Luy n Thi & B i D ng Ki n Th c: 18A/88 – inh V n T - TP.

H i D ng

Chuyên U CH CÁC CH T VÔ C

I- KI N TH C C N NH
1) Ph ng pháp chung:
B1: Phân lo i các nguyên li u, các s n ph m c n u ch .
B2: Xác nh các quy lu t p thích h p bi n các nguyên li u thành s n ph m.
B3: u ch ch t trung gian ( n u c n )
B4: Vi t y các PTHH x y ra.
2- Tóm t t ph ng pháp u ch :
Lo i ch t c n
TT
u ch Ph ng pháp u ch ( tr c ti p)
1) i v i các kim lo i m nh ( t K Al):
+ n phân nóng ch y mu i clorua, bromua …
ñpnc
2RClx 2R + xCl2
+ n phân oxit: ( riêng Al)
ñpnc
2Al2O3 4Al + 3O2
Kim lo i
1 2) i v i các kim lo i TB, y u ( t Zn v sau):
+) Kh các oxit kim lo i ( b ng : H2, CO , C, CO, Al … )
+ ) Kim lo i + mu i mu i m i + kim lo i m i.
+) n phân dung d ch mu i clorua, bromua …
ñpdd
2RClx 2R + xCl2
t0
1 ) Kim lo i + O2 oxit baz .
0
t
2 Oxit baz 2) Baz KT oxit baz + n c.
t0
3 ) Nhi t phân m t s mu i: CaCO3 CaO + CO2
0
1) Phi kim + O2 t oxit axit.
2) Nhi t phân m t s mu i : nitrat, cacbonat, sunfat …
0
t
Vd: CaCO3 CaO + CO2
3) Kim lo i + axit ( có tính oxh) : mu i HT cao
3 Oxit axit Vd: Zn + 4HNO3 Zn(NO3)2 + 2H2O + 2NO2
4) Kh m t s oxit kim lo i ( dùng C, CO, ...)
0
C + 2CuO t CO2 + 2Cu
5) Dùng các ph n ng t o s n ph m không b n:
Ví d : CaCO3 + 2HCl CaCl2 + H2O + CO2
4 Baz KT + ) Mu i + ki m mu i m i + Baz m i.
1 ) Kim lo i + n c dd baz + H2
2) Oxit baz + n c dung d ch baz .
5 Baz tan 3) n phân dung d ch mu i clrorua, bromua.
ñpdd
2NaCl + 2H2O m.n
2NaOH + H2 + Cl2
4) Mu i + ki m mu i m i + Baz m i.
1) Phi kim + H2 h p ch t khí (tan / n c axit).
2) Oxit axit + n c axit t ng ng.
6 Axit
3) Axit + mu i mu i m i + axit m i.
4) Cl2, Br2…+ H2O ( ho c các h p ch t khí v i hi ro).

WWW.HOAHOC.ORG © NGÔ XUÂN QU NH

09798.17.8.85 – 09367.17.8.85 – Website: http://hoahoc.org – E_mail: admin@hoahoc.org – Ym: netthubuon
 TT LUY N THI & B I D NG KI N TH C NGÀY M I

1) dd mu i + dd mu i 2 mu i m i.
2) Kim lo i + Phi kim mu i.
3) dd mu i + ki m mu i m i + Baz m i.
4 ) Mu i + axit mu i m i + Axit m i.
5 ) Oxit baz + axit mu i + N c.
6) Baz + axit mu i + n c.
7) Kim lo i + Axit mu i + H2 ( kim lo i tr c H ).
7 Mu i
8) Kim lo i + dd mu i mu i m i + Kim lo i m i.
9) Oxit baz + oxit axit mu i ( oxit baz ph i tan).
10) oxit axit + dd baz mu i + n c.
11) Mu i Fe(II) + Cl2, Br2 mu i Fe(III).
12) Mu i Fe(III) + KL( Fe, Cu) mu i Fe(II).
13) Mu i axit + ki m mu i trung hoà + n c.
14) Mu i Tr.hoà + axit t ng ng mu i axit.
II- BÀI T P ÁP D NG VÀ NÂNG CAO
1) Cu và các ch t tu ch n, em hãy nêu 2 ph ng pháp tr c ti p và 2 ph ng pháp gián ti p u ch CuCl2
? Vi t các ph ng trình ph n ng x y ra ?
2) các nguyên li u là : Pyrit ( FeS2), mu i n , n c và các ch t xúc tác. Em hãy vi t các ph ng trình u
ch ra : Fe2(SO4)3 , Fe(OH)3 và Fe(OH)2.
3) T CaCl2, dung d ch NaOH, CO2. Vi t ph ng trình hóa h c u ch CaO, CaCO3.
4) T các dung d ch : CuSO4, NaOH , HCl, AgNO3 có th u ch c nh ng mu i nào ? nh ng oxit baz
nào ? Vi t các ph ng trình hóa h c minh h a.
5) a) T các ch t : Al, O2, H2O, CuSO4(r), Fe, ddHCl. Hãy vi t các ph ng trình hóa h c u ch : Cu,
Al2(SO4)3, AlCl3, FeCl2. ( T t c các ch t nguyên li u ph i c s d ng).
b) T các ch t : Na2O, CuO, Fe2O3, H2O, H2SO4 . Hãy vi t ph ng trình hóa h c u ch : NaOH,
Fe(OH)3, Cu(OH)2.
6) T m i ch t: Cu, C, S, O2, H2S, FeS2, H2SO4, Na2SO3, hãy vi t các PTHH u ch SO2
7) T không khí, n c, á vôi, qu ng Pirit s t, n c bi n. Hãy u ch : Fe(OH)3, phân m 2 lá NH4NO3,
phân m urê : (NH2)2CO
8) T h n h p MgCO3, K2CO3, BaCO3 hãy u ch các kim lo i Mg, K và Ba tinh khi t.
9) Phân m 2 lá NH4NO3, phân urê CO(NH2)2. Hãy vi t các ph ng trình ph n ng u ch 2 lo i phân m
trên t không khí, n c và á vôi.
10) Fe nêu 3 ph ng pháp u ch FeCl3 và ng c l i. Vi t ph ng trình ph n ng x y ra.
11) Trình bày 4 cách khác nhau u ch khí clo, 3 cách u ch HCl ( khí).
12) t h n h p CuO và Fe2O3 . Ch c dùng Al và dung d ch HCl u ch Cu nguyên ch t.
13) FeS , BaCl2, không khí, n c : Vi t các ph ng trình ph n ng u ch BaSO4
14) Có 5 ch t : MnO2, H2SO4 c, NaCl, Na2SO4, CaCl2 . Dùng 2 ho c 3 ch t nào có th u ch c HCl ,
Cl2. Vi t PTHH x y ra.
15) T các ch t NaCl, CaCO3, H2O , hãy vi t ph ng trình hóa h c u ch : vôi s ng, vôi tôi, xút, xô a,
Javel, clorua vôi, natri, canxi.
16) Trong công nghi p u ch CuSO4 ng i ta ngâm Cu kim lo i trong H2SO4 loãng, s c O2 liên t c, cách
làm này có l i h n hòa tan Cu trong dung d ch H2SO4 c nóng hay không ? T i sao? Nêu m t s ng d ng
quan tr ng c a CuSO4 trong th c t i s ng, s n xu t.
17) B ng các p ng hóa h c hãy u ch : Na t Na2SO4 ; Mg t MgCO3, Cu t CuS (ch t trung gian t ch n ).
18) T qu ng bôxit (Al2O3. nH2O , có l n Fe2O3 và SiO2) và các ch t : dd NaCl, CO2, hãy nêu ph ng pháp
u ch Al. Vi t ph ng trình hóa h c x y ra.
CHEMISTRY CLUB - HOAHOC.ORG ® NGÔ XUÂN QU NH
Mr Xuân Qu nh 09798.17.8.85 – 09367.17.8.85 – Website:
http://hoahoc.org – E_mail: admin@hoahoc.org -2-
 Luy n Thi & B i D ng Ki n Th c: 18A/88 – inh V n T - TP.H i D ng

Chuyên : NH N BI T, PHÂN BI T CH T M T NHÃN

I- KI N TH C C N NH
1) Nguyên t c:
- Ph i trích m i ch t m t ít làm m u th ( tr tr ng h p là ch t khí )
- Ph n ng ch n nh n bi t các ch t ph i x y ra nhanh và có d u hi u c tr ng ( i màu , xu t hi n k t
a, s i b t khí, mùi c tr ng, … )
2) Ph ng pháp:
- Phân lo i các ch t m t nhãn xác nh tính ch t c tr ng ch n thu c th .
- Trình bày :
Nêu thu c th ã ch n ? Ch t ã nh n ra ? D u hi u nh n bi t (Hi n t ng gì ? ), vi t PTHH x y ra
minh ho cho các hi n t ng.
3) L u ý :
- N u ch t A là thu c th c a ch t B thì ch t B c ng là thu c th c a A.
- u ch c l y thêm 1 thu c th , thì ch t l y vào ph i nh n ra c m t ch t sao cho ch t này có kh
ng làm thu c th cho các ch t còn l i.
- N u không dùng thu c th thì dùng các ph n ng phân h y, ho c cho tác d ng ôi m t.
- Khi ch ng minh s có m t c a m t ch t trong h n h p thì r t d nh m l n. Vì v y thu c th c dùng
ph i r t c tr ng.
Ví d : Không th dùng n c vôi trong ch ng minh s có m t c a CO2 trong h n h p : CO2, SO2, NH3 vì
SO2 c ng làm c n c vôi trong:
CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O
SO2 + Ca(OH)2 CaSO3 + H2O
3) Tóm t t thu c th và d u hi u nh n bi t m t s ch t
a) Các ch t vô c :
Ch t c n nh n bi t Thu c th u hi u ( Hi n t ng)
dd axit * Quì tím * Quì tím
* Quì tím * Quì tím xanh
dd ki m
* phenolphtalein * Phênolphtalein h ng
Axit sunfuric và mu i sunfat * ddBaCl2 * Có k t t a tr ng : BaSO4
Axit clohi ric và mu i clorua * ddAgNO3 * Có k t t a tr ng : AgCl
Mu i c a Cu (dd xanh lam) * K t t a xanh l : Cu(OH)2
* K t t a tr ng xanh b hoá nâu trong n c :
Mu i c a Fe(II)
* Dung d ch ki m 2Fe(OH)2 + H2O + ½ O2 2Fe(OH)3
(dd l c nh t )
( ví d NaOH… ) ( Tr ng xanh) ( nâu )
Mu i Fe(III) (dd vàng nâu) * K t t a nâu Fe(OH)3
* K t t a keo tan c trong ki m d :
d.d ch mu i Al, Cr (III) …
* Dung d ch ki m, d Al(OH)3 ( tr ng , Cr(OH)3 (xanh xám)
( mu i c a Kl l ng tính )
Al(OH)3 + NaOH NaAlO2 + 2H2O
Mu i amoni * dd ki m, un nh * Khí mùi khai : NH3
Mu i photphat * dd AgNO3 * K t t a vàng: Ag3PO4
* Axit m nh * Khí mùi tr ng th i : H2S
Mu i sunfua
* dd CuCl2, Pb(NO3)2 * K t t a en : CuS , PbS
Mu i cacbonat * Axit (HCl, H2SO4 ) * Có khí thoát ra : CO2 , SO2 ( mùi x c)
và mu i sunfit * N c vôi trong * N c vôi b c: do CaCO3 , CaSO3

WWW.HOAHOC.ORG © NGÔ XUÂN QU NH

09798.17.8.85 – 09367.17.8.85 – Website: http://hoahoc.org – E_mail: admin@hoahoc.org – Ym: netthubuon
 TT LUY N THI & B I D NG KI N TH C NGÀY M I

Mu i silicat * Axit m nh HCl, H2SO4 * Có k t t a tr ng keo.

Mu i nitrat * ddH2SO4 c / Cu * Dung d ch màu xanh , có khí màu nâu NO2
Kim lo i ho t ng * Dung d ch axit * Có khí bay ra : H2
* H2O * Có khí thoát ra ( H2 ) , to nhi u nhi t
Kim lo i u dãy :
* t cháy, quan sát màu * Na ( vàng ) ; K ( tím ) ; Li ( tía ) ;
K , Ba, Ca, Na
ng n l a Ca ( cam) ; Ba (l c vàng )…
Kim lo i l ng tính: Al, Zn,Cr * dung d ch ki m * kim lo i tan, s i b t khí ( H2 )
Kim lo i y u : Cu, Ag, Hg * Kim lo i tan, có khí màu nâu ( NO2 )
* dung d ch HNO3 c
( th ng l i sau cùng ) ( dùng khi không có các kim lo i ho t ng).
p ch t có kim lo i hoá tr
* Có khí bay ra :
th p nh :FeO, Fe3O4, * HNO3 , H2SO4 c
NO2 ( màu nâu ), SO2 ( mùi h c )…
FeS,FeS2, Fe(OH)2, Cu 2S
BaO, Na2O, K2O * tan, t o dd làm quì tím xanh.
CaO * hòa tan vào H2O * Tan , t o dung d ch c.
P2O5 * tan, t o dd làm quì tím .
SiO2 (có trong thu tinh) * dd HF * ch t r n b tan ra.
CuO * dung d ch HCl * dung d ch màu xanh lam : CuCl2
Ag2O un nóng nh n u là * k t t a tr ng AgCl
MnO2, PbO2 MnO2, PbO2 ) * Có khí màu vàng l c : Cl2
* Dung d ch Brôm * làm m t màu da cam c a ddBr2
Khí SO2
* Khí H2S * xu t hi n ch t r n màu vàng ( S )
* n c vôi trong b c ( do k t t a ) :
Khí CO2 , SO2 * N c vôi trong
CaCO3 , CaSO3
Khí SO3 * dd BaCl 2 * Có k t t a tr ng : BaSO4
Khí HCl ; H2S * Quì tím
Khí NH3 * Quì tím t m n c * Quì tím xanh
Khí Cl2 * Quì tím m t màu ( do HClO )
Khí O2 * Than nóng * Than bùng cháy
Khí CO * t trong không khí * Cháy, ng n l a màu xanh nh t
NO * Ti p xúc không khí * Hoá nâu : do chuy n thành NO2
H2 * t cháy * N lách tách, l a xanh
* dung d ch mu i c a axit m nh và baz y u ( nh : NH4Cl, (NH4)2SO4, NH4NO3 ) làm qu tím .
* dung d ch mu i c a axit y u và baz m nh ( nh : Na2CO3, NaHCO3, Na2S …) làm qu tím xanh.
* dung d ch mu i hi rosunfat ( nh NaHSO4, KHSO4 …) có tính ch t nh H2SO4.

b) Các ch t h u c :

Ch t c n NB Thu c th u hi u nh n bi t ( Hi n t ng)
Êtilen : C2H4 * dung d ch Brom * m t màu da cam
* dung d ch KMnO4 * m t màu tím
Axêtilen: C2H2 * dung d ch Brom * m t màu da cam
* Ag2O / ddNH3 * có k t t a vàng nh t : C2Ag2
* t / kk * cháy : l a xanh
Mê tan : CH4
* dùng khí Cl2 và th SP b ng * quì tím
quì tím m
CHEMISTRY CLUB - HOAHOC.ORG ® NGÔ XUÂN QU NH
Mr Xuân Qu nh 09798.17.8.85 – 09367.17.8.85 – Website:
http://hoahoc.org – E_mail: admin@hoahoc.org -4-
 Luy n Thi & B i D ng Ki n Th c: 18A/88 – inh V n T - TP.H i D ng

Buta ien: C4H6 * dung d ch Brom * m t màu da cam

* dung d ch KMnO4 * m t màu tím
Benzen: C6H6 * t trong không khí * cháy cho nhi u m i than ( khói en )
u Êtylic : C2 H5OH * KL r t m nh : Na,K, * có s i b t khí ( H2 )
* t / kk * cháy , ng n l a xanh m .
Glixerol: C3 H5(OH)3 * Cu(OH)2 * dung d ch màu xanh th m.
* KL ho t ng : Mg, Zn …… * có s i b t khí ( H2 )
Axit axetic: CH3COOH * mu i cacbonat * có s i b t khí ( CO2 )
* quì tím * quì tím
Axit formic : H- COOH
*Ag2O/ddNH3 * có k t t a tr ng ( Ag )
( có nhóm : - CHO )
Glucoz : C6H12O6 (dd) * Ag2O/ddNH3 * có k t t a tr ng ( Ag )
* Cu(OH)2 * có k t t a son ( Cu2O )
Tinh b t :
* dung d ch I2 ( vàng cam ) * dung d ch xanh
( C6H10O5)n
Protein ( dd keo ) * un nóng * dung d ch b k t t a
Protein ( khan) * nung nóng ( ho c t) * có mùi khét

* Các ch t ng ng ( có cùng CTTQ và có c u t o t ng t ) v i các ch t nêu trong b ng c ng có ph ng

pháp nh n bi t t ng t , vì chúng có tính ch t hóa h c t ng t . Ví d :
+) CH C – CH2 – CH3 c ng làm m t màu dd brom nh axetilen vì có liên k t ba, ng th i t o k t t a
i AgNO3 vì có n i ba u m ch.
+) Các axit h u c d ng CnH2n + 1COOH có tính ch t t ng t nh axit axetic.
II- BÀI T P ÁP D NG VÀ NÂNG CAO ( ph n vô c )
1) Hãy nêu ph ng pháp nh n bi t các l ng riêng bi t các dung d ch m t nhãn: HCl,H2SO4, HNO3. Vi t các
ph ng trình hóa h c x y ra.
2) Ch dùng m t thu c th duy nh t, hãy nh n bi t các gói b t màu en không nhãn : Ag2O, MnO2, FeO, CuO.
Vi t các ph ng trình ph n ng x y ra.
3) Ch dùng m t thu c th duy nh t, hãy nh n bi t các dung d ch m t nhãn : NH4Cl, MgCl2, FeCl2, ZnCl2,
CuCl2. Vi t các ph ng trình ph n ng x y ra.
4) Không thêm ch t khác hãy nêu ph ng pháp nh n bi t các l ch t m t nhãn sau ây: dd Na2CO3, ddBaCl2,
dd H2SO4, dung d ch HCl.
5) B ng ph ng pháp hóa h c, hãy phân bi t các ch t sau ây ng trong các l không nhãn:
a) Các khí : CO2, SO2, Cl2, H2, O2, HCl.
b) Các ch t r n : b t nhôm, b t s t, b t ng, b t Ag.
c) Các ch t r n : BaCO3, MgCO3, NaCl, Na2CO3, ZnCl2 ( ch c l y thêm m t ch t khác ).
d) Các dung d ch: Na2CO3, NaCl, Na2SO4, NaNO3, BaCl2.
e) Các dung d ch : NaHSO4, Na2CO3, Na2SO3, Na2S, BaCl2 ( ch c dùng thêm qu tím ).
g) Các dung d ch : HCl, HNO3, NaOH, AgNO3, NaNO3, HgCl2 ( c dùng thêm 1 kim lo i ).
6) Có 5 ng nghi m ng 5 dung d ch không nhãn c ánh s t 1 5, g m: Na2CO3, BaCl2, MgCl2 ,
H2SO4, NaOH . Th c hi n các thí nghi m c k t qu nh sau:
(1) tác d ng v i (2) khí ; tác d ng v i (4) k t t a; (3) tác d ng v i (4),(5) u cho k t t a.
Hãy cho bi t m i ng nghi m ng nh ng ch t gì, gi i thích và vi t ph ng trình ph n ng.
7) Có 3 c c ng các ch t:
c 1: NaHCO3 và Na2CO3 c 2: Na2CO3 và Na2SO4 c 3: NaHCO3 và Na2SO4
Ch c dùng thêm 2 thu c th nh n bi t ra t ng c c? Vi t ph ng trình ph n ng.

WWW.HOAHOC.ORG © NGÔ XUÂN QU NH

09798.17.8.85 – 09367.17.8.85 – Website: http://hoahoc.org – E_mail: admin@hoahoc.org – Ym: netthubuon
 TT LUY N THI & B I D NG KI N TH C NGÀY M I

8) Nêu ph ng pháp hóa h c phân bi t các ch t khí sau ây:

a) NH3, H2S, HCl, SO2 c) NH3, H2S, Cl2, NO2, NO.
b) Cl2, CO2, CO, SO2, SO3. d) O2, O3, SO2, H2, N2.
9) Nh n bi t các ch t sau ây ( không c l y thêm ch t khác )
a) dung d ch AlCl3, dd NaOH. ( t ng t cho mu i ZnSO4 và NaOH )
b) các dung d ch : NaHCO3, HCl, Ba(HCO3)2, MgCl2, NaCl.
c) các dung d ch : NaCl, H2SO4, CuSO4, BaCl2, NaOH.
d) các dung d ch : BaCl2, HCl, H2SO4, K3PO4.
10) Nh n bi t s có m t c a m i ch t sau ây trong m t h n h p (ngu n : “Câu h i giáo khoa Hóa vô c ” -
Nguy n Hi n Hoàng , tr.116 -NXB tr : 1999 )
a) H n h p khí : CO2, SO2, H2, O2.
b) H n h p khí : CO, CO2, SO2, SO3, H2.
c) Dung d ch loãng ch a h n h p: HCl, H2SO4 , HNO3.
d) Dung d ch h n h p : Cu(NO3)2, AlCl3, BaCl2.
e) H n h p b t g m: Al, Zn, Fe, Cu.
11) Nh n bi t b ng ph ng pháp hóa h c ( ngu n “Câu h i giáo khoa Hóa vô c ” - Nguy n Hi n Hoàng ,
tr.115 )
a) Các ch t r n: Na2O, Al2O3, Fe2O3 ( ch dùng n c ).
b) Các h n h p: (Al + Al2O3) , ( Fe + Fe2O3) , ( FeO + Fe2O3).
c) Các h n h p: ( Fe + Fe2O3) , ( Fe + FeO) , ( FeO + Fe2O3).
d) Các h n h p: ( H2 + CO2) , ( CO2 + SO2) , ( CH4 + SO2 ).
12) Có 3 mu i khác nhau, m i mu i ch a m t g c và m t kim lo i khác nhau ( có th là mu i trung hòa ho c
mu i axit) c ký hi u A,B,C.
Bi t : A + B có khí bay ra.
B + C có k t t a.
A+C v a có k t t a v a có khí bay ra.
Hãy ch n 3 ch t t ng ng v i A,B,C và vi t các ph ng trình hóa h c x y ra.

-----------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------

CHEMISTRY CLUB - HOAHOC.ORG ® NGÔ XUÂN QU NH

Mr Xuân Qu nh 09798.17.8.85 – 09367.17.8.85 – Website:
http://hoahoc.org – E_mail: admin@hoahoc.org -6-