Professional Documents
Culture Documents
._,
_-
-.'
..
-
-_
va
ttlndl
cac d6i tugng cobBn ella hlnh h9C khOnggiari;idi'm. duang thang • pMng. ChUng·c6 nhOhg quan h~ vOi MaU qua cac tien d~. Ti§ndlj chi m~t
"*
rna
em
tMng
va
c6 rn9t n$
pMng va chi m~t rna thei. 3 : N~u m9t dubng tMng c6 2 di~rn pMn ~t flAm tren m9t m~t phang thl duOng tMng do hoan toan tren m$t pMng .
T/en
oAffi
'
... ?-
.";
..
.--_;
....
Ti~n 4 : N~u hal ~t phing pMn bi~t c6 m91 dilim chung thi chUng c6 chung dUOngtMng di qua dit1fll chung «y. Duong tMng chung nay 99' la giao tuy~n CLia 'hal ~t phing.
em
m~t
II.
vi
va ... ,t m
phing
C6 ba v! trf tuang d6i giua duang tMng a va m~t pMng a : aI/a 0 a na ·= ·0 a a 0 a na = {A} a c a 0 a na = a
cat
alia
·0
edt a
aCa
a == boa a boa
cat
{A}
a l/ b a cheob
.. ..
a.
.,
4
a == b
a c4t b
allb
a cllio
mit phing a va p :
c6 3 dlt1m chlJng khOng tMng hang.
allp" acAtp.
p ..
anp=0 anp=a
a va
.~ 7
a .~ fJ
/I
fJ
a eilt fJ
,
a
VI. Vai hinh thbng dl,lng . a) Tv di~n 18 hlnh hgp bal 4 di6m khOng dMg pMng. b) Hlnh ch6p : chao,da giac I~ A1A2 ... An va di6m S ngoal m$t pMng da giac. 'Hlnh ch6p Is hlnh glOi ~n hOi n tam giac SA1A2. SA2A3 ..... SAnA1 va da gi8c A1A2... An.
.5.
>Caedjnh :.
VfD'I1:
Coo 4 di~m A, B, C. 0 khong d~g ,pMng : a) ChUng t6 ba trong b6n di~m nay kh6ng. thang hang _ Ii~t k~ cac ~t phAng kMc nhau. b) Hay nau cac ~p duang thAng cheo nhau.
Giai
,a) Gia slic6 3 di~m B, e,D thing hang thi di~m A v~" duimg thAng BCDxac dinh. mOt· m4t ph!ng; Do. do~ di~m .At B, C, D.d~ng ph!ng, di~u nay trai vOigia
thic!t.
V~y
Suy ra co 4 m~t phAng kMe nhau ABC, ABD; ACD, BCD. b) Cac ~p duirng thAng chco .nhau la AB va CD, AC va BD, AD va. BC.
VI'D\, 2: '
Chohai duang tMng chao nhau a,b.Tren a Ia"yhal djgm pMn bi~t A , B va tren b I'y' hal digm pMn'bi~t C. D. ChCmgminh AC va BO cneo nhau.
m~t.phAng a
thi
'A,BEa .aCa C, D'E a • b Cd Di~u nay trai gia thi!t vi a va b cheo nhau. V~y AC va BD kh~rtg ~ng phAng nen AC va BD cheo
··v········&.~
~
•
I
nhau.
va 'digmS
cUe
a) U~t kAcacJM.t phAngmata codugc. b) Hay neu cac ~p ~nh cMo nhau. .2. Cho 5digmABCOE trong do khOng c6 4 d~m naocung ,trong .m¢t in$tphA"g.
nA.m
difrn
3•. Cho haldu(mgthAng d1 d2cAt tMng a~t hal dubngdo. HOi trong.m¢t ~t 'pttangkhOng ?
ca
va
'
trill.
.
ca
nhau~i
Vd" tIi 2 :
rntt
phing
Vf0'11: Cho to di~n ABCD. LAy di~m M tr~n d~n AB, di~m N tr~n d~n AC va I trong tam glSc; BCD. GiS slI M~ khOng song song vOl BC. TIm giaotuyfn cUa hal m$tpMng:
Glal • MN vA BC cilngnAm trollS. m~t pMng (ABC) va khl'wg song song nen cll nhau ~J. J Ta c6:
J EMN
J E BC hai di~mchung
Hai matph!ng (MNI) va (BCD)c6 giao tuyc!n cua chung lit IJ. tai E. Hai m4t phAng (MNI) va (ABO)
nen giao tuyc!n cua chung la duang
IJ cAt BD tai K va CD
cO hai di~mchung
M va K
thAng MK.
*
Vf°tl2:
Hai m~t phAng (MNr) va (ACD) co hai di~m chung nen giao tuyc!n cua ch~ngla NE. _
JaN
va E
,-
Cho tOglac ABCDc6 di~m $" khOng thu¢c cUa hal m~tph'ng : a) (SAC) b) (SAB) c) (SAD) 8
cac c$p ~nh d61 kh&lg song song va fTl$t 'pMng cUa to gi8c.TIm giaa tuy~n
va
va
va
~. ~-------~---
.>
.. ~
BAI
1. Cho ,W di~n ABCD. LAy cMm M tlen AC, di'm N tr~n BD va di'm I tr~n AD. no' giao tuy~n cua ~t phAng MNI vbi cac rn$t cua ta di~n ABCD. 2. Tromg m~t phang a tho hai duang thAng d1 va d2 d~g quy ~I O. DI'm M khong thu(X: ~t· pMng a.nm giao tuy~n coo hal ~t- pMng (M,d1) va (M,d?). " 3. Cho ta di~n ABCD. LAy di~ ~ tr~n AS, di'mJ trong tam giac BCD va di'nl. K trong tam gi8c ACD. nlJ;'giao tuy~n coo m~t phang IJK vb! cac ~t coo tlt dl~n. , 9
Vdn til 3 :
Ta dvng giao di6m cua dut1ng thing d6 viIf"dU'bng thing nlim ttong m~t phlng. (Ta dvng giao tuV'" Cl)a-mtt phlng nay vb! m~t . phlng chua dutmg thing)
vi
DlJ 1 :
Cho va
se,
tu di~n ABCD.
KO
-<'
i<B.-Ccmg
glao 'd~m
\r
Clla CD va AD v6i ~t
phang (MNK).
Gis.
A
tai J. I E (MNK)-.. Ml
..
C .(MNK)
, vi
DV 2 :
Cho tu di~n ABeD. LAy di~m M tren AB, di~m N trong tam giac BCD va di~m K trong tam giac ACD. Dt,lng giao di~m cua CD va AD vol m~t pMng (MNK).
Gi,i A
co
E E MK E E BI
'. ...
E E(MNK) E E (BCD)
Mi!t k.hac N la di~m chung clla 2 milt phAng (MNK) va (BCD) tbeo gia. thi~t. Do do hai m~t rhAng(MNK)· va (BCD) c&t nhau thcogiao tu~n- NE. Ta co :, NE cAt .CO' iIJiF, V~y: F lagiaodidm
rna
NE C· (MNK)
* Hai m4tphAng
(ACD) co hai cli~m chung K va F m~n giao tuytn cua chung til· KF. 11
(MNK)
va
Ta co : KF cAL AD tai J (vi cung n~m trong (ACD». ,Ma : KF C(MNK). (MNK). V~y J Ia giao didm cuaADviri m~t pbAng
yf 011
"
3:
Cho hlnh ch6p SABCD. LAn 1UC}t~y tr~n SA, AB vaBC I di~m M, N, P sao cho NP kMng song song val AD va CD. Dvng giao di~m cUa SO, SC vOi m~tpMng (MNP).
cae
Glal
Do do hai mat pMog (MNP) va (SAD) (".0 haididmcbung M va E n~ri ceil nhau thco giao tuy~n ME. Troog m~t phcing (SAD), ME.va SO cM nhau ICJi I. V~y I lit giao di~m Clla SO vOi (MNP).
* Tuang III hai ml)l pMog (MNP) va (SCD) cO ~ai. di~m chung
I va F nen , 12
(SeD),
pJr.\ng
. eAJ. T~P
TUO'NG
1V
, 1. Cho to dl~n ABCD~ lAy di~m M tr&t AS .va N trong tam glac BCD. Dvng glao di~m cUe AC vOi m~tpMng (MND). ~ChO ta di~n ABCD. lAy di~m M tr~n AB va N tr~n AC, va I a .~ trong tam glac BCD. Dl,Ing giao. di~m cUe BD,· CD vOi ~t pMng (IMN). 3. Cho hlnh ch6p SABCD va di~m M cua SC vOl m$t pMng (ADM).
Van tIi 4 :
Ta chUhg minh chung 1&ba diAm chung ccjahai m~t ph!ng phSn bitt.
VfOY1:
Cho duang thing d cat ~t pMnQ(a) tat I. lAy hal di~m A vA B tr~n d va di~m M trong khOng giankhong thu~c d vA (a). GiS sll MA va MB I~n lugt (a) t~i A' va B'. ChUng minh ba di~m I, A' va B' tMng hang.
cat
Gial
Di~m M va duUng thing d kMng chua 06 xac dinh mQt ni~t phing (M,d). Ta c6 I, N, B' E (a) (gt) Va A' E MA .. A' E (M,d) B' E MB .. B' E (M,d) V~y I, N, B' III ba di~m chung ella hai mill phing -phan biet (a) va (M.,d) nen chUng thing hang tren giao tuyc!nella' hai m~t phAng nay.
'vi
D':' 2 :
Cho ba nUa dubng thAng OX, Oy, Oz kh6ng dOOg phAng. lAy hal dit1m pMn bi~t A, A' tren Ox; hal dit1m pnan bi~t B, S' tren Oy va hai dit1m pMn bi~t C, C' tren Oz saocho BC c6t B~C' t(ll 0, CA cAt C'A' t(li E va ASclt A'B~ t(li F.Changminh ba di~m D,E, F thAng hang. Gial'
=> =>
E,FE
e: (A'B'C')
Nhu v4y : D,E,Flll ba di~m chung cua hai m~t ph!ng pl'tful biet (ABC) va (A'B'C') n~n chung lh~ng bang tren giao luy(!n cua hai ml)l phdng nay.
BAI T~P TUO'NG TV
1. Trong ~t
phAng (a) COO 2 dubng thAng dl va d2.lAy hal di~m A va B khoog thu9c (a) sao cho dubng thang AB cat- (a)
2.'000 hlnh chop SABCD trong d6 AD va BC kh6ng song song. Uy dit1m M tr~n SB va 0 la glao cMm hai duang cheo AC va
BD. a) Dl,lng giao di~m N Clla SC v6i m$t phang (ADM), b) AN va OM cat nhau I. ChUng to 3 di~m S, thang hang.
t",
I,0
Van tfe 5 :
d~ng quy
D6 chiing minh, ba dU'Cmg thing d&!g quy ta c6 th6 chiingminh : or Hai (Mmg th!ng' ~t 'nhau t".i mQt diAm trAn dU'ong th!ng th(( ba. or Chung la cacd~ngth!ng khOng d&!g phing va ~t nhau tU'ng dO. mQt (xem..': vidl,l 2). . ,.
",
viDl} 1 :
'
Cho t(l di~n ABeD. G91 E, F, G I~n lu9t la3 dl~m tren ba canh AB, AC, BD sao ctloEFcatBC t~i I, EG cAt AD tal ,J (I khac C va J khaC D). ChUng minh CD, IG va JF doog quy.
GiSi
Taco : I e EF .. I e (EFG) I e Be .. I e (BCD) V$y IG IAgiao tuy(!n ella hai m~l ph4ng (EFG) vA (BCD). Ta ding cO : J e EG .. J e(EFG) Je: AD .. J E: (ACO) V~y JF lit giao tuy~n ella hai m4t phiing (EFG) vA (ACO). IG va JF nAm trong (EFG) va khong song song.cat nhau 15 A
OE(BCD)
va
() E (ACO)
nen 0 e giao .
V4y ba duimg thAng CD,IG, va JF dbng quy t,.i diem chung ba m;)t ph~ng phdn biet (EFG), (ACD) va (BCD).
cua
vt ou
2:
ChUng mlnh rAng n4u ba dubng thSng khO..ng doog ph~ng va dOl m¢t ceit nhau thl ba dubng tMng nay doog quy tllli m~ dl~m.
Thco gia thi~t, di va d2 cAt nhau tai () nen xac dinh mOt m~t ph4ng (a). Ta noi d3 phai qua () vi n~u d3
cAt dl tai A va d2
t... B khac i
lhi~t.
1. Cho hlnh eh6p SABCO. M9t m$t pMng (a) Ihn IUgl ceit cac canh SA, SB, SC, SO t{ll A', B', C', 0', G9i 0 la .glao di~m hal duangeheo AC va BO, ChUng minh ba duang· tMng A'C', B'O' va SO doog quy. 2. Cho hal tam gi8c ABC va A'B'C' kh6ng eung nAmtrong m9t rll$t pMng. Gia BC cAt B'C', AC cAt A'C' va AB cAt A'B', ChUng minh ba duang tMngAA', BB', CC' thuangdl)ng quy till' m9t di~m.
su
]6
.'"
Van
tie 6 :
Ttp hep diem 18 giao tuy~n (hay mOt phin ella giao tuy~n) cua hal mit phing
vi
Dl,I , :
;.... it.. ~
Cho hinh eh6p SABCD. M(Wm~t phlmg (a) Iuu d¢ng qua trung dj~m A' va B' cua SA, SB va cat'sc, SO I~n lUg!: tal C' va 0'. TIm t~p h9P giao di~m M cua A'C' va B'O'.(Gia Giai • GQi () lit giao di~m ella su (A'S'C) eitt SO).
AC va BD.
.. A' E SA } Ta co C' E SC
Ta cung co :
B' E SB
0'
SQ
va va
ME
Do do :,
(9;B0).
.?
so
(SAC)
Mo lit giao
Khi C'
S lhi M
va
khi C'
di~m clla SO
va
'
.
C lhi M
A'C.
• Dao lai, la'y di~m M E SMo• trong mill phc\ng (SAC) duang lh4ng A'M cAL .SC l~i C', Trong m~l ph4ng (SBD) thlimg lhAng B'M cAL SO 'tai 0'. Hai duang thAng A'C' va B'I)' dong quy nen xac dinh m()l mat phjng (a).
• V~y: Tap hcp cac di~m M la doan SMa uen giao luycn cua
(SAC)
va (SBD)
17
vi
Dl! 2 :
Cho hiflh chop SABCD trong do AD va BC khOng song song. G9i 0 la giao di~m ella AC va BD, E la. giiio diem ella AD va BC. Diem M luu d9n9 tran SH, EM cat SC t~i N. Tim t~p hop giao diem I ella AN va OM. Giai
e
c.
- Ta co I E AN } AN C (SAC) ". I E (SAC)
I E OM OM C (SBO) } . ". I E (SBO)
V4y I E SO, giao tuycn cua hai mat phang (SAC) va (SBO).
Khi
M == S thi M == B thi
I == S I ==
va BD, H
Dl,fng giao di~m N ella SO vot m?l phcing (M,_HK). TIm t~p hop giao diem I ella HN va KM
2. Cho mnh ch6p SABCD trong d6 AB va CO khOng song song. M$t phang (a) luu d¢ng qua BC SA ~i M va SO t~i N. TIm ~p hop giao diE1mI ella BM va CN.
cat
Van tfi 7 :
Ta dung phep dl,lng co ban sau day : * Phep dlf'lg 1 : I,"y 1 di'm tron mOt hinh di dllng dUQC. * Philp dcmg 2 : dllng m,t phing bOi y6u to xacdjnh no. * Ph6p dlf'lg 3 : dllng duang thing bling c8ch. dt,mg giao tuy'n cua hai m,t phing. * Phep dlf'lg 4 : dllng d6i tuqng trong hinh hQC phing.
cae
cae
cae
vi
DI:' 1 :
Cho hai duang thang chao nhau d1 va d2 va diE1mA I<hOng thu9c hai duang thcing nay. Dl,lng dubng thang d qua A d1 va d2.
cat
a) Phdn tich Gia su dung duoc dl1<mg thAng d qua A va (h tai B, d2 tai c.
cat
cat
va
.Di~m B
dC
va
p.
va p.
cua a
b) each dung Dung m<}l phcing a xac dinh bCrl diem A dung 2),
va
19
..
. Dung
. (phep d\fllg 2) .
DI,lI1g giao tuy~n d cua a va
f3
(phcp
d\fllg 3).
c) ChUng minh
A lil di~m chung eua a va {J nen A E d.
M~l khac d va di cung n~m trong a nen lhutmg cat nhau ; d va dz cung nAm trong {3 ncn thuong cAL nhau . d) Bi~n lu4n
Hai m~t phAng a va {3 phan biet vi dl va dz cheo nhau.
)
Neu
d khong
nghi¢m hinh.
N~u d song song vm dihay song song veri.il2 thl bai loan vO
nghi¢m.
vi D,! 2 :
Cho 3 dubng thang d 1 va d2 va da chao nhau tung d6i m<>t. Chung to c6 vO s6 dubng tMng cAt ba duong tMng nay.
ca
Gis.
Uy di~m A tren il3 (phep lhAngd qua
co 1M lay vO s6
20
r,! 1. Cho ~t phang a, di~m A E a va duang thAng 8 khong nam trong a. Ol)ng duang thAng d qua A, nam trong a va cat 8.
~ Ol)ng duang thAng d qua di~m A. va vuong g6c v6i duang thAng 8 cho truoc.
Glal
21
V~y M, N, E 1hAng hang trcn giao tuycn ella a va j3. Suy ra duimg thAng MN luon qua dit1m eo dinh E. b) Ta co : I E AM 1 AM C (A,d.)
=>
(d) A,
I E BN BN C (B,d2)
=>
I E (B,d2)
V~y I E a, giao tuyfn cua hai m~t phAng c6 dinh (A,llJ) (B,d2). Hai melt phAng nay cO dic!m 0 chung nen 0 E a. c) Ta co : JEAN } AN C (A,d2) J E BM
BM C (B,d!) }
=>
va
(A,d:!)
=>
J E (B,dt) va
V~y J E b, giao tuycn ella hai m;)l phang co dinh (A,tll) (B,dt). Hai mat phang nay co dj~m 0 chung nen 0 E h.
d) U va AB cung nAm trong m;)t phang (IMN) nen c<1t nh a u t~ F. Hai duemg thAng a va b d~ng quy tai 0 xac dinh m;)t rhAng (a.b), Ta co : F E IJ } IJ C (a.b) F E (a,b)
Vay F la giao diem ella A~ va m;)l phdng c6 dinh (a, h) nen F co dinh, va dUlmg lh~ng IJ luon qua ditm co dinh F.
2. Cho
tU di~n ABCD. G9i G1 va G2 Ian IU9!: la tr9ng tam cac tam giac BCD va ACO.
a) Chung mlnh AG1 va BG2 doog quy t~1 m9t di~m I va tfnh
22
'--==:--
IA
IG1
,~
IB IG2
b) ChUng minh I la trung cfiem cua doan th~ng neli trung diem hai canh deli AB va CD. c) Chung minh cac duong th!ng neli tu.dinh coo tu dien d~n tr9ng tAm cua ~t doi di~n thl d~ng quy.
Giid
a) Goi M Iii trung di(!m ella CO thi BM va AM lit dllC:tngtrung tuyen ella cac 1am giac BCD va ACO ncn
Gi E BM va
G2 E AM. Do do hai duong thAng AG) va BG2 cung nlim trong lam giac ABM tai I. ncn
C<11 nhau
Theo tinh chat trong Him ta ,MGI MGZ 1 eo-~=-=MB MA 3 ncn GIG2 II AB.
c.
=
M~t khac hai tam giac MG)G2 AB GIG2 V4y: IA JG)
=:-
GIG2
va
MB MGl IB IG2
=
-3 -3.
thl MI qua lrung diem N
b) Theo unh chat ella hinh thang ABGICh ella AB va lrung di(m K ella G1G2.
:'13
Ta cO:
IN lK
-3
va
MK MN
1 3
Suy ra I la trung diem cua MN. c) B6n duong thllng n6i til dinh cua hI dien d~n· trong lam cua m~l d6i eAI nhau tilng d6i mQt (thco cau a) va ba trong h6n du<mg nay khOng <RIng phAng. V4y chung d~)ltg quy tai diem I .(thco vi dLJ 2 cua v~n d~ 5). I la trun~ di~m cua doan n6i trung di~m hai canh d6i dicn,
B~M TH~M
G~jthO hlnh ch6p SABCD trong d6 ABCD 18 hlnh thang c6 day Ian la AB. G91 I va J la trung di~m cUa SA, SB. Di~m M luu d{>ngtr~n SO. a) Tim gl80 tuy4n cua hal b) Dl,lng giao di~m K cua dl~m N cua SC val ~t c) Chung glao dil1m H thAng c6 dinh. m~t phang (SAD) va (SBC). 1M valm~t phang (SBC) va glao phang (IJM). cua IN va JM tren m9t duang
to
2. Cho tu dl~n SABC. G9i M, N, P la trung dl~m cUa SA, SB, SC. a) Chung mlnh 3 ~t phang (MBC), (NCA) va (PAB) c6 chung m~t di~m I va 3 m~t phang (ANP), (BPM), (CMN) c6 chung mOt di~m J. b) Chung minh 3 di~m S, I, J thang hang va tfnh ~~ .
A. U
Cho tU dl~n ABCD. La:ydi~m M tren AB va dl~m N trong tam giac BCD. a) Dl,lng glao dl~m cUa AC vOi ~t b) Dl,lng glao di~m cua AN val ~t phAng (MDN). phang (COM).
24
ChU'Ong II
vA.
M~T PHANG
'
1..D:;:
2.
~T:~~}~ k-//
a
I(
cse
a)
Tu m9t diem a npooi duang thang ta dl,lng duoc m9t duang thang song song voi duang thAng nay va .chi m9t rna thOi.
dlnh
b)
a /I ba an
{A}
}~
a
={
B}
c)
~~~ }
/I b
d)
anp=Cj a
bCp
Ca.
1/ a . b
25
* Neu hai g6e eo hai canh song song eung chlau va hai
canh song song nquoc ehi~u thi bU nhau.
* Goc cua hai duong thang trong kh6ng gian la mot tronq
cac goc hop boi hai duang thang I~n hrot song song v6i chUng, phat xuat tv m9t di~m bat kl.
*a *
.1
b ~ goe (a,b)
90°
H~ qua:
a II e a .L b
.1
a II a
<0:'
ana
2. Dieu ki~n
cin va dll
{ 3b C a a I; b
* Cac h~ qua:
. Neu m9t duong thang song song vOi m9t mat phang thl no song song voi giao tuyen· cua mat phang nay voi m~t phang nao chua no. a.
26
. N~u mot duong thfmg song song v6i m9t mat phang va m9t diem trong mat phAng ta dl,lng m9t duong thang song song v6i duong thang do thl dubng thang nay chua trong mat phang da cho.
tu
3.
cse
dlnh Ii
a n (J a) y n a yn{3=b
= =
d II Y a
b)
c)
an{3=b a it« a II {3
=>
d II a II b
. => a II b
_- -- .',
I
" '., l~
.,
Tu m9t diem ta dl,lng duoc m9t m(lt phang song song v6i hai duong th~ng cheo nhau va chi mot ma thai. D~c bi~tcho hai"duongthang cheo nhau, qua duong thang nay ta dl,lng dU9c mot m~it phang song song v6i duong thang kia va chi mot ma thai.
1</
Chung minh chung cung thuC)cmQt m~t ph~ng va dung phuong philp chung minh hai c1uangth~ng song song trong hinh hoc ph~ng. . Chung minh chung cung song song v6i c1uongth~ng thu ba. Dung tinh chtl:t : hai m~t ph~ng c~t nhau I~n luqt cmra hai c1uang Ih~ng song song thi giao tuyi!n cua ·chung song song v6i hai duong th&ng nay.
27
vi
DI,I1 :
Cho tu di~n ABCD. Gc;>i N, P, 0, R,S I~n lugt M. ella AB, BC. CD, DA, AC va BD.
la trung di~m
a) Chung minh MNPO la hinh blnh hanh. Suy ra MP, NO va RS cat nhau tal trung .diem m6i doan, b) Gia su tam giae BCD c6 dinh va diem A luu d9ng tren m~t phAng a qua BC sao cho NSOR la hinh thai. Chung t6 diem A luu d9ng tren m9t dubng tron e6 ·dinh. Giai
a) Trong tam giac ABC ta
A
co :
MN
n AC
/1 AC
va MN
AC
co :
2
= AC
Do do
va 1ft hinh
va va va
.
RN
OS
=T
AB
Ma :
RO.
AB
2RN
va
CD
= 2RO
Do d6 : BA phAng a.
CD
hAng s6.
V~y A chay tr~n dlllmg trim .tam B ban kinh CD l1 trong mat
28
2an
va MN
v'5.
Tfnh
Ta
co 1M II AS va 1M =
va
.
IN
CD
. ('7;'"
2.
=
.,-.... MIN.
Ar
MN2
Do do eosMIN
_= 1M 2 1M2
=
+ IN2
+ IN2
1
21M .IN
+
2.
2a2
5a2
a :'a"T
- v2
vi
Dl,l 2 :
MIN
.;--.
Cho hinh binh hanh ABCD va mat phang e6 dinh a qua AB. Diem S Iuu d9n9 tren a. G<;>i M, N, P. Q Jan lUg!:la trung diem cua SC, SO, AD va AC. Gia MNPQ la hinh ehli nh~t. ChUng to S luu d9n9 tren m9t duong thang e6 dinh,
su
Giai
Ta eo MN IIPQ (cung song song
30
vu(mg
vi
01,1 3 :
di~n ABCD c6 cac canh deu bAng a. G9i I, J, Klan la trung dit1m cua BC, CA va AD. Tinh IK. Suy ra cac cap canh deli cua di~n vuong gec nhau. Cho
IUgl
tv
tv
Giai
Ta co : IA = JD ABC
aV3
2
va
IK2
AI2 _ AK2
3}
IK
(l-
, a2
an
2
cung
1.'
* Ta
co :
va
U
JK
= AB
a
2
CD 2
a 2
Mat khac :
AB II JI va CD II JK nen goc (AB,CD) Vay AB vuong goc voi CD. Tueng AC 1. BD. II!:
UK
BCl.
»<;
90°
va
AD
31
",
BAI T~P Tl1O'NG TI!
= SB,
SC
2. Cho
go.: (SB,AD).
tU di~n ABCD voi AB vuong goc voi CD. Gc;>i , N, P, 0 M I~n tuot la trung diem ella AC, BC, BD va AD. Chung to : MP = NO.
ChUng minh duOng th'ng phing song song vOl m,t
Van tie 3 :
Ta chung minh d110ng th!ng do song song vai m~t dl1angth!ng n~m trong m~t ph!ng.
vi oy
1:
Cho diem S a ngoai mat ph~ng hinh binh hanh ABCD. Gc;>i M va N la trung diem ella SA va SB. Chung to MN song song vol mat ph~ng (SCD). Giai
Ta
eo
MN II AB (dinmg
trung
MN' II CD C (SCD)
V~y : MN II (SCD).
vf
01/ 2 :
Cho tu di~n SABC. Gc;>i Va N la trung diem ella AB va SB. M Chung to SA song song voi m~t phllng CMN. xac dinh giao tuyen ella m~t pMng (CMN) v6i m~t phAng (SAC).
32
SA II (CMN).
ph.1ng (CMN)
Hai mat va
(SAC) co di~m C chung va Ian ILt(.1t chua MN II SA ncn giao tuycn 13 uLtimg thdng d qua C va song song v{yj SA.
Cho tU di~n ABCD. G9i Gl va G2 la tronq tam coo cac tam giac ACD va BCD. Chung to G1G2 song song voi m~t phang (CAB). Van tie 4 : Dl,mg thh~t di~n song song v6i mOt duO'ng thang
Ta c6.the dlmg cac tinh chat : • • NAu mQt dl10ng thAng song song ven mQt m~t phAng thi n6 song song vengiao tuyAn cua m~t phAng nay va mQt m~t phAng nao d6 chua n6. NAu hai m~t phAng phsn bi~t c6 mQt di~m chung va I~n 111Qt chua hai dl10ng th!ng song song thi giao tUyAn clla chung song song ven . hai duong thAng nay.
1
vi DV
Cho tu di~n ABCD. Tu di~m M tren AC ta dl,Ing m9t m~t phang a song song voi AB va CD. M~t nay Ian luc;:n cAt BC, BD, AD, t~i N, P va Q. a) Tu giac MNPQ la hlnh gl ? b) Gia su AB .l CD thl MNPQ la hlnh gl ? Tinh di~n tfeh ella MNPQ bi~t AM = x, AB = AC = CD = a. Tfnh x d~ di~n tfeh nay Ion nhat 33
Giai
A a)
M:)l ph~ng
AB nen a cALhai m4l chua AB la - (ABC) (ABO) thco hai giao tuy~n MN If PO II AB. Tuong
hanh,
b) N~u AB 1. CD thi MN 1. MO. Yay MNPO la hinh chii' nMl. MN 1/ AB .. MN AB MO CD
=
=
eM CA AM AC
..
l\7IN = CM = a - x
(vi AB
=
x
AC)
MO II CD ..
..
MO
AM
= AC)
MN.MO
x(a -
x)
ra khi
V~y:
Smax
va
diIu
= xay
=a-
hay x
a 2
vi
DI,I 2 :
Cho dil1m S 6· ngoai m~t pMng hlnh blnh hanh ABCD. G<;>i M va N la trung di~m ella AD va BC. M~t phang a qua MN va song song vol SO cAt hlnh eh6p SABCD theo hlnh gl ?
Gilli
M~t ph~ng a /I SO nen a
cAt (SAD)
theo MO /I SO. Ha] 'm~t phAng a va (SAB) co di~m 0 chung va Ian IU\"A chea MN va AB song song nen giao tuyen ella chung lit PO II AB 1/ MN. Thic!t dien MNPO la hinh thang.
vi
Oil 3 :
Coo di~m S ngoai mat phAng hlnh thoi ABCD canh a sao cho tam giac SAD la tam giac d~u. di~m M tren doan AB ta dl,lng m$t phang a song song v6i SA va BC. M$t phang a I~n lugt cAt CD, SC, SB t~i N, P, O.
Tu
a)
ro tu
Clla MNPQ theo a va x = AM. c) TIm t~p hgp giao cMm I cua MO va NP khi M di. chuy~n
b) Tfnh di~n tich
A d~n B. Giil
a) Ml)t phcing a qua M va song song vOi SA nen elit m~t phAng (SAB) theo giao luy<!1lt MO II SA. M~l phAng. a song song veri Be ncn .cit hai m~t ph!ng chlia Be 1ft (ABeD) va (SBC) theo hai giao tuyen:
MN II PO II Be
eN
eD
(vi MN // Be /1 AD)
CP .CS rna: Do BM BA
BO BS BO BS CP CS 60°
= 60°
do:
V4y:
NMO
CN CO
so.
= OAS=
b) Ta
co :
MN
PO = SO SB BC AM SO -=AB SB . Ke duang MH
PO BC
AM AB
PO
= AM
=x
cao OH 1. MN ta co :
MN -
PO
-2-
a-
co '" M
60°
MH.tg60° = (a -2 x)v'3
=~
=
! (a +
2
c) Ta
co :
IE MO } MO C (SAB)' I E NP } NP C (SCD) .
...'
E (SAB) I E (SCD)
led Ma : Khi
(SAB) n (SCD)
AB:,' CD • nen d qua S va II AB va CD. M:;: A thi'l == S M == B thl I Ii 10 vCri Blo 1/ SA.
Suy ra tap hop cac di<1mI Ia doan Slo cua giao tuy6n d. (Phan dao dl)c gia 11,1' chirng minh).
BAI T~P TUO'NG TI/
1. Cho tu di~n ,A8CD.G9i I va J I~n lu9t la trung di5m cua CA va CB. Oi~m M luu d9n9 tren doan BD. M~t phang (IJM) cAt AD Uili N. a) Chung minh IJMN thOng thuang la hlnh thang. Oinh vi tri cua di~m M dl1 IJMN la hlnh blnh hanh, b) TIm t~p hop giao di~m K cua 1Mva IN khi M di d9n9 ta B d~n D. c) Gia su cac canh cua tu di~n d~u b~ng a va d~t BM (0 s x sa). Tfnh di~n tfch cua IJMN theo a va x.
= ·x
2. Cho tu giac ABCD trong d6 AB va CD cAt nhau t~i E, AD va BC cAt nhau t~i F. Oil1m S ngoai m~t phang cua tU giBc. M9t mat phangaqua di~mM tren doan SA I~n lu9t cAt SB, sc, SO ~i N, P, Q.
a) Chung minh r~ng n~u a song song v6i SE hay SF thi MNPQ la hlnh thang. b) N~u a song song v6i S~ va SF thl MNPQ la hlnh gl ?
37
til A d~n C.
/1 AB ~ a <:<1" (ABC) va
(ABO) thco 2 giao tuyen MN /1 PO /1 AB. a II CD ~ a eal (ACO) va (BCD) thea 2 giao luy(!n MO 1/ NP 1/ CD. V4y MNPQ 1ft hinh binh hanh.
MQ
c
MQ // CO
..
CD
AM AC
Mil:
MN 1/ AB
~ ~ ~
CM ~ CA AB CA - CM CA
AM
AC
a- x a
x a a- x =-a a- x =-a ~
MQ
=
Do do :
MQ
co
b(a -
x)
38
V~y:
chu vi MNPO
= =
2(MN 2 [(a -
+ MO)
b)x a
=2
ab]
b) Chu vi MNPO
b == 0 hay a
b.
c) GQi E va F la trung di~m cua AB va CD. MO II CD nen AF c~l MO tai trung di<!m R cua MO. NP II CD nen BF
...
Dao lai, l~y di~m I tren FE, dung ~l1lmg song song veri AB cAt AF va BF tai R va S. Til R vaS La dung dlWng song song veri CD ta duoc m<}t ph~ng a. Yay : Tap h<JP diem AB,CD.
la doan EF n6i
a trong
a) Ovng dubng thang qua M song song voi hai m~t phang (ABC) va (ABO). Duong thAng nay cat m~t phang (ACo) tat B'. Chung minh AB', BM va CD d6ng quy tal m¢l diem. b) Ch' .h ung min. MB' BA
dt MCo dt BCD .
c) Tuong tV dubng thAng song song voi hai m~t phang (ACB) va (ACO) ke til M cat (ABO) t~i C' va duong thang song song voi hai m~t phang (Aoc) va (ADS) ke til M cat (ABC)
. 0' Ch' . . h 1. t ~I . ung min ri:lng
MB' BA
+ CA + oA
MC'
Mo'
= 1.
Giai
a) Dui1llg thdng MB' qua M va song song veri hai ml}1 phdng (ABC) va (ABO) nay. ncn song song veri giao tuy~n AB ella hai m;)l phang
39
ABva MB' song song xac djnh mQt m~t pMng va AB', BM clt nhau tai r.
Ta co : ·1 E AB'
:0. :0
I E (ACD)
1 E BM
1E
(nco)
Y4y : I E CD = (ACD) n (BCD). Noi each khac, ba ultang AB', 8M va CD d~ng quy tai I.
b) MB' 1/ AB
:0
MS' AB
1M
J8
va
= BiT
MM'
dlMCD dt BCD
~CD.MM'
--kCD.
MM' BH
BH
Yay:
MB' BA
=
MD'
dtMBD dtBCD
,MD' va DA dtBCD
dtMBC dlBCD
Yay:
MB' BA
+ CA + DA
MC'
dl MCD
+ dt MBD + dt MBC
=
3. Cho ~t t~i A va tal M va d, cat a 40
phang a va hai duong thang cheo nhau d 1, d2 clit a B. Duong thang d luu d9n9 song song voi a cat dl d2 t~i N. Duong thang d3 qua N va song song vai t~i N'.
a) Tu giae AMNN' 18 hinh gi .? b) Chung minh duang thang NN'o trong m¢t m~t pMng e6 dinh, TIm t~p hop cac di~m N'. e) xac dinh
vi
Giai
a) Ta co d II a (ghi thiet) nen melt phdng (dl,d3) ceit a thco giao tuyt!n AN' II MN. Ta
vm
va
thl
c6 dinh
nCD NN'
song
DAm
dz va song * . Ta co
(dz.da) .
vm
dl.
: N' chay trcn gia» tuycn d' cua hai m;)1 phang a va
kc N'N' II di
va
NM II AN'
II di va NM II AH thl MN
eo
4. Cho tu di~" ABCD. G9i AE la trung tuy~n ella tam giae ACO va I la m9t di~m tren doan AE. M9t mat phcinga qua BI va song song veil CD, cat AC tal M va AD t~i N. a) Chung minh MN II CD.
41
b) TIm g:ao tuyfn eua hai m*t ph.lng (BMN)va e) ChOng minh giao tuyfn naye6
~
(SCD).
AE. Glii
a)
M:)l phAng a va ml)t phAng ACD co I chung va a 1/ CD ncn a cAl (ACD) theo MN qua I va II CD.
b)
Hai m6t phAng (BMN) va (BCD) co B chung va l~n lu(ft chlr'.. MN va CD song song nen giao tuye'_J.:l.-£ua chunh III d qua B va II CD.
c.
BAI LAM TH~M 1. Cho hai duong thang cheo nhau d 1 va da cllt mat phang
0'
tal
A va B. DLJngdoan thang MN. song song voi a cllt d1 tai M va d2 tal N sao cho MN = l,d9 dai cho tnroc,
HLl6ng dAn:
Chiiu MN xu6ng
(l
theo phuong d 1
2. Cho hal ntIa duong tMngcheo nhau Ax tren Ax, di~m N di d9n9 tren By.
a) DlJOg m~t phang a qua By va song song vai Ax. b) Ke MM'/! AB va MM' cat a tal M'. ChOng to khi M di d9n9 tren Ax thl M' di d9n9 tren nlia duong thang c6 dinh. c) Gia AM ciS dinh,
sa
h9P cac
42
3. Coo hlnh vu6ng ABCD canh a va di~m S lJ ngoai m$t pMng (ABCD) sao cho tam giac SAB d~u. G91 H va KlAn lu9t Ia trung diAI11cua SA, SB va di~m M tren canh AD. M~t pMng (HKM) cAt BC ~I N. a) Chung minh HK if MN. b) TIm t~p hgp glao dil1m I Clla HM va KN khi M di d¢ng tll A d~n D. e) Cho SAD := SBC = 60° va AM = x (0 S x sa). Tu giae HKMN la hlnh g1 ? Tinh di~n tfeh hlnh nay theoa va x. Tinh x dl1 di~n ttch nho nMt. 4. Cho hal duong thang song song d1 vf> da trong m~t pMng a. Tren dubng thang d eAt a tat 0 ta I§:y hal dil1m A va B khac o. M9t m~t phang f3 luu de;>ngqua d cAtd1 t~i M va d2 tat N. a) ChUng to MN qua ~e;>tdiem co dinh. b) TIm t~p hop giao diem I. ella AM va BN va giao diem J ella AN va 8M. c) Chung to duong thang IJ qua me;>t iem co dlnh, d d) Dl,lng mat phang
t»
»<: ./"-.
'-
f3
de
MN
~o
c6
djnh qua d cit d,. d2 t~i Mo. No. AMo cit BNo t~i va song song vOid!. d2· M. N sao cho
I.
43
Chuang III
..
al/p-af"lp::;::0
U. Oleu kltn c'An va
du
b /I
al/p-l
Ja
a 1/
a, b C a cat b
P va
'l~/ A I
san
a 1/ P 1/
y} y .. a
1/ P
any::;::
a ll B
.. fJ
=b
va
aI/b.
T~p h9P cac duong tttang qua m9t di~m 0 va song song v6i m~t pMng a la ~t phang P qua 0 ·va
44
song song vOi a. Suy ra : Nt1u hal m$t phc\ng song song thl dubng thc\ng 080 cat m~t ph8ng thu nMt cung m~t phc\ng thu hai.
cat
S. Dlnh " Talet trong khOng glan 1. Dtnh /I ma dlJu : NhQng d~n song song ksm giUa hai ~t phc\ng song song thl bang nhau. 2. Dlnh Ii thu~n : Nhung ~t phc\ng song song dinh tren hal cat tuy4n nhung doan thc\ng tuang ling ti I~.
3. Dtnh /I dao : N4u badubng thc\ng dinh tren hai tuyt1n nhung doan thc\ng tuang oog ti· I~ thl chUng cung song song vol m~ ~t phc\ng '(hay dubng thc\ng nay song song voi m(lt ~t phc\ng song song vol hal dubng th8ng kia).
cat
ra chUng minh m.t phAng nay chua haic:fllang thing c:fOngquy song song vbihai c:fllang thAng c:fOngquy trong m.t ph1ng kia.
45
--
V(DY1:
Cho
di~n ABCO. G91 G1, G2, .G3mn Iu9t tr9"g tAm cUa cac tam giae ABC, ACO, va ABO. ChUng minh hal ~t phAng (G1G2G3)va (BCD) song song. GIll A
GQI M,·· N, P Illn htQt Iii trueg
tu
la
AG2 AN·
= 3"
GIG2 /I MN
AG3 AP
= 3"
GIG3/1 MP (BCD).
(Gl(J2<H)II
Cho hal hlnh'blnh hanh ABCO va ABEF trong hai m$t pMng kMe nhau. ChUng minh (ADF) /I (BCE).· Gisl Ta co: va V~y : AD II BC doi cua hinh binh hanh) (luang ltr) AF II BE
(canh
(ADF) II (BCE).
song eung ehi~u ~, By, Cz va By, Cz ta I~n luot I~y cac di~m
A', B', C' sao cho AA' = BB' Chung minh (ABC) /I (A'B'C').
VIn
tfl
2:
• Ta chUng minh duang thing d6 n~m trong mOt m~t phing song song
vOl m.t phAng nay. • Dung dlnh Ii dao cUa djnh Ii Talet.
vi 01,11 :
Cho hal hlnh vu6ng ABCD va ABEF trong hal m~t phSng khSc nhau. Tren cac duang chilo AC va BF ta I~n IUgt I~y cac di~m M va N sao cho AM = BN. duang tMng song song v6i AB tU M va N I~n lugt cAt AD v~ AF t~i M' va N'. Chung minh MN /I m~t pMng (DEF).
ke
cae
Glal
Hai hinh wong ABCD ABEF bAng nhau nen AC = BF. Ta
va
co :
/1 CD ,. AM'
AD ,. AN' AF
MM'
AM
AC
NN' II AB Mil AM
BN BF
,.-=-
47
Do do:
V$y:
AM' AD
~!;!:~~~} .. (MM'NN')
AN' AF
:0
M'N' 1/ DF
II (DEI)
Ma :
vf DII
2:
Cho tu di~n ABCD sao cho AB= CO. G9i M va N la hai dit1m luu d~ng tren AB va CO sao cho AM = ON. Chung minh MN luon luon song song voi m9t ~t pMng c6 djnh. Gisl
A
V~y theo dinh Ii dao ella dinh Ii Talct thl MN song song
c.
BAI T~P Tl.'O'NG TV'
va
ven
song
1. Cho hal hlnh blnh hBnh ABCD va ABEF khOng doog phang. Tren cac duang cheo AC va SF I~n lugt I~y esc dit1m M va N sao cho ~~ = :~ . ChUng minh MN II (oEF). 2. Cho hai nUa duang thang chao nhau Ax va By. Dit1m M chuyt1n d~ng tren Ax. dit1m N chuyl1n d~ng tren By sao cho AM = BN. ChUng minh MN song song voi m~t phang c6 djnh.
Van tie 3 :
Ta chUng minh hai duang thAng nay la hai giao tuy~n cua mOl m~t phAng cAt hai m~t phAng song song.
48
vi
Dy 1 :
Tu
cac dinh cua hlnh blnh hanh ABCD ta ke cac nua dubng th&ng Ax, By, Cz, Dt song song va eung ehil!u, kh6ng narn trong m~t ph&ng ABCD. M(>t m~t ph&ng a e~t b6n nua dubng th&ng nay I~n IUgl, t~i A', B', C', 0'. a) T(I giae A'B'C'D'la hinh gl ? b) G«;>i va 0' la tam esc hlnh binh hanh ABCD va A'S·C'D'. 0 Chung minh AA' + CC' = BB' + DO'..
Gial
a) Ta co :
Ax II Ol AB /1 CD
~ (Ax,By) II (Cz,Ol).
Do do mat phAng a dl
II (By,Cz)
II B'C'.
b) Ta co : vil :
V~y: AA'
_OO'
= =
AA'
+
2
CC'
(dubng
thang
00'
BB'
+ .00'
2 BB'
(dllbng
thang BDD'B')
+ CC'
+ DO'.
vi
Dl:I 2:
Cho hal m~t phang a va 13 song song voi nhau, tam giac ABC nAm trong a va tam giac DEF nAm trong 13.· a) xac d!nh glao tuy~n cua hal m~t phang a va (ADF), glaer tuy~n cua hal mat phang p va (BCE). b) X3c djnh giaotuy~n cua hal m~t pt.jng (ADF) va (BCE). Giai a) Ta co :
a liP (AOF) (AOF)
n {J = OF n a = Ax Ii
OF
a lIP
(BCE) n a
Be
(BCE) n
13
= Ey II BC
b)
Gici
su
Ax eM Be tai I
va
I E Be ~ I E (BeE)
I E Ax ... I
e: (ADF)
J E OF ~ J E (ADF)
J E Ey .e- J E (BeE)
V~y : IJ la giao tuycn ella hai mat pMng (BeE)
Va
(ADF),
50
aAIT~P TUONG
TV
.1. Cho hlnh blnh hanh ABCo, cac mja duong th8ng Bx, Cy. oz song song va· Cling chi~ va khoog nAm trong ~t pMng ABCo. M~t m$t ph8ng a qua A I~n 1U9t cat ba nlla duang th8ng nay tCjlIB', C', 0'. a) Tu .glac AB'C'o' la hlnh gl ? b) Cho BB' = b va CC' = c.trnh ~O'. 2. Cho hai ~t phAng a va f:3 song song vOl nhau. Tam giae ABC vuOng tCjliAnamtrong a. Hai di~m 0 va E tro!,g~ pMng (J. a) X8c djnh giaotuy~n Clla hal ~t ph8ng f:3 va (DAB) va hal m$t phAng f:3 va (ACE). b) Hal glao tuy4n nay cit nhau tCjliA'. Chung mlnh tamgiac A'oE vuOng. Vdn tIi 4: . Ttp hQp di'm m,t phing .. m,t phing hay ~p con cua ./
ke
I•
VIDY1: Cho hal duang thSng chao nhau a va b. Di'm M luu d~ng'trAn a va dl~m N luu d~ng tren 1>. Tim ~p hgp trung di~m I Clla MN.
Giai
Uy di~m A c6 dinh trcn a va B c6 dinh tren b. Goi 0 . III trung di~m cua AB ta co: 1M OA IN = 08 =-1
f"
t"
• ._I
51
ViDII2: Cho hal nUs duong th~ng cheo nhau Ax va By. Di~m M luu d{>ng tren Ax, di~m N luu d~ng tren By sao cho AM = BN. TIm t~p hop trung di~ml ella MN.
Glai
Theo vi du tren thi I thul)c m~t phcing a qua 0 va song song
veri Ax
va By.
M~t khac,
kc
Bz II Ax va MM' 1/ AB
La eo :
AM BM'
BN (gt)} AM
,.
giac cua y8z. Vay J di dl)ng tren phan giac Bt e(l dinh. Ma : IJ II MM' va
...-
IJ
MM' 2 va
nen : IJ II OB lJ = OB.
Yay I thuoc
(ABl).
m~l
ph~ng
co
Ou II Bt.
y:
Ba trong
chucng
6.
BAt
T~P TutJNG TV' 1. Cho tu di~n ABCD. Di~m M di d¢ng tren canh AB va diem N di d¢ng tren canh CD. ChUng to trung di~m I clla MN thu¢c m9t m$t ph~ng c6 dinh.
va By.
Diem M di
52
d¢ng tr~n Ax va di~m N dl d¢ng tr~n By sao cho AM TIm t~p hgp trung dit1m I cua doan cua doan MN.
Hu6ng dim :
I(j
2BN.
minh
Bz /I Ax va MM' /lAB
~t
c6
cf,nh,
Tu
cac dinh cua hlnh blnh hilnh ABCOta ke cac veeta AA' = BB' = CC· = khong nAm trong ~t· pMng ABCO.
ocr
a) Chung minh rAng (BA'C') /I (ACO'). b) XAe djnh giao dif.ol va J cua S'O v6i cac m~t pMng (BA'C') va (ACO'). ChUng minh B'I = IJ = JO,
Giai
a) Ta
co
II (ACD').
53
~~
00'
b) • Goi 0 va 0'
va A'B'C'D'.
cat
BO' tai I,
n (0' AC)
ncn III giac OBO'D'
• Mat khac, taco OB II 0'0' va OB = 0'0' lil hinh blnh hanh. Do do BO' /I 0'0.
Ta 0 lil trung di~m cua BD nen J lil trung di~m OJ, va 0' Ia trung dicm cua B'D' nen L'la trung dicm B'J. V~y : B'I
co :
IJ
JD.
2. Cho di~m S 0 ngolii m~t phang cua hlnh binh hanh ABCD voi AB = a. AD = 'za, va tam giac SAB vuong can dinh A. Oi~m M di d('mg tren AD voi AM = x. M~t phang a qua M sbng song voi (SAB) cat BC, SC, SO I~n luot tal t'J. p. Q, a) Chung minh MNPQ la hlnh thang vuonq, b) Tfnh di~n tich.,cua MNPQ theo a va x. Tfnh x d~ di~n tich nay bAng 3a~. 8 e) TIm t~p hop giao di~m I cua MQ va NP khi M chay tU A . d~n D.
Giai
a)·
a II SAB
(ABCD)
n (SAB)
AB
=>
(ABCD)
n a = l'.IN MN II AB
TUCIIlg tu
: an
a
Do do: •
SA
J.
MN II CD
cc1t (SCD)
thea
b) • Ta e6 : MN == AS = a. PO SO . PO // CD =- CD SO
, SO Ma : SO PO nen : CD
AM AD
x
x 2a '
2a .. PO
-.MO /I SA.. • MO
MO OM SA = DA
(2a - x)a = 2a
=-~
2
2a - x
. V~y:
Dt (MNPO)
= ~ (MN
+ PO).MO
~(a+~)(2a;X)
1 = "8 (4a 2
- x-).
2
• Dl(MNPO)
3a2
0 0
3a -1 (4a2 - .; ) =8 8 .; = a2 .. x =a.
e)'. Ta e6 :
IE MQ MO C (SAD)· I E NP NP C(SBC)
} }
..
..
=
AD
I E (SAD) I E (SSC)
V~y I lhu~c giao tlly~n x'Sx ella hai m~t phAng (SAD) va
=
ll,f
0 thi 1
10
Vl~
SIo
55
.3. Its cac dinh cua tam giac ABC ta ke cac doan thang AA. BB',
CC' song song cung chieu, bAng nhau va khong nam trong ",*t phlmg cua tam giac. GOt I, G, K la tr9n9 tam cac tam giac ABC, ACC' va A'B'C'.
a) Chung minh (IGK) /I (BB'C'C). b) Chung mlnh (A'GK)
/I (AlB').
Gial a) G(.)iM va M'la trung di6m (l'la AC va A'C', ta cl) : I E BM , (. E C"M ,
E B'M'
MI
. MB
MG
MC'
1 3 f va 3
~ IG II BC'
MI
. MB MM'/I
M'K
M'B'
va
lit (AEB').
A', G, C IhAng hang (G 0 tren trung luyl!n CO ella lam giac ncn (A'GK)
lit (A'CF) .
va EC = B'F
B'E II CF vi EC /IB'F
va : AE /I A'F
VAy : (AlB') /I (A'GK).
. NhGngbsi t~p co ghi dAu • Is bai kho, danh cho hoc sinh kha.
56
1. Cho tU di~n ABCD v6i AB = AC = AD. ChUng minh cac pMn giac ngoai cua cac g6c BAC, CAD va DAB dong phcing. 2. Cho hai nUs.duong th~ng Ax, By chao nhau. Tren Ax lay di~m M, tr6n By .lay di~m N sao eho AM = BN. G9i a la pMng. chua By va song song v61·Ax.. a) Dt,rng m$t pMng a. b) Duong tMng qua M song" song '161 AB cAt a t~1 P.. Chung minh NP song song v6i ",*t pMng c6 dinh. Suy ra MN song song v6i m~t ph~ng c6 djnh. c) G9i 0, I, J, K I~n IU911atrung di~m ChUng minh (OIK) II a. TIm t~p h9P cac d~m I, J, K.
"*
3. Tu cac dinh Clla hlnh blnh haOO ABCD ta ke cac do~n AA', BB', CC', DO' song song cung ch~u bAng nhau vakhong nAm trong m~t ph~ng ABCD. G9i M, N, P Iii trung diem cua BC, C'D' va AA'. a) ChUng minh(ACB')
II (A'C'D).
b) Dt,rng giao di~m E clla BD' vOl ",*t ph~ng (AMBO).Chung minh BE
=~
BD'.
. c) Dt,rng glao di~m F ella DB' v6i (MNP). Chung minh F la di~m giCla cua DB' va la tf9ng tam Clla tam gick MNP.
57
Chuang IV
"
...
2. Dlnh If co ban
.Oi~u ki~n at c6 va du d~ m¢t duong th~ng vuOngg6c v6i m9t m~t ph~ng la duong th~ng,~y vuOng g6c v6i hai duong th~ng cat nhau chua trong m~t/~h~ng d6. .
a.la .. a.l { a.l Ox.(;ong a Qytronga
H~ qua:
* *
a'.l a.l
}•
fl.
3. Cae dlnh If khae Dlnh If 1 : HI 1 di~m. ta dl,lng dU9cm9t va chi m9t m~t ph~ng vuOng g6c v61 m¢t duong th~ng cho sAn. Dlnh If 2 : Tu 1 di~mta dl,lng dugc m9l va chi m9t duong th~ng vuOng g6c v6i m9t ~t ph~ng cho ~n.
\
58
H~ qua:
* a .L.
a .L.
p}
:}
.. .. :} ..
=>
a /I
p.
08
HA
= HB
· OA < OC -
HA < HC
2. Dlnh If 3 duong vuOng g6c OA la duang xien. { HA la hinh chl~u cua OA xulSng a. d trong a.
Ta c6 :
o . HA.L. d.
* *
OH .L. HE OH .L. HE
:} :}
59
* *
} }
4. Mit phAng trung trlle - Tn,Ie eua ducmg tron a) M~t phAng trung true (.rt) cua doan AS Is m~t phang vuong g6e voi AS t~i trung di~m I cua n6. M
s::
(.71) ~
MA=
MS.
b) True d cua duong tron (C) la duong thang vuong g6c voi m~t phang cua (C) t~i tam 0 cua n6. MEd ~ MA = MB = (A,B,C E (C»
Me
c.
* M~t
cau ngo~i ti~p hlnh ch6p 18 m~u cau qua cac dinh cua hlnh eh6p. cua rn{lt cau ng~i
* Tam
dinh
* N~u
n(>i ti~p dU9C. Day cung m~t diu ngo~i tiep. 6. Goc eua duong thing
Is
chop c6
vi m,t phing
a': la hlnh eh~u cua a xu6ng a.
*
*
60
III. Do,n vuong g6e chung ella 2 dllong thAng chao . nhau *
*
.a
.l
AB
o
Is
b.
AB s MN
va
J_
'IN
b.
* each dl/ng :
a , b trong a : AB 180 do!!.n vuOng g6t: chung a , b cAt a : AB 180 doan vuOng g6c chung. (b' : hinh cniElu cua b xu6ng ,,)
vi
DII 1 :
Cho hlnh ch6p S.ABCD ; ABCD la hlnh thoi va SA ChUng minh rAng AC vuOng g6c voi mat phang SBD.
'.
SC.
61
","
__
~oll\
Cild
Ta co: AC
.L
cO:
AC (1) va (2) cho :
J_
SO
J_
vi
ov 2
(SBD)
(BD va
so
dt
nhau va
nam
trong (S8D».
Cho hlnh Ch6p S.ABCD ; ABCD la hlnh blnh hanh va tam giac SAB vuong ~I A ; tam giac SCD vuOng t¢ D. Chung minh rAng AB vuong g6c vai m~t ph~ng SAD.
Gisi Ta co: AB
J_
SA
Ta.cung co ;
CD J_ SO } CD II AB .,. A
(1)
AB
J_
J_
SO
(2)
va
(2) cho :
AB
(SAD).
• vi
01,1 3 :
"-
Cho di~n ABCD co HK J_ (DBC) (H, K 18 true tam tam giac ABC va DBC). Chung minh rang DA J_ (ABC). . Gisi ~ • AH dl BC tai E. Ta co :
62
tu
Be J. HK BC .!. AH V~y :
1>
BC .!. (AIIK)
~ sc r
Ma
(VI EK nilm trong AUK) K lit lrvc tam n~n EK chinh DEC, KE qua D. BC.!. OA (vi DA n~m trong (AHK» '" Vi H lit true tam tam giac ABC ncn: EII.EA
= - EB.EC.
( I)
==
HKD
---
EH.EA
=
DAH
----
9f.f
t)IJ°
---
DA .!. AE DA .!.(ABC).
=> =>
DB.!. AD.!.
CH4.:. C~:
vi DI:' 4 :
Cho hlnh ch6p S.ABCD.· ABCD la hlnh chCr nh~t va SA .!. (ABCD). AE. AF la duong cao cua cac tam giac SABv8 SAD. Chung minh rAng SC .!. (AEF).
Giai
. Ta co: AE.!. SB
(I)
63
Ta cung co : BC .L AB (ABCD 1ft hinh chu nhat) BC .L SA. (vi SA.L (ABeD» V4y·: . Suy ra: BC .L (SAB) BC.L AE (Vi AE nam trong (SAB» .
SC
AF .L
sc.
. V4y :
SC.L (AEF).
1. Cho hinh ch6p S.ABCD , ABCD la hlnh blnh hanh tam 0 SA = SC va SB = SO. ChUng minh rang SO .L (ABeD). 2. Cho hinh ch6p S.ABCD, ABCD ChUng minh rling : Cp .L (SIJ)
la
z:-:
SB.
3. Cho hlnh ch6p S.ABC; ABC la tam giac vuong tat A; SH .L (ABC) va H thuc;>c canh AC thea : SH2 = HA.HC. Chung minh rling: SC.L (SAB).
CACH 2: MuOnchung minh mQt duang thling vuOng goc v6i mQt m~t phling, ta eo th~ chung minh r~ng duang thang nay Iii true ella duang Iron qua 3 di~m n.§mIren m~t phang. Khi do duang thang se vuOng goe v6i m~t phang.
vi
01,1 1 :
BsC
=
= 120°;
GSA
= 60° ;
va
Gisl • Tam giac SAC ~u nen (vi 1ft tam giac can co J goc b~ng (if): AC
•
= =
SA
SC
AB •
SAn
an
A
6cf
= !v'3 ..
2
=
BC
2BI
an
B<"..2 = 3a2
AB2 + Ad
Nhu tM:
JA
rna :
Do do
V4y
SA
= -IC = SB = SC
IB
va SI.1. (ABC).
vi 01:12 :
Cho hlnh vuong ABCD, ~nh 8. Vi cae doan M', CC' cUng • vuOng goo v61 (ABCD) va v~ m~t phfa d61 v61 (ABCD) vOl M' = CC' = a Chung minh rang : A'C .1. (BDC').
Gisl
Ta
co :
A'B
an
vi
D~ 1 :
Cho hlnh eh6p S,ABCD, ABC-D la hlnh thoi NaSA;.L Chung mlnh rang eo.L SC. .
(ABCO).
CIAI
Ta
co :
S'
BO J. AC (duang chco hinh thoi) BO .L SA (vi SA.L (ABCD» Do do: V~y : BD.L (SAC). BD
.1.
sc.
V(D~2:
va
Be
Gis'
GQi I la trung di~m ella CD, ta co :
CD (tam giac BCD can, trung tuyen cung ia'duOng eao) AI .L CD (Luong tu.) BI
.1.
Do do: V~y :
CD.l
(ABI)
CD .L AB.
vi
D~ 3:
Cho tam giae ABC vuong~i A vol AB di~m H tr~n doan AC v6i HA = 2HC. SH d~u
a , BC == 2a v~ SH .L(ABC) va
= Is
aV;.
67
Glii
Do do : AD .L (SAC) ,.,AB
.L SA
co :
AC
=aV3
Do do:
ma:
n~n :
SH2 = HA.HC
VU('IlIlg
tai S.
(chUng minh lren) (vi AD .L (SAC» ... SC.L
• Ta cung co :
Do do:
SC .L SA SC J. AB
SC J. (SAD)
SB.
y : . Ta
suy ra -cac
lam giac
VlDl:'
4:
Cho hlnh ch6p S.ABCo; ABCo lei nUs h,Jc giac d'Au SA .L (ABCo). M9t m~t phAng qua A va vuOng g6C v6i SO t~i 0' cat SB, SC t~i B', C'. Chung minh tU giSc AB'C'o' ncfli ti~p dugc.
Giai
Ta di bi" ABeD nO! tigp trong dliOng tron dUbng kinn AD ntn ta si ehClng mlnh AS'C'O' nO!.ti~p trong nu. dllbngtron dubngkfnh AD' , nghia AB' .L. S'O' ; AC'.L C'O',
nua·
thu
I.
va
V~y : AD'C'D' nc;.i tiep trong dui:tng trim dUOog kinh AD',
vi
01,1 5 :
.
B02
Ad
A02
= BC2 -
Ad - ALY "" Bd A
BD2
Ve :
Mil :
ncn : ...
AH AB CD CD
Trong tam giac ACO, la co .~ Ad - A02 ~ 2CO.OH· (cong thUe v~ hi¢u 56 binh phuong 2 canh cua 1 lam giac)
69
Tuong ·V4y
tl!,
trong
AC2 -AD2
BC - B02.
AH BH'
.L .1.
giac BCD,
A02
la
AC -
= Bd 2CO.OH'
E
2CO.OH
.. Oii =
Nhu lhl! : V4y :
sAl T4p TutYNG TlJ'
OH' (H
H') ..
CD.L
CD .L AH} CD .L BU .."
(ABH)
CD
.1.
AB.
tu
ca
2. Cho tU dj~n ABCD co : AS .l(SCD); BCD = 90°. BHla duang cao cua tam giac ABC. Chung minh rang tamgiac SHD .vuOng. 3. Cho tu dl~n ABCD c6 : AS .1. (BCD) ; BCD IS tam giSe d~ ; I la trung dit1m cua BD va CH Is duang cao Clla tamgmc ACD (H E AD). ChUng minh rang ttl giBc ABtH n91 tiep dU9c 4. Cho hlnh ch6p S.ABCD, ABCD IS hinh chCr n~t M.~t phing qua A va vuOng g6c vol SC cat SB, $C, SD I~n IU91t~i B',C',D'. ChUng minh tu giae AB'C'D' n9i ..~p dU9C. t
--
70
eACH 2:
M!.I6n
ta
c6
chllng mlnh m~ duang thing wang g6c vOl ~ duOng 1hing, th6 aU dI.Ing dinh If 3 dubng w6ng g6c. Qn chu ~ chi rO xiln va hlnh .. ~_cUa nil xu6ng ~t phlng. .
VI 0'11 :
Cho hlnh ch6p S.ABCD ; ABCD Ii hlnh Ch(mg mlnh rlng 4 tam g18c SAB, sac,
em. ~.
SA J. (ABCD»
• Ta 00:
AB J. Be (BC trong (ABCD)) va AB 13 hinh chi~u cua duimg ,oen SB xuiSng (ABeD) nen: S8 J. BC (~inh Ii 3 duOng WOng gae).
vf DI,t 2": Coo tu d~n ABCD c6 AS J. CO va AC J.SO. Hl8hinh chifu (vuOng g6c) Clla A xu6ng (BCD) .• ChUngmmh. n\ng H aa tryc tam Clla tam giac BCD va AD J. BC.
71
Giil
• ChUng minh H Itl tnlc tum tam giac BCD
Ta
eo:
AH.L
(BCD)
ehi~u cl'ufA"xulSng
(BCD»
V~y :
J. Cp (dinbll}
vul)ng goc)
dutmg
c
Tuang t\l, CH
trong tam
DH .L BC
pH III hinh
AD .L BC
1. Cho hlnh chu"~t ABCD : va Dy CUng vu6ngg6c vOl ABCD. MOt ~t pMng qua AB cAt va Dy~i E.va F. Chung minh rAng ABEF la hlnh chO n~t.
ex
ex
2. Cho hlnh ch6p S.ABCD ; ABCD la hlnh chu nh~t va SH .L (ABCD), H E (ABCD) ; SK va SL 18 duang cao eua cac tam giSc SAB· va SCD (K E AB ; L e CD). Chung minh rs'ng H, K, L tMng hang. '
tz
,,~.-
Tinh kJl04~
ph6ng(a)
<'
o df~'
mOt mit
Ta lIuK"', pb8i thye: bitn clk cOng vi~ AU ; + djnh ~ vu&tg g6cOH.(OH J. a ; H e a) (X*" thfm ~ bAI toan nay 0 chuang m~t ph&ngvu&ng g6c~.
xac
+ Tfnh do4n
m tiM
xem : ...., OH Il do", thing cUa tam giilc vuOng : ht thCR:tuqng. tremu tam giac vu&ng. . ~u OH .. dotn thing cUa tam gi8C. ht thClc luqng trong tam g!ac thubng.
~"
OH 18 do.n thing song song vOl mOt do.n th£ng khac: djnh If TaJ8t hay tam giac d&tg d4"g.
"*
"* "*
su
dung
cae
thuOng :·sU
dt.Ing cae
1:
Cho hlnh ch6p S.ABC : ABC 18 tam gillc vu6ng t~i' B (AB 2a ; BC = a) ; SA .1 (ABC). Tfnh khoang each tll B d~n (SAC).
Giai
Kc
Ta co:
Suy ra:
BH
.1.
AC (H E AC)
V~y BH lA khoang each til B d~n (SAC). Trong tam giac vuong ABC, BH 13 dllOng cao nen :
_1_. BHl 8
c. .'
+ _1_ =
a2
V~y: . 'd[B,(SAC}]
BH
=-it =
2ap'
_5_ .4a2
73
¥fOU2:'
'ChO AC
n4m trAIl
tu
.. ~
6a ;00
BD -=5a
trung tuy&, BI
s:I73 . Vi AH J. (BCD). ChUng mitah, rc\ng H cUe tamgi8c BCO.lrnh kho8ng each
~ Giel
*'j~
-,
co ; AH
Mfl
J. (BCD)
AC =AD
ncn :
xicn bAng nhau nca hinh chifu """ bAng nhau). 1> V4y: HeBI lit trung lr\l4 Clia CD ! ciing.13 trung ·luyc!n cUalatn giac dn BCD.
Me =..no
(dllong
BI
=:
.j"'nc2~---. -CI~2
25a2 - 9a2.= 4a
AI
=J
=J
Ta nh4n tMy AH lit dllOng cao cua- tam gidc ABI, nen :
SAm
mit
="2
*=
SADJ
(vOi
2- (BI
+ lA + AB) = 9a)
V4y: d[A,(BCD)]
AH
2SABI
BJ
;:
6a
4a
rrr-
=-2-'
3av'15
74
vi DlI 3 :
Cho hlnh ch6p S.ABC c6 SA do~ SB
va Ma = '2' Iia
MS
va
SA J. (ABC) ; M thu¢C
trung di4m
cUa
·Gl8i
Ke: MK J. (ABC)· IH J. (ABC) Ta co .: MK /I IH II SA (vi cung wflng goc vm (ABC)) Do do: K e AB va ta co: MK 2 -=- 8M =SA BS 3 .. MK=~SA=~h S
IH
d[I,(ABC))
= ,h.
vi DlI
4:
va
1"*
pMng a. Chimg
=i
(dA
a (M Ja truns didm etta BC). Ta 00: AA' /I BB' II CC' /I OG'I/ MM'.
7S
/, dM
dB + de 2 A
F , C.
:r..
I. I
,
I
, , ,
I J
I
- - -- -~-I------"'-'
vs
Mx /I M'A' GE
va =
Mx ccil GG' t~i E,AA' t~iF. Tac6 1 1 '3 AF = '3 (dA - dM) . (VI MG
MA 1 Oi (dA
1, = '3 '
-
tin
Suy ra:
•
do d·
0
dM
+
M
dM)
= '3
2 dId
1
'3
= 3' .
dB
+
2
de
3d".
V~y :
do
= '3 (dA
+ dn + dc).
BAa
T~P TUONG
11!
ta
tam
2. Cho hlnh ch6p S.ABC ; ABC la tam giac d~u ~nti a, SA (ABC) va SA = h. Tfnh khoang each tll A d~n (SBC). 3. Cho hal dit1m A, B Chung Minh rAng
.L
va m$t
~:=
a).
k .,. ~
(dA. da la khoang
cachtu A va B d~n
ABC :: Aoc
Vande 4 :
mit a)
P II
Ta thuOng chQn mOt diim thu"n Iqi. tran.b (hay {Jl va tinh kh08ng each tLr diim nay d'n (z (xem v'n a~ 3).
vi DlI
Cho tam glilc ABC vuong ~l A (AB :: a ; AC = 28) ; Ax By cung vuong g6c voi(ABC).Tfnh khoang each glua By va (CAx) ; glua Ax va (CBy).
1:
va
Gill
D~ Y rAng By II (CAx) (vi By II Ax) ncn : d[By,(CAx)] • Ta co : BA { BA
..L. ..L. .L
d[R,(CAx)].
.. BA
Yay BA
By va (CAx).
77
>:-i,
• Kc
'AH .1. Be
r(H
BC)
rna
nen Viy
. AH
AH
d[A,(CBy)}
d[Ax,(CBy)]
Trong tam giac vu6ng ABC, ta cO : 1 1 1 1 5 -.-=-+-.- I =-+--.=2 AH2 AS2 Ad 4a 4a2 • AH
"'=-1t = 280 5
a;;
Do do : d[Ax,(CBy)}
2a..r5 ---v-'
• vi D'I Z :
ChO dt~n S.ABC. K, N, t I~n IU91fatrung lfifrn CUB SA, BC va SB. M E SC va khongphSi til trung didm cuaSC. a) M' la di4m ~t kl tren AB. Chung minh rAng m~t ph~ng (KIN) each d~u M va M'. b) M~t ph~ng (KMN) difntheo 1thiftdi~n. Chung minh rAng KN chia thi~t di~n nay thanh 2 ph~n c6 di~n tfch
tu
cattu
bang nhau.
78
0) ChUng'minh ti[M,(KlN)]
= d[M',(KlN.~)
Ta
SC I/IN (duimg trung blnb ABSC) nto SC 1/ (KIN). Do dO : d[M,(KlN)] = d[S,(KlN)]. Tuang t\f: d[M',(KlN)]= d[A,(KlN)] (vi AS/I· (KIN»
co :
ma .
V~y : b) •
= d[M',(KlN)]
Dt!ng thilt difn KM dtAC t3i E va EN cAL AB tai L. Thi~t di¢n 1&tu giac KLNM.
• OUlng m;"h KN chia lhidt di~n thtlnh 2 Jihlin tuong du(mg
KN eAt ML t3i F. F cung lit giao di~m Clla ·ML va m~t phAng.(K1N). Ke .. .. MP = La ·AMFP = ALFO FM=FL
Trong 1Ugiac KLNM ke cac doan MH .1. KN ; LG .1. KN (H, G E KN). Ta co : .. AFMH =·AFLG MH = LG.
V4y: SMKN
SLKN.
va
.r&
. Ax va
pMng
79
2. Cho tu d~nABCD va M.e d~n BD vai MD ... 2MB. ala ph!ng qua M wsong song vOl AD va BC. reAD w J e BC. IJ dt a ~i 0; Chung minh ring OJ = 201. 3.
"*
ABC qlnh 38. M la 1 di~m· trOn p = 2a. Tfnh khoang each glQa a Vdn til 5 : Tfnh .khojng dch" tl16ng a troog a
va p.
va p.
0 d'n
mOt
dubng
tlnh OK - dIO .. ) ta thuang phai aU d..,ng djnh II 3 cfubng vuOng g6c va tlnh khoang each OH ... c:ftO,aJ. a v
£l6
cae
dlH.aJ
HK.
V(OU1: .
..
hlnh ch6p S.ABC; ABC .Ia tam. giac vuOng tin = AC = .a) : SB .1 (ABC) va SB = a. Tfnh kh08ng 'each
Cho (AB
til S d~n CM
vol
M e d~n
AB va AM
i.
hC.SK/ADc
nen: BK J. eM
(dinn Ii 3 duiJng VUOng goc). • Hai lam giac VU('mgCAM BK 1\1 dhng dang, la. co : A 80 BK BM AC= eM
va
Ma:
CM -_ BM
f V
CA2
AM 2
j. a.
=
=
2a 3 CA.BM
2a a+-r-
n~n :
BK
eM
= aVlO = VlO
3
2a
= !SiT +
BK2
+ ~~
1!;
SK
av'15
5
Cho tam giac ABC vuong t~i B (AB = a ; BC = 2a). Ax va Cy ClJn!j vuong g6c voi (ABC) va 6 v~ motphia. Lay· M E Ax va N E Cy vOi AM = a • CN == av'5 . Chung minh rAng AB 1. (BCy). Tfnh khoang each tu M d~n- BN.
Giai
* Chung minh AB
Ta c6: A.B { AB
1. .l 1. (Rev) '1
Yay : AB J. (BCy)
* Ttnh d[Af,BN]
Kc MH 1. (BCy), H E (BCy)
AB
a
B
MK 1. BN , K E BN
81
Suy ra:
. HK
.l BN
D~ Y rAng BH/! Ax II Cy (vi MHBA III blnb chu nMt) nen ~ tam giac vuOng BKH va NCB <R>ng dang (vi co B1 = N,). Do do :
HK
BC
BH NB
..
HK = BC. BH NB CN2 3
Ma :
BH
= AM = a BN = .j B2 +
= ,; 4a2
5a2
3a
dodo:
Tam
HK
2a.a 3a
=2a
cbo:
MK2 == MH2 V~y: VfDt!3: Cho
+ HK2
2 a2 . 4a +9
13a =-9-
d[M,BN] = MK =
aV-;S.
a
f1goaL~tph8ng
a, va AO
~f
xOy.
phing (xOy).
Gi6i
AH 1. (XOy) (HE xOy) va: AE1. Ox (hila cO : HE 1. Ox (HE II Oy) (dilib 113 duemg vuOng goc). ICC; TU'<JI\gtv, lee .. AF 1. Oy HF.L Oy (HF II Ox) la
E
82
vI OA2 - AE2 = /
7.:a _ a2
4 2
= a..[32
-;
= .; AE2
_ EH2
a2 ._ 3:
BAI
1. Cho hlnh ch6p S.ABC c6 AS = 8 ; SAi. (ABC).va SA = 28. Bx la nWl duang tMng trang ~t pMng (ABC) va-·A8X = 60°. Tfnh kh08ng each til S dl1n Bx.
2. Cho
tMng
8. Bx Cy la hal nWl duang ·OOngchmu, vu6ng g6c vOi (ABC) . LAy M E Bx va N E· Cy v61 BM = 8 ; CN = 28 . ChUng Minh rAng: AI .L (Bx,Cy) va tanh khoang each til A d~n MN. 0 la trung di~mcu8 BC) .
va
Vd n 4e6:
vi m.t phAng a
T. ph8i xic cftnh hlnh chi'u a' cUa a xu6ng a . Khi d6 : 96c (a,al .. g6c [a.a'] £)6 ~ac dinh a', ta thuemg X8c dinh giao di6m 8 cua a va a .; d04" vuOng gOc AH , H e a va A e a: a'!Ii! BH,
(X8m thim
a ohuang
gOo).
va
83
Glat
5
* G6c
[SB.(ABC)1
Ta co AB
xu6ng(ABC) SBA
Co
Tam giaevuOng
tgSiiA =
V4y SBA
/'-..
!~ =
2aa
2.
arctg2.
Mit:
ntn
Do do
SA .1. CI (vi SA .L (ABC» CI.L (SAB). SI lit hlnh ehitu ella SC xu6ng SAB.
V~y :
Ta
CSI =
CI SC
co : glaC
= =
.-
J SA2 +
CI
Ad- ="4a2
+i
= a¥5.
Tam
slnCSI == ·SC
-2V"I3' =-= --
a..rJ
aV3
10
va)' :
vi Dl:J 2 :
Cho hlnh ch6p S.ABCD e6ABCO 18 hlnh thang can (Be II AD; AB = Be = co = a ; BAD = C% nh(;m) ; cac dO{ln SA, S8, SC,. SO d~u tao \161(ABeD) 1 g6e.f3. Tfnh khoang each tu dinh S d~n (ABeD).
84
Gial
I>
:I'
Ke
SH.l
(ABCD) , H
(ABCD). nen:
p
TU<1ng ur Suy ra : Do d6 : V~y :
= SAH = goc [SA,(ABCD)]. ,,__ ~ ,,__ SBn ;::SCH ;:: SOH = p. ASAH ;:: ASBH ;:: ASCH = ASDH HA ;:: HB
~.-..:...
HC
HD.
• Ta lai e6 : d(S,(ABCD)] Ta e6 :
r-;
SH
HAlgB.
Ta ph Iii linh HA, la ban kinh duong tron ngoai ti~p ABeD.
Al
A2 ;:: C,
Ap
dung dinh Ii ham AB .a
r-;
CI
~~
m~
m~
85
vay:
&AI
d[S,(ABCD)]
SH
= ~•
a 25 m2
T~P TIJONG TV
1. B, C la 2 di~m trAn a ; A " ngoili a va AB, AC tao vOi BC nhOng g6c bang nhau. ChUng minh ~ng AB va AC tao vOi a nhOng g6c bang nhau. 2. Cho hlnh ch6p $.ABC·c6 BAC = 90° ; AC = b ; SA J.. (ABC). M, N ta trungdl~m clla SA va BC. MN tao vol (ABC) m9t g6c a vat~o voi (SAB) m9t g6c p. Tfnh cac ~nh ella hlnh ch6p S.ABC theo b, a, p.' 3. Cho d~n AB = 2a va A, B " 2 ben ~t ph£ng a. T6ng cac khoang each til A va B d~n a bal1g a. Tfnh g6c cUa AB va a.
---
YIn 41 7 :
Bal
Cho AS 18 dOQ,nvuOng goc chung cua d, d2. Trong bai taim dllcrng vuOng gOc chung ta thuang ke th6m ,IW 1/ d2 qua :
va
cae
va su d.,lng cae
goo
(d,.d2)
h.
v_
UAd,
~
J'
. .
vi
DtI 1 :
2 duong thAng chao .nhau va vuong g6c , nh~n AB = a lam doan vuOng g6c chung. LAy M E Ax; N E By; va d$t AM = x , BN = y. Dinh h~ thoc glOa a. x ,y d~ MN = AM + BN.
Ax va By
Is
Glai • Ke Au /I By, ta co :
XAu
so:
9if
(vi Ax .L By)
AB .L (Ax.Au) (vi AB .L Ax
va
AB 1. AU).
• Ke
NN'
II AB (N'<E Au) ,
Suy ra :
~NN'M Do do:
AN'
BN
=Y
(vi ABNN'
=
=
NN,2 AM
..;
xy=-'
a2 2
• vr
011
2:
Ax va By la 2 dubng thang cheo nhau va vuong g6c , n~n AB = a lam doan vuong g6c chung. ~y M E Ax va N E By; va d~t AM = x , BN = y. Ke OH 1 MN (0 la trung di~m AB va H E doan MN). Gis thi~t rang MN = AM + BN. a) Chung minh rang HM each til 0 d~n MN.
AM va HN
=:;
b) Tfnh thea x, y khoang each H d~n 2 m~t pMng (BAx) va (ABy) va ki~m '~I rang H each d~u 2 ~tphang nay. Giai
a) Cluing minh HM Dii.t HM
tu
=
HN
AM ; HN
BN.
tI ;
v.
Ta co : Ta cting u
2
(viMN
co :
+ v = x + y (1) = x + y)
OH2 OH
2
'= OM2 2
a = - 4 + .; -
.;
=
==
ON2 -
_i +_2y. _ 4
.;
Do
do : u2
= .; - .;
u .... v u
= =
x-
va
(3) cho :
x;v
= y.
BN.
V~y HM
~M
va HN
T{"h OH Hai tam giac vuong OAM va OHM b!ing nhau (co canh huy~n chung va 1 canh goc vu6ng bAng nhau)
V~y OH b)
OA
a = 2" .
Till" d[H,(8;b)] Ta co :
Kc Ta co: V~y : BN J. (ABx) HK J. (ABx) (vi BN J. AB va BN J. Ax)
(HKI/ BN va K e MB)
=x
-=HK HL
HK BN
MH MN
+ = =
y ___E_ x+y
=
::r
d[H,(BAx)] d[H,(ABy)]
Tuong h! :
_2L x+y
vay :
x ; BN
= y.
.l.
BM. Ta c6 : NH
BM.
Vdn tie 8 :
Tn.rimg hgp 1 : Xac djnh dOI}fl vuong g6c chung cua hai duang thang a, b VIii a vuong g6c b. - Dvng mpa chua b va vuOng goo vOl a t$1 I. - ChIISu I tran b thanh J. IJ la eSo," vuOng g6c chung. Tn.rimg hgp 2 : Hai duang th~g a, b khOng vuong g6c nhau. - OVng mpa vuOng g6c vOl a 141 O. - Chli'u b trOn a thanh b'. - Chlgu 0 trOn b' thanh H. - Tu H vi eSLlang thing song song vOl a c't b 14i J. /- Tu J vieSLlang th~ng song song VOl{ .... ,., OH ~t a tti I.-~ IJ la eS04nvuOng g6c chung. ~-_,_-I-----J
Tnremg tiqp 3 ; Xac dinh dOf1!l vu6ng goo chiJ.ng cus' AS, CD khi AC SO
vaAD-SC
GQi 1 va J l&l IlIqt la trllng c:rt6rn cia. AS va CD. T. c6 IJ la cfo4n vuOng g60 chung. (Xern chUng minh b ph~n b cua vf dl,l 1) TruVng hqp 4 : - OVng mpa chua b va song song vOl
,.
- Uy
Mea,
M'. - Qua M' dvng duang th&ng a' song song vb! a C£t b t4i J . J dvng dl.lang thing song song vC1l MM' cllt .- t4i I. IJ la 1.104'1 vuOng g60 chung.
- Tu
Ghi coo :
Ngu chi chn tanh 1.11) dai dO$n vuOng g6c chung eua hal duang thir':l
a va b thi <16 la :
h = d(a.a)
vi
DI,I 1 :
Cho hlnh ch6p S.ABCO c6 : ABCD la hlnh vuong .~h a, SA vuong g6c ABCD, SA = a. Xaedlnh va tfnh d" dai doan vuong g6c chung cua cac duemg tMng a) BD va SC.
b) AB
.-
va
SC.
thgy BO
.l
..--
L.
}{8c dinh
SC va,WOng
'AC.
BD.1.
001
BD va SC.
•. Tanh dOM vu6ng gOc chung : Hai tam giac vuong SAC va OOlC
~ng
afl
OOl,_ OC SA _ SC
:0
00
_ SA.OC SC
2 = an = -- 6
5' thgy
: SAo = BC • AC = SB .
Ap
SA
= Be = ,a ; AC
::.: SB
:0
= aV2
~B
:0
Do do :
AJ = BJ
. Tuong tl.r, ~SIC can tai I ncn : U .1. SC. , V~y : IJ lit ltn~n vuong goc chung cua AB vit SC.
Ta co :
AJ
= ..!. sc = an
2' 2
vf
Dl,I 2 :
Cho hlnh ch6pSABCO c6 SA vuOng g6cvOiABCO 18 hlnh chu n~t. Dt,lng doan vuOng g6c>churlg eua AB· vA··SC. Giai
DUng truOng hQ'p 4 :
va .A8CO
Ta
co: I
lCD
ncn
CD J. AD va J. SA CD J. (SAO) }
Ke
AH J. SO • ta co : AH J. SO
DlIng {
Duang lMng qua H va song s~ng voi CD cAt qua I va song song vai AH cAt AB tai J .
sc tai
•
I. Duimg lhang
IJ .L SC IJ .L AB.
..tti ha
co:
IJ II ~H IJ J. (SeD)
*
•
IJ.L (SCD)
IJ J. CD
vf -'
Dl,I 3 :
Cho hlnh ch6p SABCD e6 SA vuOng g6c (ABCD). SA = a va ABCD la hlnh vuOng canh a. Dt,lng va tfnh d~n VUOng g6c ehung ella AC va SO.
Giai
c··
Xis
"'fA AC
xi song song
S~
---+ Ve SE = AB = DC. Ta cO : SD 1/ CE
Do d6 : (ACE)
1/ SD
:
Ta cO :EB 1/ SA
.. ED ..L (ABCP) AC ..L BD { AC ..L EB .. AC ..L (BDE) H
va
DH
..L (ACE)
Do d6 H lahinh
Pltng
DWng
doan w~ng
thAng qua H va song song CE clt AC t~i l. Durmg thAng qua I va song song DH clt SD tai J . DH .L (ACE) U II DH ~ DH..L AC,CE
va CE IISD nen:
11J. AC
va
11.,1:.5D
IJ la doan vueng goc chung cua AC va SD .. Tinh d01J.n vu~ng gOc chung:
OE2 = 082 +
BE2
=~
=>
OE
= aV6
2
?1
DE
OE
00
Suy ra :
OH =BE.OD
= avo
2
a '2
a.f2 .
.".~ afl
= -3-
V4y:
DH
a..f3 =-. 3
dt Ot rai E.
DE lit
SE 1/ AC .. SE .1. (BD,Ot):
Do do d\lCmg· thing
hlnhcbi~u mp(BD,Ot). cGa SD
trcn
• Dyus
UJi
chupa :
~u 0 l~nDE ~.H. Tv H viS .clt.Ubgtldag .AC dt SDlei· J. Til J vC duimg thing song song
t.
vm OM
,song
sons-
cit AC .
Ta co :
AC .1. (BD,Ot)..
AC.l. 01-{
..
AC..J.. U.
1 ...
..
..
OH.l.
so
vay u ta
oil
so.
..1_
a2
1mb
dOlo
Ta co :
= 2, + .L = 2
a2 a
.. 00 do:
=3""
OH
-3-
a.f3
V(OY4:
g6c (ABC) • SA = an . ABC la tam gl8C vuOng tal B. AB = za, BC = 3a. LAy di4m
Cho SABC c6 SA : vuOng M tren da~n SC val MC
to dj~n
Clla
M tren AC va
Clla
ta
hlnh chl4u
x. Djnh x d4
MP nho nMt
vila tm hay ~
Y
Giai
Clla
d~n
MP
tuang ung.
sc=.q
AC:=.aV13
MN /I SA ... MN MN
MN .. -=- CM SA CS
SA.CM CS 4 .8
c.
=x.f'f"
NP /I BC
... =>
NP AN SM == -.RC AC SC
NP
BCS~M
=~
=
+
(4a - x).
Vi
Suy ra : MN 1. ~. 3~
Do do:
MP2
MN2
Np2 6ax
16
+ .2.. (4a
16
_ x)2
= ~ (~ 4
V~y : MP
12a2) v<1i 0 S x S 4a
=~
3(~ - 6ax
12a2)
D/1l1r Ta
co :
Do do: b)
3a.
Y nghia
. Ta co:
Khi
Ta
= ~4
co :
AP AB Sp2 SM2
=
= +
AN AC SA2 MP2
=
+
SM SC Ap2
=
=
.
4a
.,
4
AP =- AB 4
a 2
13a-
9a 13a = a2 + __ 2 = __ 2
Do do : Sp2
SM2
<111;
3a. Khi do ta
chua ktt luan diroc MP la doan vuong goc chung cua hai dU(mg thdng AB va SC VI M va P di d9ng Jan AB thco di~u kicn cud gia thict.
Cho hlnh ch6p SABCD; ABCD la hlnh thang vuOng t~i A' va B, AB = za : BC = a: AD = 3a , SA an, SA .1. (ABCD). Dl,lng va tfnh dOCjln vuOng g6c' chung cua :
a) AB va SO.
b) AD va SC.
3. Cho hlnh ch6p SABCD c6 ABCD la hlnh vuOng canh a, 6SAB d~, I la trung di~m AB, SI .1. (ABCD). Dl,lng va tlnh da~n vuOng g6c chung Clla : a) SI va AC.
b) SA
va BC.
.1.
~". -" ,
4. Cha hai hlnh vuOng ABCD , ABEF canh a , BC va tinh doan vuong g6c chung cua : a) AB va CF .
-, b) AC
(ABEF). Dl,lng
va BF . .
Dlnh tAm va tinh ban kfnh hlnh ch6p S.ABCD
Van tie 9 :
CACH 1 : Ta chi chn chung minh cae dinh cua hinh ch6p nhin 1 do~n chung EF duOi 1 g6c vuOng. Khi d6, m~t chu duemg kinh EF la m~t elu ngo~i tiAp hinh ch6p.
vi
DlJ 1 :
Cho hlnh ch6p S.ABCD: ABCD la hlnh chCt. nt$ Va SA .L (ABCD). Dinh tAm va ban kfnh m~t cau nga~i ti~p hinh ch6p. 97
'.,..
Gisl
• Ta co : SA J. AC (vi SAl.
(ABC£))
* Ta ciingco :
ABl.. BC (ABCD la hinh chii' n~t) {SA l. (ABCO)
ncn :
SB :.J. Be
T,,.mg tl! :
---
SO LOCo
---
DV
2:
Cho hinh ch6p S.ABC c6 : BC = a ; BAC = 600 • SA l. (ABC) va SA = 2a. Dinh ~m va ban kfnh m~t cau ng~i ti~p. hinh ch6p. Gisl
Goi AOla dllitng kinh ctia dl1i1l1g
.............
trim ngoai tiep tam giac ABC. Ta 00: AB l. DB. Do do: (gee n(li lic:p trong mrd duirng tron) SB l. BD (dinh Ii 3 ulli1ng vuong goc) l. CD. SA l. AD vi SA J. (ABC) .
...-...
SBO
...........
seD'
"._
= 90°.
V<}y m~1 diu ulIlrng kinh SD lit mill diu ngo .... tiep hinh chop SABe
. 1):-\
Ta co : V4y
Be -~
sinA
AD
:: sin600 =
a 2a .f3 = .f3
2
6SAO cho:
SO
= ./
SA2 + A02
4a~'+
4;2. .
4an
=
va ban klnh lil : R
eAl T~P TUO'NG T'I
,,~
ru:;:r"=
V~y, tam 0 cua mat cau ngoai ti~p SABe lit trung d~m cua SO
= .1 SO
2
2a ..(3
1. Ax, By Is hai dubng tl18ng cheonbau va vuOng g6c,va n~n AB lam doan vuOng g6c chung. M E Ax va'N E By. Dinh tam ~t cau ng~1 ti~p ABMN. 2. Cho hlnh ch6p SA .l (ABCD). S.ABCD c6 ABCD la mia h,lcgiac d~u , ti~p S.ABCD.
b) G91 H, K, L la chan duong cao va A trong cac tam giae SAB, SAC, S~D. Chung minh rang 7 di~m A, B, C, 0, H, K, L nam tren 1 m~t cau
CACH 2 : Mu6n "inb tim m~t thu ng041 tlap mQt hinh chOp, ta su dl,lOg tinh chAt _ c8c:h d_u cUa trl,lcdllang tron, dllong trung WC, m~t phing trung trl,l'C. * Dung trvc d cua dllang tron (ABeD). "
tu
a) ~u mQt C$flh ban eua hinh chop (g18su ta SA) va trvc d cUng trong mQt mll phing (P) dlJng c:tuang trung Wc d' cUB SA (trong (P». Glao dj~m cua d' va d 18tim 0 mll thu ngo$1 ti'p.
b) Ngu kh6ng cO C4nh ban nao eua hinh chOp cung trong 1 m~t phing vOi true d, dlJng m~t phing trung trlJc 1l eua mQt C40h ban, giao diAm cua n va d la tim 0 eua m~t cAu ngo$1 ti'p.
99
vi D'P :
J.
Cho hlnh ch6p S.ABC ; ABC la tam -giac ~ q1nh a ; SA .1. (ABC) va ~A = 28. D!nh tAm va Mnkinh. ~t cAu ngO\iI ti~p hlnh ch6p. Gisi
duong tron (ABC) (d qua Him I va vuong gil(: vcri (ABC) nen d II SA) . . Trong m<)l pMng (SA,d), dtrng dirong .trung true d' ella SA (d' qua trung di~m E ella SA va d' II AI vi AI .1. SA). . d' ceil d tai 0 va ta co : OA OB OC (vi 0 E d)OA :;:::OS (vi 0 Ed') => OA :;:::OB = OC :;::: s o
c.
V~y0 lit tAm m~t c~u ngoei li6p S.ABC. • Ban kinh melt diu bAng : R
OA
-= ,f
OIl + AI2
IOU
VOi 01 = R
VfOY2:
1. SA
=a. •
AI
= 3' 2" =
aVl"
-3- •ta
aVl"
co :
a2
3;2
=-3-'
2av'3
L{, lay
H E doan AC va oho:
=~.
Va
Hx
J.
(ABCD) va
$eHxsao. ~u n~i
ASC
t~p S.ABCO.
trim (ABCD)
s
1'1'
.1
vm
t.
Do do : d II SH va cac
.• canh SA, SC cung trong
JI
. o·
01<)1
phdng v{yj d.
duo-ug
trung
,/
i .... r' \
I
\\
JI'/'"
. Dl!ng
true d' cua SA (trong m~t phAng (SAC» : d' cAt d tai 0 1ft tam m~t cau ngoai tiep S.ABCp (ciing fa lam dttimg trim ngoai til1'p SAC).
'" Ap
= sinASC
AC
=
=
sin4SO
= -v'2
2
==
R(s;\C)
2'2
an .
lUl .
"iDY3: Cho hlnh ch6p S.ABC: ABC la tam giac vuOng can (AB = AC = a) va SH .J. (ABC) v6i H la di~m d6i x(mg cUa A quaB. Djnh tam va ban krnh rn$t cAu ngo~i ti~p S.ABC khi SH = 3a. Giai
c.
* Dung true d cua ullimg trim (ABC): d qua tam I va vutlog goc
voi (ABC), nghia la d II SH .
Ta nh~n thgy khOng c6 mQt ~nh bin nso ella hinh eh6p eung
Tam 0 cua m.)t cau ngoai li~p phai ojm tren d. Chon I I.aln g6c, chj~u duong lil chieu va u;}t 10 = x.
. Ta
co :
vOi
OB
= =
OJ2
182
=; +
(a~)
. Ta lai co :
OS2
OK2 + SK2
OK2
=_ 1H2
102
IH2
=
=
IB2,
+ BHZ - ~IB.BHcosI35°
(dinh li ham 56 eosin)
2
(a~)
+ a2
2.
.a, (-
"i:)
= (a?)2
va :
062
+ 2a2
SK ==
13a - x 1
:
OS2
<>;.
-6ax 11a
+ (a~)
2a2 + (
a~2) 2
+ (3a _
x)2
l1a2
vo.y:
R
x ==6
OB
::I
li~p lil :
,2+( a'7)2 =
C~2)2
T6m lai, mllt cau ngoai ticp SABC co tam 0 i1 lren true d,dinh
VI b~
10
11a 6
vf DV
4:
Cho CO
tu
di~n ABCo 2b ; IJ
Be
;:: BO ; AB
2a ;
c.
cua
AB va CD). Chang
mlnh rang
va
tarn ~t
ban kfnh ~t
cau ng~i
Gisi
• C';,'olg mill" D~ yrllng
1,.
j
CD .1. (ABJ)
103
co :
OA
OC
= =
OB .. 0 E(CDI) 00 .. 0 E (ABJ)
10
co :,
(
002
==
012
x2 +
2ex
+ IA:! 2 + JD2 OJ
= .} +a2 = (c - ~i +
(1)
b2
= (c - x)2 + b2 b2 + c2 _ a2
b2
= =
+ c2
. 2c
a2
OA
/""~-'?-+-a-2
_!_ . 2c
CACH 3 : Tam hinh. chu ngo$i ti~p hinh chop cO th6 iii giao c:fi6m cUa hai true,
vi DV
Cho tam giac ABC vuong can t~i B v61 AB= a. Til trlJ.ngd~m Mella AB ta dV':lg duong t~ng vuong g6c vOi (ABC).tren d6 I~y di~m S sao eho tam giae·.SAB d~u. Xac djnh tam va tfnh ban kfnh hlnh cau ngOSlitl~p tli di~n SABe.