You are on page 1of 50

[Type text]

MỤC LỤC

LỜI NÓI ĐẦU

Hiện nay trong cuộc sống hàng ngày thông tin liên lạc đóng một vai trò rất
quan trọng không thể thiếu được, nó quyết định nhiều mặt hoạt động của xã hội, giúp
con người nắm bắt nhanh chóng các giá trị văn hoá, kinh tế, khoa học kỹ thuật rất đa
dạng và phong phú.
Bằng những bước phát triển thần kỳ, các thành tựu công nghệ Điện Tử – Tin
Học – Viễn Thông làm thay đổi cuộc sống con người từng giờ từng phút, nó tạo ra
một trào lưu "Điện Tử – Tin Học – Viễn Thông " trong mọi lĩnh vực ở thế kỷ 21.
Lĩnh vực Thông Tin Di Động cũng không nằm ngoài trào lưu đó. Cùng với
nhiều công nghệ khác nhau Thông Tin Di Động đang không ngừng phát triển đáp
ứng nhu cầu thông tin ngày càng tăng cả về số lượng và chất lượng, tạo nhiều thuận
lợi trong miền thời gian cũng như không gian. Chắc chắn trong tương lai Thông Tin
Di Động sẽ được hoàn thiện nhiều hơn nữa để thoả mãn nhu cầu thông tin tự nhiên
của con người.
Trên cơ sở những kiến thức đã tích luỹ được qua 5 năm học tập chuyên ngành
Điện Tử – Viễn Thông tại trường Đại học Bách Khoa Hà Nội và hơn một tháng thực
tập tại phòng kỹ thuật công ty thông tin di động VMS, tôi đã hoàn thành bản báo cáo
thực tập tốt nghiệp này.
Để hoàn thành bản báo cáo này tôi xin chân thành cảm ơn thầy giáo TS Phạm
Công Hùng đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực tập tốt nghiệp.
BÁO CÁO THỰC TẬP
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của trưởng phòng Đỗ
Vũ Anh cùng các cán bộ phòng kỹ thuật trong suốt quá trình thực tập.

CHƯƠNG 1. CẤU HÌNH MẠNG GSM

1.1 Giới thiệu chung về mạng thông tin di động GSM

1.1.1. Vài nét lịch sử về mạng GSM


Hệ thống thông tin di động từ lâu đã là một ước mơ lớn của con người, và ước
mơ này đã trở thành hiện thực ngay khi kỹ thuật cho phép. Sự thực hiện đầu tiên bằng
sóng vô tuyến được thực hiện từ cuối thế kỷ 19. Tuy nhiên việc đưa hệ thống thông
tin di động vào phục vụ chỉ được thực hiện sau chiến tranh thế giới lần thứ 2, khi mà
công nghệ điện tử cho phép. Đó là một dịch vụ thông tin đặc biệt, nó cho phép nối
thông các cuộc gọi không cần dây dẫn. Ngay đó ngay cả khi di chuyển, các thuê bao
di động vẫn trao đổi thông tin được với nhau. Do sự phát triển ngày càng cao của
công nghệ điện tử và thông tin, mạng thông tin ngày càng phổ biến, giá cả ngày một
hạ và độ tin cậy ngày càng tăng lên. Quá trình phát triển của mạng thông tin đã trải
qua các giai đoạn sau:
- Giai đoạn thứ nhất: Sau 1946, khả năng phục vụ nhỏ, chất lượng không cao,
giá cả dắt.
- Giai đoạn thứ hai: Từ 1970 – 1979, cùng với sự phát triển của các thiết bị
điện tử tổ hợp cỡ lớn và các bộ vi xử lý, ta có thể thực hiện được một hệ thống phức
tạp hơn. Bởi vì vùng phủ sóng của anten phát của các máy di động bị hạn chế nên hệ
thống được chia thành một vài trạm nhận cho một trạm phát.

2
BÁO CÁO THỰC TẬP
- Giai đoạn thứ ba: Từ1979 -1990, là mạng tổ ong tương tự. Các trạm thu
phát được đặt theo các ô tổ ong. Mạng này cho phép sử dụng lại tần số và cho phép
chuyển giao giữa các ô trong cuộc gọi. Các mạng điển hình là:
+ AMPS (Advanced Mobile Phone Service): được đưa vào hoạt động tại Mỹ
năm 1979.
+NMT ( Nordic Mobile Telephone): là hệ thống của các nước Bắc Âu và được
đưa vào sử dụng vào tháng 12/1981.
+TACS ( Total Access Communication System): được đưa vào phục vụ tại
Vương quốc Anh năm 1985.
Tất cả các mạng trên dựa trên mạng truyền điện thoại tương tự băng điều chế
tần số. Chúng sử dụng tần số 450 hoặc 900 Mhz. Vùng phủ sóng của nó chỉ ở mức
quốc gia và phục vụ được vài trăm thuê bao. Hệ thống lớn nhất ở Anh là TACS đạt
hơn một triệu thuê bao vào năm 1990.
- Giai đoạn thứ tư: Từ đầu những năm 1980, sau khi các hệ thống NMT đã
hoạt động thành công thì nó cũng biểu hiện một số hạn chế. Một là do yêu cầu cho
dịch vụ di động quá lớn vượt qua con số mong đợi của các nhà thiết kế hệ thống nên
hệ thống này không đáp ứng được. Hai là các hệ thống khác nhau đang hoạt động
không thể phục vụ cho tất cả các thuê bao ở châu Âu, nghĩa là thiết bị của mạng này
không thể truy nhập vào mạng khác. Ba là nếu thiết kế một mạng lớn phục vụ cho cả
châu Âu thì không một nước nào có thể đáp ứng được vì vốn đầu tư quá lớn. Tất cả
những hạn chế trên dẫn đến một nhu cầu là phải thiết kế một hệ thống loại mới được
làm theo kiểu chung để có thể dùng cho nhiều nước. Năm 1988, viện tiêu chuẩn viễn
thông châu âu – ETSI (Europe Telecommunication Standard Institute) đã thành lập
nhóm đặc trách di động – GSM (Groupe Special Mobile). GSM còn có nghĩa là hệ
thống thông tin di động toàn cầu (Global System for Mobile Communication). GSM
là tiêu chuẩn điện thoại di động số toàn châu Âu sử dụng dải tần số 900Mhz.
Năm 1990, Vương quốc Anh đưa ra hệ thống DCS (Digital Cellular System).
DCS dựa trên hệ thống GSM với việc sử dụng tần số 1800Mhz.
Hiện nay, để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về các dịch vụ viễn thông mới,
các hệ thống thông tin di động đang tiến tới thế hệ thứ ba. Ở thế hệ thứ ba này, các hệ

3
BÁO CÁO THỰC TẬP
thống thông tin di động có xu thế hoà nhập thành một tiêu chuẩn duy nhất và có khả
năng phục vụ ở tốc độ lên đến 2Mbit/s.
Ở Việt Nam, hệ thống thông tin di động số GSM được đưa vào từ năm 1993,
hiện nay đang được hai công ty VMS và GPC khai thác rất hiệu quả. Trong năm 2004
này công ty Vietel cũng sẽ cung cấp dịch vụ này.

1.1.2. Các chỉ tiêu kỹ thuật của mạng GSM


Hệ thống thông tin di động GSM cho phép chuyển vùng tự do của các thuê bao
trong châu Âu, có nghĩa là một thuê bao có thể thâm nhập sang mạng của nước khác
khi di chuyển qua biên giới. Trạm di động GSM – MS (GSM Mobile Station) phải có
khả năng trao đổi thông tin tại bất cứ nơi nào trong vùng phủ sóng quốc tế.
 Về khả năng phục vụ :
- Hệ thống được thiết kế sao cho MS có thể dùng được trong tất cả các nước
có mạng.
- Cùng với phục vụ thoại, hệ thống phải cho phép sự linh hoạt lớn nhất cho
các loại dịch vụ khác liên quan tới mạng số liên kết đa dịch vụ (ISDN).
- Tạo một hệ thống có thể phục vụ cho các MS trên các tầu viễn dương như
một mạng mở rộng cho các dịch vụ di động mặt đất.
 Về chất lượng phục vụ và an toàn bảo mật:
- Chất lượng của thoại trong GSM phải ít nhất có chất lượng như các hệ
thống di động tương tự trước đó trong điều kiện vân hành thực tế.
- Hệ thống có khả năng mật mã hoá thông tin người dùng mà không ảnh
hưởng gì đến hệ thống cũng như không ảnh hưởng đến các thuê bao khác không
dùng đến khả năng này.
 Về sử dụng tần số:
- Hệ thống cho phép mức độ cao về hiệu quả của dải tần mà có thể phục
vụ ở vùng thành thị và nông thôn cũng như các dịch vụ mới phát triển.
- Dải tần số hoạt động là 890-915 và 935-960 Mhz.
- Hệ thống GSM 900Mhz phải có thể cùng tồn tại với các hệ thống dùng
900Mhz trước đây.

4
BÁO CÁO THỰC TẬP
 Về mạng:
- Kế hoạch nhận dạng dựa trên khuyến nghị của CCITT.
- Kế hoạch đánh số dựa trên khuyến nghị của CCITT.
- Hệ thống phải cho phép cấu trúc và tỷ lệ tính cước khác nhau khi được
dùng trong các mạng khác nhau.
- Trung tâm chuyển mạch và các thanh ghi định vị phải dùng hệ thống báo
hiệu được tiêu chuẩn hoá quốc tế.
- Chức năng bảo vệ thông tin báo hiệu và thông tin điều khiển mạng phải
được cung cấp trong hệ thống.

1.2. Cấu trúc hệ thống GSM


Một hệ thống GSM có thể được chia thành nhiều phân hệ sau đây:
- Phân hệ chuyển mạch (SS: Switching Subsystem)
- Phân hệ trạm gốc (BSS: Base Station Subsystem)
- Phân hệ khai thác (OSS: Operation Subsystem)
- Trạm di động (MS: Mobile Station)

5
BÁO CÁO THỰC TẬP

SS AUC

ISDN EIR
VLR HLR

PSPDN MSC OSS

CSPDN
BSC
PSTN BSS
BTS

PLMN

MS

Hình 1. Mô hình hệ thống GSM

1.2.1. Hệ thống con chuyển mạch SS


Hệ thống con chuyển mạch bao gồm các chức năng chuyển mạch chính của
GSM cũng như các cơ sở dữ liệu cần thiết cho số liệu thuê bao và quản lý di động của
thuê bao. Chức năng chính của SS là quản lý thông tin giữa những người sử dụng
mạng GSM với nhau và với mạng khác.
Hệ thống con chuyển mạch SS bao gồm các khối chức năng sau:
- Trung tâm chuyển mạch các dịch vụ di động (MSC: Mobile Services
Switching Center).
- Bộ ghi định vị tạm trú (VLR: Visitor Location Register)
- Bộ ghi định vị thường trú (HLR: Home Location Register)
- Trung tâm nhận thực (AUC: Authentication Center)
- Bộ nhận dạng thiết bị (EIR: Equipment Identity Register)
- Trung tâm chuyển mạch các dịch vụ di động cổng (GMSC: Gateway Mobile
Services Switching Center)

6
BÁO CÁO THỰC TẬP
1.2.1.1. Trung tâm chuyển mạch các dịch vụ di động cổng MSC
Ở SS, chức năng chuyển mạch chính được MSC thực hiện. Nhiệm vụ chính
của MSC là điều phối việc thiết lập cuộc gọi đến những người sử dụng mạng GSM.
Một mặt MSC giao tiếp với phân hệ BSS, mặt khác nó giao tiếp với mạng ngoài.
MSC làm nhiệm vụ giao tiếp với mạng ngoài được gọi là MSC cổng. Việc giao tiếp
với mạng ngoài để đảm bảo thông tin cho người sử dụng mạng GSM đòi hỏi cổng
thích ứng (các chức năng tương tác IWF: Interworking Function). SS cũng cần giao
tiếp với mạng ngoài để sử dụng các khả năng truyền tải của các mạng này cho việc
truyền tải số liệu của người sử dụng hoặc báo hiệu giữa các phần tử của mạng GSM.
MSC thường là một tổng đài lớn điều khiển và quản lý một số các bộ điều khiển trạm
gốc.
Để kết nối MSC với một số mạng khác, cần phải thích ứng các đặc điểm truyền
dẫn của GSM với các mạng này. Các thích ứng này được gọi là các chức năng tương
tác IWF (Interworking Function) bao gồm một thiết bị để thích ứng giao thức và
truyền dẫn. Nó cho phép kết nối với các mạng: PSPDN (Packet Switched Public Data
Network: mạng số liệu công cộng chuyển mạch gói), hay CSPDN (Circuit Switched
Public Data Network: mạng số liệu công cộng chuyển mạch kênh), nó cũng tồn tại
khi các mạng khác chỉ đơn thuần là PSTN hay ISDN. IWF có thể được thực hiện
trong cùng chức năng MSC hay có thể ở thiết bị riêng, ở trường hợp hai thì giao tiếp
giữa MSC và IWF được để mở.
Để thiết lập một cuộc gọi đến người sử dụng GSM, trước hết cuộc gọi phải
được định tuyến đến một tổng đài cổng GMSC mà không cần biết đến hiện thời thuê
bao đang ở đâu. Các tổng đài cổng có nhiệm vụ lấy thông tin về vị trí của thuê bao và
định tuyến cuộc gọi đến tổng đài đang quản lý thuê bao ở thời điểm hiện thời (MSC
tạm trú). Để vậy trước hêt các tổng đài cổng phải dựa trên số thoại danh bạ của thuê
bao để tìm đúng HLR cần thiết và hỏi HLR này. Tổng đài cổng có một giao diện với
các mạng bên ngoài với mạng GSM. Về phương diện kinh tế, không phải bao giờ
tổng đài cổng cũng đứng riêng mà thường được kết hợp với MSC.

7
BÁO CÁO THỰC TẬP
1.2.1.2. Bộ ghi định vị thường trú HLR
Là cơ sở dữ liệu quan trọng nhất của mạng GSM, lưu trữ các số liệu và địa chỉ
nhận dạng cũng như các thông số nhận thực của thuê bao trong mạng. Các thông tin
lưu trữ trong HLR gồm: nhận dạng thuê bao IMSI, MSISDN, VLR hiện thời, trạng
thái thuê bao, khoá nhận thực và chức năng nhận thực, số lưu động trạm di động
MSRN.
HLR chứa những cơ sở dữ liệu bậc cao của tất cả các thuê bao trong GSM.
Những dữ liệu này được truy nhập từ xa bởi các MSC và VLR của mạng.

1.2.1.3. Bộ ghi định vị tạm trú VLR


VLR là cơ sở dữ liệu thứ hai trong mạng GSM. Nó được nối với một hay nhiều
MSC và có nhiệm vụ lưu giữ tạm thời số liệu thuê bao của các thuê bao hiện đang
nằm trong vùng phục vụ của MSC tương ứng và đồng thời lưu giữ số liệu về vị trí
của các thuê bao nói trên ở mức độ chính xác hơn HLR. Các chức năng VLR thường
được liên kết với các chức năng MSC.

1.2.1.4. Trung tâm nhận thực AUC


AUC quản lý các thông tin nhận thực và mật mã liên quan đến từng cá nhân
thuê bao dựa trên một khoá nhận dạng bí mật Ki để đảm bảo toàn số liệu cho các thuê
bao được phép. Khoá này cũng được lưu giữ vĩnh cửu và bí mật trong bộ nhớ ở MS.
Bộ nhớ này có dang Simcard có thể rút ra và cắm lại được. AUC có thể được đặt
trong HLR hoặc MSC hoặc độc lập với cả hai.
Khi dăng ký thuê bao, khoá nhận thực Ki được ghi nhớ vào Simcard của thuê
bao cùng với IMSI của nó. Đồng thời khoá nhận thực Ki cũng được lưu giữ ở trung
tâm nhận thực AUC để tạo ra bộ ba thông số cần thiết cho quá trình nhận thực và mật
mã hoá:
- Số ngẫu nhiên RAND
- Mật khẩu SRES được tạo ra từ Ki và số ngẫu nhiên RAND bằng thuật toán
A3
- Khoá mật mã Kc được tạo ra từ Ki và số ngẫu nhiên RAND bằng thuật
toán A8
8
BÁO CÁO THỰC TẬP
1.2.1.5. Bộ đăng ký nhận dạng thiết bị EIR
Quản lý thiết bị di động được thực hiện bởi bộ đăng ký nhận dạng thiết bị EIR.
EIR lưu giữ tất cả các dữ liệu liên quan đến phần thiết bị di động ME của trạm di
động MS. EIR được nối với MSC thông qua đường báo hiệu để kiểm tra sự được
phép của thiết bị bằng cách so sánh tham số nhận dạng thiết bị di động quốc tế IMEI
(International Mobile Equipment Identity) của thuê bao gửi tới khi thiết lập thông tin
với số IMEI lưu giữ trong EIR phòng trường hợp đây là những thiết bị đầu cuối bị
đánh cắp, nếu so sánh không đúng thì thiết bị không thể truy nhập vào mạng được.

1.2.2. Phân hệ trạm gốc BSS


BSS thực hiện nhiệm vụ giám sát các đường ghép nối vô tuyến, liên kết kênh
vô tuyến với máy phát và quản lý cấu hình của các kênh này. Đó là:
- Điều khiển sự thay đổi tần số vô tuyến của đường ghép nối (Frequency
Hopping) và sự thay đổi công suất phát vô tuyến.
- Thực hiện mã hoá kênh và tín hiệu thoại số, phối hợp tốc độ truyền thông tin.
- Quản lý quá trình Handover.
- Thực hiện bảo mật kênh vô tuyến.
Phân hệ BSS gồm hai khối chức năng: bộ điều khiển trạm gốc (BSC: Base
Station Controller) và các trạm thu phát gốc (BTS: Base Transceiver Station). Nếu
khoảng cách giữa BSC và BTS nhỏ hơn 10m thì các kênh thông tin có thể được kết
nối trực tiếp (chế độ Combine), ngược lại thì phải qua một giao diện A-bis (chế độ
Remote). Một BSC có thể quản lý nhiều BTS theo cấu hình hỗn hợp của 2 loại trên.

1.2.2.1. Trạm thu phát gốc BTS


Một BTS bao gồm các thiết bị phát thu, anten và xử lý tín hiệu đặc thù cho
giao diện vô tuyến. Có thể coi BTS là các Modem vô tuyến phức tạp có thêm một số
các chức năng khác. Một bộ phận quan trọng của BTS là TRAU (Transcoder and
Rate Adapter Unit: khối chuyển đổi mã và thích ứng tốc độ). TRAU là thiết bị mà ở
đó quá trình mã hoá và giải mã tiếng đặc thù riêng cho GSM được tiến hành, ở đây
cũng thực hiện thích ứng tốc độ trong trường hợp truyền số liệu. TRAU là một bộ

9
BÁO CÁO THỰC TẬP
phận của BTS, nhưng cũng có thể đặt cách xa BTS và thậm chí trong nhiều trường
hợp được đặt giữa BSC và MSC.
BTS có các chức năng sau:
- Quản lý lớp vật lý truyền dẫn vô tuyến
- Quản lý giao thức cho liên kết số liệu giữa MS và BSC
- Vận hành và bảo dưỡng trạm BTS
- Cung cấp các thiết bị truyền dẫn và ghép kênh nối trên giao tiếp A-bis

1.2.2.2. Bộ điều khiển trạm gốc BSC


BSC có nhiệm vụ quản lý tất cả giao diện vô tuyến qua các lệnh điều khiển từ
xa BTS và MS. Các lệnh này chủ yếu là các lệnh ấn định, giải phóng kênh vô tuyến
và quản lý chuyển giao (Handover). Một phía BSC được nối với BTS còn phía kia
nối với MSC của SS. Trong thực tế, BSC là một tổng đài nhỏ có khả năng tính toán
đáng kể. Một BSC có thể quản lý vài chục BTS tuỳ theo lưu lượng các BTS này.
Giao diện giữa BSC và MSC là giao diện A, còn giao diện giữa nó với BTS là giao
diện A-bis.
Nhân viên khai thác có thể từ trung tâm khai thác và bảo dưỡng OMC nạp
phần mềm mới và dữ liệu xuống BSC, thực hiện một số chức năng khai thác và bảo
dưỡng, hiển thị cấu hình của BSC.
BSC có thể thu thập số liệu đo từ BTS và BIE (Base Station Interface
Equipment: Thiết bị giao diện trạm gốc), lưu trữ chúng trong bộ nhớ và cung cấp
chúng cho OMC theo yêu cầu.

1.2.2.3. Bộ chuyển đổi mã và thích ứng tốc độ TRAU


Trong GSM, tín hiệu thoại trên giao diện vô tuyến được mã hoá ở tốc độ
13Kbps sử dụng mã hoá tiền định tuyến LPC. Để thích ứng tốc độ này các tốc độ
mạng hội thoại cố định PSTN cần có bộ chuyển đổi mã TRAU để chuyển đổi giữa
13Kbps PCM giữa MS và MSC. TRAU có thể được đặt tại BTS, BSC hoặc tại MSC.
Để giảm thiểu chi phí truyền dẫn, thường TRAU đặt ở MSC. Khi đó cần thêm báo
hiệu bổ xung vào tiếng thoại 13Kbps để truyền thông tin điều khiển từ bộ chuyển đổi
mã từ xa dặt ở BTS đến TRAU.
10
BÁO CÁO THỰC TẬP
1.2.3. Trạm di động MS
Trạm di động là thiết bị duy nhất mà người sử dụng có thể thường xuyên nhìn
thấy của hệ thống. MS có thể là: máy cầm tay, máy xách tay hay máy đặt trên ô tô.
Ngoài việc chứa các chức năng vô tuyến chung và xử lý cho giao diện vô tuyến MS
còn phải cung cấp các giao diện với người sử dụng (như micrô, loa, màn hiển thị, bàn
phím để quản lý cuộc gọi) hoặc giao diện với môt số các thiết bị khác (như giao diện
với máy tính cá nhân, Fax…). Hiện nay, người ta đang cố gắng sản xuất các thiết bị
đầu cuối gọn nhẹ để đấu nối với trạm di động. Ba chức năng chính của MS:
- Thiết bị đầu cuối thực hiện các chức năng không liên quan đến mạng GSM.
- Kết cuối trạm di động thực hiện các chức năng liên quan đến truyền đẫn ở
giao diện vô tuyến.
- Bộ thích ứng đầu cuối làm việc như một cửa nối thông thiêt bị đầu cuối với
kết cuối di động. Cần sử dụng bộ thích ứng đầu cuối khi giao diện ngoài trạm di động
tuân theo tiêu chuẩn ISDN để đấu nối đầu cuối, còn thiết bị đầu cuối lại có thể giao
diện đầu cuối – modem.
Máy di động MS gồm hai phần: Module nhận dạng thuê bao SIM
( Subscriber Identity Module) và thiết bị di động ME (Mobile Equipment).
Để đăng ký và quản lý thuê bao, mỗi thuê bao phải có một bộ phận gọi là SIM.
SIM là một module riêng được tiêu chuẩn hoá trong GSM. Tất cả các bộ phận thu,
phát, báo hiệu tạo thành thiết bị ME. ME không chứa các tham số liên quan đến
khách hàng, mà tất cả các thông tin này được lưu trữ trong SIM. SIM thường được
chế tạo bằng một vi mạch chuyên dụng gắn trên thẻ gọi là Simcard. Simcard có thể
rút ra hoặc cắm vào MS.
Sim đảm nhiệm các chức năng sau:
- Lưu giữ khoá nhận thực thuê bao Ki cùng với số nhận dạng trạm di động
quốc tế IMSI nhằm thực hiện các thủ tục nhận thực và mật mã hoá thông tin.
- Khai thác và quản lý số nhận dạng cá nhân PIN(Personal Identity
Number) để bảo vệ quyền sử dụng của người sở hữu hợp pháp. PIN là một số gồm từ
4 đến 8 chữ số, được nạp bởi nhà khai thác khi đăng ký lần đầu.

11
BÁO CÁO THỰC TẬP
1.2.4. Phân hệ khai thác OSS
Phân hệ khai thác OSS thực hiện ba chức năng chính sau:
 Khai thác và bảo dưỡng mạng:
Khai thác là các hoạt động cho phép nhà khai thác mạng theo dõi hành vi
của mạng như: tải của hệ thống, mức độ chặn, số lượng chuyển giao giữa hai ô…,
nhờ vậy nhà khai thác có thể giám sát được toàn bộ chất lượng của dịch vụ mà họ
cung cấp cho khách hàng và kịp thời xử lý các sự cố. Khai thác cũng bao gồm việc
thay đổi cấu hình để giảm những vấn đề xuất hiện ở thời điểm hiện tại, để chuẩn bị
lưu lượng cho tương lai, để tăng vùng phủ. Ở hệ thống viễn thông hiện đại, khai thác
được thực hiện bằng máy tính và được tập trung ở một trạm.
Bảo dưỡng có nhiệm vụ phát hiện, định vị và sửa chữa các sự cố hỏng hóc. Nó
có một số quan hệ với khai thác. Bảo dưỡng cũng bao gồm cả các hoạt động tại hiện
trường nhằm thay thế thiết bị có sự cố.
Hệ thống khai thác và bảo dưỡng có thể được xây dựng trên nguyên lý TMN
(Telecommunication Management Network: Mạng quản lý viễn thông). Lúc này, một
mặt hệ thống khai thác và bảo dưỡng được nối đến các phần tử của mạng viễn thông (
các MSC, BSC, HLR và các phần tử mạng khác trừ BTS, vì thâm nhập đến BTS
được thực hiện qua BSC). Mặt khác, hệ thống khai thác và bảo dưỡng lại được nối
đến một máy tính chủ đóng vai trò giao tiếp người máy. Theo tiêu chuẩn GSM, hệ
thống được gọi là OMC (Operation and Maintenance Center: Trung tâm khai thác và
bảo dưỡng).
 Quản lý thuê bao:
Bao gồm các hoạt động quản lý đăng ký thuê bao. Nhiệm vụ đầu tiên là
nhập và xóa thuê bao khỏi mạng. Đăng ký thuê bao cũng có thể rất phức tạp, bao
gồm nhiều dịch vụ và các tính năng bổ sung. Nhà khai thác phải có thể thâm nhập
được tất cả các thông số nói trên. Một nhiệm vụ quan trọng khác của khai thác là tính
cước các cuộc gọi. Cước phí phải được tính và gửi đến thuê bao. Quản lý thuê bao ở
GSM chỉ liên quan đến HLR và một số thiết bị OSS riêng chẳng hạn mạng nối HLR
với các thiết bị giao tiếp người máy ở các trung tâm giao dịch với thuê bao. Simcard
cũng đóng vai trò như một bộ phận của hệ thống quản lý thuê bao.

12
BÁO CÁO THỰC TẬP
 Quản lý thiết bị di động:
Quản lý thiết bị di động được bộ đăng ký nhận dạng thiết bị EIR thực
hiện. EIR lưu giữ tất cả các dữ liệu liên quan đến trạm di động MS. EIR được nối đến
MSC qua đường báo hiệu để kiểm tra sự được phép của thiết bị. Một thiết bị không
được phép sẽ bị cấm. Trong hệ thống GSM, EIR được coi là hệ thống con SS.

CHƯƠNG 2. VÔ TUYẾN SỐ – GIAO TIẾP VÔ TUYẾN SỐ

2.1. Vô tuyến số tổng quát


Ở phần này đề cập đến việc sử dụng thiết bị vô tuyến để truyền thông tin giữa
trạm di động và mạng PLMN GMS thay vì dùng dây. Một số vấn đề quan trọng khi
quy hoạch tần số là sự hạn chế bởi đại lượng nhiễu của hệ thống tổ ong.

13
BÁO CÁO THỰC TẬP
2.1.1. Suy hao đường truyền và pha đinh
Suy hao đường truyền là quá trình mà ở đó tín hiệu thu yếu dần đo khoảng
cách giữa trạm di động và trạm gốc tăng mà không có mặt cản giữa anten phát và thu.
Suy hao trong không gian tự do:
Ls ≈ d2.f2
Ls (dB) = 33,4 (dB) + 20logF(MHz) + 20logd(km)
d: là khoảng cách giữa anten phát Tx và thu Rx.
f: tần số phát
(Công thức trên chỉ đúng với các hệ thống vô tuyến di động gần BS.)
Môi trường sử dụng của MS thường có chướng ngại vật gây hiệu ứng che tối
làm giảm cường độ tín hiệu thu. Khi di động cùng với đài di động cường độ tín hiệu
giảm và tăng dù giữa Tx và Rx có hay không có chướng ngại. Hiệu ứng này gọi là
pha đinh chuẩn log. Thời gian giữa 2 chỗ trũng pha đinh khoảng vài giây khi máy di
động MS là loại lắp trên xe và chuyển động.

MS

Phađinh chuẩn logarit

Trong trường hợp môi trường thông tin có mật độ thuê bao dày và nhiều
chướng ngại ta có pha đinh nhiều tia hay raile, xảy ra khi tín hiệu truyền nhiều đường
từ anten Tx đến Rx.
Ở hiện tượng pha đinh raile, tín hiệu thu được là tổng các tín hiệu phản xạ khác
pha, khác biên độ. Những tín hiệu này khi cộng lại như các véctơ tạo nên một véctơ
tổng gần bằng không có nghiã là cường độ tín hiệu bằng 0. Đây là chỗ trũng pha

14
BÁO CÁO THỰC TẬP
nghiêm trọng. Khoảng thời gian giữa hai chỗ trũng phađinh phụ thuộc vào tốc độ
chuyển động và tần số phát.

MS

Phađinh Raile

Ở một khoảng cách nhất định (x mét) so với anten phát Tx, tín hiệu thu được minh
hoạ như sau:
Giá trị trung bình chung

Giá trị trung bình cục bộ

Dự trữ Chỗ trũng padinh


padinh
Độ nhạy máy thu
X X + 10 X + 15 m

Cường độ tín hiệu thu (Rx), Fc = 900MHz

Độ nhạy máy thu là mức tín hiệu vào yếu nhất cần thiết cho một tín hiệu ra qui
định. Khi quy hoạch hệ thống, để chống lại pha đinh thì giá trị trung bình chung được
lấy lớn hơn độ nhạy máy thu lượng Y(dB) băng chỗ trũng pha phađinh mạnh nhất,
Y(dB) được gọi là dự trữ phađinh.

15
BÁO CÁO THỰC TẬP
2.1.2. Phân tán thời gian
Hiện tượng này có nguồn gốc từ phản xạ từ một vật ở xa anten thu Rx vài km.
Nó dần đến giao thoa giữa các ký hiệu ISI tức là giao thoa giữa các ký hiệu lân cận
với nhau.
Ở GMS tốc độ bit là 270kB/s, mỗi bit tương ứng với 3,7s và tương ứng với
khoảng cách là 1,1km. Khi có phản xạ từ 1km phía sau trạm di động thì tín hiệu phản
xạ phải qua gương đường dài trễ tín hiệu đi thẳng 2km. Tín hiệu mong muốn sẽ được
trộn với tín hiệu 2bit.
Hệ thống GSM được thiết kế có thể hạn chế phân tán thời gian nhờ sử dụng
một bộ cân bằng mà có thể thực hiện cân bằng một số nhất định tín hiệu phản xạ
nhưng không phải là tất cả. Bộ cân bằng của GSM có thể đạt được sự cân bằng cho
các tín hiệu phản xạ chậm khoảng 4 bít so vơí tín hiệu đến trực tiếp, tương ứng với 15
µ s. Tuy nhiên nếu tín hiệu phản xạ mà đến trễ hơn thế thì bộ cân bằng không thể đáp
ứng được. Giai đoạn mà bộ cân bằng có thể đáp ứng được gọi là mã số thời gian.
Trong cửa sổ thời gian đó sẽ tăng cường độ tín hiệu đến trực tiếp. Tổng các tín hiệu
phản xạ có thể nhỏ hơn 15µ s phải ít nhất nhỏ hơn 9 lần tổng các tín hiệu trong cửa
sổ. Tỉ số này gọi là tỉ số sóng mang trên sóng phản xạ (C/R). C/R được tính bằng tỉ số
giữa năng lượng trong cửa sổ và năng lượng ngoài cửa sổ của bộ cân bằng. C/R càng
nhỏ thì chất lượng càng kém. Vị trí đặt BTS ảnh hưởng rất lớn đến tỉ số này nên đặt
không hợp lí sẽ gây nên phân tán thời gian lớn. Các vùng có địa hình như miền núi,
thành phố nhiều nhà cao tầng, vùng hồ xây dựng nhiều thềm, bậc thường có tỉ số C/R
nhỏ.
Thông thường tín hiệu phản xạ phải đi qua quãng đường lớn hơn 4,5 Km so
với tín hiệu trực tiếp thì mới có trễ hơn 1,5µ s tuy nhiên nếu tín hiệu phản xạ đó
không mạnh tức là tỉ số C/R lớn hơn 1 số cho phép thì không ảnh hưởng đến vùng
sóng phục vụ.

Ngược lại nếu tín hiệu phản xạ mạnh nhưng trễ vẫn thuộc cửa sổ thì sẽ tăng độ
mạnh của tín hiệu đi thẳng. Chỉ khi C/R nhỏ phân tán thời gian lớn thì mới có yêu
cầu thay đổi vi trí BTS, hoặc dùng phương pháp đặt thêm BTS phụ trợ. Khi sét vấn

16
BÁO CÁO THỰC TẬP
đề này cân phải căn cứ vào các vị trí cân đối giữa MS và BTS bởi vì mỗi vị trí dù là
cách nhau không lớn thì có thể C/R cách nhau rất lớn.
* Nhiễu đồng kênh:
Nhiễu giao thoa đồng kênh là nhiễu do tín hiệu thu không mong muốn có cùng
tần số và tín hiệu thu mong muốn. Tỉ số giữa mức sóng mang không mong muốn là tỉ
số nhiễu giao thoa đồng kênh (C/I). Tỉ số này phụ thuộc vào những yếu tố như:
+ Mẫu sử dụng lại tần số: khoảng cách giữa hai Cell cùng tần số ảnh hưởng lẫn
nhau.
+ Vị trí địa hình.
+ Các vùng phản xạ địa phương.
+ Kiểu Angten, tính định hướng, chiều cao Angten.
+ Các sóng gây nhiễu địa phương có cùng tần số.
Tỉ số này gây ảnh hưởng rất mạnh đến chất lượng tín hiệu, dẫn đến sai tín hiệu,
giải mã sai gây nên sót cuộc gọi hoặc thất bại trên đường nối vô tuyến. Tiêu chuẩn
GSM cho phép C/I nhỏ nhất là 10. Ngoài ra trong thông tin vô tuyến tín hiệu còn bị
ảnh hưởng các kênh lân cận là các kênh gần tần số với tín hiệu thu, dải tần của chúng
trùng lên nhau ở mức lớn. Trong trường hợp này cũng gây nhiếu gọi là nhiễu giao
thoa kênh lân cận (C/A) trong thực tế các tần số của các BTS cùng vị trí thường gây
ảnh hưởng cho nhau.
Tín hiệu thu được khi đo đạc thường gồm rất nhiều loại tín hiệu và nhiễu như
đã kể trên. Khi đo đạc ta có thể xác định tỉ số C/(I+R+A), đánh giá mức độ hoặc lỗi
có thể xác định được tỉ số này phải nhờ đến các máy đo chuyên dụng

1
0

0 1
17
BTS
Phân tán thời gian
BÁO CÁO THỰC TẬP

2.1.3. Các phương pháp phòng ngừa suy hao truyền dẫn do phađinh
Để cải thiện máy thu và chất lượng của tín hiệu thu, có 4 phương án để thực
hiện như sau:

Phân tập anten (phân tập không gian):


Do 2 anten thu ít có nguy cơ bị chỗ trũng phađinh sâu cùng một lúc, nên ta sử
dụng 2 anten Rx độc lập thu cùng tín hiệu rồi kết hợp các tín hiệu này lại ta sẽ có một
tín hiệu ra khỏi bộ kết hợp ít bị phađinh hơn. Khoảng cách giữa hai anten phải đủ lớn
để tương quan giữa các tín hiệu ở hai anten nhỏ.

Tín hiệu 1 Tín hiệu 2


CĐTH
1 2 SS
Anten

Nhảy tần:
Với pha đinh raile, mẫu phađinh phụ thuộc vào tần số nghĩa là chỗ trũng
phađinh xảy ra ở các vị trí khác nhau đối với các tần số khác nhau. Như vậy ta có thể

18
BÁO CÁO THỰC TẬP
thay đổi tần số sóng mang trong một số tần số khi cuộc gọi đang tiến hành, khi gặp
chỗ trũng phađinh chỉ một phần thông tin bị mất.

Mã hoá kênh:
Ở truyền dẫn số người ta đo chất lượng của tín hiệu được chủ yếu bằng số
lượng các bit thu được chính xác, dẫn đến biểu diễn tỷ số bit lỗi BER. BER không thể
bằng không do đường truyền dẫn luôn luôn thay đổi. Nghĩa là ta phải cho phép một
lưọng lỗi nhất định và có khả năng khôi phục thông tin này hoặc có thể phát hiện
tránh sử dụng thông tin lỗi. BER quan trọng với phát số liệu hơn Voice.
Ở phương pháp mã hoá kênh ta phải phát đi một lượng thông tin có số bit lớn
hơn nhưng sẽ đạt độ an toàn chống lỗi cao hơn. Mã hoá kênh có thể phát hiện và sửa
lỗi ở từng bit thu.
Ví dụ: Khi muốn gửi một bit “0” hay “1” để được bảo vệ ta bổ xung thêm ba bit như
sau:
Thông tin Bổ xung Gửi đi
0 000 0000
1 111 1111

Khối mã 0000 sẽ đúng với 0 và 1111 sẽ đúng với 1. Tỷ lệ là 1:4, bảo vệ sẽ xảy
ra như sau:
Thu được : 0000 0010 0110 0111 1110
Quyết định: 0 1 0 x 1
Riêng cụm 0110 không xác định được cụ thể, trạm 0111 và 1110 được phát
hiện là lỗi.
Mỗi kênh kiểm tra lỗi được chia thành mã khối và mã xoắn. Ở mã khối, một số
bit kiểm tra được bổ xung vào một số bit thông tin nhất định. Các bit kiểm tra chỉ phụ
thuộc vào các bit thông tin ở khối bản tin. Ở mã hoá xoắn, bộ mã hoá tạo ra khối các
bit mã không chỉ phụ thuộc vào các bit của khối bản tin hiện thời được dịch vào bộ
mã hoá mà còn phụ thuộc vào các bit của khối trước.

19
BÁO CÁO THỰC TẬP
Mã hoá khối thường được sử dụng khi có báo hiệu định hướng theo khối và sử
dụng để phát hiện lỗi khi thực hiện “Yêu cầu tự động phát” ARQ. Mã hoá xoắn liên
quan nhiều hơn đến sửa sai lỗi. Cả hai mã này được sử dụng ở GSM. Hai bước mã
hoá được dùng cho cả tiếng và số liệu.

Ghép xen:
Các lỗi bit thường xảy ra theo từng cụm do các chỗ trũng phađinh lâu làm ảnh
hưởng nhiều bit liên tiếp. Để giải quyết hiện tượng lỗi bit quá dài ta dùng phương
pháp ghép kênh xen để tách các bit liên tiếp của một bản tin sao cho các bit này gửi
đi không liên tiếp.

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 Các khối bán tin


ghép xen

1 1 1 1 2 2 2 2 3 3 3 3 4 4 4 4 Các khối bán tin


được ghép xen
Một khung

Khi truyền dẫn khung 2 có thể mất nếu không ghép xen toàn bộ khối bản tin sẽ
mất nhưng ghép xen sẽ đảm bảo chỉ thị thứ hai ở từng khối là bị mắc lỗi:

1 x 3 4 1 x 3 4 1 x 3 4 1 x 3 4

Mã hoá kênh có thể khôi phục lại thông tin của tất cả các khối. Ở GMS bộ mã
hoá kênh cung cấp 456 bit cho từng 20ms tiếng và đựoc ghép xen để tạo ra các khối
57bit.

2.1.4. Phương pháp chống phân tán thời gian


Mô hình truyền dẫn:

Máy thu
Máy phát
tối ưu 20
Kênh
BÁO CÁO THỰC TẬP

Máy thu tối ưu là máy thu hiểu rõ kênh. Ta lập mô hình toán học của kênh và
điều chỉnh máy thu đến mô hình. Kênh được xét như một bộ lọc và được kích thích
bởi một tín hiệu biết trước. So sánh đầu ra với đầu vào ta có đáp ứng xung của bộ lọc.
Đáp ứng xung của bộ lọc cho ta biết được tín hiệu ra đối với tín hiệu vào, như vậy ta
có thể tìm được đáp ứng xung của kênh và lập mô hình kênh khi phân tích một tín
hiệu thu được. Đáp ứng xung khi không có phản xạ (a) và có một phản xạ (b).

∆ (t)

t 0 t
(a) Không có phản xạ (b) có một phản xạ

Xét nguyên lý làm việc của một bộ cân bằng: Sau khi lập mô hình kênh ta sẽ
phải tạo ra tất cả các chuỗi bit có thể có rồi đưa chúng qua mô hình kênh chuỗi đầu
vào mà từ đó nhận được chuỗi đầu ra giống nó nhất gọi là chuỗi nguyên thuỷ hay
chuỗi phát. Theo quy định của GMS, một bộ cân bằng cần có khả năng xử lý một tín
hiệu phản xạ trễ đến 14,8s tương ứngvới thời gian của 4bit. Lúc này ngay cả tín hiệu
phản xạ cũng bị ảnh hưởng bởi phađinh raile, nhưng do tín hiệu này có mẫu phađinh
độc lập so với tín hiệu đi thẳng nên nó được lợi dụng để đạt hiệu quả cao hơn. Vậy

21
BÁO CÁO THỰC TẬP
với các tín hiệu phản xạ trễ dưới 15µ s nó cho ta thêm năng lượng để cải tạo tín hiệu
thu.
Trên thực tế độ dài chuỗi N thường lớn lên phải được thực hiện nhiều so sánh
và mất nhiều thời gian tính toán gây một sự chậm trễ không cho phép. Để khắc phục
khó khăn này người ta phải sử dụng đến thuật toán Viterbi mà ở đó không cần phải
thử tất cả các chuỗi. Nguyên lý là khi tính toán ta loại bỏ các tổ hợp không có khả
năng là tín hiệu vào nhờ đó giảm được số lượng tính toán cần thiết.

2.1.5. Truyền dẫn số và tín hiệu tương tự


Trong trường hợp truyền tiếng nói là dạng sóng liên tục khác với truyền số liệu
ta phải thực hiện lấy mẫu tín hiệu tương tự, lượng tử và mã hoá tín hiệu ở dạng số “1”
và “0”. Các mẫu tương tự được trình bày bằng một tập hợp hữu hạn các mức được
xác định bởi số các bit ta cần sử dụng để trình bày một mẫu.
Ở hệ thống viễn thông số chọn số mức rời rạc hoá =256 mức (8bit) với mỗi
mẫu ta trình bày giá trị tương tự bằng một giá trị đã được lượng tử hoá ở 8bit. Với tốc
độ lấy mẫu 8kHz ta có tốc độ bit: 8000mẫu/s x 8bit = 64kb/s. Quá trình này được gọi
là điều chế xung mã PCM gồm 3 bước:

Lượng tử Lấy mẫu Mã hoá


Đường truyền
PCM 64 kb/s

Ta đặt nhiều kênh trên cùng một đường truyền PCM (ghép kênh) để tránh lãng
phí. Nếu ghép 32 kênh trên một đường truyền PCM thì tốc độ bit của nó là
32x64kb/s=2,048Mb/s. Thiết bị ghép kênh điều khiển việc gán các khe thời gian 0,1
gửi đi ở khe 1,...Trong 32 kênh truyền thì kênh 0 dùng cho đồng bộ, kênh 16 dùng
cho báo hiệu còn 30 kênh còn lại dùng cho tiếng thoại. Phần trình bày trên là ví dụ về
đa thâm nhập phân chia theo thời gian TDMA.

22
BÁO CÁO THỰC TẬP
Một phương pháp khác với TDMA là FDMA (đa thâm nhập phân chia tần số)
được dùng ở quảng bá vô tuyến, mỗi kênh được dành cho một băng tần riêng. Kỹ
thuật này được sử dụng ở hệ thống di động tổ ong tương tự, mỗi cuộc gọi ở một ô sử
dụng một băng tần (hai băng khi truyền song công). Sau đây là so sánh giữa TDMA
và FDMA:

MS1
0 1 2 3 4 5 6 7
MS2
MS2 MS5
FDMA TDMA

Đồng bộ thời gian:


Khi sử dụng TDMA ở vô tuyến, mỗi trạm di động sử dụng khe thời gian Ts
của mình nhưng khi khoảng cách giữa MS và BS tăng lên gây trễ thời gian truyền tín
hiệu và trễ này lớn quá thì thông tin phát đi từ MS ở khe Ts n sẽ trùng với tín hiệu thu
được của BS tại khe Ts n+1 của MS khác. Để kiểm tra thời gian đến và các lệnh được
gửi đến MS ta có quá trình định trước thời gian mỗi khi MS di chuyển ra xa.

Mã hoá tiếng:
Ở một số hệ thống di động tổ ong FDMA khoảng cách giữa các kênh là 25kHz
(NMT, TACS) và ở GMS khoảng cách này bằng 200kHz. So sánh TDMA 200kHz và
FDMA 25kHz ta có hiệu quả sử dụng tần số như nhau. Khi sử dụng phương pháp
điều chế pha tối thiểu Gauss (GMSK) độ rộng băng thông bị chiếm sẽ rất lớn. Để đảm

23
BÁO CÁO THỰC TẬP
bảo băng tần cho phép ta giảm tối thiểu tốc độ bit cho từng kênh tiếng bằng cách mã
hoá tiếng (Vocodes) và mã hoá theo dạng sóng.
Mã hoá theo kiểu phát âm Vocodes giúp ta nhận biết được tiếng nói nhưng rất
“tổng hợp” và ta khó nhận ra ai phát âm.
Sử dụng mã hoá sóng (mã hoá PCM đồng đều) thông tin trực tiếp chính thực
dạng sóng được phát đi với tốc độ đòi hỏi cao và cho ta một chất lượng cũng rất cao.
Tốc độ bit ở bộ mã hoá dạng sóng thay đổi gần từ 16kb/s đến 64kb/s đối với bộ mã
hoá PCM đồng đều.
Ngoài ra ta còn có các bộ mã hoá cho phép được mô tả như một sự pha trộn
giữa Vocodes và mã hoá dạng sóng. Các bộ mã hoá lai ghép lấp kín chỗ trống giữa
các bộ mã hoá Vecodes và dạng sóng với tốc độ bit từ 5kb/s, chất lượng theo tốc độ
bit. GMS sử dụng bộ mã hoá ghép lai gọi là mã hoá tiền định tuyến tính-Tiền định
thời gian dài-kích thích xung đều: bộ LPC-LPT-RPE.

2.2. Nguyên tắc khi chia kênh theo khe thời gian

2.2.1. Khái niệm kênh


Mạng GSM/PLMN dành 124 sóng mang song công ở dải tần:
- Đường lên (MS – BTS): 890 – 915Mhz
- Đường xuống (BTS – MS): 935 – 960Mhz
Khoảng cách giữa sóng mang 200Khz, trên mỗi sóng mang thực hiện ghép
kênh theo thời gian ứng với mỗi khung TDMA, mỗi khung gồm 8 khe thời gian
(Time Slot). Số kênh ở GSM là 124x8(khe) =922kênh.

2.2.1.1. Kênh vật lý


Một khe thời gian ở một tần số vô tuyến dành để truyền tải thông tin ở đường
vô tuyến của GSM. Mỗi một kênh tần số vô tuyến được tổ chức thành các khung
TDMA dài 4,62ms gồm có 8 khe thời gian (mỗi khe dài 577µ s). Tại BTS, các khung
TDMA ở các kênh tần số ở cả đường lên và đường xuống đều được đồng bộ, tuy
nhiên khung đường lên trễ 3 khe so với khung đường xuống. Nhờ có trễ này mà có

24
BÁO CÁO THỰC TẬP
thể sử dụng một khe thời gian có cùng số thứ tự ở cả đường lên lẫn đường xuống để
truyền tin bán song công.
Về mặt thời gian, các kênh vật lý ở một kênh tần số được tổ chức theo cấu trúc
khung, đa khung, siêu đa khung, siêu siêu khung như sau:

Một siêu siêu khung = 2048 siêu khung = 2715648 khung (3h28′ 53″ 760ms)

0 1 2 3 4 5 2042 2043 2045 2046 2047

1 siêu khung = 1326 khung TDMA (6,12s)

0 1 2 3 4 4 49 50
7 8
0 1 24 25

1đa khung = 26 khung(120ms) 1 đa 0 1 49 5


khung = 51 khung(235ms) Hình 2. Tổ chức khung, đa khung 0

0 1 2 3 4 5 6 7 1 khung = 8 khe

Một siêu siêu khung được chia thành 2048 siêu khung với thời gian là 6,12s. Siêu
khung lại được chia thành các đa khung, có hai loại đa khung:
- Đa khung 26 khung chứa 26 khung TDMA. Đa khung này được sử dụng để
mang TCH (và SACCH cộng FACCH). 51 đa khung này tạo nên một siêu khung.

25
BÁO CÁO THỰC TẬP
- Đa khung 51 khung chứa 51 khung TDMA. Đa khung này sử dụng để mang
BCH và CCH. 26 đa khung này tạo nên một siêu khung.

2.2.1.2 Kênh logic


Các kênh logic được đặc trưng bởi thông tin truyền giữa BTS và MS. Kênh
logic được chia làm hai loại:
Kênh lưu thông (TCH): mang tiếng được mã hoá hoặc số liệu của người
sử dụng, gồm hai dạng kênh:
- Bm hay kênh toàn tốc TCH mang thông tin ở tốc độ 22,8Kbps.
- Lm hay kênh bán tốc TCH mang thông tin ở tốc độ 11,4Kbps.
Các kênh điều khiển: mang tín hiệu báo hiệu hay số liệu đồng bộ, gồm ba
loại sau:

- Các kênh quảng bá (BCH):


+ Kênh hiệu chỉnh tần số (FCCH): mang thông tin để hiệu chỉnh tần số
của MS.
+ Kênh đồng bộ (SCH): mang thông tin để đồng bộ khung (số khung
TDMA) của MS và nhận dạng BTS (BSIC).
+ Kênh điều khiển quảng bá (BCCH): phát quảng bá thông tin chung
trên cơ sở một kênh cho một BTS.
- Các kênh điều khiển riêng (DCCH):
+ Kênh điều khiển riêng đứng một mình (SDCCH): được sử dụng để báo
hiệu hệ thống khi thiết lập một cuộc gọi trước khi ấn định một TCH. Kênh đường
lên/xuống, điểm đến điểm.
+ Kênh điều khiển liên kết chậm (SACCH): liên kết với một TCH hay
một SDCCH, là kênh số liệu liên tục mang thông tin liên tục như các thông báo đo
đạc từ trạm di động về cường độ tín hiệu thu từ ô hiện thời và các ô lân cận. Thông
tin này cần cho chức năng chuyển giao. Kênh này cũng được sử dụng để điều chỉnh
công suất của MS và để đồng bộ thời gian. Kênh đường lên/xuống, điểm đến điểm.

26
BÁO CÁO THỰC TẬP
+ Kênh điều khiển liên kết nhanh (FACCH): là kênh liên kết với TCH.
FACCH làm việc ở chế độ lấy cắp bằng cách thay đổi lưu lượng tiếng hay số liệu
bằng báo hiệu.
- Các kênh điều khiển chung (CCCH):
+ Kênh tìm gọi (PCH): được sử dụng để tìm gọi MS.
+ Kênh thâm nhập ngẫu nhiên (RACH): MS sử dụng kênh này để
yêu cầu dành SDCCH hoặc để trả lời tìm gọi, hoặc để thâm nhập khi khởi đầu, hoặc
đăng ký cuộc gọi MS.
+ Kênh cho phép thâm nhập (AGCH): được sử dụng để dành một
SDCCH hay trực tiếp một TCH cho một MS.

2.2.2. Cụm
Cụm là mẫu thông tin ở một khe thời gian trên kênh TDMA, cứ 8 khe thời gian
một lần ở kênh TDMA được phát đi thì có 1 cụm của một loại thông tin. - Cụm
bình thường ( NB): mang thông tin ở TCH và các kênh điều khiển trừ RACH, SCH
và FCCH.

TB Các bit được mật mã Chuỗi hướng dẫn Các bit được mật mã TB GP
3 58 26 58 3 8,25
0,577 ms
156,25 bit

+ Các bit được mật mã gồm 57bit số liệu hay tiếng và một “cờ lấy cắp”.
+ Chuỗi hướng dẫn là mẫu bit biết trước để bộ cân bằng có thể thành lập một
mô hình kênh.
+ Các bit đuôi TB luôn là “0,0,0” giúp bộ cân bằng xác định đầu và cuối mẫu
bit.
+ Khoảng bảo vệ GP là một khoảng trống cho phép máy phát dịch lên hay dịch
xuống trong giới hạn do khuyến nghị GMS qui định.

27
BÁO CÁO THỰC TẬP
- Cụm hiệu chỉnh tần số(FB): Điều chỉnh tần số của MS, nó tương đương sóng
mang chưa bị điều chế. Lặp lại của một cụm gọi là FCCH.

TB Các bit cố định “0” TB GP


3 142 3 8,25
0,577 ms
156,25 bit

- Cụm đồng bộ (SB): Dùng để đồng bộ thời gian của MS

TB Các bit được mật mã Chuỗi đồng bộ Các bit được mật mã TB GP
3 39 64 39 3 8,25

+ Khối đồng bộ dài dễ dàng nhận biết và mang thông tin số khung TDMA
cùng mã nhận dạng trạm cơ sở BS. Lặp lại của cụm gọi là SHC.
Số khung TDMA giúp MS biết loại kênh lôgíc nào đang được truyền ở kênh
điều khiển. Một chu trình đánh số khung là 3,5 giờ với mỗi khung TDMA thời gian là
6,615ms.

- Cụm thâm nhập (AB): Sử dụng để thâm nhập ngẫu nhiên và có GP để dành
cho phát cụm từ trạm di động.

TB Chuỗi đồng bộ Các bit được mật mã TB GP


3 41 36 3 8,25

- Cụm giả: Được phát đi từ BTS và không chứa thông tin khuôn mẫu giống
như cụm bình thường với các bit mật mã được thay bởi các bit hỗn hợp có mẫu bit
xác định.

28
BÁO CÁO THỰC TẬP
2.2.3. Chia kênh logic theo khe thời gian
Xét một BTS với n sóng mang (song công) ký hiệu là C0, C1,…, Cn, mỗi sóng
mang có 8 khe thời gian lần lượt là Ts0, Ts1,…, Ts7.

Các kênh logic được sắp xếp ở C0 như sau:


- Các kênh điều khiển BCCH, FCCH, SCH, PCH, AGCH được sắp xếp
trên Ts0 đường xuống, còn kênh RACH ở Ts0 đường lên. Chu kỳ lặp 51 Ts.
- Ts1 được sử dụng để sắp xếp các kênh điều khiển riêng SDCCH và
SACCH, chu kỳ lặp 102 Ts.
- Từ Ts2 đến Ts7 là các kênh lưu thông TCH, chu kỳ lặp 26Ts.
Các sóng mang khác (C1 – Cn): chỉ được sử dụng cho kênh lưu lượng TCH,
nghĩa là Ts0 đến Ts7 đều là TCH.

Các khung
0 1 2 …. 7 0 1 2 …. 7 0 1 2 ….. TDMA
. .

F S B C F S C C F S C C F S C C
BCH CCCH đường xuống

Hình 3. Ghép các BCH và CCCH ở Ts0

F (FCCH): tại đây trạm di động đồng bộ tần số của mình


S (SCH): trạm di động đọc số khung TDMA và BSIC
B (BCCH): trạm di động đọc các thông tin chung về ô này
C (CCCH): có thể tìm gọi một trạm di động và dành một SDCCH

0 1 2 …. 7 0 1 2 …. 7 0 1 2 …..
. .

51 khung liên tiếp 29


BÁO CÁO THỰC TẬP

R R R R R R R R R ……..
RACH đường lên

Hình 4. Ghép RACH ở Ts0

Các Ts 2-7 của C0 sử dụng cho các kênh lưu thông TCH được sắp xếp ở các
kênh vật lý như hình 5. Hình vẽ TS2, đường xuống ở C0. Thông tin ở Ts 2 tạo thành
một TCH.
Tất cả có 26 Ts. Sau Ts để trống lại bắt đầu lại.
T (TCH): chứa tiếng hay số liệu được mã hoá.
A (SACCH): nằm ở Ts 13, là báo hiệu điều khiển.

Các khung
0 1 2 …. 7 0 1 2 …. 7 0 1 2 ….
TDMA

TCH đường 26 TS
xuống

T T T T … T A T T ...

Hình 5. Ghép TCH

Cấu trúc đường lên cũng tương tự như đường xuống. Điểm khác nhau duy nhất
là sự dịch về mặt thời gian, Ts2 ở đường xuống không xảy ra ở đường
cùng thời gian như
Ts2 ở đường lên. Thời gian dịch là ba khe thời gian. xuống

0 1 2 3 4 5 6 7 0 1 2 3 4 5 6 7 …
đường
lên

30

Số khung TDMA
BÁO CÁO THỰC TẬP
0 1 45Mhz

0 1 2 3 4 5 6 7 0 1 2 3 4 5 6 7 …

0 1

Hình 6. Dịch giữa TCH đường lên và xuống.

31
BÁO CÁO THỰC TẬP

CHƯƠNG 3. NGUYÊN TẮC SỬ DỤNG TẦN SỐ


CÁC TRƯỜNG HỢP VÀ THỦ TỤC THÔNG TIN

3.1. Nguyên tắc sử dụng tần số theo chia ô

3.1.1. Sử dụng tần số


Thông tin di động bị hạn chế về tần số, vì vậy sử dụng hiệu quả tần số vô tuyến
là yếu tố quan trọng nhất để phục vụ càng nhiều thuê bao càng tốt. Người ta đã đưa ra
các phương pháp sau để sử dụng hiệu quả tần số:
- Giảm độ rộng băng tần của một kênh càng nhiều càng tốt.
- Sử dụng hiệu quả các kênh vô tuyến bằng cách tạo ra khả năng cho nhiều
đầu cuối sử dụng chung nhiều kênh vô tuyến trong một ô vô tuyến.
- Sử dụng lại tần số đã dùng trong một ô vào một ô vô tuyến bằng cách giữ
các ô này cách nhau lớn hơn một khoảng cách nhất định.
- Cực tiểu hoá kích thước ô.

3.1.2. Sự tái sử dụng tần số trên mạng

3.1.2.1. Cơ sở lí thuyết
Nguyên lí cơ sở khi thiết kế các hệ thống tổ ong là các mẫu được gọi là các
mẫu sử dụng lại tân số.
Theo định nghĩa thì mẫu sử dụng lại tần số là sử dụng các kênh vô tuyến trên
cùng một tần số mang để phủ cho các vùng địa lí khác nhau. Các vùng này phải được
cách nhau ở cự li đủ lớn để mọi nhiễu giao thoa đồng kênh chấp nhận được.

32
BÁO CÁO THỰC TẬP
Nếu có thể biết trước, một ô đặc biệt sẽ sử dụng những kênh mà cũng được
dùng trong những ô khác, tại một khoảng cách sử dụng lại. Điều này có nghĩa là
những ô mà sẽ ảnh hưởng bởi sự nhiễu của một hệ thống kênh từ ô khác sử dụng
cùng những kênh này.
Tóm lại mức độ bao phủ cơ bản được giới hạn bởi điều này nhiều hơn nhiều từ
tín hiệu trường ngoài. Một vấn đề trong thiết kế hệ thống Cellular là điều khiển nhiễu
này đến mức độ chấp nhận được. Nó có thể làm được bằng sự điều khiển khoảng
cách tái sử dụng kênh. Khi khoảng cách này càng lớn suy ra mức độ nhiễu càng ít.
Mức độ tín hiệu thu được C của sóng mang mong muốn sẽ cao hơn mức độ
nhiễu I của tất cả các kênh và mức độ nhiễu A của các kênh lân cận. Sự hoạt động
của tín hiệu thu mong muốn sẽ cao hơn sự hoạt động của tín hiệu phản xạ R.
Những giá trị được tiến cử hệ thống GSM là : C/A> -9 dB ; C/I≥ 10dB.
C/A: Khi 1 tần số được tái sử dụng như mô hình 3/9 thì một số năng lượng của
tần số lân cận sẽ lọt ra ngoài ô phục vụ và là nguyên nhân nhiễu. Sự liên hệ giữa tín
hiệu nhiễu và tín hiệu hữu ích là tỉ số C/A.

3.1.2.2. Mẫu sử dụng lại tần số


Sử dụng lại tần số là sử dụng các kênh vô tuyến ở cùng một tần số mang để
phủ cho các vùng địa lý khác nhau. Các vùng này phải được cách nhau ở cự ly đủ lớn
để mọi nhiễu giao thoa đồng kênh chấp nhận được.
Nếu toàn bộ số kênh quy định N được chia thành F nhóm thì mỗi nhóm sẽ
chứa N/F kênh. Vì tổng số kênh N là cố định nên số nhóm tần số F nhỏ hơn sẽ dẫn
đến nhiều kênh hơn ở một nhóm và ở một đài trạm. Vì vậy việc giảm số lượng các
nhóm tần số sẽ cho phép mỗi đài trạm tăng lưu lượng nhờ vậy giảm tổng số các đài
trạm cần thiết cho tải lưu lượng định trước. Tuy nhiên giảm số lượng các nhóm tần
số và giảm cự ly đồng kênh sẽ dẫn đến phân bố C/I trung bình thấp hơn ở hệ thống.
Có ba kiểu mẫu sử dụng lại tần số phổ biến là: 7/21, 4/12 và 3/9 sử dụng cho
các trạm gốc có anten phát 3 hướng, mỗi hướng dành cho một ô và góc phương vị
phân cách nhau 1200. Mỗi ô sử dụng các anten phát 600 và hai anten thu phân tập 600

33
BÁO CÁO THỰC TẬP
cho một góc phương vị. Mỗi ô được xấp xỉ hoá là hình lục giác, có bán kính R (bằng
cạnh hình lục giác và bằng 1/3 khoảng cách giữa các trạm).
Ta coi lưu lượng phân bố đồng nhất ở các ô. Bình thường kích thước ô được
xác định như là khoảng cách giữa hai đà trạm lân cận.
Sơ đồ 3/9 ô sử dụng các nhóm 9 tần số, trong một mẫu sử dụng lại tần số 3 đài
trạm:

Hình 6. Mẫu ô 3/9

Sơ đồ 4/12 ô sử dụng các nhóm 12 tần số, trong một mẫu sử dụng lại tần số 4
đài:

34
BÁO CÁO THỰC TẬP

Hình 8. Mẫu ô 4/12


Sơ đồ 7/21 ô sử dụng các nhóm 21 tần số, trong một mẫu sử dụng lại tần số 7
đài như sau:

Hình 7. Mẫu ô 7/21

Trong thực tế, do sự tăng trưởng dung lượng không ngừng trong một ô nào đó
tới mức chất lượng phục vụ giảm sút quá mức, người ta phải thực hiện việc chia tách

35
BÁO CÁO THỰC TẬP
ô thành các ô nhỏ hơn. Với chúng, người ta dùng công suất nhỏ hơn và mẫu sử dụng
lại tần số được dùng ở tỷ lệ xích nhỏ hơn.
Thông thường các cuộc gọi có thể không xong trong một ô (1 cell), vì vậy hệ
thống thông tin di động tế bào phảI có khả năng điều khiển, chuyển mạch để chuyển
giao cuộc gọi từ ô này sang ô khác mà cuộc gọi được chuyển giao không bị ảnh
hưởng gì. Yêu cầu đó làm cho mạng di động có cấu trúc khác biệt với các mạng cố
định.

3.2. Các trường hợp và thủ tục thông tin

3.2.1. Tổng quan


Trước khi khảo sát các thủ tục thông tin khác nhau, hãy khảo sát các tình
huống đặc biệt của 1 PLMN có tất cả các thuê bao di động, vì thế ta quan sát MS ở
một số tình huống sau:
- Tắt máy:
Mạng sẽ không thể tiếp cận đến máy vì MS không trả lời thông báo tìm gọi.
Nó sẽ không báo cho hệ thống về vùng định vị (nếu có) và MS sẽ được coi là rời
mạng.
- MS bật máy, trạng thái rỗi:
Hệ thống có thể tìm gọi MS thành công, MS được coi là nhập mạng. Trong khi
chuyển động, MS luôn kiểm tra rằng nó được nối đến một kênh quảng bá được thu
phát tốt nhất. Quá trình này được gọi là lưu động(Roaming). MS cần thông báo cho
hệ thống về các thay đổi vùng định vị, quá trình này được gọi là cập nhật vị trí.
- MS bận:
Mạng vô tuyến có một kênh thông tin (kênh tiếng) dành cho luồng số liệu tới
và từ MS trong quá trình chuyển động MS phải có khả năng chuyển đến một kênh
thông tin khác. Quá trình này được gọi là chuyển giao (Handover). Để quyết định
chuyển giao hệ thống phải diễn giải thông tin nhận đuợc từ MS và BTS. Quá trình
này được gọi là định vị.

3.2.2. Lưu động và cập nhật vị trí:

36
BÁO CÁO THỰC TẬP
Coi rằng MS ở trạng thái tích cực, rỗi và đang chuyển động theo một phương
liên tục MS được khoá đến một tần số vô tuyến nhất định có CCCH và BCH ở TSo.
Khi MS rời xa BTS nối với nó cường độ tín hiệu sẽ giảm. ở một thời điểm nào đó
không xa biên giới lý thuyết giữa hai ô lân cận nhau cường độ tới mức mà MS quyết
định chuyển đến một tần số mới thuộc một trong các ô lân cận nó. Để chọn tần số tốt
nhất nó liên tục đo cường độ tín hiệu của từng tần số trong số tần số nhất định của ô
lân cận. Thường MS phải tìm được tần số BCH/CCCH từ BTS có cường độ tín hiệu
tốt hơn tần số cũ. Sau khi tự khoá đến tần số mới này, MS tiếp tục nhận thông bao
tìm gọi các thông báo quảng bá chừng nào tín hiệu của tần số mới vẫn đủ tốt. Quyết
định việc thay đổi tần số BCH/CCCH sẽ được thực hiện mà không cần thông báo cho
mạng. Nghĩa là mạng mặt đất không tham gia và quá trình này.
Khả năng chuyển động vô định đồng thời với việc thay đổi nối thông MS ở
giao tiếp vô tuyến tại thoừi điểm cần thiết để đảm bảo chất lượng thu được gọi là lưu
động “Roaming”.
- Khi MS chuyển động đến giữa hai cell thuộc 2 BTS khác nhau:
Ta biết rằng MS không hề biết cấu hình của mạng chứa nó. Để gửi cho MS
thông tin về vị trí chính xác của nó hệ thống gửi đi nhận dạng vùng định vị (LAI) liên
tục ở giao tiếp vô tuyến bằng BCCH.
Khi đi vào cell thuộc BSC khác MS sẽ nhận thấy vùng mới bằng cách thu
BCCH. Vì thông tin về vị trí có tầm quan trọng lớn nên mạng phải thông báo về sự
thay đổi này, ở điện thoại di động quá trình này được gọi là “ đăng ký cưỡng bức”.
MS không còn cách nào khác là phải cố gắng thâm nhập vào mạng để cập nật vị trí
của mình ở MSC/VLR. Quá trình này được gọi là cập nhật vị trí.
Sau khi đã phát vị trí mới của mình lên mạng, MS tiếp tục chuyển động ở trong
vùng mới như đã mô tả ở trên.
- Khi MS chuyển động giữa hai vùng phục vụ khác nhau:
Trong trường hợp có một cuộc gọi vào cho MS, việc chuyển từ một vùng phục
vụ MSC/VLR này sang một vùng phục vụ MSC/VLR khác có nghĩa là tuyến thông
tin đi qua mạng cũng sẽ khác. Để tìm được định tuyến đúng, hệ thống phải tham khảo

37
BÁO CÁO THỰC TẬP
bộ ghi định vị thường trú HLR vì thế MSC/VLR sẽ phải cập nhật HLR về vị trí của
MSC/VLR cho MS của chúng ta.
Quá trình cập nhật vị trí như sau:

(5) xoá vị trí

VLR
HLR MSC
(6) tiếp nhận xoá
(1) Yêu cầu nhật vị
(2) Yêu cầu cập trí
(3) tiếp nhận vị trí
nhật vị trí
VLR
MSC

(4) Công nhận cập


nhật vị trí

Sau khi cập nhật vị trí thành công ở HLR hệ thống sẽ huỷ bỏ vị trí cũ, HLR
thông báo huỷ bỏ vị trí cho tổng đài MSC/VLR cũ để xoá vị trí cũ của MS có liên
quan.

3.2.3. Thủ tục nhập mạng đăng ký lần đầu


Khi MS bật máy nó sẽ quét giao tiếp vô tuyến để tìm ra tần số đúng, tần số mà
MS tìm kiếm sẽ chứa thông tin quảng bá cũng như thông tin tìm gọi BCH/CCCH có
thể có. MS tự khoá đến tần số đúng nhờ việc hiệu chỉnh tần số thu và thông tin đồng
bộ
Vì đây là lần đầu MS sử dụng nên phần mạng chịu trách nhiệm xử lý thông tin
tới / từ MS hoàn toàn không có thông tin về MS này, MS không có chỉ thị nào về
nhận dạng vùng định vị mới. Khi MS cố gắng thâm nhập tới mạng và thông báo với
hệ thống rằng nó là MS mới ở vùng định vị này bằng cách gửi đi một thông báo “
Cập nhật vị trí mạng” đến MSC/VLR.
Từ giờ trở đi MSC/VLR sẽ coi rằng MS hoạt động và đánh dấu trường dữ liệu
của MS này bằng 1 cờ “nhập mạng” cờ này liên quan đến IMSI.

38
BÁO CÁO THỰC TẬP
3.2.4. Thủ tục rời mạng
Thủ tục rời mạng liên quan đến IMSI. Thủ tục rời mạng của IMSI cho phép
thông báo với mạng rằng thuê bao di động sẽ tắt nguồn, lúc này tìm gọi MS bằng
thông báo tìm gọi sẽ không xảy ra.
Một MS ở trạng thái hoạt động được đánh dấu là “đã nhập mạng”. Khi tắt
nguồn MS gửi thông báo cuối cùng đến mạng, thông báo này chứa yêu cầu thủ tục rời
mạng. Khi thu được thông báo rời mạng MSC/VLR đánh dấu cờ IMSI đã rời mạng
tương ứng.

3.2.5. Tìm gọi


Cuộc gọi đến MS đựoc định tuyến đến MSC/VLR nơi MS đăng ký. Khi đó
MSC/VLR sẽ gửi đi một thông báo tìm gọi đến MS, thông báo này được phát quảng
bá trên toàn bộ vùng định vị LA nghĩa là tất cả các BTS trong LA sẽ gửi thông báo
tìm gọi MS. Khi chuyển động ở LA và “nghe” thông tin CCCH MS sẽ “nghe thấy”
thông báo tìm gọi và trả lời ngay lập tức.

3.2.6. Gọi từ MS
Giả sử MS rỗi và muốn thiết lập một cuộc gọi, thuê bao này sẽ quay tất cả các
chữ số của thuê bao bị gọi và bắt đầu thủ tục này bằng cách ấn phím “ phát “. Khi này
MS gửi đi một thông báo đầu tiên đến mạng bằng CCCH để yêu cầu thâm nhập.
Trước hết MSC/VLR sẽ giành riêng cho MS một kênh riêng, kiểm tra thể loại của
thuê bao bị gọi và đánh dấu thuê bao này ở trạng thái bận. Nếu thuê bao gọi được
phép sử dụng mạng MSC/VLR sẽ công nhận yêu cầu thâm nhập. Bây giờ MS sẽ gửi
đi một thông báo để thiết lập cuộc gọi, tuỳ theo thuê bao bị gọi là cố định hay di động
số của nó sẽ được phân tích trực tiếp ở MSC/VLR hoặc gửi đến một tổng đài chuyển
tiếp của mạng PSTN cố định. Ngay khi đường nối đến thuê bao bị gọi đã sẵn sàng
thông báo thiết lập cuộc gọi sẽ được công nhận, MS cũng sẽ được chuyển đến một
kênh thông tin riêng. Bây giờ tín hiệu cuối cùng sẽ là sự khẳng định thuê bao.

39
BÁO CÁO THỰC TẬP
3.2.7. Gọi đến thuê bao MS
Giả sử có một thuê bao A thuộc mạng cố định PSTN yêu cầu thiết lập cuộc gọi
với thuê bao B thuộc mạng di động.
- Thuê bao A quay mã nơi nhận trong nước để đạt tới vùng GSM/PLMN. Nối
thông được thiết lập từ tổng đài nội hạt của thuê bao A đến GMSC của mạng
GSM/PLMN.
- Thuê bao A quay số của thuê bao B, số thuê bao được phân tích ở GMSC.
Bằng chức năng hỏi đáp GMSC gửi MSISDN cùng với yêu cầu về số lưu động
(MSRN) đến bộ ghi định vị thường trú (HLR)
- HLR dịch số thuê bao của MS được quay vào nhận dạng GSM/PLMN:
MSISDN ⇒ IMSI
- HLR chỉ cho MS vùng phục vụ và gửi IMSI của MS đến VLR của vùng
phục vụ đồng thời yêu cầu về MSRN.
- VLR sẽ tạm thời gán số lưu động MSRN cho thuê bao bị gọi và gửi nó ngược
trở về HLR, HLR sẽ gửi nó về tổng đài cổng GSMC.
- Khi nhận được MSRN đúng tổng đài GMSC sẽ có khả năng thiết lập cuộc gọi
đến vùng phục vụ MSC/VLR nơi thuê bao B hiện đang có mặt.
- VLR sẽ chỉ cho thuê bao này vùng định vị (LAI) ở giai đoạn quá trình thiết
lập cuộc gọi hệ thống muốn rằng thông báo tìm gọi thuê bao bị gọi đưọc phát quảng
bá trên vùng phủ sóng của tất cả các ô của vùng định vị này. Vì vậy MSC/VLR gửi
thông báo tìm gọi đến tất cả các BTS trong vùng định vị.
- Khi nhận được thông tin tìm gọi, BTS sẽ phát nó lên đưòng vô tuyến ở kênh
tìm gọi PCH. Khi MS ở trạng thái rỗi và “nghe” ở kênh PCH của một trong số các ô
thuộc vùng định vị LA, nó sẽ nhận thông tin tìm gọi, nhận biết dạng IMSI và gửi trả
lời về thông báo tìm gọi.
- Sau các thủ tục về thiết lập cuộc gọi và sau khi đã gán cho một kênh thông tin
cuộc gọi nói trên ddược nối thông đến MS ở kênh vô tuyến.

40
BÁO CÁO THỰC TẬP
3.2.8. Cuộc gọi đang tiến hành, định vị
Bây giờ ta xem xét điều gì sẽ xảy ra khi một trạm di động ở trạng thái bận
chuyển động xa dần BTS mà nó nối đến ở đường vô tuyến. Như ta vừa thấy MS sử
dụng một kênh TCH riêng để trao đổi số liệu/tín hiệu của mình với mạng khi càng rời
xa BTS, suy hao đường truyền cũng như ảnh hưởng của phadinh sẽ làm hỏng chất
lượng truyền dẫn vô tuyến số. Tuy nhiên hệ thống có khả năng đảm bảo chuyển sang
BTS bên cạnh.
Quá trình thay đổi đến một kênh thông tin mới trong quá trình thiết lập cuộc
gọi hay ở trạng thái bận được gọi là chuyển giao. Mạng sẽ quyết định về sự thay đổi
này. MS gửi các thông tin liên quan đến cường độ tín hiệu và chất lượng truyền dẫn
đến BTS quá trình này được gọi là cập nhật. MS và mạng có khả năng trao đổi thông
tin về báo hiệu trong quá trình cuộc gọi để có thể đồng bộ chuyển vùng. Trong quá
trình hội thoại ở kênh TCH dành riêng, MS phải tập trung lên TCH này vì thế không
thể một kênh khác dành riêng cho báo hiệu. Một lý do khác nữa là số lượng kênh có
hạn nên hệ thống không sử dụng 2 kênh cho cùng một hướng, việc tổ chức truyền dẫn
số liệu trên kênh TCH sao cho cuộc nói chuyện cũng như thông tin về báo hiệu được
gửi đi trên 1 kênh. Luồng số liệu sẽ được phát đi theo một trình tự chính xác để cả
MS lẫn BTS có thể phân biệt giữa cuộc nói chuyện và các thông tin báo hiệu.
Bây giờ ta quay lại việc định vị, trước hết BTS sẽ thông báo cho MS về các
BTS lân cận và các tần số BCH/CCCH. nhờ thông tin này MS có thể đo cường độ tín
hiệu ở các tần số BCH/CCCH của trạm gốc lân cận, MS đo cả cường độ tín hiệu lẫn
chất lượng truyền dẫn ở TCH “bận “ của mình. Tất cả các kết quả đo này được gửi
đến mạng để phân tích sâu hơn. Cuối cùng BTS sẽ quyết định chuyển vùng. BSC sẽ
phân tích các kết quả đo do BTS thực hiện ở TCH “bận”. Tóm lại BSC sẽ giải quyết
2 vấn đề :
+ Khi nào cần thực hiện chuyển vùng
+ Phải thực hiện chuyển vùng tới BTS nào
Sau khi đánh giá chính xác tình huống và bắt đầu quá trình chuyển vùng, BSC
sẽ chịu trách nhiệm thiết lập một đường nối thông đến BTS mới. Có các trường hợp
chuyển vùng sau:

41
BÁO CÁO THỰC TẬP

- Chuyển giao trong vùng 1 BSC:


Ở trường hợp này BSC phải thiết lập một đường nối đến BTS mới, dành riêng
một TCH của mình và ra lệnh cho MS phải chuyển đến 1 tần số mới đồng thời cũng
chỉ ra một TCH mới. Tình huống này không đòi hỏi thông tin gửi đến phần còn lại
của mạng. Sau khi chuyển giao MS phải nhận được các thông tin mới và các ô lân
cận. Nếu như việc thay đổi đến BTS mới cũng là thay đổi vùng định vị thì MS sẽ
thông báo cho mạng về LAI mới của mình và yêu cầu cập nhật vị trí.

- Chuyển giao giữa hai BSC khác nhau nhưng cùng một MSC/VLR:
Trường hợp này cho thấy sự chuyển giao trong cùng một vùng phục vụ nhưng
giữa hai BSC khác nhau. Mạng can thiệp nhiều hơn khi quyết định chuyển giao. BSC
phải yêu cầu chuyển giao từ MSC/VLR. Sau đó có một đường nối thông mới
(MSC/VLR ⇔ BSC mới ⇔ BSC mới) phải được thiết lập và nếu có TCH rỗi, TCH
này phải được dành cho chuyển giao. Sau đó khi MS nhận được lênh chuyển đến tần
số mới và TCH mới. Ngoài ra sau khi chuyển giao MS được thông báo về các ô lân
cận mới. Nếu việc này thay đổi BTS đi cùng với việc thay đổi vùng định vị MS sẽ
gửi đi yêu cầu cập nhật vị trí trong quá trình cuộc gọi hay sau cuộc gọi.

- Chuyển giao giữa hai vùng phục vụ MSC/VLR:


Đây là trường hợp chuyển giao phức tạp nhất nhiều tín hiệu được trao đổi nhất
trước khi thực hiện chuyển giao.
Ta sẽ xét 2 MSC/VLR. Gọi MSC/VLR cũ (tham gia cuộc gọi trước khi chuyển
giao) là tổng đài phục vụ và MSC/VLR mới là tổng đài đích. Tổng đài cũ sẽ gửi yêu
cầu chuyển giao đến tổng đài đích sau đó tổng đài đích sẽ đảm nhận việc chuẩn bị nối
ghép tới BTS mới. Sau khi thiết lập đường nối giữa hai tổng đài tổng đài cũ sẽ gửi đi
lệnh chuyển giao đến MS.

42
BÁO CÁO THỰC TẬP

CHƯƠNG 4. CÁC DỊCH VỤ CỦA GSM

4.1. Dịch vụ thoại


Là dịch vụ quan trọng nhất của GSM. Nó cho phép các cuộc gọi hai hướng
diễn ra giữa người sử dụng GSM với thuê bao bất kỳ ở một mạng điện thoại nói
chung nào. Tốc độ truyền thoại trong GSM là 13kbps.
Dịch vụ cuộc gọi khẩn là một loại dịch vụ khác bắt nguồn từ dịch vụ thoại. Nó
cho phép người dùng có thể liên lạc với các dịch vụ khẩn cấp như cảnh sát hay cứu
hoả mà có thể có hay không có SIM card trong máy di động.

4.2. Dịch vụ số liệu


GSM được thiết kế để đưa ra rất nhiều dịch vụ số liệu. Các dịch vụ số liệu
được phân biệt với nhau bởi người sử dụng phương tiện (người sử dụng các mạng
điện thoại PSTN, ISDN,…), bởi bản chất các luồng thông tin đầu cuối (dữ liệu thô,
fax, videotex, teletex…), bởi phương tiện truyền dẫn (gói hay mạch, đồng bộ hay
không đồng bộ…) và bởi bản chất thiết bị đầu cuối.
Tốc độ truyền số liệu trên mạng GSM là 9,6kbps.

4.3. Dịch vụ nhắn tin ngắn SMS


Là một loại dịch vụ số liệu. Dịch vụ nhắn tin ngắn SMS cho phép các thuê bao
GSM gửi cho nhau các bản tin chữ dài không quá 160 kí tự.
Có thể sử dụng một trung tâm dịch vụ để một thuê bao đọc bản tin đến đó. Sau
đó bản tin sẽ được phát đến thuê bao. Nếu thuê bao ở ngoài vùng phủ của hệ thống
hay tắt nguồn, bản tin sẽ được lưu giữ và gửi đI khi thuê bao lại sẵn sàng. Có thể thu
hay gửi đi các thông báo ngắn ở trạng tháI rỗi hay trong quá trình cuộc gọi.

4.4. Dịch vụ Wap


Dịch vụ Wap được bắt đầu xây dựng và triển khai lần đầu tiên cách đây ba
năm ( vào giữa năm 1997). Dịch vụ giao thức ứng dụng không đây (Wap) ngày nay
đã trở nên phổ biến. Tiêu chí của dịch vụ rất đơn giản: cho phép thuê bao dùng điện

43
BÁO CÁO THỰC TẬP
thoại di động, máy nhắn tin hoặc những thiết bị viễn thông khác có hỗ trợ Wap có thể
truy cập một cách có giới hạn vào các trang wed để xem thông tin về thị trường
chứng khoán, xem tin tức, gửi và nhận email v.v…
Mặc dù Wap sử dụng các công nghệ và khái niệm từ thế giới wed và Internet
nhưng các thiết bị Wap không thể truy cập trực tiếp vào các nguồn tài nguyên wed
trên Internet mà phải nhờ qua Wap gateway.

4.5. Các dịch vụ mới của GSM 2,5G


Cuối năm 2003 các nhà cung cấp dịch vụ điện thoại di động ở Việt Nam đã
đưa ra hai dịch vụ mới trên nền GSM 2,5G là dịch vụ vô tuyến gói chung (GPRS) và
nhắn tin đa phương tiện (MMS).
Dịch vụ vô tuyến gói chung (GPRS: General Packet Radio Service):
GPRS là dịch vụ truyền dữ liệu chuyển mạch gói được phát triển trên nền tảng
công nghệ GSM, cho phép người dùng có thể chuyển các gói dữ liệu tốc độ cao qua
máy di động. Do vậy GPRS sẽ là nền tảng cho việc phát triển các ứng dụng thương
mại di động và dịch vụ MMS, truy cập WAP-Internet tốc độ cao. GPRS cho phép
truyền dữ liệu có thể đạt tới 171,2kbps.
Dịch vụ nhắn tin đa phương tiện (MMS: Multimedia Messaging Service):
Dịch vụ nhắn tin đa phương tiện MMS cho phép những người dùng điện thoại
di động có thể trao đổi những bức ảnh tĩnh (JPG) hoặc các hình động (GIF), âm thanh
hoặc giọng nói, những đoạn video (Streaming video) và văn bản lên đến 1000 kí tự.
Với dịch vụ MMS, các tin nhắn không chỉ được gửi giữa các máy điện thoại di động
mà còn từ máy điện thoại di động gửi đến email và ngược lại.

44
BÁO CÁO THỰC TẬP

KẾT LUẬN

Mạng thông tin di động số đã và đang phát triển hết sức nhanh chóng. Nó cùng
các dịch vụ khác đã góp một phần không nhỏ trong công cuộc hiện đại mạng viễn
thông Việt Nam. Vì vậy việc nghiên cứu mạng thông tin di động là hết sức cần thíêt.

Tuy nhiên đây là một mảng đề tàI lớn và với thời gian thực tập hơn một tháng
nên tôi chỉ mới dừng ở mức đề cập tổng quan. Tôi hy vọng sẽ phát triển đề tài này
rộng hơn trong đồ án tốt nghiệp với trọng tâm vào các dịch vụ mới của GSM 2,5G.

45
BÁO CÁO THỰC TẬP
Một lần nữa tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Phạm Công Hùng và
toàn thể các kỹ sư tại phòng kỹ thuật công ty VMS đã giúp đỡ tôi hoàn thành bản báo
cáo này.

PHỤ LỤC: CÁC TỪ VIẾT TẮT

AB Access Burst Cụm truy nhập


AGCH Access Grant Channel Kênh cho phép truy nhập
AMPS Advanced Mobile Phone Hệ thống điện thoại di động
System tiên tiến
ARQ Automatic Repeat Request Yêu cầu lặp lại tự động
AUC Authentication Center Trung tâm nhận thực
BCCH Broadcast Control Channel Kênh điều khiển quảng bá
BCH Broadcast Channel Kênh quảng bá
BER Bit Error Rate Tỷ số bit lỗi
BIE
BSC Base Station Controller Bộ điều khiển trạm gốc
BSIC Base Station Identity Code Mã nhận dạng trạm gốc
BSS Base Station System Hệ thống trạm gốc
BTS Base Transceiver Station Trạm thu phát gốc
C/A Carrier to adjacent ratio Tỷ số sóng mang trên sóng
lân cận
C/I Carrier to interference ratio Tỷ số sóng mang trên nhiễu

46
BÁO CÁO THỰC TẬP
C/R Carrier to reflection ratio Tỷ số sóng mang trên sóng
phản xạ
CCCH Common Control Channel Kênh điều khiển chung
CCITT International Telegraph & Uỷ ban t vấn quốc tế về điện
Telephone Consultative thoại và điện báo
Committee
CSPDN Circuit Switched Public Mạng số liệu công cộng
Data Network chuyển mạch kênh
DCCH Dedicated Control Channel Kênh điều khiển riêng
Data Communication
DCS Subsystem Phân hệ thông tin số liệu
EIR Equipment Identity Register Thanh ghi nhận dạng thiết bị
ETSI European Viện tiêu chuẩn viễn thông
Telecommunication châu Âu
Standards Institude
Fast Associated Control Kênh điều khiển liên kết
FACCH Channel nhanh
FB Frequency Correction Burst Cụm hiệu chỉnh tần số
Frequency Correction
FCCH Channel Kênh hiệu chỉnh tần số
FDMA Frequency Division Multiple Đa truy nhập phân chia theo
Access tần số
GMSC Gateway MSC MSC cổng
GPRS General Packet Radio Service Dịch vụ vô tuyến gói chung
GSM Global System for Thông tin di động toàn cầu
Mobile Communication
HLR Home Location Register Thanh ghi định vị thờng trú
IMEI International Mobile Nhận dạng thiết bị di động
Equipment Identity quốc tế
IMSI International Mobile Nhận dạng thuê bao di động
Subscriber Identity quốc tế
Integrated Service Digital
ISDN Network Mạng số đa dịch vụ
Nhiễu giao thoa giữa các kí
ISI Intersymbol Interference hiệu
IWF Inter Working Function Chức năng tơng tác
LA Location Area Vùng định vị

47
BÁO CÁO THỰC TẬP
LAC Location Area Code Mã vùng định vị
LAI Location Area Identity Nhận dạng vùng định vị
ME Mobile Equipment Thiết bị di động
Multimedia Messaging Dịch vụ nhắn tin đa phơng
MMS Service tiện
MS Mobile Station Trạm di động
MSC Mobile services Switching Trung tâm chuyển mạch các
Center dịch vụ di động
Mobile Station ISDN
MSISDN Number Số ISDN trạm di động
Mobile Station Roaming
MSRN Number Số lu động trạm di động

NB Normal Burst Cụm bình thờng


NMT Nordic Mobile Telephone Điện thoại di động Bắc Âu
OMC Operation and Maintenance Trung tâm bảo dỡng và
Center vận hành
Operation and Support
OSS System Hệ thống khai thác và hỗ trợ
PCH Paging Channel Kênh tìm gọi
PCM Pulse Code Modulation Điều chế xung mã
Personal Identification
PIN Number Số nhận dạng cá nhân
PLMN Public Land Mobile Network Mạng di động mặt đất
công cộng
PSPDN Packet Switch Public Data Mạng số liệu công cộng
Network chuyển mạch gói
PSTN Public Switched Telephone Mạng điện thoại chuyển
Network mạch công cộng
RACH Random Access Channel Kênh truy nhập ngẫu nhiên

RAND Random number Số ngẫu nhiên


Slow Associated Control Kênh điều khiển liên kết
SACCH Channel chậm
SB Synchronization Burst Cụm đồng bộ
SCH Synchronization Channel Kênh đồng bộ
SDCCH Stand alone Dedicated Kênh điều khiển riêng đứng
Control Channel một mình

48
BÁO CÁO THỰC TẬP
SIM Subscriber Identity Module Môđun nhận dạng thuê bao
SMS Short Message Service Dịch vụ nhắn tin ngắn
SRES Signed Response Mật khẩu
SS Switching System Hệ thống chuyển mạch
TACS Total Access Communication Hệ thống thông tin truy nhập
System toàn bộ
TCH Traffic Channel Kênh lu lợng
TDMA Time Division Multiple Đa truy nhập phân chia theo
Access thời gian
TMN Telecommunication Mạng quản lý viễn thông
Management Network
TRAU Transcoder/Rate Adaptation Khối chuyển đổi mã và thích
Unit ứng tốc độ
VLR Visitor Location Register Thanh ghi định vị tạm trú
Wireless Application Giao thức ứng dụng không
WAP Protocol dây

49
BÁO CÁO THỰC TẬP

50

You might also like