CD - Kiem Toan Chu Trinh Hang Ton Kho

KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho t¹i c«ng ty AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi
Lêi nãi ®Çu
KiÓm to¸n tµi chÝnh lµ ho¹t ®éng ®Æc trng nhÊt cña kiÓm to¸n. §èi
tîng kiÓm to¸n tæ chøc lµ B¶ng khai tµi chÝnh. Bé phËn quan träng cña
nh÷ng b¶ng khai nµy lµ b¸o ço tµi chÝnh. KiÓm to¸n b¸o ço tµi chÝnh lµ
sù tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n cña c¶ chu tr×nh nghiÖp vô kinh tÕ riªng
biÖt. Trªn c¬ së ®ã ®Ó ®a ra nh÷ng kÕt luËn vÒ b¸o ço tµi chÝnh ®îc
tr×nh bµy trung thùc vµ hîp lý kh«ng m¾c sai sãt nghiªm träng trªn çc khÝa
c¹nh träng yÕu. ViÖc thùc hiÖn KiÓm to¸n b¸o ço tµi chÝnh lµ c¬ së ®Ó
®a ra ý kiÕn kh¸ch quan, trung thùc vÒ b¸o ço tµi chÝnh, cung cÊp cho çc
nhµ ®Çu t, çc nhµ cung cÊp, kh¸ch hµng còng nh nh÷ng ngêi quan t©m, c¬
quan chñ qu¶n cña Nhµ níc nh÷ng th«ng tin ®¸ng tin cËy. Qua ®ã gãp phÇn
n©ng cao uy tÝn, chÊt lîng dÞch vô do c«ng ty kiÓm to¸n cung cÊp vµ t¨ng
kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi çc c«ng ty kiÓm to¸n kh¸c.
ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån kho ¶nh hëng trùc tiÕp tíi gi¸ vèn
hµng b¸n vµ do vËy cã ¶nh hëng träng yÕu tíi lîi nhuËn thuÇn trong n¨m.
Mµ c«ng viÖc x¸c ®Þnh chÊt lîng, t×nh tr¹ng vµ gi¸ trÞ hµng tån kho lu«n
lµ c«ng viÖc khã kh¨n vµ phøc t¹p h¬n hÇu hÕt çc tµi s¶n kh¸c. Cã rÊt
nhiÒu kho¶n môc hµng tån kho khã ph©n lo¹i vµ ®Þnh gi¸. ChÝnh v× thÕ
thùc hiÖn tèt viÖc KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho trong KiÓm to¸n b¸o
ço tµi chÝnh cho phÐp c«ng ty kiÓm to¸n tiÕt kiÖm ®îc thêi gian, chi phÝ
vµ n©ng cao ®îc hiÖu qu¶ kiÓm to¸n. Qua ®©y gióp cho doanh nghiÖp
thÊy ®îc nh÷ng sai sãt, yÕu kÐm trong c«ng t¸c kÕ to¸n vµ c«ng t¸c qu¶n lý
vµ x¸c ®Þnh ®óng tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp trong viÖc thùc hiÖn
nghiÖp vô ®èi víi Nhµ níc.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng nh vËy, em ®· chän ®Ò tµi: "KiÓm
to¸n chu tr×nh hµng tån kho cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ t vÊn tµi chÝnh
Sµi Gßn AFC – Chi nh¸nh Hµ Néi ".
SV: TrÇn §×nh Dòng 1 Líp KiÓm to¸n

42B
Th«ng qua viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi em muèn hiÓu ®îc râ h¬n vÒ b¶n
chÊt còng nh viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm to¸n trªn c¶ gãc ®é lý thuyÕt
vµ thùc tiÔn dùa trªn c¬ së kiÕn thøc ®· ®îc trang bÞ trong qu¸ tr×nh häc
tËp vµ thùc tËp.
Néi dung cña chuyªn ®Ò cã çc phÇn chÝnh sau:
PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
PhÇn II: Thùc tr¹ng kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho cña C«ng ty
KiÓm to¸n vµ T vÊn tµi chÝnh Sµi Gßn AFC – Chi nh¸nh Hµ Néi
PhÇn III: Mét sè bµi häc kinh nghiÖm vµ ph¬ng híng hoµn thiÖn
trong kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu,do cã nh÷ng h¹n chÕ chñ quan vµ kh¸ch
quan ch¾c ch¾n ®Ò tµi cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. ChÝnh v×
vËy em rÊt mong nhËn ®îc sù chØ b¶o cña çc thÇy, c« gi¸o vµ çc c« chó,
anh chÞ t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi
nh¸nh Hµ Néi ®Ó em cã thÓ n©ng cao kiÕn thøc cña m×nh h¬n.
Em xin göi lêi c¶m ¬n tr©n träng s©u s¾c nhÊt tíi TS Lª ThÞ Hoµ,
Ban l·nh ®¹o C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn tµi chÝnh Sµi Gßn AFC – Chi
nh¸nh Hµ Néi vµ çc gi¸o viªn trong Khoa KÕ to¸n Trêng §¹i häc Kinh tÕ
quèc d©n, nh÷ng ngêi ®· t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn
®Ò nµy.

42B
PhÇn I
C¬ së lý luËn vÒ kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
I. §Æc ®iÓm cña chu tr×nh hµng tån kho víi tæ chøc kÕ to¸n hµng tån kho
1. Nh÷ng ®Æc ®iÓm chung vÒ chu tr×nh hµng tån kho
Hµng tån kho lµ tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp biÓu hiÖn díi d¹ng
vËt chÊt cô thÓ díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm
ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, hµng tån kho thêng bao gåm:
Nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô, s¶n phÈm dë dang, thµnh phÈm, hµng
ho¸. ngoµi ra cßn cã mét sè vËt t hµng ho¸ thuéc quyÒn së h÷u cña doanh
nghiÖp nhng v× nh÷ng lý do nhau nªn kh«ng n»m trong kho nh: hµng ®ang
®i ®êng, hµng göi b¸n, . . .
Chu kú vËn ®éng cña hµng tån kho tõ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông
cô sang s¶n phÈm dë dang ®Õn thµnh phÈm, hµng ho¸ liªn quan ®Õn çc
kho¶n môc trªn b¸o ço tµi chÝnh ; liªn quan tíi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n nh :
c«ng cô dông cô, hµng ®ang ®i ®êng, hµng giö b¸n, thµnh phÈm hµng ho¸,
dù phßng gi¶m gÝa hµng tån kho,… ; Víi b¸o ço kÕt qu¶ kinh doanh nh çc
chØ tiªu: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ s¶n xuÊt chung, gi¸ vèn hµng
b¸n, … §©y lµ nh÷ng chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh
cña doanh nghiÖp vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, triÓn väng còng nh
nh÷ng kho kh¨n trong s¶n xuÊt, v× nh÷ng lý do ®ã mµ çc chØ tiªu nµy th-
êng bÞ ph¶n ¸nh sai lÖch. §Ó cã ®îc nh÷ng hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ chu
tr×nh hµng tån kho, em tù nhËn thÊy m×nh ph¶i n¾m ®îc çc ®Æc ®iÓm
cña chu tr×nh. :
- Hµng tån kho thêng chiÕm tû träng lín trong tæng tµi s¶n cña mét sè
doanh nghiÖp.
- Çc kho¶n môc hµng tån kho thêng rÊt ®a d¹ng vµ cã thÓ chÞu ¶nh
hëng lín bëi hao mßn v« h×nh vµ hao mßn h÷u h×nh th«ng qua çc biÓu
hiÖn nh bÞ h háng trong thêi gian nhÊt ®Þnh, dÔ bÞ lçi thêi. . .

42B
- Gi¸ trÞ nhËp kho cña hµng tån kho thêng ®îc céng (hoÆc trõ) çc chi
phÝ thu mua, kho¶n gi¶m gi¸ bít gi¸. . .
- Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ vµ tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt hµng tån
kho, v× thÕ nªn kh¸c nhau vÒ gi¸ hµng tån kho thùc tÕ vµ lîi nhuËn cña kú
kinh doanh.
Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy cña chu tr×nh hµng tån kho cã ¶nh hëng tíi
c«ng t¸c kiÓm to¸n:
- Hµng tån kho trong doanh nghiÖp thêng ë çc ®Þa ®iÓm kh¸c nhau
vµ thËm chÝ cßn do nhiÒu nhiÒu bé phËn qu¶n lý. Do vËy viÖc qu¶n lý,
b¶o qu¶n vµ kiÓm so¸t vËt chÊt sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n, phøc t¹p, dÔ nhÇm
lÉn, sai sãt vµ cã thÓ tån t¹i gian lËn.
- Qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ hµng tån kho gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ phøc t¹p.
Cô thÓ trong ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang, ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung
cho çc lo¹i s¶n phÈm cã thÓ mang tÝnh chñ quan, kh«ng ®óng kú. . . ®·
dÉn ®Õn nh÷ng sai ph¹m träng yÕu kho gi÷a çc niªn ®é kÕ to¸n. §èi víi
doanh nghiÖp ¸p dông nhiÒu ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ thùc tÕ cho nhiÒu lo¹i
hµng tån kho kh¸c nhau lµm t¨ng khèi lîng c«ng viÖc kiÓm to¸n.
- TÝnh ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i vµ tÝnh chÊt ®Æc thï cña hµng tån
kho còng gÊy khã kh¨n nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh quan s¸t, ®¸nh gi¸ vµ
thùc hiÖn nh÷ng thñ tôc kh¶o s¸t cÇn thiÕt, nhiÒu trêng hîp ®ßi hái ph¶i
cÇn ®Õn chuyªn gia (vÝ dô: vµng, b¹c, ®¸ quý, ho¸ chÊt. . . )
2. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n hµng tån kho

Chu tr×nh hµng tån kho lµ mét giai ®o¹n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh v× vËy tæ chøc kÕ to¸n hµng tån kho bao gåm çc néi
dung sau:

42B
2. 1. Tæ chøc chøng tõ kÕ to¸n
Tæ chøc chøng tõ kÕ toµn lµ tæ chøc vËn dông ph¬ng ph¸p chøng tõ

trong ghi chÐp kÕ to¸n, bao gåm c«ng viÖc thiÕt kÕ khèi lîng c«ng t¸c h¹ch
to¸n kÕ to¸n ban ®Çu trªn hÖ thèng chøng tõ hîp lý, hîp ph¸p theo quy tr×nh
lu©n chuyÓn nhÊt ®Þnh. Trong c«ng t¸c tæ chøc chøng tõ hµng tån kho tuú
thuéc vµo tõng lo¹i h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Ó x©y dùng danh
môc chøng tõ hµng tån kho cho phï hîp. Song chøng tõ ®îc sö dông trong
chu tr×nh hµng tån kho bao gåm çc lo¹i:
Bé phËn cung øng P. ®Ò nghÞ mua hµng
Ngêi giao hµng §Ò nghÞ nhËp kho
Ban kiÓm nhËn hµng PhiÕu kiÓm nhËn

hµng
Çn bé P. cung øng LËp phiÕu nhËp kho
Thñ kho KiÓm tra vµ nhËp kho
KÕ to¸n Ghi sæ vµ lu chøng tõ
- Chøng tõ nhËp mua vËt t, hµng ho¸ bao gåm: PhiÕu ®Ò nghÞ mua
hµng; ho¸ ®¬n nhµ cung cÊp; phiÕu kiÓm nhËn hµng mua; phiÕu nhËp
kho vµ thÎ kho.
- Chøng tõ xuÊt kho cho s¶n xuÊt gåm cã: PhiÕu yªu cÇu lÜnh vËt t;
phiÕu xuÊt kho vËt t; vËn ®¬n (nÕu cã) vµ thÎ kho.
Quy tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ xuÊt kho cho s¶n xuÊt:
Bé phËn s¶n xuÊt PhiÕu xin lÜnh vËt t
T. Phßng vËt t Phª duyÖt
Nh©n viªn P. vËt t LËp phiÕu xuÊt kho

Thñ kho
42B XuÊt kho

- Chøng tõ xuÊt b¸n thµnh phÈm, hµng ho¸: §¬n ®Æt mua hµng (cña
kh¸ch hµng); vËn ®¬n; phiÕu xuÊt kho; ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ thÎ kho.
Quy tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ xuÊt b¸n hµng ho¸, thµnh phÈm:
Kh¸ch hµng §¬n ®Æt hµng
Bé phËn b¸n hµng H§ b¸n hµng vµ P. xuÊt kho
Gi¸m ®èc, kÕ to¸n trëng Phª duyÖt ho¸ ®¬n
KÕ to¸n thanh to¸n Thu tiÒn hoÆc theo dâi nî
Thñ kho XuÊt kho
2. 2 Tæ chøc tµi kho¶n kÕ to¸n
Tæ chøc tµi kho¶n kÕ to¸n lµ tæ chøc vËn dông tµi kho¶n trong ph-
¬ng ph¸p ®èi øng ®Ó x©y dng hÖ thèng tµi kho¶n ®Ó hÖ thèng ho¸ çc
chøng tõ kÕ to¸n theo thêi gian vµ theo ®èi tîng. §Ó ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ çc
th«ng tin liªn quan ®Õn hµng tån kho ®¬n vÞ ph¶i x©y dùng mét bé tµi
kho¶n sao cho bao qu¸t çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong chu tr×nh
hµng tån kho:
+TK 151: Hµng ®ang ®i ®êng.
+TK152: Nguyªn liÖu, vËt liÖu

42B
+TK153: C«ng cô, dông cô
+TK154: Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang.
+TK155: Thµnh phÈm.
+TK156: Hµng ho¸.
+TK157: Hµng göi b¸n.
+TK159: Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho.
+TK133: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
+TK331: Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n.
+TK611: Mua hµng (*).
+TK631: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (*)
+TK632: Gi¸ vèn hµng b¸n.
+TK621: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
+TK627: Chi phÝ s¶n xuÊt chung.
+TK641: Chi phÝ b¸n hµng.
+TK642: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
(*)NÕu h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.

42B
2. 3. Tæ chøc sè kÕ to¸n
Tæ chøc sè kÕ to¸n lµ h×nh thøc biÓu hiÖn cña ph¬ng ph¸p ®èi øng
tµi kho¶n trªn sè kÕ to¸n. Sæ kÕ to¸n lµ ph¬ng tiÖn vËt chÊt ®Ó hÖ thèng
ho¸ çc sè liÖu kÕ to¸n trªn c¬ së çc chøng tõ gèc vµ tµi liÖu kÕ to¸n kh¸c.
Sæ kÕ to¸n bao gåm nhiÒu lo¹i, tuú thuéc vµ yªu cÇu qu¶n lý ®Ó tæ chøc sè
kÕ to¸n cho phï hîp. Trong doanh nghiÖp thêng tæ chøc 2 hÖ thèng sæ: Sæ
kÕ to¸n chi tiÕt vµ sè kÕ to¸n tæng hîp. Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam
®¬n vÞ cã thÓ lùa chän mét h×nh thøc kÕ to¸n trong sè çc h×nh thøc sau:
+Theo h×nh thøc nhËt ký chung:
- Sè kÕ to¸n tæng hîp: nhËt ký chung, sæ çi tµi kho¶n.
- Sæ kÕ to¸n chi tiÕt: Sæ chi tiÕt nhËp (xuÊt) vËt t hµng ho¸ ; sæ chi
tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt ; sæ chi tiÕt b¸n hµng. . .
+Theo h×nh thøc NhËt ký chøng tõ:
- NhËt ký chøng tõ, b¶ng kª, sæ çi tµi kho¶n
- Mét sè sæ chi tiÕt kh¸c
+theo h×nh thøc Chøng tõ ghi sæ:
- Sæ kÕ to¸n tæng hîp: sæ çi, chøng tõ ghi sæ, sæ ®¨ng ký chøng tõ

ghi sæ.
- Sæ kÕ to¸n chi tiÕt: Sæ chi tiÕt nhËp (xuÊt) vËt t, hµng ho¸ ; sæ chi
tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt ; sæ chi tiÕt b¸n hµng. . .
2.4. Çc ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vµ quy tr×nh h¹ch to¸n hµng tån kho.
Çc ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸:
Hµng ngµy vËt t, hµng ho¸ nhËp kho ®îc kÕ to¸n ghi nhËn theo thùc
tÕ nhng ®¬n gi¸ çc lÇn nhËp kh¸c nhau lµ kh¸c nhau vµ thêi ®iÓm nhËp
42B
lµ kh¸c nhau. Do ®ã kÕ to¸n cã nhiÖm vô x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ vËt t, hµng
ho¸, thµnh phÈm mçi lÇn xuÊt kho. Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam hiÖn
hµnh doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong çc ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ sau
®Ó ¸p dông cho viÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho cho tÊt c¶ çc lo¹i hµng tån
kho hoÆc cho riªng tõng lo¹i:
- Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ ®Ých danh.
- Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn.
- Ph¬ng ph¸p gi¸ nhËp tríc xuÊt tríc (FIFO)
- Ph¬ng ph¸p gi¸ nhËp sau xuÊt tríc (LIFO).
Mçi ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho cña vËt t, hµng ho¸, ®Òu
cã nh÷ng u ®iÓm nhÊt ®Þnh. Møc ®é chÝnh x¸c vµ ®é tin cËy cña mçi
ph¬ng ph¸p tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý vµ n¨ng lùc nghiÖp vô cña çc
kto viªn vµ trang thiÕt bÞ xö lý th«ng tin cña doanh nghiÖp.
Tæ chøc h¹ch to¸n hµng tån kho:
Tæ chøc h¹ch to¸n hµng tån kho lµ thiÕt kÕ khèi lîng c«ng t¸c h¹ch
to¸n trªn hÖ thèng çc lo¹i chøng tõ, sæ chi tiÕt, sæ tæng hîp vµ b¸o ço kÕ
to¸n nhËp- xuÊt- tån cho çc lo¹i vËt t, s¶n phÈm hµng ho¸ t¨ng gi¶m trong
kú kÕ to¸n. H¹ch to¸n hµng tån kho bao gåm h¹ch to¸n chi tiÕt vµ h¹ch to¸n
tæng hîp:
+ H¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho: doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét
trong ba ph¬ng ph¸p sau:
- Ph¬ng ph¸p thÎ song song.
- Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
- Ph¬ng ph¸p sæ sè d.

42B
+ H¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho: §Ó h¹ch to¸n hµng tån kho kÕ to¸n
cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn hoÆc ph¬ng ph¸p kiÓm kª
®Þnh kú. ViÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p nµo tuú thuéc ®Æc ®iÓm kinh doanh
cña doanh nghiÖp vµo yªu cÇu qu¶n lý vµ tr×nh ®é nghiÖp vô cña kÕ to¸n
viªn còng nh quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh.
- Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn: Lµ ph¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n
¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng cña hµng tån kho mét çch thêng xuyªn liªn tôc
trªn çc tµi kho¶n ph¶n ¸nh tõng lo¹i hµng tån kho.
- Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: lµ ph¬ng ph¸p kh«ng theo dâi mét
çch thêng xuyªn liªn tôc vÒ t×nh h×nh biÕn ®éng cña vËt t, hµng ho¸ trªn
çc tµi kho¶n ph¶n tõng lo¹i hµng tån kho mµ chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho
®Çu kú vµ cuèi kú trªn c¬ së kiÓm kª cuèi kú, x¸c ®Þnh lîng tån thùc tÕ vµ
lîng xuÊt thùc tÕ.
II. Chu tr×nh Hµng tån kho víi vÊn ®Ò kiÓm to¸n b¸o ço tµI chÝnh
1. Chøc n¨ng cña chu tr×nh hµng tån kho
Mét doanh nghiÖp cã hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé tèt ®èi víi hµng tån
kho ®ßi hái ph¶i x©y dùng çc bé phËn (hoÆc ç nh©n) riªng biÖt thùc
hiÖn nh÷ng c«ng viÖc c¬ b¶n nh: Mua hµng, kiÓm nhËn hµng, nhËp vµ lu
kho, xuÊt cho s¶n xuÊt vµ tiªu thu. Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ ®Ó tæ chøc çc phßng ban cho phï hîp, tuy
nhiªn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp ho¹t ®éng cña çc bé ph©n (hay ç nh©n)
nh»m ®¶m b¶o c«ng t¸c kÓim tra, kiÓm so¸t cña çc cÊp qu¶n lý ®èi víi
tõng bé phËn, tõng ç nh©n. cã nhiÒu çch thøc tæ chøc çc phßng ban kh¸c
nhau song chung quy l¹i chu tr×nh hµng tån kho bao gåm 3 chøc n¨ng sau:
1.1. Chøc n¨ng nhËp mua vËt t, hµng ho¸.
Trong chøc n¨ng nµy gåm çc c«ng viÖc sau:
- Mua vËt t hµng ho¸: Khi cã nhu cÇu mua hµng th× çc bé phËn cã
liªn quan sÏ lËp phiÕu ®Ò nghÞ mua hµng. Sau khi phiÕu ®Ò nghÞ mua

42B
hµng ®îc phª chuÈn bé phËn cung øng sÏ lËp ®¬n ®Æt hµng vµ göi cho
nhµ cung cÊp ®· lùa chän:
+ PhiÕu yªu cÇu mua hµng: Do bé phËn cã tr¸ch nhiÖm lËp (nh bé
phËn vËt t). PhiÕu ®îc lËp theo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hoÆc lËp ®ét xuÊt.
+ §¬n ®Æt hµng: C¨n cø vµo phiÕu ®Ò nghÞ mua hµng ®· ®îc phª
chuÈn cña Gi¸m ®èc (hoÆc ngêi phô tr¸ch) bé phËn mua hµng lËp ®¬n
®Æt hµng ®Ó göi cho nhµ cung cÊp. MÉu cña ®¬n ®Æt hµng ®îc thiÕt
kÕ s½n cã ®Çy ®ñ çc cét cÇn thiÕt nh»m h¹n chÕ tèi ®a çc sai sãt.
- NhËn hµng: Khi bªn nhµ cung cÊp giao hµng bé phËn nhËn hµng sÏ
dùa trªn ®¬n ®Æt hµng ®Ó kiÓm tra vÒ mÉu m·, sè lîng, chñng lo¹i, quy
çch, phÈm chÊt vµ thêi gian gia hµng, cuèi cïng trëng nhãm ph¶i lËp biªn
b¶n kiÓm nhËn hµng. Bé phËn nhËn hµng ph¶i ®éc lËp víi bé phËn kho vµ
bé phËn kÕ to¸n.
- Sau khi hµng ®îc kiÓm nhËn bé phËn cung øng viÕt phiÕu nhËp
kho dùa trªn biªn b¶n kiÓm nhËn hµng. Hµng ®îc giao xuèng kho vµ lu kho.
PhiÕu nhËp kho ®îc lËp nhiÒu liªn ®Ó lu xuèng, nhËp kho vµ kÕ to¸n ghi
chÐp sæ s¸ch.
1.2. Chøc n¨ng xuÊt kho.
§èi víi mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt th× xuÊt kho cã 2 lý do c¬ b¶n lµ xuÊt
cho néi bé (cho s¶n xuÊt, cho b¸n hµng, cho qu¶n lý doanh nghiÖp) vµ xuÊt
b¸n.
- XuÊt vËt t, hµng ho¸ cho néi bé: Khi cã hîp ®ång s¶n xuÊt míi
hoÆc theo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hoÆc çc nhu cÇu vËt t trong néi bé doanh
nghiÖp çc bé ph©n sÏ lËp phiÕu xin lÜnh vËt t, bé phËn vËt t lËp phiÕu
xuÊt kho (khi phiÕu xin lÜnh vËt t ®îc phª chuÈn).
+PhiÕu xin lÜnh vËt t: Do bé phËn s¶n xuÊt (hoÆc çc bé phËn
kh¸c) c¨n cø nhu cÇu s¶n xuÊt (hoÆc nhu cÇu b¸n hµng hoÆc qu¶n lý
42B
doanh nghiÖp), ngêi phô tr¸ch bé phËn ®ã lËp phiÕu xin lÜnh vËt t trong
®ã ph¶i ghi râ lo¹i vËt t, sè m·, chóng lo¹i, quy çch, phÈm chÊt, sè lîng vµ
thêi gian giao vËt t.
- XuÊt khi ®Ó b¸n: C¨n cø vµo ®¬n ®Æt mua bé phËn tiªu thô lËp
ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ lËp phiÕu xuÊt kho, ngoµi ra bé phËn vËn chuyÓn
ph¶i lËp chøng tõ vËn chuyÓn.
+Ho¸ ®¬n b¸n hµng: §îc bé phËn tiªu thô lËp thµnh nhiÒu liªn ®Ó lu
ë cuèng vµ giao cho kh¸ch hµng, giao cho bé phËn kÕ to¸n ®Ó thanh to¸n
vµ ghi sæ. Trong ho¸ ®¬n ghi râ çc néi dung nh ngµy th¸ng giao hµng, lo¹i
hµng giao. m· sè, chóng lo¹i quy çch, phÈm chÊt, sæ lîng, ®¬n gi¸ vµ thµnh
tiÒn thµnh to¸n.
+PhiÕu xuÊt kho: §îc bé phËn vËt t hoÆc bé phËn b¸n hµng lËp
thµnh nhiÒu liªn ®Ó lu cuèng, xuÊt kho vµ ghi sæ kÕ to¸n. PhiÕu xuÊt ghi
râ çc néi dung nh lo¹i vËt t, hµng ho¸ chñng lo¹i quy çch, phÈm chÊt, sè l-
îng vµ ngµy xuÊt.
+Chøng tõ vËn chuyÓn (vËn ®¬n): Do bé phËn vËn chuyÓn lËp

hoÆc c«ng ty cung cÊp dÞch vô vËn chuyÓn lËp (nÕu thuª dÞch vô vËn
chuyÓn). §©y lµ tµi liÖu minh chøng cho viÖc hµng ®· ®îc xuÊt kho giao
cho kh¸ch, chøng tõ vËn chuyÓn ®îc ®Ýnh kÌm víi phiÕu xuÊt kho hoÆc
ho¸ ®¬n b¸n hµng lµm minh chøng cho nghiÖp vô b¸n hµng.
1.3.Chøc n¨ng lu kho.
§©y lµ chøc n¨ng nh»m b¶o qu¶n vµ qu¶n lý tµi s¶n cña doanh
nghiÖp khi vËt t, hµng ho¸, thµnh phÈm ®îc nhËp kho. C«ng viÖc nµy
doanh nghiÖp phØa tæ chøc canh phßng b¶o vÖ tr¸nh mÊt m¸t, tr¸nh bÞ l¹m
dông tµi s¶n, ®ång thêi sö dông çc trang thiÕt bÞ b¶o qu¶n nh»m ®¶m b¶o
®iÒu kiÖn b¶o qu¶n vËt chÊt. Khi nhËp kho hay xuÊt kho çc bªn ph¶i cã
®Çy ®ñ çc giÊy tê hîp lÖ thñ kho míi ®îc nhËp,xuÊt kho. MÆt kh¸c thñ

42B
kho lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tµi s¶n m×nh tr«ng coi vµ ph¶i ghi chÐp
®Ó theo dâi vÒ sè lîng vËt t, hµng ho¸, thµnh phÈm nhËp – xuÊt – tån kho.
2. Môc tiªu kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho

2. 1 Môc tiªu hîp lý chung
Môc tiªu hîp lý chung bao hµm viÖc xem xÐt, ®¸nh gi¸ tæng thÓ sè
tiÒn ghi trªn çc kho¶n môc trªn c¬ së cam kÕt chung vÒ tr¸ch nhiÖm cña
nhµ qu¶n lý vµ ®îc thùc hiÖn th«ng qua kh¶o s¸t thùc tÕ ë kh¸ch thÓ kiÓm
to¸n. Do ®ã ®¸nh gi¸ sù hîp lý chung híng tíi kh¶ n¨ng sai sãt cô thÓ cña çc
sè tiÒn trªn kho¶n môc (theo gi¸ tr×nh kiÓm to¸n tµi chÝnh). §èi víi chu
tr×nh hµng tån kho cã thÓ cô thÓ ho¸ ®èi víi çc hµng ho¸ vµ b¶ng c©n ®èi
kÕ to¸n ; hay cã thÓ nãi: Çc sè d hµng tån kho trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n
vµ çc b¶ng kª hµng tån kho lµ hîp lý.
2. 2. Môc tiªu chung kh¸c
Trong môc tiªu chung kh¸c bao gåm: Môc tiªu hiÖu lùc, môc tiªu trän
vÑn, môc tiªu quyÒn vµ nghÜa vô, môc tiªu ®¸nh gi¸ vµ ph©n bæ, môc tiªu
chÝnh x¸c c¬ häc vµ môc tiªu ph©n lo¹i vµ tr×nh bµy. Çc môc tiªu nµy ®îc
cô thÓ ho¸ cho chu tr×nh hµng tån kho:
- T©t c¶ hµng tån kho ghi trªn sæ ®Òu tån t¹i thùc tÕ vµo ngµy lËp
b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n (hiÖu lùc).
- Mäi hµng ho¸, tµi s¶n tån kho ®Òu bao hµm trong B¶ng c©n ®èi kÕ
to¸n (trän vÑn).
- Çc tµi s¶n ghi trong môc hµng tån kho thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n
vÞ vµ kh«ng thuéc tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè hoÆc t¹m vay (quyÒn vµ
nghÜa vô).
- Thø nhÊt: Gi¸ trÞ hµng tån kho phï hîp víi hiÖn vËt.

42B
- Thø hai: Gi¸ c¶ hµng ho¸ ®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ. Çc lÇn ®iÒu
chØnh gi¸ ®îc ph¶n ¸nh ®óng vµ hµng ho¸ mÊt gi¸ ®îc ®iÒu
chØnh (®Þnh gi¸ bµ ph©n bæ).
- Sè tæng céng çc kho¶n môc hµng tån kho (tÝnh chÝnh x¸c c¬ häc).
- Thø nhÊt: Ph©n lo¹i ®óng hµng tån kho theo çc nhßm: Nguyªn
vËt liÖu, c«ng tr×nh dë dang, thµnh phÈm vµ chi tiÕt theo quy
®Þnh.
- Thø hai: ThuyÕt tr×nh râ çc hµng ho¸ cÇm cè, chuyÓn nhîng, t¹m
göi hoÆc gi÷ hé (Ph©n lo¹i vµ tr×nh bµy).
Çc môc tiªu ®îc cô thÓ ho¸ cho chu tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho ë
trªn ®îc gäi lµ çc môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thï. §èi víi mçi chu tr×nh kiÓm
to¸n cã çc môc tiªu ®Æc thï riªng, tuy nhiªn víi mçi cuéc kiÓm to¸n cô thÓ
th× môc tiªu riªng cña chu tr×nh hµng tån kho cã thÓ lµ kh¸c nhau. V× v©y,
c¨n cø vµo tõng trêng hîp cô thÓ mµ kiÓm to¸n viªn ®Þnh ra çc môc tiªu
kiÓm to¸n cô thÓ.
3. Chøng tõ kiÓm to¸n trong chu tr×nh hµng tån kho

Chøng tõ kiÓm to¸n lµ nguån t liÖu s½n cã cung cÊp cho kiÓm to¸n
viªn. Chøng tõ kiÓm to¸n cã thÓ lµ çc tµi liÖu kÕ to¸n hoÆc còng cã thÓ
lµ tµi liÖu kh¸c. Trong chu tr×nh hµng tån kho çc lo¹i chøng tõ kiÓm to¸n
thêng bao gåm:
- Tµi liÖu kÕ to¸n:
+Chøng tõ: PhiÕu nhËp- xuÊt kho vËt t, hµng ho¸, s¶n phÈm dë
dang, thµnh phÈm.
+Çc b¶ng kª chøng tõ gèc.
+Sè kÕ to¸n chi tiÕt hµng tån kho, sè kÕ to¸n tæng hîp
+Çc b¸o ço tµi chÝnh.

42B
- T¸i liÖu kh¸c: §¬n ®Æt mua hµng cña kh¸ch hµng, quy chÕ b¶o
qu¶n tµi s¶n, quy chÕ vÒ kiÓm kª tµi s¶n, çc v¨n b¶n liªn quan tíi viÖc lËp
dù phßng vµ xö lý thõa thiÕu hµng tån kho, çc hîp ®ång, çc cam kÕt kinh
tÕ. . .
III. Quy tr×nh kiÓm to¸n Hµng tån kho.
Trong kiÓm to¸n b¸o ço tµi chÝnh, ®Ó thu nhËp b»ng chøng kiÓm
to¸n ®Çy ®ñ vµ cã gi¸ trÞ lµm c¨n cø cho kÕt luËn cña kiÓm to¸n viªn vÒ
tÝnh trung thùc hîp lý cña th«ng tin trªn b¸o ço tµi chÝnh ®ång thêi ®¹t ®îc
hiÖu qu¶ kinh tÕ cho c«ng ty, kiÓm to¸n viªn ph¶i x©y dùng quy tr×nh
kiÓm to¸n cho cuéc kiÓm to¸n ®ã. Th«ng thêng quy tr×nh kiÓm to¸n ®îc
thùc hiÖn qua 3 giai ®o¹n: LËp kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ ph¬ng ph¸p kiÓm
to¸n: thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, hoµn thµnh cuéc kiÓm to¸n vµ c«ng
bè b¸o ço kiÓm to¸n. Trong quy tr×nh kiÓm to¸n chung bao gåm quy tr×nh
kiÓm to¸n 1 chu tr×nh cô thÓ v× çc chu tr×nh kiÓm to¸n nh lµ tÕ bµo cÊu
thµnh nªn cuéc kiÓm to¸n. Sau ®©y lµ çc giai ®o¹n trong quy tr×nh kiÓm
to¸n hµng tån kho:
1. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n

Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300 quy ®Þnh: ”KÕ ho¹ch
kiÓm to¸n ph¶i ®îc lËp mét çch thÝch hîp nh»m ®¶m b¶o qu¸t hÕt çc
khÝa c¹nh trong yÕu cña cuéc kiÓm to¸n, ®¶m b¶o ph¸t hiÖn nh÷ng vÊn
®Ò tiÒm Èn vµ cuéc kiÓm to¸n ®îc hoµn thµnh ®óng h¹n”.
Do ®ã viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n g¾n víi hµng tån kho ®îc triÓn
khai qua çc bíc:
(1). ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n.
Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cho 1 cuéc kiÓm to¸n b¸o ço tµi chÝnh
(trong ®ã cã kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho) c«ng ty kiÓm to¸n tiÕn
hµnh çc c«ng viÖc cÇn thiÕt nh: ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n,
nhËn diÖn çc lý do kiÓm to¸n, lùa chän ®éi ngò nh©n viªn kiÓm to¸n vµ
ký hîp ®ång kiÓm to¸n.
42B
(2)Thu thËp th«ng tin c¬ së.
Sau khi ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng vµ thùc hiÖn çc
c«ng viÖc chuÈn bÞ, kiÓm to¸n viªn b¾t ®Çu lËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t. Theo
chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt nam chuÈn mùc sè 300 quy ®Þnh kiÓm to¸n
viªn cÇn hiÓu biÕt vÒ ngnµh nghÒ, c«ng viÖc kinh doanh cña kh¸ch hµng,
t×m hiÓu hÖ thèng kinh tÕ, kiÓm so¸t néi bé vµ çc bªn liªn quan ®Ó ®¸nh
gi¸ rñi ro vµ lªn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n nµy kiÓm to¸n viªn
thùc hiÖn çc c«ng viÖc sau:
- T×m hiÓu ngµnh nghÒ vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng.
- Xem xÐt l¹i kÕt qua kiÓm to¸n cña lÇn kiÓm to¸n tríc.
- Tham quan nhµ xëng.
- NhËn diÖnc çc bªn cã liªn quan.
- Dù kiÕn nhu cÇu chuyªn gia.
(3)Thu nhËp th«ng tin vÒ nghÜa ph¸p lý cña kh¸ch hµng nh xem xÐt:
GiÊy phÐp kinh doanh, ®iÒu lÖ c«ng ty, biªn b¶n çc cuéc häp héi ®ång
qu¶n trÞ vµ ban gi¸m ®èc, xem xÐt çc hîp ®ång, çc cam kÕt quan träng…
(4)Sö dông çc thñ tôc ph©n tÝch.
Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt nam chuÈn mùc sè 520 quy ®Þnh:
”kiÓm to¸n viªn ph¶i thùc hiÖn çc thñ tôc ph©n tich khi lËp kÕ ho¹ch
kiÓm to¸n vµ giai ®o¹n so¸t xÐt tæng thÓ b¸o ço tµi chÝnh “. Sau khi cã
çc b»ng chøng vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng th«ng
qua thu nhËp th«ng tin c¬ së vµ th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch
hµng, kiÓm to¸n viªn sö dông çc thñ tôc ph©n tÝch ®Ó hç trî cho viÖc lËp
kÕ ho¹ch. Qua viÖc sö dông thñ tôc ph©n tÝch cã thÓ cho phÐp kiÓm to¸n
viªn n¾m b¾t t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña n¨m nay so víi n¨m tríc
vµ xu híng biÕn ®éng cña çc th«ng tin tµi chÝnh. Trong kiÓm to¸n chu

42B
tr×nh hµng tån kho, viÖc sö dông çc thñ tôc ph©n tÝch lµ rÊt cÇn thiÕt.
Sù biÕn ®éng cña çc sè liÖu hµng tån kho cã thÓ dÔ dµng ph¸t hiÖn th«ng
qua sö dông thñ tôc ph©n tÝch. Mét sè thñ tôc ph©n tÝch ®îc sö dông trong
kiÓm to¸n hµng tån kho nh:
- Ph©n tÝch ngang (ph©n tÝch xu híng).
+So s¸nh sè d hµng tån kho n¨m nay so víi n¨m tríc, so s¸nh sè d hµng
tån kho thùc tÕ víi ®Þnh møc.
+So s¸nh sè d cña çc kho¶n môc trong chu tr×nh Hµng tån kho (sè d
thµnh phÈm nguyªn vËt liÖu. hµng ho¸. . ) gi÷a çc quý.
+So s¸nh gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña kú nµy víi kú tríc hoÆc ®èi chiÕu gi¸
thµnh ®¬n vÞ thùc tÕ víi gi¸ thµnh kÕ ho¹ch. Thñ tôc nµy cho phÐp kiÓm
to¸n viªn ph¸t hiÖn sù t¨ng hay gi¶m ®ét ngét cña gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n
phÈm sau khi ®· lo¹i bá ¶nh hëng cña thay ®æi gi¸ c¶. Trong trêng hîp nµy
kiÓm to¸n viªn ph¶i thiÕt kÕ çc thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt çc kho¶n môc
chi phÝ s¶n xuÊt nh»m t×m ra nguyªn nh©n cña sù biÕn ®éng ®ã.
+So s¸nh tæng chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ kú nµy víi çc kú tríc. Th«ng
qua viÖc so s¸nh chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ kú nµy víi kú tríc ®Ó cã thÓ
thÊy ®îc sù biÕn ®éng cña tæng chi phÝ s¶n xuÊt, nÕu sù biÕn ®éng ®ã
lµ qu¸ lín vµ b¸t thêng th× kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i xem xÐt nh÷ng kho¶n
môc chi phÝ chñ yÕu vµ dÔ cã nhiÒu sai sãt nh:
Chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp; chi phÝ s¶n xuÊt chung.
+Xem xÐt vÒ hµng Õ ®äng, lçi thêi, thay ®æi ®Þnh møc dù tr÷…
gi÷ kú nµy víi çc kú tríc.
+Xem xÐt søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, hµng ho¸ cña ®¬n vÞ víi kú
tríc vµ víi toµn ngµnh…

42B
+So s¸nh sè d hµng tån kho víi kú tríc: môc ®Ých cña viÖc so s¸nh
nµy ®Ó ph¸t hiÖn sai sè vÒ hµng tån kho thõa hoÆc thiÕu. KiÓm to¸n viªn
tiÐn hµng b»ng çch tÝnh tæng sè d trªn çc kho¶n môc hµng tån kho kú
nµy nh: nguyªn vËt liÖu, s¶n phÈm dë dang, thµnh phÈm (hµng ho¸), hµng
mua ®ang ®i ®êng, hµng göi b¸n so víi sè d kú tríc, ®Ó t×m hiÓu nh÷ng
biÕn ®éng bÊt thêng vµ t×m ra sai ph¹m trong tµi kho¶n ®ã. Gi¶ sö trÞ gi¸
hµng tån kho cuèi kú nµy t¨ng ®¸ng kÓ so víi nh÷ng kú tríc ®ã th× kiÓm
to¸n viªn ph¶i xem xÐt ®Õn nh÷ng kho¶n môc chi tiÕt ®Ó t×m ra nguyªn
nh©n cña sù bÊt thêng ®ã.
Tuy nhiªn khi so s¸nh sè d hµng tån kho gi÷a çc kú thùc hiÖn cÇn
ph¶i lo¹i trõ ¶nh hëng cña biÕn ®éng gi¸. NÕu sau khi ®· lo¹i trõ sù biÕn
®éng cña gi¸ mµ sè d hµng tån kho kú nµy vÉn thay ®æi bÊt thêng so víi kú
tríc th× ph¶i xem xÐt l¹i nguyªn nh©n cô thÓ.
- Ph©n tÝch däc (ph©n tÝch tû suÊt)
+So s¸nh sã d hµng tån kho trªn doanh thu hoÆc sè d hµng tån kho trªn
gi¸ vèn hµng b¸n cña n¨m nay so víi n¨m tríc.
+X¸c ®Þnh tû träng cña s¶n phÈm dë dang trªn tæng sè hµng tån kho
®Ó so s¸nh n¨m nay víi n¨m tríc.
+KiÓm to¸n viªn cã thÓ so soanh tû träng cña hµng tån kho trªn tæng
tµi s¶n lu ®éng gi÷a kú nµy vµ çc kú tríc ®Ó xem cã sù biÕn ®éng lín
nµo kh«ng.
Tû träng hµng TrÞ gi¸ hµng tån kho

tån kho trong =
tµi s¶n lu ®éng Tæng tµi s¶n lu ®éng
+So s¸nh hÖ sè quay vßng hµng tån kho víi çc kú tríc: Thñ tôc nµy
®îc ¸p dông ®èi víi kho¶n môc hµng ho¸ vµ thµnh phÈm tån kho. NÕu ®îc
¸p dông nh»m môc ®Ých ph¸t hiÖn nh÷ng hµng tån kho cò kü vµ l¹c hËu

42B
hoÆc ph¸t hiÖn nh÷ng bÊt thêng trong kinh doanh liªn quan ®Õn hµng tån
kho.
Sè vßng Gi¸ vèn hµng b¸n trong kú

lu©n chuyÓn =
hµng tån kho Sè d hµng tån kho b×nh qu©n
Trong ®ã :
Sè d Sè d hµng tån kho ®Çu kú +Sè d hµng tån kho cuèi kú

hµng tån kho =
b×nh qu©n 2
Sau ®ã so s¸nh sè vßng lu©n chuyÓn hµng tån kho cña kú nµy víi çc
kú tríc,nÕu hÖ sè ®ã qu¸ nhá so víi 1 thùc hiÖn chØ tiªu ®ã cã sù bÊt th-
êng. Nhng còng cã trêng hîp hÖ sè so s¸nh = 1 vµ æn ®Þnh nhiÒu kú th×
còng kh«ng h¼n lµ tèt, trêng hîp nµy kiÓm to¸n viªn ph¶i so s¸nh quay vßng
hµng tån kho cña doanh nghiÖp víi hÖ sè quay vßng hµng tån kho b×nh
qu©n cña ngµnh ®Ó cã thÓ kÕt luËn.
(5)§¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro.
C¨n cø vµo çc thùc hiÖn thu nhËp ®îc ë trªn kiÓm to¸n íc lîng møc
sai ph¹m cho phÐp (møc träng yÕu) cho çc kho¶n môc. ViÖc ph©n bæ sÏ
®îc thùc hiÖn theo 2 chiÒu híng mµ çc sai ph¹m cã thÓ x¶y ra lµ khai t¨ng
hoÆc khai gi¶m sè d kho¶n môc. ViÖc ph©n bæ nµy phô thuéc phÇn lín
vµo kinh nghiÖm cña kiÓm to¸n viªn nªn nã mang tÝnh chÊt chñ quan.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c nhau, kh¶ n¨ng kiÓm to¸n viªn
®a ra nhËn xÐt kh«ng x¸c ®¸ng vÒ b¸o ço tµi chÝnh cña doanh nghiÖp lµ
®iÒu lu«n cã thÓ xû ra, kh¶ n¨ng ®ã ®îc gäi lµ rñi to kiÓm to¸n. Rñi ro
còng ®îc ®Ò cËp tíi rÊt nhiÒu lÜnh vùc kh¸c liªn quan ®Õn rñi ro kiÓm
to¸n nh: rñi o tiÒm tµng, rñi ro kiÓm to¸n, rñi ro ph¸t hiÖn. theo chuÈn
mùc kiÓm to¸n ViÖt nam quy ®Þnh trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm
42B
to¸n, kiÓm to¸n vien ph¶i x¸c ®Þnh rñi ro kiÓm to¸n. X¸c ®Þnh møc träng
yÕu va rñi ro lµ c«ng viÖc ph¾c t¹p ®ßi hái tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm cña
kiÓm to¸n viªn.
(6)Nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng
trong chu tr×nh hµng tån kho.
Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n Quèc tÕ IAS 400 quy ®Þnh: ”KiÓm to¸n
viªn cÇn ph¶i cã sù hiÒu biÕt phï hîp víi hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®Ó l¹p
kÐ ho¹ch kiÓm to¸n vµ ®Ò ra mét sè biÖn ph¸p kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶.
KiÓm to¸n vien cÇn ph¸n ®o¸n vÒ mÆt nghÒ nghiÖp ®Ó ®¸nh gi¸ çc rñi
ro kiÓm to¸n vµ ®Ó ra quy tr×nh kiÓm to¸n nh»m h¹n chÕ rñi ro mét çch
cã thÓ chÊp nhËn ®îc”. Khi t×m hiÓu c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch
hµng th«ng qua viÖc t×m hiÓu çc cÊn ®Ò:
- M«i trêng kiÓm so¸t.
- HÖ thèng kÕ to¸n.
- Çc thñ tôc kiÓm so¸t.
- KiÓm to¸n néi bé.
Sau khi cã ®îc sù hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé th× tiÕn
hµnh ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ rñi ro kiÓm so¸t cho tõng chu tr×nh hoÆc chi tiÕt
h¬n cho tõng kho¶n môc. §¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cÇn tiÕn hµnh
qua çc bíc sau:
- NhËn diÖn çc môc tiªu kiÓm so¸t.
- NhËn diÖn çc qu¸ tr×nh kiÓm so¸t ®Æc thï.
- Nh¹n diÖn vµ ®¸nh gi¸ çc nhîc ®iÓm cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi
bé.
- §¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t

42B
Trªn ®©y lµ quy tr×nh chung tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé, khi thùc hiÖn kiÓm to¸n tõng chu tr×nh kiÓm to¸n viªn cÇn cô thÓ
ho¸ çc bíc cho phï hîp víi tõng chu tr×nh vµ víi t×nh h×nh thùc tÕ cña tõng
doanh nghiÖp .
(7)ThiÕt kÕ çc tr¾c nghiÖm kiÓm to¸n: lµ dù kiÕn chi tiÕt vÒ çc
c«ng viÖc kiÓm to¸n cµn thùc hiÖn vµ thêi gian hoµn thµnh çc c«ng viÖc
®ã. phÇntr×nh kiÓm to¸n cña 1 cuéc kiÓm to¸n ®îc thiÕt kÕ thµnh 3
phÇn: Tr¾c nghiÖm c«ng viÖc, tr¾c nghiÖm ph©n tÝch, tr¾c nghiÖm
trùc tiÕp sè d. Trong kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho còng vËy, kiÓm
to¸n viªn còng ph¶i thiÕt kÕ vô thÎ çc tr¾c nghiÖm kiÓm to¸n.
Tr¾c nghiÖm c«ng viÖc: lµ çch thøc vµ tr×nh tù rµ so¸t çc nghiÖp
vô hay ®Ión h×nh cô thÓ trong quan hÖ víi sù tån t¹i vµ hiÖu lùc cña hÖ
thèng kiÓm so¸t néi bé trowcs hÕt lµ hÖ thèng kÕ to¸n. Tr¾c nghiÖm c«ng
viÖc ®îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n trong tæ chøc hÖ thèng
kÕ to¸n tõ viÖc tu©n thñ çc quy ®Þnh vÒ viÖc lËp, xÐt duyÖt vµ kiÓm
tra, sö dông chøng tõ kÕ to¸n ®Õn ghi sæ, céng sæ chi tiÕt hoÆc nhËt ký
®Õn kÕt chuyÓn çc sè ph¸t sinh vµo sæ çi (theo gi¸o tr×nh kiÓm to¸n tµi
chÝnh ). Tr¾c nghiÖm c«ng viÖc bao gåm 2 lo¹i: Tr¾c nghiÖm ®¹t yªu
cÇu c«ng viÖc (lµ tr×nh to¸n) vµ tr¾c nghiÖm ®é v÷ng ch·i cña c«ng viÖc
(lµ tr×nh tù rµ so¸t çc th«ng tin vÒ gi¸ trÞ trong hµnh tù kiÓm to¸n).
Tr¾c nghiÖm ph©n tÝch: lµ çch thøc xem xÐt mèi quan hÖ kinh
tÕ vµ xu híng biÕn ®éng cña çc chØ tieu kinh tÕ th«ng qu viÖc kÕt hîp
gi÷a ®èi chiÕu trùc tiÕp, ®èi chiÕu l«gic, c©n ®èi… gi÷a çc trÞ sè cña
çc chØ tiªu hoÆc çc bä phËn cÊu thµnh chØ tiªu (theo gi¸o tr×nh kiÓm
to¸n tµi chÝnh).
Tr¾c nghiÖm trùc tiÕp sè d: lµ çch thøc kÕt hîp çc ph¬ng ph¸p
c©n ®èi, ph©n tÝch, ®èi chiÕu trùc tiÕp víi kiÓm kª vµ ®iÒu tra thùc tÕ
®Ó x¸c ®Þnh ®é tin cËy cña çc sè d cuèi kú ë sæ çi ghi vµo b¶ng c©n ®èi
tµi s¶n hoÆc b¸o ço kÕt qu¶ kinh doanh.
42B
Trong thiÕt kÕ tr¸c nghiÖm kÕ to¸n ®èi víi hµng tån kho, kiÓm to¸n
viªn ph¶i x¸c ®Þnh: Thñ tôc kiÓm to¸n cÇn ph¶i thùc hiÖn ®èi víi chu tr×nh
hµng tån kho (quan s¸t vËt chÊt, quan s¸t çc ho¹t ®éng kiÓm so¸t, pháng
vÊn nh©n viªn vÒ viÖc tu©n thñ quy tr×nh kiÓm so¸t ®· ®Ò ra, ®èi chiÕu
sæ s¸ch, so s¸nh çc chØ tiªu cña mét kho¶n môc…); x¸c ®Þnh quy m« mÉu
ph¶i thùc hiÖn (quy m« ®èi chiÕu sæ s¸ch, ph¹m vi quan s¸t. . ); lùa chän çc
kho¶n môc chÝnh ®îc chän (kiÓm to¸n viªn cÇn x¸c ®Þnh çc kho¶n môc
®îc chän theo mét sè tiªu thøc nhÊt ®Þnh nh: Nh÷ng nghiÖp vô thiÕu sè
thø tù, nh÷ng nghiÖp vô ®¸nh trïng sè thø tù, nghiÖp vô cã ®é biÕn ®éng
lín…); x¸c ®Þnh thêi gian thùc hiÖn vµ kÕt thóc tr¾c nghiÖm ®ã.
2. Thùc hiÖn kiÓm to¸n

Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®ång bé çc
c«ng viÖc ®· thiÕt kÕ h¹ch kiÓm to¸n, cô thÓ lµ thùc hiÖn çc c«ng viÖc
®îc thiÕt kÕ trong 3 lo¹i trr¾c nghiÖm kiÓm to¸n, trong giai ®o¹n nµy,
tÝnh nghÖ thuËt trong tæ chøc bao trïm su«at qu¸ tr×nh. MÆc dï vËy tÝnh
khoa häc trong tæ chøc vÉn ®ßi hái thùc hµnh kiÓm to¸n ph¶i t«n träng
nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n sau:
- kiÓm to¸n ph¶i tuyÖt ®èi tu©n thñ quy tr×nh kiÓm to¸n ®· x©y
dùng, trong mäi trêng hîp kiÓm to¸n viªn kh«ng ®îc tù ý thay ®ái quy tr×nh.
- Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ph¶i thêng xuyªn ghi
chÐp nh÷ng ph¸t gi¸c, nh÷ng nhËn ®Þnh cho kÕt luËn kiÓm to¸n vµ lo¹i trõ
nh÷ng Ên tîng, nhËn xÐt ban ®Çu kh«ng chÝnh x¸c vÒ nghiÖp vô, çc sù
kiÖn thuéc ®èi tîng kiÓm to¸n.
- §Þnh kú tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n ®Ó nhËn râ møc ®é thùc
hiÖn so víi khèi lîng c«ng viÖc chung thêng lµ trªn çc b¶ng kª chªnh lÖch
vµ b¶ng kª x¸c minh.
- Mäi ®iÒu chØnh vÒ néi dung, ph¹m vi, tr×nh tù kiÓm to¸n … ®Òu
ph¶i cã ý kiÕn thèng nhÊt cña ngêi phô tr¸ch chung c«ng viÖc kiÓm to¸n,

42B
ngêi ký th mêi vµ hîp ®ång kiÓm to¸n. Møc ®é ph¸p lý cña nh÷ng ®iÒu
chØnh nµy ph¶i t¬ng øng víi tÝnh ph¸p lý trong ®ång kiÓm to¸n.
Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ qu¸ tr×nh sö dông çc tr¾c nghiÖm
vµo x¸c minh çc th«ng tin tµi chÝnh. Tr×nh tù kÕt hîp gi÷a çc tr¾c
nghiÖm tríc hÕt phô thuéc vµo kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé,
kiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt møc ®é tin cËy cña hÖ thèng ®Ó sö dông quy
m« çc lo¹i tr¾c nghiÖm c«ng viÖc cho phï hîp. §¸nh gi¸ ban ®Çu (®¸nh
gi¸ ë phÇn trªn) vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé lµ cã hiÖu lùc th× kiÓm to¸n
viªn sÏ tiÕp tôc thùc hiÖn tr¾c nghiÑm ®¹t yªu cÇu. Víi kÕt qu¶ thu ®îc lµ
hÖ thèng kiÓm so¸t nµy cã hiÖu lùc th× kiÓm to¸n viªn sÏ sö dông mét sè Ýt
çc tr¾c nghiÖm ®é v÷ng ch·i ®Î x¸c minh nhn÷g sai sãt cã thÓ cã. NÕu
kÕt qu¶ cho thÊy hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé kh«ng cã hiÖu lùc ngµy tõ
®¸nh gi¸ ban ®Çu hoÆc sau khi sö dông çc tr¾c nghiÖm ®¹t yªu cÇu th×
kiÓm to¸n viªn sÏ ¸p dông çc tr¾c nghiÖm ®é v÷ng ch·i víi quy m« lín.
Quy m« tr×nh tù vµ çc kÕt hîp cô thÓ cña çc tr¾c nghiÖm kiÓm to¸n phô
thuéc rÊt nhiÒu vµo kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n cña kiÓm to¸n
viªn. Trong 3 lo¹i tr¾c nghiÖm kiÓm to¸n th× tr¾c nghiÖm trùc tiÕp sè d
ph¶i chi phÝ lín nhÊt nªn khi thùc hiÖn to¸n, tr¾c nghiÖm ph©n tÝch. §èi
víi kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho, thêng ph¶i sö dông c¶ 3 lo¹i tr¾c
nghiÖm nµy, tuú thuéc vµo thêi gian thùc hiÖn, ®Æc ®iÓm cô thÓ cña
cuéc kiÓm to¸n ®Ó kiÓm to¸n viªc s¾p xÕp tr×nh tù vµ çch kÕt hîp çc
tr¾c nghiÖm cho phï hîp vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt cã thÓ.
Trong mét cuéc kiÓm to¸n b¸o ço tµi chÝnh víi quy m« cña ®èi tîng
kiÓm to¸n lµ rÊt lín, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n nh
thÕ nµo ®Ó cã thÓ thu nhËp b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu
lùc. NÕu kiÓm to¸n viªn ph¶i thùc hiÖn kiÓm tra tÊt c¶ çc nghiÖp vô kinh
tÕ ph¸t sinh th× tèn rÊt nhiÒu thêi gian. MÆt kh¸c hiÖu qu¶ kinh tÕ cña
cuéc kiÓm to¸n lµ kh«ng ®¹t ®îc. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã kiÓm to¸n viªn
sö dông biÖn ph¸p chän mÉu ®Ó kiÓm to¸n, víi yªu cµu nh÷ng mÉu chän
ph¶i ®¹i diÖn cho tæng thÓ. Trong b¸t cø cuéc kiÓm to¸n b¸o ço tµi chÝnh
42B
nµo th× kiÓm to¸n vien còng ®Òu ph¶i thùc hiÖn chän mÉu vµ trong kiÓm
to¸n chu tr×nh hµng tån kho còng vËy kiÓm to¸n viÕn ph¶i tiÐn hµng chän
mÉu khi quyÕt ®Þnh thùc hiÖn çc tr¾c nghiÖm kiÓm to¸n.
2. 1. Thùc hiÖn thu tôc kiÓm so¸t.
Thö nghiÖm kiÓm so¸t lµ viÖc kiÓm tra ®Ó thu thËp b»ng chøng
kiÓm to¸n vÒ sù thiÕt kÕ phï hîp vµ sù vËn hµnh h÷u hiÖu cña hÖ thèng
kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. Çc thñ tôc kiÓm to¸n cô thÓ ®îc
thùc hiÖn trong viÖc kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bä ®èi víi chu tr×nh
hµng tån kho bao gåm:
(1)§èi víi qu¸ tr×nh mua hµng:
- Xem xÐt viÖc xö lý ®¬n ®Æt hµng cã ®îc thùc hiÖn ®óng theo
quy tr×nh ®îc doanh nghiÖp quy ®Þnh kh«ng?
- Xem xÐt ch÷ ký trªn ®¬n ®Æt mua hµng cã thùc sù ®óng (®óng
ngêi, ®óng cÊp qu¶n lý) kh«ng?
- Xem xÐt çc thñ tôc kiÓm nhËn ahngf cã ®îc thùc hiÖn kh«ng vµ
thùc hiÖn cã dóng tr×nh tù kh«ng?
- Xem xÐt ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm mua hµng, kÕ to¸n, ngêi kiÓm
nhËn hµng mua vµ thñ kho cã ®éc lËp kh«ng vµ cã kiªm nhiÖm çc c«ng
viÖc kh«ng?
(2)§èi víi qu¸ tr×nh nhËp xuÊt kho:
- Khi kiÓm tra qu¸ tr×nh nhËp, xuÊt kho hµng, th«ng thêng kiÓm to¸n
vien xem xÐt çc thñ tôc vÒ nghiÖp vô nhËp, xuÊt kho ®îc tiÕn hµnh
®óng theo nguyªn t¾c vµ quy ®Þnh kh«ng?
- ViÖc tæ chøc nhËn hµng nhËp kho vµ qu¸ tr×nh lµm viÖc cña ban
kiÓm nh©nj hµng nhËp kho cã ®óng tr×nh tù kh«ng?

42B
- KiÓm tra qu¸ tr×nh hoµn thµnh çc thñ tôc xuÊt kho hµng, tõ viÖc
lËp çc phiÕu yªu cÇu vËt t cña bé phËn s¶n xuÊt, tiÕp nhËn çc ®¬n ®Æt
hµng cña kh¸ch hµng, viÖc phª chuÈn hoÆc ký lÖnh xuÊt kho vµ lËp
phiÕu xuÊt kho ®Õn thùc hiÖn nghiÖp vô xuÊt kho cña thñ kho.
- ViÖc theo dâi ghi sè nhËt ksy hµng vËn chuyÓn ra ngoµi cæng cña
b¶o vÖ c¬ quan, kiÓm to¸n viªn còng cÇn ph¶i xem xÐt.
- KiÓm tra viÖc t«n träng nguyªn t¾c kiÓm tra chÊt lîng hµng nhËp,
xuÊt kho, quy tr×nh lµm viÖc vµ x¸c nhËn chÊt lîng hµng nhËp kho cña bé
phËn KCS (kiÓm so¸t chÊt lîng sp).
- Xem xÐt tÝnh ®éc lËp cña thñ kho víi ngêi giao hµng nhËn hµng
vµ çc kÕ to¸n viªn phÇn hµng tån kho.
Qu¸ tr×nh kiÓm tra kiÓm so¸t cña kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn th«ng qua
viÖc quan s¸t vµ tiÕp cËn víi nh©n viªn trùc tiÕp gi¸m s¸t mét sè lÇn nhËp
xuÊt kho hµng ®Ó cã thªm nh÷ng b»ng chøng cho ®¸nh gi¸ c¬ cÊu kiÓm
so¸t nghiÖp vô nhËp, xuÊt kho,
(3)§èi víi kiÓm so¸t s¶n xuÊt vµ chi phÝ s¶n xuÊt
Th«ng thêng ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã mét bé phËn kiÓm so¸t s¶n
xuÊt ®Ó xem xÐt sè lîng chñng lo¹i s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt cã ®óng theo
yªu cÇu hay lÖnh s¶n xuÊt kh«ng, kiÓm so¸t chÊt lîng s¶n phÈm ë çc ph©n
xëng, phÕ liÖu còng nh kiÓm so¸t qu¸ tr×nh b¶o vÖ vµ theo dâi nguyªn vËt
liÖu cña ph©n xëng s¶n xuÊt. ngoµi ra doanh nghiÖp còng cã mét c¬ cÊu
kiÓm so¸t néi bé ®èi víi kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó chi phÝ s¶n xuÊt ®îc
tÝnh ®óng ®ñ hîp lý cho tõ ®èi tîng.
Khi kiÓm tra c¬ cÊu kiÓm so¸t s¶n xuÊt vµ chi phÝ s¶n xuÊt, kiÓm
to¸n viªn còng cã thÓ tiÕn hµnh xem xÐt mét sè vÊn ®Ò cñ yÕu sau:

42B
- ViÖc ghi chÐp cña nh©n viªn thèng kÕ ph©n xëng tæ, ®éi, còng nh
sù gi¸m s¸t cña qu¶n ®èc ph©n xëng hoÆc tæ tráng, ®éi trëng cã thêng
xuyÒn vµ chÆt chÏ kh«ng.
- Xem xÐt viÖc chÐp nhËt ký s¶n xuÊt cña tõng bé phËn s¶n xuÊt
theo dâi sè lîng, chÊt lîng, chñng lo¹i, s¶n phÈm háng, phÕ liÖu. .
- Quan s¸t quy tr×nh lµm viÖc bé phËn kiÓm tra chÊt lîng ë ph©n x-
ëng, tÝnh ®éc lËp cña bé phËn nµy víi bé phËn kiÓm nhËn hµng nhËp kho.
- Xem xÐt kiÓm so¸t c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ cña doanh nghiÖp cã
®îc thùc hiÖn thêng xuyªn hay kh«ng. §iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn th«ng qua çc
dÊu hiÖu kiÓm tra sè kÕ to¸n chi phÝ cña nh÷ng ngêi cã tr¸ch nhiÖm vµ
®éc lËp víi nh÷ng ngêi ghi sæ.
- Xem xÐt ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cã tu©n thñ ®óng
nguyªn t¾c vµ tÝnh nhÊt qu¸n gi÷a kú nµy so víi kú tríc hay kh«ng, còng
nh sù gi¸m s¸t cña ngêi cã tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm
dë dang. Qu¸ tr×nh kh¶o s¸t kiÓm so¸t chi phÝ tiÒn l¬ng ë chu kú tiÒn l¬ng
vµ nh©n sù còng lµ mét phÇn liªn quan dÕn kh¶o s¸t kiÓm so¸t chi phÝ s¶n
xuÊt.
2. 2. Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch
Sö dông çc thñ tôc ph©n tÝch trong kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån
kho ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng biÕn ®éng bÊt thêng ë nh÷ng kho¶n môc hµng tån
kho nh: Nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô, hµng ho¸, s¶n phÈm dë dang,
thµnh phÈm. KÕt qu¶ thu ®îc sÏ gióp kiÓm to¸n viªn quyÕt ®Þnh t¨ng hay
gi¶m çc thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt ®èi víi nghiÖp vô vµ sè d hµng tån kho.
Qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc thñ tôc ph©n tÝch bao gåm çc giai ®o¹n sau:
- Ph¸t triÓn m« h×nh kÕt hîp çc biÕn tµi chÝnh vµ biÕn ho¹t ®éng.
- Xem xÐt tÝnh ®éc lËp, tÝnh ®¸ng tin cËy cña çc d÷ liÖu tµi
chÝnh vµ ho¹t ®éng ®îc sö dông trong m« h×nh.
42B
- TÝnh to¸n gi¸ trÞ íc tÝnh vµ so s¸nh víi gi¸ trÞ ghi sæ.
- Gi¶i thÝch nh÷ng chªnh lÖch ®¸ng kÓ vµ minh chøng cho nh÷ng
vÊn ®Ò quan träng
- Xem xÐt nh÷ng ph¸t hiÖn kiÓm to¸n.
(1)Ph¸t triÓn mét m« h×nh kÕt hîp çc biÕn tµi chÝnh vµ biÕn ho¹t
®éng.
- Khi ph¸t triÓn m« h×nh, chóng ta x¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a çc
biÕn tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng.
VÝ dô: Tæng chi phÝ nguyªn vËt liÖu s¶n xuÊt s¶n phÈm cã thÓ ®-
îc dù tÝnh bao gåm çc biÕn sau: Khèi lîng vµ ®¬n gi¸ cña tõng lo¹i
nguyªn vËt liÖu dïng cho s¶n xuÊt.
- CÇn ®¸nh gi¸ xem viÖc ph¸t triÓn mét m« h×nh ®Ó dù ®o¸n sè d
tµi kho¶n hiÖn thêi hay ®Ó dù ®o¸n thay ®æi ®èi víi sè d cña n¨m tríc. Dù
®o¸n thay ®æi so víi n¨m tríc cã thÓ hiÖu qu¶ khi chóng ta ®· kiÓm to¸n sè
d cña n¨m ngoµi v× chóng ta cã thÓ xo¸ bá khái m« h×nh nh÷ng biÕn ®éc
lËp kh«ng thay ®æi so víi n¨m tríc.
VÝ dô: Chóng ta cã thÓ tÝnh chi phÝ nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt
s¶n phÈm A cña doanh nghiÖp trong n¨m nay dùa trªn ®Þnh møc tiªu hao, sè
lîng s¶n phÈm A vµ tæng chi phÝ nguyª vËt liÖu ®îc ph©n bæ cho s¶n
phÈm A dë dang cña n¨m nay vµ ®¬n gi¸ nguyªn vËt liÖu b×nh qu©n n¨m
nay dùa trªn ®¬n gi¸ cña n¨m tríc sau khi lo¹i bá biÕn ®éng cña gi¸.
- Khi kÕt hîp çc biÕn ®éc lËp liªn quan, m« h×nh sÏ cho ta nhiÒu
th«ng tin h¬n vµ v× vËy dù ®o¸n cña ta sÏ chÝnh x¸c h¬n. NÕu ®¬n gi¶n
ho¸ qua nhiÒu m« h×nh sÏ lµm ®¬n gi¶n ho¸ dù ®o¸n, v× vËy còng sÏ ®¬n
gi¶n ho¸ t¬ng quan so s¸nh dÉn ®Õn m« h×nh cã thÓ chØ cung cÊp ®îc
nh÷ng b»ng chøng h¹n chÕ.

42B
- Cã thÓ tÝnh chÝnh x¸c cho dù ®o¸n b»ng çch ph¸t triÓn m« h×nh
tõ nh÷ng d÷ liÖu ®îc ph©n tÝch chi tiÕt h¬n.
(2) Xem xÐt tÝnh ®éc lËp vµ tÝnh ®¸ng tin cËy cña d÷ liÖu tµi
chÝnh vµ d÷ liÖu ho¹t ®éng.
- TÝnh ®éc lËp vµ tÝnh ®¸ng tin cËy cña d÷ liÖu tµi chÝnh vµ d÷
liÖu ho¹t ®éng sö dông trong m« h×nh nµy cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn tÝnh
chÝnh x¸c dù ®o¸n, v× thÕ còng cã ¶nh hëng tíi b»ng chøng kiÓm to¸n thu
nhËn ®îc tõ thñ tôc ph©n tÝch.
- §Ó ®¸nh gi¸ tÝnh ®¸ng tin cËy cña d÷ liÖu, cÇn xem xÐt liÖu:
+D÷ liÖu xuÊt ph¸t tõ çc nguån ®éc lËp ngoµi doanh nghiÖp hay tõ
nh÷ng nguån trong doanh nghiÖp.
+Nh÷ng nguån th«ng tin bªn trong doanh nghiÖp cã ®éc lËp víi ngêi
chÞu tr¸ch nhiÖm cho gi¸ trÞ ®îc kiÓm to¸n hay kh«ng.
+D÷ liÖu cã ®îc kiÓm to¸n theo çc thñ tôc kiÓm to¸n trong n¨m nay
vµ n¨m tríc hay kh«ng.
+Cã ph¸t triÓn nh÷ng dù tÝnh sö dông d÷ liÖu tõ nhiÒu nguån kh¸c
nhau hay kh«ng.
(3)TÝnh to¸n ra mét gi¸ trÞ íc tÝnh vµ so s¸nh gi¸ trÞ ghi sæ.
Theo m« h×nh ®· x©y dùng vµ çc ®Æc tÝnh cña d÷ liÖu kiÓm to¸n
viªn tÝnh to¸n ra gi¸ trÞ íc tÝnh vµ so s¸nh gi¸ trÞ nµy víi gi¸ trÞ ghi sæ. Khi
so s¸nh íc tÝnh cña kiÓm to¸n viªn víi gi¸ trÞ ghi sæ, kiÓm to¸n viªn cÇn
xem xÐt:
- LiÖu mèi quan hÖ nµy cã ®îc thêng xuyªn ®¸nh gi¸ hay kh«ng.
Quan s¸t mét mèi quan hÖ cô thÓ cµng thêng xuyªn bao nhiªu th× cµng cã
thÓ ch¾c ch¾n vÒ tÝnh nhÊt qu¸n cña mèi quan hÖ ®ã.

42B
VÝ dô: Ph©n tÝch xu híng chi phÝ nguyªn vËt liÖu hµng th¸ng theo
lo¹i s¶n phÈm cung cÊp b»ng chøng kiÓm to¸n cã tÝnh thuyÕt phôc h¬n so
víi viÖc xem xÐt ®¬n thuÇn biÕn ®éng chi phÝ nguyªn vËt liÖu hµng
n¨m.
- Khi so s¸nh gi¸ trÞ hµng th¸ng, cÇn xem xÐt nh÷ng chªnh lÖch theo
mïa (®èi víi nh÷ng lo¹i h×nh kinh doanh cã ¶nh hëng cña yÕu tè mïa vô).
- NÕu thiÕu nh÷ng chªnh lÖch theo íc tÝnh. §iÒu nµy ®ßi hái kiÓm
to¸n viªn cÇn t×m hiÓu râ t×nh h×nh kinh doanh cña kh¸ch hµng.
(4)Thu thËp b»ng chøng ®Ó gi¶i thÝch vÒ nh÷ng chªnh lÖch ®¸ng
kÓ.
Khi ph¸t hiÖn ra nh÷ng chªnh lÖch ®ét biÕn ®¸ng kÓ so víi dù tÝnh,
th× kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i t×m hiÓu ®Ó gi¶i thÝch nguyªn nh©n cña
nh÷ng chªnh lÖch ®ã. Chªnh lÖch cã thÓ do çc trêng hîp: Do sè d çc tµi
kho¶n thuéc chu tr×nh hµng tån kho cã chøa ®ùng sai sãt. Do íc tÝnh cña
kiÓm to¸n viªn kh«ng chÝnh x¸c. Mçi khi cã sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ íc
tÝnh vµ g¸ trÞ ghi sæ, kiÓm to¸n viªn cÇn t×m kiÕm lêi gi¶i thÝch tõ Ban
gi¸m ®èc hoÆc nh©n viªn kh¸ch hµng liªn quan, ®ång thêi quyÕt ®Þnh t¨ng
çc thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt sè d (nÕu kh«ng cã ®îc lêi gi¶i thÝch hîp lý tõ
ban gi¸m ®èc vµ çc nh©n viªn),.
(5) Xem xÐt nh÷ng ph¸t hiÖn kiÓm to¸n.
NÕu ph¸t hiÖn mét chªnh lÖch kiÓm to¸n, thùc hiÖn cÇn ®iÒu tra
tÝnh chÊt vµ nguyªn nh©n cña chªnh lÖch ®ã cã cho thÊy mét sai sãt ®¸ng
kÓ trong cë së dÉn liÖu b¸o ço tµi chÝnh vÒ nh÷ng môc tiªu kiÓm to¸n vµ
c©n nh¾c tíi nh÷ng ¶nh hëng t×nh h×nh kinh doanh cu¶ kh¸ch hµng.
2. 3. Thùc hiÖn çc thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt.
Theo gi¸o tr×nh KiÓm to¸n tµi chÝnh ta cã ph¬ng tr×nh :

42B
Thñ tôc Tr¾c nghiÖm Tr¾c

nghiÖm
kÕ to¸n = ®é v÷ng ch·i trong + trùc tiÕp
chi tiÕt tr¾c nghiÖm c«ng viÖc sè d
Trong kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho tr¾c nghiÖm ®é v÷ng ch·i
trong tr¾c nghiÖm c«ng viÖc sö dông çc thñ tôc kiÓm tra chi tiÕp nghiÖp
vô hµng tån kho vµ tr¾c nghiÖm trùc tiÕp sè d lµ sö dông çc thñ tôc kiÓm
tra chi tiÕt sè d hµng tån kho.
2. 3. 1. KiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô hµng tån kho
Môc tiªu kiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô lµ ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt trong
h¹ch to¸n hay nh÷ng sai sãt trong h¹ch to¸n hµng tån kho kh«ng ®óng nguyªn
t¾c.
Thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô th«ng thêng lµ xem xÐt l¹i mèi
quan hÖ gi÷a çc tµi kho¶n liªn quan, b»ng çch ®èi chiÕu sè liÖu ph¸t sinh
cña çc tµi kho¶n hµng tån kho vµ çc tµi kho¶n chi phÝ liªn quan.
- Xem xÐt ®èi chiÕu gi÷a sè liÖu trªn TK 152- Nguyªn vËt liÖu víi
çc TK621- chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, TK 627- chi phÝ s¶n xuÊt
chung, çc TK chi phÝ kh¸c.
- §èi chiÕu sè liÖu gi÷a çc tµi kho¶n chi phÝ nh TK 621 – chi phÝ
NVL trùc tiÕp ; TK 622 chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp víi tµi kho¶n 154- chi
phÝ SXKD dë dang.
- §èi chiÕu sè liÖu gi÷a TK 627 – chi phÝ s¶n xuÊt chung víi TK 154.
- §èi chiÕu sè liÖu gi÷a TK 154 víi sè liÖu TK 155- thµnh phÈm.
- HoÆc ®èi chiÕu gi÷a TK 155 – Thµnh phÈm (TK 156 hµng ho¸) víi
TK 157- Hµng göi b¸n vµ TK 632 – Gi¸ víi hµng b¸n.

42B
Thñ tôc kiÓm tra nghiÖp vô còng cßn ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc
®èi chiÕu gi÷a sè d trªn tµi kho¶n hµng tån kho víi sè liÖu kiÓm kª thùc tÕ.
KiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô chñ yÕu chó träng vµo nh÷ng kho¶n môc hµng
tån kho hoÆc chi phÝ thiÕu b»ng chøng cã tÝnh thuyÕt phôc hoÆc trong
qu¸ tr×nh kh¶o s¸t kiÓm to¸n viªn nhËn thÊy cã nh÷ng kh¶ nghi vµ rñi ro
kiÓm so¸t lín. Thùc tÕ kiÓm to¸n viªn thëng më réng çc thñ tôc kiÓm tra
chi tiÕt nghiÖp vô hµng tån kho ë çc kho¶n môc thuéc hÖ thèng kÕ to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt.
NhiÒu doanh nghiÖp cã c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé vÒ qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt vµ chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng chÆt chÏ t¹o s¬ hë nh÷ng gian lËn trong
viÖc sö dông nguyªn vËt liÖu nh: Nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng nhng kh«ng
®îc sö dông vµo s¶n xuÊt mµ vÉn h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt, hoÆc
nguyªn vËt liÖu ®· xuÊt dïng nhng kh«ng ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt,
hoÆc tÝnh kh«ng ®óng vµo chi phÝ cña bé phËn sö dông, ph¶n ¸nh sai
lÖch gi¸ trÞ tµi s¶n. Ngoµi ra nÕu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi chii
phÝ s¶n xuÊt kh«ng hiÖu lùc th× sÏ ph¸t sinh nh÷ng sai sãt trong viÖc tËp
hîp chi phÝ kh«ng ®ung, hoÆc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng hîp
ló dÉn ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ sai lÖch tµi s¶n (s¶n phÈm dë dang, thµnh
phÈm). HoÆc tÝnh sai kÕt qu¶ kinh doanh do h¹ch to¸n nhÇm chi phÝ s¶n
xuÊt chung vµo chi phÝ b¸n hµng hoÆc chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. . T-
¬ng tù viÖc kh«ng tu©n thñ nhÊt qu¸n nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë
dang cuèi kú còng lµ nguyªn nh©n g©y ra nh÷ng sai sãt träng yÕu cña
kho¶n môc s¶n phÈm dë dang vµ thµnh phÈm.
KiÓm to¸n viªn cã thÓ thùc hiÖn mét sè thñ tôc kiÓm tra nghiÖp vô
®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt vµ gian lËn sau ®©y:
- §Ó x¸c ®Þnh sù phï hîp gi÷a nguyªn vËt liÖu xuÊt kho sö dông víi
çc chi phÝ vËt liÖu ë çc bé phËn b»ng çch ®èi chiÕu gi¸ trÞ nguyªn vËt
liÖu xuÊt kho trªn TK 152 – Nguyªn vËt liÖu víi tæng chi phÝ nguyªn vËt
liÖu trªn çc TK627 – chi phÝ s¶n xuÊt chung (6272- chi phÝ nguyªn vËt

42B
liÖu); TK 641 chi phÝ b¸n hµng (6412 – chi phÝ vËt liÖu, bao b×) ; TK 642
– chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (6422- chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý); vµ çc
TK kh¸c liªn quan ®Õn gi¸ vèn , thµnh phÈm …
§ång thêi xem xÐt viÖc ghi chÐp trªn sæ theo dâi vËt t sö dông ë çc
ph©n xëng s¶n xuÊt. §èi chiÕu gi÷a sè liÖu vËt t xuÊt dïng cho ph©n xëng
víi b¸o ço sö dông vËt t cña ph©n xëng ®Ó ph¸t hiÖn sai lÖch nÕu cã
(Kh¶o s¸t nghiÖp vô nµy sÏ ®îc tiÕn hµnh kÕt hîp víi qu¸ tr×nh kh¶o s¸t
thèng kª ë ph©n xëng).
§Ó ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ®óng ®¾n vµ hîp
lý, kiÓm to¸n viªn tríc hÕt ph¶i xem xÐt chøng tõ, tµi liÖu cña çc chi phÝ
ph¸t sinh ®îc h¹ch to¸n vµo çc tµi kho¶n chi phÝ cã ®Çy ®ñ vµ hîp lý
kh«ng. Sau ®ã sÏ ®èi chiÕu gi÷a sè liÖu trªn çc tµi kho¶n 621 - Chi phÝ
NVL trùc tiÕp; TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp; TK 627 - Chi phÝ
s¶n xuÊt chung víi sè liÖu ph¸t sinh nî trªn TK 154 – Chi phÝ SXKD dë
dang. . .
ThÝ dô: CÇn xem xÐt kh¶o s¸t mét sè mÉu phiÕu xuÊt kho vËt t dïng
cho s¶n xuÊt vµ chi phÝ kh¸c, liÖu cã phiÕu nµo h¹ch to¸n nhÇm tµi kho¶n
kh«ng: Gi¶ sö xuÊt dïng cho s¶n xuÊt nhng l¹i tÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý,
hoÆc ngîc l¹i. . . T¬ng tù nh vËy dèi chiªÝu gi÷a sæ theo dâi tµi san cè
®Þnh í lõng bé ph©n víi b¶ng tÝnh khÊu hao TSC§ vµ tµi kho¶n chi phi s¶n
xuÊt chung vµ tµi kho¶n liªn quan kh¸c ®Ó xem xÐt liÖu cã trêng hîp nµo
TSC§ dïng ë bé phÇn s¶n xuÊt l¹i tÝnh vµo chi phÝ cña bé phËn qu¶n lý
kh«ng hoÆc ngîc l¹i. . . . §èi víi chi phÝ nh©n c«ng ®îc thùc hiÖn kh¸o s¸t
nghiÖp vô nh mét phÇn cña kiÓm to¸n chu kú tiÒn l¬ng vµ nh©n sù. Cßn
®èi víi çc chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c cÜmg ®îc kh¶o s¸t trªn c¬ së lÊy mÉu
mét sè chøng tõ ®èi chiÕu víi sè liÖu trªn çc sæ kÕ to¸n chi phÝ (TK 627 -
Chi phÝ s¶n xuÊt chung).
§Ó x¸c ®Þnh tÝnh hîp lý cña qu¸ tr×nh ph©n bæ chi phÝ, kiÓm to¸n
viªn xem xÐt tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ theo çc ®èi tîng tÝnh gi¸ ç biÖt
42B
cã thay ®æi ®¸ng kÓ so víi çc kú tríc hay kh«ng. NÕu cã thay ®æi tõ tiªu
thøc nµy sang tiªu thøc kh¸c mµ cã ¶nh hëng lín vµ ®¸ng kÓ ®Õn chi phÝ
vµ gi¸ thµnh cña nh÷ng ®èi tîng tÝnh gi¸ ç biÖt. NÕu sù thay ®æi ®ã cã
kh¶ n¨ng lµm mÊt ®i tÝnh trung thùc cña qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ hµng tån kho
th× cÇn ph¶i xem xÐt cã nªn chÊp nhËn tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ ®ã
kh«ng.
KiÓm to¸n viªn xem xÐt viÖc. ghi chÐp sæ theo dâi s¶n phÈm dë
dang cuèi kú ë ph©n xëng s©n xuÊt cã ®Çy ®ñ, kÞp thêi kh«ng. §ång thêi
®èi chiÕu ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang kú nµy víi çc kú tríc cã
nhÊt qu¸n kh«ng. NÕu cã sù thay ®æi thi t×m hiÓu nguyªn nhan vµ sù ¶nh
hëng cña chóng. §è chiÕu sù phï hîp gi÷a sè lîng s¶n phÈm dë dang víi gi¸
trÞ s¶n phÈm ®ã ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng biÕn ®éng bÊt thêng vµ tÝnh kh«ng
hîp lý.
T¬ng tù nh vËy, kiÓm to¸n viªn còng cÇn kh¶o s¸t xem cã sù thay
®æi trong viÖc sö dông ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp
kh«ng. Ngoµi ra, kiÓm to¸n viªn cã thÓ tÝnh to¸n mét sè kho¶n môc chi
phÝ vµ viÖc tæng hîp chi phÝ, ph©n bæ chi phÝ vµo tÝnh gi¸ hµng nh»m
ph¸t hiÖn nh÷ng. sai sãt trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n.
2. 3. 2. KiÓm tra chi tiÕt sè d hµng tån kho
Khi kiÓm to¸n sè d hµng tån kho kiÓm to¸n viªn ph¶i thùc hiÖn çc
kh¶o s¸t chi tiÕt hµng tån kho lµ ®iÒu cÇn thiÕt vµ quan träng. Bëi nh÷ng
lý do nh d· tr×nh bµy ë phÇn 1. 1. ë khÝa c¹nh kh¸c viÖc ®Þnh gi¸ hµng tån
kho còng rÊt phøc t¹p vµ phô thuéc nhiÒu vµo tÝnh chñ quan cña ngêi tÝnh
to¸n vµ ®Þnh gi¸, do vËy viÖc kiÓm ra chi tiÕt çc kho¸n môc hµng tån kho
còng lµ ph¬ng tiÖn, thñ ph¸p quan träng ®Ó ph¸t hiÖn çc gian lËn, sai sãt
träng yÕu trong chu tr×nh nµy. Khi kh¶o s¸t chi tiÕt hµng tån kho cÇn lu ý
vµ xem xÐt kÕt qu¶ kiÓm tra chi tiÕt cña çc chu tr×nh liªn quan: Chu

42B
tr×nh Mua vµo vµ Thanh to¸n, chu tr×nh TiÒn l¬ng vµ Nh©n viªn, chu
tr×nh B¸n hµng vµ Thu tiÒn bëi v× kÕt qu¶ kiÓm tra çc chu tr×nh ®ã cã
¶nh hëng ®Õn çc kiÓm tra chi tiÕt hµng tån kho.
C«ng t¸c kiÓm to¸n rÊt phøc t¹p vµ nã liªn quan ®Õn hiÖn vËt vµ gi¸
trÞ hµng tån kho. V× vËy kiÓm tra chi tiÕt hµng tån kho ®îc ®Ò cËp chñ
yÕu hai vÊn ®Ò: Quan s¸t vËt chÊt vµ qu¸ tr×nh ®Þnh gi¸, h¹ch to¸n hµng
tån kho.
A. Quan s¸t vËt chÊt hµng tån kho

Quan s¸t vËt chÊt hµng tån kho lµ c«ng viÖc mµ kiÓm to¸n viªn ph¶i
cã mÆt vµo thêi ®iÒm mµ cuéc kiÓm kª hµng tån kho ®îc tiÕn hµnh.
B»ng çc biÖn ph¸p quan s¸t, kh¶o s¸t, thÈm vÊn thÝch hîp ®Ó kiÓm to¸n
viªn x¸c ®Þnh sù tån t¹i vËt chÊt vµ tÝnh chÝnh x¸c cña hµng tån kho kiÓm
kª, còng nh çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn hµng tån kho vÒ quyÒn së h÷u vµ
chÊt lîng hµng tån kho.
Qu¸ tr×nh quan s¸t vËt chÊt hµng tån kho cña kiÓm to¸n viªn thêng ®-
îc tiÕn hµnh theo çc bíc : T×m hiÓu çc qu¸ tr×nh kiÓm so¸t çc cuéc
kiÓm kª, x¸c ®Þnh çc quyÕt ®Þnh kiÓm to¸n vµ thùc hiÖn quan s¸t vËt
chÊt.
(1) T×m hiÓu çc qu¸ tr×nh kiÓm so¸t kiÓm kª.
BÊt cø doanh nghiÖp vËn dông çc ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån
kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn hay ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú
th× còng ph¶i cã cuéc kiÓm kª vËt chÊt hµng tån kho ®Þnh kú. Tuú theo
®iÒu kiÖn cô thÓ vµ çch tæ chøc kiÓm kª cña doanh nghiÖp, cuéc kiÓm
kª ®è ®îc tiÕn hµnh vµo thêi ®iÓm cuèi kú hoÆc vµo 1 thêi ®iÓm nµo ®ã
trong n¨m.
KiÓm to¸n viªn quan s¸t vµ t×m hiÓu qu¸ tr×nh kiÓm so¸t çc cuéc
kiÓm kª, nÕu çc thñ tôc kiÓm so¸t ®Çy ®ñ vµ ®¸ng tin cËy ph¶i bao gåm:
Nhng quy ®Þnh hîp lý ®èi víi cuéc kiÓm kª vËt chÊt, sù gi¸m s¸t bëi ç

42B
nh©n cã tr¸ch nhiÖm vµ trung thùc, qu¸ tr×nh kiÓm tra néi bé ®éc lËp víi
cuéc kiÓm kª, viÖc ®èi chiÕu ®éc lËp kÕt qu¶ kiÓm kª vËt chÊt víi sæ kÕ
to¸n vµ cuéc kiÓm kª lËp ®Çy ®ñ çc phiÕu kiÓm kª, biªn b¶n kiÓm kª.
(2) X¸c ®Þnh çc quyÕt ®Þnh kiÓm to¸n
Còng gièng nh bÊt kú cuéc kiÓm to¸n kh¸c, çc quyÕt ®Þnh kiÓm
to¸n cña qu¸ tr×nh quan s¸t vËt chÊt hµng tæn kho bao gåm: Lùa chän thñ
tôc kiÓm to¸n, x¸c ®Þnh thêi gian, x¸c ®Þnh quy m« mÉu vµ lùa chän
kho¶n môc ®Ó kiÓm tra.
(2. 1) Lùa chän thñ tôc kiÓm to¸n
Thñ tôc kiÓm to¸n sö dông trong qu¸ tr×nh quan s¸t vËt chÊt hµng tån
kho chñ yÕu lµ: KiÓm tra, quan s¸t, thÈm vÊn, ®èi chiÕu, so s¸nh nh÷ng
th«ng tin liªn quan ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu kiÓm to¸n. Néi dung cô thÓ çc thñ
tôc nµy ®îc tr×nh bµy ë çc phÇn sau.
(2. 2) X¸c ®Þnh thêi gian
Th«ng qua viÖc kiÓm tra kiÓm so¸t çc cuéc kiÓm kª vËt chÊt cña
doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn vµ kÕt qu¶ kiÓm tra ®èi chiÕu sæ s¸ch hµng
tån, kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé (®îc thùc hiÖn ë phÇn trªn) ®Ó
quyÕt ®Þnh cã tæ chøc tiÕn hµnh kiÓm kª vËt chÊt vµo cuèi kú kÕ to¸n
hay kh«ng. NÕu cã kiÓm kª vËt chÊt ®Çy ®ñ vµo ngµy cuèi kú kÕ to¸n
th× dù tÝnh thêi gian cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc ®ã víi sù gi¸m s¸t
cña kiÓm to¸n viªn lµ bao nhiªu ngµy.
Gi¶ sö thêi ®iÓm gi÷a kú ®· cã mét cuéc kiÓm kª vËt chÊt vµ kiÓm
to¸n viªn ®· quan s¸t viÖc kiÓm kª vµo lóc ®ã, ®ång thêi kiÓm to¸n viªn ®·
kiÓm tra sæ kª to¸n hµng tån kho tõ thêi ®iÓm kiÓm kª gi÷a kú ®Õn cuèi
kú kh«ng vÊn ®Ò g× nghi vÊn, th× kiÓm to¸n viªn quyÕt ®Þnh kh«ng cÇn
ph¶i tæ chøc kiÓm kª vËt chÊt vµo cuèi kú n÷a. Thay vµo ®ã kiÓm to¸n

42B
viªn cã thÓ so s¸nh sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n víi hµng tån kho thùc tÕ cña mét
mÉu t¹i thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh nµo ®ã.
Ngîc l¹i, nÕu sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n kh«ng ®îc ghi chÐp thêng xuyªn,
çc thñ tôc kiÓm so¸t kiÓm kª kh«ng ®Çy ®ñ vµ kh«ng ®¸ng tin cËy th×
cÇn ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc kiÓm kª vËt chÊt ®Çy ®ñ lµ hoµn toµn cÇn
thiÕt. Tïy theo khèi lîng hµng tån kho nhiÒn hay Ýt, ph©n t¸n hay tËp trung
®Ó x¸c ®Þnh thêi gian cÇn thiÕt cho c«ng viÖc mµ kiÓm to¸n viªn cÇn
ph¶i theo dâi, gi¸m s¸t trùc tiÕp cuéc kiÓm kª vËt chÊt ®ã.
(2. 3) X¸c ®Þnh quy m« mÉu
Quy m« mÉu trong quan s¸t vËt chÊt thêng ®îc lùa chon theo çc yÕu
tè: Sè lîng hµng cÇn kiÓm tra vµ sè lîng kho cÇn kiÓm tra, vµ thêi gian bá
ra ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc quan s¸t. KiÓm to¸n viªn cã thÓ lùa chän mét
trong sè çc tiªu thøc nµy ®Ó x¸c ®Þnh quy m« quan s¸t. Trong thùc tÕ ®Ó
gi¶m chi phÝ kiÕm to¸n, kiÓm to¸n viªn thêng lÊy tiªu thøc thêi gian ®Ó x¸c
®Þnh quy m«.
(2. 4) Chän lùa nh÷ng mÆt hµng cÇn kiÓm tra
Ngoµi ra trªn thùc tÕ tuú vµo ®iÒu kiÖn vµ nh÷ng ®Æc thï cña
doanh nghiÖp, kiÓm to¸n viªn cã thÓ chän mÉu ®èi víi nh÷ng mÆt hµng
chñ yÕu vµ cã nghi vÊn vÒ gian lËn hoÆc sai sãt trong qu¸ tr×nh kiªm tra
chi tiÕt nghiÖp vô vµ kiÓm tra kiÓm so¸t néi bé.
HoÆc trong qu¸ tr×nh quan s¸t cuéc kiÓm kª hiÖn vËt, kiÓm to¸n viªn
chó ý ®Õn nh÷ng mÆt hµng ®¸ng kÓ nhÊt vµ ®iÓn h×nh nhÊt ®Ó tiÕn
hµnh kiÓm tra cô thÓ. T¬ng tù nh khi ®iÒu tra nh÷ng mÆt hµng cã kh¸
n¨ng kÐm phÈm chÊt, l¹c hËn hoÆc h háng trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n còng
cÇn ph¶i lùa chän nh÷ng mÆt hµng nµy ®Ó tiÕn hµnh kiÓm tra.

42B
§Æc biÖt trong qu¸ tr×nh th¶o luËn víi ngêi qu¶n lý vÒ lý do cña nhng
mÆt hµng ®Ó ngoµi sæ kÕ to¸n th× kiÓm to¸n viªn còng cÇn lùa chän
nh÷ng mÆt hµng ®ã ®Ó kiÓm tra vµ ®iÒu tra thªm.
(3) Çc thñ tôc quan s¸t vËt chÊt
§iÓm quan träng nhÊt cña çc thñ tôc quan s¸t vËt chÊt lµ kiÓm to¸n
viªn ph¶i cã mÆt ®Ó quan s¸t trùc tiÕp cuéc kiÓm kª hiÖn vËt hµng tæn
kho cña doanh nghiÖp. Khi quan s¸t, kiÓm to¸n viªn thêng thùc hiÖn çc
c«ng viÖc:
- X¸c ®Þnh liÖu cuéc kiÓm kª vËt chÊt cña doanh nghiÖp ®ang thùc
hiÖn cã tu©n thñ theo ®óng quy ®Þnh vµ híng dÉn cña doanh nghiÖp
kh«ng.
ThÝ dô nh. NÕu thñ tôc híng dÉn vµ gi¸m s¸t kiÓm kª hµng tån kho
quy ®Þnh: Mét tæ kiÓm kª hµng tån kho, mét tæ kh¸c kiÓm tra l¹i nh mét
kh¶o s¸t vÒ tÝnh chinh x¸c, nhng çc nh©n viªn kiÓm kª l¹i kh«ng thùc hiÖn
nh vËy mµ hai tæ chc thùc hiÖn mét lóc, vËy lµ kh«ng ®óng híng dÉn cña
doanh nghiÖp. HoÆc çc nh©n viªn thuéc ban kiÓm kª kh«ng thùc hiÖn
®óng çc quy tr×nh c«ng viÖc, còtng nh kh«ng ®óng çc chøc n¨ng ®îc
giao. Trong nh÷ng trêng hîp nh vËy, kiÓm to¸n viªn hoÆc kÕt hîp víi gi¸m
s¸t viªn cña cuéc kiÓm kª (hoÆc tæ trëng) ®Ó söa sai vµ söa ®æi çc thñ tôc
kiÓm kª cho ®óng híng dÉn.
- KiÓm to¸n viªn ph¶i cã sù hiÓu biÕt vÒ nh÷ng mÆt hµng kinh
doanh cña doanh nghiÖp, nÕu kh«ng cã sù hiÓu biÕt s©u vÒ chóng (nhÊt
lµ ®èi víi nh÷ng mÆt hµng ®Æc thï nh: ®iÖn tö, ho¸ chÊt, kim lo¹i quý
hiÕm) th× ph¶i mêi chuyªn gia ®¸nh gi¸ hµng tæn kho vÒ chÊt lîng, kh¶
n¨ng l¹c hËu cña nh÷ng hµng ®ã.
- Th¶o luËn ®Ó x¸c ®Þnh quyÒn së h÷u cña hµng tån kho hiÖn
diÖn, ®Æc biÖt lµ hµng göi b¸n, hµng nhËn ®¹i lý, nhËn ký göi hoÆc
hµng mua ®ang ®i ®êng.
42B
- Tham quan vµ xem xÐt çc ph¬ng tiÖn kho, b·i, n¬i b¶o qu¶n hµng
tæn kho, khu vùc s¶n xuÊt, cuéc tham quan xem xÐt ®ã nªn ®îc mét nh©n
viªn cña doanh nghiÖp cã ®ñ hiÓu biÕt vµ kh¶ n¨ng tr¶ lêi çc c©u hái cña
kiÓm to¸n viªn.
B. KiÓm tra chi tiÕt qu¸ tr×nh tÝnh gi¸ vµ h¹ch to¸n hµng tån kho
§Ó x¸c ®Þnh qu¸ tr×nh tÝnh gi¸ vµ h¹ch to¸n hµng tån kho ®óng ®¾n
hay kh«ng kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i kiÓm tra chi tiÕt çc qu¸ tr×nh nÇy.
KiÕm tra chi tiÕt qu¸ tr×nh tÝnh gi¸ vµ h¹ch to¸n hµng tån kho bao gåm tÊt
c¶ çc kh¶o s¸t ®¬n gi¸ hµng xuÊt kho cã ®óng vµ chÝnh x¸c kh«ng, kh¶o
s¸t qu¸ tr×nh tÝnh to¸n gi¸ trÞ hµng xuÊt kho, kiÓm tra qu¸ tr×nh tÝnh to¸n,
tËp hîp, ph©n bæ chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, kiÓm tra chi tiÕt
tÝnh to¸n x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang vµ kiÓm tra qu¸ tr×nh h¹ch
to¸n hµng tån kho.
(1) T×m hiÓu qu¸ tr×nh kiÓm so¸t néi bé tÝnh gi¸ vµ h¹ch to¸n hµng
tån kho
NÕu doanh nghiÖp cã mét c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé ®Çy ®ñ vµ ®¸ng
tin cËy trong viÖc theo dâi, kiÓm tra qu¸ tr×nh tÝnh gi¸ vµ ghi sæ kÕ to¸n
chi phÝ th× kiÓm to¸n viªn ®· phÇn nµo tin tëng çc chi phÝ lµ ®¶m b¶o
hîp lý. Chi phÝ ®· ®îc sö dông ®Õ tÝnh gi¸ çc ®èi tîng hµng tån kho vµ
çc ph¬ng ph¸p sö dông ®Ó tÝnh gi¸ lµ hîp lý.
Quy chÕ kiÓm so¸t néi bé vÒ tÝnh gi¸ vµ h¹ch to¸n hµng tån kho cã
hiÖu qu¶ lµ:
- Ph¶i cã mét nh©n viªn cã tr×nh ®é vµ tr¸ch nhiÖm kiÓm tra tÝnh
hîp lý cña chi phÝ, còng nh viÖc tÝnh to¸n vµ ghi sæ çc chi phÝ ®ã mét
çch ®éc lËp víi çc nh©n viªn tÝnh to¸n vµ ghi sæ kÕ to¸n hµng tån kho.

42B
- Cã x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ, tiÕn hµnh xem xÐt vµ chØ râ çc
biÕn ®éng. Ph©n tÝch sù chªnh lÖch gi÷a ®Þnh møc chi phÝ vµ chi phÝ
thùc tÕ çc nguyªn nh©n vµ çc yÕu tè biÕn ®éng.
- Sù kiÓm tra néi bé do mét ngêi ®éc lËp, cã n¨ng lùc thùc hiÖn xem
xÐt l¹i viÖc tÝnh to¸n hµng xuÊt kho vµ b¸o ço hµng tån kho ®èi víi nh÷ng
mÆt hµng l¹c hËu, tiªu thô chËm, h háng. Nh»m ng¨n ngõa viÖc tÝnh gi¸
hµng xuÊt kho theo chñ quan dÉn ®Õn sai sãt träng yÕu trªn kho¶n môc
hµng xuÊt kho, ¶nh hëng ®Õn gi¸ thµnh hoÆc kÕt qu¶ kinh doanh.
Khi t×m hiÓu qu¸ tr×nh kiÓm so¸t néi bé tÝnh gi¸ vµ h¹ch to¸n hµng
tån kho, kiÓm to¸n viªn cÇn xem xÐt dÊu hiÖu kiÓm tra cña nh÷ng nh©n
viªn ®îc ph©n c«ng theo dâi vµ kiÓm tra ®éc lËp çc c«ng viÖc tÝnh to¸n
vµ h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n. Còng nh xem xÐt B¶ng ®Þnh møc chi phÝ tiªu
chuÈn, dù to¸n chi phÝ vµ dÊu hiÖu kiÓm tra vµ ph©n tÝch biÕn ®éng chi
phÝ vît ®Þnh møc. Trªn c¬ së ®ã ®¸nh gi¸ c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé cña
doanh nghiÖp.
(2) KiÓm tra c«ng t¸c tÝnh gi¸ hµng tån kho
KiÓm tra qu¸ tr×nh tÝnh gi¸ hµng tån kho thêng lµ mét trong nh÷ng
phÇn quan träng nhÊt vµ mÊt nhiÒu thêi gian nhÊt cña cuéc kiÓm to¸n chi
tiÕt hµng tån kho. Khi kiÓm tra cÇn quan t©m líi 3 vÊn ®Ò cña ph¬ng
ph¸p tÝnh gi¸ (çc ®èi tîng chñ yÕu lµ hµng xuÊt kho, s¶n phÈm dë dang
cuèi kú vµ gi¸ thµnh thµnh phÈm) ®ã lµ:
- Ph¬ng ph¸p tÝnh mµ doanh nghiÖp ¸p dông cã phï hîp víi çc
nguyªn t¾c kÕ to¸n ®îc thõa nhËn hay kh«ng. Qu¸ tr×nh ¸p dông ph¬ng
ph¸p tÝnh gi¸ cã nhÊt qu¸n víi çc niªn ®é kÕ to¸n tríc ®ã kh«ng.
- Sè liÖu tÝnh to¸n cã chÝnh x¸c vµ hîp lý kh«ng.

42B
- Mçi ®èi tîng tÝnh gi¸ cã ®Æc ®iÓm kh¸c nhau nªn sÏ ®îc sö dông
çc ph¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó kiÓm tra viÖc tÝnh to¸n gi¸ cña ®èi tîng
tÝnh gi¸ ®ã.
(2. 1) KiÓm tra c«ng t¸c tÝnh to¸n gi¸ hµng xuÊt kho
- Tríc hÕt ph¶i xem xÐt viÖc tÝnh gi¸ hµng nhËp kho cã ®óng ®¾n
kh«ng. §èi víi nguyªn vËt liÖu vµ hµng ho¸ mua ngoµi, kiÓm to¸n viªn cÇn
ph¶i kh¶o s¸t xem liÖu nh÷ng chi phÝ cÊu thµnh gi¸ cña hµng nhËp kho cã
®îc h¹ch to¸n ®óng kh«ng. Cô thÓ lµ çc kho¶n chi phÝ vËn chuyÓn, bèc
dì, hao hôt, çc kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn hµng mua cã ®îc tÝnh vµo gi¸
hµng nhËp kho kh«ng, çc kho¶n chiÕt khÊu mua hµng, gi¶m gi¸ hµng mua
cã ®îc tÝnh trõ kh«ng. . . ViÖc kiÓm tra nµy lµ mét phÇn cña kiÓm tra chu
tr×nh Mua vµo vµ Thanh to¸n. Cßn ®èi víi thµnh phÈm tríc hÕt xem xÐt
qu¸ tr×nh tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña ®¬n vÞ thµnh phÈm nhËp
kho cã ®óng kh«ng (kh¶o s¸t nµy sÏ giíi thiÖu ë phÇn kh¶o s¸t qu¸ tr×nh
tÝnh gi¸ thµnh phÈm).
- TiÕp theo kiÓm to¸n viªn ph¶i x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p ®ang ®îc sö
dông ®Ó tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ hµng xuÊt kho ë doanh nghiÖp lµ ph¬ng
ph¸p g× ? (Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc (FIFO); Ph¬ng ph¸p nhËp sau,
xuÊt tríc (LIFO); ph¬ng ph¸p gi¸ ®Ých danh hay ph¬ng ph¸p ®¬n gi¸ b×nh
qu©n; hoÆc ph¬ng ph¸p nµo kh¸c), ph¬ng ph¸p ®ã cã ®îc thõa nhËn
kh«ng.
- KiÓm to¸n viªn xem xÐt ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng xuÊt kho ¸p
dông trong kú nµy cã nhÊt qu¸n víi çc kú tríc kh«ng. Bëi v× thùc tÕ trong
mét sè doanh nghiÖp sù thay ®æi tõ ph¬ng ph¸p tÝnh nµy sang ph¬ng ph¸p
tÝnh kh¸c sÏ lµm ¶nh hëng ®Õn gi¸ trÞ hµng xuÊt kho, ph¶n ¸nh sai lÖch
kÕt qu¶ kinh doanh.
ThÝ dô: Trong ®iÒu kiÖn ®¬n gi¸ mua cña hµng t¨ng lªn, mµ doanh
nghiÖp thay ®èi tõ ph¬ng ph¸p FIFO sang ph¬ng ph¸p LIFO ®Õ tÝnh gi¸
hµng xuÊt b¸n, th× sÏ lµm trÞ gi¸ hµng xuÊt b¸n t¨ng lªn vµ kÕt qu¶ b¸n

42B
hµng kú nµy sÏ gi¶m ®i, cã thÓ doanh nghiÖp lµm nh thª víi môc ®Ých
trèn thuÕ. . . HoÆc ®èi víi thay ®æi ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vËt liÖu xuÊt
dïng sÏ ¶nh hëng ®Õn gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm
- Gi¶ sö nÕu doanh nghiÖp cã sù thay ®æi ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng
xuÊt kho, th× kiÓm to¸n viªn xem xÐt sù c«ng khai viÖc thay ®æi nµy trªn
b¸o ço tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cã ®îc thùc hiÖn kh«ng (xem trªn
ThuyÕt minh b¸o ço tµi chÝnh).
- §Ó kiÓm tra kü thuËt tÝnh to¸n gi¸ hµng xuÊt kho cã ®óng hay
kh«ng, kiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt vµ liÖt kª çc mÆt hµng tån kho ®Þnh
kiÓm tra kÕt qu¶ tÝnh to¸n, yªu cÇu doanh nghiÖp cung cÊp nh÷ng ho¸
®¬n, chøng tõ nhËp, xuÊt kho, sæ kÕ to¸n chi tiÕt hµng tån kho cña nh÷ng
mÆt hµng ®ã. Sau ®ã xem xÐt tÝnh ®Çy ®ñ cña çc ho¸ ®¬n, chøng tõ
nhËp, xuÊt kho ®Ó kh¶o s¸t tÝnh ®Çy ®ñ cña sè lîng hµng nhËp, xuÊt kho.
TiÕp tôc thùc hiÖn tÝnh to¸n l¹i gi¸ cña hµng xuÊt kho cña nh÷ng mÆt
hµng ®· chän ®Ó so s¸nh víi kÕt qu¶ tÝnh to¸n cña doanh nghiÖp vµ t×m
ra nh÷ng sai lÖch (nÕu cã).
NÕu trêng hîp kiÓm to¸n viªn ®· kiÓm tra tÝnh thêng xuyªn, kÞp thêi
cña viÖc ghi sæ kÕ to¸n chi tiÕt hµng tån kho theo tõng mÆt hµng, khi ®ã
kiÓm to¸n viªn, cã thÓ kh«ng cÇn ph¶i tÝnh to¸n l¹i trÞ gi¸ hµng xuÊt kho
mµ chØ cÇn ®èi chiÕu sè liÖu vÒ ®¬n gi¸ sè lîng hµng xuÊt kho trªn sæ
kÕ to¸n hµng tån kho víi chi phÝ trªn sæ kÕ to¸n chi phÝ. HoÆc cã thÓ lµm
l¹i mét vµi phÐp tÝnh ë mét vµi mÆt hµng cô thÓ ®Ó xem xÐt vµ ®èi
chiÕu t¨ng thªm tÝnh thuyÕt phôc cña çc kÕt qu¶ kiÓm tra.
(2. 2) KiÓm tra quy tr×nh tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt
s¶n phÈm
KiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung khi tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt s¶n phÈm cho tõng ®èi tîng s¶n phÈm ç biÖt. ViÖc kiÓm tra tõng
yÕu tè chi phÝ nµy phøc t¹p h¬n kiÓm to¸n nguyªn vËt liÖu, thµnh phÈm

42B
vµ hµng ho¸ xuÊt kho. Khi kiÓm tra qu¸ tr×nh tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸
thµnh th«ng thêng kiÓm to¸n viªn sÏ thùc hiÖn çc c«ng viÖc sau:
- KiÓm tra xem xÐt ®èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh cña doanh nghiÖp cã g× thay ®æi so víi kú tríc kh«ng.
- Xem xÐt cã nh÷ng kho¶n chi phÝ nµo kh«ng thuéc ph¹m vi cña chi
phÝ s¶n xuÊt mµ ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n xuÊt kh«ng, hoÆc ngîc l¹i cã
nh÷ng kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt nhng l¹i kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n xuÊt,
mµ tÝnh vµo chi phÝ b¸n hµng hoÆc chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµm
¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh hoÆc hµng tån kho trªn B¶ng c©n ®èi
tµi s¶n t¹o ra nh÷ng sai sãt träng yÕu. . .
- Çc ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n vµ ph¬ng ph¸p ph©n bæ chi phÝ cã ®îc
nhÊt qu¸n víi çc kú tríc kh«ng.
ThÝ dô: Ph¬ng ph¸p trÝch khÊu hao TSC§, ph¬ng ph¸p ph©n bæ chi
phi chung cho çc ®èi tîng tÝnh gi¸, ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm. . . ViÖc thay ®æi çc ph¬ng ph¸p ®ã ®«i khi còmg g©y ra nh÷ng sai
sãt träng yÕu ®èi víi kÕt qu¶ kinh doanh vµ hµng tån kho trªn b¸o ço tµi
chÝnh.
(2. 2. 1) KiÓm tra chi tiÕt chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
KiÓm tra qu¸ tr×nh tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho ®· ®îc tr×nh
bµy ë phÇn trªn. Khi xem xÐt kho¶n môc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp,
kiÓm to¸n viªn cÇn quan t©m ®Õn nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n:
§èi chiÕu vµ xem xÐt chi tiÕt nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng cho çc ®èi
tîng cã ®îc h¹ch to¸n ®óng vµo tµi kho¶n chi phÝ cña ®èi tîng ®ã kh«ng.
B»ng çch lÊy mÉu mét sè mÉu vËt t ®Ó kiÓm tra viÖc ghi sæ vµo
çc tµi kho¶n chi phÝ cã phï hîp vµ ®óng ®»n kh«ng. Ngoµi ra cã thÓ ®èi
chiªu phiÕu xuÊt vËt sö dông víi phiÕu yªu cÇu sö dông vËt t cña bé phËn
sö dông vµ sù phª chuÈn chóng, hoÆc ®èi chiÕu víi b¸o ço sö dông vËt t
cña bé phËn ph©n xëng s¶n xuÊt. . . b»ng çc çch ®ã, kiÓm to¸n viªn cã

42B
thÓ ph¸t hiÖn h¹ch to¸n sai chi phÝ vËt liÖu tÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý
doanh nghiÖp, hoÆc ngîc l¹i
- KiÓm to¸n viªn cã thÓ tÝnh to¸n vµ x¸c ®Þnh sè lîng ®¬n vÞ vËt
liÖu thùc tÕ tiªu hao cho mét ®¬n vÞ s¶n phÇm cã hîp lý kh«ng.
B»ng çch so s¸nh ®èi chiÕu víi ®Þnh møc nguyªn vËt liÖu tiªu hao
cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng chªnh lÖch bÊt hîp lý vµ
nh÷ng sai sè kh¶ dÜ trong h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu. . .
(2. 2. 2). KiÓm tra chi tiÕt chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
KiÓm tra chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®· lµ mét phÇn cöa kiÓm tra
chi tiÕt chu trinh tiÒn l¬ng vµ nh©n viªn. V× vËy trong phÇn kiÓm tra chi
tiÕt chi phÝ s¶n. xuÊt ë chu kú hµng tån kho, kiÓm to¸n viÒn cÇn chó ý
mét sè ®iÓm sau:
- Xem xÐt thªm chi phÝ tiÒn l¬ng vµ çc kho¶n trÝch trªn tiÒn l¬ng
®îc h¹ch to¸n ®óng ®¾n vµo çc tµi kho¶n chi phÝ cña ®èi têng (bé phËn)
kh«ng. ViÖc xem xÐt ®ã ®îc thùc hiÖn b»ng çch ®èi chiÕu çc b¶ng tÝnh
vµ ph©n bæ tiÒn l¬ng, çc ko¶n trÝch trªn l¬ng cña tõng bé phËn cã ®îc
h¹ch to¸n ®óng vµo chi phÝ cña bé phËn ®ã kh«ng: Môc ®Ých cña kiÓm
tra ®ã lµ t×m nh÷ng sai sãt trong h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng.
ThÝ dô : TiÒn l¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp l¹i tÝnh vµo
tµi kho¶n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ch¼ng h¹n, hoÆc tiÒn l¬ng cña
c«ng nh©n s¶n xuÊt ë ph©n xëng l¹i h¹ch to¸n vµo chi phÝ XDCB. . .
Nh÷ng h¹ch to¸n sai ®ã sÏ dÉn ®Õn sai sè kh¶ dÜ vÒ gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña
s¶n phÈm. . . .
- T¬ng tù nh kiÓm tra chi tiÕt chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp,
kiÓm tra chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp còng cã thÓ so s¸nh gi÷a chi phÝ
theo giê lao ®éng trùc tiÕp thùc tÕ cña mét ®¬n vÞ s¶n phÈm víi ®Þnh
møc chi phÝ theo giê lao ®éng cña mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ®Ó cã thÓ ph¸t
hiÖn nh÷ng phô tréi bÊt hîp lý vµ sai sè kh¶ dÜ:

42B
(2. 2. 3) KiÓm tra chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt chung
Khi kiÓm tra chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt chung cã thÓ sÏ phøc t¹p h¬n
çc kho¶n môc chi phÝ trªn. Nhng th«ng thêng kiÓm toµn viªn chñ yÕu xem
xÐt nh÷ng kho¶n chi phÝ c¬ b¶n vµ cã sè tiÒn t¬ng ®èi lín nh chi phÝ
khÊu hao TSC§, chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu, c«ng
cô dông cô, chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng. . .
§èi víi chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô dông cô vµ chi phÝ nh©n viªn ph©n
xíng ®îc xem nh kh¶o s¸t cïng víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu vµ chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp ë chu tr×nh Mua vµo vµ Thanh to¸n, chu tr×nh TiÒn l¬ng vµ
Nh©n viÖn ®· thùc hiÖn kh¶o s¸t chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt trùc tiÕp ë
phÇn trªn.
§èi víi kiÓm tra chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c còng ®îc kiÓm tra cïng víi
kiÓm tra chi tiÕt çc tµi kho¶n tiÒn.
(2. 2. 4) KiÓm tra chi tiÕt ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú
ViÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ®óng ®¾n vµ hîp lý sÏ t¹o
c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®óng ®¾n vµ hîp lý. Do vËy khi
kiÓm tra chi tiÕt ®¸nh gÝa s¶n phÈm dë dang cuèi kú cÇn ph¶i x¸c ®Þnh
tÝnh ®óng ®¾n vµ tinh chÝnh x¸c cña viÖc tÝnh to¸n vµ ®¸nh gi¸ s¶n
phÈm dë dang nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt ®¸ng kÓ lµm ¶nh hëng ®Õn
gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ kinh doanh.
Khi kiÓm tra chi tiÕt ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë ®ang cuèi kú, kiÓm to¸n
viªn cã thÓ tiÕn hµnh çc c«ng viÖc:
- Xem xÐt chi tiÕt kÕt qu¶ kiÓm kª vËt chÊt s¶n phÈm dë dang cuèi
kú, cã thÓ kiÓm to¸n viªn kiÓm tra mÉu mét sè chi tiÕt s¶n phÈm dë dang
®Ó x¸c ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n cña kiÓm kª s¶n phÈm dë dang.
- Xem xÐt qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cña doanh nghiÖp,
xem doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh nµo, ph¬ng ph¸p s¶n lîng hoµn
thµnh t¬ng ®¬ng, hay ph¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu trùc

42B
tiÕp, hoÆc theo chi phÝ ®Þnh møc… hoÆc theo mét ph¬ng ph¸p nµo ®ã
vµ ph¬ng ph¸p ®ã cã ®îc thõa nhËn hay kh«ng.
- §ång thêi xem xÐt qu¸ tr×nh tÝnh to¸n ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang
cã chÝnh x¸c kh«ng. Bëi v× thay ®æi ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë
dang vµ kü thuËt tÝnh to¸n kh«ng ®óng ®¾n sÏ dÉn ®Õn kÕt qu¶ tÝnh
to¸n sÏ kh«ng ®óng.
Trªn ®©y lµ nh÷ng néi dung cã thÓ ¸p dông cho cuéc kiÓm to¸n hµng
tån kho, tïy ®Æc ®iÓm ngµnh nghÒ kinh doanh cña doanh nghiÖp, h×nh
thøc tæ chøc kÕ to¸n hµng tån kho, thùc tr¹ng thiÕt kÕ vµ ¸p dông çc thñ
tôc kiÓm so¸t néi bé ®Ó kiÓm to¸n viªn ¸p dông çc tr¾c nghiÖm kiÓm to¸n
mét çch linh ®éng nh»m ®em l¹i çc b»ng chøng ®ñ ®Ó kiÓm to¸n viªn ®a
ra ý kiÕn nhËn xÐt cña m×nh vÒ chu tr×nh hµng tån kho cña doanh
nghiÖp. Nh÷ng néi dung trªn chØ lµ çc néi dung c¬ b¶n mang tÝnh chÊt lý
thuyÕt, trong thùc tÕ kiÓm to¸n viªn cã thÓ thªm hoÆc bít nh÷ng c«ng viÖc
kh«ng cÇn thiÕt hoÆc kh«ng thiÕt thùc ®èi víi tõng cuéc kiÓm to¸n cô
thÓ.
3. KÕt thóc kiÓm to¸n
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ph¶i
ghi ghÐp çc th«ng tin thu nhËp ®îc còng nh çc kÕt luËn sau khi thùc hiÖn
çc thñ tôc kiÓm to¸n trªn giÊy tê lµm viÖc vµ lu çc tµi liÖu vµo hå s¬
kiÓm to¸n. Khi çc kiÓm to¸n viªn hoµn tÊt çc c«ng viÖc theo phÇntr×nh
kiÓm to¸n, chñ nhiÖm kiÓm to¸n sÏ xem xÐt l¹i toµn bé giÊy tê lµm viÖc
vµ çc tµi liÖu ®îc lu trong hå s¬ kiÓm to¸n. Çc tµi liÖu ph¶i ®Çy ®ñ cho
kiÓm to¸n viªn ®a ra ý kiÕn cña m×nh vÒ çc kho¶n môc trªn B¸o ço tµi
chÝnh. NÕu cha ®¸p øng ®iÒu ®ã, chñ nhiÖm kiÓm to¸n sÏ thiÕt kÕ çc
thñ tôc kiÓm to¸n bæ sung. NÕu cha ®¸p øng ®iÒu ®ã, chñ nhiÖm kiÓm
to¸n sÏ thiÕt kÕ çc thñ tôc kiÓm to¸n bæ sung. GiÊy tê lµm viÖc ®îc lu trªn
hå s¬ kiÓm to¸n lµ c¨n cø ®Ó lËp b¸o ço kiÓm to¸n ®ång thêi çc bót to¸n
®iÒu chØnh ph¶i ®îc th¬ng lîng víi kh¸ch hµng tríc khi ph¸t hµnh b¸o ço
kiÓm to¸n.

42B
§èi víi chu tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn
çc thñ tôc kiÓm to¸n ë çc giai ®o¹n tríc, ë giai ®o¹n nµy kiÓm to¸n viªn
tæng hîp çc b»ng chøng thu ®îc ®Ó ®iÒu chØnh çc chªnh lÖch (nÕu cã)
vµ ®a ra ý kiÕn cña m×nh vÒ çc sè d cña çc tµi kho¶n(4 lo¹i ý kiÕn ), vÒ
hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé thuéc chu tr×nh hµng tån kho.
PhÇn II
Thùc tr¹ng kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho cña C«ng ty KiÓm to¸n
vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi thùc hiÖn t¹i
c«ng ty A
I. Kh¸i qu¸t chung t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ T
vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty
TiÒn th©n cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn tµi chÝnh Sµi Gßn –
AFC lµ C«ng ty T vÊn tµi chÝnh ASC ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña
Bé trëng Bé Tµi ChÝnh
C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn tµi chÝnh Sµi Gßn ®îc thµnh lËp theo

42B
QuyÕt ®Þnh sè 108/TC-TCCB ngµy 13 th¸ng 2 n¨m 1995 cña Bé Trëng Bé

Tµi ChÝnh . T¸ch C«ng ty AASC thµnh c«ng ty kiÓm to¸n vµ T vÊn tµi
chÝnh Sµi Gßn vµ c«ng ty AASC
- C«ng ty cã tªn giao dÞch quèc tÕ lµ Auditing Accouting Financial
Consulting Company (AFC) . Trô së chÝnh ®Æt t¹i 138 NguyÔn thÞ Minh
Khai – QuËn 3 – TP HCM .
+ Chi nh¸nh t¹i Hµ Néi : Sè 93B §êng C©ï GiÊy –Hµ Néi
+ Chi nh¸nh t¹i CÇn Th¬: 68Phan §×nh Phïng – Thµnh phè CÇn Th¬
S¬ ®å 1: Trô së chÝnh , chi nh¸nh , v¨n phßng ®¹i diÖn cña c«ng ty AFC Sµi Gßn
:
Trô së chÝnh
138 NguyÔn ThÞ
Minh Khai-QuËn 1-
Thµnh Phè Hå ChÝ
Minh
Chi nh¸nh t¹i Hµ Chi nh¸nh t¹i

Néi CÇn Th¬
93B CÇu GiÊy – 68-Phan §×nh
Hµ Néi Phïng- CÇn Th¬
Khi míi thµnh lËp c«ng ty gÆp rÊt nhiÒu kho kh¨n nh thiÕu vèn
,thiÕu kinh nghiÖm trong lÜnh vùc kinh doanh çc dÞch vô kÕ to¸n kiÓn
to¸n ®Æc biÖt lµ m«i trêng c¹nh tranh . Nh÷ng nh©n tè nµy ®Æt ra cho
c«ng ty nh mét th¸ch thøc cÇn thiÕt ph¶i vît qua ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn
.Sau nhiÒu n¨m phÊn ®Êu vµ tÝch luü kiÕn thøc , kinh nghiÖm cho ®Õn
nay C«ng ty ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh qu¶ nhÊt ®Þnh : Tõ n¨m 1995 ®Õn
n¨m 2000 liªn tôc gi÷ v÷ng t¨ng trëng b×nh qu©n hµng n¨m 22% . Sè lîng
nh©n viªn nghiÖp vô tõ 35 ngêi n¨m 1995 ®· t¨ng lªn 150 ngêi n¨m 2000 vµ
cho ®Õn nay ®· ®¹t 250 ngêi trong ®ã h¬n 50% lµ kiÓn to¸n viªn cÊp nhµ

42B
níc tøc cã 125ngêi cã chøng chØ kiÓn to¸n viªn cÊp nhµ níc .
Th¸ng 7 n¨m 2000 C«ng ty AFC Sµi Gßn ®· ®¸nh dÊu bíc ph¸t triÓn
míi vÒ chÊt : §îc sù chÊp thuËn cña Bé Tµi chÝnh ViÖt Nam , AFC Sµi
Gßn ®· chÝnh thøc trë thµnh c«ng ty thµnh viªn t¹i ViÖt Nam cña tËp ®oµn
kiÓm to¸n quèc tÕ BDO. §©y lµ tËp ®oµn kiÓm to¸n ®îc xÕp h¹nh thø 6
trong çc tËp ®oµn kiÓm to¸n quèc tÕ hµng ®Çu thÕ giíi víi trªn 21000
nh©n viªn vµ chñ phÇn hïn ®ang lµm viÖc trong 550 v¨n phßng t¹i 98 quèc
gia vµ vïng l·nh thæ . Doanh thu lÖ phÝ dÞch vô cña tËp ®oµn BDO n¨m
2000 lµ trªn 2 tû mÜ kim . Víi th¬ng hiÖu BDO , AFC Sµi Gßn sÏ cã ®îc
nhiÒu c¬ héi tham gia phôc vô t¹i çc dù ¸n do tæ chøc quèc tÕ tµi trî vµ sù
trî gióp tÝch cùc ®Ó c«ng ty hoµn thµnh tèt h¬n chøc n¨ng cña m×nh .
KÕt qu¶ doanh thu cña AFC trong mét sè n¨m :
§¬n vÞ:1000
®
ChØ tiªu 2000 2001 2002 2003
Doanh thu thuÇn 23.000.000 27.000.000 30.000.000 35.000.000
Thu nhËp b×nh qu©n 2.000
1.500 1.500 2.000
trªn ngêi
Doanh thu cña chi nh¸nh :
ChØ tiªu 2000 2001 2002 2003

Doanh thu thuÇn 3.500.000 5.000.000 7.800.000 10.500.000
Thu nhËp b×nh
1000 1.500 2000 2000
qu©n
Sè lîng nh©n viªn vµ kh¸ch hµng çc n¨m g©n ®©y :
ChØ tiªu 2000 2001 2002 2003

Sè nh©n viªn 150 190 210 250
Sè lîng kh¸ch hµng 270 390 450 500

42B
Víi kÕt qu¶ nh vËy chøng tá c«ng ty ®ang tõng bíc trëng thµnh vµ
ph¸t triÓn, cã híng ®i ®óng ®¾n. ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu mµ Bé tµi chÝnh
giao cho vµ ®Ó c¹nh tranh ®îc víi çc C«ng ty kiÓm to¸n níc ngoµi cã vèn
lín cã ®éi ngò nh©n viªn nhiÒu kinh nghiÖm . AFC ®ang nç lùc phÊn ®Êu
®a sè nh©n viªn ®îc tuyÓn dông vµ ®µo t¹o t¨ng lªn nh»m ®¸p øng nhu cÇu
kinh tÕ ngµy cµng t¨ng hiªn nay, §ång thêi ®Ó cã thªm ®«ng ®¶o kh¸ch
hµng AFC x©y dùng chiÕn lîc qu¶ng b¸ c«ng ty víi chÝnh s¸ch, ho¹t ®éng
theo nguyªn t¾c ®éc lËp kh¸ch quan vµ bÝ mËt sè liÖu cho kh¸ch hµng.
Ph¬ng ch©m ho¹t ®éng hµng ®Çu cña c«ng ty lµ “ thµnh c«ng cña kh¸ch
hµng chÝnh lµ thµnh c«ng cña c«ng ty ” dùa trªn ®«i ngò nh©n viªn giµu
kinh nghiÖm cã tr×nh ®é nghiÖp vô cao vµ lu«n tu©n thñ chÕ ®é kÕ to¸n
tµi chÝnh, chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam vµ quèc tÕ chÊp nhËn.
Çc dÞch vô do AFC Sµi Gßn cung cÊp :

* DÞch vô kiÓm to¸n
DÞch vô kiÓm to¸n lµ dÞch vô chñ yÕu trong ho¹t ®éng kinh
doanh, chiÕm 78% tæng doanh thu cña c«ng ty. Trong ®ã c«ng ty cung cÊp
çc dÞch vô kiÓm to¸n:
- KiÓm to¸n dù to¸n, b¸o ço quyÕt to¸n c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n
- KiÓn to¸n dù ¸n, b¸o ço quyÕt to¸n kinh phÝ tõ çc nguån tµi trî
trong níc vµ n¬c ngoµi.
- KiÓm to¸n tû lÖ néi ®Þa ho¸ ®Ó híng chinh s¸ch u ®·I vÒ thuÕ
nhËp khÈu
* DÞch vô t vÊn thuÕ:
- LËp kÕ ho¹ch thuÕ t vÊn vµ tham vÊn vÒ çc vÊn ®Ò cã liªn quan
®Õn çc lo¹i thuÕ thu nhËp (doanh nghiÖp , ç nh©n), çc chÝnh s¸ch u ®·I
vÒ thuÕ çc lo¹i phÝ vµ lÖ phÝ , çc lo¹i thuÕ gi¸n thu.
- Hç trî cho viÖc tu©n thñ çc luËt thuÕ bao gåm c¶ viÖc lËp , nép çc
42B
tê khai thuÕ cho çc c«ng ty vµ çc ç nh©n .

- LËp hå s¬ xin ®îc hëng thuÕ suÊt u ®·i.
- LËp hå s¬ xin miÔn gi¶m thuÕ nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
* DÞch vô t vÊn v¨n phßng c«ng ty :
- C«ng ty cã thÓ hç trî kh¸ch hµng b»ng nhiÒu lo¹i dÞch vô nh :
- Gi÷ sæ s¸ch cña c«ng ty theo luËt ®Þnh.
- T vÊn vµ lËp hå s¬ cho c«ng ty bao gåm c¶ viÖc lËp hå s¬ xin niªm
yÕt trªn thÞ trêng chøng khãan.
* Dich vô ®µo t¹o- HuÊn luyÖn :
- Båi dìng kÕ to¸n trëng theo ch¬ng tr×nh cña Bé Tµi chÝnh
- Båi dìng kiÓm to¸n viªn ®Ó dù kú thi kiÓm to¸n viªn cÊp nhµ níc
- Nguyªn lý kÕ to¸n kÕ to¸n gi¸ thµnh vµ kÕ to¸n n©ng cao thuéc hÖ
thèng kÕ to¸n Mü
- Tµi chÝnh, kÕ to¸n, thuÕ
* DÞch vô kÕ to¸n :
- §¨ng ký chÕ ®é kÕ to¸n
- Më vµ cËp nhËt sæ s¸ch kÕ to¸n
- LËp vµ nép çc b¸o ço tµI chÝnh, kÕ to¸n, thuÕ
- X©y dùng çc m« h×nh kÕ to¸n, tæ chøc vµ ®IÒu hµnh bé m¸y kÕ
to¸n; híng dÉn thùc hiÖn lËp chøng tõ, sæ s¸ch kÕ to¸n vµ b¸o ço tµI chÝnh
* Çc lo¹i h×nh dÞch vô kh¸c:
- DÞch vô qu¶n lý doanh nghiÖp
- T vÊn qu¶n trÞ tµI chÝnh
- DÞch vô phÇn mÒm kÕ to¸n
- T vÊn kh«I phôc vµ gi¶I thÓ doanh nghiÖp
 Kh¸ch hµng cña AFC

AFC ®· cung cÊp çc dÞch vô chuyªn nghµnh cho hµng ngµn lît
kh¸ch,víi 500 kh¸ch hµng thêng xuyªn thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ,doanh
42B
nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµI (§TNN), doanh nghiÖp nhµ níc (DNNN),
c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH, doanh nghiÖp t nh©n, ngoµI ra cßn r©t
nhiÒu tæ chøc vµ ch¬ng tr×nh tµi .
S¬ ®å 2 : Tû lÖ gi÷a çc kh¸ch hµng cña AFC Sµi Gßn
§ TNN
DNNN
Cæ phÇn
T nh©n
C«ng ty AFC Sµi Gßn phôc vô nhiÒu doanh nghiÖp cã møc t¨ng trëng
cao . Çc doanh nghiÖp nµy lµ çc c«ng ty niªm yÕt hay trong qu¸ tr×nh lËp
hå s¬ ®Ó ®îc niªm yÕt trªn thi trêng chøng kho¸n TP. Hå ChÝ Minh .
Nhê sè kh¸ch hµnh phong phó ®a d¹ng , c«ng ty ®· cã ®îc nh÷ng kinh
nghiÖm trong nhiÒu nghµnh c«ng nghiÖp chñ yÕu bao gåm c¶ nghµnh tµi
chÝnh ng©n hµng , b¶o hiÓm , m«i giíi chøng kho¸n , ho¸ dÇu , s¶n xuÊt
…. Ngoµi ra çc kh¸ch hµng thêng xuyªn cña c«ng ty cßn giíi thiÖu nhiÒu
kh¸ch míi cho c«ng ty .
II, M« h×nh tæ chøc vµ c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý cña c«ng ty AFC.
S¬ ®å 3 : C¬ cÊu tæ chøc C«ng ty AFC Sµi Gßn
Gi¸m®èc ®iÒu
hµnh
Phã gi¸m Phã gi¸m Phã gi¸m Chi nh¸nh

®èc thø ®èc thø hai ®èc thø
nhÊt ba
51
PhßngSV: TrÇn
Phßng §×nh Dòng
Phßng Phßng Phßng Líp
Phßng KiÓmCÇn
to¸n Hµ
nghiÖp42B nghiÖp nghiÖp tvÊn x©y hµnh Th¬ Néi
vô vô vô sè 3 Kh¸ch dùng c¬ chÝnh
Sè 1 Sè 2 hµng b¶n tæng hîp
- Gi¸m ®èc gåm :Bµ Vò ThÞ Thä - Gi¸m ®èc c«ng ty qu¶n lý chung
c«ng ty , çc chi nh¸nh vµ ba Phã Gi¸m ®èc phô tr¸ch çc m¶ng riªng lµ
ngêi gióp viÖc cho Gi¸m ®èc
- Çc phã gi¸m ®èc lµ nh÷ng ngêi trî gióp cho gi¸m ®èc trong c«ng
viÖc qu¶n lý chung cña c«ng ty, mét phã gi¸m ®èc lµ ngêi ®¹i diÖn cña
c«ng ty phô tr¸ch qu¶n lý chi nh¸nh CÇn Th¬ , mét phã gi¸m ®èc phô
tr¸ch vÕ hµnh chÝnh cña c«ng ty .
- Phßng hµnh chÝnh tæng hîp ®îc coi nh phßng hËu cÇn cña c«ng ty
cung cÊp mäi ph¬ng tiÖn cho mét cuéc kiÓm to¸n :
+ Qu¶n lý c«ng t¸c v¨n th.
+ Lu trö hå s¬ çn bé, tiÒn l¬ng cho nh©n viªn.
+ Cã tæ b¶o vÖ, l¸i xe.
+ Bé phËn tin häc.
+ Tæ b¸n hµng.
+ Bé phËn t¹p vô.
+ Bé phËn phiªn dÞch.
- Çc phßng nghiÖp vô 1, nghiÖp vô 2 , nghiÖp vô 3 : thùc hiÖn mäi

dÞch vô vÒ kiÓm to¸n cña c«ng ty vµ khi thùc hiÖn çc hîp ®ång víi
kh¸ch hµng ban gi¸m ®èc thêng lùa chän nh÷ng çn bé phï hîp víi yªu cÇu
®ßi hái cña c«ng viÖc còng nh chuÈn bÞ vÕ gi©y tê kinh phÝ …

42B
- Phßng x©y dùng c¬ b¶n : thùc hiÖn çc cuéc kiÓm to¸n vÒ ®Çu t x©y
dùng c¬ b¶n (vèn , kinh phÝ x©y dùng c¬ b¶n , …)
- Bé phËn kÕ to¸n (h¹ch to¸n vÒ kinh phÝ çc cuéc kiÓm to¸n vµ çc chi
phÝ cña c«ng ty).
S¬ ®å 4 : C¬ cÊu tæ chøc t¹i chi nh¸nh Hµ Néi
Gi¸m ®èc
chi nh¸nh
Phã Phã
gi¸m gi¸m
®èc thø ®èc
nhÊt thø hai
Phßng Phßng Phßng

Hµnh KÕ NghiÖp
chÝnh To¸n vô
Tæng Sè1
Hîp
Trëng Trëng
phßng phßng
nghiÖp nghiÖp
vô 2 vô 3
Phßng Phßng
NghiÖp NghiÖp
vô vô
Sè 2 Sè 3
42B
T¹i chi nh¸nh Hµ Néi , Gi¸m ®èc chi nh¸nh lµ ngêi ®øng ®Çu c«ng ty,
gi÷ vai trß ®iÒu hµnh chung mét Phã Gi¸m ®èc vµ kÕ to¸n trëng chÞu tr¸ch
nhiÖm hç trî gi¸m ®èc hoµn thµnh nhiÖm vô.
Phã gi¸m ®èc thø hai ®ång thêi lµ Trëng phßng nghiÖp vô1.
Trëng phßng çc phßng nghiÖp vô lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp
víi Gi¸m ®èc chi nh¸nh vÒ mäi vÊn ®Ò ph¸t sinh tríc vµ sau mçi cuéc kiÓm
to¸n (nÕu cã ý kiÕn , kiÕn nghÞ cña kh¸ch hµng …)
Gi¸m ®èc Chi nh¸nh chÞu tr¸ch nhiÖm tríc Gi¸m ®èc C«ng ty vÒ mäi
ho¹t ®éng cña chi nh¸nh, mçi phßng ban trong c«ng ty ®Òu cã mét trëng
phßng, vµ çc phßng nµy ®Òu do gi¸m ®èc trùc tiÕp chØ ®¹o vµ ph©n
c«ng nhiÖm vô. Çc phßng nghiÖp vô thùc hiÖn mäi dÞch vô vÒ kiÓm to¸n
còng nh t vÊn cña c«ng ty, viÖc ph©n chia thµnh çc phßng chñ yÕu thuËn
lîi cho c«ng viÖc qu¶n lý, v× khi thùc hiÖn hîp ®ång víi kh¸ch hµng Ban
Gi¸m ®èc thêng lùa chän nh÷ng çn bé phï hîp víi yªu cÇu ®ßi hái cña c«ng
viÖc. Trong tõng trêng hîp cô thÓ ®Ó giao nhiÖm vô.
Çc nh©n viªn vµ l·nh ®¹o çc phßng cã thÓ hç trî vµ kÕt hîp víi nhau
trong cïng mét cuéc kiÓm to¸n ®Ó ®¶m b¶o ®¸p øng ®ñ nh©n lùc cho mäi
cuéc kiÓm to¸n.
TÊt c¶ çc thµnh viªn ban Gi¸m ®èc vµ trëng phßng çc phßng nghiÖp
vô lµ ngêi ®¹i diÖn AFC Sµi Gßn chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp vÒ chÊt lîng
cuéc kiÓm to¸n do AFC Sµi Gßn tiÕn hµnh. Çc thµnh viªn nµy lµ nh÷ng
ngêi trùc tiÕp ®¸nh gi¸ rñi ro cña cuéc kiÓm to¸n vµ quyÕt ®Þnh ký hîp
®ång kiÓm to¸n, lµ ngêi thùc hiÖn so¸t xÐt cuèi cïng ®èi víi mäi hå s¬
kiÓm to¸n vµ còng lµ ngêi ®¹i diÖn c«ng ty ký ph¸t hµnh b¸o ço kiÓm to¸n
vµ th qu¶n lý.
§øng ®Çu çc phßng nghiÖm vô lµ çc trëng phßng . Çc nh©n viªn
trong phßng nghiÖp vô bao gåm : KiÓm to¸n viªn ®· ®îc cÊp chøng chØ
42B
cña Bé Tµi chÝnh vµ çc trî lý kiÓm to¸n, sau mçi n¨m çc trî lý kiÓm to¸n
tiÕn hµnh thi n©ng bËc . Trî lý kiÓm to¸n bao gåm cã 3 bËc : Trî lý bËc
mét ,bËc 2, bËc 3.
Phßng hµnh chÝnh tæng hîp lµ nhng ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm , ®¶m b¶o
mäi ®iÒu kiÖn vËt chÊt ¨n ë , ph¬ng tiÖn ®i l¹i , mÉu giÊy tê lµm viÖc ,
hå s¬ kiÓm to¸n …T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi gióp çc thµnh viªn cña tÊt c¶
çc ®oµn kiªm to¸n hoµn thµnh nhiÖm vô .
Phßng kÕ to¸n gåm cã hai ngêi mét ng¬i chÞu tr¸ch nhiÖm h¹ch to¸n tÊt
c¶ çc ho¹t ®éng cña chi nh¸nh , ngêi cßn l¹i võa lµm kiÓm to¸n viªn kiªm
qu¶n lý phßng hµnh chÝnh tæng hîp.
 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn chi nh¸nh t¹i Hµ Néi
Chi nh¸nh Hµ Néi míi thùc sù b¾t ®Çu ho¹t ®éng vµo th¸ng th¸ng 2
n¨m 1996 do nhu cÇu kiÓm to¸n trong níc t¨ng lªn vµ ho¹t ®éng cña AFC
thùc sù cã hiÖu qu¶ vµ ph¸t triÓn , c«ng ty AFC Sµi Gßn ®· ®îc phÐp cña
Bé Tµi ChÝnh theo QuyÕt ®Þnh sè 201TC/TCCB cña Bé trëng Bé Tµi
ChÝnh , cho phÐp C«ng ty AFC thµnh lËp Chi nh¸nh t¹i Hµ Néi . Chi
nh¸nh cña C«ng ty AFC t¹i Hµ Néi ban ®Çu ®Æt t¹i 95 Lý Nam §Õ sau nµy
chuyÓn vÒ 93B CÇu GiÊy Hµ Néi . Chi nh¸nh cña C«ng ty t¹i Hµ Néi cã t
çch ph¸p nh©n,thùc hiÖn h¹ch to¸n ®éc lËp vµ ®îc ph©n cÊp thùc hiÖn
nghÜa vô víi ng©n s¸ch Nhµ Níc nh nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp …
ngay t¹i ®Þa ph¬ng cã trô së cña chi nh¸nh .
Còng nh ®iÒu lÖ cña C«ng ty ho¹t ®éng cña chi nh¸nh lu«n híng tíi
môc tiªu viÖc kiÓm tra , ®a ra çc ý kiÕn x¸c nhËn tÝnh ®óng ®¾n ,trung
thùc, hîp lý cña çc sè liÖu kÕ to¸n vµ b¸o ço quyÕt to¸n cña ®¬n vÞ ®îc
kiÓm to¸n . §ång thêi Chi nh¸nh chÞu tr¸ch nhiÖm t vÊn vµ híng dÉn cho
kh¸ch hµng thùc hiÖn çc quy ®Þnh cña Nhµ Níc vÒ tµi chÝnh ,kÕ to¸n,
thuÕ … nh»m gióp ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt
42B
kinh doanh cã hiÖu qu¶ , ®óng ph¸p luËt . Tõ n¨m 1996 ®Õn nay Chi nh¸nh
liªn tôc gi÷ ®îc møc t¨ng trëng cao , doanh thu lu«n chiÓm tû träng lín trong
tæng doanh thu cña t«ng c«ng ty . Sè lîng nh©n viªn nghiÖp vô cña Chi
nh¸nh tõ 15 ngêi trong n¨m 1996 ®· t¨ng lªn 45 ngêi trong n¨m 2000 vµ ®Õn
nay ®· ®¹t 72 ngêi trong ®ã 20 nh©n viªn lµ kiÓm to¸n viªn cÊp Nhµ Níc .
Víi ph¬ng ch©m ho¹t ®éng chung cña AFC chi nh¸nh Hµ Néi còng
lu«n cã ph¬ng ch©m “Thµnh c«ng cña kh¸ch hµng chÝnh lµ sù thµnh
c«ng cña c«ng ty ” cïng ®éi ngò nh©n viªn v÷ng vµng vÒ nghiÖp vô ,sù hç
trî cña m¹ng líi BDO qua c«ng t¸c huÊn luyÖn nghiÖp vô còng nh cung cÊp
mäi nguån lùc, chi nh¸nh C«ng ty AFC Sµi Gßn ®· t¹o ®îc mét uy tÝn v÷ng
ch¾c trªn thÞ trêng kiÓm to¸n vµ t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n ë ViÖt Nam.

42B
III – Quy tr×nh kiÓm to¸n chung ®îc thùc hiÖn t¹i c«ng ty kiÓm to¸n vµ t vÊn
tµI chÝnh Sµi gßn AFc
S¬ ®å 5 : C«ng viÖc kiÓm to¸n b¸o ço tµI chÝnh t¹i AFC SµI Gßn
lÇn lît ®¬c thc hiÖn nh sau :
Giai ®o¹n tiÒn kiÓm to¸n

S¬ ®å çc bíc thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm to¸n
- Göi th chµo kiÓm to¸n
- HiÓu biÕt vÒ doanh nghiÖp vµ hÖ thèng kÕ to¸n
- X¸c ®Þnh ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n
TriÓn khai chiÕn lîc kiÓm to¸n.

- §¸nh gi¸ rñi do tiÒm tµng.
- X¸c ®Þnh møc träng yÕu kÕ ho¹ch.
- X¸c ®Þnh lÜnh vùc kiÓm to¸n quan träng.
- TiÕn hµnh kiÓm tra ph©n tÝch ban ®Çu.
- §¸nh gi¸ m«i trêng kiÓm so¸t.
- X¸c ®Þnh b¶n chÊt vµ ph¹m vi cña çc thñ tôc kiÓm to¸n.
TiÕn hµnh kiÓm to¸n.

- Thùc hiÖn vµ ®¸nh gi¸:
+ Thö nghiÖm kiÓm so¸t.
+ Çc thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt kh¸c.
+ Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch.
B¸o ço
- Hoµn thiÖn hå s¬ kiÓm to¸n vµ lËp b¸o ço dù th¶o
- Ph¸t hµnh b¸o ço kiÓm to¸n vµ lËp th qu¶n lý (nÕu cã).

42B
Bé phËn marketing tiÕn hµnh chµo hµng, göi cho kh¸ch hµng néi dung
, ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n, gi¸ phÝ kiÓm to¸n cña c«ng ty . Sau khi nhËn ®îc
lêi mêi cña kh¸ch hµng, tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ cã nªn chÊp nhËn ho¨c tiÕp tôc
thùc hiÖn kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng hay kh«ng, ®¸nh gi¸ cçc lý do cña
kh¸ch hµng ®èi víi cuéc kiÓm to¸n, lùa chän ®éi ngò kiÓm to¸n viªn, råi
tiÕn ®Õn ký kÕt hîp ®ång. TÊt c¶ çc c«ng viÖc ®ã ®îc thùc hiÖn trong
giai ®o¹n tiÒn kiÓm to¸n. Sau khi ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ víi kh¸ch hµng,
c«ng ty tiÕn hµnh nh÷ng bíc tim hiÓu kü h¬n vÒ kh¸ch hµng trªn çc mÆt
sau ®©y, ®îc gäi lµ bíc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t hay cßn gäi lµ
giai ®o¹n tiÒn kiÓm to¸n.
+ Thu thËp kiÕn thøc vÒ nghµnh nghÒ kinh doanh vµ c«ng viÖc
kinh doanh cña kh¸ch hµng. §©y lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt cho viÖc thùc
hiÖn kiÓm to¸n ®Çy ®ñ . PhÇn lín th«ng tin nµy ®îc thu thËp ë çc v¨n
phßng cña c«ng ty kh¸ch hµng, nhÊt lµ®èi víi kh¸ch hµng míi.
+ Thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô vµ ph¸p lý cña kh¸ch hµng .
+ §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu , rñi ro kiªm to¸n , rñi ro kinh doanh vµ rñi
ro cè h÷u .
+ §¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé : m«I trêng kiÓm so¸t quy tr×nh
kiÓm so¸t, thùc hiÖn çc thö nghiÖm kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm
so¸t .
+ T×m hiÓu çc chu tr×nh kÕ to¸n
+ Thùc hiÖn çc bíc ph©n tÝch tæng qu¸t
+ X©y dùng kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ giao dÞch víi kh¸ch hµng
Trong bíc triÓn khai chiÕn lîc kiÓm to¸n kiÓm to¸n viªn lËp
mét kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cô thÓ tõng chu tr×nh , tõng tµI kho¶n trong chu
tr×nh ®ã

42B
S¬ ®å 6 : Bíc thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®îc tiÕn hµnh nh sau :
TiÕn hµnh kiÓm to¸n
Thùc hiÖn çc bíc kiÓm tra hÖ thèng vµ ®¸nh gi¸
Thùc hiÖn çc bíc kiÓm tra chi tiÕt vµ ®¸nh gi¸ kÕ qu¶ kiÓm
tra
Thùc hiÖn viÖc so¸t xÐt hå s¬ b¸o ço tµI chÝnh
S¬ ®å 7 : KÕt thóc c«ng viÖc vµ lËp b¸o ço ®îc thùc hiÖn theo çc b-
íc sau:
Tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n vµ lËp b¸o ço
So¸t xÐt LËp b¸o

Thu thËp L©p
çc sù ço
kiÖn s¶y thgi¶I b¶ng kiÓm
ra sau to¸n
tr×nh cña tæng hîp
ngµylËp
b¸o ço ban gi¸m kÕt qu¶
®èc kiÓm
kh¸ch to¸n
Sau mçi cuéc kiÓm to¸n AFC ®Õu ®¸nh gi¸ l¹i chÊt lîng cña toµn
hµng
bé c«ng viÖc , ®¸nh gi¸ chÊt lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn , ®¸nh gi¸ l¹i rñi
ro cña cuéc kiÓm to¸n , tõ ®ã rót çc bµI häc kinh nghiÖm.
II. Tæ chøc thùc hiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ
T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh hµ Néi
Lµ chi nh¸nh cña c«ng ty AFC ë miÒn B¾c ®îc thµnh lËp vµ ho¹t
®éng trong lÜnh vùc cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n, bíc ®Çu C«ng ty KiÓm

42B
to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi ®· tù kh¼ng
®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ trêng kiÓm to¸n ViÖt Nam hiÖn nay. Víi tû
träng doanh thu kiÓm to¸n chiÕm phÇn lín trong tæng doanh thu cña toµn
c«ng ty, dÞch vô kiÓm to¸n ®· trë thµnh mòi nhän vµ ®îc C«ng ty KiÓm
to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi chó träng ®Çu
t ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m qua C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh
Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi ®· thu hót ®îc ®éi ngò kh¸ch hµng thêng
xuyªn ®«ng ®¶o, cã ®îc kÕt qu¶ ®ã lµ nhì nç lùc kh«ng ngõng n©ng cao
chÊt lîng dÞch vô cung cÊp, khai th¸c vµ më réng thÞ trêng.
Hµng n¨m C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC -
Chi nh¸nh Hµ Néi ®Òu göi th chµo hµng ®Õn cho kh¸ch hµng cã nhu cÇu
kiÓm to¸n. Th chµo hµng lµ bøc th«ng ®iÖp ®Ó giíi thiÖu vÒ uy tÝn chÊt
lîng dÞch vô cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC -
Chi nh¸nh Hµ Néi . Th chµo hµng cung cÊp cho kh¸ch hµng nh÷ng th«ng tin
cÇn thiÕt nh: Çc th«ng tin ph¸p lý, çc th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng
cung cÊp çc lo¹i dÞch vô, nh÷ng kh¸ch hµng ®· míi kiÓm to¸n, ®éi ngò
nh©n viªn thùc hiÖn cung cÊp dÞch vô vµ cam kÕt chÊt lîng cung cÊp.
Sau khi nhËn ®îc th chµo hµng, nÕu cã nhu cÇu kh¸ch hµng sÏ míi
kiÓm to¸n. NhËn ®îc lêi mêi kiÓm to¸n, c«ng ty cö ®¹i diÖn cña c«ng ty
®Ó tiÕp xóc víi kh¸ch hµng. Cô thÓ víi kh¸ch hµng míi th× kiÓm toµn viÖc
gÆp gì ®Ó xem xÐt vÒ nh÷ng th«ng tin nh: Nh÷ng khã kh¨n mµ ®¬n vÞ
®ang gÆp ph¶i, t×nh h×nh chung vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, vÒ nhµ xëng,
vÒ t×nh h×nh b¶o qu¶n tµi s¶n vµ nh÷ng yªu cÇu tõ phÝa kh¸ch hµng. §èi
víi kh¸ch hµng cò th× viÖc gÆp gì nµy nh»m môc ®Ých xem xÐt nh÷ng
thay ®æi ®¸ng kÓ so víi n¨m tríc vµ n¾m ®îc çc yªu cÇu cña kh¸ch hµng
®Ò ra. MÆt kh¸c, kiÓm to¸n viªn xem xÐt sù tháa m·n cña kh¸ch hµng vÒ
cuéc kiÓm to¸n n¨m tríc cña c«ng ty ®· cung cÊp. §Ó cã çc biÖn ph¸p kh¾c
phôc kÞp thêi nh÷ng nhîc ®iÓm cña cuéc kiÓm to¸n tríc.

42B
Sau khi nhËn ®îc yªu cÇu tõ phÝa kh¸ch hµng, kiÓm to¸n viªn xem
xÐt kh¶ n¨ng kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng. NÕu cã kh¶ n¨ng kiÓm to¸n th×
ban Gi¸m ®èc sÏ bæ nhiÖm chñ nhiÖm kiÓm to¸n viªn phï hîp vµ ®é ngò
nh©n viªn tham gia thùc hiÖn kiÓm to¸n.
§©y lµ çc c«ng viÖc diÔn ra tríc khi mét cuéc kiÓm to¸n b¾t ®Çu.
§Ó thu hót ®îc kh¸ch hµng, C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi
Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi rÊt coi träng çc c«ng viÖc nµy nh»m ®em
l¹i Ên tîng tèt cña kh¸ch hµng vÒ c«ng ty .
1. Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh
Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi
1. 1. Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n chung
DÞch vô kiÓm to¸n lµ dÞch vô cã tÝnh chÊt kinh doanh vµ cã tÝnh

chÊt nh¹y c¶m víi c«ng nghÖ vµ ngµnh nghÒ kinh doanh. Ho¹t ®éng trong
lÜnh vùc cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n ®Çy míi mÎ vµ c¹nh tranh gay g¾t,
c«ng ty C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh
Hµ Néi ph¶i duy tr× mèi quan hÖ tèt víi kh¸ch hµng th× míi cã thÓ ®øng
v÷ng trong thÞ trêng nµy ®îc. Mèi quan hÖ mµ C«ng ty KiÓm to¸n vµ T
vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi x©y dùng víi kh¸ch hµnh
®îc dùa trªn tiªu thøc chÊt lîng vµ bÝ mËt th«ng tin. §Ó cã thÓ ®¹t ®îc sù
®ång bé vÒ mÆt chÊt lîng c«ng ty x©y dùng quy tr×nh kiÓm to¸n chung.
§èi víi mçi lo¹i h×nh kinh doanh cña tõng kh¸ch hµng th× quy tr×nh kiÓm
to¸n nµy sÏ ®îc vËn dông mét çch linh ho¹t.
Quy tr×nh kiÓm to¸n chung cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi
chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi bao gåm 3 phÇn: lËp kÕ ho¹ch,
thùc hiÖn kÕ ho¹ch vµ kÕt thóc kiÓm to¸n.
(1) LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n: Trong giai ®o¹n nµy kiÓm ph¶i thùc
hiÖn çc c«ng viÖc:

42B
- Thu nhËp çc v¨n b¶n ph¸p lý liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña kh¸ch
hµng
- T×m hiÓu vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh
- T×m hiÓu bé m¸y tæ chøc vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé
- Thùc hiÖn çc thñ tôc ph©n tÝch ®Ó nhËn thÊy çc yÕu ®iÓm cña
kh¸ch hµng trªn B¸o ço tµi chÝnh.
- Th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ rµ so¸t
nhanh viÖc ghi chÐp chøng tõ sæ s¸ch, kiÓm to¸n viªn c©n nh¾c vµ lùa
chän môc tiªu kiÓm to¸n. Môc tiªu kiÓm to¸n do kiÓm to¸n viªn ®a ra ph¶i
®¶m b¶o çc c¬ së dÉn liÖu liªn quan ®Õn tÝnh ®©ú ®ñ, tÝnh hiÖn h÷u,
tÝnh chÝnh x¸c, quyÒn vµ nghÜa vô vµ tÝnh tr×nh bµy.
Trong chu tr×nh hµng tån kho kiÓm to¸n viªn ph¶i x¸c ®Þnh: viÖc
ghi chÐp hµng tån kho çc lo¹i vËt t, hµng ho¸ lµ thùc tÕ tån t¹i, ®îcsù qu¶n
lý vµ thuéc quyÒn së h÷u cña C«ng ty. §«ng thêi ch¬ng tr×nh h¹ch to¸n
hµng tån kho ®îc ph¶n ¸nh ®óng theo chÝnh s¸ch kÕ to¸n cña C«ng ty vµ
theo chuÈm mùc kÕ to¸n hµng tån kho.
- Trªn sù hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ hÖ thèng kÕ

to¸n cña C«ng ty kiÓm to¸n viªn dù kiÕn çc c«ng viÖc ph¶i thùc hiÖn. Tõ
®ã dù kiÕn tr×nh tù kiÓm to¸n cho tõng chu tr×nh. §ång thêi ph¶i dù kiÕn
çc thñ tôc kiÓm to¸n sÏ ¸p dông cho tõng kho¶n môc trªn B¸o ço tµi chÝnh
vµ ph¹m vi ¸p dông çc thñ tôc kiÓm to¸n nµy.
- Dù tÝnh thêi gian vµ sè nh©n viªn tham gia kiÓm to¸n
- TÝnh phÝ kiÓm to¸n dùa trªn thêi gian vµ çc chi phÝ phô kh¸c.
- Th¬ng thuyÕt vµ ký hîp ®ång víi kh¸ch hµng.

42B
(2) Thùc hiÖn kÕ ho¹ch: kiÓm to¸n viªn sö dông çc ph¬ng ph¸p ®·
®îc nªu trong phÇn lËp kÕ ho¹ch ®Ó thu thËp çc b»ng chøng theo tr×nh tù.
Çc b»ng chøng ®îc thu thËp theo kho¶n môc cña tõng chu tr×nh.
(3) KÕt thóc kiÓm to¸n:
- Tæng hîp çc kÕt qu¶ kiÓm to¸n
- §µm ph¸n vµ xö lý çc ph¸t hiÖn sai ph¹m.
- Dù th¶o b¸o ço kiÓm to¸n vµ th qu¶n lý
Nh quy tr×nh kiÓm to¸n cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh
Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi trªn ®©y cho ta thÊy c«ng ty tu©n thñ
kh¸ chÆt chÏ çc chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam vµ chuÈn mùc kiÓm to¸n
quèc tÕ ®îc chÊp nhËn. Nhng ®©y míi chØ lµ quy tr×nh chung thùc hiÖn
mét cuéc kiÓm to¸n, ®Ó biÕt chi tiÕt h¬n vª fkto mét chu tr×nh sau ®©y sÏ
xem xÐt quy tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho:
1. 2. Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho
Dùa trªn chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam vµ çc chuÈn mùc, ch¬ng tr×nh
kiÓm to¸n mÉu cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC
- Chi nh¸nh Hµ Néi ®îc x©y dùng nh»m híng dÉn nghiÖp vô cho çc nh©n
viªn thùc hiÖn kiÓm to¸n. MÆt kh¸c nh»m ®¸p øng cho cho mçi cuéc kiÓm
to¸n còng nh çc chu tr×nh kh¸c, chu tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho ®îc x©y
dùng hoµn chØnh vµ mang tÝnh c«ng nghÖ, phï hîp víi ph¬ng ph¸p kiÓm
to¸n chu tr×nh. Néi dung chu tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho bao gåm: kiÕn
tróc hÖ thèng kiÓm so¸t, thùc hiÖn ph©n tÝch so¸t xÐt, kiÓm tra chi tiÕt
vµ kÕt luËn ®a ra cho chu tr×nh. Díi ®©y sÏ tr×nh bµy néi dung chu tr×nh
kiÓm to¸n hµng tån kho:
PhÇn 1: KiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t

42B
1) KiÓm tra quy chÕ qu¶n lý hµng tån kho, chÝnh s¸ch kÕ to¸n ¸p
dông cña kh¸ch hµng nh: Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n, ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸, ph-
¬ng ph¸p vµ nguyªn t¾c lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho
2) Thu nhËp çc th«ng tin vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé (lËp s¬ ®å tæ
chøc b»ng h×nh vÏ hoÆc b»ng ghi chÐp). Çc chÝnh s¸ch vµ quy tr×nh
kiÓm so¸t tr×nh tù çc nghiÖp vô tõ khi lËp kÕ ho¹ch mua hµng ®Õn khi
kÕt thóc. ViÖc kiÓm tra nµy ph¶i bao gåm viÖc xem xÐt thñ tôc thanh to¸n
®èi víi qu¸ tr×nh mua b¸n hµng hãa, nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô.
Chän mét sè nghiÖp vô vÒ nhËp xuÊt kho vµ lËp dù phßng gi¶m gi¸
hµng tån kho ®Ó kiÓm tra tÝnh tu©n thñ quy chÕ hÖ thèng kiÓm so¸t néi
bé tõ khi b¾t ®Çu ph¸t sinh ®Õn khi kÕt thóc. ViÖc kiÓm tra nµy ph¶i bao
gåm viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh tu©n thñ theo çc quy chÕ qu¶n lý hµng tån kho vµ
çc quy ®Þnh cña luËt ph¸p. ViÖc kiÓm tra ph¶i ghi chÐp l¹i trªn giÊy tê
lµm viÖc.
Ghi chÐp l¹i çc sai sãt ®îc ph¸t hiÖn trªn giÊy tê lµm viÖc. C«ng
viÖc nµy ph¶i ®îc hoµn thµnh cïng víi phÇntr×nh kiÓm kª hµng tån kho.
PhÇn II: Ph©n tÝch so¸t xÐt:
1) Ph©n tÝch so s¸nh sè d vµ c¬ cÊu sè d hµng tån kho cña n¨m tríc
víi n¨m nay.
2) Trªn c¬ së lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty, tÝnh to¸n vµ
ph©n tÝch tû träng hµng tån kho trªn tæng tµi s¶n; tæng sè hµng tån kho/
doanh thu hoÆc hµng tån kho/gi¸ vèn hµng hãa vµ so s¸nh víi çc tû suÊt
nµy víi kú tríc. X¸c ®Þnh nguyªn nh©n biÕn ®éng lín nh: Hµng Õ ®äng
do s¶n phÈm lçi thêi, thay ®æi møc quy ®Þnh trong dù tr÷ hµng tån kho hay
s¶n phÈm mÊt søc c¹nh tranh…

42B
3) Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ cô thÓ kho¶n môcs¶n phÈm dë dang, x¸c
®Þnh tû träng trong tæng hµng tån kho vµ so víi kú tríc. §¸nh gi¸ tÝnh chÊt
vµ sù phï hîp víi kho¶n môc nµy.
PhÇn III: KiÓm tra chi tiÕt
1) LËp b¶ng tæng hîp vÒ hµng tån kho theo çc kho¶n môc
2) Tham gia kiÓm kª hoÆc kiÓm kª mÉu
- KiÓm to¸n viªn tham gia vµ quan s¸t qu¸ tr×nh kiÓm kª hµng tån
kho.
- Hoµn thµnh mÉu kiÓm tra quan s¸t trong kiÓm kª
- Sö dông biªn ph¸p chän mÉu ®Ó ®Õm sè lîng thùc tÕ
- Trong qu¸ tr×nh kiÓm kª, kiÓm to¸n viªn ph¶i quan s¸t nh¾m ®¶m
b¶o hµng cña bªn thø ba kh«ng cã trong hµng ®îc kiÓm kª vµ hµng tån kho
kh«ng bÞ ®Õm 2 lÇn. MÆt kh¸c çc hµng ®îc kiÓm kª kh«ng bao gåm sè
hµng ®îc nhËp kho sau ngµy khãa sæ.
(3) Thu nhËp b¸o ço hµng tån kho (B¸o ço nhËp, xuÊt, tån) vµ ®èi
chiÕu çc b¸o ço nµy víi kÕt qu¶ kiÓm kª
- T×m çc b»ng chøng vÒ hµng tån kho t¬ng øng ®Ó gi¶i thÝch cho
viÖc chªnh lÖch gi÷a sæ s¸ch víi kÕt qu¶ kiÓm kª.
(4) Ch¾c ch¾n r»ng tÝnh ®óng kú cña hµng tån kho ®· ®îc thùc
hiÖn b»ng çch so¸t xÐt çc chøng tõ doanh thu vµ mua hµng bao gåm c¶
hµng mua ®ang ®i ®êng vµ çc phiÕu xuÊt hµng trong nh÷ng ngµy tríc vµ
sau ngµy khãa sæ.
- KiÓm tra viÖc nhËp xuÊt hµng sau thêi ®iÓm khãa sæ ®· ®îc lo¹i
trõ ra khái sè hµng kiÓm kª vµ tÝnh gi¸ trÞ xuÊt trªn sæ Çi tµi kho¶n gi¸
vèn hoÆc tµi kho¶n gi¸ thµnh hµng b¸n.

42B
(5) KiÓm tra hµng tån kho
- So¸t xÐt bót to¸n trªn sæ çi tµi kho¶n hµng tån kho tríc vµ sau ngµy
kiÓm kª ®Ó ®¶m b¶o r»ng t©ts c¶ çc bót to¸n nh lîng hµng hoµ tån kho,
ph©n bæ chi phÝ ph©n xëng, ®iÒu chØnh chªnh lÖch… ®· ®îc thùc hiÖn
®óng kú kÕ to¸n.
- KiÓm tra quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp vÒ hµng tån kho th«ng
qua x¸c nhËn cña ban qu¶n trÞ vµ çc ®¬n vÞ liªn quan.
- X¸c nhËn vÒ sè lîng hµng hãa göi b¸n vµ ®èi chiÕu víi sæ s¸ch
- KiÓm tra mét sè hãa ®¬n mua hµng cña çc hµng hãa míi nhËn ®îc
gÇn nhÊt mµ ®· ®îc chÐp tríc khi kiÓm kª, liÖu çc nghiÖp vô nµy ®· ®îc
ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n mua hµng vµ tµi kho¶n ph¶i tr¶ hoÆc ®· ®îc thanh
to¸n b»ng tiÒn mÆt hoÆc tiÒn göi ng©n hµng.
- KiÓm tra nh÷ng kho¶n thanh to¸n bao gåm c¶ nh÷ng hµng hãa tr¶ l¹i
tríc thêi ®iÓm kiÓm kª, nh»m ®¶m b¶o çc tµi kho¶n nµy ®· ®îc ph¶n ¸nh
trªn çc tµi kho¶n mua hµng, tµi kho¶n ph¶i tr¶ vµ tµi kho¶n vèn b»ng tiÒn.
- Nh÷ng hãa ®¬n b¸n hµng gÇn nhÊt ®îc ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n
doanh thu vµ ph¶i thu cã phï hîp víi phiÕu xuÊt kho ®· ®îc lËp tríc thêi
®iÓm kiÓm kª.
(6) Pháng vÊn qu¶n ®èc ph©n xëng liÖu cã sù thay ®æi lín nµo
trong ph¬ng thøc s¶n xuÊt cña niªn ®é kÕ to¸n hay kh«ng, nÕu cã th× ph¶i
xem xÐt nh÷ng ¶n0h hëng cã thÓ tíi gi¸ trÞ ghi sæ vµ ph¶n ¸nh ®iÒu kiÖn
®ã víi chñ nhiÖm kiÓm to¸n.
- Chñ nhiÖm kiÓm to¸n sÏ quyÕt ®Þnh nh÷ng c«ng viÖc cÇn lµm
thªm ®Ó ®¶m b¶o ch¾c ch¾n r»ng nh÷ng chi phÝ míi ph¸t sinh lµ ®îc
ph¶n ¸nh chÝnh x¸c trong gi¸ vèn hµng tån kho.

42B
- KiÓm tra viÖc h¹ch to¸n chi phÝ ®· ®îc sö dông ®Ó tÝnh to¸n hµng
tån kho (hoÆc) kh«ng h¹ch to¸n chi phÝ, th× tiÕn hµnh nh÷ng thö nghiÖm
phï hîp trùc tiÕp ®èi víi b¶ng tÝnh gi¸ hµng tån kho) víi:
a)Çc hãa ®¬n mua hµng vµ çc ®¬n ®Æt hµng
b)B¶ng l¬ng
c)B¶ng chi phÝ s¶n xuÊt
- X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt chung ®· ®îc h¹ch to¸n trong gi¸ trÞ
hµng tån kho. X¸c ®Þnh xem ph¬ng ph¸p tÝnh cña chi phÝ s¶n xuÊt chung
cã ®óng theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh.
(7) Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a hµng tån kho ®èi víi mua hµng
hiÖn thêi vµ s¶n xuÊt hiÖn thêi.
So s¸nh gi¸ víi b¸o ço hµng tån kho cña n¨m tríc.
(8) So s¸nh gi¸ víi b¸o ço tån kho n¨m tríc
(9) Bíc kiÓm tra thêi ®iÓm khãa sæ
- Ch¾c ch¾n r»ng viÖc xuÊt hµng ®· ®îc ghi sæ vµ ghi vµo tµi
kho¶n gi¸ thµnh b¸n hµng trong mèi quan hÖ chÆt chÏ víi viÖc ghi chÐp
h¹ch to¸n ë tµi kho¶n ph¶i thu.
- Ch¾c ch¾n r»ng hµng hãa nhËn tríc ngµy cuèi n¨m míi ®îc ghi t¨ng
hµng tån kho vµ t¨ng kho¶n ph¶i tr¶ ngêi b¸n.
- Ch¾c ch¾n r»ng hµng tån kho kh«ng bÞ b¸o ço nhá h¬n hoÆc lín
h¬n hµng lu©n chuyÓn gi÷a çc chi nh¸nh, c«ng ty néi bé.
- NÕu h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn ®Ó
x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån kho cuèi n¨m th× ph¶i gi¶i thÝch xem lµm thÕ
nµo cã thÓ kiÓm tra ®îc thêi ®iÓm ghi nhËp hµng, xuÊt hµng cho s¶n xuÊt

42B
vµ xuÊt b¸n t¹i thêi ®iÓm khãa sæ. (Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho ¸p
dông).
(10) KiÓm tra c¬ së tÝnh gi¸ hµng tån kho ¸p dông (®Æc biÖt kho¶n
môc cã gi¸ trÞ lín) ®èi chiÕu hãa ®¬n cña nhµ cung cÊp hoÆc ®èi chiÕu
theo sæ chi tiÕt hµng tån kho hoÆc theo gi¸ ®Þnh møc.
- §¶m b¶o r»ng çc chi phÝ liªn quan ®Õn hµng nhËp nh chi phÝ vËn
chuyÓn, thuÕ nhËp khÈu, b¶o hiÓm… ®îc tÝnh vµo gi¸ trÞ hµng tån kho.
- NÕu ®óng gi¸ ®Þnh møc th× ph¶i ®¸nh gi¸ xem xÐt c¬ së x¸c ®Þnh
gi¸ ®Þnh møc vµ ph©n tÝch chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®Þnh møc víi gi¸ thùc tÕ.
(11) X¸c ®Þnh hµng chËm lu©n chuyÓn, h háng hoÆc lçi thêi,.
- Xem xÕt kÕt qu¶ cña c«ng viÖc ®· lµm trong kiÓm kª ®Ó xem xÐt
liÖu cã cÇn lËp dù phßng cho nh÷ng hµng tån kho lçi mèt, cò n¸t hoÆc vît
qu¸ nhu cÇu dù tr÷ trong kho.
- Chñ nhiÖm kiÓm to¸n sÏ pháng vÊn nh÷ng ngêi cã tr¸ch nhiÖm
trong ®¬n vÞ, liÖu hä cã thÓ biÕt nh÷ng ¶nh hëng nµo cã thÓ dÉn tíi lµm
gi¶m gi¸ hµng tån kho.
- So¸t xÐt b¸o ço lç l·i theo tæng s¶n phÈm cña kh¸ch hµng ®Ó so¸t
xÐt ph©n tÝch kü lìng nh÷ng lo¹i hµng bÞ lç. X¸c ®Þnh nguyªn nh©n lç,
ph¬ng ph¸p lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. Danh môc hµng hãa tån
kho lËp dù phßng.
- So¸t xÐt doanh thu theo tõng lo¹i hµng sau ngµy khãa sæ ®Ó ®¶m
b¶o r»ng gi¸ cã b¸n ®îc t¹i thêi ®iÓm khãa sæ kh«ng lín h¬n gi¸ thùc tÕ cã
thÓ b¸n sau ngµy khãa sæ.
(12) X¸c nhËn hµng ®¹i lý hoÆc göi ë n¬i thø ba.

42B
(13) X¸c nhËn víi ngêi mua hoÆc ngêi b¸n trong çc trêng hîp hµng
b¸n ®ang ®i trªn ®êng vµ hµng mua ®ang ®i trªn ®êng.
(14) X¸c nhËn hµng tån kho ®îc tr×nh bµy theo ®óng luËt vµ chuÈn
mùc kÕ to¸n.
(15) KiÓm tra chi phÝ s¶n xuÊt (s¶n phÈm dë dang)
KiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé
- KiÓm tra ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
cña c«ng ty.
- Trong trêng hîp C«ng ty ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh phÈm
theo ph¬ng ph¸p ®Þnh møc hoÆc gi¸ chuÈn th× ph¶i kiÓm tra c¬ së, ph¬ng
ph¸p x©y dùng ®Þnh møc hoÆc ®¬n gi¸.
Ph©n tÝch so¸t xÐt
- So s¸nh chi phÝ s¶n xuÊt cña n¨m nay víi n¨m tríc
- Ph©n tÝch tû träng cña çc lo¹i chi phÝ trong s¶n xuÊt ®Ó tõ ®ã x¸c
®Þnh träng t©m kiÓm to¸n vµ ®a ra ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n phï hîp lµ ph-
¬ng ph¸p tiÕp cËn dùa trªn hÖ thèng vµ ph¬ng ph¸p kiÓm tra c¬ b¶n.
KiÓm tra chi tiÕt
- §èi víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp:
+ Chän mÉu mét sè lo¹i vËt t chñ yÕu ®Ó ®èi chiÕu vµ kiÓm tra
viÖc ghi chÐp vµo tµi kho¶n chi phÝ cã phï hîp kh«ng?
+ §èi chiÕu phiÕu xuÊt kho víi phiÕu yªu cÇu sö dông v©t t víi sù phª
duyÖt ®Ó t×m ra nh÷ng sai sãt trong viÖc h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt
liÖu gi÷a çc tµi kho¶n 621, 627, 641 vµ 642.
42B
+ TÝnh to¸n x¸c ®Þnh sè ®¬n vÞ vËt liÖu thùc tÕ tiªu hao cho mét
®¬n vÞ s¶n phÈm víi ®Þnh møc hoÆc dù to¸n ®Ó ph¸t hiÖn ra nh÷ng
chªnh lÖch bÊt hîp lý ®¨c biÖt lµ tû lÖ hao hôt cho phÐp.
+ Tham chiÕu víi phÇn kiÓm tra hµng tån kho ë trªn.
- §èi chiÕu chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
- Néi dung kiÓm tra chi tiÕt ®îc tham chiÕu tíi phÇn kiÓm tra TiÒn
lîng ph¶i tr¶ (TK 334). Ngoµi ra trong phÇn nµy cÇn tËp trung kiÓm tra
nh÷ng néi dung sau:
+ §èi chiÕu xem xÐt b¶ng tÝnh l¬ng, ph©n bæ tiÒn l¬ng vµo çc
kho¶n tÝnh trªn tiÒn l¬ng cã ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ cho tõng ®èi toùng
hay kh«ng ®Ó t×m ra nh÷ng sai sãt trong h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng.
+ So s¸nh chi phÝ nh©n c«ng theo thêi gian lao ®éng thùc tÕ víi
®Þnh møc chi phÝ cña mét s¶n phÈm ®Ó ph¸t hiÖn ra nh÷ng chªnh lÖch.
+ §èi víi çc chi phÝ nh©n c«ng thuª ngoµi ph¶i kiÓm tra kü çc hîp
®ång lao ®éng vµ ph¬ng thøc thanh to¸n, chi tr¶ ®Ó t×m ra nh÷ng dÊu
hiÖu vÒ gian lËn nh lËp Hîp ®ång lao ®éng gi¶…
- §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt chung:
+ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ®îc tham chiÕu tíi phÇn kiÓm
to¸n Tµi s¶n cè ®Þnh.
+ Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c ®îc tham chiÕu tíi phÇn kiÓm tra tµi
kho¶n tiÒn hoÆc cã sù kÕt hîp.
- KiÓm tra chi tiÕt ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú vÒ hiÖn vËt.
+ KiÓm tra ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang mµ c«ng ty ¸p
dông (theo sè lîng hoµn thµnh t¬ng ®¬ng, theo nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp,

42B
theo chi phÝ ®Þnh møc) vµ ph¬ng ph¸p nµy cã nhÊt qu¸n víi kú tríc hay
kh«ng?
+ So s¸nh ®èi chiÕu tû lÖ s¶n phÈm dë dang kú nµy so víi kú tríc ®Ó

ph¸t hiÖn nh÷ng thay ®æi bÊt thêng nhÊt lµ ë nh÷ng trêng hîp c«ng ty ®¸nh
gi¸ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cao ®Ó t¹o ra l·i gi¶ t¹o hoÆc ngîc l¹i…
PhÇn IV: KÕt luËn
- Trªn c¬ së kiÓm tra tÊt c¶ çc nghiÖp vô träng yÕu vµ çc nghiÖp
vô kh«ng träng yÕu, theo ý kiÕn cña riªng t«i çc ghi chÐp kÕ to¸n phÇn
hµnh trªn lµ ®Çy ®ñ vµ hîp lý.
- T«i kh¼ng ®Þnh r»ng tÊt c¶ çc thñ tôc kiÓm to¸n cÇn thiÕt ®· ®îc
thùc hiÖn, ®îc ghi chÐp trªn çc giÊy tê lµm viÖc theo çc thñ tôc kiÓm
to¸n cña h·ng vµ cung cÊp ®Çy ®ñ b»ng chøng cho kÕt luËn ®a ra.
- T«i kh¼ng ®Þnh r»ng çc sai sãt vµ çc yÕu ®iÓm còng nh çc kiÕn
nghÞ ®· ®îc nªu ra ®Ó ®a vµo th qu¶n lý ®Ó göi cho kh¸ch hµng).
- C¨n cø trªn çc c«ng viÖc kiÓm to¸n vµ çc quy tr×nh kiÓm to¸n ®·
®îc thùc hiÖn, chóng t«i thÊy cã ®ñ tin tëng kÕt luËn r»ng gi¸ trÞ hµng tån
kho bao gåm:
+Hµng hãa tån kho: .....................................................
+Nguyªn vËt liÖu tån kho: ..........................................
+C«ng cô dông cô: ......................................................
+Thµnh phÈm: ............................................................
+Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho: .............................
cña c«ng ty trªn sæ s¸ch vµ b¸o ço kÕ to¸n lµ ph¶n ¸nh t¬ng ®èi
chÝnh x¸c vµ hîp lý cho kú ho¹t ®éng tõ ngµy……… ®Õn ngµy……. .

42B
Trªn ®©y lµ quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho cña C«ng ty
KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi , nhng
trong thùc tÕ çc kiÓm to¸n viªn ¸p dông quy tr×nh nµy nh thÕ nµo? §Ó
hiÓu râ vÊn ®Ò nµy sau ®©y lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh
hµng tån kho cña kh¸ch hµng A do c«ng ty C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn
Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi thùc hiÖn.
2. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho

C«ng ty nhËn thøc râ viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n sÏ hç trî ®¾c lùc
cho viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶, gi¶m thiÓu ®îc chi phÝ n©ng
cao chÊt lîng cña cuéc kiÓm to¸n. ViÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®îc thùc
hiÖn qua çc bíc sau.
2. 1. ChuÈn bÞ kiÓm to¸n
Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån
kho, C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ
Néi tiÕn hµnh çc c«ng viÖc: Ban Gi¸m ®èc bæ nhiÖm chñ nhiÖm kiÓm
to¸n vµ lùa chän çc nh©n viªn tham gia nhãm kiÓm to¸n. T×m hiÓu lý do
kiÓm to¸n cña c«ng ty A, ®ång thêi xem xÐt kh¶ n¨ng kiÓm to¸n chu tr×nh
hµng tån kho.
C«ng ty A thùc hiÖn kiÓm to¸n B¸o ço tµi chÝnh mét phÇn nh»m
tu©n thñ quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh, ®ång thêi th«ng qua kiÓm to¸n
nh»m hoµn thiÖn h¬n qu¸ tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty.
Thùc hiÖn kiÓm to¸n hµng tån kho nh»m kh¼ng ®Þnh tÝnh trung thùc hîp
lý cña sè d çc kho¶n môc hµng tån kho trªn B¸o ço tµi chÝnh. MÆt kh¸c,
dùa trªn th qu¶n lý do C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn
AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi cung cÊp sÏ gióp c«ng ty qu¶n lý tèt h¬n vµ hiÖu
qu¶ h¬n vÒ hµng tån kho.
2. 1. 1. T×m hiÓu kh¸ch hµng

42B
T×m hiÓu kh¸ch hµng lµ mét c«ng viÖc rÊt quan träng nh»m ®em l¹i
cho kiÓm to¸n viªn sù hiÓu biÕt vÒ c¬ c©ó tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña
kh¸ch hµng, çc quy chÕ kiÓm so¸t cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, t×nh
h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh (chiÕn lîc kinh doanh trong t¬ng lai,
m«i trêng kinh doanh, kÕt qu¶ kinh doanh vµ t×nh h×nh tµi chÝnh…), c¬
cÊu tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n vµ tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n… Tõ nh÷ng hiÓu
biÕt nµy cho phÐp kiÓm to¸n viªn cã ®Þnh híng vµ thiÕt kÕ ph¬ng ph¸p
kiÓm to¸n phï hîp. ViÖc t×m hiÓu kh¸ch hµng ®îc thùc hiÖn qua çc bíc
c«ng viÖc cô thÓ sau.
1) Thu nhËp th«ng tin c¬ së vÒ c«ng ty A
NÕu lµ kh¸ch hµng míi th× C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh
Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi ph¶i thu nhËp nh÷ng th«ng tin nµy th«ng
qua quan s¸t vµ pháng vÊn. §èi víi c«ng ty A lµ kh¸ch hµng thêng xuyªn,
nh÷ng th«ng tin nµy ®· ®îc lu trong hå s¬. Do ®ã, trong giai ®o¹n nµy
kiÓm to¸n viªn kh«ng ph¶i chuÈn bÞ cho kiÓm to¸n hµng tån kho.
Theo nh hå s¬ n¨m 2001 c«ng ty A lµ c«ng ty cã 100% vèn ®Çu t níc

ngoµi, ®îc cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng sè 1265/GP ngµy 12- 06- 1995 vµ
giÊy phÐp ®iÒu chØnh sè 1265/GP§C ngµy 26- 11- 1999 do ñy ban nhµ n-
íc vÒ Hîp t¸c vµ §Çu t (nay lµ Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t) cÊp, víi sè vèn ph¸p
®Þnh lµ: 630. 000 USD
Tæng vèn ®Çu t : 1. 500. 000USD
Ng©n hµng giao dÞch: Vietcombank
C«ng ty ®îc phÐp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn
thùc phÈm xuÊt khÈu, thêi gian ho¹t ®éng lµ 35 n¨m kÓ tõ ngµy b¾t ®Çu
ho¹t ®éng (th¸ng 6 - 2000). C«ng ty ®Æt trô së ®Þa chØ : HuyÖn Nam
Thanh – TØnh H¶i D¬ng, c«ng ty cã 55 nh©n viªn. Ban Gi¸m ®èc bao gåm:
¤ng Ng« V¨n Quang: Gi¸m ®èc

42B
Bµ Hµ KiÒu Hoa : Phã Gi¸m ®èc
T¹i phßng kÕ to¸n :
¤ng §Æng h¶i Long : KÕ to¸n trëng
Héi ®ång qu¶n trÞ
Gi¸m ®èc
P. KÕ to¸n P. kü thuËt vµ vËt t P. kinh doanh P. hµnh chÝnh
Bé phËn Khu Khu c¾t Khu Khu trén Khu

x¸t hÊp sÊy gia vÞ ®ãng gãi
Nh»m ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt, c«ng ty A tæ chøc dù tr÷ vËt l¹i 2 kho
phôc vô cho s¶n xuÊt, ®ång thêi ®©y còng lµ n¬i b¶o qu¶n çc thµnh
phÈm. Víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt b¸nh kÑo nªn vËt t lu kho lµ l¬ng thùc nh
g¹o tÎ, g¹o nÕp, ®Ëu…, thùc phÈm vµ çc lo¹i gia vÞ. Nh÷ng lo¹i vËt t nµy
®ßi hái ph¶i cã ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n nhÊt ®Þnh. Trong c«ng t¸c b¶o qu¶n
c«ng ty A cã trang bÞ çc lo¹i m¸y hót Èm, m¸y th«ng giã, m¸y l¹nh, ph¬ng
tiÖn cøu háa. . Do ®ã kho th«ng tho¸ng, kh«ng hë dét vµ ®îc x©y dùng
v÷ng ch¾c cã khãa vµ ®îc thñ kho tr«ng nom b¶o qu¶n. §Ó cã ®îc nh÷ng
th«ng tin nµy kiÓm to¸ viªn ph¶i sö dông ph¬ng ph¸p qu¸n s¸t kho b·i. Qua
®©y cho kiÓm to¸n viªn thÊy c«ng t¸c lu kho vËt t thµnh phÈm cña c«ng ty
A lµ ®¸p øng ®îc yªu cÇu b¶o qu¶n.
2) T×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña c«ng tyA
* M«i trêng kiÓm so¸t

42B
Nh÷ng th«ng tin vÒ m«i trêng kiÓm so¸t ®îc chñ nhiÖm kiÓm to¸n
thu nhËp qua buæi gÆp gì gi÷a trëng ®oµn kiÓm to¸n víi Ban gi¸m ®èc,
qua ®ã Ban gi¸m ®èc cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ c¬ cÊu tæ chøc, qu¶n lý
®iÒu hµnh, víi kinh nghiÖm cña m×nh Chñ nhiÖm kiÓm to¸n hiÓu ®îc
phong çch l·nh ®¹o vµ ho¹t ®éng qu¶n lý vµ Ban qu¶n lý cÊp cao. MÆt
kh¸c, kiÓm to¸n viªn tiÕp xóc víi çc phßng ban ®Ó thu nhËp nh÷ng th«ng
tin vÒ ho¹t ®éng ®iÒu hµnh cña Ban qu¶n lý cÊp díi.
Trong cuéc kiÓm to¸n B¸o ço tµi chÝnh c«ng ty n¨m 2002 kiÓm to¸n
viªn cã ®îc th«ng tin nµy th«ng qua cËp nhËt tõ hå s¬ n¨m 2001. Tõ hå s¬
n¨m 2001 cho biÕt, bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty A lµ t¬ng ®èi gän nhÑ.
Gi¸m ®èc lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm hoµn toµn vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh. Lµ mét ngêi cã tr×nh ®é chuyªn m«n trong s¶n xuÊt b¸nh kÑo vµ
nhËp khÈu, ®ång thêi cã kh¶ n¨ng qu¶n lý tµi chÝnh tèt. KÕ to¸n trëng lµ
ngêi cã tr×nh ®é vÒ kÕ to¸n, liªm khiÕt vµ t vÊn cho Gi¸m ®èc vÒ t×nh
h×nh tµi chÝnh cña ®¬n vÞ, ®ång thêi còng ®a ra çc gi¶i ph¸p ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh. Lµ ngêi ®îc Gi¸m ®èc tin tëng vµ phã th¸c c«ng viÖc
qu¶n lý ®iÒu hµnh khi Gi¸m ®èc ®i v¾ng.
§Ó ®¹t ®îc sù hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé mét çch ®Çy
®ñ kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh t×m hiÓu vÒ çc thñ tôc kiÓm so¸t vµ ho¹t
®éng cña bé phËn kÕ to¸n.
* HÖ thèng kÕ to¸n
Lµ mét c«ng ty míi ®i vµo ho¹t ®éng, m« h×nh s¶n xuÊt cña c«ng ty
cha ®i vµo æn ®Þnh, do ®ã ¶nh hëng kh«ng nhá tíi c«ng t¸c kÕ to¸n. Phßng
kÕ to¸n hiÖn t¹i cã 1 KÕ to¸n trëng, 2 KÕ to¸n viªn vµ 1 thñ quü. Theo Hå
s¬ kiÓm to¸n n¨m 2001 kiÓm to¸n viªn ghi chó:
Nh÷ng tån t¹i KiÕn nghÞ:

- C¬ cÊu nh©n sù kÕ to¸n cha ®i Ban gi¸m ®èc nªn tæ chøc
42B
vµo æn ®Þnh mét bé m¸y kÕ to¸n ®Çy ®ñ vµ

phï hîp víi m« h×nh ho¹t ®éng
- TÝnh ®éc lËp trong kÕ to¸n cha
cña ®¬n vÞ trong hiÖn t¹i còng
cao,cã sù kiªm nhiÖm trong kÕ to¸n chi
nh ®¸p øng ®îc yªu cÇu qu¶n
tiÕt vµ kÕ to¸n tæng hîp
lý cña c«ng ty trong t¬ng lai.
- KÕ to¸n chi tiÕt cha ®¹t ®îc
®Õn ®é chuyªn s©u cÇn thiÕt vµ ®é
nhuÇn nhuyÔn trong h¹ch to¸n cha cao.
Th«ng qua pháng vÊn kÕ to¸n trëng vÒ çc nh©n viªn, vÒ khèi lîng
c«ng viÖc mµ mçi nh©n viªn phô tr¸ch ®ång thêi kiÓm to¸n viªn quan s¸t
ho¹t ®éng thêng ngµy cña kÕ to¸n viªn cho thÊy n¨m 2002 c«ng ty A ®· cã
thay ®æi trong c«ng t¸c tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n:
- C«ng viÖc kÕ to¸n ®îc ph©n c«ng cô thÓ cho 2 kÕ to¸n viªn, mét
kÕ to¸n tæng hîp vµ mét kÕ to¸n chi tiÕt. KÕ to¸n chi tiÕt ph¶i thùc hiÖn
çc c«ng viÖc nh: lËp hãa ®¬n; phiÕu nhËp, xuÊt kho nguyªn vËt t; phiÕu
thu, phiÕu chi tiÒn… ®ång thêi ph¶i ghi çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh lªn
çc sæ chi tiÕt. HiÖn t¹i c«ng ty míi thùc hiÖn chi tiÕt cho çc nguyªn vËt
liÖu chÝnh, chi tiÕt tiÒn mÆt, tiÒn ng©n hµng, chi tiÕt çc kho¶n ph¶i
thu, chi tiÕt ph¶i tr¶. Çc nghiÖp vô ph¸t sinh vÒ chi phÝ s¶n xuÊt, chi tiÕt
b¸n hµng… cha ®îc thùc hiÖn. KÕ to¸n tæng hîp hµng ngµy ghi chÐp çc
nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vµo çc sæ tæng hîp nh: NhËt ký chung, sæ
çc tµi kho¶n vµ cuèi kú tæng hîp ®Ó lËp b¸o ço tµi chÝnh. §èi víi thñ quü
ph¶i ghi chÐp çc nghiÖp vô ph¸t sinh lªn sæ Quü hµng ngµy.
- KÕ to¸n trëng chÞu tr¸ch nhiÖm kiÓm tra ®èi chiÕu çc ho¹t ®éng
cña nh©n viªn vµ cuèi kú cïng víi kÕ to¸n tæng hîp lËp b¸o ço tµi chÝnh.

42B
Çc kÕ to¸n viªn vÉn ph¶i ®¶m tr¸ch nhiÒu phÇn hµnh, song trong
mét c«ng ty víi quy m« võa vµ sè nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh kh«ng qu¸ lín
th× vÊn ®Ò nµy còng chØ lµ thùc tÕ cña çc c«ng ty võa vµ nhá hiÖn nay.
Qua t×m hiÓu çc kiÓm to¸n viªn biÕt ®îc c«ng ty ®ang h¹ch to¸n
theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh QuyÕt ®Þnh sè 1141/Q§/C§KT ngµy
1/1/1995 cña Bé Tµi chÝnh. H×nh thøc kÕ to¸n ¸p dông lµ h×nh thøc NhËt
ký chung, niªn ®é kÕ to¸n b¾t ®Çu ngµy 1/1/N vµ kÕt thóc ngµy 31/12/N.
§ång tiÒn sö dông ®Ó h¹ch to¸n lµ VN§, trong kú çc nghiÖp vô kinh tÕ
ph¸t sinh b»ng ngo¹i tÖ ®îc quy ®æi theo tû gi¸ h¹ch to¸n, chªnh lÖch tû gi¸
®îc kÕt chuyÓn vµo kÕt qu¶ kinh doanh trong kú. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n
tæng hîp hµng tån kho lµ ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn, ph¬ng ph¸p h¹ch
to¸n chi tiÕt hµng tån kho lµ ph¬ng ph¸p thÎ song song. §Þnh kú 6 th¸ng
c«ng ty tiÕn hµnh kiÓm kª vËt t, thµnh phÈm vµ sö dông ph¬ng ph¸p nhËp
tríc xuÊt tríc ®Ó tÝnh gi¸ trÞ xuÊt kho cho vËt t. §èi víi gi¸ xuÊt thµnh
phÈm c«ng ty sö dông gi¸ h¹ch to¸n. §Ó tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang c«ng
ty sö dông ph¬ng ph¸p quy ®æi t¬ng ®¬ng.
Çc chøng tõ, sæ s¸ch vÒ hµng tån kho ®îc sö dông gåm cã: PhiÕu
nhËp, phiÕu xuÊt kho vËt t (thµnh phÈm), thÎ kho, sæ NhËt ký chung, sæ
çi çc TK 151, TK 152, TK 154, TK 155, çc sæ chi tiÕt vËt liÖu vµ B¶ng
kª tæng hîp chi tiÕt vËt liÖu.
Khi nhËp (xuÊt) kho ph¶i cã ®Çy ®ñ chøng tõ hîp lÖ míi ®îc nhËp
(xuÊt) kho, thñ kho dùa trªn phiÕu nhËp, phiÕu xuÊt kho ®Ó ghi vµo ThÎ
kho theo chØ tiªu sè lîng. §èi víi kÕ to¸n chi tiÕt ®Þnh kú 5 ngµy xuèng kho
lÊy phiÕu nhËp (xuÊt) kho ®Ó ghi vµo sæ chi tiÕt vËt liÖu. §ång thêi kÕ
to¸n tæng hîp còng ghi çc nghiÖp vô vµo NhËt kú chung vµ sæ Çi. §Þnh
kú kÕ to¸n chi tiÕt ph¶i ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp vµ thñ kho vÒ sè d
çc nguyªn vËt liÖu. Tuy nhiªn, c«ng viÖc ®èi chiÕu nµy Ýt khi ®îc thùc
hiÖn, trõ khi sè d hµng tån kho trªn sæ s¸ch chªnh lÖch so víi sè d hµng khi
kiÓm kª.

42B
Sù hiÓu biÕt cña kiÓm to¸n viªn vÒ hµng tån kho cña c«ng ty A
- Hµng tån trong kho chñ yÕu lµ nguyªn vËt liÖu chÝnh (G¹o, ®Ëu,
bét mú, trøng, gia vÞ) nguyªn vËt liÖu nh (Phô gia, phÈm mµu…), thµnh
phÈm (B¸nh g¹o, b¸nh bét mú) vµ s¶n phÈm dë dang (lµ çc b¸n thµnh phÈm
®· qua mét sè kh©u chÕ biÕn).
- Nhµ cung cÊp chÝnh cña c«ng ty A lµ bµ con n«ng d©n, c«ng ty
H¶i Ch©u… ph¬ng ph¸p cung øng chñ yÕu dùa theo hîp ®ång ®Æt hµng.
Khi cã ®¬n ®Æt hµng tõ c«ng ty MÑ th× c«ng ty dùa vµo sè d nguyªn vËt
liÖu trong kho ®Ó ®Æt hµng mua hµng.
- S¶n phÈm s¶n xuÊt chñ yÕu ®îc xuÊt khÈu theo ®¬n ®Æt hµng tõ
c«ng ty mÑ hoÆc tõ çc níc ch©u ¢u vµ NhËt B¶n do c«ng ty MÑ ®iÒu
phiÕu.
* Çc thñ tôc kiÓm so¸t ®èi víi hµng tån kho
Nh»m qu¶n lý tèt çc ho¹t ®éng cña c«ng ty, Ban gi¸m ®èc c«ng ty A
x©y dùng hÖ thèng quy chÕ kiÓm so¸t, trong ®ã cã çc quy chÕ cô thÓ quy
®Þnh cho hµng tån kho. Çc quy chÕ nµy ®îc x©y dùng dùa trªn 3 nguyªn
t¾c. BÊt kiªm nhiÖm; ph©n c«ng, ph©n nhiÖm râ rµng vµ nguyªn t¾c ñy
quyÒn vµ phª chuÈn.
Cô thÓ ®èi víi hµng tån kho, ®îc qu¶n lý trùc tiÕp bëi Gi¸m ®èc,
phßng kü thuËt vµ vËt t, phßng kÕ to¸n vµ ngêi b¶o vÖ tµi s¶n. §èi víi mäi
hîp ®ång mua vËt t hoÆc hîp ®ång b¸n thµnh phÈm ®Òu ph¶i ®îc sù phª
chuÈn cña Gi¸m ®èc. HoÆc ph¶i ®îc sù ®ång ý hoÆc cho phÐp nÕu Gi¸m
®èc ®i v¾ng. Çc nghiÖp vô nhËp kho ®Òu ph¶i ®îc kiÓm tra hµng tríc
khi nhËp. §èi víi nghiÖp vô xuÊt kho ph¶i cã ®Çy ®ñ çc giÊy tê vµ ®Çy
®ñ çc ch÷ ký th× thñ kho míi cho phÐp xuÊt.
§èi víi c«ng t¸c ghi chÐp theo dâi trªn giÊy tê sæ s¸ch th× ph¶i ®îc ®èi
chiÕu gi÷a çc sè d do nh÷ng ngêi ghi chÐp kh¸c nhau (nh ë trªn phÇn kÕ

42B
to¸n). §Þnh kú KÕ to¸n trëng ph¶i thùc hiÖn ®èi chiÕu çc sæ s¸ch víi nhau
vµ kiÓm tra çc chøng ®îc ghi sæ cã hîp lÖ kh«ng. Riªng ®èi víi chi phÝ
s¶n xuÊt KÕ to¸n trëng ph¶i thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt çc nghiÖp vô vµ
tÝnh to¸n laÞ çc phÐp tÝnh. Trªn ®©y kiÓm to¸n viªn sö dông ph¬ng ph¸p
pháng vÊn vµ quan s¸t ®Ó hiÓu ®îc çc thñ tôc kiÓm so¸t ®îc x©y dùng.
Tuy nhiªn, ®Ó ®¹t ®îc møc ®é tin cËy vµo hÖ thèng hay kh«ng cßn tïy
thuéc vµo thñ tôc kiÓm so¸t nµy cã hiÖu lùc hay kh«ng. §Ó ®¸nh gi¸ møc
träng yÕu vµ møc rñi ro cña çc kho¶n môc trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n th×
kiÓm to¸n viªn sö dông çc thö nghiÖm kiÓm so¸t víi môc ®Ých kiÓm tra
tÝnh hiÖu lùc cña çc quy chÕ kiÓm so¸t néi bé cña c«ng ty An. Trong chu
tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho, kiÓm to¸n viªn ¸p dông çc thö nghiÖm sau:
- KiÓm tra çc PhiÕu nhËp (xuÊt) kho vËt t (thµnh phÈm). Thùc hiÖn
c«ng viÖc nµy cho thÊy chøng tõ nhËp khÈu cã ®Çy ®ñ çc ch÷ ký cÇn
thiÕt, trªn mét sè phiÕu cã dÊu tÝch thÓ hiÖn sù kiÓm tra cña KÕ to¸n tr-
ëng. Tuy nhiªn, trªn çc chøng tõ xuÊt kho thiÕu cét ®¬n gi¸ vµ thµnh tiÒn
vµ çc dÊu tÝch xuÊt hiÖn mét çch kh«ng thêng xuyªn.
- KiÓm tra çc sæ s¸ch nh: NhËt ký chung, Sæ çi, Sæ chi tiÕt vËt
liÖu thÊy xuÊt hiÖn mét çch ®Òu ®Æn çc dÊu vÕt kiÓm tra cña KÕ to¸n
trëng.
- Pháng vÊn thñ kho vÒ vÊn ®Ò nhËp kho hµng mua, kiÓm to¸n viªn
®îc biÕt hµng ®îc kiÓm nghiÖm tríc khi nhËp kho. Tuy nhiªn, kh«ng thÊy
çc biªn b¶n kiÓm nghiÖm ®îc lu.
- Theo quy ®Þnh cña c«ng ty th× ®Þnh kú kÕ to¸n vµ thñ kho ph¶i
®èi chiÕu vÒ çc nghiÖp vô hµng tån kho ph¸t sinh tuy nhiªn quy ®Þnh nµy
kh«ng ®îc thùc hiÖn nÕu kh«ng cã sù chªnh lÖch gi÷a sæ vµ sè liÖu kiÓm
kª.
- Qua nghiªn cøu hÖ thèng kÕ to¸n cho ta thÊy, viÖc çch ly tr¸ch
nhiÖm gi÷a ngêi b¶o qu¶n tµi s¶n (thñ kho), ngêi ghi chÐp ph¶n ¸nh tµi s¶n

42B
trªn sæ s¸ch (hai nh©n viªn kÕ to¸n) vµ ngêi phª chuÈn (KÕ to¸n trëng, trëng
phßng kü thuËt vµ vËt t, Gi¸m ®èc) ®îc çch ly mét çch hîp lý.
3) Sö dông çc thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé trong kiÓm to¸n chu tr×nh
Hµng tån kho c«ng ty A.
T¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi
nh¸nh Hµ Néi , çc kiÓm to¸n viªn ph¶i thùc hiÖn çc thñ tôc ph©n tÝch s¬
bé (ph©n tÝch tæng qu¸t) trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Qua
c«ng viÖc nµy cho phÐp kiÓm to¸n viªn n¾m b¾t ®îc nh÷ng biÕn ®éng
quan träng x¶y ra trong n¨m tµi chÝnh ®îc thÓ hiÖn trªn b¸o ço tµi chÝnh.
Tõ ®ã cã thÓ ph¸t hiÖn ®îc nh÷ng vÊn ®Ò nghi vÊn trong B¸o ço tµi
chÝnh. §èi tîng ®Ó thùc hiÖn çc thñ tôc ph©n tÝch lµ sè d kho¶ng môc
trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¸o ço kÕt qu¶ kinh doanh. Trong kiÓm to¸n çc
chu tr×nh hµng tån kho, kiÓm to¸n viªn thêng ¸p dông çc thñ tôc ph©n
tÝch:
- So s¸nh sè d çc kho¶n môc hµng tån kho n¨m nay so víi n¨m tríc
- TÝnh vµ so s¸nh tû träng hµng tån kho/tæng tµi s¶n; Hµng tån
kho/doanh thu hoÆc hµng tån kho/gi¸ vèn hµng b¸n so víi nh÷ng n¨m tríc.
- Ph©n tÝch kho¶n môc spdd: x¸c ®Þnh tû träng spdd/tæng hµng tån
kho vµ ®¸nh gi¸ tÝnh phï hîp cña kho¶n môc nµy.
Khi kiÓm to¸n t¹i c«ng ty A, kiÓm to¸n viªn ®· ¸p dông çc thñ tôc
ph©n tÝch trong quy tr×nh kiÓm to¸n chung vµo thùc tÕ:
ChØ tiªu N¨m 2001 N¨m 2002 Chªnh lÖch Chªnh

(31/12/2000) (31/12/2001) lÖch (%)
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n
I- TSL§ vµ §TNH 1.035.840.032 1.100.922.03 65.082.002 6,28

42B
4
…..
3)Hµng tån kho 441.017.329 320.251.810 - 120.765.519 - 27,38
- Nguyªn vËt liÖu 307.424.111 222.277.429 - 85.146.682 - 27,7
- Chi phÝ s¶n phÈm dë 102.225.383 35.744.625 - 66.480.758 - 65,03
dang
- Thµnh phÈm 31.367.835 62.229.756 30.861921 98,39
…………
II. Tµi s¶n cè ®Þnh 2.976.797.857 3.332.405.09
8
Tæng tµi s¶n. 4.012.637.890 4.433.327.13 420.689.242 10,48
2
B¸o ço kÕt qu¶ kinh doanh
1)Doanh thu thuÇn 975.683.312 1.521.998.53 546.315.222 56
4
2)Gi¸ vèn hµng b¸n 1.097.327.108 1.622.799.45 525.472.348 47,89
6
………….
ChØ tiªu N¨m 2001 N¨m 2002 Chªnh lÖch (%)
1. ( HTK/ TS). 100 10,99% 7,22% - 3,77
2. ( HTK/ DT). 100 45,2% 21,04% - 14,16
3. ( HTK/ GVHB). 40,19% 19,73% - 20,46

100
4. (Sdd/HTK) 23,18% 11,16% - 12,02
B¸o ço kÕt qu¶ kinh doanh
ChØ tiªu 2000 2001
Doanh thu 975. 683. 312 1. 521. 998. 534
Gi¸ vèn hµng b¸n 1. 097. 327. 108 1. 622. 799. 456
Lîi nhuËn gép (121. 643. 796) (100800921)
Chi phÝ b¸n hµng 147. 362. 154 160. 864. 969
Chi phÝ qu¶n lý doanh 409. 367. 912 325. 178. 337

42B
nghiÖp
2. 1. 2. §¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro
C«ng viÖc ®¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro trong lËp kÕ ho¹ch kiÓm
to¸n, ®îc kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn khi çc kh©u c«ng viÖc: T×m hiÓu vÒ
th«ng tin c¬ së; t×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ph©n tÝch s¬ bé
B¸o ço tµi chÝnh ®îc thùc hiÖn. Nh÷ng ph¸t hiÖn qua çc kh©u c«ng viÖc
®îc tæng hîp trªn giÊy lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn sè A140. Tõ nh÷ng ph¸t
hiÖn ®ã kiÓm to¸n viªn xem xÐt møc ®é ¶nh hëng tíi viÖc lËp B¸o ço tµi
chÝnh trªn çc gãc ®é:
- HÖ thèng kÕ to¸n ®ang ¸p dông.
- §éi ngò nh©n viªn kÕ to¸n.
- Nh÷ng thay ®æi vÒ viÖc ¸p dông khoa häc kü thuËt hay kü thuËt
míi ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm.
- Thay ®æi nhµ cung cÊp.
- Më réng h×nh thøc b¸n hµng (nh çc chi nh¸nh b¸n hµng ®îc më
thªm, c«ng ty ¸p dông ph¬ng thøc b¸n míi…)
Sau khi xem xÐt çc vÊn ®Ò nµy kiÓm to¸n viªn dùa trªn kinh
nghiÖm cña m×nh ®Ó ®¸nh gi¸ kho¶n môc träng yÕu trªn B¸o ço tµi
chÝnh vµ møc ®é rñi ro cho tõng kho¶n môc. C«ng viÖc nµy thêng ®îc chñ
nhiÖm kiÓm to¸n thùc hiÖn. Trong cuéc kiÓm to¸n hµng tån kho t¹i c«ng ty
A, kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ çc kho¶n môc: Nguyªn vËt liÖu, s¶n phÈm dë
dang, thµnh phÈm ®Òu lµ träng yÕu vµ kh¶ n¨ng çc lo¹i rñi ro cã thÓ x¶y
ra ®îc thÓ hiÖn trªn b¶ng:
Rñi ro ®îc ®¸nh gi¸ ë møc ®é trung b×nh cao: <Trªn c¬ së môc
®Ých kiÓm to¸n b¸o ço tµi chÝnh n¨m 2002 lµ: nh»m ®¸p øng yªu cÇu

42B
cña quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh (çc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi
thi ph¶i ®îc kiÓm to¸n B¸o ço tµi chÝnh hµng n¨m)>
Víi møc rñi ro mµ kiÓm to¸n viªn ®· x¸c ®Þnh ë b¶ng trªn ®èi víi
hµng tån kho, kiÓm to¸n viªn quyÕt ®Þnh ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n. §èi víi
kiÓm to¸n hµng tån kho c«ng ty A th× ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n chi tiÕt ®îc ¸p
dông lµ:
- KiÓm tra hÖ thèng
- KiÓm tra chi tiÕt víi sè nghiÖp vô ®îc chän mÊu sè lín.
- §èi chiÕu Biªn b¶n kiÓm kª HTK t¹i ngµy lÇp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n
cña kh¸ch hµng víi sè d trªn çc sæ Çi.
- TÝnh gi¸ xuÊt, kiÓm tra gi¸ nhËp kho vµ kiÓm tra nghiÖp vô tõ
®Çu ®Õn cuèi (walk though test).
Nh÷ng néi dung vÒ ®¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro ®îc thÓ hiÖn trªn
KÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng hîp (A180). Néi dung KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®îc
lËp dùa trªn nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc tõ viÖc thùc hiÖn çc c«ng viÖc:
- A110: T×m hiÓu vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng
- A140: §¸nh gi¸ rñi ro kiÓm to¸n vµ m«i trêng kiÓm so¸t.
- A160: Ph©n tÝch so¸t xÐt B¸o ço tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
- A120: Hîp ®ång kiÓm to¸n ®îc tháa thuËn víi kh¸ch hµng (Çc néi
dung: Thêi gian thùc hiÖn kiÓm to¸n, nhãm kiÓm to¸n viªn, chi phÝ kiÓm
to¸n).
Nh÷ng néi dung vÒ KÕ ho¹ch kiÓm to¸n c«ng ty ®îc thÓ hiÖn trªn
BiÓu sau:

42B
KÕ ho¹ch vµ néi dung kiÓm to¸n b¸o ço tµi chÝnh trong n¨m tµi
chÝnh kÕt thóc ngµy 31/12/2001 cña c«ng ty A
I) Nh÷ng th«ng tin chung vÒ kh¸ch hµng vµ ®¸nh gi¸ rñi ro
1) Nh÷ng th«ng tin chung cña kh¸ch hµng
Kh¸ch hµng: thêng xuyªn
Tªn c«ng ty: C«ng ty A
Lo¹i h×nh doanh nghiÖp: C«ng ty TNHH.
Trô së chÝnh:
2) §¸nh gi¸ rñi ro ban ®Çu
Rñi ro ®îc ®¸nh gi¸ ë møc ®é trung b×nh cao:
3). Ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n mét sè tµi kho¶n chñ yÕu. (thªm tµi liÖu
sau)
Tµi kho¶n Rñi ro cã thÓ Ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n chñ yÕu Tham
x¶y ra chiÕu
Hµng tån kho C. E. A. V. O. P §èi chiÕu biªn b¶n kiÓm kª

HTK t¹i ngµy lËp b¶ng c©n ®èi
kÕ to¸n cña kh¸ch hµng. KiÓm
tra hÖ thèng,walk though
test,tÝnh gi¸ xuÊt,kiÓm tra gi¸
nhËp kho,chän mÉu sè lín…. .
……. . …………. . …………
Ghi chó:

42B
c: TÝnh ®Çy ®ñ; E: TÝnh hiÖn h÷u: V: TÝnh ®¸nh gi¸; A;

TÝnh chÝnh x¸c; O: TÝnh së h÷u vµ P: TÝnh tr×nh bµy:
II) KÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ néi dung kiÓm to¸n
Ngµy thùc hiÖn Néi dung
Tõ 22/01 - 25/01/20002 KiÓm tra çc phÇn hµnh chñ

yÕu:
KiÓm tra tµi kho¶n vèn b»ng tiÒn
KiÓm tra tµi kho¶n hµng tån kho.
III)Nhãm kiÓm to¸n vµ ph©n c«ng c«ng viÖc.
1) Nhãm kiÓm to¸n
(NguyÔn Ngäc TØnh) – KiÓm to¸n viªn Quèc gia Phã gi¸m ®èc –
Phô tr¸ch chung c«ng viÖc kiÓm to¸n
(Lª Thµnh C«ng) – KiÓm to¸n viªn quèc gia trùc tiÕp tham gia cuéc
kiÓm to¸n
2) Ph©n c«ng c«ng viÖc
2. 1) KiÓm so¸t chung Ngêi thùc hiÖn
2. 2) Phô tr¸ch thùc hiÖn kiÓm to¸n
2. 3) KiÓm to¸n çc phÇn hµnh chi tiÕt
Trªn ®©y lµ toµn bé qu¸ tr×nh tiÕn hµnh giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch
kiÓm to¸n vµ nh÷ng néi dung ®îc thùc hiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån
kho trong kiÓm to¸n B¸o ço tµi chÝnh t¹i c«ng ty A. Nh÷ng c«ng viÖc nµy
®îc gäi lµ kiÓm tra hÖ thèng ®Ó cã ®îc sù hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé vµ cho phÐp ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, møc rñi ro

42B
nµy chØ lµ møc dù kiÕn vµ cha cho phÐp kiÓm to¸n viªn kÕt luËn vÒ
tÝnh trung thùc hîp lý cña B¸o ço tµi chÝnh nãi chung vµ çc kho¶n môc
trªn B¸o ço tµi chÝnh nãi riªng. §Ó cã ®îc çc b»ng chøng x¸c ®¸ng cho kÕt
luËn cña m×nh th× kiÓm to¸n viªn ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt.
2. 2) Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n hµng tån kho t¹i c«ng ty A
Sau khi kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®îc hoµn thµnh, trëng ®oµn kiÓm to¸n sÏ
triÖu tËp nhãm kiÓm to¸n ®Ó c«ng bè KÕ ho¹ch triÓn khai, ph©n c«ng
c«ng viÖc cho tõng thµnh viªn, thêi gian tiÕn hµnh vµ kÕt thóc c«ng viÖc.
Tïy thuéc vµo møc ®é rñi ro cña tõng kho¶n môc mµ tõ ®ã tiÕn hµnh kiÓm
tra chi tiÕt ë çc møc ®é kh¸c nhau. Do møc ®é ph¸t sinh lín vµ tÝnh phøc
tap vÒ nghiÖp vô ¶nh hëng nhiÒu ®Õn çc chØ tiªu quan träng trong B¸o
ço tµi chÝnh vµ çc tiªu thøc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp nh c¬ cÊu tµi s¶n, tèc ®é quay vßng cña hµng tån kho, t×nh h×nh sö
dông vèn… nªn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho lµ mét kh©u b¾t buéc
trong mäi cuéc kiÓm to¸n. B¸o ço tµi chÝnh cña mäi kh¸ch thÓ kiÓm to¸n.
§Ó hiÓu râ c«ng viÖc kiÓm to¸n t¹i c«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn tµi chÝnh
Sµi Gßn díi ®©y lµ minh häa thùc tÕ cuéc kiÓm tra chi tiÕt chu tr×nh hµng
tån kho t¹i c«ng ty A.
Nh»m phôc vô c«ng t¸c häc tËp bµi viÕt kh«ng ®îc tr×nh bµy theo
thø tù thêi gian cña c«ng viÖc kiÓm to¸n ®îc tiÕn hµnh. Mµ trong phÇn
nµy ®îc tr×nh bµy dùa trªn sù tháa m·n çc môc tiªu kiÓm to¸n khi kiÓm
to¸n viªn thcj hiÖn çc c«ng viÖc. Víi môc tiªu nh vËy, t¸c gi¶ kh«ng s¾p
xÕp çc phÇn theo thø tù thêi gian mµ xem çc c«ng viÖc kiÓm to¸n viªn
thùc hiÖn nh»m môc ®Ých g×, ®¹t ®îc sù hiÓu biÕt g× vµ kÕt luËn g× vÒ
c«ng t¸c kÕ to¸n hµng tån kho khi tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt trong thùc tÕ.
Do ®ã çc c«ng viÖc kiÓm to¸n co thÓ bÞ x¸o trén, song nã ®em l¹i cho ng-
êi ®äc thÊy ®îc sù l«gÝc cña çc c«ng viÖc.
2. 2. 1. KiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô

S¬ ®å sè 1

42B
Sæ çi TK 152 B¶ng tæng hîp chi Sæ chi tiÕt vËt liÖu
tiÕt vËt liÖu
NhËt ký chung víi chøng tõ gèc
B¶ng Sæ çi TK
621,627,641,642
C©n
§èi
Sæ çi TK 154 Sæ çi TK 622
KÕ
To¸n
Sæ çi TK 155 Sæ çi TK 632
Trong ®ã:
: §èi chiÕu, kiÓm tra tÝnh hîp lý vµ ®é chÝnh x¸c cña phÐp tÝnh
vµ chuyÓn sæ
Trong kiÓm to¸n chi tiÕt nghiÖp vô hµng tån kho, kiÓm to¸n viªn
tiÕn hµnh chän mÉu ®Ó kiÓm tra. Sè lîng nghiÖp vô ®îc kiÓm tra tïy
thuéc vµo møc ®é rñi ro cña çc tµi kho¶n ®îc ®¸nh gi¸ trong b¶n KÕ ho¹ch
kiÓm to¸n tæng qu¸t (A180). KiÓm to¸n hµng tån kho t¹i c«ng ty A, kiÓm
to¸n viªn tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô víi s« lîng lín theo KÕ
ho¹ch ®Ò ra. Çc nghiÖp vô ®îc chän sÏ tiÕn hµnh ®èi chiÕu víi çc sæ
s¸ch chøng tõ liªn quan, phág vÊn ngêi thùc hiÖn c«ng viÖc kÕ to¸n ®ã vµ
kÕ to¸n trëng. Quy tr×nh ®èi chiÕu, kiÓm tra ®îc m« t¶ qua s¬ ®å 1.
Nh÷ng néi dung cô thÓ thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô ®îc
thÓ hiÖn qua çc giÊy tê lµm viÖc qua çc bíc sau:
1) KiÓm tra sè d trªn çc tµi kho¶n hµng tån kho
Trong c«ng viÖc nµy kiÓm to¸n viªn lÊy sè liÖu sæ Çi lµm träng
t©m ®Ó ®èi chiÕu víi B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¶ng tæng hîp vËt liÖu, sæ

42B
chi tiÕt vËt liÖu, NhËt ký chung. Hay nãi mét çch kh¸c, môc tiªu cña c«ng
viÖc nµy lµ kiÓm tra sù khíp ®óng gi÷a çc sæ s¸ch: sæ tæng hîp, sæ chi
tiÕt.

42B
GiÊy tê lµm viÖc sè 1
C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh
Hµ Néi
Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty A Tham chiÕu: F50
Kho¶n môc kiÓm tra Ngêi thùc hiÖn
Quý Sæ çi TK 152 Sè liÖu ®iÒu tra Chªnh Ghi chó

lÖch
Nî Cã Nî Cã Nî Nî
I. 200. 924. 415 200. 924. 200. 924. 200. 058. - - 

415 415 615
II. 205. 512. 580 211. 855. 205. 512. 211. 855. - - 
013 580 013
III. 208. 302. 176 199. 423. 208. 302. 199. 423. - - 
502 176 502
IV. 307. 724. 811 396. 273. 307. 724. 396. 273. - - 
534 811 534
Tæng sè ph¸t sinh trong n¨m 922. 436. 1. 007. 

982 610. 664
 §· tÝnh céng dån,kiÓm tra vµ ®èi chiÕu khíp ®óng.

42B
Sè liÖu ®iÒu tra ®îc lÊy tõ b¶ng tæng hîp chi tiÕt vËt liÖu,sæ çi
TK 621,TK627 (6272),TK641 (6412) vµ TK642 (6422).
ViÖc tÝnh to¸n trªn çc sæ çi TK 152, TK 621, TK 627 (6272), TK
641 (6412), TK 642 (6422) vµ sæ tæng hîp chi tiÕt vËt liÖu ®îc tÝnh céng
dån chÝnh x¸c. Sè liÖu trªn TK 152 khíp ®óng víi çc sæ s¸ch liªn quan.
KiÓm to¸n viªn còng thùc hiÖn ®èi víi TK154, tæng sè ph¸t sinh Nî
vµ ph¸t sinh Cã cña TK154 ®îc ®èi chiÕu víi tæng qu¸t ph¸t sinh cña TK
621, 627, 622. §èi víi TK155, ®îc ®¸nh dÊu ®· kiÓm tra vµ ph¬ng ph¸p
kiÓm tra ®îc tiÕn hµnh nh trªn, song kiÓm to¸n viªn kh«ng ghi chÐp trªn
giÊy tê lµm viÖc. KÕt qu¶ thu ®îc tõ viÖc kiÓm tra sæ Çi TK154, TK155
cuèi kú khíp ®óng víi çc sæ s¸ch liªn quan.
Lu ý cña kiÓm to¸n viªn: kiÓm to¸n ë trªn cho thÊy tæng ph¸t sinh Nî
vµ tæng ph¸t sinh Cã trªn TK 152, TK621, TK627 trong quý IV ®· t¨ng ®ét
biÕn so víi çc quý tríc trong n¨m. vÊn ®Ò nµy ®îc KÕ to¸n trëng vµ Gi¸m
®èc gi¶i thÝch cô thÓ lµ do trong quý IV ®· cã nhiÒu hîp ®ång ®Æt hµng
v× ®©y lµ thêi gian cuèi n¨. Tuy vËy ®Ó cã ®îc çc b»ng chøng x¸c ®¸ng
kiÓm to¸n viªn cña c«ng ty quyÕt ®Þnh t¨ng sè nghiÖp vô ®îc kiÓm tra
ph¸t sinh quý IV.
2) Khi kiÓm tra tÝnh cã thùc cña nghiÖp vô ph¸t sinh trªn sæ s¸ch
kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh chän mÊu, sè nghiÖp ®îc chän dùa vµo sè hiÖu
chøng tõ hoÆc néi dung kinh tÕ ph¸t sinh hoÆc dùa vµo quy m« cña
nghiÖp vô ®îc ghi trªn sæ Çi. C«ng viÖc ®îc thùc hiÖn lµ ®èi chiÕu ngîc
tõ sæ Çi xuèng NhËt ký chung vµ xuèng Chøng tõ gèc. KiÓm to¸n chu
tr×nh hµng tån kho t¹i c«ng ty A kiÓm to¸n viªn chän mÉu theo sè hiÖu
chøng tõ trªn sæ Çi, víi nh÷ng ph¸t hiÖn ë trªn kiÓm to¸n viªn quyÕt ®Þnh
t¨ng sè nghiÖp vô ®îc kiÓm tra trong quý IV nhÊt lµ thêi ®iÓm cuèi n¨m.
KÕt qu¶ thùc hiÖn ®îc thÓ hiÖn trªn çc giÊy tê lµm viÖc sè 2.
§Ó kiÓm tra sè ph¸t sinh trªn TK154 ®Òu cã thËt, kiÓm to¸n viªn dùa
trªn viÖc kiÓm tra sè ph¸t sinh TK621, TK 622 vµ TK 627. KiÓm tra ph¸t
sinh Cã trªn tµi kho¶n 152 ®· ®ång thêi tháa m·n phÇn lín môc tiªu cho ph¸t
42B
sinh Nî trªn tµi kho¶n 621 vµ tµi kho¶n 627 (6272). Trªn tµi kho¶n 627 bao
gåm nhiÒu lo¹i chi phÝ kh¸c nhau nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ
nh©n c«ng ph©n xëng, chi phÝ kh©u hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ mua
ngoµi vµ chi phÝ kh¸c. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 622 vµ chi phÝ
nh©n c«ng ph©n xëng TK 627 (6271) ®îc kÕ thõa kÕt qu¶ tõ kiÓm to¸n
chu tr×nh TiÒn l¬ng vµ Nh©n viªn. §èi víi chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè
®Þnh kÕt qu¶ ®îc lÊy tõ kiÓm to¸n chu tr×nh Tµi s¶n cè ®Þnh cßn chi phÝ
mua ngoµi vµ chi phÝ kh¸c ®îc kiÓm to¸n thùc hiÖn t¬ng tù nh trªn. KÕt
qu¶ ®¹t ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sè 3
3) C«ng viÖc tiÕp theo ®îc kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn ®Ó kiÓm tra
tÝnh ®Çy ®ñ, tÝnh chÝnh x¸c, tÝnh ph©n lo¹i vµ tÝnh tr×nh bµy b»ng
çch chän mÉu nghiÖp vô dùa trªn sè liÖu chøng tõ (nhËp vµ xuÊt) hoÆc
dùa trªn quy m« nghiÖp vô ®Ó ®èi chiÕu víi çc chøng tõ, sæ s¸ch liªn quan
nh»m t×m ra çc sai ph¹m trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n nh chi phÝ s¶n xuÊt l¹i
®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ b¸n hµnh hay chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. §èi
víi nghiÖp vô nhËp mua vËt t ®èi chiÕu víi phiÕu ®Ò nghÞ mua vËt t ®îc
phª chuÈn, sæ chi tiÕt vËt liÖu, sæ NhËt ký chung, sè Çi TK 152 vµ ®èi
chiÕu víi çc tµi kho¶n thanh to¸n (sæ chi tiÕt TK111, TK112…) .

42B
GiÊy lµm viÖc sè 3

C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi
Kho¶n môc kiÓm tra: Chi phÝ s¶n xuÊt chung Ngêi thùc hiÖn
Tµi kho¶n ®èi
Chøng tõ Ghi
Néi dung kinh tÕ øng Sè tiÒn
SH NT Nî Cã chó
05 5/1 Chi phÝ ®iÖn mua ngoµi 6277 112 10. 566. 
320
06 7/1 Chi phÝ tiÒn níc cho SX 6277 112 207. 500 
41 20/12 Chi phÝ söa ch÷a m¸y x¸t thãc 6278 111 1. 450. 000 x
42 28/12 Chi phÝ thuª m¸y x¸t thãc 6277 112 3. 200. 000 
67 30/12 Chi phÝ tiÒn ®iÖn mua ngoµi 6277 331 18. 345. 
200
 §· ®èi chiÕu trªn sæ çi TK 627 víi chøng tõ gèc vµ TK thanh to¸n nh: TK 112,
111, 331
x: kh«ng cã chøng tõ gèc.
KÕt luËn: ngoµi nghiÖp vô söa ch÷a m¸y x¸t lµ kh«ng cã chøng tõ gèc, cßn l¹i ®Òu
hîp lý.
NghiÖp vô xuÊt vËt t ®îc kiÓm tra, ®èi chiÕu chøng tõ víi phiÕu yªu
cÇu lÜnh vËt t cña çc bé phËn, sæ chi tiÕt vËt liÖu, sæ NhËt ký chung, sæ
Çi TK152 vµ çc sæ chi tiÕt tµi kho¶n chÞu phÝ (sæ çi TK 621, TK 627,
TK 641, TK 642). §èi víi nghiÖp vô xuÊt b¸n thµnh phÈm b¸n ®îc kiÓm tra,
®èi chiÕu víi vËn ®¬n, hîp ®ång ®Æt hµng vµ çc sæ s¸ch liªn quan (NhËt
ký chung, sæ çi TK 155).
Trong c«ng viÖc nµy kiÓm to¸n viªn rÊt chó träng chän nh÷ng nghiÖp
s¸t ngµy kÕt thóc niªn ®é vµ mét sè nghiÖp vô x¶y ra ë ®Çu niªn ®é sau
®Ó kiÓm tra víi viÖc ghi chÐp trªn sæ nh»m t×m hiÓu tÝnh ®óng kú cña

42B
çc nghiÖp vô ®ã. KÕt qu¶ cña viÖc kiÓm tra, ®èi chiÕu trong kiÓm tra
chi tiÕt nghiÖp vô t¹i c«ng ty A ®îc thÓ hiÖn díi ®©y.
a)§Ó kiÓm tra c«ng t¸c h¹ch to¸n çc nghiÖp vô nhËp mua nguyªn vËt
liÖu
C«ng®·typh¸t
KiÓmsinhto¸n
cã ®îc
vµ Tghi
vÊnchÐp
Tµi ®Çy ®ñSµi
chÝnh vµo çcAFC
Gßn sæ liªn quan,
- Chi ®óng
nh¸nh Hµ®¾n
Néi
TªnvÒkh¸ch
sè liÖu kh«ng
hµng: vµ ®óng
C«ng ty A kú kh«ng. Tham chiÕu: F200
Kho¶n môc
TrªnkiÓm
giÊytra:
tê sèNghiÖp
4 vô xuÊt vËt liÖu Ngêi thùc hiÖn
Ghi
Chøng tõ Néi dung kinh tÕ TK ®èi øng Sè tiÒn
chó
SH NT SS TT Sæ s¸ch Thùc tÕ
X2080. 5//1/01 XuÊt g¹o cho trùc tiÕp SX 621 621 1. 223. 1. 223.
021 500 500
X2830. 2/1/01 XuÊt trøng cho trùc tiÕp SX 621 621 504. 000 504. 000
03
15/2/01 XuÊt thãc nÕp ®Ó x¸t 154 154 2. 578. 2. 578. x
430 430
X305. 05 11/12//0 XuÊt ga cho SX 6422 627 950. 000 1. 223. &
1 2 500
X200. 08 28/12/0 XuÊt x¨ng cho b¸n hµng 6422 641 132. 500 504. 000 &
1 2
X2021. 1/1/02 XuÊt g¹o tÎ ®Ó SX trùc tiÕp 621 621 315. 000 2. 578.
022 430
X4307. 3/1/02 XuÊt gia vÞ H¶i Ch©u cho SX 621 621 60. 750
04
DÊu x: kh«ng cã chøng tõ gèc.

DÊu &: hoµn toµn sai tµi kho¶n ®èi øng. H¹ch to¸n ®óng lµ TK 6272 vµ TK 6412 lµ
TK chÞu phÝ t¬ng øng víi chøng tõ xuÊt kho sè: X305. 05 vµ X200. 08.
TH¶o luËn víi kÕ to¸n trëng vµ kÕ to¸n viªn vÒ ph¸t hiÖn cña kiÓm to¸n viªn. §îc kÕ
to¸n viªn gi¶i thÝch ®©y lµ sù nhÇm lÉn trong ghi chÐp. Cuèi cïng thèng nhÊt ®iÒu
chØnh l¹i hai nghiÖp vô nµy cho phï hîp víi thùc tÕ ph¸t sinh chi phÝ. Lu ý ®©y lµ hai
nghiÖp vô cã sè ph¸t sinh lín cÇn llu ý trong kiÓm tra chi phÝ nguyªn vËt liÖu.
Nî TK 627 (6272): 950. 000
Nî TK 641 (6412): 132. 500
Cã TK 421 (4211): 1. 082. 000
KÕt luËn: C«ng viÖc ghi chÐp nghiÖp vô xuÊt dïng nguyªn vËt liÖu lµ chÝnh x¸c
93
vÒSV: TrÇn
sè ph¸t sinh§×nh Dòng
vµ néi dung kinh tÕ. Tuy nhiªn, vÉn tån t¹i çc Líp KiÓm
sai ph¹m to¸n
vª fti ®¸nh gi¸,
42B
cã mét sè nghiÖp vô kinh tÕ hoµn toµn sai nguyªn t¾c, sè nghiÖp vô sai ph¹m (2
nghiÖp vô) trong tæng 15 nghiÖp vô ®îc kiÓm tra lµ kh«ng lín nhng cã quy m«
b)§Ó ®¶m b¶o r»ng çc nghiÖp vô xuÊt kho nguyªn vËt liÖu ®· ph¸t
sinh ®Òu ®îc ghi sæ vµ ®óng theo tµi kho¶n chÞu phÝ trªn cét tµi kho¶n
®èi øng cña NhËt ký chung vµ ®óng theo sæ çi tµi kho¶n ®ã. §èi nghiÖp
vô xuÊt kho thµnh phÈm ®Ó b¸n ®îc h¹ch to¸n vµo sæ NhËt ký chung, sæ
Çi TK 155 (hay ®¶m b¶o r»ng tæng sè ph¸t sinh cã cña TK 155 ®· bao gåm
tÊt c¶ çc nghiÖp vô xuÊt thµnh phÈm trong kú). Vµ tÝnh ®óng kú ®îc
tu©n thñ. GiÊy tê lµm viÖc sau lµ thÓ hiÖn kÕt qu¶ ®¹t ®îc sau khi thùc
hiÖn kiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô xuÊt nguyªn vËt liÖu, thµnh phÈm.
c)T¬ng tù nh viÖc kiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô xuÊt nguyªn vËt liÖu
ë phÇn b), kiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô xuÊt b¸n thµnh phÈm còng ®îc
kiÓm tra t¬ng tù. Chän mét sè nghiÖp vô (chó ý çc nghiÖp vô x¶y ra s¸t
ngµy kÕt thóc niªn ®é vµ chän mét sè nghiÖp vô ph¸t sinh ë niªn ®é sau)
®Ó kiÓm tra ®èi chiÕu víi hîp ®ång kinh tÕ, vËn ®¬n vµ çc sæ s¸ch liªn
quan. KÕt qu¶ ®îc thùc hiÖn qua b¶ng díi ®©y

42B
GiÊy tê sè 6
Kho¶n môc kiÓm tra: NghiÖp vô xuÊt b¸n thµnh phÈm Ngêi thùc hiÖn
Chøng tõ TK ®èi øng Sè tiÒn Ghi
Néi dung kinh tÕ
SH NT SS TT Sæ s¸ch Thùc tÕ chó
X212. 21/1/01 XuÊt kho b¸n B¸nh g¹o 632 632 100. 235. 100. 235. 
001 640 640
X137. 5/1/01 XuÊt b¸n B¸nh bét mú 632 632 78. 562. 78. 562. 
002 000 000
001 1 000 000
001 1 500 500
002 800 800
002 000 000
001 700 700
DÊu : ®· kiÓm tra víi çc chøng tõ gèc, sæ s¸ch vµ khíp ®óng
KÕt luËn: Sau khi kiÓm tra 10 nghiÖp vô xuÊt b¸n B¸nh g¹o vµ 14 nghiÖp vô xuÊt b¸n
B¸nh bét mú th× çc nghiÖp vô ®· ®îc hoµn toµn ®óng ®¾n, chÝnh x¸c vÒ sè ph¸t sinh,
tµi kho¶n ®èi øng vµ ®óng kú. (Sù t¨ng ®ét biÕn cña gi¸ vèn hµng b¸n lµ hîp lý víi sù t¨ng
lªn cña chi phÝ nguyªn vËt liÖu)

42B
2. 2. 2. KiÓm tra chi tiÕt sè d
KiÓm tra chi tiÕt sè d lµ c«ng viÖc chiÕm rÊt nhiÒu thêi gian trong
kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho. §ång thêi ®©y lµ giai ®o¹n quan träng
nhÊt, ®em l¹i nh÷ng b»ng chøng cã ®é tin cËy cao. Nh÷ng c«ng viÖc kiÓm
to¸n viªn thùc hiÖn trong giai ®o¹n nµy thêng bao gåm: KiÓm kª hµng tån
kho, kiÓm tra tÝnh hîp lý cña chøng tõ, kiÓm tra quy tr×nh tÝnh gi¸ hµng
tån kho vµ cuèi cïng kiÓm tra çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh cã ®îc ghi sæ
kh«ng. Môc tiªu cña giai ®o¹n nµy lµ nh»m ®¶m b¶o tÝnh cã thËt, tÝnh
trän vÑn, tÝnh chÝnh x¸c, tÝnh ®¸nh gi¸, quyÒn vµ nghÜa vô vµ tÝnh
tr×nh bµy, cô thÓ:
- Sè d hµng tån kho ®îc ph¶n ¸nh trªn sæ s¸ch lµ ®îc biÓu hiÖn b»ng
hµng tån kho thùc tÕ trong kho (Qua kiÓm kª ®Ó x¸c ®Þnh)
- Çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®Òu ®îc ph¶n ¸nh trªn sæ s¸ch
- ViÖc tÝnh to¸n sè d nãi chung vµ quy m« cña çc nghiÖp vô ph¸t
sinh nãi riªng ®îc tÝnh to¸n ®óng ®¾n.
- S« d hµng tån kho trong kho lµ thuéc quyÒn së h÷u cña doanh
nghiÖp, nã ®îc ph¶n ¸nh trªn sæ s¸ch vµ ®îc chøng minh b»ng çc chøng tõ
gèc hîp lÖ.
- Çc kho¶n môc hµng tån kho ®îc tr×nh bµy trung thùc hîp lý theo
quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh.
§Ó cã ®îc nh÷ng b»ng chøng ®ñ tin cËy ®¶m b¶o cho viÖc ®a ra ý
kiÕn cña m×nh dùa trªn çc môc tiªu nµy, trong cuéc kiÓm to¸n hµng tån
kho c«ng ty A kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn çc c«ng viÖc sau:
2. 2. 2. 1. KiÓm kª hµng tån kho cña c«ng ty A
C«ng viÖc nµy thêng ®îc tiÕn hµnh vµo lóc kh¸ch hµng thùc hiÖn
kiÓm kª thùc tÕ hµng tån kho vµo cuèi n¨m hoÆc cuèi kú kÕ to¸n. Trong
42B
cuéc kiÓm to¸n hµng tån kho, th«ng thêng kiÓm to¸n viªn thu nhËp b»ng
chøng vÒ tÝnh hiÖn h÷u vµ t×nh tr¹ng cña hµng tån b»ng çch tham dù vµo
cuéc kiÓm kª kho t¹i doanh nghiÖp. Trõ khi c«ng viÖc tham dù vµo cuéc
kiÓm kª vµ kh«ng thÓ. Trêng hîp nµy, c«ng ty C«ng ty KiÓm to¸n vµ T
vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi tiÕn hµnh kiÓm kª mÉu
mét sè mÆt hµng nÕu ®îc sù ®ång ý cña kh¸ch hµng, ®Ó tháa m·n tÝnh
hiÖn h÷u cña hµng tån kho. Ngîc l¹i nÕu kh¸ch hµng kh«ng cho phÐp kiÓm
kª chän mÉu th× kiÓm to¸n viªn sÏ tiÕn hµnh 1 sè thñ tôc kh¸c hoÆc quyÕt
®Þnh ®a ra ý kiÕn chÊp nhËn toµn phÇn vÒ tÝnh hiªn h÷u cña hµng tån
kho.
Tham dù vµo cuéc kiÓm kª kh«ng chØ cho phÐp kiÓm to¸n viªn
kiÓm tra thùc tÕ hµng tån kho mµ cßn gióp kiÓm to¸n viªn quan s¸t ho¹t
®éng cña nh÷ng thñ tôc kiÓm so¸t trong qu¸ tr×nh kiÓm kª. Tõ ®ã kiÓm
to¸n viªn thu nhËp ®îc nh÷ng b»ng chøng vÒ tÝnh hiÖu lùc cña sù thiÕt kÕ
vµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. Sö dông ph¬ng ph¸p kiÓm kª
th× kiÓm to¸n viªn sÏ thu nhËp ®îc nh÷ng b»ng chøng cã ®é tin cËy cao.
§ång thêi kÕt hîp víi çc b»ng chøng kh¸c thu nhËp ®îc khi kiÓm tra chi tiÕt
sæ s¸ch chøng tõ cho phÐp kiÓm to¸n viªn ®a ra kÕt luËn cña m×nh vÒ sè
d çc kho¶n môc hµng tån kho ®îc ph¶n ¸nh trªn B¸o ço tµi chÝnh.
V× c«ng ty C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC -
Chi nh¸nh Hµ Néi cã mèi quan hÖ kiÓm to¸n víi c«ng ty A ®· nhiÒu n¨m
(n¨m 2000 vµ n¨m 2001), c«ng ty A x¸c ®Þnh ®èi t¸c kiÓm to¸n n¨m 2002
vÉn lµ c«ng ty C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi
nh¸nh Hµ Néi nªn cuéc kiÓm kª hµng tån kho n¨m 2002 vµo ngµy
31/12/2001 ®îc th«ng b¸o tõ tríc. C«ng t¸c tham dù cuéc kiÓm kª ®îc AFC
chuÈn bÞ vµ çc kh©u c«ng viÖc ®îc tiÕn hµnh theo çc bíc.
*Tæng hîp sè liÖu vÒ hµng tån kho cña c«ng ty A

42B
C«ng viÖc nµy ®îc tiÕn hµnh tríc khi kiÓm kª, çc sè liÖu ®îc kiÓm
to¸n viªn thu thËp tõ çc sæ s¸ch cña c«ng ty A . §©y lµ c¬ së ®Ó kiÕm to¸n
viªn ®èi chiÕu víi sè hµng tån trong kho.
B¶ng tæng hîp hµng tån kho ngµy 31/12/2001 cña C«ng ty A
Sè Tªn vËt t, thµnh M· sè §¬n vÞ Khèilîng Thµnh Ghi

TT phÈm tÝnh tiÒn chó
1 B¸nh g¹o 001 Kg 435,4 32. 705.

881
2 B¸nh bét mú 002 Kg 421,1 29. 523.

875
3 Thãc tån kho 01 Kg 5. 400 7. 020. 000
4 G¹o nÕp 021 Kg 2. 154 12. 924. X

000
5 G¹o tÎ 022 Kg 1. 012 4. 351. 600
6 Trøng vÞt tån kho 03 Qu¶ 25. 000 22. 625. X

000
7 Gia vÞ H¶i Ch©u 04 Gãi 480 648. 000
8 Ga 05 B×nh 445 42. 275.

000
9 PhÈm mµu 06 Gãi 978 733. 500
10 Tinh bét thÞt 07 Gãi 8000 42. 400.

000
11 §êng caramen Kg 400 2. 240. 000 X
Tæng céng sè tån kho cuèi kú
DÊu X: Ph¸t hiÖn nh÷ng vËt liÖu kÐm phÈm chÊt hoÆc thiÕu hôt.

42B
*Tham gia quan s¸t kiÓm kª: Tríc khi tham kiÓm kª kiÓm to¸n viªn
lËp kÕ ho¹ch kiÓm kª nh»m x¸c ®Þnh çc c«ng viÖc sÏ ph¶i lµm vµ ®a ra
nh÷ng lu ý cho qu¸ tr×nh quan s¸t cuéc kiÓm kª. Víi c«ng ty A 3 kiÓm to¸n
viªn cña c«ng ty C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC -
Chi nh¸nh Hµ Néi ®îc cö ®Õn ®Ó cïng tham dù kiÓm kª vµo ngµy
31/12/2001. KÕt qu¶ sau cuéc kiÓm kª bao gåm:
+)Çc lo¹i hµng tån kho:
- Nguyªn vËt liÖu chÝnh lµ ®èi tîng tham vµo qu¸ tr×nh cÊu thµnh
s¶n phÈm bao gåm: Thãc, g¹o, trøng, vÞt, §Ëu hµ lan, Tinh bét thÞt…
- VËt liÖu phô: PhÈm mµu ®á, phÈm mµu xanh, AxÝt amoni…
- Thµnh phÈm bao gåm: B¸nh g¹o, b¸nh bét mú
- S¶n phÈm dë dang:
+)Sau qu¸ tr×nh kiÓm ®Õm kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn mét sè vÊn ®Ò
sau:
- Sè trøng thiÕu hôt so víi sæ s¸ch lµ: 53 qu¶ x 905 = 47. 965§
- Do thêi gian lu kho qu¸ dµi nªn cã 2 bao g¹o nÕp bÞ kÐm phÈm
chÊt:
(2 x 50 =) 100kg x 6. 530 = 653. 000§
- Trong sè ®êng caramen cã 1 bao dë ®· bi háng (ch¶y níc):
30 (kg) x 5. 300 = 159. 00§.
Nh÷ng ph¸t hiÖn nµy ®îc th¶o luËn víi ban gi¸m ®èc vµ ®îc sù ®ång
ý ®iÒu chØnh cho phï hîp.
Biªn b¶n xö lý thiÕu hôt
+)KÕt thóc qu¸ tr×nh kiÓm kª kiÓm to¸n viªn lËp b¸o ço kiÓm kª
c«ng ty vµ ®a ra ý kiÕn vÒ cuéc kiÓm kª: “C«ng ty A ®· tiÕn hµnh cuéc
kiÓm kª víi th¸i ®é nghiªm tóc, cÈn thËn, ®¶m b¶o çc môc tiªu:

42B
- TÊt c¶ hµng tån kho ®Òu ®îc ®Õm vµ ®îc ghi ghÐp l¹i (TÝnh ®Çy
®ñ)
- Hµng tån kho ®îc kiÓm kª t¹i chç ®Ó ®¶m b¶o sù tån t¹i cña chóng
(TÝnh hiÖn h÷u)
- Hµng tån kho ®îc ®Õm chÝnh x¸c vÒ sè lîng (TÝnh chÝnh x¸c)
- Hµng tån kho ®ang tån bÞ h háng, mÊt gi¸ trÞ, lçi thêi, cha hoµn
thµnh quy tr×nh c«ng nghÖ… ®Òu ®îc ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n (tÝnh ®¸nh
gi¸).
- Hµng tån kho ®îc kiÓm kª ®Òu thuéc quyÒn së h÷u cña c«ng ty vµ
hµng tån kho kh«ng ®îc kiÓm ®Õm lµ hµng cña bªn thø ba (QuyÒn së h÷u
cña doanh nghiÖp).
*§èi chiÕu kÕt qu¶ kiÓm kª víi B¶ng tæng hîp hµng tån kho: Sau khi
cã kÕt qu¶ kiÓm kª kiÓm to¸n viªn ®èi chiÕu víi sè d hµng tån kho ®îc
tæng hîp tõ sæ s¸ch cña c«ng tyvÒ khèi lîng, phÈm chÊt vµ ®¬n gi¸ ®Ó
thÊy ®îc sù chªnh lÖch gi÷a thùc tÕ vµ sæ s¸ch. Do c«ng viÖc tiÕn hµnh
kiÓm kª ®îc tiÕn hµnh (ngµy 31/12/2001) tríc khi thùc hiÖn cuéc kiÓm
to¸n do ®ã sù chªnh lÖch nµy ®· gióp kiÓm to¸n viªn cã ®îc nh÷ng ®iÓm
cÇn lu ý tiÕn hµnh kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho.
2. 3. 2. 2. KiÓm tra chi tiÕt viÖc tÝnh gi¸ xuÊt nguyªn vËt liÖu
Trong khu©n nµy kiÓm to¸n viÖc ph¶i thùc hiÖn kiÓm tra kü thuËt
tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng th«ng qua pháng vÊn vµ kiÓm tra trªn
sæ chi tiÕt vËt liÖu. Sau khi pháng vÊn kÕ to¸n viªn vÒ viÖc tÝnh gi¸ xuÊt
cña çc nghiÖp vô xÈy ra trong kú, kiÓm to¸n viªn quan s¸t thùc hiÖn ghi
chÐp nghiÖp vô xuÊt dïng nguyªn vËt liÖu vµ chän mét sè trang sæ trong
sæ chi tiÕt vËt liÖu ®Ó kiÓm tra.
KÕt qu¶ ®¹t ®îc sau pháng vÊn vµ quan s¸t kÕ to¸n viªn thùc hiÖn lµ
çch thøc tÝnh gi¸ cña kÕ to¸n viªn lµ tu©n theo nguyªn t¾c quy ®Þnh cña
42B
c«ng ty vµ cña chÕ ®é ViÖt Nam. §èi víi viÖc kiÓm tra trªn sæ chi tiÕt vËt
liÖu ®îc thÓ hiÖn trong b¶ng díi ®©y. V× c«ng ty A sö dông ph¬ng ph¸p
nhËp tríc xuÊt tríc nªn kiÓm to¸n viªn ®èi chiÕu xuÊt cña tõng nghiÖp vô
trªn cét ®¬n gi¸ trªn cét tån vËt t cuèi ngµy tríc ®ã. MÉu sæ chi tiÕt vËt
liÖu:
Sæ chi tiÕt vËt liÖu M

N¨m 2002
Chøng tõ Néi NhËp XuÊt Tån
SH NT dung KL §G TT KL §G* TT KL §G* TT
… … … … … … … … … … … …
DÊu * lµ dÊu ®èi chiÕu, kiÓm tra cña kiÓm to¸n viªn

42B
GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn sè 7
C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ
Néi
Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty A Tham chiÕu: F 200

Kho¶n môc kiÓm tra: Gi¸ xuÊt nguyªn vËt liÖu Ngêi thùc hiªn:
Hïng S¬n
Qua kiÓm tra, ®èi chiÕu 14 nghiÖp vô ®· phÊt hiÖn, 2 nghiÖp vô xuÊt víi
®¬n gi¸ sai lÖch lµm tæng gi¸ trÞ xuÊt kho cho s¶n xuÊt trùc tiÕp t¬ng øng
lµ: 123. 500® vµ 1 nghiÖp vô xuÊt víi ®¬n gi¸ thÊp h¬n thùc tÕ lµ: 19.
000 ®ång. Sù chªnh lÖch nµy ®· th¶o luËn víi kÕ to¸n viªn vµ kÕ to¸n tr-
ëng vµ ®· quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh nh sau:
Nî TK 421 (4211): 94. 500 (=113. 500 – 19. 000)
Cã TK 621: 94. 500
KÕt luËn: C«ng t¸c tinh gi¸ xuÊt nguyªn vËt liÖu cña c«ng ty Alµ t¬ng
®èi chÝnh x¸c. Tuy sè nghiÖp vô sai chiÕm kh¸ lín trong tæng sè nghiÖp
2. 3. 2. 3. KiÓm tra chi tiÕt c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh
gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1. KiÓm tra chi tiÕt c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ
*KiÓm tra chi tiÕt chi phÝ nguyªn vËt liÖu:
TiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt chi phÝ nguyªn vËt liÖu kiÓm to¸n viªn
tÝnh ra chi phÝ tiªu hao thùc tÕ tõng lo¹i vËt liÖu trung b×nh cho 1 ®¬n vÞ
s¶n phÈm (Sè liÖu ®îc lÊy tõ Sæ chi tiÕt vËt liÖu vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n
phÈm ®· ®îc kÕ to¸n viªn tÝnh) ®Ó ®èi chiÕu víi ®Þnh møc tiªu hao vËt
liÖu cña doanh nghiÖp. Víi c«ng viÖc nµy cã thÓ ph¸t hiÖn ra nh÷ng chi
phÝ t¨ng (gi¶m) ®ét biÕn so víi ®Þnh møc. KÕt qu¶ trªn giÊy tê sè 8.

42B
- MÆt kh¸c kiÓm to¸n viªn còng thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm tra vËt
liÖu xuÊt dïng cho çc ®èi tîng cã ®îc h¹ch to¸n ®óng ®¾n hay kh«ng,
®óng kú hay kh«ng. Tr¸nh trêng hîp çc chi phÝ vËt liÖu xuÊt cho s¶n xuÊt
s¶n phÈm l¹i h¹ch to¸n vµo chi phÝ b¸n hµng hoÆc chi phÝ qu¶n lý doanh
nghiÖp vµ ngîc l¹i. §ång thêi kiÓm tra tÝnh ®óng kú cña çc chi phÝ. B»ng
viÖc lÊy mét sè nghiÖp vô xuÊt dïng vËt t cña kú nµy vµ mét sè nghiÖp vô
cña kú tríc ®Ó kiÓm tra ®èi chiÕu víi phiÕu yªu cÇu sö dông vËt t cña çc
bé phËn (Bé phËn s¶n xuÊt, bé phËn b¸n hµng, bé phËn qu¶n lý doanh
nghiÖp), sæ chi tiÕt vËt liÖu, NhËt ký chung vÒ khèi lîng xuÊt thùc tÕ, vÒ
tµi kho¶n ®èi øng vµ vÒ thêi gian ph¸t sinh. Thñ tôc kiÓm to¸n nµy ®· ®îc
thùc hiÖn trong phÇn kiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô ë phÇn “ (3)/2. 3. 1”.
GiÊy tê sè 8
C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ
Néi

Kho¶n môc kiÓm tra: Gi¸ xuÊt nguyªn vËt liÖu Ngêi thùc hiÖn: Hïng
S¬n
Nguyªn vËt liÖu §Þnh møc tiªu hao vËt Tiªu hao thùc tÕ trong kú
liÖu / 1kg b¸nh g¹o
G¹o nÕp 0,300kg 0,310 kg
Trøng 2,100 qu¶ 1,954 qña
PhÈm mµu (§á hoÆc 1,000 gãi 1,005 gãi
xanh)
Gia vÞ 0,100gãi 0,100 gãi
Ga 0,5 kg 0,47 kg
Tinh bét thÞt 0,010kg 0,011kg
§êng caramen 0,040 kg 0,041kg
Axit amoni 0,005 kg 0,005 kg
……. . ………. ……. .
KÕt luËn: Nh×n chung ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu thùc tÕ so víi
®Þnh møc tiªu hao ®îc c«ng ty A x©y dùng lµ t¬ng ®èi phï hîp, kh«ng cã sù
t¨ng hoÆc gi¶m ®ét biÕn vÒ tiªu hao nguyªn vËt liÖu trong 1kg s¶n phÈm
(B¸nh g¹o vµ b¸nh bét mú). §ång thêi møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu thùc tÕ
®É ®îc kÕ to¸n trëng tÝnh ®óng (so víi kÕt qu¶ cña kiÓm to¸n viªn), cã dÊu

42B
*KiÓm tra chi tiÕt chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
KiÓm tra chi tiÕt chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®îc kiÓm to¸n viªn
tiÕn hµnh kiÓm chu tr×nh TiÒn l¬ng vµ Nh©n viªn tiÕn hµnh. Tuy nhiªn
nÕu kÕ to¸n TiÒn l¬ng ®îc ®¸nh gi¸ lµ yÕu kÐm th× trong phÇn nµy
kiÓm to¸n viªn cã thÓ tiÕn hµnh ®èi chiÕu b¶ng lëng vµ ph©n bæ tiÒn l-
¬ng víi sè nh©n c«ng s¶n xuÊt (x) víi møc l¬ng trung b×nh cña hä. §ång thêi
kiÓm tra xem viÖc ph©n bæ chi phÝ tiÒn l¬ng cã ®óng ®¾n b»ng viÖc so
s¸nh chi phÝ nh©n trùc tiÕp cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm thùc tÕ víi ®Þnh
møc… Trong cuéc kiÓm to¸n hµng tån kho cho c«ng ty A kiÓm to¸n viªn
kh«ng tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp mµ dùa
vµo kÕt luËn cña kiÓm to¸n viªn kiÓm to¸n chu tr×nh TiÒn l¬ng vµ nh©n
viªn.
* KiÓm tra chi tiÕt chi. phÝ s¶n xuÊt chung.
Khi kiÓm tra chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt chung kiÓm to¸n viªn chia
thµnh çc lo¹i chi phÝ: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng ph©n
xêng, chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ kh¸c. Theo quy chÕ kiÓm
so¸t chÊt lîng cña c«ng ty th× nÕu hÖ thèng kÕ to¸n cña c«ng ty kh¸ch hµng
cã ®é tin cËy cao th× kiÓm to¸n viªn cã thÓ dùa vµo kÕt qu¶ kiÓm to¸n chu
tr×nh tµi s¶n cè ®Þnh, chu tr×nh TiÒn l¬ng vµ nh©n viªn vµ chu tr×nh
kiÓm to¸n tiÒn. MÆt kh¸c, kiÓm to¸n viªn ®· tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt
nghiÖp vô nguyªn vËt liÖu, nghiÖp vô chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn kh«ng cã sai
ph¹m träng yÕu Ngîc l¹i, nÕu hÖ thèng kÕ to¸n cã ®é tin cËy kh«ng cao
(tróng b×nh hoÆc thÊp) hoÆc kiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô nguyªn vËt liÖu
vµ nghiÖp vô chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c th× kiÓm to¸n viªn ph¶i tiÕn hµnh
kiÓm tra chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt chung theo çc lo¹i chi phÝ. ViÖc kiÓm
tra nµy còng ®îc tiÕn hµnh nh trªn ®èi víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu vµ chi
phÝ b»ng tiÒn nhng víi quy m« lín h¬n. §èi víi chi phÝ nh©n c«ng ph©n x-
ëng ®îc tiÕn hµnh t¬ng tù kiÓm tra chi tiÕt chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh sÏ ®îc kiÓm to¸n viªn kiÓm to¸n chu
tr×nh Tµi s¶n cè ®Þnh bæ sung kiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô vµ kiÓm tra
chi tiÕt sè d.

42B
(2) KiÓm tra quy tr×nh tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
§Ó cã ®îc sù hiÓu biÕt vÒ quy tr×nh nµy kiÓm to¸n viªn sö dông ph-
¬ng ph¸p pháng vÊn kÕ to¸n viªn vµ quan s¸t c«ng viÖc kÕ to¸n viªn thùc
hiÖn (nÕu cã thÓ) Cuèi cïng kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh kiÓm tra l¹i kÕt qu¶
cña doanh nghiÖp ®· tÝnh hoÆc tÝnh l¹i.
Qua pháng vÊn t¹i c«ng ty A, c«ng ty tÝnh gi¸ thµnh theo ph¬ng ph¸p
trùc liÕp. Do ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña c«ng ty lµ s¶n xuÊt Ýt mÆt hµng (2
lo¹i s¶n phÈm), viÖc tËp hîp chi phÝ ®îc chi tiÕt riªng cho tõng s¶n phÈm
vµ ®îc sö dông trong nhiÒu kú.
Tæng gi¸
Tæng gi¸ trÞ Chi phÝ Tæng gi¸ trÞ
thµnh s¶n
= s¶n phÈm dë + ph¸t sinh - s¶n phÈm dë
phÈm A
dang A ®Çu kú trong kú dang A cuèi kú
®èi víi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ®îc tÝnh theo ph¬ng ph¸p
s¶n lîng íc tÝnh t¬ng ®¬ng:
Sè lîng s¶n phÈm dë dang quy ®æi ra { (Tæng chi phÝ

Gi¸ trÞ
thµnh phÈm s¶n xuÊt ph¸t sinh
s¶n
= x trong kú) + (Tæng
phÈm (Sè lîng thµnh phÈm) + (Sè lîng s¶n
gi¸ trÞ s¶n phÈm
dë dang phÈm dë dang quy ®æi ra thµnh
dë dang ®Çu
cuèi kú phÈm
kyd)}
Víi viÖc kiÓm tra quy tr×nh tÝnh to¸n kiÓm to¸n viªn nhËn thÊy kÕ
to¸n viªn tu©n thñ theo quy ®Þnh cña c«ng ty, çc phÐp tÝnh ®Òu chÝnh
x¸c.
2. 3 KÕt thóc kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
Sau khi thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng trëng ®oµn
kiÓm to¸n so¸t xÐt l¹i qu¸ tr×nh lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn trong nhãm vÒ
çc vÊn ®Ò nh tÝnh tu©n thñ kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, çc b»ng chøng thu thËp

42B
®îc vµ nh÷ng bót to¸n ®iÒu chØnh vµ nhËn ®Þnh ®a ra cña kiÓm to¸n
viªn vÒ chu tr×nh ®· hîp lý hay cha.

42B
quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
Pháng vÊn, quan s¸t KiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t T×m hiÓu çc quy chÕ kiÓm so¸t
Thñ tôc kiÓm to¸n ®îc tiÕn hµnh trong çc giai ®o¹n
vµ kiÓm tra tµi liÖu néi bé vÒ hµng tån kho vµ tÝnh hiÖu lùc cña quy chÕ
kiÓm so¸t ®ã
Môc tiªu trong tõng giai ®o¹n c«ng viÖc

Tæng hîp b»ng chøng, §¸nh gi¸ träng yÕu, §¸nh dÊu ®îc nh÷ng ®iÓm
®¸nh gi¸ rñi ro rñi ro çc kho¶n môc cÇn quan t©m
KiÓm tra, ®èi chiÕu, kÕt hîp KiÓm tra chi tiÕt Çc nghiÖp vô xÈy ra ®Òu ®îc
Pháng vÊn quan s¸t nghiÖp vô hµng tån kho ghi sæ vµ çc nghiÖp vô ®· ghi
sæ ®Òu cã c¨n cø
Quan s¸t kiÓm kª, kiÓm tra, KiÓm tra chi tiÕt sè dnguyªn vËt KiÓm tra tÝnh hiÖn h÷u, tÝnh
®èi chiÕuChi tiÕt chøng tõ liÖu, thµnh phÈm vµ s¶n phÈm chÝnh x¸c, tÝnh ®¸nh gi¸, tÝnh
vµ thùc hiÖn çc íc tÝnh dë dang tr×nh bµy vµ quyÒn së h÷u cña
hµng tån kho
SV: TrÇn §×nh Dòng Líp KiÓm 107

to¸n 42B
PhÇn III
Bµi häc kinh nghiÖm vµ ph¬ng híng hoµn thiÖn kiÓm to¸n hµng tån
kho trong kiÓm to¸n b¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi
chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi
I. NhËn xÐt chung vµ bµi häc kinh nghiÖm sau cuéc kiÓm to¸n b¸o ço tµi chÝnh
nãi chung vµ sau kiÓm to¸n hµng tån kho nãi riªng
1.1. NhËn xÐt chung
Ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë níc cho ®Õn nay ®· ra ®êi ®îc trªn 10 n¨m.
§ã kh«ng ph¶i lµ mét chÆng ®êng dµi song còng ®· phÇn nµo h×nh thµnh
trong nhËn thøc cña mäi ngêi vÒ b¶n chÊt cña kiÓm to¸n còng nh vai trß
cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Mét sè kiÓm to¸n viªn ë çc c«ng ty
kiÓm to¸n ®éc lËp ®· nhËn xÐt: “Ho¹t ®éng kiÓm to¸n trong thêi gian qua
tuy cha thùc sù trë thµnh c«ng cô kiÓm so¸t h÷u hiÖu cña nªn kinh tÕ nhng
còng ®· h×nh thµnh 1 c¬ chÕ kiÓm so¸t vµ ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp cã thÓ xem xÐt ph©n tÝch ®Ó cã chÝnh s¸ch, chiÕn lîc phï
hîp”.
Tuy nhiªn, hiÖn nay AFC còng nh çc c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp ë
ViÖt Nam ®ang vÊp ph¶i kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n khiÕn cho ho¹t ®éng
kiÓm to¸n cha thùc sù xøng ®¸ng víi tÇm quan träng cña nã.
Cho ®Õn nay ngoµi çc ®¬n vÞ c«ng ty níc ngoµi cã quy m« lín cã
çch nh×n kh¸ chÝnh x¸c vÒ c«ng viÖc kiÓm to¸n vµ sù cÇn thiÕt ph¶i cã
kiÓm to¸n, th× trong khi ®ã ®a phÇn çc doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn ®· ký
hîp ®ång kiÓm to¸n ®Òu do çc c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn yªu cÇu mµ hä
kh«ng xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ cña b¶n th©n ®¬n vÞ cßn ®èi víi doanh
nghiÖp cã vèn ®Çu t nhá th× hä vÉn cha quan t©m ®Õn kiÓm to¸n. H¬n
n÷a, hä lu«n cã t©m lý cµng cè g¾ng gi÷ kÝn th«ng tin cµng tèt t©m lý Êy
cã lý do tõ sù c¹nh tranh gay g¾t vµ kh«ng lµnh m¹nh. V× vËy çc doanh
nghiÖp cha tËn dông ®îc lîi Ých cña kiÓm to¸n mang l¹i cho çc c«ng t¸c
qu¶n lý.

42B
MÆt kh¸c, hiÖn nay lÜnh vùc kiÓm to¸n vÉn cha cã tÝnh ph¸p lý
cao. KÕt qu¶ kiÓm to¸n ë níc ta cha ®îc thùc sù chó ý vµ t«n träng. §iÒu ®ã
®îc thÓ hiÖn rÊt râ trong thùc tÕ, cã nhiÒu trêng hîp kÕt qu¶ kiÓm tra cña
çc c¬ quan tµi chÝnh mµ chñ yÕu lµ c¬ quan thuÕ kh«ng nhÊt trÝ víi kÕt
qu¶ kiÓm to¸n. sù thiÕu thèng nhÊt ®ã ®· g©y ra kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n
cho çc doanh nghiÖp.
VÒ phÝa nhµ níc, m«i trêng ph¸p lý cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n vÉn
cßn cha æn ®Þnh. Çc chuÈn mùc vÒ kiÓm to¸n cha ®îc ban hµnh ®Çy ®ñ
do ®ã khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n ph¶i dùa vµo çc chuÈn mùc quy t¾c chung
®îc thõa nhËn réng r·i. Ngoµi ra nh÷ng NghÞ ®Þnh, th«ng t vÒ chÕ ®é
kiÓm to¸n cha râ rµng còng lµ nh÷ng khã kh¨n trong kiÓm to¸n.
Trong khi çc c«ng ty kiÓm to¸n ë ViÖt Nam vÉn lµ nh÷ng doanh
nghiÖp trÎ, míi chØ ra ®êi kh«ng qu¸ 10 n¨m. ViÖc nhµ níc cho phÐp çc
c«ng ty kiÓm to¸n níc ngoµi vµo ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam ®· khiÕn cho çc
c«ng ty kiÓm to¸n ë trong níc ph¶i ®¬ng ®Çu víi c¹nh tranh khèc liÖt. §Ó
t¨ng cêng søc m¹nh c¹ch tranh çc c«ng ty kiÓm to¸n ®Ò ra môc tiªu hµng
®Çu lµ n©ng cao chÊt lîng kiÓm to¸n, bªn c¹nh ®ã ph¶i t×m mäi çch ®Ó
lµm thÕ nµo tèi thiÓu ho¸ chi phÝ, phï hîp víi nguyÖn väng kh¸ch hµng.
Ngoµi ra, mét vÊn ®Ò n÷a cÇn ph¶i kÓ ®Õnlµ th¸i ®é ®Ó dÆt,
thiÕu hîp t¸c cña kh¸ch hµng. Hä vÉn cha thùc sù tin tëng vµo chÊt lîng cña
kiÓm to¸n, trong khi ®ã gi¸ phÝ kiÓm to¸n l¹i t¬ng ®èi cao khã phï hîp víi
ph¬ng thøc lµm ¨n s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam. H¬n n÷a, çc kh¸ch hµng vÉn cha
hiÓu râ vµ th«ng c¶m víi kiÓm to¸n viªn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. VÝ dô,
khi t×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng b»ng ph¬ng ph¸p
pháng vÊn, kiÓm to¸n viªn thêng nhËn ®îc c©u tr¶ lêi dÌ dÆt, kh«ng ®óng
träng t©m hay kh¸ch hµng kh«ng cung cÊp ®Çy ®ñ chøng tõ vµ sæ s¸ch.
Bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n chung nãi trªn, çc c«ng ty kiÓm to¸n vÉn
kh«ng ngõng phÊn ®Êu v¬n lªn vµ hä ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng
kÓ. C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ
42B
Néi lµ mét trong nh÷ng c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp míi ®îc thµnh lËp
(ngµy 13 th¸ng 2 n¨m 1995), còng ®· thu ®îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh,
cã nhiÒu ®ãng gãp cho sù nghiÖp kiÓm to¸n cña níc nhµ. Quy tr×nh kiÓm
to¸n cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh
Hµ Néi tõ kh©u chuÈn bÞ kiÓm to¸n ®Õn kh©u thùc hiÖn kÕ to¸n vµ ph¸t
hµnh B¸o ço kiÓm to¸n ®îc thùc hiÖn t¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ tu©n thñ chÆt
çc quy ®Þnh cña AFC ®· ®Ò ra.
§Ó gi¶m bít nh÷ng khã kh¨n t¹o ra nh÷ng ph¬ng híng chiÕn lîc trong
thêi gian tíi c«ng ty ®· ®Ò ra nh÷ng ph¬ng híng gi¶i quyÕt sau:
-Më réng thÞ trêng ho¹t ®éng lµm cho ph¹m vi ho¹t ®éng réng h¬n. t¹o
ra thÕ ®ãn ®Çu víi sù ra ®êi cña nh÷ng lÜnh vùc míi.
-N©ng cao chÊt lîng phôc vô ®Ó n©ng cao uy tÝn cña c«ng ty ®ång
thêi thu hót ®îc nhiÒu kh¸ch hµng h¬n n÷a to¹ ®iÒu kiÖn t¨ng thu nhËp cña
c«ng ty.
-Båi dìng ®µo t¹o çn bé n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cña nh©n viªn
trong c«ng ty tiÕp thu häc hái kinh nghiÖm cña nh c«ng nghÖ kiÓm to¸n
trªn thÕ giíi ®Ó ®¶m b¶o cho sù bÒn v÷ng cña c«ng ty còng nh sau nµy.
1. 2. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm sau mçi cuéc kiÓm to¸n B¸o ço tµi
chÝnh còng nh kiÓm to¸n hµng tån kho t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi
chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi
Giai ®o¹n chuÈn bÞ kiÓm to¸n:
Trong giai ®o¹n chuÈn bÞ kiÓm to¸n çc bíc c«ng viÖc kiÓm to¸n
viªn cÇn thùc hiÖn gåm cã tiÕp cËn víi kh¸ch hµng x©y dùng chiÕn lîc
kiÓm to¸n vµ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. AFC chñ tr¬ng thùc tèt ngay tõ c«ng
t¸c tiÕp cËn víi kh¸ch hµng nh»m ®¶m b¶o cho c«ng t¸c x©y dùng chiÕn lîc
vµ lËp kÕ ho¹ch ®¹t hiÖu qña cao t¹o nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho thµnh c«ng
cña toµn bé cuéc kiÓm to¸n. C«ng t¸c tiÕp cËn kh¸ch hµng thùc hiÖn nhanh
gän th«ng qua quan s¸t pháng vÊn vµ thu thËp tµi liÖu vÒ kh¸ch hµng.

42B
Khi tiÕn hµnh lËp chiÕn lîc kiÓm to¸n tÝnh thËn träng trong nghÒ
nghiÖp ®ßi hái kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn ®Çy ®ñ bíc c«ng viÖc trong giai
®o¹n nµy lÊy ®ã lµm c¬ së ®Ó lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cô thÓ, ®¶m b¶o
tÝnh khoa häc vµ hiÖu qu¶. Trong giai ®o¹n nµy C«ng ty KiÓm to¸n vµ T
vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi kÕt hîp viÖc thu nhËp
th«ng tin vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ t×nh h×nh kinh doanh cña kh¸ch
hµng víi çc biÕn ®éng kinh tÕ nãi chung vµ çc ®èi tîng liªn quan ®Õn
kh¸ch hµng vµ tõ ®ã x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p tiÕp cËn vµ lùa chän thñ tôc
kiÓm to¸n thÝch hîp. Nhê chiÕn lîc kiÓm to¸n vµ çch tiÕp cËn phï hîp nªn
lu«n duy tr× ®îc sù ®¸nh gi¸ cao tõ phi¸ kh¸ch hµng. §èi víi kh¸ch hµng th-
êng xuyªn nh c«ng ty cæ phÇn §å hép H¹ Long, kiÓm to¸n viªn cã thÓ bá qua
nh÷ng bíc c«ng viÖc phô trî cho c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch v× ®Þnh híng ®· ®-
îc thùc hiÖn lÇn tríc. Tuy nhiªn, kiÓm to¸n viªn vÉn thu thËp ®Çy ®ñ
nh÷ng th«ng tin ph¶n ¸nh vµ kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i, tÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ
thèng kiÓm so¸t néi bé, nh÷ng thay ®æi trong ho¹t ®éng vµ chiÕn lîc kinh
doanh cña c«ng ty Cæ phÇn §å hép H¹ Long cã thÓ ¶nh hëng ®Õn B¸o ço
tµi chÝnh trong n¨m kiÓm to¸n. §iÒu nµy thÓ hiÖn sù linh ho¹t, s¸ng t¹o
trong ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi
Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi phï hîp víi ®èi tîng kiÓm to¸n nhng vÉn b¸m
s¸t vµ thùc hiÖn tèt çc quy ®Þnh cña ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè
310.
Trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, nhãm kÕ to¸n ®· tiÕp cËn víi cuéc
kiÓm to¸n qua çc kho¶n mùc cô thÓ vµ ph©n chia nhiÖm vô, thêi gian cho
çc kiÓm to¸n viªn vµ trî lý kiÓm to¸n thùc hiÖn. Trong c«ng t¸c ph©n c«ng
c«ng viÖc AFC lu«n cè g»ng duy tr× cïng kiÓm to¸n viªn cho mét kh¸ch
hµng qua çc n¨m.
Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n:

42B
Trªn c¬ së lËp kÕ ho¹ch ®Çy ®ñ vÒ thêi gian, môc tiªu, ph¹m vi

tiÕn hµnh kiÓm to¸n vµ dùa trªn phÇntr×nh kiÓm to¸n chuÈn cña m×nh,
tiÕn hµnh kiÓm to¸n chi tiÕt mét çch toµn diÖn. Trëng nhãm kiÓm to¸n
lu«n b¸m s¸t c«ng viÖc cña trî lý vµ kiÓm tra c«ng viÖc cña trî lý. Çc vÊn
®Ò ph¸t hiÖn lu«n ®îc th¶o luËn kü cïng víi thèng nhÊt çch gi¶i quyÕt.
Çc tµi liÖu thu thËp ®îc ®¸nh sè tham chiÕu mét çch hÖ thèng gióp cho
kiÓm to¸n viªn vµ ngêi so¸t lu«n cã b»ng chøng khi tra cøu.
KiÓm to¸n çc kho¶n môc träng yÕu nh hµng tån kho lu«n ®îc kiÓm
to¸n viªn trùc tiÕp thùc hiÖn. Tuy vËy, çc thñ tôc kiÓm tra hÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé, kiÓm tra ph©n tÝch vµ kiÓm tra chi tiÕt vµ ®îc thùc hiÖn kh¸c
nhau ë mçi c«ng ty kh¸ch hµng. §èi víi c«ng ty cæ phÇn ®å hép H¹ Long,
çc nghiÖp vô vÒ hµng tån kho s¶y ra thêng xuyªn vµ s¶y ra ®èi víi çc
kho¶n môc nªn kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt tÊt c¶ çc kho¶n
môc trong hµng tån kho cßn ®èi víi c«ng ty ®iÖn tho¹i, hµng tån kho cña
c«ng ty chñ yÕu lµ vËt t nªn kiÓm to¸n viªn ®i s©u vµo kiÓm to¸n kho¶n
môc vËt t. Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, mÆcdï tiÕp cËn çc phÇn hµnh
kiÓm to¸n theo kho¶n môc nhng kiÓm to¸n viªn ®· kÕt h¬p chÆt chÏ çc
kho¶n môc cã liªn quan lµm gi¶m bít thêi gian kiÓm to¸n cho tõng kho¶n
môc vµ g¾n kÕt çc mèi quan hÖ.
Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n hµng tæn kho vÉn cßn nh÷ng
tån t¹i sau:
- Do h¹n chÕ vÒ thêi gian nªn kiÓm to¸n viªn cña c«ng ty ®· kh«ng
thÓ trùc tiÕp tham dù çc cuéc kiÓm kÓ t¹i ®¬n vÞ vµo ngµy kÕt thóc niªn
®é. V× vËy kiÓm to¸n viªn thêng dùa vµo kÕt qu¶ kiÓm kª cña ®¬n vÞ ®a
cho ®Ó lµm kÕt qu¶ ®¸nh gi¸.
- Trong nhiÒu cuéc kiÓm to¸n mµ hµng tån kho cã tiªu chuÈn kü
thuËt phøc t¹p nªn cÇn cã çc chuyªn gia ®i cïng ®Ó ®¸nh gi¸ hµng tån kho
hîp lý h¬n.
42B
- Trong qu¸ tr×nh chän mÉu, kiÓm to¸n viªn vÉn chñ yÕu dùa vµo
kinh nghiÖm b¶n th©n vµ thêng lùa chän nh÷ng mÉu cã quy m« lín. §iÒu
nµy ®· lµm h¹n chÕ tÝnh ®¹i diÖn cña mÉu chän.
Giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n

Sau mçi cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn chÝnh ®Òu thùc hiÖn tæng
hîp vµ so¸t xÐt c«ng viÖc cña tõng trî lý kiÓm to¸n viªn vµ so s¸nh v¬Ý
phÇntr×nh kiÓm to¸n nh»m ®¶m b¶o kh«ng cßn kho¶n môc nµo trªn B¸o
ço tµi chÝnh mµ cha ®îc kiÓm to¸n. §¸nh gi¸ vÒ tÝnh ®Çy ®ñ vµ hîp lý
cña b»ng chøng kiÓm to¸n thu nhËp lu«n ®îc trëng nhãm kiÓm to¸n chó ý.
VÝ dô nh çc b¶ng kª nhËp xuÊt tån nguyªn vËt liÖu, b¶ng gi¶i tr×nh gi¸
thµnh phÈm… ®Òu ®îc kiÓm to¸n viªn thu nhËp vµ lu vµo hå s¬ kiÓm
to¸n.
Tuy nhiªn, cho dï kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao vµ cã
kinh nghiÖm th× trong bÊt cø cuéc kiÓm to¸n nµo vÉn cã thÓ x¶y ra nh÷ng
sai sãt mµ kiÓm to¸n viªn kh«ng thÓ ph¸t hiÖn ®îc hoÆc nÕu cã sö lý nhng
còng kh«ng ®¹t ®îc møc hoµn h¶o. Bªn c¹nh ®ã, çc yÕu tè kh¸ch quan
còng cã thÓ t¸c ®éng theo chiÒu híng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc ®Õn chÊt l-
îng cuéc kiÓm to¸n. NhËn thøc ®ùoc ®iÒu nµy, ®éi ngò kiÓm to¸n viªn cña
AFC bao giê còng thùc hiÖn ®¸nh gi¸, nhËn xÐt tríc khi kÕt thóc mét cuéc
kiÓm to¸n nh»m t×m ta sai sãt cßn tån t¹i ®Ó cã híng kh¾c phôc, hoµn
thiÖn. Ho¹t ®éng nµy ®ãng vai trß quan träng trong viÖc n©ng cao kh«ng
ngõng hiÖu qu¶ kiÓm to¸n, ®ång thêi qua ®ã tr×nh ®é chuyªn m«n, kh¶
n¨ng ph¸n ®o¸n cña kiÓm to¸n viªn ®îc n©ng cao dÇn.
Quy tr×nh kiÓm to¸n cña bÊt cø cuéc kiÓm to¸n nµo còng bao gåm 3
giai ®o¹n chÝnh lµ chuÈn bÞ, thùc hiÖn vµ kÕt thóc kiÓm to¸n. Tuy nhiªn,
yÕu tè nµo ®· gióp cho c«ng ty cã mét quy tr×nh kiÓm to¸n phï hîp vµ
mang l¹i thµnh c«ng cho mçi cuéc kiÓm to¸n ?
Thø nhÊt, sù l·nh ®¹o cña ban gi¸m ®èc c«ng ty
42B
Ban gi¸m ®èc cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn
AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi ®Òu lµ nh÷ng ngêi ®îc cÊp chøng chØ kiÓm to¸n
viªn ®Çu tiªn ë ViÖt Nam, cã kinh nghiÖm l©u n¨m vµ tr×nh ®é chuyªn
m«n cao trong lÜnh vùc kiÓm to¸n vµ t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n, lu«n gi¸m
s¸t chÆt chÏ qu¸ tr×nh cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n. Trong nhiÒu trêng hîp,
Ban gi¸m ®èc cßn trùc tiÕp tham gia vµo giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch chiÕn lîc
vµ lªn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cho çc phßng nghiÖp vô. Môc ®Ých ë ®©y
nh»m ®¶m b¶o cho cuéc kiÓm to¸n diÔn ra ®óng tiÕn ®é vµ theo hîp ®ång
®· ký kÕt gi÷a C«ng ty víi kh¸ch hµng. §Þnh kú, Ban gi¸m ®èc thùc hiÖn
häp, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng vµ gi¶i quyÕt nh÷ng víng m¾c trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn cung cÊp dÞch vô t¹i çc phßng nghiÖp vô.
Thø hai, kiÕn thøc kü n¨ng cña kiÓm to¸n viªn
Thµnh c«ng cña AFC kh«ng thÓ kh«ng nãi tíi ®éi ngò nh©n viªn.
§éi ngò nh©n viªn cña C«ng ty lµ mét ®éi ngò nh©n viªn trÎ, n¨ng ®éng, cã
kiÕn thøc vµ kü n¨ng chuyªn m«n, s¸ng t¹o trong c«ng viÖc vÇ say mª t×m
tßi, häc hái. Tham gia vµo çc cuéc kiÓm to¸n ®Òu lµ nh÷ng kiÓm to¸n viªn
cã tr×nh ®é chuyªn m«n v÷ng vµng cã kh¶ n¨ng xÐt ®o¸n nghÒ nghiÖp.
Ngoµi nh÷ng kiÕn htøc cËp nhËt thêng xuyªn do ®ßi hái cña c«ng viÖc,
hµng n¨m nh©n viªn c«ng ty ®Òu ®uîc ®µo t¹o, båi dìng vµ n©ng cao
tr×nh ®é chuyªn m«n qua çc kho¸ tËp huÊn do C«ng ty tæ chøc. Mçi ngêi
trong C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh
Hµ Néi ®Òu tù ý thøc ®îc tr¸ch nhiÖm vµ nhiÖm vô cña m×nh trong viÖc
n©ng cao chÊt lîng dÞch vô cung cÊp vµ t¹o uy tÝn cho C«ng ty.
Thø ba, ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n chÊt lîng, hiÖu qu¶
Víi tr×nh ®é chuyªn m«n cao, sù vËn dông s¸ng t¹o cña kiÓm
to¸n viªn trong ho¹t ®éng thùc tÕ vµ viÖc ¸p dông çc ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n
tiªn tiÕn ®· mang l¹i hiÖu qu¶ cao cña dÞch vô kiÓm to¸n b¸o ço tµi chÝnh
t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ
Néi . KÕt hîp hµi hoµ gi÷a viÖc vËn dông çc chuÈn mùc kiÓm to¸n ®îc
42B
thõa nhËn, çc quy ®Þnh thõa nhËn hiÖn hµnh cña nhµ níc víi qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng thùc tiÔn t¹i AFC, c«ng ty d· x©y dùng cho m×nh quy tr×nh
kiÓm to¸n chuÈn, lÊy ®ã lµm nÒn t¶ng cho kiÓm to¸n b¸o ço tµi chÝnh.
nhng do yªu cÇu thùc tÕ vµ kinh nghiÖm cña kiÓm to¸n viªn quy tr×nh
kiÓm to¸n thùc tÕ cña AFC linh ho¹t h¬n nhiÒu lµm tèi thiÓu ho¸ thêi gian
vµ chi phÝ cho cuéc kiÓm to¸n. Nhê ®ã mµ AFC ®· t¨ng ®îc søc c¹nh tranh
vµ to¹ ®îc vÞ thÕ quan träng trªn thÞ trêng kiÓm to¸n ViÖt Nam, ®ång thêi
më ra 1 híng xa h¬n trªn thÞ trêng kiÓm to¸n khu vùc vµ quèc tÕ.
II. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn kiÓm to¸n hµng tån kho t¹i aFC
Mét quy tr×nh kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶ lu«n lµ 1 lîi thÕ ®èi víi bÊt cø
1 c«ng ty kiÓm to¸n nµo nã kh«ng nh÷ng cho çc c«ng ty kiÓm to¸n gi¶m
bít chi phÝ mµ cßn gi¶m thiÓu rñi ro kiÓm to¸n ®ång t¹o ®îc uy tÝn cña
c«ng ty ®èi víi dÞch vô cung cÊp. MÆt kh¸c khi çc vÊn ®Ò héi nhËp kinh
tÕ nh hîp ®ång cña ph¸p nh©n, thÓ nh©n, chÊp nhËn dÞch vô qua biªn giíi
chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc ra níc ngoµi: Lµm cho nhu cÇu
héi nhËp kinh tÕ trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu cña thêi ®¹i vµ ®ang ®Æt ra c¬
héi, th¸ch thøc lín ®èi víi lo¹i h×nh dÞch vô kiÓm to¸n lµm thÕ nµo ®Ó çc
c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh víi c«ng ty kiÓm to¸n níc
ngoµi khi çc hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i Quèc tÕ cã hiÖu lùc t¹i ViÖt Nam. §ã
chØ cã thÓ lµ néi lùc cña chÝnh b¶n th©n çc c«ng ty. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu
®ã nhu cÇu hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n sao cho khoa häc h¬n, phï hîp
lu«n ®îc AFC quan t©m. Muèn hoµn thiÖn ®îc quy tr×nh kiÓm to¸n B¸o
ço tµi chÝnh nãi chung ph¶i hoµn thiÖn ngay tõ quy tr×nh çc chu tr×nh
kho¶n môc. KiÓm to¸n hµng tån kho lµ mét phÇn quan träng trong quy
tr×nh kiÓm to¸n B¸o ço tµi chÝnh cã vai trß quan träng vµ ¶nh hëng lín
®Õn kÕt qu¶ toµn bé cuéc kiÓm to¸n.
MÆt kh¸c, víi mçi cuéc kiÓm to¸n cho dï kh¶ n¨ng ph¸n xÐt vµ tr×nh
®é nghiÖp vô cña kiÓm to¸n viªn cao th× vÉn cã kh¶ n¨ng khiÕm khuyÕt.

42B
ViÖc tõ nh×n nhËn m×nh thùc hiÖn rót ra bµi häc kinh nghiÖm lµ mét
®iÒu v« cïng cÇn thiÕt ®Ó tù hoµn thiÖn m×nh.
H¬n thÕ n÷a qua thùc tÕ kiÓm to¸n kho¶n môc hµng tån kho trong
quy tr×nh kiÓm to¸n B¸o ço tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi
chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi , C«ng ty chØ tËp vµo viÖc kiÓm
tra tÝnh chÝnh x¸c, trung thùc, hîp lý, hîp lÖ cña sè d vµ çc nghiÖp vô ph¸t
sinh trong kú kiÓm to¸n mµ cha h×nh thµnh râ quy tr×nh kiÓm to¸n cô thÓ
cho tõng ®¬n vÞ kh¸ch hµng. Qu¸ tr×nh kiÓm to¸n viªn dùa trªn xÐt ®o¸n
nghÒ nghiÖp cña kiÓm to¸n viªn chø cha ®a ra c¬ së vµ nghi chÐp trªn
KÕT luËn
Qua qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh
Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi víi môc ®Ých t×m hiÓu vÒ c«ng t¸c
kiÓm to¸n B¸o ço tµi chÝnh nãi chung vµ kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån
kho nãi riªng ®· gióp em hiÓu râ h¬n nh÷ng kiÕn thøc ®· häc t¹i trêng,
®ång thêi ®îc tiÕp thu kinh nghiÖm thùc tÕ trong viÖc triÓn khai mét cuéc
kiÓm to¸n B¸o ço tµi chÝnh t¹i 1 ®¬n vÞ cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n.
Trong chuyªn ®Ò thùc tËp tèi nghiÖp nµy em ®· ®Ò cËp mét sè vÊn ®Ò
vÒ c«ng t¸c kiÓm to¸n sau ®©y:
PhÇn1: C¬ së lý luËn vÒ kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho. §©y lµ
phÇn ®Ò cÊp tíi nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt vÒ chu tr×nh kiÓm to¸n hµng
tån kho vµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan.
PhÇn2: Thùc tr¹ng kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho cña C«ng ty
KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi . Trong
phÇn thùc tÕ nµy em ®· s¬ lîc qua vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña C«ng ty
KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi . §èi víi
c«ng t¸c kiÓm to¸n ®· ®Ò cËp quy tr×nh kiÓm to¸n chung vµ quy tr×nh
kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi
chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi . Cuèi cïng em ®· ®a ra mét cuéc

42B
kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ®Ó t×m hiÓu cô thÓ vÒ çc bíc c«ng
viÖc cÇn tiÕn hµnh, çch thøc ghi chÐp giÊy tê lµm viÖc. . . Vµ quan träng
h¬n lµ em ®· cè g¾ng t×m hiÓu vÒ quy tr×nh triÓn khai kiÓm to¸n, t×m
hiÓu kh¸ch hµng vµ ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®Ó tõ ®ã ®¸nh gi¸
tÝnh träng yÕu rñi ro vµ quyÕt ®inh ph¬ng ph¸p kiÓm toµn ®îc ¸p dông,
çc thñ tôc kiÓm toµn ®îc sö dông trong tõng phÇn viÖc, môc tiªu vµ kÕt
qu¶ cña çc phÇn viÖc ®ã, nã ®îc thÓ hiÖn trªn giÊy tê lµm viÖc nh thÕ
nµo, tæng hîp b»ng chøng vµ ®a ra çc bót to¸n ®iÒu chØnh nh thÕ nµo.
PhÇn III: Mét sè bµi häc kinh nghiÖm vµ ph¬ng híng hoµn thiÖn
trong kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho. Trªn c¬ së lý thuyÕt ®· ®îc häc t¹i
trêng, em ®· tiÕn hµnh so s¸nh víi thùc tÕ c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i ®¬n vÞ vµ
®a ra mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n B¸o ço tµi
chÝnh nãi chung vµ kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho nãi riªng. Çc kiÕn
nghÞ nµy bao gåm: Sö dông ph¬ng ph¸p t×m hiÓu vµ m« t¶ hÖ thèng
kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng b»ng hÖ thèng c©u hái hoÆc b»ng b¶ng t-
êng thuËt hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé; ®¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro, sö
dông çc ph¬ng ph¸p chän mÉu; kiÕn nghÞ vÒ giÊy tê lµm viÖc vµ viÖc sö
dông ph¬ng ph¸p ph©n tÝch phi tµi chÝnh trong çc thñ tôc ph©n tÝch. Çc
kiÕn nghÞ nµy theo em lµ nh÷ng vÊn ®Ò thùc sù cÊn thiÕt vµ c«ng ty nªn
¸p dông dÓ hoµn thiÖn h¬n c«ng t¸c kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho.
MÆc dï trong doanh nghiÖp cßn mét sè tån t¹i kh¸c mµ doanh nghiÖp
cÇn ph¶i hoµn thiÖn tuy nhiªn do ph¹m vi cho phÐp cña mét b¸o çc thùc
tËp bµi viÕt nµy chØ ®Ò cËp tíi çc vÊn ®Ò nªu trªn mµ kh«ng tr×nh bµy
çc v¸n ®Ò vÒ kiÓm to¸n TSC§, kiÓm to¸n TiÒn l¬ng, kiÓm to¸n tiÒn. . .
V× thêi gian t×m hiÓu thùc tÕ vµ tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn kh«ng
thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp
quý b¸u cña çc thÇy c« gi¸o trong Khoa KÕ to¸n, çc c« chó, anh chÞ t¹i
vµ çc b¹n.

42B
Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n çc c« chó, çc anh çc chÞ trong
Phßng NghiÖp vô 1 C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC
- Chi nh¸nh Hµ Néi vµ ®Æc biÖt TS lª thÞ hßa ®· t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp
®ì ®Ó em hoµn thµnh chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy.

42B
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Gi¸o tr×nh kiÓm to¸n tµi chÝnh Nhµ xuÊt b¶n tµi chÝnh 2002.
2. KiÓm to¸n - Auditting do
3. T¹p chÝ kÕ to¸n n¨m 2002
4. Gi¸o tr×nh Lý thuyÕt kiÓm to¸n Nhµ xuÊt b¶n tµi chÝnh n¨m 2002
5. ChuÈn mùc kiÓm toµn ViÖt Nam
6. ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam vÒ hµng tån kho.

42B
Môc lôc
Lêi nãi ®Çu....................................................................................................1
PhÇn I.........................................................................................................3
C¬ së lý luËn vÒ kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho............................3
I. §Æc ®iÓm cña chu tr×nh hµng tån kho víi tæ chøc kÕ to¸n hµng tån
kho...........................................................................................................3
1. Nh÷ng ®Æc ®iÓm chung vÒ chu tr×nh hµng tån kho..................3
2. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n hµng tån kho..........................................4
2. 1. Tæ chøc chøng tõ kÕ to¸n.......................................................4
2. 2 Tæ chøc tµi kho¶n kÕ to¸n.......................................................6
2. 3. Tæ chøc sè kÕ to¸n..................................................................7
II. Chu tr×nh Hµng tån kho víi vÊn ®Ò kiÓm to¸n b¸o ço tµI chÝnh...9
1. Chøc n¨ng cña chu tr×nh hµng tån kho...........................................9
1.1. Chøc n¨ng nhËp mua vËt t, hµng ho¸.....................................10
1.2. Chøc n¨ng xuÊt kho................................................................11
1.3.Chøc n¨ng lu kho.....................................................................12
2. Môc tiªu kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho.................................12
2. 1 Môc tiªu hîp lý chung..............................................................12
2. 2. Môc tiªu chung kh¸c...............................................................12
3. Chøng tõ kiÓm to¸n trong chu tr×nh hµng tån kho.......................13
III. Quy tr×nh kiÓm to¸n Hµng tån kho................................................14
1. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n...............................................................14
2. Thùc hiÖn kiÓm to¸n.....................................................................21
2. 1. Thùc hiÖn thu tôc kiÓm so¸t.................................................22
2. 2. Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch...............................................25
2. 3. Thùc hiÖn çc thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt..............................28
3. KÕt thóc kiÓm to¸n.......................................................................42
PhÇn II.....................................................................................................44
Thùc tr¹ng kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho cña C«ng ty KiÓm to¸n
vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi thùc hiÖn t¹i
c«ng ty A...................................................................................................44

42B
I. Kh¸i qu¸t chung t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty KiÓm
to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi................44
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty..........................44
TiÕn hµnh kiÓm to¸n..............................................................................56
II. Tæ chøc thùc hiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho cña C«ng ty
KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh hµ Néi.......56
1. Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n cña C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn Tµi
chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi.........................................58
1. 1. Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n chung..............................................58
1. 2. Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho...................................60
2. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho........................68
2. 1. ChuÈn bÞ kiÓm to¸n.............................................................68
2. 3 KÕt thóc kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho.........................99
PhÇn III..................................................................................................101
Bµi häc kinh nghiÖm vµ ph¬ng híng hoµn thiÖn kiÓm to¸n hµng tån
kho trong kiÓm to¸n b¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ T vÊn
Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi....................................101
I. NhËn xÐt chung vµ bµi häc kinh nghiÖm sau cuéc kiÓm to¸n b¸o ço
tµi chÝnh nãi chung vµ sau kiÓm to¸n hµng tån kho nãi riªng...........101
1.1. NhËn xÐt chung...................................................................101
1. 2. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm sau mçi cuéc kiÓm to¸n B¸o ço
tµi chÝnh còng nh kiÓm to¸n hµng tån kho t¹i C«ng ty KiÓm to¸n
vµ T vÊn Tµi chÝnh Sµi Gßn AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi............103
II. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn kiÓm to¸n hµng tån kho t¹i aFC
.............................................................................................................108
KÕT luËn...................................................................................................109
Tµi liÖu tham kh¶o...................................................................................111
Môc lôc........................................................................................................112

42B

CD - Kiem Toan Chu Trinh Hang Ton Kho

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

CD - Kiem Toan Chu Trinh Hang Ton Kho

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho t¹i c«ng ty AFC - Chi nh¸nh Hµ Néi

Lêi nãi ®Çu

SV: TrÇn §×nh Dòng 1 Líp KiÓm to¸n

Néi dung cña chuyªn ®Ò cã c¸c phÇn chÝnh sau:

PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho

SV: TrÇn §×nh Dòng 2 Líp KiÓm to¸n

SV: TrÇn §×nh Dòng 3 Líp KiÓm to¸n

2. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n hµng tån kho

SV: TrÇn §×nh Dòng 4 Líp KiÓm to¸n

2. 1. Tæ chøc chøng tõ kÕ to¸n

Tæ chøc chøng tõ kÕ toµn lµ tæ chøc vËn dông ph¬ng ph¸p chøng tõ

Bé phËn cung øng P. ®Ò nghÞ mua hµng

Ng­êi giao hµng §Ò nghÞ nhËp kho

Ban kiÓm nhËn hµng PhiÕu kiÓm nhËn

Thñ kho KiÓm tra vµ nhËp kho

KÕ to¸n Ghi sæ vµ l­u chøng tõ

T. Phßng vËt t­ Phª duyÖt

Nh©n viªn P. vËt t­ LËp phiÕu xuÊt kho

KÕ to¸n Ghi sæ vµ l­u chøng tõ

Kh¸ch hµng §¬n ®Æt hµng

Bé phËn b¸n hµng H§ b¸n hµng vµ P. xuÊt kho

Gi¸m ®èc, kÕ to¸n tr­ëng Phª duyÖt ho¸ ®¬n

KÕ to¸n thanh to¸n Thu tiÒn hoÆc theo dâi nî

Thñ kho XuÊt kho

KÕ to¸n Ghi sæ vµ l­u chøng tõ

2. 2 Tæ chøc tµi kho¶n kÕ to¸n

+TK 151: Hµng ®ang ®i ®êng.

+TK152: Nguyªn liÖu, vËt liÖu

SV: TrÇn §×nh Dòng 6 Líp KiÓm to¸n

+TK153: C«ng cô, dông cô

+TK154: Chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh dë dang.

+TK155: Thµnh phÈm.

+TK156: Hµng ho¸.

+TK157: Hµng göi b¸n.

+TK159: Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho.

+TK133: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.

+TK331: Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n.

+TK611: Mua hµng (*).

+TK631: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (*)

+TK632: Gi¸ vèn hµng b¸n.

+TK621: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.

+TK627: Chi phÝ s¶n xuÊt chung.

+TK641: Chi phÝ b¸n hµng.

+TK642: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.

SV: TrÇn §×nh Dòng 7 Líp KiÓm to¸n

+Theo h×nh thøc nhËt ký chung:

- Sè kÕ to¸n tæng hîp: nhËt ký chung, sæ c¸i tµi kho¶n.

+Theo h×nh thøc NhËt ký chøng tõ:

- NhËt ký chøng tõ, b¶ng kª, sæ c¸i tµi kho¶n

- Mét sè sæ chi tiÕt kh¸c

+theo h×nh thøc Chøng tõ ghi sæ:

- Sæ kÕ to¸n tæng hîp: sæ c¸i, chøng tõ ghi sæ, sæ ®¨ng ký chøng tõ

C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸:

- Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ ®Ých danh.

- Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn.

- Ph¬ng ph¸p gi¸ nhËp tríc xuÊt tríc (FIFO)

- Ph¬ng ph¸p gi¸ nhËp sau xuÊt tríc (LIFO).

Tæ chøc h¹ch to¸n hµng tån kho:

- Ph¬ng ph¸p thÎ song song.

- Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.

SV: TrÇn §×nh Dòng 9 Líp KiÓm to¸n

1.1. Chøc n¨ng nhËp mua vËt t, hµng ho¸.

Trong chøc n¨ng nµy gåm c¸c c«ng viÖc sau:

Ngêi giao hµng §Ò nghÞ nhËp kho

KÕ to¸n Ghi sæ vµ lu chøng tõ

T. Phßng vËt t Phª duyÖt

Nh©n viªn P. vËt t LËp phiÕu xuÊt kho

KÕ to¸n Ghi sæ vµ lu chøng tõ

Gi¸m ®èc, kÕ to¸n trëng Phª duyÖt ho¸ ®¬n

KÕ to¸n Ghi sæ vµ lu chøng tõ