You are on page 1of 4

Nguyn nhn bi chi NSNN: C 2 nhm nguyn nhn c bn gy ra bi chi NSNN: - Nhm nguyn nhn th nht l tc ng ca chu k kinh

doanh. Khng hong lm cho thu nhp ca Nh nc co li, nhng nhu cu chi li tng ln, gii quyt nhng kh khn mi v kinh t v x hi. iu lm cho mc bi chi NSNN tng ln. giai on kinh t phn thnh, thu ca Nh nc s tng ln, trong khi chi khng phi tng tng ng. iu lm gim mc bi chi NSNN. Mc bi chi do tc ng ca chu k kinh doanh gy ra c gi l bi chi chu k. - Nhm nguyn nhn th hai l tc ng ca chnh sch c cu thu chi ca Nh nc. Khi Nh nc thc hin chnh sch y mnh u t, kch thch tiu dng s lm tng mc bi chi NSNN. Ngc li, thc hin chnh sch gim u t v tiu dng ca Nh nc th mc bi chi NSNN s gim bt. Mc bi chi do tc ng ca chnh sch c cu thu chi gy ra c gi l bi chi c cu. Trong iu kin bnh thng (khng c chin tranh, khng c thin tai ln,), tng hp ca bi chi chu k v bi chi c cu s l bi chi NSNN. Cc gii php x l bi chi NSNN: Vn thiu ht ngn sch thng lm au u cc chnh tr gia gia mt bn l pht trin bn vng, duy tr c tc tng trng kinh t vi mt bn l ngun lc c hn. i hi cc chnh tr gia phi la chn ph hp vi yu cu pht trin thc t v s pht trin trong tng lai. T s la chn h a ra mc bi chi hp l, bo m nhu cu ti tr cho chi tiu cng nh u t pht trin kinh t, ng thi bo m cho n quc gia mc hp l. Bi chi NSNN c hiu mt cch chung nht l s vt tri v chi tiu so vi tin thu c trong nm ti kha hoc thm ht NSNN do s c ca chnh ph to ra nhm thc hin chnh sch kinh t v m. C nhiu cch chnh ph b p thiu ht ngn sch nh tng thu t thu, ph, l ph; gim chi ngn sch; vay n trong nc, vay n nc ngoi; pht hnh tin b p chi tiu; S dng phng cch no, ngun no ty thuc vo iu kin kinh t v chnh sch kinh t ti chnh trong tng thi k ca mi quc gia. Bi chi NSNN tc ng n kinh t v m ph thuc nhiu vo cc gii php nhm b p bi chi NSNN. Mi gii php b p u lm nh hng n cn i kinh t v m. V c bn, cc quc gia trn th gii thng s dng cc gii php ch yu nhm x l bi chi NSNN nh sau: Th nht: Nh nc pht hnh thm tin. Vic x l bi chi NSNN c th thng qua vic nh nc pht hnh thm tin v a ra lu thng. Tuy nhin, gii php ny s gy ra lm pht nu nh nc pht hnh thm qu nhiu tin b p bi chi NSNN. c bit, khi nguyn nhn bi chi NSNN l do thiu ht cc ngun vn i ng u t cho pht trin gy tng trng nng v khng cn i vi kh nng ti chnh ca quc gia. Th hai: Vay n c trong v ngoi nc. b p thm ht NSNN, nh nc c th vay n nc ngoi v trong nc. Vic vay n nc ngoi qu nhiu s ko theo vn ph thuc nc ngoi c v chnh tr ln kinh t v lm gim d tr ngoi hi qu nhiu khi tr n, lm cn d tr quc gia s dn n khng hong t gi. Vay n trong nc s lm tng li sut, v ci vng n tr li bi chi s lm tng mnh cc khon n cng chng v ko theo gnh nng chi tr ca NSNN cho cc thi k sau Th ba: Tng cc khon thu, c bit l thu. Vic tng cc khon thu, c bit l thu c th s b p s thm ht NSNN v gim bi chi NSNN. Tuy nhin, y khng phi l gii php c bn x l bi chi NSNN, bi v nu tng thu khng hp l s dn n lm gi c hng ha tng gy nh hng ln n sn xut v i sng nhn dn, nghim trng hn s trit tiu ng lc ca cc doanh nghip trong cc ngnh sn xut kinh doanh v lm mt i kh nng cnh tranh ca nn kinh t i vi cc nc trong khu vc v trn th gii. Th t: Trit tit kim cc khon u t cng v chi thng xuyn t NSNN. y l mt gii php tuy mang tnh tnh th, nhng v cng quan trng vi mi quc gia khi xy ra bi chi NSNN v xut hin lm pht. Trit tit kim cc khon u t cng c ngha l ch u t vo nhng d n mang tnh ch o, hiu qu nhm to ra nhng t ph cho s pht trin kinh t x hi, c bit nhng d n cha hoc khng hiu qu th phi ct gim, thm ch khng u t.

Mt khc, bn cnh vic trit tit kim cc khon u t cng, nhng khon chi thng xuyn ca cc c quan nh nc cng phi ct gim nu nhng khon chi ny khng hiu qu v cha thc s cn thit. Th nm: Tng cng vai tr qun l nh nc nhm bnh n gi c, n nh chnh sch v m v nng cao hiu qu hot ng trong cc khu ca nn kinh t. thc hin vai tr ca mnh, nh nc s dng mt h thng chnh sch v cng c qun l v m iu khin, tc ng vo i sng kinh t x hi, nhm gii quyt cc mi quan h trong nn kinh t cng nh i sng x hi, nht l mi quan h gia tng trng kinh t v cng bng x hi, gia tng trng kinh t vi gi gn mi trng v.v.. c bit trong iu kin hin nay, khi lm pht l mt vn nn ca cc nc trn th gii, vn tng cng vai tr qun l nh nc i vi qun l NSNN ni chung v x l bi chi NSNN ni ring c ngha v cng cp thit. 2 Tnh hnh lm pht hin nay v nhng nguyn nhn K t na cui nm 2007 n nay, lm pht lun l vn nng bng trn cc bn tho lun, cng nh trn cc phng tin thng tin i chng. Theo d bo, ch s gi tiu dng cc thng cn li ca nm 2008 c th giao ng t 1,1%/ thng n 1,5%/ thng, nu ly mc trung bnh l 1,3%/ thng, th 5 thng cn li s tng 6,5%, tnh c nm 2008 ch s gi tiu dng s l 26,28%. Thc t cho thy, do lm pht nn tnh hnh kinh t x hi pht sinh nhiu bin ng ln gy ra khng t kh khn cho s tng trng kinh t v i sng nhn dn: Mt l, lm pht lm cho gi c hng ha, dch v tng, trong c nhng loi tc ng trc tip vo sn xut kinh doanh nh xng du, st thp, vt liu xy dng (6 thng u nm 2008 gi xng du nhp khu tng 61,8%, st thp tng 29,8%), i sng ngi lao ng b tc ng trc tip bi s tng gi lng thc, thc phm. Su thng u nm 2008 so vi thng 12 nm 2007, gi lng thc tng 57%, thc phm tng 22,44%, n ung ngoi gia nh tng 24,6% Tnh n ht thng 7 nm 2008 ch s gi tiu dng ca Vit Nam bng 121,28% so vi cng k nm 2007 (tng 21,28%) v bng 119,78% so vi cui nm 2007 (tng 19,7%, tnh trung bnh mi thng tng 2,83%). Hai l, vi bin php khng ch tng trng tn dng mc 30%, nng li sut c bn ln 14%/nm lm c s cho cc ngn hng thng mi nh li sut kinh doanh ph hp vi cung cu vn trn th trng, to mt bng li sut huy ng, cho vay hp l khin cho cc doanh nghip, h sn xut kinh doanh gp rt nhiu kh khn v vay vn kinh doanh v phi chu li sut rt cao. Chnh v vy, chi ph sn xut ca cc doanh nghip v x hi s tng cao lm nh hng khng nh n hiu qu kinh t chung ca nn kinh t, mt khc lm yu sc cnh tranh ca hng ha Vit Nam trn trng quc t. Ba l, kinh t v m c nhng du hiu i xung do tc ng ca lm pht (Chnh ph phi ngh Quc hi ph duyt ch tiu tng trng kinh t nm 2008 ch cn khong 7%). Nhiu doanh nghip phi gim quy m sn xut, thm ch c nhng doanh nghip thua l, thm ch c th ph sn. Nguyn nhn ca tnh trng lm pht Vit Nam trong thi gian qua l do nhng nguyn nhn ch yu sau: Do chi ph y (gi du tng cao, nhp siu ln trong iu kin t gi bin ng, chi ph s dng vn tng, tc ng ca cc chnh sch v m); Do cu ko (khng hong lng thc th gii, dch bnh trin min lm lng nhiu loi hng ha b suy gim, tuy nhin tng lng cu hng ha vn c xu hng gia tng); Do tc ng ca chnh sch tin t (ring nm 2007, cung tin M2 tng trng vi tc k lc trong vng 5 nm tr li y, vi con s 35%, vn u t nc ngoi vo Vit Nam tng i ln). Do yu t tm l (ngi tiu dng chy theo cc tin n t lm tng lng cu t bin, khng chuyn tin ca mnh sang u t sn xut kinh doanh m mua vng, kim loi qu). Vn qun l NSNN cha st vi tnh hnh lm pht trong thi gian va qua. u nm 2006, nhng du hiu ca lm pht xut hin, nhng trong qun l v iu hnh NSNN vn cha nh gi ht tc ng ca n nn vic u t cng vn cn qu ln v cha hiu qu. Chi thng xuyn cha c gim st cht ch nn cn lng ph, x l bi chi NSNN vn cn cha quyt

lit. Theo nh gi ca nhiu chuyn gia kinh t, cc nguyn nhn trn vn ang tim n v tng ngy tc ng lm gia tng lm pht, v vy, xu hng gia tng ny trong cc thng cn li ca nm 2008 l iu kh trnh khi. Nh vy, trong 5 nguyn nhn ch yu gy ra tnh hnh lm pht trong thi gian va qua Vit Nam, nguyn nhn x l bi chi NSNN vn cn thiu quyt lit. Do vy, kim ch lm pht, ngoi cc bin php kim ch lm pht m Chnh ph, cng nh cc b, ngnh ang thc thi, vn qun l cht tnh hnh chi NSNN nh: chi thng xuyn ca cc c quan nh nc, u t cng thng qua vic x l bi chi NSNN l v cng cp thit v c ngha rt quan trng. 3 Nhng vn t ra v x l bi chi NSNN nhm kim ch lm pht Thc t trong nhng nm qua, chng ta kim sot c mc bi chi NSNN gii hn cho php (khng qu 5% GDP/nm) v ngun vay ch yu chi u t pht trin. Ngoi ra, chng ta cng tch ly c mt phn t ngun thu thu, ph, l ph chi u t pht trin. y l nhng thnh cng bc u ng ghi nhn trong cng tc qun l cn i NSNN cng nh kim sot vn bi chi NSNN. Tuy nhin, trong qu trnh x l bi chi NSNN, c bit trong tnh hnh hin nay khi vn lm pht ang gy ra nhng kh khn rt ln cho nn kinh t v i sng nhn dn, chng ta cn lu n nhng vn sau trong vic x l bi chi NSNN: - S thiu ht ngn sch do nhu cu vn ti tr cho s pht trin nn kinh t qu ln i hi phi i vay b p. iu ny c th hin qua vic chng ta ch vay u t pht trin kt cu h tng v cc cng trnh trng im quc gia phc v li ch pht trin ca t nc. Nhng, trn thc t s tin vay, c bit ca nc ngoi, cha c qun l cht ch. Tnh trng u t dn tri cc a phng vn cha c khc phc trit , tin thi cng nhng d n trng im quc gia cn chm v thiu hiu qu. Chnh v vy, cc khon u t pht trin ly t ngun vn vay (c trong v ngoi nc) cn bo m cc quy nh ca Lut NSNN v mc bi chi cho php hng nm do Quc hi quyt nh. - S thiu ht ngn sch trong nhng nm qua c s dng nh mt cng c trong chnh sch ti kha kch thch s tng trng kinh t. Chng ta c th d dng nhn ra iu ny thng qua cn i NSNN hng nm. V nguyn tc, sau khi ly tng thu tr i tng chi trong nm s xc nh c s thng d hoc thiu ht ngn sch trong nm. Tuy nhin, khi cn i ngn sch chng ta thng xc nh s bi chi trc (thng thng tng ng vi mc Quc hi cho php) v ngun cn li c Quc hi cho php chuyn ngun sang nm sau. y l chnh sch ngn sch thn trng khi p dng l thuyt bi chi mt cch ch ng v iu khng gy xo trn trong chnh sch kinh t v m, nhng phi cn nhc v kim tra xem ton b s bi chi c c s dng chi u t pht trin cho cc d n trng im v hiu qu qua to thm cng n vic lm, to cho nn kinh t pht trin, tng kh nng thu NSNN trong tng lai hay khng. - Cha ch trng mi quan h gia chi u t pht trin v chi thng xuyn. y l mt trong nhng nguyn nhn gy cng thng v ngn sch p lc bi chi ngn sch (nht l ngn sch cc a phng). Chng ta c th thy, thng qua c ch phn cp ngun thu v nhim v chi gia cc cp ngn sch v c ch b sung t ngn sch cp trn cho ngn sch cp di. Ngn sch a phng c phn cp ngun thu ng vi cc nhim v chi c th v c xc nh c th trong d ton ngn sch hng nm. V vy, khi cc a phng vay vn u t s i hi bo m ngun chi thng xuyn b tr cho vic vn hnh cc cng trnh khi hon thnh v i vo hot ng cng nh chi ph duy tu, bo dng cc cng trnh, lm gim hiu qu u t. Chnh iu lun to s cng thng v ngn sch, cng trnh vn hnh v pht huy tc dng, lun phi i hi nhu cu kinh ph cho hot ng. c ngun kinh ph ny hoc phi i vay duy tr hot ng hoc yu cu cp trn b sung ngn sch, c hai trng hp u to p lc bi chi NSNN. - Liu c tn ti vn bi chi ngn sch a phng Vit Nam hay khng? Bin php x l ra sao? Qun l vn ny th no? l nhng vn cn c xem xt k cng hn. Theo khon 3, iu 8, Lut NSNN nm 1996, ngn sch a phng c cn i theo nguyn tc tng s chi khng vt qu tng s thu, trng hp tnh, thnh ph trc thuc Trung ng c nhu cu u t kt cu h tng th c php huy ng vn theo quyt nh ca Th tng Chnh

ph v phi cn i vo ngn sch a phng tr n khi n hn. Lut NSNN sa i nm 2002 m rng thm quyn ch ng trong vic huy ng vn ca ngn sch a phng. Vay vn u t thuc danh mc u t trong k hoch 5 nm do hi ng nhn dn tnh quyt nh (khng phi theo quyt nh ca Th tng Chnh ph quy nh nh trc y). Nh vy, mc d chng ta chp nhn v nguyn tc l khng c vic bi chi ngn sch a phng nhng thc t li vn cho php a phng vay u t. Vn l ch, hin nay, cc a phng vay vn u t theo quy nh ti khon 3 iu 8 ca Lut NSNN tng i ln v cha c qun l mt cch cht ch. Vi nhiu a phng y l iu kin tng cng c s vt cht, to iu kin pht trin kinh t. iu ng lu l trong khi ngun vn ngn sch hin c cha tn dng ht, cc a phng vn tin hnh vay vn; t l vn vay chim t trng kh ln trong tng chi u t pht trin. Trong khi phi i vay th ngn sch a phng li kt d ln, c tnh cui nm kt d bng 78,5% s b sung t ngn sch trung ng v bng 24,9 % so vi tng chi ngn sch a phng. Mt khc, cn mt s khon vay khng cn i vo ngn sch tnh, thnh ph trc thuc Trung ng to nn khon thu chi ngoi ngn sch v khi n hn, ngn sch a phng khng c ngun thanh ton gc v li. Thc cht cc khon vay ca ngn sch a phng chnh l bi chi NSNN. Mt trong nhng nguyn tc qun l NSNN Vit Nam l tun theo theo nguyn tc thng nht, tng th NSNN bao gm ngn sch cc cp, iu i hi cc khon bi chi ca ngn sch a phng phi c tng hp tnh bi chi NSNN. Tuy nhin khi vay, cc a phng phi cn i ngn sch nn khng th hin y bi chi khi quyt ton NSNN. Mc bi chi NSNN hng nm trnh Quc hi mi ch phn nh c mc bi chi ca ngn sch trung ng. y l mt trong nhng mt xch cn phi c gii quyt trong vic x l bi chi NSNN. gii quyt tng th vn bi chi NSNN Vit Nam theo chng ti cn thit phi c nhng quy nh cht ch hn, theo c th p dng cc gii php sau: 1- Tp trung cc khon vay do Trung ng m nhn. Cc nhu cu u t ca a phng cn c xem xt v thc hin b sung t ngn sch cp trn. Thc hin nh vy trnh c u t trn lan, km hiu qu v tn ngn sch qu ln v qun l cht ch s bi chi NSNN. Hin ti, chng ta ang ng trc mu thun gia nhu cu vn cho u t pht trin vi ngun lc hn hp. Nu thc hin tht cht, hn ch vay u t s km hm s pht trin ca nn kinh t ang c nhu cu vn rt cao. Nhng nu chng ta khng kim sot cht ch cc khon vay n ca NSNN, nht l vay ca ngn sch a phng, th nguy c nh hng n an ninh ti chnh quc gia, s bn vng ca NSNN. Thc hin u t tp trung cng c li l bo m pht trin hi ho, cn i gia cc vng, min trong ton quc. Kinh nghim ca Trung Quc: nghim cm ngn sch cc a phng vay vn di bt k hnh thc no, cc khon chi u t ca a phng c xem xt tnh ton v b sung t ngn sch trung ng. 2 Gii quyt tt mi quan h gia chi u t pht trin v chi thng xuyn, nht l ngn sch cc a phng. Do vy, khi cc a phng vay vn u t, s kin quyt khng b tr ngun chi thng xuyn cho vic vn hnh cc cng trnh khi hon thnh v i vo hot ng cng nh chi ph duy tu, bo dng cc cng trnh, lm gim hiu qu u t. C nh vy, cc a phng phi t cn i ngun kinh ph ny ch khng th yu cu cp trn b sung ngn sch. 3 Nu chp nhn bi chi ngn sch a phng th cn qun l v gim st cht ch vic vay vn. Cc khon vn vay ch u t pht trin kt cu h tng v pht trin cc c s kinh t. Cc khon vay ca ngn sch a phng cn c tng hp v bo co Quc hi tng hp s bi chi NSNN hng nm. Vn vay vn ca cc a phng khng c kim sot cht ch chng nhng to ra nguy c vay vn trn lan, u t km hiu qu m cn nh hng n tnh bn vng ca NSNN trong tng lai. Bi chi NSNN hng nm khng c kim sot cht ch trc khi trnh Quc hi, mc bi chi thc t khc vi mc bi chi bo co co Quc hi. iu to nn gnh nng n cho NSNN, bi NSNN l mt th thng nht v a s cc a phng trng ch ch yu vo ngn sch trung ng, do vy suy cho cng, cc khon n ca ngn sch a phng s l gnh n ca NSNN trong khi vic u t li dn tri, km hiu qu./

You might also like