển đổi. Sự chi phối của sở hữu nhà nước, năng lực quản lý và mức
độ tác động của các công cụ chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước còn yếu,
chưa đồng bộ, quy mô các ngân hàng thương mại nhỏ, kỹ năng quản trị thấp, nền
tảng công nghệ chưa hiện đại, ... là những đặc trưng dễ thấy. Trong điều kiện đó,
không thể mong có được một hệ thống ngân hàng thương mại mạnh như các quốc
gia phát triển khác.
- Chính sách tiền tệ thiếu nhất quán và có quá nhiều mục tiêu đã làm cho
Ngân hàng Nhà nước trong một số tình huống trở nên khó khăn hơn khi lựa chọn
công cụ tác động, nhất là trong điều kiện Việt Nam, các công cụ điều tiết vĩ mô
trong lĩnh vực tài chính, tiền tệ chưa nhiều, chưa hoàn thiện. Kết quả là, thị trường
tiền tệ và các thị trường liên quan: chứng khoán, bất động sản chịu ảnh hưởng
không đáng có từ chính sách tiền tệ “đầy tham vọng” đó.
- Năng lực nội tại yếu kém của các ngân hàng thương mại: Những yếu
kém trong quản trị thanh khoản của các ngân hàng thương mại không chỉ bắt nguồn
từ những hạn chế của điều tiết vĩ mô, mà còn do các nguyên nhân nội tại của chính
các ngân hàng này. Một sự chủ quan, một kế hoạch tăng trưởng tín dụng, mở rộng
mạng lưới quá nhanh so với nội lực của ngân hàng, khả năng quản lý chưa theo kịp
với biến động nhanh chóng của thị trường, kể cả biến động do chính sách, ... đều là
nguyên nhân dẫn đến căng thẳng thanh khoản trong một số ngân hàng thương mại
thời gian qua. Một vấn đề khác cần xem xét, đó là liệu có phải công tác dự báo
những thay đổi của môi trường kinh doanh ở các ngân hàng chưa được quan tâm
đúng mức. Nếu phân tích kỹ hơn, tín hiệu về việc thực thi chính sách tiền tệ thắt
- 55 -
chặt được Ngân hàng Nhà nước phát đi khá sớm với động thái tăng tỷ lệ DTBB lên
gấp đôi bằng Quyết định số 1141/QĐ-NHNN ngày 28/05/2007 về việc điều chỉnh tỷ
lệ dự trữ bắt buộc đối với TCTD. Thế nhưng, các ngân hàng thương mại dường như
không quan tâm, vẫn tiếp tục tăng trưởng tín dụng mà không có những biện pháp
phòng ngừa thích ứng. Việc tăng trưởng tín dụng quá mức năm 2007 - được xem là
một trong những nguyên nhân gây ra lạm phát - một mặt thể hiện sự chủ quan nhất
định trong quản trị, điều hành của các ngân hàng; mặt khác, cho thấy, hoạt động của
các ngân hàng thương mại Việt Nam chưa theo kịp xu hướng của ngân hàng hiện
đại, trong đó dịch vụ là kênh mang lại thu nhập chính cho ngân hàng chứ không
phải là kênh tín dụng. Như vậy, cho dù có nhiều nhân tố bên ngoài tác động đến khả
năng thanh khoản nhưng các nguyên nhân nội tại từ chính các ngân hàng thương
mại Việt Nam đã gây ra tình trạng căng thẳng thanh khoản trong thời gian qua là
không thể phủ nhận.
Kết luận Chương 2: Phân tích thực tế tính thanh khoản và quản trị thanh
khoản của các ngân hàng được khảo sát cho thấy: Khi lãi suất trên thị trường liên
ngân hàng còn thấp, các ngân hàng đã vay qua đêm để đảm bảo DTBB và khả năng
thanh toán; còn nguồn vốn huy động được đem cho vay, mà lại cho vay đầu tư vào
chứng khoán, bất động sản - những lĩnh vực có độ rủi ro cao. Khi lượng cung tiền bị
siết chặt cũng là lúc lãi suất tăng cao, trong khi các khoản cho vay chưa thể thu hồi
(hay khó thu hồi), khả năng thanh khoản sụt giảm là điều tất yếu. Thêm vào đó, các
tài sản khác như chứng khoán có thể dễ dàng chuyển đổi sang tiền mặt lại được dự
trữ với tỷ lệ khá thấp, cũng làm cho tình trạng căng thẳng thanh khoản trầm trọng
thêm. Rõ ràng khi Ngân hàng Nhà nước thực thi chính sách thắt chặt tiền tệ, khả
năng thanh khoản của các ngân hàng thương mại đã gặp khó khăn nhất định. Dĩ
nhiên, đó là thách thức nhưng cũng là cơ hội để các ngân hàng nhìn lại mình và có
các giải pháp hợp lý nhằm đạt đến sự tăng trưởng bền vững trong tương lai trước
khi quá muộn. Xét ở một khía cạnh nào đó, phải chăng đó là “giá trị” của lạm phát.
- 56 -
CHƯƠNG 3
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ RỦI RO
THANH KHOẢN TRONG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM
3.1 Định hướng phát triển của ngành ngân hàng Việt Nam đến năm
2010 và định hướng chiến lược đến năm 2020:
Đề án phát triển ngành ngân hàng Việt Nam đến năm 2010 và định hướng
chiến lược đến năm 2020 đã được Thủ tướng chính phủ phê duyệt bằng Quyết định
số 112/2006/QĐ-TTg ngày 24/05/2006; trong đó đặt ra:
3.1.1 Định hướng phát triển Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đến năm
2010 và định hướng chiến lược đến năm 2020:
Đổi mới tổ chức và hoạt động của Ngân hàng Nhà nước để hình thành bộ máy
tổ chức tinh gọn, chuyên nghiệp, có đủ nguồn lực, năng lực xây dựng và thực thi
chính sách tiền tệ theo nguyên tắc thị trường dựa trên cơ sở công nghệ tiên tiến, thực
hiện các thông lệ, chuẩn mực quốc tế về hoạt động ngân hàng trung ương, hội nhập
với cộng đồng tài chính quốc tế, thực hiện có hiệu quả chức năng quản lý nhà nước
trên lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng, đồng thời tạo nền tảng đến sau năm
2010 phát triển Ngân hàng Nhà nước trở thành ngân hàng trung ương hiện đại, đạt
trình độ tiên tiến của các ngân hàng trung ương trong khu vực Châu Á.
Xây dựng và thực thi có hiệu quả chính sách tiền tệ nhằm ổn định giá trị đồng
tiền, kiểm soát lạm phát, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, tăng trưởng kinh tế và thực
hiện thắng lợi công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Điều hành tiền tệ, lãi
suất và tỷ giá hối đoái theo cơ chế thị trường thông qua sử dụng linh hoạt, có hiệu quả
các công cụ chính sách tiền tệ gián tiếp. Ứng dụng công nghệ thông tin, mở rộng nhanh
các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt và thanh toán qua ngân hàng. Nâng dần
và tiến tới thực hiện đầy đủ tính chuyển đổi của đồng tiền Việt Nam. Chính sách tiền tệ
tạo điều kiện huy động và phân bổ có hiệu quả các nguồn lực tài chính. Kết hợp chặt
chẽ chính sách tiền tệ với chính sách tài khoá để định hướng và khuyến khích công
chúng tiết kiệm, đầu tư và phát triển sản xuất kinh doanh.
- 57 -
3.1.2. Định hướng phát triển các tổ chức tín dụng đến năm 2010 và định
hướng chiến lược đến năm 2020:
Cải cách căn bản, triệt để và phát triển toàn diện hệ thống các TCTD theo
hướng hiện đại, hoạt động đa năng để đạt trình độ phát triển trung bình tiên tiến trong
khu vực ASEAN với cấu trúc đa dạng về sở hữu, về loại hình TCTD, có quy mô hoạt
động lớn hơn, tài chính lành mạnh, đồng thời tạo nền tảng đến sau năm 2010 xây dựng
được hệ thống các TCTD hiện đại, đạt trình độ tiên tiến trong khu vực Châu Á, đáp
ứng đầy đủ các chuẩn mực quốc tế về hoạt động ngân hàng, có khả năng cạnh tranh với
các ngân hàng trong khu vực và trên thế giới. Bảo đảm các TCTD, kể cả các TCTD
nhà nước hoạt động kinh doanh theo nguyên tắc thị trường và vì mục tiêu chủ yếu là lợi
nhuận. Phát triển hệ thống TCTD hoạt động an toàn và hiệu quả vững chắc dựa trên cơ
sở công nghệ và trình độ quản lý tiên tiến, áp dụng thông lệ, chuẩn mực quốc tế về hoạt
động ngân hàng thương mại. Phát triển các TCTD phi ngân hàng để góp phần phát
triển hệ thống tài chính đa dạng và cân bằng hơn. Phát triển và đa dạng hóa các sản
phẩm, dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là huy động vốn, cấp tín dụng, thanh toán với chất
lượng cao và mạng lưới phân phối phát triển hợp lý nhằm cung ứng đầy đủ, kịp thời,
thuận tiện các dịch vụ, tiện ích ngân hàng cho nền kinh tế trong thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa. Hình thành thị trường dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là thị
trường tín dụng cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng giữa các loại hình TCTD, tạo cơ hội
cho mọi tổ chức, cá nhân có nhu cầu hợp pháp, đủ khả năng và điều kiện được tiếp cận
một cách thuận lợi các dịch vụ ngân hàng. Ngăn chặn và hạn chế mọi tiêu cực trong
hoạt động tín dụng.
Tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại hệ thống ngân hàng. Tách bạch tín dụng chính
sách và tín dụng thương mại trên cơ sở phân biệt chức năng cho vay của ngân hàng
chính sách với chức năng kinh doanh tiền tệ của ngân hàng thương mại. Bảo đảm
quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của TCTD trong kinh doanh. Tạo điều kiện cho các
TCTD trong nước nâng cao năng lực quản lý, trình độ nghiệp vụ và khả năng cạnh
tranh. Bảo đảm quyền kinh doanh của các ngân hàng và các tổ chức tài chính nước
ngoài theo các cam kết của Việt Nam với quốc tế. Gắn cải cách ngân hàng với cải
- 58 -
cách doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhà nước. Tiếp tục củng cố, lành mạnh
hoá và phát triển các ngân hàng cổ phần; ngăn ngừa và xử lý kịp thời, không để xảy
ra đổ vỡ ngân hàng ngoài sự kiểm soát của Ngân hàng Nhà nước đối với các TCTD
yếu kém. Đưa hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân đi đúng hướng và phát triển vững
chắc, an toàn, hiệu quả.
Phương châm hành động của các TCTD là “An toàn - Hiệu quả - Phát triển
bền vững - Hội nhập quốc tế”.
Một số chỉ tiêu tiền tệ và hoạt động ngân hàng giai đoạn 2006 - 2010
Thấp hơn tốc độ tăng
1. Lạm phát (%/năm)
trưởng kinh tế
2. Tăng trưởng bình quân tổng phương tiện thanh toán
18 - 20
(M2) (%/năm)
3. Tỷ lệ M2/GDP đến cuối năm 2010 (%) 100 - 115
4. Tỷ trọng tiền mặt lưu thông ngoài hệ thống ngân
Không quá 18
hàng/M2 đến năm 2010 (%)
5. Tăng trưởng bình quân tín dụng (%/năm) 18 - 20
6. Tỷ lệ an toàn vốn đến năm 2010 (%) Không dưới 8
7. Tỷ lệ nợ xấu/tổng dư nợ đến năm 2010 (%) Dưới 5
Chuẩn mực quốc tế
8. Chuẩn mực giám sát ngân hàng đến năm 2010
(Basel I)
9. Dự trữ quốc tế tối thiểu đến năm 2010 12 tuần nhập khẩu
Ghi chú: Nợ xấu được xác định theo tiêu chuẩn phân loại nợ của Việt Nam, phù
hợp với thông lệ quốc tế.
Một số ngân hàng thương mại đạt mức vốn tự có tương đương 800 - 1.000 triệu
USD đến năm 2010, có thương hiệu mạnh và khả năng cạnh tranh quốc tế. Phấn đấu
hình thành được ít nhất một tập đoàn tài chính hoạt động đa năng trên thị trường tài chính
trong và ngoài nước.
3.2 Biện pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro thanh khoản trong các ngân
hàng thương mại Việt Nam:
3.2.1 Về phía Chính phủ:
3.2.1.1 Một ngân hàng trung ương độc lập và đủ mạnh:
Trong đề án phát triển Ngân hàng Nhà nước, Chính phủ chưa nêu rõ mô hình
Ngân hàng Nhà nước sẽ theo mô hình nào: trực thuộc Chính phủ hay độc lập với
- 59 -
Chính phủ. Tuy nhiên, cho dù áp dụng mô hình nào đi nữa, vấn đề then chốt là phải
nâng cao vị thế và tính độc lập của Ngân hàng Nhà nước với Chính phủ. Có như
vậy Ngân hàng Nhà nước mới có thể đưa ra các quyết định điều hành chính sách
tiền tệ một cách nhanh chóng, nhằm tác động đến nền kinh tế một cách kịp thời và
mang lại hiệu quả cao.
3.2.1.2 Hoàn thiện hệ thống luật pháp đáp ứng yêu cầu hội nhập:
Cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á năm 1997 xãy ra bắt đầu ở Thái Lan;
sau đó nhanh chóng lan sang một loạt các nước trong khu vực và tác động tới toàn
thế giới. Trong số những nước đã tự do hóa thị trường vốn và nằm trong vòng xoáy
cuộc khủng hoảng đó, không phải ngẫu nhiên mà nước khống chế tốt nhất những
tác động của cuộc khủng hoảng, Singapore, chính là nước có hệ thống luật pháp tốt
nhất. Việt Nam đang hội nhập ngày càng sâu rộng hơn vào nền kinh tế khu vực và
thế giới. Cho nên, việc tiếp tục hoàn thiện hệ thống hành lang pháp lý nói chung và
hệ thống hành lang pháp lý về hoạt động ngân hàng nói riêng là cần thiết và cấp
bách. Trong thời gian tới, cần tập trung triển khai xây dựng Luật Ngân hàng Nhà
nước, Luật các tổ chức tín dụng, Luật giám sát hoạt động ngân hàng và Luật bảo
hiểm tiền gửi; rà soát, sửa đổi hệ thống văn bản pháp quy trong lĩnh vực ngân hàng
đảm bảo phù hợp với các cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO.
Việc hoàn thiện hệ thống luật pháp nhằm xây dựng hệ thống ngân hàng
thương mại lành mạnh, minh bạch, vận hành theo cơ chế thị trường có sự kiểm soát
hợp lý của Chính phủ. Muốn vậy, cần quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng
loại hình ngân hàng: thương mại, đầu tư, chính sách, phát triển để tránh những đặc
điểm riêng có của loại hình ngân hàng này trở thành lợi thế cạnh tranh không công
bằng với loại hình ngân hàng khác. Trong dự thảo Luật bảo hiểm tiền gửi, cần
nghiên cứu nâng mức bảo hiểm tiền gửi của khách hàng tại các ngân hàng. Bởi lẽ,
việc nâng mức tiền gửi được bảo hiểm làm cho người gửi tiền yên tâm hơn, tránh
tình trạng rút tiền hàng loạt. Điều này sẽ giúp các ngân hàng thương mại ổn định
được nguồn tiền gửi, nhất là khi xảy ra tình trạng căng thẳng thanh khoản như
những tháng đầu năm 2008.
- 60 -
3.2.1.3 Đẩy nhanh tiến độ cổ phần hoá các ngân hàng thương mại nhà
nước:
Báo cáo nghiên cứu “Hội nhập quốc tế trong hệ thống ngân hàng” tháng 5
năm 2005, được soạn thảo bởi Trung tâm kinh tế (Center for International
Economics, TS. Jenny Gordon, Ông Bob Warrner), Công ty TNHH tư vấn
Erskinomics (Erskinomics Consulting Pty Limited, Alex Erskine, Chuyên gia tư
vấn trưởng quốc tế), Vietbid (Nguyễn Thanh Hà, Phạm Quang Thành, Nguyễn Vân
Anh) cho rằng, sự chi phối của sở hữu nhà nước trong các ngân hàng là không
tương thích với một hệ thống ngân hàng có sự cạnh tranh cao. Một hệ thống ngân
hàng hiệu quả cần có mức độ cạnh tranh cao; do vậy, nếu có sở hữu nhà nước thì
ngân hàng này phải có khả năng hoạt động như một pháp nhân độc lập.
Thực tế ở Việt Nam cho thấy, sự chi phối của các ngân hàng thương mại nhà
nước trong hệ thống ngân hàng là khá lớn. Điều này được xem là một điểm yếu của
hệ thống ngân hàng Việt Nam. Không còn sự lựa chọn nào khác là phải tiến hành cổ
phần hoá các ngân hàng thương mại nhà nước để tăng năng lực cạnh tranh và hiệu
quả hoạt động của các ngân hàng này. Một điểm cần lưu ý ở đây là, việc cổ phần
hoá các ngân hàng thương mại nhà nước phải thay đổi được cách thức quản trị ngân
hàng, tránh tình trạng “bình mới rượu cũ”. Cùng với tiến trình hội nhập và các cam
kết quốc tế, có thể giảm dần tỷ lệ nắm giữ vốn cổ phần của nhà nước trong các ngân
hàng này sau khi cổ phần hoá.
3.2.2 Về phía Ngân hàng Nhà nước:
3.2.2.1 Thực thi chính sách tiền tệ linh hoạt và vừa đủ:
Nhìn chung, trong thời gian qua, chính sách tiền tệ được thực thi bởi Ngân
hàng Nhà nước đã góp phần vào thành tích tăng trưởng kinh tế cho Việt Nam, ổn
định tỷ giá có lợi cho xuất khẩu, tăng cường dự trữ ngoại hối cho đất nước, giữ mức
lạm phát trong vòng kiểm soát theo hướng thấp hơn tốc độ tăng trưởng GDP. Tuy
nhiên, việc kết hợp các công cụ trong chính sách tiền tệ; giữa chính sách tiền tệ
thuộc điều tiết của Ngân hàng Nhà nước và chính sách tài khoá trong vòng kiểm
soát của Bộ tài chính đôi lúc còn trái chiều, chưa đồng bộ. Chính sách tiền tệ của
- 61 -
Ngân hàng Nhà nước đôi khi còn quá tham vọng, theo đuổi nhiều mục tiêu, làm
giảm hiệu quả tác động của chính sách này đối với nền kinh tế; tạo ra sự mâu thuẫn
không đáng có trong việc phát đi tín hiệu cho thị trường. Rõ ràng với xu thế hội
nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới, việc hoàn thiện các
công cụ của chính sách tiền tệ ở Việt Nam nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả của
chính sách này, thúc đẩy kinh tế tăng trưởng cao và bền vững là yêu cầu cấp bách
hiện nay.
Chúng ta có thể thấy rất rõ ở thời điểm cuối năm 2007 và đầu năm 2008, các
biện pháp kiềm chế lạm phát của chính phủ chỉ tập trung vào lĩnh vực tiền tệ. Và
dường như để thể hiện quyết tâm chống lạm phát đến cùng của mình, Ngân hàng
Nhà nước đã thực hiện hàng loạt giải pháp mạnh, trong đó việc phát hành tín phiếu
bắt buộc với tổng giá trị 20.300 tỷ đồng được xem là một biện pháp hành chính khá
mạnh. Kết quả, thị trường tiền tệ bị xáo trộn, các ngân hàng chạy đua lãi suất nhằm
thu hút tiền gửi đáp ứng nhu cầu thanh khoản, thị trường chứng khoán, bất động sản
sụt giảm,... Trong tình huống kiềm chế lạm phát, việc thực thi chính sách tiền tệ thắt
chặt là cần thiết, nhưng việc sử dụng liên tiếp nhiều biện pháp mạnh như thế trong
một khoảng thời gian chưa đủ để thị trường thích ứng, nên được xem xét cẩn trọng
hơn. Hơn nữa, lạm phát không chỉ do nguyên nhân từ tiền tệ, cho nên, muốn kiềm
chế thành công cơn tăng giá phải thực hiện nhiều gói giải pháp đồng bộ từ các lĩnh
vực khác ngoài lĩnh vực tiền tệ, tín dụng.
3.2.2.2 Kiểm soát việc thành lập ngân hàng thương mại:
Có ý kiến cho rằng, hiện nay có quá nhiều ngân hàng thương mại hơn mức
cần thiết tại Việt Nam [4]; do đó, để có được một hệ thống ngân hàng mạnh, nên
sáp nhập các ngân hàng nhỏ và có thể sáp nhập ba ngân hàng thương mại lớn: Ngân
hàng Ngoại thương, Ngân hàng Công thương, Ngân hàng Đầu tư và Phát triển thành
một ngân hàng tầm cỡ trong khu vực. Quan điểm của học viên, có nhiều hay không
nhiều số lượng ngân hàng thương mại không phải là yếu tố quyết định năng lực
cạnh tranh của các ngân hàng, mà vấn đề là cần kiểm soát chặt chẽ hơn và nâng dần
các tiêu chuẩn khi thành lập các ngân hàng mới. Làm sao cho các quy định, tiêu
- 62 -
chuẩn này là thử thách đầu tiên và là thước đo tương đối chính xác về năng lực của
các sáng lập viên của một ngân hàng thương mại mới. Việc quy định mức vốn pháp
định 1.000 tỷ đồng khi thành lập ngân hàng thương mại là phù hợp; tuy nhiên, trong
thời gian tới nên xem xét nâng dần mức vốn này, đồng thời, có thể ban hành các
quy định chặt chẽ hơn, chẳng hạn quy định về việc góp vốn thành lập ngân hàng của
các tập đoàn kinh tế lớn. Đây là sự việc mà báo chí trong nước thời gian qua đề cập
khá nhiều và được coi là một trong những nguyên nhân gây ra lạm phát và làm giảm
sức cạnh tranh của các doanh nghiệp và của chính ngân hàng được thành lập.
Trong tiến trình xây dựng hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam thực sự
vững mạnh, cần đề ra quy chế, quy định đối với các ngân hàng không đáp được các
tiêu chuẩn chung; có thể tính đến việc sáp nhập, mua lại những ngân hàng này.
3.2.2.3 Tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác giám sát từ xa hoạt
động của các ngân hàng thương mại:
Công tác giám sát từ xa hiện nay vẫn được chi nhánh Ngân hàng Nhà nước
tại các tỉnh, thành phố thực hiện. Nhưng tính xác thực của các báo cáo giám sát này
để phục vụ cho công tác quản lý vĩ mô chưa cao, chưa phản ánh trung thực tình
trạng hoạt động nói chung và tình trạng thanh khoản nói riêng của các ngân hàng.
Báo cáo của Ngân hàng phát triển Châu Á “Strengthening the banking supervision
and liquidity risk management system of the people’s bank of China” có đưa ra một
số gợi ý nhằm tăng cường hoạt động giám sát của ngân hàng trung ương như: phát
triển hệ thống cảnh báo sớm (early warning system), sử dụng dữ liệu hệ thống thanh
toán để phân tích thanh khoản, xây dựng hệ thống chỉ số thanh khoản,... Ngân hàng
Nhà nước có thể tham khảo khi dự thảo Luật giám sát hoạt động ngân hàng. Trước
mắt, cần rà soát Quyết định 477/2004/QĐ-NHNN ngày 28 tháng 4 năm 2004 của
Ngân hàng Nhà nước về việc ban hành chế độ báo cáo thống kê áp dụng đối với các
đơn vị thuộc Ngân hàng Nhà nước và các TCTD, sửa đổi những biểu mẫu chưa phù
hợp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng các báo cáo này trong việc thực hiện chức
năng quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng và chức năng ngân hàng
trung ương của Ngân hàng Nhà nước.
- 63 -
3.2.3 Về phía các ngân hàng thương mại:

Qua phân tích ở Chương 2, dường như các ngân hàng thương mại Việt Nam
không chú trọng đến tính thanh khoản và quản trị thanh khoản. Điều này có nhiều
nguyên nhân, nhưng có lẽ việc theo đuổi mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Chính
phủ đã tạo ra những điều kiện và môi trường kinh doanh khá thuận lợi cho việc gia
tăng nhanh chóng các khoản tín dụng; ví dụ, chính sách tiền tệ nới lỏng nhằm thúc
đẩy tăng trưởng kinh tế cho phép một mức cung tiền khá dồi dào. Trong bối cảnh
như vậy, các ngân hàng thương mại đã xao lãng hoạt động then chốt, quyết định đến
sự an toàn trong hoạt động ngân hàng: đó là quản trị thanh khoản. Một số gợi ý sau
có thể mang lại hiệu quả trong hoạt động quản trị thanh khoản của các ngân hàng
thương mại ở mức độ nào đó.
3.2.3.1 Đảm bảo vốn tự có ở mức cần thiết:
Rõ ràng khi thành lập, ngân hàng phải đảm bảo mức vốn điều lệ cao hơn
mức vốn pháp định. Ở đây, muốn đề cập đến vấn đề, ngân hàng nên duy trì mức
vốn tự có một cách hợp lý, cân đối so với quy mô và phạm vi hoạt động của ngân
hàng mình. Một chỉ số H1, H2 quá cao hay quá thấp đều không hiệu quả và an toàn
đối với ngân hàng. Tại thời điểm số liệu thu thập được, còn 3 ngân hàng chưa đảm
bảo mức vốn điều lệ lớn hơn mức vốn pháp định. Các ngân hàng này cần xây dựng
phương án tăng vốn để đạt được mức vốn cần thiết theo quy định. Tuy nhiên, không
phải tăng vốn bằng mọi giá. Các ngân hàng cũng nên nghĩ tới phương án sáp nhập
với nhau khi phương án tăng vốn là bất khả thi hoặc tốn nhiều chi phí.
Trong chỉ tiêu tiền tệ và hoạt động ngân hàng giai đoạn 2006 - 2010, Ngân
hàng Nhà nước có đặt ra chỉ tiêu về hệ số CAR không thấp hơn 8%. Tuy nhiên, theo
“Financial Management and Analysis of Projects” của ADB năm 2005, có kiến nghị
rằng: hệ số CAR ở mức 8% áp dụng với các nước OECD, còn đối với các nền kinh
tế mới nổi hệ số này nên là 12%. Do vậy, mặc dù Ngân hàng Nhà nước không yêu
cầu, nhưng các ngân hàng thương mại nên đặt ra mục tiêu hệ số CAR 12% để phấn
đấu. Điều đó theo ý kiến học viên là cần thiết trong điều kiện quy mô và tiềm lực tài
chính của các ngân hàng trong nước còn hạn chế. Tương tự hệ số H1, H2, hệ số CAR
- 64 -
cao quá hoặc thấp quá cần được phân tích, đánh giá đầy đủ nhằm đảm bảo một hệ
số CAR phù hợp với quy mô, đặc điểm và phạm vi hoạt động của từng ngân hàng.
3.2.3.2 Tăng cường công tác dự báo các điều kiện kinh tế vĩ mô:
Điều kiện kinh tế vĩ mô thay đổi sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của ngân hàng.
Khi Ngân hàng Nhà nước thực thi chính sách tiền tệ thắt chặt bằng cách ban hành
liên tiếp hàng loạt các giải pháp mạnh, khả năng thanh khoản của các ngân hàng
thương mại Việt Nam đã gặp nhiều khó khăn. Bởi trước đó, có thời điểm tình trạng
dư thừa vốn khả dụng đã xãy ra ở một số ngân hàng. Các ngân hàng này đã giảm lãi
suất huy động tiền gửi. Nhưng khi, điều kiện kinh tế vĩ mô thay đổi, các ngân hàng
trở nên lúng túng. Điều này chứng tỏ, việc tăng cường và nâng cao hiệu quả của
công tác dự báo kinh tế ở các ngân hàng là cần thiết. Nghiên cứu “Liquidity,
banking regulation and the macroeconomy” của Oriol Aspachs, Erlend Nier, Muriel
Tiesset về 57 ngân hàng nội địa Anh Quốc, giai đoạn từ năm 1992 đến năm 2003,
cho thấy có sự tác động qua lại giữa các điều kiện kinh tế vĩ mô và khả năng thanh
khoản của ngân hàng. Khi nền kinh tế ở thời kỳ suy giảm, các ngân hàng có xu
hướng dự trữ nhiều tài sản thanh khoản; ngược lại, khi nền kinh tế tăng trưởng
mạnh, các tài sản dự trữ thanh khoản được giảm bớt đi.
3.2.3.3 Xây dựng cơ chế chuyển vốn nội bộ phù hợp:
Các ngân hàng thương mại Việt Nam trong thời gian qua không ngừng mở
rộng mạng lưới hoạt động. Đây là một lợi thế rất đáng kể so với các ngân hàng nước
ngoài khi mở chi nhánh tại Việt Nam. Tuy nhiên, ngoài việc tính bài toán chi phí -
lợi nhuận mang lại khi mở các chi nhánh, phòng giao dịch, các ngân hàng phải tính
đến việc luân chuyển các dòng vốn giữa chi nhánh, phòng giao dịch với hội sở
chính như thế nào để đảm bảo tính thanh khoản của cả hệ thống với chi phí thấp
nhất. Muốn làm được điều này, cần có một nền tảng công nghệ (hệ thống ngân hàng
cốt lõi - core banking) hiện đại. Do vậy, không còn cách nào khác, các ngân hàng
cần phải đầu tư nhiều hơn vào công nghệ thông tin; tất nhiên, không dễ dàng gì để
thực hiện được trong khi quy mô vốn tự có của các ngân hàng thương mại còn nhỏ
như hiện nay. Tuy nhiên, trong mọi tình huống, việc luân chuyển vốn nội bộ phải
- 65 -
gắn với hiệu quả kinh doanh của từng chi nhánh, phòng giao dịch và vốn được tập
trung về hội sở chính; có như vậy mới dự báo, đo lường được nhu cầu thanh khoản
một cách chính xác và từ đó có chiến lược quản trị thanh khoản phù hợp. Trường
hợp BIDV, do hội sở chính không quy định cụ thể các giới hạn an toàn trong hoạt
động đối với các chi nhánh, nên có nhiều thời điểm lượng vốn trên tài khoản tiền
gửi của một số chi nhánh tại Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố ở mức
quá cao; trong khi nếu lượng vốn này được điều chuyển kịp thời về hội sở chính thì
khả năng thanh khoản của toàn hệ thống được tăng cường đáng kể.
Cơ chế chuyển vốn nội bộ còn phải tính đến sự khác biệt về điều kiện kinh tế
- xã hội ở địa bàn mà chi nhánh, phòng giao dịch hoạt động. Một chính sách giống
nhau đối với mọi điểm giao dịch có thể dẫn đến việc mất thị phần không đáng có;
chẳng hạn, lãi suất huy động tiền gửi ở các địa bàn đều giống nhau có thể làm giảm
lượng tiền gửi ở một số địa bàn có mức độ cạnh tranh cao hoặc có điều kiện kinh tế
- xã hội khó khăn. Một chính sách phân biệt hoá phù hợp sẽ góp phần nâng cao hiệu
quả kinh tế nhờ lợi thế quy mô.
3.2.3.4 Đảm bảo tỷ lệ cân đối giữa tài sản “Có” - tài sản “Nợ”:
Thực chất đây là việc áp dụng chiến lược cân đối giữa tài sản “Có” và tài sản
“Nợ” hay quản trị thanh khoản cân bằng. Bất kỳ một sự mất cân đối nào giữa nguồn
vốn huy động và sử dụng vốn đều có thể dẫn đến những rủi ro về thanh khoản.
Thực tế, các ngân hàng thương mại Việt Nam dường như dựa nhiều vào việc vay
mượn để đáp ứng nhu cầu thanh khoản. Trong thời gian qua, một số ngân hàng
thương mại cổ phần có tỷ lệ đi vay trên thị trường liên ngân hàng rất lớn, chiếm tới
50% hoặc cao hơn so với dư nợ cho vay. Do thị trường tiền tệ biến động phức tạp
bởi chịu ảnh hưởng của chính sách tiền tệ thắt chặt, nên các ngân hàng này có nhiều
thời điểm phải đi vay trên thị trường liên ngân hàng với lãi suất trên 20%/năm, thậm
chí tới 30%/năm và cá biệt tới 40%/năm, nhưng lãi suất cho vay chỉ có tối đa là
21%/năm. Do vậy không những khả năng thanh khoản bị đe doạ mà còn ảnh hưởng
đến kết quả lợi nhuận. Ở thái cực khác, một số ngân hàng có nguồn vốn khả dụng
tương đối, nhất là các ngân hàng mới thành lập, số vốn góp của các cổ đông tạm
- 66 -
thời chưa sử dụng cho mục đích khác, thay vì cho khách hàng thông thường vay, đã
cho vay trên thị trường liên ngân hàng nhằm tìm kiếm chêch lệch lãi suất cao hơn.
Như vậy, việc vay mượn vốn lẫn nhau giữa các ngân hàng thời gian qua với tỷ lệ và
mức lãi suất cao như thế là không có lợi, gây mất an toàn cho cả hệ thống và chính
bản thân các ngân hàng. Với phân tích, đánh giá, so sánh nêu trên, một tỷ lệ dưới
50% tài sản “Có” sinh lời là các khoản tín dụng có lẽ hợp lý cho các ngân hàng
thương mại Việt Nam. Một vấn đề khác, các ngân hàng thương mại cũng cần quan
tâm đó là duy trì tỷ lệ sử dụng nguồn vốn ngắn hạn để cho vay trung, dài hạn ở một
mức hợp lý.
3.2.3.5 Gắn rủi ro thanh khoản với rủi ro thị trường trong quản trị:
Trong hoạch định chiến lược cũng như quản trị, điều hành thanh khoản hàng
ngày cần gắn liền phân tích, đánh giá rủi ro thanh khoản với rủi ro thị trường. Có
như vậy, chiến lược quản trị đề ra mới có tính khả thi và hiệu quả cao.
Rủi ro thị trường là những thay đổi về giá trị thị trường của tài sản và các
khoản nợ, ảnh hưởng đến thu nhập và vốn của ngân hàng. Trên thực tế, dạng rủi ro
thị trường điển hình nhất đối với nhiều ngân hàng là rủi ro lãi suất. Một thay đổi đột
ngột về lãi suất có thể tác động đến hoạt động kinh doanh ngân hàng dưới nhiều
cách thức khác nhau:
 Thứ nhất, tăng lãi suất đồng nghĩa với việc ngân hàng sẽ có phần thu
nhập tăng thêm từ tài sản “Có” sinh lời và phải trả thêm một phần chi phí
cho các khoản nợ. Tuy nhiên, chi phí cho các khoản nợ thường có xu
hướng tăng nhanh hơn phần thu nhập có được từ tài sản trong ngắn hạn;
do đó lợi nhuận có thể bị giảm.
 Thứ hai, lãi suất thay đổi sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị thị trường của
tài sản và các khoản nợ nhạy cảm với lãi suất. Chẳng hạn, khi lãi suất
tăng, giá trị của cả tài sản và nợ đều giảm; nhưng thông thường, tác động
đến tài sản lớn hơn đối với nợ, dẫn đến sự giảm sút về giá trị ròng. Mặc
dù, những thay đổi này không tác động đến lợi nhuận, nhưng làm thay
đổi trạng thái vốn của ngân hàng.
- 67 -
 Thứ ba, một loại rủi ro được xem là rủi ro cơ bản, đó là các mức lãi suất
không thay đổi như nhau. Tác động của thay đổi lãi suất đến vốn và thu
nhập của ngân hàng phụ thuộc vào loại tài sản và khoản nợ mà ngân hàng
nắm giữ và sự thay đổi lãi suất của loại tài sản và nợ này liên quan đến
loại tài sản và nợ khác ra sao.
Đánh giá và quản lý rủi ro thị trường là một công việc khó khăn, phức tạp.
Nhìn chung, cấu trúc lại bảng cân đối tài sản, sử dụng các công cụ phái sinh về lãi
suất là các ý tưởng nên được xem xét, để làm dịu bớt tác động của thay đổi lãi suất
không mong đợi theo cách chi phí và thu nhập phát sinh do thay đổi lãi suất sẽ cân
bằng với nhau và ảnh hưởng thấp nhất đến trạng thái vốn của ngân hàng.
Thanh khoản và rủi ro thị trường là hai khái niệm tách biệt nhau; nhưng
chúng có sự đan xen với nhau theo nhiều cách khác nhau. Thường thì, nỗ lực quản
lý rủi ro loại này sẽ giúp giảm nhẹ tổn thất do rủi ro loại kia gây ra; tất nhiên, đôi
khi các hoạt động quản lý này có mâu thuẫn với nhau. Hội đồng quản lý tài sản
“Nợ” - tài sản “Có” (ALCO) của ngân hàng có trách nhiệm giám sát đồng thời hai
loại rủi ro này. Quá trình giám sát nên là chuỗi ra các quyết định kịp thời, chính xác
làm cân bằng giữa nguồn vốn có thể khai thác tài trợ với nhu cầu thanh khoản; tài
sản nhạy cảm lãi suất với khoản nợ nhạy cảm lãi suất; và hai loại tài sản, nợ nêu
trên với mục tiêu lợi nhuận của ngân hàng.
3.2.3.6 Xây dựng và hoàn thiện hệ thống đánh giá nội bộ:
Hiện nay, phần lớn các ngân hàng thương mại thực hiện phân loại nợ, trích
dự phòng rủi ro theo Điều 6 Quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22 tháng 4
năm 2005 của Ngân hàng Nhà nước ban hành Quy định về phân loại nợ, trích lập và
sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức
tín dụng. Các nội dung của Quyết định trên nhìn chung đã tiếp cận được với cách
phân loại nợ và trích lập dự phòng của các ngân hàng trên thế giới. Việc thực hiện
Quyết định này đã giúp các ngân hàng thương mại đánh giá đúng, trung thực hơn
chất lượng các khoản tín dụng; từ đó, trích lập dự phòng hạn chế thấp nhất rủi ro có
thể xãy ra. Tuy nhiên, các quy định tại Điều 6 Quyết định nêu trên mang tính định
- 68 -
lượng, do vậy cũng có khiếm khuyết nhất định. Ví dụ, có những khoản nợ chưa phải
nợ quá hạn, nếu theo Điều 6 là nợ nhóm 1 (Nợ đủ tiêu chuẩn); nhưng có nhiều
thông tin không tốt về doanh nghiệp mà ngân hàng thu thập được, trong trường hợp
này ngân hàng có thể chuyển khoản nợ trên sang nhóm nợ có mức độ rủi ro cao
hơn. Như vậy, các ngân hàng Việt Nam nên tự xây dựng cho ngân hàng mình hệ
thống đánh giá nội bộ riêng theo Điều 7 Quyết định 493/2005/QĐ-NHNN, trong đó
có các chỉ tiêu định tính, nhằm phòng ngừa, hạn chế tốt nhất rủi ro có thể xãy ra đối
với các khoản cho vay. Kết quả của việc này là, ngân hàng có quỹ dự trữ cần thiết,
tương ứng với mức độ rủi ro của từng khoản cho vay; đây cũng là nguồn tài trợ cho
thanh khoản khi khoản vay gặp rủi ro.
3.2.3.7 Thiết lập mô hình tổ chức phù hợp:
Nhìn chung, các ngân hàng thương mại hiện nay đều có mô hình bộ máy tổ
chức tương tự nhau: Hội sở chính và các chi nhánh ở tỉnh, thành phố. Lợi thế dễ
thấy nhất của một mạng lưới rộng khắp như Agribank, là thuận lợi trong thu hút tiền
gửi và tăng trưởng tín dụng cùng dịch vụ. Tuy nhiên, các chi nhánh thực sự là
những ngân hàng nhỏ trong ngân hàng, cũng có chức năng của một ngân hàng
thương mại độc lập: cân đối nguồn vốn và sử dụng vốn, đảm bảo khả năng thanh
toán, quản lý rủi ro,... Với mô hình đó, khi có nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi, chi
nhánh gửi hội sở chính; ngược lại, khi có thiếu hụt, chi nhánh vay hội sở chính.
Thực tế, chức năng này thường giao cho phòng kế hoạch thực hiện; cho nên, có lúc
việc tính toán chưa kịp thời, chính xác gây ra tình trạng dư thừa hoặc thiếu hụt
nguồn vốn không đáng có. Bên cạnh đó, qua khảo sát chi nhánh của các ngân hàng,
chức năng quản lý rủi ro bị phân tán: mỗi phòng thực hiện quản lý rủi ro thuộc
nghiệp vụ của phòng mình, ví dụ phòng dịch vụ khách hàng quản lý các loại rủi ro
thanh toán, phòng tín dụng quản lý rủi ro từ phía khách hàng không trả được nợ,
phòng kế hoạch nguồn vốn quản lý rủi ro thanh khoản, rủi ro kỳ hạn, rủi ro lãi
suất,… Do vậy, cần tập trung chức năng quản lý rủi ro về hội sở chính; các chi
nhánh chỉ nên thực hiện hai chức năng cơ bản là marketing và tác nghiệp. Muốn
- 69 -
thực hiện điều này, đòi hỏi các ngân hàng thiết lập được mô hình tổ chức phù hợp
với đặc điểm, phạm vi, quy mô hoạt động của ngân hàng mình.
3.2.3.8 Xây dựng đội ngũ nhân viên có trình độ, năng lực và đạo đức
nghề nghiệp:
Phát triển nguồn nhân lực bao giờ cũng là mục tiêu hàng đầu của mọi tổ
chức, doanh nghiệp. Việc phát triển đội ngũ nhân viên quản lý nói chung và quản lý
thanh khoản nói riêng là cần thiết đối với bất kỳ ngân hàng thương mại nào. Chính
bộ phận này sẽ tham mưu đắc lực cho cấp lãnh đạo ngân hàng trong việc đưa ra các
quyết định đúng đắn, kịp thời nhằm ngăn chặn, khắc phục những rủi ro phát sinh và
hướng hoạt động kinh doanh đến những thành công mới. Do vậy, ngân hàng cần có
kế hoạch tuyển dụng, đào tạo, sử dụng nhân viên một cách khoa học, minh bạch và
bình đẳng. Đặt nhân viên vào những vị trí thích hợp với khả năng của họ là một
khâu quan trọng trong công tác cán bộ, nhằm đảm bảo rằng chính đội ngũ nhân viên
này sẽ là những người góp phần vào thành công chung của ngân hàng. Một nhà lãnh
đạo có kinh nghiệm luôn hiểu rằng, biết rõ về sự phù hợp của mỗi cá nhân cho từng
vị trí công tác là cơ sở của tất cả những nỗ lực trong hiện tại và tương lai. Sự thiếu
quan tâm hay thiếu hiểu biết về việc này có thể khiến ngân hàng tốn kém cả về thời
gian và tiền bạc trong suốt quá trình hoạt động.
Các ngân hàng cũng nên xây dựng văn hoá doanh nghiệp cho ngân hàng
mình. Một môi trường làm việc cởi mở, thân thiện và có bản sắc văn hoá riêng của
ngân hàng sẽ là động lực thúc đẩy đội ngũ nhân viên nhiệt tình cống hiến, sáng tạo
và luôn trung thành với ngôi nhà thứ hai của mình.
- 70 -
KẾT LUẬN
Trên cơ sở vận dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu, những lý thuyết
được học trong chương trình đào tạo bậc cao học - Trường đại học Kinh tế Thành
phố Hồ Chí Minh vào điều kiện thực tế ở Việt Nam, Luận văn đã thực hiện được
các nội dung sau đây:
Thứ nhất, phân tích nội dung cơ bản về quản trị rủi ro trong kinh doanh
ngân hàng và quản trị rủi ro thanh khoản.
Thứ hai, đánh giá tính thanh khoản và quản trị thanh khoản, tìm ra những
hạn chế, tồn tại và một số gợi ý nhằm hoàn thiện hoạt động này trong thời gian đến
ở các ngân hàng thương mại Việt Nam.
Lịch sử ngành ngân hàng trên thế giới đã trải qua hàng mấy trăm năm. Trong
quãng thời gian ấy, loài người đã chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của ngành
ngân hàng nhưng cũng không ít những lần thất bại. Ngân hàng thương mại là một
định chế tài chính trung gian, luôn kinh doanh bằng tiền của người khác: vay của
công chúng, các TCTD, ngân hàng trung ương trong và ngoài nước. Do vậy, sự sụp
đổ của bất kỳ ngân hàng nào, nếu không được xử lý thông minh và khéo léo đều có
thể lan nhanh và kéo theo sự sụp đổ của hàng loạt các ngân hàng thương mại khác.
Cùng với bước thăng trầm trong hệ thống ngân hàng, lý thuyết về quản trị thanh
khoản đã phát triển không ngừng và bổ sung cho phù hợp với thực tiễn biến động.
Vấn đề ở chỗ không phải sự thành công được mang lại từ việc thực thi chiến lược
quản trị thanh khoản này ở một ngân hàng này cũng đem lại sự thành công tương tự
cho một ngân hàng khác. Đó là điều mà những nhà hoạch định chiến lược quản trị
nói chung và quản trị thanh khoản nói riêng của các ngân hàng cần phải quan tâm.
Đảng và Nhà nước ta chủ trương phát triển nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa, với mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ,
văn minh”. Để phát triển hiệu quả nền kinh tế, phải phát triển vững chắc thị trường
tài chính ngân hàng đáp ứng đủ vốn cho yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện
đại hoá đất nước. Trong thời gian qua, hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam đã
góp phần không nhỏ vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, để phát
- 71 -
triển bền vững và tiếp tục cung ứng vốn đáp ứng yêu cầu tăng trưởng kinh tế trong
bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng hơn vào nền kinh tế khu vực và thế giới, vấn
đề thanh khoản và quản trị thanh khoản của các ngân hàng cần được coi trọng hơn.
Luận văn chỉ mong góp phần nhỏ bé vào vấn đề cấp bách nêu trên. Luận văn
này được hoàn thành với sự giảng dạy tận tình của tập thể giảng viên Trường Đại
học Kinh tế TP Hồ Chí Minh, sự hướng dẫn đầy tâm huyết của PGS.TS. Nguyễn
Đăng Dờn. Mặc dù đã cố gắng nghiên cứu tài liệu và vận dụng lý thuyết vào tình
huống cụ thể, nhưng do trình độ và thời gian có hạn nên không tránh khỏi những sai
sót. Rất mong các quý thầy cô trong Hội đồng và PGS.TS Nguyễn Đăng Dờn cảm
thông và cho ý kiến để bản thân nâng cao được kỹ năng nghiên cứu trong thời gian
đến. Xin chân thành cám ơn!
*******
TÀI LIỆU THAM KHẢO
I. Tiếng Việt
1. Nguyễn Hải Bình (2008), “Niêm yết trên thị trường quốc tế - Cơ hội và
thách thức đối với các ngân hàng thương mại Việt Nam”, Tạp chí ngân
hàng (13), tr 28-33.
2. Hồ Diệu (2002), Quản trị ngân hàng, Nxb thống kê, TP Hồ Chí Minh.
3. Nguyễn Đăng Dờn (2005), Tiền tệ ngân hàng, Nxb thống kê, TP Hồ Chí
Minh.
4. Huỳnh Thế Du (2008), “Cơ cấu lại các ngân hàng thương mại: Việc cần
làm ngay”, Tạp chí công nghệ ngân hàng (27), tr 10-14.
5. Frederic S.Mishkin (1995), Tiền tệ, ngân hàng và thị trường tài chính, Nxb
khoa học và kỹ thuật, Hà Nội.
6. Nguyễn Thị Mùi (2008), Quản trị ngân hàng thương mại, Nxb tài chính,
Hà Nội.
7. Trần Huy Hoàng (2007), Quản trị ngân hàng thương mại, Nxb lao động xã
hội, Hà Nội.
8. Ngân hàng Nhà nước (2005, 2006, 2007), Báo cáo thường niên.
9. Ngân hàng thương mại (2006, 2007, 2008), Báo cáo thường niên.
10. Nguyễn Văn Tiến (2005), Quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng,
Nxb thống kê, Hà Nội.
11. Nguyễn Thị Ngọc Trang (2007), Quản trị rủi ro tài chính, Nxb thống kê,
TP Hồ Chí Minh.
12. Peter S.Rose (2001), Quản trị ngân hàng hàng thương mại, Nxb tài chính,
Hà Nội.
II. Tiếng Anh
13. ADB (2005), Financial Management and Analysis of Projects, Manila,
Philippines.
14. Oriol Aspachs, Erlend Nier, Muriel Tiesset, Liquidity, banking regulation
and the macroeconomy, Bis.
15. Eddie Cade (1999), Banking risk - Reducing uncertainty to improve bank
performance, Glenlake publishing company ltd.
16. Evan Gatev, Til Schuermann, Philip E. Strahan (2006), Managing bank
liquidity risk: How deposit-loan synergies vary with market conditions,
Financial institutions center.
17. Benton E. Gup, James W. Kolari (2005), Commercial banking - The
management of risk, John Wiley & Son, Inc.
18. Joseph F. Sinkey (1998), Commercial bank financial managemnet, Prentice
Hall.
19. Denis G. Uyemura, Donald R. Van Deventer (1993), Financial risk
management in banking, A bank line publication.
III Website
20. http://www.adb.org/
21. http://www.federalreserve.gov/
22. http://www.sbv.gov.vn/
23. http://vietnamnet.vn/
24. http://www.vneconomy.vn/
25. Website các ngân hàng thương mại Việt Nam.
DANH MỤC PHỤ LỤC
Phụ lục 1: Bảng tính Hệ số H1 và H2
Phụ lục 2: Bảng tính chỉ số H3
Phụ lục 8: Bảng tính hệ số, chỉ số thanh khoản trung bình 3 năm (2006-2008)

Luan Van - Sinh

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Luan Van - Sinh

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN DUY SINH

NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ RỦI RO

Chuyên ngành: Kinh tế tài chính - ngân hàng

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TP Hồ Chí Minh tháng 07/2009

 Đo lường rủi ro:

Nhóm nguyên nhân thuộc về phía khách hàng:

 Tăng trưởng về thu nhập cá nhân dự kiến.

N Minimum Maximum Mean Std. Deviation

Test Value = 16.8

Chỉ số H3 bình quân của mẫu là 13,62%.

Test Value = 51.1

Chỉ số H4 bình quân của mẫu là 55,5%.

Test Value = 102

Chỉ số H5 bình quân của mẫu là 116,57%.

Test Value = 10.2

Chỉ số H6 bình quân của mẫu là 7,75%.

2.2.2 Hệ số H1 và H2: (Xem Bảng 2.3).

Với mỗi kịch bản, cần dự báo các yếu tố sau:

3.2.3 Về phía các ngân hàng thương mại:

You might also like