Cong Nghe Sua Chua May Cong Cu

2
Môc lôc
Môc lôc ................................................................................................................. 2

Ch−¬ng I: H−íng dÉn th¸o m¸y ........................................................................ 4
1.1. H−íng dÉn chung khi th¸o m¸y .............................................................. 4
1.2. H−íng dÉn th¸o mét sè chi tiÕt th«ng dông ............................................ 6
1.3. Röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt vµ côm m¸y .................................................... 11
1.4. S¬ ®å tãm t¾t qu¸ tr×nh söa ch÷a m¸y ................................................... 13
Ch−¬ng II : B¶o tr× s÷a ch÷a çc mèi ghÐp cè ®Þnh....................................... 15
2.1. Mèi ghÐp ren ......................................................................................... 15
2.2. Mèi ghÐp chªm...................................................................................... 19
2.3. Mèi ghÐp then........................................................................................ 20
2.4. Mèi ghÐp then hoa................................................................................. 21
Ch−¬ng III: B¶o tr× söa ch÷a trôc t©m vµ trôc truyÒn.................................. 23
3.1. Trôc bÞ mßn ngâng vµ mÊt ®é nh½n cÇn thiÕt ........................................ 23
3.2. Trôc bÞ biÕn d¹ng xo¾n.......................................................................... 24
3.3. Trôc bÞ cong........................................................................................... 25
3.4. Trôc bÞ nøt hoÆc gÉy.............................................................................. 25
Ch−¬ng IV: B¶o tr× söa ch÷a trôc chÝnh......................................................... 27
4.1. KÕt cÊu cña trôc chÝnh vµ çc d¹ng háng th−êng gÆp ........................... 27
4.2. Söa ngâng l¾p æ trôc .............................................................................. 28
4.3. Söa ch÷a lç c«n...................................................................................... 29
4.4. Söa ch÷a ren vµ lç then.......................................................................... 30
4.5. Söa ch÷a lç ®ãng chªm.......................................................................... 31
4.6. Söa ch÷a ngâng c«n............................................................................... 32
Ch−¬ng V: B¶o tr× söa ch÷a trôc æ.................................................................. 34
5.1. Söa ch÷a æ l¨n........................................................................................ 34
5.2. Söa ch÷a æ tr−ît ..................................................................................... 35
Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

3
Ch−¬ng VI: B¶o tr× söa ch÷a trôc vÝt me vµ bé truyÒn vÝt me- ®ai èc......... 38
6.1. Trôc vÝt me............................................................................................. 38
6.2. §ai èc cña trôc vÝt me............................................................................ 38
6.3. Côm trôc vÝt me- ®ai èc ......................................................................... 38
Ch−¬ng VII: B¶o tr× söa ch÷a khíp nèi, phanh............................................. 40
7.1. Khíp nèi trôc......................................................................................... 40
7.2. Phanh ..................................................................................................... 45
Ch−¬ng VIII: B¶o tr× söa ch÷a trôc bé truyÒn ®ai, xÝch ............................... 48
8.1. Söa ch÷a bé truyÒn ®ai .......................................................................... 48
8.2. Söa ch÷a trôc bé truyÒn xÝch ................................................................. 49
Ch−¬ng IX: B¶o tr× söa ch÷a bé truyÒn b¸nh r¨ng, b¸nh vÝt....................... 50
9.1. Bé truyÒn b¸nh r¨ng .............................................................................. 50
9.2. Bé truyÒn trôc vÝt- b¸nh vÝt.................................................................... 54
Ch−¬ng X: B¶o tr× söa ch÷a trôc khuûu, thanh truyÒn ................................ 56
10.1. Trôc khuûu .......................................................................................... 56
10.2. Thanh truyÒn........................................................................................ 57
Ch−¬ng XI: B¶o tr× söa ch÷a b¨ng m¸y, bµn dao, bµn m¸y, b¨ng tr−ît..... 59
11.1. B¨ng m¸y............................................................................................. 59
11.2. Bµn dao m¸y tiÖn ................................................................................. 65
Tµi liÖu tham kh¶o ............................................................................................ 69

4
Ch−¬ng I: h−íng dÉn th¸o m¸y

1.1. H−íng dÉn chung khi th¸o m¸y
Dï m¸y háng ®ét xuÊt hoÆc ®em m¸y ®i söa ch÷a theo kÕ ho¹ch, tr−íc
khi th¸o cÇn quan s¸t kü toµn bé çc côm m¸y, çc chi tiÕt quan träng cña
m¸y ®Ó x¸c ®Þnh çc chç h− háng vµ lËp phiÕu söa ch÷a.
Tr−íc khi th¸o m¸y ra ®Ó söa ch÷a cÇn chuÈn bÞ chi tiÕt thay thÕ, çc
dông cô vµ g¸ l¾p cÇn thiÕt. Çc bé phËn m¸y ph¶i ®−îc quÐt s¹ch phoi, m¹t
s¾t, lau chïi s¹ch dÇu mì, dung dÞch tr¬n nguéi vµ mäi vÕt bÈn kh¸c.
§Ó viÖc th¸o m¸y ®óng quy ph¹m, tr¸nh nhÇm lÉn thÊt l¹c vµ t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cho viÖc l¾p l¹i sau nµycÇn tu©n theo nh÷ng quy t¾c th¸o l¾p khi
söa ch÷a d−íi ®©y:
¾ ChØ ®−îc phÐp th¸p rêi mét côm m¸y hoÆc c¬ cÊu nµo ®ã khi cÇn söa
ch÷a chÝnh côm m¸y hoÆc c¬ cÊu ®ã. §iÒu nµy cµng ®Æc biÖt quan träng khi
söa ch÷a m¸y cã cÊp chÝnh x¸c cao. ChØ ®−îc phÐp th¸o toµn bé m¸y khi söa
ch÷a lín (®¹i tu m¸y).
¾ Tr−íc khi th¸o m¸y ph¶i nghiªn cøu m¸y th«ng qua b¶n vÏ vµ thuyÕt
minh cña m¸y n¾m v÷ng ®−îc b¶n vÏ çc côm m¸y chÝnh tõ ®ã v¹ch ra ®−îc
kÕ ho¹ch tiÕn ®é vµ tr×nh tù th¸o m¸y. NÕu m¸y kh«ng cã b¶n vÏ s¬ ®éng th×
nhÊt thiÕt ph¶i lËp ®−îc s¬ ®å ®ã trong qu¸ tr×nh th¸o m¸y. §èi víi çc côm
m¸y phøc t¹p nªn thµnh lËp s¬ ®å th¸o. C«ng viÖc nµy sÏ tr¸nh ®−îc nhÇm lÉn
hoÆc lóng tóng khi l¾p tr¶ l¹i .
¾ Trong qu¸ tr×nh th¸o cÇn ph¸t hiÖn vµ x¸c ®Þnh çc chi tiÕt h− háng vµ
lËp phiÕu söa ch÷a trong ®ã cã ghi t×nh tr¹ng kü thuËt h− háng cña chi tiÕt.
¾ Th−êng b¾t ®Çu th¸o tõ çc vá, n¾p che, tÊm b¶o vÖ ®Ó cã chç mµ
th¸o çc chi tiÕt bªn trong. Khi l¾p th× ng−îc l¹i, chi tiÕt th¸o sau th× l¾p vµo
tr−íc.
¾ Khi th¸o nhiÒu côm m¸y tr¸nh nhÇm lÉn cÇn ph¶i ®¸nh dÊu tõng côm
m¸y b»ng ký hiÖu riªng khi cÇn gi÷ nguyªn vÞ trÝ t−¬ng quan cña chi tiÕt.

5
¾ Mäi thiÕt bÞ vµo côm m¸y th¸o ra ph¶i t−¬ng øng víi phiÕu söa ch÷a
c¨n cø vµo tr×nh tù th¸o ®· dù kiÕn.
¾ §Ó th¸o l¾p çc chi tiÕt l¾p chÆt hoÆc trung gian (b¸nh ®ai, nèi trôc, æ
trôc…) cÇn ph¶i dïng vam, m¸y Ðp hoÆc çc dông cô chuyªn dïng ®Ó th¸o.
Lùc th¸o (hoÆc l¾p) b»ng vam hoÆc trªn m¸y Ðp ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
D
a( + 0,3).i.l
P= d
D
+ 6,35
d
Trong ®ã: P lµ lùc th¸o l¾p (tÊn)
D: ®−êng kÝnh ngoµi cña chi tiÕt bÞ bao (mm)
d: ®−êng kÝnh trong cña chi tiÕt bao (mm)
i: ®é d«i l¾p ghÐp (søc c¨ng cña mèi ghÐp)
a: hÖ sè, ®èi víi thÐp a=7,5 ; gang a=4,3
l: chiÒu dµi may ¬ l¾p ghÐp (mm)
¾ Khi kh«ng thÓ dïng vam hoÆc çc dông cô chuyªn dïng ®Ó th¸o l¾p
th× cho phÐp dïng bóa tay, bóa t¹ th«ng qua tÊm ®Öm b»ng kim lo¹i mÇu hoÆc
gç.
¾ §Ó th¸o cho dÔ cã thÓ nung nãng tr−íc chi tiÕt bao b»ng çch ®æ dÇu
nãng, phun h¬i nãng hoÆc x× ngän löa. Nhiªt ®é nung nãng chi tiÕt bao ®−îc
tÝnh nh− sau:
i
t= + t1
α .d
Trong ®ã: t lµ nhiÖt ®é cÇn ®Ó ®èt nãng
i: ®é d«i l¾p ghÐp (mm)
α: hÖ sè d·n në dµi cña vËt liÖu, thÐp cacbon α=11,5.10-6 ;
gang α=10,4.10-6 ;
®ång α=17,5.10-6
d: ®−êng kÝnh chi tiÕt bao
t1: nhiÖt ®é m«i tr−êng

6
¾ §Ó th¸o l¾p çc chi tiÕt nÆng nªn dïng cÇn trôc hoÆc pa l¨ng ®Ó tr¸ng
lµm r¬i vì, h− háng vµ gi¶m ®−îc søc lao ®éng cho c«ng nh©n.
1.2. H−íng dÉn th¸o mét sè chi tiÕt th«ng dông

1.2.1. Th¸o vÝt cÊy, bul«ng- ®ai èc
§Ó tr¸nh lµm toÐt çc mÆt c¹nh cña ®ai èc ta dïng ch×a vÆn (cê lª) cã
kÝch th−íc t−¬ng øng, kh«ng dïng cê lª tÊc anh th¸o bu l«ng ®ai èc hÖ mÐt vµ
ng−îc l¹i. Kh«ng dïng má lÕt th¸o bu l«ng ®ai èc qu¸ nhá g©y trßn c¹nh.
Kh«ng dïng tay c«ng qu¸ dµi, m« men qu¸ lín më ®ét ngét lµm g·y bu
l«ng, ®ai èc.
Th¸o çc bu l«ng, ®ai èc theo thø tù nhÊt ®Þnh, th¸o tõ ngoµi vµo trong,
th¸o tõ tõ, th¸o ®èi xøng qua t©m ®Ó tr¸nh cho chi tiÕt khái vªnh, nøt vì, ®Æc
biÖt lµ çc chi tiÕt máng, b»ng gang.
Chó ý: - Çc bu l«ng ®ai èc ren tr¸i
- Çc bu l«ng ë vÞ trÝ khuÊt
+ Ph−¬ng ph¸p th¸o bu l«ng, vÝt cÊy bÞ g·y:
NÕu vÝt cÊy hay bu l«ng bÞ g·y nh−ng vÉn cßn nh« lªn mét chiÒu cao
nhÊt ®Þnh cã thÓ dïng ®Çu kÑp ®Ó th¸o. Cã hai lo¹i ®Çu kÑp.
a. §Çu kÑp con l¨n: Dïng th¸o vÝt cÊy hay bu l«ng nh−ng dông cô nµy
lµm háng phÇn ren v× bÞ con l¨n chÌn n¸t. §Çu kÑp cã ®u«i 1, cã v¸t c¹nh theo
®Çu ®ai èc ®Ó l¾p ch×a vÆn, trong th©n ®Çu kÑp cã lµm r·nh xo¾n gi÷ con l¨n 2
®Ó kÑp vµo ®Çu vÝt cÇn th¸o. Khi quay ®Çu kÑp vÝt cÊy quay theo. Vµnh 3 gi÷
cho con l¨n khái bÞ r¬i (h×nh 1.1)
H×nh 1.1. §Çu kÑp con l¨n cã ®u«i v¸t c¹nh

7
b. §Çu kÑp cã miÕng chÆn: Dïng ®Ó th¸o çc vÝt cÊy nh−ng kh«ng lµm
háng phÇn ren (h×nh 2.2.)
H×nh1.2: §Çu kÑp cã miÕng chÆn
§Çu 1 ®−îc phay mét r·nh b¸n nguyÖt trong ®ã l¾p miÕng chÆn hai l¾c l−
trong chèt 3. Lß xo 4 lu«n lµm cho miÕng chÆn t× vµo vÝt cÊy theo chiÒu ng−îc
chiÒu kim ®ång hå trªn mÆt miÕng chÆn cã khÝa ren ®Ó chÌn vµo ren cña vÝt
cÊy.
Khi quay ®Çu kÑp do bè trÝ lÖch t©m miÕng chÆn kÑp vµo vÝt cÊy vµ xoay
vÝt cÊy ®i cïng.
Khi vÝt cÊy hoÆc bul«ng bÞ g·y s¸t mÆt ph¼ng chi tiÕt cã thÓ th¸o ra b»ng
çc ph−¬ng ph¸p sau:
a. Dïng mòi xo¸y r¨ng ( h×nh 1.3.a) cã kÕt cÊu lµ mét thanh h×nh c«n
b»ng thÐp ®· t«i cã mÆt c¾t ngang h×nh r¨ng c−a vµ ë chu«i cã mÆt c¾t h×nh
vu«ng ®Ó l¾p ch×a vÆn. Mòi r¨ng ®−îc ®ãng vµo lç khoan trong vÝt cÊy bÞ g·y.
Sau ®ã dïng ch×a vÆn quay mòi xo¸y r¨ng. Do ma s¸t gi÷a mòi r¨ng vµ vÝt cÊy
rÊt lín nªn khi quay ch×a vÆn vÝt cÊy bÞ g·y sÏ ®−îc th¸o ra ngoµi.
b. Dïng mòi chiÕt (h×nh 1.3.b) cã kÕt cÊu h×nh c«n víi gãc nghiªng nhá.
Trªn mÆt c«n cã xÎ çc r·nh tr¸i (gãc xo¾n b»ng 308). Mòi chiÕt ®−îc xo¸y

8
vµo lç khoan trong vÝt cÊy bÞ g·y, nhê c¹nh s¾c cña mòi chiÕt nªn khi xo¸y vÝt
cÊy ®−îc th¸o ra khái lç ren.
Còng cã thÓ khoan mét lç trong vÝt cÊy råi ®em ta r« ren, cã chiÒu ren
ng−îc víi chiÒu ren cña vÝt cÊy. Dïng mét bu l«ng cã ®−êng kÝnh ren t−¬ng
øng vÆn vµo lç ren võa gia c«ng cho tíi khi th¸o ®−îc vÝt cÊy ra ngoµi.
c. Dïng ®ai èc: ( h×nh 1.3.c) cã ®−êng kÝnh ren nhá h¬n so víi ®−êng
kÝnh ren cña vÝt cÊy, hµn ®Ýnh víi phÇn cßn l¹i cña vÝt cÊy. Dïng ch×a vÆn cã
kÝch th−íc t−¬ng øng. Quay ®ai èc nãi trªn cho tíi khi th¸o ®−îc vÝt cÊy ra
ngoµi.
H×nh 1.3: Çc ph−¬ng ph¸p th¸o vÝt
d. Dïng thanh thÐp (h×nh 1.3.d) Hµn ®Ýnh vµo phÇn låi cßn l¹i cña vÝt
cÊy bÞ g·y tr−íc ®ã ph¶i ®Æt 1vßng ®Öm ë bªn d−íi thanh thÐp ,quay thanh
thÐp nãi trªn, vÝt cÊy bÞ g·y sÏ ®−îc th¸o ra ngoµi.
NÕu kh«ng thÓ ¸p dông mét sè ph−¬ng ph¸p trªn ®Ó lÊy vÝt cÊy ta
khoan bá vµ sau ®ã tar« ren míi cã ®−êng kÝnh ren lín h¬n.
1.2.2. Th¸o khíp nèi trôc

9
¾ Th¸o khíp nèi trôc b»ng chèt: Dông cô ®Ó th¸o: Dïng ®ét, bóa ®Ó th¸o, lùc
t¸c dông ®óng t©m chèt, lùc t¸c dông võa ph¶i, tr¸nh lµm toÐt ®Çu chèt, sao
cho ®−êng kÝnh ®ét ph¶i nhá h¬n ®−êng kÝnh chèt mét Ýt. Sau khi ®ãng th× lÊy
chèt ra.
§èi víi chèt trô: Ta cã thÓ t¸c dông lùc vµo bÊt kú ®Çu nµo cña chèt.
§èi víi chèt c«n: Th× ta ph¶i t¸c dông lùc vµo ®Çu nhá cña chèt c«n, ë
khíp nèi lo¹i nµy ng−êi ta l¾p 2 chèt c«n ng−îc chiÒu nhau. Do vËy khi th¸o
xong chèt c«n thø nhÊt, ta t¸c dông vµo chèt c«n kia theo chiÒu ng−îc l¹i
(h×nh 1.4).
H×nh 1.4: Th¸o khíp nèi trôc b»ng chèt
¾ Th¸o khíp nèi trôc kiÓu vÊu:

Khíp nèi trôc kiÓu vÊu hay chÝnh lµ li hîp vÊu. Li hîp vÊu gåm nhiÒu
lo¹i: Li hîp r¨ng h×nh thang, h×nh vu«ng, h×nh ch÷ nhËt, h×nh tam gi¸c.. .
Li hîp vÊu gåm hai nöa 1 vµ 2. Nöa1 l¾p chÆt ë ®o¹n cuèi mét trôc b»ng
then cã vÝt hoÆc chèt ®Þnh vÞ, nöa 2 l¾p di tr−ît trªn ®o¹n cuèi cña trôc thø 2.
Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o chèt hoÆc vÝt ®Þnh vÞ cña nöa li hîp mét l¾p víi
trôc, sau ®ã th¸o trôc ra khái nöa li hîp 1. Cßn trôc cña li hîp 2 cã thÓ th¸o dÔ
dµng (H×nh 1.5).

10
2
1
H×nh 1.5: Li hîp vÊu
¾ Th¸o Li hîp ma s¸t c«n

§Æc ®iÓm cÊu t¹o cña ma s¸t c«n gåm 2 ®Üa ma s¸t 1vµ 2. §Üa c«n 1 chñ
®éng l¾p cè ®Þnh trªn trôc. §Üa c«n 2 bÞ ®éng l¾p di tr−ît theo chiÒu trôc, mÆt
lµm viÖc cña çc ®Üa lµ mÆt c«n, t¹o ra lùc ma s¸t ®Ó truyÒn m«men
xo¾n.(H×nh 1.6)
2 1
H×nh 1.6: Khíp li hîp c«n ma s¸t
Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o vÝt ®Þnh vÞ trªn ®Üa chñ ®éng, sau ®ã th¸o çc
trôc ra khái nöa chñ ®éng vµ bÞ ®éng.
§èi víi ®Üa c«n l¾p cè ®Þnh trªn trôc cã thÓ dïng vam, m¸y Ðp th¸o trôc
ra khái ®Üa c«n.
¾ Th¸o li hîp ma s¸t ®Üa.

11
Li hîp ma s¸t ®Üa gåm çc ®Üa chñ ®éng 3, l¾p vµo r·nh cña èng 4 ®−îc
l¾p cè ®Þnh trªn trôc dÉn 1. Xen gi÷a çc ®Üa 3 lµ ®Üa bÞ dÉn 2. Khi g¹t b¹c 6
sang ph¶i phÇn c«n ë ®Çu b¹c sÏ n©ng ®ßn bÈy 8 tú vµo vµ Ðp chÆt çc ®Üa 2,3
víi nhau .§ai èc 5 ®iÒu chØnh khe hë gi÷a çc ®Üa (H×nh 1.7)
H×nh 1.7: Khíp li hîp ma s¸t ®Üa
Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o chèt g¹t, trôc, th¸o èng dÉn sè 4, tiÕp ®ã dïng
®ét vµ bóa th¸o chèt cña ®ßn bÈy 8, th¸o ®ßn bÈy 8, th¸o ®Üa chñ ®éng, bÞ
®éng, th¸o ®ai èc 5 vµ th¸o b¹c g¹t 6.
1.2.3. Th¸o chi tiÕt l¾p chÆt ra khái trôc
§Ó th¸o çc chi tiÕt l¾p chÆt ra khái trôc nh− B¸nh r¨ng, nèi trôc, æ
l¨n...v.v
Ta th−êng dïng çc m¸y Ðp thuû lùc ®øng hoÆc ngang lùc ®øng hoÆc
ngang, khi Ðp çc chi tiÕt cã kÝch thø¬c kh¸c nhau cã thÓ dïng çc vßng ®Öm,
vßng ®ì ®Ó tr¸nh lµm s©y s¸t çc bÒ mÆt chi tiÕt vµ t¹o ®−îc diÖn tÝch mÆt tú
lín.
Khi kh«ng cã m¸y Ðp thuû lùc cã thÓ dïng çc vam th¸o cã 2 hoÆc 3 mãc
NÕu dïng vam ®Ó th¸o æ l¨n.
1.3. Röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt vµ côm m¸y
Çc chi tiÕt vµ côm m¸y võa th¸o ra ph¶i ®−îc chïi s¹ch mäi vÕt bÈn, dÇu
mì, ®¸nh s¹ch gØ, muéi than v.v...tr−íc khi ®em röa. Muéi than cã thÓ ®−îc
®¸nh s¹ch b»ng bµn ch¶i s¾t, dao c¹o hoÆc nhóng vµo dung dÞch gåm 24g xót

12
¨n da, 35g canxi cacbonnat, 1,5g n−íc thuû tinh, 25g xµ phßng láng. TÊt c¶
çc chÊt ®ã ®−îc hoµ trong 1 lÝt n−íc.
Çc chi tiÕt ®−îc ng©m trong bÓ chøa tõ 2÷3h. Dung dÞch ®−îc ®un nãng
®Õn 80÷900C ®Ó t¨ng ho¹t tÝnh. Sau khi lÊy çc chi tiÕt ë bÓ ra ®em tr¸ng qua
n−íc l¶ råi n−íc nãng.
Çnh röa s¹ch dÇu mì thuËn tiÖn nhÊt lµ dïng dÇu ho¶, x¨ng, dÇu ma dót.
DÇu háa, dÇu ma dót, x¨ng dÔ bèc h¬i vµ g©y ®éc h¹i cho ng−êi. V× vËy tèt
nhÊt lµ röa trong bÓ chuyªn ding (h×nh 1.8) vµ cã çc thiÕt bÞ b¶o hé lao ®éng
thÝch hîp.
H×nh 1.8: BÓ dÇu röa chi tiÕt m¸y
BÓ röa ®−îc hµn ®Ýnh vµo khung 1. Bªn trong bÓ cã gi¸ ®Ó chi tiÕt (kiÓu
m¾t ço) vµ l−íi läc. N¾p bæ ®−îc nèi b¶n lÒ cã g¾n hai vµnh h×nh qu¹t 4 vµ
liªn hÖ víi bµn ®¹p 6 b»ng xÝch 5. Khi ®¹p ch©n vµo bµn ®¹p 6 n¾p bÓ sÏ më ra
vµ ta co thÓ bá chi tiÕt vµo bÓ hoÆc lÊy ra mét çch tho¶I m¸i. Khi nhÊc ch©n
khái bµn ®¹p, n¾p bÓ tù ®éng ®ãng l¹i do trong l−îng b¶n th©n.

13
1.4. S¬ ®å tãm t¾t qu¸ tr×nh söa ch÷a m¸y

14

15
Ch−¬ng II : B¶o tr× s÷a ch÷a çc mèi ghÐp cè ®Þnh
2.1. Mèi ghÐp ren

2.1.1. C«ng dông, ph©n lo¹i
¾ C«ng dông:
- Ren tam gi¸c lµ lo¹i ren th«ng dông nhÊt, cã ®é kÝn khÝt cao, th−êng
®−îc sö dông trong çc kÕt cÊu ren vÝt, trong bu l«ng, ªcu, çc èng thñy lùc,
nót ren ë çc van tr−ît.
- Ren vu«ng vµ ren thang th−êng ®−îc dïng trong çc c¬ cÊu truyÒn
®éng nh− çc vÝt me hµnh tinh, vÝt bµn dao cña m¸y c«ng cô, vÝt n©ng cña
m¸y, vÝt me çi cña m¸y tiÖn ren, vÝt me t¶i, may Ðp, vÝt me trong ªt« nguéi…
- Ren r¨ng c−a th−êng dïng trong çc c¬ cÊu chÞu lùc lín theo mét
h−íng nh− m¸y nÐn d¹ng c¬ khÝ hay thñy lùc, çc lo¹i kÝch …
- Ren cung trßn th−êng ®−îc dïng trong çc mãc nèi toa tµu, nèi çc
®−êng èng n−íc lín…
¾ Ph©n lo¹i:
- C¨n cø theo h×nh d¹ng pr«fin th× ren ®−îc chia lµm nhiÒu lo¹i: ren tam
gi¸c, ren vu«ng, ren thang, ren r¨ng c−a, ren cung trßn, ren b¸n nguyÖt, ren
®Þnh vÞ, ren gãc vu«ng…., ®−îc thÓ hiÖn ë (h×nh 2.1).
- C¨n cø theo vÞ trÝ th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren ngoµi vµ ren trong.
- C¨n cø theo h−íng xo¾n th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren ph¶i vµ ren
tr¸i, nh− (h×nh 2.2) thÓ hiÖn. §Æt ®øng bul«ng, ren tõ tr¸i qua ph¶i lªn cao dÇn,
lµ ph¶i (®ai èc vÆn vµo theo chiÒu kim ®ång hå), ren tõ ph¶i qua tr¸i cao dÇn,
tøc lµ ren tr¸i (®ai èc vÆn vµo ng−îc chiÒu kim ®ång hå).
- C¨n cø theo sè ®Çu mèi th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren mét ®Çu mèi
vµ ren nhiÒu ®Çu mèi.
Ngoµi ren th−êng dïng ra ng−êi ta cßn ph©n lo¹i theo bÒ mÆt vµ theo
c«ng dông:

16
- C¨n cø theo h×nh d¹ng bÒ mÆt th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren trô vµ
ren c«n.
- C¨n cø theo c«ng dông th× ren ®−îc chia lµm ba lo¹i: ren l¾p siÕt, ren
truyÒn ®éng vµ ren chuyªn dïng.
- C¨n cø theo tiªu chuÈn th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren tiªu chuÈn vµ
ren kh«ng tiªu chuÈn.
- Theo hÖ thèng ren th× ren ®−îc chia lµm ba lo¹i: ren hÖ mÐt, ren hÖ anh
vµ ren èng (trô), ®−îc thÓ hiÖn ë (h×nh 2.3).
H×nh 2.1: Ren: a) Ren c«n; b) Ren trô;

c) Ren hÖ mÐt; d) Ren hÖ Anh; e) Ren èng (hÖ anh)

17
H×nh 2.2: Ph−¬ng ph¸p ph©n biÖt ren tr¸i, ren ph¶i.
H×nh 2.3: ThÓ hiÖn ren theo hÖ Anh vµ hÖ mÐt.

2.1.2. Çc d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp
Çc d¹ng h− háng th−êng gÆp nhÊt cña mèi ghÐp ren lµ:
- Mßn profin ren theo ®−êng kÝnh trung b×nh
- Gi¶m diÖn tÝch bÒ mÆt lµm viÖc cña ren (v× mßn).
- Th©n bul«ng bÞ gi·n v× biÕn d¹ng dÎo.
- Th©n bul«ng hoÆc vÝt cÊy bÞ uèn hoÆc bÞ ®øt.
- Çc vßng ren bÞ c¾t ®øt do lùc kÐo hoÆc nÐn däc trôc t¨ng ®ét ngét.
2.1.3. Çc biÖn ph¸p s÷a ch÷a çc lo¹i h− háng trªn

18
¾ Ren bÞ mßn ®øt hoÆc mÎ trªn bu l«ng hoÆc trôc cã ren.

- TiÖn hÕt ren cò råi c¾t ren míi cã kÝch th−íc nhá h¬n, lóc nµy ph¶i
thay thÕ ®ai èc míi. NÕu ren cò ®· ®−îc t«i cøng th× tr−íc khi tiÖn cÇn ñ.
- NÕu kh«ng cho phÐp gi¶m kÝch th−íc ren th× phôc håi b»ng çch hµn
®¾p hoÆc m¹ kim lo¹i hoÆc gia c«ng c¬.
¾ Ren bÞ mßn ®øt, vì hay mÎ, ë trong lç(trong th©n chi tiÕt m¸y).
- Söa tíikÝch th−íc söa ch÷a b»ng çch tiÖn, khoan hoÆc khoÐt hÕt ren
cò råi lµm l¹i ren míi cã kÝch th−íc lín h¬n lóc nµy ph¶i thay bu l«ng hoÆc vÝt
cÊy.
- §Ó söa ch÷a t¹m mèi ghÐp ren trong tr−êng hîp phøc t¹p ta cã thÓ
lµm bu l«ng hoÆc vÝt cÊy h¬i nhØnh h¬n lç cò ®Ó l¾p víi lç ren mßn. Khi cã dÞp
thuËn lîi ph¶i söa ch÷a chÝnh thøc ngay.
- Trong t−êng hîp lç ren ®−îc söa ch÷a b»ng chi tiÕt bæ sung: muèn
vËy ta khoÐt hoÆc khoan lç ren cã háng réng thªm 5-6 mm n÷a råi míi tiÖn
ren ë b¹c víi kÝch th−íc ren ban ®Çu.
¾ Th©n bu l«ng bÞ cong.
N¾n b»ng bµn Ðp kiÓu vÝt me hoÆc ªt« ®Ó tr¸nh h− h¹i ren. Khi n¾n ph¶i
dïng ®Öm mÒm ®Ó kÑp chÆt chi tiÕt.
Çc vÝt cÊy bÞ cong hoÆc ren háng ®Òu ®−îc thay míi mµ kh«ng söa ch÷a.
¾ BÞ çc chÊt bÈn cóa chÆt vµo r·nh then.
Dïng bµn ren, tar« hoÆc chi tiÕt l¾p ren víi nã ®Ó c¹y chÊt bÈn ë ren vµ “
n¾n l¹i ren”
¾ §Çu bu l«ng ®ai èc bÞ vì, mÐo “ chên” (kh«ng cã h×nh d¸ng s¸u c¹nh)
çc chi tiÕt kh¸c bÞ søt mÎ.
Dòa hµn ®¾p, råi gia c«ng c¬ hoÆc chØ gia c«ng c¬ råi dïng ch×a vÆn cã
ngµm hÑp h¬n vµ vÆn.
¾ Çc chi tiÕt ren bÞ nøt.
Hµn ®¾p hoÆc thay míi
¾ Ren mÐo v× xiÕt ®ai èc qu¶ t¶i.

19
Tuú theo ®é h− háng mµ ¸p dông mét trong çc biÖn ph¸p söa ch÷a ®·
nªu hoÆc thay míi.
¾ “ChÕt” ren (tøc ren bÞ chÆt cøng kh«ng vÆn ra ®−îc)
Ng©m trong x¨ng hoÆc dÇu ho¶ tõ vµi giê ®Õn vµi ngµy råi dïng ch×a vÆn
nèi víi çnh tay ®ßn mµ vÆn ra. VÆn ®−îc råi th× tuú theo h×nh d¹ng ren mµ
söa ch÷a.
2.2. Mèi ghÐp chªm
¾ C«ng dông:
Çc lo¹i chªm dïng ®Ó ghÐp chÆt dïng trong mèi ghÐp cè ®Þnh vµ chªm
dïng ®Ó ®iÒu chØnh khe hë trong mèi ghÐp ®éng, vÝ dô nh− chªm ë r·nh tr−ît
bµn dao m¸y TiÖn.
¾ Ph©n lo¹i :
- Chªm ghÐp chÆt
- Chªm ®iÒu chØnh cã khe hë.

Nh÷ng d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp chªm lµ :
- Chªm bÞ biÕn d¹ng vµ níi láng.
- Chªm vµ r·nh chªm bÞ mßn hoÆc søt mÎ.
- Çc chi tiÕt cña mèi ghÐp bÞ nøt.
- Çc chªm háng ®Òu thay thÕ chø kh«ng söa ch÷a.
- NÕu chªm bÞ biÕn d¹ng Ýt vµ níi láng, cã thÓ dïng t¹m b»ng çch ®ãng
chªm chÆt l¹i, nh−ng çch nµy chØ lµ t¹m thêi khi ch−a cã chªm thay ®æi. V×
hiÖn t−îng nµy chøng tá chªm kh«ng ®ñ ®é cøng cÇn thiÕt nÕu dïng l¹i ch¾c
ch¾n sÏ l¹i bÞ biÕn d¹ng vµ níi láng ra.
- Çc r·nh chªm bÞ mßn hoÆc søt mÎ ®−îc ra c«ng réng ra hoÆc l¾p chªm
míi hoÆc hµn liÒn råi gia c«ng r·nh míi cã kÝch th−íc ban ®Çu.

20
- Çc chi tiÕt cña mèi ghÐp bÞ nøt tuú t×nh tr¹ng sÏ hµn phôc håi hoÆc thay
míi.
2.3. Mèi ghÐp then
¾ C«ng dông: th−êng dïng ®Ó l¾p çc chi tiÕt m¸y truyÒn m« men xo¾n nh−:
b¸nh r¨ng, b¸nh ®ai, ®Üa xÝch... víi trôc. Nã ®−îc dïng réng r·i v× cÊu t¹o ®¬n
gi¶n, ch¾c ch¾n, dÔ th¸o l¾p, gi¸ thµnh h¹...
¾ Ph©n lo¹i: Chia ra lµm hai lo¹i
- Then l¾p láng: Then b»ng, then b¸n nguyÖt, then dÉn h−íng.
- Then ghÐp c¨ng: then v¸t, then tiÕp tuyÕn,...
Mèi ghÐp then b»ng truyÒn m« men xo¾n chñ yªó nhê 2 mÆt bªn cña
then, trong qu¸ tr×nh lµm viÖc mèi ghÐp then b»ng th−êng ph¶i chÞu t¶i träng
®ét ngét (khi b¾t ®Çu truyÒn chuyÓn ®éng). Do ®ã, mèi ghÐp th−êng cã d¹ng
háng nh−:
- R·nh then trªn may¬ vµ trªn trôc bÞ nong réng, biÓu hiÖn lµm mèi ghÐp then
lµm viÖc cã ®é r¬.
- Khi chÞu t¶i träng ®ét ngét hoÆc khi bÞ qu¸ t¶i mèi ghÐp then cã thÓ bÞ c¾t
®øt (biÕt con then). HËu qu¶ lµ mèi ghÐp kh«ng truyÒn ®−îc chuyÓn ®éng.
- Tr−êng hîp r·nh then trªn may ¬ hoÆc trªn trôc bÞ nong réng:
Söa l¹i r·nh then trªn trôc tíi kÝch th−¬c s÷a ch÷a sau ®ã lµm l¹i con then
míi. Chó ý: khi lµm l¹i con then míi cÇn chän ®óng vËt liªuô t−¬ng thÝch ®Ó
cã thÓ ®¶m b¶o ®−îc çc yªu cÇu cña mèi ghÐp.
Trong t−êng hîp r·nh then trªn trôc hoÆc trªn may¬ bÞ nong qu¸ réng th×
chóng ta cã thÓ gia c«ng l¹i r·nh then míi, khi gia c«ng cÇn chó ý quay trôc
(may ¬) ®i mét gãc 900, 1350 hoÆc 1800 vµ gia c«ng r·nh then míi t¹i vÞ trÝ
®ã.
- Tr−êng hîp con then bÞ c¾t ®øt:

21
Trong tr−êng hîp nµy chóng ta xö lý rÊt ®¬n gi¶n theo çch sau: lÊy phÇn
then bÞ c¾t ®øt trªn trôc vµ may ¬ ra sau ®ã gia c«ng l¹i con then míi. Chó ý:
Khi lµm l¹i con then míi cÇn chän ®óng vËt liÖu t−¬ng thÝch ®Ó cã thÓ ®¶m
b¶o ®−îc ®óng yªu cÇu cña mèi ghÐp.
2.4. Mèi ghÐp then hoa
¾ C«ng dông: th−êng dïng ®Ó l¾p çc chi tiÕt m¸y truyÒn m« men xo¾n, ®¶m
b¶o mèi ghÐp ®−îc ®ång t©m h¬n vµ dÔ di tr−ît çc chi tiÕt kh¸c trªn trôc.
¾Ph©n lo¹i:
- Theo ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña mèi ghÐp then hoa cã thÓ chia ra lµm 2 lo¹i :
+ GhÐp cè ®Þnh: Trong ®ã moay¬ ®−îc cè ®Þnh trªn trôc.
+ GhÐp di ®éng: Moay¬ cã thÓ tr−ît däc trôc.
- Theo d¹ng r¨ng th× cã 3 lo¹i :
+ Then hoa r¨ng ch÷ nhËt: Lo¹i nµy dïng kh¸ phæ biÕn trong ngµnh c¬
khÝ chÕ t¹o m¸y.
+ Then hoa r¨ng tam gi¸c: Dïng truyÒn m«men kh«ng lín, th−êng ¸p
dông cho mèi ghÐp cè ®Þnh.
+ Then hoa r¨ng th©n khai: Lo¹i nµy truyÒn m«men xo¾n lín, gi¶m
®−îc øng suÊt tËp ë ch©n then do cã biÕn d¹ng th©n khai.
- Theo çch ®Þnh t©m khi ghÐp chia ra:
+ §Þnh t©m theo ®−êng kÝnh ngoµi: Dïng khi moay¬ kh«ng nhiÖt
luyÖn vµ ®¶m b¶o ®é ®ång t©m cao.
+ §Þnh t©m theo ®−êng kÝnh trong: Dïng mèi ghÐp cÇn cã ®é ®ång
t©m cao.
+ §Þnh t©m theo c¹nh bªn: Kh«ng ®¶m b¶o ®é ®ång t©m nh−ng lùc
ph©n bè ®Òu trªn r¨ng, nªn dïng trong tr−êng hîp truyÒn m«men xo¾n lín.
Nh÷ng h− háng cña mèi ghÐp then hoa th−êng gÆp lµ:
- Mßn then trong trôc vµ r·nh then trong lç.

22
- DËp, vì, søt mÎ then hoa.

- S©y s¸t hoÆc trãc bÒ mÆt lµm viÖc cña then hoa do t¸c dông cña t¶i träng
®éng
- NÕu then hoa vµ r·nh then mßn Ýt mµ mèi ghÐp ®Þnh t©m theo ®−êng kÝnh
trong cña trôc th× çch s÷a ch÷a tèt nhÊt lµ söa lç then hoa tíi kÝch th−íc söa
ch÷a vµ t¨ng kÝch th−íc then hoa trªn trôc b»ng çch sÊn tõng then mét theo
chiÒu däc then.
- NÕu then hoa vµ r·nh then mßn Ýt mµ mèi ghÐp ®Þnh t©m theo ®−êng kÝnh
ngoµi cña trôc th× söa ch÷a nh− sau : Söa ch÷a then hoa tíi kÝch th−íc söa
ch÷a
Vµ n©ng ®−êng kÝnh ®−êng kÝnh ngoµi ®Ó çc r·nh then hÑp l¹i phï hîp víi
kÝch th−íc s÷a ch÷a cña chiÒu réng then hoa trªn trôc.
- NÕu then hoa vµ r·nh then hoa mßn nhiÒu nh−ng ch−a qu¸ 20-25 % chiÒu
réng then thi gia c«ng lç then hoa ®Õn kÝch th−íc söa ch÷a, hµn ®¾p trôc then
hoa råi gia c«ng theo kÝch th−íc lç then hoa.
- NÕu then hoa vµ r·nh then hoa mßn nhiÒu qu¸ 20-25 % chiÒu réng then th×
ta hµn ®¾p toµn bé r·nh then råi gia c«ng r·nh then míi.
+ L−u ý : Nh÷ng chi tiÕt phøc t¹p gia c«ng khã kh¨n vµ ®¾t tiÒn, nÕu cßn kh¶
n¨ng lµm viÖc, chØ cã mét phÇn then hoa bÞ háng mµ viÖc hµn ®¾p ¶nh h−ëng
®Õn ®é chÝnh x¸c cña chi tiÕt v× vËy ta ph¶i thay phÇn trôc cã then hoa.

23
Ch−¬ng III: B¶o tr× söa ch÷a trôc t©m vμ trôc truyÒn
Trong söa ch÷a çc trôc t©m vµ trôc truyÒn chóng ta ph©n trôc lµm ba
lo¹i: trôc tr¬n, trôc bËc vµ trôc then hoa. Khi n¾n çc trôc cong, ta cßn ph©n
thµnh trôc cøng vµ trôc mÒm. Trôc mÒm lµ trôc cã chiÒu dµi gÊp 5 lÇn ®−êng
kÝnh trë lªn.
Tuy vËy ®èi víi tõng trôc cô thÓ trong söa ch÷a còng cã thÓ ph©n lo¹i
kh¸c víi chÕ t¹o trôc míi.
KÕt cÊu cña trôc t©m, trôc truyÒn c¬ b¶n gièng nhau vµ ®Òu dïng ®Ó ®ì
çc chi tiÕt quay. Chóng chØ kh¸c nhau ë chç: Trôc truyÒn ngoµi chÞu m«men
xo¾n vµ th−êng quay cïng víi çc chi tiÕt l¾p trªn nã, cßn trôc t©m th−êng
®øng yªn vµ chØ chÞu m«men uèn th«i.
Nh÷ng h− háng th−êng gÆp cña hai lo¹i trôc nµy lµ:
- Mßn ngçng trôcvµ mÊt ®é nh½n bÒ mÆt cÇn thiÕt.
- BÞ xo¾n lµm mÊt ®é chÝnh x¸c vÞ trÝ t−¬ng quan gi÷a çc bé phËn
cña trôc (vÞ trÝ gi÷a çc r·nh then víi nhau …).
- BÞ uèn.
- BÞ nøt hoÆc gÉy.
3.1. Trôc bÞ mßn ngâng vµ mÊt ®é nh½n cÇn thiÕt
3.1.1. Söa ch÷a ngâng trôc tíi kÝch th−íc söa ch÷a nhá h¬n kÝch th−íc ban
®Çu
Ph−¬ng ph¸p nµy th−êng ¸p dông cho çc ngâng trôc lµm viÖc trong æ
tr−ît babit hoÆc nh÷ng æ tr−ît sÏ ®−îc tr¸ng l¹i hoÆc thay míi khi söa ch÷a
®ång thêi víi trôc.
- NÕu ngâng trôc mßn ch−a tíi 0,2- 0,3 mm chØ viÖc mµi ®¹t ®é c«n, ®é «
van vµ ®é nh½n bÒ mÆt cÇn thiÕt.
- NÕu ®é mßn lín h¬n th× ®em tiÖn. Sau ®ã mµi l¹i cho phÐp gi¶m ®−êng
kÝnh trôc kh«ng qu¸ 5%.

24
3.1.2. Phôc håi ngâng trôc tíi kÝch th−íc ban ®Çu
Ph−¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho ngâng trôc l¾p víi æ l¨n.
- NÕu ngâng trôc mßn Ýt ta m¹ Cr«m (chiÒu dµy líp m¹ Cr«m chØ tíi vµi
tr¨m μm) råi mµi.
- NÕu mßn nhiÒu th× m¹ thÐp, phun thÐp, hµn ®iÖn hå quang rung sau ®ã
tiÖn råi mµi (chó ý ph¶i ñ tr−íc khi mµi).
3.1.3. Söa ch÷a b»ng b¹c Ðp trung gian
Tr−êng hîp ngâng trôc bÞ mßn nhiÒu cßn cã thÓ dïng b¹c söa ch÷a Ðp
vµo trôc cò (l¾p chÆ) råi gia c«ng b¹c nµy ®¹t kÝch th−íc vµ ®é nh½n bÒ mÆt
cÇn thiÕt.
Trôc
B¹c
H×nh 3.1: Phôc håi trôc mßn b»ng çch Ðp b¹c trung gian
3.2. Trôc bÞ biÕn d¹ng xo¾n
- ChØ trôc truyÒn míi cã d¹ng sai háng nµy. Tr−íc tiªn ph¶i kiÓm tra, x¸c
®Þnh chÝnh x¸c ®é sai lÖch vÒ xo¾n cña trôc råi ®−a lªn ®å g¸ chuyªn dïng vµ
xo¾n trôc theo chiÒu ng−îc l¹i.
- Khi thao t¸c ph¶i tiÕn hµnh tõ tõ ®Ó lùc xo¾n truyÒn ®Õn toµn bé trôc,
tr¸nh kh«ng ph¸ huû çc cø tú dïng ®Ó xo¾n trôc (th−êng lµ r·nh then).
- Sau khi n¾n ph¶i nung nãng trôc tíi nhiÖt ®é ram thÊp, gi÷ ë nhiÖt ®é
nµy 3÷ 4 giê råi lµm nguéi chËm (vÝ dô nguéi trong kh«ng khÝ tÜnh). Sau khi
nhiÖt luyÖn, nÕu trôc vÉn kh«ng bÞ xo¾n trë l¹i th× kÕt qu¶ nµy sÏ ®−îc duy tr×
l©u dµi.

25
3.3. Trôc bÞ cong

Söa ch÷a b»ng çch n¾n hoÆc nung nãng côc bé:
¾ N¾n trôc (ph−¬ng ph¸p c¬ khÝ): cã thÓ n¾n ë tr¹ng th¸i nguéi hoÆc nãng.
§èi víi trôc mÒm hoÆc trôc cã ®−êng kÝnh nhá h¬n 50mm ®Òu ®−îc n¾n
nguéi. ChØ cã nh÷ng trôc cã ®−êng kÝnh lín h¬n 50mm vµ bÞ cong nhiÒu míi
n¾n nãng; khi n¾n nãng cÇn ph¶i nung trôc ®Õn nghiÖt ®é rÌn (150÷450 0C).
Cã thÓ n¾n trªn çc m¸y Ðp vÝt hoÆc m¸y Ðp thuû lùc.
M¸y Ðp
H×nh 3.2: N¾n trôc
¾ Ph−¬ng ph¸p nung nãng côc bé: ¸p dông cho trôc cã ®−êng kÝnh lín h¬n
50mm.
H×nh 3.3: Nung nãng côc bé
3.4. Trôc bÞ nøt hoÆc gÉy

Nh÷ng trôc kh«ng quan träng nÕu bÞ nøt vì nhá th× hµn v¸, nÕu nøt vì
lín hoÆc gÉy cã thÓ hµn nèi hai phÇn trôc víi nhau.

26
3.4.1. Hµn
Trªn trôc ë chç nøt hoÆc g·y t¹o 2 mÆt c«n ®èi ®Ønh nhau, gãc ë ®Ønh
900 , khoan lç Φ5 ÷ Φ10 l¾p chèt ghÐp s¬ bé kiÓm tra ®é ®ång t©m. Sau ®ã
hµn tõ tõ võa hµn võa xoay trôc, sau khi hµn th−êng hoa chç hµn ë nhiÖt ®é
8500C.
H×nh 3.4: Phôc håi trôc gÉy hoÆc nøt nghiªm träng
3.4.2. Nèi trôc

Nh÷ng trôc bÞ nøt, g·y kÌm theo søt mÏ nÕu nèi nh− h×nh 3.4 sÏ bÞ hôt
chiÒu dµi th× cã thÓ nèi nh− h×nh 3.5, tøc lµ thªm mét ®o¹n phô thªm ®Ó b¶o
chiÒu dµi ban ®Çu cña trôc söa ch÷a. Sau khi hµn nÕu trôc bÞ cong th× ph¶i n¾n
söa, ®ång thêi ph¶i ñ ®Ó khö øng suÊt d− råi gia c«ng ®Ó ®¹t ®é chÝnh x¸c vµ
®é nh½n bÒ mÆt cÇn thiÕt.
H×nh 3.5: Phôc håi trôc gÉy cã ®o¹n nèi thªm

27
Ch−¬ng IV: b¶o tr× söa ch÷a trôc chÝnh
4.1. KÕt cÊu cña trôc chÝnh vµ çc d¹ng háng th−êng gÆp
4.1.1. KÕt cÊu cña trôc chÝnh
Trôc chÝnh lµ mét trong nh÷ng chi tiÕt quan träng nhÊt cña çc m¸y c¾t
kim lo¹i. ë m¸y tiÖn, trôc chÝnh l¾p trùc tiÕp víi çc chi tiÕt gia c«ng. ë m¸y
phay, khoan, doa, mµi, ®¸nh bãng... trôc chÝnh mang cô c¾t vµ quay cïng víi
chóng. V× vËy ®é chÝnh x¸c, ®é cøng v÷ng vµ ®é æn ®Þnh chuyÓn ®éng cña
trôc chÝnh cã ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm gia c«ng trªn
m¸y.
Trong ®a sè çc m¸y c¾t kim lo¹i, trôc chÝnh lµ chi tiÕt gia c«ng rÊt phøc
t¹p vµ ®¾t tiÒn. V× vËy khi söa ch÷a m¸y ng−êi ta hÕt søc tr¸nh thay trôc chÝnh
mµ t×m çch phôc håi nã.
§Ó söa ch÷a tèt, cÇn n¾m v÷ng nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña cÊu t¹o trôc
chÝnh.
H×nh 4.1 nªu cÊu t¹o trôc chÝnh cña ç lo¹i m¸y tiÖn th«ng dông chÝnh
x¸c th−êng. Ngâng sau vµ ngong tr−íc ®Ó l¾p æ trôc
H×nh 4.1: Trôc chÝnh cña çc lo¹i m¸y tiÖn chÝnh x¸c th−êng
1.Ngâng sau. 2. Th©n trôc; 3. NGâng tr−íc;
4. MÆt ®Þnh vÞ ®Ó l¾p m©m cÆp; 5. Lç c«n; 6. Ren ®Ó kÑp m©m cÆp
4.1.2. Çc d¹ng háng hãc th−êng gÆp

Nh÷ng bé phËn cã thÓ h− háng cña çc lo¹i trôc chÝnh lµ:
- Ngâng trôc l¾p æ
- Lç c«n

28
- Ren vµ then hoa

- Ngâng c«n
- Lç ®ãng chªm
4.2. Söa ngâng l¾p æ trôc
4.2.1. Çc d¹ng háng hãc cña ngâng trôc
Th−êng ngâng trôc h− háng v× mßn.
4.2.2. Ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc
- NÕu mßn Ýt < 0,02mm cã thÓ mµi trªn m¸y tiÖn b»ng kÑp gç víi bét mµi
nh·o.
- NÕu mßn qu¸ 0,02mm th× mµivíi kÝch th−íc sña ch÷a sau khi mµi ph¶i
kiÓm tra ®é cøng xem cßn cã líp thÊm than hoÆc t«i cøng. Kh«ng nÕu mµimÊt
líp cøng ph¶i nhiÖt luyÖn hoÆc hãa nhiÖt luyÖn l¹i. Khi gia c«ng ngâng trôc
®¹t tíi kÝch th−íc s÷a ch÷a ph¶i thay bËc lãt æ trôc.
- NÕu ngâng trôc mßn tíi 0,1 mm th× m¹ cr«m phun kim lo¹i hoÆc hµn hå
quang. Ph¶i ®¾p ®ñ c¶ l−îng d− gia c«ng v× sau khi tiÖn vµ mµi ph¶i ®¹t ®−îc
cña chi tiÕt.
- NÕu ngâng trôc mßn nhiÒu th× cã thÓ tiÖn nhá ®i råi Ðp b¹c söa ch÷a
gièng nh− mét biÖn ph¸p phôc håi trôc t©m, trôc truyÒn. Nguyªn c«ng cuèi
cïng trong söa ch÷a ngâng trôc l¾p víi æ lµ ®¸nh bãng nh− sau: L¾p trôc lªn
çc mòi t©m, tèc ®é, quay cña trôc kho¶ng 50-70m/phót, ®¸ ®¸nh bãng lµ mét
miÕng gang peclit h¹t nhá cã b«i bét mµi nh·o ®Ó ®¸nh bãng ngâng trôc. Khi
thao t¸c tay cÇm miÕng gang ¸p nhÑ mÆt cã bét mµi vµo ngâng trôc vµ ®−a ®i
®−a l¹i theo chiÒu dµi ngâng trôc kho¶ng 3-5 phót. Trong qu¸ tr×nh ®¸nh bãng
ngâng trôc thØnh tho¶ng l¹i röa bét mµi dÝnh vµo ngâng trôc vµ miÕng gang
b»ng x¨ng, b«i líp bét mµi míi vµo miÕng gang vµ tiÕp tôc c«ng viÖc. §Õn khi
bÒ mÆt ngâng trôc bãng nh− g−¬ng th× ®−îc.

29
4.3. Söa ch÷a lç c«n

4.3.1. Çc d¹ng háng hãc cña lç c«n
Lç c«n cña trôc chÝnh çc m¸y c¾t kim lo¹i th−êng bÞ háng v× mßn. KiÓm
tra ®é mßn b»ng çc vÕt s¬n tiÕp xóc gi÷a lç víi calip c«n.
NÕu lç mßn Ýt cã thÓ ®−a lªn m¸y mµi trßn trong ®Ó söa ch÷a, khi ®ã ®Æt
ngâng tr−íc cña trôc chÝnh cã lç c«n cÇn mµi lªn gi¸ ®ì chuyªn dïng (luynet),
®Çu sau trong m©m cÆp m¸y mµi. Sai sè g¸ ®Æt cho phÐp lµ 0,005 mm. Khi mµi
chó ý ®¶m b¶o ®é c«n ban ®Çu. NÕu ®é c«n cÇn mµi lµ cña trôc chÝnh m¸y tiÖn
cã thÓ ®Ó nguyªn trôc trªn m¸y ë d¹ng l¾p, dïng ®å g¸ mµi kÑp trªn bµn giao
®Ó mµi lç c«n.
NÕu lç c«n trôc chÝnh mßn nhiÒu th× cã thÓ phôc håi b»ng çch Ðp b¹c söa
ch÷a nh− sau:
H×nh 4.2: phôc håi lç c«n cña trôc chÝnh b»ng b¹c bæ
TiÖn s½n mét b¹c c«n b»ng thÐp cacbon thÊp ( chi tiÕt 2 trong h×nh 4.2)
dµy 4-5mm, cã kÝch th−íc phï hîp ®Ó Ðp vµo lç c«n trôc chÝnh sau nµy. §Ó
®¶m b¶o ®ång t©m gi÷a ®−êng t©m lç c«n sau khi söa ch÷a víi ®−êng t©m trôc
chÝnh, cÇn ®Ó nguyªn trôc chÝnh l¾p trªn m¸y (nÕu lµ söa ch÷a trôc c«n trªn
trôc chÝnh m¸y tiÖn) mµ tiÖn lç c«n theo ®−êng kÝnh ngoµi cña b¹c 2 sao
chochiÒu dµi cña b¹c khi l¾p khÝt vµo lç c«n ®· tiÖn cña trôc chÝnh, lóc ch−a

30
Ðp chÆt th× ®Çu b¹c thß ra ngoµi mÆt ®Çu trôc chÝnh 5mm. ThÊm than lç b¹c
s©u 0,5-8mm, t«i ®Õn HRC58-60, tÈy s¹ch gØ s¾t vµ çc chÊt bÈn b¸m ë b¹c
b«i mì mÆt ngoµi b¹c vµ ®Æt nã vµo lç c«n trôc chÝnh. Dïng mét ®å v¸ kiÓu
trôc hót ®Ó Ðp chÆt b¹c vµo lç c«n trôc chÝnh. Sau khi Ðp, mµi lç b¹c ®Ó ®¹t ®é
nh½n vµ ®é chÝnh x¸c yªu cÇu.
4.4. Söa ch÷a ren vµ lç then
4.4.1. Çc d¹ng háng hãc cña ren vµ lç then
D¹ng háng c¬ b¶n cña ren vµ lç then lµ ren bÞ mßn, lç then bÞ hoÆc søt
mÎ.
¾ §èi víi ren cña trôc chÝnh bÞ mßn ®−îc söa ch÷a b»ng m¹ ®iÖn, hµn l¾p
hoÆc hµn hå quang rung råi gia c«ng c¬ ®¹t kÝch th−íc ban ®Çu. NÕu c¾t ren
míi víi kÝch th−íc nhá ®i th× ph¶i thay ®Üa b¾t m©m cÆp vÆn vµo ren nµy, çch
nµy rÊt Ýt dïng v× kÝch th−íc phÇn trë nªn kh«ng tiªu chuÈn.
¾ §èi víi r·nh then:
- NÕu mßn Ýt hoÆc søt mÎ th× hµn ®¾p nh÷ng chç søt mÎ råi gia c«ng ®¹t
kÝch th−íc ban ®Çu. Nh÷ng r·nh then bÞ háng nÆng th× kh«ng söa ch÷a mµ hµn
®¾p råi lµm r·nh then míi ë vÞ trÝ kh¸c çch r·nh cò 900, 1350, 1800 theo chu
vi nÕu kÕt cÊu cho phÐp.
- NÕu hµn ®¾p mµ sî vªnh th× cã thÓ Ðp mét ®Öm thÐp vµo r·nh cò råi hµn
liÒn hoÆc b¾t chÆt b¨ng vÝt.
¾ §èi víi then hoa:
- NÕu mèi ghÐp then vµ then hoa mßn hÕt mµ mèi ghÐp ®Þnh t©m theo
®−êng bªn trong cña trôc th× çch söa ch÷a tèt nhÊt lµ: söa lç then hoa tíi kÝch
th−íc söa ch÷a vµ t¨ng kÝch th−íc then hoa trªn trôc theo kÝch th−íc cña r·nh
then lç sau khi söa ch÷a nÕu then vµ r·nh then ®· t«i cøng th× ph¶i ñ tr−íc khi
söa ch÷a.
- Lµm t¨ng kÝch th−íc then hoa trªn trôc b»ng çch xÊn tõng then mét
theo chiÒu däc däc then, xÊn then hoa lµ dïng mét ®Üa b»ng thÐp lµm h»n

31
thµnh vÕt trªn bÒ mÆt däc theo then hoa (bÒ mÆt then hoa theo ®−êng kÝnh
ngoµi). Sau khi xÊn kim lo¹i cña then ®−îc dån sang hai bªn lµm t¨ng chiÒu
réng vµ ®−êng kÝnh trong cña then. Ta xÊn tõng then tíi khi chiÒu réng cña
then tíi khi chiÒu réng cña then t¨ng tíi kÝch th−íc v−ît qu¸ chiÒu réng cña
r·nh ë lç. Sau khi söa ch÷a mét l−îng d− ®ñ ®Ó gia c«ng (0.1÷ 0,2) mm th×
sang then kh¸c, cø tiÕp tôc nh− thÕ ®Õn hÕt. Sau ®ã gia c«ng l¹i vµ nhiÖt luyÖn
®Ó ®¹t ®é cøng ban ®Çu.
- NÕu r·nh then vµ then hoa mßn Ýt ®èi víi mèi ghÐp ®Þnh t©n theo ®−êng
kÝnh ngoµi cña trôc th× söa ch÷a nh− sau: Söa ch÷a trôc then hoa tíi kÝch th−íc
söa ch÷a vµ n©ng ®−êng kÝnh ngoµi cña lç then hoa ®Ó çc r·nh then hÑp l¹i
phï hîp víi kÝch th−íc söa ch÷a cña chiÒu réng then trªn trôc. Sau ®ã söa l¹i
chiÒu réng r·nh vµ ®−êng kÝnh ngoµi cña lç then hoa (may ¬).
- NÕu r·nh then vµ then hoa mßn nhiÒu th× hµn l¾p råi gia c«ng c¬ theo
kÝch th−íc söa ch÷a (ban ®Çu).
Chó ý: Nh÷ng mèi ghÐp ren vµ then trªn trôc chÝnh rÊt chÝnh x¸c vµ trôc
chÝnh lµ chi tiÕt quan träng kh«ng nªn v× söa ch÷a ren, then hoa vµ r·nh then
mµ lµm ¶nh h−ëng tíi ®é chÝnh x¸c cña toµn trôc.
4.5. Söa ch÷a lç ®ãng chªm
4.5.1. Çc d¹ng háng hãc cña lç ®ãng chªm
Lç ®ãng chªm ®Ó th¸o dông cô c¾t (mòi khoan) ë trôc chÝnh m¸y khoan
còng hay háng bÞ mßn.
C«ng nghÖ söa ch÷a nh− sau
H×nh 4.3: Söa ch÷a lç ®ãng chªm

32
Gia c«ng réng lç ®ã thµnh h×nh ch÷ nhËt trªn m¸y xäc ®Ó chuÈn bÞ Ðp b¹c
bæ sung vµo. Theo kÝch lç võa gia c«ng vµ ®−êng kÝnh trôc chÝnh, chÕ t¹o mét
b¹c ®Ó ®Õn l−îng d− mµi vµ ®é d«i l¾p ghÐp, v¸t bèn gãc b¹c ®Ó khái cÊn vµo
bèn gãc lç khi l¾p; t«i ®é b¹c ®Õn ®é cøng HRC55- 62 råi mµi bèn mÆt ngoµi
sÏ l¾p vµo lç. Cuèi cïng, nung nãng trôc chÝnh vµ Ðp b¹c vµo lç ch÷ nhËt võa
gia c«ng cña trôc.
4.6. Söa ch÷a ngâng c«n
NhiÒu lo¹i trôc l¾p ghÐp víi çc chi tiÕt ®èi tiÕp b»ng ngâng c«n cã then
(th−êng lµ then b¸n nguyÖt). Hai lo¹i trong sè çc ngâng c«n ®ã ®−îc giíi
thiÖu trªn h×nh 4.4. §ã lµ kÕt cÊu ®Çu tr−íc cña trôc chÝnh m¸y mµi, mµi dïng
®Ó l¾p víi may ¬ cña chi tiÕt ®èi tiÕp nh− Ých kÑp ®¸ mµi, b¹c, m©m cÆp .v.v...
H×nh 4.4: Ngâng c«n trôc chÝnh
4.6.1. Çc d¹ng háng hãc cña ngâng c«n

Çc d¹ng háng cña ngâng c«n th−êng lµ:
- Mßn mÆt c«n l¾p ghÐp trªn trôc vµ trªn lç lµm chi tiÕt bÞ láng chiÒu trôc, do
®ã còng bÞ láng h−íng t©m.
- Mßn vµ chÌn dËp r·nh then, ë trôc vµ lç.
- ChÌn dËp vµ c¾t ®øt then.
- Mßn vµ ph¸ huû ren.
ë ®©y ta chØ nghiªn cøu ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc d¹ng háng mßn mÆt c«n
(cßn çch kh¾c phôc d¹ng háng nh−: Mßn vµ chÌn dËp r·nh then, ë trôc vµ lç;
ChÌn dËp vµ c¾t ®øt then; Mßn vµ ph¸ huû ren t−¬ng tù nh− æ çc phÇn tr−íc).

33
- Khi mèi ghÐp bÞ láng v× bÞ mßm mÆt c«n, cã thÓ kh¾c phôc b»ng çch
c¾t bít mÆt ®Çu phÇn c«n trªn trôc (h×nh 4.5) ®Ó 1 tú ®−îc vµo chi tiÕt 2 trªn
l¾p.
H×nh 4.5: Söa mèi ghÐp trªn ngâng c«n

- Khi kh«ng cho phÐp chi tiÕt dÞch chuyÓn chiÒu trôc, cÇn phôc håi çc mÆt
c«n víi kÝch th−íc ban ®Çu tøc lµ ph¶i söa c¶ lç vµ trôc: lç ®−îc phôc håi b¨ng
çch l¾p b¹c söa ch÷a, chån hoÆc hµn ®¾p gia c«ng c¬: trôc ®−îc m¹ cr«m
hoÆc hµn ®¾p hoÆc gia c«ng c¬, nÕu mßn qua ta thay trôc míi.

34
Ch−¬ng V: B¶o tr× söa ch÷a trôc æ

5.1. Söa ch÷a æ l¨n
5.1.1. §Æc ®iÓm l¾p ghÐp
æ l¨n ®−îc l¾p ghÐp víi bé phËn m¸y theo ®−êng kÝnh trong- d ( l¾p víi
trôc) vµ kÝch th−íc ngoµi cña vßng ngoµi-D ( l¾p víi vá hép), æ dïng ®Ó ®ì
trôc vµ lµm cho trôc chuyÓn ®éng nhÑ nhµng b»ng çc con l¨n.
5.1.2. Çc d¹ng háng, nguyªn nh©n vµ ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc
D¹ng háng Nguyªn nh©n BiÖn ph¸p kh¾c phôc

Khe hë h−íng Mßn çc chi tiÕt cña æ §iÒu chØnh cho khe hë nhá
kÝnh vµ chiÒu trôc ®i. Sau khi ®iÒu chØnh ®èi
qu¸ lín. víi çc æ bi b×nh th−êng,
cho phÐp khe hë v−ît qu¸
trÞ sè ban ®Çu 3-4 lÇn. NÕu
khe hë lín qu¸ th× thay æ
Cã cÆn ®en tõ æ Kh«ng ®ñ dÇu mì b«i Röa, b«i tr¬n vµ kiÓm tra
lät ra ngoµi tr¬n, æ nãng qu¸ khe hë, nÕu kh«ng ®¹t yªu
cÇu kü thuËt th× thay
DÇu tõ æ lät ra cã VËt liÖu cña çc chi tiÕt æ Thay míi
lÉn mÆt s¾t kim bÞ mßn nªn líp bÒ mÆt çc
lo¹i, æ lµm viÖc cã vµnh æ vµ bi bÞ trãc
tiÕng ån
VÒ mÆt lµm viÖc æ lµm viÖc qu¸ t¶i, l¾p Thay æ. NÕu vÕt x−íc ë
cña çc chi tiÕt æ ghÐp chÆt qu¸ chÕ ®é vµnh æ däc theo chiÒu l¨n
bÞ nøt, x−íc, vì th«ng th−êng; cã vËt l¹ lät cña bi th× cã thÓ dïng l¹i
vµo æ v× lãt kÝn kh«ng tèt ®−îc
Háng vßng çch Kh«ng ®ñ dÇu mì b«i tr¬n Söa vßng çch. NÕu kh«ng
®−îc th× thay æ

35
Çc bÒ mÆt lµm Cã h¬i Èm, n−íc, a xÝt, lät Lau chïi hÕt vÕt han gØ,
viÖc bÞ han gØ vµo æ hoÆc dÇn mì b«i kiÓm tra dÇu mì b«i tr¬n.
tr¬n kh«ng tèt NÕu gØ nÆng th× thay æ
æ bÞ kÑt, quay Cã vËt l¹ chui vµo æ v× Lau ch×u, b«i tr¬n ®Çy ®ñ
b¨ng tay thÊy “phít” lãt kÝn bÞ háng, thay phít. NÕu çc vßng æ
nÆng thiÕu dÇu mì b«i tr¬n. mßn nhiÒu th× thay
Khe hë l¾p r¸p Mßn ngâng trôc, lç th©n Söa ch÷a ngâng trôc vµ lç
gi÷a æ víi trôc vµ m¸y hoÆc çc vßng æ. th©n m¸y. NÕu çc chi tiÕt
lç th©n m¸y æ mßn nhiÒu th× thay míi
kh«ng ®¶m b¶o
Çc vßng lãt kÝn D¹ bÞ bÈn, cøng; chÊt dÎo Röa vßng lãt kÝn b»ng
kh«ng ®¶m b¶o bÞ l·o ho¸, lâo cña vßng x¨ng, lau kh«, c¾t bít vµi
lãt kÝn æ lãt kÝn bÞ gi¶m tÝnh ®µn vßng lß xo. NÕu vßng lãt
håi hoÆc trôc mßn kh«ng kÝn mßn hoÆc cøng qu¸ th×
khÝt víi vµnh trong cña thay míi
vßng lãt kÝn
5.2. Söa ch÷a æ tr−ît

Çc d¹ng háng cña æ tr−ît vµ nguyªn nh©n:
- Líp kim lo¹i chèng ma s¸t bÞ ch¸y hoÆc bÞ bong, bÒ mÆt cña b¹c bÞ c¹o
x−íc.
Nguyªn nh©n: Do cæ trôc vµ b¹c lu«n lu«n tiÕp xóc víi nhau g©y ra hiÖn
t−îng ma s¸t vµ mµi mßn çc chi tiÕt do ¸p suÊt dÇu thÊp kh«ng ®¶m b¶o
l−îng dÇu b«i tr¬n.
- æ bÞ nãng, trôc ®«i khi bÞ kÑt.
Nguyªn nh©n : Khe hë nhá qu¸ hoÆc bÞ x−íc v× b«i tr¬n kh«ng tèt
- æ kh«ng ®iÒu chØnh ®−îc khe hë :

36
Nguyªn nh©n : MÆt lµm viÖc mßn qu¸ trÞ sè cho phÐp.
- MÆt lµm viÖc bÞ s©y s¸t lín, cã vÕt lâm, lµm viÖc ån
Nguyªn nh©n: Do thiÕu dÇu b«i tr¬n hoÆc dÇu b«i tr¬n bÈn, cã cÆn b·.
5.2.1. Söa ch÷a æ nguyªn
Mßn Ýt : ¸p dông mét sè biÖn ph¸p :

- Chïn cho èng lãt ng¾n l¹i th−êng ¸p dông cho èng lãt cã chiÒu dµi
L<2d vµ l−îng d− cña lç ch−a qu¸ 1% so víi ®−êng kÝnh ban ®Çu
- Tr¸ng mét líp kim lo¹i b»ng BalÝt sau ®ã gia c«ng c¬ ®Ó ®¶m b¶o ®é
nh½n vµ ®é bãng cÇn thiÕt.
- NÕu èng lãt cã ®−êng kÝnh Φ > 100 mm th× tiÕn hµnh c¾t èng lãt lµm 2
phÇn, dòa mÆt c¾t v¸t mÐp sau ®ã hµn l¹i sao cho ®ñ l−îng d− gia c«ng theo
kÝch th−íc trªn æ.
- NÕu b¹c cã ®−êng kÝnh Φ < 100 mm th× kh«ng nªn c¾t lµm 2 nöa mµ cã
thÓ phun 1 líp kim lo¹i chÞu ma s¸t vµo lç b¹c sau ®ã gia c«ng c¬ ®Ó ®¶m b¶o
®é nhít.
- NÕu b¹c bÞ mßn nhiÒu th× ta tiÕn hµnh b»ng çch mµi l¹i ngâng trôc vµ
thay èng lãt cò b»ng èng lãt míi cã ®−êng kÝnh phï hîp víi ngâng trôc ®·
mµ.
5.2.2. Söa ch÷a æ ghÐp hai nöa
- Tr−íc hÕt ta ph¶i ®iÒu chØnh khe hë gi÷a ngâng trôc vµ b¹c b»ng çch t¨ng
hoÆc gi¶m chiÒu dµy c¨n ®Öm ë bÒ mÆt l¾p ghÐp.

37
- NÕu bÒ mÆt b¹c bi x−íc ta tiÕn hµnh c¹o :

Ph−¬ng ph¸p c¹o: Nöa b¹c d−íi ®−îc c¹o b»ng çch ngâng trôc ®−îc phñ mét
líp s¬n máng vµ rµ víi nöa b¹c d−íi sau ®ã ta xoay ®i råi c¹o theo vÕt mµi tiÕp
xóc. Khi c¹o ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c : C¹o chç b¾t mµu vµ c¹o chç nÆng, bá
chç nhÑ.
Chó ý : Ph¶i thay ®æi mòi c¹o. Trong qu¸ tr×nh c¹o ®−îc tiÕp tôc ®Õn khi vÕt
mµu ph©n bè ®Òu trªn bÒ mÆt lµm viÖc cña nöa b¹c vµ chiÕm 70- 75 diÖn tÝch
bÒ mÆt tiÕp xóc.
- Sau khi c¹o ®−îc mÆt d−íi ta tiÕn hµnh c¹o mÆt trªn, t−¬ng tù
- Sau khi c¹o xong c¶ hai mÆt ta tiÕn hµnh b«i mµu vµ c¹o lÇn cuèi b»ng çch
b«i mµu vµo cæ trôc sau, sau ®ã l¾p ghÐp vµ xoay trôc ®i vµi vßng, sau ®ã th¸o
trôc ra vµ tiÕn hµnh c¹o
- HiÖu chØnh sau khi c¹o xong ta lau s¹ch vµ l¾p vµo ngâng trôc vµ b«i tr¬n
mét líp dÇu.

38
Ch−¬ng VI: b¶o tr× söa ch÷a trôc vÝt me vμ bé truyÒn

vÝt me- ®ai èc
6.1. Trôc vÝt me

6.1.1. Çc d¹ng háng th−êng gÆp
Çc d¹ng háng th−êng gÆp cña trôc vÝt ®ã lµ:
- Trôc vÝt bÞ cong.
- Trôc vÝt bÞ mßn, søt mÎ bÒ mÆt lµm viÖc.
- Ngâng trôc vÝt l¾p víi æ bÞ mßn.
6.1.2. Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a thay thÕ
- Trôc vÝt bÞ cong: ®−îc n¾n th¼ng b»ng ®Çu kÑp, b»ng ®ßn bÈy hoÆc b»ng
çc ph−¬ng ph¸p kh¸c. Khi n¾n trôc vÝt ®−îc chèng lªn 2 mòi t©m ®Ó x¸c ®Þnh
vÞ trÝ cã ®é ®¶o lín nhÊt, lç t©m ®−îc phôc håi trªn m¸y tiÖn, khi ®ã ph¶i xÐn
mÆt ®Çu råi míi söa lç.
- Trôc vÝt bÞ mßn, søt mÎ bÒ mÆt lµm viÖc: NÕu yªu cÇu vÒ ®é chÝnh x¸c
cña bé truyÒn kh«ng cao th× ta cã thÓ hµn ®¾p sau ®ã tiÖn l¹i ren (tr−íc khi
tiÖn th× ta ph¶i ñ trôc vÝt).
- Ngâng trôc vÝt l¾p víi æ bÞ mßn ®−îc söa ch÷a b»ng çch m¹, phun kim
lo¹i. NÕu mßn nhiÒu th× ta tiÖn nhá ngâng trôc ®i sau ®ã Ðp b¹c.
6.2. §ai èc cña trôc vÝt me
Do ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña ®ai èc lµ liªn tôc so víi trôc vÝt nªn ®ai èc
th−êng chãng mßn bÒ mÆt lµm viÖc, nøt hoÆc vì.
NÕu ®ai èc bÞ háng th× biÖn ph¸p söa ch÷a tèt nhÊt, kinh tÕ nhÊt lµ thay
míi. Bëi v× gi¸ thµnh söa ch÷a cã khi cßn cao h¬n gi¸ thµnh cña ®ai èc míi,
chÊt l−¬ng cña ®ai èc qua söa ch÷a phôc håi kh«ng thÓ b»ng ®ai èc míi.
6.3. Côm trôc vÝt me- ®ai èc

39

§Æc ®iÓm cña bé truyÒn trôc vÝt- ®ai èc: Do bÒ mÆt lµm viÖc cña trôc vÝt
vµ ®ai èc kh¸c nhau, ®ai èc lµm viÖc liªn tôc nªn chãng mßn h¬n trôc vÝt, mÆt
kh¸c do ®Æc ®iÓm cña m¸y th−êng lµm viÖc kh«ng hÕt c«ng suÊt nªn b¶n th©n
trôc vÝt mßn còng kh«ng ®Òu. Tõ nh÷ng nhËn ®Þnh trªn ta cã thÓ ®−a ra mét sè
d¹ng háng cña bé truyÒn trôc vÝt- ®ai èc lµ:
- Bé truyÒn lµm viÖc kh«ng æn ®Þnh (lóc nÆng, lóc nhÑ kh«ng ®Òu).
Nguyªn nh©n do nhiÒu bôi bÈn, trôc vÝt cong, thiÕu dÇu b«i tr¬n.
- Trôc vÝt quay nh−ng ®ai èc kh«ng tÞnh tiÕn. Nguyªn nh©n do mßn hÕt
r¨ng cña ®ai èc.
- Bé truyÒn bÞ r¬ däc. Nguyªn nh©n do mßn ®ai èc.
§Ó kh¾c phôc çc d¹ng háng trªn tr−íc hÕt ta kiÓm tra l−îng dÇu b«i tr¬n,
vÖ sinh bé truyÒn, kiÓm tra bÒ mÆt lµm viÖc cña trôc vÝt- ®ai èc, kiÓm tra ®é
th¼ng cña trôc vÝt, kiÓm tra ®é ®ång t©m gi÷a trôc vÝt vµ ®ai èc. NÕu l−îng dÇu
b«i tr¬n kh«ng ®ñ th× ta bæ xung thªm, nÕu ®ai èc bÞ mßn th× ta thay míi, trôc
vÝt cong th× ®em n¾n l¹i, chó ý ®iÒu chØnh sù ®ång t©m gi÷a trôc vÝt vµ ®ai èc.

40
Ch−¬ng VII: B¶o tr× söa ch÷a khíp nèi, phanh

7.1. Khíp nèi trôc
Khíp nèi lµ chi tiÕt ®−îc tiªu chuÈn ho¸ t−¬ng ®èi cao. §−îc dïng ®Ó liªn
kÕt çc trôc víi nhau, lµm nhiÖm vô truyÒn chuyÓn ®éng gi÷a hai trôc hoÆc nèi
çc trôc ng¾n thµnh mét truc dµi. Ngoµi ra khíp nèi cßn cã t¸c dông ®ãng më
çc c¬ cÊu, ng¨n ngõa qua t¶i, gi¶m t¶i träng ®éng, bï sai lÖch cña trôc.
7.1.1. Çc kiÓu khíp nèi
Khíp nèi ®−îc ph©n chia thµnh 2 nhãm:
- Nèi trôc: lµ lo¹i khíp nèi liªn kÐt cè ®Þnh hai trôc víi nhau. chØ cã thÓ thùc
hiÖn nèi, hoÆc t¸ch rêi hai trôc khi dõng m¸y.
- Ly hîp: lµ lo¹i khíp nèi cã thÓ nèi hoÆc t¸ch rêi liªn kÕt ngay c¶ khi trôc
®ang quay.
H×nh 7.1 nªu çc nªu çc lo¹i khíp nèi trôc phæ biÕn nhÊt:

41
7.1.2. Çc d¹ng h− háng, nguyªn nh©n vµ çch sö lý

KiÓu khíp nèi trôc Çc d¹ng háng Nguyªn nh©n vµ çch xö lý
(1) (2) (3)
B¹c nèi ®−îc cè ®Þnh b»ng §øt chèt c«n. V× qu¸ t¶i hoÆc t¶i träng va
chèt (H×nh 7.1a) hoÆc vÝt Chên vÝt h·m. ®Ëp. Thay chèt
h·m khíp nèi h×nh 7.1a, ChÌn dËp then vµ Thay vÝt
truyÒn m« men xo¾n b»ng r·nh trôc. Söa then vµ r·nh then
hai chèt c«n, khíp nèi ë Nøt ch©n r·nh then
trôc (h×nh 7.1b) truyÒn m«
men xo¾n b»ng then
Khíp nèi trôc (h×nh 7.1c) Vì b¹c V× qu¸ t¶i
®−îc dïng trong kÕt cÊu Ren bu l«ng bÞ chên Thay hoÆc söa çc chi tiÕt
kh«ng cho phÐp dïng b¹c chÌn dËp then vµ t−¬ng tù nh− ®èi víi kiÓu
nguyªn. Hai nöa b¹c ®−îc r·nh then khíp nèi trªn.
kÑp chÆt víi nhau b»ng bu
l«ng ®ai èc
Khíp nèi trôc kiÓu bÝch, Bu l«ng bÞ ®øt hoÆc V× qua t¶i ph¶i thay bu l«ng.
truyÒn m« men xo¾n b»ng uèn cong. Lç l¾p bu Doa l¹i lç l¾p bu l«ng vµ
then vµ bu l«ng ghÐp hai l«ng ë bÝch bÞ mßn r·nh then.
mÆt bÝch (H×nh 7.1d) hoÆc toÐt.
ChÌn dËp then vµ
r·nh then.
Khíp nèi trôc r¨ng (h×nh R¨ng bÞ mái uèn, R¨ng bÞ uèn v× mÒm qu¸,
7.1c) truyÒn m« men xo¾n g·y, trãc. Then bÞ g·y v× t«i cøng toµn bé vµ
b»ng ¨n khíp r¨ng trong ( chÌn dËp, søt mÎ qu¸ t¶i ®ét ngét; bÞ trãc v×
hai b¸nh r¨ng chñ ®éng vµ mßn, ... qu¸ t¶i liªn tôc; bÞ mßn
bÞ ®éng cã m« ®un vµ sè phanh cã thÓ bÞ mÒm qua
r¨ng b»ng nhau) hoÆc thiÕu dÇu b«i tr¬n. NÕu

42
m« ®un nhá (2-3mm) cã thÓ

®−îc hµn ®¾p toµn bé råi gia
c«ng c¬ hoÆc söa ch÷a.
Khíp nèi trôc ch÷ thËp VÊu vµ r·nh bÞ mßn. Bµo hoÆc phay réng r·nh
(H×nh 7.1g) khíp nèi trôc Khi ®¶o chiÒu cã ®ång thêi ph¶I thay ®æi ®Üa
gåm ba ®Üa ¨n khíp víi tiÕn kªu va ®Ëp gi÷a víi kÝch th−íc vÊu phï
nhau b»ng vÊu vµ r·nh bè thËm chÝ bÞ trËt hîp theo r·nh ®· söa ch÷a.
trÝ chÕo nhau thµnh h×nh khíp.
ch÷ thËp
Khíp nèi chèt cã ®Öm cao Çc ®Öm cao su bÞ Thay míi. Cã thÓ dïng ®Öm
su ®µn håi (H×nh 7.1h). mßn hoÆc l·o hãa da thay còng ®−îc.
Khíp nèi trôc gåm hai nöa Çc lç l¾p chèt bÞ Doa l¹i lç c«n, thay chèt.
1 vµ 2 ®−îc l¾p ch¨th víi mßn. Láng ®ai èc kÑp chÆt chèt
çc ®Çu trôc, truyÒn m« Khi më, t¾t m¸y cã c«n. NÕu lç c«n vµ chèt c«n
men xo¾n b»ng mèi ghÐp tiÕng kªu. Do kim ch−a bÞ háng (bÞ mßn hoÆc
chÆt vµ chèt (bu l«ng) 3; lo¹i va ®Ëp víi nhau bÞ chÌn dËp) th× xiÕt l¹i ®ai
®Öm 4 cho phÐp ®µn håi ë khíp nèi trôc èc. NÕu h− háng th× söa ch÷a
theo chiÒu xo¾n vµ chiÒu l¹i lç c«n vµ thay chèt.
trôc.
Khíp ly hîp vÊu (H×nh 1. VÊu bÞ mßn 1. Hµn ®¾p, gia c«ng c¬
7.1i) gåm hai nöa 1 vµ 2 2. Then , r·nh then 2. Söa ch÷a then vµ r·nh
¨n khíp víi nhau b»ng vÊu bÞ mßn vµ h− háng. then.
3. Nöa khíp ly hîp 2 di 3. R·nh l¾p ngµm 3. Gia c«ng r·nh ra vµ thay
tr−ît ®−îc trªn trôc ®Ó thÓ g¹t bÞ mßn lµm cho ngµm g¹t hoÆc hµn ®¾p r·nh
hiÖn ®ãng nh¶ ly hîp. VÊu tay g¹t ®iÒu khiÓn nµy råi gia c«ng c¬.
3 cã thÓ lµ h×nh ch÷ nhËt kÐm nh¹y. 4. Thay ®Öm cao su.
hoÆc h×nh thang çc nöa 4. ë çc ly hîp vÊu
khíp ly hîp lµm b»ng thÐp ®µn håi ®Öm cao su

43
12, 20X; vÊu ®−îc t«i bÞ mßn hoÆc l·o hãa

cøng tíi HRC56-62
Khíp ly hîp c«n ma s¸t 1. Khíp ly hîp bÞ 1. MÆt c«n lµm viÖc bÞ mßn
(H×nh 7.1k) gåm 2 ®Üa ma tr−îy kh«ng truyÒn x©y s¸t lµm cho çc bÒ mÆt
s¸t c«n 1 vµ 3. §Üa 1 chñ næi m« men xo¾n, tiÕp xóc kh«ng tèt. Ph¶i gia
®éng, ®Üa 3 bÞ ®éng vµ cã trôc bÞ ®éng cã tèc c«ng l¹i 2 mÆt c«n trong vµ
thÓ di tr−ît theo then 2 ®Î ®é kh«ng æn ®Þnh ngoµi, nÕu cÇn co khi ph¶i
thùc hiÖn ®ãng vµ nh¶ ly 2. Khíp ly hîp bÞ söa ch÷a mét sè kÝch th−íc
hîp tr−ît vµ cã tiÕng kªu liªn quan ®Ó ®¶m b¶o 2 mÆt
c«n tiÕp xóc tèt.
- R·nh l¾p ngµm g¹t cña ®Üa
«n ma s¸t 3 bÞ mßn nªn
kh«ng ®ñ lùc Ðp khi ®iÒu
khiÓn ly hîp vµo khíp: söa
ch÷a gièng nh− söa ch÷a
r·nh ë khíp ly hîp vÊu
2. çc mÆt c«n bÞ mßn tíi
møc mÆt ®Çu cña bÝch nµy
ch¹m vµo mÆt ®¸y cña bÝch
kia, söa ch÷a: mµi l¹i chÝnh
x¸c mÆt c«n, c¾t ng¾n mÆt
bÝch cã c«n ngoµi. NÕu ®én
mµi qua lín co thÓ tiÖn mÆt
c«n ngoµi thµnh mÆt trô råi
lµm b¹c Ðp bæ xung vµo mÆt
trô nµy, cã chèt h·m b¹c.
Sau ®ã gia c«ng mÆt ngoµi
cña b¹c thµnh mÆt c«n, khíp

44
víi mÆt c«n trong cña bÝch 1.

Khíp ly hîp ®Üa ma s¸t 1. Çc ®Üa ma s¸t 1. Khe hë gi÷a çc ®Üa ma
(h×nh 7.1 l ) gåm çc ®Üa nèng qu¸ kh«ng nh¶ s¸t nhá qu¸. Ph¶i ®iÒu chØnh
chñ ®éng 3 l¾p vµo r·nh ®−îc ly hîp an toµn. khe hë ®èi víi khíp ly hîp
èng 1, èng ®−îc l¾p cè 2. Çc ®Üa ma s¸t bÞ lµm viÖc trong dÇu, khe hë
®Þnh trªn trôc dÉn. Xen kÏ tr−ît khi cã t¶i. nµy ph¶i n»m trong kho¶ng
gi÷a çc ®Üa 3 lµ çc ®Üa bÞ 3. Çc ®Üa ma s¸t bÞ 0,2-0,3mm; §èi víi khíp ly
®éng 2 l¾p vµo r·nh cña tr−ît kh«ng ®iÒu hîp lµm trong m«i tr−êng
mét èng lµm liÒn víi b¸nh chØnh ®−îc kh« 0,5-1mm.
r¨ng 9. Khi g¹t b¹c 7 sang 4. §ßn bÈy 8 bÞ mßn 2. Khe hë gi÷a çc ®Üa lín
tr¸i, phÇn c«n ë ®Çu b¹c sÏ ®Çu. qu¸ mÆc dï çc ®Üa cßn míi.
n©ng ®ßn bÈy 8 lµm cho 5. §Çu c«n n©ng Ph¶i ®iÒu chØnh lai khe hë
®Çu ®ßn 8 tú vµo ®Üa 4 Ðp ®ßn bÈy cña b¹c sè theo çc trÞ sè ®· nªu trªn.
chÆt çc ®Üa 2 vµ 3 víi 7 bÞ mßn. §iÒu chØnh b»ng çch rót
nhau. Muèn nh¶ ly hîp 6. R·nh l¾p ngµm ch«t 6 ra khái lç ë ®Üa 4, v¨n
b¹c sang ph¶i . cña b¹c 7 bÞ mßn ®ai èc 5 råi l¹i c¾m chèt 6
§ai èc 5 ®Ó ®iiªï chØnh vµo lç ®Þnh vÞ ë lç 4.
khe hë gi÷a ®Üa 2 vµ 3. 3. Çc ®Üa ma s¸t bÞ mßn.
§Þnh vÞ ®ai èc 5 b»ng NÕu mßn Ýt th× mµi l¹i 2 mÆt
chèt 6 ®−îc c¾m vµo mét ®Üa råi l¹i thªm vµo 2 ®Üa
trong çc lç cña ®Üa 4. VËt míi. NÕu mßn nhiÒu ph¶i
liÖu ®Üa ma s¸t: NÕu ly hîp thay ®Üa. Sau khi s−a ch÷a
lµm viÖc trong dÇu th× ®Üa ph¶i ®iªu chØnh khe hë theo
lµm b»ng thÐp tÊm dµy çc trÞ sè ®· nªu trªn. NÕu
1,2-2mm. Ly hîp lµm viÖc çc ®Üa ma s¸t cã g¾n tÊm
kh«, çc ®Üa cã cèt thÐp vµ Ferodoo bÞ háng th× thay tÊm
t¸n 2 t©m Ferodoo ë hai Ferodoo míi.
bªn khíp nèi. 4. Hµn ®¾p råi gia c«ng c¬

45
hoÆc thay míi.

5. Mßn Ýt th× mµi ®Ó ®¹t ®é
c«n cÇn thiÕt, mßn nhiÒu th×
hµn ®¾p råi gia c«ng c¬.
6. Söa ch÷a gièng nh− çch
söa r·nh l¾p ngµm g¹t cña
khíp ly hîp vÊu.
Khíp nèi trôc an toµn kiÓu B×nh th−êng kh«ng Lß xo yÕu qu¸ nªn thùc tÕ nã
lß xo vµ chèt h·m truyÒn næi m« men kh«ng lµm viÖc. Khi ®iÒu
xo¾n ë t¶i träng lµm chØnh qu¸ møc th× vÝt cña lß
viÖc. Khi ®iÒu chØnh xo m¾c vµo chi tiÕt ®èi tiÕp
t¨ng lùc c¨ng lùc lµm khíp nèi trôc trë thµnh
c¨ng lß xo th× kh«ng cøng, mÊt t¸c dông an toµn.
lµm ®óng nhiÖm vô Ph¶i thay lß xo míi.
an toµn khi qu¸ t¶i,
kh«ng thÓ ®iÒu
chØnh tèt ®−îc
7.2. Phanh
§Ó tr¸nh cho çc chi tiÕt khái bÞ gÉy, vì hoÆc va ®Ëp qÊ m¹nh khi thay ®æi
tèc ®é, ph¶i dõng hoÆc gi¶m tèc ®é cña çc chi tiÕt quay.
7.2.1. Çc kiÓu phanh
- Phanh c«n ma s¸t
- Phanh ®Üa ma s¸t
- Phanh cã vßng ®µn håi
- Phanh m¸
- Phanh ®ai
7.2.2. Çc d¹ng h− háng, nguyªn nh©n vµ çch sö lý

46
KiÓu phanh Çc d¹ng háng Nguyªn nh©n Vµ çch sö lý

Phanh c«n ma s¸t: Phanh bÞ tr−ît - §Üa c«ncè ®Þnh bÞ vªnh lªn çc
Nguyªn lý lµm viÖc kh«ng h·m ®−îc mÆt c«n ma s¸t kh«ng tiÕp xóc
vµ kÕt cÊu gièng nh− m¸y tèt.
ly hîp ma s¸t c«n. R·nh l¾p ngµm g¹t - MÆt ®µu ®Üa c«n ngoµi cham
cña ®Üa c«n di tr−ît vµo gê ®¸y ®Üa c«n trong v× mßn
bÞ mßn mÆt c«n.
- Çc mÆt c«n bÞ x©y s¸t.
Xö lý:
- KiÓm tra ®Üa c«n cè ®Þnh ®iÒu
chØnh hoÆc c¹o rµ.
- C¾t bít mÆt ®Çu ®Üa c«n ngoµi,
cao rµ çc mÆt c«n.
- Mµi, c¹o çc mÆt c«n bÞ x©y
s¸t. TiÖn tíi kÝch th−íc söa ch÷a
hoÆc hµn ®¾p råi gia c«ng c¬.
Phanh ®Üa ma s¸t: Gièng nh− ly hîp Gièng nh− ly hîp ma s¸t ®Üa
KÕt cÊu nhá gän, ma s¸t ®Üa
®−îc sö dông réng
r·i trong çc m¸y
Phanh cã vßng ®µn Phanh bÞ tr−ît Mßn çc chi tiÕt cña vßng ®µn
håi: Ýt ®−îc sö dông håi, ®Üa vßng ®µn håi hoÆc mÆt
v× lùc ph©n bè lªn trong cña m¨t bÝch.
çc bÒ mÆt kh«ng Xö lý:
®Òu vµ ®é tin cËy lµm §iÒu chØnh c¬ cÊu bung vßng:
viÖc thÊp NÕu cÇn th× thay çc chi tiÕt bÞ
mßn
Phanh m¸: 1. Phanh kh«ng ¨n. 1. §iÒu chØnh lß xo kh«ng ®óng

47
Cã hai kiÓu kÕt cÊu: 2. Phanh kh«ng m¸ bÞ mßn

hai m¸ «m vµo trôc nh¶ ra ®−îc. Xö lý: §iÒu chØnh l¹i lß xo thay
hoÆc hai m¸ bung ra m¸ phanh bÞ mßn.
Ðp vµo vµnh trèng. 2. Lß xo c¨ng qu¸, cuén d©y
Cã lo¹i phanh mét ®iÖn tõ kh«ng hót næi.
m¸ vµ lo¹i phanh hai Xö lý: §iÒu chØnh l¹i lß xo. Söa
m¸. ch÷a hoÆc thay cuén d©y ®iÖn tõ
Phanh ®ai: 1. Phanh kh«ng ¨n 1. §iÒu chØnh khe hë gi÷a çc
KÕt cÊu nhá gän 2. Phanh kh«ng b¸nh ®ai phanh vµ ®ai phanh
nh−ng t¹o ®−îc m« nh¶ ®−îc kh«ng ®óng. Mßn ®ai phanh. Lß
men phanh lín. §−îc xo yÕu qu¸.
dïng nhiÒu trong çc Xö lý: §iÒu chØnh l¹i khe hë.
hép tèc ®é vµ çc c¬ Th«ng th−êng khe hë ph¶i ®Òu
cÊu. KhuyÕt ®iÓm ®Æn vµ b»ng 1-2mm.
cña phanh nµy la tao - Söa ch÷a hoÆc thay ®ai phanh.
ra lùc kÐo trôc vÒ - Thay lß xo phanh.
mét phÝa theo 2. §ai èc ®ai phanh xiÕt chÆt
ph−¬ng h−íng kÝnh qu¸. Khe hë gi÷a ®ai phanh vµ
lµm æ trôc chãng b¸nh ®ai phanh hÑp qu¸ hoÆc ë
mßn trang th¸i b×nh th−êng ®ai
phanh ®· ch¹m vµo b¸nh ®ai
phanh.
Cã vËt l¹ m¾c vµo khe hë gi÷a
®ai vµ b¸nh ®ai phanh.
Xö lý:§iÒu chØnh l¹i khe hë, bá
vËt l¹, lau chïi s¹ch ®ai phanh
vµ b¸nh ®ai phanh.

48
Ch−¬ng VIII: b¶o tr× söa ch÷a trôc bé truyÒn ®ai, xÝch
8.1. Söa ch÷a bé truyÒn ®ai

Bé truyÒn ®ai dïng ®Ó truyÒn chuyÓn ®éng gi÷a 2 trôc kh¸ xa nhau ®¶m
b¶o ªm vµ b¶o vÖ ®−îc khi qu¸ t¶i. Bé truyÒn ®ai ®−îc sö dông nhiÒu trong
ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o vµ mét sè m¸y c«ng nghiÖp nhÑ.
Bé truyÒn ®ai gåm cã hai b¸nh ®ai (b¸nh dÉn vµ b¸nh bÞ dÉn) vµ d©y ®ai.
8.1.1. Söa ch÷a b¸nh ®ai
¾ Çc d¹ng háng cña b¸nh ®ai lµ:
- B¸nh ®ai bÞ ®¶o nguyªn nh©n do sai sè gia c«ng, hoÆc do trôc bÞ cong, æ trôc
bÞ mßn, c«ng nghÖ l¾p kh«ng ®óng.
- BÒ mÆt lµm viÖc cña b¸nh ®ai bÞ mßn.
- Mßn lç may ¬, mßn mÆt ®Çu may ¬, mßn r·nh then, vì vµnh b¸nh ®ai, nøt vì
may ¬.
¾ Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a:
- Söa ch÷a bÒ mÆt b¸nh ®ai bÞ mßn:
+ §èi víi b¸nh ®ai dÑt th× tiÕn hµnh tiÖn l¹i m¨t ngoµi b¸nh ®ai. H×nh
d¸ng h×nh häc cÇn thiÕt ¸p dông ®èi víi bé truyÒn kh«ng quan träng cho phÐp
thay ®æi tèc ®é ±5% so víi tèc ®é cò.
+ NÕu gi÷ nguyªn tû sè truyÒn i th× ph¶i tiÖn c¶ hai b¸nh ®ai ®Ó ®¶m b¶o:
D1
i=
D2
+ NÕu bÒ mÆt b¸nh ®ai bÞ mßn qua vµ vµnh ®ai ®ñ dµy th× tiÕn hµnh tiÖn
vµnh ngoµi ®Ó Ðp b¹c söa ch÷a sau ®ã gia c«ng c¬.
+ §èi víi ®ai thang khi mßn tiÕn hµnh tiÖn s©u r·nh. ¸p dông ®èi víi bé
truyÒn cho phÕp thay ®æi tèc ®é ±5% so víi tèc ®é cò.
8.1.2. Söa ch÷a ®ai truyÒn

49
§ai bÞ trïng dÉn ®Õn tr−ît ®ai. Nguyªn nh©n lµ do d©y ®ai bÞ d·n trong
qu¸ tr×nh lµm viÖc do ®ã ta ph¶i tiÕn hµnh c¨ng ®ai ®Ó t¨ng gãc «m cña ®ai.
D©y ®ai bÞ mßn , bÞ ®øt th× thay ®ai míi (chän ®ai cã ký hiÖu nh− cò).
8.2. Söa ch÷a trôc bé truyÒn xÝch
Khi cÇn truyÒn chuyÓn ®éng tõ mét trôc ®Õn nhiÒu trôc song song mµ bé
truyÒn b¸nh r¨ng kh«ng sö dông ®−îc, bé truyÒn ®ai kh«ng ch¾c ch¾n th× ta sö
dông bé truyÒn xÝch. HiÖn nay bé truyÒn xÝch ®−îc sö dông nhiÒu trong çc
ngµnh chÕ t¹o m¸y.
8.2.1. Çc d¹ng háng
Çc d¹ng háng cña bé truyÒn xÝch lµ:
- GØ bÒ mÆt khíp nèi
- Khíp nèi cøng bÞ xoay.
- Bung chèt xÝch h×nh thµnh tõ cøng khíp vµ chèt bÞ xoay.
- Mßn b¶n lÒ, g·y chèt.
- XÝch bÞ ®øt.
- Con l¨n bÞ vì.
8.2.2. Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a
- GØ bÒ mÆt khíp nèi. Nguyªn nh©n lµ do thiÕu dÇu b«i tr¬n v× v©y ph−¬ng
ph¸p kh¾c phôc lµ röa xÝch, dïng chÊt b«i tr¬n hîp lý.
- Khíp nèi cøng bÞ xoay. Nguyªn nh©n lµ do gØ sÐt bÞ ¨n mßn → thay xÝch
míi
- Bung chèt xÝch h×nh thµnh tõ cøng khíp vµ chèt bÞ xoay do qu¸ t¶i → Thay
xÝch míi.
- Mßn b¶n lÒ, g·y chèt do ma s¸t, thiÕu dÇu b«i tr¬n g©y nªn, lµm cho sù ¨n
khíp th−êng xuyªn kh«ng chÝnh x¸c, g©y tuét xÝch → Thay xÝch míi.
- XÝch bÞ ®øt do mßn, do qu¸ t¶i → Nèi l¹i xÝch.
- Con l¨n bÞ vì do bôi bÈn, do va ®Ëp ®ét ngét → Lµm s¹ch vµ b«i tr¬n hîp lý
cho bé truyÒn.

50
Ch−¬ng IX:
b¶o tr× söa ch÷a bé truyÒn b¸nh r¨ng, b¸nh vÝt
9.1. Bé truyÒn b¸nh r¨ng
9.1.1. Çc d¹ng h− háng cña bé truyÒn b¸nh r¨ng
Çc d¹ng háng cña b¸nh r¨ng rÊt ®a d¹ng trong ®ã chñ yÕu lµ :
- Mßn mÆt lµm viÖc cña r¨ng v× ma s¸t vµ gi÷a çc r¨ng ng¨n khíp víi
nhau trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, nhÊt lµ çc b¸nh r¨ng di tr−ît.
- GÉy r¨ng v× qu¸ t¶i ®ét ngét hoÆc v× chÞu m«men uèn víi chu kú nhá.
- Ch¾p rç bÒ mÆt r¨ng v× mái tiÕp xóc
- vì vµnh r¨ng
9.1.2. Söa ch÷a b¸nh r¨ng trô r¨ng th¼ng bÞ mßn
NÕu mßn Ýt (l−îng mßn v−ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp Ýt) th× cã thÓ hµn r¨ng.
§èi víi çc b¸nh r¨ng kh«ng quan träng ®é mßn cho phÐp ®Õn 0,2mm víi m«
®un tõ 1-3mm; ®Õn 0,3 víi m« ®un 4mm ®Õn 0,5mm víi m« ®un trªn 4mm.
Ph−¬ng ph¸p hµn ®¾p vµ bÒ mÆt lµm viÖc cña r¨ng b»ng hµn h¬i vµ hµn
®iÖn rÊt thÝch hîp víi çc b¸nh r¨ng m« ®un lín, chÝnh x¸c thÊp (cÊp 2 trë lªn)
vµ dïng trong çc bé truyÒn hë hoÆc nöa kÝn. §èi víi b¸nh r¨ng quan träng
kh«ng nªn dïng ph−¬ng ph¸p nµy v× líp hµn ®¾p cã søc bÒn tiÕp xóc thÊp vµ
khã gia c«ng chÝnh x¸. Nh÷ng b¸nh r¨ng m« ®un nhá bÞ mßn Ýt cã thÓ ®¾p
b»ng hµn ®iÖn hµn quang rung.
Khi hµn phôc håi r¨ng, tèt nhÊt lµ dïng kim lo¹i ®¾p t−¬ng tù kim lo¹i
nÒn ( kim lo¹i cña b¸nh r¨ng). Kh«ng nªn hµn ®¾p nh÷ng b¸nh r¨ng b»ng thÐp
hîp kim .
1_d−ìng ®ång

51
- NÕu b¸nh r¨ng lµm viÖc mét chiÒu th× r¨ng chØ mßn mét phÝa, cã thÓ dïng l¹i
b»ng çch l¾p ®¶o chiÒu b¸nh r¨ng. NÕu may¬ b¸nh r¨ntg cã h×nh d¸ng ®èi
xøng ( ®èi xøng qua mÆt ph¼ng vu«ng gãc víi ®−êng t©m vµ chia ®«i chiÒu
r«ng vµnh r¨ng) th× kh«ng ph¶i ®¶o may¬ ®ång thêi víi ®¶o b¸nh r¨ng.
- NÕu çc b¸nh r¨ng bÞ mßn nhiÒu th× cã thÓ tiÖn hÕt r¨ng råi Ðp b¹c söa ch÷a,
sau ®ã gia c«ng r¨ng. L¾p b¹c cã thÓ b»ng keo d¸n, Ðp nãng hoÆc Ðp nguéi.
NÕu r¨ng ®−îc söa ch÷a kh«ng qua nhiÖt th× cã thÓ Ðp b»ng keo d¸n. NÕu cã
nhiÖt luyÖn th× ph¶i Ðp. Dïng ph−¬ng ph¸p Ðp nãng lµ tèt nhÊt. Khi nhiÖt
luþÖn r¨ng nªn dïng ph−¬ng ph¸p t«i bÒ mÆt b»ng dßng ®iÖn cao tÇn hoÆc
b»ng ngän löa «xy axetilen. §Ó ch«ng xoay cho b¹c cã thÓ dïng vÝt h·m hoÆc
hµn theo chu vi l¾p ghÐp.
- NÕu mét b¸nh r¨ng trong bé b¸nh r¨ng bËc bÞ mßn th× nªn söa ch÷a b»ng
çch Ðp b¹c rèi míi lµm r¨ng trªn b¹c.
- Lç b¸nh r¨ng bÞ mßn ®−îc söa ch÷a b»ng çch tiÖn réng råi Ðp b¹c b»ng vÝt
ch«ng xoay, sau ®ã gia c«ng lç b¹c ®¹t kÝch th−íc yªu cÇu. §èi víi b¸nh r¨ng
®· t«i cøng, tr−íc khi tiÖn lç ph¶i ñ. NÕu lç b¸nh r¨ng mßn Ýt, cã thÓ hµn ®¾p
råi gia c«ng c¬, nh−ng tr−íc khi hµn ®¾p cung ph¶i tiÔn lç réng ®Ó chiÒu dµy
líp kim lo¹i ®¾p ®ñ lín.
- R·nh then trong lç b¸nh r¨ng bÞ h− háng ®−îc söa ch÷a theo çc biÖn ph¸p
®· nªu ë phÇn söa ch÷a then vµ r¨ng then.
- MÆt ®Çu r¨ng bÞ mßn : l−înh mßn nµy th−êng kh«ng ®¸mg kÓ vµ kh«ng quan
träng nªn kh«ng cÇn xö lý.
9.1.3. Söa ch÷a b¸nh r¨ng nøt vµnh hoÆc moay ¬
NÕu nøt ë vµnh th× hµn hoÆc t¸p mét miÕng ®Öm vµo chç nøt. TÊm t¸p
®−îc hµn hoÆc b¾t vÝt vµo vµnh b¸nh r¨ng. NÕu nøt ë moay¬ th× hµn hoÆc tiÖn
sÊn mÆt ngoµi moay¬ mét ®o¹n ng¾n råi Ðp ®ai thÐp vµo ®Ó ng¨n ngõa vÕt nøt

52
ph¸t triÓn. MÆt mót moay¬ bÞ mßn cã thÓ ®−îc tiÖn bít cho ph¼ng hoÆc hµn
®¾p gia c«ng c¬.
Çc b¸nh r¨ng sau khi söa ch÷a ph¶i tho¶ m·n çc sè liÖu trong çc b¶ng
tõ b¶ng 9.1 ®Õn b¶ng 9.3 vµ nh÷ng yªu cÇu sau ®©y:
+ Çc yªu cÇu kü thuËt c¬ b¶n cña chi tiÕt míi.
+ §é b¸m tèt cña líp ®¾p, nèi víi kim lo¹i nÒn mÆt r¨ng kh«ng ®−îc cã vÕt
x−íc hoÆc cã vÕt gia c«ng c¬.
+ §é ®¶o mÆt nót cña vµnh r¨ng kh«ng ®−îc qu¸ 0,1- 0,2mm
B¶ng 9.1: Tèc ®é vßng giíi h¹n vµ ®é chÝnh x¸c cña b¸nh r¨ng trô
Tèc ®é vßng giíi h¹n Vmax, m/s øng víi çc cÊp chÝnh x¸c
D¹ng bé
cña bé truyÒn theo TCVN 1067-72
truyÒn
6 7 8 9 10
R¨ng th¼ng §Õn 15 §Õn 10 §Õn 6 §Õn 2 §Õn 1
R¨ng nghiªng §Õn 25 §Õn 20 §Õn 10 §Õn 3,5 §Õn 2
B¶ng 9.2: Dung sai ®é ®¶o h−íng kÝnh cña vµnh b¸nh r¨ng trô, μm
(Theo TCVN1067-71)
CÊp M« Dung sai ®−êng kÝnh vßng chia, mm
chÝnh ®un 50 50-80 80- 120- 200- 320- 500-
x¸c (mm) 120 200 320 500 800
6 1-16 20 26 32 38 45 50 58
7 1-30 32 42 50 58 70 80 95
8 1-50 50 65 80 95 110 120 150
9 2,5-50 80 105 120 180 180 200 240
10 2,5-50 120 170 20 240 280 320 380
11 2,5-50 200 260 320 380 450 500 600

53
B¶ng 9.3: Dung sai cña sai sè h−íng r¨ng, ®é kh«ng song song vµ ®é xiªn
cña çc ®−êng t©m b¸nh r¨ng trô (Theo TCVN 1067-71)
CÊp Dung sai, μm, theo chiÒu réng vµnh r¨ng, mm
M« ®un
chÝnh
(mm) 55 55-110 111-160 160-220 220-320
x¸c
6 1- 16 13 15 17 19 22
7 1-30 17 19 21 21 28
8 1-50 21 24 26 36 36
9 2,5-50 26 30 34 38 45
10 2,5-50 34 38 42 48 55
11 2,5-50 42 48 52 58 70
B¶ng 9.4: H− háng trong çc bé truyÒn b¸nh r¨ng trô

H− háng Dù ®o¸n nguyªn nh©n Çch sö lý
VËt liÖu b¸nh r¨ng bÞ mßn
v× lµm viÖc l©u víi t¶i Thay b¸nh r¨ng, kiÓm tra
Trãc bÒ mÆt lµm träng lín. BÒ mÆt lµm viÖc ®é nhít cña dÇu nÕu cÇn
viÖc cña r¨ng cña r¨ng bÞ qu¸ t¶i kh«ng thi thay dÇu. nÕu thiÕu
®ñ dÇu b«i tr¬n hoÆc dÇu th× bæ xung
kh«ng ®ñ ®é nhít
X−íc bÒ mÆt lµm R¨ng bÞ lµm viÖc trong B«i tr¬n bé truyÒn ®óng
viÖc cña r¨ng ®iÒu kiÖn ma s¸t kh« çc chÕ ®é quy ®Þnh
R¨ng mßn nhanh
qu¸, chãng mÊt Cã bïn, bôi, h¹t mµi hoÆc Lau chïi s¹ch vµ b«i tr¬n
h×nh d¹ng cña m¹t s¾t lät vµo bé truyÒn hîp lý
pr«fin r¨ng
R¨ng bÞ qu¸ t¶i hoÆc cã §· nªu çch söa ch÷a ë
GÉy r¨ng
vËt l¹ lät vµo trªn nÕu cÇn th× thay thÕ

54
Gi¶m kho¶ng çch trôc

(nÕu cã thÓ), §iÒu chØnh
Bé truyÒn lµm viÖc
bé truyÒn NÕu cÇn ®¶m
ån qu¸ kÌm theo va Kho¶ng çch trôc lín qu¸
b¶o kho¶ng çch trôc vµ
®Ëp
tû sè truyÒn th× thay thÕ
b¸nh r¨ng míi
Gi¶m chiÒu dµy r¨ng hoÆc
Bé truyÒn bÞ kÑt vµ Khe hë c¹nh r¨ng qu¸ bÐ thay r¨ng míi (nÕu cÇn
nãng qu¸ thËm chÝ b»ng 0 gi÷ kho¶ng çch trôc)
t¨ng kho¶ng çch trôc
9.2. Bé truyÒn trôc vÝt- b¸nh vÝt

Bé truyÒn trôc vÝt – b¸nh vÝt ®−îc sö rông réng r·i trong çc m¸y c¾t kim lo¹i
vµ ë nh÷ng c¬ cÊu chia ®é. Trôc vÝt th−êng lµm liÒn víi trôc nh÷ng trôc vÝt lín
cã thÓ chÕ t¹o rêi víi trôc.
9.2.1. Çc d¹ng h− háng cña bé truyÒn trôc vÝt
Mßn r¨ng ë trôc vÝt vµ b¸nh vÝt; s©y s¸t mÆt r¨ng; trãc rç hoÆc søt mÎ
r¨ng b¸nh vÝt; mßn lç b¸nh vÝt; mßn ngâng trôc b¸nh vÝt; nøt çc chi tiÕt cña
bé truyÒn, r¨ng b¸nh vÝt kh«ng ®Òu..v.v.
9.2.2. Söa ch÷a bé truyÒn trôc vÝt
B¶ng 9.5: H− háng th−êng gÆp cña bé truyÒn trôc vÝt b¸nh vÝt
H− háng Dù ®o¸n nguyªn nh©n Çch kh¾c phôc
Çc ®−êng t©m cña trôc §iÒu chØnh vµ söa l¾p
TruyÒn ®éng nÆng hoÆc vÝt vµ b¸nh vÝt kh«ng T¨ng kho¶ng çch
kÑt t¾c vu«ng gãc víi nhau. khe trôc ( nÕu cã thÓ) Gia
hë c¹nh r¨ng nhá qu¸ c«ng nhá bít trôc vÝt
Trôc vÝt quay vµ b¸nh TÊt c¶ çc bé phËn ®Òu Thay hoÆc söa ch÷a
vÝt kh«ng quay mßn qu¸ lµm cho r¨ng nh− ®· nªu ë trªn

55
trôc vÝt vµ b¸nh vÝt Thay b¸nh vÝt

kh«ng víi tíi nhau
§øt r¨ng b¸nh vÝt v× qu¸
t¶i
Khe hë chiÒu trôc cña §iªu chØnh khe hë æ
b¸nh vÝt hoÆc trôc vÝt Mßn æ trôc trôc nÕu cÇn th× thay
qu¸ lín æ
Hµnh tr×nh tù do cña Mßn çc chi tiÕt ë r¨ng Thay trôc vÝt vµ b¸nh
trôc vÝt lín qu¸ b¸nh vÝt vµ trôc vÝt vÝt
XuÊt hiÖn çc m¹t ®ång Kh«ng cã hoÆc kh«ng ®ñ Lau æ s¹ch råi ®æ ®Çy
trong bé truyÒn dÇu b«i tr¬n dÇu b«i tr¬n
§−êng t©m trôc vÝt
kh«ng n»m trong mÆt
§iÒu chØnh b¸nh vÝt
R¨ng b¸nh vÝt chØ mßn ph¼ng trung b×nh cña
theo chiÒu trôc ®¹t trÞ
ë mét ®©u( mßn kh«ng b¸nh vÝt ( Khi thö b»ng
sè cho phÐp trong
®Òu) s¬n thÊy vÕt s¬n ë r¨ng
b¶ng 5-21
b¸nh vÝt bÞ lÖch vÒ mét
phÝa

56
Ch−¬ng X: B¶o tr× söa ch÷a trôc khuûu, thanh

truyÒn
10.1. Trôc khuûu

Lµ chi tiÕt trung gian nèi gi÷a nguån chuyÓn ®éng trôc khuûu. Nã lµm
nhiÖm vô truyÒn lùc t¸c dông tõ nguån chuyÓn ®éng xuèng lµm quay trôc
khuûu vµ lµm biÕn ®æi chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn thµnh chuyÓn ®éng quay hoÆc
chuyÓn ®éng quay thµnh chuyÓn ®éng tÞch tiÕn.
10.1.1. KiÓm tra s¬ bé
+ Dïng m¾t quan s¸t, ph¸t hiÖn çc vÕt cµo x−íc ch¸y rç r¹n nøt
+ KiÓm tra ®é « van: - Dïng panme trong kiÓm tra ®é mßn cña c«n, « van cña
tõng cæ mçi cæ ®o 3 vÞ trÝ çch m¸ khuûu 3-8mm. §é « van x¸c ®Þnh b»ng
hiÖu sè 2 ®−êng kÝnh vu«ng gãc ®o ®−îc trªn cïng mét tiÕt diÖn (mÆt c¾t
ngang) trôc - §é c«n x¸c ®Þnh b»ng hiÖu 2 ®−êng kÝnh trong cïng mét mÆt
ph¼ng däc ®−êng t©m trôc ë 2 vÞ trÝ ®o
- §é c«n, « van cho phÐp kh«ng qu¸ 0,05mm NÕu lín h¬n th× ph¶i mµi l¹i
theo cèt söa ch÷a.
+ KiÓm tra ®é c«n xo¾n :
- L¾p trôc khuûu lªn 2 gèi ®ì ( hoÆc l¾p lªn 2 mòi chèng t©m )dïng ®ång
hå so ®é cong cña trôc t¹i vÞ trÝ cña trôc ë gi÷a.
- L¾p trôc khuûu lªn gèi ®ì ( hoÆc l¾p trªn 2 mòi chèng t©m )®o chiÒu
cao cña 2 cæ biªn cïng ph−¬ng hiÖu s« cña 2 trÞ sè ®o ®−îc ®ã lµ ®é
xo¾n cña trôc.
10.1.2. Nguyªn nh©n g©y h− háng
Çc cæ trôc vµ cæ biªn bÞ mßn vµ kh«ng ®Òu g©y nªn c«n vµ « van çc cæ trôc
- Do trôc chÞu t¶i träng nÆng lu«n thay ®æi c¶ vÒ ph−¬ng chiÒu vµ trÞ sè
- Do chÊt l−îng dÇu b«i tr¬n kÐm, cã nhiÒu t¹p chÊt bÈn trong dÇu b«i
tr¬n

57
- Cæ trôc, cæ biªn bÞ mßn lµm t¨ng khe hë l¾p ghÐp g©y va ®Ëp trong qu¸
tr×nh lµm viÖc.
- BÒ mÆt cæ trôc bÞ cµo x−íc d¹n nøt, ch¸y dç do thiÕu dÇu b«i tr¬n, dÇu
bÈn
- §«i khi trôc bÞ cong xo¾n do phô t¶i thay ®æi chÕ ®é ®ét ngét sö dông
vµ söa ch÷a kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt do th¸o l¾p kh«ng ®óng kü
thuËt.
10.1.3. Çc ph−¬ng ph¸p kh¾c phôc, söa ch÷a
- NÕu ®é c«n vµ ®é « van nhá h¬n 0,05 mm vµ cã vÕt x−íc nhá th× dïng giÊy
nh¸m mÞn b«i dÇu dïng d©y quÊn vµo « trôc ®Ó ®¸nh bãng l¹i
- NÕu ®é c«n vµ ®é « van lín h¬n th× ta ph¶i mµi l¹i kÝch th−íc söa ch÷a. Mçi
cèt söa ch÷a nhá ®i 0,25 mm
- NÕu trôc bÞ cong, xo¾n th× ph¶i n¾n l¹i trªn m¸y Ðp thuû lùc
10.2. Thanh truyÒn
Thanh truyÒn lµ chi tiÕt lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn chÞu ¸p lùc phøc t¹p lu«n
thay ®æi c¶ vÒ ph−¬ng chiÒu vµ trÞ sè
H×nh 10.1: Thanh truyÒn

58
10.2.1. Sù h− háng cña thanh truyÒn

- Thanh truyÒn bÞ cong : Nã lµm cho pitstong hoÆc con tr−ît ®i lÖch vÒ
mét phÝa do ®ã nã lµm gi¶m ®i tÝnh kÝn khÝt gi÷a pitston hoÆc lµm gi¶m ®i ma
sat truît, do ®ã kh«ng thÓ tr¸nh khái ma s¸t mµ xi lanh, pitston hay mÆt con
tr−ît sÏ mßn mét çch nhanh chãng.
- Thanh truyÒn bÞ xo¾n : Lµm cho ®−êng t©m cña lç ®Çu cña thanh truyÒn
vµ ®Çu nhá cña thanh truyÒn kh«ng cïng n»m trªn cïng bÒ mÆt cña mét mÆt
ph¼ng,pitston xoay lÖch ®i trong xy lanh, b¹c ®Çu to, b¹c ®Çu nhá trong thanh
truyÒn mßn nhanh, thanh truyÒn bÞ mßn rçng chç ®Çu to, lç ®Çu nhá do b¹c bÞ
xoay lµm khe hë l¾p ghÐp mßn nhanh g©y va ®Ëp bã kÑt khi lµm viÖc
- §«i khi thanh truyÒn bÞ gÉy. Bul«ng ªcu bÞ nhên g©y cho pitston bÞ bã
kÑt trong xi lanh
- Thanh truyÒn bÞ ®øt g·y ¶nh h−ëng ®Õn chi tÝªt kh¸c
10.2.2. KiÓm tra thanh truyÒn
- Quan s¸t xem bul«ng ªcu cã bÞ mßn kh«ng?
-KiÓm tra çc lç phun dÇu xem xÐt cã bÞ t¾c kh«ng?

59
Ch−¬ng XI: B¶o tr× söa ch÷a b¨ng m¸y, bμn dao, bμn
m¸y, b¨ng tr−ît
11.1. B¨ng m¸y

B¨ng m¸y lµ bÒ mÆt quan träng khi lµm viÖc cña çc m¸y c¾t kim
lo¹i,cã ¶nh h−ëng ®Õn ®é chÝnh x¸c cña çc chi tiÕt ra c«ng. B¨ng m¸y l¹i lµ
bÒ mÆt lµm viÖc cña th©n m¸y nªn viÖc söa ch÷a nã ph¶i hÕt søc thËn träng vµ
tû mØ
11.1.1. Çc ®iÒu kiÖn kü thuËt ®¶m b¶o khi söa ch÷a b¨ng m¸y
- B¨ng m¸y ph¶i th¼ng vµ ph¼ng çc bÒ mÆt cña b¨ng m¸y ph¶i song song víi
nhau .
- Sau khi söa ch÷a lÇn cuèi çc b¨ng m¸y lµm viÖc theo ma s¸t tr−ît, çc vÕt
s¬n tiÕp sóc khi kiÓm tra b»ng th−íc th¼ng, mÆt ph¼ng vµ mÆt tr−ît cña chi tiÕt
®èi tiÕp ph¶i b»ng hoÆc lín h¬n çc trÞ sè cho trong b¶ng ( 11.1) vµ ph¶i ph©n
bè ®Òu.
B¶ng 11.1: Sè ®iÓm s¬n tiÕp xóc Ýt nhÊt cÇn cã cña çc b¨ng m¸y ma s¸t tr−ît
khi kiÓm tra b»ng th−íc th¼ng hoÆc mÆt ph¼ng mÉu.
BÒ mÆt Sè ®iÓm s¬n tiÕp xóc/ 25x25
§èivíi m¸y chÝnh x¸c cao 20
§èivíi m¸y chÝnh x¸c th−êng 16
MÆt tr−ît ë bµn m¸y 10
MÆt tr−ît ë bµn dao vµ con tr−ît 10
- Trªn bÒ mÆt b¨ng m¸y kh«ng ®−îc cã vÕt x−íc, rç, lâm, vÕt gia c«ng c¬ ( trõ
v©n c¹o), ba via...
- §é cøng ph¶i ®ång ®Òu trªn toµn bé bÒ mÆt.
- B¨ng m¸y dµi ®Õn 1.5 m kh«ng ®−îc qu¸ 3 chç hµn ®¾p. B¨ng m¸y dµi trªn
1,5m kh«ng ®−îc qu¸ 6 chç hµn ®¾p.

60
- §¶m b¶o ®é vu«ng gãc gi÷a çc bÒ mÆt b¨ng m¸y n»m ngang vµ bÒ mÆt
b¨ng m¸y th¼ng ®øng ( ë çc m¸y mµi trßn...)
- Chç chuyÓn tiÕp tõ mÆt kh«ng gia c«ng ®Õn mÆt gia c«ng hoÆc gi÷a çc mÆt
gia c«ng víi nhau ph¶i v¸t hoÆc l−în trßn.
11.1.2. Çc ph−¬ng ph¸p söa ch÷a b¨ng m¸y
Tuú theo chiÒu dµy líp kim lo¹i ®−îc lÊy ®i ë nguyªn c«ng gia c«ng chñ
yÕu, ng−êi ta ph©n biÖt 3 ph−¬ng ph¸p söa ch÷a b¨ng m¸y chñ yÕu: Ph−¬ng
ph¸p c¹o, ph−¬ng ph¸p mµi vµ ph−¬ng ph¸p bµo hoÆc phay.
a. Ph−¬ng ph¸p c¹o
Chän ph−¬ng ph¸p söa ch÷a b¨ng m¸y
B¶ng 11.2: Chän ph−¬ng ph¸p söa ch÷a b¨ng m¸y
§é mßn, mm Ph−¬ng ph¸p söa ch÷a
0,2 (C¹o ) ho¨c (c¹o + mµi nghiÒn)
0,3 (mµi) hoÆc ( dòa+ c¹o)
0,3-0,5 (bµo tinh hoÆc dòa)+(c¹o hoÆc mµi nghiÒn)
0,5 Bµo th« råi bµo tinh, sau ®ã míi bµo hoÆc c¹o.
Khi c¹o, ph¶i c¹o chç Ýt mßn nhÊt, l−îng d− ®Ó c¹o kh«ng ®−îc qu¸ trÞ sè cho
trong b¶ng 11.3. Trong qu¸ tr×nh c¹o ph¶i kiÓm tra ®é ph¼ng cña mÆt ®−îc c¹o
b»ng sè vÕt s¬n in vµo dïng th−íc hay mÆt ph¼ng mÉu ®Ó kiÓm tra. Mçi lÇn
kiÓm tra, ph¶i chïi s¹ch vÕt s¬n cò ë bÒ mÆt b¨ng m¸y, chïi s¹ch th−íc kiÓm
b»ng kh¨n cã thÈm x¨ng råi lau b»ng kh¨n lau kh«, sau ®ã phÕt s¬n lªn b¨ng
m¸y. Líp s¬n thËt ®Òu vµ máng, c¹o cµng tinh, líp s¬n kiÓm tra ph¶i cµng
máng muèn vËy ta dïng mét th−íc kiÓm kh¸c g¹t ®Òu lªn b¨ng m¸y.
L−îng d− cho c¹o, mm (B¶ng 11.3):
B¶ng 11.3: L−îng d− cho c¹o, mm
ChiÒu ChiÒu dµi mÆt ph¼ng ®−îc c¹o, mm
réng mÆt
100 - 500 500- 1000 1000-2000 2000-4000 4000-6000
ph¼ng

61
®−îc c¹o,
mm
100 0.05 0.08 0.10 0.12 0.15
100-500 0.08 0.10 0.12 0.15 0.20
Khi c¹o, ngoµi ®é th¼ng vµ ®é ph¼ng cÇn kiÓm tra ®é song song cña çc bÒ
mÆt b¨ng m¸y (b»ng ®ång hå so vµ ®å g¸) vµ ®é cong vªnh cña toµn bé b¨ng
(b¨ng nivo vµ cÇu kiÓm tra ®−îc b¾c ngang qua b¨ng m¸y).
Ph−¬ng ph¸p c¹o ®¶m b¶o chÊt l−îng bÒ mÆt mÆt cao nh−ng tèn søc, n¨ng
suÊt thÊp vµ ®¾t tiÒn, v× vËy nªn thay b¨ng m¸i tÝnh hoÆc kÕt hîp c¹o víi m¸i
nghiÒn b»ng bét mµi; ®«i khi cã thÓ dïng bµo víi dao bµo réng b¶n ®¹t n¨ng
suÊt rÊt cao.
b) Ph−¬ng ph¸p mµi: Nguyªn c«ng mµi cã thÓ tiÕn hµnh trªn m¸y mµi chuyªn
dïng hoÆc trªn m¸y bµo gi−êng, m¸y phay gi−êng víi ®å g¸ mµi. Dïng ®¸
mµi h×nh b¸t trô (hoÆc b¸t c«n) ®−êng kÝnh 100 – 175mm, tèc ®é c¾t 30 –
40m/s. Cßn cã thÓ dïng mét ®å g¸ mµi rÊt gän nhÑ ®Æt trùc tiÕp lªn b¨ng m¸y
cÇn söa ch÷a vµ dÞch chuyÓn b¨ng truyÒn ®éng xÝch.
B¶ng 11.4: Çc d¹ng c¹o vµ c«ng dông.
ChiÒu Sè vÕt tiÕp xóc
ChiÒu
D¹ng dµi ®¹t ®−îc trong
réng mòi C«ng dông
c¹o ®−êng mçi « vu«ng 25
cao
cao, mm x 25mm
C¹o chç cã vÕt s¬n tiÕp
Th« 20-25 10 4-6 xóc to qu¸, chuÈn bÞ bÒ
mÆt ®Ó c¹o b¸n tinh
Gia c«ng lÇn cuèi çc
B¸n tinh 12-16 5-10 8-15 b¨ng m¸y, mÆt tr−ît cña
bµn m¸y bµn c¹o.

62
Gia c«ng tinh dông cô

Tinh 5-10 3-5 20-25
kiÓm tra
Tinh - - - DÓ trang trÝ, t¹o v¨n ho¸
Ph−¬ng ph¸p mµi ®¶m b¶o chÝnh x¸c cao vµ n¨ng suÊt cao, v× vËy nã
®−îc sö dông réng r·i ë çc n−íc tiªn tiÕn ®Ó söa ch÷a b¨ng m¸y. Ng−êi ta
th−êng kÕt hîp mµi b¨ng m¸y vµ c¹o mÆt tr−íc cña çc chi tiÕt ®èi tiÕp (nh−
®Õ ô ®éng, bµn dao däc m¸y tiÖn, mÆt tr−ît bµn m¸y bµo,vv…)
c) Ph−¬ng ph¸p bµo: Ph−¬ng ph¸p nµy rÊt thÝch hîp ®Ó söa ch÷a nh÷ng b¨ng
m¸y bÞ mßn nhiÒu. M¸y ®−îc söa ch÷a ph¶i b¾t chÆt trªn m¸y bµo gi−êng vµ
®iÒu chØnh cÈn thËn b»ng ®ång hå so. Khi kÑp chÆt ®õng siÕt bul«ng qu¸ møc
v× cã thÓ lµm cho b¨ng m¸y bÞ biÕn d¹ng ®µn håi, kh«ng ®¹t ®−îc ®é chÝnh
x¸c sau khi gia c«ng.
Tho¹t tiªn bµo th«, sau ®ã dïng ®ång hå so kiÓm tra ®é th¼ng vµ ®iÒu
chØnh b¨ng chªm. Bµo tinh b»ng dao bµo réng b¶n cã g¾n m¶nh hîp kim BK6
hoÆc BK8, chiÒu réng l−ìi c¾t cña dao tíi 40mm. MÆt tr−íc vµ sau cña dao
®−îc gia c«ng tinh b»ng mµi nghiÒn. Khi bµo g¸ nghiªng l−ìi c¾t ®i 15 -300 so
víi ®−êng vu«ng gãc cña ph−¬ng tiÕn dao ®Î gi¶m lùc c¾t, t¨ng ®é nh½n gia
c«ng. L−îng d− bµo tinh nªn lÊy lµ 0,3 – 0,6 mm vµ gia c«ng lµm 4-7 b−íc:
Hai b−íc ®Çu víi chiÒu s©u c¾t 0.08 – 0.12mm; ba, bèn b−íc sau víi chiÒu s©u
c¾t 0.05mm; bµo tinh lµ nguyªn c«ng cuèi cïng cña c«ng viÖc söa ch÷a. Sau
khi bµo tinh b¨ng m¸y cã thÓ ®¹t ®é nh½n bÒ mÆt Δ 7, Δ 8, sai sè vÒ ®é ph¼ng
vµ ®é vªnh kh«ng qu¸ 0.02mm trªn chiÒu dµi 1000mm.
NÕu kh«ng cã dao bµo réng b¶n, cã thÓ bµo th« råi c¹o hoÆc mµi.
Ngoµi ba ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n trªn, çc ph−¬ng ph¸p kÕt hîp nhiÒu h×nh
thøc gia c«ng (c¹o, mµi, bµo , mµi nghiÒn) còng ®−îc dïng réng r·i nh»m môc
®Ých ph¸t huy −u ®iÓm cña tõng h×nh thøc gia c«ng c¬ ë çc giai ®o¹n söa
ch÷a b¨ng m¸y (th«, b¸n tinh, tinh) ®Ó ®¹t n¨ng suÊt cao, ®é nh½n bÒ mÆt vµ
®é chÝnh x¸c hîp yªu cÇu kü thuËt.
11.1.3. Söa ch÷a b¨ng m¸y tiÖn

63
H×nh 11.1. MÆt c¾t ngang b¨ng m¸y tiÖn th«ng dông
Söa ch÷a b¨ng m¸y tiÖn. H×nh 11.1: Giíi thiÖu kÕt cÊu th−êng gÆp nhÊt
cña mÆt c¾t ngang. B¨ng m¸y tiÖn th«ng dông, tr×nh tù söa ch÷a b¨ng m¸y nµy
b»ng ph−¬ng ph¸p c¹o nh− sau:
- §Æt th©n m¸y lªn gi¸ hoÆc bµn ph¼ng hoÆc nÒn cøng trªn çc chªm. §iÒu
chØnh ®é th¨ng b»ng g¸ ®Æt. Dïng niv« khung kiÓm tra ®é th¼ng ®øng cña mÆt
c¹nh ë ®Çu l¾p ô tr−íc. Sai lÖch cho phÐp kh«ng qu¸, 0.04-0.05mm trªn chiÒu
dµi 1000mm. Dïng ni v« ®Æt däc theo mÆt 6 ®Ó kiÓm tra ®é th¨ng b»ng theo
ph−¬ng n»m ngang, sai lÖch kh«ng qu¸ 0,02mm trªn chiÒu dµi 1000mmm.
Dïng th−íc th¼ng ®Æt däc theo mÆt 6 kiÓm tra ®é cong vªnh g¸ ®Æt hoÆc ®Æt
th−íc th¼ng däc theo mÆt 11 còng ®−îc.
- C¹o mÆt 6 (çc mÆt 3, 4 lµ mÆt tr−ît cña ô sau) ®¹t chÝnh x¸c vÒ ®é th¼ng vµ
®é ph¼ng. §é kh«ng th¼ng kh«ng v−ît qu¸ 0,02mm trªn 1000mm. KiÓm tra
®é ph¼ng b¼ng vÕt s¬n tiÕp xóc. Ph¶i d¹t 10 vÕt s¬n trªn mçi diÖn tÝch 25 x
25mm. Cã thÓ dïng mÆt 11 vµ mÆt 12 lµm chuÈn ®Ó kiÓm tra mÆt 6. MÆt 11 vµ
12 dïng ®Î ®Þnh vÞ khi l¾p thanh r¨ng khíp víi b¸nh r¨ng trong hép xe dao.
Hai mÆt nµy kh«ng bÞ mßn nªn khi söa ch÷a kh«ng gia c«ng chóng.
- C¹o hai mÆt 3 vµ 4. KiÓm tra ®é th¨ng b¶ng th−íc mÉu. §é kh«ng th¼ng
kh«ng v−ît qu¸ 0,02mm trªn 1000mmm. Nh− vËy nÕu dïng th−íc mÉu dµi
mét mÐt ®Æt däc theo çc mÆt 3 vµ 4 th× kh«ng chç nµo cã khe hë cã thÓ lïa
c¨n l¸ dµy 0.02mm trë lªn. Th−íc mÉu ®−îc dÞch chuyÓn trªn suèt chiÒu dµi

64
bÒ mÆt cÇn kiÓm tra. KiÓm tra ®é th¨ng b»ng cña mÆt 3 vµ 4 kÕt hîp víi mÆt 6
b»ng çch ®¹t niv« khung trªn ®Õ ô sau (mÆt tiÕp xóc víi b¨ng m¸y cña ®Õ ô
sau ®· ®−îc c¹o söa chÝnh x¸c) råi dÞch chuyÓn ®Õ ô sau trªn suèt chiÒu dµi
b¨ng m¸y. Sai sè vÒ ®é th¨ng b»ng hoÆc xo¾n vë ®ç cña ba mÆt 3, 4, 6 cho
phÐp tíi 0,02mm trªn chiÒu dµi 1000mm.
- C¹o çc mÆt tr−ît dµnh cho bµn dao. Tr−íc tiªn c¹o mÆt 7. §é th¼ng ®−îc
kiÓm tra b»ng th−íc th¼ng, sai sè cho phÐp tíi 0,02mm trªn 1000mm. §é song
song cña mÆt 7 víi çc mÆt 3, 4, 6 ®−îc kiÓm tra ®ång hå so ®Æt trªn ®Õ ô sau
(H×nh 11.2).
H×nh 11.2: Kiªm tra ®é song song cña çc mÆt 1, 2, 7, 8, 10

víi nhau vµ víi çc mÆt 3, 4, 6 (Sè chØ çc mÆt ë h×nh 11.1)
- §é kh«ng song song cho phÐ¬ kh«ng qu¸ 0,02mm trªn 1000mm.
- C¹o mÆt 8. Yªu cÇu kü thuËt vµ çch kiÓm tra gièng mÆt 7.
- C¹o mÆt 2. Yªu cÇu kü thuËt vµ çch kiÓm tra gièng mÆt 7.
- KiÓm tra tæng thÓ ba mÆt 2, 7, 8 b»ng çch ®Æt bµn tr−ît däc cña bµn dao lªn
ba mÆt nµy.
§Æt niv« lªn bµn tr−ît däc vµ kiÓm tra ®é th¨ng b»ng theo hai ph−¬ng vu«ng
gãc trong mÆt ph¼ng ngang cña côm mÆt 2, 7, 8. DÞch chuyÓn bµn tr−ît däc
theo chiÒu dµi b¨ng m¸y. §é cong vªnh vµ mÊt th¨ng b»ng cho phÐp kh«ng
v−ît qu¸ 0,02mm trªn 1000mm.

65
§Æt gi¸ ®ång hå so lªn bµn tr−ît däc lªn bµn tr−ît däc vµ dïng ®ång hå so
kiÓm tra ®é song song cña çc mÆt 2, 7, 8 víi hai mÆt 11 vµ 12. §é kh«ng
song song cho phÐp lµ 0,1mm trªn suèt chiÒu dµi b¨ng m¸y.
- C¹o hai mÆt 1 vµ 10. §é th¼ng ®−îc kiÓm tra b¨ng th−íc mÉu. §é song song
cña mÆt 1 vµ 10 víi çc mÆt 2, 4, 8 ®−îc kiÓm tra b»ng ®ång hå so g¾n trªn
bµn tr−ît däc cña bµn dao. §é kh«ng song song gi÷a mÆt 1 vµ 10 víi çc mÆt
2, 7, 8 cho phÐp tíi 0,03mm trªn toµn bé chiÒu dµi b¨ng m¸y. Còng cã thÓ
dïng panme ®Ó kiÓm tra ®é song song gi÷a mÆt 1 vµ 2 b»ng çch ®o trÞ sè
kho¶ng çch cña hai mÆt nµy t¹i mét sè vÞ trÝ çch ®Òu nhau trªn suèt chiÒu
dµi b¨ng m¸y.
- Çc mÆt 5 vµ 9 kh«ng ph¶i söa ch÷a.
Trªn ®©y ta thÊy râ rµng ®· dïng çc mÆt 3, 4, 6 (çc mÆt tr−ît däc dµnh cho ô
sau) lµm chuÈn trong qu¸ tr×nh söa ch÷a vi b¨ng m¸y tiÒn võa xÐt thuéc nhãm
I, çc mÆt 3, 4, 6 bÞ mßn rÊt Ýt.
Còng cã thÓ hai mÆt 11 vµ 12 lµm chuÉn trong suèt qu¸ tr×nh söa ch÷a nh−ng
h¬i khã sö dông çc trong khi söa ch÷a. Cçu v¹n n¨ng phøc t¹p, khã kiÕm,
nªn hai mÆt 11 vµ 12 Ýt ®−îc dïng söa ch÷a dông cô kiÓm tra. NÕu dïng hai
mÆt nµy lµm chuÈn, ph¶i dïng cÇu kiÓm tra v¹n n¨ng
11.2. Bµn dao m¸y tiÖn

11.2.1. Bµn tr−ît däc
Bµn tr−ît däc nèi cøng víi hép xe dao vµ mang toµn bé xe dao cïng bµn
dao chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn däc b¨ng m¸y. Phôc håi bµn tr−ît däc phøc t¹p nhÊt
vµ tèn nhiÒu thêi gian nhÊt so víi söa ch÷a çc chi tiÕt kh¸c cña bµn giao. Khi
söa ch÷a bµn tr−ît däc cÇn ph¶i phôc håi.
- §é song song gi÷a çc mÆt 1,2,3,4 víi nhau ( h×nh 11.3) vµ ®é song song cña
chóng víi ®−êng t©m 5 cña vÝtme ch¹y giao ngang.

66
H×nh 11.3: Bµn tr−ît däc cña bµn dao may tiÖn 1K62
- §é song song theo ph−¬ng ngang (a-a, a1 – a ) vµ ph−¬ng däc (b-b, b1 - b1) cña
çc mÆt 1 vµ 3 víi m¨tj l¾p ghÐp cña bµn tr−ît däc víi hép xe dao ( tøc lµ víi
mÆt 6)
- §é vu«ng gãc gi÷a çc mÆt 1,2,3,4 víi çc mÆt 7 vµ 8( hai mÆt tr−ît trªn
s«ng tr−ît b¨ng m¸y)
- §é vu«ng gãc gi÷a çc mÆt 6 víi mÆt l¾p hép ch¹y dao trªn th©n m¸y.
- §é ®ång t©m gi÷a çc lç l¾p trªn trôc vÝt me, trôc tr¬n ë trôc xe dao víi lç
l¾p trªn trôc nµy trªn trôc ch¹y dao.
Khi söa ch÷a bµn tr−ît däc, ph¶i ®¶m b¶o çc b¸nh r¨ng ë hép xe dao ¨n
khíp tèt víi thanh r¨ng ch¹y dao däc vµ b¸nh r¨ng vµ xÝch ch¹y dao ngang,
®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o çc chuçi kÝch th−íc cã l¾p ghÐp liªn quan cña m¸y.
Kh«ng lªn b¾t ®Çu söa ch÷a çc mÆt 7, 8, vµ 9 v× sau ®ã khi söa ch÷a çc
bÒ mÆt kh¸c sÏ tèn nhiÒu c«ng søc vµ thêi gian. Hîp lý nhÊt lµ b¾t ®Çu tõ çc
mÆt 1, 2, 3, 4.
11.2.2. Bµn tr−ît ngang
Bµn tr−ît ngang l¾p trªn bµn tr−ît däc ®Ó thùc hiÖn chuyÓn ®éng ch¹y
giao ngang. Yªu cÇu kü thuËt chñ yÕu cña bµn tr−ît ngang lµ ®é th¼ng cña çc
mÆt 1, 2, 3, 4 (H×nh 11.4) vµ ®é song song gi÷a mÆt 1 vµ 2. Khi söa ch÷a bµn
tr−ît ngang tiÖn nhÊt lµ sö dông ph−¬ng ph¸p mµi. Kü thuËt gia c«ng vµ kiÓm

67
tra kü thuËt çcc mÆt tr−íc vµ sau khi gia c«ng ®· nªu tØ mØ ë phÇn söa ch÷a
bµn tr−ît däc.
H×nh 11.4: Bµn tr−ît ngang cña bµn dao m¸y tiÖn
11.2.3. Bµn tr−ît quay

- C¹o mÆt 1 (H×nh 11.5) vµ kiÓm tra ®é tiÕp xóc b»ng vÕt s¬n gi÷a mÆt nµy vµ
bÒ mÆt ®èi tiÕp víi nã cña bµn tr−ît ngang ®· söa ch÷a tèt. Sè vÕt s¬n tiÕp xóc
ph¶i ®¹t tõ 8-10 ®iÓm trªn diÖn tÝch 25x25mm.
H×nh 11.5: Bµn tr−ît gia dao (bµn quay) l¾p trªn ®ß g¸ söa ch÷a
- §Þnh vÞ bµn quay lªn ®å g¸ 6 b»ng mÆt võa c¹o (mÆt 1) l¾p c¶ côm lªn bµn
m¸y mµi, ®iÒu chØnh ®é song song cña mÆt 3 vµ 4 víi h−íng chuyÓn ®éng cña
bµn m¸y, sai lÖch cho phÐp kh«ng v−ît qu¸ 0,02mm.

68
- Mµi lÇn l−ît çc mÆt 2,6,3,4 b»ng mét ®Çu ®¸ mµi b»ng b¸t c«n, ®é h¹t 36-
46, ®é cøng CM1- CM2, ®é nh½n bÒ mÆt gia c«ng Δ 7. Trong khi mµi kh«ng
®−îc ®Ó chi tiÕt nãng lªn v× nh− vËy sÏ g©y sai sè gia c«ng do gi·n në nhiÖt.
- KiÓm tra ®é song song gi÷a mÆt 2 vµ 5 víi mÆt 1 b»ng pan me. §o kho¶ng
çch gi÷a mÆt 1 víi mÆt 2 vµ 5 t¹i 4, 5 chç. §é kh«ng song song kh«ng v−ît
qu¸ 0,02mm trªn toµn bé chiÒu dµi mÆt 3 ,4. KiÓm tra gãc nghiªng 550 cña çc
mÆt 2 víi 3 vµ 4 víi 5 b¨ng d−ìng. NÕu sai sè qu¸ lín ph¶i c¹o söa l¹i çc
mÆt 2,3,4,5

69
Tμi liÖu tham kh¶o

1. Ph¹m §¾p, NguyÔn Hoa §¨ng
M¸y c«ng cô 1,
Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc, Hµ Néi 1985.
2. TrÇn V¨n §Þch, NguyÔn Träng B×nh, NguyÔn ThÕ §¹t, NguyÔn ViÕt
TiÕp, TrÇn Xu©n ViÖt
C«ng nghÖ chÕ t¹o m¸y,
Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi 2003.
3. T« Xu©n Gi¸p
Sæ tay thî söa ch÷a c¬ khÝ,
Nhµ xuÊt b¶n ®¹i häc vµ gi¸o dôc chuyªn nghiÖp, Hµ Néi 1991.
4. NguyÔn Ngäc C¶nh, NguyÔn Träng H¶i
C«ng nghÖ söa ch÷a m¸y c«ng cô,
Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi 1982.
5. TrÇn H÷u QuÕ
VÏ kü thuËt c¬ khÝ-tËp 1,
Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc, Tp.HCM 2006.
6. TrÇn H÷u QuÕ, §Æng V¨n Cø, NguyÔn V¨n TuÊn
VÏ kü thuËt c¬ khÝ-tËp 2,
Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc, Hµ Néi 2005.
7. Ninh §øc Tèn, NguyÔn ThÞ Xu©n B¶y
Gi¸o tr×nh dung sai l¾p ghÐp vµ kü thuËt ®o l−êng
8. Hoµng Tïng
Gi¸o tr×nh vËt liÖu vµ c«ng nghÖ c¬ khÝ,

Cong Nghe Sua Chua May Cong Cu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cong Nghe Sua Chua May Cong Cu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2

Môc lôc ................................................................................................................. 2

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

Ch−¬ng I: h−íng dÉn th¸o m¸y

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

1.2. H−íng dÉn th¸o mét sè chi tiÕt th«ng dông

H×nh 1.1. §Çu kÑp con l¨n cã ®u«i v¸t c¹nh

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

H×nh1.2: §Çu kÑp cã miÕng chÆn

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

H×nh 1.3: C¸c ph−¬ng ph¸p th¸o vÝt

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

H×nh 1.4: Th¸o khíp nèi trôc b»ng chèt

¾ Th¸o khíp nèi trôc kiÓu vÊu:

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

H×nh 1.5: Li hîp vÊu

¾ Th¸o Li hîp ma s¸t c«n

H×nh 1.6: Khíp li hîp c«n ma s¸t

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

H×nh 1.7: Khíp li hîp ma s¸t ®Üa

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

H×nh 1.8: BÓ dÇu röa chi tiÕt m¸y

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

1.4. S¬ ®å tãm t¾t qu¸ tr×nh söa ch÷a m¸y

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

Ch−¬ng II : B¶o tr× s÷a ch÷a c¸c mèi ghÐp cè ®Þnh

2.1. Mèi ghÐp ren

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

H×nh 2.1: Ren: a) Ren c«n; b) Ren trô;

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

H×nh 2.3: ThÓ hiÖn ren theo hÖ Anh vµ hÖ mÐt.

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

¾ Ren bÞ mßn ®øt hoÆc mÎ trªn bu l«ng hoÆc trôc cã ren.

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

2.2.2. C¸c d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

- DËp, vì, søt mÎ then hoa.

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

3.3. Trôc bÞ cong

H×nh 3.2: N¾n trôc

H×nh 3.3: Nung nãng côc bé

3.4. Trôc bÞ nøt hoÆc gÉy

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

3.4.2. Nèi trôc

H×nh 3.5: Phôc håi trôc gÉy cã ®o¹n nèi thªm

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

Ch−¬ng IV: b¶o tr× söa ch÷a trôc chÝnh

4.1.2. C¸c d¹ng háng hãc th−êng gÆp

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

- Ren vµ then hoa

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

4.3. Söa ch÷a lç c«n

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn

H×nh 4.3: Söa ch÷a lç ®ãng chªm

Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn