You are on page 1of 7

Rñi ro l·i suÊt trong ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng th−¬ng m¹i

ThS. Ph¹m TiÕn Tr×nh* NHNo Chi nh¸nh Lµo Cai

Trong ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i (NHTM) lu«n ph¶i ®èi
mÆt víi rÊt nhiÒu lo¹i rñi ro, nh− rñi ro tÝn dông, rñi ro l·i suÊt, rñi ro thanh
kho¶n, rñi ro tû gi¸, rñi ro ®¹o ®øc... Víi chøc n¨ng trung gian tµi chÝnh, ®i vay
®Ó cho vay, viÖc l·i suÊt thÞ tr−êng cã biÕn ®éng lín nh− thêi gian võa qua ®·
g©y rñi ro l·i suÊt, thËm chÝ trong nhiÒu tr−êng hîp ®· g©y thua lç cho kh«ng Ýt
NHTM. Bµi viÕt ®Ò cËp ®Õn mét sè tr−êng hîp g©y rñi ro l·i suÊt trong ho¹t
®éng tÝn dông cña ng©n hµng vµ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó phßng ngõa, h¹n chÕ rñi ro
nµy.

C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn l·i suÊt tÝn dông cña NHTM
Khi sö dông bÊt kú kho¶n tÝn dông nµo, ng−êi vay còng ph¶i tr¶ thªm mét phÇn
gi¸ trÞ ngoµi phÇn vèn gèc vay ban ®Çu. Tû lÖ phÇn tr¨m cña phÇn t¨ng thªm nµy
so víi phÇn vèn vay ban ®Çu ®−îc gäi lµ l·i suÊt. §ã lµ gi¸ c¶ cña quyÒn ®−îc sö
dông vèn vay trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh mµ ng−êi sö dông tr¶ cho ng−êi së
h÷u nã. §èi víi ng©n hµng, ®ã chÝnh lµ c¸c lo¹i l·i suÊt ng©n hµng sö dông trong
huy ®éng vèn vµ cho vay. L·i suÊt tiÒn göi ®−îc ¸p dông ®Ó tÝnh tiÒn l·i ph¶i tr¶
cho ng−êi göi tiÒn. L·i suÊt tiÒn göi cã nhiÒu møc kh¸c nhau tuú thuéc vµo thêi
h¹n göi, vµo qui m« tiÒn göi, ®èi t−îng kh¸ch hµng,... L·i suÊt tiÒn vay ®−îc ¸p
dông ®Ó tÝnh l·i tiÒn vay mµ kh¸ch hµng ph¶i tr¶ ng©n hµng. VÒ mÆt nguyªn t¾c,
møc l·i suÊt tiÒn vay b×nh qu©n ph¶i cao h¬n møc l·i suÊt tiÒn göi b×nh qu©n, vµ
cã sù ph©n biÖt gi÷a c¸c kho¶n vay víi thêi h¹n kh¸c nhau còng nh− møc rñi ro
kh¸c nhau.
Do l·i suÊt lµ gi¸ c¶ cña hµng hãa ®Æc biÖt- quyÒn sö dông vèn tiÒn tÖ- nªn còng
nh− c¸c hµng hãa th«ng th−êng kh¸c, l·i suÊt chÞu ¶nh h−ëng cña t−¬ng quan
cung- cÇu vèn trªn thÞ tr−êng. Tuy nhiªn, do tÝnh chÊt ®Æc biÖt cña lo¹i hµng hãa
nµy, víi chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc vÒ ho¹t ®éng ng©n hµng, l·i suÊt lµ ®èi
t−îng gi¸m s¸t, qu¶n lý cña Ng©n hµng nhµ n−íc (NHNN) th«ng qua viÖc ban
hµnh c¸c chÝnh s¸ch, c«ng cô ®Ó ®iÒu chØnh l·i suÊt tÝn dông cña c¸c NHTM ®èi
víi nÒn kinh tÕ, th«ng qua ®ã, nh»m ®¹t nh÷ng môc tiªu kinh tÕ vÜ m«. Do vËy,
l·i suÊt tÝn dông cña NHTM chÞu ¶nh h−ëng cña c¸c nh©n tè sau:
ChÝnh s¸ch ®iÒu hµnh l·i suÊt cña NHNN
L·i suÊt lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu trong ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM. Do
hiÖu øng cña l·i suÊt t¸c ®éng lín ®Õn c¸c hµnh vi cña c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh

1
tÕ trong quyÕt ®Þnh tû lÖ tiÕt kiÖm/tiªu dïng nªn c¸c NHTM ViÖt Nam ®· triÖt ®Ó
sö dông c«ng cô nµy ®Ó c¹nh tranh trong ho¹t ®éng tÝn dông. Víi chøc n¨ng
qu¶n lý nhµ n−íc vÒ ho¹t ®éng ng©n hµng, trong nh÷ng n¨m qua, chÝnh s¸ch l·i
suÊt cña Ng©n hµng nhµ n−íc (NHNN) ®· ®−îc ®iÒu chØnh, hoµn thiÖn ®Ó ®¸p
øng yªu cÇu qu¶n lý vÜ m« cña NHNN, còng nh− t¨ng quyÒn tù chñ trong ho¹t
®éng kinh doanh cña NHTM. Tr−íc thêi ®iÓm th¸ng 5/2008, c¸c NHTM ¸p dông
c¬ chÕ l·i suÊt tháa thuËn trong ho¹t ®éng tÝn dông trong n−íc theo QuyÕt ®Þnh
sè 546/2002/Q§-NHNN vÒ c¬ chÕ l·i suÊt tho¶ thuËn, theo ®ã, c¸c NHTM ®−îc
tù quyÕt ®Þnh l·i suÊt huy ®éng, cho vay phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh doanh cña
m×nh, l·i suÊt c¬ b¶n do NHNN c«ng bè chØ cã tÝnh chÊt tham kh¶o.
Tuy nhiªn, tr−íc nh÷ng diÔn biÕn bÊt lîi cña nÒn kinh tÕ trong nh÷ng th¸ng cuèi
n¨m 2007 vµ nöa ®Çu n¨m 2008 vµ cuéc ®ua t¨ng l·i suÊt huy ®éng gi÷a c¸c
NHTM, ngµy 16/5/2008, NHNN ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 16/2008/Q§-
NHNN thay cho QuyÕt ®Þnh sè 546/2002/Q§-NHNN vÒ c¬ chÕ l·i suÊt tho¶
thuËn, quy ®Þnh c¸ch x¸c ®Þnh l·i suÊt cho vay cña c¸c NHTM kh«ng qu¸ 150%
l·i suÊt c¬ b¶n do NHNN c«ng bè, phï hîp víi §iÒu 476 Bé LuËt d©n sù. QuyÕt
®Þnh nµy ®· kÞp thêi chÊm døt cuéc ®ua l·i suÊt d−êng nh− ch−a cã ®iÓm dõng
cña c¸c NHTM.
§Ó phï hîp víi mÆt b»ng l·i suÊt trªn thÞ tr−êng, thêi ®iÓm gi÷a n¨m 2008 tíi
®Çu n¨m 2009 còng lµ giai ®o¹n NHNN cã nh÷ng ®iÒu chØnh liªn tôc vÒ chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ, ®Æc biÖt lµ vÒ l·i suÊt c¬ b¶n. Nh÷ng ®iÒu chØnh nµy lµ cÇn thiÕt ®Ó
gãp phÇn kiÒm chÕ l¹m ph¸t, æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, nh−ng còng khiÕn rñi ro l·i
suÊt cña c¸c NHTM t¨ng cao (BiÓu ®å 1). Tõ th¸ng 2/2009 ®Õn nay, l·i suÊt c¬
b¶n ®−îc duy tr× ë møc 7%/n¨m, nh−ng l·i suÊt t¸i cÊp vèn chØ cßn 7%/n¨m, l·i
suÊt t¸i chiÕt khÊu ë møc 5%/n¨m.
BiÓu ®å 1. §iÒu hµnh c¸c lo¹i l·i suÊt chñ ®¹o cña NHNN n¨m 2008

2
Nguån: NHNN.
Do chÞu ¶nh h−ëng cña cuéc khñng ho¶ng vµ suy tho¸i kinh tÕ toµn cÇu, ®Çu t−,
tiªu dïng cña nÒn kinh tÕ cã dÊu hiÖu gi¶m sót, rñi ro vµ chi phÝ trong ho¹t ®éng
tÝn dông cña c¸c NHTM cã xu h−íng gia t¨ng. Do ®ã, víi biªn ®é 150% l·i suÊt
c¬ b¶n, c¸c NHTM khã kh¨n trong c¶ ho¹t ®éng huy ®éng vèn vµ cho vay. V×
vËy, ngµy 23/1/2009, Thèng ®èc NHNN ®· ban hµnh Th«ng t− sè 01/2009/TT-
NHNN h−íng dÉn vÒ l·i suÊt tho¶ thuËn cña tæ chøc tÝn dông (TCTD) ®èi víi
cho vay c¸c nhu cÇu vèn phôc vô ®êi sèng, cho vay th«ng qua nghiÖp vô ph¸t
hµnh vµ sö dông thÎ tÝn dông, cã hiÖu lùc thi hµnh kÓ tõ ngµy 01/02/2009. Th«ng
t− ®−îc ban hµnh nh»m thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè 30/2008/NQ-CP ngµy
11/12/2008 cña ChÝnh phñ vÒ nh÷ng gi¶i ph¸p cÊp b¸ch nh»m ng¨n chÆn suy
gi¶m kinh tÕ, duy tr× t¨ng tr−ëng kinh tÕ, b¶o ®¶m an sinh x· héi vµ chØ ®¹o cña
Thñ t−íng ChÝnh phñ t¹i v¨n b¶n sè 627/VPCP-KTTH ngµy 23/01/2009 cña V¨n
phßng ChÝnh phñ vÒ ¸p dông l·i suÊt cho vay tho¶ thuËn cña c¸c TCTD.
Nh− vËy, hiÖn nay c¸c NHTM thùc hiÖn ®ång thêi c¶ cho vay theo l·i suÊt tháa
thuËn (®èi víi cho vay tiªu dïng theo Th«ng t− 01) vµ cho vay theo biªn ®é cña
l·i suÊt c¬ b¶n (kh«ng ®−îc cho vay víi l·i suÊt v−ît qu¸ 150% l·i suÊt c¬ b¶n
do NHNN c«ng bè trong cïng thêi kú). Cßn ho¹t ®éng huy ®éng vèn th× tu©n
theo ®óng quy ®Þnh, kh«ng v−ît qu¸ biªn ®é 150% l·i suÊt c¬ b¶n do NHNN
c«ng bè trong tõng thêi kú.
T−¬ng quan cung- cÇu vèn trªn thÞ tr−êng
T−¬ng quan cung- cÇu vèn cña NHTM trªn thÞ tr−êng lµ mét trong nh÷ng nh©n
tè ¶nh h−ëng tíi l·i suÊt tÝn dông cña NHTM. Khi NHTM d− thõa vèn kh¶ dông,
ng©n hµng sÏ kh«ng khuyÕn khÝch huy ®éng vèn, v× thÕ, l·i suÊt huy ®éng cña
ng©n hµng cã thÓ kÐm hÊp dÉn trªn thÞ tr−êng. Ng−îc l¹i, l·i suÊt cho vay cña
ng©n hµng l¹i hÊp dÉn t−¬ng ®èi nh»m thu hót kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay ®Õn
víi ng©n hµng.
T−¬ng quan cung- cÇu vèn t¸c ®éng tíi l·i suÊt tÝn dông cña NHTM thÓ hiÖn râ
nhÊt trong nöa ®Çu n¨m 2008- n¨m cã nh÷ng biÕn ®éng lín vÒ l·i suÊt- khiÕn
NHNN ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p m¹nh trong ®iÒu hµnh nh»m h¹ nhiÖt cuéc ®ua
l·i suÊt cña c¸c ng©n hµng trong huy ®éng vèn. Cuéc ®ua nµy ®· ®Èy l·i suÊt huy
®éng vèn cña nhiÒu NHTM ch¹m ®Ønh trÇn l·i suÊt theo biªn ®é cho phÐp cña
NHNN, cßn l·i suÊt trªn thÞ tr−êng liªn ng©n hµng cã ngµy ®· v−ît møc
30%/n¨m, rñi ro thanh kho¶n ®· thùc sù hiÖn h÷u nÕu kh«ng cã sù can thiÖp vµ
hç trî thanh kho¶n kÞp thêi cña NHNN.
Nh÷ng th¸ng cuèi n¨m 2008, diÔn biÕn cung- cÇu vèn dÇn ®¶o chiÒu cïng víi sù
®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ níi láng linh ho¹t, thËn träng cña NHNN. L·i suÊt

3
huy ®éng vèn vµ cho vay cña c¸c NHTM dÇn æn ®Þnh, h×nh thµnh mÆt b»ng l·i
suÊt chung t−¬ng ®èi ®ång ®Òu. §©y còng lµ kho¶ng thêi gian dÊu hiÖu suy tho¸i
kinh tÕ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn râ nÐt. B−íc sang ®Çu n¨m 2009, c¶ n−íc tËp trung
chèng suy tho¸i kinh tÕ, ngµnh Ng©n hµng thùc hiÖn chÝnh s¸ch kÝch cÇu cña
ChÝnh phñ. Tuy nhiªn, theo sè liÖu cña NHNN, d− nî tÝn dông quÝ 1/2009 chØ
t¨ng ë møc khiªm tèn: So víi th¸ng liÒn tr−íc, th¸ng 1 −íc chØ t¨ng 0,52%,
th¸ng 2 −íc t¨ng 0,23%; riªng th¸ng 3 ®· gîi më sù chuyÓn biÕn khi cã møc
t¨ng −íc kho¶ng 1,92%, tæng céng quÝ 1, d− nî tÝn dông t¨ng 2,76% so víi
31/12/2008. Tuy nhiªn, trong th¸ng 4, d− nî tÝn dông cho nÒn kinh tÕ −íc t¨ng
tíi 4,86% so víi cuèi th¸ng tr−íc vµ t¨ng 11,16% so víi cuèi n¨m 2008; trong
®ã, d− nî b»ng VND −íc t¨ng 5,81% vµ d− nî b»ng ngo¹i tÖ −íc t¨ng 0,65% so
víi cuèi th¸ng 3/2009, thÊp h¬n so víi møc t¨ng cña cïng kú n¨m 2008
(14,73%), cao h¬n møc t¨ng 9,79% cña cïng kú n¨m 2007. §ång ®iÖu víi t¨ng
tr−ëng d− nî tÝn dông, l·i suÊt huy ®éng vèn cña c¸c NHTM cã xu h−íng t¨ng
lªn, ph¶n ¸nh tÝn hiÖu b¾t ®Çu khan hiÕm nguån vèn cña c¸c NHTM.
ChÝnh s¸ch kh¸ch hµng cña NHTM
L·i suÊt tÝn dông cña NHTM phô thuéc vµo chÝnh s¸ch kh¸ch hµng cña mçi ng©n
hµng. Thêi gian võa qua, nhiÒu th«ng tin vÒ c¸c chÝnh s¸ch huy ®éng vèn ®èi víi
kh¸ch hµng cña c¸c NHTM ®−îc ®−a ra nh− göi cµng nhiÒu l·i cµng cao, göi cã
kú h¹n nh−ng rót gèc vµ l·i linh ho¹t, göi bËc thang,...
§èi víi kh¸ch hµng lµ doanh nghiÖp, c¸c NHTM còng ®−a ra nhiÒu chÝnh s¸ch
®Ó thu hót c¸c kh¸ch hµng lín më tµi kho¶n vµ giao dÞch ë ng©n hµng m×nh,
trong ®ã l·i suÊt ®−îc sö dông nh− mét c«ng cô c¹nh tranh chñ yÕu nhÊt cïng
víi c¸c −u ®·i kh¸c vÒ phÝ dÞch vô kh¸c ®i kÌm.
C¸c tr−êng hîp g©y rñi ro l·i suÊt trong ho¹t ®éng tÝn dông cña NHTM
Rñi ro l·i suÊt trong huy ®éng vèn
§©y lµ lo¹i rñi ro khi NHTM huy ®éng qu¸ nhiÒu tiÒn göi cã kú h¹n dµi, cã l·i
suÊt cao, nh−ng sau ®ã l·i suÊt thÞ tr−êng gi¶m (do thay ®iÒu hµnh l·i suÊt cña c¬
quan chñ qu¶n, do cung- cÇu thÞ tr−êng,...). §iÓn h×nh cña lo¹i rñi ro nµy lµ trong
9 th¸ng ®Çu n¨m 2008, khi cuéc ®ua t¨ng l·i suÊt huy ®éng bïng næ, nhiÒu
NHTM, ®Æc biÖt lµ c¸c NHTM nhá cã nguy c¬ mÊt kh¶ n¨ng thanh kho¶n, ®·
liªn tôc t¨ng l·i suÊt huy ®éng. Nh−ng sau ®ã, l·i suÊt ®· gi¶m m¹nh, khiÕn hÇu
hÕt c¸c NHTM gÆp rñi ro l·i suÊt.
Rñi ro l·i suÊt còng xuÊt hiÖn ®èi víi mét sè chi nh¸nh NHTM cã thÞ tr−êng huy
®éng vèn, trong khi d− nî thÊp hä th−êng kinh doanh nguån vèn b»ng c¸ch ®iÒu
vèn ®i ®Ó h−ëng phÝ ®iÒu vèn cña hÖ thèng, khi ®· huy ®éng c¸c kú h¹n dµi tõ
trªn 12 th¸ng, 18 th¸ng, 24 th¸ng, 36 th¸ng... víi l·i suÊt cè ®Þnh tr¶ sau. Nh−ng

4
phÝ ®iÒu hoµ vèn còng lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt cña tõng hÖ thèng NHTM, v× vËy khi
phÝ sö dông vèn cña toµn hÖ thèng liªn tôc h¹ ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng vèn, ®Ó
kÝch thÝch ®Çu t−... th× c¸c chi nh¸nh NHTM nµy còng bÞ rñi ro nguån vèn, dÉn
®Õn thua lç.
Rñi ro huy ®éng vèn cßn do chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt vÜ m« cña NHNN, khi NHTW
t¨ng dù tr÷ b¾t buéc lµm cho NHTM bÞ t¨ng chi phÝ vèn, nÕu NHTM kh«ng cã
mét c¬ cÊu tiÒn göi hîp lý. HoÆc khi chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt l·i suÊt cña NHNN thay
®æi, ®iÓn h×nh nh− nh÷ng th¸ng cuèi n¨m 2008 vµ ®Çu n¨m 2009, còng khiÕn c¸c
NHTM gÆp rñi ro l·i suÊt. Tuy nhiªn, møc ®é rñi ro cña mçi ng©n hµng cßn tïy
thuéc vµo qu¶n trÞ rñi ro cña ng©n hµng, vµo h×nh thøc kinh doanh vèn trªn thÞ
tr−êng cña mçi ng©n hµng.
Rñi ro l·i suÊt trong cho vay
§©y lµ lo¹i rñi ro cã ¶nh h−ëng rÊt lín vµ kh¸ th−êng xuyªn v× ho¹t ®éng kinh
doanh cña c¸c NHTM ViÖt Nam hiÖn nay vÉn chñ yÕu dùa vµo ho¹t ®éng cho
vay víi tû lÖ thu l·i vÉn tû träng chñ yÕu trong thu nhËp cña c¸c NHTM. Rñi ro
l·i suÊt trong cho vay x¶y ra khi l·i suÊt thÞ tr−êng gi¶m, ng©n hµng ph¶i cho vay
víi møc l·i suÊt thÞ tr−êng trong khi ®· huy ®éng víi l·i suÊt cao h¬n. H¬n n÷a,
l·i suÊt cho vay l¹i th−êng xuyªn biÕn ®éng do ¸p lùc c¹nh tranh gi÷a c¸c
NHTM, thËm chÝ ngay gi÷a c¸c chi nh¸nh trong cïng hÖ thèng ®Ó thu hót kh¸ch
hµng. C¸c NHTM muèn gi÷ kh¸ch hµng truyÒn thèng ®ång thêi më réng quy m«
kinh doanh, thu hót kh¸ch hµng míi, vÉn th−êng sö dông c«ng cô l·i suÊt.
Rñi ro l·i suÊt trong ho¹t ®éng cho vay cßn x¶y ra khi NHNN thay ®æi l·i suÊt
c¬ b¶n, thay ®æi dù tr÷ b¾t buéc ®Ó thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, g©y ra nh÷ng hiÖu
øng dÉn ®Õn rñi ro l·i suÊt cho vay mµ mét sè NHTM ®ang vÊp ph¶i trong thêi
gian qua còng nh− trong giai ®o¹n hiÖn nay. Khi l·i suÊt c¬ b¶n t¨ng, l·i suÊt huy
®éng vµ cho vay sÏ t¨ng, nh−ng chØ ¸p dông ®èi víi kho¶n vay míi ph¸t sinh,
cßn c¸c kho¶n d− nî hiÖn hµnh cña NHTM, nhÊt lµ c¸c kho¶n d− nî cho vay
trung dµi h¹n cã l·i suÊt danh nghÜa ghi trªn hîp ®ång tÝn dông ®ang ë møc thÊp,
nhÊt lµ c¸c kho¶n cho vay trung- dµi h¹n th× rñi ro l·i suÊt lµ ®iÒu khã tr¸nh.
Trong thùc tÕ, rÊt Ýt NHTM cã ®ñ c¬ cÊu c©n ®èi gi÷a nguån vèn trung dµi h¹n
víi d− nî trung dµi h¹n, trong khi chi phÝ huy ®éng vèn t¨ng nh−ng thu nhËp cña
c¸c kho¶n vay trung dµi h¹n l¹i vÉn thùc hiÖn theo l·i suÊt ghi trªn hîp ®ång tÝn
dông sÏ lµm gi¶m ®¸ng kÓ thu nhËp cña ng©n hµng.
Khi l·i suÊt c¬ b¶n gi¶m, c¸c NHTM sÏ thùc hiÖn ®iÒu chØnh gi¶m l·i suÊt huy
®éng, gi¶m l·i suÊt cho vay, nh−ng còng ¸p dông ®èi víi c¸c kho¶n tiÒn göi vµ
tiÒn vay míi ph¸t sinh, cßn c¸c kho¶n tiÒn göi tiÒn vay hiÖn hµnh sÏ ®−îc thùc
hiÖn theo l·i suÊt ®· ghi trªn hîp ®ång tÝn dông vµ l·i suÊt ghi trªn sæ tiÕt kiÖm
vµ c¸c chøng chØ tiÒn göi cho ®Õn hÕt kú h¹n. Do ®ã khi l·i suÊt c¬ b¶n gi¶m, l·i

5
suÊt huy ®éng gi¶m, th× kh«ng cã nghÜa lµ chi phÝ huy ®éng vèn cña NHTM ®·
gi¶m ngay lËp tøc. Nh−ng ®èi víi c¸c kho¶n d− nî ph¸t sinh tr−íc ®©y víi l·i
suÊt trªn hîp ®ång tÝn dông kh¸ cao th× ch−a ch¾c NHTM ®· thu ®−îc l·i theo
®óng l·i suÊt ®· ghi trªn hîp ®ång tÝn dông, do kh¸ch hµng thÊy c¸c kho¶n vay
míi cã l·i suÊt rÊt thÊp, sÏ tháa thuËn víi ng©n hµng h¹ l·i suÊt c¸c kho¶n d− nî
hiÖn hµnh, hoÆc t×m c¸ch tr¶ nî tr−íc h¹n ®Ó ®¶o l·i suÊt vay cao sang l·i suÊt
vay thÊp, g©y ra rñi ro l·i suÊt lµm gi¶m thu nhËp cña NHTM.
Rñi ro l·i suÊt do sù thay ®æi cung- cÇu vèn trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ liªn ng©n
hµng, c¸c kho¶n vay trªn thÞ tr−êng nµy th−êng cã thêi h¹n ng¾n, vµ rÊt ng¾n, l·i
suÊt cña thÞ tr−êng liªn ng©n hµng th−êng xuyªn biÕn ®éng, viÖc vay vèn chñ yÕu
b¶o ®¶m kh¶ n¨ng thanh kho¶n, vµ t×m kiÕm chªnh lÖch l·i suÊt, song ®ßi hái
ph¶i cã sù nhËn ®Þnh ph©n tÝch mét c¸ch ®éng lËp kh¸ cao nÕu kh«ng còng rÊt dÔ
gÆp rñi ro.
Gi¶i ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro l·i suÊt trong ho¹t ®éng tÝn dông
§èi víi rñi ro l·i suÊt trong ho¹t ®éng huy ®éng vèn
§Ó h¹n chÕ rñi ro nµy, c¸c NHTM cÇn t×m kiÕm c¸c nguån vèn rÎ cã møc l·i
suÊt thÊp cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n, c¸c ch−¬ng tr×nh dù ¸n, cã chiÕn l−îc
kh¸ch hµng ®èi víi c¸c kh¸ch hµng truyÒn thèng, kh¸ch hµng cã quan hÖ tiÒn göi
tiÒn vay lín, x¸c ®Þnh c¸c ®Þa bµn kinh doanh cã c¹nh tranh. Ph¸t triÓn c¸c dÞch
vô tiÖn Ých, c¸c h×nh thøc thanh to¸n hiÖn ®¹i ®Ó thu hót kh¸ch hµng më tµi
kho¶n, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng vµ t¨ng
c−êng n¨ng lùc c¹nh tranh.
§a d¹ng c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn, cã chÝnh s¸ch l·i suÊt linh ho¹t, ®a d¹ng vÒ
h×nh thøc tr¶ l·i, cã tho¶ thuËn cô thÓ tr−êng hîp rót vèn tr−íc h¹n nh»m thu hót
tèi ®a mäi nguån vèn nhµn rçi trong x· héi. C¬ cÊu nguån vèn theo tõng thêi
h¹n, tõng lo¹i l·i suÊt ph¶i hîp lý, phï hîp víi c¬ cÊu ®Çu t−, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng
thanh kho¶n vµ ®¶m b¶o chi phÝ hîp lý t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng c−êng n¨ng lùc tµi
chÝnh. VÝ dô, t¹i thêi ®iÓm l·i suÊt thÞ tr−êng kh¸ cao vµ bÊt æn nh− nh÷ng th¸ng
®Çu n¨m 2008 th× kh«ng nªn huy ®éng c¸c kho¶n tiÒn cã kú h¹n dµi, v× khi l·i
suÊt thÞ tr−êng h¹ thÊp th× NHTM sÏ khã thay ®æi c¬ cÊu vµ sÏ gÆp rñi ro huy
®éng vèn do chi phÝ ®Çu vµo. Ng−îc l¹i, t¹i thêi ®iÓm l·i suÊt thÞ tr−êng xuèng
thÊp nh− hiÖn nay th× c¸c NHTM nªn ®−a ra c¸c s¶n phÈm huy ®éng hÊp dÉn, víi
chiÕn l−îc qu¶ng b¸ khuyÕn m¹i ®Ó t¨ng c−êng huy ®éng vèn víi chi phÝ ®Çu vµo
thÊp, cã kú h¹n dµi, nh»m më réng thÞ phÇn thÞ tr−êng vµ cã lîi thÕ vÒ tµi chÝnh
trong t−¬ng lai.
C¸c NHTM cÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ tr−êng liªn ng©n hµng
nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh kho¶n còng nh− h¹n chÕ t×nh tr¹ng ø ®äng vèn,

6
sö dông vèn t¹m thêi nhµn rçi mét c¸ch hîp lý. Kinh doanh vèn trªn thÞ tr−êng
liªn ng©n hµng cÇn ®−îc ng©n hµng quan t©m v× tÝnh linh ho¹t vµ an toµn, cã kh¶
n¨ng chuyÓn ®æi nhanh ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh kho¶n khi thiÕu vèn vµ ®iÒu tiÕt
khi thõa vèn, ®¶m b¶o c©n ®èi gi÷a nguån vèn vµ sö dông vèn mét c¸ch tèi −u.
§èi víi rñi ro l·i suÊt trong ho¹t ®éng cho vay
§Ó gi¶m rñi ro l·i suÊt trong ho¹t ®éng cho vay, c¸c NHTM cÇn cã c¸c quy ®Þnh
tho¶ thuËn rµng buéc cô thÓ chi tiÕt trong hîp ®ång tÝn dông ¸p dông l·i suÊt cho
vay, cam kÕt vÒ thêi h¹n nî, kú h¹n tr¶ nî, vÒ ph−¬ng thøc thu l·i, c¸c kho¶n phÝ
rót vèn, phÝ tr¶ nî tr−íc h¹n... ®Ó phßng tr¸nh rñi ro trong c¸c tr−êng hîp cô thÓ.
§èi víi c¸c kho¶n cho vay trung dµi h¹n c¸c NHTM nªn tho¶ thuËn ¸p dông l·i
suÊt linh ho¹t, cã ®iÒu chØnh phï hîp víi l·i suÊt thÞ tr−êng theo tõng kú h¹n cô
thÓ hoÆc trong nh÷ng tr−êng hîp l·i suÊt biÕn ®éng bÊt th−êng (víi mét biªn ®é
cô thÓ so víi l·i suÊt trªn hîp ®ång tÝn dông). Trong thùc tÕ, nhiÒu NHTM ®· vµ
®ang ¸p dông ®iÒu kho¶n nµy, vËn ®éng kh¸ch hµng chia sÎ rñi ro thµnh c«ng
trong n¨m 2008 khi l·i suÊt biÕn ®éng (t¨ng) m¹nh.
§Ó phßng ngõa rñi ro, hµi hoµ lîi Ých cña c¶ ng©n hµng vµ kh¸ch hµng khi l·i
suÊt thÞ tr−êng gi¶m, c¸c NHTM cÇn cã rµng buéc mang tÝnh ph¸p lý trong hîp
®ång tÝn dông vÒ thêi h¹n rót vèn, nÕu ký hîp ®ång mµ kh«ng rót vèn còng ph¶i
tr¶ phÝ. VÒ thêi h¹n tr¶ nî, cÇn cã qui ®Þnh trong hîp ®ång tÝn dông vÒ phÝ tr¶ nî
tr−íc h¹n ®èi víi bªn vay theo nguyªn t¾c kh«ng v−ît qu¸ sè l·i ph¸t sinh trong
tr−êng hîp tr¶ nî ®óng h¹n theo hîp ®ång ®· ký.
ViÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh nh− trªn nh»m duy tr× nguån thu æn ®Þnh, phßng
ngõa rñi ro l·i suÊt, b¶o ®¶m hµi hoµ lîi Ých gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng, ®ång
thêi t¹o c¬ së ph¸p lý ®Ó kh¸ch hµng dÔ chÊp nhËn trong c¸c tr−êng hîp nÒn kinh
tÕ cã nh÷ng biÕn ®éng khã l−êng, cã sù ®iÒu chØnh vÒ chÝnh s¸ch l·i suÊt./.

Tµi liÖu tham kh¶o


- Häc viÖn Ng©n hµng, Gi¸o tr×nh Lý thuyÕt tiÒn tÖ- ng©n hµng, NXB Thèng kª, 2008 (TS.
T« Kim Ngäc chñ biªn).
- sbv.gov.vn

You might also like