M T S D NG TON TRONG DAO BI TON LIN QUAN

NG C .

N KHO NG TH I GIAN

D NG 1: S L N QUA M T V TR x0 TRONG KHO NG TH I GIAN (t TNH T TH I I M t1 C T A x1 Cch 1: Dng ph ng trnh chuy n ng.(Ph h p v i t lu n) Ph ng trnh dao ng x=Acos([t+N) [ t  N ! N0  k 2T (v 0) t ! B  kT - Xt x0 x0=Acos([t+N) [ t t  N ! N0  k 2T (v " 0) ! C  nT t e  k e t1  (t - V ta ch xt trong kho ng th i gian (t tnh t t 1 1 t1 e  n e t1  (t - m s k nguyn, n nguyn S l n qua v tr x0 l N=n+k L u : N u bi ton gi i h n ch tm qua v tr theo 1 c hi u th ta ch c n l y 1 nghi n t v i chi u v>0 hay v<0

Cch 2: Dng Phn tch + 1 Dao ng (1T) v t qua 1 v tr 2 l n - Phn tch t=kT+mT (k>=1, 0<m<1) - Tm s l n (n) qua v tr x0 trong th i gian mT tnh t t 1( th ng tm b ng cch tm x2 sau th i gian (t1 + mT), d a trn x1 ta s nh l ng c n qua v tr x0 m y l n b ng cch v qu o v t) - S l n qua v tr x0 l : N=2k+n N u bi ton gi i h n ch tm qua v tr theo 1 chi u th trong 1 dao ng(1T) v t ch qua 1 v tr theo 1 chi u cho l 1 l n. VD1: M t v t dao ng i u ha v i ph x0=3cm, trong th i gian 1,5s. ng trnh x=10cos(100 Tt)(cm). Tm s l n v t qua v tr

Cch 1: Gi i ph x0=10cos(100Tt)

ng trnh cos(100Tt)=3/10
! 4.103  0,02k 100 t Tt ! 0,4T  k 2T 100 ! 4.10 3  0,02n t Tt ! 0,4T  n 2T

 0,2 e k e 74,8 k 0,1, 2...,74 0 n ,2 e n e 75,2 1, 2,.... 75 Cch 2: Phn Tch - Ta c : 100 T=2T/T T=0,02s - t/T=75 t=75T N=2x75=150

N=75+75=150

VD2: M t v t dao ng i u ha v i ph tr x0=3cm, trong th i gian 1,5s.

ng trnh x=10cos(3 Tt+ T/3)(cm). Tm s l n v t qua v

Cch 1: Tm th i gian v t qua x0=3cm 3Tt ! 0,4T  k 2T t ! 0,13  0,66k x0=10cos(3Tt) cos(3Tt)=3/10 3 t ! 0,13  0,66 n Tt ! 0, 4T  n 2T  0,2 e k e 2,1 k ! 0,1, 2 N=3+2=4 0 n ! 1, 2 , 2 e n e 2,4

ng ng

Cch 2: Phn Tch - Ta c : 3T=2T/T T=2/3s - t/T=2,25 t=2T+T/4 + Xc nh s l n (n) qua x0=3 trong th i gian t=1/4T (t=0,x1 = 5cm, v<0) , (t=1/4T,x2=-5 3 , v<0) Trong th i gian T/4 v t qua x0=3 l n=1
-10
-5 3 -5

3 5

10

+ S l n qua x0 trong th i gian 1,5s l : 2x2+1=5 VD3: M t v t dao ng i u ha c bin A=10cm, t n s f=2HZ, t i th i i m t 1 v t li x=5 2 (cm) v ang chuy n ng theo chi u d ng. Tm s l n qua v tr x0=3 sau th i i m t1 l 1,5s. Cch 1: Gi i ph ng trnh - Vi t ph ng trnh ch n m c th i gian t i th i i m t 1 x=10cos(4Tt-T/4) 4Tt  T / 4 ! 0, 4T  k 2T t ! 0,1652  0,5k - x0=10cos(4Tt-T/4) cos(4Tt-T/4)=3/10 4 t ! 0,0375  0,5n Tt  T / 4 ! 0,4T  n 2T
 0,3 e k e 2,66 k ! 0,1,2 0 n ,075 e n e 3,075 ! 1, 2,3 Cch 2: Phn Tch

N=3+3=6

- Ta c : 4T=2T/T T=0,5s - t/T=3 t=3T s l n qua x0 l : N=3x2=6 D NG 2 : TM QUNG NG V T I TRONG KHO NG TH I GIAN (t + TH I GIAN (t < T/2: - Xc nh (x1,t1) v chi u chuy n ng, d a trn d u v1. - Xc nh (x2,t1+(t) v chi u chuy n ng d a trn d u v2. S1=|x1-x0 | (v0 cng d u v1 ) ; S1=2A-||x0 |+|x1 || (v2 tri d u v1, x1 cng d u x2 ) S1=2A-||x0 |-|x1|| (v2 tri d u v1, x1 tri d u x2) + TH I GIAN (t > T/2 Phn tch (t = k(T/2)+n(T/2) (k>0,n<1) Tm Qung ng i c trong th i gian n(T/2) gi ng TH1 (S1) Qung ng i trong th i gian (t : S=kx2xA+S 1 ng trnh x=10cos(3 Tt+ T/3)(cm). Tm qung ng

VD1: M t v t dao ng i u ha v i ph v t i c trong th i gian 1,5s. HD: - Ta c : 3T=2T/T T=2/3s - t/(T/2)=4,5 t=4(T/2)+T/4 - Tm Q v t i trong th i gian T/4 :

(t1=0, x1=5, v<0 ), (t2 =t1 + T/4, x2=-5 3 , v<0) S1=|x2-x1 |=13,6603(cm) - Qung ng i c trong th i gian 1,5s l : S=4x2xA+S 1=93,6603cm VD2: M t v t dao ng i u ha d c theo tr c Ox v i ph ng trnh: x = 2cos(2 Tt - T/12) cm. Qung ng v t i c t th i i m t 1 = 17/24 (s) n th i i m t2 = 25/8 (s) l: A. 16,6 cm B. 20cm C. 18,3 cm D. 19,3 cm HD: Phn tch + (t/(T/2)=29/6 (t=4(T/2)+(5T/12) + Tm S1 trong th i gian 5T/12 tnh t t 1 (t1=17/24, x1 = -1, v>0),(t=5T/12 + t 1, x2 = 3 ,v<0) S1=2A- ||x2 | - |x1 ||= 3,267 + Tm S = S (4T/2) + S1= 8A+3,267=19,267cm VD3: M t v t dao ng i u ha d c theo tr c Ox v i ph ng trnh: x = 8cos(4 Tt +T/6) cm. Qung ng v t i c t th i i m t 1 = 2,375 (s) n th i i m t 2 = 4,75 (s) l: A. 149 cm B. 77 cm C. 117 cm D. 69 cm HD: - Phn tch : (t/(T/2)=9,5 (t=9(T/2)+(T/4) - Tm S1 i c trong th i gian T/4 tnh t t 1=2,375 (t1=2,375,x1=4, v1>0), (t=t 1+T/4=2,5, x2=4 3 , v<0) S1= 2A (|x1 | + | x2 |) = 5,0717 - S=S(9T/2) + S1 = 144+5,0717=149,017(cm) D NG 3: TM S L N V T T V N T C C L N V0 TRONG TH I GIAN (t CCH 1: + Ph ng trnh v n t c v=A[ cos([t+N+T/2) t1 !  mk 0 e  k e (t e  m e (t v ! A[ cos([ t  N  T / 2) t2 0 !  nk m k,m,n,p tm + |v|=v0 0 0 e D  n e (t  t3 v0 ! A[ cos([t  N  T / 2) ! D  ok e E  p e (t ! E  pk 0 t4 s l n. Cch 2: Dng Phn tch + 1 Dao ng (1T) v t t v n t c c l n v0 4 l n ( 2 l n theo chi u d ng, 2 l n theo chi u m) - Phn tch t=kT+mT (n>1, 0<m<1) - Tm s l n v t t v n t c c l n v0 trong th i gian mT tnh t t 1(n) ( th ng tm b ng cch tm v2 sau th i gian mT, d a trn v1 v v2 v chi u chuy n ng ta s nh l ng c n t v0 m y l n b ng cch dng hnh) - S l n t l : N=4k+n VD: Mt vt dao ng vi ph-ng trnh x = 4cos3 Tt cm. Xc nh s ln vt c tc 6T cm/s trong khong (1;2,5) s Cch 1: - Ph ng trnh v n t c : v=12T cos(3Tt+T/2) cos(3Tt+T/2)=1/2 t1=-1/18 + (2/3)k, t2=-5/18+(2/3)m cos(3Tt+T/2)=-1/2 t1=1/18 + (2/3)n, t2=-7/18+(2/3)p TH1: v0=6T=12T cos(3Tt+T/2) TH2: v0=-6T=12T cos(3Tt+T/2)

      

  

1 2 1 e  18  3 k e 2,5 k 1 ! 2,3 ,58 e k e 3,8 e  5  2 e 2,5 1 ! 3,4 2 , 4 e e 4, 2 18 3 0,15 e n e 3,6 1 2 n ! 1,2,3 e  n e 2,5 1 ,08 e p e 4,3 ! 3, 4 18 3 2 p 7 2 e   p e 2,5 1 18 3

m th y N=9 Cch 2 : Phn tch Ph ng trnh v n t c : v=12T cos(3Tt+T/2) T=2/3

(t= 2T+T/4

- 3T=2T/T - (t/T=2,25 - Tm s l n

t v n t c c

l n 6T trong th i gian (t1+T/4) tnh t t1 s l n t v n t c v0 = 6T trong th i gian T/4 tnh t

(t1=1,v1=0, ang t ng), (t2=t1 + T/4, v2= 12T) t1 l 1 l n + S l n t v n t c v0 l : N=2x4+1=9

VD: Mt vt dao ng vi ph-ng trnh x = 4cos3 Tt cm. Xc nh s ln vt c tc 6T cm/s trong khong (1;4,9) s Ph ng trnh v n t c : v=12T cos(3Tt+T/2) HD: Phn Tch - 3T=2T/T T=2/3 - (t/T=5,85 (t=5T+0,85xT - Tm s l n t v n t c c l n 6T trong th i gian 0,85T tnh t t1 (t1=1, v1=0, ang t ng), (t2=t1 + 0,85T=47/30 , v2=-9,7T, ang t ng) trong th i gian 0,85T tnh t t1 l 3 l n - S l n qua v tr c V0 =6T l : N=5x4+3=23 D NG 4: TM S L N V T C W = n.Wt (Wt =A ho c W = B) TRONG 1 KHO NG s l n t v n t c |v0 | = 6T

TH I GIAN (t tnh t th i i m t 1 L U : 1 DAO NG (1T) V T C 2 V TR (W = n.Wt , W = A, Wt = B) , NH NG C 4 TH I I M (4 l n) (W = n.Wt , W = A, Wt = B) B B c 1: Tm v tr ng n ng = n l n th n ng x=s

n 1

c 2: Tm s l n qua v tr x=s -

n 1

trong th i gian (t

Phn tch (t=mT + nT (m>=1,n<1) Tm s l n (n) qua x=s x1 v chi u chuy n n 1

trong kho ng th i gian nT tnh t th i i m t1 (D a trn v tr xc nh)

ng ta d dng dng hnh v

-12T -9T -6T

6T

12T

VD:

S l n : N=mx4+n

M t con l c l xo treo th ng ng g m v t n ng 200g v l xo c c ng K = 50N/m. xc s l n ng n ng b ng th n ng trong 1,5s u bi t t = 0 khi v t i qua v tr cn b ng. HD: Ch n g c th i gian v t qua vtcb theo chi u m Ph V tr T= 2T ng n ng b ng th n ng x=s
A 2

nh

ng trnh dao

ng x=Acos([t+T/2)

Phn tch (t/T=3,7747(s)=3T+0,7747T=3T+0,30786 Tm s l n (n) v t qua x=s

A trong th i gian 0,30786 2

(t1=0, x1=0, v<0), (t2=t1+0,7747T=0,7747T, x 2=0,9879A,v<0)

-A  2
A

D a vo hnh v ta th y n=3 - S l n W = Wt : N=3x4+3=15 l n.

Vd 2: M

t v t dao nc c

khng

= 0 khi v t c li HD Ta c : + T/4=0,125(s) + Ph

ng trnh x=Acos([t) W = 3/160 W = 3 Wt

-A

+W + Wt = 0,025 x=sA/2

+Phn tch : t/T=6,25=6T+T/4 +Tm s l n v t qua x=s A/2 trong th i gian T/4 tnh t ban u. (t1=0, x1=A),(t2=T/4, x2=0,v<0) S l n Wt = 6,25.10-3 trong kho ng th i gian T/4 l 1 + S l n Wt = 6,25.10-3 trong th i gian t=3,0625 l : N=6x4+1=25 l n VD: Xc HD: nh s l n c n ng g p 4 ng n ng trong 8,4s u bi t ph ng trnh dao ng:

x = A cos(Tt + T/3)cm


k

! 0,3974 ( s )

A 2

ng v i c n ng ton ph n b ng 0,025J th i gian

-3

v t th c hi n t ng t c t u . Cho t

i l 0,125s Tm s l n v t c th n ng b ng 6,25.10 J trong 3,0625 s c c i

T=0,5s
0
A 2

+ W=4W +T=2T/T

Wt = W-W/4 T=2s

x=sA

3 2

+t/T=4,2 = 4T+T/5 + S l n (n) W=4W trong th i gian T/5 tnh t t=0 (t1=0,x=A/2,v<0),(t2=T/4, x= 
A 3 ,v<0) 2

-A

A 3 2

A A 3 2 2

n=1 u : N=4x4+1=17 l n V TR x1 N V TR x2

+ S l n W=4W trong th i gian t=8,4s D NG 5: TM TH I GIAN V T I T HD : Dng vecto quay + Tm gc qut : (N = (OM , ON ) + Th i gian di chuy n t x1 VD: M t v t dao HD: (x1 = 5, theo chi u d (x1 = -5, theo chi u d D a trn gi n = (5T/3)/(2T)=5/6(s) n x2 t ng

+ (x1 , d u v ) OM (A,N1), (x2 , d u v ) ON (A,N2)

ng th i gian vecto bn knh qut gc (N

t=

(N [

ng i u ha v i ph ng

ng trnh x=10cos(2 Tt). Tm th i gian ng n nh t v t i t ng

x1=5cm theo chi u d

n v tr x = -5 theo chi u d

ng) OM (10,N1 = -T/3) ng) ON (10,N2 =-2T /3) t

N
O (N -T/3 -2T/3

vecto quay (N = 5T/3

VD: M t v t dao ng i u ha d c theo tr c t a n m ngang Ox v i chu k T, v tr cn b ng v m c th n ng g c t a . Tnh t lc v t c li d ng l n nh t, th i i m u tin m ng n ng v th n ng c a v t b ng nhau l A.

T . 4

B.

T . 8

C.

T . 12

D.

T . 6

HD: Ta c W + W t = W (A) n v tr

x= s

A 2

Th i i m

u tin c ng chnh l th i gian ng n nh t v t i t bin

N
T/4

A 2 T ( A, ) 4
(N = T /4

A x=A OM ( A,0) ,x= 2

t=T/8

D NG 6. TM TH I GIAN (TH I I M) , (QUNG

L N (n) . - N u n ch n => tm th i i m t1 qua v tr x0 l n th 2 n2 n2 Th i i m t = T + t2lan(t2laneT) Qung ng i S= 4 A + S2lan(S2lane4A) 2 2

A 2

NG) V T QUA 1 V TR NHI U

- N u n l => Tm th i i m t1 qua v tr x0 l n th 1 n 1 n 1 Th i i m t = ng i S= T + t1lan(t1lan e T) Qung 4 A + S1lan(S1lane4A) 2 2

VD. M t v t dao ng i u ha c t n s f=10Hz, A=10cm, th i i m t1 v t ang v tr A/2 v chuy n ng theo chi u d ng. Tm th i gian v Qung ng v t qua v tr cn b ng l n th 100 tnh t th i i m t1 . a/ Th i gian v t qua v tr cn b ng 100 l n th a mn ph + Tm t (2lan) dng vecto quay. x1 = A/2, chuy n x2 = 0 , chuy n
(N = 11T/6

ng trnh t=

n2 T  t( 2 lan ) = 4,9 + t (2lan) 2

ng theo chi u d ng theo chi u d

ng ng

t = 11T/12=0,091(s)

+ Th i gian v t i t v tr ban u n v tr CB l n th 100 l : t = 4,9 +0,091=4,992(s) b/ Qung ng v t i qua v tr cn b ng l n 100 tnh t v tr ban u n2 4 A  S ( 2 lan ) S= -A 2
+ Tm S (2lan) dng hnh v . x1 = A/2, chuy n ng theo chi u d ng, x2 = 0 , chuy n ng theo chi u d ng. Theo hnh v ta c: S(2lan) = A/2+2A+A=7A/2=35cm. + Qung ng i qua v tr cn b ng l n 100 tnh t t1 : S=1995(cm) D NG 7: CON L C TRNG PHNG
A

Hai con l c dao ng ph ng trnh x1=A1 cos([1t+N1) v x2= A2cos([ 2t+N 2), cng chung g c t a . Hai con l c t i th i i m t1 chng cng 1 v tr (A) v cng chuy n ng cng chi u (ho c ng c chi u), tm th i gian ng n nh t m chng l p l i tr ng thi ban u. G i th i gian t l th i gian m hai con l c dao t = N1T1=N2T2 ( N1,N2 l s l n dao ng t lc t1 n lc g p nhau

ng c a con l c trong th i gian t)

N1 T2 a ! ! (a,b l s t i gi n) N 2 T1 b
khi g p nhau t i v tr (A) th con l c 1 v 2 th c hi n s dao Th i gian g n nh t N1=a v N2=b t=a.T1 = b.T2
y

TH Ring : n u hai con l c c [ 1=[2 o Th c sau th i gian t=T n l p l i tr ng thi ban

VD: HAI CON L C N C CHU K L N L T L T 1=1(s) V T2=1,25(s). lc tr bin A, tm th i gian ng n nh t m chng l p l i tr ng thi bin A HD : L p t s :

N1 T2 1,25 5 ! ! ! 1 4 N 2 T1

Th i gian g n nh t : t = 5T1=5(s)

%$ #"

T ( A,  ) 3 T ( A,  ) 2

A 2

O N M
-T/3 -T/2

0
2A

A 2

A A/2

ng (N1) v (N2) ph i chia h t cho a ho c b

u u chng t iv

VD: HAI CON L C N C CHU K L N L T L T 1 =1,5(s) V T2=1,25(s). lc u chng v tr cn b ng nh ng chuy n ng ng c, tm th i gian ng n nh t m chng l p l i tr ng thi ny.

t iv

HD : L p t s :

N1 T2 1,25 5 ! ! ! N 2 T1 1,5 6
NG T T D N.

t = 5.T1=7,5s.

D NG 8: DAO

Con l c l xo dao ng d 1. Kh o st dao ng. - Khi chuy n

i tc d ng l c Fms, sau m t kho ng th i gian chng dao i qua v tr |x| =

ng t t d n v d ng l i.

ng c ma st th con l c s

Q g , y l v tr m Fko v b ng 0 khi dao k

i.

ng n nh n v tr ny nh l v tr cn b ng t m th i (Tnh cho t ng chu k ). Chu k v [ l khng - Minh h a b ng hnh :

-A -x x A

NX: + Sau dao ng bin gi m 2|x| + Sau dao ng qung ng i 2A-2|x|. + Trong dao ng u tin v n t c t c c i v tr |x| + V t d ng l i t i m t trong cc v tr trong o n [-x.x] 2. M t s d ng ton. a. Tm th i qung ng v t i t bin n khi d ng l i. + Tm th ng s A/(2|x|)=m,n. y n>=5 s l n dao ng : a=m+1 y n<5 s l n dao ng : a=m + L p b ng bin S l nn a dao ng : 1 2 3. . . a A-2x A-4x A-6x .. .. A-2ax sau m i dao ng Bin A

Vmax = (A-|x|).[.

Qung ng i 2A-2x 2(A-2x)-2x 2(A-4x)-2x 2(A-6x)-2x .. .. 2(A-2ax)-2x

S ! 2 A.(a )  x ( 2  6  10  ....  [ 2  ( a  1).4])            

(a) 2

S = 2.A.a 2.x.a

VD: M t con l c l xo t n m ngang g m m t v t c kh i l ng m = 100g g n vo 1 l xo c c ng k = 10N/m. H s ma st tr t gi a v t v sn l 0,1. Ban u a v t n v tr l xo b nn m t o n 7cm v th ra. Tnh qung ng v t i c cho t i khi d ng l i. L y g = 10 m/s2.

&

HD: |x|= y y

Q g =0,01=1cm. k A ! 3,5 a=4 2 x

n lc dng : t = 4.T/2(s) c : S=2.7.(4)-(2.1.42)=24

Th i gian dao ng Qung ng v t i

b. Tm th i gian v t i

VD: M t con l c l xo g m m t v t c kh i l ng 100g g n vo l xo c c ng 0,01(N/cm) dao ng t t d n ch m t th i i m t = 0 v i bin ban u l 10cm. Trong qu trnh dao ng, l c c n tc d ng vo v t c l n khng i 10-3N. a. Tnh th i gian v qung ng v t i n khi d ng l i. b. V n t c c c i trong dao ng. HD: + |x|= +

F =0,1cm k
a=50

A ! 50 2 x

b. S=2.10.50- 2.0,1.502=500

a. t = 50T/2=50s

'

n khi d ng l i: t = a.(T/2)