NGUYEÂN TAÉC ÑIEÀU TRÒ

CAÙC TOÅN THÖÔNG MAÏCH MAÙU NGOAÏI

BIEÂN
I-MUÏC TIEÂU:
1- Xaùc ñònh ñöôïc moät soá beänh lyù maïch maùu ngoaïi bieân thöôøng gaëp.
2- Naém ñöôïc nguyeân taéc chính trong ñieàu trò caùc beänh lyù maïch maùu ngoaïi bieân.
3- Neâu ñöôïc caùc böôùc ñieàu trò moät soá beänh lyù maïch maùu ngoaïi bieân ñieån hình :
Veát thöông maïch maùu; taéc ñoäng maïch caáp tính; taéc ñoäng maïch maïn tính; phoàng
ñoäng maïch; thoâng ñoäng tónh maïch; daõn tónh maïch chi suy tónh maïch maïn; vieâm tónh
maïch huyeát khoái tónh maïch saâu.
II-ÑAÏI CÖÔNG:
Heä thoáng maïch maùu ngoaïi bieân bao goàm taát caû caùc maïch maùu ngoaøi tim,
ñöôïc phaân boá khaép cô theå.
Nhöõng toån thöông heä maïch maùu ngoaïi bieân bao goàm coù chaán thöông vaø
beänh lyù, töông öùng vôùi thaùi ñoä vaø caùch thöùc ñieàu trò mang tính caáp cöùu hay phaãu
thuaät coù trì hoaõn.
Vieäc xaùc ñònh caùc toån thöông heä maïch maùu ngoaïi bieân phaûi döïa vaøo thaêm
khaùm laâm saøng, caùc xeùt nghieäm caän laâm saøng vaø chaån ñoaùn phaân bieät.
Treân cô sôû hieåu bieát veà trieäu chöùng vaø beänh hoïc cuûa caùc beänh lyù maïch
maùu ngoaïi bieân chuùng ta coù theå naém baét ñöôïc nhöõng nguyeân taéc cô baûn trong
ñieàu trò, bao goàm nhöõng xöû trí ban ñaàu vaø chieán löôïc phoøng ngöøa bieán chöùng hay
ñieàu trò trieät ñeå hôn. Nhöõng chi tieát saâu hôn mang tính chuyeân khoa vaø luoân ñöôïc
caäp nhaät seõ giuùp hieåu roõ hôn quaù trình ñieàu trò töøng nhoùm beänh.
III-ÑIEÀU TRÒ MOÄT SOÁ BEÄNH MAÏCH MAÙU NGOAÏI BIEÂN:
3.1- Veát thöông maïch maùu ngoaïi bieân goàm:
Nhöõng thöông toån ña daïng taïi vò trí caùc maïch maùu chính ngoaïi bieân gaây chaûy
maùu vaø thieáu maùu nuoâi ngoaïi vi, veà nguyeân taéc chung trong ñieàu trò caùc veát
thöông maïch maùu laø xöû trí sôùm.
3.1.1. Vaøi neùt ñaïi cöông:
Veát thöông maïch maùu thöôøng gaëp trong thöïc haønh beänh vieän ôû caû trong
thôùi chieán vaø thôøi bình. Veát thöông maïch maùu coù nhieàu loaïi vaø nguyeân nhaân
cuõng khaùc nhau. Maëc duø Y hoïc ñaõ coù tieán boä veà söï hieåu bieát vaø kyõ thuaät veà
phöông tieän chaån ñoaùn hieän ñaïi, nhöng tôùi nay trong chaån ñoaùn vaø xöû trí veát thöông
maïch maùu vaãn coøn nhöõng sai soùt ñaùng tieác. Keát quaû ñieàu trò veát thöông maïch
maùu ñöôïc quyeát ñònh bôûi nhieàu yeáu toá trong ñoù coù thôøi gian can thieäp ; keát quaû
sô cöùu ban ñaàu; toån thöông phoái hôïp; coâng taùc gaây meâ vaø hoài söùc. Tôùi nay, chæ
tính rieâng veát thöông maïch maùu ngoaïi bieân, tæ leä töû vong vaø caét cuït chi do nguyeân
nhaân toån thöông maïch maùu ñaõ giaûm moät caùch ñaùng keå.
 Nguyeân nhaân gaây veát thöông maïch maùu coù theå do vaät saéc nhoïn (dao, keùo,
maûnh thuûy tinh ……); do ñaïn hay maûnh kim loaïi ñaâm xuyeân thuûng thaønh maïch; do
gaãy xöông caùc ñaàu xöông gaãy choïc vaøo boù maïch gaây toån thöông; do ñuïng daäp
maïch maùu trong caùc tai naïn giao thoâng, lao ñoäng vaø trong sinh hoaït … Ñoâi khi veát
thöông maïch maùu coøn do thaày thuoác gaây neân khi thöïc hieän caùc thuû thuaät chuïp
maïch, thoâng tim…; do nhieãm truøng gaây vôõ maïch trong tröôøng hôïp beänh nhaân tieâm
chích xì ke …
Coù theå phaân loaïi veát thöông maïch maùu theo nguyeân nhaân, vò trí toån thöông, tính
chaát toån thöông, veát thöông maïch maùu ñôn thuaàn hay phoái hôïp. ÔÛ moãi vuøng nhaát
ñònh cuûa cô theå coù nhöõng maïch maùu noái vôùi nhau qua caùc nhaùnh beân. Heä thoáng
tuaàn hoaøn – voøng noái naøy khaùc nhau theo vò trí, coù nhöõng nôi voøng noái ngheøo
naøn raát caàn naém vöõng vì seõ lieân quan chaët cheõ ñeán thaùi ñoä xöû trí. YÙ nghóa cuûa
vieäc coät maïch maùu vaø phuïc hoài löu thoâng coù khaùc nhau veà khaû naêng hoài phuïc
chöùc naêng cuûa phaàn chi coøn laïi.
Vai troø cuûa moãi loaïi ÑM khi toån thöông coù khaùc nhau. Chaúng haïn heä maïch
maùu ngoaïi bieân coù moät soá ÑM khi coät ít hoaëc nguy hieåm khoâng ñaùng keå, traùi laïi
coù loaïi khi coät raát nguy hieåm.
Coù 5 hình thaùi toån thöông taïi maïch maùu: Veát thöông gaây ñöùt ñoâi hay maát ñoaïn
maïch maùu; Veát thöông beân; Veát thöông laøm bong lôùp noäi maïc; Veát thöông xuyeân
caû ñoäng maïch laãn tónh maïch; Co thaét maïch maùu.
Löu yù veát thöông maïch maùu khoâng chæ ñôn thuaàn maø coù theå phoái hôïp caùc toån
thöông thaàn kinh, xöông, cô, da … , chính caùc toån thöông loaïi naøy neáu khoâng ñöôïc
phaùt hieän vaø xöû trí ñuùng möùc, ñoâi khi daãn tôùi caét cuït chi chöù khoâng phaûi chæ
ñôn thuaàn laø söï löu thoâng maïch maùu.
3.1.2. Sô cöùu ban ñaàu veát thöông maïch maùu: vôùi muïc tieâu chính caàm maùu taïm
thôøi vaø duy trì chöùc naêng soáng cho beänh nhaân.
Vaán ñeà ñaët garo phaûi raát thaän troïng. Chæ ñònh ñaëc garo laø trong tröôøng hôïp:
moûm cuït; chi ñaõ giaäp naùt khoâng coøn khaû naêng baûo toån; baêng eùp khoâng coù
hieäu quaû vaø thôøi gian Bn tôùi vieän sôùm (döôùi 4 giôø); hoaëc trong khi chôø moå.
Ngoaøi ra vieäc caàm maùu cuõng coù theå thöïc hieän baèng caùch ñöa sonde Foley vaøo
loøng maïch hay duøng Shunt Plastic. Sau khi garo caàn khaån tröông vaän chuyeån Bn sôùm
tôùi tuyeán treân (löu yù tieáp tuïc truyeàn maùu, dòch, duøng khaùng sinh vaø thuoác choáng
uoán vaùn). Traùnh duøng pince keïp vaøo veát thöông khi chöa kieåm soaùt ñöôïc moät caùch
chính xaùc.
3.1.3.Ñieàu trò thöïc thuï:
- Thaét maïch: coù taùc duïng caàm maùu, cho keát quaû khaù chaéc chaén nhöng cuõng caàn
löu yù tính chaát cuûa moãi loaïi maïch maùu khi thaét, phaûi boäc loä hai ñaàu maïch maùu
khi thaét vaø caét rôøi sau khi ñaõ thaét.
- Phuïc hoài löu thoâng doøng maùu : coù nhieàu caùch thöïc hieän.
+ Khaâu hoaëc vaù veát thöông beân cuûa maïch maùu.
+ Khaâu noái hai ñaàu tröïc tieáp.
+ Gheùp maïch (töï thaân hay nhaân taïo).
+ Boùc lôùp aùo ngoaøi ÑM.
- Ñieàu trò phoái hôïp : xöû trí gaãy xöông; veát thöông tónh maïch; veát thöông thaàn kinh;
veát thöông phaàn meàm; hoäi chöùc taêng aùp löïc (cheøn eùp) khoang.
Lö u yù vieäc duøng caùc loaïi thuoác choáng ñoâng maùu; thuoác khaùng sinh……
- Chæ ñònh caét cuït thì ñaàu: phaûi ñaén ño kyõ trong töøng tröôøng hôïp.
Vieäc caét cuït caàn thöïc hieän trong caùc tröôøng hôïp :
+ Bn coù soác khoâng hoài phuïc duø ñaõ ñieàu trò.
+ Toån thöông phoái hôïp naëng.
+ Daáu hieäu thieáu maùu chi khoâng phuïc hoài.
+ Toån thöông phaàn meàm naëng.
+ Ñaõ thöïc hieän vieäc garo quaù 05 giôø lieân tuïc.
3.1.4.Theo doõi sau moå vaø phaùt hieän caùc bieán chöùng sôùm:
- Theo doõi tình traïng toaøn thaân vaø caùc chöùc naêng soáng : Ñaûm baûo cung caáp ñuû
löôïng maùu vaø dòch truyeàn, traùnh tình traïng gaây giaûm khoái löôïng tuaàn hoaøn daãn
tôùi taéc maïch sôùm sau moå.
- Phaùt hieän tình traïng chaûy maùu : Chaûy maùu sôùm sau moå thöôøng xaûy ra trong
khoaûng 24 giôø ñaàu (thöôøng do loãi veà kyõ thuaät khi may veát thöông; do coá ñònh
xöông khoâng toát; do söû duïng Heparin chöa phuø hôïp). Traùi laïi chaûy maùu thöù phaùt
xaûy ra vaøi ngaøy sau moå vaø thöôøng gaëp do nhieãm truøng. Vieäc ñieàu trò chaûy maùu
thöù phaùt laø thaét maïch.
- Tình traïng thieáu maùu : nuoâi phaàn haï löu nôi toån thöông caàn ñöôïc chaån ñoaùn vaø
xöû trí sôùm. Nguyeân nhaân thieáu maùu khaù ña daïng, chaúng haïn boû soùt toån thöông;
mieäng noái quaù caêng; kyõ thuaät khaâu noái chöa toát; hoaëc coù tuït HA keùo daøi sau
moå vaø moät soá caùc nguyeân nhaân khaùc.
- Phuø chi : nguyeân nhaân coù theå do tình traïng thieáu Oxy toå chöùc keùo daøi; thöông
toån tónh maïch nhöng chöa ñöôïc giaûi quyeát toát; daäp naùt phaàn meàm nhieàu; hoaëc do
hoäi chöùng taùi laäp tuaàn hoaøn (taùi töôùi maùu) sau phuïc hoài löu thoâng maïch maùu.
3.1.5. Keát quaû ñieàu trò:
* Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán keát quaû ñieàu trò veát thöông maïch maùu:
+ Toån thöông phoái hôïp: coù khaû naêng quyeát ñònh chöùc naêng cuûa chi vaø ñoâi khi
lieân quan ñeán tính maïng beänh nhaân.
+ Thôøi gian xöû trí: luoân giöõ vai troø raát quan troïng lieân quan ñeán chæ ñònh phuøng
hoài chi vuøng haï löu hay khoâng.
+ Trang thieát bò, kyõ thuaät khaâu noái maïch maùu: coù yù nghóa giuùp phaãu thuaät hieäu
quaû caùc toån thöông maïch maùu phöùc taïp.
+ Khaû naêng gaây meâ hoài söùc: giöõ vai troø hoài söùc giuùp cöùu soáng beänh nhaân.
* Nhöõng di chöùng coù theå xaûy ra:
+ Töû vong do nguyeân nhaân: soác maát maùu do khoâng sô cöùu kòp thôøi; soác nhieãm
ñoäc do chuyeån hoùa yeám khí; tình traïng nhieãm truøng ñaëc bieät (nhieãm truøng huyeát,
hoaïi thö sinh hôi; uoán vaùn).
+ Phoàng ÑM hay phoàng mieäng noái: thaêm khaùm sôø thaáy khoái ñaäp, giaõn nôû ñöôïc.
Vieäc xöû trí hieän nay coù theå phaãu thuaät moå caét gheùp ñoaïn ñoäng maïch toån thöông
(coù tuùi phoàng) hoaëc aùp duïng kyõ thuaät can thieäp noäi maïch.
+ Thoâng ñoäng tónh maïch: phaùt hieän coù rung möu taïi veát thöông, taêng aùp löïc tónh
maïch ñoaïn chi ngoaïi vi… . Vieäc xöû trí coù nhieàu phöông phaùp nhö thaét ñöôøng doø,
may vaù laïi veát thöông, hoaëc gaây thuyeân taéc.
+ Thieåu döôõng chi: coù bieåu hieän thieáu maùu nuoâi chi nhö beänh nhaân ñi caùch hoài,
maïch ngoaïi bieân yeáu. Nguyeân nhaân coù theå do heïp, taéc vò trí noái maïch maùu. Vieäc
ñieàu trò coù theå laø laøm caàu noái ñoäng maïch qua ñoaïn taéc ñeå phuïc hoài löu thoâng
doøng maùu chaûy.
3.2- Taéc ñoäng maïch maïn tính: khi ñoäng maïch bò heïp daàn daàn trong thôøi gian keùo
daøi vaø tieán trieån seõ daãn ñeán taéc ngheõn hoaøn toaøn.
3.2.1.Vaøi neùt ñaïi cöông: Taéc ñoäng maïch maïn tính laø tình trạng lòng động mạch bị các
mảng sơ vữa phát triển chiếm chỗ gây hẹp dần khẩu kính. Với chi dưới, khi tình trạng trên tiến
triển sẽ dẫn tới thiếu máu nuôi hạ lưu.
Trên lâm sàng do thiếu máu nuôi chi, người bệnh khi đi bộ nhanh (gắng sức) xuất hiện
cảm giác đau chi phải dừng lại nghỉ rồi mới đi tiếp được, hiện tượng này gọi là dấu hiệu đau
cách hồi, đặc thù cho tình trạng thiếu máu nuôi chân trong hẹp động mạch mạn tính.
Khi tình trạng hẹp động mạch mạn tiến triển, không được cải thiện sẽ dẫn đến hậu quả
tất yếu là hoại tử ngọn chi phải tiến hành đoạn chi tùy theo mức độ máu nuôi còn lại tới đâu.
Một số trường hợp nếu phát hiện sớm và xác định được có sự tái lập lưu thông được ở dưới
đoạn tắc, có thể chỉ định làm cầu nối qua đoạn tắc nhằm phục hồi lưu thông. Kết quả của phẫu
thuật cầu nối giúp giải quyết tình trạng thiểu dưỡng vùng hạ lưu.
Khi coù taéc ñoäng maïch maïn tính chi döôùi, vieäc löïa choïn phöông phaùp ñieàu trò
döïa vaøo ñaùnh giaù giai ñoaïn beänh.
- ÔÛ giai ñoaïn beänh nhaân taéc ñoäng maïch maïn tính coù ñau caùch hoài: coù theå
thöïc hieän ñieàu trò noäi khoa. Tuy nhieân khi beänh nhaân ñau caùch hoài tieån trieån
aûnh höôûng ñeán cuoäc soáng sinh hoaït, hoaëc vôùi beänh nhaân treû, vò trí toån
thöông taéc ôû trung taâm hay ôû ñaàu gaàn caàn ñaët vaán ñeà söû duïng phöông phaùp
noäi maïch hoaëc phaãu thuaät phuïc hoài löu thoâng.
- Khi coù toån thöông tieán trieån ñau chi ngay caû luùc nghæ hoaëc ñaõ coù loeùt hoaïi
töû chi phaàn thieáu maùu nuoâi, ñieáu trò chuû yeáu thöïc hieän can thieäp noäi maïch
hay phaãu thuaät phuïc hoài löu thoâng. Phoái hôïp coù ñieàu trò noäi khoa phoøng
ngöøa caùc bieán chöùng.
3.2.2. Ñieàu trò noäi khoa goàm nhieàu bieän phaùp phoái hôïp nhö söû duïng thuoác ñieàu
trò, caùc phöông phaùp taäp luyeän phoøng ngöøa, ñieàu trò caùc beänh naëng keøm theo…
- Duøng thuoác ñieàu trò:
+ Thuoác choáng ñoâng ñöôïc söû duïng trong ñôït kòch phaùt vaø khi coù caùc bieán chöùng.
Ngoaøi Heparin toaøn phaàn coøn coù Heparin phaân töû thaáp (Levenox, Fraxiparine..).
+ Truyeàn dòch vôùi muïc ñích pha loaõng maùu.
+ Thuoác tieâu sôïi huyeát (Urokinase…).
+ Thuoác choáng co thaét maïch (Papaverine …).
+ Thuoác keát taäp tieåu caàu (Aspirin…), caùc loaïi thuoác naøy caàn löu yù döøng khoâng
söû duïng tröôùc phaãu thuaät hay thöïc hieän thuû thuaät noäi maïch.
+ Coù theå söû duïng moät soá caùc loaïi thuoác taùc ñoäng leân caùc thuï theå maïch maùu
hoaëc caùc thuoác taùc ñoäng leân thaønh maïch vaø heä vi tuaàn hoaøn (Fonzylan, praxilene,
Torental..).
- Phoøng choáng beänh, loaïi tröø caùc nguy cô:
+ Ñieàu chænh cheá ñoä aên uoáng ñoái vôùi beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng, cao huyeát aùp
vaø roái loaïn chuyeån hoùa lipit.
+ Ngöng huùt thuoác laù .
+ Taäp theå duïc thöôøng xuyeân nhö ñi boä, bôi …
+ Chaêm soùc baøn chaân moät caùch ñaày ñuû.
- Phoái hôïp ñieàu trò caùc beänh lyù keøm theo: coù moät soá beänh lyù noäi khoa keøm theo
coù lieân quan ñeán taéc ñoäng maïch maïn tính caàn phoái hôïp ñieàu trò nhö cao huyeát aùp,
ñaùi thaùo ñöôøng, roái loaïn chuyeån hoùa lipit…
3.2.3. Ñieàu trò baèng phöông phaùp taïo hình trong loøng maïch:
Vôùi kyõ thuaät taïo hình trong loøng maïch coù theå phuïc hoài söï löu thoâng doøng
maùu chaûy traùnh moät cuoäc phaãu thuaät. Tuy nhieân kyõ thuaät naøy coù nhöõng chæ
ñònh nhaát ñònh: Beänh nhaân taéc ñoäng maïch maïn tính giai ñoaïn II vôùi toån thöông taéc
heïp chæ khu truù ôû moät ñoaïn ngaén (toái ña 6-8cm) ôû ñoaïn ñoäng maïch chaäu, ñuøi,
khoeo. Seõ raát khoù khaên khi beänh tieán trieån ôû giai ñoaïn III vaø IV, toån thöông heïp
taéc keùo daøi quùa 8cm. Choáng chæ ñònh khi ñaõ coù laáp maïch vaø taéc ñoäng maïch caáp
treân neàn maïn.
Thöïc hieän kyõ thuaät baèng gaây teâ taïi choã, coù tieàn meâ. Sau khi cho heparin
toaøn thaân seõ duøng oáng thoâng coù boùng ñeå nong daàn vò trí heïp döôùi Xquang. Keát
hôïp duøng khaùng ñoâng vaø thuoác choáng keát taäp tieåu caàu töø 2-5 ngaøy. Caàn löu yù
nhöõng bieán chöùng coù theå xaûy ra nhö co thaét maïch, laáp maïch phaàn xa, boùc taùch
lôùp noäi maïc taïi vò trí can thieäp, tuï maùu nôi choïc luoàn oáng nong vaø khaû naêng taùi
heïp nhanh.
Nhöõng kyõ thuaät môùi nhö söû duïng Stent (giaù choáng ñôõ) sau khi nong ñoaïn heïp
ñaõ toû ra öu ñieåm hôn, nhöng giaù thaønh coøn khaù cao. Hoaëc kyõ thuaät khoan baøo
loøng maïch (Rotablator), duøng laser can thieäp, duøng noäi soi hay sieâu aâm trong loøng
maïch.
3.2.4. Ñieàu trò ngoaïi khoa:
Trong vieäc ñieàu trò ngoaïi khoa caùc tröôøng hôïp taéc ñoäng maïch maïn tính ôû chi
coù theå keå ñeán caùc loaïi phaãu thuaät nhö : Phuïc hoài löu thoâng ñoäng maïch; Caét thaàn
kinh giao caûm thaét löng; ñoaïn chi vaø xöû lyù moät soá tình huoáng do bieán chöùng sau
moå khaùc.
* Khi thöïc hieän phaãu thuaät phuïc hoài löu thoâng ñoäng maïch, ngöôøi ta coù theå boùc
voû lôùp trong cuûa ñoäng maïch hoaëc phaãu thuaät baéc caàu noái.
- Vôùi caùc tröôøng hôïp xaùc ñònh roõ vò trí taéc maïch, nhaát laø taïi vò trí coù nhaùnh chia
nhö choã chia ñoäng maïch chaäu goác vaø ñoäng maïch ñuøi chung, toån thöông khu truù.
Boùc voû trong ñoäng maïch seõ laøm taêng ngay nguoàn cung caáp maùu nuoâi haï löu.
- Vôùi phaãu thuaät baéc caàu noái ñoøi hoûi phaûi khaûo saùt heä ñoäng maïch vuøng haï löu
so vôùi vò trí toån thöông, xaùc ñònh ñöôïc “ñaàu döôùi” choã taéc coøn thoâng toát. Tuøy
töøng tröôøng hôïp maø caàu noái trung taâm hay gaàn. Hieän nay ngöôøi ta coù theå laøm
caàu noái xuoáng taän ñoaïn xa baèng tónh maïch hieån töï thaân, kyõ thuaät naøy cuõng ñoøi
hoûi kyõ thuaät phaù van tónh maïch hieån vaø khaû naêng khoâng ñaûo ñaàu tónh maïch
gheùp. Ngoaøi nhöõng tröôøng hôïp taéc ñoäng maïch maïn tính thöôøng gaëp coøn coù theå
thöïc hieän phaãu thuaät laøm caàu noái ôû caùc beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng coù bieán
chöùng veà maïch maùu ngoaïi bieân, thay baèng chæ ñònh ñoaïn chi roäng raõi nhö tröôùc.
Coù moät soá caùc tröôøng hôïp phaûi thöïc hieän phaãu thuaät caàu noái ngoaøi giaûi
phaãu ñoái vôùi nhöõng beänh nhaân lôùn tuoåi, suy kieät, beänh tieán trieån taéc ñoäng
maïch maïn tính ôû giai ñoaïn III, IV; hay beänh nhaân coù nguy cô phaãu thuaät cao. Coù 2
loaïi phaãu thuaät thöôøng ñöôïc duøng laø caàu noái ñuøi-ñuøi khi coù taéc ÑM chaäu moät
beân vaø caàu noái naùch-ñuøi khi coù taéc ñoäng maïch chuû hay caû hai ÑM chaäu.
Phaãu thuaät baéc caàu giuùp ñöa maùu xuoáng tröïc tieáp xuoáng phaàn chi thieáu
maùu nuoâi, giöõ ñöôïc tuaàn hoaøn baøng heä maø vaãn khoâng laøm toån thöông ñeán caùc
thaàn kinh vaø tónh maïch ñi keøm.
*Caét thaàn kinh giao caûm thaét löng: laø loaïi phaãu thuaät ñôn giaûn vaø ít nguy hieåm.
Maëc duø ñeán nay vaãn coøn nhieàu yù kieán chöa thoáng nhaát veà cô cheá taùc duïng cuûa
phöông phaùp naøy, nhöng phaàn ñoâng caùc taùc giaû cho raèng caét thaàn kinh giao caûm
laøm môû caùc ñöôøng noái taét ñoäng – tónh maïch, giaûm caùc trôû löïc ngoaïi bieân vaø
taêng tuaàn hoaøn mao maïch ôû da. Sau phaãu thuaät döôøng nhö coù giaõn maïch vaø giaûm
ñau ñaùng keå. Tuy nhieân thôøi gian duy trì taùc duïng sau moå coøn haïn cheá do taêng
nhaäy caûm cuûa maïch vôùi catecholamine, taùi sinh nhaùnh tieàn haïch giao caûm.
Caét thaàn kinh giao caûm löng thöïc hieän cho nhöõng beänh nhaân taéc ñoäng maïch
maïn tính ôû giai ñoaïn III vaø beänh nhaân coù nhieàu beänh phoái hôïp hoaëc khoâng theå
thöïc hieän phaãu thuaät phuïc hoài ñöôïc. Moät soá tröôøng hôïp ñöôïc thöïc hieän nhö moät
phaãu thuaät hoã trôï cho nhöõng phaãu thuaät phuïc hoài ôû caùc ñoäng maïch trung taâm.
Löu yù vôùi caùc beänh nhaân ñaùi thaùo ñöôøng do coù roái loaïn bieán döôõng ñaõ laøm
maát tröông löïc thaàn kinh giao caûm neân khoâng coøn chæ ñònh caét thaàn kinh giao caûm
thaét löng nöõa.
*Phaãu thuaät ñoaïn chi trong ñieàu trò taéc ñoäng maïch maïn tính chi döôùi khi khoâng theå
thöïc hieän phaãu thuaät phuïc hoài, hoaëc do hoaïi töû lan roäng, huyeát khoái gaây taéc
ñoäng maïch caáp treân neàn maïn maø khoâng ñaùp öùng vôùi ñieàu trò noäi khoa.
Möùc ñoä vaø vò trí ñoaïn chi caàn caân nhaéc toaøn dieän keå caû thöông toån vaø
nhöõng hoài phuïc vaø baát tieän cho beänh nhaân sau moå. Veà toån thöông: neáu thieáu
maùu nuoâi roõ, caúng chaân teo, khôùp goái ñaõ cöùng thì neân ñoaïn chi treân goái. Traùi
laïi khi maïch maùu nuoâi coøn chaáp nhaän ñöôïc, khôùp goái toát, khoái cô vuøng caúng
chaân chöa teo thì coù theå chæ ñoaïn chi döôùi goái, vieäc laép chaân giaû cho beänh nhaân
cuõng seõ ñöôïc ñaët ra sau moå oån ñònh.
*Moät soá tình huoáng bieán chöùng sau moå coù theå gaëp bao goàm : taéc caàu noái sôùm;
phình giaû hay heïp taïi mieäng noái; nhieãm truøng oáng gheùp nhaân taïo.
- Taéc mieäng noái sau moå thöôøng do loãi kyõ thuaät hoaëc do taêng sinh noäi maïc hay xô
vöõa ñoäng maïch tieán trieån. Ngoaøi ra cuõng coù aûnh höôûng töø kích thöôùc ñoäng maïch
phaãu thuaät, söï cung caáp maùu thöôïng löu vaø löu thoâng maùu haï löu. Coù theå phaûi
phaãu thuaät laïi söûa chöõa toån thöông.
- Heïp hay phình mieäng noái cuõng coù theå söûa chöõa baèng phaãu thuaät taïo hình laïi taïi
vò trí toån thöông.
- Khi coù nhieãm truøng oáng gheùp nhaân taïo caàn tìm kieám phaùt hieän oå nhieãm truøng
vaø caét boû ñoaïn oáng gheùp ñaõ nhieãm truøng vaø laøm laïi ôû ñaàu xa.
3.2.5. Moät soá phöông phaùp ñieàu trò khaùc:
- Vôùi caùc beänh nhaân lôùn tuoåi suy kieät, coù nhieàu nguy cô neáu phaãu thuaät coù theå
trích phenol huûy hoaïi haïch giao caûm.
- Nhöõng tröôøng hôïp taéc ñoäng maïch maïn tính tieán trieån xa coù theå söû duïng phöông
phaùp kích thích ngoaøi maøng cöùng.
3.3 - Taéc ñoäng maïch caáp tính: Khi có một vật tắc từ nơi khác trôi tới chỗ hẹp sẽ gây tắc
đột ngột dòng máu chảy (embolie) rất thường gặp ở các tổn thương từ tim, hoặc có huyết khối
hình thành tại chỗ gây bít lòng mạch (thrombose).
3.3.1. Vaøi neùt ñaïi cöông:
Tắc động mạch cấp tính có thể xảy ra ở tất cả các vị trí trên cơ thể. Hậu quả của tắc động
mạch cấp tính gây hội chứng thiếu máu nuôi vùng hạ chi.
Tắc động mạch cấp tính là một cấp cứu ngoại khoa cần phẫu thuật lấy huyết khối ngay,
giới hạn thời gian không quá 6 giờ từ khi có triệu chứng. Sự chậm trễ dẫn đến nguy cơ hoại tử
chi vùng hạ lưu, ngay cả khi đã phục hồi lưu thông dòng chảy cũng cần lưu ý hội chứng tái tưới
máu đe dọa tính mạng bệnh nhân.
3.3.2. Ñieàu trò taéc ñoäng maïch caáp :
Nguyeân taéc xöû trí taéc ñoäng maïch caáp tính laø ngay sau khi coù chaån ñoaùn, caàn
phaûi xöû trí ngay.
Caùc yeáu toá chính giuùp ñieàu trò ngoaïi khoa coù hieäu quaû goàm: thuoác choáng
ñoâng, oáng thoâng Fogarty, phöông tieän vaø kyõ thuaät moå. Hieän nay gaàn nhö taát caû
caùc tröôøng hôïp taéc ñoäng maïch caáp ñeàu ñöôïc moå laøm Fogarty.
Caàn söû duïng heparin tónh maïch ngay sau khi coù chaån ñoaùn ñeå ñeå phoøng vaø
ngaên ngöøa maùu cuïc tieáp tuïc hình thaønh vaø phaùt trieån.
Löu yù vieäc ñieàu trò caùc beänh veà tim, loaïn nhòp, thieáu maùu cô tim…
- Chuaån bò phaãu thuaät caàn thöïc hieän caùc xeùt nghieäm tröôùc moå nhö ñieän giaûi ñoà,
ureùe,creùatinin, chöùc naêng ñoâng maùu… Chuïp Xquang ngöïc vaø ñieän taâm ñoà. Sieâu
aâm Doppler heä maïch maùu hai chi ñeå ñaùnh giaù keát quaû sau moå.
- Thoâng thuôøng chæ caàn gaây teâ khi moå. Ñaët oáng thoâng vaøo tónh maïch trung taâm. -
Ñoái vôùi ñoäng maïch chaäu vaø ñuøi tieán haønh baèng caùch môû ñoäng maïch ôû vuøng
beïn, boäc loä ñoäng maïch ñuøi chung, ñuøi noâng vaø ñuøi saâu. Môû ñoäng maïch theo
chieàu doïc hay ngang. Duøng oáng thoâng Fogarty thích hôïp luoàn vaøo loøng ñoäng maïch
leân phía trung taâm vaø ra ngoaïi vi. Thuôøng duøng oáng thoâng soá 3 hoaëc 4 vaø 5Fr. Coù
theå thoâng laïi vaøi laàn ñeå laáy heát maùu cuïc, Sau khi ñaõ heát maùu cuïc, duøng huyeát
thanh coù heparin pha loaõng bôm phía ñaàu ngoaïi vi roài caëp laïi. Khaâu laïi ñoäng maïch.
Theo doõi sau moå baèng baét maïch, sieâu aâm Doppler, löu yù daáu hieäu thieáu maùu
ngoaïi vi.
- Ñoái vôùi taéc chaïc ba ñoäng maïch chaäu coù theå phaûi môû caû hai ñoäng maïch ñuøi ôû
vuøng beïn ñeå kieåm soaùt vaø laáy maùu cuïc.
- Ñoái vôùi ñoäng maïch khoeo coù theå duøng ñöôøng moå ôû vuøng beïn hay ñöôøng moå ôû
vuøng khoeo ñeå oáng thoâng vaøo caû ñoäng maïch chaøy truôùc vaø chaøy sau.
- Ñoái vôùi chi treân söû duïng ñi ñuôøng ñoäng maïch caùnh tay gaàn khuyûu.
- Chuù yù sau khi laáy vaät taéc phaûi duøng thuoác choáng ñoâng maùu ñeå traùnh taùi phaùt.
Thöôøng duøng heùparin truyeàn tónh maïch lieân tuïc 500-1000ñv/h, keùo daøi khoaûng 5-7
ngaøy vaø coù theå duøng tieáp thuoác choáng ñoâng maùu loaïi uoáng (Syntrom). Loaïi
thuoác choáng ñoâng naøy duøng keùo daøi tôùi khi nguoàn gaây taéc ñöôïc loaïi tröø.
3.4.Phồng động mạch: Phoàng ñoäng maïch laø tình traïng beänh lyù laøm maát tính song
song cuûa thaønh maïch.
3.4.1. Vaøi neùt ñaïi cöông:
Phoàng ñoäng maïch coù nhöõng tieâu chuaån xaùc ñònh rieâng, trong phoàng ñoäng
maïch chuû buïng khi ñöôøng kính tuùi phoàng phaûi lôùn hôn töø ½ ñöôøng kính loøng maïch
bình thöôøng, khi loøng maïch nhoû hôn möùc naøy chæ laø tình traïng giaõn maïch.
Nguyeân nhaân phoàng ñoäng maïch chuû yeáu laø do xô vöõa ñoäng maïch, gaëp
nhieàu ôû ngöôøi cao tuoåi. Ngoaøi ra phoàng ñoäng maïch coøn do chaán thöông vaø moät
soá ít caùc nguyeân nhaân khaùc.
Phoàng ñoäng maïch coù theå gaëp ôû baát cöù vò trí naøo treân cô theå, noâng hay
saâu, nhö vaäy möùc ñoä nguy hieåm vaø khaû naêng phaãu thuaät cuõng khaùc nhau, ñaëc
bieät caùc tröôøng hôïp phoàng ñoäng maïch naõo, chuû ngöïc, chuû buïng…
Treân laâm saøng ngöôøi beänh thaáy xuaát hieän moät khoái u vôùi tính chaát: khoái u
troøn nhaün, naèm treân ñöôøng ñi cuûa ñoäng maïch, ñaäp theo nhòp tim, daõn nôû ñöôïc khi
tim boùp, nghe coù tieáng thoåi taâm thu… Khi thaêm khaùm coù theå thöïc hieän thuû thuaät
cheïn nheï vaøo vò trí thöôïng löu, khoái u seõ xeïp bôùt. Traùi laïi khi cheïn taïi vò trí haï löu,
khoái u coù xu höôùng caêng leân.
Vieäc chaån ñoaùn xaùc ñònh caàn döïa theâm vaøo xeùt nghieäm caän laâm saøng,
ñaëc bieät laø sieâu aâm Doppler maïch maùu vaø chuïp ñoäng maïch coù caûn quang, vaø
chaån ñoaùn phaân bieät, traùnh tình traïng nhaàm tuùi phoàng ñoäng maïch vôùi moät oå aùp
xe caàn daãn löu.
3.4.2. Ñieàu trò phoàng ñoäng maïch:
- Ñieàu trò noäi khoa ít hieäu quaû, chuû yeáu nhaèm giaûm toác ñoä phaùt trieån cuûa tuùi
phoàng vaø phoái hôïp ñieàu trò caùc beänh lyù noäi khoa naëng keøm theo.
- Ñieàu trò ngoaïi khoa khi coù chæ ñònh:
+ Caùc tröôøng hôïp coù bieán chöùng (taéc maïch, vôõ hay doïa vôõ tuùi phoàng …)
+ Caùc tröôøng hôïp moå phieân: khi tuùi phoàng ñaït kích thöôùc giôùi haïn (vôùi phoàng
ñoäng maïch chuû buïng phaãu thuaät khi ñöôøng kính tuùi phoàng töø 5cm trôû leân. Tuy
nhieân cuõng coù taùc giaû khuyeân phaãu thuaät sôùm hôn neáu haïn cheá ñöôïc caùc nguy cô
do phaãu thuaät), tuùi phoàng phaùt trieân nhanh, tuùi phoàng daïng tuùi ….
- Löu yù theo doõi (kieåm soaùt chaët cheõ tình traïng tieán trieån cuûa tuùi phoàng) baèng
khaùm ñònh kyø, sieâu aâm Doppler moãi 3-6 thaùng.
3.5. Thông động tĩnh mạch: laø tình traïng coù söï löu thoâng doøng maùu chaûy tröïc tieáp
töø ñoäng maïch sang tónh maïch taïi moät vò trí toån thöông nhaát ñònh.
3.5.1. Vaøi neùt ñaïi cöông:
Thoâng ñoäng tónh maïch xuaát hieän sau nhöõng toån thöông thaønh maïch do beänh
lyù hay chaán thöông.
Haäu quaû cuûa söï löu thoâng baát thöôøng doøng maùu chaûy seõ daãn tôùi nhöõng
roái loaïn veà dinh döôõng vuøng haï löu vaø coù theå daãn tôùi suy tim.
Laâm saøng ñieån hình “thoâng ñoäng tónh maïch” khi thaáy moät khoái meàm, sôø
thaáy rung möu, nghe coù tieáng thoåi lieân tuïc. Neáu duøng nghieäm phaùp cheïn vaøo vò trí
thöôïng löu seõ maát rung möu vaø tieáng thoåi lieân tuïc. Ngoaøi ra vuøng haï löu thaáy phuø,
öù daõn tónh maïch vaø caùc veát loeùt laâu laønh. Coù theå xaùc ñònh töông ñoái vò trí loã
thoâng neáu chaën daàn töøng ñoaïn ñoäng maïch lieân quan töø trung taâm ra, ngay khi thaáy
xuaát hieän rung möu vaø tieáng thoåi laø töông öùng vò trí loã thoâng gaàn nhaát.
Vieäc chaån ñoaùn chính xaùc toån thöông, nhaát laø tröôùc khi phaãu thuaät caàn phoái
hôïp vôùi chaån ñoaùn hình aûnh vaø coù chaån ñoaùn phaân bieät roõ raøng.
Tieân löôïng moät tröôøng hôïp thoâng ñoäng tónh maïch phuï thuoäc vaøo loã thoâng
lôùn hay nhoû, coù gaàn tim hay khoâng, khaåu kính ñoäng maïch toån thöông … töông öùng
vôùi möùc ñoä vaø thôøi gian gaây roái loaïn bieán döôõng vaø naëng hôn laø suy tim phaûi
vaø tim traùi.
3.5.2. Ñieàu trò thoâng ñoäng tónh maïch:
- Ñieàu trò noäi khoa raát ít hieäu quaû.
- Phaãu thuaät thaét, caét ñöôøng doø vaø phuïc hoài löu thoâng doøng chaûy.
- Löu yù ñieàu trò caùc bieán chöùng do thoâng ñoäng tónh maïch gaây ra.
3.6. Dãn tĩnh mạch nông: Daõn tónh maïch noâng laø tình traïng öù treä löôïng maùu veà tim
do nhieàu nguyeân nhaân.
3.6.1. Vaøi neùt ñaïi cöông:
Thöïc teá laâm saøng khaù thöôøng gaëp tình traïng daõn tónh maïch noâng ôû chaân.
Ngöôøi ta cho raèng daõn tónh maïch noâng ôû chaân do tö theá baát thöôøng vaø ñieàu kieän
laøm vieäc sinh hoaït gaây ra, tình traïng naøy raát hay gaëp ôû phuï nöõ maäp, sanh nhieàu,
ngöôøi cao tuoåi.
Daõn tónh maïch noâng tieán trieån seõ ñöa ñeán suy tónh maïch maïn, khi ñoù caùc
van tónh maïch bò toån thöông. Ngöôøi beänh coù phuø thoaùng qua thöôøng gaëp veà buoåi
chieàu; luoân coù caûm giaùc khoù chòu vaø ñau, naëng chi nhaát laø khi ñi nhieàu, ñöùng hay
ngoài laâu; voït beû (co quaép) veà ñeâm.
Thaêm khaùm treân laâm saøng thaáy heä tónh maïch noâng ôû chaân daõn, noåi roõ.
Coù theå thöïc hieän nghieäm phaùp Trendelenburg.
Beân caïnh nhöõng thaêm khaùm laâm saøng, vieäc söû duïng sieâu aâm Doppler kieåm
tra doïc theo ñöôøng ñi cuûa tónh maïch hieån ñeå phaùt hieän heä thoáng caùc tónh maïch
xieân coù hôû khoâng, heä thoáng tónh maïch saâu coøn thoâng khoâng. Coù theå chuïp tónh
maïch coù caûn quang giuùp quan saùt roõ caùc vò trí toån thöông daõn.
Ngoaøi ra vôùi phöông tieän “noäi soi loøng maïch” coù theå thaáy roõ tình traïng caùc
van tónh maïch vaø can thieäp ñieàu trò.
3.6.2. Ñieàu trò daõn tónh maïch noâng:
Nguyeân taéc ñieàu trò trong daõn tónh maïch noâng ôû chaân laø keát hôïp noäi ngoaïi
khoa tuøy theo ñöøng giai ñoaïn:
- Noäi khoa:
+ Thuoác,
+ Taäp vaän ñoäng,
+ Söû duïng baêng thun.
- Chích xô gaây thuyeân taéc, Laser, Radiofrequencyus.
- Phaãu thuaät:
+ Ruùt boõ tónh maïch suy;
+ Coät tónh maïch hieån vaø noäi soi caét caùc nhaùnh xuyeân;
+ Phaãu thuaät söûa van tónh maïch hay chuyeån vò trí tónh maïch.
3.7. Vieâm tónh maïch vaø thuyeân taéc tónh maïch saâu:
3.7.1. Vaøi neùt ñaïi cöông:
Vieâm tónh maïch gaëp ôû nhöõng beänh nhaân nöõ sau sanh, ngöôøi beänh saûy thai,
hoaëc sau nhöõng cuoäc moå lôùn vuøng tieåu khung, sau chaán thöông, ôû nhöõng ngöôøi bò
beänh tim, nhieãm truøng maùu. Tuy nhieân seõ raát khoù xaùc ñònh chính xaùc nguyeân
nhaân. Coù nhieàu yeáu toá thuaän lôïi deã gaây beänh nhö nhöõng ngöôøi ít vaän ñoäng, laøm
nhöõng coâng vieäc deã gaây trì treä cho vieäc löu thoâng tónh maïch ôû chaân.
Laâm saøng ngöôøi beänh thaáy naëng chaân, ñau töùc chaân roõ vaø taêng daàn, gaäp
chaân raát khoù khaên, haïn cheá vaän ñoäng. Coù theå soát nheï, maïch nhanh nhöng huyeát
aùp ít bieán ñoäng. Thöïc theå thaáy chaân toån thöông to, caêng cöùng roõ, söng neà vaø nhôït
nhaït vuøng moùng.
Tình traïng vieâm tónh maïch raát deã gaây huyeát khoái tónh maïch saâu, caûn trôû
vieäc löu thoâng maùu veà gaây aûnh höôûng ñeán vaän ñoäng cuûa chi. Nguy hieåm hôn neáu
khoái maùu tuï troâi veà tim gaây taéc ñoäng maïch phoåi coù theå gaây töû vong. Beân caïnh
thaêm khaùm laâm saøng vai troø cuûa sieâu aâm Doppler raát quan troïng trong vieäc xaùc
ñònh vaø tieân löôïng beänh.
3.7.2. Ñieàu trò thuyeân taéc tónh maïch saâu:
Nguyeân taéc ñieàu trò thuyeân taéc tónh maïch saâu bao goàm:
- Söû duïng sôùm thuoác choáng ñoâng ñöôïc coi laø neàn taûng chính trong ñieàu trò.
- Löu yù phaûi baét ñaàu ñieàu trò caøng sôùm caøng toát, ngay khi ñöôïc chaån ñoaùn.
- Thuoác Heparin troïng löôïng phaân töû thaáp coù taùc duïng toát caû trong döï phoøng
vaø ñieàu trò taán coâng, nhöng chuû yeáu vaãn laø phoøng ngöøa khoâng laøm cho
tình traïng huyeát khoái ngaøy caøng taêng leân.
- Trong ñieàu trò döï phoøng huyeát khoái tónh maïch saâu caàn phoái hôïp caùc phöông
phaùp vaät lí trò lieäu khaùc.
- Quaù trình ñieàu trò taán coâng, löu yù sôùm noái tieáp heparin baèng caùc thuoác
khaùng vitamin K.
- Theo doõi thöôøng xuyeân tình traïng beänh nhaân, caùc xeùt nghieäm ñoâng maùu ñeå
coù theå ñieàu chænh kòp thôøi lieàu duøng cuûa heparin caû trong ñieàu trò taán coâng
hay döï phoøng.
- Ñaëc bieät trong ñieáu trò huyeát khoái tónh maïch saâu coù söû duïng baêng thun vaø
cho beänh nhaân vaän ñoäng. Phöông phaùp naøy giuùp taêng hieäu quaû ñieàu trò ôû
giai ñoaïn caáp tính cuõng nhö duy trì. Coù moät soá caùc nguyeân taéc: baêng thun
ngay töø khi baét ñaàu ñieàu trò choáng ñoâng; duøng baêng thun phaûi keùo daøi (ít
nhaát trong 3 thaùng); phaûi baêng ñuùng qui caùch vaø kích thuôùc theo giai ñoaïn vaø
 möùc ñoä thöông toån. Vieäc vaän ñoäng sôùm seõ laøm giaûm ñaùng keå möùc ñoä lan
toûa cuûa huyeát khoái vaø traùnh öù treä
- Veà thuoác laøm tan huyeát khoái hieän chæ ñònh ñieåu trò coøn nhieàu yù kieán tranh
luaän. Söû duïng thuoác tan huyeát khoái phaûi raát thaän troïng traùnh tình traïng cuïc
huyeát khoái veà tim gaây taéc ñoäng maïch phoåi.
- Phaãu thuaät laáy huyeát khoái tónh maïch chaäu ñuø vaø laøm thoâng ñoäng tónh
maïch (giöõa tónh maïch hieån vaø ñoäng maïch ñuøi) ñeå caûi thieän löu luôïng maïch
maùu tónh maïch. Thöû thuaät ñoùng loã thoâng seõ tieán haønh sau ñoù khoaûng 2
thaùng vaø baêng thun 6 thaùng, phoái hôïp vôùi ñieàu trò choáng ñoâng. Tuy nhieân
chæ ñònh moå chæ neân aùp duïng cho Bn huyeát khoái môùi < 7 ngaøy.
- Phaãu thuaät ñaët heä thoáng loïc vaøo tónh maïch chuû döôùi baèng clip hay fil loïc
vaøo tónh maïch chuû qua ñöôøng tónh maïch. Chæ ñònh trong huyeát khoái tónh maïch
saâu phaàn trung taâm maø khoâng theå ñieàu trò choáng ñoâng; ñieàu trò choáng ñoâng
nhöng khoâng coù hieäu quaû, huyeát khoái vaãn lan roäng vaø nguy cô taéc maïch
phoåi; huyeát khoái tónh maïch saâu lan leân tónh maïch chuû döôùi, hoaëc phaùt hieän
huyeát khoái di ñoäng.
- Phöông phaùp vaät lyù phoái hôïp goàm cho beänh nhaân ngoài daäy sôùm, söû duïng
baêng thun; keâ chaân beänh nhaân cao …
IV.TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:
1- Rutherford R.B.,(2000), Vascular Surgery, W.B.Saunders Company.
2- Ñaëng Hanh Ñeä, Döông Maïnh Huøng, Ñoaøn Quoác Höng vaø CS (2001), Phaãu
thuaät caáp cöùu tim maïch vaø loàng ngöïc, Nhaø xuaát baûn y hoïc.
V- CAÂU HOÛI TRAÉC NGHIEÄM:
1- Vôùi veát thöông maïch maùu:
a- Sô cöùu ban ñaàu vôùi muïc tieâu chính caàm maùu taïm thôøi vaø duy trì chöùc naêng
soáng cho beänh nhaân.
b- Vaán ñeà ñaët garo vaø theo doõi phaûi raát thaän troïng.
c- Phaãu thuaät goàm thaét maïch, phuïc hoài löu thoâng vaø ñoaïn chi khi coù chæ ñònh.
d- Caâu a,b vaø c ñuùng.
e- Taát caû caùc caâu treân ñeàu sai.
2- Ñieàu trò taéc ñoäng maïch caáp tính:
a- Caàn khaån tröông phaãu thuaät laøm Fogarty laáy vaät taéc.
b- Phoái hôïp noäi khoa duøng khaùng ñoâng.
c- Sau moå caàn theo doõi tieáp tình traïng töôùi maùu ngoaïi bieân vaø duøng khaùng ñoâng
d- Caâu a vaø c ñuùng.
e- Caâu a,b,c ñuùng vaø d sai.
3- Caùc phaãu thuaät thöôøng gaëp trong taéc ñoäng maïch maïn:
a- Laøm caàu noái.
b- Boùc voû trong thaønh maïch.
c- Caét thaàn kinh giao caûm thaét löng (vôùi taéc ÑM maïn chi döôùi)
d- Ñoaïn chi khi coù chæ ñònh
e- Caùc caâu treân ñeàu ñuùng.
4- Phoàng ñoäng maïch chuû buïng coù chæ ñònh moå caét gheùp ñoaïn toån thöông khi:
a- Ñöôøng kình tuùi phoàng lôùn töø treân 5cm.
b- Tuùi phoàng phaùt trieàn nhanh.
c- Tuùi phoàng daïng hình tuùi.
d- Tuùi phoàng bieán chöùng.
e- Taát caû caùc tröôøng hôïp treân.
5- Thoâng ñoäng tónh maïch:
a- Ñieàu trò noäi raát ít hieäu quaû, chuû yeáu ñieàu trò bieán chöùng vaø beänh keøm theo.
b- Phaãu thuaät thaét, caét ñöôøng doø vaø phuïc hoài löu thoâng doøng maùu.
c- Caâu a,b ñeàu ñuùng.
d- Caâu a ñuùng vaø b sai.
e- Taát caû caùc caâu treân ñeàu ñuùng.
6- Ñieàu trò daõn tónh maïch noâng, suy tónh maïch maïn coù theå:
a- Söû duïng thuoác, baêng thun vaø taäp luyeän.
b- Chích xô tónh maïch daõn.
c- Phaãu thuaät ruùt boû tónh maïch suy.
d- Tuyø theo giai ñoaïn tieán trieån maø coù chæ ñònh khaùc nhau
e- Caùc caâu treân ñeàu ñuùng
7- Thuyeân taéc tónh maïch saâuñöôïc ñieàu trò:
a- Söû duïng sôùm thuoác choáng ñoâng maùu.
b- Duøng baêng thun vaø höôùng daãn beänh nhaân vaän ñoäng.
c- Thaän troïng khi duøng thuoác tan huyeát khoái.
d- Coù theå phaãu thuaät laáy huyeát khoái, laøm thoâng ñoäng tónh maïch, ñaët fil loïc.
e- Caùc caâu treân ñeàu ñuùng.