You are on page 1of 42

Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

Môc lôc
lêi nãi ®Çu ........................................................................................................................... 2
Ch−¬ng I ................................................................................................................................ 3
tæng quan vÒ th«ng tin vÖ tinh............................................................................ 3
1.1. Giíi thiÖu ....................................................................................................................3
1.1.1. LÞch sö ph¸t triÓn cña th«ng tin vÖ tinh ..............................................................3
1.1.2. CÊu tróc tæng thÓ cña mét ®−êng th«ng tin vÖ tinh ............................................3
1.2. C¸c d¹ng quü ®¹o cña vÖ tinh...................................................................................5
1.2.1. C¸c d¹ng quü ®¹o cña vÖ tinh ..............................................................................5
1.2.2. C¸c th«ng sè chÝnh cña vÖ tinh ®Þa tÜnh..............................................................7
1.3. Nh÷ng vÊn ®Ò chung cña th«ng tin vÖ tinh ..............................................................9
1.3.1. C¸c ph−¬ng ph¸p ®a truy nhËp vÖ tinh ...............................................................9
1.3.2. C¸c b¨ng tÇn cho th«ng tin vÖ tinh....................................................................13
Ch−¬ng II............................................................................................................................. 17
Tæng quan dù ¸n vÖ tinh viÔn th«ng vinasat............................................. 17
2.1. C¸c th«ng sè chÝnh cña vÖ tinh Vinasat .................................................................18
2.1.1. C¸c th«ng sè kü thuËt chÝnh cña vÖ tinh VINASAT .........................................18
2.1.2. C¸c giíi h¹n khai th¸c cña vÖ tinh Vinasat.......................................................19
2.2. C¸c s¬ ®å ph©n kªnh cña vÖ tinh Vinasat ..............................................................20
2.3. Vïng phñ sãng vÖ tinh Vinasat...............................................................................22
Ch−¬ng III ........................................................................................................................... 22
tæng quan vÒ dù ¸n thμnh phÇn vinasat ....................................................... 22
cña bé quèc phßng....................................................................................................... 22
3.1. Môc tiªu cña Dù ¸n..................................................................................................22
3.2. Quy m« dù ¸n ...........................................................................................................22
3.3. §Þa ®iÓm triÓn khai ..................................................................................................23
3.4. Gi¶i ph¸p cho hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh qu©n sù ................................................23
3.4.1. Lùa chän sö dông b¨ng tÇn cña Vinasat...........................................................23
3.4.2. Lùa chän c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch gãi IP.........................................................24
3.4.3. Lùa chän c«ng nghÖ ®a truy nhËp vÖ tinh.........................................................27
3.5. Tæng quan hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh qu©n sù .....................................................29
3.5.1. CÊu tróc hÖ thèng...............................................................................................29
3.5.1. C¸c dÞch vô cña hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh qu©n sù ........................................31
3.5.2. CÊu tróc tæng quan tr¹m HUB ..........................................................................32
3.5.2. CÊu tróc tæng quan tr¹m VSAT.........................................................................34
3.6. B¶o mËt hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh qu©n sù..........................................................37
3.6.1. Các nguy cơ ảnh hưởng an ninh thông tin .......................................................37
3.6.2. Bảo mật giao diện vệ tinh...................................................................................38
3.6.2. Bảo mật thông tin đầu cuối số liệu IP ...............................................................39
3.6.2. Bảo mật thông tin thoại đầu cuối - đầu cuối: ...................................................40
Ch−¬ng IV ........................................................................................................................... 42
dù kiÕn triÓn khai ........................................................................................................ 42
dù ¸n thμnh phÇn vinasat cña bé quèc phßng .......................................... 42
4.1. C«ng t¸c chuÈn bÞ: ...................................................................................................42
4.2. C¸c giai ®o¹n cña dù ¸n: .........................................................................................42
4.3. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c ®¬n vÞ tham gia triÓn khai dù ¸n: ......................................42

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 1


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

lêi nãi ®Çu

Th«ng tin vÖ tinh chØ míi xuÊt hiÖn trong h¬n bèn thËp kû qua nh−ng
®· ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng trªn thÕ giíi còng nh− trong n−íc ta, më ra
mét thêi kú míi cho sù ph¸t triÓn trong mäi lÜnh vùc khoa häc còng nh− ®êi
sèng nãi chung vµ ®Æc biÖt ngµnh viÔn th«ng nãi riªng.
Th«ng tin vÖ tinh ®· ®−îc øng dông trong qu©n ®éi ta b¾t ®Çu tõ n¨m
1998 víi 4 tr¹m VSAT cña Qu©n chñng H¶i qu©n vµ n¨m 2000 cã thªm 5
tr¹m cho khu vùc T©y B¾c thuéc qk2. Th«ng tin vÖ tinh cã −u ®iÓm næi bËt lµ
vïng phñ sãng rÊt réng, triÓn khai l¾p ®Æt nhanh vµ kh¶ n¨ng cung cÊp dÞch
vô ®a d¹ng cho ng−êi dïng. Nã lµ ph−¬ng tiÖn th«ng tin h÷u hiÖu nhÊt ®Ó
kÕt nèi th«ng tin liªn l¹c víi c¸c vïng xa x«i, biªn giíi, h¶i ®¶o n¬i mµ m¹ng
th«ng tin cè ®Þnh kh«ng thÓ víi tíi ®−îc, ®ång thêi th«ng tin vÖ tinh nhê −u
®iÓm triÓn khai l¾p ®Æt vµ thiÕt lËp liªn l¹c nhanh sÏ lµ ph−¬ng tiÖn liªn l¹c
c¬ ®éng gióp øng cøu kÞp thêi trong c¸c t×nh huèng khÈn cÊp.
Dù ¸n thµnh phÇn Bé Quèc phßng thuéc Dù ¸n phãng vÖ tinh viÔn
th«ng ViÖt Nam - VINASAT chÝnh lµ ®Ó x©y dùng mét hÖ thèng th«ng tin vÖ
tinh sö dông cho môc ®Ých quèc phßng. Sau khi hoµn thµnh hÖ thèng th«ng
tin vÖ tinh sÏ lµ mét thµnh phÇn trong hÖ thèng th«ng tin qu©n sù, kÕt hîp
víi m¹ng th«ng tin s½n b¶o ®¶m th«ng tin liªn l¹c v÷ng ch¾c phôc vô cho
nhiÖm vô x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc ViÖt Nam XHCN.
Tµi liÖu nµy ®−îc viÕt ra ®Ó phôc vô TËp huÊn cho c¸n bé th«ng tin
toµn qu©n, nh»m gióp cho c¸n bé chØ huy th«ng tin c¸c cÊp hiÓu biÕt tæng
quan vÒ th«ng tin vÖ tinh vµ Dù ¸n thµnh phÇn BQP thuéc Dù ¸n VINASAT,
trªn c¬ së ®ã cã thÓ t×m hiÓu nghiªn cøu s©u h¬n vµ chñ ®éng trong viÖc
tham gia triÓn khai dù ¸n, ph¸t huy hiÖu qu¶ cña dù ¸n trong nhiÖm vô b¶o
®¶m th«ng tin liªn l¹c cña ®¬n vÞ m×nh.
Tµi liÖu dùa trªn c¸c t− liÖu thu thËp ®−îc tõ gi¸o tr×nh cña Häc viÖn
BCVT vµ tham kh¶o c¸c tµi liÖu cña n−íc ngoµi trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ dù
¸n, b−íc ®Çu sÏ kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, kÝnh mong c¸c ®ång chÝ tham
gia ®ãng gãp ®Ó chóng t«i rót kinh nghiÖm vµ hoµn thiÖn h¬n.
Hµ néi, Ngµy 10 th¸ng 1 n¨m 2008

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 2


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

Ch−¬ng I
tæng quan vÒ th«ng tin vÖ tinh

1.1. Giíi thiÖu


1.1.1. LÞch sö ph¸t triÓn cña th«ng tin vÖ tinh
ý t−ëng vÒ mét hÖ thèng th«ng tin toµn cÇu sö dông vÖ tinh bay xung quanh
qu¶ ®Êt ®· ®−îc nhµ b¸c häc Arthur C. Clarke giíi thiÖu trong mét t¹p chÝ Anh
“Wireless world” (thÕ giíi kh«ng gi©y) vµo th¸ng 5 n¨m 1945.
Th¸ng 10 n¨m 1957 Liªn x« ®· phãng thµnh c«ng vÖ tin nh©n t¹o ®Çu tiªn
trªn thÕ giíi më ra mét kû nguyªn chinh phôc vò trô cña con ng−êi, ®ång thêi còng
lµ lÇn ®Çu tiªn th«ng tin gi÷a tr¸i ®Êt vµ vò trô ®−îc thùc hiÖn.
N¨m 1958 b¶n tin chóc mõng Gi¸ng sinh cña tæng thèng Mü Eisenhower lÇn
®Çu tiªn ®−îc ph¸t ®i qua vÖ tinh cã tªn lµ Score bay ë ®é cao 1500 km.
Nh÷ng n¨m sau ®ã tõ n¨m 1960 ®Õn 1962 mét lo¹t c¸c vÖ tinh khëi ®Çu cã
tªn Echo, Curier, Telstar vµ Relay ®· ®−îc phãng lªn ë quü ®¹o cã ®é cao thÊp
(kho¶ng 1000 km ®Õn 8000 km), do h¹n chÕ bëi tªn löa phãng.
N¨m 1963 mét vÖ tinh ®Þa tÜnh ®Çu tiªn cã tªn lµ Syncom, cã ®é cao bay
36.000 km ®· truyÒn h×nh trùc tiÕp thÕ vËn héi Olympic Tokyo tõ NhËt vÒ Mü.
N¨m 1965 vÖ tinh Molniya cña liªn x« ®−îc phãng lªn ë quü ®¹o elip
nghiªng 65o so víi mÆt ph¼ng xÝch ®¹o.
Th¸ng 7 n¨m 1964 mét tæ chøc quèc tÕ vÒ th«ng tin vÖ tinh ®· ra ®êi, ban
®Çu cã 11 n−íc thµnh viªn, gäi t¾t lµ Intelsat (Internation Telecommucations
Satellite). C¸c n−íc tham gia vµo tæ chøc nµy t¨ng lªn nhanh chãng, 30 n¨m sau
th¸ng 8 n¨m 1994 sè n−íc thµnh viªn tham gia tæ chøc Intelsat ®· lµ 133, trong ®ã
cã ViÖt Nam.
1.1.2. CÊu tróc tæng thÓ cña mét ®−êng th«ng tin vÖ tinh
Muèn thiÕt lËp mét ®−êng th«ng tin vÖ tinh, tr−íc hÕt ph¶i phãng mét vÖ tinh
lªn quü ®¹o vµ cã kh¶ n¨ng thu ph¸t sãng v« tuyÕn ®iÖn. VÖ tinh cã thÓ lµ vÖ tinh
thô ®éng, chØ ph¶n x¹ sãng v« tuyÕn mét c¸ch thô ®éng mµ kh«ng khuÕch ®¹i vµ
biÕn ®æi tÇn sè. HÇu hÕt c¸c vÖ tinh th«ng tin hiÖn nay lµ vÖ tinh tÝch cùc. VÖ tinh sÏ
thu tÝn hiÖu tõ mét tr¹m mÆt ®Êt, (SES: Satellite Earth Station) biÕn ®æi, khuÕch ®¹i

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 3


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

vµ ph¸t l¹i ®Õn mét hoÆc nhiÒu tr¹m mÆt ®Êt kh¸c. H×nh 1.1 chØ ra mét ®−êng th«ng
tin qua vÖ tinh gi÷a hai tr¹m mÆt ®Êt
TÝn hiÖu tõ mét tr¹m mÆt ®Êt ®Õn vÖ tinh, gäi lµ ®−êng lªn (uplink) vµ tÝn
hiÖu tõ vÖ tinh trë vÒ mét tr¹m mÆt ®Êt kh¸c, ®−êng xuèng (dowlink). ThiÕt bÞ th«ng
tin trªn vÖ tinh bao gåm mét sè bé ph¸t ®¸p sÏ khuÕch ®¹i tÝn hiÖu ë c¸c b¨ng tÇn
nµo ®ã lªn mét c«ng suÊt ®ñ lín vµ ph¸t trë vÒ mÆt ®Êt

VÖ tinh

§
n

−ê
ng

ng
−ê

xu
§

èn
g
M¸y ph¸t M¸y thu

Tr¹m mÆt ®Êt ph¸t Tr¹m mÆt ®Êt thu

H×nh 1.1. S¬ ®å ®−êng th«ng tin vÖ tinh

1.1.3. C¸c ®Æc ®iÓm cña th«ng tin vÖ tinh


Th«ng tin vÖ tinh lµ mét trong nh÷ng hÖ thèng truyÒn dÉn v« tuyÕn, sö dông
vÖ tinh ®Ó chuyÓn tiÕp tÝn hiÖu ®Õn c¸c tr¹m trªn mÆt ®Êt. V× tr¹m chuyÓn tiÕp vÖ
tinh cã ®é cao rÊt lín nªn th«ng tin vÖ tinh cã nh÷ng −u ®iÓm so víi c¸c hÖ thèng
viÔn th«ng kh¸c ®ã lµ:
1) Gi¸ thµnh th«ng tin vÖ tinh kh«ng phô thuéc vµo cù ly gi÷a hai tr¹m. Gi¸
thµnh nh− nhau khi truyÒn ë cù ly 5000 km vµ 100 km
2) Cã kh¶ n¨ng th«ng tin qu¶ng b¸ còng nh− th«ng tin ®iÓm nèi ®iÓm. Mét
vÖ tinh cã thÓ phñ sãng cho mét vïng réng lín trªn mÆt ®Êt (vÖ tinh ®Þa tÜnh ë bóp
sãng toµn cÇu cã vïng phñ sãng chiÕm 1/3 bÒ mÆt qu¶ ®Êt), nh− vËy mét tr¹m mÆt
®Êt cã thÓ th«ng tin víi nhiÒu tr¹m mÆt ®Êt kh¸c trong vïng phñ sãng ®ã. NÕu cã 3
vÖ tinh ®Þa tÜnh phãng lªn ë ba vÞ trÝ thÝch hîp th× sÏ phñ sãng toµn cÇu do ®ã c¸c
dÞch vô th«ng tin toµn cÇu sÏ ®−îc thùc hiÖn.
3) Cã kh¶ n¨ng b¨ng réng. C¸c bé lÆp trªn vÖ tinh th−êng lµ c¸cthiÕt bÞ cã
b¨ng tÇn réng, cã thÓ thùc hiÖn nhiÒu lo¹i dÞch vô th«ng tin b¨ng réng còng nh− c¸c
dÞch vô kh¸c. §é réng b¨ng tÇn cña mçi bé lÆp (repeater) cã thÓ lªn ®Õn hµng chôc
megahertz. Mçi bé lÆp cã thÓ ®−îc sö dông cho hai tr¹m mÆt ®Êt trong vïng phñ
sãng cña vÖ tinh. C¸c hÖ thèng th«ng tin trªn mÆt ®Êt th−êng giíi h¹n ë cù ly gÇn

Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 4


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

(vÝ dô nh− truyÒn h×nh néi h¹t) hoÆc cho c¸c trung kÕ dung l−îng nhá gi÷a c¸c thÞ
tr−êng chÝnh
4) Ýt chÞu ¶nh h−ëng bëi ®Þa h×nh cña mÆt ®Êt. Do ®é cao bay lín nªn th«ng
tin vÖ tinh kh«ng bÞ ¶nh h−ëng bëi ®Þa h×nh thiªn nhiªn nh− ®åi nói, thµnh phè, sa
m¹c, ®¹i d−¬ng. Sãng v« tuyÕn chuyÓn tiÕp qua vÖ tinh cã thÓ truyÒn tíi c¸c vïng
xa x«i hÎo l¸nh, h¶i ®¶o. Bëi vËy th«ng tin vÖ tinh lµ ph−¬ng tiÖn th«ng tin tèt nhÊt
cho c¸c vïng n«ng th«n vµ c¸c vïng ch−a ph¸t triÓn. Th«ng tin vÖ tin cã thÓ cung
cÊp c¸c lo¹i dÞch vô phæ th«ng cho c¶ thµnh phè, n«ng th«n còng nh− miÒn nói vµ
h¶i ®¶o (vÝ dô truyÒn h×nh, ®iÖn tho¹i dung l−îng nhá). Th«ng tin vÖ tinh ®Èy nhanh
sù ph¸t triÓn nÒn c«ng nghiÖp vµ c¸c ph−¬ng tiÖn xö lý sè liÖu ë n«ng th«n.
Th«ng tin vÖ tinh lµ lo¹i h×nh dÞch vô viÔn th«ng cã thÓ phôc vô cho c¶ vïng
ph¸t triÓn vµ ch−a ph¸t triÓn
5) DÞch vô th«ng tin vÖ tinh cã b¨ng tÇn réng vµ cã thÓ truyÒn tíi bÊt kú n¬i
nµo trªn thÕ giíi ®É ®−a ®Õn viÖc t×m ra c¸c thÞ tr−êng míi còng nh− më réng c¸c
thÞ tr−êng dÞch vô h¹ tÇng vµ c¸c ®−êng th«ng tin ®· ®−îc sö dông trªn mÆt ®Êt.
Nhê vÖ tinh ®· ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn cña c¸c m¹ng truyÒn h×nh ®Æc biÖt vÝ dô nh−
truyÒn h×nh c¸p, truyÒn h×nh tr¶ tiÒn (pay TV), c¸c nhãm ng«n ng÷ vµ d©n téc
(ethnic and language), c¸c nhãm t«n gi¸o, thÓ thao vµ c¸c tin tøc vÒ sù sum häp
6) C¸c dÞch vô míi. Do nh÷ng kh¶ n¨ng ®Æc biÖt cña th«ng tin vÖ tinh nªn ®·
®−a vµo c¸c kh¸i niÖm míi cho lÜnh vùc viÔn th«ng. Tr−íc khi cã th«ng tinvÖ tinh
(tr−íc n¨m 1958), hÇu hÕt c¸c dÞch vô viÔn th«ng quèc tÕ ®Òu sö dông sãng ng¾n
ph¶n x¹ tÇng ®iÖn ly. Th«ng tin nµy ®É kh«ng ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu do chÊt
l−îng xÊu, dung l−îng lÊp, b¨ng tÇn hÑp, ngay c¶ khi c«ng nghÖ cña lo¹i h×nh viÔn
th«ng nµy ®¹t tíi møc giíi h¹n. Mét vÝ dô trong tr−êng hîp cÊp cøu, Inmarsat lµ
mét dÞch vô vÖ tinh míi, nã cung cÊp tiÕng, sè liÖu vµ h×nh ¶nh tèc ®é thÊp di ®éng
cho tµu, thuyÒn, m¸y bay qua vÖ tinh
7) C¸c dÞch vô c¸ nh©n cña kh¸ch hµng. C¸c tr¹m mÆt ®Êt nhá víi anten kÝch
th−íc bÐ cã thÓ truy nhËp ®Õn c¸c c¬ së d÷ liÖu, c¸c c¬ quan bé vµ c¸c hÖ thèng
qu¶n lý th«ng tin. C¸c tr¹m nµy cã c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi kÝch th−íc rÊt nhá, gäi lµ
VSAT (very small aperture terminals). C¸c ®Çu cuèi nµy th−êng ®−îc ®Æt t¹i nhµ
cña kh¸ch hµng hay c¸c khu vùc cã c¸c yªu cÇu dÞch vô phæ th«ng víi dung l−îng
nhá
1.2. C¸c d¹ng quü ®¹o cña vÖ tinh
1.2.1. C¸c d¹ng quü ®¹o cña vÖ tinh
Cã hai d¹ng quü ®¹o lµ quü ®¹o ªlÝp vµ quü ®¹o trßn

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 5


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

Quü ®¹o ªlÝp chØ cã mét d¹ng quü ®¹o ªlÝp cao (HEO) mµ ®iÓn h×nh lµ vÖ
tinh Molniya cña Liªn x« (nªn cßn gäi lµ quü ®¹o Molniya), ®é nghiªng cña mÆt
ph¼ng quü ®¹o so víi m¨t ph¼ng xÝch ®¹o lµ 65o, cËn ®iÓm lµ 1000 km vµ viÔn ®iÓm
lµ 39.400 km, chukú quü ®¹o lµ 11gi58ph.
D¹ng quü ®¹o trßn cã thÓ cã ba lo¹i: quü ®¹o thÊp (LEO), quü ®¹o trung b×nh
(MEO), quü ®¹o cao (HEO) hay quü ®¹o ®ång bé khi vÖ tinh bay ë ®é cao 35.786
km, lóc ®ã chu kú bay cña vÖ tinh b»ng chu kú tù quay cña qu¶ ®Êt b»ng
23gi56ph04s. Trong quü ®¹o trßn l¹i cã thÓ chia ra:
Quü ®¹o cùc trßn, mÆt ph¼ng quü ®¹o vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng xÝch ®¹o,
nghÜa lµ mçi vßng bay cña vÖ tinh sÏ ®i qua hai cùc qu¶ ®Êt
Quü ®¹o trßn nghiªng khi mÆt ph¼ng quü ®¹o nghiªng mét gãc nµo ®ã so víi
mÆt ph¼ng xÝch ®¹o
Quü ®¹o xÝch ®¹o trßn, khi mÆt ph¼ng quü ®¹o trïng víi mÆt ph¼ng xÝch ®¹o.
Trong quü ®¹o xÝch ®¹o trßn nÕu chiÒu bay vÖ tinh cïng chiÒu víi chiÒu quay qu¶
®Êt vµ cã chu kú b»ng chu kú quay cña qu¶ ®Êt gäi lµ quü ®¹o ®Þa tÜnh (GEO)

Quü ®¹o
cùc trßn Quü ®¹o ªlÝp
nghiªng

Quü ®¹o xÝch


®¹o trßn

H×nh 1.10: Ba d¹ng quü ®¹o c¬ b¶n cña vÖ tinh

Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 6


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

Cã thÓ tãm t¾t c¸c d¹ng quü ®¹o cña vÖ tinh b»ng s¬ ®å d−íi ®©y.

Quü ®¹o
Quü ®¹o trßn
£lÝp

Quü ®¹o
Quü ®¹o
C¸c hÖ thèng cùc vµ nghiªng
XÝch ®¹o
quü ®¹o ªlÝp Quü ®¹o ®ång
cao (HEO) Quü ®¹o thÊp
bé vµ quü ®¹o
(LEO)
®Þa tÜnh (GEO)
Quü ®¹o trung b×nh
(MEO)

Vïng phñ
sãng tõ vÜ ®é
Vïng phñ sãng réng Phñ sãng toµn
trung b×nh ®Õn
toµn cÇu nh−ng yªu cÇu víi ba vÖ
vÜ ®é cao víi
cÇu ph¶i cã nhiÒu vÖ tinh
mét Ýt vÖ tinh
tinh

Tõ c¸c d¹ng quü ®¹o nªu trªn th× vÖ tinh ®Þa tÜnh lµ vÖ tinh sö dông cho th«ng
tin lµ lý t−ëng nhÊt v× nã ®øng yªn khi quan s¸t tõ mét vi trÝ cè ®Þnh trªn mÆt ®Êt.
NghÜa lµ th«ng tin sÏ ®−îc b¶o ®¶m liªn tôc, æn ®Þnh trong 24 giê ®èi víi c¸c tr¹m
n»m trong vïng phñ sãng cña vÖ tinh mµ kh«ng cÇn chuyÓn ®«Ø sang mét vÖ tinh
kh¸c. Bëi vËy hÇu hÕt c¸c hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh cè ®Þnh ®Òu sö dông vÖ tinh ®Þa
tÜnh.
1.2.2. C¸c th«ng sè chÝnh cña vÖ tinh ®Þa tÜnh
§Ó cã mét vÖ tinh ®Þa tÜnh ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn:
-VÖ tinh ph¶i cã chu kú bay b»ng chu kú tù quay xung quanh trôc cña qu¶
®Êt, chu kú ®ã theo giê thiªn v¨n lµ 23 gi 56 ph 04,1 s hoÆc 1436 phót.
-MÆt ph¼ng quü ®¹o vÖ tinh trïng víi mÆt ph¼ng xÝch ®¹o, nghÜa lµ vÖ tinh
ph¶i bay ë quü ®¹o xÝch ®¹o trßn vµ bay cïng chiÒu quay cña qu¶ ®Êt
Víi quü ®¹o ®Þa tÜnh vÖ tinh cã c¸c ®Æc ®iÓm sau:
- B¸n kÝnh bay cña quü ®¹o lµ r = 42.164 km.
- §é cao bay lµ h = 42.164 km - 6378 km = 35.786 km.
- “ Gãc nh×n” tõ vÖ tinh xuèng qu¶ ®Êt, lµ gãc hîp bëi hai ®−êng th¼ng nèi tõ
t©m vÖ tinh vµ tiÕp tuyÕn víi mÆt ®Êt t¹i mét ®iÓm, nh− trªn h×nh 1.11. φ = 81o3

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 7


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

- VÖ tinh ®Þa tÜnh chØ “nh×n thÊy” c¸c vÜ ®é 81o3 B¾c vµ Nam, víi gãc ngÈng
b»ng 0o. Nh− vËy ë c¸c vÜ ®é cao h¬n 81o3 B¾c vµ Nam lµ kh«ng “nh×n thÊy” vÖ
tinh ®Þa tÜnh, cã nghÜa lµ c¸c vïng cùc kh«ng thÓ th«ng tin qua vÖ tinh ®Þa tÜnh.
- Vïng “nh×n thÊy” cña vÖ tinh lªn mÆt ®Êt cña mét vÖ tinh ®Þa tÜnh sÏ lµ
kho¶ng 45% diÖn tÝch bÒ mÆt qu¶ ®Êt.
Trong thùc tÕ khi th«ng tin víi vÖ tinh yªu cÇu gãc ngÈng cña tr¹m mÆt ®Êt
ph¶i lín h¬n 0o, thõ¬ng ≥ 5o cho nªn vïng thùc tÕ cã thÓ th«ng tin qua mét vÖ tinh
®Þa tÜnh lµ nhá h¬n 45% diÖn tÝch qu¶ ®Êt. Bëi vËy ph¶i cã Ýt nhÊt ba vÖ tinh ®Þa tÜnh
míi phñ sãng toµn cÇu, trong ®ã sÏ cã nh÷ng vïng hai vÖ tinh phñ sãng chång lÊn
lªn nhau, cã nghÜa lµ c¸c ®Þa ®iÓm ®ã cã thÓ ®ång thêi th«ng tin víi hai vÖ tinh, cßn
c¸c vïng cùc cã vÜ ®é kho¶ng ± 80o trë lªn kh«ng th«ng tin ®−îc qua vÖ tinh ®Þa
tÜnh, nh− chØ ra trªn h×nh 1.12.
S

r
S

A 2φ B

H×nh 1.11: “Gãc nh×n” tõ vÖ tinh ®Þa tÜnh

- Cù ly xa nhÊt tõ vÖ tinh ®Õn ®iÓm “nh×n thÊy” trªn mÆt ®Êt lµ 41.679 km,
t−¬ng øng víi gãc ngÈng b»ng 0o, cù ly ng¾n nhÊt khi gãc ngÈng lµ 90o b»ng ®é cao
bay cña vÖ tinh lµ 35.786 km
Thêi gian trÔ truyÒn sãng tõ mét tr¹m mÆt ®Êt ®Õn vÖ tinh b»ng:
t = s/c, trong ®ã s lµ cù ly tõ tr¹m mÆt ®Êt ®Õn vÖ tinh, c lµ vËn tèc ¸nh s¸ng =
299.792 km/s. Khi s lín nhÊt thêi gian trÔ lµ t = 41.679/299.792 = o,139 s, thêi gian
trÔ ng¾n nhÊt b»ng 35.786/299.792 = 0,119 s.
Khi truyÒn tÝn hiÖu tho¹i, thêi gian trÔ sÏ g©y ¶nh h−ëng tíi cuéc ®µm tho¹i
hai chiÒu. Khi mét ng−êi hái vµ mét ng−êi tr¶ lêi tÝn hiÖu khi quay trë vÒ ng−êi hái
sÏ ph¶i ®i mét ®o¹n ®−êng b»ng bån lÇn s, tæng sè thêi gian trÔ t¨ng lªn 4 lÇn, nghÜa
lµ kho¶ng tõ 0,447 s ®Õn 0,556 s. Thêi gian trÔ còng g©y ra hiÖn t−îng håi ©m, bëi
vËy ph¶i cã thiÕt bÞ ®Æc biÖt ®Ó khö håi ©m
Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 8
Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

ChØ cÇn 3 vÖ tinh ®Þa tÜnh cã thÓ phñ sãng toµn cÇu nh− chØ ra trªn h×nh 1.12. C¸c
th«ng sè h×nh häc ®−îc chØ ra trªn h×nh 1.13


H×nh 1.12: VÞ trÝ 3 vÖ tinh ®Þa tÜnh phñ sãng toµn cÇu

Tr¹m mÆt
®Êt

E S
Re

T©m β0 α
r VÖ tinh
qu¶ ®Êt

H×nh 1.13: C¸c th«ng sè h×nh häc gi÷a tr¹m mÆt ®Êt vµ vÖ tinh

1.3. Nh÷ng vÊn ®Ò chung cña th«ng tin vÖ tinh


1.3.1. C¸c ph−¬ng ph¸p ®a truy nhËp vÖ tinh
Th«ng tin vÖ tinh lµ hÖ thèng th«ng tin v« tuyÕn ®iÓm ®Õn ®a ®iÓm, nghÜa lµ
mét vÖ tinh cã thÓ th«ng tin víi nhiÒu tr¹m mÆt ®Êt, v× vËy ph¶i sö dông ph−¬ng
ph¸p ®a truy nhËp.

Hiện nay có 3 kỹ thuật đa truy nhập vệ tinh của các trạm mặt đất được ứng
dụng rộng rãi là:
- Đa truy nhập phân chia theo tần số - FDMA (Frequency Division
Multiple Acces),

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 9


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

- Đa truy nhập phân chia theo thời gian - TDMA (Time Division Multiple
Acces) và
- Đa truy nhập phân chia theo mã – CDMA (Code Division Multiple
Acces).
Dựa trên các kỹ thuật cơ bản này, có thể tạo một hệ thống mạng lớn từ
nhiều hệ thống mạng con bằng cách phân định mỗi mạng con làm việc trên một
đoạn băng tần vệ tinh riêng rẽ và có được các kỹ thuật đa truy nhập ghép hỗn
hợp khác như:
- Đa truy nhập phân chia theo thời gian / Đa tần số - MF/TDMA (Multiple
Frequency)
- Đa truy nhập phân chia theo mã / Đa tần số - MF/CDMA
- Đa truy nhập phân chia theo pha mã – CPDMA (Code Phase Division
Multiple Acces)
- Đa truy nhập phân chia theo pha mã / Đa tần số – MF/CPDMA

Đặc điểm các kỹ thuật đa truy nhập vệ tinh:

a. FDMA
FDMA là kỹ thuật đa truy nhập vệ tinh truyền thống và được sử dụng rộng
rãi từ lâu. Trong FDMA, mỗi kết nối sóng mang giữa các trạm mặt đất qua vệ
tinh được cấp phát ở một tần số khác nhau trên bộ phát đáp. Độ rộng băng thông
cấp phát cho một sóng mang được ấn định trước tuỳ thuộc vào lưu lượng kênh
truyền và phương thức điều chế áp dụng. Đây là kỹ thuật đang được áp dụng cho
nhiều mạng TTVT hiện có ở quân đội ta.
Các sóng mang có thể là SCPC (Đơn kênh trên một sóng mang) hoặc
MCPC (Đa kênh trên một sóng mang) hoặc là IDR (Sóng mang điều chế số).
Một trạm đầu cuối mặt đất có nhiều loại kênh dịch vụ như: thoại, số liệu,... được
ghép lại thành luồng duy nhất theo phương thức FDM (Ghép kênh phân chia
theo tần số) hoặc TDM (Ghép kênh phân chia theo thời gian). Phương thức điều
chế sóng mang phổ biến thường dùng là QPSK và mã sửa lỗi trước (FEC) RSV
(Reed-Solomon Viterbi).
Kỹ thuật FDMA đơn giản về cấu trúc, thiết bị rẻ tiền nhưng số lượng thiết
bị trạm HUB sẽ rất lớn nếu mạng có nhiều trạm VSAT cùng kết nối. Hiệu quả
sử dụng băng thông vệ tinh không cao, vì mỗi kết nối sóng mang của FDMA
luôn luôn chiếm băng thông cho dù trạm có truyền dữ liệu hay không. Khi trạm
không có liên lạc thì các sóng mang vẫn kết nối và chiếm băng thông vệ tinh.
Giữa các sóng mang lân cận cần có khoảng bảo vệ để tránh gây nhiễu sang nhau.
Với các kết nối truyền dẫn đường trục dung lượng lớn hoặc truyền hình
quảng bá thì kỹ thuật phù hợp vẫn được áp dụng là FDMA. FDMA còn có
nhược điểm là xuyên nhiễu điều chế giữa các sóng mang lân cận. Ngoài ra cần

Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 10


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

có dự phòng mức lùi đầu ra máy phát (backoff) khi một trạm phát nhiều sóng
mang đồng thời.

b. TDMA
Trong kỹ thuật TDMA, các kết nối sóng mang của nhiều trạm đầu cuối
được thực hiện trên cùng đoạn băng tần. Trong một đoạn tần số, mỗi khi có yêu
cầu truyền tin trạm đầu cuối được phân bổ một khe thời gian xác định để phát
thông tin. Tại mỗi thời điểm chỉ có một sóng mang của một trạm hoạt động, do
đó xuyên nhiễu điều chế ít và không yêu cầu lùi công suất (backoff) trên vệ tinh.
Khoảng thời gian phát thông tin của một đầu cuối phải được định thời
chính xác và không lấn sang trạm đầu cuối khác. Do vậy cần có sự đồng bộ thời
gian chính xác trong hệ thống. Hệ thống TDMA đơn giản có các khe thời gian
được ấn định cố định. Hệ thống phức tạp thường cho phép tạo các khe thời gian
theo yêu cầu truyền dẫn của trạm.
Một đặc điểm của TDMA là do truyền dẫn theo các khoảng thời gian rời
rạc, nên mỗi lần trạm đầu cuối phát thông tin (burst) yêu cầu tốc độ phát cao
hơn nhiều so với dung lượng truyền dẫn thực sự của trạm. Điều này dẫn đến yêu
cầu mức công xuất phát xạ của trạm cao hơn so với dùng kỹ thuật FDMA có
cùng dung lượng.
Trong kỹ thuật TDMA, nếu một mạng có rất nhiều trạm đầu cuối VSAT
cùng phát về trên một băng thông duy nhất thì yêu cầu định thời cho mạng rất
cao, tốc độ phát của VSAT trên khe (burst) rất lớn, dẫn đến giá thành hệ thống
cao. Do vậy băng thông toàn mạng thường được phân chia thành nhiều đoạn tần
số, mỗi tần số được sử dụng cho một nhóm các VSAT phát về HUB, và ta có kỹ
thuật gọi là – Đa truy nhập phân chia theo thời gian / Đa tần số (MF/TDMA).
Trạm HUB sẽ kiểm soát và cấp phát khe thời gian và đoạn băng tần làm việc
còn trống khi trạm VSAT có yêu cầu truyền tin. Điều này sẽ giúp sử dụng quỹ
băng thông rất hiệu quả khi mạng có số lượng trạm rất lớn và tương đối đồng
nhất.
Số lượng VSAT trong một khe và độ rộng của khe tần số thường được tính
toán cân bằng giữa kích cỡ, giá thành trạm VSAT và hiệu suất sử dụng khe tần
số. Nếu chia khe nhỏ thì yêu cầu kích cỡ trạm không cao nhưng số lượng trạm
phát qua cùng khe tần số ít – không tiết kiệm băng thông. Ngược lại thì đầu tư
cho trạm VSAT sẽ có giá thành cao nhưng sử dụng băng thông vệ tinh tiết kiệm
hơn. MF/TDMA là kỹ thuật mới phát triển và trở thành chuẩn công nghệ mới
cho mạng VSAT.

c. CDMA
Kỹ thuật trải phổ được ứng dụng nhiều trong các hệ thống thông tin vô
tuyến quân sự và được đưa vào thông tin vệ tinh trong những năm gần đây. Kỹ

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 11


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

thuật CDMA đã được ứng dụng nhiều trong các hệ thống thông tin di động mặt
đất và hệ thống vệ tinh tầm thấp.
Trong CDMA, sóng mang của trạm VSAT đầu cuối được nhân với một
bộ mã và trải phổ ra trên toàn bộ băng tần sử dụng chung với các trạm đầu cuối
khác. Mỗi trạm được cấp một mã trải phổ khác nhau mà không bị khôi phục lại
ở các trạm đầu cuối khác. Tại đầu thu ở HUB, tín hiệu của từng trạm được tách
bằng cách sử dụng/nhân với bộ mã trải phổ tương ứng. Với cơ chế này ở đầu thu
tín hiệu mong muốn được khôi phục lại; tín hiệu các kênh khác và nhiễu tạp lại
bị trải phổ ra trên toàn băng và có mức ngưỡng thấp hơn tín hiệu mong muốn.
Trong thông tin địa tĩnh, tuyến phát từ HUB cho các trạm VSAT CDMA
vẫn áp dụng phương thức phát trên một sóng mang duy nhất cho toàn mạng. Để
tránh gây nhiễu các vệ tinh gần kề, cần có băng thông đủ rộng để trải phổ công
suất tuyến phát trạm VSAT mặt đất.
Nếu hệ thống CDMA có nhiều trạm cùng truy nhập trên một băng tần thì
tổng mức tín hiệu các kênh khác cộng dồn cũng tạo ra mức nhiễu nền đáng kể so
với tín hiệu được khôi phục. Ngoài ra cần có sự kiểm soát và điều khiển công
suất phát của các trạm đầu cuối để vẫn đảm bảo chất lượng thông tin nhưng
không quá cao có thể gây nhiễu cho các trạm đầu cuối khác. Do vậy áp dụng
CDMA cũng hạn chế số lượng trạm cùng truy nhập trong một dải tần số và hiệu
quả sử dụng băng thông không cao khi so sánh với kỹ thuật TDMA.
Kỹ thuật CDMA có ưu điểm là có thể ứng dụng trong các trạm mặt đất
TTVT cơ động liên tục với ăng ten rất nhỏ và không cần bám chính xác vệ tinh.
Tín hiệu phát của trạm cơ động được trải ra trên đoạn băng tần lớn và có mức
công suất phát chỉ tương đương mức nhiễu nền nên ít gây ảnh hưởng đến các vệ
tinh lân cận, cho dù búp sóng của trạm bao trùm các vệ tinh này.
Hiện tại CDMA chưa được sử dụng rộng rãi trong thông tin vệ tinh địa tĩnh,
khi này lượng băng thông sử dụng luôn hạn hẹp do gắn liền với chi phí thuê
kênh cao. Công nghệ này mới chỉ áp dụng trong các ứng dụng đặc biệt yêu cầu
tính cơ động liên tục như: trên máy bay, trên xe khí tài quân sự...với điều kiện
chấp nhận chi phí cao.
Cũng tương tự như TDMA, mạng CDMA có rất nhiều trạm VSAT thì có
thể phân chia toàn băng thông thành các đoạn băng tần cho từng nhóm các trạm
đầu cuối, và gọi là MF/CDMA.

Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 12


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

FDMA

f
VSAT 1 VSAT 2 VSAT 3 VSAT 4

VSAT 4
VSAT 3
TDMA VSAT 2
VSAT 1

VSAT 4
VSAT 3
VSAT 2
CDMA
VSAT 1

Hình 1.14: băng thông sóng mang truyền dẫn theo


các kỹ thuật truy nhập FDMA, TDMA, CDMA
1.3.2. C¸c b¨ng tÇn cho th«ng tin vÖ tinh
Th«ng tin vÖ tinh lµ hÖ thèng th«ng tin sö dông ph−¬ng thøc truyÒn dÉn v«
tuyÕn, bëi vËy viÖc lùa chän vµ Ên ®Þnh b¨ng tÇn c«ng t¸c cho c¸c dÞch vô th«ng tin
vÖ tinh lµ rÊt quan träng. Nã ph¶i tho¶ m·n hai ®iÒu kiÖn c¬ b¶n.

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 13


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

- Kh«ng g©y can nhiÔu lªn c¸c hÖ thèng th«ng tin v« tuyÕn kh¸c còng nh−
c¸c dÞch th«ng tÞn vÖ tinh trong m¹ng.
- Tæn hao truyÒn sãng nhá ®Ó gi¶m nhá kÝch th−íc vµ gi¸ thµnh cña thiÕt bÞ.
Nh− chóng ta biÕt khÝ quyÓn qu¶ ®Êt ®−îc chia lµm ba tÇng: líp khÝ quyÓn
d−íi cïng r¶i tõ mÆt ®Êt lªn ®é cao kho¶ng 11 km gäi lµ tÇng ®èi l−u. C¸c hiÖn
t−îng thêi tiÕt nh− m−a, b·o, s−¬ng mï... ®Òu xÈy ra trong tÇng ®èi l−u. TiÕp ®Õn lµ
tÇng b×nh l−u, cã giíi h¹n trªn kho¶ng 35 km, vµ trªn cïng lµ tÇng ®iÖn ly cã ®é cao
kho¶ng tõ 50 km ®Õn 400 km
TÇng ®iÖn ly lµ mét líp khÝ bÞ ion ho¸ m¹nh nªn mËt ®é chÊt khÝ chñ yÕu lµ
c¸c ®iÖn tö tù do vµ c¸c ion. Nã cã tÝnh chÊt hÊp thô vµ ph¶n x¹ sãng v« tuyÕn ®iÖn.
B¨ng viÖc kh¶o s¸t thùc tÕ ng−êi ta thÊy tÇng ®iÖn ly chØ ph¶n x¹ ®èi víi b¨ng sãng
ng¾n trë xuèng. TÇn sè cµng cao ¶nh h−ëng bëi tÇng ®iÖn ly cµng Ýt, ë c¸c tÇn sè
trong b¨ng vi ba hÇu nh− kh«ng bÞ ¶nh h−ëng bëi tÇng ®iÖn ly.
Trong tÇng ®èi l−u sãng v« tuyÕn ®iÖn bÞ hÊp thô bëi c¸c ph©n tö khÝ nh−
oxy, h¬i n−íc (H2O), CO2 v.v...còng nh− trong m−a vµ s−¬ng mï. Nh−ng ë c¸c tÇn
sè kho¶ng 6 GHz trë xuèng hÊp thô kh«ng ®¸ng kÓ, cã thÓ bá qua. Kho¶ng tÇn sè
®ã ®−îc gäi lµ cöa sæ v« tuyÕn , nh− chØ ra trªn h×nh 1.15
NÕu sö dông b¨ng tÇn n»m trong “cöa sæ v« tuyÕn” tøc lµ kho¶ng tõ 1GHz
®Õn 10 GHz th× suy hao do tÇng ®iÖn ly vµ tÇng ®èi l−u lµ kh«ng ®¸ng kÓ vµ suy hao
truyÒn sãng gÇn nh− b»ng suy hao kh«ng gian tù do.
1000
hÊp
thô
dB
100

10

hÊp thô do
tÇng ®iÖn
ly
1
0,5
cöa sæ gãc tµ
Õ 15o
0,2

0,1
.02 .05 .1 .2 .5 1 2 5 10 20 50 100 200
H×nh 1.15: Sù phô thuéc hÊp thô khÝ quyÓn vµo tÇn sè

Nh− ®· thÊy b¨ng tÇn lý t−ëng nhÊt sö dông cho th«ng tin vÖ tinh còng nh−
c¸c hÖ thèng vi ba kh¸c lµ b¨ng tÇn n»m trong “cöa sæ v« tuyÕn” v× c¸c tÇn sè n»m
Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 14
Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

trong “cöa sæ v« tuyÕn” cã suy hao trong khÝ quyÓn lµ nhá nhÊt, trong ®iÒu kiÖn
b×nh th−êng cã thÓ bá qua.
Tuy nhiªn c¸c tÇn sè n»m trong “cöa sæ v« tuyÕn” ®−îc sö dông nhiÒu cho
c¸c hÖ thèng th«ng tin vi ba trªn mÆt ®Êt, h¬n n÷a b¨ng tÇn cña th«ng tin vÖ tinh rÊt
réng nªn ngoµi c¸c b¨ng tÇn n»m trong “cöa sæ v« tuyÕn” ®−îc Ên ®Þnh cho th«ng
tin vÖ tinh th× ph¶i sö dông thªm c¸c b¨ng tÇn kh¸c. C¸c b¨ng tÇn ®ã ®−îc quy ®Þnh
nh− chØ ra trªn b¶ng 1.2
B¶ng 1.2: C¸c b¨ng tÇn Ên ®Þnh cho th«ng tin vÖ tinh
kho¶ng tÇn sè ký hiÖu sö dông ®iÓn h×nh
1,5 - 1,6 GHz L DÞch vô th«ng tin di ®éng (MSS)
2,0 - 2,7 - S DÞch vô ph¸t thanh, truyÒn h×nh (BSS)
3,7 - 7,25 - C DÞch vô vÖ tinh cè ®Þnh (FSS)
7,25 - 8,4 - X C¸c vÖ tinh chuyªn dïng qu©n sù
10,7 - 18 - Ku DÞch vô vÖ tinh cè ®Þnh (FSS)
18 - 31 - Ka DÞch vô vÖ tinh cè ®Þnh (FSS)
44 GHz Q C¸c vÖ tinh néi ®Þa
Chó ý: c¸c ch÷ c¸i ký hiÖu cho b¨ng tÇn ®−îc lùa chän trong chiÕn tranh thÕ
giíi thø hai nh»m gi÷ bÝ mËt tÇn sè cña ra ®a vµ ®¸nh l¹c h−íng kÎ ®Þch, nªn nã
®−îc s¾p xÕp kh«ng theo mét logÝch nµo c¶.
Trong c¸c b¨ng tÇn sö dông cho th«ng tin vÖ tinh ®¸ngchó ý nhÊt lµ b¨ng C,
b¨ng Ku vµ b¨ng Ka lµ c¸c b¨ng tÇn hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai ®−îc sö dông phæ biÕn nhÊt
v×:
B¨ng C (6/4 GHz): cho ®−êng lªn gÇn 6 GHz) vµ ®−êng xuèng gÇn 4GHz
B¨ng tÇn nµy n»m ë kho¶ng gi÷a “cöa sæ v« tuyÕn” Ýt bÞ suy hao trong hkÝ
quyÓn qu¶ ®Êt còng nh− trong c¸c ®iÒu khiÖn khÝ t−îng nh− m−a, s−¬ng mï...
Nã ®· ®−îc sö dông cho nhiÒu hÖ thèng th«ng tin vi ba trªn mÆt ®Êt còng nh− cho
hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh cña Intels¸t vµ c¸c hÖ thèng kh¸c bao gåm c¸c hÖ thèng
th«ng tin khu vùc bµ nhiÒu hÖ thèng vÖ tinh néi ®Þa.
B¨ng Ku(14/12 vµ 14/11 GHz): b¨ng nµy ®−îc sö dông réng r·i sau b¨ng C
cho viÔn th«ng c«ng céng. B¨ng Ku sö dông thÝch hîp cho th«ng tin vÖ tinh néi ®Þa
vµ th«ng tin gi÷a c¸c c«ng ty. Do tÇn sè cao nªn cho phÐp c¸c tr¹m mÆt ®Êt sö dông
anten kÝch th−íc nhá
B¨ng Ka (30/20 GHz): ch−a ®−îc sö dông nhiÒu do suy hao lín trong khÝ
quyÓn qu¶ ®Êt còng nh− trong c¸c ®iÒu kiÖn thêi tiÕt xÊu nh− m−a, s−¬ng mï...¦u

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 15


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

®iÓm cña b¨ng tÇn nµy lµ cho phÐp sö dông c¸c tr¹m mÆt ®Êt nhá, Ýt bÞ can nhiÔu
còng nh− g©y can nhiÔu cho c¸c hÖ thèng vi ba kh¸c. Nh−ng nã cã nh−îc ®iÓm lµ
gi¸ thµnh thiÕt bÞ t−¬ng ®èi cao.

Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 16


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

Ch−¬ng II
Tæng quan dù ¸n vÖ tinh viÔn th«ng vinasat

Căn cứ vào chỉ thị của Chính phủ, từ tháng 12/1997 BQP đã cùng các Bộ,
Ngành khác, phối hợp với Tổng cục Bưu điện tiến hành nghiên cứu tiền khả thi
dự án phóng vệ tinh viễn thông đầu tiên của Việt Nam. Sau mét thêi gian dµi
chuÈn bÞ Dự án Phóng vệ tinh viễn thông Việt Nam (Vinasat) đã được Thủ
tướng Chính phủ phê duyệt ®Çu t− tại Quyết định số 1104/QĐ-TTg ngày
18/10/2005 vµ Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) được giao
nhiệm vụ làm chủ đầu tư, thực hiện Dự án. Dựa trên các tiêu chí: đảm bảo an
toàn và giảm thiểu rủi ro về tiến độ; đáp ứng chỉ tiêu kỹ thuật, độ tin cậy yêu
cầu, công nghệ hiện đại, đã qua trải nghiệm; có các điều kiện điều khoản thương
mại cũng như giá cả hợp lý của dự án, sau khi xem xét bản chào cuối cùng của
các nhà thầu, được sự chấp thuận của Chính phủ, Ban chỉ đạo Quốc gia Dự án
Vinasat, các Bộ, Ngành liên quan, VNPT đã lựa chọn nhà thầu Lockheed Martin
Commercial Space Systems, tập đoàn sản xuất thiết bị quốc phòng và công nghệ
vũ trụ lớn nhất của Mỹ lµ ®¬n vÞ tróng thÇu Dù ¸n phãng vÖ tinh viÔn th«ng ViÖt
Nam VINASAT.

Vệ tinh VINASAT do hãng Lockheed Martin (Mỹ) sản xuất và được


phóng lên quỹ đạo bằng tên lửa đẩy Adrian -5 (Pháp). Vị trí quĩ đạo là 1320E
(132 độ đông). Vệ tinh có trọng lượng khoảng 2,8 tấn, tuổi thọ hoạt động 15
năm. Băng tần hoạt động: băng C mở rộng và băng Ku với vùng phủ sóng rộng
lớn gồm Việt Nam, Đông Nam Á, Đông Trung Quốc, Ấn Độ, Triều Tiên, Nhật
Bản, Úc và Hawaii.
Theo kế hoạch, dự kiến vệ tinh này sẽ được phóng lên quĩ đạo ngày
28/3/2008 và bắt đầu đưa vào khai thác từ tháng 5 năm 2008
Trung tâm Thông tin Vệ tinh Vinasat do Công ty VTI thuộc tập đoàn Bưu
chính viễn thông Việt Nam thành lập sẽ đảm trách việc quản lý, vận hành, khai
thác và kinh doanh dịch vụ trên Vinasat.

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 17


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

2.1. C¸c th«ng sè chÝnh cña vÖ tinh Vinasat


- KiÓu vÖ tinh: VÖ tinh ®Þa tÜnh
- VÞ trÝ quü ®¹o: 132 ®é §«ng
- Träng l−îng phãng kho¶ng 2600 - 2800 kg
- Tªn löa ®Èy: Arian-5 cña Ph¸p
- Sè m¸y ph¸t ®¸p: 20 ( 08 m¸y ph¸t ®¸p b¨ng C, 12 m¸y ph¸t ®¸p b¨ng
Ku).
- Thêi gian sèng: 15 n¨m (cã thÓ ®Õn 20 n¨m)
2.1.1. C¸c th«ng sè kü thuËt chÝnh cña vÖ tinh VINASAT

1 .Băng tần C (mở rộng – Extended C band)

• Số bộ pháp đáp: 8
• Đường lên (Uplink)
- Dải tần: 6.425 – 6.725 MHz (300 MHz)
- Phân cực: tuyến tính V, H
• Đường xuống (Downlink)
- Dải tần: 3.400 – 3.700 MHz (300 MHz)
- Phân cực: tuyến tính V, H
• Tham số chung phục vụ tính toán thiết kế đường truyền
- Công suất bức xạ đẳng hướng bộ phát đáp (EIRP): 40dB
- Độ lùi công suất đầu vào bộ phát đáp (IBO): -3dB
- Độ lùi công suất đầu ra bộ phát đáp (OBO): -3dB
- Mật độ thông lượng bão hoà bộ phát đáp (SFD): -85dBW/m2
- Hệ số khuếch đại trên nhiệt tạp âm bộ phát đáp (G/T):từ -8,3dB/0K
đến -2dB/0K.
• Vùng phủ sóng theo giản đồ:
- Đường đồng mức EIRP: 40dBW (trong vùng Đông Nam Á) và
42dBW (với phần lãnh thổ Việt Nam và lân cận)
- Đường đồng mức G/T: -2dB/0K (trong vùng Đông Nam Á) và
0dB/0K (với phần lãnh thổ Việt Nam và lân cận)

2. Băng tần Ku

• Số bộ pháp đáp: 12
• Đường lên (Uplink)
- Dải tần: 13.750 – 13.990 MHz (240 MHz); và 14.255 – 14.495 MHz
(240 MHz)
Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 18
Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

- Phân cực: Tuyến tính V


• Đường xuống (Downlink)
- Dải tần: 10.950 – 11.200 MHz (250 MHz); và 11.450 – 11.700 MHz
(250 MHz)
- Phân cực: Tuyến tính H
• Tham số chung phục vụ tính toán thiết kế đường truyền
- Công suất bức xạ đẳng hướng bộ phát đáp (EIRP): 54dB
- Độ lùi công suất đầu vào bộ phát đáp (IBO): -3dB
- Độ lùi công suất đầu ra bộ phát đáp (OBO): -3dB
- Mật độ thông lượng bão hoà bộ phát đáp (SFD): -90dBW/m2
- Hệ số khuếch đại trên nhiệt tạp âm bộ phát đáp (G/T):từ +2,0dB/0K
đến 6dB/0K.
• Vùng phủ sóng theo giản đồ:
- Đường đồng mức EIRP: 54dBW trong vùng lãnh thổ Việt Nam và
lân cận
- Đường đồng mức G/T: 7dB/0K với phần lãnh thổ Việt Nam và
lân cận.

2.1.2. C¸c giíi h¹n khai th¸c cña vÖ tinh Vinasat


1. Đối với băng tần C mở rộng
- Sử dụng ăng ten có giản đồ bức xạ (antenna pattern) theo khuyến nghị
REC S.580-5 của ITU-R trong đó quy định độ khuếch đại ăng ten tại
góc lệch trục θ là 29 - 25 logθ (θ là góc lệch trục giữa VINASAT với
vệ tinh lân cận; 10≤ θ ≤ 200).
- Mật độ giới hạn EIRP lệch trục (EIRP off-axis) cho phép áp dụng đối
với đường lên trạm mặt đất:
EIRP off-axis ≤ - 46 + 29 – 25 logθ (dBW/Hz)
- Đường kính ăng ten thu, phát trạm mặt đất khuyến nghị sử dụng là
3,0m. Trong trường hợp sử dụng ăng ten nhỏ hơn (nhưng không nhỏ
hơn 2,4m), công suất phát của ăng ten phải tuân thủ các giới hạn nêu
trên và phải có sự phối hợp chặt chẽ với các bên liên quan tránh gây
can nhiễu hệ thống, đặc biệt với vệ tinh lân cận.

2. Đối với băng tần Ku:


- Sử dụng ăng ten có giản đồ bức xạ theo khuyến nghị REC S.580-5 của
ITU-R trong đó quy định độ khuếch đại ăng ten tại góc lệch trục θ là 29
- 25 logθ (θ là góc lệch trục giữa VINASAT với vệ tinh lân cận; 10≤θ ≤
200).
- Mật độ giới hạn EIRP lệch trục (EIRP off-axis) cho phép áp dụng đối
với đường lên trạm mặt đất:
+ trong dải tần: 13.750 – 13.990 MHz
EIRP off-axis ≤ - 46,56 + 29 – 25 logθ (dBW/Hz) ; và

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 19


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

+ trong dải tần: 14.255 – 14.495 MHz


EIRP off-axis ≤ - 47,56 + 29 – 25 logθ (dBW/Hz)
- Mật độ giới hạn EIRP đồng trục (EIRP on-axis) trong dải tần: 14.255 -
14.495 MHz:
EIRP on axis ≤ - 7,1 (dBW/Hz)
- Đường kính tối thiểu ăng ten phát trạm mặt đất sử dụng là 1,2m.
- Đường kính tối thiểu ăng ten thu trạm mặt đất khuyến nghị sử dụng là
0,6m để thu tín hiệu truyền hình và 1,2m cho các dịch vụ khác
(VSAT,...)
2.2. C¸c s¬ ®å ph©n kªnh cña vÖ tinh Vinasat

Hình 2.1 Phân kênh bộ phát đáp băng C – vệ tinh VINASAT

Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 20


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

Hình 2.2: Phân kênh bộ phát đáp băng Ku – vệ tinh VINASAT

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 21


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

2.3. Vïng phñ sãng vÖ tinh Vinasat


1) B¨ng tÇn C më réng: Toµn bé khu vùc ®«ng nam ¸, óc, Ên ®é, mét phÇn trung
quèc vµ nhËt b¶n.
2) B¨ng tÇn Ku: Toµn bé khu vùc ®«ng d−¬ng, Th¸i lan vµ mét phÇn Mianma.

Ch−¬ng III
tæng quan vÒ dù ¸n thμnh phÇn vinasat
cña bé quèc phßng

3.1. Môc tiªu cña Dù ¸n

Mục tiêu xây dựng hệ thống Thông tin vệ tinh quân sự như sau
1) Kết hợp với hệ thống thông tin cố định đã triển khai, bảo đảm thông
tin thoại, fax, truyền số liệu để chỉ huy các đơn vị ở xa, nơi mà hệ thống cáp
quang, vi ba, tổng đài điện tử kỹ thuật số chưa vươn tới bảo đảm được;
2) Bảo đảm thông tin thoại, TSL, fax, THHN cho các đơn vị làm nhiệm
vụ cơ động;

3.2. Quy m« dù ¸n

Dự án đầu tư xây dựng mạng mặt đất thông tin vệ tinh quân sự là một
thành phần của tổng dự án phóng vệ tinh viễn thông Việt Nam VINASAT. Đây
là một dự án quy mô quốc gia, với các hạng mục đầu tư chính:
- Xây dựng 02 trạm HUB thông tin vệ tinh cố định tại các đơn vị cấp
chiến lược dung lượng từ 8 - 12 Mbps.
- Xây dựng mạng VSAT gồm trên 250 trạm với các cấu hình: cố định,
bán cố định và cơ động trang bị cho các cấp chiến dịch, chiến thuật kể
cả một số loại trên tầu biển Hải quân.
- Xây dựng và nâng cấp hạ tầng phù hợp, trên cơ sở hạ tầng của các đơn
vị hiện có thuộc Binh chủng Thông tin.
- Tổ chức và đào tạo lực lượng vận hành, khai thác và đảm bảo kỹ thuật
lâu dài.

Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 22


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

3.3. §Þa ®iÓm triÓn khai

Địa điểm triển khai dự án trước hết là vị trí lắp đặt các trạm HUB cố định
tại các trung tâm thông tin quân sự trên địa bàn:
- Phía Bắc: tại Sơn Tây,
- Phía Nam: tại Đồng Nai,
Địa điểm triển khai các trạm VSAT là các đơn vị cấp chiến dịch, chiến
thuật, kể cả các đơn vị đóng quân trên biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa theo
nhiệm vụ tác chiến trên các địa bàn được BTTM quy định, triển khai trên phạm
vi toàn quốc, có trường hợp ở nước ngoài (khu vực châu Á trong vùng phủ sóng
của vệ tinh VINASAT).

3.4. Gi¶i ph¸p cho hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh qu©n sù


3.4.1. Lùa chän sö dông b¨ng tÇn cña Vinasat

Dự án xây dựng một giải pháp kết hợp sử dụng đồng thời cả 2 băng tần C
và Ku cho mạng TTVT-QS, trong đó:
- Sử dụng băng tần Ku: xây dựng toàn bộ mạng TTVT quân sự trên
băng tần Ku cho các đối tượng có nhu cầu thường xuyên cơ động và
di chuyển vị trí đóng quân với ưu thế kích thước an ten nhỏ.
- Sử dụng băng tần C: chấp nhận sự giảm tính cơ động của các trạm
VSAT do bắt buộc phải sử dụng các ăng ten đủ lớn (≥ 2,4m).
Phương án sử dụng băng tần C cho các trạm cố định thích hợp với
một số đơn vị quân đội ít có nhu cầu cơ động hoặc di chuyển vị trí
đóng quân, mang lại chất lượng kết nối đảm bảo hơn.
- Ưu điểm vùng phủ sóng rộng của băng C cho phép triển khai các
trạm đầu cuối ngoài lãnh thổ quốc gia.
- Khả năng chống nhiễu chế áp với hệ thống 2 băng tần tốt hơn khi
chỉ sử dụng 1 băng tần duy nhất. Ngoài ra, sử dụng 2 băng tần còn
làm tăng độ sẵn sàng của hệ thống, dễ thích ứng trong các giai đoạn
phát triển TTVT tiếp theo của Việt Nam.

Như vậy, phương án được lựa chọn là sử dụng cả 2 băng tần cho hệ thống
TTVT-QS: băng Ku cho các nhu cầu cơ động, kết hợp với băng C cho các
trạm cố định.

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 23


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

3.4.2. Lùa chän c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch gãi IP

Lý do lựa chọn công nghệ chuyển mạch gói IP (công nghệ IP) thay vì công
nghệ chuyển mạch kênh thông thường là:
- Thiết bị theo công nghệ chuyển mạch kênh đã lạc hậu, nhiều hãng đã
dừng sản xuất loại này, nhất là các bộ ghép kênh ở dải tần cơ sở -
Multiplexer. Hiện nay các thiết bị TTVT ở giải tần cơ sở (baseband) có
xu hướng chuyển sang sử dụng công nghệ IP tích hợp đa dịch vụ với chi
phí rẻ hơn, cấu hình thiết bị cũng đơn giản, dễ bảo trì và thay thế.
- Công nghệ IP cho phép tổ chức kết nối các dịch vụ truyền số liệu, thoại,
video,... của mạng TTVT với các mạng hạ tầng viễn thông đơn giản,
thuận lợi hơn so với công nghệ chuyển mạch kênh.
- Công nghệ IP sẽ giúp tiết kiệm băng thông nhiều so với các công nghệ
cũ, không yêu cầu độ dự phòng công suất (back-off) cao, do đó giúp
giảm kích thước ăng ten và công suất máy phát trạm mặt đất.
- Vấn đề bảo mật thông tin có thể thực hiện ở mức luồng IP, và điều này
cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc thiết kế chế tạo các thiết bị bảo mật
(VSAT tới VSAT) của ngành cơ yếu quân đội với chi phí thấp.
Phần mô tả và sơ đồ cấu trúc mạng dưới đây, qua phân tích các phần tử
mạng sử dụng IP sẽ còn thấy rõ hơn những ưu điểm sau của phương án IP đề
xuất:
- Tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả truyền dẫn, giảm chi phí băng
thông vệ tinh do chỉ một sóng mang được phát từ trạm HUB cho thoại,
dữ liệu và thông tin video và được chia sẻ cho tất cả các trạm VSAT.
- Dữ liệu và thoại được đóng gói và đánh địa chỉ riêng rẽ với từng trạm
VSAT. Nếu số lượng kênh thoại giảm và không có THHN thì băng
thông sẽ được cấp phát cho truyền dữ liệu nhiều hơn. Khi đó tốc độ
truyền số liệu tới trạm VSAT và tốc độ tải xuống sẽ tăng lên.
- Dữ liệu được cấp phát đảm bảo ở mức băng thông tối thiểu và thoại sẽ có
ưu tiên băng thông cao hơn dữ liệu.
Ngoài ra, phương án IP còn giảm độ phức tạp của thiết bị ở HUB:
- Theo giải pháp IP, HUB chỉ phát một sóng mang và chia sẻ cho tất cả
các trạm VSAT. Công suất RF ở HUB sẽ nhỏ hơn khi so sánh với giải
pháp phát nhiều sóng mang từ HUB.
- Đường lên (Up-link) của HUB chỉ cần một modem điều chế duy nhất,
thay vì rất nhiều modem như phương án chuyển mạch kênh. Các bộ
demodulator (giải điều chế) có thể chọn loại có nhiều đầu vào sóng
mang đồng thời. Một số thiết bị HUB tích hợp cao với các card
demodulator có thể giảm không gian trạm HUB xuống nữa. Điều này
giúp giảm số lượng thiết bị, giảm phức tạp đấu nối dây ở trạm HUB và
tiêu thụ điện.
Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 24
Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

- Trạm HUB cũng sẽ không yêu cầu (hoặc rất ít) mức backoff công suất
(3dB) so với phương án nhiều sóng mang (3-6dB). Điều này giảm mức
yêu cầu EIRP của trạm HUB.
So sánh trạm VSAT: theo công nghệ chuyển mạch kênh (công nghệ Mux)
và công nghệ IP có cấu trúc tương đương nhau, chỉ khác phần thiết bị ghép kênh
băng tần cơ sở. Thiết bị router sử dụng loại ghép kênh đa dịch vụ được sản xuất
rất nhiều, đa dạng về chủng loại và phù hợp kết nối giao diện IP. Tổ chức kết
nối kênh dịch vụ linh hoạt, dễ dàng nhờ việc định tuyến các gói tin theo địa chỉ
IP.
Với công nghệ IP việc mã hoá bảo mật cho trạm VSAT rất thuận lợi với
một thiết bị mã hoá luồng IP cho toàn bộ lưu lượng trạm. Dùng công nghệ Mux,
mã luồng ghép kênh serial phức tạp hơn hoặc phải cần nhiều thiết bị mã cho
từng kênh thông tin riêng rẽ. Công nghệ Mux cần cấp băng thông cho cổng
thoại/fax giao diện 2 dây FXS ít nhất 24-32kbps mới đảm bảo cho thiết bị mã
đầu cuối làm việc được.
trạm VSAT công nghệ IP

LNA
Router

HPA U/C Voice/Fax


IP Data
Modem
Ethernet
D/C
Transceiver
Ăng ten

Ngoài trời Trong nhà

trạm VSAT công nghệ Multiplexing


LNA

HPA U/C Voice/Fax


serial Mux
Modem Data
D/C
Transceiver
Ăng ten

Ngoài trời Trong nhà

Hình 3.1: So sánh cấu trúc trạm VSAT theo công nghệ chuyển mạch kênh và IP

So sánh cấu trúc trạm HUB: theo công nghệ IP có số lượng thiết bị ít hơn
và đơn giản trong kết nối so với công nghệ ghép kênh Mux. Theo công nghệ
Mux, mỗi một kết nối VSAT thì ở HUB cần phải có một cặp Modem/Mux
tương ứng và cùng các thiết bị mã hoá bảo mật. Nếu mạng có nhiều trạm VSAT
thì không gian thiết bị trạm HUB sẽ tăng rất lớn theo tỉ lệ thuận với số kết nối.
Theo công nghệ IP, tại HUB chỉ cần 1 modem phát duy nhất một sóng mang cho
Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 25
Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

toàn bộ lưu lượng mạng, bộ giải điều chế - demod có thể chọn loại có nhiều đầu
vào trên một thiết bị giúp giảm số lượng các thiết bị của HUB. Phương án bảo
mật tại HUB theo công nghệ IP cũng đơn giản hơn với 2 bộ mã luồng IP tuyến
phát trước modem và tuyến thu sau các bộ demodulator.

LNA trạm HUB công nghệ IP


Router

HPA U/C Voice/Fax


IP Data
Modem
Ethernet
D/C

Ăng ten Transceiver


Demod
Demod
Demod
IP
Demodulator

Ngoài trời Trong nhà

LNA
trạm HUB công nghệ Multiplexing

HPA U/C
Modem Mux
Modem Mux
D/C Modem Mux Voice/Fax
Transceiver Modem/Demod Mux Data
Ăng ten

Ngoài trời Trong nhà

Hình 3.2: So sánh cấu trúc trạm HUB theo công nghệ Mux và IP

Cấp phát băng thông vệ tinh cho mạng theo công nghệ IP cũng tiết kiệm
hơn so với công nghệ Mux, vì chỉ cần phát một sóng mang lớn cho toàn bộ lưu
lượng HUB so với phát nhiều sóng mạng nhỏ cho từng tuyến kết nối VSAT. Khi
phát 1 sóng mang duy nhất sẽ không cần các khoảng bảo vệ giữa các sóng
mang, giúp sử dụng băng thông vệ tinh hiệu quả hơn.
Băng thông cấp cho lưu lượng kết nối của một tuyến VSAT theo công nghệ
IP cũng hiệu quả hơn so với công nghệ Mux, vì chỉ khi có kênh liên lạc thì mới
chiếm đường truyền, kênh thoại được nén với tốc độ nhỏ, khi lưu lượng thoại
trên luồng ít có thể tăng dung lượng cho truyền dẫn gói dữ liệu khác.

Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 26


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

sóng mang mạng theo công nghệ IP


HUB – Xe THHN HUB VSAT
2Mb 32Kb

4MHz 4MHz 6MHz

sóng mang mạng theo công nghệ chuyển mạch kênh

HUB – Xe THHN HUB – VSAT HUB – VSAT


2Mb 128Kb 64Kb

4MHz 12MHz

Hình 3.3: Thí dụ cấp phát băng thông cho các sóng mang

3.4.3. Lùa chän c«ng nghÖ ®a truy nhËp vÖ tinh


C«ng nghÖ ®a truy nhËp vÖ tinh ®−îc lùa chän cho dù ¸n lµ " ®a tÇn sè vµ
®a truy nhËp ph©n chia theo thêi gian MF/TDMA v× qua so s¸nh gi÷a ph−¬ng
thøc ®a truy nhËp FDMA vµ MF/TDMA chóng ta thÊy:
- Hiệu quả sử dụng băng thông: hiệu quả của kênh truyền trong một sóng
mang FDMA có thể khá cao (tới trên 90%), nhưng hiệu quả sử dụng băng
thông vệ tinh tính trên toàn mạng lại kém hơn so với MF/TDMA. Do truy
nhập theo MF/TDMA, đầu cuối chỉ phát khi có nhu cầu truyền tin và
không chiếm kênh khi ở chế độ chỉ thu; ngược lại theo truy nhập FDMA,
đầu cuối luôn chiếm băng thông cho dù có liên lạc hay không.
- Thiết bị ở trạm HUB: về độ phức tạp thiết bị ở HUB thì MF/TDMA có
cấu trúc nhỏ, gọn, chiếm ít không gian và tiêu thụ điện ít hơn nhiều so với
FDMA. Khi mở rộng mạng thêm trạm VSAT: với số lượng VSAT ít,
HUB dùng MF/TDMA có thể chưa cần thêm thiết bị; nếu thêm nhiều chỉ
cần bổ sung 1 hoặc một vài bộ demodulator cho hàng chục đến hàng trăm

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 27


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

VSAT mới. Nhưng với HUB dùng FDMA, cứ mỗi VSAT nối vào mạng
thì phải cần thêm 1 bộ demodulator tương ứng. Như vậy khả năng mở
rộng và dự phòng thiết bị của HUB theo MF/TDMA rất linh hoạt, dễ dàng
hơn rất nhiều so với công nghệ FDMA và chi phí đầu tư thấp hơn cho
mạng lớn.
- Kích thước trạm VSAT: trạm VSAT theo FDMA có kích thước tính toán
phù hợp với dung lượng truyền dẫn. Trạm VSAT MF/TDMA do phát rời
rạc theo các khe thời gian nên tốc độ khi truyền (burst) cần cao hơn so với
dung lượng truyền dẫn trung bình; dẫn đến kích thước ăng ten và máy
phát lớn hơn so với trạm VSAT FDMA.
- Khả năng bảo mật: sóng mang VSAT trong MF/TDMA có khả năng liên
tục nhẩy tần trong nhiều đoạn băng tần và phát trong các khoảng thời gian
gián đoạn; sóng mang của VSAT trong FDMA được phát liên tục trong
đoạn băng tần cấp phát cố định. Do vậy khả năng chặn thu thông tin của
một trạm VSAT với MF/TDMA khó hơn nhiều so với khi dùng FDMA.
- Dung lượng truyền tin băng rộng: tốc độ truyền tin của đường từ VSAT
về HUB luôn không đổi, do vậy khó có thể tăng dung lượng truyền dẫn
của trạm khi có nhu cầu băng rộng như IP/Video. Với VSAT yêu cầu 4
kênh thoại, 1-2 kênh số liệu tốc độ thấp thì tổng dung lượng đường
inbound theo FDMA thường giới hạn tới 128kbps. Với khả năng cấp khe
thời gian linh động của MF/TDMA, cho phép một trạm đầu cuối có thể
phát trên nhiều khe thời gian liên tiếp khi có nhu cầu truyền dẫn cao, tốc
độ có thể đạt được tới vài trăm kbps. Khi dung lượng truyền ít, số khe thời
gian được cấp sẽ thưa hơn.
Công nghệ MF/TDMA yêu cầu khả năng định thời trong mạng rất chính xác để
đồng bộ hệ thống. Khả năng định thời cao cho phép có thể chia nhỏ khe thời
gian, đồng nghĩa với khả năng nhiều trạm VSAT đồng thời kết nối trên cùng
đoạn băng tần vệ tinh với hiệu suất truyền tin cao hơn. MF/TDMA là công nghệ
mới phát triển cho các mạng VSAT đa dịch vụ.
Ưu điểm của công nghệ đa truy nhập MF/TDMA là:
- Truy nhập vệ tinh theo TDMA giúp tận dụng tối đa băng thông vệ tinh
cho truyền dẫn từ các trạm VSAT về HUB. Điều này giúp sử dụng hiệu
quả các băng thông máy phát đáp vệ tinh.
- Hiện đã chế tạo được các thiết bị định thời có độ chính xác cao cho phép
sử dụng công nghệ TDMA với giá thành trạm đầu cuối hạ hơn.
- Các thiết bị HUB có cấu trúc gọn hơn so với giải pháp FDMA. Mỗi bộ
demodulator ở HUB sẽ quản lý nhiều kết nối từ các trạm VSAT (tuỳ hệ
thống có thể tới 20-25 link/bộ hoặc hơn). Do vậy cấu trúc trạm HUB
theo TDMA sẽ gọn hơn nhiều so với FDMA.

Nhược điểm của MF/TDMA là:

Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 28


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

- Do truy nhập vệ tinh theo các khe thời gian nên cần băng thông truyền
dẫn của trạm có tốc độ cao hơn so với FDMA cùng dung lượng. Ví dụ
FDMA với 2 ÷ 4 kênh thoại và kênh dữ liệu cần đường truyền dung
lượng khoảng 64kbps thì với TDMA cần có tốc độ truyền từ 384kbps
hoặc hơn nữa tuỳ theo thiết lập mạng. Trường hợp sử dụng MF/TDMA
có tốc độ truyền dẫn nhỏ cho trạm VSAT công suất thấp thì lại không
hiệu quả trong việc sử dụng băng thông vệ tinh và hiệu suất của bộ
Demodulator ở trạm HUB.
- Ăng ten và HPA của trạm đầu cuối lớn hơn do cần truyền với tốc độ cao.
Nếu mạng sử dụng nhiều trạm cơ động có kích thước ăng ten nhỏ thì sẽ
cần HPA cao hơn so với phương án FDMA. Điều này dẫn đến tăng giá
thành đầu tư hệ thống. Ví dụ theo công nghệ FDMA, trạm VSAT băng C
dùng ăng ten 2,4m và HPA 2W đảm bảo truyền dẫn 64kbps thì sử dụng
MF/TDMA với tốc độ uplink 1024kbps sẽ cần HPA tới 20W.

Các phân tích trên chỉ ra rằng áp dụng kỹ thuật truy nhập vệ tinh
MF/TDMA hiệu quả với mạng thông tin mặt đất lớn, có rất nhiều trạm VSAT
tương đối đồng nhất về chủng loại trạm và nhu cầu truyền dẫn từ các VSAT.
Đối chiếu với mạng VSAT quân sự của ta có số lượng trạm không nhiều (tới
250 trạm) nhưng nhiều loại trạm với dung lượng khác nhau (2Mbps cơ động, 64
kbps cả cơ động và bán cố định, có trạm tới 128kbps); hệ thống mạng có 2 phần
băng Ku và băng C, lại được chia nhỏ thành các mạng con khác nhau thì giải
pháp lựa chọn cho hệ thống TTVT-QS vẫn nên là MF/TDMA trên toàn bộ
mạng, thực hiện đồng bộ ở HUB, nhằm tận dụng ưu thế tiết kiệm băng thông,
thiết bị nhỏ gọn. Tuy nhiên cần kết hợp thêm:
- Phân chia băng thông làm các đoạn băng tần có độ rộng khác nhau tuỳ
theo nhu cầu truyền dẫn và mức đảm bảo công suất khả thi cho từng loại
trạm. Ví dụ trạm Ku ăng ten 1,2m sẽ phát trên đoạn băng tần nhỏ hơn
trạm Ku ăng ten 1,8m.
- Đối với các xe cơ động THHN băng Ku, để đảm bảo truyền dẫn tốc độ
cao và đủ dự trữ công suất, cần quản lý cấp phát băng thông và khe thời
gian riêng theo nhu cầu triển khai kết nối các trạm cơ động, đặc biệt là
khả năng nối thẳng giữa 2 xe với nhau – kiểu mesh. Công suất phát của
các xe cơ động THHN được tính theo nhu cầu dung lượng truyền dẫn
thực và có dự phòng suy hao mưa.

3.5. Tæng quan hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh qu©n sù


3.5.1. CÊu tróc hÖ thèng
HÖ thèng gåm 2 m¹ng b¨ng tÇn C vµ b¨ng tÇn Ku, mçi m¹ng C vµ Ku
gåm cã 2 tr¹m HUB dù phßng ph©n tËp ®Þa lý. HUB b¨ng C vµ HUB b¨ng Ku sÏ
®−îc ®Æt cïng mét vÞ trÝ gäi lµ c¸c nót m¹ng vµ kÕt nèi trùc tiÕp víi nhau th«ng
Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 29
Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

qua ®−êng truyÒn c¸p quang mÆt ®Êt t¹o thµnh m¹ng lâi cña hÖ thèng th«ng tin
vÖ tinh. Tõ c¸c nót m¹ng sÏ cã c¸c kÕt nèi víi m¹ng cè ®Þnh b»ng luång E1 ®Ó
chuyÓn t¶i c¸c dÞch vô tho¹i, sè liÖu vµ truyÒn h×nh cho m¹ng th«ng tin vÖ tinh.

M¹ng VSAT b¨ng C gåm trªn 180 tr¹m cè ®Þnh cã cÊu tróc h×nh sao sö dông
an ten ®−êng kÝnh tèi thiÓu lµ 2,4m, b¶o ®¶m dÞch vô tèi thiÓu 2 kªnh tho¹i vµ 1
kªnh d÷ liÖu trªn nÒn chuyÓn m¹ch IP

Mang VSAT b¨ng Ku gåm cã 4 lo¹i tr¹m:


- 20-30 tr¹m b¸n cè ®Þnh víi an ten ®−êng kÝnh an ten tèi ®a lµ 2,4m,
- 30-40 tr¹m c¬ ®éng cì nhá víi ®−êng kÝnh an ten 1,2m l¾p trªn c¸c
xe « t« 2 cÇu 7 chç ngåi b¶o ®¶m tèi thiÓu 2 kªnh tho¹i vµ 1 kªnh sè
liÖu,
- 08-10 tr¹m c¬ ®éng cì lín sö dông cho truyÒn h×nh víi ®−êng kÝnh
an ten 1,5m l¾p trªn xe « t« minibus 16 chç ngåi b¶o ®¶m truyÒn t¶i
®−îc 2 chiÒu luång E1 vµ c¸c dÞch vô kh¸c nh− ®èi víi tr¹m cì nhá.
M¹ng VSAT b¨ng Ku lµ m¹ng lµm viÖc theo cÊu tróc hçn hîp sao-
l−íi.
- 06-10 tr¹m l¾p ®Æt trªn tÇu biÓn víi an ten tù ®éng æn ®Þnh 1.0m

M¹ng ®−îc thiÕt kÕ ®Ó ho¹t ®éng v÷ng ch¾c linh ho¹t nhê kh¶ n¨ng dù
phßng ®Þa lý cña tr¹m HUB, khi 1 HUB bÞ sù cè hoÆc thiªn tai hoÆc thêi tiÕt xÊu
th× c¸c tr¹m VSAT sÏ tù ®éng kÕt nèi víi tr¹m HUB cßn l¹i, b¶o ®¶m th«ng tin
liªn l¹c kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n. B¶o ®¶m dù phßng cho më réng lªn gÊp ®«i dung
l−îng vµ dù phßng khi thêi tiÕt xÊu còng nh− tham sè vÖ tinh cã biÕn ®éng.

HÖ thèng qu¶n lý m¹ng ®−îc thiÕt lËp t¹i mçi vÞ trÝ tr¹m HUB vµ cã thÓ
ho¹t ®éng ®éc lËp, ®ång thêi mét hÖ thèng qu¶n lý tËp trung còng ®−îc thiÕt lËp
®Ó gi¸m s¸t vµ ®iÒu hµnh toµn bé m¹ng khi cÇn thiÕt.

S¬ ®å tæ chøc cÊu tróc hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh qu©n sù nh− h×nh vÏ 3.4

Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 30


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

VSAT 1-C VSAT 1-Ku


Sơn Tây

HUB C HUB Ku

Mạng truyền
dẫn mặt đất

VSAT 2-C VSAT 2-Ku

Đồng Nai

HUB C HUB Ku

Cáp quang
Xe cơ động THHN
Đường vệ tinh
Xe VSAT cơ động

Trạm bán cố định

Trạm cố định

Trạm trên tầu biển

Hình 3.4: Tæng quan tổ chức mạng mặt đất TTVT-QS

3.5.1. C¸c dÞch vô cña hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh qu©n sù

1) DÞch vô tho¹i:
Cung cÊp kh¶ n¨ng tho¹i quay sè tù ®éng víi giao diÖn Analog hoÆc IP liªn
l¹c gi÷a c¸c thuª bao trong m¹ng VSAT vµ víi m¹ng ®iÖn tho¹i qu©n sù cè
®Þnh. T¹i mçi tr¹m VSAT sÏ cã thiÕt bÞ chuyÓn m¹ch IP cho phÐp qu¶n lý tèi
Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 31
Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

®a ®Õn 32 sè thuª bao. T¹i mçi tr¹m HUB lµ chuyÓn m¹ch IP víi kh¶ n¨ng
qu¶n lý ®Õn 1024 thuª bao. C¸c cuéc gäi trong n«Þ t¹i mét tr¹m sÏ kh«ng
chiÕm b¨ng th«ng vÖ tinh mµ ®−îc ®Þnh tuyÕn ngay t¹i tr¹m. C¸c cuéc gäi tíi
c¸c tr¹m VSAT kh¸c ®−îc ®Þnh tuyÕn ngay trong m¹ng VSAT. C¸c cuéc gäi
ra m¹ng ngoµi vµ gäi vµo m¹ng VSAT sÏ kÕt nèi th«ng qua luång trung kÕ E1
t¹i tr¹m HUB.

2) DÞch vô d÷ liÖu vµ truyÒn h×nh:


Cung cÊp kh¶ n¨ng øng dông c¸c dÞch vô d÷ liÖu kÕt nèi gi÷a c¸c m¹ng
m¸y tÝnh VLAN, kÕt nèi Internet...tÊt c¶ trªn nÒn c«ng nghÖ IP. KÕt nèi víi
m¹ng truyÒn sè liÖu qu©n sù ATM.
Cung cÊp kh¶ n¨ng truyÒn h×nh ®iÓm - ®iÓm tèc ®é 2.048 Mbps gi÷a 2 xe
c¬ ®éng hoÆc gi÷a xe c¬ ®éng víi tr¹m HUB, kh¶ n¨ng tæ chøc héi nghÞ truyÒn
h×nh khi cÇn thiÕt.
Cung cÊp ®−êng kÕt nèi luång E1 t−¬ng tù nh− truyÒn dÉn c¸p quang hay
vi ba ®Ó lµm dù phßng cho m¹ng th«ng tin cè ®Þnh.

3.5.2. CÊu tróc tæng quan tr¹m HUB


Các trạm HUB Ku có cấu trúc gồm các cụm thiết bị cơ bản:
- Hệ thống ăng ten và thiết bị cao tần
- Các khối xử lý tín hiệu đường lên - uplink
- Các khối xử lý tín hiệu đường xuống - downlink
- Phần ghép nối mạng Ku/ C và ghép với mạng mặt đất bên ngoài
- Phần quản lý giám sát hệ thống

• Phần ăng ten và thiết bị cao tần có các thành phần chính như sau:
- 01 ăng ten parabol đường kính lớn trên 4,5m với động cơ điều khiển
bám vệ tinh tự động theo 2 góc tà và góc phương vị.
- 02 bộ khuếch đại tạp âm thấp LNB ghép dự phòng 1:1, thực hiện
khuếch đại tín hiệu cao tần Ku thu được và đổi tần xuống băng L. Bộ
LNB được lắp đặt ngay sau loa phát xạ của ăng ten.
- 02 bộ khuếch đại công suất cao HPA công suất loại bán dẫn với dự
phòng 1:1, cũng được lắp đặt ngay trên chân cột ăng ten.
- 02 bộ đổi tần lên UpConverter dự phòng 1:1 cho phép đổi tần số sóng
mang của HUB từ trung tần IF lên tần số cao tần.
- Các bộ chuyển mạch dự phòng tương ứng cho từng khối thiết bị là loại
chuyển mạch điện tử tự động với giao diện kết nối phù hợp.
- 01 máy thu tín hiệu Beacon vệ tinh dùng để xác định chính xác góc
hướng vệ tinh để làm tín hiệu điều khiển ăng ten bám chính xác vệ tinh
tự động
- 01 khối tính toán vị trí và tự động điều khiển động cơ quay ăng ten.

• Phần thiết bị đường phát lên, bao gồm:


Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 32
Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

- 02 bộ điều chế sóng mang tuyến phát (Modulator) với ghép dự phòng
1:1.
- 02 bộ mã hoá dữ liệu IP và đóng gói với dự phòng 1:1.
- Bộ chuyển mạch tự động cho các bộ điều chế
- 02 bộ biến đổi giao diện phân phối và đồng bộ thời gian với dự phòng
1:1.
Bộ giao diện phân phối sẽ nhận dạng các gói IP gửi từ HUB đến các VSAT
và chuyển sang khối đóng gói IP. Khối này chịu trách nhiệm mã hoá dữ liệu IP
vào định dạng gói truyền dẫn và định tuyến chúng đến bộ điều chế sóng mang
hướng phát. Bộ điều chế sóng mang thực hiện mã hoá sửa lỗi FEC, điều chế dữ
liệu thành tín hiệu trung tần để phát đi. Tốc độ luồng trung tần có thể thay đổi
được tuỳ theo dung lượng trạm HUB phát cho VSAT, từ 1Mbps đến hàng chục
Mbps.

• Phần thiết bị đường xuống, bao gồm:


- 02 máy thu thời gian GPS chuẩn cấu hình dự phòng 1:1
- 01 khối phân phối thời gian đồng bộ máy thu,
- Các khối ghép kênh IF cấu hình dự phòng 1:1
- Các bộ giải điều chế (Demodulator) và bộ kiểm soát đồng bộ khung
- Chuyển mạch giao diện mạng Ethernet 10/100 Mbps cho các gói IP
gửi ra từ các Demodulator.
Từ đầu ra LNB là tín hiệu các sóng mang thu được và đã chuyển xuống
băng L. Các tín hiệu này được đưa tới các bộ giải điều chế MF/TDMA để lọc
theo từng đoạn tần số; thực hiện giải điều chế sóng mang, lọc bit sửa lỗi và khôi
phục lại thành các gói IP gửi từ trạm VSAT đưa vào mạng Ethernet bên trong.
Các gói IP từ VSAT tuỳ theo địa chỉ đích sẽ được gửi đến các phần giao
diện tương ứng như dữ liệu được router định tuyến để vào mạng truyền số liệu
hoặc gói IP thoại sẽ chuyển tới VoIP router để thành cuộc gọi sang mạng PSTN.

• Phần thiết bị hệ thống quản lý mạng và giao diện mạng ngoài bao gồm:
- Máy tính trung tâm quản lý điều khiển mạng - NMS (cấu hình cần dự
phòng 1:1) với phần mềm giao diện điều khiển giám sát toàn bộ thiết bị
trạm HUB và VSAT
- Hệ thống con tăng tốc giao thức TCP/IP, HTTP,...
- Hệ thống giao diện bảo mật luồng IP của Cục Cơ yếu
- Router VoIP với chức năng chuyển mạch thoại mềm và các cổng giao
diện luồng E1 báo hiệu R2/SS7 để ghép nối với tổng đài PBX của mạng
PSTN mặt đất bên ngoài.

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 33


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

Beacon Tracking ăng ten


Receiver Pointing Motor

Interface Đóng gói Modulator HPA


Converter IP

Interface Đóng gói Modulator RF Tx


Converter IP HPA

Dự phòng 1:1 Dự phòng 1:1 Dự phòng 1:1 Dự phòng 1:1


Ethernet 10/100 Mbps

1:1 GPS
Receiver
Định thời &
đồng bộ

MF-TDMA LNB

Chia L band
Demodulator
Switch 100Mbps

MF-TDMA
Router Router
Demodulator LNB

Dự phòng 1:1
Switch 100Mbps

MF-TDMA
Demodulator
Voice / E1 VoIP
SS7 Gateway Dự phòng n:m

LAN
Trong Ngoài
Giao diện mạng nhà trời
mặt đất

Phần mạng
băng C
Quản lý giám
sát mạng

Hình 3.5: Mô hình cấu trúc trạm HUB

3.5.2. CÊu tróc tæng quan tr¹m VSAT


Các trạm VSAT băng Ku và C được thiết kế đều có cấu trúc cơ bản giống
nhau về cùng loại thiết bị và số lượng, gồm:
• Thiết bị trong nhà, đều giống nhau:
- 01 modem vệ tinh với giao diện luồng IP/Ethernet, giao diện IF L band
- 01 VoIP router với 4 cổng thoại giao diện FXS 2 dây, cổng Ethernet
Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 34
Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

- 01 switch LAN 8 cổng Ethernet tốc độ 10/100Mbps,


- 01 thiết bị mã luồng IP của Cơ yếu, giao diện Ethernet
- Các máy điện thoại giao diện analog 2 dây FXS
- Các thiết bị nguồn và phụ trợ khác.

• Thiết bị ngoài trời, khác nhau tuỳ loại trạm, gồm:


- 01 ăng ten mặt đất vệ tinh, khác nhau tuỳ loại trạm
- 01 khối khuếch đại công suất BUC, giao diện IF L band
- 01 khối khuếch đại tạp âm thấp LNB, giao diện IF L band

• Thiết bị nguồn điện và phụ trợ, tuỳ loại trạm VSAT:


- Xe cơ động THHN và xe VSAT cơ động ngoài khả năng dùng được
nguồn điện lưới cần có máy phát điện công suất 2kVA đi kèm và các
bộ nắn/nạp điện.
- Trạm VSAT bán cố định và cố định tại các vị trí vùng sâu, vùng xa
không có điện lưới sẽ được trang bị tổ hợp nguồn điện pin mặt trời và
máy phát điện dự phòng công suất 2kVA.
- Trạm VSAT trên tầu biển, trạm VSAT cố định và bán cố định tại các
vị trí có điện lưới 220V AC sẽ được trang bị thiết bị cắt lọc sét nguồn
điện, các bộ nắn /nạp điện và máy phát điện dự phòng công suất 2kVA.

Tuỳ theo đặc điểm của trạm VSAT sẽ có sự khác nhau về kiểu loại ăng ten,
công suất của BUC và có thêm một vài thiết bị khác:
- Xe cơ động THHN băng Ku: ăng ten là loại đặt trên nóc cabin xe và có
thể quay bám vệ tinh được nhờ động cơ điều khiển. Khối BUC được
chọn là loại lắp trong tủ (rack) hoặc trên giá đỡ của ăng ten; có công
suất cao để truyền băng thông lớn cho THHN và đường trục nhánh.
Ngoài ra trên xe có các thiết bị cho THHN như: camera, thiết bị mã
truyền hình - video codec, màn hình theo dõi LCD, máy tính xách tay
truyền số liệu.
- Xe VSAT cơ động băng Ku: ăng ten là loại nhỏ có thể tháo và lắp bằng
tay; khi di chuyển cho vào các thùng vận chuyển chuyên dụng hoặc
điều khiển tự động gắn sẵn trên nóc xe. Thiết bị trong xe được gắn
trong các giá, thùng chống rung xóc. Xe VSAT cần có thêm máy tính
xách tay truyền số liệu.
- Trạm VSAT trên tầu băng Ku: ăng ten được gắn trên bệ ổn định 3 bậc
tự do có thể quay bám vệ tinh tự động rất nhanh. Để bảo vệ ăng ten, sử
dụng một vòm che bằng vật liệu trong suốt với sóng điện từ. Thiết bị
BUC có thể chọn loại lắp trong tủ (rack) hoặc ngay trên bệ ăng ten.
- Trạm VSAT bán cố định băng Ku: ăng ten là loại cố định với móng
được gia công thêm để có thể tháo lắp dễ dàng. Ăng ten có thể chọn
loại kích thước lớn hơn so với các VSAT cơ động để có được độ dự

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 35


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

phòng kết nối tốt hơn. Khối BUC chọn loại gắn trực tiếp ngay sau loa
phát xạ để giảm suy hao phát thấp nhất.
- Trạm VSAT cố định băng C: có cấu hình tương tự trạm VSAT bán cố
định Ku, chỉ khác là thiết bị BUC và LNB sử dụng ở băng tần C. Ăng
ten của trạm chọn loại cố định đường kính từ 2,4m trở lên. Khối BUC
chọn loại gắn trực tiếp ngay sau loa phát xạ để giảm suy hao phát thấp
nhất. Tần số làm việc của BUC và LNB chọn loại ở dải C chuẩn và C
mở rộng để có thể chuyển sang sử dụng với nhiều loại vệ tinh trong khu
vực – dự phòng tình huống vệ tinh VINASAT có sự cố.

Tx
BUC
Ethernet
Router VoIP Mã IP Modem L band
10/100Mbps
Switch

Rx
LNB

Voice/Fax

Data/RS232

Ethernet Trong Ngoài


nhà trời

Hình 3.6: Cấu trúc cơ bản trạm VSAT C/Ku

Riªng ®èi víi tr¹m VSAT c¬ ®éng TruyÒn h×nh héi nghÞ

Sử dụng loại xe ôtô 16 chỗ ngồi, hai cầu, có khả năng cơ động tại các địa
hình phức tạp, có không gian phù hợp để triển khai thiết bị trên xe. Xe được tháo
hai dãy ghế ngồi phía sau tạo không gian cho lắp đặt thiết bị.
Các xe VSAT cơ động truyền hình hội nghị (THHN) có dung lượng lên đến
2,048Mbps, có thể dùng làm đường truyền dẫn luồng E1/G703 khi các tuyến
truyền dẫn vi ba, cáp quang có sự cố. Các luồng dữ liệu IP từ xe cơ động THHN
sẽ phát trên các sóng mang riêng rẽ trong một dải băng tần được chia sẻ dùng
chung cho các trạm yêu cầu băng thông rộng và không đòi hỏi thường xuyên
được kết nối. Các xe truyền hình hội nghị được thiết kế có cấu trúc làm việc
theo kiểu hình lưới (Mesh), tức là trong mạng truyền hình 02 xe THHN có thể
làm việc độc lập và trực tiếp được với nhau không cần thông qua trạm HUB.
Các xe VSAT THHN có các giao diện cho người sử dụng bao gồm:
+ 4 kênh thoại nén tốc độ từ 8 đến 9,6 kbps.
+ 2 cổng truyền dữ liệu tốc độ thấp từ 9,6 đến 19,2 kbps.
+ 01 giao diện E1/G703.
+ 1 kênh THHN giao thức IP/Ethernet.

Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 36


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

Xe VSAT cơ động truyền hình hội nghị băng Ku làm việc trong hệ thống
mạng hình sao, hình lưới hoặc liên kết với trạm HUB theo kiểu điểm nối điểm
(SCPC) trên cơ sở công nghệ truy nhập băng tần vệ tinh MF/TDMA.
Cấu trúc thiết bị của một xe cơ động THHN bao gồm các thành phần sau:
- Ăng ten Parabol >1,5 m với bộ gá và vỏ chụp bảo vệ khi cơ động.
- Động cơ điều khiển ăng ten.
- Bộ khuếch đại và đổi tần lên (BUC).
- Bộ khuếch đại tạp âm thấp LNB.
- Bộ điều khiển từ xa để điều chỉnh ăng ten.
- Giá lắp máy và thiết bị nguồn điện
- Thiết bị Route VoIP.
- Thiết bị truyền hình hội nghị (Video Conference).
- Switch LAN 8 cổng Ethernet tốc độ 10/100Mbps.
- Thiết bị điều chế và giải điều chế (Modem).
- Phụ kiện đồng bộ kèm theo.

Ethernet
L band IF Tx
Tx
Router VoIP Mã IP Modem HPA
10/100Mbps
Switch

L band IF Rx Rx
Voice/Fax LNB

Data/RS232
Video
Camera AVL
Encoder
Audio
Trong Ngoài
Monitor A/V nhà trời

Laptop

Hình 3.7: Sơ đồ cấu trúc thiết bị trên xe cơ động THHN

3.6. B¶o mËt hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh qu©n sù


Bảo mật cho hệ thống thông tin vệ tinh do Cục Cơ yếu/BTTM chịu trách
nhiệm thực hiện và là một phần của Dự án thông tin vệ tinh VINASAT Bộ quốc
phòng.

3.6.1. Các nguy cơ ảnh hưởng an ninh thông tin

Như mô tả trong hình 3.6.1, bao gồm:

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 37


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

- Các đài chặn thu, khai thác thông tin có tính năng cao, đặt trên đất đối
phương;
- Đài phát nhiễu cố định, đặt trên đất đối phương hoặc gần biên giới hay
trên tầu biển, gây nhiễu cho hệ thống theo đường uplink;
- Máy bay mang máy phát nhiễu đường uplink và downlink, có thể thâm
nhập vào vùng phủ sóng của vệ tinh.
-
Vệ tinh thông tin

Máy phát nhiễu


đường lên trên máy bay

Chiếm đoạt kênh lệnh Máy


phát nhiễu
đường xuống
tê á b

Tấn công vào khu


vực mặt đất
Máy phát
nhiễu bí mật cố

Lực lượng địch tấn


công vệ tinh Lực lượng mặt
đất điều khiển vệ
Chặn thu/thăm dò i

Hình 3.6.1: Các nguy cơ ảnh hưởng đến hệ thống TTVT

Các khả năng đe doạ trên có thể được ngăn chặn bằng nhiều biện pháp bảo
vệ. Một số biện pháp có thể dễ dàng thực thi trên hệ thống VINASAT, tuy nhiên
một số khác lại có chi phí quá cao so với quy mô của dự án và chỉ khả thi đối
với những nước lớn, có tiềm năng cao trong công nghiệp vũ trụ, hoặc có khả
năng tài chính lớn.

3.6.2. Bảo mật giao diện vệ tinh


Trong hệ thống có 2 trung tâm HUB (mỗi trung tâm có 01 trạm HUB băng
Ku; 01 trạm HUB băng C), trên 250 trạm VSAT được đầu tư mới và 9 trạm
VSAT nâng cấp. Công nghệ truyền dẫn giữa VSAT – HUB đã được lựa chọn là
công nghệ IP. Trong đó, HUB là nơi trung chuyển các luồng IP giữa các trạm
VSAT với nhau và với mạng viễn thông quân sự (ATM, PSTN…). Đặc điểm
của kết nối VSAT-HUB là: mỗi kênh kết nối là một luồng IP có cặp địa chỉ IP
tĩnh với ba loại hình thông tin: thoại, dữ liệu và truyền hình. Giải pháp bảo mật
giao diện vệ tinh VSAT-HUB được xây dựng theo mô hình hub-spoke nhằm bảo
Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 38
Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

mật dữ liệu được trao đổi giữa các trạm HUB với trạm VSAT, không bảo mật
dữ liệu truyền dẫn qua mạng mặt đất.

VSAT 1 - C VSAT1 - Ku
Lữ 614, Sơn Tây
MV
HUB C HUB Ku
MV

MV
MV MH2
MH1

MV MV

MV
Cáp quang
Đường vệ tinh

Xe VSAT truyền hình

TSLQS
Xe VSAT cơ động
Trạm b án cố định
Trạm cố định
Trạm trên tầu biển

Trạm bảo mật Cơ yếu

VSAT 2 - C VSAT2 - Ku
A98 – TP.HCM
MV
HUB C HUB Ku
MV

MV
MV MH4
MH3

MV MV

MV

Hình 3.6.2: Mô hình hệ thống bảo mật giao diện vệ tinh

3.6.2. Bảo mật thông tin đầu cuối số liệu IP

+ Bảo mật thoại: tại mỗi trạm VSAT thiết bị bảo mật thoại vệ tinh (MTVS)
là dạng IP phone, được đấu nối trực tiếp với VoIP router của trạm VSAT.
Tại mỗi trạm HUB: thiết bị gateway chuyển tiếp được kết nối với mạng
PSTN thông qua một giao diện E1/R2/SS7, bảo đảm 30 trung kế thoại
giữa mạng PSTN với mạng vệ tinh cho liên lạc mật giữa các máy điện
thoại bảo mật trong mạng PSTN với máy điện thoại bảo mật trong mạng
vệ tinh.

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 39


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

+ Bảo mật truyền hình: chuẩn kết nối giữa thiết bị đầu cuối truyền hình trên
các xe cơ động với thiết bị mã MVO là IP/Ehernet, theo đúng kết nối giữa
thiết bị truyền hình với thiết bị MVO-1U ở các Sở chỉ huy nằm trong hệ
thống truyền hình giao ban xa – BQP đã triển khai.

Cấu trúc:

Hình 3.6.3: Vị trí đặt trạm Bảo mật tại trạm VSAT

IP rõ
CPU Ethernet Ethernet
Port 1 MAC/PHY
BUS

Ethernet Ethernet IP mã
Engine bảo
mật VSAT Port 2 MAC/PHY

Console

Hình 3.6.4: Cấu trúc trạm Bảo mật đầu cuối VSAT

3.6.2. Bảo mật thông tin thoại đầu cuối - đầu cuối:

Thông tin thoại là một loại hình thông tin cơ bản phục vụ lãnh đạo chỉ huy
trong quân đội. Thoại vệ tinh, với đặc thù của nó, sẽ bảo đảm được thông tin
phục vụ lãnh đạo chỉ huy quân sự tới những đơn vị đóng quân ở biên giới, hải
đảo, và những đơn vị cơ động. Bảo mật thoại là một trong những thành phần cơ
bản của hệ thống bảo mật thông tin quân sự. Thiết bị bảo mật thoại vệ tinh sẽ
bảo mật tín hiệu thoại từ đầu cuối đến đầu cuối, ngăn chặn nguy cơ chặn thu ở
tất cả các điểm trên toàn tuyến truyền dẫn.

Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 40


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

Hình 3.6.5: Mô hình bảo mật kênh thoại đầu cuối – đầu cuối.

Hình 3.6.6: Mô hình xử lý liên thông kênh thoại bảo mật giữa mạng IP và PSTN

Tæng quan Dù ¸n Th«ng tin vÖ tinh 41


Bé T− lÖnh Th«ng tin liªn l¹c

Ch−¬ng IV
dù kiÕn triÓn khai
dù ¸n thμnh phÇn vinasat cña bé quèc phßng

4.1. C«ng t¸c chuÈn bÞ:

HiÖn nay Dù ¸n ®· ®−îc Bé tr−ëng BQP phª duyÖt thiÕt kÕ tæng dù to¸n,
Binh chñng ®ang tÝch cùc phèi hîp víi c¸c c¬ quan Bé Quèc phßng hoµn tÊt
c«ng t¸c chuÈn bÞ ®Êu thÇu mua s¾m thiÕt bÞ vµ x©y dùng h¹ tÇng c¸c tr¹m.
Dù kiÕn toµn bé c«ng t¸c chuÈn bÞ triÓn khai ®Êu thÇu mua s¾m thiÕt bÞ vµ
x©y dùng h¹ tÇng sÏ hoµn tÊt trong th¸ng 2 vµ ®Çu th¸ng 3 n¨m 2008.

4.2. C¸c giai ®o¹n cña dù ¸n:


Dù ¸n sÏ chia thµnh 3 giai ®o¹n thùc hiÖn trong 3 n¨m 2008 ®Õn 2010

- N¨m 2008: TriÓn khai l¾p ®Æt 1 côm tr¹m HUB vµ 61 tr¹m VSAT, −u tiªn
cho c¸c ®¬n vÞ biªn giíi, h¶i ®¶o.
- N¨m 2009: TriÓn khai l¾p ®Æt cum HUB thø 2 vµ 102 tr¹m VSAT
- N¨m 2010: TriÓn khai c¸c tr¹m VSAT cßn l¹i

4.3. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c ®¬n vÞ tham gia triÓn khai dù ¸n:
§©y lµ dù ¸n lín, gãp phÇn lµm cho hÖ thèng th«ng tin qu©n sù ngµy cµng
v÷ng ch¾c vµ v−¬n tíi mäi miÒn cña tæ quèc, n©ng cao kh¶ n¨ng phßng thñ vµ
s½n sµng chiÕn ®Êu cña qu©n ®éi ta.
Víi ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng cña dù ¸n, yªu cÇu lùc l−îng th«ng tin
toµn qu©n ph¶i tÝch cùc chñ ®éng tham gia triÓn khai dù ¸n.
Néi dung c¸c c«ng viÖc bao gåm:
- Tham gia kh¶o s¸t chuÈn bÞ h¹ tÇng c¸c tr¹m VSAT.
- Tham gia x©y dùng h¹ tÇng c¸c tr¹m VSAT.
- Tham gia l¾p ®Æt triÓn khai c¸c tr¹m VSAT.
- Tham gia huÊn luyÖn khai th¸c sö dông, b¶o d−ìng VSAT.
- TiÕp nhËn vµ tæ chøc khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c tr¹m VSAT phôc vô cho
l·nh ®¹o chØ huy hoµn thµnh nhiÖm vô Bé Quèc phßng giao.

Tæng quan Dù ¸n th«ng tin vÖ tinh 42

You might also like