You are on page 1of 21

GIAÛI KHUYEÁN HOÏC KYØ XV-2003

TAØI LIEÄU HOÏC THI


TIEÅU HOÏC 3

I. VAÊN :

A. Tuïc ngöõ, ca dao, thaønh ngöõ, danh ngoân:


Goàm 10 caâu tuïc ngöõ, 5 caâu ca dao, 5 caâu thaønh ngöõ, 2 caâu danh ngoân.

B. Ngöõ vöïng:
Hoïc moät soá ngöõ vöïng qua caùc chuû ñeà döôùi ñaây:
1. Tính chaát, traïng thaùi.
2. Sinh hoaït trong gia ñình.
3. Caùc moùn aên.
4. Sinh hoaït taïi tröôøng hoïc
5. Sinh hoaït nôi coâng coäng.
6. Theå thao:
6.1 Caùc moân theå thao theo ñoäi.
6.2 Caùc moân bôi loäi vaø ñua thuyeàn.
7. Thôøi gian, phöông höôùng.
8. Ngheà nghieäp:
8.1 Ñoäng töø thích hôïp cho moãi ngheà, moãi vieäc.
8.2 Ñoäng töø thoâng duïng trong sinh hoaït.

C. Töø ñoàng nghóa, phaûn nghóa:


1. Ñoàng nghóa: Hoïc 12 töø gheùp.
2. Phaûn nghóa: Hoïc 12 töø gheùp.

D. Hoïc thuoäc loøng:


Hoïc thuoäc loøng 4 baøi ngaén vaø hieåu roõ noäi dung cuûa töøng baøi.

E. Taäp laøm vaên:


Taû ñoà vaät hoaëc ñoäng vaät.

F. Phong tuïc:
• Teát Nguyeân Ñaùn ( aâm lòch ).
• Teát Trung Thu .

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 -1-


II. LÒCH SÖÛ:

1. Ñinh Tieân Hoaøng.


2. Leâ Ñaïi Haønh.
3. Lyù Thaùi Toå.
4. Traàn Thaùi Toâng.
5. Lyù Thöôøng Kieät.
6. Traàn Quoác Toaûn.
7. Traàn Quoác Tuaán.
8. Phaïm Nguõ Laõo.
9. Traàn Bình Troïng.

III. ÑÒA LYÙ:

1. Vieät Nam: Vò trí, ranh giôùi.


2. Teân nhöõng thaønh phoá quan troïng cuûa moãi mieàn.
3. Teân soâng, nuùi tieâu bieåu cho moãi mieàn.
4. Teân moät soá thaéng caûnh noåi tieáng.

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 -2-


GIAÛI KHUYEÁN HOÏC KYØ XV-2003
TAØI LIEÄU HOÏC THI
TIEÅU HOÏC 3

I. VAÊN:
A. Tuïc ngöõ, ca dao, thaønh ngöõ, danh ngoân:
1. Tuïc ngöõ:
a. AÊn quaû nhôù keû troàng caây.
b. Anh em nhö theå tay chaân.
c. Tre giaø maêng moïc.
d. Choïn baïn maø chôi.
e. Moät chöõ neân thaày, moät ngaøy neân nghóa.
f. Kieán tha laâu ñaày toå.
g. Giaáy raùch phaûi giöõ laáy leà.
h. Tieân hoïc leã, haäu hoïc vaên.
i. Coù hoïc phaûi coù haïnh.
j . Ñi moät ngaøy ñaøng, hoïc moät saøng khoân.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Khi noùi ñeán “Mang ôn ai thì neân nhôù maø traû “ thuoäc caâu tuïc ngöõ naøo?
2. Caâu tuïc ngöõ “ Kieán tha laâu ñaày toå “ nghóa laø gì?
3. Caâu tuïc ngöõ “ Coù hoïc phaûi coù haïnh” daïy ta ñieàu gì?
4. “ Chuùng ta neân ñi ñaây ñoù ñeå hoïc hoûi nhöõng ñieàu hay, ích lôïi cho mình “ ñöôïc theå hieän qua
caâu tuïc ngöõ naøo?

2. Ca dao:
a. ÔÛ ñôøi muoân söï cuûa chung,
Hôn nhau moät tieáng anh huøng maø thoâi.
b. Muoán sang thì baét caàu kieàu,
Muoán con hay chöõ thì yeâu laáy thaày.
c. Coâng cha ñöùc meï cao daày,
Cöu mang tröùng nöôùc nhöõng ngaøy ngaây thô.
d. Lôøi noùi chaúng maát tieàn mua,
Löïa lôøi maø noùi cho vöøa loøng nhau.
e. Daãu xaây chín baäc phuø ñoà,
Chaúng baèng laøm phöôùc, cöùu cho moät ngöôøi.
Caâu hoûi gôïi yù:
1. “ Duø ta coù boû tieàn ra xaây nhaø cao, cöûa roäng ñeán ñaâu cuõng khoâng baèng giuùp ñôõ moät
ngöôøi xa cô thaát theá, ñoùi keùm hôn mình” ñöôïc theå hieän qua caâu ca dao naøo?
2. “ Chuùng ta neân aên noùi kheùo leùo ñöøng ñeå phieàn loøng ngöôøi khaùc” ñöôïc theå hieän qua

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 -3-


caâu ca dao naøo?
3. Caâu ca dao “ Coâng cha ñöùc meï cao daày, cöu mang tröùng nöôùc nhöõng ngaøy ngaây
thô” daïy chuùng ta ñieàu gì?
4. Caâu ca dao “ ÔÛ ñôøi muoân söï cuûa chung, hôn nhau moät tieáng anh huøng maø thoâi” coù yù
noùi gì ?

3. Thaønh ngöõ:
a. Choân nhau caét roán.
b. Gieo gioù gaët baõo.
c. EÁch ngoài ñaùy gieáng.
d. Mieäng aên nuùi lôû.
e. Chôû cuûi veà röøng.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Caâu thaønh ngöõ “ Choân nhau caét roán” noùi leân ñieàu gì?
2. “ Cho duø mình giaøu coù ñeán ñaâu maø khoâng laøm vieäc gì thì cuõng tieâu heát” ñöôïc theå
hieän qua caâu thaønh ngöõ naøo?
3. “ Khi thaáy ngöôøi hay gaây chuyeän roài gaëp ñieàu raéc roái”, ta coù theå duøng thaønh ngöõ
naøo ñeå dieãn taû?
4. Thaønh ngöõ “ EÁch ngoài ñaùy gieáng” coù yù nghóa gì?

4. Danh ngoân:
a. “Neáu beä haï muoán haøng giaëc, thì xin haõy cheùm ñaàu thaàn tröôùc”..
( Traàn Höng Ñaïo-Traàn Quoác Tuaán)
b. “Ta thaø laøm quyû nöôùc Nam coøn hôn laøm vöông ñaát Baéc”.
( Traàn Bình Troïng )

B. Ngöõ vöïng:
1. Tính chaát, traïng thaùi:
a. cöùng, meàm, deûo, dai, ñaëc, loûng, nhaõo.
b. noùng, laïnh, nguoäi, aám, khoâ, aåm, öôùt.
Caâu hoûi gôïi yù:
1. Baøn ñöôïc laøm baèng goã cöùng, vaäy “goã” thuoäc veà tính chaát hay traïng thaùi?
2. Chuùng ta uoáng nöôùc haèng ngaøy, vaäy “ nöôùc” thuoäc veà tính chaát hay traïng thaùi ?
3. Vaøo muøa ñoâng moïi nguôøi ñeàu maëc aùo len vì sôï laïnh. Caùc em haõy cho bieát “ laïnh”
thuoäc veà tính chaát hay traïng thaùi?
4. Vaøo muøa heø moïi ngöôøi ñeàu môû quaït maùy vì noùng quaù. Caùc em haõy cho bieát chöõ
“noùng” thuoäc veà tính chaát hay traïng thaùi?
5. Chöõ naøo ñöôïc xeáp theo tính chaát? “ cöùng, loûng, noùng, ñaëc, nhaõo, ñaù”
6. Chöõ naøo ñöôïc xeáp theo traïng thaùi? “ loûng, meàm, noùng, laïnh, cöùng, nöôùc ñaù”

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 -4-


2. Sinh hoaït trong gia ñình:
• Ngaøy leã ( Phaät Ñaûn, Vu Lan, Giaùng Sinh ).
• Ngaøy Teát ( Trung Thu, Döông lòch, Nguyeân Ñaùn )
• Hoïp maët, ngaøy gioã, caàu nguyeän, tuïng kinh.
• Vaâng lôøi, thöông yeâu, ( oâng baø, cha meï, anh chò), daïy doã, noùi naêng (
nhoû nheï )
• Trang hoaøng ( nhaø cöûa) , treo ñeøn, keát hoa, gôûi thieäp (chuùc teát, chia
buoàn, chung vui), lì xì ( naêm môùi ).
• Giuùp ñôõ ( cha meï, anh chò em ), söûa soaïn ( böõa aên ), doïn deïp ( nhaø
cöûa ), lau chuøi ( baøn thôø, baøn gheá ), huùt buïi, giaët giuõ
( quaàn aùo ), röûa cheùn, naáu aên.
• Troø chuyeän, thaéc maéc, quaây quaàn, vui chôi.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Ba ngaøy leã quan troïng trong naêm laø leã naøo?
2. Khi noùi chuyeän vôùi oâng baø, cha meï hay ngöôøi lôùn hôn trong gia ñình, chuùng ta
phaûi aên noùi nhö theá naøo?
3. Sau moãi böõa aên toái trong gia ñình, caùc em phaûi laøm gì ñeå giuùp cha meï?
4. Ngaøy maø toaøn theå gia ñình hoïp maët ñeå thôø cuùng oâng baø, toå tieân ñöôïc goïi laø ngaøy
gì?
5. Tröôùc khi chuaån bò leã cöôùi cho anh/chò(em), gia ñình em thöôøng laøm gì?

3. Caùc moùn aên:


• Phôû, mì, baùnh cuoán, baùnh canh, buùn rieâu, buùn thang ......
• Côm, canh, xaøo, kho, chieân, rang, nöôùng,.......
• Baùnh daøy, baùnh chöng, baùnh beøo, baùnh xeøo, baùnh naäm, baùnh laù, baùnh
gioø, baùnh cuoán ......
• Xoâi voø, xoâi ñaäu phoïng, xoâi baép, xoâi gaác, xoâi laù caåm...
• Cheø ñaäu traéng, cheø ñaäu xanh, cheø thöng, cheø baø ba....

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Baùnh phôû ñöôïc laøm baèng boät gì?
2. Baùnh daøy vaø baùnh chöng ñöôïc duøng nhieàu nhaát trong dòp leã naøo?
3. Xoâi voø ñöôïc naáu baèng caùch naøo?

4. Sinh hoaït taïi tröôøng hoïc:


• Taäp ñoïc, taäp vieát, chính taû , toaùn, söû ñòa, taäp laøm vaên .....
• Trí duïc, theå duïc vaø ñöùc duïc.

Caâu hoûi gôïi yù:

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 -5-


1. Taäp theå duïc seõ giuùp cho cô theå chuùng ta nhöõng gì?
2. Taäp ñoïc nhieàu seõ giuùp cho trí oùc cuûa ta nhö theá naøo?

5. Sinh hoaït nôi coâng coäng:


• Coâng sôû : nhaân vieân, thôï, maùy moùc...
• Böu ñieän : tem thö, gôûi thö ...
• Ngaân haøng : chöông muïc, chi phieáu...
• Beänh vieän : baùc só, y taù, beänh nhaân ...
• Phoá xaù : tieäm aên, chôï...
• Raïp haùt : chieám phim, khaùn giaû...
• Coâng vieân : chaïy nhaûy, noâ ñuøa...
• Thö vieän : ñoïc saùch, möôïn saùch ...
• Vieän baûo taøng : ñoà vaät coå xöa...
• Nhaø haøng : moùn aên, haàu baøn, thöïc ñôn ...
• Baõi bieån : caùt, soùng, taém...
• Phi tröôøng: maùy bay, haønh khaùch, baùn veù ...
• Beán xe : xe coä, haønh khaùch, baùn veù...
• Tröôøng hoïc : thaày coâ, hoïc sinh , lôùp hoïc ...

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Chuùng ta khoâng neân noùi chuyeän oàn aøo taïi ñaâu ?
2. Hoâm qua em ñi coi phim Dumbo vôùi baïn taïi ñaâu?
3. Nhöõng nôi naøo khoâng phaûi laø nôi coâng coäng?
4. Khi caàn gôûi nhöõng böùc thö baûo ñaûm, chuùng ta neân ñi tôùi ñaâu?

6. Theå duïc, theå thao.


6.1. Caùc moân theå thao theo ñoäi:
• Boùng roå ( basketball ) : nhoài, chuyeàn, baén.
• Boùng chuyeàn ( volleyball ) : giao, chuyeàn, ñaäp, ñôõ, naâng banh, môùm
banh.
• Boùng ñaù, boùng troøn, tuùc caàu ( soccer ): ñaù, löøa, chuïp ( baét ), ñoäi ñaàu,
phaït goùc, phaït ñeàn, neùm bieân, vieät vò.
• Boùng chaày, daõ caàu ( baseball ) : caùi chaày, quaát, chuïp,
chuoài ( chuøi )
• Boùng baàu duïc ( football ) : ñaù, oâm uûi, huùc, nhaøo, neùm, phoøng thuû,
taán coâng.
• Boùng nöôùc ( water polo ) : chuyeàn, bôi, nhoaøi tôùi, giaønh banh.

6.2 Caùc moân bôi loäi vaø ñua thuyeàn:


• Bôi saûi : free style.

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 -6-


• Bôi ngöûa : back-stroke.
• Bôi nhaùi : breast-stroke.
• Bôi böôùm: butterfly.
• Bôi tieáp söùc: relays.
• Nhaûy caàu : diving.
• Ñua thuyeàn : rowing, sailing, yatching, canoeing.

7. Thôøi gian, phöông höôùng:


• Thôøi gian: Tam caù nguyeät, luïc caù nguyeät, nguõ nieân, thaäp nieân, theá
kyû, thieân nieân kyû.
• Phöông höôùng: Ñoâng, Taây, Nam, Baéc, Ñoâng Baéc, Taây Baéc, Ñoâng
Nam, Taây Nam.

8. Ngheà nghieäp:
8.1 Caùc ñoäng töø thích hôïp cho moãi ngheà:
• Baùc só : khaùm, chöõa ( beänh ), keâ ( toa ) .
• Y taù : saên soùc ( beänh nhaân ).
• Thôï may : ño, caét, may ( quaàn aùo )
• Coâng nhaân : laøm vieäc ( nhaø maùy, haàm moû, haõng xöôûng... )
• Kieán truùc sö : veõ ñoà aùn ( xaây caát ) .
• Kyõ sö : cheá taïo, thieát keá ( maùy moùc ).
• Thuyeàn tröôûng : laùi ( taøu ), chæ huy ( thuûy thuû ).
• Quaân nhaân : giöõ gìn ( bôø coõi ), choáng ( quaân thuø ) .
• Thöông gia : buoân baùn.
• ÖÙng cöû vieân : tranh cöû.
• Cöû tri : boû phieáu ( ñi baàu ).

8.2 Caùc ñoäng töø thoâng duïng trong sinh hoaït:


• Kính, nhöôøng, yeâu, gheùt, giaän, thöông, vui, buoàn, hoûi, ñaùp, vöôït
qua, chen laán....
• Khuyeân baûo, tham gia, khuyeán khích, nghieân cöùu, chuaån bò, caûi
tieán, kieåm soaùt, hoïc taäp, giaûi quyeát, can thieäp, baûo toàn, xaây döïng,
phaùt trieån ..

C. Töø ñoàng nghóa, phaûn nghóa:


1. Ñoàng nghóa:
• Ñaát nöôùc = toå quoác
• Haïnh phuùc = sung söôùng
• Phaûng phaát = thoang thoaûng
• Nhaø thöông = beänh vieän
• Khai tröôøng = nhaäp hoïc

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 -7-


• Chua ngoa = ñanh ñaù
• Tónh mòch = yeân tónh
• Phöông keá = caùch thöùc
• Bình minh = raïng ñoâng
• Hoäi nhaäp = hoøa vaøo
• Tinh khieát = trong saïch
• Baûo toàn = gìn giöõ

2. Phaûn nghóa:
• Trung thaønh / phaûn boäi
• Nhoän nhòp / vaéng veû
• Ñoaøn keát / chia reõ
• Can ñaûm / heøn nhaùt
• Haïnh phuùc / ñau khoå
• Hy voïng / thaát voïng
• Caàn kieäm / phung phí
• Luït loäi / haïn haùn
• Laïnh leõo / noùng nöïc
• AÀm ó / yeân laëng
• Quaù khöù / töông lai
• Töï laäp / leä thuoäc

D. Hoïc thuoäc loøng:

1. Coâng Cha
Hoûi ai ngöôøi vaát vaû,
ÔÛ xöôûng thôï, ngoaøi ñoàng
Laøm ñeán khi meät laû,
Vì con chaúng tieác coâng?

Hoûi ai ngöôøi daïy doã,


Chæ baûo con ñieàu hay,
Lo cho con aên hoïc,
Hy sinh suoát ngaøy ñeâm?

Hoûi ai ngöôøi che chôû,


Cho con môùi ra ñôøi,
Khuyeán khích vaø naâng ñôõ,
Mong con theo kòp ngöôøi.
( Baûo Vaân )

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 -8-


Caâu hoûi gôïi yù:
1. Ai laø ngöôøi vaát vaû ñi laøm ñeå nuoâi gia ñình?
2. Vì ai maø ngöôøi phaûi ñi laøm cöïc nhoïc?

2. Nghóa meï
Hoûi ai mang naëng, ñeû ñau,
Nuoâi con vaát vaû, daõi daàu naéng möa?
Chaêm con töø thuôû coøn thô,
Ñeâm hoâm chaúng quaûn, sôùm tröa khoâng neà!

Hoûi ai beá aüm luoân tay,


Boàng leân ñaët xuoáng, suoát ngaøy qua ñeâm?
Nhöôøng con choã aám vaø eâm,
Naèm nôi öôùt aùt, maø queân thaân mình ...

Hoûi ai buù , môùm, chaêm nom,


Cho thaân con ñöôïc lôùn khoân baèng naøy?
Coâng cha, nghóa meï, ôn thaày,
Laøm con quyeát chaúng coù ngaøy naøo queân...

Nhöõng khi traùi gioù trôû trôøi,


Hoûi ai saên soùc ñöùng ngoài beân con?
Thuoác thang ai ñaõ chaêm nom,
Cheùn côm, baùt chaùo, sôùm hoâm saün saøng?
( Hoaøi Sôn)
Caâu hoûi gôïi yù:
1. Ai laø ngöôøi mang naëng ñeû ñau vaø chaêm nom chuùng ta ñeán khoân lôùn?

3. Ngoài trong lôùp


Em ngoài trong lôùp nghieâm trang,
Em khoâng quay doïc, quay ngang cöôøi ñuøa.
Hoïc haønh chaêm chæ ganh ñua,
Mai sau khoân lôùn, khoâng thua keùm ngöôøi.
( Nguyeãn Höõu Baøo )

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Em ngoài trong lôùp nhö theá naøo?
2. Em hoïc haønh ra sao?
3. Mai sau khoân lôùn em theá naøo?

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 -9-


4. Tan hoïc
Chieàu nay troáng hoïc vöøa tan,
Coång tröôøng roäng môû, thaû daøn böôùm bay.
Töøng ñoaøn em beù thô ngaây,
Mieäng cöôøi hôùn hôû, daét tay nhau veà.
( Trung Phöông )

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Troáng hoïc tan vaøo luùc naøo?
2. Coång tröôøng theá naøo?
3. Caùc em laøm gì khi coång tröôøng vöøa môû?

E. Taäp laøm vaên:


Taû ñoà vaät hoaëc ñoäng vaät.

F. Phong tuïc:
1. Teát Nguyeân Ñaùn
Ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam, khoâng coù muøa naøo trong naêm laïi vui veû, nhoän nhòp vaø goùi
gheùm nhieàu tình töï daân toäc hôn muøa Teát. Muøa Teát baét ñaàu töø ñaàu thaùng Chaïp töùc laø thaùng
cuoái cuøng cuûa naêm aâm lòch vaø coù khi keùo daøi suoát thaùng Gieâng. Bôûi vaäy, môùi coù caâu: “ Thaùng
Gieâng laø thaùng aên chôi... “
Ngaøy Teát troïng ñaïi nhö vaäy, neân vieäc chuaån bò aên Teát raát caàn thieát. Theo tuïc leä ngaøy
Teát duø giaøu, ngheøo, nhaø naøo cuõng coù hoaëc caønh mai, caønh ñaøo hay chaäu cuùc ñeå ñoùn Xuaân, mua
vaøi baùnh phaùo ñeå ñoùn Giao Thöøa. Ba ngaøy ñaàu naêm goïi laø ba ngaøy Teát, goàm coù: muøng Moät,
muøng Hai, muøng Ba. Caùc moùn aên thöôøng thaáy laø baùnh chöng, gioø thuû, döa moùn. ÔÛ mieàn
Nam, mieàn Trung ngöôøi ta laøm baùnh teùt thay cho baùnh chöng. Ñeå tieáp khaùch, nhaø naøo cuõng coù
hoät döa, baùnh möùt, traùi caây.
Veà maët tinh thaàn, ngaøy Teát laø ngaøy raát thieâng lieâng. Teát laø dòp moïi ngöôøi trong gia
ñình sum hoïp ñeå töôûng nhôù oâng baø toå tieân ñaõ khuaát. Nhöõng ngöôøi vì sinh keá phaûi laøm aên xa
xoâi cuõng coá gaéng thu xeáp coâng vieäc ñeå veà nhaø cho kòp ngaøy Teát. Ñoái vôùi gia ñình, hoï haøng vaø
caû xoùm gieàng, ngöôøi nhoû tuoåi thì coù boån phaän ñeán nhaø thaêm vieáng, chuùc Teát, chuùc tuoåi ngöôøi
lôùn. Ngöôøi lôùn thì toû loøng thöông yeâu con chaùu baèng caùch lì xì hay möøng tuoåi ñeå laáy heân ñaàu
naêm. Trong ngaøy Teát, ñaâu ñaâu ngöôøi ta cuõng noùi ñeán söï may maén toát laønh. Moïi ngöôøi ñeàu
vui veû, thaân thieän vôùi nhau.
Ngaøy nay, chuùng ta laø nhöõng ngöôøi Vieät xa queâ höông, nhöng khoâng vì theá maø chuùng ta
khoâng gìn giöõ nhöõng tuïc leä ñeïp ñeõ aáy.

Caâu hoûi gôïi yù:

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 - 10 -


1. Trong nhöõng ngaøy Teát Nguyeân Ñaùn, ngöôøi lôùn thöôøng toû loøng thöông yeâu con chaùu
vaø laáy heân ñaàu naêm baèng caùch naøo?
2. Ñeâm Giao Thöøa coøn ñöôïc goïi laø gì?

2. Teát Trung Thu:


Sau muøa heø oi böùc, muøa Thu trôû veà mang theo nhöõng laøn gioù maùt meû deã chòu. Ngöôøi
Vieät ôû thoân queâ thöôøng hay tuï taäp, troø chuyeän, ca haùt, vui chôi vaøo nhöõng ñeâm traêng thanh gioù
maùt. Veû ñeïp neân thô cuûa aùnh traêng ñaõ gaén lieàn vôùi neáp soáng hieàn hoøa cuûa ngöôøi daân queâ.
Khoâng bieát töø bao giôø, Teát Trung Thu ñaõ trôû thaønh ngaøy hoäi lôùn cuûa ngöôøi Vieät vaø laø ngaøy Teát
daønh cho caùc chaùu thieáu nhi neân coøn ñöôïc goïi laø Teát Nhi Ñoàng.
Haøng naêm cöù ñeán ngaøy raèm thaùng 8 aâm lòch, döôùi aùnh traêng saùng ngôøi, treû con noâ nöùc
vui chôi vôùi nhöõng chieác loàng ñeøn laøm baèng tre vaø giaáy kieáng maøu saëc sôõ. Caùc em xeáp haøng,
tay caàm loàng ñeøn, mieäng ngheâu ngao haùt nhöõng baøi haùt quen thuoäc nhö:
“ Teát Trung Thu röôùc ñeøn trong tay, em muùa ca döôùi aùnh traêng raèm... “ Trong dòp naøy, oâng
baø, cha meï thöôøng hay keå cho con chaùu nghe veà caâu chuyeän chò Haèng vaø chuù Cuoäi ñeå giaûi
thích cho caùc chaùu veà hình daïng caây ña maø chuùng ta thaáy treân maët traêng.
Nhieàu tuaàn leã tröôùc ñoù, choã naøo cuõng thaáy ñaày daãy nhöõng cöûa haøng baøy baùn ñuû thöù
loàng ñeøn laøm saün vaø nhieàu loaïi baùnh deûo, baùnh nöôùng ñöôïc goïi chung laø baùnh Trung Thu.
Teát Trung Thu laø moät truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa ngöôøi Vieät caàn ñöôïc gìn giöõ vaø phaùt
huy. Taïi haûi ngoaïi, nôi coù nhieàu ngöôøi Vieät cö nguï, nhieàu ñoaøn theå ñaõ toå chöùc Teát Trung Thu
cho caùc chaùu thieáu nhi vui chôi. Ñaëc saéc nhaát laø nhöõng tieát muïc thi treû em maëc quoác phuïc ñeïp
vaø vaên ngheä do thieáu nhi trình dieãn.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Teát Trung Thu coøn ñöôïc goïi laø gì?
2. Trong dòp Teát Trung Thu oâng baø, cha meï thöôøng keå cho con chaùu nghe veà caâu chuyeän gì?

II. LÒCH SÖÛ:

1. Ñinh Tieân Hoaøng – Ñinh Boä Lónh. ( 968-979 ).


Ñinh Boä Lónh laø con oâng Ñinh Coâng Tröù, thöù söû Hoan Chaâu ñôøi Döông Ñình Ngheä.
Cha maát sôùm, oâng theo meï veà queâ ôû vôùi chuùù. Nhaø ngheøo neân phaûi ñi chaên traâu. Khi ôû ngoaøi
ñoàng, oâng thöôøng ruû nhöõng ñöùa treû chaên traâu khaùc beû boâng lau laøm côø vaø baøy theá traän ñaùnh
nhau vaø luùc naøo oâng cuõng laø keû chieán thaéng.
Lôùn leân, oâng theo giuùp söù quaân Traàn Laõm töùc laø Traàn Minh Coâng. OÂng laø ngöôøi coù chí
khí hieân ngang, cöû chæ ñónh ñaïc neân ñöôïc hoï Traàn thöông meán vaø cho döï phaàn quan troïng.
Thaáy oâng coù taøi quaân söï neân tröôùc khi cheát, Traàn Laõm giao heát binh quyeàn cho oâng. OÂng
chuyeån quaân veà Hoa Lö vaø chieâu moä theâm ñöôïc nhieàu binh só, ñaùnh deïp ñöôïc loaïn 12 söù quaân

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 - 11 -


( coøn ñöôïc goïi laø Thaäp Nhò Söù Quaân ). Vì ñaùnh ñaâu thaéng ñoù neân ñöôïc binh só goïi laø Vaïn
Thaéng Vöông.
Naêm 968, oâng leân ngoâi Hoaøng Ñeá, laáy nieân hieäu laø Ñinh Tieân Hoaøng. OÂng ñaët teân
nöôùc laø Ñaïi Coà Vieät, ñoùng ñoâ ôû Hoa Lö, trò vì ñöôïc 12 naêm. Vua Ñinh Tieân Hoaøng löu taâm veà
quaân söï, môû mang veà voõ ngheä, ñaët pheùp taéc trong trieàu, ñònh phaåm haøm cho vaên voõ quan,
phong thöôûng cho ngöôøi coù coâng. Vua Ñinh Tieân Hoaøng maát naêm 979, höôûng döông 59 tuoåi.
Hieän nay ñeàn thôø cuûa Ngaøi coøn taïi ñoäng Hoa Lö, tænh Ninh Bình.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Khi noùi ñeán “ Côø lau taäp traän“ ta nghó ñeán ai?
2. Ñinh Boä Lónh laø con cuûa ai? Taïi sao oâng phaûi ñi chaên traâu?
3. OÂng theo giuùp ai? Lyù do naøo oâng ñaõ naém binh quyeàn?
4. Loaïn 12 söù quaân laø gì?
5. Taïi sao Ñinh Boä Lónh ñöôïc goïi laø Vaïn Thaéng Vöông?
6. Ñinh Boä Lónh leân ngoâi Hoaøng Ñeá naêm naøo? Nieân hieäu laø gì?
7. Ngaøi ñaët teân nöôùc laø gì? Ñoùng ñoâ ôû ñaâu? Vaø trò vì ñöôïc bao nhieâu naêm?
8. OÂng maát naêm naøo? Thoï bao nhieâu tuoåi?

2. Leâ Ñaïi Haønh – Leâ Hoaøn. ( 980-1005 )


Leâ Hoaøn ngöôøi laøng Baûo Thaùi, huyeän Thanh Lieâm nay laø tænh Haø Nam, laøm quan ñeán
chöùc Thaäp Ñaïo Töôùng Quaân döôùi ñôøi nhaø Ñinh. Nhaân noäi boä nöôùc ta loän xoän, nhaø Toáng beân
Taøu cöû ñaïi binh do töôùng Haàu Nhaân Baûo, Toân Toaøn Höng sang ñaùnh nöôùc ta.
Leâ Hoaøn cöû Phaïm Cöï Löôïng laøm ñaïi töôùng quaân, ñem binh ra aûi Chi Laêng choáng cöï, töï
mình xuaát quaân thuûy chieán ngaên ñòch ôû soâng Baïch Ñaèng. Tröôùc khi xuaát binh, Phaïm Cöï Löôïng
tuyeân boá vôùi ba quaân: “Hieän thôøi vua coøn nhoû daïi, töôùng só ñi ñaùnh giaëc laáy ai laø ngöôøi bieát ñeå
thöôûng phaït cho mình, chi baèng ta toân oâng Leâ Hoaøn leân laøm vua roài haõy xuaát quaân”. Quaân só
ñeàu tung hoâ vaïn tueá, Leâ Hoaøn xöng ñeá, töùc laø Leâ Ñaïi Haønh roài thaân chinh ñi ñaùnh giaëc.
Leâ Ñaïi Haønh phaù ñöôïc quaân Toáng ôû phía Baéc, xong ñem quaân sang ñaùnh Chieâm Thaønh
ôû phía Nam vì vua Chieâm baét giam söù giaû nöôùc ta. Quaân ta chieán thaéng vaø chieám kinh ñoâ cuûa
Chieâm Thaønh roài cuøng caùc quan ñoàng lo vieäc nöôùc.
Leâ Ñaïi Haønh maát naêm 1005, thoï 65 tuoåi, laøm vua ñöôïc 24 naêm. Nhaø Tieàn Leâ laøm vua
ñöôïc 3 ñôøi.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Leâ Hoaøn laøm vua döôùi ñôøi vua naøo beân Taøu?
2. Khi quaân Taøu ñem binh sang ñaùnh nöôùc ta, Leâ Hoaøn cöû ai ñem binh ra aûi Chi Laêng
choáng cöï ?
3. Tröôùc khi xuaát binh, Phaïm Cöï Löôïng tuyeân boá nhöõng gì vôùi ba quaân?
4. Leâ Hoaøn xöng ñeá, laáy hieäu laø gì?
5. Leâ Ñaïi Haønh maát naêm naøo? Thoï bao nhieâu tuoåi? Laøm vua ñöôïc bao nhieâu naêm?
6. Nhaø Tieàn Leâ laøm vua ñöôïc bao nhieâu ñôøi?

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 - 12 -


3. Lyù Thaùi Toå – Lyù Coâng Uaån ( 1010-1028 )
Lyù Coâng Uaån ngöôøi laøng Coå Phaùp, con nuoâi nhaø sö Lyù Khaùnh Vaân vaø laø hoïc troø cuûa sö
Vaïn Haïnh. Sau khi leân ngoâi, ngaøi laáy hieäu laø Lyù Thaùi Toå vaø cho dôøi ñoâ veà thaønh Ñaïi La ( Haø
Noäi). Theo truyeän keå thì khi thuyeàn ngaøi vöøa vaøo thaønh, boãng coù con roàng vaøng bay leân, vì theá
ngaøi ñoåi teân thaønh laø Thaêng Long.
Vua Lyù Thaùi Toå chia caùc quan vaên voõ ra laøm 9 phaåm. Ñaïi thaàn beân vaên laø Thaùi sö,
Thaùi phoù. Beân voõ coù Ñoâ Thoáng, Nguyeân Soaùi.
Vua Lyù Thaùi Toå toå chöùc quaân ñoäi raát nghieâm minh, kyû luaät gaét gao. Caùc hoaøng thaân,
hoaøng töû ñeàu phaûi luyeän voõ, taäp binh lính vaø caàm quaân ñi ñaùnh giaëc.
Veà luaät phaùp, vua giaûm nheï toäi cho moät soá phaïm nhaân bò giam döôùi ñôøi Leâ Long Ñónh.
Phaïm nhaân ñöôïc thaû veà, caáp quaàn aùo, thuoác men ñeå trôû veà queâ quaùn.
Veà thueá maù, Ngaøi ñònh ra 6 haïng thueá. Nhöõng naêm maát muøa, Ngaøi giaûm thueá cho daân
vaø giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo.
Veà vaên hoïc, Ngaøi cho laäp nhaø Vaên Mieáu vaø môû khoa thi Tam giaùo (Khoång, Phaät, Laõo).
Vì nhaø vua xuaát thaân töø cöûa Phaät neân Phaät giaùo raát ñöôïc troïng ñaõi vaø khuyeán khích. Ngaøi quyù
meán caùc vò tu haønh neân cho xuaát tieàn kho ñeå xaây chuøa, ñuùc chuoâng vaø ñaép töôïng.
Vöøa leân ngoâi, vua Lyù Thaùi Toå sai söù sang Trung Hoa ñeå giöõ tình giao haûo. Nöôùc
Chieâm Thaønh vaø nöôùc Chaân Laïp chòu trieàu coáng nöôùc ta. Naêm 1028, Lyù Thaùi Toå maát, thoï 55
tuoåi trò vì ñöôïc 18 naêm vaø truyeàn ñöôïc 9 ñôøi.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Lyù Coâng Uaån laø hoïc troø cuûa ai? Vaø laø con nuoâi cuûa ai?
2. Sau khi leân ngoâi Ngaøi laáy hieäu laø gì? Ñaët kinh ñoâ ôû ñaâu?
3. Taïi sao Ngaøi laïi ñoåi teân thaønh laø thaønh Thaêng Long?
4. Veà vaên hoïc, Ngaøi ñaõ cho laäp nhaø gì? Môû khoa thi gì?
5. Taïi sao nhaø vua laïi troïng caùc vò tu haønh Phaäp giaùo?
6. Vua Lyù Thaùi Toå maát naêm naøo? Thoï bao nhieâu tuoåi ? Trò vì ñöôïc bao nhieâu naêm?

4. Traàn Thaùi Toâng- Traàn Caûnh. (1225-1258)


Chuù ruoät cuûa Traàn Caûnh laø Traàn Thuû Ñoä, aâm möu eùp Lyù Chieâu Hoaøng ( vua nhaø Lyù )
laáy Traàn Caûnh vaø nhöôøng ngoâi cho choàng, töùc laø vua Traàn Thaùi Toâng.
Döôùi ñôøi vua Traàn Thaùi Toâng, nhôø Traàn Thuû Ñoä laø ngöôøi taøi trí, thoâng minh neân vieäc
trieàu chính, binh bò, vaên hoïc, luaät phaùp ñeàu ñöôïc chænh ñoán vaø caûi tieán.
Ñoái vôùi caùc nöôùc laân bang, töø khi Thaùi Toâng leân laøm vua, nöôùc Chieâm Thaønh sang trieàu
coáng nhöng vaãn cöôùp phaù vaø ñoøi laïi ñaát cuõ. Naêm Nhaâm Tyù (1252) nhaø vua thaân chinh ñi ñaùnh
Chieâm vaø thaéng traän. Vaøo naêm 1257, töôùng Nguyeân ( Moâng Coå ) laø Ngôïp Löông Hôïp Thai sai
söù sang baûo vua Traàn veà thaàn phuïc Nguyeân ( Moâng Coå ). Vua quan nhaø Traàn khoâng chòu vaø
sai Traàn Quoác Tuaán ñem binh giöõ ôû phía Baéc.
Luùc ñaàu quaân nhaø Traàn thua, nhöng veà sau quaân Nguyeân ( Moâng Coå) khoâng quen thuûy
thoå neân bò meät moûi. Quaân Traàn tieán ñaùnh vaø ñuoåi quaân Nguyeân ( Moâng Coå ) chaïy veà Taøu.
Naêm Maäu Ngoï (1258), vua Thaùi Toâng nhöôøng ngoâi cho thaùi töû Traàn Hoaûng vaø leân laøm Thaùi

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 - 13 -


Thöôïng Hoaøng. Thaùi Toâng laøm vua ñöôïc 33 naêm, laøm Thaùi Thöôïng Hoaøng ñöôïc 19 naêm, thoï
60 tuoåi.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Traàn Thuû Ñoä coù lieân heä gì vôùi Traàn Caûnh?
2. OÂng ñaõ aâm möu eùp ai phaûi laáy Traàn Caûnh vaø nhöôøng ngoâi cho choàng?
3. Traàn Caûnh leân ngoâi laáy hieäu laø gì?
4. Nhaø Nguyeân sai söù baûo vua Traàn Thaùi Toâng phaûi thaàn phuïc hoï, vua toâi nhaø Traàn
coù ñoàng yù khoâng? Vaø vua sai ai ñem binh traán giöõ phía Baéc?
5. Vua Traàn Thaùi Toâng nhöôøng ngoâi cho con laø ai? Roài leân laøm gì?
6. Vua Thaùi Toâng laøm vua ñöôïc bao nhieâu naêm? Laøm Thaùi Thöôïng Hoaøng bao nhieâu naêm?
Thoï bao nhieâu tuoåi?

5. Lyù Thöôøng Kieät


Lyù Thöôøng Kieät ngöôøi laøng Thaêng Long, töôùng maïo ñeïp ñeõ, voõ ngheä cao cöôøng. Ñôøi
Lyù Nhaân Toâng, thaáy nhaø Toáng coù yù gaây chieán vôùi ta neân Lyù Thöôøng Kieät xin vua cho oâng ñem
quaân taán coâng tröôùc.
Lyù Thöôøng Kieät taán coâng nhaø Toáng laøm hai ñöôøng. Ñöôøng thuûy phaùt xuaát töø cöûa Ñoà
Sôn (vònh Haï Long) do Lyù Thöôøng Kieät chæ huy ñaùnh chieám Khaâm Chaâu vaø Lieâm Chaâu, sau
ñoù seõ tieán ñaùnh Ung Chaâu. Ñöôøng boä do Toân Ñaûn chæ huy, ñi töø Thaùi Bình vaø Vónh Bình ñaùnh
thaúng vaøo Ung Chaâu. Chæ trong voøng moät thaùng, quaân Ñaïi Vieät chieám 3 thaønh lôùn cuûa nhaø
Toáng. Lyù Thöôøng Kieät ra lònh phaù huûy heát taát caû doanh traïi cuûa ñòch tröôùc khi ruùt quaân.
Cuoái naêm 1077, nhaø Toáng sai Quaùch Quyø ñem quaân sang ñaùnh nöôùc ta ñeå traû thuø nhöng
cuõng bò Lyù Thöôøng Kieät ñaùnh tan ôû soâng Nhö Nguyeät vaø Khaùo Tuùc.
Ñeán naêm 70 tuoåi, Lyù Thöôøng Kieät coøn caàm quaân ra traän ñaùnh tan cuoäc xaâm laêng cuûa
Chieâm Thaønh.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Lyù do naøo maø Lyù Thöôøng Kieät xin vua cho oâng ñem binh ñaùnh Toáng tröôùc?
2. Ñöôøng thuûy phaùt xuaát töø ñaâu? Vaø do ai chæ huy ?
3. Ñöôøng boä phaùt xuaát töø ñaâu? Vaø do ai chæ huy?
4. Chæ trong voøng 1 thaùng, quaân ta chieám ñöôïc bao nhieâu thaønh cuûa nhaø Toáng?
5. Nhaø Toáng sai Quaùch Quyø ñem quaân sang ñaùnh nöôùc ta, nhöng bò Lyù Thöôøng Kieät ñaùnh ôû
ñaâu?

6. Traàn Quoác Toaûn


Vaøo naêm 1284, Moâng Coå ñem quaân sang ñaùnh nöôùc ta laàn thöù hai. Vua Traàn Nhaân
Toâng cho môû hoäi nghò Dieân Hoàng ñeå hoûi yù kieán caùc boâ laõo vaø só phu trong nöôùc. neân ñaùnh hay
hoøa. Luùc ñoù Traàn Quoác Toaûn chæ môùi 16 tuoåi neân ñöôïc pheùp tham döï, nhöng khoâng ñöôïc
quyeàn baøn caõi.

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 - 14 -


Traàn Quoác Toaûn töùc toác boû ra veà, keâu goïi baïn beø thaân thuoäc saém söûa khí giôùi vaø hoïp
thaønh moät toaùn quaân rieâng, may laù côø ñeà 6 chöõ: “Phaù Cöôøng Ñòch, Baùo Hoaøng AÂn”, roài mang
quaân ñi ñaùnh ñuoåi giaëc Moâng Coå. Thaáy oâng can ñaûm, vua cho oâng laøm phoù töôùng vaø theo
Traàn Nhaät Duaät ñaùnh nhau vôùi Toa Ñoâ ôû beán Haøm Töû, Toa Ñoâ thua phaûi boû chaïy. Sau ñoù, oâng
laïi giuùp Traàn Quang Khaûi ñaùnh phaù chieán thuyeàn cuûa Thoaùt Hoan ôû beán Chöông Döông.
Traän Haøm Töû vaø Chöông Döông laø hai chieán thaéng oanh lieät cuûa quaân ta luùc ñaùnh nhau
vôùi quaân Moâng Coå.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Vaøo naêm 1284, quaân Moâng Coå sang ñaùnh nöôùc ta laàn thöù maáy?
2. Vua Traàn Nhaân Toâng ñaõ môû hoäi nghò naøo ñeå hoûi yù kieán toaøn daân?
3. Taïi sao Traàn Quoác Toaûn khoâng ñöôïc tham döï?
4. OÂng ñaõ laøm nhöõng vieäc gì sau khi boû ra veà?
5. Thaáy oâng can ñaûm, vua Nhaân Toâng ñaõ phong cho oâng laøm gì?
6. OÂng ñaõ theo ai ñaùnh nhau vôùi Toa Ñoâ? Vaø taïi ñaâu?
7. Veà sau oâng laïi theo giuùp ai ñaùnh phaù Thoaùt Hoan? Vaø taïi ñaâu?
8. Hai traän chieán oanh lieät cuûa quaân ta laø hai traän ñaùnh naøo?

7. Höng Ñaïo Vöông ( Traàn Höng Ñaïo – Traàn Quoác Tuaán )


Vua Traàn Thaùi Toâng laáy baø Lyù Chieâu Hoaøng ñaõ 12 naêm maø khoâng coù con, neân Thaùi sö
Traàn Thuû Ñoä eùp nhaø vua phaûi laáy vôï cuûa anh mình laø Traàn Lieãu luùc ñoù ñang mang thai ñöôïc
ba thaùng. Traàn Lieãu caêm hôøn noåi loaïn nhöng bò thaát baïi. Tröôùc khi cheát, Traàn Lieãu goïi con laø
Traàn Quoác Tuaán ( töùc Traàn Höng Ñaïo ) ñeán daën phaûi baùo thuø.
Tuy nhôù lôøi cha daën nhöng khi quaân Moâng Coå sang ñaùnh nöôùc ta, oâng deïp thuø nhaø, heát
loøng phoø vua choáng giaëc. Tröôùc khí theá huøng maïnh cuûa quaân Moâng Coå, coù laàn nhaø vua ñònh
ñaàu haøng nhöng Traàn Höng Ñaïo khaúng khaùi taâu raèng: “Neáu beä haï muoán haøng giaëc, thì xin haõy
cheùm ñaàu thaàn tröôùc”
Nhôø yù chí cöông quyeát vaø taøi duøng binh loãi laïc, Traàn Höng Ñaïo ñaõ hai laàn ñaùnh baïi
quaân Moâng Coå, cöùu daân toäc ra khoûi voøng noâ leä ngoaïi bang.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Vua Traàn Thaùi Toâng laáy baø Lyù Chieâu Hoaøng ñöôïc bao nhieâu naêm?
2. Taïi sao Thaùi sö Traàn Thuû Ñoä eùp nhaø vua phaûi laáy vôï cuûa anh mình?
3. Tröôùc khi Traàn Lieãu cheát ñaõ goïi Traàn Quoác Tuaán ñeán daën phaûi laøm gì?
4. Lyù do gì maø Traàn Quoác Tuaán khoâng nghe lôøi cha daën baùo thuø ?
5. Khi nhaø vua muoán ñaàu haøng vì khí theá cuûa giaëc quaù maïnh, Traàn Quoác Tuaán ñaõ noùi gì vôùi
vua?

8. Phaïm Nguõ Laõo


Phaïm Nguõ Laõo queâ ôû laøng Phuø UÛng, tænh Höng Yeân. Moà coâi cha töø thuôû nhoû, tuy nhaø
ngheøo nhöng oâng coù chí lôùn. Luùc 20 tuoåi, trong laøng coù ngöôøi ñoã Tieán só, caû laøng keùo ñeán

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 - 15 -


möøng, rieâng oâng khoâng ñeán, baø meï hoûi, oâng thöa: “Con chöa laøm neân söï nghieäp ñeå vui loøng meï.
Nay ñi möøng ngöôøi thì con laáy laøm nhuïc laém”.
Moät hoâm oâng ngoài beân veä ñöôøng, voùt tre, ñan soït, gaëp luùc Traàn Höng Ñaïo ñi ngang
qua, tieàn hoâ haäu uûng, oâng vaãn ngoài yeân tónh. Quaân lính theùt baûo ñöùng daäy, oâng thaûn nhieân nhö
khoâng. Quaân laáy giaùo thích vaøo ñuøi, maùu chaûy ñaàm ñeà, oâng vaãn trô trô nhö töôïng ñaù. Höng
Ñaïo Vöông ñi tôùi, laáy laøm laï, döøng laïi hoûi. OÂng môùi giöït mình ñöùng daäy leã pheùp thöa raèng:
“Keû queâ naøy ñang meâ maûi nghó ñeán moät traän theá phaù giaëc maø thaát leã vôùi Ñaïi Vöông, xin taï toäi “.
Vöông laïi hoûi ñeán kinh söû, binh thö thì oâng öùng ñoái troâi chaûy. Vöông bieát laø ngöôøi taøi, beøn cho
ngoài xe ñöa veà kinh, tieán cöû coi veä binh.
Khi quaân Nguyeân sang ñaùnh nöôùc ta, oâng giuùp Traàn Höng Ñaïo thaéng nhieàu traän lôùn ôû
Ngheä An, Chöông Döông vaø Laïng Sôn neân ñöôïc phong chöùc Ñaïi Töôùng. OÂng trò quaân coù kyû
luaät, ñoái ñaõi vôùi quaân lính nhö cha con, vui khoå cuøng chia xeû, ngöôøi ta thöôøng goïi quaân cuûa oâng
laø “ Phuï töû chi binh” . Traûi ba trieàu vua, Phaïm nguõ Laõo ñeàu moät loøng trung chaùnh ñem taøi
baùch chieán ñeå giöõ gìn ñaát nöôùc , neân ñöôïc phong tôùi chöùc Ñieän Tieàn Thöôïng Töôùng Quaân.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Vì lyù do gì maø Höng Ñaïo Vöông gaëp ñöôïc Phaïm Nguõ Laõo?
2. Khi chuùng ta nghe noùi “coù moät ngöôøi ngoài ñan soït maø nghó tôùi vieäc nöôùc” laø noùi tôùi ai?
3. OÂng giuùp Traàn Höng Ñaïo ñaùnh thaéng ñöôïc nhöõng traän naøo?
4. OÂng trò quaân ra sao? Vaø ñöôïc phong tôùi chöùc gì?

9. Traàn Bình Troïng


Traàn Bình Troïng laø doøng doõi vua Leâ Ñaïi Haønh. Vaøo ñôøi vua Traàn Thaùi Toâng, vì oâng coù
coâng lôùn neân ñöôïc ñoåi sang hoï Traàn. Khi quaân Nguyeân sang ñaùnh nöôùc ta oâng laõnh aán tieân
phong.
Luùc ñaàu theá giaëc raát maïnh neân quaân ta phaûi ruùt lui. Sau khi thaønh Thaêng Long thaát
thuû, trieàu ñình phaûi dôøi ñoâ veà Thanh Hoùa vaø giao cho oâng traán giöõ Thieân Tröôøng thuoäc tænh
Nam Ñònh ñeå chaän ñöôøng tieán binh cuûa giaëc. Quaân Nguyeân ñem ñaïi binh ñeán vaây ñaùnh, oâng
choáng cöï raát haêng, nhöng vì quaân ít, theá coâ, oâng bò thua vaø bò giaëc baét soáng, giaûi ñeán töôùng
Nguyeân laø Thoaùt Hoan. Thoaùt Hoan bieát oâng laø moät duõng töôùng, muoán khuyeân doã veà haøng
neân ñoái ñaõi vôùi oâng raát töû teá. Giaëc sai ngöôøi doïn coã theát ñaõi, oâng nhaát quyeát khoâng aên, giaëc hoûi
han, oâng ngoài im khoâng theøm ñaùp. Giaëc doïa naït, oâng vaãn thaûn nhieân. Sau cuøng, Thoaùt Hoan
ñem moài phuù quyù duï oâng:
“Töôùng quaân haõy veà haøng ta ñi roài seõ ñöôïc phong laøm vöông ñaát Baéc” . Traàn Bình
Troïng noåi giaän, quaùt raèng:
“Ta thaø laøm quûy nöôùc Nam chöù khoâng theøm laøm vöông ñaát Baéc”. Bieát khoâng theå duï
ñöôïc oâng neân Thoaùt Hoan sai quaân ñem oâng ñi cheùm.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Traàn Bình Troïng thuoäc doøng doõi cuûa vua naøo?
2. Lyù do naøo maø oâng ñöôïc ñoåi sang hoï Traàn?

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 - 16 -


3. Khi quaân Nguyeân sang ñaùnh nöôùc ta, oâng laøm gì?
4. Sau khi Thaêng Long thaát thuû, trieàu ñình giao cho oâng traán giöõ ôû ñaâu?
5. OÂng ñaõ traû lôøi theá naøo khi giaëc duï oâng haøng?
6. Bieát khoâng theå duï ñöôïc oâng, neân giaëc ñaõ laøm gì?

III. ÑÒA LYÙ:


1. Vieät Nam: Vò trí, ranh giôùi.
Nöôùc Vieät Nam ôû mieàn Ñoâng Nam chaâu AÙ, hình cong nhö chöõ S vaø dieän tích öôùc
khoaûng 330,000 km2, vôùi daân soá hôn 75 trieäu ngöôøi. Dieän tích cuûa nöôùc Vieät Nam töông
ñöông 4/5 dieän tích cuûa tieåu bang California.
Phía Baéc giaùp nöôùc Trung Hoa, phía Nam giaùp vònh Thaùi Lan, phía Ñoâng giaùp Thaùi
Bình Döông ( coøn goïi laø bieån Ñoâng) vôùi hôn 2200 km bôø bieån., phía Taây giaùp Ai Lao vaø Cam
Boát.
Nöôùc Vieät Nam chia ra laøm 3 mieàn: mieàn Baéc, mieàn Trung, vaø mieàn Nam. Mieàn Baéc
baét ñaàu töø aûi Nam Quan cho ñeán heát tænh Ninh Bình. Mieàn Trung baét ñaàu töø Thanh Hoùa cho
ñeán Bình Thuaän. Mieàn Nam baét ñaàu töø Phöôùc Long ñeán muõi Caø Mau.
Caùc thaønh phoá quan troïng cuûa mieàn Baéc goàm coù: Haø Noäi, Haûi Phoøng vaø Nam Ñònh.
Mieàn Trung goàm coù: Hueá, Ñaø Naüng, vaø Nha Trang. Mieàn Nam goàm coù: Saøi Goøn, Bieân Hoøa
vaø Caàn Thô.
Caùc thöông caûng quang troïng cuûa Vieät Nam laø Haûi Phoøng , Ñaø Naüng vaø Saøi Goøn.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Nöôùc Vieät Nam naèm veà phía naøo ôû chaâu AÙ? Dieän tích öôùc khoaûng bao nhieâu km2 ?
2. Nöôùc Vieät Nam coù hình daïng nhö theá naøo?
3. Vieät Nam tieáp giaùp vôùi nhöõng quoác gia vaø bieån naøo?
4. Vieät Nam ñöôïc chia laøm maáy mieàn ?
5. Bieån Thaùi Bình Döông coøn goïi laø gì? Daøi bao nhieâu km bôø bieån?
6. Haõy keå caùc thaønh phoá quan troïng cuûa mieàn Baéc , mieàn Trung vaø mieàn Nam?
7. Haõy keå caùc thöông caûng quan troïng cuûa Vieät Nam?

2. Teân nhöõng thaønh phoá quan troïng cuûa moãi mieàn.


Nöôùc Vieät Nam chuùng ta goàm coù 3 mieàn: mieàn Baéc, mieàn Trung vaø mieàn Nam.
Haø Noäi, Haûi Phoøng vaø Nam Ñònh laø nhöõng thaønh phoá lôùn cuûa mieàn Baéc. Haø Noäi ñöôïc meänh
danh laø ñaát “ Ngaøn Naêm Vaên Vaät “ vì coù nhieàu di tích coå xöa. Haûi Phoøng laø moät thöông caûng
quan troïng.
ÔÛ mieàn Trung coù thaønh phoá Hueá coøn ñöôïc goïi laø Coá ñoâ Hueá, vì Hueá laø kinh ñoâ cuûa caùc
vua nhaø Nguyeãn. Ñaø Naüng vaø Cam Ranh laø hai caûng quan troïng cuûa nöôùc ta. Ñaø Naüng laø
thöông caûng coøn Cam Ranh laø quaân caûng.

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 - 17 -


ÔÛ mieàn Nam coù Saøi Goøn laø moät thaønh phoá truø phuù vaø ñoâng daân cö , vaø coøn laø moät
thöông caûng quan troïng ñöôïc meänh danh laø “ Hoøn Ngoïc Vieãn Ñoâng”. Tröôùc naêm 1975, Saøi
Goøn laø thuû ñoâ cuûa Vieät Nam Coäng Hoøa.
Mieàn Nam coù thaønh phoá Caàn Thô, naèm beân bôø soâng Haäu Giang, caùch Saøi Goøn khoaûng
170 km veà höôùng Taây Nam . Tænh Caàn Thô laø vöïa luùa mieàn Taây vaø coøn laø moät trung taâm buoân
baùn , trao ñoåi haøng hoùa, saûn vaät .... cuûa haàu heát caùc tænh ôû mieàn Nam nöôùc ta vaø ñöôïc goïi laø
Taây Ñoâ.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Em haõy keå nhöõng thaønh phoá lôùn ôû mieàn Baéc?
2. Taïi sao Haø Noäi ñöôïc goïi laø ñaát “Ngaøn Naêm Vaên Vaät” ?
3. Haõy keå caùc thöông caûng quan troïng cuûa Vieät Nam?
4. Taïi sao goïi laø “Coá ñoâ Hueá”?
5. “Hoøn Ngoïc Vieãn Ñoâng” duøng ñeå goïi thaønh phoá naøo cuûa Vieät Nam?
6. Thaønh phoá Caàn Thô caùch Saøi Goøn bao nhieâu km? Vaø coù teân laø gì?

3. Teân soâng, nuùi, tieâu bieåu cho moãi mieàn:


Soâng ngoøi Vieät Nam thuoäc ba heä thoáng: soâng ngoøi mieàn Baéc, soâng ngoøi mieàn Trung vaø
soâng ngoøi mieàn Nam.
a. Soâng ngoøi mieàn Baéc
Mieàn Baéc coù 2 con soâng quan troïng laø soâng Hoàng, vaø soâng Thaùi Bình. Soâng Hoàng baét
nguoàn töø Trung Hoa chaûy vaøo Vieät Nam qua ngaû Laøo Cai xuoáng ñeán vònh Baéc Vieät.
Soâng Hoàng ( coøn goïi laøø soâng Nhò hay soâng Thao ), phaùt nguyeân töø Vaân Nam (Trung
Hoa) daøi ñoä 1200 km. Hai phuï löu chính laø soâng Loâ ( nöôùc trong vaét ) vaø soâng Ñaø ( nöôùc ñuïc
ñen ) . Nöôùc soâng Hoàng vì coù nhieàu phuø sa neân luùc naøo cuõng ñoû vaø ñuïc ngaàu , chaûy raát maïnh
vaøo muøa möa neân hay gaây luït loäi.
Soâng Thaùi Bình do soâng Caàu, soâng Thöông ( nöôùc chaûy 2 doøng: beân trong, beân ñuïc ) vaø
soâng Luïc Nam taïo thaønh, daøi ñoä 340 km. Soâng Thaùi Bình coù hai phuï löu laø soâng Ñuoáng vaø
soâng Luoäc.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Hai soâng chính cuûa mieàn Baéc laø soâng naøo?
2. Soâng Hoàng phaùt nguyeân töø ñaâu? Daøi ñoä bao nhieâu km? Coøn goïi laø gì?
3. Cho bieát teân 2 phuï löu cuûa soâng Hoàng?
4. Taïi sao nöôùc cuûa soâng Hoàng luùc naøo cuõng ñoû ñuïc?
5. Soâng Thaùi Bình do soâng naøo taïo thaønh?

b. Soâng ngoøi mieàn Trung:


Soâng ngoøi mieàn Trung thöôøng ngaén, vì baét nguoàn töø daõy Tröôøng Sôn ñoå ra bieån. Caùc
soâng phaùt nguyeân töø Ai Lao vaøo Baéc phaàn laø soâng Maõ, soâng Caû.

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 - 18 -


Mieàn Trung coøn coù hai con soâng lòch söû laø soâng Gianh (ranh giôùi thôøi Trònh-Nguyeãn
phaân tranh), vaø soâng Beán Haûi ( ranh giôùi chia ñoâi ñaát nöôùc ra laøm 2 mieàn Nam-Baéc ). Ngoaøi ra
mieàn Trung coøn coù moät con soâng noåi tieáng chaûy qua thaønh phoá Hueá coå kính laø soâng Höông.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Em haõy keå hai con soâng lôùn ôû mieàn Trung ?
2. Con soâng naøo chaûy qua thaønh phoá Hueá ?
3. Con soâng naøo laø ranh giôùi chia ñoâi ñaát nöôùc ra laøm hai mieàn Nam-Baéc.?

c. Soâng ngoøi mieàn Nam:


Trong 3 mieàn Baéc-Trung-Nam, mieàn Nam coù nhieàu soâng hôn caû. Hai con soâng chính
laø soâng Cöûu Long vaø soâng Ñoàng Nai.
Soâng Cöûu Long ( coøn goïi laø Mekong ), phaùt nguyeân töø Taây Taïng, daøi hôn 4200 km,
chaûy qua Trung Hoa, Ai Lao, Cam Boát roài vaøo Vieät Nam. Soâng Cöûu Long chaûy vaøo Vieät Nam
baèng 2 nhaùnh: Tieàn Giang vaø Haäu Giang. Tieàn Giang ñoå ra bieån baèng 6 cöûa vaø Haäu Giang ñoå
ra bieån baèng 3 cöûa.
Soâng Ñoàng Nai cuõng quan troïng khoâng keùm vaø laø con soâng daøi nhaát mieàn Ñoâng Nam
phaàn. Soâng Ñoàng Nai coù nhieàu nhaùnh vaø nhaän nöôùc töø soâng Beù vaø soâng Saøi Goøn.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Trong ba mieàn Baéc, Trung, Nam mieàn naøo coù nhieàu soâng hôn caû?
2. Soâng Cöûu Long coøn coù teân laø gì? Phaùt nguyeân töø ñaâu? Daøi bao nhieâu km? Vaø
chaûy qua nhöõng quoác gia naøo?
3. Cho bieát soâng Cöûu Long chaûy vaøo Vieät Nam baèng maáy nhaùnh?
4. Tieàn Giang ñoå ra bieån baèng maáy cöûa? Haäu Giang ñoå ra bieån baèng maáy cöûa?
5. Soâng Ñoàng Nai nhaän nöôùc töø nhöõng con soâng naøo?

d. Nhöõng ngoïn nuùi tieâu bieåu cuûa Vieät Nam


Vieät Nam coù 3 heä thoáng nuùi: mieàn Baéc, mieàn Trung vaø mieàn Nam.
Mieàn Baéc coù nhieàu nuùi hôn heát vaø chieám gaàn 4/5 dieän tích ñaát ñai. Coù nhieàu raëng nuùi
hình caùnh cung, ngoïn nuùi cao nhaát laø ngoïn Phan-Si-Paêng trong daõy Hoaøng Lieân Sôn cao
khoaûng 3142m.
Nuùi Tröôøng Sôn chaïy daøi suoát mieàn Trung, doïc theo bieân giôùi Vieät-Mieân-Laøo. Ven
theo daõy nuùi naøy coù nhöõng nuùi nhoû ñaâm ra bieån goïi laø Hoaøng Sôn, coù nhöõng ñeøo noåi tieáng nhö
ñeøo Caû, ñeøo Ngang, ñeøo Haûi Vaân...
Mieàn Nam coù ít nuùi, nuùi Baø Ñen ôû Taây Ninh ( cao khoaûng 900 meùt ), nuùi Thò Vaõi ôû Baø
Ròa, nuùi Thaát Sôn ôû Chaâu Ñoác.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Ngoïn nuùi cao nhaát ôû mieàn Baéc laø ngoïn nuùi naøo? Cao bao nhieâu meùt?
2. Nuùi ôû mieàn Baéc chieám gaàn bao nhieâu dieän tích ñaát ñai?

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 - 19 -


3. ÔÛ mieàn Trung coù daõy nuùi vaø nhöõng ñeøo noåi tieáng naøo?
5. Haõy keå caùc ngoïn nuùi ôû mieàn Nam?

4. Moät soá thaéng caûnh noåi tieáng cuûa Vieät Nam:


a. Vònh Haï Long ( Mieàn Baéc ) – Di saûn theá giôùi.
Töø treân cao nhìn xuoáng, vònh Haï Long nhö moät böùc tranh khoång loà voâ cuøng soáng ñoäng.
Ñi giöõa Haï Long, ta ngôõ nhö laïc vaøo moät theá giôùi coå tích bò hoùa ñaù. Coù ñaûo thì gioáng hình moät
ngöôøi ñang ñöùng höôùng veà ñaát lieàn ( hoøn Ñaàu Ngöôøi ), coù ñaûo thì gioáng nhö moät con Roàng
ñang bay löôïn treân maët nöôùc ( hoøn Roàng ), coù ñaûo thì laïi gioáng nhö moät oâng laõo ñang ngoài caâu
caù ( hoøn OÂng Laõ Voïng ), hoøn Caùnh Buoàm, hoøn Caëp Gaø, hoøn Lö Höông...
Hình daùng nhöõng ñaûo ñaù dieäu kyø aáy bieán hoùa khoân löôøng theo goùc ñoä aùnh saùng trong
ngaøy vaø theo goùc nhìn. Tieàm aån trong loøng caùc ñaûo ñaù aáy laø nhöõng hang ñoäng tuyeät ñeïp nhö
ñoäng Thieân Cung, hang Ñaàu Goã, ñoäng Söûng Soát, ñoäng Tam Cung... Ñoù thöïc söï laø nhöõng laâu
ñaøi cuûa taïo hoùa giöõa choán traàn gian. Caûnh ñeïp Haï Long luoân thay ñoåi theo goùc nhìn, thôøi gian
vaø taâm traïng cuûa ngöôøi ngoaïn caûnh. Töø bôø troâng ra, ñaûo ñaù nhö böùc töôøng thaønh vöõng chaõi
ngaên ñaát lieàn vôùi bieån khôi, nhöng khi ñeán gaàn, böùc töôøng aáy môû ra nhöôøng loái, vaø ñaûo ñaù laïi
hieän ra, gaàn, xa thaáp thoaùng. Cöù theá, Haï Long luoân cuoán huùt ngöôøi ta meâ maûi kieám tìm, khaùm
phaù...

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Töø treân cao nhìn xuoáng, vònh Haï Long troâng gioáng nhö caùi gì?
2. Khi ñi giöõa Haï Long, chuùng ta coù caûm giaùc nhö theá naøo?
3. Haõy keå teân nhöõng hoøn ñaûo coù hình daùng khaùc nhau cuûa Vònh Haï Long?
4. Tieàm aån trong loøng nhöõng ñaûo ñaù aáy coù nhöõng hang ñoäng naøo?
5. Vònh Haï Long thuoäc veà mieàn naøo cuûa Vieät Nam?

b. Chuøa Thieân Muï –Mieàn Trung:


Coù khaù nhieàu caâu chuyeän thaàn thoaïi lieân quan ñeán lai lòch cuûa chuøa Thieân Muï. Moät
trong nhöõng chuyeän aáy keå raèng, daân chuùng ñòa phöông ñeâm ñeâm thöôøng thaáy moät baø giaø maëc
aùo ñoû, quaàn luïc xuaát hieän treân ngoïn ñoài maø chuøa toïa laïc ngaøy nay, vaø noùi : “Roài seõ coù chaân
chuùa ñeán laäp chuøa ôû ñaây ñeå tuï long khí cho beàn long maïch.” Heã noùi xong laø baø bieán maát. Töø
ñoù ngoïn ñoài ñöôïc goïi teân laø Thieân Muï Sôn ( nuùi Baø Trôøi ).
Baát cöù ai ñeán vieáng caûnh chuøa cuõng ñeàu thöøa nhaän raèng ngöôøi choïn vò trí laøm chuøa laø
moät ngöôøi coù trình ñoä thaåm myõ raát cao. Kieán truùc ngoâi chuøa ñöôïc loàng vaøo trong moät ngoaïi
caûnh thieân nhieân neân thô tónh mòch.
Toaøn boä caùc coâng trình kieán truùc cuûa chuøa ñeàu ñöôïc naèm treân moät ngoïn ñoài coù beà maët
hình chöõ nhaät ( 280m x 100m ) chaïy veà höôùng baéc nam. Chuøa laïi ñöôïc bao boïc khuoân töôøng
thaønh xaây baèng ñaù mang hình daïng moät con ruøa thoø ñaàu xuoáng beán ñeå uoáng nöôùc soâng Höông.
Chuøa Thieân Muï baûo löu ñöôïc moät soá vaên vaät quyù baùu laâu ñôøi cuûa Phaät giaùo. Thieân
nhieân vaø kieán truùc ôû ñaây haøi hoøa vôùi nhau ñeán möùc hoaøn chænh. Vôùi kieán truùc uy nghieâm coå

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 - 20 -


kính, vôùi caûnh trí thanh thoaùt neân thô, chuøa Thieân Muï coù theå xem laø moät danh lam thaéng caûnh
tuyeät vôøi cuûa ñaát nöôùc.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Taïi sao laïi coù danh hieäu laø chuøa Thieân Muï?
2. Coâng trình kieán truùc ngoâi chuøa nhö theá naøo?

c. Caûnh ñeïp Haø Tieân – Mieàn Nam.


Du khaùch ñeán vôùi Haø Tieân ngaøy caøng ñoâng hôn ñeå nhìn laïi moät vuøng ñaát thaàn tieân ôû
mieàn cöïc nam nöôùc Vieät vôùi nhöõng di tích lòch söû oai huøng, nhöõng laêng taåm, chuøa chieàn coå
kính, trôøi xanh baùt ngaùt, bieån nuùi nguùt ngaøn... Noùi ñeán Haø Tieân, ngöôøi ta nhaéc ñeán Thaïch
Ñoäng, hoøn Choàng, hoøn Phuï Töû, chuøa Hang... vaø 15 caûnh ñeïp. Thaïch Ñoäng laø taûng ñaù xanh
khoång loà moïc trô trô giöõa moät vuøng toaøn ñaát, oâ toâ coù theå leân ñeán cöûa ñoäng. Thaïch Ñoäng cao
ñeán 48m.
Rôøi thò traán Haø Tieân ñi baèng ñöôøng bieån ñeán quaàn ñaûo Haûi Taëc, nôi thieân nhieân ñaõ taïo
neân nhöõng quang caûnh kyø thuù maø chaû nôi naøo coù ñöôïc. 16 ñaûo nhoû treân quaàn ñaûo vôùi ñoä saâu
cuûa bieån trung bình laø 4m laø nôi lyù töôûng cho du khaùch nghæ ngôi vaø taém bieån quanh naêm.
Hoøn ñaûo lôùn nhaát trong quaàn ñaûo laø Hoøn Ñoác cuøng caùc ñaûo nhoû caây xanh bao phuû taïo thaønh
moät ao bieån roäng 9 km2 quanh naêm laëng soùng. Chaân Hoøn Ñoác laø moät baõi caùt traéng chaïy daøi
höôùng ra ao bieån, gioù bieån vi vu laøm lay ñoäng nhöõng haøng döøa rôïp maùt quanh naêm.
Hoøn Choâng coù hang Tieàn hai cöûa. Cöûa Taây troâng ra bieån, cöûa Ñoâng dính vôùi baõi Ñöôùc.
Trong hang caùc nhuõ ñaù noåi leân thaønh nhöõng hình thuø kyø quaùi. Khaùch du lòch ñaêït teân, ñaây laø
ngai vaøng chuùa Nguyeãn khi ngöï trieàu, kia laø long saøng, caåm ñoân... Caùch Hoøn Choâng 1000m laø
baõi bieån Hoøn Treïm vôùi baõi caùt vaøng soùng gôïn laên taên, laø nôi taém bieån vaø nghæ ngôi thuù vò nhaát
hieän nay ôû Haø Tieân. Töø ñaây, baïn seõ ñeán chuøa Hang, moät ngoâi chuøa naèm giöõa hang saâu gaàn
40m, thaâm u, môø aûo. Caùc thaïch nhuõ khi chaïm tay vaøo seõ mang leân nhöõng aâm thanh nhö tieáng
chuoâng chuøa. Cöûa Chuøa Hang nhìn ra hoøn Phuï Töû, moät bieåu tröng cho caûnh ñeïp Haø Tieân.

Caâu hoûi gôïi yù:


1. Khi noùi ñeán Haø Tieân laø chuùng ta nhaéc ñeán nhöõng caûnh ñeïp naøo?
2. Taïi sao goïi laø Thaïch Ñoäng? Vaø cao bao nhieâu meùt?
3. Taïi sao quaàn ñaûo Haûi Taëc ñöôïc coi laø moät kyø quan cuûa Vieät Nam?
4. Coù bao nhieâu quaàn ñaûo nhoû quanh Haø Tieân?
5. Hoøn ñaûo lôùn nhaát laø hoøn ñaûo naøo?
6. ÔÛ Hoøn Choâng coù hang gì?

Ngaøy 10 thaùng 2, 2003 Giaûi Khuyeán Hoïc Kyø XV-2003 - 21 -

You might also like