Professional Documents
Culture Documents
vò ngäc bÝch
®Ò tµi: ®Æc ®iÓm ®Þa sinh th¸i thµnh phè s¬n la. ThiÕt kÕ b·i ch«n
lÊp chÊt th¶i hîp vÖ sinh phôc vô xö lý chÊt th¶i r¾n ®« thÞ thµnh phè
s¬n la ®Õn n¨m 2030. thêi gian thi c«ng 12 th¸ng.
®å ¸n tèt nghiÖp
Hµ néi - 2009
2
GVHD: TrÇn ThÞ Thanh Thuû Bé M«n §Þa Sinh
Th¸i
vò ngäc bÝch
®Ò tµi: ®Æc ®iÓm ®Þa sinh th¸i thµnh phè s¬n la. ThiÕt kÕ b·i ch«n
lÊp chÊt th¶i hîp vÖ sinh phôc vô xö lý chÊt th¶i r¾n ®« thÞ thµnh phè
s¬n la ®Õn n¨m 2030. thêi gian thi c«ng 12 th¸ng.
®å ¸n tèt nghiÖp
môc lôc
Trang
B¶ng 7.2- Dù b¸o khèi lîng chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t ph¸t sinh cña
Thµnh phè S¬n La ®Õn n¨m 2030
B¶ng 7.3- Ph©n lo¹i quy m« b·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n ®« thÞ
B¶ng 7.4- C¸c tiªu chÝ x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng b·i ch«n lÊp ë
TP S¬n La theo TCVN 6696-2000
B¶ng 7.5- C¸c ph¬ng ph¸p xö lý r¸c th¶i
B¶ng 7.6- Ph©n « ch«n lÊp trong b·i ch«n lÊp
B¶ng 7.7- §é dèc c¸c « ch«n lÊp, m¸i dèc taluy ®µo c¸c « ch«n lÊp.
B¶ng 7.8- §Æc tÝnh c¬ b¶n cña r¸c th¶i ®« thÞ
B¶ng 7.9- Khèi lîng ít, khèi lîng kh« cña thµnh phÇn r¸c
B¶ng 7.10- Thµnh phÇn ho¸ häc cña r¸c th¶i ®« thÞ
B¶ng 7.11- Khèi lîng riªng cña c¸c nguyªn tè
B¶ng 7.12- Khèi lîng ít, khèi lîng kh« theo ph©n hñy chËm
B¶ng 7.13- Khèi lîng cña tõng nguyªn tè
B¶ng 7.14- Khèi lîng riªng cña c¸c nguyªn tè
B¶ng 7.15- Thµnh phÇn mol cña c¸c nguyªn tè
B¶ng 7.16- KÕt cÊu chèng thÊm mÆt v¸ch hè
B¶ng 8.1- B¶ng dù kiÕn thêi gian thi c«ng BCL
B¶ng 8.2- B¶ng tÝnh kinh phÝ khu phô trî BCL
më ®Çu
Trong xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, víi tèc ®é ®« thÞ ho¸ ngµy cµng
t¨ng vµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ du lÞch…
kÐo theo møc sèng cña ngêi d©n ngµy cµng cao dÉn ®Õn n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò
míi, nan gi¶i trong c«ng t¸c b¶o vÖ m«i trêng vµ søc khoÎ cña céng ®ång d©n c. L-
îng chÊt th¶i r¾n ph¸t sinh tõ nh÷ng ho¹t ®éng sinh ho¹t cña ngêi d©n ngµy mét
nhiÒu h¬n, ®a d¹ng h¬n vÒ thµnh phÇn vµ ®éc h¹i h¬n vÒ tÝnh chÊt.
Song hiÖn nay c«ng t¸c qu¶n lý vµ xö lý chÊt th¶i r¾n (CTR) sinh ho¹t t¹i
hÇu hÕt c¸c tØnh, thµnh phè ë níc ta, trong ®ã cã TP S¬n La ®Òu cha ®¸p øng ®-
îc c¸c yªu cÇu vÖ sinh vµ b¶o vÖ m«i trêng. Do h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh,
kü thuËt nªn hÇu hÕt CTR ®« thÞ ®îc thu gom, vËn chuyÓn ®Õn ®æ vµo b·i
ch«n lÊp mµ kh«ng cã biÖn ph¸p xö lý chèng thÊm vµ thu gom khÝ. ChÝnh bëi
vËy ®· dÉn tíi hµng lo¹t c¸c hËu qu¶ vÒ m«i trêng g©y « nhiÔm trÇm träng ®èi
víi nguån níc ngÇm, níc mÆt vµ kh«ng khÝ xung quanh khu vùc b·i ch«n lÊp, lµm
suy gi¶m chÊt lîng m«i trêng sèng, kÐo theo nh÷ng nguy h¹i vÒ søc khoÎ céng
®ång. §iÒu ®ã khiÕn cho viÖc lùa chän vµ thiÕt kÕ, x©y dùng mét hÖ thèng xö
lý CTR hîp vÖ sinh cho TP S¬n La trë thµnh mét viÖc hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp
b¸ch.
HiÖn nay mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p xö lý CTR ®îc coi lµ kinh tÕ nhÊt
c¶ vÒ ®Çu t ban ®Çu còng nh qu¸ tr×nh vËn hµnh lµ xö lý CRT theo ph¬ng ph¸p
ch«n lÊp hîp vÖ sinh. §©y lµ ph¬ng ph¸p xö lý CTR phæ biÕn ë c¸c quèc gia ®ang
ph¸t triÓn, thËm chÝ ®èi víi nhiÒu quèc gia ph¸t triÓn vµ còng phï hîp víi ®iÒu
kiÖn thùc tÕ cña thµnh phè S¬n La. Do ®ã ®å ¸n: “§Æc ®iÓm ®Þa sinh th¸i
Thµnh phè S¬n La. ThiÕt kÕ b·i ch«n lÊp chÊt th¶i hîp vÖ sinh phôc vô xö lý
chÊt th¶i ®« thÞ cho Thµnh phè S¬n La ®Õn n¨m 2030. Thêi gian thi c«ng 12
th¸ng” ®îc thùc hiÖn nh»m gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng do CTR hiÖn
nay, ®ång thêi gi¶i quyÕt søc Ðp ®èi víi viÖc ph¸t sinh CTR trong t¬ng lai vµ
nhÊt lµ b¶o vÖ nguån níc, kh«ng khÝ, vµ søc khoÎ cña ngêi d©n xung quanh khu
vùc b·i ch«n lÊp vµ Thµnh phè.
Thêi gian lµm ®å ¸n tõ ngµy 17 th¸ng 3 ®Õn ngµy 31 th¸ng 5 n¨m 2009.
§å ¸n gåm 2 phÇn vµ 8 ch¬ng theo tr×nh tù nh sau:
PhÇn 1: PhÇn chung vµ chuyªn m«n
Ch¬ng 1. §iÒu kiÖn ®Þa lý tù nhiªn khu vùc nghiªn cøu
Ch¬ng 2. §Æc ®iÓm ®Þa sinh th¸i khu vùc nghiªn cøu
Ch¬ng 3. Tæng quan vÒ b·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n ®« thÞ
PhÇn 2: PhÇn thiÕt kÕ vµ tÝnh to¸n kinh phÝ
Ch¬ng 4. C«ng t¸c thu thËp tµi liÖu
Ch¬ng 5. C«ng t¸c kh¶o s¸t thùc ®Þa
Ch¬ng 6. C«ng t¸c thÝ nghiÖm
Ch¬ng 7. ThiÕt kÕ vµ lùa chän c«ng nghÖ ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n
Ch¬ng 8. TÝnh to¸n dù trï nh©n lôc vµ kinh phÝ
Trong suèt 05 n¨m häc trªn ghÕ nhµ trêng §¹i häc Má - §Þa chÊt, t«i ®· ®îc
c¸c thÇy c« trong trêng ®Æc biÖt lµ c¸c thÇy c« trong Bé m«n §Þa sinh th¸i vµ
C«ng nghÖ m«i trêng ®· tËn t×nh chØ d¹y, truyÒn ®¹t nh÷ng kiÕn thøc quý b¸u
vÒ chuyªn ngµnh lµm nÒn t¶ng cho chóng t«i ph¸t triÓn.
Trong thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi tèt nghiÖp t«i còng nhËn ®îc rÊt nhiÒu sù
quan t©m vµ gióp ®ì cña quý thÇy c« trong Bé m«n §Þa sinh th¸i vµ C«ng nghÖ
m«i trêng. T«i xin ch©n thµnh bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn quý thÇy c«.
§Æc biÖt t«i xin c¶m ¬n vµ ch©n thµnh bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn c«
TrÇn ThÞ Thanh Thuû ®· tËn t×nh híng dÉn t«i trong suèt thêi gian thùc hiÖn ®å
¸n.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Hµ Néi, th¸ng 6 n¨m 2009
Sinh viªn thùc hiÖn
Vò Ngäc BÝch
To¹ ®é ®Þa lý: 21ol5' - 21o30' vÜ ®é b¾c, 103o45' - l04o00' kinh ®é ®«ng:
Ngoµi ra, thµnh phè S¬n La cßn cã suèi níc kho¸ng nãng ë má b¶n Moßng x·
Hua La cã lu lîng 12 l/s, hiÖn ®ang ®îc nh©n d©n khai th¸c kinh doanh t¾m níc
nãng.
1.5. D©n sè – kinh tÕ x· héi
1.5.1. D©n sè
Thµnh phè S¬n La bao gåm 6 x· vµ 6 phêng, ®Õn n¨m 2006 d©n sè lµ trªn
77 ngµn ngêi, trong ®ã d©n sè ®« thÞ chiÕm 63,6%. Tû lÖ t¨ng c¬ häc d©n sè cao
lµm cho d©n sè cña thµnh phè t¨ng nhanh. Dù b¸o d©n sè TP sÏ lªn tíi 94.700 ng êi
vµo n¨m 2010 (cã xÐt ®Õn viÖc t¨ng c¬ häc d©n sè do khëi c«ng c«ng tr×nh thuû
®iÖn S¬n La vµo n¨m 2005). MËt ®é d©n c b×nh qu©n 7.057 ngêi/km2.
Sè d©n trong ®é tuæi lao ®éng chiÕm gÇn 60% d©n sè cña thµnh phè.
Thµnh phè S¬n La gåm 12 d©n téc anh em: Kinh, Th¸i, M«ng, Sinh Mun,
Mêng, Dao, Kh¬ Mó, La Ha, Kh¸ng, Tµy, Hoa, Lµo cïng sinh sèng. §Õn n¨m 2006,
thµnh phè cã 88% hé gia ®×nh, 62% tæ, b¶n, tiÓu khu ®¹t tiªu chuÈn v¨n hãa.
1.5.2. Kinh tÕ - x· héi
a. Kinh tÕ
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, TP S¬n La ®· ph¸t triÓn nhanh chãng vÒ mäi
mÆt, tèc ®é ®« thÞ ho¸ t¨ng nhanh. N¨m 2005, TP S¬n La ®· ®îc c«ng nhËn lµ
®« thÞ lo¹i III (t¹i QuyÕt ®Þnh sè 1894/Q§-BXD ngµy 06/10/2005 cña Bé trëng Bé
X©y dùng). Tuy nhiªn, nh×n chung TP S¬n La hiÖn nay vÉn cßn trong t×nh tr¹ng
l¹c hËu, c¬ së kinh tÕ kü thuËt còng nh ®éng lùc ph¸t triÓn ®« thÞ cßn yÕu, kh«ng
®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn ph¸t triÓn ®« thÞ trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn
®¹i ho¸, sù t¨ng trëng kinh tÕ cha c©n ®èi víi t¨ng trëng vÒ d©n sè.
b. Gi¸o dôc ®µo t¹o
ChÊt lîng gi¸o dôc toµn diÖn, c«ng t¸c cñng cè duy tr× m¹ng líi trêng líp,
huy ®éng häc sinh trong ®é tuæi ®Õn trêng, ®Çu t n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt, trang
thiÕt bÞ trêng häc,... cña thµnh phè S¬n La ngµy cµng ®îc n©ng cao, ®¸p øng kÞp
thêi yªu cÇu gi¸o dôc ®Æt ra. §Õn n¨m 2002, 100% c¸c x·, phêng cña thµnh phè ®·
cã trêng häc tõ MÇm non ®Õn THCS. Thµnh phè ®· ®îc c«ng nhËn ®¹t chuÈn
quèc gia vÒ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc – xãa mï ch÷ tõ n¨m 1997, n¨m 2003 ®¹t
chuÈn quèc gia vÒ phæ cËp gi¸o dôc THCS vµ ®ang tiÕn hµnh phæ cËp bËc trung
häc. §Õn th¸ng 6 n¨m 2006, thµnh phè S¬n La ®· cã 7 trêng häc ®îc c«ng nhËn lµ
trêng ®¹t chuÈn quèc gia.
c. Y tÕ
M¹ng líi y tÕ ph¸t triÓn ®¸p øng ®îc yªu cÇu phôc vô kh¸m ch÷a bÖnh cho
nh©n d©n c¸c x·, phêng cña thµnh phè. §Õn n¨m 2006, 100% sè x· ®· cã tr¹m y tÕ
(trong ®ã cã 67% tr¹m y tÕ x·, phêng cã b¸c sü), cã 3 tr¹m y tÕ ®¹t chuÈn quèc gia.
Ch¬ng 2. §Æc ®iÓm ®Þa sinh th¸i khu vùc nghiªn cøu
2.1. §Æc ®iÓm c¸c hÖ sinh th¸i
2.1.1. Tµi nguyªn rõng
S¬n La lµ mét trong nh÷ng tØnh cã diÖn tÝch rõng vµ ®Êt cã kh¶ n¨ng ph¸t
triÓn l©m nghiÖp kh¸ lín (chiÕm 73% diÖn tÝch tù nhiªn), ®Êt ®ai phï hîp víi
nhiÒu lo¹i c©y, cã ®iÒu kiÖn x©y dùng hÖ thèng rõng phßng hé vµ t¹o c¸c vïng
rõng kinh tÕ hµng ho¸ cã gi¸ trÞ cao. Rõng S¬n La cã nhiÒu thùc vËt quý hiÕm, cã
c¸c khu ®Æc dông cã gi¸ trÞ ®èi víi nghiªn cøu khoa häc vµ phôc vô du lÞch sinh
th¸i trong t¬ng lai. HiÖn nay diÖn tÝch rõng cña S¬n La lµ 480.057 ha, trong ®ã
rõng tù nhiªn lµ 439.592 ha, rõng trång 41.047 ha. §é che phñ cña rõng ®¹t kho¶ng
40%, cßn thÊp so víi yªu cÇu - nhÊt lµ ®èi víi mét tØnh cã ®é dèc lín, ma tËp
trung theo mïa, l¹i cã vÞ trÝ lµ m¸i nhµ phßng hé cho ®ång b»ng B¾c Bé, ®iÒu
chØnh nguån níc cho thuû ®iÖn Hoµ B×nh... S¬n La cã 4 khu rõng ®Æc dông b¶o
tån thiªn nhiªn: Xu©n Nha (Méc Ch©u) 38.000 ha, Sèp Cép (S«ng M·) 27.700 ha,
Copia (ThuËn Ch©u) 9.000 ha, Tµ Xïa (B¾c Yªn) 16.000 ha.
Theo sè liÖu kiÓm kª cña §oµn §iÒu tra quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn n«ng th«n
tØnh S¬n La, tr÷ lîng rõng hiÖn cã lµ 16,5 triÖu m3 gç vµ 202,3 triÖu c©y tre nøa,
chñ yÕu lµ rõng tù nhiªn. Rõng trång cã tr÷ lîng gç 154 ngµn m3 vµ 220 ngµn c©y tre
nøa. Toµn tØnh cßn 651.980 ha ®Êt cha sö dông (chiÕm 46,4 % tæng diÖn tÝch tù
nhiªn), trong ®ã ®Êt cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn n«ng, l©m nghiÖp kho¶ng 500.000 ha
(phÇn lín dïng cho ph¸t triÓn l©m nghiÖp). §©y còng lµ nguån tµi nguyªn quý gi¸,
mét thÕ m¹nh cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tØnh. Khi x©y dùng xong thuû
®iÖn S¬n La, sÏ cã mét phÇn rõng vµ ®Êt rõng bÞ ngËp (kho¶ng 2.451 ha), trong
®ã chñ yÕu lµ rõng phßng hé. NhiÖm vô quan träng lµ ph¶i tËn thu gç trong lßng
hå níc khi níc ngËp vµ sau ®ã trång rõng phßng hé däc theo hai bªn S«ng §µ vµ
toµn lu vùc ®Ó b¶o vÖ nguån níc cho c«ng tr×nh thuû ®iÖn quan träng nµy.
2.1.2. Tµi nguyªn ®éng, thùc vËt
Thùc vËt rõng : HÖ thùc vËt ë S¬n La cã 161 hä, 645 chi vµ kho¶ng 1.187
loµi, bao gåm c¶ thùc vËt h¹t kÝn vµ h¹t trÇn, thùc vËt nhiÖt ®íi, ¸ nhiÖt ®íi vµ «n
®íi. Tiªu biÓu cã c¸c hä nh lan, dÎ, tÕch, sa mu, tö vi, d©u... C¸c hä cã nhiÒu loµi
nh cóc, cãi, ®Ëu, ba m¶nh vá, long n·o, hoa m«i, r¸y, ngò gia b×, d©u, cµ phª, lan,
cam, na, b«ng, vang, dÎ.... C¸c loµi thùc vËt quý hiÕm gåm cã p¬ mu, th«ng tre, l¸t
hoa, b¸ch xanh, nghiÕn, chß chØ, du sam, th«ng hai l¸, th«ng ba l¸, d©u, dæi, trai,
sÕn, ®inh h¬ng, ®inh thèi, sa nh©n, thiªn niªn kiÖn, ngò gia b×, ®¼ng s©m, hµ
thñ «, trai. Nh÷ng thùc vËt quý hiÕm cã nguy c¬ bÞ tuyÖt chñng cã p¬ mu, th«ng
tre, l¸t hoa, b¸ch xanh, nghiÕn, chß chØ, th«ng ba l¸, dæi, ®inh h¬ng, ®inh thèi,
trai.
§éng vËt rõng : §· thèng kª ®îc thµnh phÇn c¸c loµi ®éng vËt rõng lu vùc
s«ng §µ, s«ng M·, chñ yÕu trong c¸c rõng ®Æc dông nh Xu©n Nha, Sèp Cép, Tµ
Xïa, Mêng Th¸i, NËm Gi«n nh sau: Thó cã 101 loµi, trong 25 hä, thuéc 8 bé; Chim
cã 347 loµi, trong 47 hä, thuéc 17 bé; Bß s¸t cã 64 loµi, trong 15 hä thuéc 2 bé; Lìng
thª cã 28 loµi, trong 5 hä, thuéc 1 bé. C¸c loµi ph¸t triÓn nhanh nh dói, nhÝm, don,
chim, r¾n. Nh÷ng loµi ®éng vËt quý hiÕm ®îc ghi trong s¸ch ®á nh: Voi, bß tãt,
vîn ®en, voäc x¸m, voäc m¸ tr¾ng, voäc quÇn ®ïi, hæ, b¸o, gÊu, cÇy v»n, chã sãi,
sãc bay, cu li, chån mùc, dói n©u, lîn rõng, vîn, gÊu, r¸i c¸, s¬n d¬ng, khØ, niÖc
n©u, niÖc má vµng, c«ng, gµ l«i tÝa, gµ tiÒn, tª tª, hång hoµng, tr¨n, kú ®µ, r¾n
hæ mang, r¾n c¹p nong, rïa c¸c lo¹i.
2.2. §Æc ®iÓm ®Þa sinh th¸i s«ng hå chÝnh trong khu vùc
S¬n La lµ mét tØnh cã tiÒm n¨ng vÒ tµi nguyªn níc víi 35 suèi lín; 2 s«ng
lín lµ s«ng §µ dµi 280 km víi 32 phô lu vµ s«ng M· dµi 90 km víi 17 phô lu; 7.900
ha mÆt níc hå Hoµ B×nh vµ 1.400 ha mÆt níc ao hå. MËt ®é s«ng suèi 1,8
Km/km2 nhng ph©n bè kh«ng ®Òu, s«ng suèi cã ®é dèc lín, nhiÒu th¸c ghÒnh do
®Þa h×nh nói cao, chia c¾t s©u. Dßng ch¶y biÕn ®æi theo mïa, biªn ®é dao ®éng
gi÷a mïa ma vµ mïa kh« kh¸ lín. Mïa lò thêng diÔn ra tõ th¸ng 6 ®Õn th¸ng 10
trong n¨m nhng diÔn ra sím h¬n ë c¸c nh¸nh thîng lu vµ muén h¬n ë h¹ lu. Cã ®Õn
65 - 80% tæng lîng dßng ch¶y trong n¨m tËp trung trong mïa lò nµy. ViÖc khai th¸c
thÕ m¹nh tµi nguyªn níc phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi lµ cÇn
thiÕt vµ cÊp b¸ch.
Thµnh phè S¬n La cã 25 km suèi NËm La, mÆt suèi thÊp h¬n mÆt ®Êt
canh t¸c lµ vÊn ®Ò khã kh¨n cho viÖc cung cÊp níc tíi tiªu, v× thÕ trong nh÷ng
n¨m qua, thµnh phè ®· ®Çu t x©y dùng hÖ thèng ®Ëp ng¨n níc vµ hÖ thèng kªnh
m¬ng ®Ó dÉn níc phôc vô c«ng t¸c tíi tiªu.
§©y lµ líp ®Êt cã bÒ dµy trung b×nh thay ®æi tõ 3 ®Õn 5 m. C¸c chØ tiªu c¬ lý
c¬ b¶n xem chi tiÕt trong b¶ng 6.4 (B¶ng tæng hîp chØ tiªu c¬ lý c¸c líp ®Êt).
c. Líp 3:
§Êt sÐt pha mµu x¸m n©u x¸m xanh tr¹ng th¸i cøng. Líp ®Êt nµy gÆp t¹i tÊt
c¶ c¸c hè khoan víi bÒ dµy cha x¸c ®Þnh do tÊt c¶ c¸c lç khoan ®Òu kÕt thóc t¹i
líp ®Êt nµy. C¸c chØ tiªu c¬ lý c¬ b¶n xem chi tiÕt trong b¶ng 6.4 (B¶ng tæng hîp
chØ tiªu c¬ lý c¸c líp ®Êt).
+ §¸ phiÕn sÐt, phiÕn sÐt chøa c¸t cã kiÕn tróc sÐt biÕn d, cÊu t¹o ®Þnh h-
íng. Thµnh phÇn kho¸ng vËt sÐt, clorit, sericit: 74,595%; h¹t vôn lµ th¹ch anh 5%,
silic 3%, plagioclas kho¶ng 1%, (c¸ biÖt 20%), biotit 01%.
+ §¸ v«i sÐt cã kiÕn tróc Èn tinh ®Õn h¹t nhá, cÊu t¹o ®Þnh híng. Kho¸ng
vËt calcit > 92%, ngoµi ra cßn sÐt, sericit, clorit, th¹ch anh, quÆng Ýt.
Ngoµi ra, cßn ph¸t hiÖn c¸t kÕt ®a kho¸ng nhá ®Õn võa, thµnh phÇn h¹t vôn
8090% gåm chñ yÕu lµ plagioclas 6070%, c¸c m¶nh vôn kh¸c gåm th¹ch anh,
silic, quarzit phun trµo acit 2025%, xi m¨ng 515% kiÓu tiÕp xóc, lÊp ®Çy gåm
clorit, sericit, silic, sÐt.
- TËp 2 (T1cn2) cã thµnh phÇn chñ yÕu lµ ®¸ phiÕn sÐt, phiÕn sÐt chøa bét
cã kiÕn tróc sÐt biÕn d, sÐt bét biÕn d, cÊu t¹o ®Þnh híng, xen bét kÕt ®a
kho¸ng, c¸t kÕt ®a kho¸ng h¹t nhá mµu tÝm gô, xen líp máng hoÆc thÊu kÝnh ®¸
v«i vi h¹t, ®¸ phiÕn sÐt, phiÕn sÐt chøa bét c¸t kÕt ®a kho¸ng mµu tÝm gô xen
mét vµi líp sÐt v«i, ®¸ v«i ph©n líp máng víi chiÒu dµy 120m. §Æc ®iÓm th¹ch
häc chi tiÕt:
+ §¸ phiÕn sÐt, phiÕn sÐt chøa bét thêng bÞ Ðp m¹nh cã kiÕn tróc sÐt biÕn
d hoÆc sÐt bét biÕn d, cÊu t¹o ®Þnh híng. Thµnh phÇn kho¸ng vËt sÐt, sericit,
clorit: 76-96%; plagioclas (thuêng bÞ sericit ho¸): 120%; th¹ch anh: 3032%;
calcit : 03%; quÆng Ýt; silic: 01% ®«i khi cßn cã epidot.
+ C¸t kÕt ®a kho¸ng h¹t nhá bÞ Ðp m¹nh, kiÕn tróc c¸t víi xi m¨ng c¬ së, tiÕp
xóc hoÆc lÊp ®Çy, cÊu t¹o ®Þnh híng. Thµnh phÇn h¹t vôn: 7588%; xi m¨ng:
1225%. Thµnh phÇn h¹t vôn thêng lµ plagioclas: 5875%; felspat kali Ýt ®Õn
12%; th¹ch anh < 5%, m¶nh vôn silic 13%, m¶nh vôn ®¸ phun trµo acit 0,51%,
m¶nh vôn ®¸ quarzit vµ ®¸ phiÕn sericit 2,53,6%. §«i chç gÆp kho¸ng vËt
zircon, epidot, quÆng Ýt ®Õn 0,5%. C¸c h¹t c¸t thêng gãc c¹nh, bµo trßn kÐm
kÝch thíc 0,250,1mm, mét sè h¹t c¸t thµnh phÇn silic cã kÝch thíc tíi 0,3mm,
ph©n bè ®ång nhÊt s¾p xÕp ®Þnh híng. Thµnh phÇn xi m¨ng : sÐt, sericit, clorit
710%, calcit 5%.
+ Bét kÕt ®a kho¸ng bÞ Ðp, kiÕn tróc bét víi xi m¨ng c¬ së, cÊu t¹o ®Þnh h-
íng. Thµnh phÇn h¹t vôn 75%, xi m¨ng 25%. H¹t vôn lµ plagioclas kho¶ng 62%,
th¹ch anh 6%, m¶nh vôn lµ ®¸ silic 3%, calcit 3,5%, felspat kali Ýt. Ngoµi ra cßn
cã apatit, epidot, quÆng. Xi m¨ng lµ sÐt, sericit, clorit.
- TËp 3 (T1cn3) cã thµnh phÇn lµ ®¸ phiÕn sÐt, phiÕn sÐt chøa c¸t bét mµu
x¸m, x¸m sÉm, x¸m lôc xen Ýt líp ®¸ v«i sÐt, ®¸ v«i, ®¸ phiÕn sÐt, phiÕn sÐt
chøa bét mµu x¸m Ýt sÐt v«i, ®¸ v«i ph©n líp máng bÞ biÕn vÞ m¹nh. KiÕn tróc
vi h¹t mµu x¸m, x¸m lôc chuyÓn tiÕp lªn tËp 1 cña hÖ tÇng §ång Giao (T 2a®g1).
ChiÒu dµy cña tËp 150m. §Æc ®iÓm th¹ch häc :
+ §¸ phiÕn sÐt, phiÕn sÐt chøa bét cã kiÕn tróc sÐt biÕn d, cÊu t¹o ph©n
phiÕn, ®Þnh híng. Thµnh phÇn kho¸ng vËt: sÐt, sericit, clorit: 8498%, th¹ch anh
Ýt ®Õn 15%, plagioclas vµ silic 18,5%, quÆng Ýt.
+ §¸ phiÕn sÐt chøa c¸t bét thêng cã thµnh phÇn kho¸ng vËt lµ sÐt, sericit,
clorit 8193%, ngoµi ra cßn cã th¹ch anh 33,5%, plagioclas 1,515%, vôn silic
1%. C¸c h¹t vôn gãc c¹nh s¾p xÕp ®ång nhÊt, ®Þnh híng, kÝch thíc 0,050,1mm.
+ §¸ v«i sÐt thêng bÞ Ðp, cµ n¸t, kiÕn tróc Èn tinh ®Õn vi h¹t, cÊu t¹o ®Þnh
híng, thµnh phÇn kho¸ng vËt: calcit 7493%, sÐt, clorit 515%, th¹ch anh 13%.
Trong c¸c líp ®¸ phiÕn sÐt, sÐt v«i cã tËp hîp ho¸ th¹ch cóc ®¸:
Pseudoceltites sp., Myalina sp., ch©n r×u: Uniorites, Caralensis, Tay Cuén kÝch
thíc nhá: Paleonuclula sp., tuæi Olenec.
2.4.2. HÖ tÇng §ång Giao (T2a®g)
TrÇm tÝch hÖ tÇng §ång Giao (T2a®g) thuéc thèng trung (T2), bËc Anisi
(T2a) chiÕm khèi lîng lín trong vïng. Chóng lé ra víi diÖn tÝch 7 km 2, thµnh phÇn
chñ yÕu lµ ®¸ carbonat ph©n bè thµnh d¶i kh«ng liªn tôc theo ph¬ng T©y B¾c -
§«ng Nam vµ bÞ nhiÒu ®øt g·y cïng ph¬ng chia c¾t, thÕ n»m cña ®¸ thêng ®æ
vÒ phÝa Nam, T©y Nam víi gãc dèc 30500, rÊt Ýt n¬i ®æ vÒ phÝa §«ng B¾c.
Trong ®¸ v«i cã xen c¸c líp hoÆc thÊu kÝnh dolomit cã gi¸ trÞ c«ng nghiÖp, mét
sè n¬i ®¸ bÞ hoa ho¸ yÕu. Cã thÓ chia hÖ tÇng thµnh c¸c tËp th¹ch häc sau :
- TËp 1 (T2a®g1): §¸ cña tËp nµy chuyÓn tiÕp lªn c¸c ®¸ cña tËp 3 hÖ tÇng
Cß Nßi (T1cn3). Thµnh phÇn lµ ®¸ v«i ph©n líp máng ®Õn võa mµu x¸m, x¸m tro,
x¸m ®en xen Ýt líp ®¸ sÐt v«i, v«i sÐt mµu x¸m lôc ph©n líp máng, bÞ Ðp phiÕn.
KiÕn tróc Èn tinh ®Õn vi h¹t. Trong c¸c líp ®¸ sÐt v«i chøa ho¸ th¹ch Gastrapoda
(Vò Khóc, 2000) cã chøa Foraminifera thuéc lo¹i Endoteba ex. gr controvensa b¶o
tån tèt (mÉu 885, T¹ Hoµ Ph¬ng, 2000). ChiÒu dµy tËp 200250m. Thµnh phÇn
th¹ch häc: calcit 98,5100%, plagioclas < 1%, th¹ch anh < 0,5%, oxit s¾t vµ vi h¹t
quÆng Ýt.
- TËp 2 (T2a®g2) chuyÓn lªn tËp 1 (T2a®g1) víi thµnh phÇn lµ ®¸ v«i mµu
x¸m, x¸m sÉm, x¸m s¸ng ph©n líp võa ®Õn dµy hoÆc d¹ng khèi, kiÕn tróc vi h¹t
®Õn h¹t nhá, mét sè n¬i bÞ hoa ho¸ yÕu, mét sè líp cã dÊu vÕt giun bß, xen c¸c tËp
hoÆc thÊu kÝnh ®¸ v«i dolomit vµ dolomit dµy 15 ®Õn lín h¬n 50m. §¸ v«i
dolomit vµ dolomit thêng cã mµu x¸m, x¸m s¸ng tr¾ng ®ôc ph©n líp võa ®Õn
dµy. Trong c¸c líp ®¸ v«i ë nói Hai cã chøa ho¸ th¹ch Leiophyllites sp. (mÉu 10, Vò
Khóc, 2000) cho tuæi Olenec ®Õn Anisi. ChiÒu dµy tËp 550660m. Thµnh phÇn
th¹ch häc: calcit 96100%, Ýt th¹ch anh, sÐt... ®¸ dolomit cã thµnh phÇn kho¸ng
vËt: dolomit < 62%; calcit 38%.
- TËp 3 (T2a®g3) gåm chñ yÕu lµ ®¸ v«i ph©n líp dµy ®Õn khèi cã mµu
x¸m, x¸m s¸ng, kiÕn tróc vi h¹t ®Õn h¹t nhá, trªn mÆt ®¸ v«i thêng ®îc tr¸ng bëi líp
sÐt rÊt máng mµu lôc vµng. ë mét sè n¬i ven r×a ®øt g·y ®¸ bÞ biÕn chÊt thµnh
®¸ v«i hoa ho¸ yÕu. §©y lµ tËp ®¸ v«i s¹ch, chÊt lîng tèt, thµnh phÇn calcit gÇn
100%. ChiÒu dµy tËp lín h¬n 300m.
C¸c ®¸ cña hÖ tÇng ë khu vùc §ång Giao n»m chuyÓn tiÕp lªn c¸c ®¸ cña hÖ
tÇng Cß Nßi, chøa ho¸ th¹ch Leiophillites sp. cã tuæi tõ Olenec ®Õn Anisi. Do vËy,
c¸c t¸c gi¶ xÕp c¸c mÆt c¾t vµo hÖ tÇng §ång Giao.
2.4.3. HÖ tÇng NËm Th¼m (T2lnt)
HÖ tÇng NËm Th¼m (T2lnt) thuéc thèng trung (T2), bËc Ladin (T2l) do
NguyÔn Xu©n Bao (1970) x¸c lËp ë vïng NËm Th¼m ®Ó chØ c¸c thµnh t¹o trÇm
tÝch lôc nguyªn xen Ýt carbonat n»m chuyÓn tiÕp trªn hÖ tÇng §ång Giao.
Thµnh phÇn gåm sÐt kÕt, sÐt v«i, bét kÕt v«i mµu x¸m, x¸m ®en, x¸m vµng,
cÊu t¹o ph©n d¶i thanh, bÞ phong ho¸ rÊt m¹nh mÏ. Trong c¸c líp bét kÕt b¸n phong
ho¸ mµu x¸m cã pyrit x©m t¸n vµ chøa ho¸ th¹ch Posidonia sp. indet (MÉu 151, Vò
Khóc, 2000) tuæi Trias gi÷a. Thµnh phÇn th¹ch häc cña sÐt kÕt (l¸t máng 151),
clorit, sericit, sÐt tµn d: 99%; C¸c kho¸ng vËt kh¸c (th¹ch anh, muscovit, calcit,
quÆng) Ýt. §¸ bÞ biÕn chÊt yÕu, phÇn lín thµnh phÇn sÐt bÞ t¸i kÕt tinh cho tËp
hîp vi vÈy mÞn clorit, sericit lÉn lén kh«ng ph©n biÖt ranh giíi. BÒ dµy kho¶ng
30m.
Ngoµi c¸c tÇng chøa níc trong tØnh cßn cã nh÷ng thÓ ®Þa chÊt rÊt nghÌo
níc (hoÆc thùc tÕ coi nh c¸ch níc).
2.5.2. §Æc ®iÓm cña c¸c tÇng chøa níc
2.5.2.1. TÇng chøa níc lç hæng
ë tØnh S¬n La, tÇng chøa níc lç hæng ®îc h×nh thµnh trong c¸c trÇm tÝch
bë rêi §Ö tø. C¸c ®Êt ®¸ thuéc tÇng nµy cã diÖn ph©n bè hÑp, tËp trung chñ yÕu
trong c¸c thung lòng s«ng suèi, c¸c thung lòng gi÷a nói cña c¸c vïng ®¸ v«i vµ
kh«ng liªn tôc c¶ vÒ chiÒu réng ®Õn chiÒu s©u. BÒ dÇy tÇng chøa níc thêng nhá
h¬n 10m. §Êt ®¸ trong tÇng nµy cã nhiÒu nguån gèc kh¸c nhau nh aluvi, proluvi,
eluvi… bao gåm: sÐt, bét, c¸t cuéi, sái vµ t¶ng thµnh phÇn ®a kho¸ng, chän läc
kÐm.
Lu lîng thu ®îc ë c¸c nguån lé vµ c¸c giÕng móc thÝ nghiÖm thêng cã Q tõ
0,01- 0,2l/s.
Níc trong c¸c trÇm tÝch nµy cã mÆt tho¸ng tù do, víi mùc níc thêng c¸ch
mÆt ®Êt tõ 3 ®Õn 5 m. §éng th¸i thay ®æi theo mïa. Nguån bæ xung cho tÇng
nµy chñ yÕu lµ níc ma vµ ND§ cña c¸c ®Þa tÇng xung quanh n»m cao h¬n nã.
MiÒn tho¸t lµ m¹ng líi x©m thùc ®Þa ph¬ng.
KÕt qu¶ ph©n tÝch thµnh phÇn hãa häc c¸c mÉu níc trong tÇng nµy cã ®é
pH tõ 6,7 - 7,5.
Tæng kho¸ng M tõ 0,2 ®Õn 0,5l/s, thuéc níc nh¹t vµ kiÓu níc chñ yÕu lµ
Bicarbonat-canxi-natri.
Nh×n chung, qua c¸c tµi liÖu thu thËp ®îc cho thÊy ND§ trong tÇng nµy
nghÌo, ph©n bè kh«ng liªn tôc, nguyªn nh©n chÝnh lµ diÖn ph©n bè nhá hÑp c¶
vÒ chiÒu réng ®Õn chiÒu s©u. C¸c líp ®Êt ®¸ bë rêi cã kh¶ n¨ng chøa níc tèt nh
c¸t cuéi sái l¹i kh«ng dÇy, ph©n bè gi¸n ®o¹n ven c¸c bê s«ng suèi vµ ë nh÷ng ®Þa
h×nh ven nói d¹ng nãn phãng vËt. Cßn phÇn lín c¸c trÇm tÝch trong tÇng nµy lµ
bét sÐt, sÐt bét pha d¨m s¹n c¸t.
Tãm l¹i, níc lç hæng trong c¸c trÇm tÝch hÖ thø t kh«ng ph©n chia (Q)
thuéc tØnh S¬n La thuéc tÇng nghÌo níc, kh¶ n¨ng khai th¸c ND§ trong tÇng nµy
thêng chØ ®¸p øng ®îc víi nh÷ng yªu cÇu nhá cña nh©n d©n ®Þa ph¬ng qua c¸c
giÕng ®µo dïng cho sinh ho¹t hµng ngµy.
VÒ chÊt lîng níc ®îc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ph©n tÝch 275 mÉu níc cã tæng
kho¸ng M biÕn ®æi tõ 0,1 ®Õn 1g/l, thêng lµ 0,2 ®Õn 0,5g/l. Thuéc lo¹i níc nh¹t.
§é pH thêng tõ 7,0 ®Õn 8,0 thuéc lo¹i níc trung tÝnh ®Õn kiÒm yÕu. Lo¹i h×nh
hãa häc cña níc kh¸ ®ång nhÊt thuéc lo¹i níc Bicarbonat-canxi-natri-kali hoÆc
Bicarbonat-canxi-magiª.
§¸nh gi¸ chung tÇng T2a®g thuéc tÇng giÇu níc, chÊt lîng níc ®¶m b¶o yªu
cÇu cung cÊp cho sinh ho¹t.
b. C¸c tÇng chøa níc trung b×nh
C¸c tÇng chøa níc trung b×nh tån t¹i trong c¸c khe nøt cact¬ thuéc c¸c ®Þa
tÇng C-P1, D2pb, PR1, 1sp
C¸c ®Êt ®¸ chøa níc cña c¸c tÇng nµy chñ yÕu ph©n bè ë huyÖn Phï Yªn
thuéc phÝa §«ng cña tØnh S¬n La. Thµnh phÇn th¹ch häc gåm: ®¸ v«i, ®¸ v«i
®olomit, ®«i chç xen kÑp sÐt v«i, v«i silic. CÊu t¹o ph©n líp ®Õn d¹ng khèi. Qua
tµi liÖu kh¶o s¸t cho thÊy ®Êt ®¸ ë ®©y cact¬ ph¸t triÓn t¹o nªn bÒ mÆt ®Þa
h×nh hiÓm trë c¸c dßng mÆt tha thêng mÊt dßng vÒ mïa kh«. KÕt qu¶ thu ®îc ë
c¸c nguån lé cã Q > 1l/s chiÕm 32%, Q: 0,1-1l/s chiÕm 65% cßn l¹i cã Q < 0,1l/s.
Mùc níc c¸ch mÆt ®Êt tõ 2,5 ®Õn 5m.
Níc díi ®Êt ®îc tµng tr÷ trong c¸c khe nøt cact¬ thuéc d¹ng níc kh«ng ¸p,
®éng th¸i thay ®æi theo mïa, mïa ma mùc níc díi ®Êt n«ng vµ mËt ®é c¸c nguån lé
dµy víi lu lîng lín. Ngîc l¹i vÒ mïa kh« mùc níc xuèng s©u, c¸c nguån lé Ýt vµ lu l-
îng ë nhiÒu ®iÓm chØ díi d¹ng thÊm rØ.
Nguån cung cÊp níc chñ yÕu lµ níc ma vµ níc díi ®Êt cña c¸c ®Þa tÇng
xung quanh n»m cao h¬n nã, vÒ mïa kh« níc hå s«ng §µ còng lµ nguån bæ sung
cho c¸c tÇng nµy. MiÒn tho¸t lµ m¹ng líi x©m thùc ®Þa ph¬ng nh suèi Kho¸ng,
s«ng Bøa…
Thµnh phÇn hãa häc cña níc ®îc ph©n tÝch ë 157 mÉu cã tæng kho¸ng hãa
M = 0,1-0,5g/l thuéc lo¹i níc nh¹t. Lo¹i h×nh hãa häc cña níc lµ Bicarbonat-canxi-
natri hoÆc Bicarbonat- canxi-magiª.
§¸nh gi¸ chung c¸c tÇng chøa níc nµy cã ®é giÇu níc trung b×nh song vÒ
diÖn ph©n bè cña chóng thêng r¶i r¸c thµnh nh÷ng d¶i hÑp, kh«ng liªn tôc. Cho nªn
cÇn ph¶i nghiªn cøu thªm vÒ quy luËt ph¸t triÓn cact¬.
c. C¸c tÇng nghÌo níc
Trong c¸c tÇng chøa níc nghÌo ®îc tån t¹i trong c¸c khe nøt thuéc c¸c ®Þa
tÇng K2yc, T2lmt, T2lnt, T2®l, T1vn, T1cn, P2yd, P2ct, D3bc, D1bn, D1sm, D1-2tk, D1np,
S - D, O3-S1sv, 2-O3bk, 2sm.
§Êt ®¸ chøa níc thuéc c¸c tÇng nµy chiÕm kho¶ng 1/2 diÖn tÝch toµn tØnh,
lé thµnh tõng d¶i kÐo dµi theo híng T©y B¾c - §«ng Nam, ph©n bè r¶i r¸c trong
toµn tØnh. Thµnh phÇn ®Êt ®¸ chøa níc bao gåm: bét kÕt, phiÕn sÐt, c¸t kÕt,
cuéi kÕt, ®¸ v«i, sÐt v«i ®¸ phun trµo vµ c¸c ®¸ biÕn chÊt n»m xen kÏ nhau bÞ vß
nhµu uèn nÕp m¹nh.
Qua c¸c tµi liÖu kh¶o s¸t cho thÊy mËt ®é xuÊt lé níc trong c¸c ®Þa tÇng
nµy kh«ng ®Òu. Lu lîng ë c¸c ®iÓm lé thêng nhá.
C¸c ®iÓm lé cã lu lîng Q > 1,0l/s chiÕm 12%, Q = 0,1 - 1,0l/s chiÕm 21%
cßn l¹i phÇn lín lu lîng ë c¸c nguån lé cã Q < 0,1l/s. Tµi liÖu thÝ nghiÖm ë 10
giÕng khoan cho tû lu q = 0,01 - 0,2l/sm chiÕm 70%.
Nguån cung cÊp chñ yÕu lµ níc ma níc mÆt vµ ND§ cña c¸c ®Þa tÇng l©n
cËn. MiÒn tho¸t lµ c¸c m¹ng líi x©m thùc ®Þa ph¬ng nh suèi TÊc, suèi Kho¸ng,
NËm Pµn, NËm SËp. Níc trong c¸c tÇng thuéc d¹ng kh«ng ¸p, nhng mét vµi n¬i
thuéc tÇng Yªn Ch©u (K2yc) còng gÆp mét sè ®iÓm díi d¹ng ¸p lùc yÕu. §éng th¸i
thay ®æi theo mïa. Mùc níc c¸ch mÆt ®Êt tõ 3 ®Õn 10m.
Qua ph©n tÝch 487 mÉu níc cho thÊy tæng kho¸ng hãa M = 0,1-1,0g/l phÇn
lín cã M: 0,3-0,5g/l, thuéc lo¹i níc nh¹t vµ níc chñ yÕu cã tªn lµ Bicarbonat-canxi-
natri.
Tãm l¹i qua c¸c tµi liÖu thu thËp ®îc vÒ ®iÒu kiÖn §CTV cho thÊy d¹ng
tån t¹i níc trong c¸c khe nøt thuéc c¸c ®Þa tÇng nµy nghÌo. Víi bÒ dÇy ®¸ nøt nÎ
thêng gÆp tõ 20 ®Õn 60m.
2.5.3. C¸c thÓ ®Þa chÊt rÊt nghÌo níc
Trong ph¹m vi tØnh, c¸c thÓ ®Þa chÊt rÊt nghÌo níc bao gåm c¸c ®Þa tÇng:
N1hm, Knt, J-K1, … T1tl, T3mn, S2bh, 3 , PR3-1nc2-3 vµ c¸c thµnh t¹o x©m nhËp
phun trµo.
DiÖn ph©n bè cña c¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt nµy n»m r¶i r¸c trong toµn tØnh.
Thµnh phÇn th¹ch häc chñ yÕu gåm: ®¸ phiÕn th¹ch anh, phiÕn sÐt, bét sÐt,
granit, plagiogranit, tuf, ®¸ v«i serixit.
Lu lîng thu ®îc ë c¸c nguån lé cã Q < 0,01l/s chiÕm kho¶ng 67% cßn l¹i 33%
cã Q > 0,01l/s. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm ë 171 lç khoan ®Òu cã tû lu lîng q< 0,01l/sm.
Níc ë ®©y ®îc tån t¹i trong c¸c khe nøt kh«ng liªn tôc, cã ¸p côc bé ë nh÷ng tÇng cã
®¸ dolomit, ®¸ hoa bÞ phñ líp c¸ch níc phÝa trªn. Mùc níc dao ®éng theo mïa râ
rÖt vµ thêng c¸ch mÆt ®Êt 5-15m theo ®é dèc ®Þa h×nh. Nguån cung cÊp níc cho
c¸c thµnh t¹o nµy chñ yÕu lµ níc ma ngoµi ra cßn ®îc bæ sung thªm níc trong tÇng
®¸ v«i T2a®g n»m cao h¬n nã. MiÒn tho¸t lµ m¹ng líi x©m thùc ®Þa ph¬ng. KÕt
qu¶ ph©n tÝch 127 mÉu cho thÊy tæng kho¸ng hãa M < 1g/l cã tªn níc chung lµ níc
Bicarbonat-natri-canxi.
2.6. §Æc ®iÓm m«i trêng kh«ng khÝ
Nh×n chung khu vùc dù kiÕn x©y dùng b·i ch«n lÊp r¸c th¶i B¶n P¸t – x·
ChiÒng NgÇn cã m«i trêng kh«ng khÝ t¬ng ®èi trong lµnh, cha cã hiÖn tîng «
nhiÔm m«i trêng do ®©y lµ khu vùc n»m gÇn thung lòng, c¸ch xa khu d©n c. H¬n
n÷a khu vùc nµy còng cha cã sù ph¸t triÓn vÒ c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp
vµ kh«ng cã lµng nghÒ nµo ho¹t ®éng trong khu vùc.
§Ó ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i trêng kh«ng khÝ t¹i khu vùc dù kiÕn x©y dùng
b·i ch«n lÊp chóng t«i ®· tiÕn hµnh quan tr¾c, lÊy mÉu 8 mÉu bôi vµ khÝ. KÕt
qu¶ quan tr¾c m«i trêng kh«ng khÝ khu b·i r¸c B¶n P¸t – x· ChiÒng NgÇn xem chi
tiÕt trong b¶ng 6.1 vµ 6.2.
lo¹i thùc phÈm (hµng ho¸ h háng, thøc ¨n d thõa tõ nhµ hµng kh¸ch s¹n), bao b×,
tro…
Khu x©y dùng: Nh c¸c c«ng tr×nh ®ang thi c«ng, c¸c c«ng tr×nh c¶i t¹o,
n©ng cÊp…th¶i ra c¸c lo¹i s¾t thÐp vôn, v«i v÷a g¹ch vì, gç, èng dÉn, dÇu…
Khu c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp: CTR sinh ho¹t ®îc th¶i ra tõ c¸c ho¹t
®éng sinh ho¹t cña c«ng nh©n, c¸n bé viªn chøc ë c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp, c¸c
c¬ së s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp. ë khu vùc n«ng nghiÖp chÊt th¶i ®îc th¶i ra
chñ yÕu lµ: l¸ c©y, cµnh c©y, x¸c gia sóc, thøc ¨n gia sóc thõa hay h háng; chÊt
th¶i ®Æc biÖt nh: thuèc s¸t trïng, ph©n bãn, thuèc trõ s©u ®îc th¶i ra cïng víi bao
b× ®ùng c¸c ho¸ chÊt ®ã.
3.1.1.3. ¶nh hëng cña chÊt th¶i r¾n ®èi víi m«i trêng
Xö lý chÊt th¶i, bao gåm c¸c ho¹t ®éng t¸i sö dông, t¸i chÕ, thu gom, xö lý tiªu
huû, lµ kh©u rÊt quan träng cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc t¹o lËp mét hÖ
thèng qu¶n lý chÊt th¶i hiÖu qu¶ ®Ó gi¶m thiÓu c¸c rñi ro ®èi víi m«i trêng vµ søc
khoÎ con ngêi. MÆc dï nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ho¹t ®éng cña nhiÒu c«ng ty m«i tr-
êng ®« thÞ t¹i c¸c ®Þa ph¬ng ®· cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ, ph¬ng thøc tiªu huû
chÊt th¶i sinh ho¹t ®· ®îc c¶i tiÕn nhng r¸c th¶i vÉn cßn lµ mèi hiÓm ho¹ ®èi víi
søc khoÎ vµ m«i trêng.
a. ¶nh hëng ®Õn m«i trêng ®Êt
C¸c chÊt th¶i h÷u c¬ sÏ ®îc vi sinh vËt ph©n hñy trong m«i trêng ®Êt trong hai
®iÒu kiÖn hiÕu khÝ vµ kþ khÝ. Khi cã ®é Èm thÝch hîp sÏ t¹o ra hµng lo¹t c¸c
s¶n phÈm trung gian, cuèi cïng h×nh thµnh c¸c chÊt kho¸ng ®¬n gi¶n, níc, CO2,
CH4…
Víi mét lîng r¸c th¶i vµ níc rß rØ võa ph¶i th× kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch cña m«i tr-
êng ®Êt sÏ ph©n hñy c¸c chÊt nµy trë thµnh c¸c chÊt Ýt « nhiÔm hoÆc kh«ng «
nhiÔm
Nhng víi lîng r¸c th¶i lín vît qu¸ kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch cña ®Êt th× m«i trêng
®Êt sÏ trë nªn qu¸ t¶i vµ bÞ « nhiÔm. C¸c chÊt « nhiÔm nµy cïng víi kim lo¹i
nÆng, c¸c chÊt ®éc h¹i vµ c¸c vi trïng theo níc trong ®Êt ch¶y xuèng tÇng níc
ngÇm lµm « nhiÒm tÇng níc nµy.
b. ¶nh hëng ®Õn m«i trêng níc
§èi víi c¸c b·i r¸c ®¸y b·i kh«ng cã líp thÊm, sÏ sôt lón hoÆc líp chèng thÊm bÞ
thñng…c¸c chÊt « nhiÔm sÏ thÊm s©u vµo níc ngÇm, g©y « nhiÔm cho tÇng níc
vµ sÏ rÊt nguy hiÓm nÕu nh con ngêi sö dông tÇng níc nµy phôc vô cho ¨n uèng
sinh ho¹t. Ngoµi ra, chóng cßn cã kh¶ n¨ng di chuyÓn theo ph¬ng ngang, rØ ra bªn
ngoµi b·i r¸c g©y « nhiÔm nguån níc mÆt. Kh«ng nh÷ng thÕ níc rß rØ cßn cã thÓ
chøa c¸c hîp chÊt h÷u c¬ ®éc h¹i nh: c¸c chÊt h÷u c¬ bÞ halogen hãa, c¸c
hydrocarbon ®a vßng th¬m... Chóng cã thÓ lµ nguyªn nh©n g©y ®ét biÕn gen,
g©y ung th nÕu thÊm vµo tÇng níc ngÇm hoÆc níc mÆt, x©m nhËp vµo chuçi
thøc ¨n, g©y hËu qu¶ v« cïng nghiªm träng cho søc kháe, sinh m¹ng cña con ngêi
hiÖn t¹i vµ c¶ thÕ hÖ con ch¸u mai sau.
c. ¶nh hëng ®Õn m«i trêng kh«ng khÝ
C¸c lo¹i r¸c th¶i dÔ ph©n hñy (nh thùc phÈm, tr¸i c©y háng…) trong ®iÒu
kiÖn nhiÖt ®é vµ ®é Èm thÝch hîp (nhiÖt ®é tèt nhÊt lµ 35 0 vµ ®é Èm 70 - 80%)
sÏ ®îc c¸c vi sinh vËt ph©n hñy t¹o ra mïi h«i vµ nhiÒu lo¹i khÝ « nhiÔm kh¸c cã
t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i trêng ®« thÞ, søc kháe vµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng ngêi.
d. ¶nh hëng ®Õn c¶nh quan vµ søc kháe con ngêi
ChÊt th¶i r¾n ph¸t sinh tõ c¸c khu ®« thÞ, nÕu kh«ng ®îc thu gom vµ xö lý
®óng c¸ch sÏ g©y « nhiÔm m«i trêng ¶nh hëng xÊu ®Õn søc kháe céng ®ång d©n
c vµ lµm mÊt mü quan.
Thµnh phÇn chÊt th¶i r¾n rÊt phøc t¹p, trong ®ã cã chøa c¸c mÇm bÖnh tõ
ngêi hoÆc gia sóc, c¸c chÊt th¶i h÷u c¬, x¸c sóc vËt chÕt…t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho
ruåi, muçi, chuét…sinh s¶n vµ l©y lan mÇm bÖnh cho ngêi, nhiÒu lóc trë thµnh
dÞch. Mét sè vi khuÈn, siªu vi khuÈn, ký sinh trïng…tån t¹i trong r¸c cã thÓ g©y
bÖnh cho con ngêi nh: bÖnh sèt rÐt, bÖnh ngoµi da, dÞch h¹ch, th¬ng hµn, phã th-
¬ng hµn, tiªu ch¶y, giun s¸n, lao…
Ph©n lo¹i, thu gom vµ xö lý r¸c kh«ng ®óng quy ®Þnh lµ nguy c¬ g©y
bÖnh nguy hiÓm cho c«ng nh©n vÖ sinh, ngêi bíi r¸c, nhÊt lµ khi gÆp ph¶i c¸c
chÊt th¶i r¾n nguy h¹i tõ y tÕ, c«ng nghiÖp nh: kim tiªm, èng chÝch, mÇm bÖnh,
PCB, hîp chÊt h÷u c¬ bÞ halogen hãa…
3.1.1.4. C¸c ph¬ng ph¸p xö lý chÊt th¶i r¾n
a. Ph¬ng ph¸p nhiÖt
- §èt r¸c: Lµ giai ®o¹n xö lý cuèi cïng ®îc ¸p dông cho mét lo¹i r¸c nhÊt
®Þnh kh«ng thÓ xö lý b»ng c¸c biÖn ph¸p kh¸c. Ph¬ng ph¸p thiªu huû r¸c thêng ®îc
¸p dông ®Ó xö lý c¸c lo¹i r¸c th¶i cã thµnh phÇn dÔ ch¸y. Thêng ®èt b»ng nhiªu
liÖu ga hoÆc dÇu trong c¸c lß ®èt chuyªn dông víi nhiÖt ®é trªn 10000C.
- NhiÖt ph©n: Lµ c¸ch dïng nhiÖt ®é cao vµ ¸p suÊt tro ®Ó ph©n huû r¸c
thµnh c¸c khÝ ®èt hoÆc dÇu ®èt, cã nghÜa lµ sö dông nhiÖt ®èt. Qu¸ tr×nh
nhiÖt ph©n lµ mét qu¸ tr×nh kÝn nªn Ýt t¹o khÝ th¶i « nhiÔm, cã thÓ thu håi
nhiÒu vËt chÊt sau khi nhiÖt ph©n. ThÝ dô: mét tÊn r¸c ë Hoa Kú sau khi nhiÖt
ph©n cã thÓ thu håi 2 gallons dÇu nhÑ, 5 gallons h¾c Ýn vµ nhùa ®êng, 25
pounds chÊt amonium sulfate, 230 pounds than, 133 gallons chÊt láng rîu. TÊt c¶
c¸c chÊt nµy ®Òu cã thÓ t¸i sö dông nh nhiªn liÖu.
- KhÝ ho¸: Qu¸ tr×nh khÝ ho¸ bao gåm qu¸ tr×nh ®èt ch¸y mét phÇn nhiªn
liÖu carton ®Ó hoµn thµnh mét phÇn nhiªn liÖu ch¸y ®îc giµu CO2, H2 vµ mét sè
hy®rocarbon no, chñ yÕu lµ CH4. KhÝ nhiªn liÖu ch¸y ®îc sau ®ã ®îc ®èt ch¸y
trong ®éng c¬ ®èt trong hoÆc nåi h¬i. NÕu thiÕt bÞ khÝ ho¸ ®îc vËn hµnh ë
®iÒu kiÖn ¸p suÊt khÝ quyÓn sö dông kh«ng khÝ lµm t¸c nh©n g©y oxy ho¸, s¶n
phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh khÝ ho¸ lµ khÝ n¨ng lîng thÊp chøa CO, CO2, H2,
CH4 vµ N2 h¾c Ýn cha CTR vµ chÊt tr¬ chøa s½n trong nhiªn liÖu vµ chÊt láng
gièng nh dÇu nhiÖt ph©n.
b. Ph¬ng ph¸p xö lý sinh häc
- ñ hiÕu khÝ: ñ r¸c hiÕu khÝ lµ mét c«ng nghÖ ®îc sö dông réng r·i vµo
kho¶ng 2 thËp kû gÇn ®©y, ®Æc biÖt lµ ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh Trung
Quèc, ViÖt Nam.
C«ng nghÖ ñ r¸c hiÕu khÝ dùa trªn sù ho¹t ®éng cña c¸c vi khuÈn hiÕu khÝ
®èi víi sù cã mÆt cña oxy. C¸c vi khuÈn hiÕu khÝ cã trong thµnh phÇn r¸c kh«
thùc hiÖn qu¸ tr×nh oxy ho¸ cacbon thµnh ®ioxitcacbon CO 2. Thêng th× chØ sau 2
ngµy, nhiÖt ®é r¸c ñ t¨ng lªn kho¶ng 450C vµ sau 6 – 7 ngµy ®¹t tíi 70 – 750C.
NhiÖt ®é nµy ®¹t ®îc chØ víi ®iÒu kiÖn duy tr× m«i trêng tèi u cho vi khuÈn ho¹t
®éng, quan träng nhÊt lµ kh«ng khÝ vµ ®é Èm.
Sù ph©n huû khÝ diÔn ra kh¸ nhanh, chØ sau kho¶ng 2 - 4 tuÇn lµ r¸c ®îc
ph©n huû hoµn toµn. C¸c vi khuÈn g©y bÖnh vµ c«n trïng bÞ ph©n huû do nhiÖt
®é ñ t¨ng cao. Bªn c¹nh ®ã, mïi h«i còng bÞ huû nhê qu¸ tr×nh huû hiÕu khÝ. §é
Èm ph¶i ®îc duy tr× tèi u ë 40 – 50%, ngoµi kho¶ng nµy qu¸ tr×nh ph©n huû ®Òu
bÞ chËm l¹i.
- ñ yÕm khÝ: C«ng nghÖ ñ yÕm khÝ ®îc sö dông réng r·i ë Ên §é (chñ yÕu
ë quy m« nhá). Qu¸ tr×nh ñ nµy nhê vµo sù ho¹t ®éng cña c¸c vi khuÈn yÕm khÝ.
C«ng nghÖ nµy kh«ng ®ßi hái chi phÝ ®Çu t ban ®Çu tèn kÐm, song nã cã nh÷ng
nhîc ®iÓm sau:
- Thêi gian ph©n huû l©u, thêng lµ 4- 12 th¸ng
- C¸c vi khuÈn g©y bÖnh thêng tån t¹i víi qu¸ tr×nh ph©n huû v× nhiÖt ®é
ph©n huû thÊp.
- C¸c khÝ sinh ra tõ qu¸ tr×nh ph©n huû lµ khÝ methane vµ khÝ
sunfuahydro g©y mïi khã chÞu.
c. Ph¬ng ph¸p ch«n lÊp
- §æ thµnh ®èng hay b·i hë: §©y lµ ph¬ng ph¸p cæ ®iÓn ®· ®îc loµi ngêi
¸p dông tõ rÊt l©u ®êi. Ngay c¶ trong thêi kú Hy L¹p vµ La M· cæ ®¹i c¸ch ®©y
kho¶ng 500 n¨m tríc c«ng nguyªn, ngêi ta ®· biÕt ®æ r¸c bªn ngoµi têng c¸c thµnh
luü, l©u dµi vµ díi híng giã. Cho ®Õn nay ph¬ng ph¸p nµy vÉn cßn ®îc ¸p dông ë
nhiÒu n¬i kh¸c nhau trªn thÕ giíi. §Æc biÖt lµ t¹i Thµnh phè S¬n La, tØnh S¬n La,
ph¬ng ph¸p xö lý CTR chØ lµ ®æ thµnh ®èng.
Cã thÓ nãi ®©y lµ ph¬ng ph¸p rÎ tiÒn nhÊt, tuy nhiªn ph¬ng ph¸p nµy l¹i
®ái hái thªm diÖn tÝch b·i th¶i lín, do vËy ë c¸c thµnh phè ®«ng d©n c vµ quü
®Êt khan hiÕm th× nã sÏ trë thµnh ph¬ng ph¸p ®¾t tiÒn céng víi nhiÒu nhîc
®iÓm nªu trªn
- Ph¬ng ph¸p ch«n lÊp hîp vÖ sinh: Ch«n lÊp hîp vÖ sinh lµ mét ph¬ng
ph¸p kiÓm so¸t sù ph©n huû cña chÊt th¶i r¾n khi chung ®îc ch«n nÐn vµ phñ lÊp
bÒ mÆt. CTR trong b·i ch«n lÊp sÏ bÞ ran r÷a nhê qu¸ tr×nh ph©n huû sinh häc
bªn trong ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cuèi cïng lµ c¸c chÊt giµu dinh dìng nh axit h÷u c¬,
c¸c hîp chÊt amon vµ mét sè khÝ nh CO2, CH4.
Nh vËy ch«n lÊp hîp vÖ sinh chÊt th¶i r¾n ®« thÞ võa lµ ph¬ng ph¸p tiªu
huû sinh häc, võa lµ biÖn ph¸p kiÓm so¸t c¸c th«ng sè chÊt lîng m«i trêng trong qu¸
tr×nh ph©n huû chÊt th¶i khi ch«n lÊp.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc nhiÒu ®« thÞ trªn thÕ giíi ¸p dông trong qu¸ tr×nh xö
lý r¸c th¶i. ThÝ dô ë Hoa Kú trªn 80% lîng r¸c th¶i ®« thÞ ®îc xö lý b»ng ph¬ng
ph¸p nµy; hoÆc ë c¸c níc Anh, NhËt B¶n…Ngêi ta còng h×nh thµnh c¸c b·i ch«n
lÊp r¸c vÖ sinh theo kiÓu nµy.
3.1.2. B·i ch«n lÊp vµ c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn m«i trêng tõ sù h×nh thµnh b·i
ch«n lÊp
ViÖc x©y dùng mét b·i ch«n lÊp cÇn ph¶i ®îc xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ mét
c¸ch kü lìng bëi ph¹m vi ¶nh hëng cña b·i r¸c ®Õn m«i trêng rÊt réng, l©u dµi vµ
nÕu kh«ng ®îc kiÓm so¸t ®óng møc sÏ g©y nh÷ng hËu qu¶ lín, khã cã thÓ kh¾c
phôc ®îc. C¸c t¸c ®éng cña b·i r¸c ®Õn m«i trêng thêng lµ kÕt qu¶ cña c¸c qu¸
tr×nh biÕn ®æi lý hãa vµ sinh häc x¶y ra t¹i b·i r¸c vµ khu vùc l©n cËn. C¸c t¸c
®éng nµy ®îc tr×nh bµy tãm t¾t díi ®©y:
3.1.2.1. T¸c ®éng tíi m«i trêng níc
Mét trong nh÷ng mèi ®e däa lín nhÊt ®èi víi m«i trêng t¹i c¸c b·i ch«n lÊp
r¸c lµ kh¶ n¨ng « nhiÔm m«i trêng do níc rß rØ. Nh×n chung, níc r¸c nÕu bÞ rß rØ
sÏ t¸c ®éng m¹nh ®Õn chÊt lîng ®Êt vµ níc ngÇm còng nh níc mÆt n¬i bÞ níc r¸c
ch¶y vµo. V× vËy, gi÷ an toµn nguån níc vµ vÖ sinh m«i trêng lµ vÊn ®Õn quan
träng khi x©y dùng b·i ch«n lÊp.
Níc r¸c (níc rß rØ) lµ níc ph¸t sinh tõ qu¸ tr×nh ph©n hñy r¸c trong b·i r¸c vµ
ch¶y qua tÇng r¸c. Níc r¸c chøa chÊt r¾n l¬ löng, c¸c thµnh phÇn hßa tan cña r¸c
vµ c¸c s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ph©n hñy r¸c do ho¹t ®éng cña vi sinh vËt. Thµnh
phÇn cña níc r¸c phô thuéc vµo thµnh phÇn cña r¸c, cña giai ®äan ph©n hñy ®ang
diÔn tiÕn, ®é Èm cña r¸c còng nh quy tr×nh vËn hµnh b·i ch«n lÊp r¸c.
Níc th¶i tõ b·i ch«n lÊp r¸c cã chøa c¸c chÊt h÷u c¬ vµ v« c¬ (®Æc biÖt lµ
c¸c kim lo¹i nÆng) lµ nguån « nhiÔm rÊt lín. Níc th¶i nµy cã nång ®éc c¸c chÊt «
nhiÔm rÊt cao thêng gÊp 20 - 30 lÇn níc th¶i b×nh thêng . Tuy nhiªn nång ®é c¸c
chÊt « nhiÔm sÏ gi¶m dÇn theo thêi gian vµ tõ n¨m thø 3 trë ®i cßn rÊt thÊp. T¸c
®éng cô thÓ nh sau:
- T¸c ®éng tíi nguån níc mÆt: Sù « nhiÔm c¸c nguån níc mÆt nh s«ng hå,
suèi, m¬ng cã thÓ x¶y ra t¹i khu vùc khi x©y dùng b·i ch«n lÊp CTR. Nguyªn
nh©n cña sù g©y « nhiÔm lµ do níc th¶i tõ r¸c ch¶y trµn hoÆc ch¶y theo chç
tròng, lîng níc nµy sÏ mang theo nång ®é « nhiÔm rÊt cao.
Níc th¶i tõ b·i ch«n lÊp víi nång ®é « nhiÔm rÊt cao, nÕu kh«ng ®îc xö lý
sÏ g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn chÊt lîng nguån níc mÆt trong khu vùc. Níc th¶i cña b·i
ch«n lÊp sÏ ®æ vµo c¸c con kªnh r¹ch, con m¬ng vµ ch¶y qua ruéng cuèi cïng sÏ
®æ vµo nguån níc mÆt cña khu vùc b·i ch«n lÊp. T¸c ®éng nµy ®îc coi lµ lín
nhÊt nªn nhÊt ®Þnh ph¶i cã biÖn ph¸p ng¨n ngõa h÷u hiÖu.
- T¸c ®éng tíi nguån níc ngÇm : T¸c ®éng cña níc thÊm tõ b·i r¸c ®èi víi
nguån níc ngÇm lµ hÕt søc quan träng. ¥ nh÷ng khu vùc lîng ma thÊp (vïng kh«)
th× ¶nh hëng cña níc thÊm tõ b·i r¸c lµ kh«ng ®¸ng ng¹i, nhng ®èi víi c¸c khu vùc
cã lîng ma trung b×nh n¨m cao th× c¸c ¶nh hëng xÊu lµ cã thÓ x¶y ra. C¸c chÊt
trong níc th¶i thÊm tõ b·i ch«n lÊp cã thÓ ph©n ra lµm 4 lo¹i sau:
- C¸c ion vµ nguyªn tè th«ng thêng nh: Ca, Mg, Fe, Na …
- C¸c kim lo¹i nÆng cã vÕt nh: Mn, Cr, Ni, Pb, Cd
- C¸c hîp chÊt h÷u c¬ thêng ®o díi d¹ng TOC hoÆc COD vµ chÊt h÷u c¬
riªng biÖt nh phenol
- C¸c vi sinh vËt.
¶nh hëng cña c¸c chÊt h÷u c¬ trong níc ngÇm sÏ rÊt l©u dµi do tèc ®é «xy
hãa chËm trong níc ngÇm (oxy hßa tan Ýt). Ngoµi ra c¸c kim lo¹i nÆng vµ vi sinh
vËt cã thÓ thÊm qua ®¸y vµ thµnh b·i xuèng níc ngÇm. Níc ngÇm bÞ « nhiÔm sÏ
kh«ng thÝch hîp lµm nguån níc cÊp cho t¬ng lai. B¶n chÊt cña ®Þa tÇng vµ dßng
ch¶y, níc ngÇm sÏ më réng sù « nhiÔm theo c¸c vect¬ tõ b·i th¶i xuèng níc ngÇm.
Mét vµi chÊt cã tÝnh bÒn hãa häc vµ mét vµi chÊt kh«ng bÒn trong m«i trêng cña
níc ngÇm. ViÖc ph©n lo¹i vµ x¸c ®Þnh chóng rÊt khã do ®ã cÇn nhiÒu giÕng
gi¸m s¸t vµ ph©n tÝch mÉu ®Þnh kú.
3.1.2.2. T¸c ®éng ®Õn m«i trêng kh«ng khÝ
KhÝ th¶i ph¸t sinh tõ qu¸ tr×nh ph©n hñy r¸c chñ yÕu bao gåm hydro vµ
cacbonic trong giai ®äan ®Çu vµ mªtan, cacbonic trong c¸c giai ®äan tiÕp theo.
Thµnh phÇn cña khÝ b·i r¸c dao ®éng rÊt lín vµ thay ®æi trong suèt thêi gian ho¹t
®éng. Thµnh phÇn chÝnh cña khÝ b·i r¸c lµ CH 4 vµ CO2 ngoµi ra cßn chøa rÊt
nhiÒu lo¹i khÝ kh¸c.
ViÖc ho¹t ®éng thêng xuyªn cña c¸c ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn c¬ giíi nÆng
®Ó vËn chuyÓn r¸c vÒ b·i ch«n r¸c lu«n g©y nªn « nhiÔm bôi do hÖ thèng giao
th«ng gÇn khu vùc b·i r¸c chñ yÕu lµ ®êng ®Êt. Bôi ®Êt g©y ¶nh hëng ®Õn søc
kháe, ®Õn chÊt lîng cuéc sèng con ngêi, g©y t¸c h¹i ®Õn ®êng h« hÊp ®Æc biÖt
lµ bÖnh phæi. C¸c h¹t bôi cã kÝch thíc trong kho¶ng 0,5 - 5m lµ nguy hiÓm nhÊt.
Khi c¸c h¹t bôi nµy vµo phæi t¹o thµnh nh÷ng khèi gi¶ u, hiÖn tîng nµy t¹o thµnh
c¸c phÇn x¬ h¹t lan truyÒn vµ tiÕn triÓn theo tÝnh chÊt g©y bÖnh bôi phæi -
silic. Bôi cßn ¶nh hëng ®Õn n¨ng suÊt vµ søc sèng cña c©y trång do lµm gi¶m qu¸
tr×nh quang hîp cña l¸.
- §èi víi ®éng vËt trªn c¹n: Nãi chung c¸c chÊt « nhiÔm do b·i r¸c g©y ra
®Òu rÊt nh¹y c¶m vµ cã h¹i ®Õn con ngêi vµ ®éng vËt. Tuy nhiªn b·i ch«n lÊp ®-
îc c¸ch ly vµ ®îc lÊp hµng ngµy, c¸ch xa khu vùc d©n c vµ kh«ng cã ®éng vËt quý
hiÕm nªn c¸c ¶nh hëng lµ kh«ng ®¸ng kÓ.
- HÖ thñy sinh: Níc th¶i rß rØ tõ b·i r¸c cã chøa hµm lîng chÊt h÷u c¬, chÊt
r¾n l¬ löng cao lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù suy gi¶m nång ®é oxy hßa tan trong
níc do vi sinh vËt sö dông oxy hßa tan ®Ó ph©n hñy c¸c chÊt h÷u c¬. Ngoµi ra cßn
ph¶i kÓ ®Õn c¸c chÊt ®éc h¹i nh kim lo¹i nÆng cã trong ®Êt, níc sÏ g©y ¶nh hëng
lín tíi ®éng thùc vËt.
r¸c cã thÓ ph¸t t¸n ®i nhiÒu km2 vµ cã thÓ bay vµo nhµ d©n g©y mÊt vÖ sinh,
¶nh hëng ®Õn sinh ho¹t hµng ngµy cña hä. Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña
b·i ch«n lÊp vµ sau khi ®ãng cöa sÏ cã thÓ x¶y ra nh÷ng sù cè t¹i b·i ch«n lÊp nh
sù cè ch¸y næ t¹i b·i, c¸c sù cè m«i trêng, sù cè sôt trµn chÊt th¶i…
Methane lµ khÝ nhÑ h¬n kh«ng khÝ nªn nã sÏ cã xu híng di chuyÓn lªn trªn
®Ó tho¸t ra khÝ quyÓn, khi gÆp líp ch¾n, líp ®Êt ch«ng thÊm bao phñ trªn mÆt
b·i r¸c, nã sÏ len lái qua c¸c khe nøt cña bÒ mÆt ®Êt ®Ó tho¸t ra ngoµi. KhÝ
methane cã mÆt trong kh«ng khÝ víi nång ®é tõ 5 – 15% nã sÏ g©y ch¸y næ. Do
®ã, ch¸y næ lµ mét mèi lo ng¹i lín cña b·i ch«n lÊp. B·i ch«n lÊp r¸c nÕu ®îc thiÕt
kÕ hÖ thèng thu gom khÝ th× c¸c kh¶ n¨ng g©y ch¸y næ sÏ ®îc h¹n chÕ ®Õn møc
thÊp nhÊt. Tuy nhiªn, cÇn lu ý b¶o qu¶n vµ vËn hµnh thÝch hîp hÖ thèng dÉn khÝ
gas cña b·i ch«n lÊp.
NÕu líp bao phñ trªn cïng cña b·i r¸c kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng chèng l¹i ma, giã…,
mét thêi gian sau khi ®ãng cöa (vµi n¨m hoÆc hµng chôc n¨m) bÒ mÆt b·i sÏ bÞ
mßn. Còng cã trêng hîp b·i ch«n lÊp sau khi ®ãng cöa sÏ bÞ con ngêi hay ®éng vËt
®µo bíi, lµm bÒ mÆt bao phñ cña líp chÊt th¶i lé ra, c¸c chÊt « nhiÔm ph©n t¸n
vµo kh«ng khÝ vµ vµo nguån níc. Líp bao phñ bÒ mÆt b·i r¸c còng cã thÓ bÞ ph¸
huû do líp c©y trång phÝa trªn cã bé rÔ lín vµ s©u. Trong trêng hîp nµy, ngoµi
viÖc chÊt « nhiÔm bÞ ph¸t t¸n vµo m«i trêng kh«ng khÝ, níc, c©y trång còng sÏ
hÊp thô c¸c chÊt cã h¹i trong b·i ch«n lÊp.
Sù gi¶m thÓ tÝch r¸c kh«ng ®Òu: Thµnh phÇn r¸c trong hè ch«n lÊp rÊt
kh¸c nhau, tõ khã ph©n huû ®Õn dÔ ph©n huû, nªn tèc ®é ph©n huû r¸c kh«ng
®Òu. Do ®ã g©y nªn sù gi¶m thÓ tÝch cña b·i th¶i kh«ng ®ång nhÊt, bÒ mÆt b·i
r¸c bÞ lón víi cêng ®é kh¸c nhau g©y nªn c¸c vÕt nøt.
Sù sôt lón kiÕn t¹o: HiÖn tîng sôt lón kiÕn t¹o thêng x¶y ra víi c¸c b·i ch«n
lÊp x©y dùng trªn nªn ®Þa chÊt kh«ng æn ®Þnh (®Þa h×nh ph©n c¾t hay vïng
®Êt yÕu).
3.2. Tæng quan vÒ b·i ch«n lÊp chÊt th¶i trªn thÕ giíi
Ch«n lÊp hîp vÖ sinh lµ mét ph¬ng ph¸p kiÓm so¸t sù ph©n huû cña chÊt
th¶i r¾n khi chung ®îc ch«n nÐn vµ phñ lÊp bÒ mÆt. CTR trong b·i ch«n lÊp sÏ
bÞ tan r÷a nhê qu¸ tr×nh ph©n huû sinh häc bªn trong ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cuèi cïng
lµ c¸c chÊt giµu dinh dìng nh axit h÷u c¬, c¸c hîp chÊt amon vµ mét sè khÝ nh
CO2, CH4.
Nh vËy ch«n lÊp hîp vÖ sinh chÊt th¶i r¾n ®« thÞ võa lµ ph¬ng ph¸p tiªu
huû sinh häc, võa lµ biÖn ph¸p kiÓm so¸t c¸c th«ng sè chÊt lîng m«i trêng trong qu¸
tr×nh ph©n huû chÊt th¶i khi ch«n lÊp.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc nhiÒu ®« thÞ trªn thÕ giíi ¸p dông trong qu¸ tr×nh xö lý
r¸c th¶i. VÝ dô ë Hoa Kú trªn 80% lîng r¸c th¶i ®« thÞ ®îc xö lý b»ng ph¬ng ph¸p
nµy; hoÆc ë c¸c níc Anh, NhËt B¶n… còng h×nh thµnh c¸c b·i ch«n lÊp r¸c vÖ
sinh theo kiÓu nµy.
Singapore lµ mét níc nhá kh«ng cã nhiÒu ®Êt ®ai ®Ó ch«n lÊp r¸c nh
nh÷ng quèc gia kh¸c nªn ®· hä ®· xö lý r¸c b»ng viÖc kÕt hîp gi÷a ph¬ng ph¸p ®èt
vµ ch«n lÊp. C¶ níc Singapore cã 3 nhµ m¸y ®èt r¸c. Tuy nhiªn nh÷ng thµnh phÇn
chÊt th¶i r¾n kh«ng ch¸y ®îc hä ®em ch«n lÊp ë ngoµi biÓn. B·i ch«n lÊp r¸c
SemaKau ®îc x©y dùng b»ng c¸ch ®¾p ®ª ng¨n níc biÓn ë mét ®¶o nhá ngoµi
kh¬i Singapore. Tuy nhiªn ®Ó ®em ®i ch«n lÊp, r¸c th¶i cña hä còng ®îc ph©n
lo¹i t¹i c¸c trung t©m ph©n lo¹i r¸c. ë ®©y r¸c th¶i còng ®îc ph©n lo¹i ra thµnh 2
thµnh phÇn lµ thµnh phÇn ch¸y ®îc vµ thµnh phÇn kh«ng ch¸y ®îc. Nh÷ng chÊt
ch¸y ®îc ®îc chuyÓn tíi c¸c nhµ m¸y xö lý ®èt r¸c cßn nh÷ng thµnh phÇn kh«ng
ch¸y ®îc ®îc chuyÓn ®Õn c¸c c¶ng trung chuyÓn, chë ra xµ lan vµ chuyÓn ®Õn
b·i ch«n lÊp ë xa ngoµi kh¬i. Nh vËy c¸c c«ng ®o¹n cña hÖ thèng qu¶n lý r¸c th¶i ë
Singapore ho¹t ®éng rÊt nhÞp nhµng vµ ¨n khíp nhau tõ kh©u thu gom, ph©n lo¹i
vµ vËn chuyÓn.
Nh vËy, nh÷ng u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p ch«n lÊp hîp vÖ sinh nµy cã thÓ
kÓ ®Õn nh sau:
Cã thÓ xö lý mét lîng lín CTR.
Chi phÝ ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng cña b·i ch«n lÊp kh«ng qu¸ cao.
Do bÞ nÐn chÆt vµ phñ ®Êt lªn trªn nªn c¸c lo¹i c«n trïng, chuét bä, ruåi
muçi khã cã thÓ sinh s«i n¶y në.
C¸c hiÖn tîng ch¸y ngÇm hay ch¸y bïng Ýt cã kh¶ n¨ng x¶y ra, ngoµi ra cßn
gi¶m thiÓu ®îc mïi h«i thèi g©y « nhiÔm m«i trêng kh«ng khÝ.
Lµm gi¶m « nhiÔm m«i trêng níc ngÇm vµ níc mÆt.
Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng b·i ch«n lÊp chóng ta cã thÓ thu håi khÝ
ga phôc vô ph¸t ®iÖn hoÆc c¸c ho¹t ®éng kh¸c.
B·i ch«n lÊp lµ mét ph¬ng ph¸p xö lý CTR kh«ng ®ßi hái c¸c qu¸ tr×nh xö
lý kh¸c nh xö lý cÆn, xö lý c¸c chÊt kh«ng thÓ sö dông, lo¹i bá ®é Èm
(trong ph¬ng ph¸p thiªu r¸c, ph©n huû sinh häc…
HiÖn nay trªn thµnh phè, ch«n lÊp lµ gi¶i ph¸p phæ biÕn nhÊt ®Ó xö lý
chÊt th¶i trªn thµnh phè cã h¬n 100 b·i ch«n lÊp lín nhá kh¸c nhau. C¸c b·i ch«n lÊp
®ang ë hiÖn tr¹ng:
+ §a sè c¸c b·i r¸c kh«ng ®îc x©y dùng thiÕt kÕ theo quy ®Þnh, nhiÒu b·i chØ lµ
sö dông ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh chç lâm ®Ó ®æ r¸c;
+ C¸c b·i ®Òu kh«ng cã hÖ thèng thu gom vµ xö lý níc r¸c, khi r¸c sau khi ®æ
kh«ng ®îc phñ lÊp kû g©y bèc mïi vµ t¹o ®iÒu kÖn h×nh thµnh c¸c æ con trïng
g©y bÖnh.
+ NhiÒu b·i ®îc ®Æt ë vÞ trÝ kh«ng thÝch hîp, cã ®Þa h×nh cao h¬n khu vùc
d©n c vµ s«ng (kªnh) nªn khi níc ma xuèng kÐo theo c¸c chÊt b¸n tõ b·i r¸c.
+ C¸c b·i r¸c thêng ch«n nhiÒu lo¹i chÊt th¶i víi nhau kÓ c¶ chÊt th¶i y tÕ, chÊt
th¶i nguy h¹i ®iÒu ®ã ®ang lµ mèi nguy c¬ tiÒm Èm ®Õn m«i trêng vµ søc khoÎ
con ngêi.
3.3.1.2. HiÖn tr¹ng c¸c BCL chÊt th¶i ë thÞ x· Phan Rang - Th¸p Chµm
T¹i thÞ x· Phan Rang - Th¸p Chµm, chÊt th¶i r¾n ®îc xö lý b»ng ph¬ng
ph¸p ch«n lÊp. Toµn bé lîng r¸c thu ®îc ®a ra ch«n lÊp t¹i b·i Cµ §ó theo ph¬ng
thøc tù do. §©y lµ mét b·i r¸c tù nhiªn, réng kho¶ng 25.400 m 2, c¸ch trung t©m thÞ
x· 7 km, ®· sö dông tõ nhiÒu n¨m nay (tríc 1975). Qua ®iÒu tra thùc tÕ cho thÊy,
b·i ch«n lÊp nµy kh«ng ®¹t tiªu chuÈn vÖ sinh. Ph¬ng ph¸p ch«n lÊp kh«ng ®óng
quy c¸ch, l¹i ë gÇn khu d©n c (c¸ch 150 - 500 m). V× vËy, b·i r¸c ®· g©y ¶nh hëng
nghiªm träng tíi søc khoÎ nh©n d©n khu vùc xung quanh còng nh c«ng nh©n lµm
viÖc t¹i b·i. HiÖn nay b·i ch«n lÊp Cµ §ó ®· ®Çy, lîng r¸c ®æ vµo b·i ph¶i xö lý
b»ng ph¬ng ph¸p ®èt thñ c«ng t¹o ra mïi khã chÞu còng nh c¸c khÝ ®éc h¹i nh
dioxin, furan…do nhiÖt ®é ®èt thÊp.
Ngoµi b·i r¸c Cµ §ó, xen lÉn trong c¸c khu d©n c ë 13 x·, phêng cã trªn 10
b·i tù nhiªn víi tæng diÖn tÝch 4000 m2 tån t¹i tõ l©u ®êi, cha cã biÖn ph¸p gi¶i
quyÕt h÷u hiÖu, hiÖn ®ang g©y « nhiÔm m«i trêng ë møc b¸o ®éng.
3.3.1.3. HiÖn tr¹ng c¸c BCL chÊt th¶i ë thµnh phè Thanh Hãa
T¹i Thµnh phè Thanh Ho¸, tríc n¨m 2002, r¸c th¶i ®îc xö lý b»ng c¸ch ®em
®i ch«n lÊp t¹i b·i r¸c §«ng H¬ng. Tuy nhiªn, r¸c th¶i sau khi chuyÓn ®Õn kh«ng
®îc xö lý theo ®óng quy tr×nh vµ kü thuËt cña b·i ch«n lÊp hîp vÖ sinh, mµ chi
mang tÝnh chÊt xö lý s¬ bé nªn bèc mïi h«i thèi, g©y « nhiÔm m«i trêng kh«ng
khÝ. §Æc biÖt, níc tõ b·i r¸c ngÊm xuèng ®Êt g©y « nhiÔm ®Êt, nguån níc mÆt
còng nh níc ngÇm trong Thµnh phè.
Tõ n¨m 2002, Thµnh phè ®· ®Çu t x©y dùng khu xö lý míi t¹i phêng Phó
S¬n víi tæng diÖn tÝch mÆt b»ng 41.885 m2 vµ tæng vèn ®Çu t lµ 14,5 tû ®ång.
Quy tr×nh xö lý t¹i b·i ®îc thùc hiÖn nh sau:
R¸c th¶i sau khi ®îc thu gom tõ Thµnh phè sÏ vËn chuyÓn b»ng xe chuyªn dông vÒ
b·i. T¹i b·i, r¸c sÏ ®îc ®a sang khu ñ sau ®ã trén víi v«i bét, ph©n xÝ bïn ë c¸c bÓ
tù ho¹i vµ ho¹t chÊt khö mïi. R¸c ®æ trong khu ñ theo tõng l« ë trªn mÆt ®îc phñ
mét líp mïn r¸c th« dÇy 30cm. Sau khi l« ñ ®· ®Çy r¸c th× chuyÓn sang ñ ë l« tiÕp
theo. Thêi gian ñ tèi thiÓu lµ 12 th¸ng, sau ®ã r¸c ®· ñ ®îc ®a ra ph©n lo¹i:
+ S¾t thÐp, thuû tinh, chai lä, nilon, nhùa .. sÏ ®îc lµm s¹ch vµ ®a ®Õn c¸c
c¬ së s¶n xuÊt ®Ó t¸i sö dông l¹i.
+ C¸c vËt phÈm h÷u c¬, cµnh l¸, c©y que ®· ¶i nhng cha ph©n huû thµnh
mïn…sÏ ®îc chuyÓn l¹i khu ñ r¸c lµm líp phñ mÆt trªn c¸c l« ñ r¸c míi.
+ Mïn r¸c mÞn ®îc ®ãng bao PE ®a ®Õn c¸c c¬ së s¶n xuÊt n«ng l©m
nghiÖp lµm ph©n bãn.
+ C¸c vËt phÈm th¶i lo¹i kh«ng thÓ ph©n huû nh x¬ng, sõng, c¸c lo¹i chÊt dÎo
kh«ng thÓ t¸i sö dông… sÏ ®îc ch«n vÜnh viÔn t¹i khu ch«n lÊp.
Tuy nhiªn, hiÖn t¹i b·i r¸c ®ang ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt xö lý th« s¬, r¸c
th¶i ®îc mang ®Õn vµ ®æ vµo c¸c «, chØ cã h×nh thøc phun chÕ phÈm khö mïi,
sau ®ã dïng m¸y ñi dån r¸c mµ kh«ng cã h×nh thøc xö lý nµo kh¸c.
MÆc dï ®· ®îc ®Çu t thiÕt bÞ cho kh©u ph©n lo¹i sau khi ñ t¹i b·i nhng
cho ®Õn nay, bé phËn nµy vÉn kh«ng ho¹t ®éng ®îc, v× vËy khèi lîng r¸c dù kiÕn
sÏ ®îc ph©n lo¹i vµ tËn dông lµm ph©n bãn hoÆc t¸i chÕ vÉn gi÷ nguyªn, céng
thªm khèi lîng r¸c ph¸t th¶i cña thµnh phè ngµy cµng gia t¨ng, do ®ã, b·i xö lý dù
kiÕn sÏ ho¹t ®éng trong thêi h¹n 10 n¨m nhng chØ míi ®i vµo ho¹t ®éng h¬n 2 n¨m
th× diÖn tÝch trèng cßn l¹i cßn l¹i rÊt Ýt, chØ kho¶ng 10%. §Õn cuèi n¨m 2006, b·i
®· kh«ng cßn chç trèng ®Ó chøa r¸c. MÆt kh¸c, mÆc dï hiÖn t¹i b·i r¸c Phó S¬n
cã vÞ trÝ c¸c khu d©n c gÇn nhÊt Ýt nhÊt lµ 600m, tuy nhiªn, trong t¬ng lai, khi
quy ho¹ch diÖn tÝch ®Êt Thµnh phè më réng th× vÞ trÝ cña b·i r¸c Phó S¬n kh«ng
cßn phï hîp, ph¶i di dêi ®Õn n¬i kh¸c.
3.3.1.4. HiÖn tr¹ng BCL chÊt th¶i ë ThÞ x· Cao B»ng
ThÞ x· Cao B»ng hiÖn cha cã c«ng nghÖ xö lý r¸c th¶i, do vËy sù « nhiÔm
cña b·i r¸c Khuæi KÐp - B·i r¸c cò cña thÞ x· t¹i ®åi Khau Phiªng ®· ë møc b¸o
®éng.
B·i ®æ r¸c th¶i t¹i ®åi Khau Phiªng lµ c«ng tr×nh thi c«ng ®îc C«ng ty M«i
trêng §« thÞ tiÕn hµnh theo ®óng ®å ¸n thiÕt kÕ, vµ ®· ®îc c¸c ngµnh nghiÖm
thu ®Ó ®a b·i r¸c vµo sö dông. Trong ®iÒu kiÖn x· héi ë Cao B»ng t¹i thêi ®iÓm
®ã, dù ¸n ®¸nh gi¸ r»ng ®Þa ®iÓm ®åi Khau Phiªng t¬ng ®èi hîp lý vÒ mäi mÆt,
xa ®Çu nguån níc, ®Þa ®iÓm d©n c (d©n c chØ sèng ë trong nh÷ng vïng l©n cËn
khu x©y dùng b·i r¸c kho¶ng c¸ch gÇn nhÊt tõ ®Þa ®iÓm thùc hiÖn dù ¸n ®Õn
nhµ d©n 2 km); DiÖn tÝch mÆt b»ng chÝnh réng 3,5 ha theo tiªu chuÈn, tuy nhiªn
cßn h¬i hÑp, nhng cã thÓ ph¸t triÓn xung quanh ®¹t tíi 5 ha.
Theo thiÕt kÕ dù ¸n x©y dùng b·i r¸c n¨m 1996: toµn bé mÆt b»ng chøa r¸c
chØ cÊu t¹o b»ng nÒn ®Êt ®îc g¹t ph¼ng, nh½n, mÆt chç ®¾p ®Êt dïng xe lu lÌn
chÆt víi hÖ sè K = 0,95. §êng néi bé trong khu vùc b·i dµi 229 m, cã kÕt cÊu mÆt
®êng bª t«ng sái. Cø 5 m chiÒu dµi cã 1 khe co gi·n réng 10 cm lãt c¸t dµy 50. §Ó
ng¨n c¸ch sù ph¸ ho¹i cña sóc vËt nh: tr©u, bß… vµ ®Ó gi¶m nång ®é bôi tõ b·i r¸c
sang khu vùc l©n cËn, mét hµng rµo bao quanh khu vùc b·i ®îc x©y dùng b»ng
g¹ch cã 2 lo¹i:
®óng ®îc nh trong b¸o c¸o kh¶ thi x©y dùng ®· ®Ò ra, g©y « nhiÔm m«i trêng
trong vµ ngoµi khu vùc.
3.3.1.5. HiÖn tr¹ng BCL chÊt th¶i ë Hµ Néi
HiÖn nay, CTR cña thµnh phè Hµ Néi chñ yÕu ®îc xö lý t¹i Khu liªn hîp
xö lý chÊt th¶i Nam S¬n – Sãc S¬n. ViÖc thiÕt kÕ vµ x©y dùng b·i xö lý vµ ch«n
lÊp chÊt th¶i c«ng nghiÖp (CTCN) víi diÖn tÝch tÝch 5,15 ha n»m trong khu Liªn
hiÖp xö lý chÊt th¶i r¾n Nam S¬n - Sãc S¬n - Hµ Néi nh»m xö lý vµ ch«n lÊp
chÊt th¶i c«ng nghiÖp ph¸t sinh ®Õn n¨m 2010 trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi
mét c¸ch an toµn.
B·i xö lý vµ ch«n lÊp chÊt th¶i nµy ®îc ®Æt ë phÝa B¾c cña khu Liªn
hiÖp xö lý chÊt th¶i r¾n Nam S¬n, gåm c¸c h¹ng môc ®Ò xuÊt:
+ B·i ch«n lÊp: réng 1,0 ha, gåm c¸c « d¹ng hµo cã m¸i che. Dù kiÕn ch«n lÊp
120.000 m3 chÊt th¶i.
+ Khu xö lý trung gian: 4.992 m 2, gåm: Khu vùc dµnh lµm s©n lu chøa chÊt th¶i
cha ®îc xö lý; khu vùc giµnh cho thiÕt bÞ tiÕp nhËn chÊt th¶i láng; chÊt th¶i r¾n;
khö níc; lß ®èt mini; thiÕt bÞ trung hßa; thiÕt bÞ æn ®Þnh/hãa r¾n; lu chøa chÊt
th¶i r¾n ®· ®îc hãa r¾n.
+ Khu lu chøa t¹m thêi: 3.840 m2
+ ¤ ch«n lÊp chÊt th¶i ®Æc biÖt: 1.280 m2.
+ Khu hµnh chÝnh: 1.000 m2 (nhµ hµnh chÝnh, phßng thÝ nghiÖm, khu t¾m
vµ vÖ sinh cho nh©n viªn, phßng ¨n tra, nhµ kho, nhµ xëng b¶o dìng thiÕt bÞ, nhµ
xe vµ c¸c thiÕt bÞ chuyªn dông).
+ Kho lu chøa chÊt th¶i cha ®îc xö lý: 3.840 m2
+ Khu nhµ b¶o vÖ, tr¹m c©n xe: 49 m2
+ Tr¹m röa xe: 50 m2
+ Vïng ®Öm: 7.530 m2 bao gåm hµng rµo, d¶i c©y xanh, ®êng bao, r·nh thu
gom níc ma vµ níc mÆt.
+ HÖ thèng ®êng néi bé: 5.100 m2
+ Khu vùc ph¸t triÓn trong t¬ng lai: 17.656 m2
+ B·i r¸c hë sÏ g©y « nhiÔm kh«ng khÝ do qu¸ tr×nh ph©n huû r¸c t¹o thµnh
c¸c khÝ cã mïi h«i thèi. MÆt kh¸c ë c¸c b·i r¸c hë cßn cã thªm hiÖn tîng ch¸y ngÇm
hay cã thÓ ch¸y thµnh ngän löa sÏ g©y nguy hiÓm vµ « nhiÔm kh«ng khÝ.
C¸c chÊt « nhiÔm trong níc rß rØ gåm c¸c chÊt ®îc h×nh thµnh trong qu¸
tr×nh ph©n huû sinh häc, ho¸ häc, nh×n chung møc ®é « nhiÔm trong níc rß rØ kh¸
cao:
- COD: tõ 3000 - 45.000 mg/l
- N-NH3: tõ 10 - 800 mg/l
- BOD5: tõ 2000 - 30.000 mg/l
- TOC (Carbon h÷u c¬ tæng céng): 1500 - 20.000 mg/l
H×nh 3.3- B·i r¸c th¶i b¶n Khoang (®ang sö dông) - S¬n La
3.4. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong qu¶n lý chÊt th¶i r¾n ë TP S¬n La
Trong c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t trªn ®Þa bµn TP S¬n La cßn
tån t¹i rÊt nhiÒu vÊn ®Ò nh:
- ViÖc ph©n lo¹i r¸c th¶i cha ®îc quan t©m, ®iÒu nµy cã thÓ thÊy t¹i b·i r¸c cña
TP, thµnh phÇn chÊt th¶i sinh ho¹t, c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, kh« ít... ®îc ®æ
th¶i chung víi nhau;
- PhÇn lín chÊt th¶i r¾n t¹i TP vÉn cha ®îc xö lý ®óng quy ®Þnh mµ míi chØ lµ
®æ thµnh b·i hë. V× vËy viÖc « nhiÔm m«i trêng ®Êt, níc, kh«ng khÝ lµ kh«ng
thÓ tr¸nh khái;
- HÖ thèng thu gom vµ vËn chuyÓn r¸c cßn thiÕu vµ s¬ sµi, cha ®¶m b¶o thu gom
toµn bé lîng r¸c th¶i ph¸t sinh trªn ®Þa bµn;
- Cha cã b·i ch«n lÊp chÊt th¶i hîp vÖ sinh, cha cã c¬ së chÕ biÕn chÊt th¶i r¾n.
ViÖc qu¶n lý chÊt th¶i r¾n cßn l¹c hËu vµ kÐm hiÖu qu¶.
Qua phÇn trªn ta thÊy vÊn ®Ò nãng báng hiÖn nay trong c¶ níc nãi chung
vµ TP S¬n La nãi riªng lµ vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng do r¸c th¶i ®« thÞ g©y ra, cã
nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã nguyªn nh©n chñ yÕu lµ cha cã n¬i ch«n lÊp phï hîp
vµ ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn vÖ sinh m«i trêng còng nh yªu cÇu vÒ kü thuËt ®Ó ®¶m
b¶o vÒ m«i trêng vµ søc khoÎ cña ngêi d©n.
V× vËy ®Ó x©y dùng ®îc b·i ch«n lÊp chÊt th¶i hîp vÖ sinh cho TP S¬n
La ta cÇn ph¶i tiÕn hµnh thu thËp sè liÖu, kh¶o s¸t thùc ®Þa, lÊy mÉu, ph©n tÝch
tõ ®ã cã c¬ së tÝnh to¸n còng nh dùa vµo c¸c tiªu chuÈn vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ ®Ó
thiÕt kÕ b·i ch«n lÊp ®óng tiªu chuÈn, hîp vÖ sinh nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Æt
ra.
C¸c Tiªu chuÈn ViÖt Nam vÒ m«i trêng (TCVN) vµ Tiªu chuÈn x©y dùng
ViÖt Nam 261 – 2001 - B·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n - Tiªu chuÈn thiÕt kÕ.
4.3. Ph¬ng ph¸p thu thËp
C¸c tµi liÖu thu thËp t¹i Së Tµi nguyªn vµ M«i trêng S¬n La nh: b¶n ®å quy
ho¹ch sö dung ®Êt Thµnh phè S¬n La ®Õn 2020, b¸o c¸o hiÖn tr¹ng m«i trêng
hµng n¨m cña tØnh. Thu thËp tõ C«ng ty M«i trêng ®« thÞ S¬n La c¸c tµi liÖu vÒ
lîng r¸c ph¸t sinh, thµnh phÇn r¸c, tû träng, hiÖn tr¹ng thu gom vµ xö lý r¸c trªn ®Þa
bµn thµnh phè S¬n La. Thu thËp tõ UBND thµnh phè S¬n La c¸c sè liÖu vÒ d©n
sè, ®iÒu kiÖn tù nhiªn: ®Þa chÊt, ®Þa h×nh, ®Þa m¹o, ®Êt, khÝ tîng thuû v¨n;
hiÖn tr¹ng vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph¬ng. C¸c tµi liÖu
nµy cã thÓ thu thËp ë d¹ng file, photo copy hoÆc scan.
Thu thËp tõ internet c¸c v¨n b¶n vµ c¸c quy ®Þnh ®èi víi viÖc x©y dùng
BCL chÊt th¶i r¾n hîp vÖ sinh; c¸c Tiªu chuÈn ViÖt Nam vÒ m«i trêng, c¸c m«
h×nh BCL chÊt th¶i r¾n hîp vÖ sinh…
4.4. Ph¬ng ph¸p chØnh lý tµi liÖu thu thËp
Tµi liÖu thu thËp tõ rÊt nhiÒu nguån kh¸c nhau nªn cÇn ph¶i tiÕn hµnh
chØnh lý b»ng ph¬ng ph¸p tæng hîp, ph©n tÝch tµi liÖu, lËp kÕ ho¹ch nghiªn cøu,
lªn b¶n ®å, øng dông tin häc trong qu¸ tr×nh xö lý, tæng hîp vµ ph©n tÝch sè liÖu,
so s¸nh víi c¸c tiªu chuÈn ViÖt Nam vµ viÕt b¸o c¸o, cô thÓ nh sau:
Ph¬ng ph¸p LiÖt kª: liÖt kª tÊt c¶ c¸c nguån tµi liÖu thu thËp ®îc, bao gåm
c¸c tµi liÖu g×? nguån gèc ?
Ph¬ng ph¸p thèng kª: thèng kª tÊt c¶ c¸c tµi liÖu thu thËp ®îc theo c¸c môc
®Ých sö dông vµ s¾p sÕp thµnh hÖ thèng.
Ph¬ng ph¸p so s¸nh : so s¸nh c¸c tµi liÖu thu thËp ®îc víi nhau, víi c¸c tiªu
chuÈn vµ c¸c tµi liÖu kh¸c.
Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ : sau khi so s¸nh c¸c tµi liÖu víi nhau cÇn lo¹i trõ c¸c tµi
liÒu ®· cò, vµ c¸c tµi liÖu kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i.
Ph¬ng ph¸p chän läc : c¸c th«ng cÇn ®îc chon läc cho phï hîp víi yªu cÇu vµ
kh«ng bÞ trïng nhau.
Dïng m¸y ®Þnh vÞ GPS mini Trimble ®é chÝnh x¸c cao, GPS Garmin cÇm
tay ®Ó x¸c ®Þnh täa ®é khu vùc dù ¸n, täa ®é c¸c ®iÓm lÊy mÉu ®Ó ®¸nh dÊu
trªn b¶n ®å, chôp ¶nh c¸c khu vùc dù kiÕn x©y dùng nh: Khu vùc ch«n lÊp, khu
vùc ®æ r¸c, khu cæng, nhµ nghØ ca... §ång thêi tiÕn hµnh miªu t¶ b»ng trùc quan
xung quanh khu ch«n lÊp, ghi chÐp vµo nhËt ký.
5.3.2. LÊy mÉu kh«ng khÝ
Ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh lÊy mÉu theo tiªu chuÈn. Quy tr×nh lÊy mÉu phô
thuéc vµo tõng lo¹i th«ng sè cÇn ®o ®¹c.
5.3.2.1. §èi víi mÉu khÝ
TiÕn hµnh lÊy mÉu theo ph¬ng ph¸p khoan kh¶o s¸t ®Þa chÊt c«ng tr×nh,
®é s©u 14 m, thµnh 3 líp cô thÓ t¹i c¸c tuyÕn dù kiÕn thiÕt kÕ « ch«n lÊp, dùa
theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t s¬ bé vµ quy m« c«ng tr×nh ®Ó bè trÝ sè lîng c¸c lç khoan
thÝch hîp, nh vËy ë ®©y ta sÏ bè trÝ 5 lç khoan (01 lç khoan ë ngay trong b·i ch«n
lÊp, 02 lç khoan n»m xung quanh b·i, 01 lç khoan ë bªn ngoµi c¸ch b·i 100m vµ 01
lç khoan c¸ch b·i 300m) (thÓ hiÖn trong b¶n vÏ sè
+ Xem xÐt ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè khÝ tîng tíi sè liÖu ( trêi ma, trêi n¾ng, thêi
gian).
+ Xem xÐt ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè ®Þa h×nh c¶nh quan tíi chuçi sè liÖu.
TÊt c¶ c¸c th«ng tin trªn cho phÐp ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña chuçi sè liÖu ®· cã vµ
kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh ch¬ng tr×nh quan tr¾c (vÞ trÝ, thêi gian ®o).
- LËp b¸o c¸o tæng kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®èi tîng. ë ®©y tËp trung vµo c¸c
®iÓm:
+ Ph«ng m«i trêng cña c¸c yÕu tè xÐt (nång ®é bôi ph«ng).
+ C¸c gi¸ trÞ cùc ®¹i cña yÕu tè m«i trêng
+ Quan hÖ gi÷a c¸c sè liÖu ®o ®¹c víi c¸c yÕu tè m«i trêng cÇn quan tr¾c.
+ So s¸nh c¸c chuçi sè liÖu víi tiªu chuÈn m«i trêng.
+ Kh¶ n¨ng ®a ra c¸c chØ tiªu kiÓm so¸t « nhiÔm.
Sau khi cã kÕt qu¶ thÝ nghiÖm thÝ nghiÖm hiÖn trêng, ta tiÕn hµnh
chØnh lý ®Ó cã tÝnh chÝnh x¸c nhÊt. Ph¬ng ph¸p chØnh lý thêng sö dông lµ to¸n
häc vµ x¸c suÊt thèng kª ®Ó tÝnh to¸n.
6.2. ThÝ nghiÖm trong phßng( ph©n tÝch mÉu, thÝ nghiÖm m« h×nh…)
Ph¬ng ph¸p nµy cho phÐp ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ ®îc tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña
®èi tîng cÇn quan tr¾c.
6.2.1. Môc ®Ých, nhiÖm vô
C«ng t¸c thÝ nghiÖm trong phßng cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®Ó thu ®îc kÕt qu¶
ph©n tÝch c¸c chØ tiªu vÒ hiÖn tr¹ng chÊt lîng m«i trêng: khÝ, níc, ®Êt ®Ó ®a ra
kÕt qu¶, dùa vµo ®ã ®Ó tÝnh to¸n, thiÕt kÕ.
6.2.2. Khèi lîng
Ph©n tÝch mÉu kh«ng khÝ: Ph©n tÝch c¸c chØ tiªu CO, SO 2, NO2, hµm lîng
bôi víi sè lîng mÉu lµ 08 mÉu.
Ph©n tÝch mÉu níc: Ph©n tÝch c¸c chØ tiªu: BOD5, COD, SS, DO, NH4-N,
NO3-N, NO2-N, Cu, Fe, As, Cd, Pb, Mn, Cr, tæng coliform víi sè lîng mÉu lµ 04
mÉu.
Ph©n tÝch mÉu ®Êt: ph©n tÝch c¸c chØ tiªu c¬ lý cña ®Êt: ®é Èm, thµnh
phÇn h¹t, hÖ sè nÐn lón cña ®Êt... víi sè lîng mÉu tiÕn hµnh thÝ nghiÖm lµ 09
mÉu.
6.2.3. Ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh
Dïng c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc ë trong phßng thÝ nghiÖm ®Ó ph©n tÝch c¸c
chØ tiªu theo yªu cÇu ®Ò ra.
6.2.4. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµ ph¬ng ph¸p chØnh lý
6.2.4.1. KÕt qu¶ quan tr¾c m«i trêng kh«ng khÝ
B¶ng 6.1- KÕt qu¶ quan tr¾c m«i trêng kh«ng khÝ, bôi
b·i r¸c b¶n P¸t - x· ChiÒng NgÇn
VÞ trÝ ®Þa lý: 21019’55’’ N 103058’28’’ E
(Ngµy 19 th¸ng 09 n¨m 2006)
kÕt qu¶
Th«ng §¬n §iÓ
TT §iÓm §iÓm §iÓm §iÓm §iÓm §iÓm §iÓm
sè vÞ m
®o 1 ®o 2 ®o 3 ®o 4 ®o 5 ®o 7 ®o 8
®o 6
1 Thêi gian 14h20 14h25 14h37 14h45 14h55 15h 15h05 15h10
Tèc ®é
2 m/s 1,4 1,2 0,5 0,8 0,4 1,3 0,5 1,5
giã
0
3 T C 28,1 28,2 28,0 28,6 28,7 27,4 27,4 27,3
4 §é Èm % 52,3 50,2 51,6 50 49,4 49,1 54,4 54,8
5 ¸p suÊt hPa 941,2 946,3 946,5 945,2 945,5 935,5 932,5 932,5
6 SO2 mg/m3 - - - - - - - -
7 CO mg/m3 - - - - - - - -
8 NO2 mg/m3 - - - - - - - -
9 O3 mg/m3 - - - - - - - -
Bôi l¬
10 mg/m3 0,02 0,05 0,01 0,03 0,06 0,04 0,03 0,02
löng
Ghi chó: DÊu g¹ch ngang (-) biÓu thÞ kh«ng ph¸t hiÖn thÊy trong khi ®o.
Nguån:
B¶ng 6.2- KÕt qu¶ quan tr¾c tiÕng ån b·i r¸c b¶n P¸t - x· ChiÒng NgÇn
(Ngµy 19 th¸ng 09 n¨m 2006)
kÕt qu¶
Th«ng §¬n §iÓ
TT §iÓm §iÓm §iÓm §iÓm §iÓm §iÓm §iÓm
sè vÞ m
®o 1 ®o 2 ®o 3 ®o 4 ®o 5 ®o 7 ®o 8
®o 6
1 TG 14h20 14h25 14h37 14h45 14h55 15h 15h05 15h10
00ml
Nguån:
- LuËt X©y dùng ®îc Quèc héi níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam th«ng
qua ngµy 26/11/2003 t¹i kú häp thø 4 khãa XI;
- NghÞ ®Þnh sè 16/2005/N§-CP ngµy 007/2/2005 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc qu¶n lý
dù ¸n ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh;
- LuËt B¶o vÖ m«i trêng ®îc Quèc héi níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
ban hµnh ngµy 29/11/2005 t¹i kú häp thø 8 khãa XI;
- NghÞ ®Þnh 80/CP ngµy 9/8/2006 cña ChÝnh phñ vÒ híng dÉn thi hµnh LuËt
B¶o vÖ M«i trêng 2005;
- NghÞ ®Þnh sè 21/2008/N§-CP: Söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh
sè 80/2006/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt vµ híng dÉn thi hµnh LuËt B¶o vÖ M«i trêng
2005;
- NghÞ ®Þnh sè 199/TTg cña Thñ tíng ChÝnh phñ ngµy 03/4/1997 vÒ nh÷ng biÖn
ph¸p cÊp b¸ch trong c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i r¾n ë c¸c ®« thÞ vµ khu c«ng
nghiÖp;
- ChØ thÞ sè 36 CT/TW ngµy 25/6/1998 cña Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng vÒ t¨ng c-
êng c«ng t¸c b¶o vÖ m«i trêng trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-
íc;
- QuyÕt ®Þnh sè 152/1999/Q§-TTg ngµy 10/7/1999 cña Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ
viÖc phª duyÖt chiÕn lîc qu¶n lý chÊt th¶i r¾n t¹i c¸c ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp
ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020 ;
- QuyÕt ®Þnh 1350/Q§-UB ngµy 19/5/2005 cña UBND tØnh S¬n La v/v: Cho
phÐp chñ ®Çu t lËp dù ¸n ®Çu t x©y dùng khu xö lý chÊt th¶i r¾n t¹i thÞ x· S¬n
La – tØnh S¬n La;
- TCVN 6696-2000: ChÊt th¶i r¾n - b·i ch«n lÊp hîp vÖ sinh yªu cÇu chung vÒ
b¶o vÖ m«i trêng.
- QuyÕt ®Þnh sè 22/2006/QD – BTNMT ngµy 18/12/2006 cña Bé trëng Bé Tµi
nguyªn vµ M«i trêng vÒ viÖc b¾t buéc ¸p dông tiªu chuÈn ViÖt Nam vÒ m«i tr-
êng.
- C¸c tiªu chuÈn, quy chuÈn ViÖt Nam vÒ m«i trêng:
TCVN 5937 – 2005: ChÊt lîng kh«ng khÝ – Tiªu chuÈn chÊt lîng kh«ng
khÝ xung quanh.
TCVN 5939 – 2005: ChÊt lîng kh«ng khÝ – Tiªu chuÈn khÝ th¶i c«ng
nghiÖp ®èi víi bôi vµ c¸c chÊt v« c¬.
TCVN 5945 – 2005: Níc th¶i c«ng nghiÖp – Tiªu chuÈn níc th¶i.
TCVN 505 – BYT: Tiªu chuÈn chÊt lîng níc sinh ho¹t theo quy ®Þnh cña Bé
Y tÕ.
TCVN 6706 – 2000: ChÊt th¶i nguy h¹i. Ph©n lo¹i.
TCVN 6705 – 2000: ChÊt th¶i r¾n kh«ng nguy h¹i. Ph©n lo¹i.
TCVN 5949 – 1998: TiÕng ån khu vùc céng ®ång vµ d©n c. Møc ån tèi ®a
cho phÐp.
TCVN 3985 – 1999: ¢m häc – Møc ån cho phÐp t¹i c¸c vÞ trÝ lµm viÖc.
TCVN 6962 – 2001: Tiªu chuÈn ViÖt Nam vÒ rung ®éng vµ chÊn ®éng.
QCVN 08:2008/BTNMT – Quy chuÈn kü thuËt quèc gia vÒ chÊt lîng níc
mÆt.
QCVN 09:2008/BTNMT – Quy chuÈn kü thuËt quèc gia vÒ chÊt lîng níc
ngÇm.
7.2.2. C¬ së thùc tiÔn
a. Dù ®o¸n khèi lîng r¸c th¶i trung b×nh ph¸t sinh hµng ngµy cña TP S¬n La ®Õn
n¨m 2030
C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn thÕ giíi cho thÊy khèi lîng r¸c th¶i ®« thÞ vµ
møc thu nhËp b×nh qu©n cã sù liªn quan t¬ng ®èi chÆt chÏ:
B¶ng 7.2. Dù b¸o khèi lîng chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t ph¸t sinh
cña Thµnh phè S¬n La ®Õn n¨m 2030
Khèi lîng
Tû Khèi l-
b×nh Tæng khèi
lÖ îng thu Khèi lîng
D©n sè qu©n lîng r¸c ph¸t
N¨m thu gom thu gom TÝch lòy
(ngêi) ®Çu ngêi sinh
gom (tÊn/ngµ (tÊn/n¨m)
(kg/ng- (tÊn/ngµy)
(%) y)
êi/ngµy)
2005 76188 0.53 40.38 60 24.23 8843.14
2006 79890 0.538 42.98 60 25.79 9412.80
2007 83592 0.546 45.64 60 27.38 9995.43
2008 87295 0.554 48.36 60 29.02 10591.15
2009 90997 0.562 51.14 60 30.68 11199.73
2010 94700 0.57 53.98 70 37.79 13791.63 13791.63
2011 97777.8 0.578 56.52 70 39.56 14439.72 28231.35
2012 100955.5 0.586 59.16 70 41.41 15115.36 43346.72
2013 104236.6 0.594 61.92 70 43.34 15819.67 59166.39
2014 107624.3 0.602 64.79 70 45.35 16553.80 75720.19
2015 111122.1 0.61 67.78 80 54.23 19793.06 95513.25
2016 114733.5 0.618 70.91 80 56.72 20704.35 116217.6
2017 118462.4 0.626 74.16 80 59.33 21653.97 137871.6
2018 122312.4 0.634 77.55 80 62.04 22643.45 160515.0
2019 126287.5 0.642 81.08 80 64.86 23674.37 184189.4
2020 129444.7 0.65 84.14 85 71.52 26104.15 210293.5
2021 132680.9 0.658 87.30 85 74.21 27086.07 237379.6
2022 135997.9 0.666 90.57 85 76.99 28100.76 265480.4
2023 139397.8 0.674 93.95 85 79.86 29149.27 294629.6
2024 142882.8 0.682 97.45 85 82.83 30232.64 324862.3
2025 146454.8 0.69 101.05 90 90.95 33196.19 358058.5
2026 150116.2 0.698 104.78 90 94.30 34420.60 392479.1
2027 153869.1 0.706 108.63 90 97.77 35685.48 428164.5
2028 157715.8 0.714 112.61 90 101.35 36992.09 465156.6
2029 161658.7 0.722 116.72 90 105.05 38341.73 503498.4
2030 165700.2 0.73 120.96 95 114.91 41943.28 545441.6
Tæng 2014.5 545441.64
Nh vËy tæng lîng r¸c th¶i ®a ra b·i hµng n¨m kho¶ng 13.792 tÊn/n¨m vµo
thêi ®iÓm b¾t ®Çu dù ¸n vµ t¨ng lªn kho¶ng 41.943 tÊn/n¨m vµo n¨m 2030.
Tõ b¶ng 7.2 cã thÓ dù ®o¸n ®îc tæng lîc r¸c ®îc thu gom vµ ®em ®i ch«n
lÊp cña TP S¬n La trong giai ®o¹n 2010 – 2030 lµ 545.441,64 tÊn.
7.2.3. C¬ së kü thuËt
7.2.3.1. §Æc ®iÓm chÊt th¶i r¾n thÞ x· S¬n La
ViÖc thiÕt kÕ ph¶i ®¶m b¶o sao cho tæng chiÒu dµy cña ®¸y lªn ®Õn
®Ønh cã thÓ tõ 15 – 25 m. Tuú thuéc vµo lo¹i h×nh cña b·i ch«n lÊp vµ ®iÒu
kiÖn c¶nh quan xung quanh b·i ch«n lÊp.
Tû lÖ diÖn tÝch x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phô trî: ®êng, ®ª kÌ, hÖ thèng
tho¸t níc, dÉn níc, nhµ kho, s©n b·i, hÖ thèng thu khÝ, hÖ thèng xö lý níc rØ r¸c,
hÖ thèng hµng rµo c©y xanh vµ c¸c c«ng tr×nh phô trî kh¸c trong b·i ch«n lÊp
chiÕm kho¶ng 25% tæng diÖn tÝch b·i.
Quy m« diÖn tÝch b·i ch«n lÊp ®îc lùa chän dùa theo Th«ng t liªn tÞch sè
01/2001/TTLT – BKHCNMT- BXD ban hµnh ngµy 18/01/2001 “Híng dÉn quy
®Þnh vÒ b¶o vÖ m«i trêng ®èi víi viÖc lùa chän, x©y dùng vµ vËn hµnh b·i ch«n
lÊp chÊt th¶i r¾n” th× quy m« nh sau:
B¶ng 7.3 Ph©n lo¹i quy m« b·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n ®« thÞ
TT Quy m« D©n sè Lîng chÊt th¶i DiÖn tÝch Thêi gian sö
b·i ch«n lÊp (ngµn ngêi) r¾n (TÊn/n¨m) b·i dông (n¨m)
(ha)
1 Lo¹i nhá 5 – 10 20.000 5 < 10
2 Lo¹i võa 100 – 350 65.000 10 – 30 10 – 30
3 Lo¹i lín 350 – 1.000 200.000 30 – 50 30 – 50
4 Lo¹i rÊt lín > 1.000 >200.000 > 50 > 50
Theo sè liÖu hiÖn tr¹ng tèc ®é gia t¨ng d©n sè ®Õn n¨m 2030 th× d©n sè
TP S¬n La lµ 165700.2 ngêi. Theo sè liÖu tÝnh to¸n vµ dù b¸o cho thÊy tæng lîng
chÊt th¶i r¾n cña khu vùc TP S¬n La vµo n¨m 2030 lµ 41943.28 tÊn/n¨m. Do ®ã,
nh×n vµo híng ph¸t triÓn më réng TP theo ®Ò ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tØnh
S¬n La, vµ dùa vµo b¶ng 7.3 trªn th× cã thÓ ph©n lo¹i ®Ó quy ho¹ch b·i ch«n lÊp
CTR cho khu vùc nµy ph¶i thuéc lo¹i võa víi diÖn tÝch lµ 10 ha
7.3.1.3 VÞ trÝ b·i ch«n lÊp
MÆc dï cã nhiÒu biÖn ph¸p xö lý nhng bÊt kú mét b·i chøa vµ xö lý CTR
nµo ®Òu g©y ¶nh hëng xÊu ®Õn m«i trêng xung quanh trong qu¸ tr×nh vËn hµnh
cña nã. VÞ trÝ BCL ph¶i gÇn n¬i s¶n sinh chÊt th¶i, nhng ph¶i cã kho¶ng c¸ch
thÝch hîp víi nh÷ng vïng d©n d gÇn nhÊt. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn c¸c vïng d©n
c nµy lµ lo¹i chÊt th¶i (møc ®é ®éc h¹i), ®iÒu kiÖn híng giã, nguy c¬ g©y lôt
léi…
§Þa ®iÓm BCL ph¶i xa s©n bay, khu d©n c…lµ n¬i cã khu vùc ®Êt trèng
v¾ng, tÝnh kinh tÕ kh«ng cao. §êng x¸ ®i ®Õn n¬i thu gom ph¶i ®ñ tèt vµ ®ñ
chÞu t¶i cho nhiÒu xe t¶i h¹ng nÆng ®i l¹i trong nhiÒu n¨m.
TÊt c¶ vÞ trÝ ®Æt BCL ph¶i ®îc quy ho¹ch c¸ch nguån níc cÊp sinh ho¹t vµ
nguån níc sö dông cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn l¬ng thùc thùc phÈm Ýt nhÊt lµ
1000 m. Ngoµi ra chó ý c¸c kho¶ng c¸ch ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho khu vùc xung
quanh.
CÇn ®Æc biÖt lu ý vÊn ®Ò sau:
B·i ch«n lÊp chÊt th¶i hîp vÖ sinh kh«ng ®îc ®Æt t¹i khu vùc ngËp lôt
Kh«ng ®îc ®Æt vÞ trÝ BCL chÊt th¶i hîp vÖ sinh ë nh÷ng n¬i cã tiÒm n¨ng níc
ngÇm lín
B·i ch«n lÊp chÊt th¶i hîp vÖ sinh ph¶i cã mét vïng ®Öm réng Ýt nhÊt 50 m
c¸ch biÖt víi bªn ngoµi. Bao bäc bªn ngoµi vïng ®Öm lµ hµng rµo b·i.
B·i ch«n lÊp hîp vÖ sinh ph¶i hßa nhËp víi c¶nh quan m«i trêng tæng thÓ trong
vßng b¸n kÝnh 1000 m (cã thÓ t¹o vµnh ®ai c©y xanh, c¸c m« ®Êt hoÆc c¸c h×nh
thøc kh¸c ®Ó bªn ngoµi b·i kh«ng nh×n thÊy ®îc).
7.3.1.4 §Þa chÊt c«ng tr×nh vµ thñy v¨n
§Þa chÊt tèt nhÊt lµ cã líp ®Êt ®¸ nÒn ch¾c vµ ®ång nhÊt, nªn tr¸nh vïng
®¸ v«i vµ tr¸nh c¸c vÕt nøt kiÕn t¹o, vïng ®Êt dÔ bÞ r¹n nøt. NÕu líp ®¸ nÒn cã
nhiÒu vÕt nøt vµ vì tæ ong th× ®iÒu cùc kú quan träng lµ ®¶m b¶o líp phñ bÒ
mÆt dÇy vµ thÈm thÊu chËm. VËt liÖu phñ bÒ mÆt thÝch hîp nhÊt lµ ®Êt cÇn
ph¶i mÞn ®Ó lµm chËm qu¸ tr×nh rß rØ, hµm lîng sÐt trong ®Êt cµng cao cµng
tèt ®Ó t¹o ra kh¶ n¨ng hÊp thô cao vµ thÈm thÊu chËm. Hçn hîp gi÷a ®Êt sÐt bïn
c¸t lµ lý tëng nhÊt. Kh«ng nªn sö dông c¸t sái vµ ®Êt h÷u c¬. §ång thêi viÖc lùa
chän vÞ trÝ b·i ch«n lÊp còng cÇn ph¶i xem xÐt ®Õn ®iÒu kiÖn khÝ hËu thñy
v¨n (híng giã, tèc ®é giã, Ýt ngËp lôt…)
NÕu nh c¸c ®iÒu kiÖn thñy v¨n kh«ng tháa m·n, BCL chÊt th¶i ®îc chän
ph¶i lãt b»ng nh÷ng chÊt sao cho chóng cã kh¶ n¨ng ng¨n ngõa « nhiÔm níc ngÇm
vµ c¸c nguån níc mÆt khu vùc l©n cËn. Cã nhiÒu kü thuËt lµm líp lãt, c¸c chÊt cã
thÓ sö dông lµm líp lãt nh: §Êt sÐt trÇm tÝch biÓn, nhùa ®êng, ho¸ chÊt tæng hîp
(c¸c polymer, cao su), c¸c mµng lãt tæng hîp.
Ngoµi ra, BCL cÇn cã hÖ thèng thu khÝ, níc rß rØ, tr¹m xö lý níc r¸c côc bé
hoÆc dÉn níc th¶i vµo mét khu vùc tiÕp nhËn níc th¶i chung ®Ó xö lý.
§Ó ®¶m b¶o cho b·i ch«n lÊp chÊt th¶i ho¹t ®éng, hµng ngµy chÊt th¶i ph¶i
®îc mang tíi vµ nÐn Ðp. Cuèi mçi ngµy, ®èng chÊt th¶i ®îc san b»ng, ®Çm nÐn
vµ dïng mét líp bao phñ kho¶ng 0,25m, nªn dïng lo¹i cã ®é sÐt thÊp. T¹i mét sè b·i
ch«n lÊp chÊt th¶i hiÖn ®¹i, chÊt th¶i ph¶i ®îc b¨m nhá, nÐn tèt vµ lÊp chÊt bao
phñ hµng ngµy. Quy tr×nh nµy tiÕp diÔn cho ®Õn khi b·i ch«n lÊp hoµn tÊt th×
phñ mét líp chÊt bao phñ kho¶ng 0,6m.
7.3.1.5 KhÝa c¹nh m«i trêng
Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ vËn hµnh BCL sÏ g©y nhiÒu t¸c ®éng ®Õn
m«i trêng. Nh b·i ch«n lÊp sÏ t¹o ra bôi do xö lý vµ vïi lÊp chÊt th¶i, chÊt th¶i t¬i
vµ sù ph©n hñy cña nã sÏ táa mïi h«i thèi…V× vËy khi lùa chän vÞ trÝ b·i ch«n
lÊp cÇn cè g¾ng bè trÝ b·i ch«n lÊp xa khái tÇm nh×n vµ xa c¸c khu vùc gi¶i trÝ,
®Þa ®iÓm nªn khuÊt giã vµ cã híng giã xa h¼n khu d©n c. Mét ®iÒu quan träng
n÷a lµ BCL kh«ng ë gÇn c¸c ng· t ®êng hoÆc kh«ng g©y c¶n trë nµo kh¸c ®èi víi
trôc ®êng giao th«ng chÝnh. Sau cïng lµ ph¶i gi÷ g×n khu vùc s¹ch sÏ, ®©y lµ kh¶
n¨ng ®¹t ®îc kÕt qu¶ tèt vÒ chi phÝ, hiÖu qu¶ vµ lµm gi¶m bít sù ®èi kh¸ng cña
c«ng chóng. T¨ng cêng sù thÝch nghi c¸c ®èi kh¸ng céng ®ång. §iÒu nµy thëng
næi lªn nh mét nh©n tè chÝnh ¶nh hëng ®Õn viÖc chän lùa cuèi cïng.
7.3.2 Ph©n tÝch lùa chän ®Þa ®iÓm
§Þa ®iÓm dù kiÕn x©y dùng BCL chÊt th¶i hîp vÖ sinh cÇn hÕt søc chó ý
nh÷ng vÊn ®Ò sau:
- §Þa h×nh: §Þa h×nh lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh
vÞ trÝ vµ quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc x¸c ®Þnh chiÒu s©u nÒn ®¸y còng nh ®é
cao ®ª bao chèng lò cña b·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n. Chän chiÒu cao tæng thÓ
cña b·i ch«n lÊp lµ 10m, trªn nh÷ng vïng ®Êt cã ®Þa h×nh trung b×nh ®Õn h¬i
cao (so víi khu vùc) th× phÇn ch×m cña b·i cã thÓ s©u 3m vµ phÇn næi cña b·i
lµ 7m ®ª bao cao 4m ®Ó cã thÓ chèng níc lò trµn vµo b·i.
- §Þa chÊt: Khi ®Æt ra ph¬ng ¸n b·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n lo¹i nöa ch×m nöa
næi th× cÇn quan t©m ®Õn mét sè c¸c th«ng sè nh: lo¹i trÇm tÝch, ®é chÆt vµ
tÝnh thÊm cña ®Êt. Dùa vµo tµi liÖu ®Þa chÊt – trÇm tÝch cña vïng dù ¸n,
®èi víi trÇm tÝch pleitosene cã vÎ thÝch hîp cho viÖc x©y dùng b·i ch«n lÊp
CTR h¬n c¶ v× lo¹i trÇm tÝch nµy cã thµnh phÇn c¬ giíi cña nÒn ®Êt chñ yÕu
lµ sÐt (>75%), ®é chÆt kh¸ lín, dung träng dao ®éng kho¶ng 1,4 – 1,6 g/cm 3,
®é thÊm níc kÐm (0,2 – 0,4 cm/giê) vµ trong trêng hîp ®îc ®Çm nÐn th× dung
träng cã thÓ lªn ®Õn 2g/cm3 vµ ®é thÊm xuèng kh¸ thÊp (0,1cm/giê)
Trong khu vùc dù ¸n kh«ng cã d©n c sinh sèng, kh«ng cã c¸c c«ng tr×nh v¨n
hãa, kh«ng cã di tÝch lÞch sö, danh lam th¾ng c¶nh.
Bã DiÔn
B¶n
P¸t
H×nh 7.1 - VÞ trÝ dù kiÕn x©y dùng b·i ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n hîp vÖ sinh
cho Thµnh phè S¬n La
Theo c¸c ®iÓm quan träng cÇn chó ý ë trªn vµ theo TCVN 6696 - 2000 vÒ
ChÊt th¶i r¾n - B·i ch«n lÊp hîp vÖ sinh vµ yªu cÇu chung vÒ b¶o vÖ m«i trêng,
ta cã thÓ lùa chän vÞ trÝ phï hîp dùa trªn nh÷ng chØ tiªu theo b¶ng 7.4 sau:
B¶ng 7.4- C¸c tiªu chÝ x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng b·i ch«n lÊp
ë TP S¬n La theo TCVN 6696-2000
BCL hîp vÖ sinh
C¸c chØ Yªu cÇu
TT B¶n P¸t §¸nh gi¸
tiªu TCVN 6696 - 2000
Thµnh phè S¬n La
- Tr¸nh nh÷ng vïng cã ®éng
Khu vùc ®îc nghiªn
®Êt, trît ®Êt, ®øt ®o¹n, vïng
§Þa chÊt cøu æn ®Þnh trong
má, vïng ®Êt yÕu, vïng cã §¹t yªu
§Þa chÊt nhiÒu n¨m, kh«ng cã
1 nhiÒu hiÖn tîng ®Þa chÊt cÇu
c«ng hiÖn tîng trît ®Êt,
c«ng t×nh tù nhiªn. TÝnh
tr×nh ®øt ®o¹n, vµ c¸c lç
chÊt c¬ lý ®¶m b¶o cho vËn
hæng
hµnh vµ ch«n lÊp
2 Quy Ph¶i n»m trong quy ho¹ch Phï hîp víi quy ho¹ch
Víi c¸c tiªu chÝ nªu trªn ®Þa ®iÓm x©y dùng khu ch«n lÊp chÊt th¶i r¾n ®îc
lùa chän lµ t¹i t¹i Bã DiÔn, B¶n P¸t, x· ChiÒng NgÇn, TP S¬n La, c¸ch trung t©m
TP S¬n La 15 km. §Þa ®iÓm ®îc lùa chän trªn c¬ së c¸c chØ tiªu tæng hîp liªn quan
®Õn quy ho¹ch TP, chØ tiªu x©y dùng, vËn hµnh b·i ch«n lÊp, ho¹t ®éng s¶n xuÊt
cña khu xö lý, ®Þa chÊt, thuû v¨n, chØ tiªu vÒ m«i trêng, v¨n ho¸, x· héi... §Þa
®iÓm nµy ®îc x¸c ®Þnh phï hîp víi quy ho¹ch chi tiÕt khu ®« thÞ míi x· ChiÒng
NgÇn, TP S¬n La.
7.4. Lùa chän vµ tÝnh to¸n d©y chuyÒn c«ng nghÖ
7.4.1. Lùa chän d©y chuyÒn c«ng nghÖ
7.4.1.1. Lùa chän m« h×nh vµ ph¬ng ¸n xö lý chÊt th¶i cho thµnh phè S¬n La
HiÖn nay trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu lo¹i c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i r¾n kh¸c
nhau tïy thuéc vµo tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ sù ph¸t triÓn cña mçi níc. C¸c ph¬ng
ph¸p xö lý r¸c th¶i chñ yÕu hiÖn nay ®îc thÓ hiÖn trong b¶ng so s¸nh c¸c ph¬ng
ph¸p xö lý r¸c th¶i díi ®©y:
Kh¶ n¨ng vµ
Ph¬ng
TT ¦u ®iÓm Nhîc ®iÓm ®iÒu kiÖn ¸p
ph¸p
dông
- ¸p dông cho tÊt
- Nguy c¬ « nhiÔm
c¶ c¸c lo¹i r¸c
m«i trêng cao nÕu
- C«ng nghÖ ®¬n gi¶n - §îc ¸p dông
Ch«n kh«ng ®îc kiÓm
1 - - Chi phÝ ®Çu t vµ vËn nhiÒu ë c¸c níc
lÊp so¸t chÆt chÏ
hµnh thÊp ®ang ph¸t triÓn,
- DiÖn tÝch chiÕm
cã diÖn tÝch ®Êt
®Êt lín
réng
- DiÖn tÝch chiÕm ®Êt
Ýt
- C«ng nghÖ vËn hµnh
- R¸c cã thµnh
®¬n gi¶n, chi phÝ ®Çu
phÇn h÷u c¬ cao
t kh«ng cao
Ph¬ng - §ang ®îc ¸p
- TËn dông ®îc c¸c chÊt - ChØ xö lý ®îc r¸c
2 ph¸p dông réng r·i ë c¸c
h÷uc c¬ ®Ó t¹o ra h÷u c¬
sinh häc níc ®ang ph¸t
nh÷ng s¶n phÈm h÷u
triÓn, níc n«ng
Ých theo chu kú sinh
nghiÖp
th¸i
- Gi¶m thiÓu « nhiÔm
m«i trêng
- DiÖn tÝch chiÕm ®Êt - R¸c c«ng
Ýt nghiÖp, r¸c th¶i
Chi phÝ ®Çu t vµ
- Nguy c¬ g©y « nhiÔm bÖnh viÖn
3 §èt chi phÝ vËn hµnh
m«i trêng thÊp (khi ®îc - ¸p dông chñ yÕu
cao
trang bÞ ®ång bé thiÕt ë c¸c níc ph¸t
bÞ xö lý khãi th¶i) triÓn
4 Hãa r¾n H¹n chÕ ®îc « nhiÔm - Chi phÝ xö lý cao - R¸c c«ng
m«i trêng - Kh«ng tËn dông nghiÖp, r¸c x©y
®îc s¶n phÈm dùng
- Chñ yÕu ¸p
Phï hîp víi r¸c th¶i cña S¬n La cã ®é Èm vµ cã thµnh phÇn chÊt h÷u c¬ cao.
Quy tr×nh xö lý khÐp kÝn cã thÓ kiÓm so¸t vµ h¹n chÕ tèi ®a ®îc c¸c d¹ng «
nhiÔm thø cÊp nh: mïi, khÝ th¶i, níc th¶i …..
Sö dông c«ng nghÖ xö lý r¸c tiªn tiÕn nh»m n©ng cao chÊt lîng ph©n bãn: toµn
bé phÇn tuyÓn lùa, ñ lªn men, ph©n lo¹i tinh, trén vµ ®ãng bao ®îc c¬ giíi ®Õn
møc tèi ®a vµ cã trang bÞ m¸y vi tÝnh cho tÊt c¶ c¸c c«ng ®äan ®Ó ®iÒu khiÓn
ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ.
VËn hµnh ®¬n gi¶n, chi phÝ vËn hµnh kh«ng cao.
C«ng nghÖ xö lý t¬ng ®èi th©n thiÖn víi m«i trêng, c¸c s¶n phÈm h×nh thµnh
sau qu¸ tr×nh xö lý kh«ng t¹o ra vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng thø cÊp
C¸c yÕu tè cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng ®Õn c«ng nghÖ s¶n xuÊt:
KhÝ hËu: S¬n La n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa vïng nói, ®é Èm
rÊt cao, ®Æc biÖt trong c¸c th¸ng 2 ®Õn th¸ng 5, ®é Èm trung b×nh kho¶ng 82 %,
kÕt hîp víi ma nhiÒu. Do vËy r¸c th¶i cña S¬n La còng cã ®é Èm cao, trung b×nh
®é Èm cña r¸c S¬n la lµ 65 – 70 %
Thµnh phÇn vµ tÝnh chÊt cña r¸c th¶i: Thµnh phÇn h÷u c¬ chiÕm tû lÖ 50 - 55
%
Quy tr×nh thu gom: ®îc thùc hiÖn hµng ngµy. ViÖc thu gom vµ xö lý r¸c th¶i
hµng ngµy còng cã ý nghÜa quan träng lµm gi¶m mïi h«i thèi ph¸t ra tõ r¸c th¶i
C¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý r¸c th¶i:
TÝnh phï hîp cña c«ng nghÖ so víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu thêi tiÕt cña ViÖt Nam
vµ thµnh phÇn r¸c th¶i cña S¬n La
TÝnh phï hîp vµ kh¶ n¨ng thÝch nghi cña c«ng nghÖ víi ph¬ng thøc thu gom,
cha ph©n lo¹i s¬ bé, vËn t¶i vµ tËp kÕt, lu tr÷ r¸c cña S¬n La
TÝnh tiªn tiÕn cña c«ng nghÖ vÒ mÆt m«i truêng vµ x· héi: h¹n chÕ ë møc
thÊp nhÊt viÖc ph¸t th¶i « nhiÔm m«i trêng nh mïi h«i thèi, khÝ ®éc h¹i, níc th¶i
vµ tiÕng ån ... ®¶m b¶o c¶nh quan khu vùc.
TÝnh phï hîp cña s¶n phÈm thu håi ®èi víi thÞ trêng hiÖn nay
TÝnh hiÖu qña cña c¸c ph¬ng ¸n c«ng nghÖ trªn c¬ së xem xÐt c¸c th«ng sè cña
suÊt ®Çu t c¬ b¶n, diÖn tÝch x©y dùng, chi phÝ vËn hµnh, kh¶ n¨ng thu håi vèn.
KÕt luËn:
Ph¬ng ph¸p xö lý chÊt th¶i r¾n lùa chän ¸p dông t¹i Khu xö lý chÊt th¶i r¾n
thÞ x· S¬n La lµ:
- B·i ch«n lÊp hîp vÖ sinh
- Nhµ m¸y chÕ biÕn r¸c th¶i lµm ph©n bãn h÷u c¬
Tuy nhiªn trong ph¹m vi ®å ¸n t¸c gi¶ chØ ®i s©u tËp trung nghiªn cøu, thiÕt
kÕ x©y dùng khu ch«n lÊp r¸c th¶i sinh ho¹t hîp vÖ sinh. B·i ch«n lÊp ®îc ¸p dông
kü thuËt míi, ®¹t ®îc c¸c yÕu tè vÒ vÖ sinh m«i trêng. ChÊt th¶i ®æ xuèng b·i
chøa theo s¬ ®å quy ®Þnh, theo tõng líp, ®îc san ñi, ®Çm nÐn vµ phun thuèc
chèng ruåi, khö trïng, diÖt vi khuÈn g©y bÖnh vµ kiÓm so¸t c¸c d¹ng ph¸t sinh «
nhiÔm kh¸c.
7.4.1.2. Lùa chän m« h×nh vµ ph¬ng ¸n ch«n lÊp
a) C¸c m« h×nh ch«n lÊp
Cã rÊt nhiÒu m« h×nh kh¸c nhau cho thiÕt kÕ vµ x©y dùng khu ch«n lÊp
CTR cã thÓ gåm:
- B·i ch«n lÊp næi: ChÊt th¶i r¾n ®îc ®ãng b¸nh ®îc ®æ trªn mÆt ®Êt sau
®ã ch«n lÊp vµ t¹o nªn kiÓu ®¹i h×nh d¬ng.
- B·i ch«n lÊp ch×m: Lµ lo¹i b·i mµ c¸c chÊt th¶i nguy h¹i ®îc ch«n ch×m díi
®Êt. Sö dông hè tù nhiªn (do sôt lón t¹o ra) hoÆc hè nh©n t¹o (hè ®· khai th¸c ®Êt,
má...) hoÆc chñ ®éng ®µo m¬ng r·nh, chÊt th¶i ®îc ch«n lÊp ®Õn hÕt chiÒu
s©u cña hè hoÆc chiÒu s©u cña m¬ng r·nh theo ph¬ng ph¸p t¬ng øng. Lo¹i b·i
nµy ®Æc biÖt thÝch hîp khi ch«n lÊp chÊt th¶i d¹ng bïn nh·o, nhng ph¶i chó ý lµ
trong trêng hîp nµy kh«ng ®îc x©y dùng ë gÇn n¬i cã m¹ch níc ngÇm sö dông lµm
nguån níc phôc vô cho ¨n uèng sinh ho¹t. KiÓu nµy thêng thÝch hîp cho vïng ®åi,
nói, vïng má v× ë nh÷ng vïng nµy mùc níc ngÇm n»m s©u..
- B·i ch«n lÊp kÕt hîp ch×m næi: §©y lµ d¹ng kÕt hîp cña 2 d¹ng b·i trªn.
Sau khi ®· lÊp hÕt ®é s©u cña hè, m¬ng r·nh, chÊt th¶i tiÕp tôc ®îc ®æ vµ ch«n
lÊp ®Ó t¹o thµnh gß r¸c cao. KiÓu nµy cho phÐp t¹o ®îc bÒ dµy r¸c ch«n lÊp lín,
tiÕt kiÖm diÖn tÝch b·i ch«n th¶i. KiÓu hçn hîp nµy th«ng dông nhÊt vµ cã thÓ
thùc hiÖn trong c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh kh¸c nhau; song thÝch hîp nhÊt lµ cho
vïng ®åi nói v× khi ®Þa h×nh dèc mét phÇn b·i ch«n lÊp næi vµ mét phÇn b·i
ch«n lÊp ch×m.
C¸i lîi nhÊt cña m« h×nh nµy lµ vÒ mÆt kinh tÕ, thêi gian sö dông. Tuy
nhiªn chóng cã mét sè bÊt lîi lµ t¨ng møc ®é nguy hiÓm cña níc r¸c, kh«ng thuËn lîi
®èi víi khu vùc cã ph©n bè tÇng níc ngÇm n«ng vµ phong phó.
Trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c u nhîc ®iÓm cña tõng m« h×nh trªn ®èi s¸nh víi
®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, ®Þa chÊt, ®Þa chÊt thuû v¨n, kinh tÕ, x· héi, kü thuËt ë
S¬n La cho thÊy chän ph¬ng ¸n ch«n lÊp kÕt hîp nöa ch×m nöa næi lµ u viÖt h¬n
c¶.
§èi víi ph¬ng ¸n ch«n lÊp:
Nh ®· nªu, hiÖn t¹i th«ng thêng cã 3 ph¬ng ¸n ch«n lÊp, viÖc lùa chän vµ
ph¸t triÓn theo ph¬ng ¸n nµo lµ tuú thuéc vµo hiÖn tr¹ng cô thÓ cña tõng khu ch«n
lÊp, nh lîng chÊt th¶i nguy h¹i th¶i bá hµng ngµy, ®iÒu kiÖn tù nhiªn (khÝ hËu,
thêi tiÕt, ®Þa h×nh, ®Þa chÊt, ®Þa chÊt thuû v¨n...), ®iÒu kiÖn kü thuËt b¶o vÖ
m«i trêng vµ kh¶ n¨ng ®Çu t ban ®Çu...
XÐt ®iÒu kiÖn thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy, khu xö lý vµ ch«n lÊp CTR cña
thµnh phè S¬n La cã diÖn tÝch kh«ng lín (chØ 8,5 ha). §Þa h×nh ®åi nói, lîng ma
hµng n¨m 1.349,5mm, ®Æc biÖt cêng ®é ma biÕn ®æi m¹nh trong nh÷ng n¨m
gÇn ®©y, cã ngµy ma tíi 245,8mm. Víi nh÷ng lý do ®ã, kÕt hîp víi yªu cÇu ®èi
víi mét khu xö lý CTR nãi chung ®iÒu ®Æc biÖt quan t©m lµ ph¶i ®¶m b¶o an
toµn, h¹n chÕ tèi ®a lîng níc trµn vµo « ch«n lÊp, nhng ph¶i tËn dông tèi ®a diÖn
tÝch ®Êt ®¹t hiÖu qu¶ cao, ®¶m b¶o kü thuËt thi c«ng, bëi vËy t«i ®Ò xuÊt lùa
chän ph¬ng ¸n « ch«n lÊp lµ hîp lý nhÊt.
7.4.2. TÝnh to¸n d©y chuyÒn c«ng nghÖ
7.4.2.1. TÝnh to¸n diÖn tÝch b·i ch«n lÊp
Tæng lîng r¸c th¶i ®em ®i ch«n lÊp lµ 545.441,64 tÊn.
VËy, tæng thÓ tÝch r¸c ®em ch«n lÊp lµ:
vr¸c =Gr¸c SHCL/r¸c (m3)
Trong ®ã : r¸c –Tû träng r¸c (lÊy b»ng 0,5 tÊn/m3)
vr¸c=545.441,64 /0,5=1.090.883 m3.
ThÓ tÝch r¸c sau khi ®Çm nÐn víi hÖ sè k = 0,62:
vr¸c nÐn= vr¸cx k= 1.090.883 x 0,62 =676.347 m3
DiÖn tÝch b·i ch«n lÊp:
S1 = Vr¸cnÐn/ h
Chän chiÒu s©u ch«n r¸c lµ h=12 m th× diÖn tÝch b·i ch«n lÊp lµ:
S1 =676.347/12=56.362 m2 = 5,64 ha.
DiÖn tÝch khu b·i ph¶i lín h¬n diÖn tÝch cÇn ch«n lÊp r¸c do cÇn bè trÝ ®Êt
cho khu phô nh v¨n phßng qu¶n lý, ®êng vËn chuyÓn khu xö lý níc r¸c, khu xö lý
khÝ b·i r¸c,... Ta chän diÖn tÝch khu qu¶n lý nµy chiÕm 20% tæng diÖn tÝch khu
b·i. Cã nghÜa lµ diÖn tÝch khu qu¶n lý chiÕm 20%, cßn diÖn tÝch khu ch«n lÊp
r¸c chiÕm 80% “Bé khoa häc c«ng nghÖ m«i trêng-1998-Héi th¶o t vÊn vÒ lùa
chän ®Þa ®iÓm, thiÕt kÕ qu¶n lý b·i ch«n lÊp”
DiÖn tÝch khu qu¶n lý b·i lµ:
Squ¶n lý =5,64x20/80 =1,41 ha
VËy tæng diÖn tÝch b·i ch«n lÊp lµ:
Sb·i=Sr¸c + Squ¶n lý = 5,64 + 1,41 = 7,05 ha
7.4.2.2. ThiÕt kÕ tæng thÓ b·i ch«n lÊp
MÆt b»ng tæng thÓ cña b·i ch«n lÊp 7,05 ha gåm c¸c môc nh sau
a. Bè trÝ mÆt b»ng c¸c « ch«n lÊp vµ vËn hµnh c¸c « ch«n lÊp
B·i ch«n lÊp ®îc chia thµnh 6 « ch«n lÊp.
DiÖn tÝch c¸c « ch«n lÊp lµ: 5,64 ha
ChiÒu cao cét r¸c lµ 12 m
Tû träng r¸c sau ®Çm nÐn: 0,62 tÊn/m3.
DiÖn tÝch toµn b·i: 7,05 ha
Mçi líp gåm 2m r¸c vµ 0,2m ®Êt phñ. R¸c ®îc chia thµnh 5 líp, mçi líp dµy
2m vµ 2m líp phñ bÒ mÆt. Phï hîp víi th«ng t liªn tÞch sè 01/2001/TTLT –
BKHCNMT – BXD. C¸c « ®îc lùa chän cã kÝch thíc cho mçi « vËn hµnh 3 n¨m
th× ®ãng cöa vµ chuyÓn sang « ch«n lÊp kh¸c.
Víi diÖn tÝch cÇn ®Ó ®µo hè ch«n r¸c lµ 5,64 ha, toµn bé b·i ch«n lÊp ®îc
chia lµm 6 « ch«n r¸c.
¤ ch«n lÊp:
Dùa trªn tæng diÖn tÝch mÆt b»ng khu vùc ch«n r¸c, dùa trªn yªu cÇu ch«n
lÊp r¸c, dùa vµo ®Þa h×nh cña khu vùc, khu vùc ch«n lÊp r¸c sÏ chia thµnh 6 « víi
kÝch thíc thÓ hiÖn trong b¶ng 7.6.
Baûng 7.6- Phaân oâ choân laáp trong baõi choân laáp
OÂ Dieän tích oâ Theå tích oâ Theå tích ñaát Theå tích raùc
Kích thöôùc oâ
choân (m2) 3
(m )(V = Sh) phuû (m3) (m3)
(m)
laáp (S) h=12m (S0,25)+Sx1 (S 2,0 5)
1 120x86,5 10.390 124.680 20.780 103.900
2 137,4x83 11.408 136.896 22.816 114.080
3 137,4x87,4 12.013 144.156 24.026 120.130
4 136x136x138 8.095 97.140 16.190 80.950
5 104,8x86,5 9.069 108.828 18.138 90.069
6 77x70 5.387 64.644 10.774 53.870
TC 56.400 676.344 112.800 564.000
T¹i vÞ trÝ chän lµm b·i ch«n lÊp cã nhiÒu ®åi nói cao, mùc níc ngÇm thÊp
nªn t«i chän ph¬ng ph¸p nöa ch×m nöa næi, víi ®é s©u b·i kho¶ng 11m, ®é cao
vËn hµnh trªn mÆt ®Êt kho¶ng 1 m.
Khèi lîng ®Êt phñ:
Theo ph¬ng ph¸p vËn hµnh ë trªn, tû lÖ vËt liÖu phñ chøa trong mét líp r¸c
lµ:
0, 2 1
VvËt liÖu phñ/Vlíp r¸c= =
2 10
§é cao chøa líp vËt liÖu phñ ë b·i lµ:
hphñ= hphñ trung gian + hphñ cuèi cïng=5lípx0,2m/líp + 1m =2 (m)
ThÓ tÝch vËt liÖu phñ chøa trong toµn b·i lµ:
Vphñ = hphñxSr¸c=2x7,05x104= 14,1x104 (m3)
ë ®©y chän lo¹i ®Êt phñ lµ ®Êt ®µo lªn khi x©y dùng b·i ch«n lÊp, víi khèi
lîng riªng cña ®Êt phñ lµ = 2,7 tÊn/m3
VËy khèi lîng cña ®Êt phñ cÇn dïng lµ:
Mphñ=Vphñ x phñ=14,1 m3x104x2,7 tÊn/m3=38,07x104 (tÊn)
§ª bao, ®é dèc c¸c « ch«n lÊp, m¸i dèc taluy ®µo c¸c « ch«n lÊp:
B¶ng 7.7- §é dèc c¸c « ch«n lÊp,m¸i dèc taluy ®µo c¸c « ch«n lÊp
¤ ch«n lÊp
§é dèc däc « 1-3%
a m=a:b=1:0,75
b
Ng¨n c¸ch c¸c « lµ ®ª bao. §ª ®îc ®¾p cao 3m, mÆt ®ª réng 1.5m, ®é dèc
m¸i ®ª m=1:1.41
m=a:b=1:1,41
a b
B¶ng 7.10- Thµnh phÇn ho¸ häc cña r¸c th¶i ®« thÞ
Thµnh
PhÇn tr¨m khèi lîng tÝnh theo chÊt kh«
phÇn
C H O N S Tro
R¸c h÷u c¬ 48 6,4 37,6 2,6 0,4 5
GiÊy vôn 43,5 6 44 0,3 0,2 6
L¸ c©y 47,8 6 38 3,4 0,3 4,5
Thuû tinh 0,5 0,1 0,4 98,9
Kim lo¹i 4,5 0,6 4,3 90,5
§å nhùa 60 7,2 22,8 10
TÝnh t¬ng tù nh trªn ta cã b¶ng khèi lîng ít, khèi lîng kh« theo ph©n hñy
chËm nh b¶ng 7.12 sau:
B¶ng 7.12- Khèi lîng ít, khèi lîng kh« theo ph©n hñy chËm
Thµnh phÇn Khèi lîng ít Khèi lîng kh«
Ph©n hñy chËm
Thuû tinh 10909 10691
Kim lo¹i 147269 142851
§å nhùa 250903 245885
G¹ch ®¸ vì 8945242 8229623
Tæng céng 9354323 8629050
Vµ
B¶ng 7.13- Khèi lîng cña tõng nguyªn tè
=> KhÝ gas sinh ra = VCO2 cña r¸c ít cña ph©n huû nhanh + ph©n huû chËm =
1.318.465.635 +5.018.403.212 =6.336.868.847 m3
VËy tæng khÝ gas= (VCO2 + VCH4)/ Tæng r¸c ®em ch«n (r¸c ít) = (6.336.868.847 +
24.261.900.102)/545441,64 = 56.099 m3
KhÝ gas sinh ra trong 1 n¨m lµ 56.099m3/30n¨m = 1.870 m3 /n¨m
KhÝ gas sinh ra trong 1 giê lµ: 1.870/365*24 =0.21 m3/h
TÝnh b¸n kÝnh thu håi khÝ.
Giíi h¹n b¸n kÝnh cña giÕng thu håi khÝ gas ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
Q
R=
.k .h.q
Trong ®ã:
R : b¸n kÝnh thu håi (m)
Q : s¶n lîng khÝ (m3/h)
k : tû träng cña r¸c th¶i (tÊn/m3)
h : chiÒu s©u cña r¸c th¶i (m)
q : tèc ®é t¹o khÝ (m3/tÊn-h)
C¸c th«ng sè tÝnh to¸n:
k = 0,62 tÊn/m3
h = 10m
q = 8,9*10-4
Q = Q1*13
Trong ®ã:
Q : lîng khÝ sinh ra trong hè ch«n trong 3 n¨m ®Çu
Q1 : lîng r¸c ®îc ch«n trong hè ch«n lÊp
Q = 70.938 * 13 = 922.194 m3
Qh = 922.194 / 3*365*24 = 35,09 (m3/h)
R = 40 (m)
VËy b¸n kÝnh c¸c giÕng thu håi khÝ gas trong c¸c hè ch«n lÊp lµ 40m. tøc
lµ mét hè ch«n lÊp sÏ bè trÝ 2 giÕng thu khÝ gas, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c giÕng lµ
50m
§Ó ®¶m b¶o an toµn vµ vÖ sinh m«i trêng, tÊt c¶ c¸c BCL CTR ph¶i cã hÖ thèng
thu håi vµ xö lý khÝ gas. Tuy nhiªn BCL chÊt th¶i r¾n thµnh phè S¬n La cã lîng
th¶i tiÕp nhËn lín nhÊt vµo n¨m 2030 lµ 41943,28 tÊn/n¨m < 50.000 tÊn/n¨m do
vËy cã thÓ cho tho¸t t¸n khÝ r¸c t¹i chç vµ ®¶m b¶o tiªu chÊt lîng kh«ng khÝ xung
quanh theo tiªu chuÈn TCVN 5938: 2005. èng dÉn khÝ r¸c ra n¬i tho¸t t¸n xa b·i
ch«n lÊp lµ èng nhùa cã ®êng kÝnh 150mm, ®ôc lç c¸ch ®Òu suèt chiÒu dµi èng
víi mËt ®é rçng ®¹t 15-20% diÖn tÝch bÒ mÆt èng.
c. HÖ thèng thu gom níc r¸c
HÖ thèng thu gom níc r¸c nhÊt thiÕt ph¶i ®îc lµm trong thêi kú chuÈn bÞ
b·i ban ®Çu vµ ph¶i ®îc kiÓm so¸t chÆt chÏ tríc khi ®æ r¸c, bëi ®µo hµng tÊn r¸c
lªn ®Ó söa ch÷a lµ kh«ng kinh tÕ.
HÖ thèng thu gom, tho¸t níc mÆt
HÖ thèng thu gom níc mÆt ®îc x©y dùng ®Ó thu níc tõ nh÷ng khu vùc
kh¸c ch¶y trµn qua b·i ch«n lÊp. HÖ thèng tho¸t níc kh«ng chØ b¶o vÖ nh÷ng khu
vùc ch«n lÊp r¸c khái bÞ xãi mßn trong thêi gian ho¹t ®éng mµ cßn tiªu tho¸t lîng n-
íc thõa ngÊm vµo « r¸c vµ t¹o ra níc r¸c. §Ó h¹n chÕ níc ma ch¶y qua khu vùc ch«n
r¸c, quanh hè ch«n r¸c ®îc x©y dùng ®ª bao cao kho¶ng 2,5m, chiÒu dµy mÆt ®ª
2,5m ®Ó ng¨n níc ma.
R·nh tho¸t níc bÒ mÆt cã thÓ lµ r·nh hë, ®îc bè trÝ xung quanh b·i. Ngay
c¶ nh÷ng b·i ®· cã hÖ thèng tho¸t níc ®¸y còng cÇn cã hÖ thèng r·nh tho¸t níc
xung quanh b·i.
HÖ thèng tho¸t níc r¸c t¹i ®¸y b·i
HÖ thèng tho¸t ®¸y n»m bªn díi líp r¸c vµ trªn líp chèng thÊm. HÖ thèng nµy
cã chøc n¨ng dÉn nhanh níc r¸c ra khái b·i, ®¶m b¶o h¹n chÕ lîng níc trong b·i. HÖ
thèng tho¸t níc ®¸y cã thÓ ®îc lµm b»ng sái, vËt liÖu tæng hîp (v¶i ®Þa chÊt) vµ
c¸c ®êng èng tho¸t níc.
ë ®©y níc r¸c rß rØ sÏ ®i xuyªn qua vïng läc. Vïng nµy ®îc lµm b»ng v¶i läc
®Þa chÊt, khi níc rß rØ ®i qua líp v¶i läc nµy c¸c h¹t cã kÝch thíc lín trong níc sÏ
bÞ gi÷ l¹i. Líp ®Êt b¶o vÖ ë trªn líp v¶i läc dµy 60cm ®Ó b¶o vÖ líp v¶i kh«ng bÞ
ph¸ ho¹i do xe lªn xuèng ®æ r¸c. Líp v¶i ®Þa chÊt nµy còng cã t¸c dông gi¶m thiÓu
sù lÉn lén vµo nhau cña líp ®Êt b¶o vÖ vµ líp sái tho¸t níc phÝa díi. Líp sái bªn díi
líp v¶i ®Þa chÊt ho¹t ®éng nh mét hÖ thèng gom vµ läc níc rß rØ. Líp sÐt nÐn bªn
díi líp sái lµ mét rµo c¶n hçn hîp ®Ó ng¨n c¶n sù di chuyÓn cña níc rß rØ vµ khÝ
sinh ra trong b·i r¸c. Níc rß rØ tõ b·i r¸c vÖ sinh sÏ ®îc thu gom b»ng c¸c èng ch©m
lç hay èng sÏ r·nh ®Æt trong líp sái, sau ®ã dÉn ®Õn tr¹m xö lý níc rß rØ ®Ó lµm
s¹ch.
Bè trÝ hÖ thèng thu gom níc r¸c:
Cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Ó bè trÝ m¹ng líi èng thu gom níc rß rØ. Nhng do tÝnh
hiÖu qu¶ vµ ®é tin cËy cao ta sÏ sö dông ph¬ng ¸n nhiÒu èng dÉn. Ph¬ng ph¸p èng
dÉn ®îc x©y dùng trªn nguyªn t¾c l¾p ®Æt song song nhiÒu èng thu gom níc rß
rØ. HÖ thèng ®êng èng vµ m¬ng thu níc r¸c ®îc bè trÝ nh trong b¶n vÏ AutoCAD,
èng thu gom níc r¸c, mÆt trong nh½n, ®êng kÝnh 150mm, èng ®îc ®ôc lç víi ®-
êng kÝnh tõ 10-20mm trªn suèt chiÒu dµi èng víi tû lÖ lç rçng 10-15% diÖn tÝch
bÒ mÆt èng. Theo b¶n vÏ ta cã tæng chiÒu dµi lµ 2.880m víi ®êng kÝnh 200mm
§é dèc ®Þa h×nh sÏ ¶nh hëng ®Õn ph¬ng ph¸p thu gom. §Ó thu gom níc r¸c
tõ c¸c hè thu vÒ hÖ thèng xö lý níc r¸c cÇn thiÕt ph¶i sö dông b¬m, sö dông tuyÕn
èng cã cã ¸p dÉn níc vÒ tr¹m xö lý.
HÖ thèng c¸c èng thu ®Æt theo vÞ trÝ thiÕt kÕ n»m trong líp b¶o vÖ nÒn
®¸y ë kho¶ng c¸ch 16m theo tõng l« ch«n lÊp vµ trong toµn bé b·i r¸c dÉn ra hè thu
gom. èng thu gom níc r¸c ®îc ®Æt däc theo khu ch«n lÊp. §é dèc thiÕt kÕ ®¸y cho
tõng khu ch«n lÊp lµ dèc tõ phÝa c¸c èng nh¸nh ra èng chÝnh lµ 3%.
Níc r¸c ®îc h×nh thµnh khi níc thÊm vµo « ch«n lÊp. Níc cã thÓ thÊm vµo
theo mét sè c¸ch sau ®©y:
- Níc s½n cã vµ tù h×nh thµnh khi ph©n huû r¸c h÷u c¬ trong BCL;
- Mùc níc ngÇm cã thÓ d©ng lªn vµo c¸c « ch«n r¸c;
- Níc ma r¬i xuèng khu vùc ch«n lÊp r¸c tríc khi ®îc phñ ®Êt vµ tríc khi « r¸c
®îc ®ãng l¹i;
- Níc ma r¬i xuèng khu vùc BCL sau khi « r¸c ®Çy (« r¸c ®îc ®ãng l¹i);
Níc r¸c ®îc h×nh thµnh khi ®é Èm cña r¸c vît qu¸ ®é Èm gi÷ níc. §é gi÷ níc
cña chÊt th¶i r¾n lµ lîng níc lín nhÊt ®îc gi÷ l¹i trong c¸c lç rçng mµ kh«ng sinh ra
dßng thÊm híng xuèng díi t¸c dông cña träng lùc. Trong giai ®o¹n ho¹t ®éng cña b·i
ch«n lÊp, níc rØ r¸c h×nh thµnh chñ yÕu do níc ma vµ níc “Ðp” ra tõ c¸c lç rçng
cña c¸c chÊt th¶i do c¸c thiÕt bÞ ®Çm nÐn. Sù ph©n huû c¸c chÊt h÷u c¬ trong r¸c
chØ ph¸t sinh níc rØ r¸c víi lîng nhá.
Lîng níc rØ r¸c sinh ra phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn khÝ tîng thuû
v¨n, ®Þa h×nh, ®Þa chÊt cña b·i r¸c, diÖn tÝch bÒ mÆt b·i, nhÊt lµ khÝ hËu vµ
lîng ma. Tèc ®é ph¸t sinh níc r¸c dao ®éng lín theo c¸c giai ®o¹n ho¹t ®éng kh¸c
nhau cña b·i r¸c. Trong suèt nh÷ng n¨m ®Çu tiªn, phÇn lín lîng níc ma th©m nhËp
vµo ®îc hÊp thô vµ tÝch tr÷ trong c¸c khe hë vµ lç rçng cña chÊt th¶i ch«n lÊp. Lu
lîng níc r¸c sÏ t¨ng dÇn trong suèt thêi gian ho¹t ®éng vµ gi¶m dÇn sau khi ®ãng
cöa BCL do líp phñ cuèi cïng vµ líp thùc vËt trång trªn mÆt cã kh¶ n¨ng gi÷ níc
®Ó nã bèc h¬i, lµm gi¶m ®é Èm thÊm vµo.
Trªn c¬ së cña ph¬ng tr×nh c©n b»ng níc, c¸c sè liÖu vÒ lîng ma, ®é bèc h¬i,
hÖ sè gi÷ níc cña r¸c sau khi nÐn trong b·i r¸c, lîng níc rß rØ cã thÓ tÝnh theo m«
h×nh vËn chuyÓn mét chiÒu cña níc rß rØ xuyªn qua r¸c nÐn vµ ®Êt bao phñ nh
sau:
Q = M(W1 – W2) + [P(1 – R) – E] * A
Trong ®ã:
Q : lµ lu lîng níc rß rØ sinh ra trong b·i r¸c (m3/ngµy)
M : khèi lîng r¸c trung b×nh ngµy (tÊn/ngµy)
W2 : ®é Èm cña r¸c sau khi nÐn (%)
W1: ®é Èm cña r¸c tríc khi nÐn (%)
P : lîng ma ngµy trong th¸ng lín nhÊt (mm/ngµy)
R : hÖ sè tho¸t níc bÒ mÆt (B¶ng 7.6, s¸ch Qu¶n Lý ChÊt Th¶i R¾n –
TrÇn HiÕu NhuÖ. NXBXD – 2001)
E : lîng bèc h¬i lÊy b»ng 5mm/ngµy (thêng 5 – 6mm/ngµy)
A : diÖn tÝch ch«n r¸c mçi ngµy (m2)
Chän c¸c th«ng sè:
M = 114,91 (tÊn/ngµy) (n¨m 2030, b¶ng 7.2)
W2 = 15% (thêng tõ 10 – 35%)
W1 = 60%
P = 245,8 (mm/ngµy)
R = 0,15
E = 4,2 (mm/ngµy)
ThÓ tÝch r¸c trung b×nh mçi ngµy lµ:
114,91/0,5 = 229,82 (m3)
DiÖn tÝch ch«n lÊp mçi ngµy víi chiÒu cao líp r¸c vµ líp ®Êt phñ sau mçi
ngµy lµ 2,2m
229,82/2,2 = 104,5 (m2)
A = 104,5 (m2)
VËy:
Q = 114,91(0,6- 0,15) + [245,8 (1-0,15)-0,0042] * 104,5 = 21.808 (m3/ngµy)
C«ng nghÖ xö lý
C«ng nghÖ xö lý níc rß rØ tõ b·i ch«n lÊp ®îc lùa chän lµ ph¬ng ph¸p sinh
häc kÕt hîp ho¸ lý. C«ng nghÖ xö lý ®îc lùa chän dùa trªn c¸c c¬ së sau:
- Lu lîng níc rß rØ
- Thµnh phÇn vµ tÝnh chÊt cña níc rß rØ tõ BCL
- C«ng nghÖ xö lý phï hîp víi lo¹i níc th¶i cã nång ®é « nhiÔm cao
- §iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt
Dùa trªn khèi lîng níc rß rØ tõ b·i r¸c, ®Ò xuÊt d©y chuyÒn xö lý nh h×nh
7.5.
häc I häc II
BÓ BÓ BÓ
sôc sôc l¾ng
khÝ khÝ Ho¸ chÊt
I II BÓ
läc
GiÕng
thu níc
r¸c
Bèc h¬i
Röa ®êng
Tíi c©y
Cøu ho¶
Th¶m thùc vËt
BCL n»m ë vïng ®åi nói do vËy cÇn cã hÖ thèng m¬ng tho¸t níc bao quanh
BCL nh»m ng¨n c¸ch BCL víi xung quanh vµ ng¨n níc ch¶y vµo BCL trong mïa
ma. M¬ng cã chiÒu réng 0,4 m, s©u 0,6 m
+ C©y xanh cÇn ®îc trång ë nh÷ng khu ®Êt cha ®îc sö dông vµ ®Êt trèng ë
khu vùc nhµ kho vµ c«ng tr×nh phô trî.
+ C©y xanh cßn ®îc trång däc hai bªn ®êng dÉn tõ ®êng giao th«ng chÝnh vµo
BCL.
§êng trong BCL ph¶i thuËn tiÖn, ®ñ réng ®Ó c¸c lo¹i xe, m¸y mãc ho¹t
®éng thuËn lîi.
¤ chøa bïn
L¸n ®Ó xe m¸y
Tr¹m röa xe
HÖ thèng b·i ch«n lÊp CTR thiÕt kÕ theo s¬ ®å nöa næi, nöa ch×m, gi¶m chi
phÝ khèi lîng ®µo, vËn chuyÓn ®Êt vµ t¨ng søc chøa cña b·i. §Ó h¹n chÕ ®Õn
møc cao nhÊt « nhiÔm níc ngÇm, ®¸y vµ thµnh bªn cña b·i ®îc lãt b»ng líp vËt
liÖu chèng thÊm.
CÊu t¹o ®¸y b·i: ®é dèc däc i = 4%, ®é dèc ngang i = 3,5%. Líp ®Êt tù nhiªn ë
cèt san nÒn ®îc ®Çm nÐn chÆt. Trªn ®ã tr¶i líp v¶i ®Þa kü thuËt, san ®Òu líp
®Êt dÇy 300 mm ®Ó b¶o vÖ líp v¶i chèng thÊm.
Thµnh bªn cña c¸c ¤ ch«n lÊp: phÇn ®µo vµ ®¾p cña thµnh b·i cã ®é dèc ta
luy 1 : 1 ®îc tr¶i líp v¶i ®Þa kü thuËt chèng thÊm vµ ®îc b¶o vÖ b»ng líp bao t¶i
døa chøa ®Êt Líp v¶i ®Þa kü thuËt cã chiÒu dµy 2 ®Õn 2,5 mm kh¶ n¨ng chèng
thÊm cao, chÞu ®îc víi c¸c lo¹i chÊt th¶i (cã thÓ thay thÕ cho líp ®Êt sÐt tù nhiªn
®· phong ho¸ nguyªn thæ víi ®é dµy 1500 mm ®Õn 1800 mm)
b) §Þnh híng dßng ch¶y mÆt
§Æc ®iÓm b·i ch«n lÊp CTR cã ®Þa h×nh lµ sên ®åi vµ thung lòng, m¬ng
tho¸t níc mÆt ®îc thiÕt kÕ, x©y dùng vµ trong suèt qu¸ tr×nh vËn hµnh, sÏ ®îc th-
êng xuyªn gi¸m s¸t, tu bæ nh»m h¹n chÕ sù x©m nhËp cña níc mÆt vµo mÆt b»ng
b·i, lµm ph¸t sinh níc r¸c.
c) Thi c«ng « ch«n lÊp r¸c:
- Thùc hiÖn thi c«ng tõ « ch«n lÊp ®Çu tiªn (« 1) ë vÞ trÝ ®· ®îc thiÕt kÕ
theo mÆt b»ng bè trÝ. « ch«n sÏ ®îc ®µo s©u 10 m, ®Êt ®µo lªn tõ qu¸ tr×nh thi
c«ng « ch«n lÊp sÏ ®îc dïng ®Ó lµm líp phñ vµ lµm ®êng lªn xuèng « ch«n lÊp.
- Khi r¸c ®îc ®æ vµo « 1 th× tiÕn hµnh thi c«ng « 2. §Êt ®µo lªn tõ hè 2 còng
sÏ ®îc dïng ®Ó lµm líp phñ trung gian cho « 1. Cø nh vËy c¸c « ch«n lÊp ®îc thùc
hiÖn tr×nh tù.
d) HÖ thèng thu gom, chøa vµ xö lý níc r¸c
Xö lý níc r¸c lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng trong thiÕt kÕ b·i ch«n lÊp
CTR hîp vÖ sinh. Tuú thuéc vµo lo¹i h×nh, quy m« b·i vµ ®Æc tÝnh phÕ th¶i
còng nh c¸c ®Æc ®iÓm tù nhiªn cña khu vùc b·i (®Æc tÝnh thÈm thÊu ®Þa chÊt
®¸y b·i, ®é s©u mùc níc ngÇm) mµ chän c¸c biÖn ph¸p xö lý níc r¸c kh¸c nhau. Cã
hai c«ng nghÖ xö lý níc r¸c: C«ng nghÖ sinh häc vµ c«ng nghÖ ho¸ häc vµ lý häc.
Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Æc trng cña khu xö lý CTR thÞ x· S¬n La vµ ®Ó
thuËn tiÖn trong qu¸ tr×nh vËn hµnh, dù ¸n chän c«ng nghÖ xö lý r¸c b»ng hå sinh
häc, bao gåm: BÓ tËp trung ®iÒu hoµ lu lîng, hå sinh häc ®ît 1, hå sinh häc ®ît 2
vµ kÕt hîp víi th¶m thùc vËt.
C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ sù ph¸t sinh níc r¸c:
§Þnh híng dßng ch¶y mÆt b»ng m¬ng r·nh dÉn xung quanh khu vùc b·i, nh»m
ng¨n chÆn níc ma ch¶y vµo b·i ch«n lÊp.
T¹o líp chèng thÊm, chèng ngÊm: §¸y vµ thµnh bªn b·i ch«n lÊp CTR ®îc lãt
mét líp vËt liÖu chuyªn dïng, h¹n chÕ sù thÈm thÊu cña níc r¸c ë ®¸y b·i vµ mùc n-
íc ngÊm.
e. C¸c c«ng tr×nh phô trî kh¸c
§¾p líp ®Êt phñ bÒ mÆt vµ trång c©y: sau khi b·i ch«n lÊp CTR ®· ®¹t ®Õn
cao ®é thiÕt kÕ, kÕt thóc vËn hµnh b·i ch«n lÊp CTR, sÏ ®îc ®æ ®Òu líp ®Êt
dµy 300 mm cã ®é dèc, nh»m gi¶m ®¸ng kÓ lîng níc ma thÈm thÊu vµo khèi r¸c.
HÖ thèng giÕng quan tr¾c níc ngÇm: chÊt lîng níc trong khu vùc b·i ch«n lÊp
®îc kiÓm so¸t b»ng hÖ thèng giÕng quan tr¾c níc ngÇm. Bè trÝ 5 giÕng quan
tr¾c níc ngÇm nh»m thêng xuyªn vµ kÞp thêi x¸c ®Þnh møc ®é « nhiÔm ®Õn
m¹ch níc ngÇm, nguån níc sinh ho¹t vµ m«i trêng xung quanh b·i ch«n lÊp CTR.
GiÕng kiÓm so¸t vµ tho¸t khÝ gas: KhÝ gas h×nh thµnh do ph©n huû c¸c chÊt
h÷u c¬ trong b·i ch«n lÊp CTR. Lîng khÝ gas ngµy mét t¨ng lªn cïng víi chiÒu cao
cét r¸c ch«n lÊp vµ thêi gian vËn hµnh b·i ch«n lÊp, ViÖc thu håi khÝ gas lµ khã
kh¨n, do vËy trong giai ®o¹n ®Çu ph¶i cã hÖ thèng giÕng tho¸t khÝ gas tù nhiªn
®Ó chèng ch¸y næ, giÕng ®îc cÊu t¹o b»ng èng PVC ®Æt tõ ®¸y b·i vµ nèi dÇn
chiÒu cao theo chiÒu cao cét r¸c.
HÖ thèng c©y xanh: xung quanh b·i ch«n lÊp CTR vµ khu xö lý trång c©y xanh
cã t¸n lín xen kÏ c©y cã t¸n nhá. ViÖc trång c©y võa cã t¸c dông c¶i t¹o c¶nh quan
m«i trêng võa gãp phÇn tÝch cùc lµm gi¶m thiÓu sù ¤ nhiÔm cho khu vùc.
HÖ thèng biÓn b¸o: HÖ thèng c¸c c«ng tr×nh phô trî kh¸c, ®iÖn chiÕu s¸ng
hµng rµo b¶o vÖ.
B·i ch«n lÊp CTR hîp vÖ sinh cã tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng phôc håi vµ sö dông l¹i
sau khi kÕt thóc vËn hµnh b·i nh: trång c©y c«ng nghiÖp, trång c©y ¨n qu¶ hoÆc
khai th¸c mïn r¸c lµm ph©n bãn, lÊy mÆt b»ng ch«n lÊp lÇn 2 ®Ó kÐo dµi thêi
gian sö dông mÆt b»ng b·i ch«n lÊp, t¨ng hiÖu qu¶ vèn ®Çu t.
trïng Bokashi vµ dïng chÕ phÈm ME (1 lÝt ME thø cÊp gåm 93% níc, 6% rØ ®-
êng, 1%EM s¬ cÊp: pha lo·ng 500 lÇn ®Ó phun vµo r¸c). Sè lÇn phun sÏ c¨n cø
vµo møc ®é ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i c«n trïng mµ phun cho thÝch hîp nh»m h¹n chÕ
sù ph¸t triÓn tèi ®a cña c¸c lo¹i c«n trïng.
f. C¸c ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn chÊt th¶i r¾n sau khi ®æ chÊt th¶i vµo b·i
ch«n lÊp cÇn ph¶i ®îc röa s¹ch tríc khi ra khái ph¹m vi BCL.
g. HÖ thèng thu gom vµ xö lý níc th¶i ph¶i thêng xuyªn ho¹t ®éng vµ ®îc
kiÓm tra, duy tu, söa ch÷a vµ thau röa ®Þnh kú ®¶m b¶o c«ng suÊt thiÕt kÕ.
h. Cho phÐp sö dông tuÇn hoµn níc r¸c nguyªn chÊt tõ hÖ thèng thu gom
cña BCL hoÆc bïn sÖt ph¸t sinh ra tõ hÖ thèng xö lý níc r¸c trë l¹i tíi lªn BCL ®Ó
t¨ng cêng qu¸ tr×nh ph©n huû chÊt th¶i trong ®iÒu kiÖn sau:
- ChiÒu dµy líp r¸c ®ang ch«n lÊp ph¶i lín h¬n 4m
- Ph¶i ¸p dông kü thuËt tíi ®Òu trªn mÆt
- Kh«ng ¸p dông cho nh÷ng vïng cña « ch«n lÊp khi ®· tiÕn hµnh phñ líp cuèi
cïng.
i. Khi r¸c ®îc ®æ dµy ®Õn ®é cao mong muèn (11m), trªn bÒ mÆt cña líp
r¸c ®îc phñ 1 líp phñ bÒ mÆt.
7.5.4. Ph¬ng ph¸p ®ãng b·i ch«n lÊp
a. ViÖc ®ãng b·i ch«n lÊp ®îc thùc hiÖn khi lîng chÊt th¶i ®· ®îc ch«n lÊp
trong BCL ®¹t ®îc dung tÝch lín nhÊt 545441.64 tÊn r¸c tõ n¨m 2010 – 2030 nh
thiÕt kÕ kü thuËt.
b. B·i ch«n lÊp ph¶i ®îc tiÕn hµnh thùc hiÖn thi c«ng líp phñ cuèi cïng tríc khi
®ãng b·i. §é dèc tõ ch©n ®Õn ®Ønh b·i t¨ng dÇn tõ 3 – 5%, lu«n ®¶m b¶o tho¸t n-
¬c tèt vµ kh«ng trît lë, sôt lón. Nªn trång cá vµ c©y xanh khi ®· hoµn thµnh BCL.
Trong b·i ch«n lÊp cÇn ph¶i tiÕn hµnh song song viÖc vËn hµnh BCL víi viÖc
x©y dùng c¸c « ch«n lÊp míi, ®ãng c¸c « ®Çy. V× vËy, c¸c c«ng viÖc ®Òu ph¶i
tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cho tõng c«ng ®o¹n.
c. Sau khi ®ãng b·i, vÉn kh«ng ®îc phÐp cho ngêi vµ sóc vËt vµo tù do, ®Æc
biÖt trªn ®Ønh b·i n¬i tËp trung khÝ gas. Ph¶i cã c¸c biÓn b¸o, chØ dÉn an toµn
trong b·i ch«n lÊp.
- Sau khi ®ãng BCL vÉn ph¶i tiÕn hµnh theo dâi sù biÕn ®éng cña m«i trêng
t¹i c¸c tr¹m quan tr¾c.
- Sau khi ®ãng BCL ph¶i tiÕn hµnh thµnh lËp l¹i b¶n ®å ®Þa h×nh cña khu
vùc BCL.
- Sau khi ®ãng BCL ph¶i cã b¸o c¸o ®Çy ®ñ vÒ quy tr×nh ho¹t ®éng cña BCL,
®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc kiÓm so¸t m«i trêng trong nh÷ng n¨m tiÕp
theo.
7.5.5. Quan tr¾c m«i trêng ®Þnh kú
TÊt c¶ c¸c b·i ch«n lÊp ®Òu ph¶i quan tr¾c vÒ m«i trêng vµ tæ chøc theo
dâi biÕn ®éng m«i trêng trong khu vùc b·i ch«n lÊp.
Quan tr¾c m«i trêng bao gåm viÖc quan tr¾c m«i trêng kh«ng khÝ, m«i tr-
êng níc, m«i trêng ®Êt vµ hÖ sinh th¸i, m«i trêng lao ®éng , søc khoÎ céng ®ång
khu vùc l©n cËn. VÞ trÝ c¸c tr¹m quan tr¾c cÇn ®Æt ë c¸c ®iÓm ®Æc trng cã
thÓ x¸c ®Þnh ®îc c¸c diÔn biÕn cña m«i trêng ¶nh hëng cña b·i ch«n lÊp t¹o nªn.
- C¸c vÞ trÝ ®o (c¸c tr¹m): c¸c vÞ trÝ ®o (c¸c tr¹m) ph¶i cè ®Þnh, nªn cã
mèc ®¸nh dÊu. §èi víi tr¹m quan tr¾c níc ngÇm ph¶i cã thiÕt kÕ chi tiÕt. (h×nh vÏ
phÇn phô lôc)
- Quan tr¾c kiÓm tra ®é dèc, ®é sôt lón cña líp phñ vµ th¶m thùc vËt: 2
lÇn/n¨m vµo th¸ng 6 vµ th¸ng 12 (khi cha cã tr¹m quan tr¾c tù ®éng). NÕu cã vÊn
®Ò th× ph¶i hiÖu chØnh ngay.
- ChÕ ®é b¸o c¸o: hµng n¨m ®¬n vÞ qu¶n lý BCL ph¶i cã b¸o c¸o vµo
th¸ng cuèi n¨m cña mçi n¨m vÒ hiÖn tr¹ng m«i trêng cña b·i cho c¸c c¬ quan qu¶n
lý. Ngoµi tµi liÖu c¸c kÕt qu¶ ®o ®¹c, quan tr¾c ph¶i cã c¸c b¸o c¸o vÒ ®Þa chÊt
thuû v¨n, ®Þa chÊt c«ng tr×nh, thuyÕt minh chi tiÕt ho¹t ®éng c¸c hÖ thèng thu
gom níc r¸c, r¸c, khÝ, ®é dèc…
7.5.5.1. C¸c tr¹m quan tr¾c m«i trêng níc
a. Níc mÆt: trong BCL ph¶i bè trÝ Ýt nhÊt hai tr¹m quan tr¾c níc mÆt
ë dßng ch¶y nhËn níc th¶i cña BCL.
- Tr¹m thø nhÊt: n»m ë ®Çu m¬ng thu nguån níc th¶i mÆt cña BCL tõ 15 –
20m
- Tr¹m thø hai: n»m ë cuèi m¬ng thu, gÇn cöa x¶ níc th¶i cña BCL tõ 15 –
20m.
b. Níc ngÇm:
- Tr¹m quan tr¾c níc ngÇm bè trÝ theo híng dßng ch¶y tõ phÝa thîng lu ®Õn
phÝa h¹ lu BCL, cÇn Ýt nhÊt lµ 4 lç quan tr¾c (1 giÕng ë thîng lu, 3 giÕng
ë h¹ lu).
- CÇn bè trÝ Ýt nhÊt 4 tr¹m quan tr¾c (giÕng kh¬i hoÆc lç khoan) ë mçi
®iÓm d©n c quanh BCL.
- C¸c giÕng quan tr¾c c¸ch hµng rµo BCL 300m vµ c¸ch nhau 300m. GiÕng
sö dông èng nhùa ®êng kÝnh 150mm, chiÒu dµi 20,5 m mùc níc ®¸y lªn
trªn bÒ mÆt b·i 0,5m. VËy 4x20,5= 82m
c. Níc th¶i: vÞ trÝ c¸c tr¹m quan tr¾c ®îc bè trÝ ®¶m b¶o sao cho quan
tr¾c ®îc toµn diÖn chÊt lîng níc th¶i ë ®Çu vµo vµ ®Çu ra khái khu xö lý. Cô thÓ
lµ:
- Mét tr¹m ®Æt t¹i vÞ trÝ tríc khi vµo hÖ thèng xö lý
- Mét tr¹m ®Æt t¹i vÞ trÝ sau xö lý, tríc khi th¶i ra m«i trêng xung quanh.
Chu kú quan tr¾c nh sau:
§èi víi c¸c tr¹m quan tr¾c tù ®éng ph¶i tiÕn hµnh quan tr¾c vµ nhËp sè liÖu
hµng ngµy. Khi cha cã tr¹m quan tr¾c tù ®éng th× tuú thuéc vµo thêi kú ho¹t ®éng
hay ®ãng b·i mµ thiÕt kÕ vÞ trÝ vµ tÇn suÊt quan tr¾c cho hîp lý, ®¶m b¶o theo
dâi ®îc toµn bé c¸c diÔn biÕn m«i trêng do ho¹t ®éng cña BCL, cô thÓ nh sau:
§èi víi thêi kú vËn hµnh (tõ n¨m 2010 – 2030) cÇn quan tr¾c:
- Lu lîng (níc mÆt, níc th¶i): 2 th¸ng/lÇn.
Cô thÓ ta sÏ quan tr¾c vµo cuèi c¸c th¸ng 2, 4, 6, 8, 10 vµ th¸ng 12cña mçi
n¨m.
- Thµnh phÇn ho¸ häc: 4 th¸ng/lÇn
Cô thÓ ta sÏ lÊy mÉu quan tr¾c vµo c¸c th¸ng 4, 8 vµ th¸ng 12 cña mçi n¨m
trong giai ®o¹n vËn hµnh.
§èi víi thêi kú ®ãng BCL:
- Trong n¨m ®Çu (n¨m 2031): 3 th¸ng/lÇn
Ta sÏ lÊy mÉu quan tr¾c vµo c¸c th¸ng 3, 6, 9 vµ th¸ng 12.
- Tõ c¸c n¨m sau: 2- 3 lÇn/n¨m
- Muèn t¸i sö dông BCL ph¶i tiÕn hµnh kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè m«i têng
cã liªn quan, nÕu ®¶m b¶o míi tiÕn hµnh t¸i sö dông.
- Trong suèt thêi gian chê sö dông l¹i diÖn tÝch BCL, viÖc xö lý níc r¸c,khÝ
gas vÉn ph¶i tiÕp tôc ho¹t ®éng b×nh thêng.
- Sau khi ®ãng BCL vÉn ph¶i tiÕn hµnh theo dâi sù biÕn ®éng cña m«i trêng
t¹i c¸c tr¹m quan tr¾c.
- Sau khi ®ãng BCL ph¶i tiÕn hµnh thµnh lËp l¹i b¶n ®å ®Þa h×nh cña khu
vùc BCL.
- Sau khi ®ãng BCL ph¶i cã b¸o c¸o ®Çy ®ñ vÒ quy tr×nh ho¹t ®éng cña
BCL, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc kiÓm so¸t m«i trêng trong nh÷ng n¨m
tiÕp theo.
- Khi t¸i sö dông ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra chÆt chÏ c¸c lç khoan thu håi khÝ
gas. Khi ¸p suÊt cña c¸c lç khoan khÝ kh«ng cßn chªnh lÖch víi ¸p suÊt khÝ
quyÓn vµ nång ®é khÝ gas kh«ng lín h¬n 5% míi ®îc phÐp san ñi l¹i.
7.6. Gi¶i ph¸p xö lý sù cè
- Xö lý ch¸y næ khÝ CH4 t¹i b·i ch«n lÊp: l¾p ®Æt thiÕt bÞ hÖ thèng c¶nh b¸o
khÝ CH4, lËp hµng rµo b¶o vÖ, khi vµo khu vùc b·i ch«n lÊp nhÊt thiÕt kh«ng ®-
îc cho c«ng nh©n ®îc hót thuèc, lµm viÖc mét m×nh…. Ph¶i cã c¸c biÓn b¸o vµ
chØ dÉn an toµn trong b·i ch«n lÊp.
- Xö lý sôt lón bÒ mÆt do qu¸ tr×nh ph©n huû r¸c: tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng ph©n
huû r¸c, møc ®é ®Çm nÐn mµ møc ®é sôt lón bÒ mÆt sÏ kh¸c nhau. Sau mét thêi
gian vËn hµnh cÇn tiÕn hµnh quan tr¾c nÕu cã sù sôt lón bÒ mÆt kho¶ng 20cm
th× cÇn ph¶i tiÕn hµnh gia cè, ®æ ®Êt phñ.
- Xö lý sù cè do tho¸t níc r¸c rß rØ ra ngoµi m«i trêng: ph¶i gia cè ngay nh÷ng chç
rß rØ ra ngoµi m«i trêng, tuú thuéc vµo trêng hîp cô thÓ ®Ó cã c¸ch gi¶i quyÕt hîp
lý tr¸nh níc r¸c ngÊm xuèng lßng ®Êt g©y « nhiÔm ®Êt vµ nguån níc ngÇm.
7.7. TÝnh to¸n chi phÝ vËn hµnh vµ gi¸ thµnh cho mét ®¬n vÞ m 3 r¸c ch«n
lÊp
3 §iÖn 10.000
Céng 1.398.000
Tæng thêi gian ho¹t ®éng cña b·i lµ 30 n¨m nªn: 2.752.000x
15.098.400
365x 30 =
- Chi phÝ mua líp sÐt phñ bÒ mÆt: cã s½n t¹i b·i vµ xung quanh b·i
- Mua c©y trång trªn líp phñ: c¸c caay bè trÝ c¸ch nhau 10m theo « bµn cê th× sè
c©y sÏ lµ: 56.400m2/100m2= 564 c©y x 100.000VN§/c©y= 56.400.000VN§ (7.7.2)
7.7.3. Chi phÝ quan tr¾c m«i trêng b·i ch«n lÊp
Thµnh
H¹ng môc Tæng chiÒu dµi §¬n gi¸ tiÒn
(1000§)
HÖ thèng quan tr¾c khÝ gas 18.900m 45.000 850.500
HÖ thèng quan tr¾c níc ngÇm 82m 230.000 18.860
Céng (7.7.3) 869.360
HÖ thèng quan tr¾c khÝ gas: Nh×n trong b¶n vÏ AutoCAD ta cã mçi « lµ 6
hè thu khÝ th¶i c¸ch nhau kho¶ng 60m, c¸c « ch«n lÊp c¸ch nhau 120m. Tæng céng
ta cã 28 hè nh h×nh vÏ. Tõ ®¸y lªn trªn mÆt vît qu¸ 2m nªn ta cã chiÒu cao èng lµ
13m + 2m =15m x 28 hè= 18.900m víi ®êng kÝnh èng lµ 100mm
HÖ thèng quan tr¾c níc ngÇm: GiÕng quan tr¾c níc ngÇm bè trÝ theo híng
dßng ch¶y tõ thîng lu dÕn h¹ lu. Cã 4 giÕng, 1 giÕng ë thîng lu, 3 giÕng ë h¹ lu.
C¸c giÕng quan tr¾c c¸ch hµng rµo BCL 300m vµ c¸ch nhau 300m. GiÕng sö dông
èng nhùa ®êng kÝnh 150mm, chiÒu dµi 20,5 m mùc níc d¸y lªn trªn bÒ mÆt b·i
0,5m. VËy 4x20,5= 82m
Céng (7.7.1) + (7.7.2) + (7.7.3) =15.098.400.000+ 56.400.000VN + 869.360
= 16.024.160.000VN§
Kinh phÝ x©y dùng b·i ch«n lÊp lµ: 15.238.111.000VN§
VËy, tæng kinh phÝ x©y dùng vµ vËn hµnh b·i ch«n lÊp trong 30 n¨m lµ:
16.024.160.000VN§ + 15.238.111.000VN§ = 31.262.271.000VN§
Tæng lîng r¸c ch«n lÊp trong 30 n¨m lµ: 545441,64 tÊn, nªn sè tiÒn chi phÝ
cho 1 tÊn r¸c ch«n lÊp lµ: 31.262.271.000VN§/545441,64 tÊn = 57.000VN§/tÊn
Tû träng cña r¸c sau ®Çm nÐn lµ k = 0,62=> 545441,64 tÊn/0,62=879.745
3
m
Chi phÝ cho 1m3 r¸c ch«n lÊp lµ: 31.262.271.000VN§/879.745 m3 =
35.535VN§/m3 r¸c.
0,8m3
M¬ng tho¸t níc
85.00
2 xung quanh b·i 1.500m 30 100 255.000
0
ch«n lÊp
HÖ thèng ®êng
85.00
3 èng vµ m¬ng 2.880m 10 30 25.000
0
thu níc r¸c
85.00
4 Kho 4,5x9 m 40,5 6 30 15.300
0
HÖ thèng biÓn 80.00
5 4 15 4.800
b¸o 0
O,8mx0
Hè thu gom níc 85.00
6 5 Hè ,8mx0,8 2 6 1.020
r¸c 0
m
41mx80 58.790 86.00
7 Hå xö lý níc r¸c 10 140 120.400
mx10m m3 0
40mx55 22.000 86.00
8 Hå chøa níc ma 10 100 86.000
mx10m m3 0
Céng (2) 1.632.520
VËy. Tæng kinh phÝ chi cho nh©n lùc x©y dùng BCL lµ: (1) + (2) = 300.390.000
+ 1.632.520.000 = 1.932.910.000VN§
8.3. TÝnh to¸n thêi gian thi c«ng
B¶ng 8.3- B¶ng dù kiÕn thêi gian thi c«ng BCL
Thêi gian
C«ng viÖc Quý 1 Quý 2 Quý 3 Quý 4
T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12
I. ChuÈn bÞ
1.1 LËp b¸o c¸o
KT
1.2 §Êu thÇu
thiÕt bÞ
1.3 §µm ph¸n
H§ cung cÊp TB
1.4 ThiÕt kÕ
KT
1.5 §Êu thÇu
x©y l¾p
1.6 §µo t¹o
II. X©y l¾p
III. Ch¹y thö
bµn giao
8.4. Dù to¸n kinh phÝ cho tõng lo¹i c«ng t¸c ®· thiÕt kÕ.
8.4.1. Khu phô trî
B¶ng 8.4. B¶ng tÝnh to¸n kinh phÝ khu phô trî
DiÖn Thµnh
§¬n gi¸
TT H¹ng môc Quy m« tÝch tiÒn (1000
(®)
(m2) ®)
1 Tr¹m c©n xe 6x3,5 m 21 1.800.000 37.800
2 Tr¹m biÕn thÕ 16 1.600.000 25.600
3 Nhµ nghØ ca 120 1.600.000 192.000
4 Nhµ ®Ó xe 80 1.000.000 80.000
5 Cæng, nhµ thêng trùc 12 1.800.000 21.600
6 §êng b·i néi bé 450.000
Tho¸t níc tæng mÆt
7 150.000
b»ng
CÊp níc tæng mÆt
8 100.000
b»ng
9 Hµng rµo 1.500m 200.000 300.000
10 C©y xanh 700 142.00 99.400
11 San nÒn 455.200
12 §Òn bï 100.000
Céng (3) 2.011.000
Ghi chó b¶ng 8.4 : Môc 10: C©y xanh, Bè trÝ c¸c c©y c¸ch nhau 2m xung quanh
BCL víi chiÒu dµi kho¶ng 1400m th× sè c©y sÏ lµ 700 c©y
8.4.2. B·i ch«n lÊp
B¶ng 8.5- B¶ng tÝnh kinh phÝ x©y dùng BCL
DiÖn
§¬n gi¸ Thµnh tiÒn
TT H¹ng môc Quy m« tÝch
(®) (1000 ®)
(m2)
§µo ®Êt b·i ch«n 56.400m2*10 56.400m
1 2 3.300 1.861.200
lÊp m
§êng xung quanh
2 1.700mx5m 227.000 1.702.500
b·i ch«n lÊp
Lãt chèng thÊm
(HDPE dµy
3 2.0mm ) ë ®¸y 73.400 96.000 7.046.400
vµ thµnh b·i
ch«n lÊp
M¬ng tho¸t níc
4 xung quanh b·i 1.500m 500.000 750.000
ch«n lÊp
HÖ thèng ®êng
5 èng vµ m¬ng thu 2.880m 63.000 181.440
níc r¸c
1.234.00
6 Kho 4,5x9 m 40,5 50.000
0
HÖ thèng biÓn
7 50.000
b¸o
8 Sái 5.800 m3 5000 29.000
O,8mx0,
Hè thu gom níc
9 5 Hè 8mx0,8 1500 7.500
r¸c
m
6,5m
TuyÕn ®êng vµo réng x
10 6,5 m 227.000 1.475.500
khu « ch«n lÊp 1000m
dµi
Céng (4) 11.294.201
Ghi chó b¶ng 8.5:
Môc 5: HÖ thèng ®êng èng vµ m¬ng thu níc r¸c: MÆt b»ng ®êng èng vµ
m¬ng thu níc r¸c bè trÝ nh trong b¶n vÏ CAD, Theo ®ã ta cã tæng chiÒu dµi lµ
2.880m víi ®êng kÝnh 200mm
Môc 12: TuyÕn ®êng vµo khu « ch«n lÊp: ChiÒu réng nÒn ®êng 6,5 m,
chiÒu réng mÆt ®êng 3,0 m, chiÒu réng lÒ ®êng 2x1,5 m, chiÒu réng gia cè lÒ
2x1m.
Tæng chi phÝ cho khu ch«n lÊp lµ: (3) + (4) = 2.011.000.000 + 11.294.201.000=
13.305.201.000VN§
VËy, tæng chi phÝ x©y dùng toµn bé b·i ch«n lÊp lµ: 1.932.910.000 +
13.305.201.000= 15.238.111.000VN§ ( Mêi l¨m tû, hai tr¨m ba t¸m triÖu mét tr¨m
mêi mét ngh×n ®ång)
HiÖn nay t×nh h×nh thu gom, qu¶n lý vµ xö lý CTR t¹i Thµnh phè S¬n La
cßn rÊt láng lÎo cha cã mét quy ho¹ch cô thÓ vµ chi tiÕt. Tû lÖ thu gom r¸c trªn
®Þa bµn chiÕm tû lÖ rÊt thÊp kho¶ng 70%. Ph¬ng ph¸p xö lý ®îc sö dông ë b·i r¸c
hiÖn nay cña Thµnh phè lµ ph¬ng ph¸p ®æ ®èng hë ®· g©y ¶nh hëng nghiªm
träng tíi m«i trêng.
C«ng t¸c thu gom, vËn chuyÓn vµ xö lý CTRSH trªn ®Þa bµn Thµnh phè do
C«ng ty M«i Trêng §« ThÞ chuyªn tr¸ch. Tuy nhiªn viÖc qu¶n lý CTRSH trªn ®Þa
bµn cßn cha ®îc chÆt chÏ g©y « nhiÔm m«i trêng vµ mÊt vÎ mü quan cña Thµnh
phè
C¨n cø theo kÕt qu¶ tÝnh to¸n th× vµo thêi ®iÓm n¨m 2010 toµn Thµnh phè
sÏ sinh ra 13.792 tÊn/n¨m r¸c th¶i sinh ho¹t. Tíi n¨m 2030 th× lîng r¸c sinh ho¹t sinh
ra sÏ lµ 41.943 tÊn/n¨m. NÕu tÝnh tæng céng tõ n¨m 2010 ®Õn n¨m 2030 th× lîng
CTRSH dù b¸o sÏ lµ 545.442 tÊn r¸c. Víi lîng r¸c khæng lå nh vËy, nÕu kh«ng cã
biÖn ph¸p xö lý vµ quy ho¹ch cô thÓ th× lîng r¸c nµy sÏ g©y « nhiÔm m«i trêng rÊt
nghiªm träng cho Thµnh phè S¬n La
Ph¬ng ph¸p xö lý CTR ®îc lùa chän lµ ph¬ng ph¸p ch«n lÊp hîp vÖ sinh.
Ph¬ng ph¸p nµy phï hîp víi tÝnh chÊt r¸c cña ®Þa ph¬ng còng nh ®iÒu kiÖn tù
nhiªn kinh tÕ - x· héi, kü thuËt t¹i khu vùc. NÕu ®îc ¸p dông nã sÏ cã nh÷ng hiÖu
qu¶ ®¸ng kÓ trong viÖc b¶o vÖ m«i trêng cho Thµnh phè còng nh gi¶i quyÕt ®îc
t×nh tr¹ng r¸c tån ®äng vµ xö lý theo ph¬ng ph¸p th« s¬ g©y « nhiÔm m«i trêng
nh hiÖn nay.
DiÖn tÝch b·i ch«n lÊp ®· ®îc tÝnh to¸n hoµn toµn cã thÓ ®¸p øng ®îc yªu
cÇu vÒ xö lý CTRSH ë Thµnh phè S¬n La trong giai ®o¹n 2010 – 2030.
ViÖc xóc tiÕn x©y dùng mét BCL CTRSH hîp vÖ sinh trªn ®Þa bµn Thµnh
phè S¬n La lµ hÕt søc cÊp b¸ch.
2. KiÕn nghÞ
§Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng – b¶o vÖ m«i trêng ®Ò nghÞ Thµnh phè S¬n La
cÇn cã chÝnh s¸ch quan t©m tíi vÊn ®Ò qu¶n lý vµ xö lý CTR.
Nhµ níc cÇn hé trî vèn ®Ó Thµnh phè cã thÓ nhanh chãng triÓn khai dù ¸n.
CÇn quan t©m vµ ®Çu t nhiÒu h¬n vµo viÖc thu gom, vËn chuyÓn r¸c.
Khi x©y dùng BCL CTRSH nhÊt thiÕt ph¶i ¸p dông c¸c kü thuËt ch«n lÊp
hîp vÖ sinh, víi ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ kh«ng chÕ « nhiÔm do níc rß rØ, c¸c thiÕt
bÞ th«ng tho¸ng khÝ vµ hÖ thèng phßng chèng ch¸y næ, ®ång thêi ph¶i thùc hiÖn
nghiªm tóc ch¬ng tr×nh gi¸m s¸t « nhiÔm vµ phßng chèng sù cè « nhiÔm m«i trêng
cho b·i ch«n lÊp.
§Ò nghÞ më c¸c líp tËp huÊn réng r·i, tuyªn truyÒn vÒ c«ng t¸c b¶o vÖ m«i
trêng, c¸c ph¬ng thøc thu gom vµ ph©n lo¹i CTR t¹i nguån, gióp cho dÔ dµng cho
viÖc xö lý vÒ sau.