L Xun Trung, Lp 23KT02

TIU LUN MN KINH T V M

DIN BIN LM PHT VIT NAM N CUI 2008 V BIN PHP KIM CH LINH HOT

1. S luc v tnh hnh lm pht vit nam sau nm 1975-2007. Lm pht l mt hin tung kinh t v m ph bin v c nh hung su rng n cc mt ca i sng kinh t hin i.Mt v d ht sc ni bt v lm pht l thi k siu lm pht m nuc c tri qua trong thi k u nhng nm 1920. Ngui ta cho rng siu lm pht ph hy ton b h thng chnh ph dn ch m nuc c n lc xy dng sau tht bi trong cuc chin tranh th gii ln th nht v to c s cho s tng cung quyn lc ca ng Nazi do Hitler ng u. Trong nhng thp k qua, c bit l sau nm 1970, hu ht cc nuc cng nghip pht trin u phi ung u vi tnh trng lm pht cao ko di trong mt s nm v mt s buc km pht trin thm ch cn tri qua siu lm pht. Mt lot cc nuc M La- Tinh lm vo lm pht rt cao trong nhng nm 1980 do nh hung ca khng hong n bng n vo nm 1982. Vit Nam cng nh phn ln cc nuc trong giai on sau 1975 v u ca qu trnh chuyn i t m hnh k hoch ha tp trung sang kinh t th trung u tri qua lm pht cao. C th: Khong t 1980 n 1984, lm pht dao ng t 50 n 100%, tnh trung bnh cho 4 nm l 59.2 %, cui nm 1985 ln n 587,2 % v lm pht t n nh cao vo nm 1986, vi 774,7 %. y l thi k lm pht ln ti nh im t truc n nay Vit Nam.nguyn nhn ch yu l do: Nn kinh t trong tnh trng k hoch ha tp trung quan liu bao cp (1975-1986) Thc hin k hoch 5 nm ln th hai (1976-1980) c nhiu im duy ch nn phn ln cc ch tiu u khng t: + Sn xut nh tr, tng trng ch t 0,4 %/ nm (k hoch l 1314 %) + T l tng dn s hng nm trn 2,3 %. Tnh trng thiu lng thc din ra gay gt, nm 1980 phi nhp 1,576 triu tn lng thc. + Ngn sch thiu ht ln, gi c tng hng nm 20 %,

L Xun Trung, Lp 23KT02 + Nhp khu nhiu gp 4-5 ln xut khu. + Nh nc thiu vn u t cho nn kinh t, nhiu cng trnh phi b d, hng tiu dng thit yu thiu trm trng. Thc hin k hoch 5 nm ln th ba (1981-1985) mc tiu ra ca ng li qu ln. pht tng nhanh. Tuy nhin vi nhng bin php iu tit kinh t v m ph hp, c th nh: y mnh sn xut i i vi ci cch c ch qun l kinh t. Thc hin tin gi li sut cao. Hn ch pht hnh tin, gim bi chi ngn sch Vit Nam sm thot khi tnh trng lam pht phi v iu chnh mc lm pht mc va phi n nh nn kinh t v m. ng ch l Nc ta 12 nm kim sot c lm pht - l giai on 1995-2007, lm pht ch dng li 1 con s( bnh qun CPI l: 6,20%/nm), kinh t n nh. Nhng n thng 12/2007 th lm pht tng ln 2 con s: 12,63% (biu ). Thiu cn i v lm vo khng hong kinh t lm cho lm

(Ngun : Vin NCKH th trng v gi c -BTC). Biu 1.1: Tc tng GDP v CPI giai on 1995-2007. 2. Mt s nhn nhn v nguyn nhn lm pht Vit Nam tng cao t cui 2007. Nm 2007 lm pht ca Vit Nam tng cao mc hai con s 12,63%. Nu so snh vi mc lm pht ca mt s nc trong khu vc v trn th

L Xun Trung, Lp 23KT02 gii nh Trung Quc: 6,5%; Indonesia: 6,59%; M: 4,08%, Thi Lan: 3,21%, Khu vc ng Euro: 3,07%, Nht Bn: 0,7% th lm pht ca Vit Nam c phn cao hn. Bc sang Qu I/08 lm pht ca Vit Nam t 9,19%, vn cao hn so vi mc 3,02% ca Qu I/07 v bng khong trn 70% so vi mc tng ca c nm 2007. y l mc tng cao trong vng 12 nm tr li y. Vy th u l nguyn nhn dn n lm pht ca Vit Nam tng cao? C th cp n hai nhm nguyn nhn: cc nhn t tc ng t kinh t ton cu, v cc nhn t t ni ti nn kinh t Vit Nam, c th nh sau: 2.1. Nguyn nhn khch quan: * Cc nguyn nhn chnh t bi cnh kinh t ton cu: Th nht: Gi du v gi nguyn nhin vt liu u vo ca sn xut lin tc gia tng:

(Ngun:saga. vn) Biu 1.2: Din bin phc tp ca gi du th th gii n thng 7/08. Trong 4 nm t 2003-2006 kinh t ton cu lin tc tng trng cao, c bit l nhm cc nc mi ni khu vc Chu , nht l Trung Quc y nhu cu nng lng ton cu tng cao t bin, cng vi nhng bt n v xung t chnh tr qun s ti khu vc Trung ng l cc nguyn nhn trc tip y gi du ln cao cha tng c trong lch s 110 USD/thng trong thng 3/2008, ng thi gi cc nguyn vt liu u vo khc nh st thp, phn bn, xi mng cng lin tc gia tng. Nh vy, gi du tng 72%, st thp tng 114%, phn bn tng 59,6%, kh ho lng tng 95% k t u nm 2007 n thng 3/2008 v y cng l mc tng cao nht t trc ti nay. Th hai: Gi lng thc, thc phm lin tc gia tng: xut pht t qu trnh bin i kh hu ton cu, thin tai dch bnh din ra lin tip, cng vi

L Xun Trung, Lp 23KT02 nhng nm tng trng kinh t mnh trn th gii l nhng nm qu trnh cng nghip ho c y mnh khin din tch t s dng cho trng trt, chn nui b thu hp. Tt c nhng iu trn lm sn lng lng thc thc phm ngy cng gim mnh. Ngoi ra, gi nng lng tng cao khin nhiu nc s dng mt sn lng ln ng cc chuyn sang sn xut nhin liu sinh hc cng lm cho ngun cung lng thc gim cng gim st. Biu 1.3: Biu gi go th gii nm 2007-2008.

(Ngun: Reuters ). Th ba: Mt khi lng tin ln c a ra nn kinh t ton cu: Trc vic gi du v gi lng thc thc phm lin tc leo thang to nn c sc cung rt ln y lm pht ton cu tng cao, tnh hnh ny buc cc NHTW phi tng cc mc li sut ch cht kim ch lm pht, c th: Nht Bn tng 1 ln t 0,25%- 0,5%/nm; khu vc ng Euro tng 2 ln t 3,5%-3,75%-4,0%/nm; Anh tng 3 ln t 5%-5,5%/nm (trong c 1 ln gim); Thu in tng 4 ln t 3,0%4,0%/nm; Trung Quc tng 6 ln t 6,12-7,47%/nm. Vic cc nc thc hin tht cht tin t thng qua tng li sut ch o cng vi vic gi du, gi lng thc thc phm tip tc tng cao chnh l nguyn nhn c bn y nn kinh t ton cu ri vo suy thoi vo nhng thng u nm 2008, m biu hin l cuc khng hong cho vay di tiu chun ca M bt u t thng 7/2007. Trc bi cnh lm pht gia tng v kinh t ton cu ri vo suy thoi, cc NHTW khng cn cch no khc l phi bm mt lng tin khng l cu vn nn kinh t, trong ring M t thng 8/2007 n nay phi a ra nn kinh t trn 2.300 t USD, trong c 800 t USD tin mt cu vn h thng ngn hng, NHTW Chu u, Nht Bn, Anh cng phi a mt lng tin ln cu vn nn kinh t cng nh h thng ngn hng; cng vi vic mt s NHTW phi thc hin ct gim li sut t thng 8/2007 tr li y nh M, Anh, Canada. Vic cu vn nn kinh t th gii ri vo suy thoi bng bin php a hng nghn t USD ra nn kinh t li cng y lm pht ton cu tip tc tng cao.
4

L Xun Trung, Lp 23KT02 Tuy nhin cu hi t ra l cng mt bi cnh th gii nh nhau, ti sao cc nc khc nh Trung Quc, Thi Lan, Malaysia li c mc lm pht thp hn so vi lm pht ca Vit Nam? C th: Biu 1.4. Bc tranh lm pht ca mt s nc chu
1% 8 1% 6 1% 4 1% 2 1% 0 8 % 6 % 4 % 2 % 0 % 40 .8 % 5 % 70 .5 % 70 .7 % 80 .7 % 86 .9 % 1 .4 % 10 1 .7 % 25 1 .1 % 78

(Tnh n thng 6/2008) Vy, mc lm pht ca Vit Nam tng cao trong thi gian va qua ngoi nhng yu t th gii th cn nhng nguyn nhn no khc? 2.2. Nguyn nhn ch quan. * Cc nguyn nhn chnh t ni ti nn kinh t Vit Nam: Th nht: Chi ph sn xut tng cao: Trc bi cnh lm pht ton cu gia tng tc ng lm gi hu ht cc nhm hng nhp khu ca Vit Nam gia tng mnh m nh xng du, st thp, phn bn, thuc tr su l nhng nguyn nhin vt liu u vo chnh ca sn xut. Mc d Chnh ph c gng kim sot gi xng du, nhng t u nm 2007 n ht Qu I/08 gi xng du phi iu chnh tng 4 ln, tnh chung gi xng du tng ti 38%, gi thp tng 91%, gi in tng 7,6%; gi than tng 30%; gi xi mng tng 15%; gi phn bn tng 58%. iu ny tc ng lm chi ph sn xut tng cao. Th hai: Gi lng thc, thc phm tng cao: bin i kh hu ton cu trn th gii khng nhng tc ng n nhiu quc gia m Vit Nam cng b nh hng nng n. Ch trong thng 10/2007, min Trung phi hng chu 5 cn bo lin tip, trong khi dch bnh trong chn nui, trng trt nh cm gia cm, ln tai xanh, l mm long mng ln, vng ln la cng vi rt m, rt hi khin cho ngun cung lng thc thc phm b st gim. Mc d Chnh ph ban hnh Cng vn 639/BTM-XNK ngy 16/8/2007 v Cng vn s 266/TTg-KTTH ngy 21/2/2008 khng ch lng go xut khu ti a nhm kim sot lm pht v m bo an ninh lng thc trong nc,
5

L Xun Trung, Lp 23KT02 nhng vic gi lng thc, thc phm th gii tng cao khin gi go xut khu v gi mt s mt hng thc phm xut khu khc nh thu hi sn gia tng cng vi chi ph sn xut tng cao y gi lng thc, thc phm trong nc tng cao mc 18,92% nm 2007 v 14,45% trong QI/2008, cao gp 5 ln so vi mc tng 4,18% ca qu I/2007, trong khi nhm ny c quyn s 42,85%, ln nht trong r hng ho CPI, c th ni y l nguyn nhn ch yu tc ng lm CPI tng mnh.

(www.tuoitre.com.vn). Biu 2.1. Ch s gi tiu dng trong 10 thng u nm 2008. Th ba: Chnh sch ti kho v chnh sch tin t lin tc m rng t 2001-2006 nhm thc y tng trng kinh t: Trong vng 3 nm tr li y kinh t Vit Nam lin tc tng trng mc rt cao trn 8%, v mc tiu ca giai on ny i vi Chnh ph Vit Nam l u tin tng trng kinh t. Vi mc tiu ny khuyn khch cho chnh sch ti chnh, tin t ni lng thc hin trong nhiu nm lin nhng qun l cha cht ch nhm mc tiu thc y tng trng kinh t, v y cng l nhn t gp phn khin lm pht bnh qun t 2005 n 2007 tng trn 8,01%. Tn dng ngn hng cho nn kinh t tng mnh trong mt thi gian di nhm phc v mc tiu tng trng kinh t l mt nguyn nhn quan trong lm gia tng tng phng tin thanh ton trong nn kinh t. Cc ngn hng c m rng tn dng bng vic ni lng iu kin cho vay, cnh tranh nhau bng gim li sut cho vay, tng li sut huy ng tm kim ngun vn cho vay,chuyn i m hnh, lin doanh lin kt vi cc doanh nghip, tp on tng vn iu l, m rng mng li nhanh chng vt qu kh nng qun tr, cho thnh lp thm cc ngn hng mi v tt c cc ngn hng ch yu ua nhau tm kim li nhun t nghip v cho vay nn cng lm cho tn dng ca h thng ngn hng tng cao trong sut nm 2007 v 3 thng u nm 2008, l nguyn nhn rt quan trong gy sc p rt ln lm gia tng lm pht trong thi gian qua. Th t: Lung vn nc ngoi vo Vit Nam gia tng mnh cung tin Vit Nam tng t o buc Ngn hang Nha nc phai ong vai tro ngi mua ngoai t cui cung va a thm tin ng vao lu thng:
6

L Xun Trung, Lp 23KT02

So snh tc tng trng cung tin v tng trng GDP ca ba nc, ly mc nm 2004 bng 100%. Cung tin o bng M2 (gm tng tin mt v tin gi ngn hng) (Ngun: S liu Thng k ti chnh quc t ca T chc Tin t Quc t, ring s liu tng trng GDP 6 thng u nm 2007 ca Vit Nam v Trung Quc ly t ngun Economist Intelligent Unit.) Bt u t cui nm 2006 khi Vit Nam chnh thc tr thnh thnh vin ca T chc thng mi th gii (WTO), cng vi nhng ci cch v c ch chnh sch v mi trng u t to iu kin cho cc lung vn nc ngoi vo Vit Nam tng mnh. Nm 2007 lung vn FDI tng 20,3 t USD vn ng k, cao hn nhiu so vi mc 10,2 t USD ca nm 2006, c bit l lung vn u t gin tip gia tng mnh m khong trn 6 t, gp 5 ln con s ca nm 2006 m ch yu vo th trng chng khon, tri phiu c bit l vo IPO cc doanh nghip nh nc ln. ng trc bi cnh ny, Ngn hng nh nc phi cung ng mt lng ln tin VND mua ngoi t vo nhm mc tiu n nh v ph gi nh t gi h tr xut khu, thc y tng trng kinh t v iu ny lm cho tng phng tin thanh ton tng cao, tc ng lm lm pht gia tng. 4. Mt s gii php kim sot lm pht m NHNN thc hin: Trc vic lm pht tng qu cao nh hng nghim trng n i sng ca dn chng, NHNN thc hin cc bin php tht cht tin t vi mong mun nhanh chng a ch s gi tiu dng gim xung, bao gm: tng D tr bt buc (DTBB) 2 ln t 5%-10%-11% i vi VND v t 8%-10%-11% i vi ngoi t, ng thi m rng k hn tin gi phi thc hin DTBB t <24 thng thnh tt c cc k hn; Tng tt c cc mc li sut c bn t 8,25%-8,75%, li sut ti cp vn t 6,5%-7,5%, li sut ti chit khu t 4,5%-6%; lin tc ht tin v trn Th trng m; NHNN pht hnh tn phiu bt buc khong trn 20 nghn t ng bt u t 19/3/2008 vi k hn 12 thng, li sut 7,58%; Tip tc thc hin chuyn khong 50 nghn t ng t tin gi kho bc v Ngn hng Nh nc; Trong qu IV/2007, NHNN thc hin hn ch ti a mua ngoi t trn th trng lin ngn hng hn ch tng phng tin thanh ton tng cao; Tht cht cho vay chng khon mc 3%/tng d n, sau tip tc kim sot mc cho vay u t chng khon khng

L Xun Trung, Lp 23KT02 vt qu 20% vn iu l, ng thi tng h s ri ro i vi cho vay u t chng khon t 150% ln 250% theo Quyt nh 03 ngy 1/2/2008 ca NHNN. Vic NHNN lin tc thc hin cc bin php tht cht tin t trong thi gian qua, khng t kin cho rng NHNN iu hnh chnh sch tin t cha tht s linh hot, gy nn nhng ni sng nht nh trn th trng tin t. C th nh gi vn ny nh sau: Trc bi cnh Vit Nam bt u tr thnh thnh vin ca WTO nn ln u tin phi i mt vi tnh hnh u t gin tip nc ngoi gia tng mnh m, trong khi kinh nghim thc t cha c nhiu nn vic iu hnh chnh sch tin t ca NHNN c phn cha linh hot, th hin vic NHNN thc hin ng thi nhiu gii php mnh vo cng mt thi im, nhng li thiu ng b vi cc bin php khc, tuy c gp phn ngn chn nhng biu hin tiu cc trn th trng tin t, nhng cng gy kh khn cho NHTM, to nn vic chy ua nng li sut huy ng vn, gy kh khn cho sn xut kinh doanh v xut khu, nh hng n tm l x hi .

TI LIU THAM KHO: http://www.tuoitre.com.vn http://www.saga.vn http://www.sbv.gov.vn .(Tp ch Ngn Hng-Ngn Hng nh nuc). http://www.vietnamnet.vn http://www.vneconmy.vn.(Thi bo kinh t Vit Nam) http://www.exprees.vn. http://www.gso.gov.vn (Tng cc thng k) Vin NCKH th trng v gi c -BTC.