TCVN TIªU CHUÈN VIÖT NAM

TCVN 7514 : 2005

XuÊt b¶n lÇn 1

Qui ph¹m thùc hµnh chiÕu x¹ tèt

®Ó diÖt c«n trïng trong c¸c lo¹i qu¶ kh«
vµ c¸c lo¹i H¹t kh«

Code of good irradiation practice for insect disinfestation

of dried fruitsand tree nuts

Hµ néi − 2005
TCVN 7514 : 2005

2
 TCVN 7514 : 2005

Lêi nãi ®Çu

TCVN 7514 : 2005 t−¬ng ®−¬ng cã söa ®æi ICGFI No 20.

TCVN 7514 : 2005 do TiÓu ban kü thuËt TCVN/TC/F5/SC1

Thùc phÈm chiÕu x¹ biªn so¹n, Tæng côc Tiªu chuÈn §o l−êng
ChÊt l−îng ®Ò nghÞ, Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ ban hµnh.

3
TCVN 7514 : 2005

Lêi giíi thiÖu

Héi ®ång T− vÊn Quèc tÕ vÒ chiÕu x¹ thùc phÈm (ICGFI) ®−îc thµnh lËp ngµy 9/05/1984 d−íi sù b¶o
hé cña FAO, IAEA vµ WHO. ICGFI bao gåm c¸c chuyªn gia vµ c¸c ®¹i diÖn kh¸c ®−îc tiÕn cö bëi c¸c
chÝnh phñ ®· chÊp nhËn c¸c ®iÒu kho¶n cña “Tuyªn bè” thµnh lËp ICGFI vµ cam kÕt tù nguyÖn ®ãng
gãp b»ng tiÒn hoÆc hiÖn vËt ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng cña ICGFI.

ICGFI cã c¸c chøc n¨ng sau:

a. §¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn toµn cÇu vÒ lÜnh vùc chiÕu x¹ thùc phÈm;

b. §−a ra c¸c khuyÕn c¸o chÝnh vÒ viÖc ¸p dông chiÕu x¹ thùc phÈm cho c¸c tæ chøc vµ c¸c quèc
gia thµnh viªn; vµ

c. Cung cÊp c¸c th«ng tin khi ®−îc yªu cÇu qua c¸c tæ chøc, tíi Héi ®ång chuyªn gia chung
FAO / IAEA / WHO vµ tíi ñy ban tiªu chuÈn thùc phÈm quèc tÕ CAC vÒ tÝnh lµnh cña thùc phÈm
chiÕu x¹.

T¹i thêi ®iÓm ph¸t hµnh qui ph¹m nµy (n¨m 1995) thµnh viªn cña ICGFI gåm:

Argentina, Oxtr©ylia, Bangladesh, BØ, Brazin, Bungary, Canada, Chile, Costarica, Bê biÓn Ngµ, Croatia
Cuba Ecuador, Ai cËp, Ph¸p, §øc, Ghana, Hy l¹p, Hungary, Ên ®é, Indonesia, Irac, Israel, Italia, NhËt
b¶n, Malaisya, Mexico, Hµ lan, New Zealand, Pakistan, Trung quèc, Peru, Philipin, Ba lan, Bå ®µo nha,
Nam phi, Xiri, Th¸i lan, Thæ nhÜ kú, Ucraina, Anh, Mü, ViÖt Nam vµ Nam t− cò.

“Qui ph¹m thùc hµnh chiÕu x¹ tèt ®Ó diÖt c«n trïng trong c¸c lo¹i qu¶ kh« vµ c¸c lo¹i h¹t kh«” nµy
nh»m môc ®Ých thóc ®Èy ¸p dông kü thuËt chiÕu x¹ thùc phÈm ë qui m« th−¬ng m¹i. øng dông nµy cã
thÓ dïng ®Ó thay thÕ cho ph−¬ng ph¸p x«ng khãi qu¶ kh« vµ h¹t kh«, ®Æc biÖt lµ ph−¬ng ph¸p dïng
methyl bromua mµ toµn thÕ giíi ®ang tõng b−íc lo¹i bá v× lý do m«i tr−êng. Qui ph¹m nµy còng h÷u Ých
cho ngµnh c«ng nghiÖp vµ c¸c nhµ chøc tr¸ch ®Ó kiÓm so¸t sù nhiÔm c«n trïng ë c¸c lo¹i qu¶ kh« vµ
c¸c lo¹i h¹t kh« trong th−¬ng m¹i. Qui ph¹m nµy bæ sung cho TCVN 7247 : 2003 (CODEX STAN 106 – 1983)
Thùc phÈm chiÕu x¹ − Yªu cÇu chung vµ c¸c qui ph¹m thùc hµnh t−¬ng øng.

4
 TCVN 7514 : 2005

TIªu chuÈn vIÖt nam tcvn 7514 : 2005

XuÊt b¶n lÇn 1

Qui ph¹m thùc hµnh chiÕu x¹ tèt ®Ó diÖt c«n trïng

trong c¸c lo¹i qu¶ kh« vµ c¸c lo¹i h¹t kh«

Code of good irradiation practice for insect disinfestation

of dried fruits and tree nuts

1 Ph¹m vi ¸p dông

Qui ph¹m nµy ¸p dông cho c¸c lo¹i qu¶ ®· lo¹i n−íc, lµm kh« hoÆc sÊy kh« (vÝ dô nh− t¸o, m¬, dõa,
chµ lµ, sung, lª, mËn, nho kh«,...) vµ c¸c lo¹i h¹t kh« (vÝ dô nh−: qu¶ h¹nh, h¹t ®iÒu, qu¶ hå tr¨n, qu¶
ãc chã,…) ®−îc chÕ biÕn phï hîp víi thùc hµnh vÖ sinh vµ s¶n xuÊt tèt 1).

2 Môc ®Ých cña chiÕu x¹

C¸c lo¹i qu¶ kh« vµ h¹t kh« th−êng bÞ nhiÔm c«n trïng khi b¶o qu¶n, ®Æc biÖt lµ c¸c loµi Ephestia,
Tribolium, Carpophilus, Plodia interfunctella, Corcyra cephalonica vµ Oryzaephilus. C¸c lo¹i c«n trïng
nµy ¨n vµ sinh s«i n¶y në trong s¶n phÈm tõ thêi ®iÓm b¶o qu¶n ban ®Çu ®Õn lóc ng−êi tiªu dïng sö
dông s¶n phÈm. ChiÕu x¹ cã thÓ ®−îc dïng ®Ó diÖt c«n trïng ë mäi giai ®o¹n ph¸t triÓn cã mÆt trong c¸c
lo¹i qu¶ kh« vµ h¹t kh«.

Qui ph¹m nµy ®Ò cËp ®Õn viÖc chiÕu x¹ ®Ó diÖt c«n trïng trong c¸c lo¹i qu¶ kh« vµ h¹t kh«. Qui ph¹m
nµy kh«ng ®Ò cËp ®Õn kh¶ n¨ng kiÓm so¸t sù ph¸t triÓn cña nÊm mèc ë ®é Èm cao, mµ ®iÒu nµy ®¹t
®−îc bëi thùc hµnh s¶n xuÊt tèt vµ thùc hµnh vÖ sinh tèt 1).

1)
C¸c qui ph¹m thùc hµnh s¶n xuÊt tèt ®èi víi qu¶ kh«, dõa kh« xem CAC/RCP 4- 1971, ®èi víi rau qu¶ kh«, bao gåm c¶
nÊm ¨n xem CAC/RCP 5 – 1971 vµ qu¶ kh« xem CAC/RCP 6 –1972.

5
TCVN 7514 : 2005

3 ChiÕu x¹

3.1 Xö lý tr−íc chiÕu x¹

3.1.1 Xö lý

Th«ng th−êng, c¸c lo¹i qu¶ nh− nho, m¬, sung,... vµ c¸c h¹t ®−îc lµm kh« b»ng c¸ch ph¬i n¾ng truyÒn
thèng. C¸c ph−¬ng ph¸p chÕ biÕn ®−îc ¸p dông cho c¸c s¶n phÈm nµy th−êng lµ ph−¬ng ph¸p truyÒn
thèng vµ c¸c ph−¬ng ph¸p bao gãi, b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn kh«ng ®óng c¸ch th−êng dÉn ®Õn viÖc
hµng ho¸ bÞ nhiÔm c«n trïng. Do ®ã, tr−íc khi chiÕu x¹ ph¶i tu©n thñ c¸c ®iÒu kiÖn thùc hµnh s¶n xuÊt
tèt (GMP). §iÒu quan träng lµ c¸c s¶n phÈm cÇn ph¶i ®−îc lµm kh« ®óng c¸ch ë ®iÒu kiÖn vÖ sinh tèt (tøc
lµ ®é Èm tõ 10 % ®Õn 12 % ®èi víi h¹t vµ 20 % ®Õn 35 % ®èi víi qu¶). Tr−íc khi bao gãi s¶n phÈm,
kh«ng ®Ó s¶n phÈm kh« bÞ nhiÔm bÈn. CÇn ph¶i tu©n thñ chÆt chÏ c¸c b−íc thùc hµnh kiÓm so¸t chÊt
l−îng vµ vÖ sinh ®Ó cã ®−îc s¶n phÈm cã chÊt l−îng cao. ViÖc ¸p dông qui ph¹m nµy kh«ng cã nghÜa
lµ cã thÓ bu«ng láng sù quan t©m ®Õn chÊt l−îng vµ viÖc tu©n thñ quy ph¹m thùc hµnh s¶n xuÊt tèt mµ
ph¶i lu«n lu«n tu©n thñ triÖt ®Ó. C¸c phô gia thùc phÈm ®−îc sö dông ph¶i tu©n theo quy ph¹m thùc
hµnh s¶n xuÊt tèt (GMP) vµ c¸c qui ®Þnh hiÖn hµnh.

3.1.2 Lµm kh«

Lµm kh« cã thÓ b»ng c¸ch ph¬i n¾ng hoÆc b»ng kh«ng khÝ nãng nh©n t¹o 1). ViÖc c¶i tiÕn ph−¬ng ph¸p
ph¬i kh« truyÒn thèng cã lîi v× tr¸nh nhiÔm s©u bä tõ bªn ngoµi vµo s¶n phÈm. C«ng nghÖ míi sö dông
n¨ng l−îng mÆt trêi hiÖn kh¸ phæ biÕn cho chi phÝ thÊp h¬n. KhuyÕn c¸o ¸p dông thùc hµnh vÖ sinh tèt
®Ó ng¨n ngõa c«n trïng ph¸t triÓn thµnh quÇn thÓ ë khu vùc chÕ biÕn vµ ®Ó gi¶m thiÓu sè l−îng c«n
trïng ban ®Çu cã trong s¶n phÈm kh«.

3.1.3 Bao gãi

§iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho chiÕu x¹ lµ bao gãi ®−îc lµm b»ng vËt liÖu cã kh¶ n¨ng ng¨n ngõa c«n trïng ë
møc cao nhÊt cã thÓ 2). Ngoµi ra, vËt liÖu bao gãi cÇn cã kh¶ n¨ng c¸ch Èm ®Ó ng¨n ngõa Èm x©m nhËp
vµo s¶n phÈm. KhuyÕn c¸o sö dông bao gãi ch©n kh«ng dïng cho c¸c lo¹i h¹t, gièng nh− dïng CO2
thay thÕ kh«ng khÝ trong tói ®Ó tr¸nh s¶n phÈm bÞ «i thiu.

VËt liÖu bao gãi tiÕp xóc víi s¶n phÈm cÇn ph¶i thÝch hîp cho chiÕu x¹ vµ cho s¶n phÈm (vÝ dô, khi
®−îc chiÕu x¹ ë liÒu yªu cÇu, kh«ng ®−îc lµm thay ®æi ®¸ng kÓ tÝnh chÊt cña chóng còng nh− kh«ng
®−îc t¹o ra chÊt ®éc mµ cã thÓ truyÒn sang cho s¶n phÈm kh«).

1)
Trong mét sè t×nh huèng nhÊt ®Þnh (vÝ dô nh− qu¶ m¬), ®Ó tr¸nh lµm mÊt mµu cña qu¶ th× viÖc sö dông chÊt chèng «xi ho¸ lµ
kh«ng thÓ tr¸nh khái.
2)
Khi thÝch hîp, cã thÓ dïng m¸y gia tèc electron ®Ó chiÕu x¹ s¶n phÈm trªn b¨ng t¶i nh−ng ph¶i kiÓm so¸t nghiªm ngÆt ®Ó
tr¸nh nguy c¬ t¸i nhiÔm tr−íc khi bao gãi.

6
 TCVN 7514 : 2005
Polyetylen, polypropylen, biaxially oriented polypropylen (BOPP) hoÆc c¸c vËt liÖu dÎo trong suèt kh¸c
cã chÊt l−îng t−¬ng tù cã thÓ dïng lµm bao gãi. Polypropylen hoÆc BOPP hiÖu qu¶ h¬n polyetylen
trong viÖc ng¨n ngõa c«n trïng x©m nhËp. TÊt nhiªn, chiÒu dµy cña mµng lµ mét yÕu tè cã ¶nh h−ëng
lín. Cã thÓ dïng phèi hîp gi÷a c¸c mµng nh− polypropylen vµ polyetylen hoÆc polyester vµ polyetylen.
Mµng polyetylen thÊm «xy, v× vËy nªn dïng polypropylen, BOPP hoÆc mµng máng ®Ó gi¶m thiÓu sù h−
háng do bÞ «xy ho¸. ChiÒu dµy mµng còng ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc «xy ®·
th©m nhËp trong qu¶ kh«. Tói ®ay cã líp lãt polyetylen cã thÓ dïng ®ãng bao lín ®Ó ®ùng c¸c lo¹i s¶n
phÈm nµy, phÝa ngoµi tói ®ay ®−îc xö lý thuèc diÖt c«n trïng thÝch hîp.

Sö dông vËt liÖu bao gãi tu©n theo qui ®Þnh hiÖn hµnh.

C¸c hép cact«ng víi líp lãt thÝch hîp nh− vËt liÖu polyetylen cã mËt ®é cao hoÆc vËt liÖu t−¬ng tù cã thÓ
®−îc dïng ®Ó ®ãng bao lín.

C¸c thïng hµng chøa cøng nh− gç, kim lo¹i hoÆc hép nhùa ®−îc dïng víi líp lãt hoÆc líp phñ ngoµi
thÝch hîp ®Ó ng¨n ngõa Èm th©m nhËp vµo s¶n phÈm cã thÓ ®−îc dïng ®Ó ®ãng bao lín. (Tuy vËy, c¸c
thïng chøa nµy còng kh«ng thÓ dïng ®−îc sau nhiÒu lÇn chiÕu x¹ ë liÒu thÊp).

KÝch th−íc vµ h×nh d¹ng cña thïng chøa cã thÓ dïng ®Ó chiÕu x¹ ®−îc x¸c ®Þnh mét phÇn bëi c¸c tÝnh
n¨ng cña thiÕt bÞ chiÕu x¹. C¸c tÝnh n¨ng quan träng gåm c¸c ®Æc tr−ng cña hÖ thèng vËn chuyÓn s¶n
phÈm vµ nguån chiÕu x¹, còng nh− cÊu t¹o cña thïng chøa.

Do ®ã, qu¸ tr×nh chiÕu x¹ sÏ thuËn lîi nÕu bao gãi cã kÝch th−íc phï hîp vµ ®ång ®Òu. §èi víi thiÕt bÞ
chiÕu x¹ nhÊt ®Þnh, cã thÓ cÇn ph¶i giíi h¹n c¸c h×nh d¹ng vµ kÝch th−íc bao gãi cô thÓ.

3.2 B¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn tr−íc chiÕu x¹

B¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn c¸c lo¹i qu¶ kh« vµ c¸c lo¹i h¹t kh« ®−îc thùc hiÖn b×nh th−êng.

Thêi gian b¶o qu¶n sau khi kÕt thóc viÖc lµm kh« vµ tr−íc khi chiÕu x¹ cµng ng¾n cµng tèt vµ ®Æc biÖt
cÇn b¶o qu¶n tr¸nh l©y nhiÔm c«n trïng g©y h¹i. CÇn cã c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó gi¶m thiÓu sù
nhiÔm c«n trïng.

3.3 ChiÕu x¹

3.3.1 C¸c yªu cÇu vµ vËn hµnh thiÕt bÞ chiÕu x¹; c¸c th«ng sè qu¸ tr×nh vµ c¸c ®iÓm kiÓm so¸t
vËn hµnh tíi h¹n; c¸c nguån bøc x¹ ion ho¸ ®−îc dïng.

KhuyÕn c¸o tham kh¶o c¸c tµi liÖu sau:

a. TCVN 7247 : 2003 (CODEX STAN 106 – 1983) Thùc phÈm chiÕu x¹ – Yªu cÇu chung.

7
TCVN 7514 : 2005

b. TCVN 7250 : 2003 CAC/RCP 19 − 1979 (Rev 1 − 1983) Qui ph¹m vËn hµnh c¸c thiÕt bÞ chiÕu
x¹ xö lý thùc phÈm.

c. H−íng dÉn ®èi víi qui ®Þnh kü thuËt ®Ó kiÓm so¸t c¸c thiÕt bÞ chiÕu x¹ thùc phÈm (ICGFI sè 1).

Ba tµi liÖu nµy ®−a ra nh÷ng yªu cÇu vµ h−íng dÉn ®èi víi c¸c th«ng sè qu¸ tr×nh chiÕu x¹, c¸c thiÕt bÞ
chiÕu x¹ vµ vËn hµnh chóng.

Theo TCVN 7247 : 2003 (CODEX STAN 106 – 1983), th× bøc x¹ ion ho¸ dïng ®Ó chiÕu x¹ c¸c lo¹i qu¶
kh« vµ c¸c lo¹i h¹t kh« lµ:

a. Bøc x¹ gamma ph¸t ra tõ c¸c ®ång vÞ 60Co hoÆc 137Cs.

b. Tia X ph¸t ra tõ nguån m¸y ph¸t tia X cã møc n¨ng l−îng nhá h¬n hoÆc b»ng 5 MeV.

c. Chïm eloctron ph¸t ra tõ nguån m¸y cã møc n¨ng l−îng nhá h¬n hoÆc b»ng 10 MeV.

Kh«ng thÓ ph©n biÖt ®−îc s¶n phÈm ®· chiÕu x¹ víi s¶n phÈm ch−a chiÕu x¹ b»ng m¾t th−êng, v× thÕ
®iÒu quan träng khi vËn hµnh thiÕt bÞ chiÕu x¹ lµ cÇn cã rµo ng¨n c¬ häc ®Ó ph©n biÖt c¸c s¶n phÈm ®·
chiÕu x¹ vµ c¸c s¶n phÈm ch−a chiÕu x¹.

C¸c chØ thÞ lµm ®æi mµu hoÆc c¸c chØ thÞ kh¸c khi tiÕp xóc víi bøc x¹ ë liÒu qui ®Þnh cã sù thay ®æi æn
®Þnh, hiÖn ®ang ®−îc sö dông phæ biÕn trong c«ng nghÖ tiÖt trïng bøc x¹, nh−ng ®èi víi c¸c liÒu thÊp
1)
h¬n th× ®ang ®−îc nghiªn cøu . C¸c chØ thÞ nh− vËy ®−îc sö dông ë d¹ng c¸c nh·n dÝnh b»ng giÊy
hoÆc lo¹i t−¬ng tù ®−îc d¸n vµo mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm nh− hép cact«ng ®Ó ng−êi vËn hµnh nhËn biÕt
®−îc s¶n phÈm ®· chiÕu x¹.

§iÒu quan träng lµ ph¶i ghi chÐp ®Çy ®ñ vÒ ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ vµ ®−îc l−u gi÷. C¸c s¶n phÈm ®·
chiÕu x¹ cÇn ph¶i ®−îc ph©n biÖt b»ng sè l« hoÆc b»ng c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp kh¸c. C¸c biÖn ph¸p
nh− vËy cã thÓ lµ b»ng chøng cña viÖc xö lý chiÕu x¹ phï hîp víi qui ®Þnh hiÖn hµnh.

3.3.2 Tæng liÒu (LiÒu hÊp thô)

3.3.2.1 Yªu cÇu chung

Th«ng sè quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh chiÕu x¹ lµ tæng n¨ng l−îng ion ho¸ hÊp thô bëi vËt chÊt, ®−îc
gäi lµ “liÒu hÊp thô”. §¬n vÞ liÒu hÊp thô lµ Gray (Gy). 1 Gy t−¬ng ®−¬ng víi n¨ng l−îng 1 Jun/1 kg. LiÒu
hÊp thô phô thuéc vµo lo¹i c«n trïng, giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chóng vµ môc ®Ých xö lý. Tiªu chuÈn
TCVN 7247 : 2003 (CODEX STAN 106 – 1983) khuyÕn c¸o r»ng "tæng liÒu hÊp thô trung b×nh cña s¶n

1)
ChØ thÞ lµm ®æi mµu nh− vËy sÏ chuyÓn tõ mµu xanh sang mµu n©u ë liÒu 2 kGy ®· cã s½n trong th−¬ng m¹i, nh−ng ch−a cã
lo¹i dïng cho c¸c liÒu thÊp ®Ó diÖt c«n trïng.

8
 TCVN 7514 : 2005
phÈm xö lý b»ng chiÕu x¹ kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 10 kGy", c¸c liÒu yªu cÇu ®Ó diÖt c«n trïng lµ thÊp h¬n
nhiÒu so víi gi¸ trÞ nµy. §iÒu quan träng lµ qu¶ ph¶i nhËn ®−îc liÒu hÊp thô tèi thiÓu yªu cÇu ®Ó ®¹t
®−îc môc ®Ých c«ng nghÖ mong muèn nghÜa lµ diÖt c«n trïng vµ tØ sè ®ång ®Òu cña liÒu ®−îc duy tr× ë
møc hîp lý ®Ó kh«ng lµm thay ®æi ngo¹i quan cña s¶n phÈm ë liÒu tèi ®a ®−îc sö dông. §iÒu nµy ®ßi
hái ph¶i thùc hiÖn ®o ph©n bè liÒu trong s¶n phÈm.

§Ó kiÓm so¸t qu¸ tr×nh chiÕu x¹ sao cho ®¹t ®−îc liÒu qui ®Þnh vµ tØ sè ®ång ®Òu cña liÒu cÇn ph¶i xem xÐt
nhiÒu khÝa c¹nh, trong ®ã quan träng nhÊt lµ kü thuËt ®o liÒu. CÇn tham kh¶o c¸c tµi liÖu h−íng dÉn ®o
liÒu. (Xem tµi liÖu IAEA, 1977, 1981, c¸c tiªu chuÈn ASTM).

3.3.2.2 C¸c lo¹i qu¶ kh«

C«n trïng thuéc hä Coleoptera (bé c¸nh cøng) vµ hä Lepidoptera (ngµi) th−êng nhiÔm trong qu¶ kh«.
Bé c¸nh cøng nhiÔm trong qu¶ kh« th−êng lµ c¸c loµi Carpophilus vµ Oryzaephilus vµ ngµi nhiÔm trong
qu¶ kh« lµ loµi Ephestia, Corcyra cephalonica, Plodia interpunctella vµ Ectomylois ceratoniae. TÊt c¶
c¸c giai ®o¹n cßn non cña c¸c loµi c«n trïng nµy rÊt nh¹y c¶m víi bøc x¹. LiÒu hÊp thô 0,5 kGy sÏ lµm
c«n trïng bÊt ho¹t vµ chÕt trong vµi tuÇn, ®©y ®−îc coi lµ mét biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp, ®Æc biÖt v× ë
liÒu hÊp thô nµy còng lµm gi¶m kh¶ n¨ng nhËn thøc ¨n cña c«n trïng. Tuy nhiªn, liÒu 0,5 kGy cã thÓ
kh«ng cã t¸c dông g©y v« sinh ®èi víi mét sè loµi b−ím tr−ëng thµnh, nh−ng sÏ lµm gi¶m sù sinh s¶n cña
chóng vµ chóng sÏ bÞ bÊt dôc. LiÒu 0,7 kGy ®−îc khuyÕn c¸o ®èi víi diÖt c«n trïng trong qu¶ chµ lµ.

3.3.2.3 C¸c lo¹i h¹t kh«

C«n trïng th−êng nhiÔm trong c¸c lo¹i h¹t kh« ®Òu thuéc hä c«n trïng g©y h¹i cho s¶n phÈm cÇn b¶o
qu¶n nh− c¸c loµi Tribolium, Oryzaephilus, Necrobia rufipes vµ Plodia interpunctella. LiÒu hÊp thô tèi thiÓu
0,5 kGy cã thÓ diÖt ®−îc c¸c lo¹i c«n trïng nµy cã trong c¸c lo¹i h¹t kh«. Tuy nhiªn, nÕu chØ cã mÆt loµi
bé c¸nh cøng trong h¹t th× chØ víi liÒu 0,25 kGy lµ cã thÓ cã hiÖu qu¶.

3.4 Xö lý vµ b¶o qu¶n sau chiÕu x¹

3.4.1 B¶o qu¶n c¸c lo¹i qu¶ kh« ®· chiÕu x¹

Qu¶ kh« ®· chiÕu x¹ (®é Èm tõ 20 % ®Õn 35 %), ®−îc bao gãi trong vËt liÖu bao gãi thÝch hîp, cÇn ®−îc
b¶o qu¶n ë n¬i kh« r¸o vµ m¸t. Nh÷ng s¶n phÈm kh« nh− vËy cã thÓ b¶o qu¶n tõ 9 th¸ng ®Õn 12 th¸ng
mµ kh«ng bÞ h− háng.

3.4.2 B¶o qu¶n c¸c lo¹i h¹t kh« ®· chiÕu x¹

C¸c lo¹i h¹t kh« ®· chiÕu x¹ cÇn ®−îc bao gãi thÝch hîp vµ b¶o qu¶n ë ®iÒu kiÖn gièng nh− b¶o qu¶n
qu¶ kh«.

9
TCVN 7514 : 2005

3.4.3 VËn chuyÓn c¸c lo¹i qu¶ kh« vµ c¸c lo¹i h¹t kh« ®· chiÕu x¹

Kh«ng cã yªu cÇu g× ®Æc biÖt ®èi víi viÖc vËn chuyÓn c¸c lo¹i qu¶ kh« vµ h¹t kh« ®· chiÕu x¹. Thùc tÕ
¸p dông nh− s¶n phÈm ch−a chiÕu x¹. Bao b× cÇn ph¶i nguyªn vÑn vµ duy tr× ®Ó kh«ng bÞ t¸i nhiÔm.

3.5 Yªu cÇu ®èi víi s¶n phÈm cuèi cïng

Sè c«n trïng cã mÆt trong s¶n phÈm tr−íc chiÕu x¹ nh− nhéng hoÆc con tr−ëng thµnh ®Òu bÊt dôc vµ
chÕt hoÆc kh«ng ph¸t triÓn b×nh th−êng sau chiÕu x¹.

Yªu cÇu ®èi víi s¶n phÈm cuèi cïng theo qui ph¹m nµy lµ kh«ng cã c«n trïng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn
vµ lµm h− háng s¶n phÈm. C¸c yªu cÇu kh¸c gièng nh− ®èi víi c¸c s¶n phÈm ch−a chiÕu x¹.

Sau chiÕu x¹, c«n trïng cã thÓ cßn sèng nh−ng bÞ bÊt dôc vµ sÏ chÕt dÇn. YÕu tè nµy rÊt quan träng
trong qu¸ tr×nh kiÓm dÞch, tu©n thñ qui ®Þnh cña luËt ph¸p.

Cã thÓ nhËn thÊy r»ng, kh¶ n¨ng h− háng do c¸c yÕu tè kh¸c, thÝ dô thay ®æi vÒ c¶m quan, «i thiu vµ
®«i khi mÊt mµu th× kh«ng kiÓm so¸t ®−îc b»ng chiÕu x¹. Trong tr−êng hîp cña c¸c lo¹i qu¶ kh«, ë mét
chõng mùc nhÊt ®Þnh, chiÕu x¹ cã thÓ lµm thay ®æi tÝnh chÊt c¶m quan cña h¹t.

3.6 Ghi nh·n

Thùc phÈm ®· chiÕu x¹ cÇn ®−îc ghi nh·n “®· chiÕu x¹” hoÆc “®· ®−îc xö lý b»ng bøc x¹ ion ho¸”.
Nh·n kh«ng chØ ®Ó nhËn biÕt thùc phÈm ®· ®−îc chiÕu x¹ mµ cßn th«ng tin cho ng−êi tiªu dïng biÕt
môc ®Ých vµ lîi Ých cña viÖc xö lý nµy. DÊu hiÖu quèc tÕ (logo) d−íi ®©y ®· ®−îc nhiÒu quèc gia chÊp
nhËn ®Ó ghi nh·n cho thùc phÈm chiÕu x¹:

Ghi nh·n thùc phÈm ®· chiÕu x¹ theo TCVN 7247 : 2003 (CODEX STAN 106 – 1983) Thùc phÈm
chiÕu x¹ – Yªu cÇu chung vµ TCVN 7087 : 2002 [CODEX STAN 1 – 1985 (Rev. 1 – 1991, Amd.
1999 & 2001)] Ghi nh·n thùc phÈm bao gãi s½n, bao gåm c¸c ®iÒu kho¶n vÒ ghi nh·n thùc phÈm
chiÕu x¹, c¶ tµi liÖu kÌm theo vµ ghi nh·n thùc phÈm chiÕu x¹ bao gãi s½n.

10
 TCVN 7514 : 2005
3.7 ChiÕu x¹ l¹i

Nh×n chung, kh«ng nªn chiÕu x¹ cïng mét s¶n phÈm nhiÒu h¬n mét lÇn. Khi viÖc chiÕu x¹ l¹i cho phÐp
®Ó kiÓm so¸t tiÕp sù nhiÔm c«n trïng th× tæng liÒu hÊp thô kh«ng ®−îc v−ît qu¸ liÒu trung b×nh tèi ®a
10 kGy. Trong thùc tÕ, ng−ìng liÒu lµm thay ®æi c¶m quan kh«ng ®−îc v−ît qu¸ liÒu tèi ®a trong bao
gãi vµ ®iÒu nµy phô thuéc vµo c¸c ®Æc tr−ng (®é nh¹y) ®èi víi bøc x¹.

TCVN 7247 : 2003 (CODEX STAN 106 – 1983) Thùc phÈm chiÕu x¹ – Yªu cÇu chung cã qui ®Þnh c¸c ®iÒu
kho¶n vÒ chiÕu x¹ l¹i c¸c lo¹i thùc phÈm kh« vµ c¸c lo¹i h¹t kh« ®Ó kiÓm so¸t sù t¸i nhiÔm cña c«n trïng.

3.8 ChÊt l−îng cña qu¶ kh« vµ h¹t kh« chiÕu x¹

ChÊt l−îng cña c¸c lo¹i qu¶ kh« vµ c¸c lo¹i h¹t kh« kh«ng bÞ thay ®æi bëi chiÕu x¹ diÖt c«n trïng (xem
Codex Stan 105 – 1983, CAC/VOL XV – Ed. 1).

11
TCVN 7514 : 2005

Tµi liÖu tham kh¶o

• AECL, Food Packaging Materials, Radiation Applications, AECL Pinawa, Manitoba, Canada
ROE 1L0 (Fax:1-204-7532455).

• Ahmed, M.S.H.; Hameed, A.A.; Ali, S.R. Insect Disinfestation of prepackaged dates by gamma
irradiation. In Radiation Disinfestation of Food and Agricultural Products, ed. J.H. Moy,
University of Hawaii at Manoa, Honolulu (U.S.A.), 1985, pp. 374-382.

• Ahmed, M.S.H. Irradiation disinfestation and packaging of dates. In Insect Disinfestation of Food
and Agricultural Products by Irradiation. Panel Proceedings Series, International Atomic Energy
Agency, Vienna (Austria), 1991, pp. 7-26.

• Brower, J.H. Plodia interpunctella: Effect of sex ratio on reproductivity. Ann. Entomol. Soc. Am.
68(5): 847-851. 1975.

• Brower, J.H., Tilton, E.W. Insect disinfestation of dried fruit using gamma irradiation. Food
Irradiation 11(1/2): 10-14. 1971.

• Brower, J.H., Tilton, E.W. Insect disinfestation of pecans, almonds, and walnuts by gamma
radiation. J. Econ. Entomol. 65(1): 222 - 224. 1972.

• Brower, J.H., Tilton, E.W. Comparative gamma radiation sensitivity of the sawtoothed grain
beetle and the merchant grain beetle. J. Environ. Entomol. 1(6): 735 - 738. 1972.

• Brower, J.H., Tilton, E.W. Weight loss of wheat infested with gamma - irradiated Sitophilus
oryzae (L.) and Rhyzopertha domonica (F.) J. Stored Prod. Res. 9(1): 37 - 41. 1973.

• Brower, J.H., Tilton, E.W. Comparative gamma radiation sensitivity of Tribolium madens
(Charpentier) and T. castanerum (Herbst.) J. Stored Prod. Res. 9(2): 93 - 100. 1973.

• Buchalla, R., Schuettler, C., Boegl, K.W., Effects of Ionizing Radiation on Polymers - A
Compilation of Literature data. Pt.1. Food Packaging Materials, Soz-Ep-Hefte, No. 5 (1992).

• Farkas, J. Irradiation of dry food ingredients. CRC Press (1988).

• Heather, N.W. Review of irradiation as a quarantine treatment for insects other than fruit flies.
Joint FAO/IAEA Division of Nuclear Techniques in Food and Agriculture, International Atomic
Energy Agency, Vienna (Austria). Use of irradiation as a quarantine treatment of food and
agricultural commodities. Proceedings of the Final Research Coordination Meeting held in Kuala
Lumpur, Malaysia, 27-31 August 1990. IAEA (August 1992), 220p., pp. 203-218.

• Helle, N.; Linke, B.; Schreiber, G.A. Measurement of electron spin resonance in sugar-
containing foods - Detection of gamma irradiation of dried fruits. Bundesgesundheitsblatt ISSN
007-5914. CODEN BDGHA (1992)., V. 35(4), pp. 179 - 193.
12
 TCVN 7514 : 2005
• IAEA, Manual of Food Irradiation Dosimetry, A Technical Report Series No 178, IAEA, Vienna, 1977.

• Jan, M.; Farkas, J. et al. The effect of packaging and storage conditions on the keeping quality
of walnuts treated with disinfestation doses of gamma rays. Acta Alimentaria, Hungary (1988),
V. 17(1), pp. 13 - 31.

• Khan, I.; Sattar, A.; Wahid, M.; Jan, M. Radiation disinfestation of dry fruits. In Radiation
Disinfestation of Food and Agricultural Products, ed. J.H. Moy, University of Hawaii at Manoa,
Honolulu (U.S.A.), 1985, pp. 207 - 213.

• Killoran, J.J., Chemical and Physical Changes in Food Packaging Materials exposed to ionizing
Radiation Research Review, 1972, p.369, Elsevier Publ. Co., Amsterdam.

• Lapidot, M.; Saveanu S. et al. Insect disinfestation by irradiation, feasibility and economic study
and organoleptic tests of the irradiated products. Joint FAO/IAEA Division of Nuclear
Techniques in Food & Agriculture, IAEA, Vienna (Austria). Insect disinfestation of food and
agricultural products by irradiation. Proceedings of the Final Research Coordination Meeting
held in Beijing, China, 25-29 May 1987, IAEA (Vienna) 1991, 174p., pp. 93-103.

• Manoto, E.C.; Blanco, L.R.; Mendoza, A.B.; Resilva, S.S. Disinfestation of copra, desiccated
coconut and coffee beans using gamma irradiation. In Insect Disinfestation of Food and
Agricultural Products by Irradiation, Panel Proceedings Series, International Atomic Energy
Agency, Vienna (Austria), 1991, pp. 105 - 125.

• McLaughlin, W.L.; Boyd, A.W.; Chadwick, K.U.; McDonald, T.C. and Miller, A. (1989).

• Dosimetry for radiation processing. Taylor & Francis, London, New York, Philadelphia.

• Rhodes, A.A. Irradiation disinfestation of dried fruits and nuts. Final Rept. to U.S. Dept. Energy
Tech. Div. DE-A104-83AL24327. June 1, 1986. pp. 230 and appendices.

• Rogers, W.L. and Hilchey, J.D. Studies on the post-irradiation feeding activity of Tribolium
castraneum (Tenbrionidae, Coleoptera) Ann. Entomol. Soc. Am., 53, 4, 1960.

• Sattar A.; Jan, M. et al. Irradiation disinfestation and biochemical quality of dry nuts. Acta
Alimentaria (March 1989). V. 18(1), pp. 45 - 52.

• Switzer, R.K. (CH2M Hill, Albuquerque, NM, U.S.A.). Irradiation of dried fruits and nuts.

• Food Irradiation Processing. Proceedings of an International Symposium held in Washington

D.C., 4-8 March 1985, IAEA - SM - 271/70, Vienna (Austria), IAEA 1095. ISBN-92-0-010185-2,
553p., pp. 469 - 474.

• Thomas, P. Radiation preservation of foods of plant origin, Part VI. Mushrooms, tomatoes,
minor fruits and vegetables, dried fruits and nuts. CRC Critical Reviews in Food, Science &
Nutrition, U.S.A. (1988), V. 26(4), pp. 313 - 358.

13
TCVN 7514 : 2005

• Tillon, E.W. and Burditt, Jr. K. Insect disinfestation of grain and fruit. Preservatio of Fruit by
ionizing Radiation, Vol. III, ed. by Josephson and Peterson, CRC Press Inc. Boca Raton,
Florida, 1983, 215.

• Tillon, E.W. and Burditt, Jr. K Radiation effects on arthropods. ibid Vol II. 1983, 269.

• UN/ECE Standards for Dry and Dried Fruit, ECE/GARI/116, Geneva, UN, NY 1992.

• Urbain, W.M. Food Irradiation. Academic Press Inc., Orlando, London, 1986, 213 - 215.

• USFDA, Code of Federal Regulations 21, parts 170 to 199, 1987, also 7405 (February 1989).

• Wahid, M.; Sattar, A. et al. Radiation preservation of dry fruits and nuts. NIFA Annual Report
1987-88, January 1988, 8p. Availability - INIS.

• Wharton, D.R.A. and Wharton, M.L. The effect of radiation on the longevity of the cockroach,
Periplaneta americana as affected by dose, age, sex and food intake. Radiation RES., II., 600, 1959.

ICGFI Documents

• Guidelines for Preparing Regulations for the Control of Food Irradiation Facilities (ICGFI
Document no. 1).

• Draft International Inventory of Authorized Food Irradiation Facilities (ICGFI Document no. 2).

• TCVN 7509 : 2005 Qui ph¹m thùc hµnh chiÕu x¹ tèt ®Ó diÖt c«n trïng trong c¸c lo¹i h¹t ngò cèc
[Code of Good Irradiation Practice for Insect Disinfestation of Cereal Grains (ICGFI Document
no. 3)].

• TCVN 7413 : 2004 Qui ph¹m thùc hµnh chiÕu x¹ tèt ®èi víi thÞt gia sóc vµ thÞt gia cÇm ®ãng gãi
s½n (®Ó kiÓm so¸t mÇm biÖnh vµ/hoÆc kÐo dµi thêi gian b¶o qu¶n) [Code of Good Irradiation
Practice for Prepackaged Meat and Poultry (to control pathogens and/or extend shelf-life)
(ICGFI Document no. 4)].

• TCVN 7415 : 2004 Qui ph¹m thùc hµnh chiÕu x¹ tèt ®Ó kiÓm so¸t c¸c vi khuÈn g©y bÖnh vµ c¸c
vi khuÈn kh¸c trong gia vÞ, tho¶ méc vf c¸c lo¹i rau th¬m. [Code of Good Irradiation Practice for
the Control of Pathogens and other Microflora in Spices, Herbs and other Vegetable Seasonings
(ICGFI Document no. 5)].

• TCVN 7510 : 2005 Qui ph¹m thùc hµnh chiÕu x¹ tèt ®Ó kÐo dµi thêi gian b¶o qu¶n cña chuèi,
xoµi vµ ®u ®ñ [Code of Good Irradiation Practice for Shelf - life Extension of Bananas, Mangoes
and Papayas (ICGFI Document no. 6)].

• TCVN 7511 : 2005 Qui ph¹m thùc hµnh chiÕu x¹ tèt ®Ó diÖt c«n trïng trong c¸c lo¹i qu¶ t−¬i
[Code of Good Irradiation Practice for Insect Disinfestation of Fresh Fruits (as a quarantine
treatment) (ICGFI Document no. 7)].

14
 TCVN 7514 : 2005
• TCVN 7511 : 2005 Qui ph¹m thùc hµnh chiÕu x¹ tèt ®Ó diÖt c«n trïng trong c¸c lo¹i qu¶ t−¬i
[Code of Good Irradiation Practice for Insect Disinfestation of Fresh Fruits (as a quarantine
treatment) (ICGFI Document no. 7)].

• TCVN 7416 : 2004 Qui ph¹m thùc hµnh chiÕu x¹ tèt ®Ó diÖt c«n trïng trong c¸ kh« vµ c¸ kh«
−íp muèi [Code of Good Irradiation Practice for Insect Disinfestation of Dried Fish and Salted
and Dried Fish (ICGFI Document no. 9)].

• TCVN 7414 : 2004 Qui ph¹m thùc hµnh chiÕu x¹ tèt ®Ó kiÓm so¸t vi khuÈn trong c¸, ®ïi Õch vµ
t«m. [Code of Good Irradiation Practice for the Control of Microflora in Fish, Frog Legs and
Shrimps (ICGFI Document no. 10)].

• Irradiation as a Quarantine Treatment of Fresh Fruits and Vegetables - Report of a Task Force
(Bethesda, Maryland, January 1991) (ICGFI Document no. 13).

• Training Manual on Operation of Food Irradiation Facilities (ICGFI Document no. 14).

• Guidelines for the Authorization of Food Irradiation Generally or by Classes of Food (ICGFI
Document no. 15).

• Training Manual for Food Control Officials, First Edition (ICGFI Document no. 16).

• Irradiation as a Quarantine Treatment of Fresh Fruits and Vegetables (Washington, D.C., March
1994) (ICGFI Document no. 17)

• Food Irradiation and Consumers (ICGFI Document no. 18).

• TCVN 7513 : 2005 Qui ph¹m thùc hµnh chiÕu x¹ tèt ®Ó kiÓm so¸t vi sinh vËt trong thøc ¨n gia
cÇm [Code of Good Irradiation Practice for the Control of Pathogenic Microorganisms in Poultry
Feed (ICGFI Document no. 19)].

• TCVN 7514 : 2005 Qui ph¹m thùc hµnh chiÕu x¹ tèt ®Ó diÖt c«n trïng trong qu¶ kh« vµ c¸c lo¹i
h¹t kh« [Code of Good Irradiation Practice for Insect Disinfestation of Dried Fruits and Tree Nuts
(ICGFI Document no. 20)].

• Control of Irradiated Food in Trade - a compilation of principles and international

recommendations for regulatory control measures (ICGFI Document no. 21).

Publications Relating to Food Irradiation Issued under the Auspices of ICGFI

• Trade Promotion of Irradiated Food (IAEA-TECDOC - 391).

• Regulations in the Field of Food Irradiation (IAEA -TECDOC - 585) (replaces IAEA -TECDOC - 422).

• Task Force on the Use of Irradiation to Ensure Hygienic Quality of Food. Report of the Task
Force Meeting on the Use of Irradiation to Ensure Hygienic Quality of Food, held in Vienna,
14 -18 July 1986. (WHO/EHE/FOS/87.2).

15
TCVN 7514 : 2005

• Guidelines for Acceptance of Food Irradiation. Report of a Task Force Meeting on

Marketing/Public Relations of Food Irradiation held in Ottawa, Canada, 15 - 19 September 1986.
(IAEA-TECDOC - 432).

• Safety Factors Influencing the Acceptance of Food Irradiation Technology. Report of the Task
Force Meeting on Public Information of Food Irradiation, held in Cadarache, France, 18 - 21 April
1988 (IAEA -TECDOC - 490).

• Consultation on Microbiological Criteria for Foods to be Further Processed including by

Irradiation. Report of the Task Force Meeting, held in Geneva, 29 May to 2 June 1989
(WHO/EHE/FOS/89.5).

• Irradiation of Poultry Meat and its Products - A Compilation of Technical Data for its
Authorization and Control (IAEA-TECDOC - 688).

• Irradiation of Spices and other Vegetable Seasonings - A Compilation of Technical Data for its
Authorization and Control (IAEA -TECDOC - 639).

• Irradiation of Strawberries - A Compilation of Technical Data for its Authorization and Control
(IAEA-TECDOC-779).

• Facts about Food Irradiation (a set of 14 "Fact Sheets" covering all aspects of food irradiation
issued as public information). IAEA, 1991. ICGFI Fact Series 1 - 14).

• Irradiation of Bulbs and Tuber Crops - A Compilation of Technical Data for its Authorization and
Control (IAEA -TECDOC - 937)

__________________________

16