A. §Æt vÊn ®Ò.

I. LÝ do chän ®Ò tµi
Trong xu thÕ ®æi míi cña nÒn gi¸o dôc níc nhµ, gi¸o dôc TiÓu häc ®ang
t¹o ra nh÷ng chuyÓn dÞch ®Þnh híng cã gi¸ trÞ. Cïng víi c¸c m«n häc kh¸c,m«n
Tù nhiªn - X· héi lµ mét m«n häc cã nhiÒu sù ®æi míi. Nã lµ tÝch hîp cña 2 m«n
häc cò : Søc khoÎ vµ Tù nhiªn x· héi – mang mét vai trß quan träng ®ã lµ: T×m
hiÓu kh¸m ph¸ thÕ giíi Tù nhiªn - X· héi xung quanh chóng ta vµ c¸ch ch¨m sãc
søc khoÎ cho m×nh, cho céng ®ång.
Mçi m«n häc cã mét s¾c th¸i riªng. M«n Tù nhiªn - X· héi còng vËy. Tuy
b¶n chÊt lµ cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc Tù nhiªn - X· héi cã xung quanh chóng ta
song trong s¸ch gi¸o khoa líp 3 kh«ng ®a ra kiÕn thøc ®ãng khung cã s½n mµ lµ
mét hÖ thèng c¸c kªnh h×nh bªn c¹nh c¸c lÖnh yªu cÇu häc sinh thùc hiÖn.
Ngêi gi¸o viªn chØ truyÒn ®¹t, gi¶ng d¹y theo c¸c tµI liÖu ®· cã s½n trong
s¸ch gi¸o khoa, s¸ch híng dÉn mét c¸ch dËp khu«n th× viÖc häc tËp cña häc sinh
diÔn ra thËt ®¬n ®iÖu, tÎ nh¹t. Më s¸ch ra lµ c¸c em ch¨m ch¨m xem c¸c tranh
¶nh víi nh÷ng mµu s¾c hÊp dÉn nhng khi yªu cÇu quan s¸t tËp trung ®a ra mét
vÊn ®Ò träng t©m nh»m ®¹t ®îc môc tiªu cña bµi häc th× c¸c em rÊt dÔ n¶n.
§iÒu ®ã ®ßi hái gi¸o viªn cÇn cã sù thay ®æi linh ho¹t c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y
häc, ph¶i g©y høng thó häc tËp cho c¸c em, l«I cuèn c¸c em vµo ho¹t ®éng häc
tËp.
§èi víi häc sinh líp 3, ë løa tuæi nµy c¸c em cßn mang ®Ëm b¶n s¾c hån
nhiªn, sù chó ý cha cao. Bªn c¹nh ho¹t ®éng häc lµ chñ ®¹o th× nhu cÇu ch¬i, giao
tiÕp víi b¹n bÌ vÉn tån t¹i, cÇn ®îc tho¶ m·n. NÕu ngêi gi¸o viªn biÕt phèi hîp
nhÞp nhµng gi÷a nhiÖm vô cña ho¹t ®éng häc víi sù tho¶ m·n nhu cÇu ch¬i, giao
tiÕp cña c¸c em "häc mµ ch¬i, ch¬i mµ häc" th× chóng sÏ h¨ng h¸i say mª häc tËp
vµ tÊt yÕu kÕt qu¶ cña viÖc d¹y häc còng ®¹t tíi ®iÓm ®Ønh. §©y còng lµ ®Æc
thï cña ph¬ng ph¸p d¹y häc ®Æc biÖt: Ph¬ng ph¸p trß ch¬i.
D¹y häc b»ng ph¬ng ph¸p trß ch¬i lµ ®a häc sinh ®Õn víi c¸c ho¹t ®éng vui
ch¬i gi¶i trÝ nhng cã néi dung g¾n liÒn víi bµi häc. Trß ch¬i trong häc tËp cã t¸c
dông gióp häc sinh thay ®æi ®éng h×nh, chèng mÖt mái, t¨ng cêng kh¶ n¨ng thùc
hµnh kiÕn thøc cña bµi häc, ph¸t huy høng thó, t¹o thãi quen ®éc lËp, chñ ®éng
vµ sù s¸ng t¹o cña häc sinh.Th«ng qua trß ch¬i, c¸c em sÏ lÜnh héi c¸c tri thøc bµi
häc mét c¸ch dÔ dµng, hµo høng häc tËp, nhí l©u kiÕn thøc.
5
 Tõ nh÷ng suy nghÜ trªn, víi mong mái: Lµm sao ®Ó giê häc Tù nhiªn - X·
héi - 3 ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt ? - t«i ®· t×m tßi vµ nghiªn cøu ®Ò tµi: "N©ng cao
chÊt lîng gi¶ng d¹y m«n Tù nhiªn - X· héi qua ph¬ng ph¸p sö dông trß ch¬i
".
II. C¬ së khoa häc:
1/ C¬ së lÝ luËn:
MÆc dï nhiÖm vô cña häc sinh TiÓu häc ®Õn trêng lµ ®Ó häc nhng häc
sinh líp 3 vÉn lµ nh÷ng ®øa trÎ ng©y th¬ hån nhiªn víi tÊt c¶ ®Æc tÝnh cña nã.ë
løa tuæi nµy ngoµi nhu cÇu häc cßn tån t¹i mét lo¹t nhu cÇu kh¸c nh vui ch¬i, vËn
®éng giao tiÕp víi b¹n bÌ vµ thÓ hiÖn m×nh. ViÖc tho¶ m·n c¸c nhu cÇu nµy lµ
®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó trÎ cã ®îc cuéc sèng tù nhiªn vèn cã. ThÕ nhng trong m«i
trêng líp häc, néi dung c¬ b¶n tiÕn hµnh lµ "häc". Häc sinh ph¶i dån hÕt tinh
thÇn søc lùc cho viÖc häc, khiÕn trÎ quªn ®i nh÷ng nhu cÇu chÝnh ®¸ng kia cña
m×nh vµ mÊt dÇn vÎ tù nhiªn v« t. Trong viÖc gióp c¸c em t×m l¹i cuéc sèng tù
nhiªn vèn cã, "Trß ch¬i" cã mét vai trß, ý nghÜa v« cïng quan träng. Bëi "Ch¬i" lµ
®îc sèng hÕt m×nh vµ kh¸c víi ho¹t ®éng häc: c¸c thµnh tÝch cña häc tËp c¬ b¶n
phô thuéc vµo b¶n th©n trÎ, cßn sù th¾ng thua trong trß ch¬i mang tÝnh ngÉu
nhiªn. TrÎ tham gia ch¬i víi hy väng chiÕn th¾ng vµ ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh. Bªn
c¹nh ®ã trß ch¬i t¹o cho trÎ sù th gi·n, tho¶i m¸i cÇn thiÕt cho c¸c em.
Víi c¸c ®Æc ®iÓm riªng "Trß ch¬i" më ra cho häc sinh TiÓu häc mét kh¶
n¨ng ph¸t triÓn lín. C¸c em ®îc tiÕp cËn víi hoµn c¶nh ch¬i, nhiÖm vô ch¬i, ho¹t
®éng ch¬i, luËt ch¬i... tõ ®ã trÎ “häc mµ ch¬i , ch¬i mµ häc”. Tù c¸c em sÏ lÜnh
héi ®îc c¸c tri thøc sèng, vÒ cuéc sèng xung quanh vµ tri thøc khoa häc.
¸p dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i vµo d¹y häc m«n Tù nhiªn - X· héi lµ ®a häc
sinh vµo c¸c ho¹t ®éng vËn dông mang tÝnh tù nguyÖn, phï hîp t©m lÝ häc sinh
tiÓu häc.
2/ C¬ së thùc tÕ.
ViÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i vµo d¹y häc m«n Tù nhiªn - X· héi
chÝnh lµ viÖc gi¸o viªn kh¬i dËy høng thó, niÒm say mª häc tËp t¹o kh«ng khÝ
s«i næi cho mét giê häc. §iÒu ®ã ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i x¸c ®Þnh râ yªu cÇu bµi
d¹y cÇn ®¹t. Trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh cÇn ®a trß ch¬i vµo lóc nµo? Trß ch¬i g× ?
NÕu gi¸o viªn tæ chøc tèt trß ch¬i, c¸c em sÏ ®îc chñ ®éng s¸ng t¹o ph¸t hiÖn
®iÒu cÇn ph¶i häc. Nã kh«ng nh÷ng lµm bít ®i sù c¨ng th¼ng, kh« khan, trõu t-

6
îng cña c¸c lÖnh mµ cßn ®em ®Õn sù s«i næi ham mª say sa t×m hiÓu kh¸m ph¸
vµ lÜnh héi tri thøc trong mçi giê häc.

III. Ph¹m vi vµ thêi gian thùc hiÖn :

Víi ®Ò tµi nµy, t«i thùc hiÖn cho häc sinh líp 3 trong 2 n¨m häc :
2008 - 2009 vµ 2009 - 2010.

7
 B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.

I. Kh¶o s¸t thùc tÕ:

C¸c bµi Tù nhiªn - X· héi trong s¸ch gi¸o khoa ®îc chia thµnh 3 chñ ®iÓm ®ã
lµ: Con ngêi vµ søc khoÎ, X· héi, Tù nhiªn.
C¸c kiÕn thøc trong bµi Tù nhiªn - X· héi ®îc thÓ hiÖn chñ yÕu bëi c¸c tranh
¶nh.
*M¶ng kiÕn thøc Con ngêi vµ Søc khoÎ häc sinh ®îc häc trong 18 bµi tõ
tuÇn 1 ®Õn tuÇn 9 néi dung c¬ b¶n lµ t×m hiÓu vÒ c¸c c¬ quan: VËn ®éng,
TuÇn hoµn, H« hÊp, ThÇn kinh... c¸ch vÖ sinh phßng trõ c¸c bÖnh liªn quan tíi
c¸c c¬ quan ®ã.
* M¶ng kiÕn thøc X· héi häc sinh ®îc t×m hiÓu thªm, s©u h¬n vÒ gia
®×nh vµ c¸c thÕ hÖ trong gia ®×nh; mét sè ho¹t ®éng ë trêng. §Æc biÖt häc sinh
®îc kh¸m ph¸ c¸c ho¹t ®éng N«ng nghiÖp, C«ng nghiÖp, Th¬ng m¹i, Th«ng tin
liªn l¹c trong tØnh vµ trong níc. Häc vÒ Lµng quª vµ §« thÞ... M¶ng kiÕn thøc
nµy kÐo dµi trong 20 bµi (10 tuÇn).
* M¶ng kiÕn thøc vÒ Tù nhiªn häc sinh ®îc t×m hiÓu vÒ thùc vËt, ®éng
vËt, häc ®Õn chi tiÕt c¸c bé phËn cña c©y:th©n, rÔ, l¸, hoa, qu¶. Häc vÒ MÆt
trêi, MÆt tr¨ng vµ c¸c hµnh tinh trong hÖ mÆt trêi . Song tÊt c¶ míi chØ dõng l¹i
ë kiÕn thøc s¬ ®¼ng, ë m¶ng nµy cã mét sè bµi rÊt gÇn gòi thùc tÕ víi häc sinh
nh (T«m, cua, c¸, chim, thó...). Bªn c¹nh ®ã, Tù nhiªn - X· héi líp 3 cßn cung cÊp
cho häc sinh vÒ n¨m, th¸ng, mïa, c¸c ®íi khÝ hËu vµ bÒ mÆt cña Lôc ®Þa...
Sau mét thêi gian d¹y - häc m«n Tù nhiªn - X· héi theo ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o
khoa hiÖn hµnh, t«i nhËn thÊy thùc tÕ häc sinh cßn gÆp khã kh¨n trong viÖc
tiÕp thu kiÕn thøc m«n häc, nhiÒu em cßn lóng tóng khi quan s¸t, nhËn xÐt c¸c
tranh, ¶nh, h×nh vÏ trong s¸ch gi¸o khoa. Mçi khi b¸o c¸o kÕt qu¶ th¶o luËn häc
sinh cha ®a ra ®îc kiÕn thøc theo yªu cÇu mµ néi dung b¸o c¸o cña c¸c em cã
phÇn dËp khu«n, x¸o rçng. Giê häc Tù nhiªn - X· héi thêng diÔn ra tÎ nh¹t. C¸c em
chãng quªn kiÕn thøc. Cã khi cßn nhí nhÇm lÉn kiÕn thøc cña bµi nµy víi kiÕn
thøc bµi kia.
§Çu n¨m häc 2008-2009 vµ 2009 - 2010 t«i ®· ®iÒu tra t©m lÝ cña häc
sinh b»ng phiÕu tr¾c nghiÖm sau:

8
 §¸nh dÊu "X" vµo tríc ý em cho lµ ®óng.

1. Em cã thÝch häc m«n Tù nhiªn - X· héi kh«ng?

Cã Kh«ng
2. Giê häc Tù nhiªn - X· héi lµ :
Mét giê häc s«i næi.
Mét giê häc tÎ nh¹t v× ph¶i thùc hiÖn tuÇn tù c¸c lÖnh theo yªu cÇu
trong SGK.
Mét giê häc mµ em thÝch nhÊt .

KÕt qu¶ thu ®îc:

Tæng sè HS ®îc kiÓm tra: 39 em.
KÕt qu¶
Néi dung
SL %
1. Cã thÝch häc m«n Tù nhiªn - X· héi 9 23,1
Kh«ng thÝch häc m«n Tù nhiªn - X· héi 30 76,9
2. Giê häc Tù nhiªn - X· héi lµ:
 Mét giê häc s«i næi. 7 17,9
 Mét giê tÎ nh¹t v× ph¶i thùc hiÖn tuÇn tù c¸c 32 82,1
lÖnh trong s¸ch gi¸o khoa.
 Mét giê mµ em thÝch nhÊt 0 0

* Tiếp theo, sau khi d¹y qua 4 bµi:

- Ho¹t ®éng thë vµ c¬ quan h« hÊp.
- Nªn thë nh thÕ nµo?
- VÖ sinh h« hÊp.
- Phßnh bÖnh ®êng h« hÊp.
T«i ®· kiÓm tra khảo s¸t vÒ kiÕn thøc, víi ®Ò bµi sau:
§Ò bµi: Thêi gian: 5 phót
1. Chän c¸c tõ trong khung ®iÒn vµo chç chÊm (.....) cho phï hîp.
a)
kh«ng khÝ, phèi, m¸u, c¸c - b«-nÝc, «-xi, thë ra.

9
 Khi hÝt vµo, khÝ……..cã trong ……..sÏ thÊm vµo m¸u ë phæi ®Ó ®i nu«i
c¬ thÓ. Lóc ……, khÝ…….cã trong ……..sÏ ®îc th¶i ra ngoµi qua…….

b)
C¸c b« nÝc, « - xi, khãi, bôi, vi khuÈn, « nhiÔm, c¸c -b«- nÝc

Kh«ng khÝ trong lµnh lµ kh«ng khÝ chøa nhiÒu .......; Ýt khÝ .........,
…......, ........., ........ Kh«ng khÝ chøa nhiÒu khÝ ..... hoÆc khãi, bôi, vi khuÈn lµ
kh«ng khÝ bÞ ......
2. ViÕt ch÷ § vµo tríc c©u tr¶ lêi ®óng, ch÷ S vµo
tríc c©u tr¶ lêi sai.
BÖnh nµo díi ®©y thuéc bÖnh ®êng h« hÊp.
Viªm häng §au m¾t
Viªm mòi Viªm phÕ qu¶n
Viªm tai Viªm khÝ qu¶n
Viªm phæi
KÕt qu¶ thu ®îc:

Sè HS tr¶ lêi Sè HS tr¶ lêi Sè HS tr¶ lêi

®óng ®óng ®óng
Sè HS ®îc Díi 50%
tõ 90-100% tõ 70-80% tõ 50-60%
kiÓm tra
sè c©u hái sè c©u hái sè c©u hái
SL % SL % SL % SL %
39 em 7 17,9 9 23,1 12 30,8 11 28,2

II. Nguyªn nh©n:

Tõ kÕt qu¶ kh¶o s¸t trªn, t«i ®· ph©n tÝch t×m hiÓu nguyªn nh©n. KÕt qu¶ häc
tËp trªn cña häc sinh lµ do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan ®em tíi.
Song mét ®iÒu t«i cã thÓ kh¼ng ®Þnh do tiÕt häc qu¸ tÎ nh¹t , b¶n th©n c¸c em
kh«ng chñ ®éng hµo høng tiÕp thu kiÕn thøc nªn kiÕn thøc kh«ng ®äng , nghÜa
lµ kiÕn thøc gi¸o viªn cung cÊp bÞ lu mê ®i. HiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh lao ®éng s
ph¹m thÊp.
* VÒ phÝa Gi¸o viªn:
1. Gi¸o viªn cha coi träng ph¬ng ph¸p trß ch¬i trong viÖc d¹y m«n Tù nhiªn
- X· héi. B¾t ®Çu vµo giê häc gi¸o viªn thêng yªu cÇu c¸c em lµm viÖc nh mét cç

10
m¸y kh«ng cã sù th gi·n. Thao t¸c d¹y häc chÝnh lµ: Yªu cÇu häc sinh thùc hiÖn
tèt c¸c lÖnh trong s¸ch gi¸o khoa. Tõ quan s¸t tíi th¶o luËn vµ cuèi cïng lµ kÕt
luËn chèt l¹i kiÕn thøc.
VÝ dô ë tiÕt 2 bµi: Nªn thë nh thÕ nµo?
Gi¸o viªn tiÕn hµnh 2 ho¹t ®éng.
+ Ho¹t ®éng 1: Th¶o luËn nhãm.
* Víi môc tiªu ®Ó gi¶i thÝch t¹i sao ta nªn thë b»ng miÖng.
* TiÕn hµnh: Gi¸o viªn cho häc sinh th¶o luËn cÆp: LÊy g¬ng soi - quan
s¸t xem trong mòi cã g×?
Gi¸o viªn ®a mét sè c©u hái cho häc sinh th¶o luËn.
Häc sinh b¸o c¸o Gi¸o viªn kÕt luËn
+ Ho¹t ®éng 2: Lµm viÖc víi s¸ch gi¸o khoa
- Gi¸o viªn cho häc sinh quan s¸t h×nh 3, 4, 5 (SGK)
- Häc sinh th¶o luËn theo c©u hái cña gi¸o viªn.
Gi¸o viªn kÕt luËn.
Nh vËy 2 ho¹t ®éng víi c¸c h×nh thøc tæ chøc kh¸c nhau nhng giê häc vÉn
tÎ nh¹t v× cç m¸y cña häc sinh ph¶i lµm viÖc kh«ng chót th gi·n hÕt th¶o luËn
nhãm l¹i ®Õn tr¶ lêi c¸c c©u hái cña c« gi¸o.

2. Gi¸o viªn cha n¾m b¾t ®îc biÖn ph¸p tæ chøc trß ch¬i häc tËp trong giê
Tù nhiªn - X· héi sao cho cã hiÖu qu¶. Víi nh÷ng bµi trß ch¬i cã vai trß kh¸m ph¸
kiÕn thøc gi¸o viªn l¹i cho häc sinh ch¬i theo h×nh thøc nhãm (4 - 5 em) , c¸c em
nhót nh¸t, chËm ch¹p thêng û vµo c¸c b¹n lµ häc sinh kh¸ giái. V× thÕ, nªn sau khi
ch¬i, gi¸o viªn chèt l¹i kiÕn thøc th× cã ®Õn 1/3 sè häc sinh kh«ng n¾m ®îc kiÕn
thøc träng t©m v× ®ã lµ nh÷ng häc sinh trung b×nh vµ yÕu.
* VÒ phÝa häc sinh:
Do ®Æc ®iÓm t©m lÝ cña løa tuæi nªn kh¶ n¨ng chó ý tËp trung cßn yÕu,
tÝnh kØ luËt cha cao dÔ mÖt mái. NÕu ph¬ng ph¸p d¹y häc cña gi¸o viªn ®¬n
®iÖu kh«ng hÊp dÉn sÏ t¹o ra søc ú lín cho häc sinh.

III. BiÖn ph¸p thùc hiÖn

NhËn thøc râ vai trß cña ph¬ng ph¸p trß ch¬i trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë
TiÓu häc nãi chung vµ d¹y m«n Tù nhiªn - X· héi nãi riªng, hiÓu râ môc tiªu cña
tõng bµi, tõng phÇn, tõng m¶ng kiÕn thøc vµ toµn bé ch¬ng tr×nh m«n Tù nhiªn -

11
X· héi ë líp 3, t«i tù t×m tßi , ph©n thµnh c¸c nhãm trß ch¬i phï hîp môc tiªu d¹y
häc nh sau:
Nhãm 1: C¸c trß ch¬i nh»m môc ®Ých khai th¸c néi dung kiÕn thøc
cña bµi häc.
Nhãm 2: C¸c trß ch¬i mang tÝnh chÊt cñng cè néi dung bµi.
Nhãm 3: C¸c trß ch¬i nh»m «n tËp kiÕn thøc ch¬ng, phÇn.

BiÖn ph¸p cô thÓ:

Nhãm 1: C¸c trß ch¬i nh»m môc ®Ých khai th¸c néi dung kiÕn thøc
cña bµi häc .
* Khi vËn dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i vµo khai th¸c néi dung kiÕn thøc bµi
häc gi¸o viªn cÇn lu ý:
- Chän trß ch¬i ph¶i phï hîp víi häc sinh, néi dung bµi vµ ®iÒu kiÖn thùc
tÕ cã thÓ cho phÐp.
- Ýt nhÊt 3/4 sè häc sinh ®îc tham gia.
- CÇn tr¸nh hiÖn tîng chØ mét sè häc sinh kh¸ giái ®îc tham gia.
* Sau ®©y lµ mét sè trß ch¬i cã thÓ ¸p dông ®Ó tæ chøc cho häc sinh khai
th¸c néi dung kiÕn thøc bµi häc.
1. Trß ch¬i: “T«i cÇn ®Õn ®©u”?
* Môc tiªu:
- NhËn biÕt vµ chØ ®îc c¸c c¬ quan hµnh chÝnh cÊp tØnh.
- RÌn t¸c phong nhanh nhÑn, luyÖn trÝ th«ng minh.
- øng xö nhanh.
* C¸ch ch¬i:
- Gi¸o viªn nªu yªu cÇu ch¬i: "T«i cÇn ®Õn ®©u". §©y lµ trß ch¬i
yªu cÇu c¸c em quan s¸t kÜ bøc tranh c« ®· phãng to trªn b¶ng vµ l¾ng nghe c©u
hái cña c« gi¸o hoÆc cña b¹n. NhiÖm vô cña c¸c em lµ nãi ®îc tªn n¬i mµ c«
hoÆc b¹n cÇn ®Õn sau ®ã lªn chØ n¬i ®ã ë bøc tranh trªn b¶ng líp.
- LuËt ch¬i:
+ Gi¸o viªn chia líp thµnh 2 nhãm A, B
+ Gi¸o viªn nªu c©u hái chØ ®Þnh 1 häc sinh bÊt k× ë nhãm A chØ ®êng.
Häc sinh chØ ®îc th× ®îc phÐp yªu cÇu mét häc sinh kh¸c ë nhãm B chØ ®êng
®Õn n¬i kh¸c... cø thÕ cho ®Õn hÕt c¸c ®Þa ®iÓm cã trong tranh... NÕu häc
sinh ®îc chØ ®Þnh kh«ng nãi ®îc n¬i ®Õn hoÆc chç ®Õn sai em ®ã sÏ nãi

12
"chuyÓn" ®Ó häc sinh cïng nhãm víi m×nh bªn c¹nh tiÕp søc. Cø mçi lÇn nhãm
nµo cã mét häc sinh nãi tõ "chuyÓn" th× ë nhãm ®ã sÏ bÞ trõ 1 ®iÓm ph¹t. Nhãm
nµo nhiÒu ®iÓm trõ ph¹t h¬n lµ nhãm thua cuéc.
+ C¸c c©u hái tham kh¶o ®Ó yªu cÇu häc sinh chØ ®êng lµ:
. T«i ®au bông qu¸ t«i cÇn ®i tíi ®©u?(®Õn bÖnh viÖn).
. T«i muèn th¨m mét b¹n häc sinh häc líp 5.( ®Õn trêng tiÓu häc).
. T«i muèn gäi ®iÖn cho bè t«i.( ®Õn bu ®iÖn).
. T«i muèn hái ®êng ®Õn mét khu vùc nµo ®ã trong thÞ x·.(®Õn trô së
c«ng an).
………..
+ KÕt thóc cuéc ch¬i, gi¸o viªn hái: Chóng ta ®· ®i ®Õn nh÷ng ®Þa chØ nµo?
(bÖnh viÖn, trêng häc, bu ®iÖn, trô së c«ng an)
* Trß ch¬i nµy sö dông cho bµi:
Bµi 27 - 28: TØnh (thµnh phè) n¬i b¹n ®ang sèng.
Bµi 29: C¸c ho¹t ®éng th«ng tin liªn l¹c.
2.Trß ch¬i : "Lµm theo c« nãi , kh«ng lµm theo c« lµm".
* Môc tiªu:
- Häc sinh ph¶n øng nhanh.
- RÌn sù nhanh tay nhanh m¾t.
* TiÕn hµnh:
- Gi¸o viªn nªu yªu cÇu: Lµm theo c« nãi kh«ng lµm theo c« lµm lµ: Khi c« nãi A
c« lµm B c¸c em ph¶i lµm lµ A ai lµm theo B lµ thua cuéc.
- LuËt ch¬i: Khi gi¸o viªn h« b¾t ®Çu th× häc sinh lµm theo hiÖu lÖnh cña gi¸o
viªn kh«ng ®îc b¾t chíc hµnh ®éng cña gi¸o viªn. Ai lµm sai sÏ thua cuéc.
VÝ dô víi bµi 12: C¬ quan thÇn kinh.
- Gi¸o viªn cho häc sinh ch¬i trß ch¬i:”Con thá, ¨n cá, uèng níc, vµo hang”.
§©y lµ mét trß ch¬i ®ßi hái ph¶n x¹ nhanh, nh¹y cña ngêi ch¬i.
- Gi¸o viªn quy íc:
+C« nãi "con thá" : c¸c em ph¶i gi¬ 2 tay lªn ®Çu.
+ C« nãi "¨n cá" : c¸c em ph¶i chôm 5 ngãn tay tr¸i ®Óvµo lßng tay ph¶i.
+ C« nãi "uèng níc": c¸c em ph¶i khum bµn tay ph¶i ®Ó lªn miÖng.
+ C« nãi "vµo hang" : c¸c em ph¶i ®Ó tay vµo vµnh tai.
. Gi¸o viªn cho häc sinh thùc hµnh thao t¸c con thá, ¨n cá, uèng níc, vµo
hang.

13
 . Gi¸o viªn cho häc sinh ch¬i: Häc sinh ph¶i lµm theo c« nãi, kh«ng ®îc
lµm theo c« lµm.Ch¼ng h¹n, gi¸o viªn h«: “con thá”- kÕt hîp thao t¸c (lÏ ra ph¶i
gi¬ 2 tay lªn ®Çu) nhng GV l¹i cho tay lªn vµnh tai . Häc sinh ph¶I gi¬ 2 tay lªn
®Çu lµ ®óng, nÕu ai lµm theo gi¸o viªn lµ thua cuéc. Cø thÕ trß ch¬i tiÕp tôc
kho¶ng 2 phót th× dõng.
- KÕt thóc trß ch¬i , GV hái häc sinh:
+C¸c em ®· sö dông nh÷ng gi¸c quan nµo ®Ó ch¬i?
+C¬ quan nµo ®· ®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng ®ã?
Nh vËy, qua trß ch¬i, c¸c em ®· tù t×m ra ®îc kiÕn thøc cña bµi lµ:
- N·o vµ tuû sèng lµ trung ¬ng thÇn kinh ®iÒu khiÓn mäi ho¹t ®éng cña c¬ thÓ.
- Mét sè d©y thÇn kinh dÉn luång thÇn kinh nhËn ®îc tõ c¸c c¬ quan cña c¬ thÓ
vÒ n·o hoÆc tuû sèng. Mét sè d©y thÇn kinh kh¸c l¹i dÉn luång khÇn kinh tõ n·o
hoÆc tuû sèng ®Õn c¸c c¬ quan.
3. Trß ch¬i: “Ai ph¶n øng nhanh”.
* Môc tiªu: - Gióp häc sinh hiÓu thÕ nµo lµ ph¶n x¹.
- Häc sinh biÕt ph¶n x¹ nhanh khi cã lÖnh.
* C¸ch tiÕn hµnh:
- Gi¸o viªn híng dÉn c¸ch ch¬i.
- Cho 1-2 häc sinh ch¬i thö tríc líp.
- Tæ chøc cho häc sinh ch¬i.
VÝ dô víi bµi 13: Ho¹t ®éng thÇn kinh.
- Gi¸o viªn cho c¸c em ®øng thµnh vßng trßn, dang 2 tay, bµn tay tr¸i ngöa, ngãn
trá cña bµn tay ph¶i ®Ó lªn lßng bµn tay tr¸i cña ngêi bªn c¹nh.
- Trëng trß h« “chanh” , c¶ líp ph¶i h« theo “chua” vµ tay vÉn ®Ó nguyªn vÞ trÝ
nh híng dÉn trªn, nÕu ai rôt tay lµ thua.
- Trëng trß h« “cua”, c¶ líp ph¶i h« “c¾p”, ®ång thêi tay tr¸i n¾m l¹i ®Ó “c¾p”
b¹n vµ tay ph¶i sÏ rót thËt nhanh ra ®Ó kh«ng bÞ ngêi kh¸c “c¾p”, Ai ®Ó bÞ
“c¾p” lµ thua.
KÕt thóc trß ch¬i, c¸c HS thua bÞ “ph¹t” h¸t hoÆc móa 1 bµi.
Qua trß ch¬i, HS hiÓu ®îc ph¶n x¹ lµ g×, vai trß ®iÒu khiÓn cña c¬ quan thÇn
kinh trong ho¹t ®éng ph¶n x¹ .
4. Trß ch¬i: “Thö ®o¸n xem”.
LuËt ch¬i: Mçi lÇn 5 em ®øng tríc b¶ng, 2-3 em kh¸c lªn bÞt m¾t b¹n, GV ®Æt
vµo tay tõng em mét thø mÉu vËt ®· chuÈn bÞ s½n. Yªu cÇu c¸c em b»ng c¸c

14
gi¸c quan: sê tay, dïng mòi ngöi… ®Ó x¸c ®Þnh mÉu vËt trong tay thuéc lo¹i
nµo, sau ®ã gi¬ mÉu lªn vµ h« to:(vÝ dô: ng¶i cøu, cµ rèt, trÇu kh«ng hay rÔ
chïm, rÔ phô….) vµ ®îc th¸o kh¨n. Sau 1 phót, ai kh«ng ®o¸n ®îc lµ thua cuéc.
VÝ dô víi bµi 47: Hoa.
GV chuÈn bÞ mét sè lo¹i hoa nh: hoa hång, hoa cóc, hoa nhµi, hoa lay ¬n, hoa
thîc dîc, hoa bëi, hoa æi, ….(kh«ng cho HS biÕt).
Gäi lÇn lît mçi lÇn nhãm 5 em ®øng tríc b¶ng, 2-3 em kh¸c lªn bÞt m¾t b¹n, GV
®Æt vµo tay tõng em mçi em mét lo¹i hoa. C¸c em dïng c¸c gi¸c quan ®Ó nhËn ra
tªn lo¹i hoa cña m×nh. Sau 1 phót, lÇn lît tõng ngêi ph¶i nãi ®îc tªn lo¹i hoa trong
tay m×nh, ai kh«ng nãi ®îc ®ã lµ hoa g× lµ thua sÏ ph¶i bÞ trõ 1 ®iÓm ph¹t.
Nhãm cã nhiÒu b¹n bÞ ®iÓm ph¹t lµ nhãm thua cuéc.
VÝ dô víi bµi 48: Qu¶.
GV chuÈn bÞ mét sè lo¹i qu¶ nh: qu¶ na,qu¶ cam, qu¶ quýt, qu¶ hång, qu¶ nho,
qu¶ t¸o, qu¶ lª, qu¶ xoµI, qu¶ æi, ….(kh«ng cho HS biÕt).
Gäi lÇn lît mçi lÇn nhãm 5 em ®øng tríc b¶ng, 2-3 em kh¸c lªn bÞt m¾t b¹n, GV
®Æt vµo tay tõng em mçi em mét lo¹i qu¶. C¸c em dïng c¸c gi¸c quan ®Ó nhËn ra
tªn lo¹i qu¶ cña m×nh. Sau 1 phót, lÇn lît tõng ngêi ph¶i nãi ®îc tªn qu¶, ai kh«ng
nãi ®îc ®ã lµ qu¶ g× lµ thua sÏ ph¶i bÞ trõ 1 ®iÓm ph¹t. Nhãm cã nhiÒu b¹n bÞ
®iÓm ph¹t lµ nhãm thua cuéc.
Trß ch¬i nµy ®îc ¸p dông cho c¸c bµi:
- Bµi 40: Thùc vËt.
- Bµi 41:-42:Th©n c©y.
- Bµi 43-44: RÔ c©y.
- Bµi 45: L¸ c©y.
- BµI 47: Hoa.
- BµI 48: Qu¶.
Sau khi ch¬i trß ch¬i , c¸c em sÏ tù rót ra kÕt luËn ®îc : sù ®a d¹ng cña c¸c
loµi hoa, qu¶; chóng kh¸c nhau vÒ h×nh d¸ng, mµu s¾c, mïi h¬ng… Nh vËy, tù
c¸c em ®· t×m ra néi dung kiÕn thøc cña bµi.
5. Trß ch¬i: “Tõ nµo ®©y”.
* Môc tiªu:
Cung cÊp mét sè kiÕn thøc vÒ MÆt tr¨ng, Ngµy vµ ®ªm trªn Tr¸i ®Êt; hoÆc
n¨m, th¸ng vµ mïa.
* ChuÈn bÞ:

15
 - Gi¸o viªn chÐp s½n mét sè ®o¹n v¨n hoÆc c©u v¨n ®· ®iÒn s½n sù viÖc
cÇn giíi thiÖu lªn b¶ng, c¸c sù vËt ®îc che l¹i bëi c¸c thÎ cã ®¸nh sè: 1, 2, 3, 4.
- C¸c sù vËt cÇn ®iÒn chÐp s½n b¶ng phô
* C¸ch ch¬i:
- Gi¸o viªn treo b¶ng phô ghi s½n c¸c sù vËt lªn b¶ng.
- Gi¸o viªn nªu yªu cÇu: “Tõ nµo ®©y”? lµ trß ch¬i mµ c¸c em cã nhiÖm vô
chän c¸c tõ ®iÒn vµo chç trèng cho phï hîp nghÜa.
- LuËt ch¬i: Häc sinh ®äc thÇm néi dung ®o¹n cÇn t×m hiÓu. Khi cã hiÖu
lÖnh b¾t ®Çu häc sinh sÏ ghi nhanh tõ t¬ng øng víi sè thø tù chØ vÞ trÝ tõ trong
®o¹n vµo b¶ng con. Sau thêi gian 2 - 3 phót gi¸o viªn h« hÕt giê. TiÕp ®ã gi¸o
viªn gióp häc sinh tù lµm träng tµi cho m×nh b»ng c¸ch bá c¸c thÎ ®¸nh sè ra. Mçi
khi bá mét thÎ häc sinh ®äc ®ång thanh tõ t¬ng øng. Gi¸o viªn khen nh÷ng häc
sinh cã ®¸p ¸n ®óng.
(Sau trß ch¬i gi¸o viªn thu kÕt qu¶ ch¬i vµ ph¸t vÊn t×m hiÓu néi dung
®o¹n ®iÒn ®ã).
+ Trß ch¬i ®îc vËn dông vµo c¸c bµi:
Bµi 62: MÆt tr¨ng lµ vÖ tinh cña Tr¸i §Êt
Bµi 63: Ngµy vµ ®ªm trªn Tr¸i §Êt.
Bµi 64: N¨m, th¸ng vµ mïa.
VÝ dô víi bµi 64: N¨m, th¸ng vµ mïa.
* ChuÈn bÞ:
- Gi¸o viªn chÐp s½n ®o¹n:
. Mét n¨m cã 12 th¸ng cã 365 hoÆc 366 ngµy.
. Cã c¸c mïa lµ: mïa xu©n, mïa h¹, mïa thu, mïa ®«ng.
. Tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 3 lµ mïa xu©n.
. Tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 6 lµ mïa h¹.
. Tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 9 lµ mïa thu.
. Tõ th¸ng 10 ®Õn th¸ng 12 lµ mïa ®«ng.
- C¸c tõ: 12, 365, 366, mïa xu©n, mïa h¹, mïa thu, mïa ®«ng, 1, 3, 4, 6, 7, 9, 10, 12
®îc che bëi c¸c thÎ tõ ®¸nh sè theo thø tù tõ 1 ®Õn 15.
( C¸c tõ nµy ®îc viÕt kh«ng theo trËt tù vµo b¶ng phô).
* C¸ch ch¬i:
- Gi¸o viªn nªu yªu cÇu: Tõ nµo ®©y lµ trß ch¬i mµ c¸c em cã nhiÖm vô
®iÒn c¸c tõ cho tríc vµo chç trèng cho hîp nghÜa.

16
 - Khi ®ã häc sinh ®äc thÇm néi dung ®o¹n v¨n b¶n trªn vµ c¸c tõ cÇn
®iÒn khi cã hiÖu lÖnh b¾t ®Çu häc sinh sÏ ghi nhanh tõ t¬ng øng víi sè chØ vÞ
trÝ cña tõ ®ã (VÝ dô: sè 12, häc sinh ghi: 1 - 12; víi tõ mïa xu©n, häc sinh ghi 4 -
mïa xu©n...) vµo b¶ng con. Sau thêi gian 2-3 phót gi¸o viªn h« hÕt giê, häc sinh
®äc ®ång thanh tõ t¬ng øng.
- Gi¸o viªn khen häc sinh lµm ®óng.
(Sau khi kÕt thóc cuéc ch¬i, häc sinh cã ®îc c¸c th«ng tin vÒ n¨m, th¸ng vµ mïa ë
níc ta).

Nhãm 2: C¸c trß ch¬i mang tÝnh chÊt cñng cè néi dung bµi.
- Khi d¹y xong mét bµi Tù nhiªn - X· héi ®Ó gióp c¸c em kh¾c s©u vÒ néi
dung kiÕn thøc bµi häc song kh«ng mang tÝnh chÊt tù luËn, gi¶ng gi¶i hay nh¾c
l¹i. Gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc cho häc sinh ch¬i trß ch¬i: Trß ch¬i nµy sÏ cã t¸c
dông gióp cho c¸c em hiÓu s©u, nhí l©u, khã quªn bµi.
1. Trß ch¬i: “Ong ®i t×m nhuþ”.
* Môc tiªu:
- Cñng cè tªn c¸c bé phËn cña c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ ngêi hoÆc c¸c Ch©u lôc
vµ §¹i d¬ng cña Tr¸i ®Êt. Sù kh¸c biÖt gi÷a lµng quª, ®« thÞ...
- RÌn kÜ n¨ng xÕp h×nh vµ kh¶ n¨ng nhanh nh¹y, ãc ph¶n x¹ tèt.
* ChuÈn bÞ:
- NhiÒu miÕng b×a c¾t h×nh c¸nh hoa trªn mçi c¸nh cã ghi tªn hoÆc
h×nh vÏ c¸c c¬ quan kh¸c nhau trong c¬ thÓ ngêi nh: Mòi, PhÕ qu¶n, Phæi...(hay
c¸c Ch©u lôc vµ §¹i d¬ng, c¸c ho¹t ®éng, c«ng tr×nh kiÕn thiÕt cña lµng quª, ®«
thÞ...).
- ChuÈn bÞ 4 b×a h×nh trßn lµm nhÞ hoa trong ®ã ghi: C¬ quan h«
hÊp, c¬ quan tuÇn hoµn, c¬ quan bµi tiÕt níc tiÓu, c¬ quan thÇn kinh (hoÆc 2
miÕng b×a ghi c¸c Ch©u lôc, c¸c §¹i d¬ng, 2 miÕng b×a ghi lµng quª, ®« thÞ...)
- Nam ch©m b¨ng dÝnh d¸n s½n vµo c¸c tÊm b×a
* C¸ch ch¬i:
- Gi¸o viªn chia líp thµnh 4 nhãm (hoÆc 2 nhãm tuú theo sè lîng bé
nhÞ vµ c¸nh hoa chuÈn bÞ ®îc).
- Gi¸o viªn nªu yªu cÇu: lµ trß ch¬i yªu cÇu c¸c chó ong ë mçi ®éi
ph¶i t×m c¸c c¸nh hoa sao cho phï hîp víi nhÞ hoa råi ghÐp l¹i thµnh b«ng hoa
®Ñp.

17
 - LuËt ch¬i: Sau khi gi¸o viªn h« “b¾t ®Çu” th× tÊt c¶ c¸c chó ong
thø nhÊt cña mçi nhãm ch¹y lªn lùa chän nhÞ hoa cho nhãm m×nh. TiÕp ®ã ch¹y
vÒ cuèi hµng cña nhãm ®Ó chó ong thø 2 lùa chän ...Trß ch¬i cø thÕ tiÕp tôc
cho ®Õn khi c¸nh hoa cuèi cïng ®îc g¾n. §éi nµo g¾n ®Ñp, nhanh ®óng lµ ®éi
th¾ng cuéc.
* Trß ch¬i ®îc ¸p dông khi d¹y c¸c bµi :
- Bµi 26: Kh«ng ch¬i c¸c trß ch¬i nguy hiÓm.
- Bµi 32: Lµng quª vµ ®« thÞ.
- Bµi 66: BÒ mÆt tr¸i ®Êt.
VÝ dô bµi: Kh«ng ch¬i c¸c trß ch¬i nguy hiÓm.
* GV chuÈn bÞ :
- 2 h×nh trßn lµm nhÞ hoa cã ghi : “Trß ch¬i an toµn”; “ trß ch¬i nguy hiÓm”.
- 2 bé c¸nh hoa cã ghi tªn c¸c trß ch¬i: « ¨n quan, nh¶y d©y, ®¸ cÇu, ®¸nh quay,
®äc s¸ch,leo trÌo cÇu thang, ®¸nh kh¼ng, ®uæi b¾t, trß ®¸nh nhau, chi chi
chµnh chµnh.
Tæ chøc cho HS ch¬i:
- Chia líp lµm 2 nhãm lín, mçi nhãm cö 5 b¹n lªn ch¬i.
- G¾n lªn b¶ng c¸c nhÞ hoa: : “Trß ch¬i an toµn”, “ trß ch¬i nguy hiÓm”.
- Gv h«:” B¾t ®Çu”- chó ong ®øng ®Çu ch¹y lªn t×m nhuþ nhÞ hoa cho nhãm
m×nh b»ng c¸ch g¾n c¸c c¸nh hoa vµo nhuþ cña nhãm m×nh cho ®óng; g¾n
xong, ch¹y xuèng cuèi hµng ®Ó chó ong kh¸c ch¹y lªn g¾n. VÝ dô :
+ Nhuþ : “Trß ch¬i an toµn”, c¸c chó ong sÏ g¾n c¸nh hoa lµ:« ¨n quan, nh¶y
d©y, ®¸ cÇu, ®äc s¸ch, chi chi chµnh chµnh.
+ Nhuþ “ trß ch¬i nguy hiÓm”, c¸c chó ong sÏ g¾n c¸nh hoa lµ: ®¸nh quay, leo
trÌo cÇu thang, ®¸nh kh¼ng, ®uæi b¾t, trß ®¸nh nhau.
VÝ dô bµi 66: BÒ mÆt Tr¸i §Êt
* ChuÈn bÞ:
- 2 bé c¸nh hoa ghi tªn c¸c Ch©u lôc: ch©u ¸, ch©u ¢u, ch©u Phi,
ch©u MÜ, ch©u §¹i d¬ng, ch©u Nam cùc.
- 2 bé c¸nh hoa ghi tªn c¸c §¹i d¬ng lµ: Th¸i B×nh D¬ng ,§¹i T©y D-
¬ng, Ên §é D¬ng, B¾c b¨ng d¬ng.
- 2 bé nhÞ hoa gåm: 2 nhÞ ghi: c¸c Ch©u lôc, 2 nhÞ ghi: c¸c §¹i d¬ng.
* C¸ch ch¬i:
- Gi¸o viªn chia líp thµnh 4 nhãm,g¾n lªn b¶ng c¸c nhuþ :

18
” c¸c ch©u lôc”; “c¸c ®¹i d¬ng”
- Gi¸o viªn phæ biÕn luËt ch¬i vµ nªu yªu cÇu ch¬i.
- Gv h«:” b¾t ®Çu” , c¸c chó ong ®øng ®Çu ch¹y lªn t×m nhuþ nhÞ
hoa cho nhãm m×nh b»ng c¸ch g¾n c¸c c¸nh hoa vµo nhuþ cña nhãm m×nh cho
®óng; g¾n xong, ch¹y xuèng cuèi hµng ®Ó chó ong kh¸c ch¹y lªn g¾n. VÝ dô :
nhuþ “ c¸c ch©u lôc” , c¸c chó ong sÏ g¾n c¸nh hoa lµ: ch©u ¸, ch©u ¢u, ch©u
MÜ, ch©u Phi, ch©u ®¹i D¬ng , ch©u Nam cùc vµo nhÞ hoa. Nhuþ “ c¸c §¹i d-
¬ng” , g¾n c¸c c¸nh lµ: Th¸i B×nh D¬ng, Ên §é D¬ng, §¹i T©y D¬ng, B¾c b¨ng
d¬ng
- GV cho HS b×nh chän nhãm th¾ng cuéc.
KÕt thóc trß ch¬i häc sinh ®îc cñng cè kh¾c s©u vÒ c¸c Ch©u lôc vµ §¹i d¬ng.
2. Trß ch¬i: “T«i lµ ai”.
Cñng cè c¸c thµnh viªn trong hä néi, hä ngo¹i.
* ChuÈn bÞ: Mét sè v¬ng miÖn. Mçi v¬ng miÖn cã d¸n 1 b¨ng ch÷ ghi s½n tªn
cña ngêi hoÆc sù vËt ®ã.
* C¸ch ch¬i:
- Gi¸o viªn nªu yªu cÇu: “T«i lµ ai” lµ trß ch¬i yªu cÇu c¸c em ®Æt c©u hái gióp
b¹n ®eo v¬ng miÖn nhËn ra m×nh lµ ai.
- LuËt ch¬i: Gi¸o viªn chän tõ 5 -7 häc sinh lªn b¶ng ®øng thµnh
hµng. Gi¸o viªn ®eo nh÷ng v¬ng miÖn cho häc sinh song lu ý kh«ng ®îc ®Ó häc
sinh nh×n thÊy dßng ch÷ trªn v¬ng miÖn. C¸c häc sinh bªn díi xung phong gîi ý
cho b¹n, ai gîi ý mµ b¹n ®eo v¬ng miÖn kh«ng nhËn ®îc ra m×nh hoÆc kh«ng
gîi ý ®îc sÏ bÞ lo¹i khái cuéc ch¬i.
(Lu ý: Gi¸o viªn c¨n cø vµo néi dung bµi häc ®Ó cã sè lîng v¬ng miÖn vµ
dßng ch÷ trªn v¬ng miÖn phï hîp).
VÝ dô: Bµi 20: Hä néi hä ngo¹i
* ChuÈn bÞ: mét sè v¬ng miÖn cã ghi: ¤ng néi, «ng ngo¹i, bµ néi, bµ ngo¹i,
d×, chó, bè,mî, cËu.
* C¸ch ch¬i:
- Gi¸o viªn nªu vÊn ®Ò: Ch¬i trß ch¬i: "T«i lµ ai"
- Gi¸o viªn phæ biÕn luËt ch¬i: Häc sinh díi gîi ý gióp cho häc sinh ®eo v¬ng
miÖn nhËn ra m×nh lµ ai vµ nãi ®îc tªn m×nh. Ai kh«ng gîi ý ®îc hoÆc gîi ý mµ
b¹n ®eo v¬ng miÖn nãi sai tªn m×nh lµ ngêi thua cuéc.

19
- Gi¸o viªn ®eo v¬ng miÖn cho 8 häc sinh (lu ý c¸c häc sinh nµy kh«ng ®îc nh×n
thÊy dßng ch÷ cña v¬ng miÖn).
- Sau khi gi¸o viªn h«: "Trß ch¬i b¾t ®Çu" th× chØ ®Þnh häc sinh gîi ý:
*Ch¼ng h¹n:
+ Víi b¹n ®eo v¬ng miÖn "«ng néi".
Gîi ý: B¹n ®ang ®ãng vai mét ngêi ®µn «ng sinh ra bè cña b¹n.
Häc sinh ®eo v¬ng miÖn sÏ tr¶ lêi ®îc lµ: tí ®ang ®ãng vai "«ng néi".
+ Víi b¹n ®eo v¬ng miÖn "d×".
?/B¹n ®ang ®ãng vai mét ngêi lµ em g¸i cña mÑ.
- Häc sinh ®eo v¬ng miÖn sÏ tr¶ lêi ®îc lµ: Tí ®ãng vai "d×" ph¶i kh«ng b¹n?
- §óng råi!.......
+ Trß ch¬i cø thÕ tiÕp tôc cho ®Õn hÕt v¬ng miÖn.
- KÕt thóc trß ch¬i: Gi¸o viªn hái?
?/ Trong sè c¸c vÞ ®Õn ®©y ai lµ ngêi cña hä ngo¹i.
- B¹n ®eo v¬ng miÖn "d×" , "bµ ngo¹i", “cËu” , “mî’ cïng nãi "lµ t«i"
?/ Cßn c¸c vÞ cßn l¹i thuéc hä nµo? ( HS nãi: hä néi)
Trß ch¬i ®¬n gi¶n nhng HS rÊt hµo høng vµ nhí l©u kiÕn thøc.
3. Trß ch¬i: Nhuþ hoa nãi g×?
*Môc tiªu: Cñng cè néi dung bµi häc (VÝ dô: C¸c ho¹t ®éng trong nhµ trêng, c¸c
bé phËn cña c©y, l¸, hoa, qu¶, thó, chim, c¸c ®¹i d¬ng, ch©u lôc trªn tr¸i ®Êt...)
* ChuÈn bÞ:
- Mét b«ng hoa c¸c c¸nh hoa vµ nhÞ hoa ghi tªn c¸c ho¹t ®éng hoÆc
bé phËn cña sù vËt cã trong bµi cÇn cñng cè.
- NhÞ hoa ghi: Ho¹t ®éng néi kho¸, ho¹t ®éng ngo¹i kho¸; hoa; qu¶...
(tuú néi dung mçi bµi).
* C¸ch ch¬i:
- Gi¸o viªn nªu vÊn ®Ò: Nhuþ hoa nãi g× lµ trß ch¬i yªu cÇu c¸c em
dùa vµo lêi gîi ý cña gi¸o viªn h·y ®o¸n tõ Èn trong mçi c¸nh hoa vµ nhÞ hoa.
- LuËt ch¬i: Gi¸o viªn ®a b«ng hoa, häc sinh chän c¸nh hoa ®Ó gi¸o
viªn ®a c©u gîi ý. Sau khi cã c©u gîi ý häc sinh nãi c¸nh hoa Èn chøa tõ g×. §óng
c¸nh hoa më - sai c¸nh hoa vÉn khÐp kÝn. B¹n kh¸c l¹i tiÕp tôc ®o¸n ... Cø thÕ
tiÕp tôc cho ®Õn hÕt. Häc sinh chØ ®îc yªu cÇu më nhuþ hoa khi ®· më hÕt
3
c¸nh hoÆc më ®îc h¬n 5
sè c¸nh.

20
 KÕt qu¶ cuéc ch¬i: Häc sinh sÏ ®îc 1 b«ng hoa víi toµn thÓ néi dung kiÕn
thøc träng t©m cña bµi.
* Trß ch¬i nµy ¸p dông cho c¸c bµi:
Bµi 24, 25: Mét sè ho¹t ®éng ë trêng.
Bµi 30: Ho¹t ®éng n«ng nghiÖp.
Bµi 31: Ho¹t ®éng c«ng nghiÖp vµ th¬ng m¹i.
VÝ dô: Khi d¹y bµi: "Mét sè ho¹t ®éng ë trêng" (tiÕt 2)
* ChuÈn bÞ: - Mét b«ng hoa 5 c¸nh (c¸c tõ ®îc che l¹i bëi 5 mµu)
Xanh - C¸nh 1: §ång diÔn thÓ dôc.
§á - C¸nh 2: Tham quan.
TÝm - C¸nh 3: BiÓu diÔn v¨n nghÖ.
Vµng - C¸nh 4: Trång c©y.
Tr¾ng - C¸nh 5: Ch¨m sãc nghÜa trang
- Mét nhÞ hoa ghi: Ho¹t ®éng ngo¹i kho¸
* C¸ch ch¬i: Cuèi tiÕt häc gi¸o viªn ®a b«ng hoa, hái:
- B«ng hoa gåm mÊy c¸nh?( 5 c¸nh).
-> Gi¸o viªn nªu yªu cÇu: Trß ch¬i Nhuþ hoa nãi g× yªu cÇu c¸c em chän c¸nh hoa.
Sau c©u gîi ý cña c« c¸c em sÏ ®o¸n tõ Èn chøa ë mçi c¸nh hoa: C¸nh hoa chØ ®îc
më ra khi c¸c em ®o¸n ®óng. NÕu c¸nh hoa cha më c¸c em kh¸c cã quyÒn ®o¸n
tiÕp. Khi sè c¸nh më ®îc lín h¬n 3 c¸c em cã quyÒn ®o¸n nhÞ hoa.
Trß ch¬i b¾t ®Çu:
- Häc sinh chän c¸nh hoa
VÝ dô: C¸nh mµu xanh.
Gi¸o viªn gîi ý: Vµo c¸c buæi s¸ng Thø 3 - Thø 5 hµng tuÇn trong giê ra
ch¬i c¸c em thêng lµm c«ng viÖc nµy.
Häc sinh tr¶ lêi: §ång diÔn thÓ dôc c¸nh hoa më.
Cø nh vËy cho ®Õn khi më hÕt 5 c¸nh hoa.
- Gi¸o viªn gîi ý nhÞ hoa: §©y lµ mét tõ ng÷ chØ c¸c ho¹t ®éng do
nhµ trêng tæ chøc cã ë trong c¸c c¸nh hoa.
- Häc sinh tr¶ lêi: “Ho¹t ®éng ngo¹i kho¸”. Häc sinh ®äc ®ång thanh:
"Ho¹t ®éng ngo¹i kho¸".
4.Trß ch¬i: GhÐp ch÷ vµo h×nh
* Môc tiªu: Cñng cè kiÕn thøc ®· häc trong bµi vÒ mét sè hÖ c¬ quan
trong c¬ thÓ hoÆc c¸c miÒn khÝ hËu trªn Tr¸i ®Êt ...

21
* ChuÈn bÞ:
- S¬ ®å c©m 3 bé vÒ c¬ quan võa häc( c¬ quan h« hÊp, tuÇn hoµn, thÇn
kinh) hoÆc lîc ®å c©m cña Tr¸i ®Êt, thÒm lôc ®Þa, §¹i d¬ng ...
- C¸c tÊm phiÕu rêi ghi tªn c¸c bé phËn cña c¬ quan hoÆc c¸c ®íi khÝ hËu,
c¸c Ch©u lôc, §¹i d¬ng ...
* C¸ch ch¬i:
- Gi¸o viªn yªu cÇu: Thi ghÐp ch÷ vµo h×nh.
- LuËt ch¬i:
+ Gi¸o viªn treo s¬ ®å (lîc ®å) c©m lªn b¶ng
+ Ph¸t mçi nhãm mét bé phiÕu rêi (sè lîng häc sinh ch¬i phô thuéc tõng
bµi cã sè bé phËn c¬ quan nhiÒu hay Ýt).
+ Gi¸o viªn chia líp thµnh 3 nhãm. Khi cã hiÖu lÖnh b¾t ®Çu häc sinh
ghÐp nhanh ch÷ vµo s¬ ®å c©m. §éi nµo nhanh lµ ®éi th¾ng cuéc.
* Trß ch¬i ®îc ¸p dông cho c¸c bµi sau:
Bµi 1: Ho¹t ®éng thë vµ c¬ quan h« hÊp.
Bµi 6: M¸u vµ c¬ quan tuÇn hoµn.
Bµi 7: Ho¹t ®éng tuÇn hoµn.
Bµi 10: Ho¹t ®éng bµi tiÕt níc tiÓu.
Bµi 12: C¬ quan thÇn kinh.
Bµi 65: C¸c ®íi khÝ hËu.
Bµi 66: BÒ mÆt Tr¸i §Êt.
VÝ dô: Bµi 7: Ho¹t ®éng tuÇn hoµn.
* Môc tiªu: Cñng cè kiÕn thøc ®· häc vÒ 2 vßng tuÇn hoµn.
* ChuÈn bÞ:
. S¬ ®å c©m vÒ 2 vßng tuÇn hoµn (2 s¬ ®å)
. 2 bé phiÕu rêi mçi bé ghi cô thÓ tªn c¸c bé phËn cña c¬ quan tuÇn gåm:
Tim, Mao m¹ch ë phæi, TÜnh m¹ch phæi, §éng m¹ch chñ, Mao m¹ch ë c¸c
c¬ quan, TÜnh m¹ch chñ, §éng m¹ch phæi.
* C¸ch ch¬i:
. Gi¸o viªn chia líp thµnh 2 nhãm. Mçi nhãm cã mét sè ngêi ch¬i phô
thuéc vµo sè lîng c¸c phiÕu rêi sÏ d¸n vµo s¬ ®å c©m.
. Gi¸o viªn nªu yªu cÇu: GhÐp ch÷ vµo h×nh lµ trß ch¬i yªu cÇu c¸c
em ghÐp tªn vµo ®óng vÞ trÝ trong s¬ ®å.

22
 . Gi¸o viªn phæ biÕn luËt ch¬i: Mçi häc sinh trong mét nhãm ch¬i ®-
îc ph¸t mét trong c¸c tÊm phiÕu trªn. Khi gi¸o viªn h« b¾t ®Çu , häc sinh 1 lªn
g¾n phiÕu cña m×nh vµo s¬ ®å cho ®óng vÞ trÝ . G¾n xong häc sinh ®ã trë l¹i
vÞ trÝ cuèi hµng ®Ó häc sinh 2 lªn g¾n. Cø thÕ cho ®Õn khi g¾n xong. §éi nµo
g¾n ®Ñp nhanh ®óng lµ ®éi th¾ng cuéc.
Sau cuéc ch¬i gi¸o viªn cho häc sinh nh¾c l¹i tªn c¸c lo¹i m¹ch m¸u cña 2
vßng tuÇn hoµn.Nh vËy mét lÇn n÷a, c¸c em ®îc cñng cè vµ kh¾c s©u kiÕn
thøc bµi häc.
5. Trß ch¬i: Ph©n nhãm nhanh.
* Môc tiªu: NhËn ra c¸c lo¹i c©y (hoa, qu¶, c¸ ...) cïng ®Æc ®iÓm gièng
nhau hoÆc ph©n ®îc ®óng ngêi hä néi, hä ngo¹i.
* ChuÈn bÞ:
. PhiÕu ghi s½n lªn c¸c c©y (hoa, qu¶ ...) hoÆc chøc danh ngêi trong
cïng dßng hä cã g¾n s½n b¨ng dÝnh hoÆc nam ch©m.
. KÎ s½n b¶ng ghi ®Æc ®iÓm cÊu t¹o, chøc phËn cÇn ph©n lo¹i.
* C¸ch ch¬i:
. Gi¸o viªn chia líp thµnh 2 nhãm. Ph¸t phiÕu cho mçi nhãm, sè lîng
häc sinh ch¬i b»ng sè lîng phiÕu.
. Gi¸o viªn nªu yªu cÇu: Ph©n nhãm nhanh lµ trß ch¬i yªu cÇu c¸c em
ph©n lo¹i c©y (hoa, qu¶ ...) theo c¸ch mäc, cÊu t¹o cña th©n (mµu s¾c, h¬ng vÞ
cña hoa...) hoÆc chøc phËn cña ngêi trong hä néi, ngo¹i.
. LuËt ch¬i: Khi gi¸o viªn h« b¾t ®Çu häc sinh 1 lªn g¾n phiÕu vµo
b¶ng kÎ s½n, häc sinh 1 g¾n xong vÒ cuèi hµng ®Ó häc sinh 2 g¾n ... cø thÕ
tiÕp tôc cho ®Õn hÕt ...
. Gi¸o viªn lµm träng tµi ®Ó ph©n nhãm th¾ng thua. Nhãm nµo g¾n
nhanh, chÝnh x¸c lµ nhãm th¾ng cuéc.
* Trß ch¬i nµy ®îc vËn dông d¹y ë c¸c bµi.
Bµi 40: Thùc vËt. Bµi 46: Hoa.
Bµi 41, 42: Th©n c©y. Bµi 47: Qña.
Bµi 43, 44: RÔ c©y. Bµi 52: C¸.
Bµi 45: L¸ c©y. Bµi 53: Chim.
VÝ dô ë bµi 41: Th©n c©y.
* Môc tiªu: Ph©n lo¹i theo cÊu t¹o vµ c¸ch mäc cña c©y.
* ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn kÎ b¶ng sau lªn b¶ng líp:

23
 CÊu t¹o
Th©n gç Th©n th¶o
C¸ch mäc
§øng
Bß
Leo

- Gi¸o viªn chuÈn bÞ 2 bé thÎ ghi: Xoµi, ng«, trÇu kh«ng, híng d¬ng,
da hÊu, bÝ ng«, k¬ nia, cau, tÝa t«, hå tiªu, bµng, rau ngãt, da chuét, m©y, bëi, cµ
rèt, rau m¸, l¸ lèt, phîng vÜ, hoa cóc.
* C¸ch ch¬i:
- Gi¸o viªn chia líp thµnh 2 nhãm ph¸t cho häc sinh mçi em mét thÎ.
- Gi¸o viªn phæ biÕn luËt ch¬i.
- Gi¸o viªn lµm träng tµi ®iÒu khiÓn cuéc ch¬i.
- Häc sinh c¸c nhãm g¾n xong gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ch÷a bµi theo ®¸p ¸n
sau:

CÊu t¹o
Th©n gç Th©n th¶o
C¸ch mäc
Xoµi, k¬ nia, cau, bµng, rau Ng«, híng d¬ng, tÝa t«, hoa
§øng
ngãt, phîng vÜ, bëi. cóc.
Bß BÝ ng«, rau m¸, l¸ lèt, da hÊu
Leo M©y TrÇu kh«ng, hå tiªu, da chuét.

Nhãm 3: C¸c trß ch¬i nh»m «n tËp kiÕn thøc ch¬ng, phÇn.
S¸ch gi¸o khoa TN-XH cã 3 chñ ®Ò lín:
- Con ngêi vµ søc khoÎ: gåm 16 bµi míi vµ 2 bµi «n tËp, kiÓm tra.
- X· héi : gåm 18 bµi míi vµ 3 bµi «n tËp kiÓm tra.
- Tù nhiªn: gåm 29 bµi míi vµ 2 bµi «n tËp, kiÓm tra.
Trß ch¬i trong c¸c bµi «n tËp còng rÊt cÇn thiÕt bëi trß ch¬i kh«ng nh÷ng gãp
phÇn gióp c¸c em t¸i hiÖn, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc ®· häc trong mçi ch¬ng,
phÇn , mµ cßn t¹o cho giê häc kh«ng nhµm ch¸n, gß Ðp.

24
1. Trß ch¬i: “Thö tµi kiÕn thøc”.
Bíc 1: Chia líp thµnh c¸c nhãm, lËp thµnh c¸c ®éi ch¬i tham gia vµo cuéc
thi. Mçi ®éi lªn ch¬i chØ cã tõ 4-5 HS. Trong mçi vßng ch¬i, c¸c ®éi ®îc phÐp
thay ngêi. C¸c ®éi ph¶i lu«n ®¶m b¶o mäi thµnh viªn ®îc tham gia ch¬i.§éi nµo
kh«ng theo luËt nµy sÏ bÞ trõ 10 ®iÓm.
Bíc 2: Gi¸o viªn phæ biÕn vÒ néi dung thi vµ quy t¾c thùc hiÖn .
Bíc 3: Tæ chøc cho c¶ líp ch¬i.
Bíc 4: Tæng kÕt cuéc thi.
Bíc 5:Gióp HS cñng cè kiÕn thøc.
VÝ dô víi bµi «n tËp chñ ®Ò:Con ngêi vµ søc khoÎ.
Bíc 1: Gi¸o viªn chia líp lµm 4 nhãm , lËp thµnh 4 ®éi ch¬i.
Bíc 2: GV phæ biÕn néi dung thi vµ quy t¾c thùc hiÖn:
4 ®éi lªn bèc phiÕu hái vÒ 2 trong 4 c¬ quan ®îc häc. Sau khi th¶o luËn
trong vßng 1 phót, ®éi ph¶i tr¶ lêi. Mçi c©u tr¶ lêi ®óng ®éi ghi ®îc 5 ®iÓm,
c©u tr¶ lêi sai kh«ng ®îc tÝnh ®iÓm.
Néi dung phiÕu nh sau:
+ PhiÕu 1: “ c¬ quan h« hÊp”.
1. H·y l¾p thªm bé phËn cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh c¬ quan h« hÊp trªn s¬
®å (2 l¸ phæi).
2. H·y giíi thiÖu tªn , chØ vÞ trÝ trªn s¬ ®å vµ chøc n¨ng cña c¸c bé phËn
cña c¬ quan h« hÊp.
3. §Ó b¶o vÖ c¬ quan h« hÊp, em nªn lµm g× vµ kh«ng nªn lµm g× ? (mçi
viÖc nªn vµ kh«ng nªn chØ ra 3 viÖc ).
+PhiÕu 2: “c¬ quan tuÇn hoµn”
1.ChØ vÞ trÝ, nãi tªn vµ nªu chøc n¨ng cña c¸c bé phËn cña c¬ quan tuÇn
hoµn.
2. ChØ ra ®êng ®i cña vßng tuÇn hoµn lín vµ nhá.
3.§Ó b¶o vÖ c¬ quan tuÇn hoµn,em nªn lµm g× vµ kh«ng nªn lµm g× ?
(ChØ ra 3 viÖc cña mçi viÖc nªn vµ kh«ng nªn).
+PhiÕu 3: “c¬ quan bµi tiÕt níc tiÓu”
1. H·y l¾p thªm bé phËn ®Ó hoµn thiÖn s¬ ®å c¬ quan bµi tiÕt níc tiÓu ?
(2 qu¶ thËn, bµng quang).
2.ChØ vÞ trÝ, nãi tªn vµ nªu chøc n¨ng cña c¸c bé phËn trong c¬ quan bµi
tiÕt níc tiÓu ?

25
 3. §Ó b¶o vÖ c¬ quan bµi tiÕt níc tiÓu, em nªn lµm g× vµ kh«ng nªn lµm
g× ? (ChØ ra 3 viÖc cña mçi viÖc nªn vµ kh«ng nªn).
+ PhiÕu 4: “c¬ quan thÇn kinh”
1. H·y l¾p c¸c bé phËn chÝnh cña c¬ quan thÇn kinh vµo s¬ ®å (n·o, tuû
sèng).
2. ChØ vÞ trÝ, nªu tªn vµ chøc n¨ng cña c¸c bé phËn trong c¬ quan thÇn
kinh.
3.§Ó b¶o vÖ c¬ quan thÇn kinh, em nªn lµm g× vµ kh«ng nªn lµm g× ?
(ChØ ra 3 viÖc cña mçi viÖc nªn vµ kh«ng nªn).
Bíc 3: Tæ chøc cho HS c¶ líp ch¬i.
Bíc 4: Tæng kÕt cuéc ch¬i.
- Cho HS nhËn xÐt , GV lµm träng tµi.
- GV c«ng bè ®éi th¾ng cuéc, trao phÇn thëng cho c¸c ®éi.
Bíc 5:Gióp HS cñng cè kiÕn thøc b»ng hÖ thèng c©u hái sau:
- Chóng ta ®· ®îc häc mÊy c¬ quan trong c¬ thÓ ?
- H·y nªu chøc n¨ng chÝnh cña tõng c¬ quan ®ã ?
- ®Ó b¶o vÖ c¬ quan h« hÊp(tuÇn hoµn, bµi tiÕt níc tiÓu, thÇn kinh),
em nªn lµm g× vµ kh«ng nªn lµm g×?
->C¶ líp 5-6 em tr¶ lêi. HS díi líp theo dâi , bæ sung.
2. Trß ch¬i: “Ai lùa chän nhanh nhÊt”.
VÝ dô d¹y bµi :¤n tËp x· héi.
+ Gi¸o viªn chuÈn bÞ c¸c tÊm b×a ghi tªn c¸c hµng ho¸, hoÆc c¸c vËt thËt, hoÆc
m« pháng, m« h×nh c¸c hµng ho¸ sau:
(chia thµnh 2 nhãm s¶n phÈm).
- Nhãm 1: G¹o, t«m , dÇu má, giÊy, quÇn ¸o, th, bu phÈm, tin tøc, c¸, ®ç
t¬ng …
- Nhãm 2: Lîn , gµ, than ®¸, s¾t, thÐp, m¸y vi tÝnh, phim ¶mh, b¶n tin,
b¸o, døa, chÌ, …
+ Treo b¶ng phô ë 2 bªn cã néi dung nh sau:

S¶n phÈm n«ng nghiÖp S¶n phÈm c«ng nghiÖp S¶n phÈm th«ng tin
liªn l¹c

26
+ Chia líp lµm 2 ®éi, yªu cÇu mçi ®éi cö 2 thµnh viªn lªn ch¬i.
Mçi ®éi ®îc nhËn mét nhãm c¸c s¶n phÈm.Trong thêi gian 5 phót, 2 HS ®ã g¾n
c¸c s¶n phÈm vµo ®óng chç b¶ng phô cña ®éi m×nh. §éi nµo tr¶ nhanh h¬n vµ
®óng sÏ lµ ®éi th¾ng cuéc.
C¸c HS kh¸c bæ sung , nhËn xÐt c¸c kÕt qu¶.
§¸p ¸n:
Nhãm 1:
S¶n phÈm n«ng nghiÖp S¶n phÈm c«ng nghiÖp S¶n phÈm th«ng tin
liªn l¹c
G¹o. DÇu má. Th.
T«m, c¸. GiÊy. Bu phÈm.
§ç t¬ng QuÇn ¸o. Tin tøc.

Nhãm 2:
S¶n phÈm n«ng nghiÖp S¶n phÈm c«ng nghiÖp S¶n phÈm th«ng tin
liªn l¹c
Lîn. Than ®¸. Phim ¶nh.
Gµ. S¾t thÐp. B¶n tin.
Døa. M¸y vi tÝnh. B¸o.
ChÌ.

+ GV tæng kÕt , c«ng bè ®éi th¾ng cuéc.

+ Më réng kiÕn thøc:
- C¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp trªn ®îc chóng ta trao ®æi bu«n
b¸n, gäi lµ ho¹t ®éng g× ?(Lµ ho¹t ®éng th¬ng m¹i).
- Khi sö dông c¸c s¶n phÈm hµng ho¸, em ph¶I cã th¸i ®é nh thÕ nµo? (Ph¶i biÕt
gi÷ g×n, b¶o vÖ, tr©n träng c¸c s¶n phÈm vµ ngêi lao ®éng ).
3.Trß ch¬i: MÆt xanh, mÆt ®á.
27
 Chia líp thµnh c¸c nhãm, lËp thµnh c¸c ®éi ch¬i tham gia vµo cuéc thi.
Mçi ®éi lªn ch¬i chØ cã 2 ngêi.Gi¸o viªn ph¸t cho mçi nhãm 1 tÊm biÓn cã mÆt
xanh vµ mÆt ®á. Gi¸o viªn ®äc lÇn lît c¸c c©u hái, nÕu cho lµ ®óng, c¸c ®éi gi¬
biÓn mÆt ®á, nÕu cho lµ sai - gi¬ biÓn mÆt xanh.Gi¸o viªn cã thÓ hái, yªu cÇu
c¸c ®éi gi¶i thÝch t¹i sao ?
§éi nµo tr¶ lêi ®óng sÏ ®îc 1 b«ng hoa ®á, sai bÞ nhËn hoa xanh. HS díi
líp lµ kh¸n gi¶ cæ vò vµ cã thÓ tr¶ lêi nÕu c¸c ®éi thi tr¶ lêi sai hoÆc kh«ng tr¶
lêi ®îc. Kh¸n gi¶ tr¶ lêi ®óng sÏ ®îc nhËn quµ, tr¶ lêi sai kh«ng ®îc nhËn quµ.
Trß ch¬i nµy cã thÓ ¸p dông d¹y cho tÊt c¶ c¸c bµi «n tËp.
VÝ dô: bµi «n tËp: X· héi.
C¸c c©u hái tõ 1 -> 10 lµ:
1. Vµo bu ®iÖn , ta cã thÓ tuú ý gäi ®iÖn tho¹i.(S)
2. CÇn ph¶i c¶m ¬n b¸c ®a th.(§)
3. Hä néi gåm «ng, bµ néi, bè, c«, chó..(§)
4. ChØ cÇn yªu quý hä hµng bªn néi.(S)
5. Khi ®un nÊu xong, ph¶i ®¶m b¶o lµ ®· t¾t löa.(§)
6. Ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp lµm cho tinh thÇn c¸c em vui vÎ, c¬
thÓ khoÎ m¹nh.(§)
7.CÇn lùa chän nh÷ng trß ch¬i ®Ó phßng tr¸nh nguy hiÓm khi ë trêng.(§)
8.Cµ phª, rîu, thuèc l¸ lµ nh÷ng chÊt kh«ng g©y h¹i cho c¬ quan thÇn kinh.
(S)
9. Khi ®i xe ®¹p cÇn ®i bªn ph¶i , ®óng phÇn ®êng dµnh cho ngêi ®i xe
®¹p, kh«ng ®i vµo ®êng ngîc chiÒu.(§)
10. BËt , t¾t ti vi liªn tôc tuú ý thÝch.(S)
VÝ dô: bµi «n tËp : tù nhiªn.
C¸c c©u hái tõ 1 -> 10 lµ:
1.Th©n c©y cã 3 c¸ch mäc: ®øng , bß, leo.(§)
2.RÔ c©y cã chøc n¨ng hót níc vµ muèi kho¸ng hoµ tan cã trong ®Êt ®Ó
nu«i c©y.(§)
3.Qu¸ tr×nh h« hÊp cña c©y diÔn ra díi ¸nh s¸ng mÆt trêi.(S)
4.TÊt c¶ c¸c loµi c«n trïng ®Òu cã h¹i.(S)
5.C¸ lµ loµi vËt cã x¬ng sèng, thë b»ng mang.(§)
6.Mäi loµi chim ®Òu cã c¸nh ng¾n, ch©n to khoÎ, ch¹y nhanh.(S)
7.CÇn ph¶i b¶o vÖ thó rõng, kh«ng s¨n b¾t thó rõng bõa b·i.(§)

28
 8.ChØ cã Tr¸i §Êt míi tån t¹i sù sèng.(§)
9.Cã 5 ®íi khÝ hËu chÝnh trªn Tr¸i §Êt.(S)
10. Níc ta n»m ë ch©u ¢u. (S)
Víi trß ch¬i nµy , cã thÓ chÊt vÊn thªm HS khi c¸c em gi¬ biÓn xong.
Ch¼ng h¹n, ë c©u 3,GV hái: T¹i sao em l¹i gi¬ thÎ mÆt xanh cho c©u nµy?(V×
qu¸ tr×nh h« hÊp cña c©y diÔn ra suèt ngµy ®ªm)
4. Trß ch¬i: ¤ ch÷ k× diÖu.
C¸ch ch¬i: Chia líp thµnh c¸c ®éi ch¬i.
+ Mçi ®éi ch¬i cã nhiÖm vô ph¶i t×m ra « ch÷ hµng ngang vµ hµng däc.
+ §o¸n ®óng ®îc 1 hµng ngang, ®éi ghi ®îc 5 ®iÓm, ®o¸n ®óng hµng däc, ®éi
sÏ ghi ®îc 20 ®iÓm.
VÝ dô1 :Bµi «n tËp : Con ngêi vµ søc khoÎ.
C©u hái;
1.Tõ cßn thiÕu trong c©u sau: “N·o vµ tuû sèng µ trung ¬ng thÇn kinh…… mäi
ho¹t ®éng cña c¬ thÓ”.
2. Bé phËn ®a m¸u tõ c¸c c¬ quan cña c¬ thÓ vÒ tim.
3. C¬ quan thÇn kinh trung ¬ng ®iÒu khiÓn mäi ho¹t ®éng cña c¬ thÓ.
4.Mét tr¹ng th¸i t©m lÝ rÊt tèt ®èi víi c¬ quan thÇn kinh.
5. N¬i sëi Êm vµ lµm s¹ch kh«ng khÝ tríc khi vµo phæi.
6. Bé phËn ®a m¸u tõ tim tíi c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ.
7. NhiÖm vô cña m¸u lµ ®a khÝ «- xi vµ chÊt dinh dìng ®i…….
8. Bbé phËn thùc hiÖn trao ®æi kh«ng khÝ trong c¬ thÓ vµ m«i trêng bªn ngoµi.
9. C¬ quan bµi tiÕt níc tiÓu bao gåm: 2 qu¶ thËn, 2 èng dÉn níc tiÓu, èng ®¸i vµ
2………
10. ThÊp tim lµ bÖnh tim m¹ch thêng gÆp ë trÎ em, rÊt …….cÇn ph¶i ®Ò
phßng.
11. Bé phËn läc chÊt th¶i cã trong m¸u thµnh níc tiÓu.
12. NhiÖm vô quan träng cña thËn lµ………
13. Tªn mét lo¹i khÝ th¶i ra ngoµi c¬ thÓ.
14. Bé phËn “ §Ëp th× sèng, kh«ng ®Ëp th× chÕt”( co bãp ®Èy m¸u vµo 2 vßng
tuÇn hoµn).
15.§©y lµ c¸ch sèng cÇn thiÕt ®îc khoÎ m¹nh.
16. Bé phËn ®iÒu khiÓn c¸c ph¶n x¹ cña c¬ thÓ .
¤ ch÷:

29
 § I Ò U K H I Ó N
T T Ü N H M ¹ C H
ừ
N · O
V U I V Î
M ò I
® é N g M ¹ C H
N U ¤ I C ¥ T H Ó
P H æ I
B ã N G § ¸ I
N G U Y H I Ó M
T H Ë N
L ä C M ¸ U
C A C B ¤ N I C
T I M
S è N G L µ N H M ¹ N H
T ñ Y S è N G
hµng däc: KHOÎ M¹NH §Ó HäC TèT.

30
VÝ dô 2: Bµi «n tËp: x· héi.
C©u hái:
1.ë trêng, ngoµI ho¹t ®éng häc tËp , em cßn cã ho¹t ®éng nµy ?
2.Trong gia ®×nh, «ng bµ; bè mÑ; con ; ch¸u ®îc gäi lµ g× ?
3.Mét trong nh÷ng m«n häc ë trêng, cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng c¾t, d¸n .
4.Mét ho¹t ®éng n«ng nghiÖp , cã liªn quan ®Õn biÓn .
5.Tõ ®Ó ®iÒn vµo chç trèng trong c©u: Mäi ngêi ….ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gi÷ g×n
vÖ sinh m«i trêng xung quanh .
6.Ph¬ng tiÖn giao th«ng th« s¬ nhng rÊt cÇn gi÷ an toµn khi sö dông.
7.§©y lµ chñ ®Ò chung cho c¸c bµi häc ë ch¬ng nµy.
8.Kh«ng ph¶i lµ lµng quª.
9.Sinh vËt trung gian g©y bÖnh , thêng sèng ë r¸c th¶i.
10. §©y lµ c¸ch xö lÝ r¸c tiÕt kiÖm nhÊt.
¤ ch÷:
1. V U I C h ¥ i

2. T H Õ H Ö
3. T H ñ C ¤ N G

4. § ¸ N H B ¾ T
5.
§ Ò U
6. X E § ¹ P

7. X · H é I
8.
§ ¤ T H Þ
9. C H U é T
T
10. T ¸ i C h Õ
Tõ hµng däc: Chñ ®Ò x· héi.

VÝ dô 3: Bµi «n tËp : Tù nhiªn.

C©u hái:

31
 1. Tªn mét nhãm ®éng vËt.
2. Tr¸i §Êt lµ hµnh tinh duy nhÊt trong hÖ MÆt Trêi cã ®iÒu nµy.
3. §Þa h×nh cao nhÊt trªn bÒ mÆt lôc ®Þa Tr¸i §Êt.
4. Mét lo¹i rÔ c©y hay gÆp trong cuéc sèng, cïng hä víi hµnh.
5. VÑt thuéc lo¹i ®éng vËt nµy.
6. HiÖn tîng nµy lu©n phiªn cïng víi mét hiÖn tîng kh¸c kh«ng ngõng.
7. §íi khÝ hËu quanh n¨m l¹nh.

¤ ch÷ :
1. T H ó
2.
S ù S è N G

3. N ó I
4. C H ï M
5.
C H I M

6. § £ M
7. H µ N § í I

Tõ hµng däc : Tù nhiªn

IV - KÕt qu¶
Sau gÇn 2 n¨m ¸p dông ®Ò tµi vµo d¹y thùc nghiÖm trªn líp chñ nhiÖm ,
t«i nhËn thÊy häc sinh rÊt høng thó say mª häc tËp. Tríc kia, cßn cã em ngñ gËt

32
trong giê th× nay cha cã hiÖn tîng nµo ngñ gËt , häc sinh bíc vµo giê häc víi t©m
tr¹ng tho¶i m¸i, thÝch thó. Cø sau mçi m¶ng kiÕn thøc , t«i l¹i kiÓm tra kÕt qu¶
häc tËp cña häc sinh mét lÇn th× thÊy c¸c em n¾m ®îc kiÕn thøc rÊt tèt.
- §Ó kiÓm tra kÕt qu¶ thùc nghiÖm t«i ®· tiÕn hµnh tr¾c nghiÖm c¶ vÒ
t©m lÝ sù c¶m nhËn vÒ giê häc vµ chÊt lîng ®¹t ®îc khi häc ph©n m«n nµy nh
sau:
1. KÕt qu¶ tr¾c nghiÖm t©m lÝ
§¸nh dÊu "x" vµo tríc ý em cho lµ ®óng.
1. Em cã thÝch häc m«n Tù nhiªn - X· héi kh«ng?
Cã Kh«ng
2. Giê häc Tù nhiªn - X· héi lµ :

Mét giê häc s«i næi.

Mét giê häc tÎ nh¹t v× ph¶i thùc hiÖn tuÇn tù c¸c lÖnh theo yªu cÇu SGK.
Mét giê häc mµ em thÝch nhÊt v× em c¶m thÊy tho¶i m¸i (häc mµ ch¬i,
ch¬i mµ häc).
KÕt qu¶ thu ®îc:

KÕt qu¶
Néi dung SL %
1. Cã thÝch häc m«n TN-XH 39 100,0
Kh«ng thÝch häc m«n TN-XH 0 0
2. Giê häc Tù nhiªn - X· héi lµ
 Mét giê häc s«i næi. 39 100,0
 Mét giê tÎ nh¹t v× ph¶i thùc hiÖn tuÇn tù c¸c 0 0
lÖnh trong s¸ch gi¸o khoa.
 Mét giê mµ em thÝch nhÊt v× em c¶m thÊy 35 89,7
tho¶i m¸i häc mµ ch¬i, ch¬i mµ häc

2. KÕt qu¶ kiÓm tra chÊt lîng

LÇn 1: Ngµy 4.11.2009

Thêi gian: 5 phót
§Ò bµi:

33
 1. Chän c¸c tõ trong ngoÆc ®¬n ®iÒn vµo chç trèng cho phï hîp.
(Trung ¬ng thÇn kinh, ph¶n x¹, tù ®éng, bÊt ngê)
Khi gÆp mét kÝch thÝch ....................., c¬ thÓ ..............ph¶n øng rÊt
nhanh. Nh÷ng ph¶n øng nh vËy ®îc gäi lµ .............. Tuû sèng lµ ...................
®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña lo¹i ph¶n x¹ nµy.

2. ViÕt ch÷ § vµo tríc c©u tr¶ lêi ®óng, ch÷ S vµo tríc c©u tr¶ lêi
sai.
Nguyªn nh©n dÉn ®Õn bÖnh thÊp tim lµ:
Do viªm häng, viªm a-mi-®an kÐo dµi.
Do ¨n uèng kh«ng vÖ sinh.
Do biÕn chøng cña c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm (cóm, sëi).
Do thÊp khíp cÊp kh«ng ®îc ch÷a trÞ kÞp thêi, døt ®iÓm.

KÕt qu¶ thu ®îc

Sè HS Sè HS tr¶ lêi Sè HS tr¶ lêi Sè HS tr¶ lêi

®îc ®óng 90-100% sè ®óng tõ 70-80% ®óng 50-60% sè Díi 50%
kiÓm c©u hái sè c©u hái c©u hái
tra SL % SL % SL % SL %
39 em 19 48,7 10 25,6 7 18,0 3 7,7

LÇn 2: Ngµy 25.12.2009 - Thêi gian: 5 phót

§Ò bµi:
1. Chän c¸c tõ trong ngoÆc ®¬n ®iÒn vµo chç ...... cho phï hîp.

(ChÊt th¶i, « nhiÔm, mÇm bÖnh)

Ph©n vµ níc tiÓu lµ .............. cña qu¸ tr×nh tiªu ho¸ vµ bµi tiÕt. Ph©n vµ
níc tiÓu cã mïi h«i thèi, chøa nhiÒu ........... vµ g©y ....... m«i trêng xung quanh.
2. §iÒn § vµo tríc c©u tr¶ lêi ®óng ch÷ S vµo (« trèng) tríc
c©u tr¶ lêi sai.
Nh÷ng g× díi ®©y nÕu ®a vµo c¬ thÓ sÏ g©y h¹i cho søc khoÎ, ®Æc biÖt lµ c¬
quan thÇn kinh?

34
 Ma tuý.
Rîu.
Thuèc l¸.
B¸nh kÑo.
KÕt qu¶ thu ®îc.

Sè Hs Sè HS tr¶ lêi Sè HS tr¶ lêi Sè HS tr¶ lêi

®îc ®óng 90-100% ®óng 70-80% ®óng 50-60% sè Díi 50%
kiÓm sè c©u hái sè c©u hái c©u hái
tra SL % SL % SL % SL %
39 21 53,9 8 20,5 8 20,5 2 5,1

LÇn 3: Ngµy 24.3.2010 - Thêi gian: 5 phót

§Ò bµi:
1. Chän c¸c tõ trong ngoÆc ®¬n ®iÒn vµo chç trèng cho phï hîp.
(Cã x¬ng sèng, kh«ng x¬ng sèng, kh«ng h¬ng th¬m, cã h¬ng th¬m).
- Hoa hång nhung, hoa nhµi lµ loµi hoa .................................
- Hoa cóc vµng, lay ¬n lµ loµi hoa .........................................
- T«m, cua lµ ®éng vËt ...........................................................
- C¸, chim, thó lµ ®éng vËt .....................................................

2. Ghi ch÷ § vµo tríc c©u tr¶ lêi §, S vµo tríc c©u tr¶ lêi sai.

a. RÔ c©y cã chøc n¨ng g×?

H« hÊp Hót chÊt kho¸ng hoµ tan trong ®Êt ®Ó nu«i c©y. .
Hót níc. B¸m chÆt vµo ®Êt ®Ó gi÷ cho c©y kh«ng bÞ ®æ.

b.Nhãm c«n trïng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g× chung?

Kh«ng cã x¬ng sèng. Cã x¬ng sèng.

Cã 6 ch©n. Ch©n ph©n thµnh c¸c ®èt.

KÕt qu¶ thu ®îc.

35
Sè HS Sè HS tr¶ lêi Sè HS tr¶ lêi Sè HS tr¶ lêi
®îc ®óng 90-100% ®óng 70-80% sè ®óng 50-60% Díi 50%
kiÓm sè c©u hái c©u hái sè c©u hái
tra SL % SL % SL % SL %
39 em 24 61,5 8 20,5 7 18,0 0 0

§èi chiÕu víi tríc khi thùc hiÖn ®Ò tµi:

KÕt qu¶ Sè HS thÝch Sè HS tr¶ lêi Sè HS tr¶ lêi Díi 50%

häc TN-XH ®óng 70-100% ®óng 50-60% sè
sè c©u hái c©u hái
SL % SL % SL % SL %
Tríc khi
thùc hiÖn 9 23,1 16 41,0 12 30,8 11 28,2
®Ò tµi
Sau khi
thùc hiÖn 39 100,0 32 82,0 7 18,0 0 0
®Ò tµi
Sù
chuyÓn
biÕn

C. KÕt luËn
Trong qu¸ tr×nh vËn dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i vµo d¹y m«n Tù nhiªn - X·
héi t«i nhËn thÊy ®©y lµ ph¬ng ph¸p ®Æc biÖt quan träng bëi nã phï hîp víi
t©m lÝ cña häc sinh. Nã lµ con ®êng gióp c¸c em ®Õn víi tri thøc ng¾n nhÊt. V×
"ch¬i mµ häc - häc mµ ch¬i" lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh tù nguyÖn kh«ng gß
Ðp t¹o cho c¸c em ®îc chÝnh m×nh t×m tßi, ®îc kh¸m ph¸ .
Giê häc mµ gi¸o viªn d¹y vËn dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i ®· ®em ®Õn cho
häc sinh sù say mª häc tËp. MÊt h¼n sù trÇm l¾ng.
- 100% sè häc sinh ®Òu thÝch häc m«n Tù nhiªn - X· héi.
- ChÊt lîng líp thùc nghiÖm ®i lªn râ rÖt. ban ®Çu sè lîng häc sinh tr¶ lêi
®óng díi 50% sè c©u hái lµ 11 em chiÕm 28,2% th× ®Õn lÇn kiÓm tra chÊt lîng

36
cuèi cïng sau khi ¸p dông ®Ò tµi kh«ng cßn em nµo. Sè lîng häc sinh tr¶ lêi ®óng
tõ 70 - 100% sè c©u hái t¨ng lªn 16 em, n©ng tæng sè lªn lµ 32 em chiÕm 82% .
Tõ kÕt qu¶ trªn t«i cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng ®Ò tµi ®em ¸p dông vµo thùc
tÕ ®· cã hiÖu qu¶ râ rÖt.
ViÖc vËn dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i vµo d¹y häc m«n Tù nhiªn - X· héi lµ
mét híng ®óng më ra triÓn väng cho ph¬ng ph¸p d¹y Tù nhiªn - X· héi nãi riªng vµ
d¹y c¸c m«n häc ë TiÓu häc nãi chung.

D. Bµi häc kinh nghiÖm.

Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ vËn dông “ph¬ng ph¸p trß ch¬i “ vµo d¹y häc
m«n Tù nhiªn - X· héi t«i nhËn thÊy:
* §èi víi ngêi d¹y:
- Tríc hÕt ngêi gi¸o viªn cÇn ph¶i hiÓu râ ®îc néi dung môc tiªu cÇn ®¹t ®-
îc cña m«n häc, cña tõng líp häc vµ néi dung yªu cÇu cña tõng bµi.
- N¾m ®îc ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ cña tõng løa tuæi häc sinh TiÓu häc.
- BiÕt kh¬i dËy lßng say mª thÝch häc hái cña häc sinh lµm cho häc sinh
c¶m thÊy thùc sù yªu thÝch häc tËp, kh«ng nªn gß Ðp c¸c em theo mét khu«n thíc
nhÊt ®Þnh.
- Phèi hîp tèt c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn ®¹i vµ ph¬ng ph¸p truyÒn thèng
vµo d¹y häc. ¦u tiªn cho ph¬ng ph¸p trß ch¬i .Song khi sö dông ph¬ng ph¸p nµy
mçi gi¸o viªn cÇn lu ý:
+ Trß ch¬i ph¶i gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu bµi d¹y
+ Trß ch¬i ph¶i ®îc chuÈn bÞ kÜ phï hîp víi ®èi tîng häc sinh c¶ vÒ thÈm
mÜ vµ néi dung.
+ Kh«ng nªn tæ chøc kÐo dµi trß ch¬i sÏ ¶nh hëng tíi m¹ch kiÕn thøc. CÇn
biÕt tæ chøc cho khÐo trß ch¬i häc tËp ®Ó trß ch¬i mang ®óng nghÜa :häc mµ
ch¬i, ch¬i mµ häc.
+ Trß ch¬i chØ ¸p dông víi mçi bµi 1 lÇn. NÕu lµ trß ch¬i kh¸m ph¸ kiÕn
3
thøc néi dung bµi cÇn ®îc 4
sè lîng häc sinh tham gia.
+ Tr¸nh hiÖn tîng chØ cã mét nhãm häc sinh kh¸ giái tham gia.

37
Trªn ®©y lµ kinh nghiÖm cña t«i trong viÖc "Sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i nh»m
n©ng cao chÊt lîng d¹y - häc m«n Tù nhiªn - X· héi ë líp 3". Víi thêi gian vËn
dông cha dµi nªn cã thÓ s¸ng kiÕn cña t«i cha thùc sù s©u réng. RÊt mong nhËn
®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c cÊp l·nh ®¹o, c¸c chuyªn viªn, nghiÖp vô, c¸c bËc
chØ ®¹o chuyªn m«n ë c¸c cÊp ®Ó s¸ng kiÕn cña t«i ®îc thªm hoµn h¶o vµ tõng
bíc ¸p dông vµo thùc tÕ ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n.
T«i xin tr©n träng c¶m ¬n.
Ngµy 5 th¸ng 4 n¨m 2010

Ngêi viÕt

NguyÔn ThÞ Thªm.

38
ý kiÕn nhËn xÐt ®¸nh gi¸ xÕp lo¹i
cña héi ®ång khoa häc c¬ së:

Chñ tÞch héi ®ång khoa häc:

39
ý kiÕn , xÕp lo¹i cña H§KH ngµnh GD vµ §T huyÖn:

40