NG PHÁP B I D NG H C SINH GI I HÓA H C

TR NG THPT
NH!NG K6 N$NG GIÁO VIÊN C N CÓ , B I D NG

H C SINH GI I HÓA H C HI U QU7

Ngoài các k n ng m t ng i giáo viên c n ph i có nh k n ng v trình bày, di%n
t, so n giáo án, s, d ng thành th o các ph "ng ti n d y h c …, trong b i d ng h c
sinh gi i hóa h c c n chú tr ng n các k n ng sau ây:
1. K. n&ng xây d'ng ngân hàng bài t/p và so n th o chuyên
1.1. Xây d ng ngân hàng bài t p
• Ngân hàng bài t p: kho l u tr các h th ng bài t p theo ch .
H th ng bài t p ph c v cho b i d ng h c sinh gi i ph i dáp ng c các yêu c u :
Phù h p và áp ng n i dung thi h c sinh gi i hóa h c t ng c p ( tr ng, t(nh,
thành ph , qu c gia, qu c t ).
Phát huy c trí thông minh, óc sáng t o, tích tích c c ch ng c a ng i h c.
Rèn luy n t duy (óc phân tích, t ng h p, so sánh, khái quát hóa, tr u t ng
hóa…).
Kích thích s ham h c, say mê tìm tòi c a h c sinh i v i môn hóa.
• So n th o bài t p: có ba cách
Giáo viên t 't ra bài t p.
S u t m các d ng bài t p t các ngu n khác nhau.
Cách ph bi n nh t là k t h p s u t m và bi n i bài t p cho phù h p v i m c
ích c a ng i so n (xem m c 2.4.2.4).
• Phân lo i bài t p
Tùy theo m c ích c a ng i so n, có th phân lo i theo các cách sau:

Copyright © D&3H
a. Phân lo i d a theo các thi
thi h c sinh gi i các t(nh: l p 10, 11,12
thi Olimpic hóa h c 30 -4 các t(nh phía Nam
thi h c sinh gi i qu c gia
thi Olimpic hóa h c qu c t
b. Phân lo i d a vào n i dung toán h c c a bài t p
Bài t p !nh tính (không có tính toán)
Bài t p !nh l ng (có tính toán)
c. Phân lo i d a vào n i dung hóa h c c a bài t p
Bài t p hóa i c "ng
+ Bài t p v ch t khí
+ Bài t p v dung d!ch
+ Bài t p v i n phân …
Bài t p hóa vô c"
+ Bài t p v các kim lo i
+ Bài t p v các phi kim
+ Bài t p v các lo i h p ch t oxit, axit, baz", mu i, …
Bài t p hóa h u c"
+ Bài t p v hydrocacbon
+ Bài t p v r u, phenol, amin
+ Bài t p v andehyt, axit cacboxylic, este, …
d. D a vào nhi m v và yêu c u c a bài t p
Bài t p t ng h p, i u ch
Bài t p nh n bi t, tinh ch , tách r i
Bài t p xác !nh công th c c u t o
Bài t p tìm nguyên t ch a bi t…
e. D a vào kh i l ng ki n th c, m c "n gi n hay ph c t p c a bài t p
Bài t p d ng c" b n
Bài t p t ng h p
f. D a vào cách th c ti n hành ki m tra
Bài t p tr c nghi m
Bài t p t lu n
g. D a vào ph "ng pháp gi i bài t p
Bài t p tính theo công th c và ph "ng trình
Bài t p bi n lu n
Bài t p dùng các giá tr! trung bình
+ Kh i l ng mol trung bình
+ Hóa tr! trung bình
+ S nguyên t, C, H, … trung bình
+ S liên k t π trung bình
+ G c hydrocacbon trung bình
+ S nhóm ch c trung bình, …
Bài t p s, d ng các !nh lu t b o toàn
+ Ph "ng pháp b o toàn kh i l ng
+ Ph "ng pháp t ng gi m kh i l ng
+ Ph "ng pháp b o toàn electron
+ Ph "ng pháp b o toàn nguyên t
+ Ph "ng pháp b o toàn i n tích
Bài t p s, d ng các ph "ng pháp khác nh
+ Ph "ng pháp ghép n s
+ Ph "ng pháp t ch n l ng ch t
+ Ph "ng pháp t h p cân b*ng…
 • C p nh t bài t p m i, s u t m cách gi i hay
Liên t c s u t m và c p nh t nh ng tài li u m i nh t v các l nh v c có liên quan
n hóa h c, v các ch t hóa h c c s, d ng cho i s ng c a con ng i và phát
tri n công nghi p, nông nghi p. C p nh t nh ng thi v hóa h c trong n c và qu c
t ; các báo cáo khoa h c v hóa h c, các tài li u nghiên c u v lý lu n i m i ph "ng
pháp gi ng d y.
T th c t b i d ng h c sinh gi i: các cách gi i hay, l , ng n g n c a h c sinh
u vi t h"n cách gi i c) c)ng nên a vào ngân hàng ph c v cho l n b i d ng
sau.
H c t p t b n bè ng nghi p.
1.2. So n th o m t chuyên
• Chuyên : bài gi ng i sâu v m t v n c a b môn bao g m lí thuy t và h
th ng bài t p g n li n v i c" s# lí thuy t ó.
Thông th ng ki n th c trong ch "ng trình không ph c v cho vi c b i d ng
h c sinh gi i. Vì v y m# r ng ki n th c và i sâu vào ki n th c tr ng tâm, giáo viên
ph i so n th o các chuyên ph c v cho công tác b i d ng.
Ví d m t s chuyên trong b i d ng h c sinh gi i hóa h c:
Chuyên tích s tan.
Chuyên hóa l p th h u c".
Chuyên v d oán và ánh giá ph n ng trong dung d!ch các ch t i n li...
• Các b c so n th o m t chuyên
a. Xây d ng c" s# lí thuy t v n i dung c a chuyên
Nêu lên nh ng v n lí thuy t c" b n, tr ng tâm xoay quanh n i dung chuyên .
i sâu vào nh ng ph n lí thuy t khó, ph c t p, có tác d ng rèn luy n t duy và có
nhi u v n d ng trong các thi h c sinh gi i.
D a trên c" s# lí thuy t, h th ng hóa cách gi i các d ng bài t p khác nhau.
 Các ki n th c này có th l y t các tài li u nâng cao và m# r ng ki n th c hóa
h c, các tài li u tham kh o ho'c các tài li u # i h c.
b. Xây d ng h th ng bài t p c a chuyên
Xây d ng h th ng bài t p gi ng ph n 2.1.1.1.
Phân tích các bài t p, minh h a làm rõ cho lí thuy t ch o.
Có th trình bày h th ng bài t p theo hai h ng:
+ Sau ph n c" s# lí thuy t c a toàn b chuyên .
+ Sau m/i m c lí thuy t nh trong chuyên .
Ví d : Xây d ng Chuyên v d oán và ánh giá ph n ng trong dung d ch các
ch t i n li có th theo dàn ý (s" l c) sau:
I. 't v n
II. D oán !nh tính chi u h ng ph n ng trong dung d!ch các ch t i n li
1. Ph n ng t o thành các s n ph m ít phân li
2. Ph n ng t o thành các h p ch t ít tan
3. Ph n ng t o thành s n ph m oxi hóa – kh,
4. Ph n ng t o thành các s n ph m khí
III. ánh giá bán !nh l ng
1. !nh lu t tác d ng kh i l ng và h*ng s cân b*ng
2. M t s d ng cân b*ng th ng g'p
3. T h p các cân b*ng
4. D oán và ánh giá m c x y ra trong các ph n ng
a. So sánh các cân b*ng
b. ánh giá kh n ng ph n ng
IV. ánh giá !nh l ng
1. !nh lu t t( l ng
2. !nh lu t b o toàn n ng
3. !nh lu t b o toàn proton
 4. Tính cân b*ng theo !nh lu t tác d ng kh i l ng
V. M t s thí d v d oán và ánh giá ph n ng trong dung d!ch các ch t i n
li
2. K. n&ng tác *ng tâm lí
T o không khí tho i mái, hào h ng trong d y h c.
Khuy n khích các em thi t t, tham d kì thi v i tinh th n h c h i, c g ng v t
qua chính mình # th i i m c n thi t.
Không t o tâm lí n thua, ng viên các em hãy khai thác t i a n i l c c a mình.
Ti p nh n thông tin ph n h i t h c sinh và i u ch(nh.
Rèn luy n cho h c sinh s c b n khi làm bài thi b*ng cách th ng xuyên cho thi
th, v i th i gian thi t "ng t "ng và n i dung thi khó h"n thi th t.
3. K. n&ng ki m tra, ánh giá ch n h c sinh gi+i hóa h c vào *i tuy n
3.1. nh h ng v n i dung và hình th c ánh giá
Ki m tra ánh giá ch t l ng n m v ng h th ng khái ni m c" b n hóa h c; n ng
l c th c hành v n d ng t ng h p ki n th c vào tình hu ng m i và vào th c ti%n; các
trình phát tri n t duy. Coi ó là s th hi n c a s phát tri n trí tu c a h c sinh.
T ng yêu c u ki m tra v thí nghi m hóa h c và n ng l c t h c c a h c sinh.
t c các yêu c u trên ây, c n s, d ng các bi n pháp sau:
Chú ý dùng ph i h p nhi u lo i hình bài t p; t lu n và tr c nghi m khách quan,
bài t p lí thuy t !nh tính và !nh l ng, bài t p th c nghi m.
Chú ý ki m tra k n ng th c hành, k n ng t h c, k n ng làm vi c khoa h c nh
i u tra, tra c u, báo cáo k t qu .
Dùng các ph "ng pháp khác nhau trong ánh giá: h c sinh t ánh giá l-n nhau,
ki m tra vi t và v n áp...
3.2. Quy trình ra ki m tra
B c 1: Xác !nh yêu c u, m c ích c a ki m tra.
 ki m tra là ph "ng ti n ánh giá k t qu h c t p sau khi h c xong m t chuyên
, m t ch "ng ho'c tuy n ch n h c sinh i thi h c sinh gi i các c p.
B c 2: Xây d ng n i dung ki m tra
C n có s3n m t ngân hàng câu h i ki m tra.
Xây d ng ki m tra t các câu h i trong ngân hàng.
Phân lo i ki m tra theo n i dung ch "ng trình, theo th i l ng ho'c theo yêu
c u c a m/i kì thi h c sinh gi i khác nhau.